Dodecanese GR by Visit Greece

Δωδεκάνησα

ΤΑΞΙΔΕYΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛAΔΑ www.visitgreece.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

04 12 14 16 24

Πάτμος

Αγαθονήσι

Λειψοί

Λέρος

Κάλυμνος

34 44 52 60 64 Κώς

Αστυπάλαια

Νίσυρος

Τήλος

Σύμη

68 72 86 96 100 Χάλκη

Ρόδος

Κάρπαθος

Κάσος

Καστελλόριζο (Μεγίστη)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εξώφυλλο: Προσεγγίζοντας την ακατοίκητη νησίδα Αρμάθια, κοντά στη Κάσο. 1. Τα περίτεχνα βοτσαλωτά, αναπόσπαστο στοιχείο της παράδοσης των Δωδεκανήσων.

Δωδεκάνησα

2. Οι μαγευτικές παραλίες των Δωδεκανήσων αποτελούν έναν από τους κυριότερους λόγους προσέλκυσης εκατομμυρίων τουριστών σε αυτά, κάθε χρόνο.

Στο NA Αιγαίο, στην πιο ηλιόλουστη γωνιά της Ελλάδας, βρίσκεται το νησιωτικό σύμπλεγμα των Δωδεκανήσων, που αποτελείται από δώδεκα κύρια νησιά και πολυάριθμα μικρότερα, το καθένα με τη δική του φυσιογνωμία. Μαγευτικές παραλίες, αρχαιολογικοί χώροι μεγάλης ιστορικής σημασίας, μεγαλοπρεπή βυζαντινά και μεσαιωνικά μνημεία, παραδοσιακοί οικισμοί και αρχιτεκτονικά δείγματα της Ιταλοκρατίας συνθέτουν την εικόνα τους, κάτι που τα έχει αναδείξει ως έναν από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς της Μεσογείου. Τα δύο απο τα μεγαλύτερα νησιά, η Ρόδος και η Κως, είναι τα πιο δημοφιλή, ενώ η Κάρπαθος, η Πάτμος, η Λέρος, η Σύμη, η Κάλυμνος και η Αστυπάλαια παρότι δέχονται πλήθη τουριστών, καταφέρνουν να διατηρούν την παραδοσιακή τους εικόνα. Τα μικρότερα και λιγότερο ανεπτυγμένα νησιά, η Τήλος, η Νίσυρος, οι Λειψοί, η Χάλκη, η Κάσος, το Καστελλόριζο το Αγαθονήσι, η Τέλενδος και η Ψέριμος, προσφέρονται για χαλαρές και ήσυχες διακοπές. Η ιστορία τους είναι πλούσια και ξεκινά αιώνες πριν. Αφού αντιμετώπισαν επιδρομές από πειρατές και πέρασαν από τους Ιωαννίτες Ιππότες, τους Τούρκους και τους Ιταλούς, τα Δωδεκάνησα ενώθηκαν οριστικά με την Ελλάδα το 1948.

Πάτμος

3. Η Σκάλα -το λιμάνι της Πάτμου- και στο βάθος η Χώρα.

ίναι γνωστή ως «το νησί της Αποκάλυψης» ή «η Ιερουσαλήμ του Αιγαίου», γιατί σε σπήλαιο του νησιού ο μαθητής του Χριστού Ιωάννης -εξόριστος στην Πάτμο από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Δομιτιανό, το 95 μ.Χ.- έγραψε την «Αποκάλυψή», το τελευταίο βιβλίο της Καινής Διαθήκης. Το «Σπήλαιο της Αποκάλυψης», όπως ονομάζεται σήμερα, είναι ένα από τα ιστορικότερα και ομορφότερα της Ελλάδας. Tο νησί πρωτοκατοικήθηκε στους προϊστορικούς χρόνους και στους ρωμαϊκούς αποτελούσε τόπο εξορίας. Το 1088 ο όσιος Χριστόδουλος ίδρυσε τη Μονή του Αγίου Ιώαννη του Θεολόγου. Το νησί γνώρισε μεγάλη ακμή, ενώ στα τέλη του 16ου με αρχές 17ου αι. χτίστηκαν τα πρώτα αρχοντικά και το 1713 η Πατμιάδα Σχολή. Η Πάτμος ενσωματώθηκε επίσημα στην Ελλάδα το 1948. Έχει έκταση 34 τ. χλμ., μήκος ακτών 63 χλμ. και πληθυσμό 3.000 κατοίκους.

5. Το «Όραμα του Ιωάννη» (έργο του ζωγράφου Θωμά Βαθά, 1596), που βρίσκεται στο σπήλαιο της Αποκάλυψης. 4. Εσωτερική άποψη της Μονής του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου.

Χώρα

Παραδοσιακός οικισμός, χτισμένος γύρω από το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Πρόκειται για ένα από τα ωραιότερα και πιο καλοδιατηρημένα μεσαιωνικά οικιστικά σύνολα του Αιγαίου. Tα σπίτια, χτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο, με τα παράθυρα ψηλά, σχηματίζουν στενά πλακόστρωτα δαιδαλώδη δρομάκια, όπου υπάρχουν δεκάδες εκκλησίες του 15ου-17ου αι. Χτίστηκαν με πέτρες του Πετροκοπιού και του Μανώλακα, ενώ οι στέγες κατασκευάζονταν από κυπαρισσόξυλα με στρώσεις αστιβής (ένα είδος θάμνου που φυτρώνει στην Πάτμο), φύκια και χώμα. Απέχει 4,5 χλμ. Ν από τη Σκάλα, το λιμάνι του νησιού.

Περίπατος στην πόλη

• Στο επιβλητικό καστρομονάστηρο του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, που ίδρυσε το 1088 ο μοναχός Χριστόδουλος με δωρεά του βυζαντινού αυτοκράτορα Αλέξιου Α΄ Κομνηνού. Σημαντικό αξιοθέατο είναι το μουσείο

ΠΑΤΜΟΣ

– σκευοφυλάκιο, που θεωρείται το μεγαλύτερο μουσείο του Αιγαίου. Εδώ θα δείτε την περγαμηνή του πορφυρού κώδικα (τέλη 5ου, αρχές 6ου αι.) και το χρυσόβουλο του Αλεξίου Κομνηνού (1088). Εξαιρετική είναι η βιβλιοθήκη της Μονής με περίπου 1.200 χειρόγραφους κώδικες, περισσότερα από 13.000 έγγραφα και πάνω από 4.500 αρχέτυπα και παλαιότυπα. Μέσα στο συγκρότημα υπάρχει εργαστήριο συντήρησης και αποκατάστασης των έργων ζωγραφικής. • Στο σπήλαιο της Αποκάλυψης, που βρίσκεται στη μέση του δρόμου που οδηγεί από τη Xώρα στη Σκάλα. Μπροστά στο άνοιγμα του σπηλαίου υπάρχει η εκκλησία της Aγίας Άννας, η οποία ανακαινίστηκε τον 17ο αι. • Στην Πατμιάδα Σχολή, που βρίσκεται στον ίδιο χώρο με το σπήλαιο. Iδρύθηκε το 1713 και υπήρξε πνευματικό κέντρο των υπόδουλων Eλλήνων, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της Eπανάστασης του 1821. Σήμερα παραμένει ιερατική σχολή, αναγνωρισμένη από το κράτος.

ΑΝΥΔΡΟΣ ΑΝΥΔΡΟΣ ΠΕΤΡΟΚΑΡΑΒΟ ΑΡΚΟΙ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ Αμπελάκι ΜΠΑΛΑΜΟΥ

Λιβάδι Μερσίνι Λεύκες

Κάμπος

Βαγιά

Μελόι

Γροίκος

ΠΡΑΣΟΝΗΣΙ

ΡΕΦΟΥΛΙΑ

ΛΕΙΨΟΙ

ΥΠΟΜΝΗΜΑ Παραλία Αεροδρόμιο Αρχαιολογικός χώρος ΜΑΚΡΟΝΗΣΙ Σταθμός λεωφορίων Αστυνομία Πρωτ. Περιφέρειας Νοσοκομείο Οικισμός >1000 κατ. Κάμπινγκ Οικισμός Κάστρο - Φρούριο Κύριο Οδικό Δίκτυο Καζίνο Επαρχιακό Οδ. Δίκτυο Λιμάνι Οδικό Δίκτυο Μαρίνα Μουσείο Ακτοπλοϊκές Γραμμές

4 Χιλιόμετρα

• Στην Παναγία Διασώζουσα, του 1599, τριγυρισμένη από λουλουδιασμένα παρτέρια, μεγάλους φοίνικες, πικροδάφνες, λευκούς τρούλους κι ένα πέτρινο καμπαναριό. • Στο σπίτι του ιδρυτικού μέλους της Φιλικής Εταιρείας Εμμανουήλ Ξάνθου. • Στο αρχοντικό Νικολαίδη (17ου-18ου αι.), που φιλοξενεί έκθεση αρχαιολογικών ευρημάτων που συνδυάζεται με φωτογραφικά τεκμήρια από την ιστορία του νησιού. • Στο Λαογραφικό Μουσείο, που στεγάζεται στο αρχοντικό Σημαντήρη (17ου αι.) και περιλαμβάνει χρηστικά ή διακοσμητικά αντικείμενα, οικογενειακά κειμήλια και οικιακά σκεύη.

Διαδρομές στην Πάτμο Βόρεια

Kάμπος

ΚΑΛΟΒΟΛΟΣ

ΧΙΛΙΟΜΟΔΙ

ΜΥΚ Ο ΠΑΤ ΝΟΣ ΜΟ Σ

Ψιλή Άμμος

ΜΑΡΑΘΙ ΜΑΝΩΛΗ

Κάβος Γερμανού

ΠΑ ΤΜ ΟΣ ΤΡΑΓΟΝΗΣΙ - ΛΕ ΡΟ

Πέτρα

ΠΑΤΜΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ ΛΕΙΨΟ Ι

Σκάλα ΧΩΡΑ

ΜΑΚΡΟΝΗΣΙ ΑΓΡΕΛΟΥΣΣΑ

Κάμπος Αγριολίβαδο Χόχλακας Λάκα

Καψαλιασμένα Λιμνάρι Αρκοί

Ο Πάνω Kάμπος είναι το μεσόγειο χωριό, ενώ ο Κάτω Κάμπος, ένας παραλιακός, μικρός οικι-

Αξίζει να δείτε • Την εκκλησία του Eυαγγελισμού, που βρίσκεται πάνω στο δρόμο, σε μια μικρή πλατεία. • Την παραλία της Λάμπης, με τα πολύχρωμα βότσαλα. • Το Λιβάδι Καλογήρων, με τα παλιά μοναστηριακά κτίσματα και τον Άγιο Νικόλαο (11ου-12ου αι.), 3 χλμ. ΒΔ, από τις παλαιότερες εκκλησίες του νησιού.

Σκάλα

Το λιμάνι του νησιού βρίσκεται σε έναν στενό φυσικό όρμο, που, σε σχήμα λαιμού, διαιρεί το νησί σχεδόν στα δύο. Τον 17ο αι. στο λιμάνι δεν υπήρχαν κτίσματα, μόνο κάποιες αποθήκες. Λόγω των επιδρομών από τους πειρατές, οι κάτοικοι έμεναν στη Χώρα. Στα τέλη του 19ου

αι. το λιμάνι άκμασε και κατά την Ιταλοκρατία μετατράπηκε σε διοικητικό κέντρο, όταν ανεγέρθηκαν τα κτίσματα της ιταλικής φρουράς, το ταχυδρομείο και το τελωνείο. Με την ένωση του νησιού με την Ελλάδα, στο λιμάνι χτίστηκαν πανέμορφα νεοκλασικά κτίρια, τα οποία σήμερα χρησιμοποιούνται ως κατοικίες ή καταστήματα. Απέχει 4,5 χλμ. Β από τη Χώρα.

Αξίζει να δείτε • Το Πετροκάραβο, ένα φορτωμένο θρύλους και παραδόσεις νησάκι, το οποίο μοιάζει με γερμένο καράβι που το ακολουθούν δυο βαρκούλες. H παράδοση το θέλει πειρατικό πλοίο, που πέτρωσε μετά από προσευχές του οσίου Xριστόδουλου. • Το Καστέλλι, την κορυφή του χαμηλού λόφου ακριβώς πάνω από τη Σκάλα, όπου θα πάτε με τα πόδια. Η θέα είναι εκπληκτική, ενώ αξίζει να δείτε τα λείψανα από την αρχαία πρωτεύουσα του νησιού. • Τις εκκλησίες της Αγίας Παρασκευής, της Αγίας Αικατερίνης και την Παναγία της Κουμάνας (1780). 6. Πανοραμική άποψη της Σκάλας.

ΠΑΤΜΟΣ

σμός, με αρκετό πράσινο, περιβόλια, οπωροφόρα, ελιές, πεύκα, ευκαλύπτους και αρμυρίκια στην αμμώδη και δημοφιλή παραλία του. Kοντά στον Kάμπο βρίσκονται, επίσης, οι παραλιακοί οικισμοί Bαγιά, Λιβάδι (A) και Λεύκες (Δ). Απέχει 9 χλμ. Β από τη Χώρα.

Νότια

Γροίκος

Γνωστός στα αρχαία χρόνια ως Αγροικία, είναι ένας παραλιακός παραθεριστικός οικισμός που βρίσκεται σε μικρή κοιλάδα με αρκετό πράσινο. O κλειστός ήρεμος όρμος, με τα αρμυρίκια στην αμμώδη παραλία, μοιάζει περισσότερο με λίμνη, έχοντας μπροστά το Tραγονήσι και στα πλάγια, δυο μικρές χερσονήσους. Απέχει 4,5 χλμ. ΝΑ από τη Χώρα.

Αξίζει να δείτε • Τον βράχο της Καλλικατσούς, ιδιαίτερα το απόγευμα, όταν ο παραλιακός μονόλιθος βάφεται πορτοκαλί και μπορείτε να διακρίνετε τα λαξεμένα πάνω του σκαλιά. Ήταν τόπος λατρείας από την αρχαιότητα.

Κοντινά νησιά

Aρκοί (ή Αρκιοί)

Συστάδα νησιών με θαμνώδη βλάστηση και λίγα δέντρα, A από την Πάτμο και B των Λειψών. Στο μεγαλύτερο νησί βρίσκεται ο ομώνυμος οικισμός. Παλαιά πέτρινα σπίτια, μερικά ασβεστωμένα και κάποια νεόχτιστα, και 7. Στιγμιότυπο από την τελετή του Νιπτήρα, που πραγματοποιείται την Μεγάλη Πέμπτη στην πλατεία Ξάνθου της Χώρας.

ΠΑΤΜΟΣ

9. Το λιμάνι στους Αρκούς.

8. Η παραλία του Κάμπου.

γραφικά ταβερνάκια συνθέτουν το όλο σκηνικό. Για κολύμπι θα βρείτε παραλίες με σκίνα και αρμυρίκια, όπως τις Λιμνάρι, Kαψαλιασμένος, Tηγανάκια, Πατελιά και Aμπελάκι. Τέλος, ωραία παραλία με σκίνα και αρμυρίκια έχει το νησάκι Mαράθι.

Εκδηλώσεις

• Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής, στη Σκάλα κάθε Σεπτέμβριο. • Τελετή του Νιπτήρα, μοναδικό θέαμα της αναπαράστασης του Μυστικού Δείπνου, το Πάσχα. Την ημέρα του Πάσχα θα ακούσετε το Ευαγγέλιο της Ανάστασης σε επτά γλώσσες.

Δραστηριότητες

• Κολύμπι στον Γροίκο με την ωραία αμμουδιά, στις παραλίες της Πέτρας, στη Βαγιά αλλά και στις παραλίες Λάμπη, Κάμπος, Αγριολίβαδο, Μελόι και Λεύκες. Επίσης, από το Λιβάδι Ντελαποθητού μέχρι τις ερημιές του Κάβο Γερανού

θα βρείτε μια μικρή δαντέλα με λιλιπούτειους ορμίσκους, όπως και στον γραφικό κόλπο του Χόχλακα. Η καλύτερη αμμουδιά, όμως, είναι η Ψιλή Άμμος (πηγαίνετε με πεζοπορία ή με καΐκι). • Ψαροντούφεκο. • Καταδύσεις. • Ιστιοπλοΐα. • Βόλτα με σκάφος στα πάμπολλα γύρω νησάκια (Σκλάβα, Χιλιομόδι, Άνυδρο κ.ά). • Κάμπινγκ στην Σκάλα (Μελόι).

Χρήσιμα τηλέφωνα • Δήμος: 22473-60.300 • Γραφείο τουριστικών πληροφοριών: 22470-31.666 • Κέντρο Υγείας: 22473-60.000 • Λιμεναρχείο: 22470-34.131, 22470-31.231 Μουσεία-Αρχαιολογικοί Χώροι • Αρχοντικό Νικολαίδη: 22470-32.709 • Λαογραφικό: 22470-31.360 • Σπήλαιο της Αποκάλυψης: 22470-31.234 • Μονή Αγίου Ιωάννη: 22470-20.800 Δικτυακός τόπος: www.patmos.gov.gr

10. Αεροφωτογραφία του καστρομονάστηρου του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου, που περιβάλλεται από τα σπίτια της Χώρας. Στο φόντο, η Σκάλα.

ΠΑΤΜΟΣ

Αγαθονήσι

11. Το απάνεμο λιμάνι του Αγαθονησίου, Άγιος Γεώργιος.

ίναι το βορειότερο νησί των Δωδεκανήσων. Έχει τρεις οικισμούς (Άγ. Γεώργιο, Μεγάλο και Μικρό Χωριό), στους οποίους ξεχωρίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική των σπιτιών με τους πανέμορφους κήπους. Έχει έκταση μόλις 14 τ. χλμ., μήκος ακτών 32 χλμ. και πληθυσμό 200 κατοίκους. Το Αγαθονήσι είναι σημαντικό κι ευαίσθητο οικοσύστημα και μαζί με τα γειτονικά νησιά εντάσσεται στην προστατευόμενη περιοχή Natura, ως πολύτιμο καταφύγιο σπάνιων πουλιών. Συνδέεται ακτοπλοϊκά με τα νησιά Πάτμος, Λέρος, Λειψοί, Σάμος και Χίος.

ΑΓΑΘΟΝΗΣΙ

ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ

ΠΙΤΤΑ

ΝΕΡΟΝΗΣΙ

ΚΑΤΣΑΓΑΝΙ

ΑΓΑΘΟΝΗΣΙ Μικρό Χωριό

Μεγάλο Χωριό

Άγιος Γεώργιος ΑΓ ΣΑ ΑΘΟ Μ ΟΣ ΝΗΣ Ι

Πόρος Τσαγκάρη

Γαϊδουραυλακος

Ι ΑΓΑΘΟΝΗΣΙ - ΑΡΚΟ

ΚΟΥΝΕΛΟΝΗΣΙ

4 Χιλιόμετρα

Μεγάλο Χωριό

Ο μεγαλύτερος και αρχαιότερος οικισμός του νησιού έχει ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής σπίτια με πέτρινο τοίχο γύρω τους και μεγάλες πόρτες. Στα ανατολικά, θα δείτε τους «Θόλους», κτίσματα του 11ου αι., πιθανώς αποθήκες τροφίμων. Οι άλλοι δύο οικισμοί, το Μικρό Χωριό και ο Άγιος Γεώργιος, έχουν πολύ λίγους κατοίκους.

Εκδηλώσεις

• Πανηγύρια στη γιορτή του Αγίου Παντελεήμονα (27 Ιουλίου) και τον Δεκαπενταύγουστο. Στους επισκέπτες προσφέρονται άρτος ψημένος σε ξυλόφουρνο, ντόπιο κρέας και γλυκά. • Το έθιμο του Κλήδονα.

Δραστηριότητες

• Για κολύμπι προτιμήστε τη Σπηλιά, τον Γαϊδουραύλακο, την παραλία Tσαγκάρη και τον όρμο Πόρος.

Χρήσιμα τηλέφωνα • Δήμος Αγαθονησίου: 22470-29.009 • Aστυνομία: 22470-29.029 • Σωματείο Ιδιοκτητών Ενοικιαζόμενων Δωματίων Λέρου, Λειψών και Αγαθονησίου: 22470-22.765 • Λιμεναρχείο Πάτμου: 22470-34.131, 22470-31.231 • Aγροτικό Iατρείο: 22470-29.049 Δικτυακός τόπος: www.agathonisi.gr 12. Σκηνές καθημερινής γαλήνης στο Αγαθονήσι.

Λειψοί

13. Ο οικισμός των Λειψών, όπου ξεχωρίζει η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου.

ησί που ενδείκνυται για ήσυχες διακοπές, με τοπίο και ανθρώπους που προσφέρουν απλόχερα σπουδαία εσωτερική ηρεμία. Γι’ αυτό οι κάτοικοι του λένε πως ίσως ήταν ο τόπος αυτός και όχι η Καλυψώ που σαγήνευσε τον Οδυσσέα, όταν βρέθηκε εδώ, παρεκκλίνοντας από την ρότα του κατά την επιστροφή του στην Ιθάκη. Οι Λειψοί βρίσκονται στα βόρεια Δωδεκάνησα και είναι το μεγαλύτερο από μια συστάδα είκοσι νησιών και νησίδων τα οποία παρουσιάζουν μεγάλο περιβαλλοντικό ενδιαφέρον (ανήκουν στο δίκτυο Natura). Βρίσκονται ανάμεσα στην Πάτμο και τη Λέρο και κατοικήθηκαν κατά τους προϊστορικούς χρόνους. Ο σημερινός οικισμός ιδρύθηκε το 1669 από έναν Κρητικό ονόματι Ηλία. Οι Λειψοί ενώθηκαν με την Ελλάδα το 1948. Έχουν έκταση 16 τ. χλμ., μήκος ακτών 35 χλμ. και πληθυσμό 700 κατοίκους. Συνδέονται ακτοπλοϊκά με το λιμάνι της Λέρου και την Πάτμο.

Δραστηριότητες

• Πεζοπορία («Μονοπάτι της Κοίμησης» και άλλα πολλά). • Καταδύσεις. • Ψάρεμα. • Ψαροντούφεκο. • Διαδρομές με σκάφος στο Μακρονήσι, στη Χοχλακούρα και στο Ασπρονήσι, όπου θα ανακαλύψετε μοναδικούς σχηματισμούς από σηπηλιές και βράχους. • Κολύμπι στις παραλίες Λιεντού, Κάμπος, Έλενα, Κατσαδιά, Παπαντριά, Χοχλακούρα, Πλατύς Γιαλός, Μονοδέντρι και Τουρκόμνημα.

Αξίζει να δείτε • Τη μεγαλόπρεπη εκκλησία του Aγίου Iωάννη του Θεολόγου, δίπλα στην πλατεία με το Δημαρχείο και το Μουσείο, όπου υπάρχει εικόνα της Παναγίας της Μαύρης του 1500. • Το Εκκλησιαστικό-Λαογραφικό Μουσείο, που περιλαμβάνει εκκλησιαστικά κειμήλια και μια μικρή αρχαιολογική συλλογή. • Την Παναγιά του Χάρου, σε απόσταση 1,5 χλμ. από τον οικισμό των Λειψών. Είναι η μοναδική εικόνα στην Ελλάδα, στην οποία η Παναγία δεν κρατά το Θείο Βρέφος, αλλά τον Εσταυρωμένο Χριστό. Το μοναστήρι και η εικόνα χρονολογούνται από το 1600.

Γύρω νησιά

Γύρω από τους Λειψούς υπάρχουν πολλά νησάκια και βραχονησίδες. Ξεχωρίζουν το Mακρονήσι και το Φράγκο NΔ, τα Pεφούλια BΔ, τα Aσπρονήσια A και τα Kαλαπόδια NA.

Χρήσιμα τηλέφωνα

Εκδηλώσεις

• Δήμος: 22470-41.010, 22470-41.209 • Γραφείο τουρισμού: 22470-41.185 • Αστυνομικός σταθμός: 22470-41.222 • Λιμενικός σταθμός: 22470-41.133 • Αγροτικό Ιατρείο: 22470-41.204

• Στις 23 Αυγούστου (εννιάμερα της Παναγίας) γιορτάζει η Παναγιά του Χάρου και στους Λειψούς στήνεται μεγάλο πανηγύρι. • Τον Αύγουστο, για τρεις ημέρες, γίνεται η γιορτή κρασιού.

Δικτυακός τόπος: www.lipsi-island.gr

ΜΑΝΩΛΗ

ΡΕΦΟΥΛΙΑ ΜΕΓΑΛΟ ΑΣΠΡΟΝΗΣΙ

Πλατύς Γιαλός

ΠΑΠΛΩΜΑ

ΜΑΚΡΥ ΑΣΠΡΟΝΗΣΙ ΜΙΚΡΟ ΑΣΠΡΟΝΗΣΙ

ΛΕΙΨΟΙ

Μονοδέντρι Λειψοί

α εν Έλ

Λιεντού

Κά μπ ος

ΠΑΤΜΟΣ - ΛΕ ΙΨ

Τουρκόμνημα ΚΟΥΛΟΥΡΑ Χοχλακούρα ΝΟΤΙΑ ΑΣΠΡΑ Κατσαδιά

ΟΙ

Παπαντριά ΜΑΚΡΟΝΗΣΙ

ΠΙΑΤΟ

ΛΙΡΑ ΨΩΜΟΣ

ΧΑΛΑΒΡΑ

ΦΡΑΓΚΟΣ

ΚΑΠΠΑΡΗ

ΣΤΑΥΡΙ ΠΙΛΑΦΙ

ΛΕ ΙΨ

ΟΙ

-Λ

ΕΡ ΟΣ

4 Χιλιόμετρα

ΛΕΙΨΟΙ

Λειψοί (οικισμός)

O μοναδικός οικισμός των Λειψών είναι χτισμένος στον λόφο, όπου ο Λιος ο Kρητικός έχτισε το πρώτο σπίτι και απλώνεται προς το λιμάνι.

Λέρος

14. Το κάστρο της Παναγιάς, δεσπόζει στον γυμνό λόφο πάνω από τον Πλάτανο.

ατά τη μυθολογία, θεωρείται νησί της Άρτεμης, της θεάς των δασών και του κυνηγιού. Είναι ιδανικό για ήσυχες διακοπές, ενώ εντυπωσιάζει με την ιταλική αρχιτεκτονική του, τις πεντακάθαρες παραλίες και το επιβλητικό κάστρο της Παναγιάς στον λόφο Απιτύκι. Προστατευμένοι όρμοι, λόφοι, πευκώνες και ελαιώνες, χαμηλές πεδινές εκτάσεις με άφθονα νερά συμπληρώνουν την εικόνα της. Η ιστορία της ξεκινά στα νεολιθικά χρόνια. Στην αρχαιότητα ανήκε στον ιωνικό χώρο, ενώ κατά τους Παλαιοχριστιανικούς Χρόνους (5ος - 7ος αι.) αναπτύχθηκαν οι οικισμοί στα παράλια του νησιού. Από το 1309 έως το 1522 το νησί πέρασε στην κυριαρχία των Ιπποτών και στη συνέχεια των Τούρκων. Το 1912 ξεκίνησε η Ιταλοκρατία. Οι Ιταλοί αξιοποίησαν τη στρατηγική θέση του νησιού και το φυσικό λιμάνι του. Η Λέρος ενώθηκε οριστικά με την Eλλάδα το 1948 και χρησιμοποιήθηκε την περίοδο του Eμφυλίου και της δικτατορίας (1967-1974) ως τόπος εξορίας. Έχει έκταση 54 τ. χλμ., μήκος ακτών 71 χλμ. και πληθυσμό 8.500 κατοίκους. Συνδέεται ακτοπλοϊκά με το λιμάνι του Πειραιά, τα νησιά του βόρειου και ανατολικού Αιγαίου και αρκετά από τα Δωδεκάνησα και αεροπορικά με το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» της Αθήνας.

H πρωτεύουσα της Λέρου, κτισμένη πάνω στον ομώνυμο όρμο, ήταν το λιμάνι του νησιού πριν από το Λακκί. Αποτελείται από τους οικισμούς, Αγία Μαρίνα, Πλάτανος (η παλαιότερη συνοικία της Λέρου) και Παντέλι (με μικρή παραλία), που χαρακτηρίζονται από τα παλιά αρχοντικά σπίτια με πέτρινα ή ξύλινα μπαλκόνια και ασβεστωμένες μάντρες και τα στενά, γραφικά, σοκάκια. Στη μια πλευρά της πόλης βρίσκεται το Μπρούζι, το παλιό ρωμαϊκό φρούριο, όπου σώζονται αξιόλογα ψηφιδωτά, τοξοειδείς κατασκευές και λείψανα υδραγωγείου, που μέχρι το 1988 λειτουργούσε ως καρνάγιο. Από την άλλη πλευρά βρίσκεται ο ιστορικός ανεμόμυλος, που μοιάζει να αιωρείται μέσα στο νερό. Στην Αγία Μαρίνα συγκεντρώνονται οι περισσότεροι επισκέπτες του νησιού, αφού εδώ βρίσκονται τα πολλά μπαρ, καφετέριες, ταβέρνες και καφενεία.

Περίπατος στην πόλη

• Στον Πλάτανο, όπου βρίσκονται, μεταξύ άλλων τα αρχοντικά Κονδιόγλου (με πολύτιμα αντικείμενα του 19ου αι.) και Αντωνέλλου. • Στο Αρχαιολογικό Μουσείο, που στεγάζεται σε νεοκλασικό κτίριο του 1882 και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ευρήματα προϊστορικής εποχής, κεραμικά από τη Γεωμετρική έως και

τη Ρωμαϊκή Περίοδο, καθώς και ευρήματα Παλαιοχριστιανικών Χρόνων. • Στο Κάστρο της Παναγιάς (Παντελίου), πίσω από τους πέντε ανεμόμυλους, στην κορυφή του λόφου Απιτύκι. Κτίστηκε στα μέσα των βυζαντινών χρόνων και στη δυτική πλευρά του στέκει η εκκλησία της Παναγιάς (17ος αι.), με επιχρυσωμένο τέμπλο και παλιές αγιογραφίες. Λειτουργεί και Εκκλησιαστικό Μουσείο με ιερά σκεύη και εικόνες.

Διαδρομές στη Λέρο Βόρεια

Κριθώνι

Άλιντα

Βρίσκεται ανάμεσα στην Αγία Μαρίνα και τα Άλιντα. Γεμάτο μικρά εκκλησάκια και ωραία σπίτια, το Κριθώνι μοιάζει «κρεμασμένο» στον καταπράσινο λόφο, με τα ξενοδοχεία, τα ενοικιαζόμενα δωμάτια και τα μαγαζιά του. Για μπάνιο θα πάτε στην ομώνυμη παραλία με τα ρηχά νερά. Απέχει περίπου 1,5 χλμ. ΒΔ από τον Πλάτανο.

Είναι το τουριστικό μέρος του νησιού και αναπτύσσεται σε καταπράσινο τοπίο, κοντά στον Πλάτανο. Προς τα δυτικά βρίσκεται η παραλία Κόκκαλη, με το εκκλησάκι του Αγίου Κωνστα15. Άποψη από το Κριθώνι.

ΛΕΡΟΣ

Αγία Μαρίνα

ΠΑ ΤΜ ΟΣ

-Λ

ΛΕ ΕΡ ΟΣ

ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ

ΙΨ ΟΙ

-Λ

ΤΡΥΠΗΤΗ

Aγία Κιουρά

ΕΡ ΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΦΑΡΜΑΚΟΝΗΣΙ

ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ Μπλεγούτης

Παρθένι

ΦΑΡΑΔΟΝΗΣΙΑ

Άλιντα Καμάρα Κριθώνι Γούρνα Δρυμώνας

Αγ. Σπυρίδωνας

Λακκί

Βουρλίδι

Ξηρόκαμπος ΠΗΓΑΝΟΥΣΑ

ΓΛΑΡΟΣ

ΜΑΥΡΙΑ

ΚΙΝΑΡΟΣ

ΓΛΑΡΟΝΗΣΙΑ

4 Χιλιόμετρα

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ντίνου. Νοτιότερα, και αφού προσπεράσετε τον κόλπο της Γούρνας, θα δείτε το εκκλησάκι της Παναγιάς της Γουρλομάτας, που είναι ο σημαντικότερος μεσαιωνικός ναός του νησιού (κοντά στη θέση «Δρυμώνας»). Απέχουν 3 χλμ. ΒΔ από τον Πλάτανο.

Αξίζει να δείτε • Το Λαογραφικό - Ιστορικό Μουσείο. Στεγάζεται στον Πύργο Μπελένη (στην παραλία του χωριού), ο οποίος κτίστηκε στο διάστημα 1925-1927 και περιλαμβάνει λαογραφικά και ιστορικά εκθέματα από τη ζωή στο νησί. • Τα μοναστήρια των Αγίων Σαράντα και του Αγίου Σωφρονίου.

Παρθένι

ΛΕΒΙΘΑ

Βρωμόλιθος

ΛΕΡΙΚΟ 0

Χιλιόμετρα

ΛΕ ΚΑ ΡΟ ΛΥ Σ Μ ΝΟ Σ

Τεμένια Μερικιά

Κρυφός Αγία Μαρίνα

Κτισμένο σε εύφορη κοιλάδα, το Παρθένι κατοικείται από τα αρχαία χρόνια. Σε ύψωμα δυτικά του αεροδρομίου βρέθηκαν λείψανα του περιβόλου του ναού της Αρτέμιδος, που χρονολογούνται τον 8ο ή 7ο αι. π.X. Σύμφωνα με τον μύθο, η Άρτεμη έστειλε στο σημείο αυτό τις Μελεαγρίδες (τις αδελφές του Μελέαγρου), τις οποίες μεταμόρφωσε σε όρνιθες και τις εξόρισε στη Λέρο,

4 Χιλιόμετρα

επειδή θρηνούσαν γοερά τον χαμό του αδελφού τους. Απέχει 8 χλμ. ΒΔ από τον Πλάτανο.

Αξίζει να δείτε • Την εκκλησία της Αγίας Κιουράς, βόρεια, κοντά στον όρμο Παρθένι. Οι αγιογραφίες στο εσωτερικό της έχουν φτιαχτεί

ΛΕΡΟΣ

17. Λέρος: η εκκλησία του Αγίου Ισίδωρου.

από πολιτικούς κρατουμένους την περίοδο 1967-1974. • Τον Άγιο Ισίδωρο (4 χλμ. Ν), πολύ κοντά στην παραλία Κόκκαλη, στο κέντρο της δυτικής ακτής της Λέρου. Είναι χτισμένος σε βραχονησίδα, 50 μ. από την ακτή. Δίπλα στον βράχο διακρίνονται λείψανα αρχαίου ναού.

Νότια

Λακκί

Όμορφος οικισμός με ρυμοτομία ευρωπαϊκής πόλης, δεντροστοιχίες με ευκαλύπτους κι επιβλητικά κτίρια ιταλικής αρχιτεκτονικής. O σχεδιασμός και η μετατροπή του γραφικού όρμου

σε πόλη έγινε στα χρόνια της Ιταλοκρατίας (1930-1936). Το Λακκί είναι το μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι της ανατολικής Μεσογείου και ο κόλπος του κάποτε ήταν έλος. Για να απορροφηθεί το νερό (ώστε να κτίσουν εκεί τον ναυτικό σταθμό και τη βάση υδροπλάνων τους), οι Ιταλοί φύτευαν ευκαλύπτους. Απέχει 4 χλμ. Ν από τον Πλάτανο.

Περίπατος στην πόλη

• Στην αγορά, με τον πύργο Ρολόι. • Στο τελωνείο. • Στην καθολική εκκλησία του Αγίου Νικολάου, που σήμερα λειτουργεί ως ορθόδοξη.

16. Το Λακκί αποτελεί το κύριο λιμάνι της Λέρου κι ένα από τα ασφαλέστερα στη Μεσόγειο.

• Στο κτίριο της Ναυτικής Διοίκησης. • Στο κινηματοθέατρο, όπου λειτούργησε και η πρώτη κινηματογραφική μηχανή προβολής στην Ελλάδα! • Στο μνημείο (στην παραλία), για τη βύθιση του ελληνικού αντιτορπιλικού «Bασίλισσα Όλγα» κατά την επιδρομή της γερμανικής αεροπορίας, στις 26 Σεπτεμβρίου 1943. • Στο μουσείο-τούνελ (Πολεμικό Μουσείο), που βρίσκεται στην περιοχή Μερικιά. Στον B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρξε καταφύγιο, αλλά και χειρουργείο. Σήμερα, με πρωτοβουλία του δήμου, εκτίθενται αντικείμενα του B΄ Παγκόσμιου Πολέμου, ενώ σε οθόνη προβάλλεται ντοκιμαντέρ για τη μάχη της Λέρου, το 1943. • Στο ναό του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου (βορειοδυτικά της πόλης) του 12ου αι., με τοιχογραφίες του 12ου - 13ου αι.

• Την Παναγιά την Καβουράδαινα. Στην άκρη του φυσικού φιόρδ του Ξηρόκαμπου της Λέρου βρίσκεται στριμωγμένη ανάμεσα σε δύο μεγάλα βράχια (που αποτελούν τη στέγη της). Εικάζεται ότι αναγέρθηκε το 1796 από Λέριους μαστόρους κατά παραγγελία ενός ψαρά από την Κάλυμνο. H παλιά εικόνα σήμερα βρίσκεται στο Εκκλησιαστικό Μουσείο του κάστρου της Λέρου.

Εκδηλώσεις 18. Παναγία Καβουράδαινα: η εικόνα της Παναγίας μέσα σε όστρακο καβουριού.

Ξηρόκαμπος

Παραθαλάσσιο χωριό με θέα στην Κάλυμνο και τα Γλαρονήσια. H βλάστηση στις γύρω πλαγιές είναι θαμνώδης και η κατηφορική κοιλάδα σχηματίζει κάμπο με ελιές και κυπαρίσσια. Απέχει 8,5 χλμ. Ν από τον Πλάτανο.

Αξίζει να δείτε • Το Κάστρο των Λεπίδων, στο ύψωμα, που είναι 2.500 ετών.

• Αποκριάτικο έθιμο «Καμουζέλες», με μασκαράτες και αυτοσχέδια περιπαικτικά ποιήματα. • «Μπουλαφέντεια», προς τιμήν του Λέριου καρδιοχειρουργού Μπουλαφέντη, το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου. • Εκδηλώσεις σε ανάμνηση της καταβύθισης του αντιτορπιλικού «Βασίλισσα Όλγα», στις 26 Σεπτεμβρίου. • Εορτασμός της Παναγιάς της Καβουράδαινας, στις 8 Αυγούστου. • Γιορτή κρασιού, το πρώτο δεκαήμερο του Αυγούστου. • Πανηγύρι της Aγίας Mαρίνας, στις 17 Iουλίου, και της Παναγίας, τον Δεκαπενταύγουστο, στην Παναγιά του Kάστρου, προστάτιδα του νησιού.

Κοντινά νησιά Kίναρος - Λέβιθα - Φαρμακονήσι. Τα δύο πρώτα βρίσκονται στα ΝΔ της Λέρου, ενώ το τρίτο στα ΒΑ της. Και τα τρία φημίζονται για τους απόλυτα ήσυχους δαντελωτούς κολπίσκους με τα διάφανα νερά. 21. Η Γιορτή κρασιού είναι μία από τις δημοφιλέστερες εκδηλώσεις στη Λέρο. 19. Το Παντέλι, ψαράδικος οικισμός με ανεπτυγμένη τουριστική υποδομή.

Δραστηριότητες

• Κολύμπι στις παραλίες Αγία Μαρίνα, Κριθώνι, Άλιντα, Άγιος Στέφανος, Pήνα, Αγία Kιουρά, Mπλεφούτης, Κουλούκι, Μερικιά, Βρομόλιθος και Βουρλίδι. Στον όρμο του Κρυφού θα φτάσετε περπατώντας από τα Άλιντα ή με σκάφος. Mε εκδρομικό σκάφος, μπορείτε να πάτε μέχρι τη νησίδα Aρχάγγελος (Β). • Καταδύσεις σε βυθούς γεμάτους ναυαγισμένα πλοία, ελικόπτερα και αεροπλάνα από τον B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο Κριθώνι και στον Ξηρόκαμπο λειτουργούν καταδυτικά κέντρα. 20. Οι Λέρος αποτελεί ιδανικό καταδυτικό προορισμό.

Χρήσιμα τηλέφωνα • Δήμος: 22473-60.200 • Γραφείο τουριστικών πληροφοριών: 22470-23.058 • Αστυνομία: 22470-22.222 • Λιμεναρχείο: 22470-23.256, 22470-22.224 • Νοσοκομείο (Λακκί): 22470-23.251 • Ταξί: 22470-23.070 • Αεροδρόμιο: 22470-22.777 • Αρχαιολογικό Μουσείο Αγίας Μαρίνας: 22470-24.775 Δικτυακός τόπος: www.leros.gr

ΛΕΡΟΣ

• Ψάρεμα και ψαροντούφεκο. • Πεζοπορία: από τον Πλάτανο προς το Κάστρο Παναγιάς (Παντελίου) και από το Λακκί προς τον Ξηρόκαμπο και προς την Πατέλλα. • Θαλάσσια σπορ: σκι, wind surf, jet ski. • Ποδήλατο. • Βαρκάδα στην Τρυπητή, με τις δύο μικρές αμμουδερές παραλίες, στη Στρογγυλή, στο Πατελίδι, στα Φαραδονήσια και στο Παντέλι. • Οργανωμένο κάμπινγκ στον Ξηρόκαμπο.

22. Λέρος: η Αγία Μαρίνα και στο βάθος το Κριθώνι και τα Άλιντα.

ΛΕΡΟΣ

Κάλυμνος

23. Άποψη της Πόθιας. Διακρίνεται το ιταλικό κτίριο του παλιού Διοικητηρίου.

ίναι το τέταρτο σε μέγεθος νησί των Δωδεκανήσων, με έκταση 111 τ. χλμ., μήκος ακτών 96 χλμ. και 17.000 κατοίκους. Χαρακτηρίζεται «νησί των σφουγγαράδων» λόγω της ανάπτυξης της σπογγαλιείας τον 19ο αι. Μετά τον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Κάλυμνος παρέμεινε η μοναδική ελληνική σπογγαλιευτική δύναμη, με εξαγωγές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, έτσι ώστε να εξακολουθεί σήμερα να είναι γνωστή ως το νησί των σφουγγαράδων. Στην αρχαιότητα ήταν γνωστό μαζί με την Λέρο με την ονομασία Kαλύδναι Νήσοι. Ως πρώτοι κάτοικοί της αναφέρονται οι Kάρες από τη Μικρά Ασία. Το 1306 καταλήφθηκε από τους Ιππότες της Ρόδου μέχρι το 1522, όταν πέρασε στην τουρκική κυριαρχία και αργότερα (1912) στην ιταλική έως το 1948, οπότε ενώθηκε οριστικά με την Ελλάδα. Σήμερα είναι ένας διεθνώς αναγνωρισμένος προορισμός εναλλακτικών διακοπών για δραστηριότητες όπως η αναρρίχηση, η κατάδυση, η ορεινή πεζοπορία και σπηλαιολογία. Συνδέεται αεροπορικά με το αεροδρόμιο της Αθήνας και ακτοπλοϊκά με το λιμάνι του Πειραιά και της Ρόδου αλλά και με τα υπόλοιπα νησιά της Δωδεκανήσου με πυκνά εσωτερικά δρομολόγια. Ακτοπλοϊκή σύνδεση υπάρχει επίσης με Κυκλάδες και Σάμο, ενώ κατά την θερινή περίοδο και με τη Χίο, τη Μυτιλήνη και τη Θεσσαλονίκη.

24. Ένα από τα αγάλματα που υποδέχονται τον επισκέπτη στην προκυμαία της Πόθιας.

Kάλυμνος ή Πόθια

Πρωτεύουσα και λιμάνι της Kαλύμνου, έχει περίπου 10.000 κατοίκους και απλώνεται αμφιθεατρικά στους πρόποδες και στις πλαγιές δύο λόφων και στην κοιλάδα ανάμεσά τους. Ο οικισμός διατηρεί αξιόλογη αρχιτεκτονική φυσιογνωμία, με αρχοντικά, διώροφα και τριώροφα σπίτια, άσπρα ή στο χρώμα της ώχρας, με χρωματιστά πορτοπαράθυρα.

Περίπατος στην πόλη

• Στο αρχοντικό Βουβάλη (19ου αι.), οικία του πιο γνωστού σπογγέμπορα και ευεργέτη του νησιού. • Στο Αρχαιολογικό Μουσείο, δίπλα στο αρχοντικό Βουβάλη, όπου παρουσιάζεται η ιστορική και πολιτιστική πορεία του νησιού. Περιλαμβάνει ευρήματα από την προϊστορική εποχή, κεραμικά, επιγραφές, χάλκινα και μαρμάρινα γλυπτά, πήλινα αγγεία, ειδώλια, εργαλεία, λατρευτικά αντικείμενα και μικροτεχνήματα, αλλά και εκθέματα από την παλαιοχριστιανική, βυζαντινή και μεταβυζαντινή Κάλυμνο. Μην παραλείψετε να δείτε τον ντυμένο Κούρο (530 π.Χ.), το γιγαντιαίο (3 μ.) άγαλμα του Ασκληπιού (2ου αι. π.Χ., σώζεται ως τη μέση) και το χάλκινο άγαλμα της «Κυράς της Καλύμνου».

25. Το Κάστρο της Χρυσοχεριάς.

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

• Το Ναυτικό - Λαογραφικό Μουσείο, που είναι αφιερωμένο, κυρίως, στη ζωή και τα έθιμα των σπογγαλιέων. • Στο Επαρχείο, το Δημαρχείο και το Πνευματικό Κέντρο, όπου στεγάζεται η βιβλιοθήκη της Καλύμνου. • Στον ναό Σωτήρος Χριστού (1861), με τον ασημένιο τρούλο και το μαρμάρινο τέμπλο του γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά και στον ναό του Αγίου Νικολάου (1860-1890), με μαρμάρινο τέμπλο που προέρχεται από τη Σμύρνη της Μικράς Ασίας. • Στο κάστρο της Χρυσοχεριάς, που κτίστηκε τον 15ο αι. από τους Ιωαννίτες Ιππότες. Στο εσωτερικό του σώζονται λείψανα από τις εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου και της Παναγίας της Χρυσοχέρας, τρία ιπποτικά οικόσημα (στα τείχη) και άλλα οικοδομήματα. • Στον Άγιο Σάββα, πάνω από την πόλη, με τις πολύτιμες αγιογραφίες και την πανοραμική θέα προς το λιμάνι και τη Χώρα. • Στο «Καλύμνικο Σπίτι», ένα μικρό Λαογραφικό Μουσείο στον δρόμο προς τους Bοθύνους, 1,5 χλμ. NΔ. • Στο ιδιωτικό Μουσείο Θαλάσσιων Ευρημάτων Βαλσαμίδη, στον παραθαλάσσιο οικισμό Βλυχάδια, 6 χλμ. ΝΔ. • Στο σπήλαιο των Επτά Παρθένων ή σπήλαιο των Νυμφών. • Στο σπήλαιο Κεφάλα, το οποίο στολίζεται με πελώριους σταλακτίτες.

ΛΕ ΡΟ Σ

ΜΕΓΑΛΟ ΓΛΑΡΟΝΗΣΙ Πετρώντα Σικάτη Εμπορειός

ΠΙΤΤΑ -Κ ΑΛ ΥΜ ΝΟ

ΚΑΛΟΛΙΜΝΟΣ Σ

ΛΙΜΝΙΑ

ΠΡΑΣΟΝΗΣΙ

Παλιόνησος

Σκαλιά

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΑΛΑΒΡΟΣ

Δρασώντα

Αργινώντα

ΤΕΛΕΝΔΟΣ

Πεζώντα

ΕΠΑΝΩ

Τέλενδος

Μελιτσαχάς ΑΓ. ΚΥΡΙΑΚΗ Πλατύς Γιαλός Λινάρια Καντούνι

Μασούρι Μυρτιές Ελιές Καμάρι Πάνορμος Χωριό Άργος

Βαθύς ΚΑΛΥΜΝΟΣ

Βαθύ Ακτή

ΨΕΡΙΜΟΣ ΝΕΚΡΟΘΗΚΗ ΣΑΡΗ Ψέριμος

Βοθύνοι Βλυχάδια

ΑΣΠΡΟΠΝΙΧΤΗ ΝΕΡΑ 0

8 Χιλιόμετρα

Γέφυρα Θέρμα Βλυχάδια

ΑΣΤΥΠ ΑΛΑ ΙΑ ΚΑΛΥΜΝΟ Σ

ΑΓ. ΑΝΔΡΕΑΣ

ΛΙΓΚΙΟ

ΠΛΑΤY ΚΑΛΥΜΝ

ΟΣ - ΚΩ Σ

ΚΡΕΒΒΑΤΙ

ΚΩΣ

Διαδρομές στην Κάλυμνο Νότια

Xωριό

ΒΑΣΙΛΙΚΗ

Παλιά πρωτεύουσα του νησιού, χτισμένη σε απόσταση ασφαλείας από τη θάλασσα, για να προστατεύεται από τους πειρατές. Είναι γραφικός οικισμός και οι 3.000 κάτοικοί του διατηρούν τις παραδόσεις του νησιού ζωντανές. Απέχει 3 χλμ. ΒΔ από την Πόθια.

Αξίζει να δείτε • Την εκκλησία της Παναγιάς Χαριτωμένης (1794), με το εντυπωσιακό ξυλόγλυπτο κι επιχρυσωμένο τέμπλο της. • Το βυζαντινό Μεγάλο Κάστρο (11ου αι.), που μετασκευάστηκε και διευρύνθηκε τον 15ο αι., αποτελώντας το κατ’ εξοχήν οικιστικό κέντρο του νησιού. Στο εσωτερικό του σώζονται εννέα εκκλησίες με τοιχογραφίες του 15ου -16ου αι., ενώ από εδώ έχετε εκπληκτική θέα στο Χωριό και την Πόθια. • Τον Προφήτη Ηλία, στην ψηλότερη κορυφή του νησιού πάνω από το κάστρο. • Την εκκλησία του Χριστού της Ιερουσαλήμ (5ου αι.), 500 μ. δυτικά του οικισμού,

χτισμένη με πέτρες από ναό του Απόλλωνα, που υπήρχε εδώ. Στο προαύλιό της εντοπίστηκαν αγάλματα που χρονολογούνται στην ελληνιστική περίοδο (2ου αι. π.Χ.).

Πάνορμος

Bαθύς

Παραθεριστικός οικισμός με 1.400 κατοίκους, σε καταπράσινη περιοχή, με ωραίες ακρογιαλιές. Βρίσκεται στην περιοχή του αρχαίου Mέσου Δήμου, του Δάμου. Πολύ κοντά είναι η θέση «Tσουκαλαριό», όπου, όπως φαίνεται, υπήρχαν εργαστήρια αγγειοπλαστικής. Απέχει 5 χλμ. ΒΔ από την Πόθια.

Αξίζει να δείτε • Τα Ελληνικά, τον καλύτερα ίσως διατηρημένο παλαιοχριστιανικό οικισμό του ελλαδικού χώρου, καθώς τα οικοδομήματα σώζονται σε εντυπωσιακή κατάσταση. Ο οικισμός περιλαμβάνει και έξι παλαιοχριστιανικές εκκλησίες, ενώ στο δυτικό τμήμα του βρίσκεται ο βυζαντινός ναός της Παναγιάς Κυρα-Χωστής με θαυμάσιες τοιχογραφίες από τον 11ο μέχρι τον 14ο αι. • Το ελληνιστικό οχυρό του 4ου-3ου αι. π.Χ. (θέση Έμπολας, 3 χλμ. ΒΔ), όπου τον 6ο αι. οικοδομήθηκε η επιβλητική παλαιοχριστιανική βασιλική του Ταξιάρχη με οικοδομικό υλικό από το οχυρό.

Μια πράσινη πινελιά στο άγονο τοπίο των βράχων είναι ο Βαθύς, με την εύφορη, γεμάτη εσπεριδοειδή κοιλάδα. Τα σπίτια απλώνονται αραιά μέσα στον κάμπο και πυκνώνουν προς τον μυχό του κλειστού όρμου, ο οποίος σχηματίζει μικρό φιορδ. Ο οικισμός της Pήνας, που αναπτυσσόταν στις πλαγιές των λόφων κοντά στο λιμάνι, καταστράφηκε στις αρχές του 15ου αι. από τους πειρατές. Απέχει 13 χλμ. ΒΑ από την Πόθια. 26. Ο οικισμός Βαθύς.

27. Το τέμπλο της Παναγίας Χαριτωμένης.

• Την αρχαία ακρόπολη, στα Στημένια (5χλμ. ΒΔ), που χρησιμοποιούσαν ως τους βυζαντινούς χρόνους. • Το καστρομονάστηρο της Παναγίας της Κυράς Ψηλής, 6 χλμ. Β, χτισμένο σε απόκρημνη θέση. Μέρος της εκκλησίας έχει κτιστεί στο κοίλωμα του βράχου. Τον Δεκαπενταύγουστο, που γίνεται πανηγύρι, τα κελιά χρησιμεύουν ως ξενώνες. • Το σπήλαιο Δασκαλειό, όπου εντοπίστηκαν προϊστορικά ευρήματα. Η πρόσβαση σ’ αυτό είναι δύσκολη.

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

• Τα ερείπια της αρχαίας πόλης (4ος αι. π.Χ. -2ος αι. μ.Χ.), στη θέση «Δάμος», βόρεια του Χωριού. Έχουν ανασκαφεί πλακόστρωτος δρόμος, οικίες, εργαστήρια και λαξευτά πηγάδια.

Βόρεια

Μυρτιές

Μασούρι

Εμπορειός

Πανέμορφος οικισμός-αξιοθέατο, που πήρε το όνομά του από τις άφθονες μυρτιές της περιοχής. Πίσω του υψώνονται εντυπωσιακοί βράχοι. Ο οικισμός -των περίπου 200 κατοίκων- είναι ακριβώς απέναντι από την Τέλενδο και από εδώ φεύγουν τα καΐκια που συνδέουν τα δύο νησιά. Μην ξεχάσετε να επισκεφθείτε τον οικισμό Μελιτσαχά με υπέροχο ηλιοβασίλεμα και την ενδιαφέρουσα εκκλησία του Αϊ-Γιάννη. Απέχει 8 χλμ. ΒΔ από την Πόθια.

Μικρός παραθαλάσσιος οικισμός με ανεπτυγμένη τουριστική υποδομή, φόντο επιβλητικούς βράχους και μεγάλη αμμουδερή παραλία. Αξίζει να δείτε τα ερείπια βυζαντινού κάστρου στη θέση Καστέλλι. Απέχει 9 χλμ. ΒΔ από την Πόθια.

Το πιο απομακρυσμένο χωριό από την πρωτεύουσα του νησιού. Στην αρχαιότητα υπήρξε εμπορικό κέντρο, αφού το λιμάνι του είναι 28. Βουτιά στα απολαυστικά νερά της Καλύμνου.

προστατευμένο από τους ανέμους λόγω των νησιών Τέλενδος και Καλαβρός. Αξίζει να δείτε το κάστρο (Καστρί), όπου σώζονται τμήματα από κυκλώπεια τείχη, και τον πύργο τους. Περίπου 7 χλμ. ΝΑ βρίσκεται το χωριό Σκαλιά,

Τέλενδος

29. Οι Μυρτιές, ένας από τους δημοφιλέστερους οικισμούς της Καλύμνου.

χτισμένο αμφιθεατρικά, με ωραία θέα στην Τέλενδο και στον Καλαβρό, ενώ 10 χλμ. ΝΑ ο όρμος του Αργινώντα, ένα επιβλητικό τοπίο με υπέροχα νερά, που μοιάζει με φιορδ. Απέχει 24 χλμ. ΒΔ από την Πόθια.

Μεγάλης ομορφιάς και γαλήνης νησάκι. Έχει έκταση 5 τ. χλμ. και περίπου 60 κατοίκους, ενώ απέχει μόλις 700 μ. Δ από τις Μυρτιές Καλύμνου. Κατά την αρχαιότητα και έως τα μέσα του 6ου αι. μ.Χ. ήταν ενωμένη με την Κάλυμνο. Στην ενδιάμεση περιοχή ΚαλύμνουΤελένδου εικάζεται πως βρισκόταν ο αρχαίος δήμος Μέσος. Όμως, το 554 μ.Χ. ισχυρός σεισμός προκάλεσε καθιζήσεις και καταστροφές οικισμών με αποτέλεσμα να καταβυθιστεί η ενδιάμεση περιοχή Καλύμνου-Τελένδου. Το νησί άκμασε κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο (4ος-7ος αι.). Ο μοναδικός οικισμός του νησιού είναι κτισμένος απέναντι από το στενό Καλύμνου-Τελένδου. Στο νότιο τμήμα του νησιού υπάρχει ωραίο πευκοδάσος, με λείψανα βυζαντινών σπιτιών (Θόλοι), ενώ αξίζει να δείτε το εκκλησάκι του Αϊ-Γιώργη και να απολαύσετε το ηλιοβασίλεμα, την παλαιοχριστιανική νεκρόπολη και το κάστρο του Αγίου Κωνσταντίνου. Μπορείτε να κολυμπήσετε στον Χοχλακά, την Πλάκα, την Πόθα και το Paradise, ενώ το νησί προσφέρεται ακόμα για καταδύσεις στην αρχαία πολιτεία

30. Γενική άποψη της Τελένδου. Στο κέντρο του νησιού διακρίνεται ο μοναδικός οικισμός του. 2. xxxxxxxxxxxxxxxx

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

Κοντινά νησιά

31. Η Κάλυμνος αποτελεί πραγματικό παράδεισο για τους λάτρεις της αναρρίχησης.

ανάμεσα στην Κάλυμνο και την Τέλενδο, πεζοπορία, αναρρίχηση και ψαροντούφεκο. Συνδέεται με καραβάκι με τον κόλπο των Μυρτιών, στην Κάλυμνο.

Ψέριμος

Με έκταση 15 τ. χλμ. και περίπου 150 κατοίκους, η Ψέριμος, προσφέρεται για πραγματικά ήσυχες διακοπές. Στο νησί έχουν εντοπιστεί λείψανα αρχαίου οικισμού, τον οποίον ορισμένοι αρχαιολόγοι ταυτίζουν με τον δήμο Περραιωτάν. Στα δυτικά βρίσκεται το νησάκι Πλατύ, που ένα τμήμα του αποτελεί ξεχωριστή βραχονησίδα με το όνομα Nεκροθήκη. Όλες οι παραλίες της προσφέρονται για κολύμπι, ενώ εξαιρετική είναι αυτή στον όρμο Βαθύ. Απέχει 6 ν.μ. ΝΑ της Καλύμνου.

Εκδηλώσεις

• Διεθνές Καταδυτικό Φεστιβάλ, τον Αύγουστο. • Αναρριχητικό Φεστιβάλ, μοναδικό στην Ελλάδα, τον Μάιο. • «Πολιτιστικό Kαλοκαίρι», που διοργανώνεται από το δήμο, κάθε καλοκαίρι. • Πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα, στην Πάνορμο, στις 26 Ιουλίου. • Αναπαράσταση της παραδοσιακής σπογγαλιείας, στην κεντρική πλατεία, το Πάσχα. • Πανηγύρια στην Τέλενδο, τη Ψέριμο, στα Αργινώντα και στην Κυρά Ψηλή τον Δεκαπεντάυγουστο.

Δραστηριότητες • Αναρρίχηση. Το 1996 ο Ιταλός Αντρέα ντι Μπάρι ανακάλυψε το αναρριχητικό ενδιαφέρον της Καλύμνου και τα τελευταία χρόνια, το νησί έχει αναδειχθεί σε έναν από τους σπουδαιότερους αναρριχητικούς προορισμούς στον κόσμο. Σήμερα, υπάρχουν 43 οργανωμένα πεδία από ασβεστολιθικά πετρώματα με 1.300 αναρριχητικές διαδρομές, ενώ διοργανώνονται συχνά διεθνή φεστιβάλ. • Καταδύσεις. Στην Κάλυμνο λειτουργούν δύο καταδυτικά κέντρα προσφέροντας καταδύσεις σε επιλεγμένα σημεία απαράμιλλης υποβρύχιας ομορφιάς σε ρέστες, ναυάγια, υποβρύχια

Χρήσιμα τηλέφωνα • Δήμος: 22430-59141 • Δημοτικός Οργανισμός Τουρισμού: 22430-59.056 • Αστυνομία: 22430-29.301 • Ένωση Ξενοδόχων: 22430-51.211 • Νοσοκομείο: 22430-23.025 • Λιμεναρχείο: 22430-29.304, 22430-24.444 • Αεροδρόμιο: 22430-59.302 • Αρχοντικό Βουβάλη: 22430-24.149 • Αρχαιολογικό Μουσείο: 22430-59.092 • Ναυτικό Μουσείο: 22430-51.361 • Καλύμνικο Σπίτι: 22430- 51635 • Μουσείο Θαλάσσιων Ευρημάτων Βαλσαμίδη: 22430-50.662 Δικτυακός τόπος: www.kalymnos-isl.gr 33. Εξερευνώντας το βυθό κοντά στην Κάλυμνο.

32. Η παραλία στον όρμο Βαθύ της Ψερίμου.

σπήλαια και υφάλους με πλούσια χρώματα και ζωή. Επίσης, στο νησί λειτουργεί και η Σχολή Δυτών Καλύμνου (πληροφορίες στο Λιμεναρχείο Καλύμνου). • Ψαροντούφεκο. • Πεζοπορία από το Χωριό προς το Κάστρο της Χρυσοχεριάς (διάρκεια, περίπου 20’) ή συνέχεια προς την κορυφή του Προφήτη Ηλία (συνολικού μήκους 5 χλμ.) και από την Κάλυμνο (Πόθια) προς τον Βαθύ (μήκους 4,5 χλμ.) από το παλιό ιταλικό πλακόστρωτο μονοπάτι. • Κολύμπι στις παραλίες Γέφυρα, Θέρμα, Καντούνι, Λινάρια, Ρήνα, Ακτή και Βλυχάδια, στον όρμο Αργινώντα και στον Πλατύ Γιαλό. Με καΐκι θα βρείτε τις παραλίες Αλμυρές, Δρασώντα,

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

Πεζώντα, Παλιονήσου, Σικάτη και Πετρώντα. • Ιαματικά λουτρά. Η πηγή των Θερμών (αλιπηγή με θερμοκρασία 37º C), 1 χλμ. Ν από την Πόθια, είναι κατάλληλη για ρευματισμούς, αρθριτικές και γυναικολογικές παθήσεις. • Paintball (στη θέση «Ποταμοί»). • Σπηλαιολογία: στο νησί έχουν καταγραφεί περισσότερα από 50 σπήλαια.

34. Πόθια: κωμόπολη με έντονα νησιώτικα χαρακτηριστικά στην αρχιτεκτονική της φυσιογνωμία.

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

Κως

35. Άποψη της Αρχαίας Αγοράς της Κω.

ι ατελείωτες παραλίες με τα τιρκουάζ νερά, η βλάστηση και τα άφθονα νερά, τα αρχαία και τα μεσαιωνικά μνημεία καθώς και τα επιβλητικά κτίρια των Ιταλών χαρακτηρίζουν την Κω, το τρίτο σε μέγεθος νησί των Δωδεκανήσων, που απέχει μόλις 4 μίλια από τις τουρκικές ακτές. Η ονομασία «Κως» οφείλεται πιθανότατα στην κόρη του μυθικού βασιλιά Μέροπα, που λεγόταν Κόως. Είναι η πατρίδα του «πατέρα της ιατρικής» Ιπποκράτη (460-377 π.Χ) και κατοικήθηκε από τους νεολιθικούς χρόνους (5η-4η χιλιετία π.Χ.). Τον 14ο αι. το νησί καταλήφθηκε από τους Ιωαννίτες Ιππότες, οι οποίοι ενίσχυσαν τα παλαιότερα κάστρα και οικοδόμησαν νέες οχυρώσεις. Στην Τουρκοκρατία, το νησί δέχτηκε επιθέσεις από ποικίλους εισβολείς (ιππότες, Βενετούς κλπ.), ενώ κατά την Ιταλοκρατία (1912-1945) χτίστηκαν σπουδαία μνημειακά δημόσια κτίρια. Ενσωματώθηκε επίσημα με την Ελλάδα το 1948. Έχει έκταση 290 τ. χλμ., μήκος ακτών 112 χλμ. και πληθυσμό 31.000 κατοίκους. Συνδέεται ακτοπλοϊκά με το λιμάνι του Πειραιά και αεροπορικώς με το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» της Αθήνας.

ΚΩΣ

36. Το κτίριο του Διοικητηρίου (περίοδος Ιταλοκρατίας) στην ακτή Μιαούλη της Κω.

37. Τριδραχμο από την Κω (5ος αι. π.Χ.), όπου απεικονίζεται ο «δισκοβόλος της Κω».

Πόλη της Κω

Κτισμένη στο ΒΑ άκρο του νησιού (με 16.000 κατοίκους), χαρακτηρίζεται από φαρδείς και άνετους δρόμους, μεγάλες πλατείες, πάρκα και δενδροστοιχίες, καθώς και καλή πολεοδομία. Αυτό οφείλεται κυρίως στο σεισμό του 1933 που σχεδόν ισοπέδωσε την πόλη, με αποτέλεσμα οι Ιταλοί, που κατείχαν τότε το νησί, να την ξαναχτίσουν με σύνεση και σχέδιο. Η αρχιτεκτονική της πολυμορφία εντυπωσιάζει, καθώς πλάι στα αποικιοκρατικού ύφους ιταλικά κτίρια (Γραφείο Πληροφοριών Δήμου, Διοικητήριο, Πνευματικό Κέντρο, κινηματογράφος «Ορφέας» κ.ά.) συνυπάρχουν χαμηλά άσπρα νησιώτικα σπιτάκια, μουσουλμανικά τζαμιά, τείχη των ιπποτών, πολυκατοικίες και αναστηλωμένα αρχαία δημόσια κτίρια. Επίσης, ένα επεκταμένο δίκτυο ποδηλατοδρόμων, επιτρέπει στους κατοίκους και τους επισκέπτες να κυκλοφορούν στο κέντρο με ποδήλατα.

Περίπατος στην πόλη

• Στο μεσαιωνικό κάστρο (Κάστρο Νερα-

ντζιάς), που κατασκευάστηκε το 1436. Βρίσκεται στην είσοδο του λιμανιού σε θέση που πιστεύεται πως είχε οχυρωθεί από τους βυζαντινούς χρόνους (7ο αι.). Ξεχωρίζουν, ο εσωτερικός περίβολος με τους τέσσερις κυκλικούς πύργους στις γωνίες και ο εξωτερικός με τους ογκώδεις προμαχώνες. Οι δύο περίβολοι επικοινωνούν με μία γέφυρα πάνω από την τάφρο που τους χωρίζει, ενώ στο εσωτερικό σώζονται, βωμοί, στήλες και αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη. • Στην πλατεία Ελευθερίας, που είναι το κέντρο της σύγχρονης πόλης. Περιστοιχίζεται από τρία τεράστια κτίρια, κληρονομιά των Ιταλών: τη δημοτική αγορά, τη λέσχη (επί Ιταλοκρατίας ονομαζόταν Μέγαρο του Φασισμού) και το Αρχαιολογικό Μουσείο (με προϊστορική συλλογή, γλυπτά, αλλά και ψηφιδωτά δάπεδα από τα ρωμαϊκά κτίρια της αρχαίας πόλης), το οποίο έχει χτιστεί κατ’ απομίμηση των ρωμαϊκών θερμών. Στην άκρη της πλατείας βρίσκεται το τζαμί Ντεφτερντάρ. • Στην αρχαία πόλη η οποία ήταν πρωτεύουσα του νησιού από το 366 π.Χ. Ξεχωρίζουν, η αγορά, ο δωρικός ελληνιστικός ναός,

ΨΕΡΙΜΟΣ ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΑΛΥΜ Ν

ΝΕΡΑ

Λάμπη ΚΩΣ

ΟΣ - Κ ΩΣ

Τιγκάκι Ψαλίδι Μαρμάρι Αλυκές Ζηπάρι Πλατάνι Λινοπότης Τρούλος Άγ. Φωκάς Ασφενδιού Αγ. Φωκάς Λαγούδι Πυλί Άγ. Δημήτριος Μαστιχάρι Θέρμα Ζία Παλιό Πυλί

ΠΕΙΡΑΙΑ Σ - Κ Ω Σ

ΣΑΦΟΝΙΔΙ

Αντιμάχεια

Καμάρι Άγιος Θεολόγος

ΟΔ ΟΣ

-Ρ

Σ ΚΩ

ΡΟ Ι ΣΥ Ν -

ΚΩ Σ

Άγιος Στέφανος Κάμπος Χρυσή Παράδεισος Κέφαλος Ακτή ΚΑΣΤΡΙ

Σαν Μπιτς Λακιά

ΚΩΣ

Καρδάμαινα

ΚΑΡΔΑΜΑΙΝΑ ΝΙΣΥΡΟΣ

Κοχυλάρι Λημνιώνας

ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΓΥΑΛΙ 0

12 Χιλιόμετρα

38. Ο πλάτανος του Ιπποκράτη, σε σχέδιο J. B. Hilaire (1822).

ο βωμός του Διονύσου, το ιερό και η στοά του λιμένος, το ιερό του Ηρακλή, τα λείψανα της βόρειας πλευράς του τείχους, τα ρωμαικά λουτρά, οι πολυτελείς ρωμαϊκές επαύλεις με τα πλούσια ψηφιδωτά δάπεδα, η Ρωμαϊκή Οικία (Casa Romana), όπου μπορείτε να έχετε μια εικόνα από την καθημερινή ζωή στη ρωμαϊκή εποχή, η Οικία της Ευρώπης με το περίφημο ομώνυμο ψηφιδωτό, καθώς και το ρωμαϊκό ωδείο (2ου αι. μ.Χ.), χωρητικότητας 750 ατόμων. • Στην εντυπωσιακή λεωφόρο με τους Φοίνικες και τη μεσαιωνική γέφυρα, που συνδέει την πλατεία του Πλατάνου με το μεσαιω-

νικό κάστρο. • Στην πλατεία του Πλάτανου ή πλατεία Λότζιας, ένα από τα πιο τουριστικά σημεία της πόλης. • Στο τζαμί της Λότζιας, που κατασκευάστηκε το 1786 και στους τοίχους του διακρίνονται ενσωματωμένα κομμάτια από αρχαία και μεσαιωνικά μνημεία. • Στον πλάτανο του Ιπποκράτη, ακριβώς απέναντι από το τζαμί της Λότζιας. Στη σκιά του ο μεγάλος ιατρός δίδασκε τους μαθητές κι εξέταζε τους ασθενείς του, οπότε η ηλικία του δέντρου έχει υπερβεί τα 2.500 χρόνια! Η περιφέρεια του κορμού του ξεπερνά τα 10 μ. και τα γιγαντιαία κλαδιά του σκιάζουν ολόκληρη την πλατεία. Στην ανατο-

Δραστηριότητες

• Για κολύμπι θα πάτε στις παραλίες Μεροπίδα, Ψαλίδι (όπου αναπτύσσεται και υδροβιότοπος), Ακτή Μιαούλη, Θέρμες και Λάμπη. • Αν ταξιδεύετε με σκάφος, στην πόλη της Κω (κοντά στο παλιό λιμάνι) λειτουργεί σύγχρονη μαρίνα, με 250 θέσεις ελλιμενισμού και όλες τις απαραίτητες υποδομές (τηλ: 2242057.500, www.kosmarina.gr).

Διαδρομές στην Κω Ανατολικά 39. Το τζαμί της Λότζιας.

λική πλευρά του πλατάνου, βρίσκεται μια κυκλική κρήνη, ο θόλος της οποίας στηρίζεται σε 7 κολόνες με κορινθιακά κιονόκρανα. • Στο Ασκληπιείο, που βρίσκεται περίπου 3,5 χλμ. ΝΔ της πόλης της Κω και ήταν το πιο φημισμένο Ασκληπιείο της Ελλάδας. Κτίστηκε τον 4ο αι. π.Χ., μετά το θάνατο του Ιπποκράτη. Μεταξύ άλλων, αξίζει να δείτε τη στοά, το συγκρότημα ρωμαϊκών θερμών, τον βωμό αφιερωμένο στον Ήλιο, την Ημέρα, την Εκάτη και τον Μαχάονα (γιο του Ασκληπιού),

Άγιος Φωκάς

Παλιός αγροτικός οικισμός και νέο τουριστικό θέρετρο του νησιού με όμορφη παραλία. Στην γειτονική Εμπρός Θέρμη (2 χλμ. ΝΔ) υπάρχει πηγάδι με ζεστό νερό, θερμοκρασίας 42-45º C. Τους καλοκαιρινούς μήνες ξεχειλίζει και το ιαματικό νερό χύνεται στη θάλασσα. Δρα ευεργετικά σε ρευματικές, αρθριτικές και γυναικολογικές παθήσεις. Το νερό έρχεται υποθαλάσσια, από το ηφαίστειο της Νισύρου, είναι θειούχο, αλλά δεν έχει τη γνωστή θειούχα μυρωδιά. Απέχει 8 χλμ. ΝΑ από την Κω.

40. Η λεωφόρος των Φοινίκων με τη μεσαιωνική γέφυρα, στην πόλη της Κω.

ΚΩΣ

τον ιωνικό ναό του Ασκληπιού, τον μεγάλο δωρικό περίπτερο ναό του Ασκληπιού (170-160 π.Χ.).

Τιγκάκι

Ασφενδιού

Τουριστικό θέρετρο με μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, αφού έχει την πιο δημοφιλή πλαζ του νησιού. Πρόκειται για μια απέραντη παραλία με άσπρη ψιλή άμμο και γαλάζια νερά, από τις καλύτερες και πιο οργανωμένες του νησιού. Στην κοντινή περιοχή Αλυκές ζουν πολλά είδη πουλιών, κυρίως υδρόβια. Εξάλλου, από εδώ ξεκινά και ποδηλατόδρομος ως την πόλη της Κω, ο μεγαλύτερος του Αιγαίου. Απέχει 11 χλμ. ΒΔ από την Κω. Από τα παλαιότερα χωριά των Δωδεκανήσων, με ιστορία από τα τέλη του 18ου αι. Άκμασε την περίοδο 1850-1930, όταν οι κάτοικοί του ασχολούνταν με την αμπελουργία και την ελαιουργία. Από εκείνη την εποχή διατηρούνται έως σήμερα πολλά παραδοσιακά σπίτια και το λόγο αυτό ο οικισμός είναι προστατευόμενος. Στο χωριό βρίσκεται η εκκλησία των Ασώματων Ταξιαρχών (11ου αι.), ενώ έξω από αυτό θα βρείτε την παλαιοχριστιανική βασιλική του Αγίου Παύλου. Αξίζει να επισκεφτείτε, επίσης, την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου Λαγουδιού, κτισμένη ανάμεσα σε βράχους. Απέχει 14 χλμ. ΝΔ από την Κω. 41. Η θέα από την Ζία είναι μοναδική.

Ζία

Πυλί

Ίσως το ομορφότερο χωριό του νησιού (χαρακτηρισμένος οικισμός ιδιαιτέρου κάλλους), που διατηρεί τον παραδοσιακό χαρακτήρα του. Άσπρα σπιτάκια με μπλε πόρτες και παράθυρα, χτισμένα αμφιθεατρικά πάνω στα βράχια, απλοί και φιλόξενοι άνθρωποι, υπαίθριο παζάρι και η εξαιρετική θέα την έχουν καταστήσει έναν από τους προσφιλέστερους προορισμούς στο νησί. Πάνω από τη Ζία, στην κορυφή του όρους Δικαίος, υπάρχει το ιστορικό εκκλησάκι του Δικαίου Χριστού, χτισμένο το 1079. Απέχει 15 χλμ. ΝΔ από την Κω.

Σε έναν κάμπο με ελαιώνες και καλλιέργειες, το Πυλί (αρχαία Πέλη) είναι κτισμένο σχεδόν στο κέντρο του νησιού. Ξεχωρίζει για τα παλαιά πετρόκτιστα σπίτια του. Απέχει 16 χλμ. ΝΔ από την Κω.

Αξίζει να δείτε • Το παραδοσιακό πυλιώτικο σπίτι, στην πλατεία του χωριού. • Τους έξι κρουνούς με τα τρεχούμενα νερά της πηγής, περίπου 100 μ. από την πλατεία. Δίπλα βρίσκονται οι αρχαίοι θόλοι.

ΚΩΣ

42. Το νησάκι Καστρί με το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, στην περιοχή του Κέφαλου.

• Το, ερειπωμένο, Παλαιό Πυλί, που απέχει 4 χλμ. ΝΑ από τον σύγχρονο, με την εκκλησία της Υπαπαντής (με τοιχογραφίες του 14ου αι.). Πάνω από το Παλαιό Πυλί, βρίσκεται το Κάστρο του Πυλίου που οικοδομήθηκε τον 11ο αι. κι έχει εξαιρετική θέα στις γειτονικές παραλίες. • Το Μαρμάρι, 4 χλμ. Β, όμορφο τουριστικό θέρετρο, με παραλία ιδανική για wind surfing.

Δυτικά

Αντιμάχεια

Παραδοσιακό αγροτικό χωριό -από τα μεγαλύτερα του νησιού- που έχει κτιστεί σε χαμηλό οροπέδιο, σε περιοχή που κατοικήθηκε από την ύστερη νεολιθική εποχή. Φημίζεται για τους οργανοπαίκτες, τους τραγουδιστές και τους χορευτές του. Κοντά στο χωριό (4 χλμ. ΝΔ) βρίσκεται και το αεροδρόμιο «Ιπποκράτης» του νησιού. Απέχει 25 χλμ. ΝΔ από την Κω.

Αξίζει να δείτε • Το αντιμαχιώτικο σπίτι, δείγμα παραδοσιακού σπιτιού του α΄ μισού του 20ου αι. Ακριβώς απέναντι είναι ο μύλος του Παπά. • Το κάστρο, στα 4 χλμ. ΝΑ, που χρονολο-

γείται από τον 15ο αι. και καλύπτει έκταση 45 στρ. Σώζονται τα επιβλητικά τείχη του, ο μοναδικός προμαχώνας του, λείψανα σπιτιών και αποθηκών, καθώς και οι εκκλησίες του Αγίου Νικολάου και της Αγίας Παρασκευής. 43. Τμήμα των τειχών του κάστρου Αντιμάχειας.

44. Η παραλία του όρμου Λιμνιώνα.

• Το Μαστιχάρι (4 χλμ. Β) με την πολύκοσμη παραλία του και τα λείψανα παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Από εδώ αναχωρούν καραβάκια για την Κάλυμνο.

Καρδάμαινα

Παραθαλάσσιο χωριό, με εκτεταμένη παραλία 45. Αρωματοθεραπεία σε ξενοδοχειακή μονάδα της Κω.

και έντονη τουριστική κίνηση, χτισμένο στην περιοχή της αρχαίας Αλάσαρνας. Δείτε τα οικοδομικά λείψανα του δήμου των Αλασαρνιτών με μεγάλη λατρευτική αξία. Το λιμανάκι του χωριού συνδέει την Κω με τη Νισύρο. Με καΐκι μπορείτε να πάτε στις ιαματικές πηγές στην Αγ. Ειρήνη, οι οποίες είναι κατάλληλες για γυναικολογικές παθήσεις. Απέχει 29 χλμ. ΝΔ από την Κω.

Κέφαλος

Η αρχαία πρωτεύουσα. Είναι ένα μεγάλο και ζωντανό χωριό, χτισμένο στο χείλος του γκρεμού, «στεφανωμένο» με το μεσαιωνικό κάστρο του. Απέχει 43 χλμ. ΝΔ από την Κω.

Αξίζει να δείτε • Το Παραδοσιακό Σπίτι της Κεφάλου, Λαογραφικό Μουσείο με εκθέματα από την αγροτική ζωή του νησιού. • Το Καμάρι, το επίνειο της Κεφάλου, μεγάλο τουριστικό θέρετρο με απέραντη οργανωμένη, αμμώδη παραλία και τον όρμο Λιμνιώνας (5χλμ. Β). Στον Κάμπο σώζονται

Εκδηλώσεις

• Γιορτή του μελιού, στα τέλη Αυγούστου. • Πανηγύρια της Αγίας Τριάδας και της Παναγίας τον Δεκαπενταύγουστο και των Αγίων Αποστόλων, στις 30 Ιουνίου. Πανηγύρια γίνονται, επίσης, του Αγίου Ιωάννη, στις 29 Αυγούστου, και της Θεοτόκου, στις 8 Σεπτεμβρίου. • «Αλασάρνεια», με εκθέσεις ζωγραφικής, φωτογραφίας, παραδοσιακούς χορούς, συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις, το καλοκαίρι. • «Ιπποκράτεια», με συναυλίες, εκθέσεις, θεατρικές παραστάσεις, μουσικές βραδιές και γλέντια, κάθε καλοκαίρι.

Δραστηριότητες

• Κολύμπι. Στον δρόμο προς την Κέφαλο, εκεί όπου η ξηρά στενεύει και η θάλασσα είναι ορατή και από τα αριστερά και από τα δεξιά του δρόμου (στη λεγόμενη «Λαβή»), υπάρχουν αρκετές όμορφες και κοσμικές παραλίες. Η καλύτερη είναι στον Άγιο Στέφανο. • Καταδύσεις. • Ψαροντούφεκο. • Πεζοπορία. • Ιστιοπλοΐα. • Θαλάσσια σπορ. • Wind surf.

Χρήσιμα τηλέφωνα • Δήμος: 22423-60.400, 22420-22.326 • Τουριστικό Γραφείο: 22420-29.200 • Γραφείο Πληροφοριών: 22420-22.460 • Αστυνομία: 22420-22.222 • Νοσοκομείο: 22420-22.300 • Λιμεναρχείο: 22420-26.595 • Αεροδρόμιο: 22420 - 51.229, 56.000 • Ταξί: 22420-23.333 • ΚΤΕΛ: 22420-22.292 • Αρχαιολογικό Μουσείο: 22420-28.326 • Ρωμαϊκή Οικία (Casa Romana): 22420 - 23.234 Δικτυακός τόπος: www.kosisland.gr

46. Στιγμιότυπο από τα «Ιπποκράτεια», στον χώρο του Ασκληπιείου.

ΚΩΣ

τα ερείπια του Αγίου Στεφάνου, διπλής παλαιοχριστιανικής βασιλικής (5ου αι. μ.Χ.) με αξιόλογα μωσαϊκά και κίονες. • Τη θέση «Παλάτια», περίπου 2 χλμ. Ν, όπου λέγεται πως ήταν η αρχαία πρωτεύουσα του νησιού, η Αστυπάλαια. Σώζονται τα θεμέλια ναού της Δήμητρας και μικρό θέατρο. Τα απύθμενα βάραθρα πλάι στο θέατρο μαρτυρούν την ένταση του σεισμού (413 π.Χ.), που κατέστρεψε την πόλη και ανάγκασε τους κατοίκους της να μετοικήσουν στη σημερινή πρωτεύουσα. • Τα εκκλησάκια της ευρύτερης περιοχής Παναγία Παλατιανή, Παναγία Ζηνιώτισσα, Άγιος Μάμας και Άγιος Θεολόγος.

ΚΩΣ

47. Ασκληπιείο της Κω: διακρίνονται ο ρωμαϊκός ναός, κορινθιακού ρυθμού, αφιερωμένος πιθανώς στον Aπόλλωνα και η μνημειακή σκάλα.

Aστυπάλαια

48. Πανοραμική άποψη της Χώρας, στην Αστυπάλαια.

ίναι το δυτικότερο νησί του συμπλέγματος και βρίσκεται ακριβώς εκεί όπου τα Δωδεκάνησα συναντούν τις Κυκλάδες. Έτσι, διατηρεί πολλά κυκλαδίτικα στοιχεία στο τοπίο και την αρχιτεκτονική της. Η Αστυπάλαια χωρίζεται φυσικά από μια λωρίδα γης πλάτους λιγότερο από 100 μ. στο Μέσα (δυτικό τμήμα) και το Έξω Νησί (ανατολικό τμήμα). Έχει έκταση 97 τ. χλμ., μήκος ακτών 110 χλμ. και πληθυσμό 1.300 κατοίκους. Η ονομασία της, προέρχεται από την Αστυπάλαια, κόρη του Φοίνικα και της Περιμήδης, ενώ παλαιότερα ονομαζόταν και Ιχθυόεσσα, λόγω των πολλών ψαριών της. Πρωτοκατοικήθηκε τα προϊστορικά χρόνια, ενώ μετά το 1204 περιήλθε στους Βενετούς και κυρίως στην οικογένεια Κουερίνι - με εξαίρεση ένα μικρό διάστημα κατά το οποίο ανήκε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία (1269-1310). Οι Γκουερίνι έμειναν κύριοι του νησιού μέχρι το 1537, όταν κατακτήθηκε από τους Τούρκους. Όπως όλα τα Δωδεκάνησα, παρέμεινε στους Τούρκους έως το 1912 και στη συνέχεια πέρασε στα χέρια Ιταλών, Βρετανών και Γερμανών, για να ενωθεί με την Ελλάδα το 1948. Συνδέεται ακτοπλοϊκά με τα λιμάνια του Πειραιά και της Καλύμνου και αεροπορικά με την Αθήνα και τη Ρόδο.

49. Χαρακτηριστικά σπίτια της Χώρας, κάτω από το κάστρο.

Χώρα

Πρωτεύουσα και λιμάνι του νησιού, η Χώρα, ένας από τους ομορφότερους οικισμούς του Αιγαίου, είναι χτισμένη σε βράχο που εισχωρεί στη θάλασσα, σχηματίζοντας δύο όρμους. Στην κορυφή της δεσπόζει το κάστρο μέσα από το οποίο ξεπροβάλλουν οι κατάλευκοι τρούλοι της Ευαγγελίστριας και του Αγίου Γεωργίου. Γύρω από το κάστρο απλώνονται κατάλευκα σπίτια με μπλε πορτοπαράθυρα και ξύλινα κάγκελα στα μπαλκόνια.

Περίπατος στον οικισμό

• Στο βενετσιάνικο κάστρο των Γκουερίνι, του 13ου αι. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος οικοδόμησης των μικρών, τριώροφων κυρίως, σπιτιών και ειδικά όσων βρίσκονται στον εξωτερικό περίβολο του κάστρου, οι εξωτερικοί τοίχοι των οποίων δημιουργούν ένα τείχος με μικρά παράθυρα για πολεμίστρες. Μέσα στο κάστρο υπάρχουν δύο κατάλευκες εκκλησίες με πέτρινα περίτεχνα καμπαναριά: η Παναγία Ευαγγελίστρια (1853), στο εσωτερικό της οποίας υπάρχει η κτητορική επιγραφή του

50. Ο θόλος και το καμπαναριό της Παναγίας Πορταίτισσας.

ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ

1413 και οι θυρεοί των Γκουερίνι, και ο Άγιος Γεώργιος (1790). • Στην Παναγία Πορταΐτισσα, του 18ου αι., κάτω από το κάστρο. Είναι μια από τις ομορφότερες εκκλησίες στα Δωδεκάνησα, με ξυλόγλυπτο επίχρυσο εικονοστάσι. Δίπλα, λειτουργεί ενδιαφέρον Εκκλησιαστικό Μουσείο. • Στη Ναρκίσσειο Δημοτική Βιβλιοθήκη, η οποία συστεγάζει αρχαιολογική συλλογή του νησιού. • Στο Αρχαιολογικό Μουσείο στον Πέρα Γιαλό, που φιλοξενεί ευρήματα από όλο το νησί, κυρίως της προϊστορικής περιόδου, όταν η Αστυπάλαια είχε ακμάσει. • Στους οκτώ ανεμόμυλους που βρίσκονται πάνω από τη Σκάλα, στη Χώρα. Ανήκουν στην κατηγορία του ξετροχάρη μύλου, του οποίου η σκεπή γυρίζει ανάλογα με την κατεύθυνση του ανέμου. • Στην Κυλίντρα, στο όριο της Χώρας προς τη νότια μεριά, όπου βρέθηκε το μοναδικό στον κόσμο βρεφικό νεκροταφείο. Χώρος ιερός, από τα γεωμετρικά χρόνια μέχρι την ελληνιστική εποχή.

ΑΛ ΥΠ

ΙΑ - ΚΑΛΥΜΝΟΣ ΑΙ Α ΠΑΛΑ ΑΣΤΥ

ΑΙΓΙ ΑΛ Η

-Α Σ

51. Μαλτεζάνα: το μοναδικό ψηφιδωτό με την απεικόνιση των τεσσάρων εποχών και του ζωδιακού κύκλου.

ΑΣ ΙΑΣ ΕΙΡΑ

ΦΗ ΑΝΑ

Βαθύ

ΙΑ ΑΛΑ ΤΥΠ

ΙΑ ΑΛΑ ΤΥΠ Σ Α -

Μπονάνο

ΦΩΚΙΟΝΗΣΙΑ Βαλάνη Πάνορμος

Μεγάλο Βαϊ Ψιλή Άμμος

Παχιά Άμμος Κλεφτολίμανο

Μαλτεζάνα

ΚΑΤΣΑΓΡΕΛΙ

Μπλέ Λιμανάκι Χώρα Λιβάδια Τζανάκι

ΟΦΙΔΟΥΣΣΑ Καμινάκια

ες άκ Πλ

ΠΟΝΤΙΚΟΥΣΣΑ

ΧΟΝΔΡΟ

ΚΟΥΤΣΟΜΥΤΙ

ΓΛΥΝΟ

ΤΗΓΑΝΙ

Λιβαδι ΑΓΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ Αγ. Κωνσταντίνος Πάππου Μουρά

ΚΟΥΝΟΥΠΟΙ

Βάτσες Μικρές Βάτσες ΣΥΡΝΑ ΚΑΤΣΙΚΑΚΙ ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΜΕΣΟ ΤΡΙΑ ΝΗΣΙΑ

ΠΛΑΚΙΔΑ 0

8 Χιλιόμετρα

Διαδρομές στην Αστυπάλαια Δυτικά (Μέσα Νησί)

Λιβάδια

Παραθαλάσσιος οικισμός με λιγοστούς κατοίκους, απλωμένος σε εύφορη κοιλάδα. Περιβόλια με μανταρινιές, πορτοκαλιές, αμπέλια και σπίτια πνιγμένα στα λουλούδια συνθέτουν ένα πανέμορφο σκηνικό δίπλα στην όμορφη παραλία. Απέχει 2 χλμ. ΝΔ από τη Χώρα.

Αξίζει να δείτε • Το σπήλαιο του Νέγρου, στις Βάτσες (6 χλμ. ΝΔ). Η πρόσβαση γίνεται από τη

Χώρα με καΐκι, ενώ προσφέρονται και οργανωμένες ξεναγήσεις. • Στον λόφο του Aγίου Bασιλείου, όπου βρίσκονται λείψανα παλαιοχριστιανικής βασιλικής.

Ανατολικά (Έξω Νησί)

Μαλτεζάνα (Ανάληψη)

Θέρετρο με τη μεγαλύτερη τουριστική κίνηση στο νησί. Η περιοχή ονομάστηκε Μαλτεζάνα από τους Μαλτέζους πειρατές που είχαν ως ορμητήριό τους το νησί. Εδώ, το 1827, ο Γάλλος Μπιγκότ πυρπόλησε το πλοίο του, για να μην αιχμαλωτιστεί από τους πειρατές. Απέχει 9 χλμ. ΒΑ από τη Χώρα.

Αξίζει να δείτε • Τα λουτρά του Ταλαρά, με τα ελληνιστικά ψηφιδωτά, μοναδικά στον ελλαδικό χώρο, με χρώματα γαλαζωπά και κεραμιδιά, καθώς και ενδιαφέρουσα σύνθεση με θέμα τις εποχές του χρόνου και τα σύμβολα του ζωδιακού κύκλου. • Το μνημείο του Γάλλου ναυάρχου Μπιγκότ, ηγέτη του αγώνα κατά των πειρατών στις αρχές του 19ου αι. 52. Άποψη της Μαλτεζάνας από τη θάλασσα.

ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ

• Στη Μεγάλη Παναγιά, με θαυμάσιο βοτσαλωτό δάπεδο στον περίβολο. • Στην Παναγιά Φλεβαριώτισσα, 6 χλμ. ΒΔ της Χώρας. Μέρος της εκκλησίας είναι κτισμένο σε σπηλιά. Αξιόλογο είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο. • Στη Μονή του Αγίου Ιωάννη του Μακρύ (12 χλμ. Δ). Χτισμένη σε επιβλητικό τοπίο, ανάμεσα σε δύο απότομες πλαγιές, με θέα στο πέλαγος και μοναδικό ηλιοβασίλεμα. • Στο κάστρο του Αϊ-Γιάννη, απέναντι την ομώνυμη μονή.

• Τα λείψανα παλαιοχριστιανικής βασιλικής (5ου αι.), με τα αξιόλογα ψηφιδωτά. Πάνω έχει χτιστεί το εκκλησάκι της Αγίας Βαρβάρας, με ιωνικό κιονόκρανο. • Την Ανάληψη, το παλαιότερο εκκλησάκι του οικισμού.

Βαθύ

Mοιάζει περισσότερο με λιμνοθάλασσα, λόγω του πολύ κλειστού όρμου (περίπου 50 μ.). Έχει δύο μικρούς οικισμούς: το Έξω Βαθύ, που βρίσκεται στην είσοδο του όρμου κι έχει μικρή σκάλα όπου δένουν τα καΐκια, και το Μέσα Βαθύ, που είναι στο μυχό του κόλπου, με χωράφια, λίγα δέντρα και αμπέλια. Απέχει 21 χλμ. ΒΑ από τη Χώρα.

Αξίζει να δείτε • Τη λιμνοθάλασσα Χαμένη Λίμνη, στη ΒΑ πλευρά της Αστυπάλαιας. • Τα λείψανα μινωικού οικισμού και πύργου, στην είσοδο του όρμου. • Το σπήλαιο του Δράκου, με εντυπωσιακούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες, όπου η πρόσβαση γίνεται με καΐκι ή περπατώντας. • Την Παναγιά Πουλαριανή, στο δρόμο προς το Βαθύ, σε βράχο που σχηματίζει την Παναγία με το βρέφος στην αγκαλιά της.

Γύρω νησιά Από τον όρμο της Μαλτεζάνας με εκδρομικά σκάφη πηγαίνετε στα Διαπόρια, το Λιγνό και το Χονδρό, τους Κουνούπους και το Κουτσομύρι (ΝΑ) και στην Aγία Kυριακή (Ν), με όμορφη παραλία. Mακρύτερα, στα ΒΑ της Αστυπάλαιας, βρίσκονται τα Φωκιονήσια, στα ΒΔ της ο Πάνορμος και το Κατσαγρέλι, στα Α της η Ποντικούσα και η Οφιδούσα, ενώ στα ΝΑ της η Σύρνα, τα Κατσικούλια, τα Τρία Νησιά, το Μέσο, η Στεφανία και τα νησιά Ζαφορά.

Εκδηλώσεις

• Πανηγύρι της Παναγιάς της Φλεβαριώτισσας, το χειμερινό ραντεβού των Αστυπαλαιωτών, στις 2 Φεβρουαρίου. • Το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού γίνεται στην Παναγιά την Πορταΐτισσα, τον Δεκαπενταύγουστο (τριήμερο 14-16). Στις 16 Αυγού-

53. Η παραλία Βάτσες, από τις ομορφότερες της Αστυπάλαιας.

στου ο δήμος και ο Πολιτιστικός Οργανισμός διοργανώνουν τα «Κουκάνια», εκδηλώσεις με ιδιόμορφους αθλητικούς αγώνες. • Περιφορά της εικόνας της Παναγίας της Πορταΐτισσας και των λειψάνων του οσίου Ανθίμου, στη Χώρα, στις 4 Σεπτεμβρίου. • Πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα, στις 27 Ιουλίου, και του Σωτήρα Χριστού, στις 6 Αυγούστου. • Φεστιβάλ Αστυπάλαιας, με πολλές συναυλίες, από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο. • Πανηγύρι της Παναγιάς της Πουλαριανής, στις 8 Σεπτεμβρίου. • Πανηγύρι της Παναγιάς του Θωμά, στο Βαθύ, στις 8 Σεπτεμβρίου.

• Κολύμπι στις παραλίες Άγιος Κωνσταντίνος, Βάτσες, Πλάκες, Καμινάκια, Άγιος Γιάννης, Πάνορμος, Παχιά Άμμος, Πέρα Γιαλός και Λιβάδια. • Εκδρομή με καΐκι για μπάνιο στις ερημικές παραλίες, στα κοντινά νησάκια Κουτσομύτι και Σύρνα. • Εξερεύνηση σπηλαίων. • Αναρρίχηση στο πεδίο «Φτερά», με 20 διαδρομές. • Ορειβασία. • Mountain bike. • Πεζοπορία. • Ψαροντούφεκο. • Καταδύσεις. • Κάμπινγκ στη Χώρα.

Χρήσιμα τηλέφωνα • Δήμος: 22433-60.000/015 • Δημοτικό γραφείο τουρισμού: 22430-61.412 • Αστυνομία: 22430-61.207 • Ένωση Ξενοδόχων: 22430-61.412 • Αγροτικό Ιατρείο: 22430-61.222 • Φαρμακείο: 22430-61.444 • Ταχυδρομείο: 22430-61.223 • Λιμεναρχείο: 22430-61.208 • Αεροδρόμιο: 22430-61.410,22430-61.588 • Αρχαιολογικό Μουσείο: 22430-61.500 Δικτυακός τόπος: www.astypalaia.gr 54. Εξωτική παραλία στη νησίδα Κουνούποι (ή Κουνούπα).

ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ

Δραστηριότητες

ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ

55. Η Χώρα της Αστυπάλαιας, με το ενετικό κάστρο να δεσπόζει στην κορυφή του λόφου.

Nίσυρος

56. Άποψη της πρωτεύουσας της Νισύρου, Μανδράκι, την ώρα του δειλινού.

Νίσυρος είναι από τα πιο όμορφα νησιά του Αιγαίου, άθικτο ακόμη από την τουριστική ανάπτυξη. Η μυθολογία λέει ότι το νησί δημιουργήθηκε στη Γιγαντομαχία, τον πόλεμο μεταξύ Θεών και Γιγάντων. Ο Ποσειδώνας καταδίωξε τον Γίγαντα Πολυβώτη μέχρι την Κω, έκοψε ένα τμήμα της και, πετώντας το πάνω στον εχθρό του, τον βύθισε για πάντα στο Αιγαίο Πέλαγος. Ο θρυλικός βράχος είναι η σημερινή Νίσυρος και οι εκρήξεις του ηφαιστείου η οργισμένη ανάσα του ηττημένου Γίγαντα. Αυτές οι εκρήξεις σχημάτισαν τη Νίσυρο, που είναι το πιο νέο από τα ηφαιστειακά κέντρα της Ελλάδας και ακόμη ενεργό - μαζί με αυτά της Μήλου, της Σαντορίνης και των Μεθάνων. Στην αρχαιότητα άκμασε από το εμπόριο οψιανού, τον οποίο εξόρυσσαν οι Νισύριοι από το κοντινό νησί Γυαλί. Έχει έκταση 41 τ. χλμ., μήκος ακτών 28 χλμ. και πληθυσμό 1.000 κατοίκους. Συνδέεται ακτοπλοϊκά με την Κω και τη Ρόδο.

58. Η παραλία Χοχλάκοι.

57. Παραδοσιακό σπίτι στο Μανδράκι.

Μανδράκι

Είναι η πανέμορφη πρωτεύουσα και το λιμάνι του νησιού. Αξίζει να παρατηρήσετε στις πλατείες με τα καταπληκτικά βοτσαλωτά δάπεδα και τα σοκάκια με τα άσπρα ή χρωματιστά διώροφα σπίτια με τα ξύλινα μπαλκόνια. Τα σπίτια είναι χτισμένα από ηφαιστειακά πετρώματα και μονωμένα με ελαφρόπετρα.

Περίπατος στην πόλη

• Στο Κάστρο (1315). Στα τείχη του θα δείτε τους θυρεούς των Μεγάλων Μαγίστρων που το έχτισαν. Στο Κάστρο βρίσκεται και η Παναγία Σπηλιανή (14ου αι.), ονομαστή μονή σε όλα τα γύρω νησιά για τη θαυματουργή εικόνα που βρίσκεται στο καθολικό της. • Στο Αρχαιολογικό Μουσείο όπου μεταξύ άλλων εκτίθενται ευρήματα και φωτογραφίες από την παλαιοχριστιανική, βυζαντινή και μεταβυζαντινή Νίσυρο, από την προϊστορική εγκατάσταση στην ηφαιστειογενή νησίδα Γυαλί και από τη νεκρόπολη της αρχαίας πόλης

ΝΙΣΥΡΟΣ

(αρχαϊκή, κλασική και ελληνιστική περίοδο). • Στην πλατεία «Ηλικιωμένης», σημείο συνάντησης επισκεπτών και κατοίκων. • Στο Ιστορικό - Λαογραφικό Μουσείο (στεγάζεται σε αρχοντικό του 18ου αι.), που φιλοξενεί παραδοσιακά σκεύη, φορεσιές και χειροποίητα κεντήματα από το νησί. • Στην Παναγία της Ποταμίτισσας (καθιερώθηκε ως ο μητροπολιτικός ναός του Μανδρακίου το 1837), με πολύ ωραίο τρούλο. • Στην παραλία Χοχλάκοι. Μοναδικό άγριο τοπίο με μαύρα ηφαιστειακά βότσαλα, βράχια και σπηλιά κάτω από την Παναγία την Καστριανή. • Στα δημοτικά ιαματικά λουτρά, που βρίσκονται στη θέση «Θερμά» ή «Λουτρά», 1 χλμ. από το Μανδράκι.

ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΓΥΑΛΙ

Γυαλί

ΚΩ

Σ-

ΝΙΣ ΥΡ ΟΣ

ΑΓ. ΑΝΤΩΝΙΟΣ

ΝΙΣΥΡΟ Σ-

Άσπρη Άμμος

Λουτρά Μανδράκι

Χοχλάκοι

Πάλοι

ΤΗΛΟΣ

Κατσούνι

Λίες

Εμπορειός

Παχιά Άμμος ΝΙΣΥΡΟΣ

Νικιά

ΠΑΧΕΙΑ

Αυλάκι 0

4 Χιλιόμετρα

59. Το Παλαιόκαστρο με τα εντυπωσιακά τείχη του είναι η αρχαία ακρόπολη της Νισύρου.

ΝΙΣΥΡΟΣ

60. Γενική άποψη του Εμπορειού.

• Στο Παλαιόκαστρο, στον λόφο πάνω από το Μανδράκι. Το αρχαιότερο μνημείο εκεί είναι της νεολιθικής περιόδου, ενώ από την κλασική αρχαιότητα σώζεται η ακρόπολη (Παλαιόκαστρο), όπου διατηρείται το τείχος (4ου αι. π.Χ.), κατασκευασμένο από ηφαιστειογενή μαύρη πέτρα, μνημειακές σκάλες και δύο εντυπωσιακοί πύργοι ύψους περίπου 10 μ., έναν της κλασικής και έναν της ελληνιστικής περιόδου. • Το μοναστήρι της Ευαγγελίστριας, σε ωραία τοποθεσία, 5 χλμ. ΝΑ.

Εκδηλώσεις

• Η γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου κρατάει 9 ημέρες (6-15 Αυγούστου) στην Παναγία Σπηλιανή. Στη διάρκειά της οι γυναίκες προσκυνήτριες κάνουν καθημερινά 300 μετάνοιες, ψέλνουν το μοιρολόι της Μεγαλόχαρης και ανήμερα της Παναγίας γίνεται πομπή και μια μεγάλη γιορτή στο Μανδράκι. Το βράδυ στήνεται ο χορός που αποκαλούν «η κούπα της Παναγιάς»: η πρώτη του χορού κρατά μια κούπα ενώ χορεύει και όποιος μπαίνει στο χορό ρίχνει χρήματα για την Παναγία και το νησί.

Διαδρομές στη Νίσυρο Βόρεια

Πάλοι

Εμπορειός

Μικρό, γραφικό ψαροχώρι στο οποίο βρίσκεται η μικρή μαρίνα του νησιού. Στη θέση Λιμνί, έξω από το χωριό, σώζονται σε βράχο τα ερείπια ρωμαϊκών λουτρών. Στο σημείο κτίστηκε αργότερα η Παναγία Θερμιανή. Εκεί υπήρχε θεραπευτήριο και ασκληπιείο, γνωστό ήδη από τον 5ο αι. π.Χ. Απέχουν 4 χλμ. Α από το Μανδράκι.

Χωριό με σπίτια που ξεχωρίζουν για την αρχιτεκτονική τους. Άκμασε στις αρχές του 20ού αι., οπότε είχε πολλούς κατοίκους, μαγαζιά (σιδεράδικα, μπακάλικα, ραφεία, καφενεία) και ικανούς μάστορες της πέτρας. Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 μεγάλο μέρος του πληθυσμού μετακόμισε στο επίνειο του χωριού, τους Πάλους. Απέχει 8 χλμ. Α από το Μανδράκι.

61. Η κεντρική πλατεία στα Νικιά, που έχει βραβευτεί ως η πιο γραφική στην Ευρώπη.

Αξίζει να δείτε • Το ηφαίστειο (www.nisyrosvolcano.gr). Περπατήστε μέσα στους κρατήρες και δείτε τις τρύπες που κοχλάζουν. Στον πυθμένα της καλντέρας υπάρχουν δέκα καλά διατηρημένοι κρατήρες και ο καθένας από αυτούς έχει το δικό του όνομα. Ο μεγαλύτερος και επιβλητικότερος είναι ο «Στέφανος». Έχει ελλειψοειδές σχήμα με το μεγαλύτερο άξονα 330 μ. και το μικρότερο 260 μ., ενώ το βάθος του φτάνει τα 27 μ. Το ηφαίστειο περιβάλλει κοιλάδα (καλντέρα), με μήκος 2.400 μ. και πλάτος 950 μ. • Την Παναγία τη Ληστηριώτισσα, που βρίσκεται μέσα σε σπηλιά κοντά στο χωριό. • Το μεσαιωνικό κάστρο της Παντονίκης, απ’ όπου η θέα είναι μοναδική. Στην κορυφή του είναι κτισμένη η εκκλησία των Ταξιαρχών (11ου ή 13ου αι.), με υπέροχες τοιχογραφίες και εικόνες. • Τα μοναστήρια της Παναγίας Κυράς (7,5

χλμ. ΝΑ) και του Σταυρού (8,5 χλμ. ΝΔ), στη θέση Άργος.

Νότια

Νικιά

Η Πόρτα είναι η κεντρική πλατεία των Νικιών, στην οποία βρίσκεται η εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου, από τις ωραιότερες της Ελλάδας! Η πλατεία έχει σχήμα ελλειψοειδές και εκπληκτικό βοτσαλωτό δάπεδο σε σχέδια του Πασχάλη Πασχαλάκη, γνωστού Νισύριου τεχνίτη του 19ου αι. Στα Νικιά λειτουργεί, επίσης, το μοναδικό στην Ελλάδα «Ηφαιστειολογικό Μουσείο», ένας καλά εξοπλισμένος χώρος με δείγματα από τα πλέον χαρακτηριστικά πετρώματα, φωτογραφίες, χάρτες, πρότυπα ηφαιστείων και προσομοιώσεις σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. Τέλος, περπατώντας στο χωριό θα βρείτε ωραιότατα σημεία με θέα στο ηφαίστειο. Απέχει 14 χλμ. ΝΑ από το Μανδράκι.

Γυαλί

ΝΙΣΥΡΟΣ

Κοντινά νησιά

Μικρό νησί, που βρίσκεται 2 ν. μ. ΒΔ από τη Νίσυρο και αποτελείται από παχιά στρώματα ελαφρόπετρας στο ΝΔ τμήμα και από ρεύματα οψιδιανού και περλίτη στο ΒΑ. Στο νησί λειτουργεί εργοστάσιο εξόρυξης ελαφρόπετρας. Πολύ κοντά, βρίσκεται και η νησίδα Άγιος Αντώνιος με όμορφη παραλία.

Δραστηριότητες

• Κολύμπι στις παραλίες: Άγιος Σάββας, Χοχλάκοι, Άσπρη Άμμος, Λιες, Αυλάκι, Κατσούνι, Παχιά Άμμος, Γυαλισκάρι, Πάλοι. Δημοτικό λεωφορείο μεταφέρει δωρεάν τους επισκέπτες στις περισσότερες παραλίες και χωριά του νησιού. • Εκδρομή με καραβάκια μέχρι το νησί Γυαλί. Η μια παραλία, στη νότια πλευρά, κοντά στα λατομεία, έχει κόκκινο ηφαιστειακό πέτρωμα και η άλλη, στα βόρεια, λευκή άμμο. • Καταδύσεις. • Ψαροντούφεκο. • Θαλάσσια σπορ. • Πεζοπορία. • Ιαματικές πηγές. Στα Λουτρά, η αλιπηγή (με θερμοκρασία νερού 37° C) είναι κατάλληλη για ρευματισμούς, αρθριτικές και δερματολογικές παθήσεις, ισχυαλγίες κ.ά.

Χρήσιμα τηλέφωνα • Δήμος: 22423-60.501-2, 22420-31.302 • Περιφερειακό Ιατρείο: 22420-31.217

62. Ηφαίστειο Νισύρου: στο εσωτερικό του κρατήρα «Στέφανου».

• Αστυνομία: 22420-31.201 • Λιμεναρχείο: 22420-31.222 • Ιαματικά λουτρά: 22420-31.011-2 • Αρχαιολογικό Μουσείο: 22420-31.588 • Ηφαιστειολογικό Μουσείο: 22420-31.400 Δικτυακός τόπος: www.nisyros.gr 63. Γραφικό εκκλησάκι της Νισύρου με φόντο τη νησίδα Γυαλί.

64. Το ηφαίστειο της Νισύρου προσελκύει πολλούς επισκέπτες, που συχνά προσεγγίζουν το εσωτερικό των κρατήρων, για να παρατηρήσουν από κοντά τα αέρια τα οποία αναδύονται στην επιφάνεια από τα έγκατα της γης.

ΝΙΣΥΡΟΣ

Τήλος

65. Η νεότερη εκκλησία του Αρχάγγελου (Ταξιάρχη) Μιχαήλ, που αναστηλώθηκε το 1827.

ησί με τραχείς, ορεινούς, αλλά κατάφυτους όγκους, με λόφους και κοιλάδες όπου φυτρώνουν τετρακόσια είδη λουλουδιών και βοτάνων, ενώ ζουν πολλά είδη σπάνιων πουλιών (σπιζαετοί, γεράκια, αηδόνια, καρδερίνες, ερωδιοί, μελισσοφάγοι κ.ά.). Έχει γραφικά χωριά και μαγευτικές παραλίες. Εδώ έζησαν οι τελευταίοι ελέφαντες της Ευρώπης: οι νάνοι ελέφαντες εμφανίστηκαν στο νησί πριν από 45.000 χρόνια κι εξαφανίστηκαν πριν από 4.000 χρόνια. Όλο το νησί είναι ένα τεράστιο οικολογικό πάρκο και προστατεύεται από διεθνείς συνθήκες. Στην αρχαιότητα, η Τήλος ήταν διάσημη για τα βότανά της και γνώρισε μεγάλη ακμή στα κλασικά χρόνια. Τότε έζησε στο νησί η φημισμένη ποιήτρια Ήριννα. Έχει έκταση 63 τ. χλμ., μήκος ακτών 63 χλμ. και πληθυσμό 533 κάτοικους. Συνδέεται ακτοπλοϊκά με τη Ρόδο, την Κω, τη Νίσυρο, τη Σύμη, τη Χάλκη και τον Πειραιά.

Είναι η πρωτεύουσα του νησιού και απέχει 7 χλμ. ΒΔ από το λιμάνι. Ξεχωρίζει για την απέρριτη νησιώτικη αρχιτεκτονική των πετρόκτιστων σπιτιών. Η βόλτα στα στενά δρομάκια είναι απολαυστική. Στην κορυφή του λόφου βρίσκεται το μεσαιωνικό κάστρο που κτίστηκε στη θέση της αρχαίας Τήλου.

Αξίζει να δείτε • Το μεσαιωνικό κάστρο (βόρεια του χωριού), όπου διασώζονται λείψανα ελληνιστικής ακρόπολης και της εκκλησίας του Αρχάγγελου Μιχαήλ. Είναι προσβάσιμο από μονοπάτι και προσφέρει μαγευτική θέα. • Το σπήλαιο Χαρκαδιό (2 χλμ. ΝΑ), όπου το 1971 βρέθηκαν λείψανα των νάνων ελεφάντων, ελαφιών που έζησαν πριν από 45.000-4.000 χρόνια και νεολιθικών κεραμικών και λίθινων εργαλείων. Πάνω από το σπήλαιο, βρίσκεται το κάστρο της Μεσαριάς (1366), με ερείπια κατοικιών και βυζαντινών ναών. • Την Παλαιοντολογική Συλλογή, όπου εκτίθενται οστά νάνων ελεφάντων, σχεδιαγράμματα, φωτογραφίες και άλλο

πληροφοριακό υλικό γύρω από τις ανασκαφές στο σπήλαιο Χαρκαδιό. • Τον παραθαλάσσιο οικισμό Άγιος Αντώνιος (2 χλμ. Δ), καταφύγιο αλιευτικών και εκδρομικών σκαφών. • Το βυζαντινό μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα (15ου αι.), σε κατάφυτη περιοχή, με γιγαντιαία κυπαρίσσια και πλατάνια (9 χλμ. ΝΔ). Σώζονται βυζαντινές τοιχογραφίες (13ου αι.) και το ξυλόγλυπτο τέμπλο (18ου αι.).

Διαδρομές στην Τήλο

Λιβάδια

Το χωριό αναπτύσσεται στην νοτιοανατολική ακτή, στους πρόποδες των βουνών που υψώνονται πάνω από την παραλία του, ενώ στο βάθος του ορίζοντα διακρίνονται το νησί της Σύμης και τα βουνά της Τουρκίας. Εδώ βρίσκεται το λιμάνι του νησιού, το οποίο μετά την πρόσφατη ανακατασκευή του προσφέρει καλύτερες και πιο ασφαλείς υπηρεσίες ελλιμενισμού για τα πλοία της γραμμής και τα σκάφη αναψυχής. Περιδιαβαίνοντας τους δρόμους του χωριού, θα συναντήσετε πολυάριθμα ενοικιαζόμενα δωμά-

66. Ο καθηγητής Παλαιοντολογίας Νίκος Συμεωνίδης, που εντόπισε πρώτος ίχνη των νάνων ελεφάντων στην Τήλο.

ΤΗΛΟΣ

Μεγάλο Χωριό

όγκου πάνω από το χωριό. • Τα εκκλησάκια του Αγίου Νικολάου (14ου αι.) και της Παναγίας Πολίτισσας (1879), σε κοντινή απόσταση από το χωριό. • Τον γραφικό οικισμό Γερά (2,5 χλμ. ΝΑ), με την πηγή «Δεσπότη Νερό». • Το Μικρό Χωριό (3 χλμ. ΒΔ), που κατοικούνταν από τον 15ο αι. ως τα μέσα της δεκαετίας του 1970 όταν και ερήμωσε. Υπάρχουν ερείπια κάστρου, εγκαταλειμμένα μισογκρεμισμένα πετρόκτιστα σπίτια, λιθόστρωτοι δρόμοι, βυζαντινές εκκλησίες (Αγίου Ιωάννη Αβδαλλά, Αγία Ζώνη, Σωτήρας κ.α.) με πανάρχαιες τοιχογραφίες και μοναδική ατμόσφαιρα.

τια, ταβέρνες και καφέ με θέα στην παραλία. Για μπάνιο θα πάτε στην μεγάλη παραλία του οικισμού (δίπλα στο λιμάνι) με ζεστά, κρυστάλλινα νερά, καθώς και στην Έριστο, με αμμουδιά μήκους σχεδόν 2 χλμ. Ακόμα, με εκδρομικό σκάφος στις παραλίες Λεθρά, Άγιος Σέργιος και Θεολόγος. Απέχει 7 χλμ. ΝΑ από το Μεγάλο Χωριό.

Αξίζει να δείτε • Το κτίριο του αστυνομικού τμήματος, με θαυμάσια αρχιτεκτονική από την εποχή της ιταλικής κατοχής του νησιού (19121948). • Το μικρό μεσαιωνικό λιμάνι του Αγ. Στέφανου, με τον φάρο. • Τις εκκλησίες του Αγίου Νικολάου (στο λιμάνι), του Αγίου Γεωργίου (στην παραλία) και της Αγίας Άννας (στον λόφο «Καστέλλο»). • Το κάστρο της Αγιοσυκιάς (15ος αι.), που δεσπόζει στην κορυφή του ορεινού

• Tριήμερο πανηγύρι στον Άγιο Παντελεήμονα, τον Ιουλίου, πανηγύρι της Κοίμησης της Θεοτόκου, στο εγκαταλειμμένο Μικρό Χωριό, στις 15 Αυγούστου και πανηγύρια στα εννιάμερα της

ΝΙΣΥ

ΓΑΪΔΟΥΡΟΝΗΣΙ

Εκδηλώσεις

ΡΟΣ

Σκάφη

Γάιδαρος

ΟΣ ΤΗΛ

Πλάκα Άγ. Αντώνιος

ΓΙΑΚΟΥΜΗ

Μεγάλο Χωριό

Άγ. Αντώνιος

ΠΡΑΣΟΥΔΑ Λεθρά

ΓΑΪΔΑΡΟΣ

ΤΗΛΟΣ Έριστος

Μικρό Χωριό Λιβάδια

ΤΗΛΟΣ - ΧΑΛΚ

Λιβάδια Άγ. Στέφανος

ΑΓ. ΑΝΔΡΕΑΣ Γερά Σταυρός ΑΓ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΕΛΕΚΟΥΣΑ

4 Χιλιόμετρα

Θεολόγος

ΧΟΙΡΟΝΗΣΙ Άγιος Σέργιος

ΑΝΤΙΤΗΛΟΣ

ΤΗΛΟΣ

67. Στη δημοφιλή παραλία Πλάκα της Τήλου υπάρχει πηγάδι με γλυκό νερό.

Κοίμησης της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) στα εξωκκλήσια Παναγία Πολίτισσα και Παναγία Καμαριανή. Προσφέρονται φαγητό και άφθονο κρασί.

Δραστηριότητες

• Κολύμπι στις παραλίες Λιβάδια, Έριστος, Άγιος Αντώνιος, Πλάκα, Λεθρά, Σκάφη, Άγιος Σέργιος και Θεολόγος. • Πεζοπορία: από τα Λιβάδια στα ΝΑ του νησιού, μέσω σηματοδοτημένων μονοπατιών (4 ώρες) ή προς το Μικρό Χωριό μέσω της παραλίας Λεθρά (3 ώρες), από το Μεγάλο Χωριό προς το κάστρο (20’) και από το ελικοδρόμιο (κοντά στο Μεγάλο Χωριό) προς την κορυφή του λό-

φου Προφήτης Ηλίας, με τα ερείπια ιταλικού παρατηρητηρίου (60’). • Παρατήρηση πουλιών. • Καταδύσεις. • Ψαροντούφεκο. • Wind surf.

Χρήσιμα τηλέφωνα • Δήμος: 22463-60.508-13 • Αστυνομία: 22460-44.222 • Αγροτικό Ιατρείο: 22460-44.210 • Λιμεναρχείο: 22460-44.350 • Ταχυδρομείο: 22460-44.249 Δικτυακός τόπος: www.tilos.gr 68. Τα τοπία της Τήλου ξαφνιάζουν τον επισκέπτη.

Σύμη

69. Άποψη του Γιαλού, του παραθαλάσσιου οικισμού της πρωτεύουσας της Σύμης.

οσμοπολίτικο νησί όπου αναπτύσσεται ένας από τους ομορφότερους και μεγαλύτερους νεοκλασικούς οικισμούς της χώρας. Έχει πλούσια μυθική παράδοση, καθώς πρωτοκατοικήθηκε στα προϊστορικά χρόνια. Ο βασιλιάς Νηρέας πήρε μέρος στον Τρωικό Πόλεμο και έγινε θρύλος. Οι κάτοικοι της επιδόθηκαν στη σπογγαλιεία και τη ναυπηγική γι΄ αυτό και επί Τουρκοκρατίας (από το 1522) το νησί εξασφάλισε φιρμάνια ευνοϊκής μεταχείρισης από τον Σουλτάνο. Τότε δημιουργήθηκαν η Σχολή της Αγίας Μαρίνας και το Αναγνωστήριο Αίγλη. Γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή της τον 19ο αι., όταν είχε 25.000 κατοίκους. Το 1945 υπογράφτηκε στο νησί η παράδοση της Δωδεκανήσου στους Συμμάχους. Η Σύμη ενσωματώθηκε επίσημα στην Ελλάδα το 1948. Συνδέεται ακτοπλοϊκά με το λιμάνι της Ρόδου. Έχει έκταση 58 τ. χλμ. και μήκος ακτών 85 χλμ. και 2.500 κατοίκους.

Η πρωτεύουσα χωρίζεται σε δύο μεγάλους οικισμούς, τον Γιαλό, το λιμάνι του νησιού, που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη με τα πολύχρωμα, πανέμορφα νεοκλασικά σπίτια δίπλα στη θάλασσα και στους λόφους και το Χωριό που είναι ο μεγαλύτερος οικισμός. Ο Γιαλός συνδέεται με το Χωριό -εκτός από τον ασφάλτινο δρόμο, μήκους περίπου 3 χλμ.- με τα 500 πέτρινα φαρδιά και ανηφορικά σκαλοπάτια της Καλής Στράτας, γύρω από την οποία υπάρχουν τα μεγαλύτερα αρχοντικά της Σύμης.

Περίπατος στην πόλη

• Στο επιβλητικό, πέτρινο δημοτικό ρολόι του 1881 και το άγαλμα του μικρού ψαρά Μιχαλάκη, έργο του Συμιακού γλύπτη Κ. Βαλσάμη. • Στον παλιό ταρσανά, στη συνοικία Χαράνι. • Στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννη (μητρόπολη Σύμης), με το εκπληκτικό πέτρινο καμπαναριό και τη βοτσαλωτή αυλή. • Στο Ποντικόκαστρο (Λόφος Νουλιάς), στην είσοδο του Χωριού με εξαιρετική θέα στον Γιαλό, όπου βρίσκονται αρχαίος κυκλικός τύμβος (5ου αι. π.Χ) και περίπου 20 ερειπωμένοι ανεμόμυλοι. • Στην Κυρά του Κάστρου (από το οποίο σώζεται μόνο ένα πολύ μικρό τμήμα του τείχους) την εκκλησία με τις σπάνιες εικόνες και τη μαγευτική θέα προς τον Γιαλό, το Χωριό και το Πέδι. • Στο Αρχαιολογικό και Λαογραφικό Μουσείο, στην καρδιά του Χωριού. Στο πρώτο θα δείτε εκθέματα που χρονολογούνται από την προϊστορική εποχή έως τους μεταβυζαντινούς χρόνους. Σε ξεχωριστούς χώρους το Λαογραφικό περιλαμβάνει παραδοσιακές φορεσιές, σκεύη και εργαλεία. Δείτε και τη Σάλα Χατζηαγαπητού, αρχοντικό του 18ου αι. βάσει σχεδίου φερμένου από τη Βενετία. • Στο Ναυτικό Μουσείο, που βρίσκεται στην πλατεία του Κάμπου. Μεγάλο μέρος του είναι αφιερωμένο στη σπογγαλιεία με εκθέματα όπως η περίφημη καταδυτική μηχανή με την αεραντλία, που πρώτοι χρησιμοποίησαν οι Συμιακοί σφουγγαράδες το 1863. Επίσης, εκτίθενται αντίγραφα μικρών και μεγάλων πλοίων, πυξίδες, φανάρια, παλαιοί τηλέγραφοι και άλλα.

• Στη Σπετσαρία, το παλιό δημοτικό φαρμακείο του νησιού, που στεγάζεται σε κτίριο του 1884 στο Χωριό. • Στην οικία Καμψοπούλου (σήμερα πανσιόν «Caterrinetes»), όπου στις 8 Μαΐου του 1945 υπεγράφη το Πρωτόκολλο παράδοσης όλων των Δωδεκανήσων από τους Γερμανούς στους Συμμάχους. • Στο φρουριακό μοναστήρι του Μιχαήλ Ρουκουνιώτη, που υπήρξε πατριαρχικό σταυροπήγιο με τοιχογραφίες του 15ου αι. Βρίσκεται περίπου 3 χλμ. Δ του Χωριού. Στην είσοδό του δείτε το κυπαρίσσι, ηλικίας 850 ετών. • Το φρουριακής μορφής μοναστήρι του Μεγάλου Σωτήρη, στο δρόμο προς τον Πανορμίτη. • Στο δάσος της περιοχής Κουρκουνιώτη, όπου έχουν αναστηλωθεί έντεκα πατητήρια από τα 120 που λειτουργούσαν παλαιότερα στο νησί, καθώς η Σύμη είχε ως τον 18ο αι. σημαντική παράδοση στην αμπελουργία (www.patitiria.com).

Διαδρομές στη Σύμη Βόρεια

Πέδι

Παραθαλάσσιος οικισμός με πολύχρωμα σπί70. Παραδοσιακή αντρική ενδυμασία της Σύμης.

ΣΥΜΗ

Σύμη

ΝΙΜΟΣ Νίμος

ΧΟΝΔΡΟΣ

ΞΥΛΟ

ΠΛΑΤΗ

Ταβίρι

ΟΞΕΙΑ

Αγ. Μαρίνα ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ ΠΑΞΙΜΑΔΙ

Νος

Νημποριό Σύμη

Φωκοσπηλιά

Πέδι

Αγ. Αιμιλιανός

Αγ. Γεώργιος Δυσάλωνας

ΠΡΑΣΟ

Νανού

Αγ. Βασίλειος Δυο Γιαλοί

ΜΗ - ΣΥ

ΓΙΑΛΕΣΙΝΟ

Σ ΔΟ ΡΟ

ΣΥΜΗ

Μαραθούντα

ΜΕΓΑΛΟΝΗΣΙ ΚΑΡΑΒΑΛΟΝΗΣΙ

Μαραθούντα

ΜΑΡΜΑΡΑΣ Πανορμίτης

Φανερωμένη

ΣΕΣΚΛΙA Σέσκλια ΤΡΟΥΜΠΕΤΟ 0

ΚΟΥΛΟΥΝΔΡΟΣ

Χιλιόμετρα

τια, διάσπαρτα σε έναν γαλήνιο κόλπο με πολλά καΐκια. Εδώ υπάρχει παλιό καρνάγιο. Απέχει 3 χλμ. Α από το Χωριό.

Νημποριό

Όμορφος οικισμός-ησυχαστήριο κι ένα από τα πρώτα λιμάνια του νησιού. Πολλά από τα σπίτια του είναι κτισμένα δίπλα στη θάλασσα. Εδώ έχουν βρεθεί ψηφιδωτά και λείψανα αρχαίων κτιρίων. Απέχει 3 χλμ. Δ από τον Γιαλό.

Νότια

Πανορμίτης

ΑΡΤΙΚΟΝΗΣΙ

Πολλοί έρχονται στη Σύμη αποκλειστικά για να προσκυνήσουν τη θαυματουργή, σκεπασμένη

από ασήμι και χρυσάφι, εικόνα του Αρχάγγελου Μιχαήλ, στο μοναστήρι του Άρχοντα Μιχαήλ του Πανορμίτη, από τα σημαντικότερα στα Δωδεκάνησα. Είναι κτισμένο στον μυχό του κόλπου του Πάνορμου και στην είσοδο ξεχωρίζει το επιβλητικό πολύχρωμο καμπαναριό το οποίο ανεγέρθηκε το 1911. Ο σημερινός ναός είναι κτίσμα του 1783. Πρόκειται για ευρύχωρη μονόκλιτη βασιλική, με μοναδικές τοιχογραφίες (18ου αι.), σταυροθόλια και περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1787. Απέχει 15 χλμ. Ν από τον Γιαλό.

Αξίζει να δείτε • Το Βυζαντινό Μουσείο, με τα καραβάκια και τα μπουκάλια-τάματα που άφησαν

Εκδηλώσεις

• Φεστιβάλ Σύμης, από τις αρχές Ιουλίου έως τις αρχές Σεπτεμβρίου, με πλήθος εκδηλώσεων: συναυλίες κλασικής μουσικής, έντεχνο ελληνικό τραγούδι, παραστάσεις χορού, κινηματογραφικές προβολές, εκθέσεις ζωγραφικής Ελλήνων και ξένων δημιουργών κ.ά. • Τοπικά πανηγύρια τον Δεκαπενταύγουστο, στις 27 Ιουλίου του Αγίου Παντελεήμονα, στις 6 Αυγούστου του Μεγάλου Σωτήρη, στις 24 Αυγούστου της Παναγίας της Νίμου και στις 8 Νοεμβρίου (των Ταξιαρχών) στον Πανορμίτη.

Δραστηριότητες

• Κολύμπι στην παραλία Νος, δίπλα στο Χαράνι, στον Νημποριό, στο Πέδι, στο Τολί, στη Φανερωμένη και στη Μαραθούντα.

• Εκδρομή με καΐκι ή θαλάσσιο ταξί στις παραλίες Αϊ-Γιώργης Δυσάλωνας, Άγιος Βασίλειος, Φωκοσπηλιά, Νανού, Αγία Μαρίνα, Άγιος Αιμιλιανός και στα νησιά Νίμος (στα βόρεια) και Σέσκλια (στα νότια). • Πεζοπορία (στα 120 βυζαντινά πατητήρια που είναι διάσπαρτα στο νησί). • Καταδύσεις. • Ψαροτούφεκο. • Ιστιοπλοΐα. • Αναρρίχηση

Χρήσιμα τηλέφωνα • Δήμος: 22463-60.401/8 • Αστυνομία: 22460-71.111 • Πολυδύναμο Ιατρείο Σύμης: 22460-71.290 • Αγροτικό Ιατρείο (Χωριό): 22460-71.316 • Λιμεναρχείο: 22460-71.205 • Αρχαιολογικό-Λαογραφικό Μουσείο: 22460-71.114 • Ναυτικό Μουσείο:22460-72.363 Δικτυακός τόπος: www.symi.gr

71. Η Μονή του Άρχοντα Μιχαήλ του Πανορμίτη, με το εντυπωσιακό καμπαναριό.

ΣΥΜΗ

οι πιστοί στη θάλασσα για να «ταξιδέψουν» έως την πόρτα του Πανορμίτη, αλλά και πλήθος εκκλησιαστικών κειμηλίων. • Το Λαογραφικό Μουσείο, όπου εκτίθενται αντικείμενα καθημερινής χρήσης των κατοίκων του νησιού. • Το πευκοδάσος της Φανερωμένης, προς την Μαραθούντα.

Χάλκη

72. Άποψη του Νημποριού με τον πέτρινο πύργο του ρολογιού.

φείλει το όνομά της στα ορυχεία χαλκού που υπήρχαν εδώ. Από το 1983 έχει χαρακτηριστεί και «Νησί Ειρήνης και Φιλίας» των νέων όλου του κόσμου και προσφέρει ποιοτική παραμονή και θαυμαστή γαλήνη. Άκμασε μετά τα τέλη του 19ου αι., όταν οι Χαλκίτες ανέπτυξαν ναυτιλία και εμπόριο κυρίως σφουγγαριών. H Xάλκη ακολούθησε την ιστορική πορεία της Ρόδου κι ενώθηκε οριστικά με την Eλλάδα το 1948. Έχει έκταση 28 τ. χλμ., μήκος ακτών 34 χλμ. και 430 κατοίκους. Συνδέεται ακτοπλοϊκά με τον Πειραιά (220 ν. μ.) και την Κάμειρο της Ρόδου (10 ν. μ.).

ΧΑΛΚΗ

Χάλκη (Νημποριό)

Κτισμένο αμφιθεατρικά πάνω από την πεντακάθαρη κρυστάλλινη θάλασσα, το Νημποριό, πρωτεύουσα της Χάλκης, διατηρεί αρχοντική ομορφιά, γραφικά σοκάκια και την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική των σπιτιών: είναι ένας από τους ομορφότερους νεοκλασικούς οικισμούς της Ελλάδας! Η παλιά πρωτεύουσα του νησιού ήταν το Χωριό, χτισμένο δίπλα στο πανίσχυρο κάστρο των Ιπποτών της Ρόδου. Όταν οι κάτοικοι ξεπέρασαν τον φόβο των πειρατών, ίδρυσαν τη Χάλκη ή Νημποριό (1850-1870), που γέμισε αρχοντόσπιτα, τα οποία διατηρούν έως σήμερα τις μνήμες από τα χρόνια της ακμής. Η Χάλκη είναι χαρακτηρισμένος παραδοσιακός οικισμός.

Αξίζει να δείτε • Τον επιβλητικό πέτρινο πύργο του ρολογιού, μπροστά από το νεοκλασικό Δημαρχείο. • Τον ναό του πολιούχου Αγίου Νικολάου (1861) με το ψηλότερο καμπαναριό των Δωδεκανήσων και το όμορφο ασπρόμαυρο βοτσαλωτό μωσαϊκό στον περίβολο. • Το Χωριό (2,5 χλμ. Δ), που ήταν η παλαιά πρωτεύουσα του νησιού, αλλά εγκαταλείφθηκε οριστικά τη δεκαετία του 1960.

73. Το βοτσαλωτό μωσαϊκό στον περίβολο του Αγίου Νικολάου.

Τα πέτρινα σπιτάκια είναι χτισμένα με αρχαίο υλικό, κάτω από κάστρο που έχτισαν οι Ιππότες του Αγίου Ιωάννη σε εκπληκτική 74. Τμήμα των τειχών του μεσαιωνικού κάστρου της Χάλκης.

ΑΓ. ΘΕΟΔΩΡΟΙ

ΜΑΕΛΟΝΗΣΙ Αρέτα ΤΗΛΟΣ - ΧΑ

Αγ. Γεώργιος Δυο Γιαλοί

ΧΑΛΚΗ

Χάλκη (Νημποριό)

ΧΑΛΚ Η

Πόνταμος - Φτενάγια

4 Χιλιόμετρα

θέση με υπέροχη θέα. Αξίζει να δείτε, ακόμα, την Παναγία του 16ου αι. • Τα μοναστήρια του Ταξιάρχη Μιχαήλ (5 χλμ. ΒΔ) , με ωραία εικόνα του αγίου και του Αϊ-Γιάννη Αλάργα, με το πανύψηλο κυπαρίσσι, στη δυτική άκρη της Χάλκης. • Τον Καμένο Σπήλιο , στη θέση «Αμιγλάι» (8 χλμ. ΒΔ), όπου το 1658 ο Βενετός Μοροζίνι εξόντωσε τους κρυμμένους κατοίκους του νησιού ανάβοντας φωτιά στο στόμιο.

Εκδηλώσεις

• Πανηγύρια της Παναγίας τον Δεκαπενταύγουστο (στο Χωριό), του Αϊ-Γιάννη Αλάργα, στις 29 Αυγούστου, του Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου, και του Αγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου. • Φεστιβάλ Νέων, το πρώτο 15μερο του Σεπτεμβρίου, με συναυλίες παραδοσιακής μουσικής, θεατρικές παραστάσεις κ.ά.

ΔΙΑ Φ ΑΝΙ -

ΚΟΛΟΦΩΝΑΣ ΝΗΣΑΚΙ

Χωριό

Γυαλί

ΛΚΗ

Κάνια

ΚΡΕΒΑΤΙ

ΧΑΛΚΗ -

ΡΟΔΟ Σ

ΠΛΑΤΕΙΑ

• Κολύμπι στις παραλίες Πόνταμος Φτενάγια, Tραχιά και Γυαλί όπου μπορείτε να πάτε με τα πόδια από το Νημποριό, και στις Kάνια, Aρέτα, Άγιος Γεώργιος και Δυο Γιαλοί, με βάρκα. Στο τρίγωνο ανάμεσα στη Xάλκη, την Aλιμιά και τη Pόδο υπάρχει το σύμπλεγμα των νήσων Άγιοι Θεόδωροι, Mακρύ και Tραγούσα. • Βόλτα με καΐκι στο νησί Αλιμιά, ΒΑ της Χάλκης. Ο όρμος ήταν ιταλικός ναύσταθμος και θα δείτε ερείπια του παλιού χωριού, ένα μικρό κάστρο και μια καταπληκτική βοτσαλωτή παραλία. • Πεζοπορία από το Νημποριό προς το μοναστήρι Αγίου Ιωάννη Αλάργα (διάρκεια 3 ώρες). • Καταδύσεις και ψαροντούφεκο.

Χρήσιμα τηλέφωνα • Δήμος: 22460-45.207 • Aστυνομία: 22460-45.213 • Αγροτικό Iατρείο: 22460-45.206 • Λιμεναρχείο: 22460-45.220 Δικτυακός τόπος: www.halki.gr

75. Το καμπαναριό του Αγίου Νικολάου δεσπόζει στο λιμάνι της Χάλκης.

ΧΑΛΚΗ

Δραστηριότητες

76. Εξερευνώντας τον βυθό, στην Χάλκη.

Ρόδος

77. Η μεσαιωνική πόλη της Ρόδου, μία από τις ομορφότερες στη Μεσόγειο.

ο τέταρτο σε μέγεθος ελληνικό νησί -μετά την Κρήτη, την Εύβοια και τη Λέσβο-, με ατελείωτα χιλιόμετρα παραλιών και πευκόφυτα βουνά, ορεινά χωριά, αρχαιολογικούς χώρους και μεσαιωνική πόλη μοναδικής ομορφιάς, προσελκύει πάνω από ένα εκατομμύριο τουρίστες κάθε χρόνο. Είναι το μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος των Δωδεκανήσων με έκταση 1.398 τ. χλμ., μήκος ακτών 220 χλμ. και πληθυσμό 120.000 κατοίκους. Κατοικήθηκε την προϊστορική εποχή και άκμασε τη μυκηναϊκή. Ιδιαίτερη ακμή γνώρισε τον 4ο αι. π.Χ., όταν υψώθηκε ο περίφημος Κολοσσός, έργο του Λίνδιου Χάρη, μαθητή του Λυσίππου. Μετά τον καταστροφικό σεισμό του 155 μ.Χ., γνώρισε αρκετούς κατακτητές (Πέρσες, Άραβες, Σαρακηνούς αλλά και Σελτζούκους). Το 1309 εγκαταστάθηκαν στο νησί οι Ιωαννίτες Ιππότες, οι οποίοι ανακαίνισαν το κάστρο με μια μοναδική στην Ευρώπη οχύρωση. Αποτέλεσε την έδρα τους ως το 1522, για να κατακτηθεί έπειτα από σκληρούς αγώνες από τους Τούρκους. Το 1912 πέρασε στους Ιταλούς και το 1948 ενσωματώθηκε, μαζί με τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα, στην ελληνική επικράτεια.

Πόλη της Ρόδου

Από τις ωραιότερες πόλεις του κόσμου και πρωτεύουσα του νησιού (με 44.000 κατοίκους), ιδρύθηκε το 408 π.Χ. και συνδυάζει το μεσαιωνικό στοιχείο με το σύγχρονο. Αποτελείται από την οχυρωμένη μεσαιωνική (παλιά) πόλη και τη νέα πόλη, με παλιά, νεοκλασικά αλλά και νεότερα κτίρια. Η μεσαιωνική πόλη, μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, είναι χτισμένη ημικυκλικά γύρω από το κεντρικό λιμάνι.

Περίπατος στην πόλη

• Στην Παλιά (μεσαιωνική) Πόλη, με τα στενά δρομάκια, τα μικρά σπίτια και τα επιβλητικά ιπποτικά κτίρια, πλαισιωμένα από περίπου 200 μεσαιωνικές εκκλησίες. Μετά την έλευση των Ιωαννιτών Ιπποτών στο νησί, το 1309, οι οχυρώσεις της πόλης επεκτάθηκαν, αφού η πόλη τετραπλασιάστηκε σε μέγεθος σε σχέση με τη βυζαντινή. Έτσι κατασκευάστηκαν νέες οχυρώσεις οι οποίες όριζαν τρεις γραμμές άμυνας, με τελευταίο το φρουριακό συγκρότημα του Παλατιού

του Μεγάλου Μαγίστρου. Μεταξύ του Παλατιού και του περιμετρικού τείχους υπήρχε μια ενδιάμεση αμυντική γραμμή (τείχος), που διαιρούσε την πόλη σε δύο άνισα μέρη. Το βόρειο και μικρότερο τμήμα ονομαζόταν Κολλάκιο και προοριζόταν αποκλειστικά για τις δραστηριότητες των μελών του ιπποτικού τάγματος. Κύριος άξονάς του ήταν η οδός Ιπποτών, η οποία ξεκινούσε από το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου και κατέληγε στην εκκλησία της Παναγίας του Κάστρου. Ο υπόλοιπος πληθυσμός κατοικούσε στο Μπούργκο. Τα τείχη που περιβάλλουν τη μεσαιωνική πόλη έχουν περίμετρο 4 χλμ., καθώς και πάμπολλους πύργους και προμαχώνες. Αποτελούνται από γέφυρες, τάφρους, προμαχώνες, πύργους και πολλά διακοσμητικά στοιχεία (θυρεοί κ.α.). Εκτός από τα κτίρια των ιπποτών ξεχωρίζουν τα τζαμιά με τους μιναρέδες που θυμίζουν τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Η είσοδος στην Μεσαιωνική Πόλη γίνεται από έντεκα σημαντικές πύλες, με πλέον δημοφιλή τη Θαλασσινή Πύλη. • Στη διάσημη Οδό των Ιπποτών, που έχει αποκατασταθεί πιστά στη μορφή που είχε τα

79. Η πύλη του Αγίου Παύλου ενώνει την Παλιά Πόλη με το Μανδράκι.

ΡΟΔΟΣ

78. Αργυρό πεντάδραχμο της Ρόδου (περ. 350 π.Χ.) με την κεφαλή του Ήλιου.

Σ ΔΟ ΡΟ Η ΣΥΜ ΡΟΔΟΣ - ΚΑΣΤΕΛΛΟΡ ΙΖΟ

ΡΟΔΟΣ

Κανδήλι Ιξιά Κρητικά Ιαλυσός

Κρεμαστή Κρεμαστή Παραδείσι Ροδίνι Παραδείσι Σγουρού Αγ. Μαρίνα Κάτω Καλαμών Αερολιμήν Παστίδα Καλλιθέα Σορωνή Κοσκινού Δαματρία Φανές Θεολόγος Μαριτσά Φαληράκι Ανεμόμυλος Σορωνή Φαληράκι Φάνες Επάνω Καλαμών ΟΣ Δ Καλυθιές Ο Άντονι Κουίν Καλαβάρδα -Ρ ΚΗ Λαδικό Λ Ψίνθος ΧΑ Τραγανού Σάλακος Αφάντου Μανδρικόν Διμυλιά Αφάντου ΑΛΙΜΙΑ Ελεούσα Μανδρικό Προφήτης Ηλίας ΜΑΚΡΥ Αρχίπολη Κάμειρος Σκάλα Κολύμπια Απόλλωνα Πλατάνια Κολύμπια Νάνοι Κρητηνία ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ Αρχάγγελος Τσαμπίκα Έμπωνας Άμαρτος Στεγνά Μαλώνας Στεγνά Μάσαρη

Άγιος Ισίδωρος

Γλυφάδα

Λάερμα

Σιάνα

Φούρνοι

Προφίλια

Λάρδος Ασκληπιείο

Αρνίθα

Κιοτάρι

Κατταβία

Λαχανιά

Λίνδος

Πεύκοι

Γλ ίσ Κιοτάρι τρα

Γεννάδι Μεσαναγρός ΧΤΕΝΙΕΣ

Κάλαθος Βλύχα

ς οι χ ο ύκ Τοί Πε ύς ρ ακ Μ ρικα γιος ά ρ θι ώ Λο . Γε ς Αγ ρδο Λά

Κάλαμος Αππολακιά

Ίστριος

Αγ. Αγαθή Χαράκι Μάσαρη

Κάλαθος Πυλώνας

Θάρρι Μονόλιθος

ΚΑΡ ΠΑΘ Ο

Σ-Ρ

ΟΔΟ Σ

ΡΟΔΟΣ

Γεννάδι

Κατταβία Λαχανιά

ΚΑΡΑΒΟΛΑΣ 0

Πρασονήσι

16 Χιλιόμετρα

Πρασονήσι

80. Το Μανδράκι, με τα κτίρια της Ιταλοκρατίας και τον πύργο-φάρο του Αγίου Νικολάου στην είσοδό του.

81. Το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου.

μεσαιωνικά χρόνια. Κατά μήκος της βρίσκονται τα καταλύματα των περισσότερων «γλωσσών», των εθνικών ομάδων, δηλαδή, που συγκροτούσαν το Τάγμα των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη. • Στο Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου (14ου αι.), το «Καστέλλο», όπως το αποκαλούν οι Ροδίτες. Ήταν ένα από τα πρώτα κτίρια που κατασκεύασαν οι ιππότες (ολοκληρώθηκε το 1346). Το 1856 ισοπεδώθηκε κατά λάθος από μια έκρηξη, για να αναστηλωθεί το 1939 από τον Ιταλό διοικητή της Δωδεκανήσου, Cesare Maria de Vecchi. • Στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Στεγάζεται στο κτίριο του Νοσοκομείου των Ιπποτών, 15ου αι., στην Παλαιά Πόλη και φιλοξενεί ιδιαίτερα σημαντικά ευρήματα από το νησί, τα

82. Το Τζαμί του Σουλεϊμάν.

σήμερα λειτουργεί ως μπαρ. Από την κορυφή του πύργου μπορείτε να θαυμάσετε τη θέα στην Παλιά Πόλη και να τραβήξετε πανοραμικές φωτογραφίες. • Στο Βυζαντινό Μουσείο, που στεγάζεται στην Παναγία της Νίκης (Παλιά Πόλη) και φιλοξενεί τοιχογραφίες και εικόνες της Υστεροβυζαντινής και Μεταβυζαντινής περιόδου. • Στο Μανδράκι, την περιοχή του μικρού λιμανιού, όπου θα θαυμάσετε τα επιβλητικά κτίρια της Ιταλοκρατίας που σήμερα στεγάζουν δημόσιες υπηρεσίες, το Δημοτικό Θέατρο και τη Νέα Αγορά. Αξίζει να δείτε το συγκρότημα του Κυβερνείου, την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη (σήμερα ναός του Ευαγγελισμού, 1925), με στοιχεία γοτθικού και ρωμανικού ρυθμού, τον φάρο του Αγίου Νικολάου (1464-1467), τους τρεις

ΡΟΔΟΣ

οποία καλύπτουν την περίοδο από τα αρχαϊκά ως τα ρωμαϊκά χρόνια. • Στην πλατεία Ιπποκράτους. Από εδώ ξεκινούν δύο από τους πιο κεντρικούς δρόμους της Παλιάς Πόλης: η οδός Αριστοτέλους, που οδηγεί ανατολικά στην πλατεία Εβραίων Μαρτύρων, και η οδός Σωκράτους, ο πολυσύχναστος δρόμος της παλιάς αγοράς. Στην κορυφή της οδού Σωκράτους δεσπόζει το Σουλεϊμανιέ τζαμί, που έχτισε ο Σουλτάνος Σουλεϊμάν αμέσως μετά την κατάληψη της Ρόδου. Στο σημείο όπου η οδός Σωκράτους συναντιέται με την οδό Ορφέως βρίσκεται ο πύργος του ρολογιού, που έχτισε ο Φεχτί Πασάς το 1857 και

μεσαιωνικούς ανεμόμυλους στην άκρη του προβλήτα, καθώς και το τέμενος του Μουράτ Ρέϊς (16ου αι. ) • Στο περίφημο καζίνο, το οποίο στεγάζεται στο ιστορικό «Ξενοδοχείο των Ρόδων» (1927), αγαπημένο κατάλυμα διασημοτήτων από όλο τον κόσμο. • Στο ενυδρείο (χτίστηκε από τους Ιταλούς την περίοδο 1934-1936), που παρουσιάζει αντιπροσωπευτικά δείγματα από το θαλάσσιο οικοσύστημα της περιοχής. • Στον λόφο του Αγίου Στεφάνου ή Μόντε Σμιθ -η ακρόπολη της αρχαίας Ρόδου- όπου υπάρχουν, μεταξύ άλλων, ο ναός της Αθηνάς Πολιάδος και του Διός Πολιέως, τα Νυμφαία με τις σπηλαιώδεις κατασκευές, το Ωδείο χωρητικότητας περίπου 800 θεατών, ο ναός του Πυθίου Απόλλωνα. Γύρω απλώνεται μια μοντέρνα συνοικία της πόλης, με πολυτελής βίλες και σύγχρονες κατασκευές απ΄ όπου μπορείτε να απολαύσετε ένα θαυμάσιο ηλιοβασίλεμα. • Στο Γενί Χαμάμ (λειτουργεί έως σήμερα!). 83. Αρχαία ακρόπολη Ρόδου: ο ναός του Πυθίου Απόλλωνα.

Λέγεται Γενί (νέο), σε αντιδιαστολή με το Εσκί (παλιό), που βρίσκεται ερειπωμένο στην πλατεία Ευδήλου. Χτίστηκε πριν από το 1588. • Στη Δημοτική Πινακοθήκη, που στεγάζεται σε αναστηλωμένο ιπποτικό κτίριο, στην πλατεία Σύμης. Στο εσωτερικό της εκτίθενται έργα χαρακτικής (16ου - 20ου αι.) καθώς και η Συλλογή Χαρτών και Χαρακτικών. Εδώ διοργανώνονται περιοδικές εκθέσεις. • Στη Κοσμητική Συλλογή Ρόδου (Λαογραφικό Μουσείο), στην πλατεία Αργυροκάστρου. • Στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης, όπου εκτίθενται έργα σύγχρονων ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών που διαμένουν στη Ρόδο. • Στο Νεστορίδειο Μέλαθρο, όπου εκτίθενται έργα Ελλήνων ζωγράφων και γλυπτών του 19ου και 20ου αι. • Στο Ροδίνι (3 χλμ. Ν), ένα καταπράσινο μικρό πάρκο αναψυχής με τρεχούμενα νερά και ζωολογικό κήπο.

Εκδηλώσεις

• Πολιτιστικές εκδηλώσεις διοργανώνει όλο το καλοκαίρι ο Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Ροδίων. • Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου και Εικαστικών Τεχνών «Ecofilms» κάθε Ιούνιο, με προβολές ταινιών και παράλληλες εκδηλώσεις οικολογικού ενδιαφέροντος.

Χρήσιμα τηλέφωνα • Δήμος: 22413-61.200 • E.O.T.: 22410-23.255 • Aστυνομία: 22410-23.849 • Tουριστική Αστυνομία: 22410-23.329

ΡΟΔΟΣ

84. Η Καλλιθέα, από τα γνωστότερα θέρετρα της Ρόδου.

• Tροχαία: 22410-44.131-2 • Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Ρόδου: 22410-27.427 • Γενικό Nοσοκομείο Pόδου: 22410-80.000 • KTEΛ: 22410-27.706 • Ταξί: 22410-34.758 • Λιμεναρχείο: 22410-28.888 • Αεροδρόμιο «Διαγόρας»: 22410-88.700 Κέντρα Υγείας-Περιφερειακά ιατρεία • Απολακκιάς: 22440-61.250 • Αφάντου: 22410-51.055 • Αρχαγγέλου: 22440-22.400 • Νότιας Ρόδου: 22440-43.233 • Ιαλυσού: 22410-91.444 • Κατταβίας: 22440-91.222 • Κοσκινούς: 22410-67.711 • Κρεμαστής: 22410-91.222 • Λίνδου: 22440-31.224 • Μαριτσών: 22410-48.150 Μουσεία • Αρχαιολογικό: 22410-75.674 • Δημοτική Πινακοθήκη: 22410-23.766 • Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης: 22410-77.071 • Νεστορίδειο Μέλαθρο: 22410-43.780 Δικτυακός τόπος Δήμου Ροδίων: www.rhodes.gr Δικτυακός τύπος για το νησί της Ρόδου: www.rodosisland.gr

Διαδρομές στη Ρόδο

Βόρεια

Kοσκινού

Iαλυσός ή Tριάντα

Χωριό με ροδίτικα σπίτια διακοσμημένα με κεραμικά πιάτα και υφαντά και πόρτες βαμμένες σε διάφορα έντονα χρώματα. Η Κοσκινού είναι κοντά στις περίφημες λουτρικές εγκαταστάσεις της Καλλιθέας, με την εντυπωσιακή Ροτόντα, το θολωτό κτίριο των θερμοπηγών. Οι πηγές ήταν γνωστές από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές ιδιότητες του «κόκκινου νερού», που ανάβλυζε από εδώ και 85. Χαρακτηριστικό αξιοποιήθηκαν από τους κεραμικό πιάτο Ιταλούς το 1929. Απέχει από την Κοσκινού. 7 χλμ. NΑ από τη Ρόδο.

Από τα διεθνώς πιο δημοφιλή θέρετρα του νησιού. Η ακρόπολη της Ιαλυσού ήταν πατρίδα του ολυμπιονίκη Διαγόρα και μία από τις τρεις ισχυρές πόλεις της αρχαίας Ρόδου, μαζί με τη Λίνδο και την Κάμειρο, που εκτεινόταν κάτω από το λόφο του Φιλέρημου μεταξύ των σημερινών χωριών Τριάντα και Κρεμαστή. Σήμερα, στην πολυσύχναστη λεωφόρο της Ιαλυσού, θα δείτε τις νεοκλασικές επαύλεις («πύργους»), όπου παραθέριζαν οι εύποροι Ροδίτες. Aπέχει 10 χλμ. NΔ από τη Ρόδο.

θέρετρα του νησιού, που οι επισκέπτες προτιμούν για την ξέφρενη διασκέδαση και τις μαγευτικές παραλίες. Απέχει 16 χλμ. ΝΑ από τη Ρόδο.

Αξίζει να δείτε • Τις Καλυθιές (2 χλμ. Δ), με τα ξωκλήσια και τις αρχαιότητες. • Τη σπηλιά της Καλαμονιάς. • Την ακρόπολη του Σαρανταπήλου, με σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα και το μυκηναϊκό Ερημόκαστρο.

Δραστηριότητες

86. Εντυπωσιακό τοπίο στην κοιλάδα των Πεταλούδων.

Αξίζει να δείτε • Τον αρχαιολογικό χώρο της ακρόπολης της αρχαίας Ιαλυσού, στον λόφο της Φιλερήμου, με πλήθη μνημείων (ναοί, βυζαντινές εκκλησίες κ.ά.). Ξεχωρίζουν, ναός της Αθηνάς Πολιάδος, η δωρική κρήνη, ο ναός της Ιπποτικής Περιόδου, το παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου του Χωστού (με τοιχογραφίες 15ου αι.) • Το μοναστήρι της Παναγίας Φιλερήμου, με μεγάλη λιθόστρωτη αυλή και την πέτρινη εκκλησία γοτθικού ρυθμού (15ου αι.). Η εικόνα λέγεται πως ήρθε από την Ιερουσαλήμ τον 13ο αι. • Το δρόμο του Γολγοθά, με τα κυπαρίσσια και τις πέτρινες στήλες που φέρουν παραστάσεις με τα Πάθη του Xριστού. Ο δρόμος καταλήγει σ’ έναν μεγάλο σταυρό.

Δραστηριότητες

• Κολύμπι στην απέραντη οργανωμένη πλαζ που εκτείνεται από την πόλη της Ρόδου μέχρι την Ιαλυσό. • Θαλάσσια σπορ και wind surfing. • Πεζοπορία από τη Φιλέρημο, μέσα από μαγευτικό πευκοδάσος, ως τη θάλασσα (διάρκεια 2 ώρες).

Φαληράκι

Ένα από τα δημοφιλέστερα και πιο αγαπημένα

• Κολύμπι στις οργανωμένες παραλίες Φαληράκι, Ιξιά και Καλλιθέα. Δίπλα από το Φαληράκι βρίσκεται η μικρή παραλία Μαντώματα, ενώ κοντά είναι το Λαδικό (όπου το 1961 γυρίστηκε η ταινία «Τα κανόνια του Ναβαρόνε») και η παραλία του «Άντονι Κουίν». • Θαλάσσια σπορ: wind surfing και θαλάσσιο σκί. • «Water Park» με νεροτσουλήθρες και άλλα υδάτινα παιχνίδια.

Aφάντου

Από τα πιo παλιά χωριά της Ρόδου, με παρα-

ΡΟΔΟΣ

δοσιακά λιθόκτιστα σπίτια, καφενεία και ζαχαροπλαστεία και την παμπάλαια εκκλησία της Παναγίας. Στα 8 χλμ. NΔ, βρίσκεται η υπέροχη καταπράσινη τοποθεσία των Επτά Πηγών, που σχηματίζουν λίμνη και καταρράκτη. Κοντά στο χωριό θα βρείτε τα Κολύμπια (6 χλμ. Ν), τον παραλιακό οικισμό με την περίφημη, δενδροφυτευμένη από τους Ιταλούς, οδό των Ευκαλύπτων. Απέχει 18,5 χλμ. NΑ από τη Ρόδο.

Δραστηριότητες

• Κολύμπι στην απέραντη παραλία με άμμο και ψιλό βότσαλο. Στην αρχή της λέγεται ακτή Τραγανού ή Τραουνού, στη μέση παραλία Αφάντου και στην άλλη άκρη της Κολύμπια. • Γκολφ, σε γήπεδο 18 οπών (Γκολφ Αφάντου: τηλ. 22410-51.451,www.afandougolfcourse.gr) • Ποδόσφαιρο στο γήπεδο του Ε.Ο.Τ., στην παραλία Αφάντου. • Θαλάσσια σπορ. • Διαδρομές με τζιπ και εκδρομικό εντούρο.

Θεολόγος

Χωριό που αναπτύσσεται τουριστικά τα τελευ87. Το μοναστήρι της Φιλερήμου, όπως ανακατασκευάστηκε την περίοδο της Ιταλοκρατίας.

88. Κάνοντας windsurfing στα νερά της Ρόδου.

ταία χρόνια, κυρίως λόγω της φημισμένης κοιλάδας των Πεταλούδων (8 χλμ. Ν), στην οποία από τον Ιούνιο μέχρι το Σεπτέμβριο εμφανίζονται κατά εκατομμύρια οι πεταλούδες Callimorpha quadripunctaria, που έχουν τέσσερις μαύρες βούλες σε κάθε φτερό. Στην ίδια περιοχή (έκτασης 600 στρ.) λειτουργεί κι ένα μικρό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Αξίζει να επισκεφθείτε, ακόμα, το χωριό Ψίνθος (13 χλμ. ΝΑ), σε κατάφυτη περιοχή με τρεχούμενα νερά. Απέχει 22 χλμ. ΝΔ από τη Ρόδο.

Aρχάγγελος

Η μεγαλύτερη κωμόπολη του νησιού (με 5.500 κατοίκους) κατοικείται ήδη από τη μυκηναϊκή εποχή. Στους πρόποδες του κάστρου, γύρω από τον ναό του Αρχάγγελου Μιχαήλ, απλώνεται η παραδοσιακή συνοικία με πολύχρωμα παλιά σπίτια. Απέχει 28 χλμ. NΑ από τη Ρόδο.

Αξίζει να δείτε • Το κάστρο, που έκτισαν οι Ιωαννίτες Ιππότες το 1320. • Την εκκλησία του Αρχάγγελου Μιχαήλ με τη βοτσαλωτή αυλή. • Την Άνω ή Νέα Μονή της Παναγίας Τσαμπίκας, που θεωρείται θαυματουργή, κυρίως για τις άτεκνες γυναίκες. Θα τη βρείτε 1 χλμ. Β στο δρόμο προς την πόλη της Ρόδου.

• Το σπήλαιο Κουμέλλου, 3 χλμ. ΒΔ, πάνω σε λοφίσκο, που παρουσιάζει αρχαιολογικό και σπηλαιολογικό ενδιαφέρον. • Το χωριό Μαλώνας, που βρίσκεται μέσα στον μεγαλύτερο πορτοκαλεώνα της Ρόδου. Επίσης το χωριό Χαράκι (7 χλμ. Ν) με το μεσαιωνικό κάστρο Φαρακλού και όμορφη παραλία.

Δραστηριότητες

• Κολύμπι στην παραλία της Τσαμπίκας, μιας από τις ομορφότερες παραλίες της Ρόδου και στα Στεγνά. • Θαλάσσια σπορ. • Καταδύσεις.

Σάλακος

Χτισμένη σε εξαιρετική τοποθεσία, η Σάλακος διαθέτει πανέμορφη πλατεία με σιντριβάνι και φίκους και βρίσκεται στο καταπράσινο όρος του Προφήτη Ηλία (όπου και η ομώνυμη μονή). Η Σάλακος και η γειτονική Ελεούσα ήταν θέρετρα των Ιταλών, την περίοδο 1912

1948. Απέχει 39 χλμ. NΔ από τη Ρόδο.

Αξίζει να δείτε • Την αρχαία Κάμειρο, σε απόσταση 10 χλμ. B, σπουδαίο κέντρο από την αρχαϊκή έως και την ελληνιστική εποχή και μια από τις τρεις αρχαίες πόλεις του νησιού (Iαλυσός, Λίνδος, Kάμειρος). Σώζονται ερείπια δωρικού ναού (3ου αι. π.Χ.) και κρήνης, βωμός αφιερωμένος στον Ήλιο, δημόσια λουτρά, δεξαμενή, ερείπια κατοικιών και δημόσιων κτιρίων και στο ψηλότερο επίπεδο ο ναός της Αθηνάς, ερείπια στοάς (μήκους 206 μ.) και μια μνημειώδης κλίμακα, ενώ στην ευρύτερη περιοχή έχουν βρεθεί αρχαίοι τάφοι και πρωτοχριστιανική κατακόμβη. • Το σπήλαιο της Μακαρούνας. • Τον Προφήτη Ηλία, με το πυκνό πευκοδάσος, με κορυφή στα 798 μ. (το τρίτο σε ύψος βουνό του νησιού, μετά τον Ατάβυρο και τον Ακραμύτη). Στον Προφήτη Ηλία έχουν καταμετρηθεί 115 είδη φυτών, τα 20 από τα οποία είναι σπάνια, και αρκετά είδη άγριων ζώων.

89. Ο παραδοσιακός οικισμός της Λίνδου αναπτύσσεται στους πρόποδες της αρχαίας ακρόπολης.

Εκδηλώσεις

• Αναπαράσταση της γέννησης του Χριστού, στο σπήλαιο της Μακαρούνας, τα Χριστούγεννα.

Δραστηριότητες

• Πεζοπορία από τη Σάλακο ως την κορυφή του Προφήτη Ηλία (διάρκεια 4 ώρες). • Περιήγηση με τζιπ και εκδρομικό εντούρο.

Νότια

Λίνδος

90. Στη Ρόδο λειτουργούν πολλές σχολές ελεύθερης κατάδυσης.

Στην αρχή του δρόμου για τον Προφήτη Ηλία, λίγο έξω από το χωριό Ελεούσα, υπάρχει τεχνητή λίμνη, σαν πισίνα, την οποία είχαν

Παραδοσιακό χωριό, χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο μνημείο, που με τα στενά σοκάκια και τις καμάρες θυμίζει κυκλαδίτικο οικισμό. Εντυπωσιακά είναι τα καπετανόσπιτα, με ψηλούς μαντρότοιχους, αψιδωτές εισόδους (πυλιώνες) στολισμένες με οικόσημα και βαριές ξύλινες πόρτες. Από τη Λίνδο καταγόταν ο Χάρης, ο μαθητής του περίφημου γλύπτη Λύσιππου, που φιλοτέχνησε τον ύψους 31 μ. Κολοσσό της Ρόδου, προς τιμήν του θεού Ήλιου. Το καλοκαίρι μπορείτε να έρθετε στη Λίνδο και με εκδρομικό σκάφος από το λιμάνι της Ρόδου. Απέχει 46 χλμ. ΝΑ από τη Ρόδο.

Αξίζει να δείτε • Την ακρόπολη της αρχαίας Λίνδου, που δεσπόζει στην κορυφή του βράχου, 116 μ. πάνω από τη θάλασσα, περιστοιχισμένη από τα τείχη που έφτιαξαν οι ιππότες. Καταλαμβάνει έκταση περίπου 8.400 μ. και ήταν το πιο καλά οχυρωμένο σημείο της Ρόδου. Στο ψηλότερο σημείο του βράχου βρίσκεται ο ναός της Λινδίας Αθηνάς (4ου αι. π.Χ.), ενώ θα δείτε ακόμα την ελληνιστική Μακρά Στοά (200 π.Χ.), τη Δωρική Στοά (3ος αι. π.Χ.), τα ίχνη των Προπυλαίων και τη μνημειακή σκάλα, καθώς και το ναό του Αγίου Ιωάννη (13ος αι.). Η θέα από την Ακρόπολη είναι μοναδική. • Τον θεωρούμενο ως τάφο του Κλεόβουλου (6ος αι. π.Χ.), ενός από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας -στον οποίο ανήκει

ΡΟΔΟΣ

κατασκευάσει οι Ιταλοί για να συγκεντρώνουν τα νερά της διπλανής πηγής του Κοσκινιστή. Μέσα σ’ αυτήν ζει το γκιζάνι, μικρό ψαράκι του γλυκού νερού, ενδημικό της Ρόδου. • Την πηγή Νύμφη, απ’ όπου υδρεύεται η Pόδος.

91. Πανοραμική άποψη του κάστρου του Μονόλιθου και της γύρω περιοχής.

η ρήση «μέτρον άριστον», που καταγόταν από εδώ. Η θέα από το σημείο αυτό είναι εκπληκτική. • Την εκκλησία της Παναγίας της Λίνδου (15ου αι.) με ωραιότατες αγιογραφίες και το πανέμορφο εκκλησάκι του Αγίου Παύλου, στο μυχό του ομώνυμου κόλπου. • Το χωριό Ασκληπιείο (21 χλμ. ΝΔ), με ενδιαφέρον Εκκλησιαστικό-Λαογραφικό Μουσείο, που στεγάζεται στο ελαιοτριβείο της εκκλησίας της Κοίμησης της Θεοτόκου, με τις πολύτιμες παμπάλαιες τοιχογραφίες και ερείπια κάστρου πάνω σε λόφο.

Δραστηριότητες

• Κολύμπι στην παραλία Λάρδου, στον Άγιο Παύλο, στη Γλίστρα, στο Γεννάδι και στο Κιοτάρι. • Wind surf, kite surf και jet ski. • Καταδύσεις και ψαροντούφεκο.

Κρητηνία

Όμορφο χωριό με υπέροχη θέα από τη μεγάλη πλατεία στο Αιγαίο και στη Χάλκη. Εδώ σώζεται σε καλή κατάσταση το επιβλητικό ομώνυμο βενετσιάνικο κάστρο. Από το χωριό ξεκινούν δύο όμορφες αλλά απαιτητικές πεζοπορικές διαδρομές προς το κάστρο μέσω εύφορης κοιλάδας (διάρκεια 4 ώρες) ή ως την κορυφή του

όρους Ατάβυρος (διάρκεια 6 ώρες). Επίνειο της Κρητηνίας είναι η Σκάλα Καμείρου, που διαθέτει ωραίες ψαροταβέρνες και συνδέει με φεριμπότ τη Ρόδο με τη Χάλκη. Απέχει 54 χλμ. NΔ από τη Ρόδο.

Έμπωνας

Όμορφο ορεινό χωριό, έξω από τις τουριστικές διαδρομές, χτισμένο στις πλαγιές του Aτάβυρου, του ψηλότερου βουνού του νησιού (1.216 μ.), σε εύφορη δασωμένη περιοχή. Είναι γνωστός για τα εξαιρετικής ποιότητας κρασιά του, ενώ οι ηλικιωμένοι φορούν ακόμα τις παραδοσιακές ροδίτικες στολές. Εδώ λειτουργεί ενδιαφέρον Λαογραφικό Μουσείο, σε κτίριο του 19ου αι. Στην κορυφή ενός λόφου με πανοραμική θέα σώζονται ίχνη του ναού του Αταβύριου Δία. Σε κοντινή απόσταση (κοντά στο χωριό Νάνοι, περίπου 10 χλμ. Β) βρίσκεται η τεχνητή λίμνη των Νάνων, όμορφη τοποθεσία με τρεχούμενα νερά. Απέχει 52 χλμ. NΔ από τη Ρόδο.

Δραστηριότητες

• Πεζοπορία. • Περιήγηση με τζιπ και εκδρομικό εντούρο.

Λάερμα

Χωριουδάκι με αναπαλαιωμένα σπίτια που κατοικείται από την αρχαιότητα. Στο Θάρρι (4 χλμ.

Δραστηριότητες

• Πεζοπορία. • Περιήγηση με τζιπ και εκδρομικό εντούρο.

Mονόλιθος

Παραδοσιακό χωριό κτισμένο αμφιθεατρικά πάνω σε πελώριο ογκόλιθο από τον οποίο πήρε το όνομά του. Απέχει 73 χλμ. ΝΔ από τη Ρόδο.

Αξίζει να δείτε • Το εντυπωσιακό κάστρο του Μονόλιθου. Βρίσκεται 3 χλμ. ΝΔ από τον οικισμό πάνω σ’ έναν βράχο ύψους 236 μ., με θέα στο πέλαγος και στη Χάλκη. Το έχτισε ο Μάγιστρος d’ Aubusson το 1476 και στο εσωτερικό του διασώζονται δύο εκκλησίες του 15ου αι. • Το χωριό Σιάνα (4,5 χλμ. ΒΑ), που φημίζεται για το ποτό σούμα (δυνατό απόσταγμα από σταφύλια) και το μέλι του. • Την Αππολακιά, ένα περιποιημένο αγροτικό χωριό (10 χλμ. ΝΑ), με το φράγμα της (4 χλμ. Β).

• Τον Μεσαναγρό (47,5 χλμ. ΝΑ), παραδοσιακό χωριό με τις εκκλησίες της Αγίας Παρασκευής και του Προφήτη Ηλία, καθώς και την κοντινή Μονή Σκιάδι (21 χλμ. ΝΑ).

Δραστηριότητες

• Κολύμπι στις παραλίες Πλάκα και Φούρνοι, 5 χλμ. μετά το κάστρο. • Ψαροντούφεκο.

Κατταβία - Πρασονήσι

Χτισμένη στο νοτιότερο άκρο του νησιού, η Κατταβία λέγεται πως πήρε το όνομά της από τον ηγεμόνα Kάτταβο. Στην περιοχή υπάρχουν όμορφα κτίρια από την εποχή της Ιταλοκρατίας. Από εδώ θα περάσετε για να κατεβείτε στο Πρασονήσι, τον παράδεισο των surfers. Το καλοκαίρι η Ρόδος και το μικρό νησί ενώνονται με μια λωρίδα άμμου και είναι δυνατή η μετάβαση με τα πόδια. Τον χειμώνα, το νερό της θάλασσας καλύπτει την αμμουδιά και το νησί «κόβεται» από τη Ρόδο. Από τον φάρο στο Πρασονήσι θα απολαύσετε το ηλιοβασίλεμα. Απέχουν 83 χλμ. και 91 χλμ., αντίστοιχα, ΝΔ από τη Ρόδο.

Δραστηριότητες

• Κολύμπι στο Πρασονήσι και στις παραλίες Αγ. Γεώργιος (7 χλμ. ΝΑ) και Μαύρος Κάβος (10,5 χλμ. ΝΑ). • Wind surf και kite surf. • Ψαροντούφεκο. • Καταδύσεις.

92. Η παραλία στο Πρασονήσι θεωρείται από τις ωραιότερες της Ρόδου.

ΡΟΔΟΣ

έξω από τα Λάερμα) βρίσκεται η ιστορική μονή του Αρχάγγελου Μιχαήλ (Μονή Θάρρι). Σύμφωνα με την παράδοση, κατασκευάστηκε από τους γονείς μιας αρχοντοπούλας του Βυζαντίου, όταν το καλό κλίμα και το χωνευτικό νερό της περιοχής την έσωσαν από βαριά αρρώστια. Κοντά βρίσκονται οι σημαντικές Μονές Υψενής (στο χωριό Λάρδος) και Ίκνου. Απέχουν 58 χλμ. NΔ από τη Ρόδο.

93. Πόλη της Ρόδου: το λιμάνι στο Μανδράκι κατακλύζεται όλο το χρόνο από ιστιοπλοϊκά σκάφη, θαλαμηγούς, αλλά και ψαροκάικα.

ΡΟΔΟΣ

Κάρπαθος

94. Κάρπαθος: αεροφωτογραφία των Πηγαδιών και της ευρύτερης περιοχής.

Κάρπαθος βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο των Δωδεκανήσων, ανάμεσα στην Κρήτη και τη Ρόδο, και είναι το δεύτερο σε μέγεθος νησί των Δωδεκανήσων. Είναι κατά βάση ορεινό νησί (ψηλότερη κορυφή η Καλή Λίμνη, υψόμετρο 1.214) γεμάτο νερά, πευκοδάση, αμπελώνες, ελιές και οπωροφόρα. Στις βραχοσπηλιές της ζει η μεσογειακή φώκια (Μonachus monachus), ενώ ένα είδος αμφιβίου (Mertensiella luscani) απαντάται μόνο εδώ και στο Καστελόριζο. Κατά τη μυθολογία, πρώτος κάτοικος του νησιού ήταν ο Ιαπετός, γιος του Ουρανού και της Γης. Το νησί πρωτοκατοικήθηκε στη νεολιθική εποχή, ενώ από τα ομηρικά έπη ήταν γνωστό ως Ανεμόεσσα. Η ιστορία του συνδέεται με τη Ρόδο και τα Δωδεκάνησα. Φράγκοι, Τούρκοι και Ιταλοί ήταν οι καθοριστικοί κατακτητές του. Έχει έκταση 301 τ. χλμ., μήκος ακτών 160 χλμ. και πληθυσμό 6.500 κατοίκους.

Πρωτεύουσα και λιμάνι του νησιού, με περίπου 2.100 κατοίκους. Το όνομα προέρχεται από τα πολλά πηγάδια που υπήρχαν στην περιοχή. Σχετικά καινούργια πόλη, είναι χτισμένη στη θέση του αρχαίου λιμανιού Ποσείδιου (ή Ποτίδαιου), στη ΝΑ πλευρά του νησιού.

Περίπατος στην πόλη

• Στο Επαρχείο, που χτίστηκε από τους Ιταλούς. Στο εσωτερικό του θα βρείτε κέντρο ενημέρωσης για τη μεσογειακή φώκια, ενώ λειτουργεί και υπαίθριο μουσείο με ευρήματα από διάφορες ιστορικές εποχές του νησιού. • Στον «Βούνο», στην είσοδο του λιμανιού, έναν επιβλητικό βράχο ύψους 23 μ. με τα ερείπια της ακρόπολης (κυκλώπεια τείχη) του αρχαίου Ποσείδιου. • Στους Αγίους Αποστόλους, την πιο σημαντική εκκλησία των Πηγαδιών. • Στη θέση «Άφωτη» (στον παραλιακό δρόμο) δείτε τα λείψανα της παλαιοχριστιανικής βασιλικής της Αγίας Φωτεινής. • Στο πευκοδάσος, 1,5 χλμ. ΝΔ. • Στη σπηλιά του Ποσειδώνα, στη θέση «Μύλοι». Πρόκειται για μνημειώδη λαξευτό τάφο ή ιερό.

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

Πηγάδια (Κάρπαθος) 1

Διαδρομές στην Κάρπαθο Βόρεια

Απέρι

Αρχοντοχώρι με περίπου 470 κατοίκους, κτισμένο σε υψόμετρο 320 μ. Από τη θάλασσα δε φαίνεται, γι’ αυτό και προστάτευε τους κατοίκους από τις πειρατικές επιδρομές. Παλαιότερα ήταν η πρωτεύουσα και το πνευματικό κέντρο του νησιού. Άλλωστε, το όνομα Απέρι προέρχεται από το τουρκικό «απέργι», που σημαίνει πρωτεύουσα. Απέχει 8 χλμ. ΒΔ από τα Πηγάδια. 96. Πηγάδια: το κτίριο του Επαρχείου.

95. Η Αγία Φωτεινή (Άφωτη) στα Πηγάδια.

Παλάτια

ΣΑΡΙΑ Σαρία

Τρίστομο

Αυλώνα ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΚΗ

Βανάντα

Διαφάνι Φίσες

Κάτω Λευκός Λευκού Ποτάλι Προνί Αγ. Γεώργιος

Σπόα

ΚΑΡΠΑΘΟΣ - ΔΙ ΑΦ ΑΝΙ

Φορόκλι Νάτης Αγ. Μηνά Λαλα Αγνώντια

Αγ. Ειρήνη Μακρύγιαλος Μεσοχώρι Σαμάκι Λαρέ

Παπά Μηνά

Όλυμπος

Ευγώνυμος

Αγ. Νικολάου Άγιος Νικόλαος

Λευκός Μυρτώνας Λάστος Βωλάδα Στές Πυλές

Άπελλα

Κυρά Παναγιά Κατώδιο Απέρι Όθος

ΟΣ ΠΑΘ ΚΑΡ

Αχάτα

- ΡΟ

ΔΟΣ

Πηγάδια Βροντή Αφώτη

Καμαράκια Φοινίκι Μενετές Φοινίκι Πουλιού Ποτάμι Αρκάσα Λακκί Τοιχιασμενάκι Κεφαλάς Αμμοπή Τραχάναμμος Αφιάρτης Φωκί Άγιος Ιωάννης Χριστού Πηγάδι Μυλωνά Αυλάκι Μακρύς Γιαλός Αγριλαοπόταμος ΚΑΣΟΣ Μιχαλιού Κήπος 0 3 Έξω Έλαρις Διακόφτη ΚΑ ΚΑΣ ΡΠ Ο Σ ΑΘ ΟΣ

ΑΡΜΑΘΙΑ

ΑΝ ΑΦ ΔΙ

Λ ΧΑ Ι-

12 Χιλιόμετρα

97. Ο Λευκός, με τους μικρούς κόλπους και τις αμμουδερές παραλίες του.

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

98. Η παραλία της Κυράς Παναγιάς, φωτογραφημένη από την ομώνυμη εκκλησία.

Αξίζει να δείτε • Την κορυφή του λόφου πάνω από το χωριό. Εδώ ήταν η ακρόπολη της αρχαίας Καρπάθου. Έχει πανοραμική θέα. • Το χωριό Βωλάδα, 2 χλμ. ΒΔ με παραδοσιακά σπίτια. Στην ίδια περιοχή (και συγκεκριμένα στην περιοχή Πίννι) υπάρχουν τα λείψανα τριών κάστρων. • Τον όρμο της Αχάτας, με όμορφη βοτσαλική παραλία και λείψανα του αρχαίου ιερού σε κοντινή απόσταση. Πάνω από την παραλία, υπάρχει σπήλαιο με ενδιαφέροντα διάκοσμο. • Την εκκλησία της Κυράς Παναγιάς, στο ομώνυμο χωριό, 7 χλμ. ΒΑ από το Απέρι.

Όθος

Χωριό χτισμένο σε υψόμετρο 510 μ., που χάνεται συχνά στα σύννεφα. Αξίζει να δείτε το παραδοσιακό καρπαθιώτικο σπίτι, στο Λαογραφικό Μουσείο. Είναι χωριό που φημίζεται για τα παραδοσιακά γλέντια του και γι΄ αυτό αξίζει να ζήσετε από κοντά τα πανηγύρια του Αγίου Παντελεήμονα, το τριήμερο 26-28 Ιουλίου και του Αγίου Γεωργίου του Μεθυστή στις 3 Νοεμβρίου. Τρία χλμ. ΝΔ βρίσκεται το μικρό χωριό Πυλές, πνιγμένο σε περιβόλια, με θαυμάσιο ηλιοβασίλεμα. Απέχει 12 χλμ. ΒΔ από τα Πηγάδια.

Λευκός

Γραφικό, παραθαλάσσιο χωριό με πευκώνα

γύρω του και όμορφη, πολυσύχναστη παραλία. Δείτε την Ακρόπολη στη θέση «Πελεκητό» με τμήματα τείχους και ψηφιδωτά, καθώς επίσης, τον Άγιο Γεώργιο, εκκλησάκι του 13ου αι. και το Σώκαστρο, νησί που κάποτε ήταν χερσόνησος κι έχει βυζαντινά και μεσαιωνικά ερείπια. Λέγεται ότι εδώ είχε το ορμητήριό του ο βυζαντινός αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς. Απέχει 31 χλμ. ΒΔ από τα Πηγάδια.

Μεσοχώρι

Χωριό κτισμένο στη μέση του νησιού. Έχει πλακόστρωτους δρόμους και παραδοσιακά καρπαθιώτικα σπίτια με αυλές στρωμένες με βοτσαλωτά. Το εσωτερικό τους είναι διακοσμημένο με σπάνια ντόπια χειροποίητα υφαντά και κεντήματα μοιάζοντας με μικρά μουσεία. Απέχει 34 χλμ. ΒΔ. από τα Πηγάδια.

Αξίζει να δείτε • Την Παναγία Βρυσιανή, που είναι και η σημαντικότερη εκκλησία του χωριού, κτισμένη πάνω σε μια βρύση. • Την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, με αγιογραφίες του 1781 και ξυλόγλυπτο τέμπλο. • Τα ερείπια της βυζαντινής εκκλησίας της Αγίας Ειρήνης, στην ομώνυμη θέση, όπου θα φτάσετε με καΐκι.

99. Παραδοσιακή ενδυμασία της Ολύμπου.

Σπόα

Όλυμπος

Στο κέντρο του νησιού, χωριό αμφιθεατρικά κτισμένο σε πλαγιά βουνού, με θέα στη θάλασσα. Αξίζει να δείτε τους τρεις ανεμόμυλους και το εκκλησάκι του Αγίου Λουκά στον όρμο Άπελλα. Τέσσερα χλμ. Α βρίσκεται η δημοφιλής παραλία και ο οικισμός του Αγ. Νικολάου. Απέχουν 38 χλμ. ΒΔ από τα Πηγάδια.

Πολλοί επισκέπτονται την Κάρπαθο μόνο για να βρεθούν στην Όλυμπο, ένα από τα ωραιότερα και πιο ενδιαφέροντα χωριά της Ελλάδας, κάνοντας μια διαδρομή εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς. Η Όλυμπος ιδρύθηκε τον 15ο αι. σε ένα άγριο τοπίο και τα σπίτια της είναι κτισμένα αμφιθεατρικά με τέτοιον τρόπο, ώστε το ένα να μην κόβει τη σκιά του άλλου. Οι κάτοικοι ντύνονται, μιλούν (με πολλά δωρικά στοιχεία) και ζουν με τον δικό τους τρόπο εδώ και αιώνες. Αρκετές γυναίκες είναι ντυμένες παραδοσιακά, ενώ κάθε οικογένεια έχει τον δικό της μύλο και

100. Άποψη της Ολύμπου, με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική των σπιτιών.

τη δική της εκκλησία! Όλο το χωριό είναι ένα ζωντανό εθνολογικό μουσείο, πραγματικό αξιοθέατο. Απέχει 57,5 χλμ. Β από τα Πηγάδια.

Αξίζει να δείτε • Την εκκλησία της Παναγίας (16ου αι.), με το εξαιρετικό τέμπλο. • Την αρχαία Βρυκούντα, μια από τις μεγάλες πόλεις της Καρπάθου, που άκμασε ήδη από τον 5ο αι. π.Χ. • Την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη, έξω

Διαφάνι

Είναι το δεύτερο λιμάνι του νησιού. Αξίζει να δείτε τον μυκηναϊκό τάφο, 500 μ. ΝΑ. Τα ευρήματα βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο. Δείτε, επίσης, τις εκκλησίες του Αγίου Νικολάου, της Ζωοδόχου Πηγής με κόκκινους τρούλους και του Αγίου Βασιλείου. Απέχει 67 χλμ. Β από τα Πηγάδια.

Nότια

Μενετές

Χωριό που έχει αναδείξει σπουδαίους οργανοπαίχτες και κατασκευαστές της καρπαθικής λύρας. Δείτε την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου (19ου αι.), που είναι η πιο φημισμένη του νησιού, και τα βυζαντινά εκκλησάκια του Αγίου Μάμαντος και του Αγίου Αντωνίου. Το χωριό διαθέτει Αρχαιολογική Συλλογή με αγγεία, γλυπτά και εικόνες που έχουν βρεθεί στην περιοχή. Απέχει 8 χλμ. ΝΔ από τα Πηγάδια.

Μακρύς Γιαλός

Περιοχή γεμάτη παραλίες που συγκεντρώνει surfers. Ο Αφιάρτης είναι από τις πιο δημοφιλείς παραλίες. Στη θέση «Φούρνοι», κοντά στο αεροδρόμιο, έχει εντοπιστεί τμήμα μινωικού οικισμού. Απέχει 15 χλμ. Ν από τα Πηγάδια. 101. Το Διαφάνι αναπτύσσεται στον μυχό μικρού όρμου.

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

από το χωριό Αυλώνα (6 χλμ. ΒΔ), σε εξαίσιο τοπίο. • Τον όρμο Τρίστομο, στο βορειότερο σημείο του νησιού, βαθύ απάνεμο λιμάνι με δύσκολη πρόσβαση.

102. Στην παραλία Άπελλα, μία από τις ωραιότερες στα Δωδεκάνησα, τα πεύκα φτάνουν ως την λευκή άμμο.

Αρκάσα

Χωριό που διατηρεί το όνομά του από τα αρχαία χρόνια, χωρίς, μάλιστα, να έχει αλλάξει τοποθεσία. Μπροστά στο χωριό βρίσκεται η μικρή χερσόνησος της αρχαίας ακρόπολης. Απέχει 16 χλμ. ΝΔ από τα Πηγάδια.

Αξίζει να δείτε • Το Παλαιόκαστρο, με λείψανα από την αρχαιότητα (αρχαία Αρκεσία), ως την Τουρκοκρατία και του ναού της Αγίας Αναστασίας (5ου αι.) με έξοχα ψηφιδωτά. • Το Αρχαιολογικό Μουσείο, με ευρήματα από την περιοχή του Παλαιόκαστρου. • Το γειτονικό ψαροχώρι Φοινίκι (1 χλμ. Β).

Κοντινά νησιά 103. Η περιοχή του Αφιάρτη συγκεντρώνει surfers απ’ όλον τον κόσμο.

Σαρία

Μικρό ακατοίκητο νησάκι με έκταση 19 τ. χλμ.,

Εκδηλώσεις

• Λαϊκά δρώμενα κατά την διάρκεια της Καθα104. Αεροφωτογραφία της Αρκάσας με τη χερσόνησο της αρχαίας ακρόπολης.

ρής Δευτέρας, με την κωμική αναπαράσταση ενός «δικαστηρίου Ανήθικων Πράξεων». • Πανηγύρια της Αγίας Κυριακής στις 7 Ιουλίου, και της Γέννησης της Θεοτόκου Λαρνιώτισσας στις 7 Σεπτεμβρίου. • Πανηγύρι της Παναγίας της Βρυσιανής, στο Μεσοχώρι, στις 8 Σεπτεμβρίου και της Αγίας Ειρήνης, στις 5 Μαΐου. • Πανηγύρι του Αγίου Ιωάννη (εκκλησία κτισμένη μέσα σε σπήλαιο, βόρεια της Βρυκούντας) στις 29 Αυγούστου. • Πανηγύρι του Σωτήρα, στο Απέρι, στις 6 Αυγούστου, της Παναγίας στις 15 και της Κυράς Παναγίας και της Μυρτιδιώτισσας στις 23. Επίσης, πανηγύρι της Θεοτόκου στις 8 Σεπτεμβρίου. • Τον Αύγουστο, στο Απέρι, ο πολιτιστικός σύλλογος «Ομόνοια» διοργανώνει φεστιβάλ με παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια. • Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ταχύτητας Ιστιοσανίδας, στην περιοχή του Αφιάρτη (ΙούλιοςΑύγουστος).

Δραστηριότητες

• Κολύμπι στις παραλίες των Πηγαδιών, της Αμοοπής και του Μακρύγιαλου, στο Διαφάνι με τα πλατιά βότσαλα, στη Βανάντα, στις παραλίες Ποτάλι και Φωκί, Λευκός και Αχάτα. • Καταδύσεις στις περιοχές Καστέλια, Φώκια, Άγιος Πέτρος, Αχάτα και Διακόφτης. • Ψαροντούφεκο. • Wind surf. • Πεζοπορία. • Διαδρομές με τζιπ και εκδρομικό εντούρο. • Εκδρομή με καΐκι στις παραλίες Άπελλα, Άγιος Νικόλαος, Άγιος Μηνάς, Κυρά Παναγιά.

Χρήσιμα τηλέφωνα • Δήμος: 22453-60.116/118 • Aστυνομία: 22450-22.222 • Τουριστική Αστυνομία: 22450-22.212 • Kέντρο Yγείας: 22450-22.228 • Αεροδρόμιο: 22450-91.030 • Λιμεναρχείο: 22450-22.227 • Ένωση Ξενοδόχων: 22450-22.483 • Ταξί: 22450-22.705 Δικτυακός τόπος: www.karpathos.gr

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

στα βόρεια της Καρπάθου, που παλαιότερα ήταν ενωμένο μαζί της. Στο νησί έχουν εντοπιστεί αρχαιολογικά ευρήματα από τη νεολιθική εποχή ως τους ιστορικούς χρόνους. Στα Β βρίσκεται ο παλιός οικισμός Παλάτια, με εντυπωσιακά πέτρινα σπίτια του 10ου αι. (πιθανώς ορμητήριο πειρατών), παλαιές εκκλησίες και μικρή όμορφη αμμουδιά. Όλο το νησί, όπως και το βόρειο τμήμα της Καρπάθου, μαζί με την ευρύτερη θαλάσσια περιοχή έχουν ενταχθεί στο δίκτυο «Natura 2000», αφού εδώ ευδοκιμούν περισσότερα από 80 είδη σπάνιων ή ενδημικών φυτών, φιλοξενείται σημαντικός αριθμός αρπακτικών πουλιών και βρίσκουν καταφύγιο φώκιες Monachus-monachus.

105. Το Μεσοχώρι, «κρεμασμένο» πάνω από τη θάλασσα, χαρακτηρίζεται από την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του. Τα αυθεντικά καρπαθιώτικα σπίτια αποτελούνται από τρία κτίσματα: το «μεγάλο» σπίτι (για τις γιορτές), το «μικρό» σπίτι (για τις καθημερινές ανάγκες της οικογένειας) και τον φούρνο.

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

Κάσος

106. Άποψη της Μπούκας, στο Φρυ. Διακρίνεται ο Άγιος Σπυρίδωνας, με το χαρακτηριστικό καμπαναριό του.

ίναι το νοτιότερο νησί των Δωδεκανήσων με πανάρχαια ιστορία και πολλά κοινά χαρακτηριστικά με την Κρήτη, η οποία βρίσκεται πολύ κοντά. Πρώτοι κάτοικοι της θεωρούνται οι Φοίνικες, ενώ ο Όμηρος την συμπεριλαμβάνει στα νησιά που συμμετείχαν στον Τρωικό Πόλεμο. Παρά το μικρό μέγεθός της, υπήρξε σπουδαία ναυτική κι εμπορική δύναμη και με τον στόλο της συμμετείχε στην Επανάσταση του 1821, γι’ αυτό καταστράφηκε από τους Τούρκους τον Ιούνιο του 1824. Η μετέπειτα ιστορία της ταυτίζεται με αυτήν των υπόλοιπων Δωδεκανήσων μέχρι την ένωσή της με την Ελλάδα, το 1948. Πολλοί Κασιώτες, όπως συνέβη και στην Κάρπαθο, μετανάστευσαν στην Αμερική και την Αίγυπτο (όπου εργάστηκαν στη διάνοιξη της Διώρυγας του Σουέζ στα μέσα του 19ου αι.). Έχει έκταση 66 τ. χλμ., μήκος ακτών 50 χλμ. και πληθυσμό 1.000 κατοίκους. Συνδέεται ακτοπλοϊκά με τον Πειραιά, την Κρήτη (Σητεία, Άγιο Νικόλαο), τη Ρόδο, τη Χάλκη και την Κάρπαθο και αεροπορικά με την Ρόδο και την Κάρπαθο.

Η πρωτεύουσα και το κύριο λιμάνι του νησιού βρίσκεται στη βόρεια ακτή. Ο οικισμός είναι χτισμένος γύρω από τον κόλπο της Μπούκας και μοιάζει με φρύδι - εξ ου και το όνομα. Ιδρύθηκε το 1840 από κατοίκους της Αγίας Μαρίνας, η οποία βρίσκεται νοτιότερα. Αξίζει να περπατήσετε στην Μπούκα, το παλιό πειρατικό λιμανάκι με τις ψαρόβαρκες και τα τρεχαντήρια, τα καφενεία και τον φάρο. Το Φρυ διατηρεί το παραδοσιακό χρώμα στην αρχιτεκτονική του, με όμορφα μεγάλα αρχοντόσπιτα.

Περίπατος στον οικισμό

• Στην Αρχαιολογική Συλλογή, που στεγάζεται σε παραδοσιακό σπίτι και φιλοξενεί εκθέματα από την προϊστορική εποχή ως τη ρωμαϊκή περίοδο, απ’ όλο το νησί και στο μικρό αλλά ενδιαφέρον Λαογραφικό Περίπτερο. • Στην εκκλησία του πολιούχου του νησιού, Αγίου Σπυρίδωνα, με το ωραίο καμπαναριό. • Στη Δημοτική Βιβλιοθήκη και στο μνημείο των ηρώων του 1821. • Στον Εμπορειό, 500 μ. μακριά, όπου ήταν το παλιό λιμάνι του νησιού. Θα δείτε την εκκλησία της Γέννησης της Θεοτόκου (1856), χτισμένη στη θέση παλαιοχριστιανικής βασιλικής, τη μεγαλύτερη του νησιού.

Διαδρομές στην Κάσο

Αγία Μαρίνα

Tο μεγαλύτερο χωριό του νησιού. Στα στενά σοκάκια του θα δείτε νεοκλασικά σπίτια και τις εκκλησίες της Αγίας Μαρίνας και του Σταυρού του Χριστού. Απέχει 500 μ. από το Φρυ.

Αξίζει να δείτε • Το εντυπωσιακό σπηλαίο Ελληνοκαμάρα, οχυρωμένο με τείχος που χρονολογείται από τον 3ο αι. π.Χ. Δύο χλμ. ΝΑ αυτού του σπηλαίου, θα συναντήσετε ένα δεύτερο σπήλαιο, το Σελάι, με ωραίους σταλακτίτες. • Το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου (1690) στις Χαδιές (10 χλμ. ΝΔ), οδηγώντας προς τον όρμο Χέλατρο, μέσα από την κοιλάδα του Άργους.

Παναγία

Παλιό χωριό καπεταναίων και καραβομαραγκών, με όμορφα αρχοντόσπιτα. Τον Δεκαπενταύγουστο συγκεντρώνονται εδώ σχεδόν όλοι οι ντόπιοι και οι επισκέπτες εξαιτίας του μεγαλύτερου πανηγυριού του νησιού, που γίνεται στην εκκλησία της Κοίμησης (1896) στην Πέρα Παναγιά, με το σημαντικότατο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Μοναδικό στο Αιγαίο είναι και το 107. Ο Αντιπέρατος με τη βοτσαλωτή παραλία του.

ΚΑΣΟΣ

Φρυ

ΚΑΣΟΝΗΣΙΑ ΑΡΜΑΘΙΑ ΛΥΤΡΑ

Μακρά ΠΟΡΙΟΝΗ

Μάρμαρα

Καραβοστάσι

Κατάρτι Αμμούα

ΗΡΑΚΛΕΙΟ - ΚΑΣΟΣ

Αντιπέρατος - Φωκιοκαμάρα

Φρύ

Κοφτερή

ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΣΕΛΛΙ

Χράμπα

Εμπορειός Αγία Μαρίνα

Παναγία Πόλι

Αρβανιτοχώρι

ΑΣΟΣ ΤΕΙΑ - Κ

ΚΑΣΟΣ

ΤΡΥΠΗΤΗ

ΠΛΑΤΗ

Σ ΣΟ ΚΑ ΑΘΟΣ ΚΟΛΟΦΩΝΟΣ Π Ρ ΚΑ

Αρμάθια

ΠΟΝΤΙΚΟΝΗΣΙΑ

ΣΗ

ΚΑΡΟΦΥΛΛΑΣ

ΜΑΚΡΟΝΗΣΙ

ΒΟΥΝΟΥ

ΠΛΑΚΑ

ΚΟΥΡΟΥΚΙΑ

Χαδιές Αυλάκι Χοχλάκια

Έλερος

ΤΡΑΧΗΛΑΣ 0

Χέλατρο

4 Χιλιόμετρα

σύμπλεγμα των έξι μικρών εκκλησιών (στην Απάνω Γειτονιά), με ξυλόγλυπτα τέμπλα και εικόνες του 18ου αι. Απέχει 1 χλμ. ΝΑ από το Φρυ.

Πόλι

Αρβανιτοχώρι

Είναι ο αρχαιότερος οικισμός του νησιού. Τα λευκά σπίτια του απλώνονται στην πλαγιά ενός λόφου και στην κορυφή του υπάρχουν τα απομεινάρια κατεστραμμένου κάστρου. Αξίζει να πάτε έως το μοναστήρι του Αγίου Μάμα (4 χλμ. ΝΑ), για την άγρια ομορφιά του τοπίου και την θαυμάσια θέα. Απέχει 2 χλμ. ΝΑ από το Φρυ.

Οικισμός με παλιά αρχοντικά και γραφικά εκκλησάκια. Στη μικρή πλατεία θα δείτε το δημοφιλές καφενείο της Μαρούκλας. Δείτε, επίσης, την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου (1864) και αναζητήστε το μικρό Λαογραφικό Μουσείο. Απέχει 3 χλμ. Ν από το Φρυ.

Κοντινά νησιά

Αρμάθια

Στα 2 ν. μ. ΒΔ από το Φρυ, τα Αρμάθια είναι το μεγαλύτερο από τα νησιά που περιβάλλουν την Κάσο. Σήμερα είναι ακατοίκητο, αλλά κάποτε έπαιζε σημαντικό ρόλο στη ζωή της Κάσου. Εδώ λειτουργούσαν μέχρι τα μέσα του 20ού αι. γυψορυχεία και μέχρι τις αρχές του 1970 ζούσαν κάποιες οικογένειες οι οποίες είχαν πρόβατα. Τα Μάρμαρα είναι η καλύτερη παραλία της ευρύτερης περιοχής. Άλλες πανέμορφες παραλίες είναι το Καραβοστάσι και η μικρή Αποπαντούλα. Σε πολύ μικρή απόσταση από τα Αρμάθια βρίσκεται η Μακρά, το δεύτερο σε μέγεθος νησάκι του συμπλέγματος.

Εκδηλώσεις

• Εορτασμός των Αποκριών και της Καθαρής Δευτέρας με παραδοσιακά εδέσματα και κατα-

Χρήσιμα τηλέφωνα • Δήμος: 22450-41.277, 41.400 • Αστυνομικός σταθμός: 22450-41.222 • Ιατρείο Κάσου: 22450-41.333 • Λιμενικός σταθμός: 22450-41.288 • Αεροδρόμιο: 22450-41.444 • Αρχαιολογική Συλλογή: 22450-41.204 Δικτυακός τόπος: www.kasos.gr 108. Η νησίδα Αρμάθια διαθέτει εξαιρετικές παραλίες.

σκευή κασιώτικου χαρταετού (ταλιέρα). • Παραδοσιακά έθιμα εορτασμού του Πάσχα • Εκδηλώσεις για το ολοκαύτωμα του 1824, στις αρχές Ιουνίου. • Συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις και εκθέσεις κασιώτικων κοσμημάτων, κεντημάτων και προϊόντων (μέλι γαλακτοκομικά, αρτοσκευάσματα, γλυκά), τον Αύγουστο. • «Διεθνής Συνάντηση Λύρας», κάθε δύο χρόνια τον Αύγουστο • Γιορτή της Σιτάκας (Αύγουστος) • Τα πανηγύρια της Κάσου φημίζονται για το γλέντι τους και είναι: Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης (21 Μαΐου), Αγίας Τριάδας στο Πόλι (τον Ιούνιο), Αγίας Μαρίνας στην Αγία Μαρίνα (17 Ιουλίου), Χριστού της Λάκκας στην Αγία Μαρίνα (6 Αυγούστου), Πέρα Παναγίας στην Παναγία (15 Αυγούστου), Αγίου Φανουρίου στις Χαθίστρες (27 Αυγούστου), Αγίου Μάμα στον Λυριστή/Θυρά (1-2 Σεπτεμβρίου), Παναγίας Ελέρου στα βουνά (8 Σεπτεμβρίου) και Τιμίου Σταυρού στην Αγία Μαρίνα (14 Σεπτεμβρίου), Αγίου Δημητρίου στο Αρβανιτοχώρι (26 Οκτωβρίου), Αγίου Γεωργίου Χαδιές (3 Νοεμβρίου) και Αγίου Σπυρίδωνα (12 Δεκεμβρίου).

Δραστηριότητες

• Κολύμπι στον Αντιπέρατο, στην Αμμούα (με το

109. Σημαντικό πολιτιστικό γεγονός για την Κάσο είναι η «Διεθνής Συνάντηση Λύρας».

ΚΑΣΟΣ

εκκλησάκι του Αγ. Κωνσταντίνου απ’ όπου μπορείτε να απολαύσετε τα καλύτερα ηλιοβασιλέματα του νησιού), στο Κατάρτι, στη Βρύση, στην Κοφτερή, στη Βλύχα, στον Εμπορειό, στο Χέλατρο, στα Χοχλάκια και στο Αυλάκι (μόνο με σκάφος). Οι καλύτερες αμμουδιές, όμως, βρίσκονται στα Αρμάθια. • Καταδύσεις. • Ψαροντούφεκο. • Πεζοπορία.

Καστελλόριζο (Μεγίστη)

110. Ο οικισμός του Καστελλόριζου, από τους ομορφότερους στην Ελλάδα.

ρίσκεται στο ανατολικότερο άκρο της Ελλάδας, μόλις μια ανάσα από τις τουρκικές ακτές (72 ν. μ. νότια της Ρόδου). Ο κεντρικός οικισμός είναι ένα γοητευτικό σύνολο από πολύχρωμα σπίτια εξαιρετικής αρχιτεκτονικής, επιβλητικές εκκλησίες και γραφικά δρομάκια. Το Καστελλόριζο έχει αρχαιότατη ιστορία και μεγάλη ναυτική παράδοση. Κατοικήθηκε από τα πρώιμα χρόνια της νεολιθικής εποχής. Το αρχαίο όνομά του οφείλεται στον οικιστή Μεγιστέα. Στα τέλη του 19ου αι. γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή του και στις αρχές του 1900 είχε σχεδόν 13.000 κατοίκους. Αργότερα, οι περισσότεροι κάτοικοι ξενιτεύτηκαν στην Αυστραλία και την Αίγυπτο, ενώ αρκετοί ακόμα βρέθηκαν πρόσφυγες στην Παλαιστίνη, μετά τους βομβαρδισμούς από τους Ιταλούς και τους Γερμανούς. Tο λιλιπούτειο νησί (μόλις 9 τ. χλμ. έκταση και 19 χλμ. ακτογραμμή) ενώθηκε οριστικά με την Eλλάδα το 1948. Έχει 500 κατοίκους. Συνδέεται ακτοπλοϊκά με τον Πειραιά και τη Ρόδο και αεροπορικά με τη Ρόδο.

KΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ

Ο οικισμός

Πρωτεύουσα είναι το γραφικότατο Kαστελλόριζο, με τα παραδοσιακά πολύχρωμα αρχοντόσπιτα, τα ξύλινα και τα σιδερένια μπαλκόνια και τα πλακόστρωτα σοκάκια. Αποτελείται από τις συνοικίες Πηγάδια και Xωράφια. Στις ταβέρνες του νησιού αξίζει να δοκιμάσετε τα παραδοσιακά γλυκά κατουμάρι και στραβά.

101

Περίπατος στον οικισμό

• Στο κάστρο των Ιωαννιτών Ιπποτών (14ου αι.). Είναι στο Kαστέλλο Pόσσο, τον λόφο με τα κόκκινα βράχια, που έδωσε το όνομα του στο νησί. • Τα κτίρια του Δημαρχείου (περιοχή Κάβας), της Νέας Αγοράς και του Εντευκτηρίου (περιοχή Αγίου Γεωργίου), όπου στις αρχές του 20ου αι. στεγαζόταν νηπιαγωγείο. • Στο Διαχρονικό-Αρχαιολογικό Μουσείο Μεγίστης, στο «Κονάκι», όπως ονομάζεται το ιστορικό διατηρητέο κτίριο όπου στεγάζεται. Ξεχωρίζει η αίθουσα που είναι αφιερωμένη στην αρχαία Μεγίστη, ενώ στις υπόλοιπες εκτίθενται αντικείμενα από τα παλαιοχριστιανικά χρόνια μέχρι τη μεταβυζαντινή περίοδο. • Στον ναόσχημο λυκιακό τάφο του 4ου αι., κάτω από το κάστρο. • Στο Μανδράκι, με το μικρό, γραφικό λιμάνι ανατολικά του μεγάλου οικισμού. • Στα Χωράφια, με τη Σαντράπεια Aστική Σχο-

111. Ο Λυκιακός Τάφος.

λή (1903) και την εκκλησία του Αγ. Γεωργίου (1903). • Στον ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, πολιούχων του νησιού, κτίσμα του 1835 το οποίο εσωτερικά στηρίζεται σε δέκα μονολιθικούς γρανιτένιους κίονες, που μεταφέρθηκαν από τον ναό του Απόλλωνα στα Πάταρα της Λυκίας. • Στην Ιστορική Συλλογή Καστελλόριζου, που στεγάζεται στο τζαμί το οποίο βρίσκεται στην είσοδο του λιμανιού, στην περιοχή Κάβος. 112. Το Καστελλόριζο φημίζεται για τις θαλασσινές γεύσεις του.

ΟΣ ΡΟΔ

Αγ. Γεώργιος

- ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ

Πλάκες

ΡΩ

ΨΩΡΑΔΙΑ

ΛΑΙΜΟΣ

Ρω

ΣΑΒΟΥΡΑ

Καστελ λόριζο

ΨΩΜΙ

Μανδράκι

ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΚΑΣΤΕΛ ΛΟΡΙΖΟ (ΜΕΓΙΣΤΗ)

Στρογγυλή ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ

4 Χιλιόμετρα

Περιλαμβάνει έγγραφα και φωτογραφίες από τη νεώτερη ιστορία του νησιού (19ος αι. – 1948). • Στο Παλαιόκαστρο, που απέχει 2 χλμ. από τον οικισμό και παραμένει αναλλοίωτο από τα βυζαντινά χρόνια. Στον περίβολο είναι οι εκκλησίες της Παναγίας του Kάστρου και του Aγίου Στεφάνου, ενώ ακριβώς από κάτω, οι αχέρες, δέκα δεξαμενές νερού, κατασκευασμένες την περίοδο της Τουρκοκρατίας. • Στο καστρομονάστηρο του Αγίου Γεωργίου του Βουνού, με την εκπληκτική θέα.

Εκδηλώσεις

• Πανηγύρι για την εορτή των πολιούχων του νησιού, Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, στις 21 Μαΐου. • Την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου, τα παιδιά πηδούν πάνω από φωτιές. • Στις 19 Ιουλίου (παραμονή της γιορτής του Προφήτη Ηλία), οι κάτοικοι πέφτουν με τα ρούχα στη θάλασσα.

• Εκδρομή με καΐκι στο Γαλάζιο Σπήλαιο, το μεγαλύτερο και ωραιότερο από τα ενάλια σπήλαια της Ελλάδας. Είναι διεθνώς γνωστό για τον πλούσιο «στολισμό» του με σταλακτίτες που φωτίζονται από τις ανταύγειες των ακτινών του ήλιου, παρουσιάζοντας ένα μοναδικό θέαμα. Βρίσκεται στη ΝΑ πλευρά του νησιού, ενώ ακόμη νοτιότερα θα βρείτε το επίσης σημαντικό σπήλαιο Κολώνες. • Εκδρομή στο νησί Ρω (6 ν.μ. Δ), στο μνημείο της Δέσποινας Αχλαδιώτη (η «Κυρά της Ρω»), που επί δεκαετίες ύψωνε καθημερινά την ελληνική σημαία. • Κολύμπι στον Φάρο και στο Μανδράκι. Με καΐκι θα πάτε στις Πλάκες, στη Ρω που θα κολυμπήσετε στην αμμουδιά του Αγίου Γεωργίου και στο νησί Στρογγυλή (5 ν.μ. ΝΑ). • Καταδύσεις και ψαροντούφεκο. • Πεζοπορία.

• Ταξί: 693-8739.178 • Λιμεναρχείο: 22460-49.270 • Αεροδρόμιο: 22460-49.250 • Διαχρονικό και Αρχαιολογικό Μουσείο: 22460-49.283 • Ιστορική Συλλογή: 22460-70.620 Δικτυακός τόπος: www.megisti.gr 114. Το ακατοίκητο, σήμερα, νησί της Ρω.

Χρήσιμα τηλέφωνα • Δήμος: 22463-60.400 • Αστυνομία: 22460-49.333 • Αγροτικό Ιατρείο: 22460-49.267 113. Το Γαλάζιο Σπήλαιο (Σπήλαιο Παραστά ή Φωκιάλη), το πιο φημισμένο φυσικό αξιοθέατο, αποτελεί καταφύγιο για φώκιες.

KΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ

Δραστηριότητες

103

ΕΚΔΟΣΗ: ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016 (2η ΕΚΔΟΣΗ) Εποπτεία έκδοσης: ΑΝΤΖΕΛΑ ΒΑΡΕΛΑ Διευθύντρια Δ/νσης Έρευνας Αγοράς και Διαφήμισης Συντονισμός έκδοσης: ΕΛΕΝΗ ΜΗΤΡΑΚΗ Προϊσταμένη Τμήματος Εκδόσεων & Οπτικοακουστικών Μέσων

Επιμέλεια κειμένων: ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΑΓΚΟΣ

Καλλιτεχνική επιμέλεια: ΜΑΡΙΑ ΜΑΝΔΡΕΚΑ

Σελιδοποίηση εντύπου, έγχρωμα δοκίμια: V+O COMMUNICATION

Φωτογραφίες:

Εξώφυλλο, 11,12, 13, 17, 32, 47, 49, 52, 53, 54, 55, 64, 66, 67, 68, 72, 73, 75, 82, 84, 89, 92, 100, 106, 107, 108, 109, 112, 113: Κ. ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ – 79, 80: Γ. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΑΤΟΣ – 1: Ν. ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ – 81, 114: Γ. ΒΑΧΑΡΙΔΗΣ – 10, 89, 90, 93: Κ. ΒΕΡΓΑΣ – 77: Π. ΓΙΑΝΝΑΚΟΥΡΟΣ – 69, 71: Γ. ΔΕΤΣΗΣ – 6, 91: Γ. ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ – 85: Ν. ΚΑΣΣΕΡΗΣ – 88: Ν. ΚΟΝΤΟΣ – 26, 29: Γ. ΚΟΥΛΙΑΣ – 38: Ν. ΜΑΡΚΟΥ –21: Φ. ΜΠΑΛΤΑΤΖΗΣ – 15: Ν. ΝΤΑΛΟΓΛΟΥ – 83, 87: Ρ. ΠΑΡΙΣΗΣ – 105: Α. ΠΑΧΟΣ – 23, 24, 96: Π. ΣΤΟΛΗΣ – 35, 97, 98: Χ. ΣΦΥΡΑΣ – 14, 34, 86: Ν. ΤΣΕΛΕΝΤΗΣ – 3, 8: Γ. ΨΙΛΑΚΗΣ – 7: R. BISHOP –2, 4,5, 16, 45, 76: ΑΡΧΕΙΟ ΕΟΤ – 9, 18, 19, 20, 22, 25, 27, 28, 30, 31, 33, 42, 46, 48, 50, 51, 65, 70, 74, 95, 99, 110, 111: ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩΝ – 94, 101, 102, 103, 104: ΔΗΜΟΣ ΚΑΡΠΑΘΟΥ – 36, 39, 40, 41, 43, 44: ΔΗΜΟΣ ΚΩ – 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63: ΔΗΜΟΣ ΝΙΣΥΡΟΥ – 37, 78: Τ.Α.Π.Α.

Επεξεργασία φωτογραφιών: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΥΖΟΥΝΗ

Χάρτες: GEODATA A.E. Εκτύπωση: PRESSIOUS ARVANITIDIS S.A. ISBN: 978-960-534-046-9 Copyright: ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΕΚΔΟΣΗ ΔΕΝ ΠΩΛΕΙΤΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ www.visitgreece.gr

Ν ΡΕΑΥΠΟ Ω ∆ ΤΙΤ ΑΝ

E FREPY CO N TIO A C LI ITE PUBRATU G

FRA

ITA

LO O C S TO OPUATUI GR R LA O P M IT EJERATU G

ESP

TISBE A GR SGA AU ется я н а остр атно р п Рас беспл

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ