Czas na Studia - Wiosna 2013 by Wydawnictwo TELBIT

Drogi Maturzysto! Wyjątkowo długa w tym roku zima

Spis treœci

wreszcie przeszła do historii. Robi się

10 kroków do zdanej matury 4

coraz cieplej, niebawem będzie zielono,

Jak poradzić sobie ze stresem przed

zakwitną kasztany, a z nimi przyjdzie czas, o którym myślicie… – no właśnie,

maturą? 8

jak? Z ekscytacją, strachem, ciekawością,

Maturzysta odpukuje w niemalowane 10

drżącym sercem?

Dieta na rozum 12

Boicie się matury? Nawet jeśli tak, to postarajcie się, żeby ten strach był

Nie taka matura straszna 16

mobilizujący, a nie paraliżujący – mała

E-learning 20

trema może się nawet okazać potrzeb-

Kalendarz maturzysty 25

na, ale naprawdę nie ma powodu wpadać w panikę. To normalne, że teraz

Studia przystosowane do potrzeb rynku

to dla Was jedna wielka niewiadoma

pracy 27

– ale przecież macie nas! Przed Wami

W to inwestuję 28

kolejny numer CZASU NA STUDIA – a w nim wszystko o maturze i studiach,

Praca nad motywacją 30

co może Wam spędzać sen z powiek.

Jestem the best! 34

Mamy nadzieję, że artykuły, które dla

Skończyć studia. A co dalej? 37

Was przygotowaliśmy, okażą się inspiracją i posłużą Wam cenną radą. Jesteśmy z Wami. Uwierzcie – matura naprawdę jest do zdania. Od nas dostajecie tradycyjnego kopniaka na szczęście. Trzymamy kciuki – i podczas egzaminów,

Babskie i męskie kierunki 38 Kierunki bez przyszłości? – A skąd! 42 Student z paszportem w kieszeni 45 Moda na gap year 48

i podczas sprawdzania list, czy dostaliście

Wyciśnij studia jak cytrynę 52

się na wymarzone studia. Powodzenia,

Języki obce nie są mi obce 55

drodzy Maturzyści! Redakcja

Czas

na Studia Wydawca: Wydawnictwo TELBIT Redaktor Naczelna: Zofia Wereszczyńska-Ołdakowska Reklama: Sebastian Kijuk e-mail: reklama@telbit.pl

Siła przyjaźni 60 Studia 50-40-20 lat temu 63

© Copyright by Wydawnictwo TELBIT, 2013. Wszelkie prawa zastrzeżone. Zarówno całość, jak też żadna część niniejszego wydawnictwa nie może być publikowana w jakiejkolwiek formie bez pisemnej zgody Wydawcy. Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam.

ISSN 2299-6281

 Wydawnictwo TELBIT

01-797 Warszawa ul. Powązkowska 13 b tel. (22) 468 08 83, fax: (22) 468 88 65 tel. kom. 500 275 212, 507 097 947 Dział marketingu: e-mail: marketing@telbit.pl Dział handlowy: e-mail: handlowy@telbit.pl

www.telbit.pl, edu.info.pl www.czasnastudia.eu

3 3

CZAS NA STUDIA

10 kroków do zdanej matury

M¹droœæ Wschodu g³osi, ¿e nawet najd³u¿sza droga zaczyna siê od pierwszego kroku. W maratonie maturalnych przygotowañ warto zrobiæ ich przynajmniej dziesiêæ. Najwa¿niejsze to nie dreptaæ w miejscu i ostatecznie siê nie potkn¹æ... Tekst: Arleta Niciewicz

Krok 1. WYSTARTUJ Cudów nie ma – bez nauki ani rusz. Czasem trudno zdecydowaæ siê na ten najwa¿niejszy krok, ale gdy ju¿ prze³amiesz opór, masz szansê siê rozpêdziæ (zupe³nie jak niemowlê, które uczy siê chodziæ). Nie warto jednak (w odró¿nieniu od niemowlêcia) iœæ po omacku w przeœwiadczeniu, ¿e jakoœ to bêdzie. Podstaw¹ jest dobre rozplanowanie nauki, samodyscyplina oraz wiara w swój sukces! Jeœli dot¹d nie zastanawia³eœ

siê, jaka pora dnia lub nocy sprzyja Twojej koncentracji, czy lepiej przyswajasz materia³ w samotnoœci czy w grupie albo jak czêsto musisz robiæ powtórki – najwy¿sza pora to ustaliæ. Zaoszczêdzisz dziêki temu sporo czasu i energii (wszystkie m¹dre „sowy” wiedz¹, ¿e regularne tortury naukowe o poranku nie maj¹ sensu, bo du¿o szybciej ucz¹ siê wieczorem – w odró¿nieniu od rzeœkich od samego œwitu „skowronków”). Jeœli mobilizuje Ciê obecnoœæ eksperta lub rywala, powinieneœ zainwestowaæ w korepetycje, zapisaæ siê na kursy przygotowawcze organizowane przez wy¿sze uczelnie (niektóre s¹ bezp³atne i, zdaniem wielu maturzystów, wiedza sama siê na nich porz¹dkuje), skorzystaæ z zajêæ fakultatywnych w szkole lub organizowanych w klasowym gronie spotkañ powtórkowych. Wolisz uczyæ siê w samotnoœci?

Pomyœl o uzbrojeniu siê w dodatkowe pomoce naukowe: repetytoria, testy, arkusze maturalne z ubieg³ych lat – jak po³kniesz bakcyla, mo¿e po jakimœ czasie zaczniesz siêgaæ po nie odruchowo, jak po krzy¿ówki?...

Cudów nie ma – bez nauki ani rusz. Czasem trudno zdecydowaæ siê na ten najwa¿niejszy krok, ale gdy ju¿ prze³amiesz opór, masz szansê siê rozpêdziæ. Z kolei œwiadomoœæ tego, jaki styl uczenia siê najbardziej Ci odpowiada (wzrokowy, s³uchowy, dotykowy czy kinestetyczny – w Internecie znajdziesz odpowiednie testy, które pomog¹ Ci to ustaliæ) przyda siê nie tylko w trakcie przygotowañ do matury, ale przez ca³y okres studiów. A kiedy ju¿ zgromadzisz w³asny arsena³ sprawdzonych sposobów wkuwania, nie bój siê czasem poeksperymentowaæ – mo¿e oka¿e siê, ¿e na przyk³ad mind mapping, czyli metoda kreatywnego notowania wymyœlona przez brytyjskich naukowców (opisano j¹

CZAS NA STUDIA w ksi¹¿ce T. Buzana „Mapy myœli”) stanie siê Twoj¹ tajn¹ broni¹? Jedno jest pewne: bez wzglêdu na to, jak siê uczysz, musisz zacz¹æ odpowiednio wczeœnie. Pierwszy dzwonek lekcyjny w maturalnej klasie powinien byæ zarazem ostatnim w tej kwestii – przynajmniej teoretycznie...

Krok 2. WYGRAJ STARCIE NA STARCIE Prawdopodobnie ju¿ od samego pocz¹tku przygotowañ do matury – mo¿e nawet na sam¹ myœl o tym potworze na „m” – bêdzie Ci towarzyszy³ wróg numer jeden, czyli stres. Przy odrobinie szczêœcia w trakcie samych egzaminów poka¿e swoje ludzkie oblicze i zamieni siê na chwilê w „mobilizuj¹c¹ tremê”, która owszem, pozwoli Twojemu umys³owi dzia³aæ sprawniej, a nawet wzmocni Ci g³os (bêdziesz zatem sprawia³ wra¿enie pewnego siebie). Niestety, znacznie czêœciej stres powoduje ko³atanie serca, dr¿enie r¹k, suchoœæ w ustach i nag³¹ pustkê w g³owie, co akurat stanowi ju¿ bezpoœrednie zagro¿enie „zonkiem” na egzaminie (uczestnicy teleturnieju IdŸ na ca³oœæ na pami¹tkê pora¿ki dostawali przynajmniej kota w worku...). To jednak nic w porównaniu z d³ugotrwa³ym stanem napiêcia, na jaki nara¿asz siê w trakcie kilkumiesiêcznych przygotowañ do matury: ci¹g³e zmêczenie, k³opoty ze snem, bóle g³owy – to pozornie „³agodne” objawy przewlek³ego stresu, który mo¿e doprowadziæ nawet do depresji! Dobra wiadomoœæ jest taka, ¿e da siê z tym walczyæ, z³a – nie jest to umiejêtnoœæ wrodzona. Wprowadzania siê w stan przeciwny ni¿ stres, czyli relaks, trzeba siê po prostu nauczyæ i uczyniæ to sta³ym punktem w harmonogramie dnia. Na szczêœcie jest to proste, przyjemne i bezpieczne – pod warunkiem, ¿e nie idziemy na skróty i nie ³adujemy w siebie „rozluŸniaj¹cej” chemii! Ka¿dy z nas ma swoje sposoby na wyluzowanie: jedni tañcz¹, drudzy za¿ywaj¹ aromatycznych k¹pieli, inni s³uchaj¹ szumu fal na CD, jeszcze inni poddaj¹ siê d³ugotrwa³ym masa¿om. Prócz tego specjaliœci od chilloutu zalecaj¹ prost¹ metodê, któr¹ mo¿na stosowaæ praktycznie zawsze i wszêdzie – kontrolê oddechu. Nawet jeœli nie zamierzasz zmieniaæ siê w jogina, pamiêtaj, ¿e medytacje nad ksi¹¿kami szczególnie sprzyjaj¹ prostym æwiczeniom relaksacyjnym (mo¿esz wykonywaæ je w dowolnej chwili i pozycji, byle by³o Ci wygodnie, a krêgos³up nie trzeszcza³). Przyk³adowa instrukcja: zawieœ wzrok na przedmiocie z twojego otoczenia, na który czêsto patrzysz (raczej lampka lub obraz ni¿ zegarek na rêku). Nastêpnie weŸ g³êboki wdech, a po chwili zacznij powoli wypuszczaæ powietrze ustami. W tym czasie mów sobie w myœlach, ¿e jesteœ rozluŸniony i zrelaksowany. Czynnoœci powtarzaj.

Mo¿e wyda Ci siê to szokuj¹ce, ale zdarza siê, ¿e do grona osób sprzyjaj¹cych maturzyœcie awansuj¹ nauczyciele. Jeœli masz niejasne przeczucie, ¿e w Twoim otoczeniu znajduje siê taka niepospolita jednostka, skwapliwie to wykorzystaj i uderzaj do niej z wszelkimi pytaniami w¹tpliwoœciami dotycz¹cymi matury. definitywnie od siebie odizolowaæ a¿ do dnia og³oszenia wyników. Je¿eli masz pewnoœæ, ¿e rodzice s¹ w stanie odegraæ rolê komisji egzaminacyjnej, wykorzystaj to i zamiast przed lustrem, wyg³oœ prezentacjê maturaln¹ z polskiego przed rodzicielskim audytorium – rodzaj tremy na pewno zagwarantuj¹ podobny! Jeœli dialog z nimi Ci niestraszny, zaryzykuj i poproœ o konstruktywne (koniecznie to podkreœl!) uwagi na temat prezentacji albo pomoc w przepytaniu z wiêkszej partii materia³u. Mo¿e to pozwoli prze³amaæ rodzicielskie obawy przed niepedagogicznym skutkiem opowiedzenia kilku rozluŸniaj¹cych anegdot z czasów w³asnej matury? Czy¿ nie by³oby cudownie us³yszeæ od przem¹drza³ego tatusia, ¿e na ustnym polskim nie domyœli³ siê, czym jest podmiot domyœlny? W gronie dopinguj¹cych nie mo¿e oczywiœcie zabrakn¹æ przyjació³, którzy si³¹ wyci¹gn¹ Ciê w weekend do kina, dadz¹ bolesnego kuksañca, gdy zaczniesz mamrotaæ wzory z matmy podczas seansu, oraz cierpliwie wys³uchaj¹ biadolenia w stylu: „i tak nie zdam”. Uwaga – w tej ostatniej sytuacji prawid³owa reakcja

Krok 3. ZRÓB SELEKCJÊ KIBICÓW Nie ma sensu zgrywaæ twardziela – przygotowania do matury to jeden z ciê¿szych etapów w ¿yciu i wsparcie ¿yczliwych osób na pewno siê przyda. Zatem jak najbardziej pozwól sobie kibicowaæ, ale pamiêtaj, ¿e w ka¿dej chwili mo¿esz wyprosiæ z trybun szczególnie uci¹¿liwe jednostki. Do takich nale¿y zaliczyæ na przyk³ad starszego brata racz¹cego ciê dowcipasami typu: „Matura to pikuœ... pan Pikuœ!”. To oczywiœcie nie znaczy, ¿e rodzinê nale¿y

CZAS NA STUDIA przyjacielska nie polega na ochoczym przy³¹czaniu siê do lamentów ani potakiwaniu: „Tak, tak, matura to sajgon, zw³aszcza dla Ciebie”. Chyba ¿e jest to zabieg zamierzony, maj¹cy na celu opanowanie twojej histerii.

Krok 4. ZAUFAJ TRENEROWI Mo¿e to szokuj¹ce, ale zdarza siê, ¿e do grona osób sprzyjaj¹cych maturzyœcie awansuj¹ nauczyciele. Jeœli masz niejasne przeczucie, ¿e w Twoim otoczeniu znajduje siê taka niepospolita jednostka, skwapliwie to wykorzystaj i uderzaj do niej z wszelkimi pytaniami i w¹tpliwoœciami dotycz¹cymi matury. Choæ Twój surowy trener przepisowo bêdzie tr¹bi³ o niewyobra¿alnym wrêcz ogromie materia³u i pora¿aj¹cych statystykach, jeœli wyka¿esz siê niez³omn¹ determinacj¹, wystraszy siê i zacznie kombinowaæ, jak Ci pomóc w osi¹gniêciu jak najlepszych wyników. Wielu nauczycieli wbrew pozorom lubi wspó³uczestniczyæ w sukcesie swoich uczniów – nawet jeœli nikt tego nie docenia. Ty przynajmniej dostaniesz gratulacje...

Krok 5. STOSUJ ZDROWY DOPING Jeœli przez blisko dwadzieœcia lat tak zwane zdrowe nawyki budzi³y Twój sprzeciw lub nawet pogardê, okres przygotowañ do matury to dobry pretekst, by wyrobiæ sobie zdanie na ten temat na podstawie w³asnych doœwiadczeñ. Jeœli chodzi o dietê, wprowadzanie zmian na tym polu nie musi oznaczaæ koniecznoœci otoczenia najbli¿szego budynku z fast foodem taœm¹ policyjn¹ ani u¿ywania

Jeœli przez blisko dwadzieœcia lat tak zwane zdrowe nawyki budzi³y Twój sprzeciw lub nawet pogardê, okres przygotowañ do matury to dobry pretekst, by wyrobiæ sobie zdanie na ten temat na podstawie w³asnych doœwiadczeñ. 6

coca-coli wy³¹cznie jako odrdzewiacza. Mo¿na na przyk³ad zacz¹æ oswajaæ siê ze „studenck¹ pasz¹” i zakupiæ zapas orzechów do pogryzania zamiast chipsów (z umiarem, bo te¿ s¹ kaloryczne) – zawarty w nich potas poprawi Twoj¹ pamiêæ i koncentracjê, a witaminy oraz beta-karoten przy okazji dobrze wp³yn¹ na wygl¹d skóry. Dla ogólnego wzmocnienia, zamiast faszerowaæ siê zestawami minera³ów w kapsu³kach, co jakiœ czas przydŸwigaj sobie siatê owoców i warzyw. Wprawdzie przyswajalnoœæ witamin naturalnych i syntetycznych jest taka sama, ale z tych schrupanych organizm zrobi lepszy u¿ytek (tylko nie próbuj oszukiwaæ, chrupi¹c tabletki przed po³kniêciem!). Ci, którzy potrafi¹ poprzestaæ na kilku kostkach (nie tabliczkach!) czekolady, powinni regularnie poprawiaæ sobie humor tym wzmagaj¹cym uwagê, „namagnezowanym” specyfikiem. Jeœli chcesz siê dodatkowo podrêczyæ w s³usznej sprawie, koniecznie wypróbuj neurobik, czyli gimnastykê mózgu. Polega to w skrócie na pobudzaniu komórek nerwowych do tworzenia dodatkowych po³¹czeñ dziêki zmianie schematów codziennych zachowañ – co jakiœ czas poprzestawiaj wiêc przedmioty na biurku albo zacznij odbieraæ telefon inn¹ rêk¹ ni¿ zwykle. Uwaga! Teraz bêdzie o aktywnoœci fizycznej, zatem maturzyœci sportowcy mog¹ w tym miejscu przeskoczyæ od razu do „kroku szóstego”. Pozostali musz¹ us³yszeæ po raz setny w ¿yciu, ¿e uprawianie sportu: a) znacz¹co wp³ywa na wygl¹d, zdrowie i charakter cz³owieka; b) stymuluje wydzielanie endorfin i serotoniny, czyli uszczêœliwia; c) sprzyja powstawaniu neuronów w obszarze mózgu zwi¹zanym z pamiêci¹, zatem realnie wzmaga tempo przyswajania wiedzy. Jeœli w Twoim przekonaniu regularne uczêszczanie na basen przekracza mo¿liwoœci przeciêtnego nastolatka, a na sam¹ myœl o siatkówce pulsuj¹ twe w¹t³e nadgarstki, poprzestañ na spacerach, ale za to codziennych i d³u¿szych ni¿ piêciominutowe. Œwie¿e powietrze i praca miêœni orzeŸwiaj¹

lepiej ni¿ kolejna kawa czy napój energetyczny! I dobra wiadomoœæ dla leniwców – skutecznie regeneruje te¿ krótka drzemka...

Krok 6. CHROÑ BARWY KLUBOWE Na czas nauki w domu zbuduj sobie twierdzê (jeœli jeszcze jej nie masz). Wystarczy jakiœ blat, byle nie kuchenny (stó³, biurko, szeroki parapet), który zaw³aszczysz niepodzielnie do samych egzaminów, oraz miejsce wokó³ na niezbêdne przybory: ksi¹¿ki, notatki, laptopa, kubek, zestaw d³ugopisów, zdjêcie z imprezy, a nawet misia w stroju ¿aka . Chodzi o to, by „k¹cik do nauki” by³ oaz¹ skupienia i osobist¹ bibliotek¹ z maturalnymi skryptami (unikniesz takich niespodzianek, jak ba³wan wymalowany zamaszyœcie przez m³odsz¹ siostrê na po¿yczonym od kolegi referacie). Mo¿esz zawiesiæ tablicê korkow¹, a na niej kalendarz z zaznaczonymi wa¿nymi datami. Tylko uwaga na autosugestiê – na dniu egzaminu nie rysuj raczej gilotyny, lepiej szampana (mo¿e byæ konkretnej marki). Pamiêtaj, ¿e otaczaj¹ce Ciê kolory te¿ maj¹ znaczenie – ¿ó³ty rozjaœnia umys³ i sprzyja kreatywnoœci, szary i b³êkit dzia³aj¹ stymuluj¹co na komórki mózgowe, nasycony niebieski u³atwia zasypianie, a zieleñ odprê¿a, pobudzaj¹c naturalne talenty. Koniecznie zamów sobie na urodziny czerwony kubek z fioletowym uchem. Mo¿e nie bêdzie piêkny, ale w po³¹czeniu ognistej barwy zwyciêzców z wzmagaj¹cym poczucie w³asnej wartoœci fioletem kryje siê wielki potencja³!

CZAS NA STUDIA

Krok 7. WYBIERZ HYMN MARATONU Z muzyk¹ jest jak z powietrzem – na co dzieñ nie uœwiadamiasz sobie, jak wiele dla Ciebie znaczy. W miesi¹cach wype³nionych zakuwaniem, w okresie wzmo¿onej abstynencji od imprez zazwyczaj zaniedbujesz swój zmys³ s³uchu albo nie zwa¿asz na to, kto w radiu piszczy. Tymczasem to niebezpieczna gra. Po pierwsze, muzyka silnie wp³ywa na nasz nastrój – jeœli postanowi³eœ w³aœnie przez ten rok delektowaæ siê mrokiem Pink Floydów, nie oczekuj, ¿e bêdziesz co rano tryska³ optymizmem. Po drugie, did¿eje radiowi to podstêpne bestie i nie zwa¿aj¹c na to, co z tego wyniknie, mog¹ zaserwowaæ listê przebojów absolutnie dla Ciebie zakazanych. Do maja nale¿¹ do nich: Czwarte Liceum T.Love’u (a nu¿ obudzi siê sentyment do „granatowego snu” i zachce Ci siê jeszcze rok pobyæ w znajomych murach), Wszystko siê mo¿e zdarzyæ Anity Lipnickiej (tytu³ zak³ada pewn¹ dozê improwizacji na egzaminach oraz nasuwa przeœwiadczenie, ¿e ich rezultat ma charakter losowy), Matura Czerwonych Gitar (no comment ). W tej kwestii weŸ sprawy w swoje rêce i przygotuj sobie najlepszy muzyczny support – sam wiesz, co Ci doda mobilizuj¹cego powera. Zrób jeszcze jeden wa¿ny gest: uzupe³nij zapas stoperów do uszu, na wypadek gdyby nowy s¹siad okaza³ siê œpiewakiem operowym...

Krok 8. PRZYSI¥D PRZED DROG¥ Niektórzy wierz¹, ¿e wyruszaj¹c w dalek¹ podró¿, nale¿y na chwilê przysi¹œæ przed wyjœciem, ¿eby nie sprowokowaæ pecha. Ka¿dy maturzysta wie, ¿e droga do zdanej matury jest wrêcz naszpikowana przes¹dami! Ju¿ od studniówki nie powinno siê obcinaæ w³osów ani nawet goliæ brody (w przestrzeganiu tego ostatniego przoduj¹ zw³aszcza dziewczyny ), bo w bujnej fryzurze kryje siê m¹droœæ (wszystko przez biblijnego Samsona). Czerwone koronkowe majtki, noszone na studniówce, maturzystki powinny za³o¿yæ na ka¿dy egzamin – i to jakoœ tak, by umo¿liwiæ kolegom zerkniêcie na nie, bo, jak g³osi przes¹d, tylko wówczas dopisze im szczêœcie. Mê¿czyznom jest znacznie ³atwiej w kwestii stroju – powodzenie przynosi po prostu ten sam garnitur, w którym hasali na balu studniówkowym. Bez wzglêdu na reprezentowan¹ p³eæ, w drodze na egzamin nale¿y siê dyskretnie rozgl¹daæ, by na widok kominiarza niezw³ocznie chwyciæ siê za guzik, a po ujrzeniu zakonnicy powiedzieæ „hello!” okularnikowi. Z³oœliwego czarnego kocura, który paraduje przed tob¹ w poprzek drogi, znokautujesz, pluj¹c trzy razy przez lewe ramiê, a napotkan¹ drabinê musisz zrêcznie omin¹æ. W przeddzieñ egzaminu b³ogi sen powinna zak³ócaæ Ci wciœniêta pod poduszkê grubaœna ksi¹¿ka. A przed sam¹ sal¹ egzaminacyjn¹, zamiast œmiaæ siê z bandy w³ochaczy w skarpetkach w s³onie (trzeba sobie jakoœ radziæ, odk¹d wprowadzono zakaz wnosze-

Niewa¿ne, ile razy zbacza³eœ z trasy – zawsze masz szansê na piêkny finisz. O ile totalnie nie odpuœci³eœ sobie treningów i wczeœniej nie podpad³eœ sêdziom niesportowym zachowaniem, mo¿esz przekroczyæ metê z najlepszym wynikiem! nia maskotek-talizmanów...), wypnij siê do obowi¹zkowego kopniaka z kolanka i w ¿adnym razie nie dziêkuj za ¿yczenia po³amania d³ugopisu!!!

Krok 9. ROZGRZEJ SIÊ PRZED FINA£EM W przeddzieñ ka¿dego egzaminu bêdzie Ciê kusi³o, by oddaæ siê aktywnoœciom pozwalaj¹cym ca³kowicie zapomnieæ o czekaj¹cej ciê nazajutrz walce. Niestety, najwa¿niejsza randka w ¿yciu lub ca³onocny fina³ na Play Station wyczerpuj¹ emocjonalnie i fizycznie, co nie sprzyja koncentracji, dlatego warto je prze³o¿yæ na inny termin. Przed egzaminem musisz siê wyspaæ – nawet jeœli po zamkniêciu oczu jak neony wyœwietlaj¹ Ci siê wkuwane niedawno angielskie czasowniki nieregularne, nie daj siê sprowokowaæ i nie wstawaj! Kiedy naprawdê masz doœæ, siêgnij po jeden z babcinych sposobów na bezsennoœæ i napij siê gor¹cego mleka (waleriany lepiej nie, bo obudzisz siê po wszystkim). Przed po³o¿eniem siê do ³ó¿ka sprawdŸ te¿ stan swojej egzaminacyjnej garderoby – mo¿e wyda Ci siê to ma³o wa¿ne do momentu, w którym odkryjesz, ¿e rajstopy za spraw¹ twojego kota zmieni³y siê w kabaretki albo ¿e jedyny w szafie krawat nosi œlady k¹pieli w rosole. W dniu egzaminu po przebudzeniu poprzeci¹gaj siê smacznie i poziewaj sobie (dotlenisz organizm), potem zjedz po¿ywne i lekkie œniadanie (mo¿esz siê inspirowaæ reklamami p³atków œniadaniowych i jogurtów). B¹dŸ w szkole o odpowiedniej porze: na tyle wczeœnie, by zrobiæ spokojnie dziesiêæ g³êbokich oddechów przed wejœciem na egzamin, i na tyle póŸno, by nie zestresowa³ Ciê widok galowo odzianych zombie snuj¹cych siê bez celu po szkolnych korytarzach.

Krok 10. PEWNIE PRZEKROCZ METÊ Niewa¿ne, ile razy zbacza³eœ z trasy – zawsze masz szansê na piêkny finisz. O ile totalnie nie odpuœci³eœ sobie treningów i wczeœniej nie podpad³eœ sêdziom niesportowym zachowaniem, mo¿esz przekroczyæ metê z najlepszym wynikiem! Staraj siê utrzymaæ stan maksymalnej koncentracji a¿ do momentu wyjœcia z sali egzaminacyjnej – nie pozwól, by euforia spowodowana pierwszymi poprawnymi odpowiedziami uderzy³a Ci do g³owy, odbieraj¹c zdolnoœæ logicznego myœlenia. Na egzaminach pisemnych, nawet gdybyœ mia³ zostaæ ostatni na sali, nie oddawaj kartki przed czasem. W tym sporcie nie liczy siê szybkoœæ, ale strategia – nigdy nie wiesz, co i kiedy wpadnie Ci jeszcze do g³owy. Pamiêtaj, ¿e tylko po przekroczeniu maturalnej mety masz szansê wskoczyæ na wy¿szy level swojej edukacji. Zatem... szerokiej drogi i po³amania nóg!

CZAS NA STUDIA

Jak poradzić sobie

ze stresem przed maturą? Jak się skupić, gdy nauka jest obciążona tak ogromnym ciśnieniem? Egzamin maturalny często nazywany jest egzaminem dojrzałości, i nie bez powodu. Oczywiście ma on sprawdzać zakres wiedzy maturzysty, natomiast równie ważne są umiejętności związane z opanowywaniem lęku. Stres może pomóc w osiągnięciu sukcesu, ale tylko wówczas, gdy działa na nas mobilizująco i gdy jego poziom jest dla nas optymalny. Kiedy poziom stresu zaczyna przewyższać nasze możliwości, ma już działanie destrukcyjnie. Wówczas zadania do wykonania mogą wydawać się nam zbyt trudne, nie do wykonania. To wprowadza nas w stan stałego zdenerwowania. Dają nam o tym znać sygnały płynące z naszego ciała: pocenie się, osłabienie, szybsze bicie serca, zaburzenia układu pokarmowego. W takiej sytuacji możemy mieć rów-

nież trudności z koncentracją. Pojawiają się problemy związane z opanowywaniem emocji. Wówczas możemy nazbyt gwałtownie reagować na sytuacje lub poddawać się i ulegać stanom zwątpienia.

Kilka porad: l Wybierz miejsce do nauki. Znajdź takie miejsce, gdzie można swobodnie rozłożyć materiały. l Wybrane miejsce musi być dobrze oświetlone oraz na bieżąco wietrzone. l Zastanów się, czy łatwiej jest Ci skoncentrować się w kompletnej ciszy, czy przy różnych odgłosach w tle.

l Wybierz godziny nauki. Określ ten czas u siebie oraz ucz się systematycznie w tych godzinach. l Na czas nauki wyłącz telefon, telewizor, rozłącz się z Internetem. l Nie odkładaj całego materiału na później, postaraj się uczyć systematycznie. l Zacznij swoją naukę od zrobienia listy rzeczy, których musisz się nauczyć. Podziel materiał na drobne zagadnienia i daj sobie dużo czasu na zapoznanie się z każdym z nich. l Pamiętajmy o robieniu dłuższych przerw, tak by twój mózg mógł odpocząć. l Ucz się jednego przedmiotu przez godzinę. Zrób sobie przerwę i zacznij się uczyć czegoś innego. Dzięki zróżnicowaniu tematów unikniesz znudzenia i czas pracy się wydłuży.

CZAS NA STUDIA l Czytanie jest efektywnie wyłącznie wtedy, gdy zapamiętujemy przeczytane informacje. Przeczytaj część materiału i go streść.

Jak radzić sobie z naciskami i oczekiwaniami najbliższych?

l Jeśli nie rozumiesz materiału, poproś o pomoc kogoś kompetentnego lub pomyśl o korepetycjach.

„Rozczaruję rodziców lub będzie wstyd przed znajomymi, gdy pójdzie mi słabo.”

l Nagradzaj się za wykonaną pracę. Zastanów się nad drobnymi przyjemnościami w przerwach.

Co robić, gdy wciąż mamy wrażenie, że nie umiemy wystarczająco? Pozostały czas wykorzystajmy na relaks. Może w tym pomóc spacer, wycieczka, zajęcie się hobby. Dużo świeżego powietrza, może jakiś sport. Uważajmy natomiast na pokusy związane z używkami lub lekami uspokajającymi. Nigdy nie wiadomo jak na nie zareaguje nasz organizm, zwłaszcza w silnym stresie. Taka decyzja może przyczynić się do naszej późniejszej niedyspozycji.

Zadbajmy o nasze otoczenie. Poprośmy rodzinę o wyrozumiałość i odwieszenie czasochłonnych obowiązków domowych. (Chociaż niektórym maturzystom, to właśnie one pozwalają oderwać się i zapomnieć o nauce.) Poprośmy o wsparcie i rozmowę osoby najbliższe – rodzinę, przyjaciół. Unikajmy natomiast osób z naszego otoczenia, które mogą wzmagać w nas zwątpienie.

Jak się nie załamać, jeśli nam się nie powiedzie? Opracujmy plan B – co zrobię, jeśli egzamin nie pójdzie po mojej myśli? Może to być słabszy wynik lub niezdany egzamin. Wybierzmy kilka opcji -

kierunków na studiach. Zastanówmy się, czy w razie porażki poczekamy rok i będziemy ponownie próbować. Czy może zdecydujemy się na kierunek „z drugiej” listy? Jeśli opracujemy plan awaryjny, być może wizja porażki nie będzie tak przerażająca. Jeśli uświadomimy sobie (i nie tylko sobie – również rodzinie), że nie są to sytuacje bez wyjścia, presja będzie mniejsza.

Jak poradzić sobie ze stresem na samym egzaminie? Przed samym egzaminem starajmy się wyspać i wstać na tyle wcześnie, by spokojnie się przygotować. Kilka głębokich wdechów i dokładnie zapoznajmy się z poleceniami i tematami. Bardzo nam zależy na pomyślnym zdaniu egzaminu. Natomiast nasz sukces jest uzależniony również, w jakimś stopniu, od szczęścia, od tego czy trafimy na tzw. "nasze tematy”. Krystyna Łuczak pedagog, licencjonowany trener Treningu Zastępowania Agresji (ART)

Jeśli nie rozumiesz materiału, poproś o pomoc kogoś kompetentnego lub pomyśl o korepetycjach.

CZAS NA STUDIA

Matura zbli¿a siê wielkimi krokami, ka¿dy z Was z pewnoœci¹ przygotowuje siê do niej, jak mo¿e najlepiej. Nauka samodzielna, pod okiem korepetytora, kurs przygotowawczy – to wszystko ma Wam pomóc. Warto jednak pamiêtaæ o jeszcze jednej formie wsparcia – przestrzeganiu maturalnych przes¹dów. Œmiejcie siê, œmiejcie, ale wiedzy te¿ czasem nie zaszkodzi pomóc! Jesteœcie na tyle pewni siebie, ¿eby kusiæ los? Przezorny zawsze ubezpieczony Wielu z Was z pewnoœci¹ pomyœla³o o zapewnieniu sobie szczêœcia na d³ugo przed egzaminem, zw³aszcza dziewczyny. Te, które za³o¿y³y koronkow¹ czerwon¹ bieliznê na studniówkê teraz powinny wyci¹gn¹æ j¹ z szafy i w³o¿yæ

na ka¿dy egzamin. O ile jednak w czasie studniówki nosi³yœcie majtki na lew¹ stronê, teraz musicie za³o¿yæ je zgodnie z obowi¹zuj¹cymi normami ubierania siê. Ch³opakom czerwone koronkowe bokserki szczêœcia raczej nie przynios¹, nie biegajcie wiêc po sklepach w poszu-

Tekst: Anna Zasadzka

kiwaniu takowych. Dobra passa bêdzie sprzyja³a natomiast temu, kto zobaczy takie majteczki u kole¿anki (oby tylko nie sta³o siê to Waszym g³ównym celem!). Panom natomiast du¿o bardziej przydadz¹ siê garnitury, w których wyst¹pili na imprezie studniówkowej. W tych samych powinni udaæ siê na egzamin maturalny, a wtedy szanse na jego zaliczenie siê zwiêkszaj¹. Ze studniówk¹ zwi¹zany jest jeszcze jeden przes¹d, który mo¿e przynieœæ farta, zarówno ch³opcom, jak i dziewczynom. Mianowicie, od czasu balu studniówkowego nie wolno Wam obcinaæ w³osów, dobrze te¿, aby panowie do matury siê nie golili. Wyt³umaczenie tego przes¹du znajdziecie w jednej z najstarszych ksi¹g – w Biblii. Tam to w³aœnie jest opisana historia Samsona, któremu niezwyk³¹ si³ê zapewnia³y d³ugie w³osy. Pamiêtacie ju¿, co siê z nim sta³o, kiedy zdradliwa Dalila mu je obciê³a?...

CZAS NA STUDIA zwólcie przebiec drogi czarnemu kotu, a jeœli zwierzak oka¿e siê od Was szybszy i jednak z³oœliwie przebiegnie, koniecznie spluñcie trzy razy przez lewe ramiê! W takim momencie pomóc Wam mo¿e kominiarz, wiêc gdybyœcie go przypadkiem spotkali, z³apcie siê za jakikolwiek guzik i trzymajcie mocno, dopóki pan od czarnej roboty nie zniknie Wam z oczu. Trudniej mo¿e byæ, jeœli spotkacie zakonnicê (ta pani przynosi ponoæ pecha, nie pytajcie dlaczego, tego nie wie nikt!) – wtedy musicie znaleŸæ osobê w okularach i siê z ni¹ przywitaæ. Najlepiej wiêc udaæ siê na maturê w wiêkszym gronie, w którym znajdzie siê choæ jeden „okularnik”, tak na wszelki wypadek.

W drodze Nie znaczy to jednak, ¿e nie trzeba uczyæ siê do egzaminu. Oczywiœcie ¿e trzeba! Kiedy? Ponoæ najlepiej wiedza wchodzi do g³owy we œnie. Nale¿y wiêc tu¿ przed pójœciem do ³ó¿ka wsun¹æ pod poduszkê potrzebne ksi¹¿ki, aby rano obudziæ siê w pe³ni przygotowanym. Jak ju¿ siê obudzicie, pamiêtajcie, aby wstaæ z ³ó¿ka praw¹ nog¹! Postawienie na pod³odze najpierw lewej stopy nie wró¿y dobrego dnia, a tym bardziej zdanego egzaminu. Próg szko³y równie¿ trzeba przekroczyæ, wysuwaj¹c do przodu prawe odnó¿e, natomiast pytania losujemy ju¿ lew¹ rêk¹. W drodze na egzamin dojrza³oœci musicie uwa¿aæ na ró¿ne niebezpieczeñstwa, które zastawi³o na Was z³e licho. Nie przechodŸcie wiêc pod drabin¹, nie po-

Życzenia nieszczęścia Przed wejœciem na salê egzaminacyjn¹ dobrze zaopatrzyæ siê w coœ po¿yczonego, najlepiej od osoby m¹drzejszej lub bardzo bliskiej. Najczêœciej jest to d³ugopis, o³ówek albo wieczne pióro, którym mo¿ecie rozwi¹zywaæ zadania i odpowiadaæ na pytania maturalne. Upewnijcie siê jednak, czy posiadaj¹ one czarny

Ponoæ najlepiej wiedza wchodzi do g³owy we œnie. Nale¿y wiêc tu¿ przed pójœciem do ³ó¿ka wsun¹æ pod poduszkê potrzebne ksi¹¿ki, aby rano obudziæ siê w pe³ni przygotowanym.

Maturzysta w ¿adnym wypadku nie mo¿e dziêkowaæ ¿yczliwej mu osobie, bo wtedy ca³y efekt na nic! wk³ad/tusz, zgodnie z obowi¹zuj¹cymi przepisami (nie pozwólcie, by te ograniczenia odebra³y Wam szczêœcie!). Jeœli zachowacie je na wszystkie egzaminy, tym wiêksza szansa na dobry wynik. W takich chwilach liczymy na wsparcie naszych kolegów i kole¿anek. Jednak i tutaj obowi¹zuj¹ pewne regu³y. Maturzyœcie bowiem nie wolno ¿yczyæ sukcesu, powodzenia ani ogólnie szczêœcia, poniewa¿ w ten sposób kusimy los. ¯yczenia powodzenia na maturze musz¹ byæ zatem przewrotne – nale¿y ¿yczyæ skrêcenia karku, z³amania d³ugopisu, a tu¿ przed przekroczeniem progu sali nale¿y delikwenta lekko kopn¹æ „z kolanka”. Jakby tego by³o ma³o, maturzysta w ¿adnym wypadku nie mo¿e dziêkowaæ ¿yczliwej mu osobie, bo wtedy ca³y efekt na nic! Nie przejmujcie siê, ¿e kogoœ urazicie, w tych dniach z pewnoœci¹ bliscy wiele Wam wybacz¹.

CKE maskotkom mówi NIE

awniej, jeszcze za czasów tak zwanej „starej matury”, mo¿na by³o bez obaw zabraæ ze sob¹ maskotkê na szczêœcie i wejœæ z ni¹ spokojnie na ka¿dy egzamin. Móg³ to byæ malutki pluszowy miœ, czy s³onik z porcelany (koniecznie z uniesion¹ do góry tr¹b¹!). Od 2005 roku Centralna Komisja Edukacyjna w zarz¹dzeniach dotycz¹cych instrukcji maturalnych zabrania wnoszenia na salê egzaminacyjn¹ wszelkiego rodzaju maskotek. I ten przepis mo¿ecie obejœæ – wystarczy zabraæ np. wisiorek ze s³onikiem lub cokolwiek innego przynosz¹cego Wam szczêœcie, byleby nie znalaz³o siê na biurku.

Zdob¹dŸ ten szczyt

aturzyœci z Tatr wierz¹, ¿e w zdaniu egzaminu dojrza³oœci pomo¿e im wdrapanie siê na Giewont. To ma pozwoliæ na osi¹gniêcie szczytu w³asnych mo¿liwoœci. Jeœli wiêc mieszkacie w jego pobli¿u lub chcecie przed matur¹ chwilê odpocz¹æ, warto pomyœleæ o zdobyciu któregoœ z trzech szczytów tej góry (Wielki Giewont mierzy 1894 metrów n.p.m., D³ugi Giewont wznosi siê na wysokoœci 1867 metrów n.p.m., Ma³y Giewont to ju¿ tylko 1728 metrów n.p.m.).

CZAS NA STUDIA

Teoretycznie wszyscy wiedzą, że odpowiednio zbilansowane posiłki mają ogromny wpływ na kondycję i pracę naszego mózgu. Jednak w praktyce często nie stosujemy się do zasad zdrowego odżywiania. W okresie wzmożonego wysiłku, jakim z pewnością jest nauka i stres przedmaturalny, powinniśmy przywiązywać do tego szczególną uwagę.

Dieta na rozum Dr n. med. Irena Białokoz-Kalinowska z Kliniki Pediatrii i Zaburzeń Rozwoju Dzieci i Młodzieży Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku podpowiada, w jaki sposób wspomóc dietą uczenie się do matury.

Czy w krótkim czasie można dzięki odpowiedniej diecie zwiększyć wydajność naszego mózgu? Oczywiście, ale dbanie o kondycję naszego mózgu i zdrowie całego organizmu, nie może przebiegać zrywami. I choć stare porzekadło ludowe mówi, że „lepiej późno, niż wcale”, to z medycznego punktu widzenia korzystniejsze jest podejście „im wcześniej (wdrożymy zasady prawidłowego żywienia do naszej diety) , tym lepiej (dla naszego zdrowia)”. Odpowiednia dieta to podstawowy warunek dobrego samopoczucia,

zdrowia fizycznego i psychicznego, odporności na stres. Matura stanowi duże wyzwanie dla organizmu młodego człowieka. Jest to egzamin nie tylko sprawdzający wiedzę, ale również umiejętność radzenia sobie z sytuacjami trudnymi, presją otoczenia, nadmiernym obciążeniem nauką, niepokojem o przyszłość. W tym okresie szczególnie pożądana jest dobra koncentracja uwagi, umiejętność szybkiego przyswajania wiedzy i niezawodna pamięć – cechy efektywnej pracy mózgu. Poprzez wprowadzenie do diety kilku prostych zasad prawidłowego żywienia można zapewnić optymalne warunki funkcjonowania mózgu. Przede wszystkim należy pamiętać o 5 regularnych posiłkach w ciągu całego dnia, zapewniających odpowiednie stężenie glukozy, niezbędne

do prawidłowej pracy mózgu. Dlatego nie można zapominać o śniadaniu, co jest najczęstszym błędem dietetycznym popełnianym przez młodzież. Brak śniadania przekłada się na trudności w koncentracji i zapamiętywaniu, drażliwość i irytację. Podobny wpływ na przyswajanie wiedzy mają długie przerwy między poszczególnymi posiłkami. Zalecane przerwy między posiłkami to maksymalnie 4 godziny. Posiłki nie powinny być zbyt obfite, aby uniknąć efektu przejedzenia, czego konsekwencją jest uczucie ociężałości i senności. W komponowaniu składu posiłków należy uwzględnić zalecenia z Piramidy Zdrowego Żywienia IŻŻ (Instytutu Żywienia i Żywności). Z diety maturzysty dbającego o dobrą kondycję swojego mózgu zdecydo-

CZAS NA STUDIA wanie powinny zniknąć posiłki typu fast-food i junk -food, słodycze (żelki, batony, cukierki, ciasteczka), chipsy, napoje słodzone, gazowane, produkty wysoko przetworzone, z konserwantami. W dokonaniu dobrego wyboru pomóc może prosta rada, aby unikać produktów zawierających na etykiecie więcej niż 5 składników.

Wystrzegać się należy picia mocnej kawy i herbaty oraz napojów energetyzujących zawierających środki psychostymulujące, m.in. kofeinę, guaranę itp. Spożywanie tego typu napojów zamiast pomóc w nauce i koncentracji uwagi, zazwyczaj przynosi odwrotny efekt do zamierzonego.

Na co powinni zwracać uwagę maturzyści: jakie produkty są niezbędne podczas wzmożonego wysiłku?

Jakie produkty maturzysta powinien jeść, by zminimalizować stres przedmaturalny, a czego powinien się wystrzegać?

W codziennej diecie maturzysty nie może zabraknąć produktów zbożowych pełnoziarnistych, różnego rodzaju kasz: gryczanej, jaglanej, jęczmiennej, świeżych warzyw (m.in. papryki, cebuli, selera naciowego, kapusty, brokułów, marchwi, sałaty, cykorii) i owoców (jabłek, mandarynek, pomarańczy, grejpfrutów, bananów, owoców jagodowych) oraz źródeł dobrej jakości białka w niskotłuszczowych produktach nabiałowych (jogurty naturalne, twarożki, sery), jajach, roślinach strączkowych (soi, fasoli), mięsie ryb morskich i drobiowym.

Aby zminimalizować stres przedmaturalny trzeba po prostu systematycznie przygotowywać się do egzaminu dojrzałości i dbać o zdrowy styl życia tj. codzienną aktywność fizyczną, dobry wypoczynek i relaks w gronie życzliwych osób, zrezygnować z używek (alkoholu, papierosów, kawy w dużych ilościach), przeznaczyć co najmniej 7 godzin na sen i oczywiście stosować odpowiednią dietę. Zalecenia dietetyczne wspomagające organizm w sytuacjach stresowych są identyczne jak te dotyczące dbania o efektywne funkcjonowanie

Godną polecenia na drugie śniadanie lub podwieczorek jest tzw. mieszanka studencka składająca się z orzechów (laskowych, włoskich, ziemnych – ale nie solonych) migdałów, rodzynek, pestek dyni i słonecznika, suszonych moreli. Garść takiej przekąski dostarcza koniecznych do funkcjonowania mózgu składników: magnezu, cynku, potasu, niezbędnych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), witamin z grupy B. Bogate w wit E. kiełki pszeniczne warto dodać do surówek lub kanapek. Należy również pamiętać o odpowiednim nawadnianiu organizmu. Zalecane jest przede wszystkim picie wody mineralnej lub dobrej jakości wody źródlanej i w zależności od upodobań herbat ziołowych. Kakao (bez cukru) jest również dobrym sposobem na wzbogacenie diety o dodatkowe źródło magnezu. Podobnie jak gorzka czekolada o zawartości przynajmniej 70% kakao.

układu nerwowego. Zasadę „4 x U” prof. Bergera, stanowiącą swoistą mnemotechniczną pomoc w realizacji zasad prawidłowego żywienia, warto zapamiętać i stosować na co dzień. Mówi ona o: l urozmaiceniu (szeroki asortyment produktów spożywczych w codziennej diecie) l umiarze (nieprzejadanie się) l unikaniu (nadmiaru soli, cukru, spożywania wysoko przetworzonej żywności) l uregulowaniu (stałe pory i liczba posiłków w ciągu dnia). Niektórzy dodają jeszcze jedno „u” do tej listy. Uśmiech przy spożywaniu posiłków, najlepiej w miłym towarzystwie i bez pośpiechu. Każdy dzień przed maturą doprawmy szczyptą nadziei i optymizmu i nie dajmy się stresowi, a wynik egzaminu maturalnego na pewno nie zawiedzie. Powodzenia! Dr n. med. Irena Białokoz-Kalinowska, Klinika Pediatrii i Zaburzeń Rozwoju Dzieci i Młodzieży Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

Przykładowy jadłospis maturzysty DZIEŃ I 1900 kcal Śniadanie (kanapki z szynką z indyka, sałata, pomidor) [ok. 370 kcal] l chleb pełnoziarnisty [3 małe kromki] 100 g [268 kcal] l masło [1 łyżeczka] 5 g [33 kcal] l szynka z indyka [3 plastry] 45 g [55 kcal] l 1 pomidor 80 g [12 kcal] l sałata [2 liście] 10 g [1,4 kcal] Herbata owocowa bez cukru [1 szklanka] II Śniadanie (jogurt z orzechami i żurawiną) [382 kcal] l jogurt naturalny 2 % [1 szklanka] 250 g [150 kcal] l 10 orzechów włoskich 30 g [194 kcal]

l żurawina suszona [1 łyżka] 12 g [38 kcal] Obiad (zupa kalafiorowa, schab pieczony w rękawie, ryż brązowy) [ok. 570 kcal] l zupa kalafiorowa [1 miseczka] 300 ml [80 kcal] l schab 100 g [174 kcal] l olej [1 łyżeczka] [44 kcal] l ryż brązowy [pół torebki] 50 g [161 kcal] l surówka z kapusty kiszonej [2 łyżki] [2 kcal] Sok marchwiowy [1szklanka] [108 kcal] Podwieczorek (kanapka z serem twarogowym i pestkami z dyni) [ok. 300 kcal] l chleb pełnoziarnisty [1 kromka] [89 kcal]

CZAS NA STUDIA l twaróg chudy [1 łyżka] [20 kcal] l pestki z dyni do twarogu [1 łyżka] [83 kcal] Sok marchwiowy [1 szklanka][108 kcal] Kolacja (zapiekanki z mozzarellą i pomidorem – na chlebie położyć ser i pomidora, doprawić – zapiekane 10 min. w piekarniku) [ok. 267 kcal] l chleb chrupki [2 kromki] [50 kcal] l serek mozzarella [30 g] [71 kcal] l 1 pomidor, bazylia [12 kcal] l kakao z mlekiem 1,5 % [1szklanka] [134 kcal]

DZIEŃ II 1900 kcal Śniadanie (kanapki z pastą z makreli) [ok. 420 kcal] l chleb razowy 60 g [2 kromki] =128 kcal l makrela 40 g [1 łyżka]= 88 kcal, jajko gotowane 60 g [1 sztuka]=65 kcal, szczypiorek 10 g [łyżeczka] 3 kcal, śmietana 18 % 10 g [łyżka]=20 kcal l jabłko 250 g [duże]= 115 kcal Herbata bez cukru Śniadanie II (Shake bananowy) [ok. 300 kcal] l mleko 2% [szklanka]= 150 kcal l banan 150 g [1 duży]= 143 kcal Obiad (barszcz czerwony, klopsiki z mięsa wieprzowego z ziemniakami, surówka z czerwonej kapusty) [ok. 670 kcal] l barszcz czerwony – 300 ml [miseczka] = 100 kcal l klopsiki 150 g [2 klopsiki 2 łyżki sosu] = 410 kcal l ziemniaki gotowane bez dodatków 100 g [3 łyżki ugotowanych] = 90 kcal l surówka z czerwonej kapusty 100 g [talerzyk]= 67 kcal Woda mineralna z cytryną Podwieczorek (jogurt naturalny, czekolada gorzka) [ok. 270 kcal] l jogurt naturalny 150 g [opakowanie] = 90 kcal l czekolada gorzka 3 kostki = 180 kcal

Kolacja (kanapki) [ok. 390 kcal] l chleb żytni 30 g [1 kromka] = 60 kcal l masło śmietankowe 5 g [łyżeczka]= 33 kcal l polędwica drobiowa 20g [1 plaster]= 20 kcal l pomidor 100g [1 sztuka] = 15 kcal l maślanka 200 ml [ niepełna szklanka]= 75 kcal l orzechy laskowe 30 g [10 sztuk] = 190 kcal

DZIEŃ III 1900 kcal Śniadanie (owsianka z orzechami, kanapka z dżemem) [436 kcal] l płatki owsiane [2 łyżki] [73 kcal] l mleko 2% [1 szklanka] [120 kcal] l orzechy włoskie [5 sztuk] [97 kcal] l chleb żytni razowy [1 kromka] [75 kcal] l masło śmietankowe [1 łyżeczka] [33 kcal] l dżem truskawkowy niskosłodzony [2 płaskie łyżeczki] [38 kcal] II Śniadanie (jogurt + 3 kostki gorzkiej czekolady) [330 kcal] l jogurt naturalny [250 ml] [150 kcal] l gorzka czekolada 70% [3 kostki] [180 kcal] Obiad (zupa, łosoś pieczony w folii, surówka) [662 kcal] l krupnik z kaszy jęczmiennej [1 talerz] 300 ml [120 kcal] l łosoś 100 g [201 kcal] l olej [1łyżeczka] [44 kcal] l ziemniaki [4 małe sztuki] [139 kcal] l surówka (z kapusty białej, marchwi i cebuli, oleju) [2-3 łyżki] [50 kcal] Sok marchwiowy [1 szklanka] [108 kcal] Podwieczorek (koktajl owocowy) [241 kcal] l banan [1średni] [114 kcal] l kefir [1szklanka] [127 kcal] Kolacja (kanapki z pastą rybną) [320 kcal] l pieczywo razowe [2 kromki] [150 kcal] l masło [1płaska łyżeczka] [33 kcal] pasta: l twaróg chudy [1 łyżka] [20 kcal]

l makrela [40] [1 łyżka rozdrobnionej] [88 kcal] l cebulka, ogórek kiszony [1 szt] [30 kcal] Herbata owocowa [1 szklanka]

DZIEŃ IV 1900kcal Śniadanie I (kanapki z chleba razowego z polędwicą drobiową i pomidorem, sok marchwiowy) [ok. 400 kcal] l chleb razowy 60 g [2 kromki] = 128 kcal l masło śmietankowe 10 g [łyżka] = 66 kcal l polędwica z piersi indyka 40 g [2 plastry] = 40 kcal l pomidor 200 g [2 małe] = 30 kcal Sok marchwiowy 300 ml [szklanka] = 130 kcal Śniadanie II (kisiel owocowy, musli jako przekąska) [ok. 370 kcal] l kisiel owocowy 200 g [pół miseczki] = 240 kcal l musli bez dodatków 40 g [4 łyżki] = 130 kcal Zielona herbata bez cukru Obiad (zupa kalafiorowa, kotlet z piersi kurczaka z kaszą gryczaną i fasolką szparagową) [ok. 560 kcal] l zupa kalafiorowa 300 g [miseczka] = 80 kcal l pierś z kurczaka kotlet 100 g [1 mały] = 250 kcal l kasza gryczana 60 g [3 łyżki ugotowanej] = 200 kcal l fasolka szparagowa gotowana 100 g [4 łyżki] = 30 kcal Woda mineralna z cytryną Podwieczorek (jogurt naturalny i orzechy włoskie, herbata zielona bez cukru) [ok. 280 kcal] l jogurt naturalny 150 g [opakowanie] = 90 kcal l orzechy włoskie 30 g [ok. 10 sztuk] = 194 kcal Herbata zielona bez cukru Kolacja (kanapki z twarożkiem i polędwicą drobiową) [ok. 350 kcal] l chleb razowy 60 g [2 kromki] = 128 kcal l twaróg półtłusty 50 g [2 plastry] = 66,5 kcal, szczypiorek 10 g

CZAS NA STUDIA [łyżeczka] = 3 kcal, śmietana 18% 10 g [łyżka] = 20 kcal l masło śmietankowe 10 g [łyżka] = 66 kcal l polędwica z indyka 40 g [ 2 plastry] = 40 kcal l papryka 80 g [1/2 papryki] = 25 kcal Herbata zielona bez cukru

DZIEŃ V 1900 kcal Śniadanie (kanapki + pomarańcza) [ok. 326 kcal] l bułka grahamka [1 szt.] [129 kcal] l masło [1 łyżeczka] [33 kcal] l szynka z indyka [5 plastrów] [46 kcal] l pomidor [1 mały] [12 kcal] l pomarańcza [106 kcal] Herbata owocowa bez cukru [1 szklanka] II Śniadanie (jogurt z dżemem, suszonymi morelami i migdałami) [ok. 370 kcal] l jogurt naturalny [1szklanka] [120 kcal] l dżem truskawkowy niskosłodzony [2 płaskie łyżki] [38 kcal] l suszone morele [4 sztuki] [128 kcal] l migdały [6 sztuk] [85 kcal] Obiad (zupa, risotto z kurczakiem) [ok. 433 kcal] l zupa pomidorowa [1 talerz] [33 kcal] risotto: l kurczak 50 g [50 kcal] l ryż brązowy [pół torebki] [161 kcal] l oliwa z oliwek [1 łyżeczka] [44 kcal] l papryka [1/2 szt.] [25 kcal] l pomidor [12 kcal] Sok marchwiowy [108 kcal] Podwieczorek (serek wiejski z pestkami, jabłko) [ok. 360 kcal] l serek wiejski [150 kcal] l pestki z dyni [1łyżka] [60 kcal] l pestki słonecznika [1 łyżka] [56 kcal] l jabłko [100 kcal] Kolacja (zapiekanki z mozarellą, pomidorkami koktajlowymi, oliwkami na grzankach czosnkowych) [ok. 320 kcal] grzanki: l chleb pszenny [2 kromki] [129 kcal] l masło czosnkowe(1 łyżeczka masła + czosnek) [33 kcal] l ser mozarella [3 plastry] [71 kcal] l szynka [2 plastry] [37 kcal] l pomidory koktajlowe [4 szt.] [15 kcal] l oliwki [5 szt.] 10 g [35 kcal]

DZIEŃ VI Śniadanie I (sałatka owocowa z serkiem wiejskim) [ok. 450 kcal] l banan 100 g [średni] = 95 kcal l brzoskwinia 200 g [średnia] = 90 kcal l gruszka 200 g [średnia] = 110 kcal l serek wiejski 150 g [opakowanie] = 150 kcal Herbata bez cukru II śniadanie (kanapka z pastą jajeczną) [ok. 245 kcal] l chleb żytni 30 g [kromka] = 128 kcal l jajko 60 g [1 sztuka] = 65 kcal, rzodkiewka 50 g [3 sztuki] = 7 kcal, śmietana 10 g [łyżka] = 20 kcal l papryka 80 g [1/2 całej] = 25 kcal Woda mineralna niegazowana Obiad [ok. 620 kcal] l łosoś z rusztu 100 g [filet] = 380 kcal l brokuły z wody 150 g [4 różyczki] = 40 kcal l kasza jęczmienna 60 g [3 łyżki ugotowanej] = 195 kcal Woda z cytryną

Podwieczorek [ok. 220 kcal] l jogurt naturalny 150 g [opakowanie] = 90 kcal l jagody 10 g [łyżeczka] = 5 kcal l grahamka 50 g [1 sztuka] = 129 kcal Kolacja [ok. 460 kcal] Sałatka z kurczakiem l kurczak grillowany 100 g [1/3 filetu] = 180 kcal l mix sałat 60 g [2 garście] ok. 10 kcal l cebula czerwona 10 g [łyżeczka] = 3 kcal, l papryka 40 g [1/4 papryki] = 13 kcal, l ogórek 100 g [1 sztuka] = 13 kcal, l oliwki czarne 10 g [5 sztuk] = 35 kcal, l ser feta 50 g [1/5 opakowania] = 125 kcal, l oliwa z oliwek 10 g [łyżka] 90 kcal Jadłospis ułożony przez Joannę Smarkusz i Annę Romaniuk z Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

CZAS NA STUDIA

Nie taka matura

straszna

Jakich b³êdów wystrzegaæ siê na egzaminie dojrza³oœci z jêzyka polskiego, matematyki, angielskiego? Jak siê przygotowywaæ do matury? – radz¹ nauczyciele i egzaminatorzy z ró¿nych stron Polski. Tekst: Marta Morelowska

Marta Domañska, polonistka z I LO im. H. Sienkiewicza w P³oñsku

Moja, jeœli mo¿na to tak okreœliæ, przygoda z nauczaniem trwa czwarty rok, wiêc nie mam jeszcze na tyle doœwiadczenia, by patrzeæ na kwestiê matury doœæ perspektywicznie. Oczywiœcie, jak ka¿dy nauczyciel, jestem zainteresowana wynikami uczniów – analiza egzaminu uœwiadamia, jakie b³êdy najczêœciej s¹ pope³niane, choæ nie zawsze mo¿na skutecznie walczyæ z ich przyczynami. Myœlê, ¿e – przynajmniej w czêœci pisemnej, polegaj¹cej na napisaniu wypracowania – jedn¹ z tych przyczyn – i najwa¿niejszych, i najbardziej oczywistych – jest pobie¿ne czytanie samego tematu. Uczniowie

CZAS NA STUDIA

Jêzyk polski: Uczniowie czêsto niewystarczaj¹co skupiaj¹ siê na zagadnieniu, nie konkretyzuj¹ rozwa¿añ, pisz¹ zbyt ogólnikowo i - co za tym idzie - chaotycznie.

czêsto niewystarczaj¹co skupiaj¹ siê na zagadnieniu, nie konkretyzuj¹ rozwa¿añ, pisz¹ zbyt ogólnikowo i – co za tym idzie – chaotycznie. Maj¹ problemy z wnioskowaniem. Oczywiœcie w wielu przypadkach zdeterminowane jest to stresem, ale przecie¿ nie tylko. Jak siê przygotowaæ do matury? Ja g³êboko wierzê w sens humanistycznego wykszta³cenia, wierzê, ¿e szko³a mo¿e pomóc w zara¿eniu mi³oœci¹ do literatury. Ale – oprócz zajêæ, aktywnego w nich

uczestnictwa – liczy siê samodzielna praca i przede wszystkim – zdolnoœæ logicznego myœlenia. Bez konkretnej wiedzy i umiejêtnoœci – wyrabianych na przedmiocie, ale dopracowywanych indywidualnie – nie mo¿na odnieœæ sukcesu. Przed matur¹ radzi³abym zaprzyjaŸniæ siê z kompendiami wiedzy, poczytaæ – na spokojnie, bez stresu (o ile to mo¿liwe) – podrêczniki podsumowuj¹ce program licealny, przejrzeæ zeszyty, przypomnieæ sobie tematykê omawianych lektur. I nabraæ dystansu do wszelkich propozycji kursów, szkoleñ etc., rozs¹dnie korzystaæ z tego typu mo¿liwoœci, bo – mog¹ pomóc, ale na pewno nie zast¹pi¹ czasu spêdzonego nad ksi¹¿k¹. Jeœli uczeñ uczciwie pracuje, czyta lektury i – co dla mnie najistotniejsze – samodzielnie wartoœciuje zawarte w nich treœci, to, mam g³êbok¹ nadziejê, jego wysi³ek zostanie wymiernie nagrodzony. Ale ¿eby zdaæ maturê z jêzyka polskiego (i nie tylko oczywiœcie), przede wszystkim nale¿a³oby zrobiæ rzecz podstawow¹ – zrozumieæ, ¿e ten przedmiot jest niezwykle istotny. Przyswojenie wiedzy, której zasadnoœci, sensu siê nie podwa¿a, przychodzi ³atwiej i na pewno – mniej boleœnie.

Romana Berbecka-Chróst, matematyczka Zespo³u Szkó³ Zawodowych nr 2 w Miñsku Mazowieckim

Zauwa¿yliœmy z kolegami, ¿e maturzyœci maj¹ czêsto trudnoœci z rozwi¹zywaniem zadañ do koñca. Np. przy rozwi¹zywaniu nierównoœci kwadratowych – koñcz¹ na wyliczeniu pierwiastków funkcji, a w nierównoœciach trzeba po wyliczeniu pierwiastków podaæ jeszcze przedzia³y, w których mieszcz¹ siê rozwi¹zania. Poza tym zdarza siê, ¿e nie czytaj¹ dok³adnie zadañ i nie rozwi¹zuj¹ tego, co zosta³o polecone w zadaniu, tylko… to co umiej¹. Bywa, ¿e pytanie jest tak skonstruowane, ¿e trzeba coœ policzyæ, ale wynik tego wyliczenia nie jest jeszcze odpowiedzi¹, tylko nale¿y jej udzieliæ na podstawie rozwi¹zania. Uczniowie tymczasem

CZAS NA STUDIA pozostawiaj¹ samo rozwi¹zanie, a nie formu³uj¹ tej odpowiedzi. Inny typ trudnoœci zwi¹zany jest ze s³abym odczytywaniem danych z wykresu. Niekiedy maturzyœci wykonuj¹ z³y rysunek do zadañ z geometrii, albo robi¹ dobry rysunek, ale wprowadzaj¹ na nim oznaczenia, których nie stosuj¹ ju¿

Matematyka: Maturzyœci maj¹ czêsto trudnoœci z rozwi¹zywaniem zadañ do koñca. w rozwi¹zaniu (s¹ w nim inne oznaczenia tych samych wartoœci ni¿ na rysunku). Od tego roku obowi¹zuje ocenianie holistyczne (ca³oœciowe), a nie jak dot¹d czynnoœciowe, czyli sprawdzaj¹cy nie doszukuje siê tego, co uczeñ zrobi³ dobrze, tylko jak daleko posun¹³ siê we w³aœciwym kierunku. Znaczy to, ¿e jeœli np. maturzysta Ÿle zrobi³ rysunek, ale dobrze na jego podstawie policzy³ wysokoœæ, nie otrzyma ju¿ za to punktów (jak by³o dotychczas), poniewa¿ wyszed³ ze z³ych przes³anek – generalnie z³y start to zero punktów! Co robiæ, by unikaæ b³êdów? Staraæ siê czytaæ ze zrozumieniem. Po zakoñczeniu rozwi¹zywania zadania nale¿y je jeszcze

raz przeanalizowaæ i sprawdziæ, czy da³o siê odpowiedŸ na zadane pytanie. Trzeba te¿ upewniæ siê, czy rozwi¹zanie ma sens matematyczny. Przy zadaniach z geometrii warto zrobiæ dobry rysunek. Nale¿y te¿ nauczyæ siê rozwi¹zywaæ zadania zamkniête (te, w których nie trzeba przedstawiaæ rozwi¹zania, tylko poprawn¹ odpowiedŸ). Warto pamiêtaæ, ¿e w takich zadaniach poprawna jest jedna odpowiedŸ z czterech, niewa¿ne jak siê do niej dosz³o. Trzeba wiêc eliminowaæ odpowiedzi z³e i rozwa¿aæ tylko te, które zosta³y. A jak siê przygotowywaæ do matury? Uczyæ siê wg standardów i wymagañ maturalnych (czyli tego, co BÊDZIE na maturze) – znajdziemy je na stronie komisji egzaminacyjnej www.cke.edu.pl. Ca³y

Matematyka: Zdarza siê, ¿e uczniowie nie czytaj¹ dok³adnie zadañ i nie rozwi¹zuj¹ tego, co zosta³o polecone w zadaniu, tylko… to co umiej¹. materia³ warto podzieliæ na 10 dzia³ów i powtarzaæ wed³ug nich, a potem rozwi¹zywaæ zadania maturalne z arkuszy, które mo¿na œci¹gn¹æ ze stron (komisji, wydawnictw itd.), albo kupiæ gotowe. Wiadomo, jakie dzia³y obowi¹zuj¹ na egzaminie maturalnym i w jakich mniej wiêcej proporcjach wystêpuj¹. W tym roku na maturach próbnych by³o 46% geometrii, 14% funkcji i ci¹gów, 36% stanowi³y liczby rzeczywiste, wyra¿enia algebraiczne, r ó w n a n i a i nierównoœci,

4% elementy statystyki i rachunku prawdopodobieñstwa. Najwa¿niejsz¹ rada, jakiej mogê udzieliæ maturzystom brzmi nieoryginalnie: systematycznie pracowaæ.

Iwona B³och, anglistka w Zespole Szkó³ nr 3 im. Boles³awa Barbackiego w Nowym S¹czu, egzaminator

maturalny jêzyka angielskiego przy OKE Kraków Maturê z jêzyka angielskiego zdajemy na poziomie podstawowym lub rozszerzonym w dwóch czêœciach: pisemnej i ustnej. W czêœci zamkniêtej pisemnego egzaminu maturalnego, zarówno na poziomie podstawowym, jak i rozszerzonym, sporo problemów sprawiaj¹ zdaj¹cym zadania sprawdzaj¹ce rozumienie ze s³uchu i rozumienie tekstu czytanego. Problematyczne okazuj¹ siê zadania typu prawda/ fa³sz, w których to nale¿y skupiæ siê na szczegó³owej informacji, oraz zadania wielokrotnego wyboru, w których podane wersje odpowiedzi skutecznie wprowadzaj¹ maturzystów w b³¹d. Najlepsz¹ recept¹ na pokonanie tych trudnoœci jest æwiczenie rozumienia ze s³uchu tak czêsto, jak siê da. Os³uchanie siê z jêzykiem jest bowiem najlepsz¹ metod¹ na jego zrozumienie. Warto te¿ czytaæ du¿¹ iloœæ angielskich tekstów, najlepiej autentycznych (np. artyku³ów zaczerpniêtych z prasy, etc.). Poza tym, aby u³atwiæ sobie rozwi¹zywanie zadañ, nale¿y stosowaæ strategie egzaminacyjne opracowane do rozwi¹zywania zadañ testowych. I tak np. wed³ug jednej z tych strategii – aby poprawnie rozwi¹zaæ zadanie, nale¿y najpierw przeczytaæ polecenie, zastanowiæ siê nad g³ówn¹ myœl¹ tekstu. Nastêpnie czyta siê treœæ zadania oraz pytania, ale bez opcji odpowiedzi, gdy¿ mog¹ nas one od pocz¹tku

Jêzyk obcy:

Maturzysta powinien skupiæ siê na wzbogacaniu swojego s³ownictwa oraz æwiczeniu gramatyki: bêdzie to potrzebne zarówno na egzaminie pisemnym, jak i ustnym.

CZAS NA STUDIA

Jêzyk

obcy: Os³uchan ie siê z jêz ykie jest najlep sz¹ metod m ¹ na jego zrozu mienie. wprowadziæ w b³¹d. Podczas s³uchania trzeba skupiæ siê wówczas na fragmentach, w których jest zawarta odpowiedŸ na pytanie i dopasowaæ informacjê z tekstu do propozycji w zadaniu. Przy czytaniu ze zrozumieniem zadanie jest u³atwione, gdy¿ maj¹c tekst przed sob¹, mo¿emy podkreœlaæ sobie fragmenty i analizowaæ ich zgodnoœæ z odpowiedziami. Ka¿de repetytorium do matury obecnie dostêpne na rynku zawiera informacje o strategiach rozwi¹zywania zadañ testowych oraz rady, jak z nich korzystaæ. W czêœci otwartej egzaminu pisemnego maturzysta sam redaguje tekst, na poziomie podstawowym krótk¹ formê u¿ytkow¹ (og³oszenie, zaproszenie, ankietê, e-mail, notatkê, wiadomoœæ, pocztówkê) oraz d³u¿sz¹ formê u¿ytkow¹ (list: formalny lub potoczny), a na poziomie rozszerzonym wypracowanie (opis, opowiadanie, recenzjê lub rozprawkê). W tej czêœci maturzyœci pope³niaj¹ b³êdy jêzykowe i ortograficzne.  Fleksyjne – polegaj¹ na wyborze niew³aœciwej postaci wyrazu (z³a odmiana) Np. czasownik nieregularny fall uczniowie odmieniaj¹ w czasie Past Simple wed³ug zasad w³aœciwych dla czasownika regularnego (u¿ywaj¹ formy z koñcówk¹ –ed, zamiast zastosowaæ formê fell).  Sk³adniowe – polegaj¹ na niew³aœciwym ³¹czeniu form wyrazowych Np. make the shopping, zamiast do the shopping; How many years have you got?, zamiast How old are you?  Leksykalne – u¿ywanie wyrazów w niew³aœciwym znaczeniu, tworzenie niew³aœciwych postaci wyrazów o znaczeniu przeciwnym lub innej kategorii Np. napisane przez ucznia zdanie I’m actually studying for my exam. powinno brzmieæ: I’m studying for my exam at present. Zdarzaj¹ siê te¿ zamiany typu: Infriendly, zamiast unfriendly Examinator, zamiast examiner  Stylistyczne – niedostosowanie œrodków jêzykowych do okreœlonej wypowiedzi, jej charakteru i funkcji, np. u¿ywanie elementów oficjalnych w wypowiedziach potocznych lub na odwrót  Ortograficzne i interpunkcyjne Aby unikn¹æ tego typu b³êdów, nale¿y pisaæ du¿o rozmaitych tekstów oraz skupiæ siê na rozwi¹zywaniu dodatkowych zadañ gramatycznych oraz s³ownikowych. Pomimo ¿e na poziomie

podstawowym nie ma zadania, które wprost sprawdza³oby gramatykê, jest ona poœrednio sprawdzana w zadaniach otwartych. Co do poziomu rozszerzonego, to æwiczenie gramatyki i s³ownictwa dodatkowo bêdzie przydatne podczas rozwi¹zywania zadañ leksykalno-gramatycznych. Wspomnê równie¿ o niezbyt licznych sytuacjach, kiedy to maturzyœci nie tyle pope³niaj¹ b³êdy jêzykowe, co nie czytaj¹ poleceñ i trac¹ punkty. Zdarza siê, ¿e zdaj¹cy pisz¹c list nie doczyta³, ¿e chodzi³o o opisanie Œwi¹t Wielkanocnych i pisze o Bo¿ym Narodzeniu, co przek³ada siê na klasyfikacjê takiego tekstu jako tekst niezgodny z poleceniem. Podobne sytuacje maj¹ miejsce na czêœci rozszerzonej, szczególnie jeœli uczeñ wybiera opowiadanie, do którego podany jest tytu³. Z³e odczytanie tytu³u prowadzi do zredagowania opowiadania nie na temat. Na przyk³ad, uczeñ ma napisaæ opowiadanie pod tytu³em „The Chance of a Lifetime”, pomyli³ s³owo Chance z change , i zamiast szansy w ¿yciu mamy zmianê. Dlatego jeszcze raz przypominam o dok³adnym przeczytaniu polecenia i przeanalizowaniu go. Dobre przygotowanie siê do matury to ogrom pracy i czasu. Maturzysta powinien skupiæ siê na wzbogacaniu swojego s³ownictwa oraz æwiczeniu gramatyki, bêdzie to potrzebne zarówno na egzaminie pisemnym, jak i ustnym. Wskazane jest æwiczenie wszystkich umiejêtnoœci, a wiêc pisania, czytania, s³uchania i mówienia. Ka¿dy maturzysta, który bêdzie dobrze przygotowany do egzaminu pisemnego na danym poziomie, poradzi sobie równie¿ na czêœci ustnej. Warto jednak wczeœniej zapoznaæ siê z procedur¹ egzaminu ustnego, oraz przeanalizowaæ przyk³adowe zestawy do matury ustnej, by unikn¹æ sytuacji, kiedy to maturzysta nie wie, ¿e na egzaminie ustnym s¹ 2 zadania, albo, ¿e prezentacja tematu na poziomie rozszerzonym to nie jest analiza materia³u stymuluj¹cego. Przyk³adowe zestawy mo¿na znaleŸæ w repetytoriach dostêpnych na rynku wraz z analiz¹.

CZAS NA STUDIA

E-learning Tekst: Izabela Maleńczyk, Politechnika Warszawska

Krótka historia e-learningu Nauczanie na odległość (distance learning) jest alternatywą dla tradycyjnej edukacji. Wszystko zaczęło się od kursów korespondencyjnych, gdzie do dystrybucji materiałów edukacyjnych wykorzystywano tradycyjną pocztę. Wraz z upływem czasu i rozwojem technologii metody dostarczania wiedzy były wzbogacane o coraz to nowsze formy przekazu: radio, telewizję, komputer, a w końcu Internet.

Co to jest e-learning? E-learning to nowoczesna i interaktywna metoda nauczania na odległość z wykorzystaniem Internetu oraz elektronicznych treści edukacyjnych. Obecnie e-learning znajduje zastosowanie niemalże we wszystkich sferach życia od biznesu czy polity-

ki, po życie społeczne i prywatne. Cechą charakterystyczną jest możliwość nauki w dowolnym miejscu, czasie i tempie, a stale rosnąca liczba uczelni oferujących e-learning dowodzi wysokiej skuteczności i efektywności tej metody nauczania. Na świecie studiuje ponad 170 mln ludzi, 10 proc.

szych akademickich ośrodków kształcących przez Internet zalicza się: l Ośrodek Kształcenia na Odległość Politechniki Warszawskiej OKNO PW (www.okno.pw.edu.pl) l Polski Uniwersytet Wirtualny Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi (www.puw.pl)

E-learning to nowoczesna i interaktywna metoda nauczania na odległość z wykorzystaniem Internetu oraz elektronicznych treści edukacyjnych. z nich korzysta z e-edukacji, a 50 proc. z tej grupy uczy się w ramach studiów przez Internet. Jest więc ponad 850 tys. e-studentów, których z roku na rok przybywa.

e-Studia w Polsce Pierwsze w Polsce studia przez Internet uruchomiono w roku 2000. Obecnie studia na odległość oferuje ponad 20 uczelni, co stanowi 5 proc. ogółu szkół wyższych. Do najwięk-

l Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych w Warszawie (www.pkwstk.waw.pl) l e-SGH Szkoły Głównej Handlowej (www.e-sgh.pl) l Centrum Edukacji Niestacjonarnej Politechniki Gdańskiej (www.dec.pg.gda.pl) l Centrum Otwartej i Multimedialnej Edukacji Uniwersytetu Warszawskiego COME (www.come.uw.edu.pl)

CZAS NA STUDIA l The Polish Open University Wyższej Szkoły Zarządzania w Warszawie (www.pou.pl) l Centrum e-learningu Akademii Górniczo-Hurniczej CEL AGH (www.cel.agh.edu.pl)

Przepisy dotyczące studiów on-line Przepisy prawne1 dotyczące szkolnictwa wyższego nie zezwalają na prowadzenie pełnych studiów przez Internet. Liczba godzin dydaktycznych na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych prowadzonych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość nie może być większa niż 60 proc. ogólnej liczby godzin zajęć dydaktycznych. W siedzibie uczelni muszą również Rozporządzenie MNiSW z dnia 2 listopada 2011 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków, jakie muszą być spełnione, aby zajęcia dydaktyczne na studiach mogły być prowadzone z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość.

odbywać się wszystkie egzaminy kończące dany przedmiot, a zdobywanie umiejętności praktycznych (podczas zajęć laboratoryjnych, terenowych i warsztatowych), powinny odbywać się w warunkach rzeczywistych z bezpośrednim udziałem nauczycieli i studentów.

Oferta kształcenia Studia przez Internet są wersją studiów niestacjonarnych. Przez Internet można studiować niemalże wszystko, od nauk ekonomicznych po techniczne, nie ma bowiem żadnych ograniczeń jeżeli chodzi o tematykę zajęć on-line. W zależności od realizowanego poziomu wyróżnia się studia: l I-go stopnia, które trwają 3 lub 4 lata i kończą się uzyskaniem stopnia licencjata lub inżyniera, l II-go stopnia (magisterskie uzupełniające) zwykle trwają 2 lata i zakończone są dyplomem magistra,

l Podyplomowe, zazwyczaj roczne kończą się uzyskaniem stosownego świadectwa. Większość uczelni daje możliwość skrócenia lub wydłużenia czasu trwania studiów. Kalendarz roku akademickiego obowiązujący na studiach on-line pokrywa się zwykle z tradycyjnym dwusemestralnym kalendarzem studiów, choć spotkać można również podział na cztery półsemestry: jesienny, zimowy, wiosenny i letni (Ośrodek Kształcenia na Odległość PW).

Dyplom Dyplom ukończenia e-studiów wygląda identycznie z tym, który otrzymują studenci tradycyjnych studiów niestacjonarnych. Zgodnie z wymogami Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego powinien być on uzupełniony stosownym suplementem. Analogicznie wygląda sytuacja z absolwentami e-studiów podyplomowych

Przez Internet można studiować niemalże wszystko, od nauk ekonomicznych po techniczne, nie ma bowiem żadnych ograniczeń jeżeli chodzi o tematykę zajęć on-line. 21

CZAS NA STUDIA (otrzymują oni dyplom ukończenia studiów) i osób kończących e-kursy (typowy certyfikat uczestnictwa).

Ceny e-studiów Wbrew powszechnej opinii mówiącej, że e-learning jest tańszą metodą uczenia się, czesne za studia przez Internet są porównywalne do tradycyjnych studiów niestacjonarnych (zaocznych czy wieczorowych). W zależności od uczelni i kierunku ceny e-studiów od 1500 zł do ok. 5000 zł za semestr.

Co jest potrzebne do studiowania przez Internet? Zazwyczaj jedynymi technicznymi wymogami uczestnictwa w zajęciach przez Internet są: zz Komputer (posiadający CD ROM, pracujący w trybie graficznym z zainstalowanym programem pocztowym, edytorem tekstów, przeglądarką obsługującą język HTML i pliki graficzne),

zz Dostęp do Internetu, zz Konto poczty elektronicznej, zz Oprogramowanie (przeglądarka internetowa, oprogramowanie umożliwiające tworzenie i przeglądanie plików pakietu MS Office, oprogramowanie umożliwiające odczytywanie dokumentów zapisanych w formacie PDF oraz opro-

Czesne za studia przez Internet są porównywalne do tradycyjnych studiów niestacjonarnych (zaocznych czy wieczorowych). gramowanie służące do odtwarzania animacji, filmów, samouczków i gier stworzonych w popularnym formacie Flash).

Jak wygląda kontakt z wykładowcą? W nauczaniu tradycyjnym i w e-learningu role wykładowców są odmienne. Studenci internetowi powinni mieć zagwarantowaną opiekę na-

uczyciela prowadzącego przedmiot, pełniącego raczej funkcję moderatora (stymuluje proces dydaktyczny), którego głównym zadaniem jest wspomaganie procesu nauczania, nie zaś bezpośrednie kierowanie tym procesem. Rola wykładowcy na studiach on-line koncentruje się na następujących czynnościach2: l przygotowanie materiałów dydaktycznych; l polecanie wykonania określonych zadań i ich sprawdzanie; l nadzorowanie pracy i śledzenie postępów studenta (obserwacja aktywności wraz z komentarzem i wskazówkami dalszej pracy); l udzielanie odpowiedzi na zadawane pytania; l ustosunkowywanie się do zgłaszanych uwag; l moderowanie wypowiedzi na forach/grupach dyskusyjnych itp. Opracowanie na podstawie A. Clarke, e-learning nauka na odległość, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 2007, s. 24–25 2

CZAS NA STUDIA

Dla kogo są studia on-line? Studia przez Internet są w zasadzie dla wszystkich, choć największy odsetek studiujących w takiej formie stanowią osoby niepełnosprawne, mieszkające za granicą, studiujące już gdzieś równolegle, pracujące, zajęte, zmuszone do pogodzenia nauki z innymi obowiązkami. E-learning otwiera więc drogę do kształcenia osobom, które z różnych przyczyn nie mogłyby regularnie uczestniczyć w tradycyjnych studiach ze względu na sytuację rodzinną, zdrowotną, zawodową etc.

Rekrutacja i warunki studiowania W większości uczelni nie trzeba zdawać egzaminów wstępnych, a kandydaci przyjmowani są w kolejności zgłoszeń. Oczywiście warunkiem bezwzględnym jest posiadanie matury, złożenie wymaganych dokumentów rekrutacyjnych i opłacenie czesnego. Rekrutacja na studia od-

bywa się zazwyczaj raz lub dwa razy w roku, chociaż zdarzają się również uczelnie, które umożliwiają rozpoczęcie studiów w trakcie trwania semestru. Większość tego typu ośrodków nie robi problemów z przepisaniem ocen z innych uczelni, czy kierunków, dzięki czemu dany student może rozpocząć naukę od wyższego semestru.

nych warunkach i mają prawo do zaświadczeń ZUS i WKU.

Jaki jest status e-studenta? Studenci internetowi mają jednakowe prawa (i obowiązki!), co studenci uczący się tradycyjnie. Tak samo jak oni, otrzymują indeksy i legitymacje studenckie, mogą ubiegać się o stypendia naukowe, socjalne, sportowe oraz wszelkiego rodzaju zapomogi. Przyznaje się im kredyty studenckie na preferencyj-

Wyszukiwarka studi贸w Prezentacje uczelni Informacje edukacyjne

klik

CZAS NA STUDIA

Część ustna egzaminu maturalnego od 7 do 28 maja – przeprowadzana jest w szkołach według harmonogramów ustalonych przez przewodniczących szkolnych zespołów egzaminacyjnych. pp – poziom podstawowy pr – poziom rozszerzony Część pisemna egzaminu maturalnego 7 maja, wtorek godzina 9.00: język polski (poziom podstawowy – pp) godzina 14.00: wiedza o tańcu – pp, wiedza o tańcu – pr 8 maja, środa godzina 9.00: matematyka (poziom podstawowy – pp) godzina 14.00: historia muzyki – pp, historia muzyki – pr 9 maja, czwartek godzina 9.00: język angielski – pp godzina 14.00: język angielski – pr, język angielski dla klas dwujezycznych 10 maja, piątek godzina 9.00: matematyka – pr godzina 14.00: język polski – pr 13 maja, poniedziałek godzina 9.00: wiedza o społeczeństwie – pp, pr godzina 14.00: filozofia – pp, pr 14 maja, wtorek godzina 9.00: chemia – pp, pr godzina 14.00: geografia – pp, pr 16 maja, czwartek godzina 9.00: języki mniejszości narodowych – pp, język kaszubski – pp godzina 14.00: języki mniejszości narodowych – pr, język kaszubski – pr godzina 9.00: matematyka w języku obcym dla absolwentów klas dwujęzycznych** godzina 10.35: historia w języku obcym dla absolwentów klas dwujęzycznych** godzina 12.10: geografia w języku obcym dla absolwentów klas dwujęzycznych** godzina 13.45: biologia w języku obcym dla absolwentów klas dwujęzycznych** godzina 15.20: chemia w języku obcym dla absolwentów klas dwujęzycznych** godzina 16.55: fizyka i astronomia w języku obcym dla absolwentów klas dwujęzycznych**

CZAS NA STUDIA

17 maja, piątek godzina 9.00: biologia – pp, pr godzina 14.00: historia – pp, pr 20 maja, poniedziałek godzina 9.00: fizyka i astronomia – pp, pr godzina 14.00: język łaciński i kultura antyczna – pp, pr 21 maja, wtorek godzina 9.00: język niemiecki – pp godzina 14.00: język niemiecki – pr, język niemiecki dla klas dwujęzycznych 22 maja, środa godzina 9.00: informatyka – pp, pr godzina 14.00: historia sztuki – pp, pr 23 maja, czwartek godzina 9.00: język rosyjski – pp godzina 14.00: język rosyjski – pr, język rosyjski dla klas dwujęzycznych 24 maja, piątek godzina 9.00: język francuski – pp godzina 14.00: język francuski – pr, język francuski dla klas dwujęzycznych 27 maja, poniedziałek godzina 9.00: język hiszpański – pp godzina 14.00: język hiszpański – pr, język hiszpański dla klas dwujęzycznych 28 maja, wtorek godzina 9.00: język włoski – pp godzina 14.00: język włoski – pr

HARMONOGRAM EGZAMINU MATURALNEGO W TERMINIE POPRAWKOWYM* dla zdających egzamin, którzy przystąpili do egzaminu maturalnego ze wszystkich przedmiotów obowiązkowych i nie zdali egzaminu tylko z jednego przedmiotu w części ustnej albo w części pisemnej 1. Część pisemna – 27 sierpnia 2013 r. (wtorek), godz. 9:00 2. Część ustna – 26–30 sierpnia 2013 r.

** Dodatkowe zadania egzaminacyjne w języku obcym z biologii, chemii, fizyki i astronomii, geografii, historii, matematyki mogą rozwiązywać absolwenci klas dwujęzycznych, w których przedmioty te były nauczane w języku obcym nowożytnym.

CZAS NA STUDIA

CZAS NA STUDIA PROMOCJA programów studiów do potrzeb rynku pracy poprzez włączanie przedstawicieli pracodawców do Rad Kierunków, które nadzorują programy; l przygotowanie absolwenta do aktywnego zaistnienia na rynku pracy.

Oferta edukacyjna Wydziału Zarządzania UŁ

STUDIA PRZYSTOSOWANE

do potrzeb rynku pracy System szkolnictwa wyższego a rynek pracy

Kluczowe cechy nowych programów Wydziału Zarządzania UŁ:

Rynek pracy wymaga od absolwentów studiów coraz większej elastyczności. Dotychczasowa obowiązująca państwowa lista kierunków studiów nie była wystarczającą odpowiedzią na potrzeby rynku pracy oraz na aspiracje edukacyjne młodzieży. Wskazuje na to chociażby duża liczba studentów studiujących dwa kierunki. Dlatego też wprowadzono zmiany prawne i możliwość tworzenia programów przez uczelnie. Każda szkoła wyższa powinna dostosować swoją ofertę do zmieniających się wymagań rynku pracy poprzez identyfikację tych wymagań (określenie efektów kształcenia), zaprojektowanie programów kształcenia, a następnie skuteczne monitorowanie rynku pracy oraz wprowadzanie korekt do programów studiów. Wydział Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego jako jeden z pierwszych w Polsce skorzystał z tej możliwości i podjął się trudnego zadania zmiany programów studiów oraz ich dopasowania do wymagań rynku pracy. W tym celu powołano zespół specjalistów, który przez 6 miesięcy przygotowywał nową ofertę programową, analizował programy uczelni europejskich i amerykańskich, jak również nawiązał współpracę z wieloma instytucjami i firmami z otoczenia biznesowego, aby wspólnie z praktykami określić potrzeby pracodawców.

l opracowane pod kątem przygotowania do zawodu; l konsultowane z partnerami biznesowymi; l formy kształcenia dostosowane do współczesnych czasów: l większa interaktywność, l większe zaangażowanie studenta i nauczyciela, l ograniczenie form wykładowych na rzecz dyskusyjnych, prezentacyjnych, gier symulacyjnych); l zamiast „wysłuchaj i powtórz” wprowadzamy model „zrozum i zrób”; l nacisk na zajęcia kształtujące konkretne umiejętności; l Bussiness English w programie studiów; l nowy przedmiot w I semestrze studiów: „Kształtowanie umiejętności profesjonalnych” – dostarczenie narzędzi, które ułatwią studiowanie i korzystanie z aktywnych elementów programu: l ścieżki rozwoju zawodowego, l zarządzanie czasem, l techniki komunikacji w biznesie; l proponowany studentom szeroki zakres wyboru przedmiotów w trakcie studiów upodabnia program studiów do programów w uczelniach krajów anglosaskich, które charakteryzują się bardzo dużą elastycznością; l zapewnienie stałego dostosowywania

Wśród tak przygotowanych programów znajdziemy zarówno studia stacjonarne, jak i niestacjonarne, m.in.: l Analiza i zarządzanie w biznesie l Business Management (studia w jęz. angielskim) l Marketing l Zarządzanie publiczne l Zarządzanie zasobami ludzkimi l Zarządzanie (specjalności): l Analityka systemowa i technologie e-biznesu l Projektowanie i doskonalenie organizacji l Przedsiębiorczość i zarządzanie innowacjami l Finanse i inwestycje l Rachunkowość l Logistyka l Gospodarka przestrzenna l Technologie informatyczne w logistyce (studia w jęz. angielskim) Nowa koncepcja programowa Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego to niewątpliwie zmiana fundamentalna. Jej adaptacja przyniesie ważne dla nas wszystkich efekty – w postaci studiów o lepszych programach, a co za tym idzie – wyższej satysfakcji studentów i zwiększenia konkurencyjności absolwentów Wydziału na rynku pracy, jak również zaspokojenia zapotrzebowania pracodawców na odpowiednio wykwalifikowanych pracowników. Więcej informacji:

www.rekrutacja.wz.uni.lodz.pl

CZAS NA STUDIA

W TO

inwestuję! Tekst: Piotr Sokołowski

Co – oprócz nauki i jakże ważnych spotkań towarzyskich – pochłania czas maturzystom i studentom? Większość z Was bardzo uważnie go planuje – i choć oczywiście zawsze znajdzie się czas na słodkie „nicnierobienie”, niektórzy naprawdę starannie planują każdy swój dzień i przyszłość, uczęszczając na najróżniejsze kursy. 28

Nauczyć się… jak się uczyć Coraz więcej uczniów i studentów chce w pełni wykorzystywać możliwości, jakie ma nasz mózg i uczyć się świadomie, i zapisuje się na rozmaite kursy, które tę naukę mają ułatwić. Dużym powodzeniem cieszą się kursy szybkiego czytania. Przeciętny człowiek czyta z prędkością ok. 200 słów na minutę, podczas gdy Ci, którzy trenują, czytają powyżej 3000 słów na minutę ( a rekordziści świata w szybkim czytaniu nawet… 65 tys. słów!). Co to oznacza w praktyce? Ano to, że jeśli będziesz ćwiczył, możesz czytać aż 15 razy szybciej – a taka umiejętność może Ci się bardzo przydać! Równie ciekawe są zajęcia trenujące pamięć, po których nasza pamięć, jak elastyczny worek, może zwiększyć swoją pojemność. Podczas takich

CZAS NA STUDIA zajęć opanujesz pewne zaawansowane techniki mnemotechniczne (czyli właśnie pamięciowe), dzięki którym będziesz w stanie zapamiętać więcej i na dłużej oraz wyćwiczysz m.in. podzielność uwagi. Z roku na rok coraz większym powodzeniem cieszą się warsztaty psychologiczne z komunikacji interpersonalnej – coś dla tych, dla których każda publiczna wypowiedź jest prawdziwą torturą. Dzięki takim warsztatom poznasz sztuczki z mowy ciała, posiądziesz tajemnicę autoprezentacji, dowiesz się, jak poprowadzić rozmowę, żeby wypadła korzystnie dla Ciebie. To naprawdę bardzo ważna wiedza, bo praktyczna, a nie teoretyczna – poza tym w ciągu najbliższych kilku lat czeka Cię wiele egzaminów i rozmów kwalifikacyjnych, gdzie będziesz miał okazję z niej skorzystać.

Język obcy wcale nie obcy Nie ma chyba osoby, która nie zdawałaby sobie sprawy z tego, że dziś bez dobrej znajomości przynajmniej jednego języka obcego nawet nie ma co marzyć o znalezieniu ciekawej i dobrze płatnej pracy. Jeden język obcy to absolutne minimum – najlepiej biegle władać kilkoma. Jednak choć nauka języka obcego jest dziś obowiązkowa już od szkoły podstawowej, nie ma się co łudzić, że same zajęcia w szkole wystarczą, by z czystym sumieniem móc wpisać potem w CV dobrą lub biegłą znajomość języka obcego. Stąd taką popularnością cieszą się kursy językowe. Szkoły językowe wyrastają jak grzyby po deszczu, w większych miastach jest ich kilkanaście – każdy znajdzie taką metodę nauki (a jest ich naprawdę wiele), jaka będzie mu odpowiadała najbardziej.

Dziś bez dobrej znajomości przynajmniej jednego języka obcego nawet nie ma co marzyć o znalezieniu ciekawej i dobrze płatnej pracy. Jeden język obcy to absolutne minimum – najlepiej biegle władać kilkoma. Język angielski wciąż niepodzielnie króluje – w roku szkolnym 2009/2010 nadal był najpopularniejszym językiem obcym w szkołach, uczyło się go ponad 87% procent uczniów szkół podstawowych, 84% gimnazjalistów i aż 97% licealistów! To prawie monopol! Na drugim miejscu jest język niemiecki, który dla większości uczniów szkół ponadpodstawowych jest drugim językiem. Na kolejnych miejscach plasują się języki: rosyjski, francuski i włoski. Dla wielu jednak angielski nie jest językiem obcym – jego znajomość powinna być oczywista. Dlatego naprawdę warto inwestować w naukę rzadkich języków obcych – chińskiego, fińskiego, hiszpańskiego, czeskiego czy węgierskiego. Jego dobra znajomość może się kiedyś okazać wielkim atutem, który sprawi, że zyskasz ogromną przewagę nad innymi kandydatami ubiegającymi się razem z Tobą o pracę. Kursy językowe są także bardzo ważne jeszcze z jednego, ale nie mniej istotnego powodu – przygotowują do egzaminów, które kończą się zdobyciem cerfytikatu językowego, który jest dokumentem zaświadczającym

Przyszli pracodawcy naprawdę zerkają w rubrykę „zainteresowania” w CV

o znajomości języka obcego na danym poziomie. Bez certyfikatu nie ma co marzyć o zagranicznym stypendium czy studiach na obcej uczelni.

Znaleźć czas na pasje Na to, co się naprawdę kocha robić, zawsze musi znaleźć się czas – czy to będzie kurs tańca towarzyskiego, spotkania w klubie scrabble, pływanie synchroniczne, wystawy psów rasowych czy też śpiewanie w chórze. Nigdy nie rezygnuj ze swoich pasji tylko dlatego, że masz dużo nauki. Nie samą pracą i nauką człowiek żyje, a taka odskocznia, gdzie będziesz mógł się realizować, zrelaksować czy po prostu dobrze bawić to niezbędne by zachować pewną higienę umysłu. A czy wiesz, że przyszli pracodawcy naprawdę zerkają w rubrykę „zainteresowania” w CV? Oczywiście, zawsze możesz napisać cokolwiek, ale czy nie lepiej mieć niezmyślone zainteresowania, o których można opowiedzieć z prawdziwą pasją? Poza tym może się też zdarzyć, że osoba, która będzie z Tobą przeprowadzała rozmowę kwalifikującą tak, jak Ty będzie fanem np. żeglarstwa czy wycieczek rowerowych – i co wtedy, jeśli pojęcia nie masz, czy w Twojej okolicy są jakieś ścieżki rowerowe? Wtedy na dzień dobry jesteś absolutnie niewiarygodny…

CZAS NA STUDIA

Praca nad

motywacj¹

Tekst: Ma³gorzata Orlicz

Czy zdolnoœci s¹ naprawdê tak wa¿ne? Myœlisz, ¿e uczeñ zdolny osi¹ga wysokie wyniki w nauce, a uczeñ mniej zdolny, ni¿sze? A to wcale nie jest taka prosta zale¿noœæ – kluczem do sukcesu jest silna motywacja, która ma w sobie coœ

Pamiêtaj, ¿e jeœli czegoœ nie umiesz, to tylko dlatego, ¿e nie próbujesz tego zmieniæ! z magii. Przy trudnym zadaniu dobry uczeñ bez motywacji podda siê, nawet nie bêdzie próbowa³ szukaæ rozwi¹zania

Bez odpowiedniej motywacji ciê¿ko osi¹gn¹æ sukces... ¯eby dojœæ na wymarzony szczyt, osi¹gn¹æ swój cel, potrzeba duuu¿o wiary, samozaparcia i cierpliwoœci. Im wy¿ej mierzysz, tym czêœciej pewnie bêdziesz bliski zw¹tpienia, tym czêœciej pojawi¹ siê myœli, ¿e nie dasz rady. Ale has³o „chcieæ to móc” wcale nie jest tani¹ bajeczk¹ sprzedawan¹ naiwniakom – jeœli mocno czegoœ pragniesz, ju¿ jest to w zasiêgu Twojej rêki. Zdobycie szczytu zawsze zaczyna siê od pragnienia, które poparte prac¹ przerodzi siê w pe³en sukces! Dlatego popracuj nad motywacj¹ – wiara we w³asne mo¿liwoœci potrafi góry przenosiæ!

CZAS NA STUDIA

Nie odwlekaj decyzji w nieskoñczonoœæ i nie rezygnuj z celu tylko dlatego, ¿e osi¹gniêcie go wymaga czasu! – uzna, ¿e nie umie, i ju¿. Tymczasem uczeñ o silnej motywacji, nawet mniej zdolny, nie podda siê tak ³atwo. Postara siê rozwi¹zaæ zadanie, szukaj¹c wszelkich mo¿liwych sposobów, pewno szybko nie zrezygnuje – i dziêki motywacji czêsto uda mu siê pokonaæ trudnoœci. Pamiêtaj, ¿e jeœli czegoœ nie umiesz, to tylko dlatego, ¿e nie próbujesz tego zmieniæ! WeŸ byka za rogi! Zrób krok – to w³aœnie podjêcie decyzji, ¿e chcesz siê z czymœ zmierzyæ, chcesz coœ zmieniæ czêsto jest najtrudniejsze! Potem trzeba ju¿ tylko trzymaæ siê wyznaczonego planu dzia³ania i mocno wierzyæ, ¿e siê uda, a sukces murowany!

Siêgaj, gdzie wzrok nie siêga! Jakie najczêœciej pope³niamy b³êdy? Rezygnujemy z czegoœ tylko dlatego, ¿e wydaje siê tak dalekie, ¿e a¿ nieosi¹galne? Czêsto brak nam wyobraŸni – ale to ona jest motorem wielu dzia³añ! Gdyby ludzie nie siêgali po rzeczy pozornie nieosi¹galne, dalej tkwilibyœmy w epoce kamienia ³upanego... A mo¿e zniechêcaj¹ Ciê przeszkody, które spotykasz na swej drodze? Brakuje Ci si³ i wiary w to, ¿e siê uda? To najgorsze, co mo¿esz zrobiæ – zrezygnowaæ w po³owie drogi, kiedy w³o¿y³eœ ju¿ tyle pracy, by osi¹gn¹æ swój cel...

Co mo¿esz zrobiæ, ¿eby popracowaæ nad wzmocnieniem swojej motywacji?

Dalej uwa¿asz, ¿e inni s¹ lepsi? Mo¿e tak, ale ka¿dy kiedyœ startowa³ z poziomu zerowego, ka¿dy musia³ kiedyœ zacz¹æ. Nikt nie urodzi³ siê specjalist¹ w jakiejœ dziedzinie, nikt w chwili narodzin nie by³ zaprogramowany na osi¹gniêcie sukcesu. Co by by³o, gdyby wszyscy myœleli, ¿e nie potrafi¹? Si³a tkwi w Tobie, naucz siê tylko, jak j¹ uwolniæ!  Wyznacz sobie cel. Zapisz go wyraŸnie, tak, by nie straciæ go z oczu, by wiedzieæ, o co walczysz. Niewa¿ne, czy cel jest odleg³y, czy naprawdê bliski, czy jest malutkim celem na drodze do wiêkszego sukcesu. Wa¿ne, ¿eby wykorzystaæ wszystkie swoje mo¿liwoœci i umiejêtnoœci, by go osi¹gn¹æ. Na kartce zapisz, co potrafisz, oceñ swoje mo¿liwoœci i swoje braki. Czego Ci brakuje, by dojœæ do punktu, o którym marzysz?

Negatywne myœli i niska samoocena potrafi¹ bardzo ograniczaæ – czas zerwaæ te niewidzialne wiêzy.  Ustal priorytety. Czasem mamy tyle planów, ¿e ich osi¹gniêcie mo¿e staæ siê nierealne. Na spokojnie oceñ swoje mo¿liwoœci i przemyœl, który z celów ma dla Ciebie najwiêksze znaczenie. Mimo dobrych chêci i du¿ej motywacji zostanie przewodnicz¹cym szkolnego samorz¹du, przygotowanie siê do szkolnej olimpiady z geografii, nauka nowego jêzyka obcego, uczestnictwo w kó³ku teatralnym i praca w wolontariacie mog¹ okazaæ siê nie do pogodzenia i trzeba bêdzie z czegoœ zrezygnowaæ. Dobrze przemyœl, na czym zale¿y Ci

 Cel, który chcesz osi¹gn¹æ, wydaje Ci siê tak odleg³y, ¿e nawet nie próbujesz go osi¹gn¹æ? To wielki b³¹d! Na wielkie rzeczy i spektakularne sukcesy potrzeba zwykle czasu – nie od razu przecie¿ Rzym zbudowano... Ka¿dy dzieñ, w którym bêdziesz zwleka³ z podjêciem decyzji, oddala Ciê od upragnionego celu. Od dawna marzysz o kursie tañca nowoczesnego, ale jakoœ nie mo¿esz podj¹æ decyzji i wreszcie siê zapisaæ na zajêcia? To teraz pomyœl, ile treningów mia³byœ ju¿ za sob¹ i jakbyœ dziœ tañczy³, gdybyœ zapisa³ siê na tañce od razu, gdy o tym pomyœla³eœ! Ile czasu ju¿ zmarnowa³eœ! Nie odwlekaj decyzji w nieskoñczonoœæ i nie rezygnuj z celu tylko dlatego, ¿e osi¹gniêcie go wymaga czasu.  Dzia³aj! Od samego myœlenia nie jesteœ nawet troszkê bli¿ej swego celu. Im d³u¿ej siê zastanawiasz, tym wiêcej tracisz. Nie odwlekaj ci¹gle decyzji i dzia³aj w myœl przys³owia: co masz zrobiæ jutro, zrób dzisiaj.  Zmieñ swoje nastawienie – to niewiarygodne, jak¹ si³ê ma pozytywne myœlenie! Negatywne myœli i niska samoocena potrafi¹ bardzo ograniczaæ – czas zerwaæ te niewidzialne wiêzy. Nie szukaj wymówek, ¿e czegoœ nie potrafisz, ¿e inni zrobi¹ to lepiej, ¿e siê nie nadajesz do jakiejœ pracy. Sk¹d to wiesz, jeœli nawet nie spróbowa³eœ? Wiêkszoœæ ograniczeñ istnieje tylko w Twojej g³owie! Nawet nie wiesz, jak sposób myœlenia mo¿e mieæ wp³yw na zmiany w naszym ¿yciu! Powiedz sobie: umiem, dam radê, potrafiê, nie jestem gorszy – a szanse na to, ¿e rzeczywiœcie Ci siê uda, s¹ nieporównywalnie wiêksze, ni¿ gdybyœ u¿ala³ siê nad sob¹.

CZAS NA STUDIA najbardziej – ¿eby siê nie okaza³o, ¿e wzi¹³eœ na siebie po prostu za du¿o, i zamiast osi¹gn¹æ jeden czy dwa cele, tak siê rozdrobnisz w swoich dzia³aniach, ¿e niczego nie doprowadzisz do koñca.  Naucz siê zarz¹dzania czasem. Musisz realnie oceniaæ swoje mo¿liwoœci, ¿eby uda³o Ci siê osi¹gn¹æ wymarzony cel. Wiara we w³asne mo¿liwoœci potrafi góry przenosiæ, ale jeœli za³o¿ysz, ¿e przez tydzieñ uda Ci siê powtórzyæ ca³y materia³ do egzaminu gimnazjalnego, to nie masz ¿adnych szans na sukces. Za ka¿dym razem, gdy wyznaczasz sobie cel, ustal, w jakim zakresie zamierzasz go zrealizowaæ i choæ w przybli¿eniu okreœl czas, jaki na to poœwiêcisz.

Praca w grupie

zasem zapalamy siê do czegoœ, by po kilku dniach czy tygodniach cichcem siê ze swoich planów i celów wycofaæ, i uznaæ je za nieby³e. Nie starcza nam cierpliwoœci, samozaparcia, chêci a ¿e o naszych planach nikt nie wiedzia³, ³atwiej z nich zrezygnowaæ. ¯eby nasz zapa³ potrwa³ troszkê d³u¿ej, czasem dobrze zwierzyæ siê innym ze swoich celów, które chcemy osi¹gn¹æ. A mo¿e zebraæ grupê, która ma podobne plany? Jeœli za³o¿y³eœ sobie, ¿e np. codziennie bêdziesz biegaæ przynajmniej przez 15 minut, to bardzo ³atwo znajdziesz wymówkê, by tego nie robiæ. Jeœli jednak znajdziesz wspó³towarzysza do biegania, g³upio bêdzie Ci siê wycofaæ i pokazaæ, jak s³ab¹ masz motywacjê.

Musisz realnie oceniaæ swoje mo¿liwoœci, ¿eby uda³o Ci siê osi¹gn¹æ wymarzony cel.

 ZnajdŸ metodê pracy, która bêdzie dla Ciebie najlepsza. Jedni, by osi¹gn¹æ swój wymarzony cel, wol¹ pracowaæ sami, inni – przeciwnie, w grupie znajduj¹ wsparcie i motywacjê.

Dzia³aj w myœl przys³owia: co masz zrobiæ jutro, zrób dzisiaj.

Metoda ma³ych kroków

eœli cel, który sobie zamierzy³eœ, jest odleg³y, œwietnie siê sprawdzi metoda ma³ych kroków. Mo¿esz j¹ zastosowaæ, przygotowuj¹c siê np. do egzaminu maturalnego. Ciê¿ko ogarn¹æ du¿¹ partiê materia³u – w takim wypadku lepiej podzieliæ j¹ na ma³e czêœci (kroczki) – które bêdziesz stopniowo realizowaæ. To o tyle skuteczna metoda, ¿e uczy systematycznoœci – a w³aœnie w systematycznoœci tkwi si³a uczenia siê.

pisz, Na kartce za , oceñ co potrafisz woœci swoje mo¿li i. i swoje brak kuje, Czego Ci bra punktu, by dojœæ do arzysz? o którym m

 Nie bój siê pora¿ek. Przegrana jedna bitwa wcale nie oznacza przegranej ca³ej wojny! Niepowodzenia te¿ s¹ potrzebne – daj¹ niez³ego kopa i potrafi¹ dobrze zmobilizowaæ do jeszcze ciê¿szej pracy. Zreszt¹ nie ma cz³owieka, któremu nigdy noga siê nie powinê³a – popatrz nawet na mistrzów sportowych: raz wygrywaj¹ a innego dnia s¹ w s³abszej formie.

CZAS NA STUDIA

Jestem the best! Stań przed lustrem. Kogo widzisz? Pewną siebie osobę, która wierzy w swoje możliwości i wie, że ograniczenia

ę fi a r t o P to!

zazwyczaj istnieją tylko w nas samych? A może człowieka, którego negatywne myśli i niska samoocena krępują jak owinięta wokół niego ciasno lina, nie pozwalając się rozwijać? Jeśli to właśnie Fot.: Krzysztof Kibart

Ty, najwyższy czas to zmienić – nawet nie wiesz, ile jest w stanie zdziałać wiara w samego siebie! Tekst: Małgorzata Dudek

Jestem silny!

Jestem ! y z s p e l j na

Poradzę sobie!

Dam radę!

CZAS NA STUDIA

Zaprogramuj się na sukces Masz wokół siebie znajomych, którym wszystko przychodzi w życiu z zadziwiającą łatwością? Szczęściarze, prawda? A nieprawda – ich życiowy fart nie ma nic wspólnego z urodzeniem się pod szczęśliwą gwiazdą! Pewnie nigdy nawet na to nie wpadłeś, ale to, co mają, zawdzięczają wyłącznie sobie! I to nawet nie zawsze ciężkiej pracy – przede wszystkim bowiem myśleniu o sobie w odpowiedni sposób. Nie jesteś przekonany? Uważasz, że tajemnica tych „lepszych” tkwi w tym, że są bardziej utalentowani? Być może, ale nie przeceniaj roli talentu – jest ważny, ale wcale nie najważniejszy, są bowiem inne, znacznie ważniejsze cechy osobowości. Poza tym każdy kiedyś startował z poziomu zerowego, każdy musiał kiedyś zacząć - nikt nie urodził się specjalistą w jakiejś dziedzinie, nikt w chwili narodzin nie był zaprogramowany na osiągnięcie sukcesu. Co by było, gdyby wszyscy myśleli, że nie potrafią? Siła tkwi w Tobie, musisz się tylko nauczyć, jak ją uwolnić!

Weź życie w swoje ręce Każdy z nas jest panem samego siebie – i mówienie o życiowym pechu jest tylko i wyłącznie łatwą wymówką, która nie ma nic wspólnego z rzeczywistością. Ty i tylko Ty decydujesz o tym, jak wygląda Twoje życie! Nie zwalaj winy na innych – życiowy niefart, złośliwy los, nieobiektywnych nauczycieli i mnóstwo kłód rzucanych pod nogi, które spotykasz na swojej drodze. Wszystko zależy od Ciebie! I im szybciej w to uwierzysz, tym szybciej i Ty zaczniesz odnosić sukcesy! Nawet, jeśli nie bardzo wierzysz w to, że myśli mają moc sprawczą i są w stanie zamieniać marzenia w konkrety, spróbuj. Daj sobie szansę, a przekonasz się, w jak wielkim stopniu sposób myślenia może wpływać na nasze życie.

Człowieka z charakterem pociąga to, co jest trudne, ponieważ dopiero w zmaganiach z przeciwnościami potrafi sobie uświadomić swój własny potencjał. Charles de Gaulle

Dorównaj swojemu mózgowi Naukowcy zachwycają się ogromnymi, wciąż do końca nieodkrytymi możliwościami ludzkiego mózgu. To niesamowite, że wykorzystujemy je zaledwie w niewielkim stopniu. Twój mózg jest genialny – chyba więc nic nie stoi na przeszkodzie, żebyś i Ty mu dorównał, przecież nie możesz być gorszy! Do czego mógłby być zdolny, gdybyśmy mogli wykorzystać cały jego potencjał?

Zamień „nie” na „tak” Psycholodzy zauważyli coś bardzo ciekawego – nasz mózg nie rejestruje przeczeń. Jeśli więc określasz swój cel negatywnie – np. „nie chcę mieć kłopotów w szkole”, jedynie go wzmacniasz – mózg nie słyszy „nie” i dla niego przekaz jest zgoła inny od

CZAS NA STUDIA tego, co chcesz osiągnąć. Jak więc powinien brzmieć prawidłowo sformułowany cel? „Będę odnosił w szkole sukcesy!” Pamiętaj, żeby każdy cel, który sobie stawiasz, formułować pozytywnie – pomożesz tym swojemu mózgowi!

Chcieć to móc?

Pewność siebie wygrywa! Często jest tak, że z dwóch osób o podobnej wiedzy ta, która jest pewniejsza siebie i tego, co mówi, zostanie lepiej oceniona niż ktoś, kto choć wie tyle samo, sprawia wrażenie osoby niepewnej i zagubionej. Pamiętaj o tym podczas egzaminów ustnych – niech Twoja postawa będzie Twoim atutem, a nie czymś, co działa na Twoją niekorzyść.

Tak – chociaż zapewne uważasz, że to tania bajeczka sprzedawana naiwniakom. A przecież zdobycie najwyższego nawet szczytu zaczyna się od pragnienia, które poparte pracą przerodzi się w pełen sukces. Dlatego tak ważna jest praca nad motywacją i wiarą w s wo j e m o ż l i wo ś c i – t a w i a ra , która potrafi góry przenosić! Jednym z najczęstszych błędów jest brak wyobraźni, która jest motorem wielu działań. Gdyby ludzie nie sięgali po rzeczy pozornie nieosiągalne, pewnie dalej tkwilibyśmy w epoce kamienia łupanego.

y nigd , y d g y, ni awaj. d g i N odd chill p e i r się n ton Chu s Win

Jedyną pewną metodą unikania porażek jest nie mieć żadnych nowych pomysłów. Albert

Szukaj kibiców Cóż, ciągła krytyka każdemu jest w stanie podciąć skrzydła – dlatego nie daj się innym negatywnie nakręcić. To bardzo łatwo innych krytykować – dużo łatwiej niż udzielić wsparcia, zmotywować, pochwalić czy pozytywnie nastawić. Dlatego zwracaj uwagę na to, jakimi ludźmi się otaczasz

– niech będzie to ktoś, kto dobrze Ci życzy i zmotywuje Cię do wysiłku.

Nie poddawaj się!

Przeszkody, które spotykasz na swej drodze zam ia s t C ię m oty wować , zniechęcają Cię? Brakuje Ci sił i wiary w to, że się uda? To najgorsze, co możesz zrobić – zrezygnować w połowie drogi, kiedy włożyłeś już tyle pracy, by osiągnąć swój cel... Naucz się cierpliwości – czasem na sukces trzeba poczekać. Daj sobie szansę… I czas – wszak nie od razu Rzym zbudowano! I nie bój się tak bardzo porażek – choć nikt ich nie chce, są czasem potrzebne – dają niezłego kopa i potrafią zmobilizować do jeszcze cięższej pracy. Psychoterapeutka Virginia Satir mówiła: Popełniłeś błąd? Świętuj! I choć brzmi to nieco ironicznie, to miała dużo racji – wyciągnij więc ze swoich błędów wnioski i idź dalej do przodu!

Ludzie są d okładnie tak szczęśli wi, jak myślą, że s ą. Abraham L incoln

Fot.: Marika Bucka

Einstein

CZAS NA STUDIA PROMOCJA

Skończyć studia. A co dalej?

To pytanie powinien na wstępie zadać sobie kandydat startujący na studia. Zanim dokona wyboru, który zaważy na jego przyszłości, warto by oczyma wyobraźni zobaczył jak będzie kształtowała się jego zawodowa droga po skończeniu studiów. Można bowiem wybrać raz, a dobrze. My proponujmy ścieżkę studiów wprawdzie niełatwą, ale z pełną gwarancją na satysfakcjonującą zawodowo przyszłość. Już dziś postaw na nas, tak samo jak my stawiamy na twoje jutro. Jako Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy oferujemy pełną gamę trzynastu ścisłych kierunków studiów, mających odzwierciedlenie w zawodowym rozwoju. Stawiamy na praktykę, popartą rzetelną dawką teorii. Jeśli zdecydujesz się zostać lekarzem, farmaceutą czy kosmetologiem zapraszamy do nas. Znajdziesz nas w Bydgoszczy, jako medyczny profil Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Oferujemy kierunki studiów dostosowane do potrzeb współczesnego rynku pracy. Dlatego ratownik medyczny, pielęgniarka i dietetyk, obok lekarza, znajdują swoje miejsce na rynku pracy.

Proces dydaktyczny w Collegium Medicum przebiega na trzech poziomach. Masz możliwość ukończenia studiów licencjackich, magisterskich, a najwytrwalszym proponujemy studia doktoranckie. Jeżeli stawiasz na prestiż zawodowy oraz jakość wiedzy, którą zdobędziesz, to startuj z nami. Spośród dziesięciu cieszących się największym zainteresowaniem kierunków na UMK, aż siedem stanowią kierunki realizowane przez Collegium Medicum. Kolejnym argumentem, który może stanowić o twojej ocenie naszej marki, jest fakt, że studentka kierunku farmaceutycznego zdobyła w roku akademickim 2011/2012 tytuł najlepszej absolwentki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, pokonując grono znakomitych rywali z całej toruńsko-bydgoskiej uczelni. Nasi studenci zdobywają liczne

tytuły, biorą udział w wielu konferencjach naukowych w kraju i za granicą, a jakość zdobytej wiedzy potwierdzają ci, którzy zajmują pierwsze miejsca w kolejnych edycjach Lekarskiego Egzaminu Państwowego (LEP). Zapewnienie przez uczelnię szerokich możliwości i wysokiego poziomu rozwoju naukowego to jedna strona medalu, druga to tworzenie klimatu dla rozwoju inicjatyw twórczych naszych studentów. Skupiają się oni w organizacjach, w których mogą rozwijać własne pasje: Samorządzie Studenckim, Studenckim Towarzystwie Naukowym, Międzynarodowym Stowarzyszeniu Studentów Medycyny IFMSA-POLAND, Sekcji Studenckiej Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego „MŁODA FARMACJA”, Studenckim Towarzystwie Diagnostów Laboratoryjnych czy Teatrze ACME. A ponieważ stawiamy na pomysłowość i nowatorstwo myśli studenckiej, w 2010 roku w Collegium Medicum ruszył pionierski projekt pomocy humanitarnej Medici Homini. Pomysłodawcą akcji jest nasza absolwentka, która zarażając innych podróżniczą pasją realizowaną w ramach praktyki na kierunku lekarskim, dała impuls

do uczestnictwa w wyprawach humanitarnych do krajów rozwijających się. Uczelnia objęła akcję patronatem, wysyłając studentów do Zambii, Ugandy, Indii, Nepalu. Tym, którzy chcą łączyć podróże z nauką proponujemy uczestnictwo w programie Erasmus, w ramach którego nasza kadra dydaktyczna, studenci i pracownicy administracyjni mają możliwość udziału w zagranicznych studiach, praktykach lub szkoleniach. Promujemy mobilność naszych studentów, stwarzając możliwości wymiany naukowej m.in. na terenie Hiszpanii, Finlandii, Włoch czy Niemiec. Promujemy potencjał i torujemy drogę innowacyjności. Jeżeli jesteś zainteresowany takim rozwojem wydarzeń, zapraszamy do naszego Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy UMK.

CZAS NA STUDIA

Babskie kierunki

Ch³opak studiuj¹cy pedagogikê przedszkoln¹ lub studentka na cybernetyce? Jeszcze kilka lat temu takie zjawisko budzi³o niezdrow¹ sensacjê, dziœ jest coraz powszechniejsze. Tekst: Ma³gorzata Olicz

W sieci stereotypów Zawód typowy dla dziewczyny? Nauczycielka, przedszkolanka, pielêgniarka – taki stereotyp pokutuje jeszcze wœród wielu osób. Kobieta jest przecie¿ taka delikatna i wra¿liwa, trudno j¹ sobie wyobraziæ w roli zawodowego ¿o³nierza czy in¿yniera elektryka. Mê¿czyzna jako bibliotekarz czy nauczyciel w przedszkolu? Kto to widzia³, to takie niemêskie! A nieprawda. S¹ przecie¿ wra¿liwi mê¿czyŸni i mocne, zdecydowane kobiety. Czêsto jednak presja stereotypów zwi¹zanych z p³ci¹ jest tak silna, ¿e trudno siê od niej uwolniæ – ma³y ch³opczyk na urodziny dostanie przecie¿ koparkê lub poci¹g, dziewczynka raczej wózek z lalk¹… „Nie wypada, ¿eby dziewczynka tak siê zachowywa³a” – mo¿e us³yszeæ ma³a panienka, a ch³opiec na pewno kiedyœ siê dowie, „¿eby nie zachowywa³ siê jak baba, bo prawdziwi mê¿czyŸni nie p³acz¹”. Nic wiêc dziwnego, ¿e skoro ju¿ ma³e dziecko wt³aczane jest w role charakterystyczne dla jego p³ci, taka postawa idzie czasem za nim przez ca³e ¿ycie. Jak¹ szko³ê najczêœciej wybiera koñcz¹cy szko³ê gimnazjalista? Rzadko która dziewczyna zdecyduje siê kontynuowaæ naukê w technikum – najchêtniej wybierze liceum ogólnokszta³c¹ce lub profilowane (o kierunku czêœciej kojarzonym z „kobiecym” zajêciami). Jak te wybory maj¹ siê do rzeczywistoœci? Czy dziewczyny naprawdê lepiej odnajduj¹ siê w przedmiotach humanistycznych, a panowie myœl¹ logiczniej i maj¹ predyspozycje w kie-

runku przedmiotów œcis³ych? Fikcja! Ten pogl¹d nie ma nic wspólnego z rzeczywistoœci¹, jest jedynie wynikiem presji stereotypów, które ci¹¿¹ nad ka¿d¹ p³ci¹. Niejako automatycznie od dziewczyny wymaga siê, ¿e – z za³o¿enia spokojniejsza i grzeczniejsza – bêdzie ³adnie prowadzi³a zeszyt i chêtnie czyta³a lektury, a ch³opak – jako ambitniejszy i logicznie myœl¹cy – lepiej sobie poradzi z zawi³ymi matematycznymi wzorami czy prawami na fizyce… Tymczasem gdyby tylko pozbyæ siê tych stereotypów, okaza³oby siê, ¿e p³eæ nie ma ¿adnego zwi¹zku z wiedz¹, któr¹ uczeñ jest w stanie sobie przyswoiæ. Dlaczego zatem dziewczyny znacznie rza-

CZAS NA STUDIA

i mêskie dziej wybieraj¹ studia techniczne, a ch³opcy raczej nie decyduj¹ siê na karierê pedagogiczn¹? Poniewa¿ nadal w œrodowisku nie maj¹ odpowiednich wzorców i rzadko s¹ zachêcani do prze³amywania stereotypów. A szkoda!

Babiñce?

Pani chirurg, pan pediatra Do bardzo ciekawych wniosków prowadzi obserwacja wyboru specjalizacji lekarskich na akademiach medycznych. Okazuje siê, ¿e ortopediê i chirurgiê znacznie czêœciej wybieraj¹ mê¿czyŸni (np. wœród kardiochirurgów kobiety stanowi¹ zaledwie nieliczny procent). To zawody „zabiegowe”, które wi¹¿¹ siê z du¿¹ odpornoœci¹ psychiczn¹ i si³¹ fizyczn¹. Kobiety natomiast przewa¿aj¹ na pediatrii i dermatologii – specjalizacjach tradycyjnie kojarzonych z wra¿liwoœci¹ i delikatnoœci¹.

W szkolnictwie wy¿szym nadal króluje wiele stereotypów – praca z dzieæmi wci¹¿ jest domen¹ kobiet – st¹d pedagogika nadal tradycyjnie jest chêtniej wybierana przez dziewczyny. Zaczyna siê to jednak zmieniaæ – na wydziale uczy siê coraz wiêcej mê¿czyzn, a wychowawca przedszkolny nie budzi ju¿ takiego zdumienia. Podobnie jest na kierunkach humanistycznych – filologii polskiej i klasycznej czy bibliotekoznawstwie. Dlaczego mê¿czyŸni nadal doœæ rzadko wybieraj¹ studia humanistyczne? Mo¿e wynika to z faktu, ¿e s¹ postrzegani jako bardziej praktyczni i chc¹ mieæ konkretny fach w rêku? Jest w tym sporo prawdy, bo absolwenci technicznych kierunków maj¹ mniejszy problem ze znalezieniem pracy czy odbyciem zagranicznych praktyk. Wielu mê¿czyzn wybieraj¹cych kierunek tradycyjnie kojarzony jako babski, czêsto bywa bardzo krzywdz¹co ocenianych. Zdarza siê, ¿e studenci bibliotekoznawstwa, filologii polskiej czy pedagogiki postrzegani s¹ jako „niemêscy” – jak gdyby zami³owanie do literatury i jêzyka, czy chêæ pracy z dzieæmi obni¿a³a ich wartoœæ. Na szczêœcie z roku na rok zaciera siê gdzieœ granica mêskich i kobiecych uczelni oraz kierunków studiów. Coraz wiêcej dziewczyn odwa¿a siê

CZAS NA STUDIA studiowaæ na politechnice i uczelniach, które jeszcze kilka lat temu by³y dostêpne tylko dla mê¿czyzn, a kierunki opiekuñczo-spo³eczne, na których jeszcze niedawno mê¿czyŸni byli rzadkim widokiem, przyjmuj¹ coraz wiêcej mê¿czyzn.

Dlaczego mê¿czyŸni nadal doœæ rzadko wybieraj¹ studia humanistyczne? Mo¿e wynika to z faktu, ¿e s¹ postrzegani jako bardziej praktyczni i chc¹ mieæ konkretny fach w rêku?

Otoczeni przez liczby W Polsce na uczelniach technicznych kszta³ci siê ponad 300 tys. studentów, wœród których kobiety stanowi¹ zaledwie jedn¹ trzeci¹. Dlaczego studia techniczne s¹ wci¹¿ g³ównie mêsk¹ domen¹? W du¿ej mierze wynika to z ma³ej wiedzy o tym, co i jak mo¿na studiowaæ na politechnikach i jakie s¹ mo¿liwoœci zatrudnienia po dyplomie. Choæ nadal politechnika, jako uczelnia techniczna, jest czêœciej wybierana przez mê¿czyzn, to naprawdê

Szko³a ¿eñska czy koedukacyjna? Przeprowadzone w 2004 roku badania na Uniwersytecie Cambridge w szko³ach ¿eñskich i mêskich doprowadzi³y do zaskakuj¹cych wniosków. Okazuje siê, ¿e dziêki nauce w szko³ach ¿eñskich na poziomie gimnazjum i liceum dziewczêta bardzo du¿o zyska³y – nauczy³y siê wiêkszej pewnoœci siebie, ni¿ ich kole¿anki w szko³ach koedukacyjnych. Obserwuj¹c nauczycielki – specjalistki we wszystkich dziedzinach – zaobserwowano, ¿e du¿o mniej ulega³y te¿ stereotypom zwi¹zanym z p³ci¹. Uniwersytet w Londynie przeprowadzi³ natomiast badania na grupie trzynastu tysiêcy czterdziestolatków. Badania dowiod³y, ¿e absolwentki ¿eñskich szkó³ czêsto kontynuowa³y edukacjê na kierunkach studiów tradycyjnie zdominowanych przez mê¿czyzn i osi¹gnê³y du¿o wy¿szy pu³ap zarobków ni¿ ich kole¿anki ze szkó³ koedukacyjnych. nie ma ¿adnego racjonalnego powodu, ¿eby kobiety nie nadawa³y siê czy gorzej sobie radzi³y na technicznych studiach. To mit, który powoli, ale bardzo systematycznie jest obalany – wystarczy zreszt¹ przyjrzeæ siê statystykom. Od dawna jest kilka kierunków na politechnice, gdzie mêska dominacja nie ma racji bytu – to chocia¿by architektura, biotechnologia, zarz¹dzanie i ekonomia czy chemia.

Nadal s¹ jednak szko³y (jak chocia¿by Wojskowa Akademia Techniczna czy Akademia Marynarki Wojennej) czy kierunki politechniczne zdecydowanie zdominowane przez mê¿czyzn, gdzie kobiety mo¿na policzyæ na palcach. Wci¹¿ jako „mêskie” postrzegane s¹ wydzia³y mechaniki, elektrotechniki, budownictwa czy informatyki – jednak i tam coraz czêœciej mo¿na zobaczyæ kawa³ek spódniczki.

Od dawna je st kilka kieru nków na po litechnice, g dzie mêska dominacja n ma racji bytu ie – to chocia¿ by architektu ra, biotechn ologia, zarz ¹dzanie i ekonomia czy chemia.

CZAS NA STUDIA

Ma³gorzata Barañska, absolwentka filologii polskiej

laczego wybra³am polonistykê? Dobrze pisa³am, za wsze lubi³am czytaæ, historia nigdy nie by³a dla mnie wiêkszym problemem. Mo¿e te¿ niejako automatycznie zdecydowa³am siê na ten kierunek, bo w liceum uczy³am siê w klasie humanistycznej… Lubi³am te¿ biologiê, mog³am w sumie iœæ na weterynariê lub biologiê, ale jakoœ tak wysz³o… Gdzieœ us³ysza³am, ¿e do klas humanistycznych id¹ ci, którzy nie maj¹ jasno sprecyzowanych zainteresowañ i planów – i mo¿e coœ w tym jest? Nawet gdybym bardzo chcia³a, po swoim profilu nie mia³am szansy na jakikolwiek œcis³y kierunek – moja nauczycielka fizyki na pocz¹tku drugiej klasy stwierdzi³a bowiem, ¿e humanistów nie da siê nauczyæ fizyki i uczy³a nas… ¿yciorysów s³awnych fizyków.

Hubert Wêgrzec, student filologii polskiej

dlaczego niby filologia ma byæ zarezerwowana wy ³¹cznie dla dziewczyn? Takie uprzedzenia zawsze strasznie mnie denerwowa³y. Co z tego, ¿e wiêkszoœæ moich kolegów studiuje jakieœ techniczne kierunki? Robi¹ to, co lubi¹, a mnie zawsze ci¹gnê³a literatura, sam trochê piszê, wiêc polonistyka by³a naturalnym wyborem. Nie jest te¿ tak, jak niektórym siê zdaje, ¿e jestem na wydziale jakimœ wyj¹tkiem – rodzynkiem, ho³ubionym przez t³umy dziewczyn. Oczywiœcie, polonistyka jest trochê sfeminizowanym wydzia³em, ale naprawdê mam tu kilku kumpli, z którymi mogê porozmawiaæ nie tylko na tematy literackie. Wystarczy zreszt¹ spojrzeæ na kadrê naukow¹ na polonistyce – jest tyle samo wyk³adowców mê¿czyzn, co kobiet.

Tomasz Rywa³, absolwent budownictwa

iedy dwa lata temu koñczy³em studia, widok dziewczyny na moim wydziale stanowi³ rzadkoœæ – zreszt¹ wœród moich kole¿anek zdecydowana wiêkszoœæ wybiera³a studia na uniwersytecie. Teraz bardzo siê to zmieni³o – na m³odszych rocznikach jest coraz wiêcej dziewczyn. Fajnie, ¿e dziewczyny wreszcie odkry³y dla siebie politechnikê.

Weronika Jakucka, studentka Wy¿szej Szko³y Policji w Szczytnie

iedy moje kole¿anki dowiedzia³y siê o moich planach studiowania w szkole policyjnej, by³y zdumione, a koledzy uznali to za œwietny ¿art. Czemu? Chodzi³am do klasy humanistycznej, bardzo lubiê historiê, literaturê ale przecie¿ to nie wyklucza innych pasji! A dla mnie najwa¿niejsze jest dzia³anie, ruch – chodzê na basen, w gimnazjum trenowa³am judo. To mit, ¿e do policji nadaj¹ siê tylko mê¿czyŸni! Ja bez problemu poradzi³am sobie z testami sprawnoœciowymi, na których odpad³o kilku moich kolegów. Nie jestem zreszt¹ jakimœ chlubnym wyj¹tkiem – w szko³ach policyjnych pojawia siê coraz wiêcej dziewczyn, i to jest super.

CZAS NA STUDIA

Kierunki O sytuacji absolwentów rozmawiamy z Ann¹ Patryn, doradc¹ personalnym/psychologiem

Rozmawia: Marta Morelowska

Czy wystarczy wybraæ popularny kierunek studiów, by znaleŸæ dobr¹ pracê? Czy to prawda, ¿e humaniœci nie znajd¹ zatrudnienia, a w ma³ych miastach bêdzie im du¿o trudniej? Co decyduje o powodzeniu na rynku? Mówi siê czêsto, ¿e absolwenci kierunków humanistycznych, takich jak filozofia, polonistyka, pedagogika, filologie s³owiañskie nie bêd¹ mogli znaleŸæ dobrej pracy. Czy Pani obserwacje jako d³ugoletniego doradcy personalnego potwierdzaj¹, ¿e ich absolwenci nie s¹ poszukiwani na rynku? A mo¿e to mit i teraz trudniej zostaæ zatrudnionym np. po ekonomii?

Anna Patryn: Pracodawcy poszukuj¹ zwykle osób, które posiadaj¹ wiedzê praktyczn¹ w tej materii, której dotyczyæ bêdzie wykonywana praca. Niezale¿nie od dziedziny czy bran¿y. W przypadku ekonomistów mog¹ to byæ konkretne umiejêtnoœci zwi¹zane z analiz¹ finansow¹ czy ksiêgowoœci¹ zdobyte na

praktykach lub sta¿ach, u polonistów – konkretne umiejêtnoœci wi¹¿¹ce siê z redagowaniem tekstów (jeœli taki polonista chcia³by pracowaæ w wydawnictwie) lub z przekazywaniem wiedzy (zdobywane najczêœciej w ramach kursu pedagogicznego). Jednym s³owem to nie same studia gwarantuj¹ sukces na rynku pracy, liczy siê tak¿e wiedza praktyczna zdobywana „przy okazji” lub „obok” teoretycznej wiedzy uniwersyteckiej. Studia filologiczne potraktowa³abym oddzielnie – daj¹ przecie¿ praktyczne umiejêtnoœci w zakresie konkretnego jêzyka. Takie osoby s¹ obecnie poszukiwane nie tylko przez firmy zatrudniaj¹ce t³umaczy, przez szko³y czy firmy z bran¿y turystycznej, ale tak¿e przez centra finansowe du¿ych koncernów. To doœæ dobra propozycja dla osób znaj¹cych biegle konkretny jêzyk, o œcis³ych zainteresowaniach i ³atwoœci uczenia siê zagadnieñ ekonomicznych (warto zauwa¿yæ, ¿e w momencie rekrutacji na stanowisko m³odszego specjalisty liczy siê przede wszystkim jêzyk, w dalszej kolejnoœci wiedza ekonomiczna).

To nie same studia gwarantuj¹ sukces na rynku pracy, liczy siê tak¿e wiedza praktyczna zdobywana „przy okazji” lub „obok” teoretycznej wiedzy uniwersyteckiej.

fot.: archiwum prywatne

bez przysz³oœci? – A sk¹d! Jakie szanse na rynku pracy ma, Pani zdaniem, np. absolwent filozofii? Powinien siê baæ? Czy mo¿e spaæ spokojnie, z myœl¹ np. o nauczaniu etyki w szkole?

A.P.: Rzeczywiœcie, ukoñczenie niektórych kierunków daje szansê na szybsze znalezienie pracy „w zawodzie”, ukoñczenie innych kierunków – skutkuje d³u¿szymi jej poszukiwaniami. Jeœli absolwent filozofii chcia³by pracowaæ jako nauczyciel etyki, musi nierzadko uzbroiæ siê w cierpliwoœæ; ma – mówi¹c kolokwialnie – „trudniej” ni¿ polonista czy matematyk, którzy mog¹ znaleŸæ pracê na ró¿nych poziomach edukacji. Jeœli jednak nasz filozof bierze pod uwagê podjêcie pracy o innym charakterze, ma przed sob¹ bardzo wiele mo¿liwoœci. Wiele osób, kieruj¹c siê chêci¹ lepszych zarobków, wybiera pracê w firmach prywatnych w dzia³ach zupe³nie niezwi¹zanych z ich studiami. Archeolog czy pedagog staj¹ siê na przyk³ad cenionymi kadrowcami du¿ych miêdzynarodowych firm, a teolog mo¿e doskonale odnaleŸæ siê w roli przedstawiciela handlowego. Wracaj¹c do pytania, rynek pracy wymaga du¿ej mobilnoœci. ¯aden absolwent – nie tylko filozofii, ale tak¿e kierunków in¿ynieryjnych, informatycznych czy ekonomicznych nie powinien spocz¹æ na laurach, ale szukaæ swojej drogi zawodowej, zdobywaæ nowe umiejêtnoœci, doszkalaæ siê... Studia mog¹ stanowiæ dobry punkt wyjœcia, ale to od nas zale¿y, w jakim punkcie znajdziemy siê za kolejnych kilka lat.

CZAS NA STUDIA Istnieje wiele kierunków podyplomowych dla absolwentów studiów humanistycznych, np. podyplomowe studia edytorskie czy logopedyczne, oblegane przede wszystkim przez polonistów. Czy Pani zdaniem faktycznie wzmacniaj¹ one szanse kandydata na rynku? A.P.: Studentom kierunków humanistycznych i ka¿dych innych proponowa³abym przede wszystkim uczestnictwo w ró¿nego rodzaju sta¿ach pod k¹tem przysz³ej pracy. Warto zastanowiæ siê, w czym jesteœmy dobrzy i co chcielibyœmy robiæ, i pod tym k¹tem zdobywaæ doœwiadczenie zawodowe. Na pocz¹tku choæby na zasadach wolontariatu czy praktyk – w taki sposób jesteœmy w stanie zweryfikowaæ nasze wyobra¿enia o danym zawodzie. Studia podyplomowe pozwalaj¹ rzeczywiœcie na zdobycie konkretnej wiedzy, ale podejmuj¹c je, warto

Studia mog¹ stanowiæ dobry punkt wyjœcia, ale to od nas zale¿y, w jakim punkcie znajdziemy siê za kolejnych kilka lat.

byæ pewnym, ¿e ta wiedza bêdzie nam przydatna, ¿e w³aœnie w tym kierunku chcemy siê rozwijaæ.

Co Pani s¹dzi o szansach zatrudnienia osób znaj¹cych perfekcyjnie ma³o popularne jêzyki obce, takie jak ukraiñski, litewski, wêgierski czy japoñski albo chiñski?

A.P.: Obecnie zauwa¿am trend: „ku jêzykom”. Osoby znaj¹ce biegle niektóre rzadkie jêzyki s¹ poszukiwane ze wzglêdu na rozwijaj¹ce siê kontakty handlowe z Azj¹ czy naszymi najbli¿szymi s¹siadami (Litwa, Rosja, Ukraina) oraz inwestycje du¿ych koncernów w centra outsourcingowe na terenie Polski. Mo¿emy przypuszczaæ, i¿ trend ten utrzyma siê przez najbli¿szych kilka lat. Warto zainwestowaæ w naukê jêzyków obcych w ogóle, bo ich znajomoœæ (choæby dobry angielski) rozszerza nasze mo¿liwoœci podjêcia pracy o miêdzynarodowe firmy, a tak¿e o rynki zagraniczne.

Istniej¹ modne kierunki humanistyczne, bardzo oblegane, takie jak prawo, nauki polityczne czy dziennikarstwo. Czy ich absol-

wenci rzeczywiœcie mog¹ liczyæ na wspania³e miejsca pracy? A.P.: Tak jak mówi³am – samo ukoñczenie studiów to jeszcze za ma³o. Absolwent prawa mo¿e liczyæ na ciekawe miejsce pracy, jeœli potrafi wykazaæ siê konkretn¹ wiedz¹ praktyczn¹ zwi¹zan¹ z bran¿¹, do jakiej aplikuje. Bardzo pomaga znajomoœæ jêzyka obcego, który otwiera drzwi do wspó³pracy z miêdzynarodowymi kancelariami prawnymi. Podobnie absolwent dziennikarstwa potrzebuje praktyki w wydawnictwie, radiu, telewizji.

A pedagogika – jest kierunkiem przysz³oœciowym czy raczej nie?

A.P.: Absolwenci pedagogiki maj¹ przed sob¹ potencjalnie du¿o mo¿liwoœci pracy w oœrodkach wychowawczych ró¿nego typu – œwietlicach, szko³ach, poradniach. Ciekaw¹ propozycj¹ dla absolwentów specjalizacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej mog¹ byæ coraz czêœciej powstaj¹ce prywatne placówki wychowawcze – przedszkola, szko³y podstawowe. Pedagodzy specjalni mog¹ z kolei liczyæ na pracê jako nauczyciele wspomagaj¹cy w coraz bardziej popularnych klasach

CZAS NA STUDIA

Mo¿na osi¹gn¹æ sukces zawodowy niezale¿nie od tego, jaki kierunek ukoñczyliœmy. Wa¿na jest umiejêtnoœæ planowania, otwartoœæ na nowe pomys³y i mo¿liwoœci, a tak¿e ciê¿ka praca.

integracyjnych istniej¹cych zarówno w szko³ach publicznych, jak i niepublicznych.

Czy miejsce zamieszkania ma znaczenie przy poszukiwaniu pracy po kierunkach humanistycznych? Po jakich kierunkach absolwent na pewno nie odnajdzie siê w ma³ym miasteczku? A.P. : Rynek pracy w mniejszym mieœcie rzeczywiœcie ró¿ni siê od rynku pracy w metropolii. Jeœli chodzi o zawody „standardowe” (psycholog, lekarz, nauczyciel), to takim osobom nierzadko ³atwiej bêdzie znaleŸæ pracê w poradni, szkole czy przychodni w³aœnie w mniejszych miejscowoœciach. Du¿e miasto oferuje wiêcej miejsc pracy zwi¹zanych z zawodami „niestandardowymi”, co ma zwi¹zek ze skupieniem wielu firm produkcyjnych i us³ugowych. Mam tu na myœli zawody zwi¹zane z nowoczesnymi technologiami, IT, obs³ug¹ systemów finansowych. Jeœli chodzi o humanistów, nie przychodzi mi do g³owy kierunek, po którym zupe³nie nie mo¿na by by³o wykonywaæ „ambitnej” pracy w mniejszym mieœcie. Gdy trendem staje siê praca zdalna, wiele zadañ da siê wykonaæ przez Internet w dowolnym miejscu zamieszkania.

Czy osobie, która waha siê, czy pójœæ na studia humanistyczne, bo ma tak¿e predyspozycje do kierunków œcis³ych odradza³aby Pani wybór humanistycznego kierunku? Czy po ukoñczeniu „œcis³ego kierunku” szanse zatrudnienia wzrosn¹? I czy przeciêtny in¿ynier i tak bêdzie mia³ lepszy start ni¿ nieprzeciêtnie nawet zdolny filozof czy filolog? A.P.: Wybór kierunku studiów to sprawa bardzo indywidualna. Na pewno wa¿ne jest, aby studiowaæ to, co jest nam bliskie, co nas interesuje. Osoba, koñcz¹ca kierunek, na którego absolwentów jest wiêkszy popyt na rynku, ma byæ mo¿e ³atwiejsz¹ drogê. Jednak tak¿e musi braæ pod uwagê nieustanne dokszta³canie siê i zdobywanie doœwiadczenia zawodowego.

Warto zainwestowaæ w naukê jêzyków obcych, bo ich znajomoœæ (choæby dobry angielski) rozszerza nasze mo¿liwoœci podjêcia pracy o miêdzynarodowe firmy, a tak¿e o rynki zagraniczne.

Droga absolwentów tych kierunków uniwersyteckich, które nie maj¹ bezpoœredniego prze³o¿enia na wykonywany zawód (politolog, socjolog, filozof) mo¿e byæ drog¹ d³u¿sz¹, ale równie¿ ciekaw¹ i pasjonuj¹c¹, jeœli tylko potrafimy wykorzystaæ nasze pomys³y, umiejêtnoœci, jeœli jesteœmy otwarci na zdobywanie nowej wiedzy. Polski rynek oferuje bardzo wiele mo¿liwoœci. Mo¿na otworzyæ w³asn¹ firmê w dziedzinie, która jest nam bliska (np. przedszkole, firma badawcza czy szkoleniowa). Mo¿emy próbowaæ tworzyæ i realizowaæ projekty unijne, wspó³pracowaæ z fundacjami. Czasem po prostu liczy siê pomys³. Mo¿emy te¿ próbowaæ swoich si³ w innej ni¿ wyuczona dziedzinie – istnieje ogromne zapotrzebowanie na zawody, których wykonywania nie mo¿na nauczyæ siê na uczelni (choæ wymagaj¹ przynajmniej licencjackiego wykszta³cenia) – przedstawiciele miêdzynarodowych firm, koordynatorzy specjalistycznych dzia³ów, pracownicy administracyjni i kadrowi. Reasumuj¹c: mo¿na osi¹gn¹æ sukces zawodowy niezale¿nie od tego, jaki kierunek ukoñczyliœmy. Wa¿na jest umiejêtnoœæ planowania, otwartoœæ na nowe pomys³y i mo¿liwoœci, ciê¿ka praca...

CZAS NA STUDIA

Student

z paszportem w kieszeni

Studia za granic¹? To, co jeszcze dla naszych rodziców czêsto by³o niespe³nionym marzeniem, dziœ jest tak samo realne, jak wybór krajowej szko³y wy¿szej. Zagraniczne uczelnie kusz¹ studentów swoimi ofertami – wystarczy zaawansowana znajomoœæ jêzyka obcego i odwaga, by ruszyæ w œwiat. Tekst: Ma³gorzata Orlicz

Wcale nie tylko dla wybrañców! Studia w Londynie, Hamburgu, Budapeszcie, Amsterdamie czy Lizbonie? Od kiedy Polska sta³a siê cz³onkiem Unii Europejskiej polskich maturzystów obowi¹zuj¹ takie same kryteria przyjêæ na studia, jak kandydatów z pozosta³ych krajów UE. Warto te¿ pamiêtaæ, ¿e mamy takie same przywileje – jak chocia¿by mo¿liwoœci ubiegania siê o rz¹dowe po¿yczki na sp³atê kredytu!

Studenci coraz chêtniej i odwa¿niej wykorzystuj¹ szanse, jakie daj¹ otwarte granice i wybieraj¹ naukê poza krajem. Co ich kusi? Wiêkszoœæ chce jakiejœ odmiany w swoim ¿yciu – zagraniczny wyjazd wi¹¿e siê przecie¿ z nowymi doœwiadczeniami, zwiedzeniem Europy, poznaniem obcej kultury, nowymi przyjaŸniami. Dla wielu ogromne znaczenie ma nauka jêzyka obcego – takiej szko³y nie zapewni ¿aden kurs. Nie da siê te¿ ukryæ, ¿e studia na zagranicznej uczelni œwietnie wygl¹daj¹ w CV – czêsto otwieraj¹ drzwi do wielu

zagranicznych firm, gdzie polski dyplom nie ma takiej si³y przebicia. Co wiêcej – po zakoñczeniu nauki wielu studentów dostaje œwietne propozycje zagranicznych sta¿y, nie boi siê te¿ podj¹æ pracy za granic¹. Same plusy, nieprawda¿? A wiêc có¿ – do odwa¿nych œwiat nale¿y!

Jêzyk angielski – magiczny klucz do zagranicznej uczelni To podstawowy warunek, by w ogóle zacz¹æ myœleæ o studiach za granic¹ – zaawansowana znajomoœæ jêzyka obcego. Jakimi certyfikatami z jêzyka angielskiego musz¹ siê pochwaliæ Ci z Was, którzy marz¹ o studiach na Wyspach Brytyjskich? Naj³atwiej maj¹ Ci, którzy zdawali maturê miêdzynarodow¹ lub brytyjsk¹ – zdany egzamin jest ju¿ dowodem na wystarczaj¹c¹ znajomoœæ jêzyka angielskiego. Ci, którzy zdawali polsk¹ maturê, musz¹ pochwaliæ siê odpowiednim certyfikatem jêzykowym – najczêœciej wymagany jest IELTS (International English Learning Test System), czasem wystarczy TOEFL (Test of English as a Foreign Language).

CZAS NA STUDIA

laczego wyje¿d¿aæ na studia poza granice naszego kraju? Có¿, patriotyzm patriotyzmem, ale w ostatnim ogólnoœwiatowym zestawieniu uczelni wy¿szych sporz¹dzonym przez brytyjski magazyn Times dwie nasze najbardziej znane uczelnie – Uniwersytet Jagielloñski i Uniwersytet Warszawski – znalaz³y siê dopiero na 331 i 345 miejscu… A mo¿e by tak sprawdziæ, jak siê studiuje na uczelniach, które zajê³y miejsca od 1. do 330?...

Prawda jest taka, ¿e o poziomie opanowania jêzyka obcego przekonasz siê dopiero na miejscu. Wszelkie certyfikaty to tylko formalnoœci, dziêki którym dosta³eœ siê na zagraniczn¹ uczelniê. W praktyce jednak prawie ka¿dy na pocz¹tku prze¿ywa szok – tempo mówienia, akcent, slang – to wszystko sprawia, ¿e niejeden obcokrajowiec zaczyna siê zastanawiaæ, czy na pewno uczy³ siê tego samego angielskiego, którym pos³uguj¹ siê tutaj ludzie. Spokojnie – wgryziesz siê. Daj sobie czas a innych poproœ o wyrozumia³oœæ.

Interview

iektóre brytyjskie uczelnie organizuj¹ rozmowy kwalifikacyjne, by poznaæ swoich ewentualnych przysz³ych studentów. Podczas takiej rozmowy niekoniecznie sprawdza siê ksi¹¿kow¹, wyuczon¹ wiedzê – bardziej umiejêtnoœæ logicznego myœlenia, motywacjê, zainteresowania. Kluczem do udanego interview jest takie poprowadzenie rozmowy, by zapaœæ swemu rozmówcy w pamiêæ – oczywiœcie pozytywnie!

Test samodzielnoœci Studia – wymarzony pocz¹tek doros³ego ¿ycia... Czasem jednak okazuje siê ono wcale nie takie doros³e i nie na tyle samodzielne, na ile nam siê marzy – zw³aszcza, gdy uczelnia znajduje siê pod nosem i o samodzielnym mieszkaniu mo¿na zapomnieæ. Tymczasem wyjazd na zagraniczne studia to prawdziwa szko³a ¿ycia. Samemu trzeba zadbaæ o wszystko – o to, by w szufladzie zosta³a jakaœ czysta bielizna, a na obiad by³o coœ wiêcej ni¿ herbata. Do tego wiêkszoœæ m³odych ludzi studiuj¹cych za granic¹ szuka pracy, by jakoœ poradziæ sobie z op³atami za studia – nie wszyscy mog¹ przecie¿ liczyæ na pomoc rodziców czy po¿yczkê na sp³atê czesnego. I to wszystko w obcym kraju, co wcale nie u³atwia ¿ycia! Plusem, który wynagradza wszystko, jest mo¿liwoœæ decydowania o sobie samym – nikt nie bêdzie gdera³, o której to wraca siê do domu. I satysfakcja – ¿e siê da³o radê. Bo przecie¿ innej mo¿liwoœci nie ma!

A mo¿e tylko stypendium?... Nie ka¿dy ma odwagê od razu po maturze szukaæ uczelni poza granicami naszego kraju – du¿¹ popularnoœci¹ i zainteresowaniem ciesz¹ siê natomiast programy miêdzynarodowej wymiany uczelnianej. Najpopularniejszym programem stypendialnym tego typu w Polsce jest Erasmus, który umo¿liwia studentom z Europy wyjazdy za granicê na czêœæ studiów lub na praktyki. Erasmus jest czêœci¹ Programu Edukacyjnego Wspólnoty Europejskiej Socrates, który ma na celu podnoszenie jakoœci kszta³cenia dzieci, m³odzie¿y i doros³ych poprzez wspó³pracê miêdzynarodow¹ na wszystkich etapach edukacji – od przedszkoli po uniwersytety.

CZAS NA STUDIA Polska uczestniczy w programie od 1998 roku – do roku akademickiego 2006/2007 z wyjazdów skorzysta³y ponad 53 tysi¹ce studentów, a na nasze uczelnie przyjecha³o 13 tysiêcy zagranicznych stypendystów. Polscy studenci i wyk³adowcy najliczniej wyje¿d¿aj¹ na uczelnie w Niem-

Ale nie na g³êbok¹ wodê...

hoæ wyjazd na zagraniczn¹ uczelniê to spore wyzwanie i trzymaj¹cy siê wci¹¿ matczynej spódnicy maturzysta zdecydowanie sobie nie poradzi, to nie jest te¿ tak, ¿e zostaje pozostawiony sam sobie. Po pierwsze – na pewno mo¿e liczyæ na pomoc swoich rodaków, którzy ju¿ przetarli szlaki na danej uczelni. Poza tym wiêkszoœæ zagranicznych uczelni – np. brytyjskich – jest doskonale przygotowana na przyjêcie w swe mury obcokrajowców i u³atwienie im aklimatyzacji w obcym kraju.

czech, Francji, Hiszpanii, W³oszech i Wielkiej Brytanii – w ramach projektu Erasmus uczestnicz¹ uczelnie z krajów cz³onkowskich Unii Europejskiej, trzy kraje Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Lichtenstein i Norwegia), do zakwalifikowania w programie kandyduje te¿ Turcja. Uczestnikiem programu mo¿e byæ student przynajmniej drugiego roku studiów dziennych, zaocznych i wieczorowych oraz uczestnicy studiów doktoranckich. Niestety, w programie nie mog¹ uczestniczyæ studenci ostatniego, pi¹tego roku studiów magisterskich. Co wa¿ne, stypendium Erasmus mo¿e byæ przyznane tylko osobom, które na zagranicznej uczelni podejmuj¹ studia na tym samym kierunku, co na uczelni macierzystej. Pobyt mo¿e trwaæ od trzech miesiêcy nawet do roku, a wszystkim studentom, którzy zostali zakwalifikowani do uczestnictwa w programie jest przyznawane stypendium (jego wysokoœæ zale¿y od kosztów utrzymania w danym kraju i œrednio wynosi ok. 300 euro).

org.pl

mus. www.eras

SONDA Tegoroczni maturzyœci o studiach za granic¹ Karolina: Ci¹gle naszym uczelniom daleko do ich europejskich odpowiedników. Prawda jest taka, ¿e wszystko rozbija siê o pieni¹dze – gdzie naszym laboratoriom do tych europejskich? Marz¹ mi siê studia praktyczne, zwi¹zane z ¿yciem – prawdziwe æwiczenia a nie nauka teorii, jak to niestety czêsto jest u nas. Poza tym kadra naukowa – u nas ma³o kto zostaje, wiêkszoœæ tych najlepszych ju¿ wyk³ada na uczelniach na ca³ym œwiecie. Sebastian: Nie rozumiem tego zach³yœniêcia siê zagranicznymi studiami – ma³o mamy dobrych uczelni w Polsce? Naprawdê jest w czym wybieraæ, a Ci, którzy koniecznie musz¹ studiowaæ w Anglii czy Niemczech to dla mnie trochê pozerzy, którzy nie bardzo wiedz¹, na co wydaæ kasê rodziców.

CZAS NA STUDIA

Moda na Nie wiesz, jakie studia wybraæ? Poszukujesz nowych wyzwañ? Zastanawiasz siê, jak¹ pracê chcia³byœ wykonywaæ? Jesteœ ¿¹dny nowych wra¿eñ? Nie marnuj roku, siedz¹c w domu, w³ócz¹c siê bez celu po mieœcie albo patrz¹c, jak Twoi znajomi zaczynaj¹ byæ studentami. Zamiast trwoniæ czas, zrób sobie przerwê od codziennoœci!

gap year

Przerwa w ¿yciorysie Gap year (ang. roczna przerwa) to okreœlenie wyjazdu, niekoniecznie rocznego, którego celem jest zdobycie nowych umiejêtnoœci i doœwiadczeñ. Mo¿na w tym czasie pomagaæ biednym w krajach Trzeciego Œwiata lub pracowaæ jako budowlaniec w Wielkiej Brytanii. Mo¿na te¿ potraktowaæ ten czas jak wakacje i w³óczyæ siê w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, czym siê zajmowaæ w przysz³oœci. Ci, którzy bior¹ tak¹ przerwê od codziennoœci, nazywani s¹ po prostu gapersami. Has³o gap year robi karierê w krajach anglosaskich (i nie tylko) od wielu lat. Nawet cz³onkowie brytyjskiej rodziny królewskiej promowali takie wyjazdy, bior¹c w nich osobiœcie udzia³. Ksi¹¿ê William pracowa³ przy pracach konserwatorskich w Chile, a jego m³odszy brat Harry wybra³ siê na wolontariat do Afryki Po³udniowej. Ca³y œwiat móg³ obserwowaæ m³odych ludzi, którzy na kilka miesiêcy wyjechali do Azji, ¿eby pomagaæ poszkodowanym w tragicznym trzêsieniu ziemi w 2004 roku.

Moda na przerwê od codziennoœci dopiero pojawia siê w naszym kraju. Na taki wyjazd najczêœciej decyduj¹ siê absolwenci szkó³ œrednich albo ci, którzy edukacjê uniwersyteck¹ ju¿ skoñczyli. Polscy gapersi to tak¿e czêsto osoby na urlopach dziekañskich. Wszystkich ³¹czy fakt, ¿e przed wkroczeniem w doros³y i odpowiedzialny œwiat chc¹ wykorzystaæ ostatnie chwile wolnoœci do zdobycia

nowych doœwiadczeñ. Tego, czego nauczy ich œwiat, nie zdobêd¹ na ¿adnej uczelni. Czas po ukoñczeniu szko³y œredniej lub studia to ostatnie lata, kiedy mo¿na w miarê ³atwy sposób zrobiæ sobie przerwê w ¿yciorysie. – Zawsze istnia³o takie zjawisko. M³odzi chcieli ruszyæ w œwiat, ¿eby poznaæ jak najwiêcej – wyjaœnia dr Maciej Dekreszczuk, socjolog. Dodaje, ¿e ¿yjemy w bardzo

CZAS NA STUDIA usystematyzowanym œwiecie, który ograniczony jest wieloma regu³ami. Trudno siê wyrwaæ poza ten system, a taki wyjazd w nieznane to umo¿liwia. – Teraz to zjawisko ma szansê rozwijaæ siê w Polsce, poniewa¿ ¿yjemy w wolnym kraju. Wczeœniej nie by³o takich mo¿liwoœci ze wzglêdu na panuj¹cy ustrój – niewielu by³o szczêœliwców, którzy mogli wyje¿d¿aæ. Obecnie spragnieni wra¿eñ o wiele szybciej mog¹ dostaæ siê w odleg³e zak¹tki Afryki czy Ameryki Po³udniowej, a i koszt takiej podró¿y relatywnie zmala³. Poza tym mo¿liwoœci zarobienia pieniêdzy na taki wyjazd s¹ o wiele wiêksze. Czêstym scenariuszem gap year jest wyjazd do pracy za granicê tylko po to, ¿eby zdobyæ œrodki na dalsze podró¿owanie.

Jak oni to robi¹? Za granic¹ moda na przerwê zaowocowa³a rozkwitem ca³ego przemys³u z tym zwi¹zanego. W Wielkiej Brytanii firmy z tej bran¿y prze¿ywaj¹ ostatnio boom; w ich ofercie mo¿na znaleŸæ wyjazdy na specjalistyczne szkolenia lub kursy w odleg³ych zak¹tkach œwiata maj¹ce pomóc w osobistym rozwoju uczestników. Studenci czêsto wybieraj¹ na przyk³ad ekstremalne ekspedycje zwi¹zane z kierunkiem studiów, takie jak wyprawa badawcza po oceanie dla studentów biologii.

Dziêki gap year mo¿esz zdobyæ nowe umiejêtnoœci, prze¿yæ fascynuj¹ce przygody lub po prostu odpocz¹æ od codziennoœci. Popularnoœci¹ ciesz¹ siê równie¿ wyjazdy zwi¹zane z pomaganiem innym. Coraz wiêcej organizacji zajmuje siê wiêc wysy³aniem m³odych ludzi do pracy w biednych zak¹tkach œwiata jako wolontariuszy. Przez kilka miesiêcy mo¿na uczyæ dzieci angielskiego albo organizowaæ szko³ê czy punkt medyczny w którymœ z krajów Trzeciego Œwiata. M³odoœæ i zaanga¿owanie przek³adaj¹ siê na polepszenie ¿ycia innym. Wolontariuszami zostaj¹ tak¿e ludzie po studiach, którzy maj¹ ju¿ doœæ wyœcigu szczurów i chc¹ zrobiæ w swoim ¿yciu coœ pozytywnego. Na co dzieñ nie mamy bowiem wielu mo¿liwoœci, ¿eby daæ innym trochê dobra. Zainteresowanie ró¿nego typu wyjazdami jest ogromne. Wed³ug dziennika „The Independent” corocznie w tak¹ podró¿ wybiera siê z Wielkiej Brytanii ponad 200 tysiêcy osób. Wiêkszoœæ z nich to m³odzie¿ po ukoñczeniu szko³y, która co prawda wybiera siê na studia, ale chce najpierw odetchn¹æ b¹dŸ spróbowaæ innego ¿ycia. Wyje¿d¿aj¹ tak¿e ci, którzy zakoñczyli edukacjê i nie wiedz¹, co chc¹ robiæ w przysz³oœci. Wszyscy jednak poœwiêcaj¹ ten czas na robienie czegoœ innego ni¿ w codziennym ¿yciu.

Wyjazd to równie¿ okazja, aby bezinteresownie pomóc innym. W Stanach Zjednoczonych m³odzi ludzie mog¹ nawet skorzystaæ ze specjalnego programu kredytowego, aby zdobyæ œrodki na wyjazd. Oprócz mniej lub bardziej zorganizowanych form wyjazdu gap year mo¿e byæ po prostu w³óczêg¹ po œwiecie. Czasami ³¹czy siê j¹ z prac¹ w mniej „powa¿nych” zawodach, czasami jeŸdzi siê za od³o¿one wczeœniej pieni¹dze. Za ka¿dym razem poznaje siê nowe

CZAS NA STUDIA kultury, miejsca, sytuacje. Przez jakiœ czas mo¿na byæ sobie sterem, ¿eglarzem i okrêtem.

Przerwa po polsku Gapowanie w Polsce jest jeszcze ma³o popularne. Wystarczy jednak wpisaæ odpowiednie has³o w dowoln¹ wyszukiwarkê internetow¹ i szybko znajdziemy mnóstwo osób zainteresowanych tym tematem. Otwarcie granic i globalizacja kultury sprawiaj¹, ¿e równie¿ m³odzi Polacy chc¹ doœwiadczaæ œwiata w niecodzienny sposób i podró¿owaæ po dalekich krajach.

– Gdy zaczynasz podró¿owaæ, twe oczy otwieraj¹ siê na to, jak mo¿na funkcjonowaæ poza systemem i zgni³ym œwiatem kapitalizmu, korporacji i wszystkiego, co ci¹gnie ciê ku ziemi. Ani razu w czasie podro¿y nie przysz³o mi na myœl, ¿e z czegoœ rezygnujê. Wrêcz przeciwnie, ju¿ zastanawiam siê, co tu zrobiæ, by znów wyruszyæ w podró¿ – pisze Karolina Urbañska, która podró¿owa³a po Indiach.

z realizacj¹ projektu, poniewa¿ koszty ich podró¿y, wy¿ywienia, zakwaterowania i ubezpieczenia s¹ pokrywane. Wolontariusze otrzymuj¹ tak¿e comiesiêczne kieszonkowe.

Niecodzienne pomaganie

Doœwiadczenie na zawsze

Jeden z u¿ytkowników portalu gapyear.pl zachwal, ¿e wolontariat to idealny sposób na zaliczenie swojego gap year, zanim na dobre wpadnie siê w kierat doros³ego ¿ycia.

M³odzi Polacy wyje¿d¿aj¹ tak¿e jako Jeszcze kilka lat temu wyjazdy na parê wolontariusze. Organizacje, pomagaj¹ce lat za granicê tylko po to, ¿eby poznaæ coœ w znalezieniu dla siebie odpowiedniego – Chcê za rok zrobiæ przerwê w studiach. nowego przed wkroczeniem w „powa¿ny” miejsca, naj³atwiej znaleŸæ w interneSamej trudniej wyjechaæ. Mam œwiat, nie by³y popularne. Jednak ci, którzy cie. Polska Fundacja im. Roberta kole¿anki, ale nie wiem, zdecydowali siê na nie, teraz doceniaj¹ Schumana oferuje wolontariat czy namówiê któr¹œ. swoj¹ decyzjê. Adam £apiñski wyjecha³ w ramach European VolunMo¿e jest tutaj jakaœ po maturze w 2000 roku do Australii. Niezbêdne tary Service (Wolontariat dziewczyna (mo¿e – Wyjazd da³ mi bardzo wiele. Przede Europejski). Wyjazdy 2–3), która te¿ ma wszystkim nauczy³ mnie samodzielnoœci. informacje takie umo¿liwiaj¹ wyw planach rok przemasz 18 lat i jedziesz na drugi koniec i zapalonych gapersów korzystywanie w³asnych Gdy rwy? A jeœli nie ma, œwiata, gdzie nie znasz nikogo i ze wszystto mo¿e zacznie bez trudu znajdziesz umiejêtnoœci, rozwijania kim musisz sobie daæ radê sam, bardzo zainteresowañ, zdobymieæ? Mam kilka szybko musisz staæ siê samowystarczaln¹ w internecie. wania doœwiadczeñ w nociekawych (przynajosob¹ – wyjaœnia. – Ka¿dy taki wyjazd wych dziedzinach, poznamniej wed³ug mnie) bardzo poszerza twój œwiatopogl¹d. wania innych kultur i jêzyków pomys³ów, chêtnie Bêd¹c tak daleko od swoich codziennych obcych. EVS ma na celu wzbopoznam inne. Jest rok na do tej pory spraw, zaczynasz siê do gacanie zestawu narzêdzi, przemyœlenie spraw i zorganinich dystansowaæ. Z czasem jakimi dysponuj¹ organizazowanie – to du¿o – czytamy na portalu zaczynasz siê dystansowaæ cje m³odzie¿owe w pracy gazeta.pl na forum pod has³em gap year. do ca³ego ¿ycia. Nabiez m³odymi ludŸmi poInni maj¹ bardziej sprecyzowane plany. rasz przeœwiadczenia, ¿e Doœwiadczenie, przez umo¿liwianie im – Szukam m³odych ludzi, którzy s¹ chêtni wszystko, co do tej pory które zdobêdziesz, wydawa³o siê bardzo pracy wolontariackiej na oko³o roczny wyjazd, np. najpierw przy ró¿nego rodzaju do Anglii – zarobiæ przez parê miesiêcy istotne, mo¿e okazaæ z pewnoœci¹ projektach zagranicz– a póŸniej za zarobione pieni¹dze jechaæ siê zupe³nie niewa¿ne. zaowocuje nych (ekologicznych, dalej (i te¿ siê chwytaæ prac dorywczych). Przestajesz siê wieloma socjalnych, kulturalW ten sposób zbieraæ doœwiadczenie, rzeczami przejmowaæ. w przysz³oœci. nych etc.). Praca wolonpodró¿owaæ i co najwa¿niejsze poczuæ Dodaje, ¿e taka wyprawa tariuszy nie mo¿e nikomu smak przygody – pisze inny u¿ytkownik bardzo upiêksza te¿ CV, bo naprzynosiæ zysku, zastêpowaæ portalu. wet kiedy nie robi³o siê za granic¹ pracy zarobkowej, ani byæ wykonynic naprawdê powa¿nego w sensie zawoSpo³ecznoœæ internetowa zainteresowawana w zastêpstwie czyjejœ pracy etatowej dowym, to dobrze wygl¹da w ¿yciorysie na tematem wymienia opinie na stronach – czytamy na stronie Fundacji. i pomaga w znalezieniu pracy. gapyear.pl. Mo¿na tam znaleŸæ nie tylko W t a k i m p ro j e k c i e m o ¿ e w z i ¹æ pomys³y innych na to, jak m¹drze taki Ten ostatni powód coraz czêœciej jest udzia³ ka¿dy, kto ma nie mniej ni¿ 18 czas spo¿ytkowaæ, ale tak¿e relacje z mipodawany przez polskich gapersów jako i nie wiêcej ni¿ 25 lat i chce poœwiêciæ swój nionych podró¿y. motyw sk³aniaj¹cy do wyjazdu. Pracoczas, anga¿uj¹c siê w projekt spo³eczny. dawcy dostaj¹ mnóstwo aplikacji i takie Entuzjastyczne i energiczne osoby mog¹ niestandardowe punkty w CV na pewno pomagaæ innym, zdobywaj¹c przy tym zwracaj¹ ich uwagê. W koñcu nie ka¿dy nowe doœwiadczenia. Projekty trwaj¹ od ma tyle odwagi, ¿eby wyjechaæ w nieznane. 6 do 12 miesiêcy, a wolontariusze nie Adam po powrocie zdecydowa³ siê na ponosz¹ ¿adnych wydatków zwi¹zanych studia w £ódzkiej Szkole Filmowej i zacz¹³ pracowaæ w mediach. Tematami tymi zainteresowa³ siê w³aœnie w Australii. Pomys³ na wyjazd w œwiat m³odych ludzi nie ka¿demu wydaje siê jednak œwietnym rozwi¹zaniem. Wielu rodziców zrobi³oby wszystko, by ich pociechy

CZAS NA STUDIA zdobywa³y doœwiadczenie w bardziej tradycyjny sposób i poznawa³y œwiat „na miejscu”. Anglojêzyczni rodzice mog¹ spojrzeæ na strony gapyear.com. Guru takich wyjazdów i za³o¿yciel wortalu, Tom Griffiths, nie tylko z entuzjazmem promuje w mediach idee gap year, ale tak¿e nawo³uje do m¹drego i dojrza³ego podejœcia do podró¿owania, aby by³o ono bezpieczne. Na stronach prowadzone s¹ akcje, które maj¹ uœwiadomiæ m³odym, jak wa¿ne jest posiadanie ubezpieczenia na podró¿, czym mo¿e skoñczyæ siê seks bez zabezpieczenia oraz jak chroniæ siê przed chorobami w egzotycznych krajach. Wszystko to ma uœwiadomiæ m³odym ludziom, ¿e gap year mo¿e byæ œwietn¹ lekcj¹ ¿ycia, jednak trzeba j¹ m¹drze zaplanowaæ. Taka przerwa od codziennoœci bêdzie po¿ytecznym doœwiadczeniem, jeœli spêdzi siê j¹ w odpowiedni sposób. Praca bardziej lub mniej powa¿na, pomaganie innym czy zwiedzanie mo¿e byæ doœwiadczeniem, które ukszta³tuje ca³e doros³e ¿ycie. Gap year to doskona³a okazja, aby nauczyæ siê, jak pracowaæ w zespole, skutecznie komunikowaæ siê, radziæ sobie w zaskakuj¹cych sytuacjach i byæ œwiadomym swoich dzia³añ. Takiej wiedzy nie zdobêdziemy nawet na najlepszym uniwersytecie.

Przyk³adowe oferty dla gapersów:  4-miesiêczny kurs ¿eglarski zakoñczony egzaminem – Australia  Udzia³ w akcji humanitarnej na Sri Lance na terenach dotkniêtych przez tsunami  6-tygodniowy program podró¿y i wolontariatu na Madagaskarze (praca na rzecz instytucji naukowej)  Pobyt w pó³nocnej Norwegii w zamian za pomoc w domu rodziny goszcz¹cej  Intensywna nauka hiszpañskiego na Kostaryce (1 miesi¹c)  Praktyki – praca w agencji public relations w Szanghaju, Chiny  Praca trenera w szkole sportowej dla dzieci w Indiach (1 miesi¹c)  Kanada: kurs zakoñczony zdobyciem uprawnieñ instruktora sportów zimowych (11 tygodni)  „Afrykañska Odyseja” – 9-tygodniowa w³óczêga z Kenii do Republiki Po³udniowej Afryki  3-miesiêczny wolontariat w Afryce Po³udniowej (praca z chorymi na AIDS)  6-miesiêczny wolonatariat w Japonii – praca w oœrodku Czerwonego Krzy¿a  Praktyki dziennikarskie w gazecie codziennej, po³udniowe Indie  Australia, praca fizyczna na farmie w g³êbi l¹du  Praca w charakterze au-pair w USA (op³acona nauka w szkole angielskiego)  Praca w stadninie koni w Nowej Zelandii w zamian za noclegi i wy¿ywienie  ...i setki innych!

Źrod³o: www.gapyear.com

Sylwia Strzałkowska

CZAS NA STUDIA

Przed Tob¹ naprawdê superczas – nawet, jeœli teraz jeszcze tego nie czujesz, za kilka lat z rozrzewnieniem wspomnisz lata studiów. I od Ciebie tylko zale¿y, jak ten czas zachowa siê w Twojej pamiêci. Czas, kiedy odkrywa³eœ siebie? Czas przyjaŸni, które nie skoñcz¹ siê wraz ze zdobyciem dyplomu? Czas szalonych imprez? A mo¿e czas, kiedy ka¿dy dzieñ wykorzysta³eœ Rozwijaj siê! na maksa? Nie stój w miejscu! Inwestuj w siebie, w swój rozwój, nie spoczywaj na lauA mo¿e wszystkiego rach – ca³y czas miej przed sob¹ cel, do po trochu? którego bêdziesz d¹¿yæ. I wcale nie musi to byæ drugi kierunek czy sta¿. Ucz siê Nie przeœpij tych jêzyków, zapisz siê na kurs flamenco lub prawa jazdy, rób zdjêcia, biegaj, lep z gliny studenckich lat – cokolwiek tylko przyjdzie Ci do g³owy i sprawia Ci radoœæ. Kurs masa¿u, szybi ka¿dy rok kiego czytania lub pilotów wycieczek? A czemu nie! Tylko pozornie nie ma – ba, ka¿dy dzieñ to ¿adnego wp³ywu na przysz³¹ pracê – okazuje siê bowiem, ¿e pracodawcy – wyciœnij jak cytrynê!

fot.: Sebastian Kijuk

Wyciœnij studia

jak cytrynê

Tekst: Marianna Malik

chêtnie w swoich szeregach widz¹ ludzi, w których drzemie jakaœ pasja. Oprócz wiedzy i umiejêtnoœci zwi¹zanych

z dan¹ bran¿¹ jest jeszcze coœ, co siê liczy – komunikatywnoœæ, elastycznoœæ, umiejêtnoœæ pracy w grupie, podejmowania decyzji, rozwi¹zywania problemów i organizacji pracy. A tego du¿o lepiej ni¿ na akademickich wyk³adach nauczysz siê w³aœnie podczas realizowania swojej pasji.

Planuj przysz³oœæ! Studia to najlepsza inwestycja w siebie – solidne wykszta³cenie to podstawy dla Twojej drabiny sukcesu, bez niego bêdzie siê wiecznie chwia³a. Ale kluczem do sukcesu jest dobry plan dzia³ania: ¿eby osi¹gn¹æ cel, musisz go najpierw

CZAS NA STUDIA

dobrze zdefiniowaæ. Czas studiów to ostatni dzwonek – musisz wiedzieæ, czego chcesz i jak chcesz to osi¹gn¹æ! Jeœli sam masz z tym k³opoty, skorzystaj z pomocy doradcy zawodowego lub psychologa – jego wiedza i doœwiadczenie na pewno oka¿¹ siê pomocne. Dlaczego zaplanowanie drogi ¿yciowej jest tak wa¿ne? Bo jeœli nie wiesz, dok¹d zmierzasz, mo¿e siê nagle okazaæ, ¿e zmierzasz donik¹d…

Baw siê! Nie sam¹ nauk¹ wszak cz³owiek ¿yje, a studia to nie tylko ostre wkuwanie, ale i studenckie ¿ycie, o którym kr¹¿¹ wrêcz legendy. Niekoñcz¹ce siê imprezy? Mo¿e nie do koñca o to chodzi, ale postaraj siê, by za kilka lat na pytanie o Twoje studenckie czasy nie jawi³ Ci siê jedyny obrazek – Ty nad ksi¹¿kami lub Ty ogryzaj¹cy paznokcie przed sesj¹. Korzystaj z mo¿liwoœci, które daje studenckie ¿ycie (i studenckie legitymacje, a w³aœciwie id¹ce za nimi zni¿ki). Wszystkie wiêksze akademickie miasta kusz¹ koncertami, spektaklami, dyskotekami. Jest tyle filmów do obejrzenia! Na pewno znajdziesz coœ dla siebie – skrzyknij wiêc znajomych z roku i miasto, studencie, nale¿y do Was!

Anga¿uj siê! Czy w tej wszechobecnej pogoni za karier¹ jest jeszcze miejsce na bezinteresownoœæ? Oj, zadbaj o to, by by³o! Studia to œwietny czas, ¿eby daæ trochê siebie innym. Zainteresuj siê wolontariatem – na pewno znajdziesz sposób, ¿eby pomagaæ innym, a jednoczeœnie czerpaæ z tego samemu radoœæ i satysfakcjê. Co mo¿esz robiæ? Dos³ownie wszystko! Pisaæ kartki pocztowe

CZAS NA STUDIA do chorych dzieci, udzielaæ korepetycji w œwietlicach œrodowiskowych, zbieraæ kasê na szczytne cele, zaanga¿owaæ siê w ochronê dzikich zwierz¹t lub pomóc tym bli¿ej, w schronisku. A to tylko czubek góry lodowej! Z badañ wynika, ¿e w 2008 roku blisko 4 mln Polaków poœwiêci³o swój czas na bezinteresown¹ pomoc innym – a wiêkszoœæ z nich ma wy¿sze wykszta³cenie. Mo¿e czas, byœ do nich do³¹czy³?

Nie bój siê pracy! O sukcesie na rynku pracy nie decyduje sama wiedza akademicka – dyplom z wyró¿nieniem to jeszcze nie wszystko. Wa¿ne jest to, czy umiesz wykorzystaæ j¹ w praktyce – a pracodawcy szukaj¹c kandydata do pracy oczekuj¹, ¿e bêdzie on mia³ na swym koncie pewne doœwiadczenia zawodowe. Dlatego warto ju¿ na studiach anga¿owaæ siê w ró¿ne rodzaje jego zdobycia – praktyki, sta¿e, tymczasowe prace, wolontariat a nawet pracê w organizacjach studenckich. Nie ³ap siê jednak byle czego – poszukaj takiego zajêcia, które wpisuje siê w Twój plan zawodowej kariery. Zastanów siê, po co szukasz praktyk czy sta¿u? Nie po to przecie¿, ¿eby móc go sobie tylko wpisaæ do CV – po to, ¿eby nauczyæ siê czegoœ konkretnego. Wybieraj¹c sta¿ nie kieruj siê tym, ile na nim zarobisz – lepiej wybraæ bezp³atny, ale zwi¹zany z tym, co chcesz w przysz³oœci robiæ, ni¿ dobrze p³atny,

ale zupe³nie nie z Twojej bajki. Naprawdê warto zdobyæ umiejêtnoœci, kwalifikacje i wiedzê w zamian… za brak wynagrodzenia. Potraktuj to jak d³ugofalow¹ inwestycjê – czas na robienie kasy jeszcze przyjdzie, zobaczysz.

Podró¿uj! Wszystkie egzaminy zdane w sesji, ¿adnej poprawki, ¿adnego przenoszenia na wrzesieñ i przez najbli¿szych kilka lat masz trzymiesiêczne wakacje! Cz³owieku, wykorzystaj to, bo to siê wiêcej nie powtórzy! Skoñczysz studia, pójdziesz do pracy a tam marnych dwadzieœcia kilka dni urlopu (a na pocz¹tku swojej zawodowej kariery bêdzie Ci przys³ugiwa³o zaledwie dwadzieœcia!). Czas studiów to najlepszy okres na zobaczenie kawa³ka œwiata – bo, po pierwsze, d³uuugie wakacje, a po drugie, przys³uguje Ci jeszcze mnóstwo zni¿ek (na œrodki transportu, noclegi, wstêpy do muzeów i galerii), dziêki czemu naprawdê nie trzeba okraœæ banku, ¿eby ruszyæ w fascynuj¹c¹ podró¿.

Studia to najlepsza inwestycja w siebie – solidne wykszta³cenie to podstawy dla Twojej drabiny sukcesu, bez niego bêdzie siê wiecznie chwia³a.

CZAS NA STUDIA

Jêzyki obce

nie s¹ mi obce

Znajomoœæ jednego jêzyka obcego to dziœ standard. Jeœli chodzi o angielski – to wrêcz koniecznoœæ. Ró¿ne s¹ metody nauki jêzyków i sposoby potwierdzaj¹ce stopieñ ich opanowania. Na studiach masz mo¿liwoœæ sprawdzenia siê w danym jêzyku, poprawienia jego znajomoœci, uzyskania certyfikatu. Wykorzystaj ten czas! Tekst: Adam Zmitrowicz Gdy szuka³em pracy na wakacje, jeden z menad¿erów knajpki, do której zawita³em, spyta³ mnie o znajomoœæ jêzyków obcych. Gdy us³ysza³, ¿e angielski, odpar³: – To oczywiste, angielski to teraz nasz drugi jêzyk ojczysty i jego znajomoœæ, jak umiejêtnoœæ dodawania, jest wrêcz obowi¹zkowa. Nie traktujê go jak jêzyka obcego, ale jak oczywist¹ umiejêtnoœæ. Oryginalne pogl¹dy menad¿era, z a p e w ne t r o c h ê p r z e s a d z one, sprowokowa³y mnie do znalezienia sposobu, by w przysz³oœci móc udowodniæ, ¿e angielski angielskiemu nierówny. Wpisaæ w CV znajomoœæ tego czy innego jêzyka w zasadzie mo¿e ka¿dy: ten, co uczy siê go dwa lata i ten, co ma zdany odpowiedni egzamin...

„

Legitymacja studencka Po co komu certyfikat? na to kasy – zanuci³ znad Red to– Szkoda nie tylko dokument Hot Chili Peppersów mój kolega z aka“obywatela” konkretnej demika. – Niektóre firmy same sprawszko³y. To przepustka Miêdzynarodowy certyfido œwiata zni¿ek. kat jêzykowy mo¿e stanowiæ

„

podstawê do zwolnienia studenta z egzaminu lub zaliczenia koñcz¹cego lektorat jêzyka obcego.

dzaj¹ opanowanie leng³icza, a niektóre og³oszenia o pracê zamieszczaj¹ np. po angielsku. Nie kumasz, nie idziesz i wstêpna selekcja jest.

Musia³em przyznaæ mu racjê. Choæ w czêœci. Przecie¿ tylko dziêki temu, ¿e legitymujê siê jakimiœ dyplomami jêzykowymi, nie przyjm¹ mnie do pracy. Postanowi³em sprawdziæ dog³êbniej, czy jego teoria nie jest bezpodstawna. Specjalista ds. personalnych, Paulina Wnêk z firmy Helwett-Packard, powiedzia³a mi, ¿e osoba z certyfikatem jêzykowym na pewno bêdzie mia³a pewn¹ przewagê nad osob¹ go nieposiadaj¹c¹, ale firma podczas rozmowy kwalifikacyjnej i tak sprawdza znajomoœæ ¿ywego jêzyka, pos³ugiwanie siê nim w ¿yciu, nie w akademickiej wersji.

Jako posiadacz miêdzynarodowego certyfikatu jêzykowego, szukaj¹c pracy (nawet sezonowej) poza granicami Polski, masz szanse na coœ wiêcej ni¿ zmywak. Oczywiœcie teoria, ¿e taki dokument to zbyteczny balast, jest mocno przesadzona. Niew¹tpliwie jest to ogromny atut. Mgr Hanna Tarnowska, dyrektor Centrum Nauczania i Certyfikacji Jêzyków Obcych UMCS w Lublinie wyjaœnia: – Zgodnie z nowym programem nauczania jêzyków obcych, miêdzynarodowy certyfikat jêzykowy mo¿e stanowiæ podstawê do zwolnienia studenta z egzaminu lub zaliczenia koñcz¹cego lektorat jêzyka obcego. Certyfikat jêzykowy to konkretny dokument, oficjalne poœwiadczenie przez miêdzynarodow¹ organizacjê znajomoœci jêzyka na jakimœ poziomie. Sam fakt zdecydowania siê i przyst¹pienia do egzaminu najbardziej opornego studenta mobilizuje do przygotowania siê do wiêkszej pracy i zainwestowania w siebie. Jest to wiêc przede wszystkim dokument miêdzynarodowy i cechuje

CZAS NA STUDIA go uznawalnoœæ w innych krajach Europy (i nie tylko). W przysz³oœci wiêc, jako posiadacz takiego dokumentu, szukaj¹c pracy nawet sezonowej poza granicami, mam szanse na coœ wiêcej ni¿ zmywak. Papier przyda siê te¿ podczas studenckich wymian miêdzyuczelnianych (uczelnie czasem przeprowadzaj¹ test znajomoœci jêzyka, zanim zakwalifikuj¹ studenta do programu wymiany).

Czy same zdolnoœci wystarcz¹? Polski aktor Andrzej Seweryn to jeden z niewielu cudzoziemców, którzy nale¿¹ do elitarnego zespo³u Comédie Française (to francuski teatr narodowy znajduj¹cy siê w Pary¿u). Gra tam po francusku, w narodowym repertuarze francuskim, przed francusk¹ publicznoœci¹. Znakomicie opanowa³ jêzyk Moliera. Do legendy wesz³a metoda, któr¹ stosowa³, by perfekcyjnie opanowaæ i wyæwiczyæ francusk¹ artykulacjê: na g³os czyta³ gazety z o³ówkiem w zêbach. Przed spektaklem

Certyfikat przyda siê podczas studenckich wymian miêdzyuczelnianych. Choæ uczelnie czasem przeprowadzaj¹ jeszcze test znajomoœci jêzyka, zanim zakwalifikuj¹ studenta do programu wymiany, bior¹ pod uwagê posiadanie certyfikatów. z kolei powtarza³ tekst do tysi¹ca razy. Jak widaæ, motywacja, systematycznoœæ, determinacja s¹ bardzo istotne w nauce jêzyka. Wiêc jeœli jedyn¹ motywacj¹ jest chêæ uzyskania papierka, bêdzie Ci trudno. Jeœli uda³oby siê w naukê jêzyka wci¹gn¹æ swoje hobby, by³oby wspaniale – nawet jeœli Twoim g³ównym zainteresowaniem jest siedzenie w necie. Przecie¿ za pomoc¹ komunikatora mo¿esz szlifowaæ jêzyk z obcokrajowcem, który ma podobne zainteresowania. Mój wspó³lo-

KATALIZATORYnauki jêzyka Systematyczność Przy nauce jêzyka nic nie da siedzenie kilka godzin dziennie raz na dwa tygodnie. Lepiej na naukê poœwieciæ jednorazowo mniej czasu, ale zakuwaæ czêœciej. To bardziej efektywna praca.

Cierpliwość Znany jest fakt, ¿e (jak to ma te¿ miejsce przy ró¿nego typu treningach sportowych i grach komputerowych) na pocz¹tku efekty nauki s¹ szybko widoczne. Dopiero po jakimœ czasie zaczynaj¹ siê trudnoœci, nie wszystkie tajniki jêzyka opanujesz od razu. Trzeba cierpliwoœci, by to zrozumieæ.

Utrwalanie S³uchanie wiadomoœci, piosenek, nagranych lekcji w jêzyku, którego siê uczysz – nawet bez pe³nego zrozumienia oswaja z intonacj¹, melodi¹ jêzyka. To wa¿ne, choæ wydaje siê byæ banalne.

Sprawdzanie W internecie dostêpne s¹ przeró¿ne testy sprawdzaj¹ce stopieñ opanowania jêzyka. Wykorzystaj je, by przekonaæ siê, co sprawia Ci najwiêksz¹ trudnoœæ i nad czym musisz jeszcze popracowaæ.

Komunikacja Ogl¹daj filmy bez lektora (tylko z napisami lub nawet bez nich). Porozmawiaj z kimœ przez komunikatory internetowe lub na ¿ywo z kimœ od dzieciñstwa pos³uguj¹cym siê jêzykiem, którego siê uczysz.

kator pokona³ opór do rozmów po angielsku, podrywaj¹c dziewczyny na necie. Niestety, jego s³ownictwo jest bardzo ubogie, monotematyczne ;-).

Która z metod jest najlepsza? Nie ma jednej jedynej najlepszej metody nauki jêzyka. Ale jest kilka naprawdê sprawdzonych, które warto poleciæ.

Przed podejœciem do egzaminu sprawdŸ swój poziom w teœcie on-line, zapoznaj siê ze wzorami egzaminu oraz skorzystaj z bezp³atnych porad na konsultacjach jêzykowych w szko³ach jêzyków. Mo¿esz tak¿e przyst¹piæ do egzaminu próbnego.

 Metoda Callana

Na zajêciach mówisz, mówisz, mówisz (oczywiœcie w jêzyku obcym). Nauczyciel te¿ mówi, tylko ¿e cztery razy szybciej ni¿ podczas tradycyjnych szkolnych zajêæ i tak¿e w jêzyku, którego Ciê uczy. 95 proc. lekcji to rozmowa. Po polsku us³yszysz podczas zajêæ jedynie t³umaczenie nowych s³ówek, a pytania i ca³a reszta (np. omawianie gramatyki) przekazywane s¹ w jêzyku, którego siê uczysz. Jesteœ wyrywany do odpowiedzi przez lektora kilkanaœcie razy podczas lekcji i jeœli pope³nisz b³¹d w wymowie,

Jeœli masz jakiekolwiek opory w mówieniu w obcym jêzyku, jeœli wstydzisz siê, boisz odezwaæ, boisz kompromitacji – to jest metoda dla Ciebie, choæby ze wzglêdu na koniecznoœæ czêstych odpowiedzi na lekcjach. Praca nad pewnoœci¹ siebie to wa¿na sprawa – w pos³ugiwaniu siê jêzykiem i nie tylko. od razu zostajesz poprawiony. Nigdy nie wiesz, kiedy bêdziesz zapytany. Koncentracja na zajêciach jest wiêc podstaw¹, a szybkie tempo powoduje, ¿e myœlisz wiêcej w jêzyku, którego siê uczysz i przez to mniej starasz siê t³umaczyæ w myœlach s³owa, których u¿ywasz. To sprzyja szybszemu opanowaniu jêzyka. Po prostu mówisz i uczysz siê komunikowaæ z innymi. Poznajesz tzw. jêzyk ¿ywy, czyli taki, którym bêdziesz musia³ pos³ugiwaæ siê w przeró¿nych sytuacjach ¿yciowych.

 Blended learning

Metoda ta bêdzie niebawem przebojem w nauce jêzyków. Wykorzystuje ona najnowsz¹ technikê (internet, multimedia, systemy rozpoznawania mowy, komunikatory) i tradycyjne spotkania z lektorem. £¹czy ze sob¹ te sposoby nauki. Na tzw. platformie edukacyjnej masz swój multimedialny podrêcznik, swoje has³o i login. Tylko od Ciebie zale¿y, jak, kiedy i ile czasu poœwiêcisz na naukê. Ale nie pozostajesz bez kontroli, bezkarny! Twoje postêpy ocenia i kontroluje tzw. tutor online. Sprawdza, ile razy logowa³eœ siê

Metoda dobra dla osób lubi¹cych nowinki techniczne. Wad¹ jej mo¿e byæ brak kontaktu z grup¹, uczniami w tradycyjnym tego s³owa znaczeniu. na platformie, ile czasu i jakie æwiczenia robi³eœ, jak sobie z nimi poradzi³eœ. Mo¿e wys³aæ Ci mejla przypominaj¹cego, ¿e Twoje wagary ju¿ za d³ugo trwaj¹ i pora wzi¹æ siê do roboty.

JĘZYK FRANCUSKI Je¿eli chcesz studiowaæ we Francji, zdob¹dŸ te certyfikaty! – DELF (Diplôme d’Etudes en Langue Française) Dzieli siê na dwa poziomy: DELF 1er degré (œwiadectwo znajomoœci jêzyka francuskiego w stopniu podstawowym) i DELF 2er degré (poœwiadcza znajomoœæ jêzyka i kultury francuskiej w stopniu zaawansowanym). To najbardziej popularny egzamin z tego jêzyka w Polsce wœród kandydatów na studia we Francji. – DALF (Diplôme Approfondi de Langue Française) Zdany pomyœlnie egzamin potwierdza znajomoœæ ogólnego jêzyka francuskiego na poziomie uniwersyteckim. Warto, by legitymowali siê nim chc¹cy nauczaæ tego jêzyka w Polsce i kandydaci na studia we Francji (zwalnia z egzaminu przy ubieganiu siê na wy¿sze uczelnie we Francji, z testu z jêzyka francuskiego niezbêdnego do wpisu na studia w tym kraju). Warunkiem dopuszczenia do DALF jest zaliczenie w ca³oœci DELF 2er degré.

 Fiszki

Ma³e, estetyczne, porêczne kartoniki ze s³ówkami w obcym jêzyku na jednej stronie i z t³umaczeniem na jêzyk obcy na stronie odwrotnej. U³o¿one tematycznie w specjalnych pude³kach s¹ œwietnym pomys³em na zwiêkszenie zasobu s³ownictwa jêzyka, którego siê uczysz. Opracowano ju¿ profesjonalnie

fiszki dla poszczególnych poziomów opanowania jêzyka (wiêcej na www. fiszki.pl).

Prosta i bardzo przejrzysta forma nauki – dobra dla znudzonych wymyœlnymi multimedialnymi sposobami albo dla tych z ograniczonym dostêpem do multimediów.

CZAS NA STUDIA

JĘZYK NIEMIECKI – Certyfikaty na poziomie A1, A2 (Start Deutsch 1, Start Deutsch 2) s¹ np. wymagane, je¿eli obcokrajowiec spoza Unii Europejskiej ubiega sie o sta³y pobyt w Niemczech b¹dŸ o obywatelstwo niemieckie. Równie¿ urzêdy pracy w Niemczech czêsto uznaj¹ certyfikat na poziomie A w przypadku pracowników sezonowych.

www.goethe.de

Tu znajdziesz wszystkie ceny, wzory egzaminów i ogólne informacje na temat certyfikatów z jêzyka niemieckiego w Goethe-Institut.

– Bardzo popularny w Polsce jest certyfikat na poziomie B1 (Zertifikat Deutsch), który dokumentuje

W obcym języku potrafią się porozumiewać:

– Egzamin na poziomie C1 (Goethe Zertifikat C1 – Zentrale Mittelstufenprüfung) odpowiada wiedzy analogicz-

osoby z wyższym wykształceniem:

Znajomoœæ jêzyków obcych wœród Polaków (podzia³ ze wzglêdu na wiek)

83 proc.

18–24 lata: 77 proc.

osoby ze średnim wykształceniem:

56 proc. Źródło: CBOS

znajomoœæ jêzyka niemieckiego porównywaln¹ do wymagañ matury podstawowej. Egzaminy na poziomie B2 (Goethe-Zertifikat B2 – Zertifikat Deutsch für den Beruf) zwalniaj¹ natomiast z lektoratów na uczelniach w Polsce i s¹ uznawane przez niemieckie urzêdy pracy (przydatne np. dla lekarzy ubiegaj¹cych siê o pracê w Niemczech).

25–34 lata: 59 proc. 35–44 lata: 41 proc. Źród³o: CBOS

nej do wymaganej na maturze rozszerzonej, potrzebuj¹ go np. przewodnicy turystyczni. Egzamin ten wystarczy do podjêcia studiów na niektórych niemieckich uczelniach (kiedyœ uprawnia³ w polskich szko³ach do nauczania jêzyka niemieckiego). – Obecnie, aby uczyæ jêzyka niemieckiego w szko³ach, potrzebny jest egzamin na poziomie C2 (Goethe-Zertifikat C2 – Zentrale Oberstufenprüfung, Kleines Deutsches Sprachdiplom, Großes Deutsches Sprachdiplom). Wszystkie te egzaminy uprawniaj¹ równie¿ do podjêcia studiów na wszystkich niemieckich uczelniach. Przed podejœciem do egzaminu radzimy sprawdziæ swój poziom w teœcie on-line, zapoznaæ siê ze wzorami egzaminu oraz skorzystaæ z bezp³atnych porad na konsultacjach jêzykowych. Istnieje równie¿ mo¿liwoœæ przyst¹pienia do egzaminu próbnego.

W œ r ó d l u d z i m ³ o d y ch najwiêcej osób zna jêzyk angielski: 63 proc. w grupie do lat 24. Drugim co do popularnoœci jêzykiem jest niemiecki – zna go prawie co czwarty m³ody cz³owiek, a dopiero na trzecim miejscu znalaz³ siê rosyjski. Źród³o: CBOS

CZAS NA STUDIA

JĘZYK ANGIELSKI – Cambridge ESOL – jedne z najpopularniejszych kwalifikacji jêzykowych na œwiecie – oferowane s¹ na piêciu poziomach zaawansowania: 1. CPE (Certificate of Proficiency in English, poziom C2 Europejskiego Systemu Opisu Kszta³cenia Jêzykowego Rady Europy) – wymaga najwy¿szego poziomu znajomoœci jêzyka angielskiego, egzamin uznawany jest przez instytucje szkolnictwa wy¿szego w wielu krajach, w³¹czaj¹c w to wiêkszoœæ uniwersytetów w Wielkiej Brytanii. CPE rozpoznawalny jest równie¿ przez wielu pracodawców na œwiecie. Cena – 600 PLN 2. CAE (Certificate in Advanced English, poziom C1) – warunkiem koniecznym do zdania egzaminu CAE jest posiadanie bardzo dobrej znajomoœci jêzyka angielskiego. Egzamin przeznaczony dla osób, które pragn¹ rozpocz¹æ pracê lub studia za granic¹ oraz dla tych, którzy planuj¹ karierê zawodow¹, wymagaj¹c¹ znajomoœci angielskiego. Cena – 570 PLN

www.britishcouncil.pl

Znajdziesz tu linki do testów próbnych opisanych egzaminów, a tak¿e pe³ne listy uznawalnoœci dokumentów.

– Niez³ym zabezpieczeniem wydaj¹ siê te¿ byæ egzaminy oceniaj¹ce umiejêtnoœæ pos³ugiwania siê jêzykiem angielskim na potrzeby okreœlonych zawodów, np.: • ILEC (International Legal English Certificate) oraz TOLES (Test of Legal English Skills) – czyli egzaminy oceniaj¹ce znajomoœæ prawniczego jêzyka angielskiego;

www.britishcouncil.pl

• ICFE (International Certificate in Financial English) – egzamin oceniaj¹cy jêzyk angielski specjalistów z dziedziny finansów i rachunkowoœci, przeznaczony g³ównie dla studentów oraz profesjonalistów pracuj¹cych w tych dziedzinach; • BEC (Business English Certificate) – uznawany przez najwiêksze firmy na ca³ym œwiecie. Doskona³y dla wszystkich tych, którzy pos³uguj¹ siê jêzykiem angielskim w pracy biurowej oraz kontaktach miêdzynarodowych.

3. FCE (First Certificate in English, poziom B2) – najbardziej popularny egzamin w kraju i za granic¹. Stworzony z myœl¹ o œrednio zaawansowanych uczniach. Sprawdza umiejêtnoœæ pos³ugiwania siê jêzykiem angielskim zarówno na potrzeby edukacji szkolnej jak i w ¿yciu codziennym. Cena – 540 PLN 4. PET (Preliminary English Test, poziom B1) – kandydat na tym poziomie powinien byæ w stanie porozumieæ siê z osob¹ pos³uguj¹c¹ siê angielskim jako jêzykiem ojczystym w sytuacjach codziennych. Cena – 300 PLN 5. KET (Key English Test, poziom A2) – pierwszy krok dla tych, którzy rozpoczêli naukê angielskiego i chcieliby zweryfikowaæ znajomoœæ jêzyka. Cena – 285 PLN

CZAS NA STUDIA

SI³A Je¿eli do tej pory nie pozna³eœ bratniej duszy albo obawiasz siê, ¿e studia sprawi¹, ¿e Twój przyjaciel siê oddali i znajdzie nowych znajomych, nie upadaj na duchu! Uwierz, ¿e nowe miejsce i nowe œrodowisko nie skazuj¹ Ciê na samotnoœæ. Na pewno jest taki KTOŒ, kto czeka na Ciebie i chce ofiarowaæ Ci swoj¹ przyjaŸñ! 60

przyjaŸni Czym jest przyjaŸñ?

Jak j¹ znaleŸæ?

Uwa¿a siê, ¿e jest jednym z najpiêkniej+ szych uczuæ, jakie cz³owiek mo¿e ofiarowaæ drugiemu cz³owiekowi. Ta prawdziwa zdolna jest przetrwaæ wszystko. Dla ka¿dego z nas przyjaŸñ mo¿e jednak oznaczaæ coœ innego, bardzo osobistego, subiektywnego i wyj¹tkowego. Niektórzy traktuj¹ równie¿ przyjaŸñ jako preludium mi³oœci, czêsto s³yszy siê stwierdzenia, ¿e bez przyjaŸni nie ma mi³oœci oraz ¿e to w³aœnie przyjaŸñ jest warunkiem udanego zwi¹zku dwojga ludzi.

PrzyjaŸnie miêdzy ludŸmi rodz¹ siê w najdziwniejszych sytuacjach i w ró¿ny sposób. Czasem wystarczy, ¿e codziennie spotykamy siê z t¹ sam¹ osob¹, np. z kole¿ank¹ z klasy, by ta znajomoœæ zamieni³a siê w przyjaŸñ. Jest to chyba najczêœciej spotykany typ przyjaŸni. Wykonywanie tych samych czynnoœci i przebywanie w jednym œrodowisku sprzyja zacieœnianiu wiêzi. Bywa te¿, ¿e przyjacielem staje siê osoba, z któr¹ ³¹cz¹ nas wspólne zainteresowania.

Pewne jest to, ¿e przyjaŸñ sama w sobie jest wartoœci¹, której nie mo¿na jednoznacznie zaszufladkowaæ. Towarzyszy jej zazwyczaj bogaty baga¿ emocji, zachowañ i doœwiadczeñ. PrzyjaŸñ mo¿emy znaleŸæ i mo¿emy j¹ zaofiarowaæ na ka¿dym etapie naszego ¿ycia. S¹ wiêc przyjaŸnie dzieciêce, m³odzieñcze i te doros³e, dojrza³e lub niedojrza³e, krótkotrwa³e i takie na ca³e ¿ycie.

Nudny wyk³ad na temat rozmna¿ania d¿d¿ownic, æwiczenia, do których nie uda³o Ci siê zdobyæ materia³ów, przytrzymanie ciê¿kich drzwi, których gwa³towne zamkniêcie grozi amputacj¹ nogi, spotkanie oko w oko z rewersem, który trzeba wype³niæ, a nie bardzo wiadomo, jak to zrobiæ – takie sytuacje s¹ doskona³¹ okazj¹ do poznania tej rudej z piegami na twarzy, tak œwietnie radz¹cej sobie z bibliotecznym katalogiem, lub tego cichego szatyna, który notuje, jakby nigdy nie s³ysza³ nic równie interesuj¹cego jak kopulacja hermafrodytów.

Szukamy przyjaŸni, bo œwiadomoœæ, ¿e jest taki ktoœ, komu mo¿emy zaufaæ i na kogo mo¿emy liczyæ w trudnych, kryzysowych sytuacjach, czyni nasze ¿ycie pe³niejszym. Z przyjacielem ³atwiej jest iœæ przez ¿ycie, mo¿emy z nim dzieliæ smutki i radoœci. Czasem wystarczy sama tylko myœl, ¿e przyjaciel po prostu jest.

PrzyjaŸñ mo¿e siê zdarzyæ wszêdzie. Tak¿e na uczelni, w której zamierzasz studiowaæ. Je¿eli lubisz pomagaæ innym, to uczelniany wolontariat jest miejscem w sam raz dla Ciebie. Nie doœæ, ¿e bêdziesz

CZAS NA STUDIA

Zaufanie, potrzeba zwierzeñ, umiejêtnoœæ doradzania, podtrzymywania na duchu w trudnych chwilach i niesienia pomocy, a czasem nawet wylania kub³a zimnej wody na g³owê i mocnego potrz¹œniêcia – nierozerwalnie ³¹cz¹ siê z przyjaŸni¹. móg³ siê realizowaæ, to jeszcze spotkasz ludzi pozytywnie zakrêconych, którzy nie tylko pomog¹ Ci przetrwaæ pierwszy, najtrudniejszy rok studiów, ale swoim przyk³adem poka¿¹, ¿e – paradoksalnie! – im wiêcej masz zajêæ, tym wiêcej wolnego czasu. Brzmi niewiarygodnie? Spróbuj, a przekonasz siê, ¿e to prawda!

Co z ni¹ robiæ? Znalaz³eœ przyjaciela i co dalej? Oto jest pytanie! O przyjaŸñ nale¿y dbaæ jak o najdelikatniejsz¹ roœlinê. Odpowiednia pielêgnacja sprawi, ¿e zakwitnie i wyda owoce. W koñcu przyjaŸñ to coœ, co ³¹czy ró¿ne osoby, które nie zawsze bêd¹ nadawaæ na tych samym falach. Warto o tym pamiêtaæ i szanowaæ swoje odmiennoœci. Pamiêæ dotycz¹ca wa¿nych rocznic, obdarowywanie siebie choæby

drobnymi upominkami, sk³adanie ¿yczeñ – to równie¿ jest bardzo wa¿ne w przyjaŸni. PrzyjaŸñ nie jest wynalazkiem doskona³ym, dlatego te¿ i j¹ dopadaj¹ konflikty. Drobna sprzeczka czasami wzmacnia znajomoœæ, ale mo¿e te¿ przerodziæ siê w d³ugotrwa³y kryzys. Dzieje siê tak dlatego, ¿e ludzie w przyjaŸni szukaj¹ potwierdzenia swoich s¹dów, wartoœci i postaw. Chcesz siê dowiedzieæ prawdy o sobie? Pok³óæ siê z przyjacielem! – jak

Joanna, studentka IV roku matematyki Na pierwszym roku zamieszka³am w akademiku z trzema dziewczynami, które mi przydzielono. Wszystkie by³yœmy nie tylko na tym samym kierunku i roku, ale i w jednej grupie. Nie by³ to najszczêœliwszy uk³ad. Jedna z kole¿anek, Agnieszka, od razu postanowi³a, ¿e powinnyœmy stworzyæ zgrany team przyjació³ek, które bêd¹ siê wspiera³y, pomaga³y sobie w nauce, dzieli³y siê notatkami, utrzymywa³y w pokoju porz¹dek wed³ug grafika i stawia³y opór reszcie grupy. Zapomnia³a tylko dodaæ, ¿e jej rola bêdzie siê ogranicza³a do rzucania pomys³ów i wydawania poleceñ. Od pocz¹tku nie satysfakcjonowa³o mnie podobne ¿ycie w sztucznie stworzonej komunie z dyktatorem na czele. Zreszt¹ mia³am ju¿ swoj¹ przyjació³kê (rozdzieli³y nas kierunki i miasta studiów), któr¹ pozna³am w liceum, i w tym momencie na kolejne przyjaŸnie nie mia³am ani czasu, ani ochoty. Oczywiœcie nie oby³o siê bez k³ótni, poniewa¿ Agnieszka nie dopuszcza³a do siebie myœli, ¿e ktoœ œmia³by nie przyklasn¹æ jej wspania³emu pomys³owi. Przez rok zgodnie dar³yœmy koty. Wreszcie przyjê³a do wiadomoœci, ¿e nie zamierzam dzia³aæ pod jej dyktando i swoje dyktatorskie zapêdy skierowa³a w stronê pozosta³ych wspó³lokatorek, którym ten uk³ad idealnie odpowiada³. Ludzie s¹ ró¿ni, i bardzo dobrze, dlatego uwa¿am, ¿e przyjaŸñ to „pakt”, który powinien odpowiadaæ wszystkim stronom. Tak jest w³aœnie ze mn¹ i moj¹ przyjació³k¹ Ani¹.

CZAS NA STUDIA wiele jest w tym powiedzeniu prawdy, odpowie ka¿dy, kto ma za sob¹ choæ jeden powa¿ny konflikt. Powrót do stanu sprzed k³ótni wymaga zarazem du¿ej dojrza³oœci, delikatnoœci i umiejêtnoœci wyci¹gniêcia rêki na zgodê. Zdarza siê jednak, ¿e mimo starañ przyjaŸñ siê koñczy. Przyczyn mo¿e byæ wiele: zbyt du¿a ró¿nica charakterów, która w pewnym momencie okazuje siê nie do pokonania; odmienne pogl¹dy na ¿ycie; zachowania i decyzje, których jedna ze stron nie mo¿e zaakceptowaæ; rzadkie spotkania wynikaj¹ce z dziel¹cej przyjació³ odleg³oœci; k³ótnia, której skutków nie da siê naprawiæ. Warto wtedy zadbaæ, aby rozstanie przebiega³o w jak najlepszej dla obu stron atmosferze. Przecie¿ lepiej jest zachowaæ mi³e wspomnienia... Piêæ lub szeœæ lat studiów to œwietna okazja, aby zawrzeæ interesuj¹ce znajomoœci i poznaæ przyjació³, byæ mo¿e i na ca³e ¿ycie. Okazji ku temu nie zabraknie! Katarzyna Wiedźmińska

Magdalena, 26 lat – Uwa¿a siê, ¿e studia to najwspanialszy okres w ¿yciu ka¿dego cz³owieka i jeœli tylko ma siê tak¹ szansê, powinno siê studiowaæ, ale liceum to okres zawierania najpiêkniejszych i najtrwalszych przyjaŸni. Osoby, które poznacie w ci¹gu tych czterech lat nauki, bêd¹ z Wami na zawsze. Nigdy wczeœniej ani nigdy póŸniej nie bêdziecie mieli takiej okazji na znalezienie przyjaciela, wykorzystajcie wiêc ten czas dobrze... – Z ca³ego przemówienia na rozpoczêcie roku szkolnego dobrze zapamiêta³am zaledwie jeden fragment. Pomyœla³am sobie wtedy, ¿e dawno nie s³ysza³am tak ckliwego steku bzdur. Moj¹ przyjació³kê Agnieszkê pozna³am w szkole podstawowej i nic nigdy nie mia³o tego zmieniæ, wiêc proszê bardzo, mowy dyrektor mo¿e wyg³aszaæ, ale w moim przypadku nie maj¹ one sensu. („Nic nigdy” skoñczy³o siê bardzo szybko – znalaz³yœmy siê w innych klasach, podejrzewam, ¿e ze wzglêdu na identyczne nazwiska, i przyjaŸñ umar³a œmierci¹ naturaln¹ w ci¹gu pierwszego miesi¹ca. Pocz¹tek liceum to zbyt wczeœnie, aby znajomoœæ da³a sobie radê z lekcyjn¹ roz³¹k¹ i spotkaniami kilka razy dziennie podczas przerw). Drugiego wrzeœnia wiêkszoœæ ³awek w klasie by³a ju¿ zajêta. Siedzia³y w nich rozeœmiane, zajête rozmow¹ przyjació³ki. Zna³y siê ze szko³y, z osiedla, kó³ek zainteresowañ – mia³y po prostu wiêcej szczêœcia ni¿ ja i Agnieszka podczas podzia³u na klasy. Usiad³am na pierwszym wolnym miejscu obok Leny. Zna³am j¹ wprawdzie z widzenia, ale nigdy nie mia³am okazji poznaæ bli¿ej. W ten sposób na mojej drodze stanê³a dziewczyna, z któr¹ przyjaŸniê siê do dziœ, czyli ju¿ 11 lat.

g PrzyjaŸñ wyma

ieka drugiego cz³ow ia n a w to p ce k a ia owy  zaufan uchania i rozm ka potrzeba s³ ci oœ tn jê ie m u  odzi ta ok, kiedy zach  bycia ob

Ewelina, studentka II roku filologii angielskiej Skoñczy³am liceum bez przyjació³ki. Mia³am kilka dobrych kole¿anek, ale ¿adnej, której mog³abym powierzaæ najintymniejsze sekrety. Bardzo brakowa³o mi kogoœ bliskiego, a jednoczeœnie nie mog³am siê prze³amaæ, aby zwierzaæ siê kole¿ankom, które mia³am. Lucynê pozna³am przed inauguracj¹ roku akademickiego. Na uniwersytet jecha³yœmy tym samym tramwajem, który w pewnym momencie stan¹³ na zakorkowanej ulicy. Przyjecha³yœmy mocno spóŸnione, wsunê³yœmy siê do auli i cicho chichocz¹c, zajê³yœmy pierwsze wolne miejsca. Od tego momentu jesteœmy nieroz³¹czne. Mo¿emy przegadaæ ca³¹ noc albo nie odzywaæ siê do siebie kilka godzin. Tak wiêc moj¹ przyjació³kê pozna³am przez przypadek.

Adam, student III roku ekonomii Na pocz¹tku studiów pozna³em rodzeñstwo bliŸniaków, Edytê i Tomka. Œwietnie nam siê razem rozmawia³o, uczy³o i imprezowa³o. Mogliœmy razem konie kraœæ. Jednak prawdziwy sprawdzian naszej przyjaŸni przyszed³ wtedy, kiedy po d³ugiej i ciê¿kiej chorobie umar³a moja mama. Mia³em co prawda wsparcie rodziny, ale to dziêki Edycie i Tomkowi nie zawali³em roku. Przepisywali dla mnie notatki, wyjaœniali trudniejsze zagadnienia, bo na zajêciach by³em pó³przytomny, t³umaczyli, ¿e mojej mamie jest teraz lepiej, bo nic ju¿ jej nie doskwiera. Po prostu ze mn¹ byli. Mam nadziejê, ¿e kiedyœ uda mi siê odwdziêczyæ im za to, co dla mnie zrobili.

Studia 50-40-20 lat temu Jak by³o na UJ, UW i Akademii Medycznej kilkadziesi¹t lat temu? Czym i z czego siê wtedy ¿y³o? Opowiadaj¹ studenci z tamtych lat. Tekst: Anna Orzechowska

50 lat temu… koñczy³a Akademiê Medyczn¹ w Warszawie Zofia Jackowska, dziœ emerytowany lekarz stomatolog. – Zaczê³am studia w 1954 r., a wiêc w czasach, w których na medycynê oprócz biologii czy chemii zdawa³o siê… naukê o konstytucji, a dodatkowe punkty mo¿na by³o dostaæ za pochodzenie. Mnie nie przys³ugiwa³y, bo choæ pochodzi³am z ma³ego miasteczka Rozwadowa z wielodzietnej rodziny, tata by³ prywatnym rzemieœlnikiem, a wiêc kimœ, kto nie uchodzi³ za osobê uprzywilejowan¹ w socjalistycznym systemie. Studiowanie stomatologii te¿ wygl¹da³o inaczej ni¿ dziœ. Poza tym, ¿e jednym z wa¿nych przedmiotów na medycynie by³ marksizm, a innym, jak na wszystkich uczelniach, przysposobienie wojskowe, przyszli dentyœci mieli przez 3 lata takie same zajêcia, jak wszyscy lekarze. Te same przedmioty, zaliczenia, egzaminy. Ju¿ na I roku zaczê³y siê ciesz¹ce siê z³¹ s³aw¹ zajêcia w prosektorium. Posz³a plotka, ¿e papierosy zabijaj¹ nieznoœny zapach formaliny. Wiele osób po tych zajêciach zaczê³o paliæ, ja te¿ spróbowa³am, ale uzna³am, ¿e to nie pomaga, wiêc po kilku nieudanych próbach rzuci³am pa-

pierosy. Pamiêtam, ¿e na tych zajêciach trudno by³o uzyskaæ zaliczenia. Do dziœ przechowujê ksi¹¿eczkê preparacyjn¹, z której jestem bardzo dumna. Egzaminy wspominam lepiej. Jako pierwsza na roku zdawa³am biologiê. Egzamin by³ pisemny, ale ja akurat pechowo skaleczy³am przed nim rêkê, p³ucz¹c w misce mas³o. Egzaminator wyj¹tkowo pozwoli³ mi zdawaæ ustnie w terminie zerowym. I choæ postawi³ mi pi¹tkê, wywró¿y³ przy okazji, ¿e dobrej gospodyni ze mnie nie bêdzie. Z czym kojarzy mi siê ¿ycie studenckie? Ze wspóln¹ nauk¹ z kole¿ankami w akademiku ¿eñskim przy Karolkowej (do którego przychodzi³am, bo mieszka³am u siostry). Z wieczorkami poetyckimi i koncertami w klubie stu-

denckim „Medyk” przy ul. Oczki. I z czapkami studenckimi! My mieliœmy bia³e, a politechnika br¹zowe, ich zak³adanie nie by³o obowi¹zkowe, ale nosiliœmy je chêtnie, nie tylko na ró¿ne okazje, ale tak¿e jako zwyk³e nakrycia g³owy. Pierwszy kontakt z pacjentami? Na IV roku podczas zajêæ przy ul. Miodowej. Oczywiœcie, pod okiem doœwiadczonego lekarza, który czuwa³ nad wszystkim. Pewne rzeczy da³o siê przeæwiczyæ na fantomach – na III roku by³y takie modele, którym „leczyliœmy” zêby. Ale niektórych rzeczy nie mo¿na by³o pokazaæ i trzeba by³o siê po prostu uczyæ przy pacjentach. Tak¹ rzecz¹, której przeæwiczyæ na fantomie siê nie da³o by³o np. leczenie kana³owe. Pamiêtam, ¿e pierwszy kana³, który wype³nia³am, przeplombowa³am. Zapamiêta³am te¿ prozaiczne trudnoœci z… ogl¹daniem uzêbienia pacjenta w lusterku. Na pocz¹tku w ogóle nie

CZAS NA STUDIA umieliœmy tego robiæ i woleliœmy g³êboko zapuszczaæ ¿urawia ni¿ patrzeæ w lusterko, w którym i tak nic nie widzieliœmy! Najgorszy egzamin? Z chemii fizjologicznej. Gdy zda³am go na pi¹tkê, kolega powiedzia³, ¿e albo jestem geniuszem, albo… jestem nienormalna. Z egzaminami wi¹¿e siê jeszcze jedno moje wspomnienie. Zdawa³am zawsze

w jednej sukience. Dlaczego? Po prostu nie by³o mnie staæ na drug¹. Ale wymyœli³am sobie, ¿e przynosi mi szczêœcie i chyba nawet sama w to uwierzy³am. Sukienkê z prawdziwego zdarzenia kupi³am sobie dopiero na absolutorium. To by³a wielka uroczystoœæ. Urz¹dzano j¹ w Sali Kongresowej. Tam sk³adaliœmy

przysiêgê Hipokratesa i uroczyœcie, na scenie wrêczano nam karty absolutoryjne (jeszcze nie dyplomy). Po wielkiej gali czeka³ nas VI rok, czyli seria egzaminów z zakresu ca³ych studiów, i dopiero po nim dostawa³o siê dyplom, ju¿ bez tej pompy. Widzê, ¿e impreza w Sali Kongresowej dla studentów dziœ budzi zdziwienie, ale wtedy wszystko by³o pañstwowe i jak przypuszczam, wynajêcie tej ogromnej sali, w której odbywaj¹ siê do dziœ koncerty gwiazd, nic uczelni nie kosztowa³o.

40 lat temu… W 1970 roku Andrzej Sikorowski, póŸniejszy lider grupy Pod Bud¹, dosta³ presti¿ow¹ I nagrodê na Festiwalu Piosenki Studenckiej w Krakowie. By³ wówczas studentem polonistyki UJ. Oto jak mówi o tych czasach: – Nie chcia³bym popadaæ w zachwyty nad czasami g³êbokiej komuny, bo mi do nich daleko. Przyznajê jednak, ¿e ³atwiej by³o wtedy wystartowaæ na estradzie facetowi z gitar¹, który reprezentowa³ œrodowisko studenckie ni¿ komuœ,

Andrzej Sikorowski z zespo³em Pod Bud¹.

O c z y w i œ c i e, z a a n g a ¿ o wa n i e w twórczoœæ estradow¹ odbi³o siê pod koniec na jakoœci mojego studiowania. Gdy by³em na ostatnim roku polonistyki, mój bardzo kochany profesor Tomasz Weiss zapyta³ mnie, gdzieœ tak w marcu, o czym piszê pracê magistersk¹.

Odpowiedzia³em, ¿e nie piszê, bo pan profesor nie wyznaczy³ mi jeszcze tematu. Profesor zaproponowa³ mi wówczas zajêcie siê nowelistyk¹ Gabrieli Zapolskiej. I tym mnie za¿y³! By³em za s³aby, ¿eby siê zorientowaæ, w co siê pakujê, bo gdybym wiedzia³, ile ona nowel napisa³a,

fot.: archiwum Andrzeja Sikorowskiego

kto by teraz wyszed³ na scenê z takim repertuarem, jak mój podczas festiwalu studenckiego w Krakowie. Notable komunistyczni, cokolwiek by o nich mówiæ, bardzo sobie cenili wspó³pracê z m³odymi artystami. Odpowiedzi¹ na zarzuty wobec re¿imu zawsze by³o: – Jak to? My ich nie promujemy? Przecie¿ bard wygrywa Opole! Mieliœmy na studiach i zaraz po nich naprawdê dobre warunki do tworzenia piosenki literackiej i jej promocji. Dziœ stacje radiowe graj¹ zachodnie utwory, ¿eby nie p³aciæ ZAIKS-owi, kiedyœ nadawa³y naprawdê du¿o polskich piosenek. Na wysokim poziomie sta³y te¿ kluby studenckie. Ten, w którym zaczyna³em, na zastêpstwie, w kabarecie Pod Bud¹ (przekszta³conym potem pod moim wp³ywem w grupê muzyczn¹ Pod Bud¹) nazywa³ siê, jak ³atwo zgadn¹æ, Buda. Nasza sympatyczna, mieszcz¹ca siê pod klubem piwnica kabaretowa (nieistniej¹ca ju¿, niestety) znajdowa³a siê w centrum Krakowa. Mieliœmy ca³kiem niez³e wyposa¿enie, bo rektor Akademii Rolniczej, nie¿yj¹cy ju¿ profesor Wojtaszek uwa¿a³ kabaret swojej uczelni za oczko w g³owie i bardzo dba³ o warunki naszej pracy. Dostaliœmy wiêc w³asn¹ salê kabaretow¹, z oœwietleniem, z nag³oœnieniem, a jak na owe czasy (lata 70.) to ju¿ naprawdê by³o coœ. Nasze spektakle w sali, która mieœci³a jakieœ 100 osób, mia³y komplety. Przypomnê, ¿e to w kabarecie Pod Bud¹ wystartowa³ Bohdan Smoleñ, który zaprosi³ mnie do wspó³pracy, a potem zrobi³ karierê w kabarecie TEY, a tak¿e œpiewa³a moja póŸniejsza ¿ona, Greczynka, Chariklia, mama Mai Sikorowskiej. Dziœ nikt ju¿ tak konsekwentnie nie promuje m³odych kabaretów. Zmieni³ siê nawet festiwal studencki w Krakowie. Kompletnie zatraci³ swój charakter i dlatego ju¿ w nim nie jurorujê. Mia³em jeszcze szczêœcie przy³o¿yæ rêkê do poprzednich werdyktów, dziêki którym ktoœ us³ysza³ o zespole Raz Dwa Trzy, Renacie Przemyk czy Grzegorzu Turnale. Dziœ studenckie festiwale nie promuj¹ ju¿ studentów. W ogóle nie o to w nich chodzi. Najwa¿niejsze s¹ telewizja i koncerty gwiazd. To telewizja dyktuje, kto ma w nich wyst¹piæ. Chodzi, oczywiœcie, o znane nazwiska, a nie „œwie¿ych” laureatów. G³êboko nie zgadzam siê z takim rozumieniem festiwalu studenckiego. Ja wyszed³em, podobnie jak Bohdan Smoleñ czy Maryla Rodowicz, w³aœnie ze œrodowiska piosenki studenckiej i nie by³oby mnie tu, gdzie jestem, gdyby mi tego nie umo¿liwiono.

fot.: archiwum Andrzeja Sikorowskiego

CZAS NA STUDIA

Gdy festiwale studenckie by³y jeszcze studenckie...

CZAS NA STUDIA g³oœno bym zaprotestowa³. Nieœwiadomy niczego, zgodzi³em siê. Pojecha³em do Biblioteki Jagielloñskiej, zamówi³em nowele Zapolskiej i gdy zobaczy³em, ile mi tego przywieŸli, ju¿ wiedzia³em, ¿e pracy raczej nie napiszê. I tak siê to skoñczy³o! Niezmiernie bawi mnie, ¿e zosta³em absolwentem filologii polskiej bez dyplomu, a po wielu latach kilka osób o mnie napisa³o prace magisterskie.

odk¹d zaczê³am studia na Wydziale Polonistyki UW – mówi Dorota Nosowska, dziennikarka. – By³ 1990 rok, dla mnie wielka zmiana, wyprowadzka ze Stalowej Woli, a w skali makro – rok po pierwszych czêœciowo wolnych wyborach 1989! Mia³am, jak wiêkszoœæ moich rówieœników, nieŸle namieszane w g³owie, w podstawówce uczono nas np., ¿e zbrodniê katyñsk¹ pope³nili Niemcy, a ju¿ w maturalnej klasie, ¿e Rosjanie. W I klasie by³am jeszcze na obowi¹zkowym pochodzie pierwszomajowym, potem ju¿ nie. Od przyjació³ki ze studiów, absolwentki warszawskiego liceum us³ysza³am: – Co?! Ty chodzi³aœ na pochody pierwszomajowe?! Mnie po mszy na ¯oliborzu gania³o ZOMO! Szczerze mówi¹c, w 1990 r. odetchnê³am z ulg¹, bo skoñczy³o siê dla mnie ¿ycie miêdzy m³otem a kowad³em: miêdzy konkursami poezji radzieckiej a konkursami religijnymi, pochodami 1-majowymi a spotkaniami oazowymi – nie wiem, do czego by mnie takie dalsze balansowanie doprowadzi³o. Na pocz¹tku studiów w Warszawie podoba³o mi siê niemal wszystko. To, ¿e dostajê stypendium i mam swoje pieni¹dze, ¿e wreszcie mam paczkê przyjació³ i mieszkam w du¿ym mieœcie, ¿e nikt siê nie czepia, gdy siê spóŸniê na

fot.: archiwum prywatne

– 20 lat minê³o…

Gdynia 1996. Prace jury festiwalu studenckiego „Bazuna”.

zajêcia. No, nie, nie podoba³a mi siê jedna rzecz – brak wydzia³owej wypo¿yczalni na wydziale, na którym najwiêcej siê czyta³o. Mnóstwo czasu spêdza³am w czytelniach. Niektórzy zawarli jakieœ tajne uk³ady z paniami z czytelni wydzia³owej i nielegalnie wypo¿yczali ksi¹¿ki na noce, ale ja nigdy nie nale¿a³am do osób sprytnych… Na studiach zach³ysnê³am siê kinem i teatrem, potrafi³am obejrzeæ jednego dnia 3 filmy z rzêdu. Zapisa³am siê na zajêcia z historii kina prowadzone w Akademii Filmowej przy Klubie Riviera „Remont” przez prof. Jerzego Toeplitza. Dalsze lata studiów to przede wszystkim moja przygoda z radiem. Ja i kole¿anka by³yœmy nim tak zafascynowane, ¿e trafi³yœmy a¿ do… gabinetu ówczesnego dyrektora IV Programu Polskiego Radia. Pan redaktor Krzysztof Górski, gdy zorientowa³ siê, ¿e koniecznie chcemy chodziæ na radiowe zajêcia ze studentami dziennikarstwa nie dla wpisu do indeksu, tylko dlatego, ¿e kochamy radio, tak siê wzruszy³, ¿e wys³a³ nas… prosto do redakcji! Rzuci³

nas na g³êbok¹ wodê! Niebawem dziêki jego pomocy dosta³yœmy miniaudycjê o poezji œpiewanej. Radio poch³ania³o totalnie! Robi³yœmy relacje z festiwali takich jak Yapa czy Tartak. By³ to czas, gdy funkcjonowa³y liczne imprezy studenckie, ale ich dawni bywalcy narzekali, ¿e to ju¿ nie to, co kiedyœ, inna atmosfera, a ludzie przyje¿d¿aj¹ po nagrody, a nie by siê spotkaæ i poœpiewaæ. Jednak dziœ, gdy s³ucham obecnych studentów, widzê, ¿e nasz rocznik tworzy³ jeszcze oazê naiwniaków kompletnie niemyœl¹cych o przysz³oœci i realizuj¹cych swoje pasje. Ja np., w ogóle nie zastanawiaj¹c siê, co bêdzie póŸniej, szukaj¹c ciekawych zajêæ i dorywczych zarobków, znalaz³am siê w kilku redakcjach czasopism i w radiu. Równoczeœnie chcia³am pisaæ pracê magistersk¹ o czymœ, co mnie pasjonuje, czyli o kobiecoœci i cz³owieczeñstwie w Dziennikach Na³kowskiej i w ten sposób trafi³am na superambitne seminarium prof. Marii Janion. Dziœ powiedzia³oby siê, ¿e pracowa³am na swoje CV, tymczasem ja robi³am tylko to, na co mia³am ochotê. „Planu kariery”, który dziœ zaleca siê studentom, nie uk³ada³am na pewno.