Morderstwa na Sรถdermalmie
Pierwszą i najwspanialszą właściwością natury jest ruch, który ją nieustannie napędza. Jednakże ten ruch jest niczym innym, jak tylko ciągłym następstwem zbrodni, gdyż właśnie dzięki zbrodniom ona go zachowuje. Markiz de Sade1 D. A. F. de Sade, Justyna, czyli nieszczęścia cnoty, tłum. Marek Bratuń, Łódź 1987, s. 58-59. 1
ROZDZIAŁ 1
Mężczyzna, który szedł wzdłuż kanału Pålsund i spojrzał w dół w ciemne wody, zadrżał nieco. Czuł się niespokojny i nie podob§ało mu się to, co wydarzyło się w ostatnim czasie. Zaczął niemal sądzić, że popełnił wielki błąd. Ale było już za późno, aby coś z tym teraz zrobić, myśleć będzie później, kiedy będzie po wszystkim. W każdym razie dotrzymał swojej części umowy, nikt nie mógł powiedzieć inaczej. Jednak trudno było zignorować nieprzyjemne uczucie, które czaiło się w okolicy żołądka. Zerknął do tyłu, ale zobaczył tylko taksówkę, którą przyjechał, stojącą po drugiej stronie kanału, na Söder Mälarstrand. Kierowca siedział i liczył pieniądze, nie zapalając jeszcze lampki z napisem „wolne”. Padał deszcz. Drobna, uporczywa i zimna mżawka. Siąpiło nieprzerwanie od kilku dni, boki kanału były błotniste, a brudnobrązowe sitowie zwisało nad wodą. Przy pomostach nadal cumowały łodzie, czekając na wyciągnięcie. Mężczyzna nie mógł zrozumieć, że nie zrobiono tego zaraz po zakończeniu sezonu, tylko czekano do samego końca. Nagle kanał mógł zamarznąć, a wtedy jest już za późno. Wetknął ręce do kieszeni i przeszedł obok pięknej dębowej łodzi z białym pokładem dziobowym. Właściciel nie zatroszczył się nawet o zdjęcie siedzisk z kokpitu. Jak można zaniedbać łódź do takiego stopnia? Miał ochotę wejść na pokład i zabrać 7
jedną z poduszek do siedzenia tylko po to, by pokazać właścicielowi, jakie to głupie pozwalać takim skarbom leżeć na zewnątrz. Poszedł jednak dalej, ściągając jedynie mocniej pasek wokół płaszcza. Wieczór nadszedł szybko, a mżawka sprawiła, że kanał był spowity niebieskawą mgiełką, która powodowała, że mężczyzna marzł jak pies. Spojrzał na zegarek. Było nieco po dziewiątej wieczorem i pomimo tej dość wczesnej pory nie było w pobliżu ani jednego człowieka. Wielkie wierzby, które pochylały się w stronę powierzchni wody i brak oświetlenia ulicznego robiły swoje. Nie było to miejsce dla samotnych dziewczynek na wychodzenie z psem. Ale on sam nie miał żadnego wyboru, miejsce spotkania było ustalone i jeśli nie pojawiłby się, nie pojawiłyby się również żadne pieniądze. Zszedł z mostu w stronę klubu żeglarskiego Heleneborg. Tuż nad nim wyginało się imponujące przęsło mostu Västerbron, niczym ciemny łuk na tle żółtego nieba. Miejsce spotkania miało być przy postoju 22. Stała tam zacumowana piękna mahoniowa łódź Petterssona2 i kiedy mężczyzna zbliżał się do pomostu, ujrzał, że w kajucie motorówki świeci się światło. Zatrzymał się, próbując zajrzeć przez okno, ale jedyne co widział, to czyjeś plecy. Zawołał, ale nie otrzymał żadnej odpowiedzi i dlatego wyszedł na mostek. Zawołał znowu, ostrożnie stawiając stopę na relingu, i zrobił krok w dół do kokpitu. Łódź zakołysała się i osoba w kajucie odwróciła głowę, po czym natychmiast zgasiła światło. Zrobiło się czarno, że oko wykol, i mężczyzna z trudem rozróżniał Chodzi o typ drewnianej łodzi motorowej.
2
8
kształty w kajucie. Założył, że osoba w środku wystraszyła się i właśnie miał powiedzieć, że to tylko on, kiedy coś mocno uderzyło go w głowę, tuż nad okiem. Najpierw pomyślał, że się poślizgnął, gdyż podłoga z impetem wpadła na niego z ogromną prędkością i przez chwilę wydawało się, że to właśnie ona uderzyła go pros to w twarz. Ale w momencie, kiedy miał się podnieść na czworakach i spojrzeć w górę, zobaczył żelazną rurę i nie zdążył nawet powiedzieć, że ktoś go z kimś pomylił, gdy rura trafiła go w głowę, na zawsze gasząc wszelkie możliwości rozmowy i wyjaśnienia. Te były wyłącznie dla żyjących.
ROZDZIAŁ 2
Komisarz Axel Hake stał w kuchni i opierał się na swojej lasce. Miał szerokie ramiona, krótko przystrzyżone włosy i był ubrany w grubą tweedową marynarkę i dżinsy. – No, idziesz? Spojrzał na swoją siostrę Julię, która stała przy lust rze i próbowała uporządkować swoje zmierzwione włosy. W odróżnieniu od swojego brata nie wyglądała szczególnie dobrze, ale miała piękne, choć ironiczne oczy. Sama uważała, że przypomina rysunek przedszkolaka, na którym żadne proporcje właściwie się nie zgadzały. Nos był kartoflowaty, usta trochę za grube, a twarz nieco nalana. Teraz Julii Hake to nie martwiło, jej wielką pasją było życie weterynarza w lasach Tullinge, a na brak mężczyzn nigdy nie narzekała. Pięknych mężczyzn. Inni jej nawet nie obchodzili. Niektórzy interesują się mężczyznami z poczuciem humoru, mężczyznami mającymi władzę, mężczyznami z ogładą. „Mnie interesują przystojni mężczyźni, po prostu” – zadeklarowała pewnego razu nonszalanckim tonem. Tego dnia jednak Axel Hake podejrzewał, że coś jest nie tak, jak powinno. Julia znalazła nawet starą szminkę, którą rozsmarowywała po wargach i stroiła miny przed lustrem, tak że usta wyglądały jak czerwona rana. – Za godzinę zabieram Siri do przedszkola, więc musisz się zwijać – powiedział i zakołysał się na lasce. 10
Pojechał do swojej siostry z kilkoma kartonami czerwonego wina. Była to przysługa, którą robił jej od czasu do czasu, przede wszystkim żeby zobaczyć, jak się czuje tam, na wygnaniu. Miejsce było odludne, położone w samym środku dużego, ciemnego lasu świerkowego i Hake uważał, że to niezbyt fortunne miejsce zamieszkania dla samotnej kobiety, ale jego siostra nigdy się nie bała. Przeciwnie. Czuła się bezpiecznie, gdy w pobliżu nie było zbyt wielu ludzi. Nieco nieobecna odebrała kartony z winem, postawiła je na piecu, pokręciła się dookoła przez chwilę i wymusiła na Axelu obietnicę, że podrzuci ją do miejsca oddalonego kilka kilometrów dalej. Jej land rover złapał gumę, a ona nie miała czasu tego naprawić. Zmieniała ubranie kilka razy, aby w końcu założyć swoją starą dżinsową kurtkę. W międzyczasie przeglądała się w lustrze więcej niż kiedykolwiek widział, by to robiła. W końcu była gotowa, rzuciła ostatnie spojrzenie w lustro, skuliła się nieco i wyszła z domu. Brat szedł za nią, kulejąc. Nie był inwalidą, ale został postrzelony w kolano i miał trwałe uszkodzenie po lekarskiej robocie, którą Hake uważał za graniczącą ze znęcaniem. – Szal – krzyknęła Julia i wpadła z powrotem do środka. Hake westchnął i poszedł dalej do swojego starego, zardzewiałego citroena. Usiadł na masce i błądził wzrokiem. Klinika weterynaryjna Julii wyglądała na upadającą. Duży dom mieszkalny był wprawdzie w dobrym stanie, ale stodoła i zagrody były jeśli nie zaniedbane, to w każdym razie marne. Wytłumaczeniem siostry było to, że zwierzęta nie mają żadnych preferencji estetycznych i że klinika, która głównie zajmuje się rannymi końmi, 11
psami i innymi małymi zwierzętami, doskonale pełni swoją funkcję. Drzwi otworzyły się ponownie i Julia pojawiła się z kolorowym szalem na ramionach, narzuconym na dżinsową kurtkę. Zatrzymała się i spojrzała bratu prosto w twarz. Jej oczy koloru trawy morskiej błyszczały, gdy patrzyła na niego. – No – powiedziała. – Nadaję się? – Czy nie masz się spotkać tylko ze zwykłym facetem z wegańskiego kolektywu? – Nadaję się? – powtórzyła ostro. Axel Hake kiwnął głową. Wyglądała aż za dobrze. Ale jednak się niepokoił. Przyprowadzała do domu przystojnych, bezwartościowych mężczyzn, odkąd sięgał pamięcią. I traktowała ich jak powietrze, co w jakiś sposób sprawiało, że jeszcze bardziej byli nią zainteresowani, ponieważ nie byli przyzwyczajeni do takiego traktowania. Julii zdarzały się waśnie i swary i nie jeden raz Axel Hake musiał interweniować. Jednak zawsze miał wrażenie, że ona wyjdzie z tego bez szwanku. Tym razem jednak wydawało się, że Julia wpadła po uszy. Stała się niepewna, jeszcze bardziej kapryśna niż zwykle, gryzła się, że może jest za stara, aby mieć dzieci. Mężczyzna, w którym się zakochała, był właściwie tylko dwudziestokilkuletnim chłopcem rosyjskiego pochodzenia, mieszkającym w wegańskim kolektywie, który leżał jeszcze głębiej w świerkowym lesie niż klinika weterynaryjna. Hake nigdy go nie spotkał i jedynym, co udało mu się podsłuchać, było to, że był blondynem i nie miał zarostu. Kiedy zapytał o osobowość chłopaka, Julia popatrzyła na niego bez zrozumienia i zastanawiała się, 12
co to ma do rzeczy. Chłopak wyglądał, do licha, jak grecki bóg… Marianne de Vrie siedziała w swoim pięknym zabytkowym mieszkaniu na Långholmen i próbowała skupić myśli na przewodniku, który właśnie pisała. Opublikowała serię dobrze napisanych i naszpikowanych faktami książek, które były kupowane przez wierny krąg czytelników. Teraz jednak była w kłopocie. Nagle złapał ją pisarski kurcz i nic nie układało się tak, jak chciała. Od przyjaciółki dostała radę, żeby nie wysilała się tak bardzo, tylko użyła Internetu, aby znaleźć informacje o miejscach, o których pisze. Marianne uważała to za niemoralne. Ale po sześciu miesiącach pisarskiej posuchy udała się do sieci i właśnie znalazła opis podróży w języku francus kim, którego, jak sądziła, żaden Szwed nie będzie czytał. Poświęciła dzień na tłumaczenie tekstu, który traktował o wizycie na targu ptaków w Marrakeszu. „Kiedy ptaki kąpią się w piasku” miała nazwać dzieło, które miało być pierwszym rozdziałem w jej książce. Ale ten czyn zdenerwował ją i zaniepokoił, wstydziła się trochę i zdecydowała się pójść na długi spacer, żeby uspokoić nerwy. Marianne patrzyła na jesienny krajobraz. Czubki liś ciastych drzew płonęły, kiedy szła przed siebie Skutskep parvägen. Z każdym krokiem czuła, jak napięcie nieco odpuszcza, jak wyrzuty sumienia zaczynają słabnąć. Jednak obejrzała się niespokojnie, wydawało się jej, że ktoś zagląda jej przez ramię i upomina ją, by nie oszukiwała swoich czytelników. Przyspieszyła, aby pozbyć się tego uczucia. To był jednak błąd, bo szybko poczuła się wypompowana i była zmuszona oprzeć się o otwartą 13
drewnianą bramę przy kanale Pålsund. Po drugiej stronie drewnianego płotu, wzdłuż kanału biegł mostek. Wyszła na niego. Zachowywała się ostrożnie i nie chciała, by ludzie widzieli ją sapiącą z wysiłku. Westchnęła i spojrzała w wodę. Najpierw pomyślała, że ktoś stanął za nią, żeby przejrzeć się w wodzie – tuż pod powierzchnią stał mężczyzna w płaszczu i wpatrywał się w nią pustymi oczami. Dopiero kiedy zobaczyła falujące włosy, mlecznobiałe oczodoły i zdeformowaną twarz, zrozumiała, że to martwy człowiek, stojący mniej więcej prosto. Z początku nie mogła zrozumieć, jak to jest możliwe, ale potem zobaczyła wokół nóg mężczyzny łańcuch, który przytrzymywał go w miejscu. A chwilę później wzdłuż kanału rozniósł się echem jej krzyk, aż do potężnych przęseł mostu Västerbron. Echem, które wydawało się nie mieć końca. Kolektyw wegański leżał na polanie z szumiącymi świerkami naokoło. Główny budynek był dużą, pomalowaną na żółto trzypiętrową willą z przełomu wieków. Bellmanowska żółć przypominała Hakemu, że kiedyś czytał o tym szwedzkim ciemnożółtym kolorze, który był bardzo powszechny na domach i budynkach przez wiele wieków. Z boku domu znajdowały się jakieś szopy, a przed jedną z nich stał szary bus volkswagen. Kiedy Hake zjechał z ronda, zobaczył starszego mężczyznę, który szedł w ich stronę. Był około pięćdziesiątki i miał chudą twarz, duże krzaczaste brwi i kasztanowe włosy. Hake spodziewał się jakiejś przypominającej guru osoby jako przywódcy kolektywu, ale ten mężczyzna wyglądał bardziej jak myśliwy niż filozof. Julia kiwnęła do niego i mężczyzna skinął głową. 14
– Co z Eliną? – zapytała Julia, kiedy wysiedli z „cytryny”. Mężczyzna spojrzał czujnie na Axela i jego laskę, zanim ponownie utkwił wzrok w Julii. – Sądzę, że gorączka spadła, ale chyba będzie najlepiej, jeśli sama sprawdzisz. Julia opowiadała, że jedna z kolektywnych suk się oszczeniła i poważnie się rozchorowała, i że ona była za nią odpowiedzialna. To tak poznała swojego towarzysza. – Yuri jest? Mężczyzna skinął głową w stronę wejścia. – Czuwa nad nią. Julia rozpromieniła się, otworzyła bagażnik i wyjęła swój weterynaryjny sprzęt. – No to chyba wejdę – powiedziała i spojrzała na swojego brata. – Maksymalnie dziesięć minut – uściślił Hake. Julia kiwnęła głową i pospieszyła do środka. Mężczyz na zrobił krok w kierunku Axela i wyciągnął dłoń. – Gustav Lövenhjelm – przedstawił się. – Axel Hake. Jestem bratem Julii. – Aha – powiedział Lövenhjelm. – Nie jesteście specjalnie podobni. Lustrował Hakego bez skrępowania. – No cóż – odparł Axel. – Nigdy nie można tak naprawdę mieć pewności, ale nasi rodzice twierdzą, że tak jest. Lövenhjelm uśmiechnął się nieco, zakołysał na piętach i rzucił spojrzenie w stronę domu. – W środku jest herbata ziołowa – powiedział. – Ale trzeba samemu sobie wziąć, kolektyw tak działa. 15
Hake podziękował i poszedł w kierunku drzwi w tym samym czasie, kiedy dwie młode kobiety przyjechały na rowerach i zatrzymały się przed Gustavem Lövenhjelmem. Hake słyszał, jak ten mówi coś o tym, że mają szczęście, że jest właśnie miejsce w kolektywie. Reszty już nie słyszał, gdyż jego komórka zaczęła dzwonić wściekłym sygnałem. To był Oskar Lidman, jego policyjny kolega. – Musisz przyjść – powiedział krótko Lidman. – Mamy zwłoki w wodzie. Hake wszedł do domu, żeby poszukać Julii. Wydawało mu się, że słyszy jej głos z drugiego piętra, szedł więc w górę po szerokich schodach w stronę głosów. W jednym z pokojów Julia stała przed młodym chłopcem z jasną, niemal przypominającą albinosa twarzą i kredowobiałymi włosami. – Zobaczę, Julio – mówił chłopiec ze słowiańskim akcentem. – Mam sporo do zrobienia. – Proszę – naciskała Julia, a Hakemu nie podobał się ton w jej głosie. Brzmiał ulegle i cukierkowo. Chłopiec wziął jej twarz w swoje ręce i spojrzał na nią rozbawiony. Pocałował ją w czoło i odepchnął szorstko od siebie. Potem zerknął na psa, który leżał na kocu z czterema szczeniakami przy swoim brzuchu. – Jak właściwie jest z Eliną? – zapytał. Wzrok Julii zawisł jeszcze kilka sekund na twarzy chłopca, zanim kobieta spojrzała na psa. Wtedy Hake wykorzystał okazję, by się ujawnić. Jak gdyby akurat wszedł na górę po schodach i nie widział, co się wcześniej działo. Yuri popatrzył na niego badawczo. 16
– Muszę jechać, Julio. Dzwonił Oskar Lidman. Mam dyżur, a to jest pilne. Technicy są już na miejscu zbrodni. – Miejscu zbrodni – powtórzył Yuri. – Jesteś gliną? – Nie – powiedział Axel Hake. – Jestem policjantem, a ty? Yuri uśmiechnął się nieco powściągliwie i zerknął na Julię. – Według Julii jestem księciem Myszkinem. Wiesz, z książki Dostojewskiego. – Zatem idiotą. Julia rzuciła bratu nienawistne spojrzenie, ale Yuri odpowiedział spokojnie: – To chyba prawda. Chyba jestem idiotą. Uśmiechnął się do Julii. Był to olśniewający uśmiech. Oskar Lidman czekał na Hakego na dole przy kanale Pålsund. Technicy odgrodzili teren i kilku ciekawskich stało za taśmą, próbując zobaczyć, co się stało. Zwłoki leżały za płachtą, która była rozciągnięta, by fotografowie z prasy nie mieli szansy na zrobienie zdjęć zamordowanemu mężczyźnie. Jeden z reporterów rozmawiał z Marianne de Vrie, która cicho opowiadała, co się stało. Komisarz Axel Hake podszedł i popatrzył na mężczyznę leżącego na plastikowych noszach. Jego twarz była groteskowo nabrzmiała, ledwo można było rozpoznać rysy. Nawet ciało spuchło, a skóra była gładka i nieco tłusta. Włosy miał rude, ale koloru oczu nie dało się określić. Ryby i podwodne zwierzęta wygryzły niemal w całości gałki oczne. – Wiemy, kim on jest? – zapytał Hake. Oskar Lidman pokręcił głową i wsunął ręce do kieszeni kurtki. Był dużym mężczyzną, żeby nie powiedzieć 17
grubym, ale poruszał się miękko i szybko, jeśli było trzeba. Można było się domyślić, że jego wielką pasją jest taniec, gdyż szedł rytmicznie, jakby podążał za melodią do salsy albo rumby. – Nie będzie raczej zbyt trudno z tym tatuażem. Wskazał palcem na lewe ramię denata. Było wytatuowane białym chińskim smokiem ze skrzydłami na czarnym tle. W jednym rogu znajdowała się cyfra dwa, a pośrodku tatuażu był czworokąt podzielony na dwa kolory, czerwony i zielony, z czymś, co wyglądało jak złoty płomień ognia w centralnym miejscu. Hake nigdy nie widział czegoś podobnego. – O ile jest Szwedem – dodał Lidman. Chudy mężczyzna podszedł do nich. Był to lekarz sądowy Brandt. Skinął lekko głową na powitanie obydwu policjantów. – Mogę już teraz powiedzieć, że nie da się ustalić czasu morderstwa, biorąc pod uwagę, że z pewnością leżał w wodzie jakiś tydzień, a temperatura wody zmieniała się bardzo w ciągu tych ostatnich dni. Typowe, pomyślał Hake. Oznaczało to, że nie można zapytać ewentualnych podejrzanych, czy mają alibi. – Ale został zamordowany – ciągnął Brand swoim szorstkim głosem. – Ktoś uderzył go okrągłym przedmiotem w czaszkę, dwa, może trzy razy. Żelazną rurą albo czymś podobnym. – Więc był martwy, zanim został zatopiony w kanale? Brandt spojrzał na Hakego ze źle ukrywaną złośliwością. – Co do cholery myślisz? Jak widzisz, czaszka jest przecież niemal roztrzaskana. 18
– Ale mógł przecież utonąć najpierw, a później mieć rozbitą czaszkę – powiedział Hake spokojnie. – Może się przecież zdarzyć, że ktoś chce wyprowadzić nas w pole. Nie zamierzał pozwolić Brandtowi łapać łatwych punktów. Nie odpowiadając, Brandt odwrócił się i poszedł w stronę karawanu. Hake ponownie spojrzał na zamordowanego mężczyznę. Łańcuch wokół kostki zostawił głębokie ślady w skórze i wyraźnie można było dostrzec białą piszczel pod metalowymi linkami. Stalowa kotwica przymocowana do łańcucha była wystarczająco ciężka, by utrzymać mężczyznę w miejscu, pod wodą. – Po co zatapiać go tutaj? – Może to jest miejsce zbrodni – odparł Lidman. – To możliwe, ale dlaczego w ogóle go zatapiać? Dlaczego go po prostu nie wyrzucić? Jeśli nie chce się, aby ciało zostało znalezione, to rzecz jasna nie powinno się robić czegoś takiego, bo prędzej czy później ktoś je odkryje. – A od kiedy mordercy stali się mądrzy? – powiedział gorzko Lidman i spojrzał w górę na hałaśliwy strop mos tu Väster, a potem w dół na ziemię. Pod mostem nie rosło prawie nic, pleniły się tam tylko stonogi i gryzonie. Wszystko było równie martwe jak osoba na plastikowej płachcie.
19
20