Rasy psów i kotów. Przewodnik weterynaryjny by Wydawnictwo Galaktyka

ISBN: 978-83-7579-288-1

RASY PSÓW I KOTÓW

Z tej książki dowiesz się: • jak rozpoznawać i leczyć choroby związane z rasą u psów i kotów • jakie badania genetyczne należy wykonać, aby zdiagnozować wadę genetyczną lub podjąć decyzję o dopuszczeniu danego zwierzęcia do rozrodu • jakie są charakterystyczne cechy poszczególnych ras i do jakich chorób wykazują one predyspozycje • jak podejmować odpowiednie decyzje hodowlane, które przyczynią się do poprawy zdrowia całej linii i rasy zwierząt

PRZEWODNIK WETERYNARYJNY

prof. dr hab. Roman Lechowski

Jerold S. Bell Kathleen E. Cavanagh Larry P. Tilley Francis W.K. Smith

Książka Rasy psów i kotów – przewodnik weterynaryjny jest pozycją unikatową nie tylko na polskim, ale także na światowym rynku literatury weterynaryjnej. Po raz pierwszy w całościowy i nowoczesny sposób przedstawiono zwięzłe i wyczerpujące informacje kynologiczne i felinologiczne oraz dotyczące predylekcji rasowych do określonych chorób u poszczególnych ras psów i kotów. Dokładny opis ras psów i kotów, poparty najnowszą wiedzą na temat uwarunkowań genetycznych i predyspozycji do danych chorób, sprawia, że ten podręcznik powinien się znaleźć w bibliotece każdego lekarza weterynarii. Szczególną wartość praktyczną mają informacje dotyczące dostępności badań genetycznych dla swoistych chorób związanych z rasą psa lub kota. Warto podkreślić, że książka jest bardzo przyjazna dla czytelnika. Odnalezienie potrzebnych wiadomości ułatwia alfabetyczny układ opisów ras oraz tabelaryczne zestawienie predylekcji do określonych chorób. Korzystam z tego podręcznika bardzo często – niekiedy nawet kilka razy dziennie. Cieszę się, że jest już dostępny w polskim tłumaczeniu. Polecam go wszystkim lekarzom weterynarii zajmującym się psami i kotami, studentom oraz hodowcom.

RASY PSÓW I KOTÓW PRZEWODNIK WETERYNARYJNY Charakterystki ras • Predylekcje do chorób Wskazania diagnostyczne i terapeutyczne 171 ras psów, 42 rasy kotów

Jerold S. Bell, Kathleen E. Cavanagh, Larry P. Tilley, Francis W.K. Smith

Tytuł oryginału: Veterinary Medical Guide to Dog and Cat Breeds ISBN wydania oryginalnego: 1-59161-002-8 The original English language work has been published by Teton NewMedia Jackson, Wyoming, USA Copyright© 2012 Teton NewMedia. All rigts reserved. Wydanie oryginale opublikowane przez Teton NewMedia. Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część niniejszej książki nie może być reprodukowana w żaden sposób bez wcześniejszej zgody na piśmie od oryginalnego właściciela praw autorskich. © for the Polish edition Wydawnictwo Galaktyka Sp. z o.o., Łódź 2013 90-562 Łódź, ul. Łąkowa 3/5 tel.: 042 639 50 18, tel./fax 042 639 50 17 e-mail: info@galaktyka.com.pl, weterynaria@galaktyka.com.pl www.galaktyka.com.pl ISBN: 978-83-7579-288-1 Zdjęcia psów: Neale Photography, DigitalDean Photography, Ellen Pankey, Ironwood Coonhounds, Agi Hejja/Alida Greendyk, Nancy Bartol, Hollow Creek Kennel, Bluetick1Kennels, Mary Kvarnstrom, Blackstar Icelandics, Michael Work Zdjęcia kotów: Lark Studios and Chanan Studios Przekładu z języka angielskiego na podstawie wydania I z 2012 r. dokonali: dr hab. Łukasz Adaszek (airedale terier, akita inu, alaskan malamut, amerykański pies eskimoski, amerykański spaniel wodny, amerykański staffordhire terier, anatolijski pies pasterski, australijski pies pasterski, basenji, basset, beagle, bearded collie, bedlington terier, berneński pies pasterski, biszon fryzyjski, bloodhound, bluetick coonhound, bokser, border collie, border terier, borzoj, boston terier, bouvier des flandres, boykin-spaniel, briard, brittany, buldog, bulmastif, bulterier, cairn terier, canaan dog, cane corso, cardigan welsh corgi, cavalier king charles spaniel, chart afgański, chesapeake bay retriever, chihuahua, chinook, chiński shar pei, chow-chow, clumber-spaniel, cocker-spaniel, coonhound czarny podpalany, czarny terier rosyjski, dalmatyńczyk, dandie dinmont terier, doberman, foxhound amerykański, gryfonik brukselski, grzywacz chiński, jamnik, owczarek australijski, owczarek belgijski, owczarek belgijski malinois, owczarek belgijski tervuren, owczarek francuski beauceron, owczarek niemiecki, owczarek szkocki długo- i krótkowłosy, retriever kędzierzawy, terier australijski, yorkshire terier) dr n. wet. Justyna Sokołowska (buldog francuski, cocker-spaniel angielski, dog de Bordeaux, field-spaniel, flat-coated retriever, foxhound angielski, glen of imaal terier, golden retriever, pies pasterski z Entlebuch, pinczer średni, seter angielski, springer-spaniel, sznaucer olbrzym, szpic fiński, toy-spaniel angielski, wyżeł niemiecki krótkowłosy, wyżeł niemiecki szorstkowłosy) lek. wet. Michał Gajewski (bernardyn, bulterier miniaturowy, charcik włoski, chart perski, chart szkocki, chin japoński, dog niemiecki, foksterier gładkowłosy, foksterier szorstkowłosy, foksterier toy, greyhound, gryfon Korthalasa, harrier, hawańczyk, husky syberyjski, irlandzki spaniel dowodny, islandzki szpic pasterski, kerry blue terier, komondor, kuwasz, labrador, lakeland terier, leonberger, lhasa apso, lwi piesek, maltańczyk, manchester terier, mastif, mastif neapolitański, mastif tybetański, mops, nagi pies meksykański, norfolk terier, norweski buhund, norweski elkhund, norweski lundehund, norwich terier, nowofundland, otterhound, owczarek pirenejski, owczarek staroangielski, owczarek szetlandzki, papillon, parson russell terier, pekińczyk, petit basset griffon vendéen, pies faraona, pinczer miniaturowy, pirenejski pies górski, plott hound, podenco z Ibizy, pointer (pointer angielski), polski owczarek nizinny, portugalski pies wodny, pudel, puli, redbone coonhound, retriever z Nowej Szkocji, rodezyjski ridgeback, rottweiler, samojed, schipperke, sealyham terier, seter irlandzki, seter irlandzki czerwono-biały, shiba inu, shih-tzu, silky terier, skye terier, spaniel tybetański, springer-spaniel walijski, stafordshire bulterier, sussex-spaniel, sznaucer miniaturowy, sznaucer średni, szpic miniaturowy, szpic wilczy, szwajcarski pies górski (duży), szwedzki vallhund, terier irlandzki, terier pszeniczny, terier szkocki, terier tybetański, terier walijski, welsh corgi pembroke, west highland white terrier, whippet, wilczarz irlandzki, wyżeł weimarski, wyżeł węgierski krótkowłosy, wyżeł włoski szorstkowłosy) lek. wet. Dorota Jagodzińska-Górska (część III) dr n. wet. Magdalena Kalwas-Śliwińska (informacje ogólne, dodatki A–G) Redakcja naukowa: prof. dr hab. Roman Lechowski, dr hab. Antoni Schollenberger, dr hab. Jacek Madany Redakcja językowa: Anna Rychter, Marta Sobczak, Magdalena Wasilewska, Aneta Wieczorek Redakcja techniczna: Marta Sobczak Korekta: Cogiteo, Justyna Muszyńska-Szkodzik, Marta Pożarska, Monika Ulatowska Projekt okładki: Garamond, Łódź Skład: Garamond, Łódź Druk: Drukarnia na Księżym Młynie Koordynacja projektu: Marta Sobczak Uwaga Medycyna jest gałęzią nauki cechującą się stałym rozwojem wiedzy. Badania naukowe i trwały postęp w klinicznych metodach postępowania wywierają także wpływ na farmakoterapię. Autorzy niniejszego dzieła starali się przedstawić dokładne informacje i wskazówki dotyczące dawkowania różnych leków przy odpowiednim zastosowaniu oraz w zgodzie z aktualnym stanem wiedzy. Te wskazówki dawkowania są zgodne ze standardowymi przepisami i wskazaniami producentów. Mimo to, ani Autorzy, ani Wydawnictwo, nie mogą gwarantować prawidłowości dawkowania. Lekarzom praktykującym zaleca się, aby w każdym przypadku stosowania leków uwzględniali informacje producenta odnośnie dawkowania i przeciwwskazań. Podanie w niniejszej książce nazw użytkowych, nazw handlowych, oznakowań towarów itp. nie uprawnia do przypuszczeń, że takie nazwy można uznać za wolne w sensie ustawodawstwa o znakach fabrycznych i o ochronie prawnej znaków fabrycznych, czyli takie, które każdy może dowolnie używać. Niniejsze dzieło jest chronione prawem autorskim. Ugruntowane w ten sposób prawa, zwłaszcza prawo wykonywania przekładów, przedruków, wygłaszania wykładów i odczytów, wykorzystywania fotografii i tabel, przesyłania drogą radiową, mikrofilmowania lub powielania innymi sposobami oraz gromadzenia i magazynowania w zakładach przetwarzania danych, są zastrzeżone, z uwzględnieniem także wykorzystywania w postaci streszczenia. Powielanie niniejszego dzieła lub jego części jest, nawet w pojedynczym przypadku, dozwolone jedynie w granicach prawnych postanowień ustawy obejmującej prawo autorskie. Wykroczenia podlegają postanowieniom karnym wynikającym z ustawy o prawie autorskim.

spis treści Część 1 informacje ogólne..................................................................................................................................................... 1

Jak korzystać z tej książki..........................................................................................................................................................1 Wstęp do genetyki................................................................................................................................................................... 2 Porady dotyczące chorób genetycznych oraz ich kontroli w populacji...................................................................................... 5

Część 2: Rasy psów........................................................................................................................................................................ 9 Wstęp...................................................................................................................................................................................... 9 Airedale terier..........................................................................................................................................................................11 Akita inu.................................................................................................................................................................................14 Alaskan malamut.................................................................................................................................................................... 17 Amerykański pies eskimoski................................................................................................................................................... 20 Amerykański spaniel wodny.................................................................................................................................................. 22 Amerykański staffordshire terier............................................................................................................................................ 24 Anatolijski pies pasterski.........................................................................................................................................................27 Australijski pies pasterski........................................................................................................................................................ 29 Basenji................................................................................................................................................................................... 32 Basset.................................................................................................................................................................................... 35 Beagle.................................................................................................................................................................................... 38 Bearded collie........................................................................................................................................................................ 42 Bedlington terier.................................................................................................................................................................... 45 Bernardyn..............................................................................................................................................................................48 Berneński pies pasterski..........................................................................................................................................................51 Biszon fryzyjski...................................................................................................................................................................... 55 Bloodhound........................................................................................................................................................................... 58 Bluetick coonhound................................................................................................................................................................61 Bokser................................................................................................................................................................................... 63 Border collie........................................................................................................................................................................... 67 Border terier........................................................................................................................................................................... 71 Borzoj.....................................................................................................................................................................................73 Boston terier.......................................................................................................................................................................... 76 Bouvier des flandres............................................................................................................................................................... 79 Boykin-spaniel....................................................................................................................................................................... 82 Briard.....................................................................................................................................................................................84 Brittany (brittany spaniel)......................................................................................................................................................86 Buldog francuski....................................................................................................................................................................89 Buldog................................................................................................................................................................................... 92 Bulmastif............................................................................................................................................................................... 95 Bulterier miniaturowy............................................................................................................................................................98 Bulterier................................................................................................................................................................................100 Cairn terier............................................................................................................................................................................104 Canaan dog (pies z Kanaan).................................................................................................................................................108 Cane corso............................................................................................................................................................................110 Cardigan welsh corgi..............................................................................................................................................................112 Cavalier king charles spaniel...................................................................................................................................................115 Charcik włoski......................................................................................................................................................................120 Chart afgański...................................................................................................................................................................... 122 Chart perski (saluki).............................................................................................................................................................. 125 Chart szkocki........................................................................................................................................................................128 xiii

Chesapeake bay retriever.......................................................................................................................................................131 Chihuahua............................................................................................................................................................................134 Chin japoński........................................................................................................................................................................ 137 Chinook................................................................................................................................................................................139 Chiński shar pei......................................................................................................................................................................141 Chow-chow.........................................................................................................................................................................145 Clumber-spaniel....................................................................................................................................................................149 Cocker-spaniel...................................................................................................................................................................... 152 Cocker-spaniel angielski........................................................................................................................................................156 Coonhound czarny podpalany..............................................................................................................................................159 Czarny terier rosyjski..............................................................................................................................................................161 Dalmatyńczyk.......................................................................................................................................................................163 Dandie dinmont terier.......................................................................................................................................................... 167 Doberman............................................................................................................................................................................169 Dog de Bordeaux.................................................................................................................................................................. 173 Dog niemiecki....................................................................................................................................................................... 176 Field-spaniel.........................................................................................................................................................................180 Flat-coated retriever.............................................................................................................................................................182 Foksterier gładkowłosy.........................................................................................................................................................185 Foksterier toy........................................................................................................................................................................ 187 Foksterier szorstkowłosy......................................................................................................................................................189 Foxhound amerykański......................................................................................................................................................... 192 Foxhound angielski...............................................................................................................................................................194 Glen of imaal terier...............................................................................................................................................................196 Golden retriever....................................................................................................................................................................198 Greyhound.......................................................................................................................................................................... 203 Gryfonik brukselski...............................................................................................................................................................207 Gryfon Korthalsa..................................................................................................................................................................210 Grzywacz chiński.................................................................................................................................................................. 212 Harrier.................................................................................................................................................................................. 215 Hawańczyk........................................................................................................................................................................... 217 Husky syberyjski................................................................................................................................................................... 219 Irlandzki spaniel dowodny....................................................................................................................................................222 Islandzki szpic pasterski....................................................................................................................................................... 224 Jamnik................................................................................................................................................................................. 226 Kerry blue terier.................................................................................................................................................................... 231 Komondor........................................................................................................................................................................... 234 Kuwasz................................................................................................................................................................................ 236 Labrador.............................................................................................................................................................................. 238 Lakeland terier..................................................................................................................................................................... 243 Leonberger.......................................................................................................................................................................... 245 Lhasa apso........................................................................................................................................................................... 248 Lwi piesek............................................................................................................................................................................. 251 Maltańczyk.......................................................................................................................................................................... 253 Manchester terier (standardowy i toy)................................................................................................................................ 256 Mastif................................................................................................................................................................................. 258 Mastif neapolitański............................................................................................................................................................. 261 Mastif tybetański................................................................................................................................................................ 264 Mops................................................................................................................................................................................... 266 Nagi pies meksykański (xoloitzcuintli).................................................................................................................................. 269 Norfolk terier........................................................................................................................................................................ 271 Norweski buhund.................................................................................................................................................................273 Norweski elkhund.................................................................................................................................................................275 Norweski lundehund............................................................................................................................................................ 278 Norwich terier...................................................................................................................................................................... 280

xiv

Nowofundland.................................................................................................................................................................... 282 Otterhound......................................................................................................................................................................... 286 Owczarek australijski...........................................................................................................................................................288 Owczarek belgijski................................................................................................................................................................ 291 Owczarek belgijski malinois................................................................................................................................................. 294 Owczarek belgijski tervuren................................................................................................................................................. 296 Owczarek francuski beauceron............................................................................................................................................ 299 Owczarek niemiecki..............................................................................................................................................................301 Owczarek pirenejski............................................................................................................................................................. 307 Owczarek staroangielski...................................................................................................................................................... 309 Owczarek szetlandzki........................................................................................................................................................... 313 Owczarek szkocki długo- i krótkowłosy................................................................................................................................316 Papillon................................................................................................................................................................................ 320 Parson Russell terier............................................................................................................................................................. 323 Pekińczyk..............................................................................................................................................................................327 Petit basset griffon vendéen................................................................................................................................................ 330 Pies faraona......................................................................................................................................................................... 332 Pies pasterski z Entlebuch.................................................................................................................................................... 334 Pinczer małpi....................................................................................................................................................................... 336 Pinczer miniaturowy............................................................................................................................................................ 338 Pinczer średni.......................................................................................................................................................................341 Pirenejski pies górski............................................................................................................................................................ 343 Plott hound.......................................................................................................................................................................... 346 Podenco z Ibizy....................................................................................................................................................................348 Pointer (pointer angielski).................................................................................................................................................... 350 Polski owczarek nizinny....................................................................................................................................................... 353 Portugalski pies wodny........................................................................................................................................................ 355 Pudel................................................................................................................................................................................... 358 Puli...................................................................................................................................................................................... 364 Redbone coonhound........................................................................................................................................................... 366 Retriever kędzierzawy (curly-coated retriever).....................................................................................................................368 Retriever z Nowej Szkocji...................................................................................................................................................... 371 Rodezyjski ridgeback........................................................................................................................................................... 374 Rottweiler.............................................................................................................................................................................377 Samojed...............................................................................................................................................................................381 Schipperke...........................................................................................................................................................................384 Sealyham terier.................................................................................................................................................................... 387 Seter angielski......................................................................................................................................................................389 Seter irlandzki...................................................................................................................................................................... 392 Seter irlandzki czerwono-biały............................................................................................................................................. 395 Seter szkocki........................................................................................................................................................................ 397 Shiba inu..............................................................................................................................................................................400 Shih-tzu............................................................................................................................................................................... 402 Silky terier............................................................................................................................................................................405 Skye terier............................................................................................................................................................................408 Spaniel tybetański.................................................................................................................................................................410 Springer-spaniel angielski......................................................................................................................................................413 Springer-spaniel walijski........................................................................................................................................................ 417 Staffordshire bulterier...........................................................................................................................................................419 Sussex-spaniel..................................................................................................................................................................... 422 Sznaucer miniaturowy......................................................................................................................................................... 424 Sznaucer olbrzym................................................................................................................................................................ 428 Sznaucer średni....................................................................................................................................................................431 Szpic fiński...........................................................................................................................................................................434 Szpic miniaturowy (pomeranian)......................................................................................................................................... 436

Szpic wilczy......................................................................................................................................................................... 439 Szwajcarski pies pasterski (duży)..........................................................................................................................................441 Szwedzki vallhund...............................................................................................................................................................444 Terier australijski..................................................................................................................................................................446 Terier irlandzki.....................................................................................................................................................................449 Terier pszeniczny..................................................................................................................................................................451 Terier szkocki.......................................................................................................................................................................454 Terier tybetański..................................................................................................................................................................458 Terier walijski........................................................................................................................................................................461 Toy-spaniel angielski............................................................................................................................................................ 463 Welsh corgi pembroke......................................................................................................................................................... 465 West highland white terier...................................................................................................................................................468 Whippet...............................................................................................................................................................................472 Wilczarz irlandzki................................................................................................................................................................. 476 Wyżeł niemiecki krótkowłosy..............................................................................................................................................480 Wyżeł niemiecki szorstkowłosy...........................................................................................................................................484 Wyżeł weimarski.................................................................................................................................................................486 Wyżeł węgierski krótkowłosy..............................................................................................................................................490 Wyżeł włoski szorstkowłosy................................................................................................................................................ 493 Yorkshire terier....................................................................................................................................................................496

Część 3 rasy kotów.................................................................................................................................................................501 Wstęp...................................................................................................................................................................................501 Amerykański bobtail............................................................................................................................................................ 503 Amerykański curl.................................................................................................................................................................504 Angora turecka.................................................................................................................................................................... 506 Egipski mau.........................................................................................................................................................................508 Highland fold........................................................................................................................................................................510 Japoński bobtail.................................................................................................................................................................... 512 Korat....................................................................................................................................................................................514 Kot abisyński........................................................................................................................................................................516 Kot amerykański krótkowłosy.............................................................................................................................................. 521 Kot balijski........................................................................................................................................................................... 523 Kot bengalski....................................................................................................................................................................... 525 Kot birmański.......................................................................................................................................................................527 Kot bombajski..................................................................................................................................................................... 530 Kot brytyjski krótkowłosy.................................................................................................................................................... 532 Kot burmski......................................................................................................................................................................... 534 Kot egzotyczny / egzotyczny krótkowłosy.......................................................................................................................... 539 Kot hawański........................................................................................................................................................................541 Kot himalajski...................................................................................................................................................................... 543 Kot kartuski (chartreux)...................................................................................................................................................... 546 Kot krótkowłosy colorpoint.................................................................................................................................................548 Kot norweski leśny............................................................................................................................................................... 549 Kot orientalny...................................................................................................................................................................... 552 Kot perski............................................................................................................................................................................ 554 Kot rosyjski niebieski............................................................................................................................................................ 559 Kot singapurski.....................................................................................................................................................................561 Kot somalijski...................................................................................................................................................................... 563 Kot syjamski........................................................................................................................................................................ 566 Kot szkocki zwisłouchy.........................................................................................................................................................572 Kot tonkijski..........................................................................................................................................................................575 LaPerm.................................................................................................................................................................................577 Maine coon......................................................................................................................................................................... 579 Manks................................................................................................................................................................................. 583 xvi

Munchkin............................................................................................................................................................................586 Ocicat..................................................................................................................................................................................588 Pixiebob............................................................................................................................................................................... 590 Ragdoll.................................................................................................................................................................................591 Reks dewoński..................................................................................................................................................................... 594 Reks kornwalijski.................................................................................................................................................................598 Selkirk rex............................................................................................................................................................................600 Sfinks....................................................................................................................................................................................601 Syberyjski kot leśny.............................................................................................................................................................. 603 Turecki van...........................................................................................................................................................................604

dodatki

dodatek A Dostępne testy genetyczne w kierunku wad dziedzicznych związanych z rasą u psów i kotów....................... 607

dodatek b Laboratoria badań genetycznych......................................................................................................................615

dodatek c: część i Szybki odsyłacz od choroby do rasy: choroby psów uwarunkowane rasą........................................... 617

dodatek c: część iI Szybki odsyłacz od choroby do rasy: choroby kotów uwarunkowane rasą....................................... 657

dodatek d Organizacje zrzeszające hodowców i miłośników kotów oraz psów............................................................... 663

dodatek e Literatura dotycząca predyspozycji rasowych do chorób u psów...................................................................... 665

dodatek F Literatura dotycząca predyspozycji rasowych do chorób u kotów.................................................................... 666

dodatek g Słowniczek...................................................................................................................................................... 667

indeks............................................................................................................................................................................... 675

Bernardyn

Historia rasy Uważa się, że bernardyny powstały wskutek skrzyżowania azjatyckich molosserów (Canis molossus), które zostały sprowadzone na terytorium Szwajcarii przez Rzymian, z miejscowymi psami. Augustianie hodowali te psy głównie na terenie największej przełęczy łączącej Szwajcarię z Włochami, nazwanej później Wielką Przełęczą Świętego Bernarda. Pierwsze pisemne wzmianki o wykorzystywaniu tych psów do ratowania ludzi w Alpach pochodzą z początku XVII wieku. W 1830 roku zdecydowano się na skrzyżowanie ich z nowofundlandami w celu ożywienia rasy osłabionej chowem wsobnym na szeroką skalę. Domieszka ta przyczyniła się do powstania pierwszej odmiany długowłosej tych psów, co nie okazało się zmianą korzystną, ponieważ długi włos zbierał śnieg i lód. Formalnie rasę nazwano w 1880 roku. Pierwszy jej wzorzec opracowano w 1884 roku, ale istniały pewne różnice pomiędzy szwajcarską a brytyjską populacją bernardynów. W 1885 roku rasa została uznana przez American Kennel Club (AKC). Anglicy zapisali inny wzorzec rasy w 1887 roku. St. Bernard Club of America stosuje oryginalny wzorzec szwajcarski.

Użytkowanie Bernardyny wykorzystywano pierwotnie jako psy zaprzęgowe, do przecierania szlaków w śniegu, pilnowania i jako psy pasterskie. Stały się niezastąpionymi towarzyszami mnichów z Alp Szwajcarskich, w szczególności w Hospicjum Świętego Bernarda de Menthon w Przełęczy Świętego Bernarda. Jako psy ratujące życie pomogły wielu podróżnikom w bezpiecznym przejściu przez zwodnicze przełęcze górskie, a w razie potrzeby brały udział w poszukiwaniach i ratowaniu zaginionych osób. Psy te wykorzystywały swoją wyśmienicie rozwiniętą umiejętność tropienia, na przykład, do odnajdywania osób zagrzebanych pod lawinami. Nie prowadzono dokładnych zapisków o tym, ile istnień ludzkich uratowały, ale szacunkowe obliczenia wskazują na tysiące osób.

Cechy fizyczne Wysokość w kłębie: Idealna wysokość dla samic to 65 cm, dla samców 70 cm.

jego podstawie niż przy końcówce. Warianty umaszczenia: rude z białymi znaczeniami, białe z rudymi znaczeniami oraz moręgowate z białym. Zamiast rudego może być zabarwienie brązowożółte i nie jest to wada. Znaczenia powinny się układać według określonego wzoru. Preferuje się ciemną maskę i uszy. Wyróżnia się odmiany krótkowłosą i długowłosą. Ta ostatnia jest kodowana przez gen autosomalny recesywny i w rzeczywistości jest to okrywa włosowa o średniej długości. Włos delikatnie falisty, choć na części twarzowej i uszach powinien być prosty i krótki. Długość życia: 8–9 lat. Wygląd: Bernardyny mają potężne, mocne ciało, olbrzymią głowę oraz inteligentny wyraz twarzy. Czaszka szeroka, z mocnymi kośćmi policzkowymi; przełom czołowo-nosowy wyraźnie zaznaczony; wzdłuż linii pośrodkowej ciała, a także wzdłuż kufy i na czole biegną zmarszczki; trzewioczaszka kwadratowa, z dobrze rozwiniętymi faflami zarówno na górnej, jak i na dolnej wardze. Podniebienie z reguły czarno pigmentowane. Płytka nosowa i wargi czarne. Uszy osadzone wysoko, trójkątne, luźno zwisające, o szerokiej podstawie. Przednia krawędź małżowiny usznej przylega do policzków. Oczy ciemnobrązowe, średniej wielkości i umiarkowanie głęboko osadzone. Dolne powieki tworzą trójkąt, są wywinięte na zewnątrz. Szyja mocna, średniej długości, z dobrze rozwiniętym podgardlem. Klatka piersiowa umiarkowanie głęboka, z dobrze wysklepionymi żebrami. Linia grzbietu równa, ale na wysokości zadu lekko wygięta w dół w kierunku ogona. Ogon ciężki i długi, prosty lub delikatnie wygięty w łuk. Kończyny proste, o grubej kości i silnie umięśnione. Wilcze pazury są niepożądaną cechą, można je więc usuwać. Łapy duże i szerokie, z wyraźnie zaznaczonymi stawami międzypaliczkowymi palców.

Zachowanie Cechy charakterystyczne rasy: mają łagodny, spokojny temperament, silnie ciągną na smyczy i ze względu na swoje rozmiary nie nadają się do trzymania w mieszkaniach. Rozwój fizyczny trwa długo. Większość bernardynów doskonale sprawdza się w domach z dziećmi. Chętnie wypełniają polecenia, ale muszą wcześnie rozpocząć tresurę posłuszeństwa, ponieważ są bardzo dużymi psami. Niektóre osobniki mogą być agresywne. Poza wiosną i jesienią, kiedy wymieniają okrywę włosową, bernardyny gubią małe ilości włosa. Mają umiarkowaną tendencję do ślinienia. Nie są psami stróżującymi, ale potrafią ostrzegać szczekaniem o niebezpieczeństwie. Będą bronić członka rodziny, jeśli zostanie zaatakowany wprost. Bernardyny dobrze znoszą inne psy, nie przejawiają zwłaszcza agresji wobec osobników tej samej płci (u samców), co wynika z wieloletniej pracy w grupach ratowniczych składających się wyłącznie z samców.

Masa ciała: 50–91 kg.

Różnice w fizjologii

Szata: Psy te mają bardzo gęstą okrywę włosową. Włos jest gruby, prosty, ale nie szorstki, krótki, na ogonie dłuższy przy

W badaniu przeprowadzonym w Wielkiej Brytanii wykazano, że 41,2% miotów przychodzi na świat przez cesarskie cięcie[1].

Nadwrażliwość na leki Brak danych.

Choroby dziedziczne Dysplazja stawów biodrowych: Wielogenowa wada dziedziczna, prowadząca do choroby zwyrodnieniowej i zapalenia stawów biodrowych. Prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby u bernardynów jest 7,2 razy większe niż u innych ras. Według Orthopedic Foundation for Animals (OFA) dotyczy 46,7% psów tej rasy[2, 3]. Dysplazja stawów łokciowych: Wielogenowa wada dziedziczna, prowadząca do zapalenia stawów łokciowych. Według OFA dotyczy 16,2% psów tej rasy. Prawdopodobieństwo wystąpienia izolowanego wyrostka dziobiastego jest 53,4 razy większe niż u innych ras, a nieprzyrośniętego wyrostka łokciowego dodatkowego – 14,2 razy większe[2, 3]. Zwichnięcie rzepki: Wielogenowa, dziedziczna, wrodzona wiotkość więzadeł rzepki, prowadząca do jej zwichnięcia, kulawizny, a następnie do zwyrodnienia stawu. Jeśli pojawią się objawy klinicznie, chorobę leczy się chirurgicznie. OFA przebadało zbyt małą liczbę bernardynów, aby można było określić dokładną częstotliwość występowania wady u tej rasy[2].

Skłonność do innych chorób Ektropium: Wywinięcie brzegów powiek na zewnątrz, często z wytworzeniem kieszonki przy przyśrodkowym kącie oka. Może wywoływać wtórne zapalenie spojówek. Ektropium bywa następstwem zbyt dużej szpary powiekowej (macroblepharon). Wada dotyczyła 28,33% bernardynów, a zbyt dużą szparę powiekową stwierdzono u 15% psów tej rasy, przebadanych na potrzeby Canine Eye Registration Foundation (CERF) przez okulistów weterynaryjnych w latach 2000–2005. Dorn szacuje, że prawdopodobieństwo wystąpienia wady u bernardynów jest 4,64 razy większe niż u innych ras[4, 5]. Entropium: Zawinięcie brzegów powiek do wewnątrz, często prowadzące do podrażnienia i owrzodzenia rogówki. Dorn szacuje, że prawdopodobieństwo wystąpienia wady u bernardynów jest 4,64 razy większe niż u innych ras. Entropium stwierdzono u 11,67% bernardynów, przebadanych na potrzeby CERF przez okulistów weterynaryjnych w latach 2000–2005[4, 5]. Zaćma: U bernardynów najczęściej występuje zaćma pośrednia. Wadę rozpoznano u 11,67% bernardynów, przebadanych na potrzeby CERF przez okulistów weterynaryjnych w latach 2000–2005. CERF odradza przeznaczanie do rozrodu osobników z zaćmą[5]. Przetrwałe błony źreniczne: Pozostałości po płodowych strukturach, łączące tęczówkę z tęczówką, rogówką, soczewką lub tworzące płaty tkankowe. Trzy ostatnie formy zaburzenia ograniczają zazwyczaj zdolność widzenia, dlatego psy z tymi wadami nie powinny być przeznaczane do rozrodu. Wadę stwierdzono u 8,33% bernardynów, przebadanych na potrzeby CERF przez okulistów weterynaryjnych w latach 2000–2005[5]. Niedoczynność tarczycy: Wrodzone, autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. 7,2% bernardynów uzyskuje dodatni wynik

w teście oznaczającym miano przeciwciał przeciwko komórkom tarczycy, wykonywanym na Michigan State University (średnia dla wszystkich ras to 7,5%)[6, 7]. Zespół rozszerzenia i skrętu żołądka (GDV): Wielogenowa wada dziedziczna, powodująca zagrażające życiu skręcenie żołądka wokół jego osi. Wymaga natychmiastowej interwencji lekarza weterynarii. Według Dorna prawdopodobieństwo wystąpienia tego zaburzenia u bernardynów jest 2,91 razy większe niż u innych ras, zaś według Glickmana – 4,2 razy większe[4, 8]. Osteochondritis dissecans (OCD) kości ramiennej: Wielogenowa wada dziedziczna, powodująca ubytki w chrząstce stawowej głowy kości udowej. Wywołuje bolesność stawu ramiennego i kulawiznę u młodych rosnących psów. W łagodnych przypadkach choroba ustępuje po ograniczeniu ruchu, zaś w bardziej zaawansowanym przebiegu wymaga interwencji chirurgicznej. Stosunek chorych samców do samic wynosi 2,24 : 1. Spośród wszystkich przypadków OCD 75% ma charakter jednostronny. Prawdopodobieństwo wystąpienia tego zaburzenia u bernardynów jest 12,2 razy większe niż u innych ras, natomiast według Dorna – 3,19 razy większe[3, 4]. Zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL): Pourazowe przerwanie ciągłości więzadła krzyżowego przedniego w kolanie, powodujące kulawiznę i wtórne zapalenie stawu. Zaburzenie leczone jest chirurgicznie. Występuje ono dużo częściej u bernardynów niż u innych ras[9]. Kostniakomięsak (nowotwór kości): Bernardyny mają skłonność do tego złośliwego nowotworu kości, który najczęściej dotyczy kości długich kończyn. W szwajcarskim badaniu określono, że nowotwór ten występuje u 4% psów tej rasy poniżej 6. roku życia, a w grupie wiekowej do 10. roku życia u 8,2%. Mediana wynosi 7,3 roku[10, 11, 12]. Dwurzędowość rzęs (distichiasis, distichia): Nieprawidłowo położone rzęsy, drażniące rogówkę i spojówkę. Mogą prowadzić do wtórnego owrzodzenia rogówki. Wadę stwierdzono u 3,33% bernardynów, przebadanych na potrzeby CERF przez okulistów weterynaryjnych w latach 2000–2005[5]. Kardiomiopatia rozstrzeniowa: Bernardyny mają skłonność do tej choroby, prowadzącej do niewydolności serca. Występuje u 2,6% psów tej rasy. Objawy kliniczne pojawiają się u zwierząt średnio w wieku 5,3 roku. Mechanizm dziedziczenia jest nieznany[13]. Dystrofia rogówki: U bernardynów choroba występuje w postaci nabłonkowej/zrębowej. Wadę stwierdzano u 1,67% psów tej rasy, przebadanych na potrzeby CERF przez okulistów weterynaryjnych w latach 2000–2005[5]. Padaczka idiopatyczna: Ataki mogą mieć charakter uogólniony lub częściowy. Opanowuje się je lekami przeciwdrgawkowymi. Zaburzenie to występuje dużo częściej u bernardynów niż u innych ras[14]. Pierwotna niedoczynność przytarczyc: Chorobę stwierdzono u kilku bernardynów. Objawy kliniczne obejmowały: brak łaknienia, zmiany w zachowaniu, drżenia mięśniowe, ataki drgawkowe, zianie i zaćmę. Stężenie wapnia w surowicy było zmniejszone przy zwiększonym stężeniu fosforu, a stężenie parathormonu określane metodą immunoenzymatyczną było niskie u wszystkich bernardynów z tym zaburzeniem. Większość psów

Boston terier szy niż 1/4 odległości pomiędzy nasadą ogona a stawem stępu), prosty lub lekko skręcony, opuszczony. Kończyny proste; wilcze pazury mogą być usuwane. Dłonie i stopy zwarte, małe; palce wygięte. Boston teriery poruszają się zwinnie, stawiają kroki w jednej linii. W ruchu dominują kończyny miedniczne.

Zachowanie Historia rasy Boston teriery powstały ze skrzyżowania białych terierów angielskich z angielskimi buldogami; pierwsze młode przyszły na świat około 1870 roku. Uważa się, że rodowód rasy zapoczątkował pies o imieniu Judge (Hooper’s Judge), należący do Roberta C. Hoopera, emigranta z Anglii. Początkowo krzyżówki powyższych ras były większe, niż określają to współczesne standardy boston terierów. Ponieważ rasa ostatecznie ukształtowana została w Bostonie, od niego utworzono jej nazwę. AKC zarejestrował boston teriery w 1893 roku.

Boston teriery są bardzo inteligentne, nieco uparte, głośne, bardzo aktywne i łagodne. Chętnie się bawią. Nie potrzebują zbyt dużej aktywności fizycznej ani pielęgnacji okrywy włosowej. Tolerują dzieci oraz inne zwierzęta domowe. Szczekają głośno, jednak nie są typowymi psami obronnymi. Za to są doskonałymi psami pokojowymi. Źle znoszą duże wahania temperatury otoczenia. Mogą chrapać i parskać. Niektóre osobniki są bardzo wybredne w jedzeniu. Psy te linieją nieznacznie.

Różnice w fizjologii

Użytkowanie

Liczba młodych w miocie jest mała, najczęściej są to 3 osobniki. W Wielkiej Brytanii 92,3% wszystkich porodów u boston terierów rozwiązywane jest poprzez cesarskie cięcie[1].

Boston teriery hodowano jako psy do towarzystwa. Podobnie jak inne teriery, są odważne i potrafią stanąć w obronie właściciela.

Nadwrażliwość na leki

Cechy fizyczne Wysokość w kłębie: 38–43 cm. Masa ciała: Wyróżnia się 3 typy psów: do 7 kg, 7–8,5 kg oraz 9–11 kg. Szata: Okrywa włosowa jest krótka, delikatna, błyszcząca. Umaszczenie czarne, moręgowate lub focze (czarne z czerwonym odcieniem widocznym w jasnym świetle), z wyraźnie odgraniczonymi, białymi znaczeniami. Moręgowata okrywa włosowa jest preferowana jako kolor podstawowy. Długość życia: 13–14 lat. Wygląd: Zbita, mocna budowa ciała, kwadratowa sylwetka i szeroka klatka piersiowa. Tułów krótki, głowa brachycefaliczna, przełom czołowo-nosowy wyraźnie zaznaczony. Boston teriery wyglądają łagodnie, ale czujnie. Czaszka szeroka pomiędzy uszami. Skóra głowy nie marszczy się. Oczy ciemnobrązowe, szeroko rozstawione; uszy małe, wyprostowane, niekiedy przycięte*. Skóra pokrywająca uszy jest delikatna i nieznacznie owłosiona. Kufa szersza niż dłuższa. Płytka nosowa czarna. Zgryz kwadratowy z lekkim przodozgryzem. Nie powinien być widoczny gruczoł trzeciej powieki. Brzeg powiek czarny. Szyja łukowato wygięta; głowa wysoko uniesiona. Linia grzbietu przebiega w jednej płaszczyźnie. Klatka piersiowa średnio głęboka, żebra dobrze wysklepione. Ogon krótki (nie powinien być dłuż* W Polsce kopiowanie uszu i ogona jest zabronione (przyp. red.).

Brak danych.

Choroby dziedziczne Dysplazja stawów biodrowych i choroba Legga–Calvégo– Perthesa: Wielogenowa, dziedziczna, zwyrodnieniowa choroba stawów biodrowych, przebiegająca z zapaleniem stawów. Orthopedic Foundation for Animals (OFA) szacuje, iż dysplazja stawów biodrowych występuje u 13,5% boston terierów[2]. Zaćma: U boston terierów występują 2 typy zaćmy. U szczeniąt przed 6. miesiącem życia rozwija się dziedziczona autosomalnie recesywnie wczesna zaćma (EHC), prowadząca do całkowitego zmętnienia soczewki w wieku 2 lat. Dostępny jest test genetyczny, pozwalający na rozpoznanie tej wady. U psów w wieku 4–5 lat pojawia się późna dziedziczna zaćma (LHC) i postępuje z różną szybkością. Nieznany jest sposób jej dziedziczenia. U boston terierów może też rozwinąć się zaćma przednia lub tylna, pośrednia i punktowa. Według jednego z badań choroba występuje u 11,11% psów tej rasy. Według CERF w trakcie badań prowadzonych przez okulistów weterynaryjnych w latach 2000–2005 przypadłość tę zdiagnozowano u 8,66% boston terierów. Według Dorna prawdopodobieństwo wystąpienia zaćmy u boston terierów jest 2,14 razy większe niż u innych ras, a według innych badań 4,2 razy większe. CERF nie zaleca przeznaczania do rozrodu psów z zaćmą[3, 4, 5, 6, 7]. Zwichnięcie rzepki: Wielogenowa, dziedziczna, wrodzona wiotkość więzadeł rzepki, prowadząca do jej zwichnięcia, kulawizny, a w dalszej kolejności do choroby zwyrodnieniowej

stawów. Jeżeli pojawiają się objawy kliniczne, chorobę leczy się chirurgicznie. OFA szacuje, iż występuje ona u 5,6% psów tej rasy. Według Dorna prawdopodobieństwo zwichnięcia rzepki u boston terierów jest 2,14 razy większe niż u innych ras, a według innych badań 4,2 razy większe[2, 3, 8]. Dysplazja stawu łokciowego: Wielogenowa, dziedziczna nieprawidłowość, przebiegająca z zapaleniem stawu łokciowego. Według OFA przebadano zbyt mało boston terierów w kierunku choroby, by można było oszacować częstotliwość jej występowania u tej rasy[2].

Skłonność do innych chorób Zespół oddechowy psów brachycefalicznych: Zespół zaburzeń, obejmujący zwężenie nozdrzy, wydłużenie podniebienia miękkiego, wywinięcie kieszonek krtaniowych, zapadnięcie krtani i niekiedy niedorozwój tchawicy. Boston teriery stanowią 15% wszystkich psów z niedorozwojem tchawicy. Według Dorna prawdopodobieństwo wystąpienia wydłużonego podniebienia miękkiego u boston terierów jest 10,68 razy większe niż u innych ras. Nieznany jest sposób dziedziczenia tej nieprawidłowości[3, 9, 10, 11]. Ciężki poród: Problemy podczas porodu u suk boston terierów wynikają z grzbietowo-brzusznego spłaszczenia kanału miednicy oraz dużych rozmiarów płodów, zwłaszcza ich głowy[12]. Dwurzędowość rzęs (distichiasis, distichia): Wada rozwojowa; przy wewnętrznej krawędzi wolnego brzegu powiek znajduje się dodatkowy rząd rzęs, podrażniający rogówkę i spojówki. Może prowadzić wtórnie do owrzodzeń rogówki. Według CERF w trakcie badań prowadzonych przez okulistów weterynaryjnych w latach 2000–2005 przypadłość tę zdiagnozowano u 3,82% boston terierów[6]. Przetrwała błona źreniczna (persistent pupillary membrane, PPM): Wada wrodzona; oko zawiera przetrwałe elementy płodowej błony źrenicznej w postaci pasm tkanki, przechodzących nad otworem źrenicznym i przyczepiających się do tęczówki, rogówki, soczewki, lub w postaci pochewki otaczającej tkanki oka. Ostatnie z 3 wymienionych powodują zaburzenia widzenia i są podstawą do wykluczenia psów z hodowli. Według CERF w trakcie badań prowadzonych przez okulistów weterynaryjnych w latach 2000–2005 przypadłość tę rozpoznawano u 3,61% boston terierów[6]. Jaskra: Zaburzenia dotyczące narządu wzroku, prowadzące do wzrostu ciśnienia śródgałkowego i wtórnej ślepoty na skutek uszkodzenia siatkówki. Rozpoznania dokonuje się na podstawie wyników badania tonometrycznego oraz gonioskopii. Jaskra może mieć charakter pierwotny lub rozwinąć się wtórnie przy zaćmie bądź zwichnięciu soczewki. Według Dorna prawdopodobieństwo wystąpienia jaskry u boston terierów jest 2,12 razy większe niż u innych ras. Według innych badań ryzyko powstania wtórnej jaskry u omawianej rasy jest 4,1 razy większe. Przypadłość tę zdiagnozowano u 2,88% boston terierów zgłoszonych do klinik uniwersyteckich. CERF zaleca usuwanie z hodowli psów z jaskrą[3, 6, 13, 14, 15]. Alergiczne zapalenie skóry: Nadwrażliwość na alergeny wziewne lub pokarmowe, objawiająca się świądem i ropno-urazowym zapaleniem skóry (hot spot). Chorobę tę stwierdza się dużo częściej u boston terierów niż u innych ras[16].

Dystrofia rogówki: U boston terierów najczęściej występuje dystrofia nabłonka i zrębu rogówki lub jej śródbłonka. Dystrofii śródbłonka towarzyszy obrzęk rogówki, mogący prowadzić do keratopatii pęcherzowej i owrzodzeń rogówki. Zmiany chorobowe pojawiają się u zwierząt w wieku 6–12 lat. Terapia obejmuje leczenie objawowe oraz paliatywne. Według CERF w trakcie badań prowadzonych przez okulistów weterynaryjnych w latach 2000–2005 dystrofię nabłonka i zrębu rogówki zdiagnozowano u 2,63% boston terierów, zaś dystrofię śródbłonka – u 0,21%. CERF odradza przeznaczanie do rozrodu osobników z dystrofią rogówki[6, 17]. Niedoczynność tarczycy: Dziedziczne zapalenie tarczycy o podłożu autoimmunologicznym. W badaniach prowadzonych na Michigan State University obecność przeciwciał skierowanych przeciwko tarczycy wykazano u 1,9% boston terierów (wartość średnia dla wszystkich ras wynosi 7,5%)[18, 19]. Nadczynność kory nadnerczy (choroba Cushinga): Powodowana zwiększoną aktywnością kory nadnerczy lub guzem przysadki. Klinicznie objawia się wzmożonym pragnieniem, wielomoczem, symetrycznymi wyłysieniami na bokach ciała oraz powiększeniem powłok brzusznych. Według Dorna prawdopodobieństwo wystąpienia nadczynności kory nadnerczy u boston terierów jest 5,6 razy większe niż u innych ras[3, 20, 21]. Głuchota: Dziedziczna, wrodzona nieprawidłowość. Może być jedno- lub obustronna. Występuje u osobników o wyraźnie łaciatym umaszczeniu. Głuchotę rozpoznaje się na podstawie wyników badania BAER (brainstem auditory evoked potentials). Nieznany jest sposób dziedziczenia tej nieprawidłowości. Według OFA stwierdza się ją u 1,9% boston terierów[2, 22]. Zwyrodnienie ciała szklistego: Objawia się upłynnieniem ciała szklistego. Może prowadzić do jaskry, odklejenia siatkówki i ślepoty. Według CERF w trakcie badań prowadzonych przez okulistów weterynaryjnych w latach 2000–2005 przypadłość tę rozpoznawano u 1,22% boston terierów[6]. Nieprawidłowy kształt cewki moczowej (hipospadia): Prawie 25% wszystkich przypadków hipospadii stanowią boston teriery. Nieprawidłowość ta występuje głównie u samców (stosunek do samic 15 : 1). Mogą jej towarzyszyć wnętrostwo lub interseksualizm[23]. Niedorozwój odbytu: U boston terierów wadę tę stwierdza się częściej niż u innych ras, występuje ona u 0,07% psów tej rasy. Prawdopodobieństwo jej pojawienia się u boston terierów jest 13,77 razy większe. Leczenie polega na chirurgicznej rekonstrukcji odbytu[24]. Rozszczep wargi i podniebienia: Wadę tę stwierdza się dużo częściej u boston terierów niż u innych ras[25]. Półkręg i kręg motyli: Wady te mogą być przyczyną skoliozy oraz ucisku na rdzeń. Nieznany jest sposób ich dziedziczenia[26]. Przepuklina okołoodbytowa: Boston teriery są rasą predysponowaną do rozwoju tego typu przepukliny. Nieprawidłowość tę leczy się chirurgicznie[27, 28]. Torbiel naczyniówki: Wadę tę stwierdza się dużo częściej u boston terierów niż u innych ras. Torbiele rozwijają się u osobników średnio w wieku 6,8 roku[29].

Gryfon Korthalsa

Historia rasy Pierwsza hodowla tych psów powstała w Holandii w latach 1873–1874, a jej twórcą był Edward Korthals. Potem rasę tworzyli hodowcy z Francji. Powstała ona z udziałem genów takich psów, jak otterhound, gryfon niemiecki, wyżeł niemiecki krótkowłosy, pointer francuski, spaniel i seter. Gryfony Korthalsa z wyglądu przypominają wyżły niemieckie szorstkowłose lub czeskie fouski, choć te drugie nie są z nimi blisko spokrewnione i mają inne cechy charakterystyczne, zbliżające je do wyżłów niemieckich szorstkowłosych. Jeśli porównać gryfony Korthalsa z wyżłami niemieckimi szorstkowłosymi, widać, że gryfony są mniejsze, mają mniej ostry temperament i dłuższą okrywę włosową oraz charakteryzują się niższym stylem wystawiania zwierzyny. Rasa została wpisana w rejestr American Kennel Club (AKC) w 1887 roku.

Użytkowanie Gryfony Korthalsa są dość powolne i spokojne w czasie polowań, ponieważ zostały stworzone jako psy do polowań z pieszym myśliwym. Mają wybitnie czuły nos i są świetnymi psami wystawiającymi i aportującymi, zwłaszcza w wyżynnych polowaniach na ptaki. Szorstka okrywa włosowa ma je chronić przed gęstymi krzewami, zwłaszcza kolczastymi. Selekcję prowadzono też pod kątem uzyskania psów bardzo dobrze pływających i cechujących się dużą wytrzymałością podczas całodziennych wypadów w teren.

Cechy fizyczne Wysokość w kłębie: Samice 51–56 cm, samce 56–61 cm.

i brodę. Oczy zaokrąglone, duże, o przyjaznym wyrazie. Dopuszcza się wiele wariantów kolorystycznych tęczówki, w tym brązowy i żółty. Średniej wielkości uszy kładą się płasko na głowie. Płytka nosowa jest zawsze brązowa, nozdrza szerokie. Trzecia powieka nie powinna być widoczna. Szyja jest długa i pozbawiona podgardla, o lekko łukowatym przebiegu. Linia grzbietu obniża się delikatnie w stronę zadu. Klatka piersiowa głęboka z umiarkowanie wysklepionymi żebrami. Psy noszą ogon poziomo lub nieco wyżej w czasie pracy. Niekiedy skraca się* go do około 1/3 lub 1/2 jego pierwotnej długości. Kościec kończyn jest prosty, a w Ameryce usuwa się wilcze pazury. Łapy okrągłe, a palce połączone fałdem skórnym. Chód gładki, zwinny, o bardzo przestrzennym kroku.

Zachowanie Wymienia się następujące cechy charakterystyczne gryfonów Korthalsa: są to bardzo oddane psy, niewymagające intensywnej pielęgnacji, choć nawet po czesaniu mogą sprawiać wrażenie nieco zaniedbanych. Dwa razy w roku trzeba je ręcznie trymować, aby zachować okrywę włosową w dobrej kondycji. Bardzo szybko się uczą, mają zrównoważony temperament, chętnie wykonują polecenia i są bardzo spokojne. Okrywa włosowa typowa dla dorosłych osobników jest w pełni rozwinięta dopiero u psów, które osiągnęły wiek 24–36 miesięcy. Psy te potrzebują bliskiego kontaktu z człowiekiem i muszą przebywać na ogrodzonym terenie, jeśli nie są na smyczy. Mają umiarkowane zapotrzebowanie na aktywność fizyczną. W domu są dość spokojne, nie są jednak przystosowane do życia w mieszkaniu. Dobrze się zachowują przy dzieciach, czasami zdarza się im szczekać na alarm, ale nie są to psy obronne. Należy wcześnie zacząć tresurę posłuszeństwa i ich socjalizację.

Różnice w fizjologii Brak danych.

Nadwrażliwość na leki Brak danych.

Masa ciała: Samice 16–23 kg, samce 23–27 kg.

Choroby dziedziczne

Szata: Dwuwarstwowa okrywa włosowa składa się z jaśniejszego, miękkiego i gęstego podszerstka pokrytego bardzo szorstkimi, grubymi, prostymi włosami okrywowymi średniej długości. Czarne umaszczenie dyskwalifikuje, ale dopuszcza się odmiany brązowe, stalowoszare z brązowymi znaczeniami, dereszowate z białym oraz pomarańczowe lub brązowe.

Dysplazja stawów biodrowych: Wielogenowa wada dziedziczna, prowadząca do choroby zwyrodnieniowej i zapalenia stawów biodrowych. Według Orthopedic Foundation for Animals (OFA) dotyczy 7,8% gryfonów Korthalsa. W AWPGA National Health Survey z lat 2002–2003 chorobę zgłoszono u 4,4% psów[1, 2].

Długość życia: 10–13 lat. Wygląd: Gryfony Korthalsa charakteryzują się bardzo silną budową ciała, średnimi rozmiarami i są nieznacznie dłuższe niż wyższe. Głowa o kwadratowym kształcie, przełom czołowo-nosowy słabo zaznaczony. Psy tej rasy mają wyraźne brwi, wąsy

210

Dysplazja stawów łokciowych: Wielogenowa wada dziedziczna, prowadząca do zapalenia stawów łokciowych. Według OFA dotyczy 4,6% psów tej rasy[1].

* W Polsce kopiowanie uszu i ogona jest zabronione (przyp. red.).

Zwichnięcie rzepki: Wielogenowa, dziedziczna, wrodzona wiotkość więzadeł rzepki, prowadząca do jej zwichnięcia, kulawizny, a w dalszej kolejności do choroby zwyrodnieniowej stawów. Jeśli pojawią się objawy kliniczne, chorobę leczy się chirurgicznie. OFA przebadało zbyt małą liczbę gryfonów Korthalsa, aby można było określić dokładną częstotliwość występowania wady u tej rasy[1].

za pomocą leków przeciwdrgawkowych. Mechanizm dziedziczenia jest nieznany. W AWPGA National Health Survey z lat 2002–2003 chorobę zgłoszono u 1,1% gryfonów Korthalsa[2].

Skłonność do innych chorób

Nawracające wyłysienia na tułowiu (sezonowe wyłysienia na tułowiu): Choroba charakteryzuje się występowaniem epizodów wyłysień na tułowiu (bez przeczosów, ale często z hiperpigmentacją), pojawiających się cyklicznie sezonowo. Rozpoznanie stawia się na podstawie objawów klinicznych i biopsji skóry. Leczenie melatoniną daje dobre efekty, ale czasami trzeba przeczekać do następnego sezonu[6].

Zapalenie ucha zewnętrznego: Przewlekłe lub nawracające zakażenia uszu. W AWPGA National Health Survey przeprowadzonym w latach 2002–2003 chorobę wskazano u 22% gryfonów Korthalsa[2]. Przepuklina pępkowa: Wrodzony ubytek w ścianie brzucha w okolicy pępka. Duże ubytki powinno się zamykać chirurgicznie. W AWPGA National Health Survey z lat 2002–2003 chorobę zgłoszono u 3,3% gryfonów Korthalsa[2]. Alergie: Nadwrażliwość na alergeny wziewne lub pokarmowe. Objawia się świądem (swędzeniem) i sączącym zapaleniem skóry (hot spot). W AWPGA National Health Survey z lat 2002–2003 atopię wskazano u 2,2% psów, a alergię pokarmową u 2,7%[2]. Niedoczynność tarczycy: Dziedziczne, autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. 2,4% gryfonów Korthalsa uzyskuje dodatni wynik w teście oznaczającym miano przeciwciał przeciwko komórkom tarczycy, wykonywanym na Michigan State University (średnia dla wszystkich ras to 7,5%). W AWPGA National Health Survey z lat 2002–2003 chorobę zgłoszono u 2,2% psów[2, 3, 4]. Zaćma: U psów tej rasy opisuje się zaćmę jądrową punktową i pośrednią zaćmę korową przednią. Chorobę stwierdzono u 1,39% gryfonów Korthalsa, przebadanych na potrzeby Canine Eye Registration Foundation (CERF) przez okulistów weterynaryjnych w latach 2000–2005. W AWPGA National Health Sur vey z lat 2002–2003 chorobę zgłoszono u 1,6% psów w średnim wieku 2,5 roku. CERF odradza przeznaczanie do rozrodu osobników z zaćmą[2, 5]. Dystrofia rogówki: U psów tej rasy występuje dystrofia rogówki w formie nabłonkowej. Na skutek patologicznej utraty wewnętrznej warstwy rogówki dochodzi do jej postępującego obrzęku, zapalenia i osłabienia wzroku. Wadę stwierdzono u 1,39% gryfonów Korthalsa, przebadanych na potrzeby CERF przez okulistów weterynaryjnych w latach 2000–2005[5]. Wnętrostwo (niezstąpienie jąder): Może mieć charakter jedno- lub obustronny. W AWPGA National Health Survey z lat 2002–2003 chorobę zgłoszono u 1,1% samców[2]. Padaczka dziedziczna: Dziedziczne ataki padaczkowe o charakterze uogólnionym lub ogniskowym. Chorobę opanowuje się

Entropium: Zawinięcie brzegów powiek do wewnątrz, często prowadzące do podrażnienia i owrzodzenia rogówki. W AWPGA National Health Survey z lat 2002–2003 chorobę zgłoszono u 1,1% psów[2].

Pojedyncze przypadki kliniczne Hamartoma podwzgórza: Guz tego rodzaju rozpoznano u 10-miesięcznej samicy gryfona Korthalsa, u której od 7 miesięcy występowały coraz silniejsze epizody zapaści z wiotkością mięśni[7].

Badania genetyczne Badania genotypu: Bezpośrednie badanie określające barwę nosa i okrywy włosowej można wykonać w HealthGene i VetGen. Badania fenotypu, certyfikowane przez Canine Health Information Center (CHIC): Obowiązkowo należy przeprowadzić badanie okulistyczne CERF (po 1. roku życia) oraz badanie radiologiczne stawów biodrowych i łokciowych (zob. www.caninehealthinfo.org). Zaleca się też wykonanie profilu tarczycowego, w tym oznaczenie miana przeciwciał przeciwko komórkom tarczycy, badanie rzepki oraz badanie kardiologiczne.

Pozostałe informacje • Synonimy nazwy rasy: wirehaired pointing griffon, griffon d’arret a poil dur, griffon d’arret Korthals, pointing griffon, griff. • Rasa znajduje się w rejestrach: AKC, UKC, CKC, NKC (National Kennel Club). • Ranking American Kennel Club (2008): 105 (419 zarejestrowanych psów). • Źródła internetowe: ◦◦ The American Wirehaired Pointing Griffon Association: www.awpga.com ◦◦ Wirehaired Pointing Griffon Club of America: www.wpgca.org

Pies faraona

Historia rasy Jest to jedna z najbardziej pierwotnych ras psów. Wyglądem psy faraona przypominają wizerunki Anubisa, egipskiego boga – przewodnika dusz zmarłych. Pierwsze wzmianki o tych psach pochodzą z około 3000 roku p.n.e. Odkryto też pozostałości szkieletu odpowiadające budowie ciała psów faraona pochodzące z około 5000 roku p.n.e. Psy te zostały również uwiecznione na wielu malowidłach i hieroglifach egipskich. Niektóre osobniki ceniono tak wysoko, że mumifikowano je razem z arystokracją. Część psów faraona wywieziono na Maltę, gdzie starannie prowadzono ich hodowlę przez ponad 2 tys. lat. Ta rzadka rasa jest uznawana za narodowego psa Malty. W American Kennel Club (AKC) zarejestrowano ją dopiero w 1983 roku.

Użytkowanie Z zapisków historycznych wynika, że psy te brały udział w polowaniach oraz były zwierzętami do towarzystwa. Na Malcie wykorzystywano je do polowań na króliki. Psy te ceniono za to, że potrzebują małych porcji pożywienia, oraz za zwinność, siłę, szybkość i grację – pod kątem tych cech prowadzono ich hodowlę. Podczas polowań wykorzystują swój zmysł powonienia i wzrok, a także słuch. Dobrze radzą sobie w zawodach posłuszeństwa i pogoni za zającem.

Cechy fizyczne Wysokość w kłębie: Samice 53–61 cm, samce 58,5–63,5 cm. Masa ciała: 20–25 kg. Szata: Krótki, błyszczący, twardy w dotyku włos układa się płasko. Sierść jest intensywnie rdzawa, podpalana lub orzechowa, z nielicznymi białymi znaczeniami. Szczególnie dobrze widziana jest obecność białej gwiazdki („gwiazdy”) na przedpiersiu oraz białej końcówki ogona. Długość życia: 12–14 lat. Wygląd: Są to psy średniej wielkości, noszące wysoko głowę. Wszystkie elementy ciała są gibkie i delikatnie rzeźbione. Rasa posiada niepowtarzalną cechę, określaną jako rumieniec. W chwilach silnej ekscytacji na skutek rozszerzenia się naczyń krwionośnych zlokalizowanych bardzo płytko pod skórą pojawia się wyraźne różowe zabarwienie na uszach i płytce nosowej. Kolejną cechą charakterystyczną jest intensywnie bursztynowe

332

zabarwienie oczu. Zarówno brzegi powiek, jak i wargi oraz nos są barwy cielistej. Oczy osadzone umiarkowanie głęboko i blisko; uszy średnio duże, o szerokiej podstawie, wysoko osadzone i stojące; chrząstka małżowiny usznej delikatna. Czaszka długa, minimalnie zaznaczony przełom czołowo-nosowy. Szyja długa i dobrze umięśniona, nieznacznie wygięta w łuk, bez podgardla. Linia grzbietu równa, z wyjątkiem delikatnego ścięcia w dół na zadzie. Ogon zwęża się ku końcowi, z wyglądu przypomina bicz, w spoczynku sięga poniżej stawów skokowych. Klatka piersiowa głęboka, żebra dobrze wysklepione, brzuch umiarkowanie podkasany. Kończyny o prostej kości, łapy średniej wielkości, stawy międzypaliczkowe wyraźnie zaznaczone i mocne, duże opuszki. Wilcze pazury na kończynach piersiowych i miednicznych można usuwać. Krok długi; chód płynny, sprawia wrażenie zarówno mocnego, jak i pozbawionego wysiłku. Jeśli porównać psy faraona z podenco z Ibizy, te pierwsze będą mniejsze, o delikatniejszej budowie ciała i będą miały mniej białych znaczeń.

Zachowanie Wymienia się następujące cechy charakterystyczne rasy: inteligentne, łatwe w szkoleniu, przyjazne, uwielbiają dzieci. Są skore do zabawy także w dorosłym wieku. Potrzebują bliskiego kontaktu z człowiekiem. Psy faraona mają małe potrzeby pielęgnacyjne i nie wydzielają charakterystycznego psiego zapachu, nawet gdy są mokre. Są aktywne, mają skłonność do otyłości, jeśli nie zapewni się im dostatecznej ilości aktywności fizycznej. Nie są to psy do mieszkań. Powinny być spuszczane ze smyczy wyłącznie na ogrodzonym terenie. Nie uważa się ich za dobre psy stróżujące lub podwórzowe, ale generalnie są powściągliwe wobec obcych.

Różnice w fizjologii Charty mają mniejsze fizjologiczne wartości stężenia T4 i T3 w surowicy niż psy innych ras[1].

Nadwrażliwość na leki Anestetyki: Charty wymagają szczególnej uwagi w czasie znieczulenia ogólnego. Z uwagi na prawie całkowity brak tkanki tłuszczowej i duży stosunek powierzchni ciała do jego objętości psy te są predysponowane do hipotermii w czasie znieczulenia. Upośledzone mechanizmy biotransformacji leków w wątrobie przekładają się na wydłużony czas wybudzania po dożylnym podaniu anestetyków z grupy barbituranów i tiobarbituranów. Zalecanymi środkami do indukcji znieczulenia ogólnego są propofol i połączenie ketaminy z diazepamem[2].

Choroby dziedziczne Dysplazja stawów biodrowych: Wielogenowa wada dziedziczna prowadząca do choroby zwyrodnieniowej i zapalenia stawów biodrowych. Według Orthopedic Foundation for Animals (OFA) dotyczy 2,4% psów tej rasy[3].

Dysplazja stawów łokciowych: Wielogenowa wada dziedziczna, prowadząca do zapalenia stawów łokciowych. Według OFA dotyczy 1,5% psów tej rasy[3]. Zwichnięcie rzepki: Wielogenowa, dziedziczna, wrodzona wiotkość więzadeł rzepki, prowadząca do jej zwichnięcia, kulawizny, a w dalszej kolejności zwyrodnienia stawu. Jeśli pojawią się objawy kliniczne, chorobę leczy się chirurgicznie. Wadę opisuje się u psów tej rasy, jednak OFA przebadało zbyt małą liczbę psów faraona, aby możliwe było określenie dokładnej częstotliwości jej występowania u tej rasy[3].

Skłonność do innych chorób Niedoczynność tarczycy: Dziedziczne autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Chorobę uważa się za problem dotyczący psów tej rasy, ale zbyt mała liczba psów faraona została poddana badaniu testem oznaczającym miano autoprzeciwciał przeciw tkance tarczycy wykonywanym na Michigan State University, aby można było określić dokładną częstotliwość jej występowania u tej rasy (średnia dla wszystkich ras to 7,5%)[4, 5]. Zaćma: U psów faraona występuje zaćma korowa przednia lub tylna, pośrednia i punkcikowa. Na potrzeby CERF przebadano zbyt mało osobników, aby można było określić dokładną częstotliwość jej występowania u tej rasy. CERF odradza przeznaczanie do rozrodu psów faraona z zaćmą[6]. Dysplazja siatkówki: U psów faraona rozpoznaje się fałdy siatkówki, ale na potrzeby CERF przebadano zbyt mało osobników, aby można było określić dokładną częstotliwość występowania wady u tej rasy[6]. Dwurzędowość rzęs (distichiasis, distichia): Nieprawidłowo położone rzęsy, drażniące rogówkę i spojówkę. Mogą prowadzić do wtórnego owrzodzenia rogówki. Na potrzeby CERF przebadano zbyt mało osobników, aby można było określić dokładną częstotliwość jej występowania u tej rasy[6]. Przetrwałe błony źreniczne: Pozostałości po płodowych strukturach, łączące tęczówkę z tęczówką, rogówką, soczewką lub tworzące płaty tkankowe. Trzy ostatnie formy zaburzenia zazwyczaj ograniczają zdolność widzenia, dlatego psy z tymi wadami nie powinny być przeznaczane do rozrodu. Chorobę opisuje się u psów faraona, ale na potrzeby CERF przebadano zbyt małą ich liczbę, aby można było określić dokładną częstotliwość jej występowania u tej rasy[6]. Pies faraona to rzadka rasa, dlatego w literaturze opisano niewiele problemów zdrowotnych tych zwierząt. Istnieją doniesienia o występowaniu u nich również takich zaburzeń, jak: alergie, nużyca, padaczka oraz zespół rozszerzenia i skrętu żołądka. Opisano też przypadki zwichnięcia stawu ramiennego[7].

Pojedyncze przypadki kliniczne Zaawansowana dermatoza cynkozależna: Trzy z pięciu 3-miesięcznych szczeniąt psa faraona, pochodzących z jednego miotu, zostały przyprowadzone na wizytę z powodu zaawansowanych, uogólnionych zmian w postaci zaczerwienionych i pokrytych strupami grudek, świądu, złuszczania naskórka opuszków, braku łaknienia, ospałości i spowolnienia wzrostu. Histopatologicznie stwierdzono znacznego stopnia rozrost naskórka z zaburzeniem układu jego warstw oraz masywną hiperkeratozę z zaburzeniami rogowacenia (parakeratozą). Wykazano zmniejszone stężenie cynku w surowicy. Szczenięta dobrze zareagowały na dożylne podanie cynku, choć nie było efektu po podaniu doustnym. Chorujące psy otrzymywały dożylne wlewy cynku co 3 tygodnie, co pozwalało kontrolować objawy choroby, ale wszystkie z tych psów ostatecznie zmarły w ciągu 3 lat[8].

Badania genetyczne Badania genotypu: Brak. Badania fenotypu, certyfikowane przez Canine Health Information Center (CHIC): Badania radiologiczne stawów biodrowych, profil tarczycowy, w tym oznaczenie miana przeciwciał przeciwko komórkom tarczycy, badanie okulistyczne według CERF oraz badanie rzepki (zob. www.caninehealthinfo.org). Zaleca się też badanie radiologiczne stawów łokciowych i badanie kardiologiczne.

Pozostałe informacje • Synonimy nazwy rasy: Kelb-tal Fenek (pies królika), chart maltański. • Rasa znajduje się w rejestrach: AKC, UKC, CKC, KCGB (Kennel Club of Great Britain) – P, ANKC (Australian National Kennel Club), NKC (National Kennel Club). • Ranking American Kennel Club (2008): 148 (72 zarejestrowane psy). • Źródła internetowe: ◦◦ Pharaoh Hound Club of America: www.ph-club.org ◦◦ The Pharaoh Hound Club (Wielka Brytania): www.pharaohhoundclub.co.uk

Korat Pielęgnacja: Wymagania pielęgnacyjne są minimalne, wystarcza krótkie szczotkowanie raz w tygodniu.

Zachowanie

Historia rasy Tajlandczycy uważają, że te koty przynoszą szczęście – symbolizują bogactwo i deszcz z powodu delikatnie posrebrzanego koloru sierści. Pierwsze pisemne wzmianki na ich temat pochodzą z lat 1350–1767, kiedy stolicą Syjamu była Ajutthaja. Odpowiadające opisowi rasy koty utożsamiano z dobrą wróżbą. Po raz pierwszy odkryte w prowincji Korat w północno-wschodniej Tajlandii (ówczesny Syjam). Koraty (Koh-raht) w Tajlandii nazywane są Si-Sawat, co oznacza pomyślność. Do Ameryki pierwszy raz zostały importowane w 1959 roku, a Cat Fanciers’ Association (CFA) nadało rasie status mistrzowski w 1966. The International Cat Association (TICA) zaakceptowało korata w 1969 roku, a Fédération Internationale Féline (FIFé) w 1972. W Tajlandii parę kotów dawano w prezencie, szczególnie pannom młodym. Wysoko ceniono je również jako upominki dla przybywających z wizytą dygnitarzy. Krzyżowanie z innymi rasami nie jest dozwolone.

Cechy fizyczne Waga: 2,5–4,5 kg. Szata: Włos jasnoniebieskoszary u podstawy, ciemny w części środkowej i srebrny na końcu (umaszczenie srebrnoniebieskie). Okrywa włosowa jest krótka i jednolita, ściśle przylegająca, jedwabista i lśniąca. Srebrne zakończenia włosów tworzą efekt aureoli. Ten srebrny tipping jest mocniej zaznaczony na kufie i łapach. W Tajlandii taki kolor szaty przyrównywany jest do „szarej deszczowej chmury”. Jeżeli urodzą się kocięta w kolorze liliowym lub liliowym ze znaczeniami, nie są rejestrowane jako koraty. W jednym badaniu określono, że 2% koratów ma umaszczenie ze znaczeniami, a 21% jest nosicielami genu warunkującego to umaszczenie[1]. Oczy: Duże, o barwie przechodzącej stopniowo od żółtobursztynowej przez bursztynową do bursztynowozielonej, aby w końcu w wieku 2 do 4 lat osiągnąć kolor bladego odcienia chryzolitu (perydot). Wygląd: Są to koty średnio małych rozmiarów, o umiarkowanie zwartej budowie ciała. Głowa w kształcie serca; przełom czołowo-nosowy lekko zaznaczony; grzbiet nosa zwęża się w kierunku płytki nosowej. Uszy bardzo duże, o zaokrąglonych czubkach, minimalnie owłosione po wewnętrznej stronie. Łapy zwarte, owalne. Ogon średniej długości, zwężający się. Minimalne zagięcie jest akceptowalne, o ile nie jest widoczne, a tylko wyczuwalne.

514

Charakterystyczne cechy koratów to spokój i przywiązanie. Koty te są wrażliwe na hałas i dotyk. Od młodego wieku powinny być przyzwyczajane do różnych dźwięków i osób. Koraty potrafią zastygać w rozciągniętej pozie, jakby były zawieszone w powietrzu. Lubią się bawić, dobrze znoszą dzieci i nawiązują silną więź z opiekunami. Są bardzo aktywne; mają silny instynkt terytorialny i często chcą przejmować pozycję lidera grupy. W domu mogą nie odstępować ludzi ani na krok; niektóre osobniki lubią aportować. W warunkach domowych są raczej ciche, ale w obcym otoczeniu, na przykład na wystawie, mogą się odzywać głośno.

Odchylenia w obrębie rasy W jednym z badań określono różnorodność genetyczną korata jako umiarkowaną (0,53)[2].

Nadwrażliwość na leki Brak danych.

Choroby dziedziczne Gangliozydoza GM2: Choroba polega na gromadzeniu się gangliozydu w lizosomach, a spowodowana jest autosomalną recesywną mutacją (fHEXBKorat) genu kodującego beta-heksozaminidazę (HEXB) lub alfa-heksozaminidazę (HEXA). W badaniu prowadzonym w hodowli doświadczalnej zauważono, że choroba pojawia się przed 4. tygodniem życia, a do 6. tygodnia widoczne już były zmiany w lizosomach komórek nerwowych i wątrobowych – wakuole i wtręty[3]. Postępujące zaburzenia neurologiczne rozwijały się od 4. do 7. tygodnia życia i obejmowały drżenie głowy, niezborność i ewentualnie utratę zdolności ruchu. Opisywano również ograniczenie widzenia, skurcze kloniczne mięśni i zaburzenia połykania. W późnym stadium choroby pojawiały się drgawki i spastyczne porażenie 4-kończynowe prowadzące do zejścia śmiertelnego w wieku 6–8 miesięcy. Wątroba była wyraźnie powiększona i blada. Gangliozydoza GM1: W piśmiennictwie co pewien czas pojawiają się opisy przypadków zachorowań. U 7-miesięcznego kota zaobserwowano zahamowanie rozwoju i powolne narastanie objawów neurologicznych (drżenie kończyn miednicznych, niezborność z nadmiernym zakresem ruchów, hiperrefleksja nerwów rdzeniowych, postępujący niedowład poprzeczny), nieznaczną duszność i regurgitację oraz niską aktywność beta-galaktozydazy (GALB). Z kolei aktywność beta-heksozaminidazy była podwyższona. Wakuole w komórkach nerwowych i hepatocytach zawierały złogi oligosacharydów i gangliozydów

GM1. Pacjenta poddano eutanazji w wieku 21 miesięcy. Z analizy rodowodu wywnioskowano, że jest to cecha autosomalna recesywna[5]. Badania wykazały, że za gangliozydozę GM1 u korata i kota syjamskiego odpowiedzialna jest ta sama mutacja. Identyfikacja tej mutacji pozwoliła na wykrywanie nosicieli i w 1999 roku rozpoczęto międzynarodowe badania przesiewowe[6]. Wyniki oznaczeń enzymatycznych u kotów chorych i zdrowych mogą się pokrywać, stąd też ich wartość diagnostyczna w porównaniu z testami genetycznymi jest ograniczona. Gangliozydoza GM2 wywołana jest odrębną mutacją (fHEXBBaker), rozpoznaną i opisaną ostatnio u kota domowego krótkowłosego[7]. W przyszłości metody leczenia obu tych chorób mogłyby być podobne, ale obecnie mają charakter eksperymentalny. Badania obejmują transplantację komórek szpiku kostnego oraz terapię genową[8]. Aktualnie brak jest skutecznej terapii. Ponieważ u korata te dwie różne mutacje wywołują podobne objawy kliniczne, w przeszłości trudno było postawić jednoznaczne rozpoznanie. Mimo że te choroby spichrzeniowe są rozpoznawane od ponad 4 dziesięcioleci, nadal stwierdza się kliniczne przypadki, co może oznaczać, że jest wielu nosicieli w obrębie rasy[9]. Od grudnia 2004 roku przebadano 500 koratów i oszacowano, że 20% osobników to nosiciele obu mutacji. Dlatego bardzo ważne jest, aby hodowcy nie poddawali eutanazji nosicieli, gdyż doprowadzi to do znaczącego zmniejszenia zróżnicowania genetycznego w obrębie rasy. Zaleca się wprowadzanie programu hodowlanego, w którym wybranych nosicieli krzyżuje się w określonych okolicznościach z przebadanymi osobnikami negatywnymi. Następnie bada się potomstwo i do dalszej hodowli kieruje się tylko sztuki z wynikiem ujemnym. Nosicieli się sterylizuje i przeznacza do adopcji jako zwierzęta towarzyszące. Taki tryb postępowania pozwoli stopniowo wyeliminować cechy niepożądane, a zachować inne przymioty tych wspaniałych kotów (dr H.J. Baker, pers. comm.).

Skłonność do innych chorób Brak danych.

Badania genetyczne Korat Gangliosidosis Screening Program For GM1- and GM2-gangliosidosis: Program przesiewowych badań molekularnych w kierunku obu rodzajów gangliozydozy (GM1 i GM2) prowadzony jest przez Scott-Ritchey Research Center w Collage of Veterinary Medicine, Auburn University. Należy skontaktować się z laboratorium, aby otrzymać zestaw zawierający pojemniki na próbki, instrukcję i dokument USDA. Wyniki są poufne. Potrzebny jest 1 ml pełnej krwi pobranej na EDTA i dostarczonej w możliwie najkrótszym czasie. Próbka nie wymaga chłodzenia. Hodowcy nie wnoszą opłat za badania swoich kotów, a stosowny certyfikat z wynikiem może być dostarczony w przypadku, kiedy jest niezbędny do umieszczenia kota w rejestrze (jak na przykład w Niemczech). Jeżeli próbki pochodzą spoza obszaru USA, należy wypełnić dokument zwalniający USDA. Collage of Veterinary Medicine, Auburn University AL 36849 Telefon: (334) 844-5951; faks: (334) 844-5850 Badanie wymazów policzkowych jest dostępne również w UC-Davis VGL. Informacje o przesiewowych badaniach moczu na University of Pennsylvania – zob. research.vet.upenn.edu/Default.aspx?alias=research.vet.upenn.edu/penngen.

Pozostałe informacje • Synonimy nazwy rasy: blue cat (kot niebieski), temple cat (kot świątynny), thai cat (kot tajski), kot si-sawat. • Rasa znajduje się w rejestrach: FIFé, TICA, CFA, ACFA, CCA, WCF, ACF, GCCF. • Informacje o rasie: ◦◦ Korat Cat Fanciers' Association: www.koratworld.com ◦◦ FIFé Korat breed council: www.fifekoratbc.com ◦◦ Si-Sawat (Korat) Society

Kot brytyjski krótkowłosy wielkości, okrągłe, ogon gruby, średniej długości, z zaokrąglonym końcem. Koty rosyjskie niebieskie mają zielone oczy, są smuklejsze i mniejsze niż niebieskie koty brytyjskie; ich sierść odstaje od ciała.

Historia rasy Rasa ta jest uważana za narodowego kota Wysp Brytyjskich. Wywodzi się od brytyjskiego krótkowłosego kota domowego prowadzącego uliczny tryb życia (moggies), a przybyłego na Wyspy Brytyjskie najprawdopodobniej z legionami rzymskimi. W czasie II wojny światowej koty te prawie całkowicie wyginęły. Dzięki prowadzonej po wojnie starannej pracy hodowlanej udało się odtworzyć tę rasę. W porównaniu z amerykańskim i europejskim kotem krótkowłosym kot brytyjski ma dużo bardziej okrągłą głowę. Lewis Carroll, opisując kota z Cheshire występującego w książce Alicja w Krainie Czarów, wzorował się na pręgowanym kocie brytyjskim krótkowłosym. W Wielkiej Brytanii rasa ta może być opisywana po prostu jako „kot krótkowłosy”. Z kolei w Ameryce Północnej osobniki tej rasy są ciągle rzadko spotykane. The Cat Fanciers’ Association (CFA) pierwszy raz uznało rasę w 1980 roku i nadal nie zezwala na krzyżówki. Tymczasem niektóre inne rejestry dopuszczają selektywne krzyżowanie z kotem perskim, amerykańskim i europejskim kotem krótkowłosym oraz kotem kartuskim; potomstwo z tych krzyżówek może nie kwalifikować się do rejestrów CFA.

Cechy fizyczne Waga: 4–8 kg, samice są mniejsze niż samce. Szata: Okrywa włosowa jest jednorodna, gęsta i miękka jak plusz; włos krótki. Akceptowana jest większość wzorów i odmian barwnych. CFA nie akceptuje umaszczenia lawendowego, czekoladowego i himalayan pointed, podczas gdy The International Cat Association (TICA) dopuszcza czekoladowe i lawendowe. Tekstura włosów jest jędrna, nie wełnista. Jak dotąd najczęściej występująca odmiana barwna to brytyjski niebieski: pręgowanie może zaniknąć powyżej 6. miesiąca życia. Kolor podstawowy jest niebieskoszary. Sierść jest odporna na wodę. Oczy: Duże, okrągłe, zwykle miedziane do złotych. Koty o umaszczeniu srebrnym, złotym i srebrnym przydymionym mają oczy zielone lub orzechowe. Wygląd: Kończyny krótkie, grubokościste i mocno osadzone; klatka piersiowa szeroka; głowa duża i okrągła. Uszy małe, o zaokrąglonych czubkach. Kufa średniej długości, nos krótki i szeroki, z lekkim zagłębieniem, a poduszeczki z wąsami wydatne (efektem jest tak zwany uśmiech Cheshire). Łapy umiarkowanej

532

Pielęgnacja: Wymagania pielęgnacyjne niewielkie – wystarcza szybkie przeczesanie sierści ręką raz na kilka dni. Po kąpieli należy unikać suszenia suszarką. Częstsze wyczesywanie wskazane w okresie linienia.

Zachowanie Rasa ta lubi towarzystwo człowieka, ale nie jest wymagająca i raczej nie lubi przebywać na kolanach opiekuna. Nie uchodzi też za zamiłowanego skoczka i wspinacza. Natomiast jest odpowiednim towarzyszem dla dzieci oraz innych zwierząt towarzyszących. Koty brytyjskie krótkowłose są ciche i mają przyjemny głos, nadają się do felinoterapii i dobrze znoszą podróże.

Odchylenia w obrębie rasy Dorastają powoli (3 do 5 lat) i później dojrzewają płciowo niż koty amerykańskie krótkowłose. Łatwe porody, a przeciętna liczba kociąt w miocie to 4–5. Mają skłonność do otyłości przy nieograniczonym dostępie do jedzenia. Grupa krwi B: W amerykańskim badaniu z 1991 roku 50 spośród 85 testowanych kotów tej rasy miało grupę krwi B (około 59%)[1]. W innym badaniu 36% przebadanych zwierząt miało grupę B[2]. W Wielkiej Brytanii wykonano testy u 121 kotów brytyjskich krótkowłosych i stwierdzono grupę krwi B u 58,7%, a AB u 1,6% zwierząt[3]. Wyniki wskazują na regionalne zróżnicowanie częstości występowania allelu warunkującego grupę krwi B.

Nadwrażliwość na leki Brak danych.

Choroby dziedziczne Kardiomiopatia przerostowa kotów (hypertrophic cardio myopathy, HCM): Najczęściej spotykana nieprawidłowość serca u kotów (10% przypadków) i dość powszechny problem u kotów brytyjskich krótkowłosych, prawdopodobnie dziedziczny[4]. Choroba dotyczy głównie kotów w średnim wieku i starszych, a objawy kliniczne częściej występują u samców. Podwyższony poziom sercowej troponiny I (cTnI) w surowicy krwi, będący wyznacznikiem uszkodzenia mięśnia sercowego, można stwierdzić nawet przy prawidłowym wyniku badania echokardiograficznego. Możliwe jest wykorzystanie tego parametru do przyszłych testów przesiewowych kotów z grupy ryzyka, ale wymaga to dalszych badań[5].

Izoerytroliza noworodków (NI): W związku z przewagą w obrębie tej rasy grupy krwi B, należy się liczyć ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia NI. Aby zapobiegać niekorzystnym sytua cjom, należy oznaczać grupę krwi przed kojarzeniem zwierząt w pary, zwłaszcza na obszarach o stwierdzonej przewadze grupy krwi B. Wskaźnik ryzyka wystąpienia NI dla kojarzonych par określono na 0,24[6]. Wielotorbielowatość nerek (polycystic kidney disease, PKD): Może się pojawić w hodowlach, w których występuje mutacja typowa dla kotów perskich (zob. rozdz. Kot perski). Dostępny jest odpowiedni test genetyczny.

Skłonność do innych chorób Reakcje poprzetoczeniowe: Należy liczyć się ze zwiększonym ryzykiem w związku z przewagą występowania grupy krwi B. Oznaczenie grupy krwi przed transfuzją umożliwia identyfikację zagrożonych osobników. Kamica moczowa szczawianowa: W przeprowadzanych ponad 15 lat badaniach kontrolnych 15 tys. kotów cierpiących na kamicę moczową oraz 150 tys. zdrowych stwierdzono, że koty brytyjskie krótkowłose należą do grupy podwyższonego ryzyka wystąpienia kamicy[10]. Zapalenie dziąseł: Nieudowodnione doniesienia o zwiększonej podatności. Podatność na zakażenie wirusem zapalenia otrzewnej (FIP): Badania przeprowadzone w Australii potwierdziły, że koty brytyjskie krótkowłose są narażone ponad przeciętną[11].

Pojedyncze przypadki kliniczne Zaćma wrodzona: W jednym ze starszych doniesień opisano wrodzoną zaćmę u tej rasy, a autorzy zasugerowali autosomalny recesywny sposób dziedziczenia[7]. Niedobór czynnika IX krzepnięcia krwi (hemofilia B): Odnotowano słabą do umiarkowanej skłonność do krwawień u osobników obu płci. Skojarzono to z występowaniem recesywnego sprzężonego z płcią genu, który u nosicieli nie powodował żadnych objawów. Porównano obserwacje ze starszym przypadkiem kota, u którego wykryto w badaniu przedoperacyjnym obniżony poziom aktywności czynnika IX (27% w stosunku do normy). Stwierdzono również dalsze przypadki silnych samoistnych krwotoków (n = 2, aktywność czynnika poniżej 5% normy). Opisane przypadki dotyczyły jednej rodziny kotów brytyjskich krótkowłosych z Filadelfii w 1984 roku[8]. Inne doniesienie opisuje kocięta, u których w wieku 4 miesięcy pojawiły się krwawienia dostawowe, a w wieku 6 miesięcy dołączyło uporczywe krwawienie dziąseł. Przebadano zwierzęta spokrewnione z chorującymi młodymi i przestudiowano rodowody, aby potwierdzić sposób dziedziczenia cechy. Samice będące nosicielkami wykazywały umiarkowaną aktywność

czynnika IX (67%, 88%, 80%, podczas gdy aktywność czynnika u nosicieli wynosi zwykle 40–60%). Nosiciele płci żeńskiej na ogół klinicznie są zdrowi. Niektóre kocięta płci męskiej w spokrewnionych miotach padły w młodym wieku. U chorych osobników spotykane były krwiaki podskórne. Należy zauważyć, że towarzyszący pobieraniu krwi stres może powodować wzrost poziomu czynnika IX w krążeniu, co sztucznie zawyża jego oznaczany poziom. Zasugerowano, że to może tłumaczyć wyższy, niż się spodziewano, poziom aktywności czynnika IX u badanych samic nosicielek[9]. Pierwotna niedoczynność kory nadnerczy: W 1999 roku opisano pojedynczy przypadek tego zaburzenia, natomiast w całym piśmiennictwie można znaleźć doniesienia o 11 samoistnych zachorowaniach. Wspomniany przypadek dotyczył 2-letniej kotki z objawami ospałości, osłabienia, zaparcia i hipotermii[12]. Dziedziczna głuchota: Może wystąpić w obecności dominującego genu warunkującego biały kolor sierści (W), również u białych kotów brytyjskich krótkowłosych[13].

Badania genetyczne Powinno się ustalić grupę krwi przed kojarzeniem zwierząt w pary oraz przed planowanym przetaczaniem krwi ze względu na przewagę grupy krwi B w obrębie tej rasy. W przypadku młodych kotów, u których występują samoistne krwawienia, krwawienie z dziąseł, krwawienia dostawowe (hemarthrosis) i krwiaki podskórne, wskazane jest badanie poziomu czynnika IX krzepnięcia krwi oraz koagulogram w celu wykluczenia hemofilii B[9]. Nie ma zaleceń co do przesiewowych badań w kierunku HCM u tej rasy, ale dopóki nie będzie zebranych więcej informacji, można rozważyć wykonanie badań echokardiograficznych u zwierząt hodowlanych[4]. Bezpośredni test genetyczny w kierunku PKD jest dostępny w UC-Davis VGL.

Pozostałe informacje • Synonimy nazwy rasy: british shorthair, dla kotów o szacie muszlowej (tipped) – szynszyla krótkowłosa. • Nazwy historyczne: Kot brytyjski niebieski (pierwsze oryginalne osobniki tej rasy miały niebieskie umaszczenie), a także: Brit, narodowy kot brytyjski, kot niebieski. • Rasa znajduje się w rejestrach: FiFé (jako kot brytyjski), TICA (kot brytyjski krótkowłosy i kot brytyjski długowłosy), CFA, ACFA, CFF, NZCF, WCF, ACF, GCCF (jako kot brytyjski). • Informacje o rasie: ◦◦ Southern British Shorthair Cat Club: www.british-shorthair.co.uk ◦◦ CFA British Shorthair Breed Council: www.britishshorthairbc.org/bshbc001.htm ◦◦ Colourpointed British Shorthair Club: www.colourpointedbritish.co.uk/index.html

Dziedzina

Zaburzenie

Rasy psów

rozszerzenie i skręt żołądka (gdv)

sussex-spaniel sznaucer olbrzym wilczarz irlandzki wyżeł niemiecki krótkowłosy wyżeł weimarski wyżeł włoski szorstkowłosy terier szkocki

torbielowatość wątroby upośledzenie czynności mięśnia pierścienno-gardłowego/achalazja

golden retriever

zanik kosmków jelitowych

bouvier des flandres

zanikowe zapalenie żołądka

norweski lundehund

zapalenie okrężnicy

chinook

zapalenie trzustki

zespół jelita drażliwego

airedale terier bokser cavalier king charles spaniel kerry blue terier owczarek szkocki długowłosy sznaucer miniaturowy terier australijski cairn terier cocker-spaniel angielski labrador springer-spaniel angielski norweski elkhund

żółtakoziarniniakowe zapalenie jelita cienkiego

amerykański staffordshire terier

zapalenie wątroby

Dodatek C

część II

Szybki odsyłacz od choroby do rasy: choroby kotów uwarunkowane rasą Dziedzina

Zaburzenie

Rasy kotów

Choroby oczu

agenezja powiek

kot birmański kot burmski kot perski manks

dystrofia rogówki

kot syjamski gen umaszczenia typu point u kotów himalajskich, syjamskich (częściowy albinizm dotyczący skóry i oczu zależny od temperatury) jaskra pierwotna (o otwartym kącie przesączania)

kot syjamski

jaskra pierwotna (wąskiego kąta przesączania)

kot burmski

nagałkowe torbiele skórzaste

kot birmański

oczopląs

kot burmski kot syjamski

owrzodzenia rogówki niereagujące na leczenie

kot himalajski kot perski

podwinięcie powieki

kot perski

postępujący zanik siatkówki o dominującym mechanizmie dziedziczenia

kot abisyński kot somalijski

postępujący zanik siatkówki o recesywnym mechanizmie dziedziczenia

kot abisyński kot perski kot somalijski kot syjamski ocicat

przejściowa nieprzezierność cieczy wodnistej

kot burmski

sekwestracja rogówki

kot krótkowłosy colorpoint

torbiele powiek (hydrocystoma)

kot birmański kot burmski kot himalajski kot perski kot syjamski kot himalajski

zaćma (wrodzona lub młodzieńcza)

kot perski kot birmański kot brytyjski krótkowłosy kot himalajski kot perski

zez zbieżny

kot syjamski

zwyrodnienie siatkówki

kot somalijski

Choroby układu oddechowego

astma oskrzelowa (choroba dolnych dróg oddechowych kot himalajski kotów) kot syjamski

Choroby wątroby i trzustki

zapalenie trzustki

kot syjamski

zespół wątrobowo-skórny

maine coon

657

ISBN: 978-83-7579-288-1

RASY PSÓW I KOTÓW

PRZEWODNIK WETERYNARYJNY

prof. dr hab. Roman Lechowski

Jerold S. Bell Kathleen E. Cavanagh Larry P. Tilley Francis W.K. Smith

RASY PSÓW I KOTÓW PRZEWODNIK WETERYNARYJNY Charakterystki ras • Predylekcje do chorób Wskazania diagnostyczne i terapeutyczne 171 ras psów, 42 rasy kotów

Jerold S. Bell, Kathleen E. Cavanagh, Larry P. Tilley, Francis W.K. Smith