Wewnętrzna gra: stres by Wydawnictwo Galaktyka

W. Timothy Gallwey

dr John Horton

Stres rodzi stres. Badania jednoznacznie dowodzą, że życie w chronicznym stresie ma negatywne następstwa i może prowadzić do poważnych schorzeń. Wewnętrzna gra: stres pomaga czytelnikowi uświadomić sobie jego własną rolę w tworzeniu stresu. A zaraz potem podaje zaskakująco proste narzędzia umożliwiające odzyskanie stabilności i wewnętrznej równowagi, a tym samym – życie w harmonii. Wystarczy wykonać ćwiczenia opisane w kolejnych rozdziałach, a potem korzystać z nich na co dzień. Do dzieła, jeśli chcesz cieszyć się dobrym zdrowiem i żyć z radością! Ewa Foley trener rozwoju osobistego, promotorka pozytywnego życia, autorka książek Zakochaj się w życiu, Powiedz życiu TAK, Bądź aniołem swojego życia



StresWEWNĘTRZNA GRA_okl_montaz.indd 1

Ta ksià˚ka odmieni twoje ˚ycie!

dr Edd Hanzelik

Ceniony ekspert z dziedziny psychologii sportu, W. Timothy Gallwey, przy udziale dwóch uznanych lekarzy opracował wyjątkowy, motywujący poradnik ułatwiający zachowanie zdrowia psychicznego we współczesnym, niespokojnym świecie. Książka Wewnętrzna gra: stres wykorzystuje sprawdzone, przedstawione w popularnej serii poradników poświęconych wewnętrznej grze, zasady, które pomogły sportowcom na całym świecie w panowaniu nad stresem. Autor pokazuje w niej, jak sięgać do wewnętrznych zasobów, by żyć w harmonii, zdrowiu oraz osiągnąć sukces w życiu osobistym i zawodowym. Stres wdziera się w każdy aspekt naszego życia. Gallwey wyjaśnia, w jaki sposób negatywne podszepty umysłu szkodzą nam, wyrabiają przekonanie, że presja jest czymś nieuniknionym, i stawiają na piedestale oczekiwania innych. Wszystko to sprawia, że czujemy się bezradni i nieszczęśliwi. Ale jak pokazuje autor, dzięki umiejętności czerpania dziecięcej radości z nauki, zdrowemu odpoczynkowi, relaksowi i wierze we własne osądy, mamy możliwość zbudowania tarczy przeciw stresowi. Gallwey, stosując charakterystyczne dla siebie połączenie opisów konkretnych przypadków z praktycznymi ćwiczeniami, pomaga nam sięgnąć do pokładów wewnętrznej siły i przedstawia przydatne narzędzia.

wewn¢trzna gra: STRES

Timothy Gallwey w sposób mistrzowski wnika w mechanizmy funkcjonowania ludzkiego umysłu po to, aby dać nam skuteczne i proste narzędzia, dzięki którym będziemy mogli w pełni odkryć i wykorzystać swój potencjał. Polecam terapeutom, trenerom, a przede wszystkim tym, którzy chcą przywrócić równowagę w swoim życiu. Dorota Hołówka terapeuta, coach, założycielka stowarzyszenia Nowa Psychologia

W. Timothy Gallwey dr Edd Hanzelik  dr John Horton

W. Timothy Gallwey jest autorem serii bestsellerowych książek poświęconych wewnętrznej grze, prezentujących nowe metody dążenia do osobistej i zawodowej doskonałości w wielu dziedzinach. Przez ostatnie dwadzieścia lat Gallwey prezentował filozofię wewnętrznej gry w korporacjach poszukujących skuteczniejszych metod wdrażania zmian. Mieszka w Malibu, w Kalifornii.

wewn¢trzna

gra: STRES Jak przechytrzyć życiowe wyzwania i wykorzystać swój potencjał

Dr Edd Hanzelik jest internistą, który od ponad trzydziestu lat praktykuje innowacyjne podejście do leczenia i pacjentów. Od ponad piętnastu lat wspólnie z dr. Johnem Hortonem i W. Timothym Gallweyem pracuje nad praktycznymi metodami radzenia sobie ze stresem. Dr John Horton od ponad trzydziestu lat współpracuje z W. Timothym Gallweyem nad publikacjami dotyczącymi wewnętrznej gry, a od piętnastu lat wraz z dr. Eddem Hanzelikiem prowadzi seminaria poświęcone stresowi.

ISBN 978-83-7579-399-4

www.galaktyka.com.pl

9 788375 793994

Zdjęcie na okładce: Rosemary Calvert/Getty Images

Cena: 34,90 zł (w tym 5% VAT)

16/04/15 10:11

Przekład: Piotr Cieślak

Tytuł wydania oryginalnego: The Inner Game of Stress Copyright © 2009 by W. Timothy Gallwey, Edward S. Hanzelik, M.D., and John Horton, M.D. Illustrations copyright © 2009 by Joan Swan All rights reserved. Wszelkie prawa zastrzeżone. This translation published by arrangement with Random House, a division of Random House LLC. Niniejsze wydanie opublikowano na podstawie umowy z Random House, działem koncernu Random House LLC. Wydanie polskie © 2015 by Galaktyka sp. z o.o. 90-562 Łódź, ul. Łąkowa 3/5 tel. +42 639 50 18, 639 50 19, tel./fax 639 50 17 e-mail: info@galaktyka.com.pl; sekretariat@galaktyka.com.pl www.galaktyka.com.pl ISBN: 978-83-7579-399-4 Konsultacja: Anna Dąbrowska Redakcja: Bogumiła Widła Redakcja techniczna: Marta Sobczak Korekta: Aneta Wieczorek Redaktor prowadzący: Marek Janiak Zdjęcie okładkowe: © Rosemary Calvert/Getty Images Projekt okładki oryginalnej: Julie Metz Adaptacja oryginalnego projektu okładki: Jakub Kabała Skład: Garamond Druk i oprawa: READ ME Wszelkie prawa zastrzeżone. Bez pisemnej zgody wydawcy książka ta nie może być powielana w częściach, ani w całości. Nie może też być reprodukowana, przechowywana i przetwarzana z zastosowaniem jakichkolwiek środków elektronicznych, mechanicznych, fotokopiarskich, nagrywających i innych.

Spis treści Przedmowa 9 Wstęp

Część I. Gra w stres

1. Komu jest potrzebny stres?

2. Podwójna tożsamość

3. Poznaj swojego sprawcę stresu

4. Alternatywa dla reakcji „uciekaj albo walcz”

5. Mobilizacja i demobilizacja

Część II. Przechytrzyć stres 6. Nauka wewnętrznej gry: trójkąt świadomość–wybór–zaufanie

113

7. Drzewo równowagi

128

8. Stwórz osobistą tarczę

139

9. Bądź szefem swojego życia

152

Część III. Narzędzia wewnętrznej gry

10. Narzędzie pierwsze: STOP

165

Wewnętrzna gra: stres

11. Narzędzie drugie: być szefem

175

12. Narzędzie trzecie: trzy pytania kontrolne

182

13. Narzędzie czwarte: próba zmiany nastawienia 189

14. Narzędzie piąte: czarodziejskie pióro

198

15. Narzędzie szóste: zamiana ról

202

16. Narzędzie siódme: przedefiniowanie

207

17. Narzędzie ósme: trójkąt ENS

214

18. Zastosowanie narzędzi: historia Eileen

219

19. Zastosowanie narzędzi: sprawy życia i śmierci 228

Podsumowanie 240 Dodatek A

254

Dodatek B

268

Bibliografia

269

Podziękowania 271 O autorach

277

Przedmowa Czego uczą nas pacjenci W naszej praktyce codziennie stykamy się z medycznymi skutkami stresu. Według szacunków Amerykańskiego Instytutu Stresu (American Institute of Stress) napięcie nerwowe jest przyczyną od 75% do 90% wszystkich wizyt u lekarzy pierwszego kontaktu. Ta wartość nie jest zaskakująca. Choć wpływ stresu trudno obiektywnie zbadać metodami medycznymi, lekarze intuicyjnie i z doświadczenia wiedzą, że chroniczne napięcie ma swoją cenę, zarówno pod względem fizycznym, jak i emocjonalnym. A pacjenci, nawet jeśli nie umieją tego określić, także są świadomi negatywnych skutków stresu – większość z nich potrafi precyzyjnie określić związane z nim objawy. U jednej osoby stres może się przejawiać bólami głowy i ramion, u innej – nudnościami, biegunką i kłopotami z żołądkiem, u kolejnej palpitacjami serca, nerwowością i depresją. Czasami symptomy są subtelne, kiedy indziej stres może przybrać postać schorzenia zagrażającego życiu. Nasi pacjenci w większości zdają sobie sprawę, że stres, jakiego doświadczają w życiu, jest dla nich fizycznym obciążeniem, ale czę9

Wewnętrzna gra: stres

sto wychodzą z założenia, iż nie mają w tej kwestii żadnego wyboru. Sądzą, że ich poziom stresu jest zdeterminowany przez czynniki zewnętrzne i w ich konkretnej sytuacji – po prostu nieunikniony. Uważają, że muszą go zaakceptować i starać się przetrwać. Czasem zaś są jak sparaliżowani – nie widzą szans na zmianę obecnych nawyków, okoliczności bądź reakcji emocjonalnych. Od samego początku naszej praktyki medycznej dostrzegaliśmy ogromny wpływ stresu na pacjentów i zainspirowało nas to do znalezienia jakiegoś sposobu dotarcia do samego sedna problemu – czyli do źródła stresu. Staraliśmy się doradzać, co przynosiło pewne skutki, ale same słowa nie wystarczały. Nasi pacjenci szukali praktycznych narzędzi. Ale jakich narzędzi mogliśmy im dostarczyć my, interniści? Lekarze na ogół szukają medycznych rozwiązań dla obserwowanych przez siebie problemów – w postaci tabletek, operacji albo rozmaitych terapii. Ale te strategie nie sprawdzają się w walce ze stresem, bo nie docierają do istoty problemu – do powodów uaktywnienia systemu reakcji na stres. Wyewoluował on jako mechanizm ratujący życie w razie zagrożenia, ale u chronicznie zestresowanych ludzi jest on nieustannie pobudzany w odpowiedzi na zwykłe, codzienne wyzwania. Przytłaczające dowody naukowe przemawiają za tym, że ciągły stres jest szkodliwy dla zdrowia. Zastanawialiśmy się, w jaki sposób możemy pomóc pacjentom w zmaganiach z życiowymi problemami, bez ustawicznego pobudzania ich systemu reakcji na stres. Z Timem Gallweyem przyjaźnimy się od wielu lat i podziwiamy jego podejście do nauczania oraz nacisk, jaki kładzie na wykorzystywanie indywidualnych, wewnętrznych zdolności. W książkach z serii Wewnętrzna gra Tim pokazuje, w jaki spo10

Przedmowa

sób ludzie mogą zachować równowagę w obliczu zewnętrznych stresorów. Pewnego razu przedyskutowaliśmy z nim możliwości wykorzystania jego spostrzeżeń związanych z wewnętrzną grą w rozwiązywaniu odwiecznych problemów medycyny. Z pomocą Tima zaczęliśmy uczyć naszych pacjentów posługiwania się narzędziami wewnętrznej gry i tłumaczyć, jak da się je wykorzystać do zapobiegania chronicznemu stresowi. Fantastyczne efekty, jakie osiągnęliśmy w ciągu ostatnich dwunastu lat, skłoniły nas do napisania tej książki. W istocie, po wielu prowadzonych przez nas warsztatach poświęconych stresowi ludzie spoglądali na nas z wdzięcznością i mówili: „Powinniście napisać o tym książkę”. Mieliśmy szansę obserwować ogromną poprawę w ostrych oraz przewlekłych schorzeniach, zarówno natury medycznej, jak i psychologicznej, po zastosowaniu narzędzi wewnętrznej gry. Odkryliśmy, że pacjenci mogą zapanować nad czymś nawet tak szkodliwym i destrukcyjnym jak stres. Przekonaliśmy się, że można mu zapobiegać dzięki mistrzowskiemu opanowaniu wewnętrznej gry. A jeśli już mowa o zapobieganiu chorobom i unikaniu stresu, pacjenci wielokrotnie udowadniali nam, że chcą aktywnie w tym procesie uczestniczyć. Zauważyliśmy, że nasza rola jako lekarzy musiała ulec zmianie. Nie byliśmy już ekspertami, trzymającymi w garści wszystkie informacje, wypisującymi recepty, wydającymi zalecenia i wymagającymi absolutnego posłuszeństwa. Musieliśmy przeistoczyć się w nauczycieli i zachęcać pacjentów do odkrywania ich własnych silnych stron i możliwości. Właśnie pod tym względem strategie wewnętrznej gry idealnie wpasowały się w naszą praktykę medyczną. Nawet światowej klasy sportowcy 11

Wewnętrzna gra: stres

mają trenerów. Dlaczego? Ponieważ wiedzą, że trener będzie ich wspierał w procesie szkolenia, pomoże im dostrzec sprawy, które sami być może by przegapili, i zainspiruje ich do podnoszenia poprzeczki. Zadania lekarza jako trenera są podobne – chodzi o to, by pomóc pacjentom odkryć własne zasoby, wspierać ich dążenia do poprawy zdrowia i inspirować do poszukiwania metod unikania szkodliwych skutków stresu. Nasi pacjenci udowodnili, że potrafią się szybko uczyć wpływania na jego poziom i poprawiania swojego samopoczucia. Pokazali, że szkolenie często było najskuteczniejszą pomocą, jaką możemy zaoferować. Zdajemy sobie sprawę, że unikanie stresu w obliczu natłoku życiowych wyzwań może się wydawać nie do pomyślenia. A jednak nieustannie zadziwia nas bogactwo wewnętrznych zdolności, które umożliwiają takie funkcjonowanie. Dziękujemy naszym pacjentom za to, czego nas nauczyli. Dzięki nim odkryliśmy, jak w pełni wykorzystać potencjał zawodu lekarza. W tej książce znajdziesz strategie wewnętrznej gry, opracowane na podstawie aktualnej wiedzy medycznej, a także w oparciu o przypadki naszych podopiecznych. Mamy nadzieję, że pomogą ci one w złagodzeniu doświadczanego stresu i osiąg nięciu najwyższej formy w grze życia. dr med. John Horton i dr med. Edward Hanzelik

Wstęp Wewnętrzna gra a stres Któregoś dnia przyszła do mnie światowej klasy golfistka z prośbą o poradę. Wyznała, że potrzebuje pomocy w związku ze stresem, który paraliżuje ją podczas rozgrywania ostatnich kilku dołków w każdych zawodach, w których gra idzie o wysoką stawkę. – Ręce zaczynają mi się trząść, przestaję czuć kij – powiedziała. Presja była tym większa, że jeśli udałoby się jej wygrać jeszcze tylko dwa turnieje, byłaby kandydatką do Sali Sław golfa. Ponieważ nie sposób było zasymulować okoliczności, które wywoływały u niej stres, zadałem jej dwa łatwe pytania: – Jaki jest cel gry w golfa i dlaczego grasz? Jej pierwsze odpowiedzi były jasne i proste. – Celem golfa jest ukończenie każdej rundy w jak najmniejszej liczbie uderzeń. A dlaczego gram? – ciągnęła. – Bo po pierwsze lubię kontakt z przyrodą, po drugie pasjonuje mnie rywalizacja a po trzecie kocham wyrażać talent, który dostałam od Boga. Uważnie obserwowałem ją, gdy mówiła. 13

Wewnętrzna gra: stres

– Na razie twoje dłonie nie drżą – stwierdziłem. Nie dostrzeg łem żadnych objawów, które mogłyby wpłynąć na poziom jej gry. – Czy są jeszcze jakieś powody, dla których poświęciłaś się akurat grze w golfa? – dociekałem. Tym razem zastanawiała się przez dłuższą chwilę, a potem odrzekła podekscytowana: – Tak, są takie powody. Po pierwsze, jestem golfowi coś winna. Przedtem byłam nikim. Golf uczynił mnie kimś. A po drugie, jestem też coś winna wiernym kibicom, którzy liczą na mój wybitny występ w każdym turnieju. – Przerwała, spojrzała na mnie i dodała: – A teraz moje dłonie już zaczynają drżeć, prawda? – Rzeczywiście – przytaknąłem. Gdy tylko przestała mówić o golfie jako pasji i przeszła do uczuć towarzyszących osądom oraz oczekiwaniom innych, jej nerwowość stała się nieunikniona. Zawodniczka już roztrząsała w głowie czarne scenariusze – utratę zaufania fanów albo swojej mistrzowskiej pozycji. Miała fenomenalne umiejętności, ale jej wewnętrzny stres – lęk przed niespełnieniem własnych czy cudzych oczekiwań – wywoływał napięcie, odbierał przyjemność z gry i wpływał na wyniki. Kiedy sama dostrzegła istotę problemu, odzyskała rezon i zaczęła mówić o wyrzeczeniach, jakich wymaga utrzymanie najwyższej formy, koniecznej w profesjonalnych turniejach golfowych. Wyglądało to tak, jakby poważnie rozważała, czy rzeczywiście gra jest warta zachodu. Uznała, że tak. Choć nie wygrała kolejnego turnieju, to w następnym odniosła zwycięstwo. Nie posiadała się z radości. Była tak szczęśliwa, że po zaliczeniu osiemnastego dołka wskoczyła do znajdującego się nieopodal stawu. 14

Wstęp

Ta zawodowa golfistka zmagała się z przeszkodą, którą napotyka każdy z nas: chodzi o trudność w odróżnianiu tego, kim jesteśmy, od tego, co robimy. Życie wymaga odgrywania różnych ról – rodzica, partnera, golfisty, szefa firmy – ale tak naprawdę te kreacje nas nie definiują. Jednym z zadań wewnętrznej gry jest wprowadzenie wspomnianej różnicy i pozwolenie na wyrażanie siebie bez przeszkód wynikających z narzuconych koncepcji oraz oczekiwań, niezgodnych z twoim prawdziwym celem. Gdy ci się to uda, uwolnisz się od stresu i zaczniesz funkcjonować na najwyższym poziomie – czy to na polu golfowym, czy w pracy zawodowej, czy po prostu w życiu. W dalszej części książki przeczytasz o wielu ludziach, którym udało się pokonać rutynowe myślenie prowadzące do stresu i utrudniające rozwój. Mamy nadzieję, że te przykłady skłonią cię do refleksji i ułatwią odnalezienie własnej drogi ku bezstresowemu życiu.

O wewnętrznej grze Zanim przejdę dalej, powinienem powiedzieć kilka słów o wewnętrznej grze. W zasadzie każdy z nas ją prowadzi, choć nie każdy zdaje sobie z tego sprawę. To znaczy, że podczas gdy wszyscy jesteśmy zaangażowani w różne zewnętrzne gry (pokonywanie przeszkód obecnych w zewnętrznym świecie, które blokują nam drogę do osiągnięcia obranych celów), to jednocześnie stoimy w obliczu wewnętrznych trudności, takich jak lęk, zwątpienie, frustracja, ból i inne, dekoncentrujące czynniki. Wszystko to uniemożliwia wykorzystanie maksimum możliwości i życie pełną piersią. Idea wewnętrznej gry – jej zasady, metody i narzędzia, 15

Wewnętrzna gra: stres

których stosowanie proponuję ludziom pragnącym zwyciężać zarówno w wewnętrznych, jak i zewnętrznych grach – od dawna pozostaje niezmienna: życiowy sukces wymaga poświęcania jednakowej uwagi obydwu rozgrywkom. Istotę metodologii wewnętrznej gry stanowią trzy zasady: 1. Świadomość pozbawiona wartościowania. 2. Zaufanie do samego siebie. 3. Dokonywanie wolnych, świadomych wyborów. Metody mające swoje źródło w tych zasadach początkowo stosowałem podczas szkolenia sportowców, potem przeszczepiłem je na grunt korporacji. Przekonałem się, że ludzie umieją się uczyć pokonywania wewnętrznych barier. Nawet bez technicznych wskazówek potrafią rozwinąć dowolną umiejętność, oduczyć się zmniejszających produktywność psychicznych i fizycznych nawyków, a przy tym doskonale się bawić. Obserwowanie tego procesu dzień po dniu, podczas zajęć ze sportowcami i biznesmenami, dało mi daleko idącą pewność, że właściwie każdy człowiek ma naturalną zdolność uczenia się i wprowadzania pożądanych zmian w życie. Nie wątpię jednak, że pewne okoliczności są stresujące. Poważnym źródłem stresu może być choćby obawa przed utratą pracy – obecnie bardzo powszechny problem. Sztuka polega na tym, by umieć rozróżnić życie zawodowe od własnej tożsamości. Umiejętności odróżniania własnego ja od okoliczności zewnętrznych można się nauczyć, to zaś procentuje klarownością sądów i zyskaniem perspektywy łagodzącej stres i ułatwiającej osiągnięcie zaplanowanych celów. Opanowanie własnej wewnętrznej gry pozwala pokonywać życiowe wyzwania bez narażenia na choroby wywołane chronicz16

Wstęp

nym stresem. Tajemnica polega na uświadomieniu sobie, że istnieje wybór sposobu traktowania dziejących się wokół wydarzeń, definiowania ich, przypisywania im znaczenia oraz reagowania na nie, zarówno pod względem rozumowym, jak i emocjonalnym. Jedno z fundamentalnych założeń wewnętrznej gry polega na tym, że każdy człowiek dysponuje wewnętrzną wiedzą umożliwiającą omijanie frustracji i lęków napędzających spiralę stresu. Na przykład, gdy asystowałem tenisistom przy doskonaleniu forehandu, backhandu i serwisów, w gruncie rzeczy pomagałem im działać efektywniej, ale od wewnątrz. Nauka uczenia się była ważniejsza od odbijania piłki na korcie, nauczenie się pokonywania lęków stawało się istotniejsze od wygrania dowolnego, konkretnego meczu. Opanowanie sztuki zrelaksowanego skupienia przydaje się w dowolnym przedsięwzięciu, nie tylko na korcie tenisowym. W rezultacie lekcje zaczerpnięte ze sportu mogą odegrać niezwykle istotną rolę w życiu. Po osiągnięciu harmonii między wewnętrzną a zewnętrzną grą stres malał, poprawiała się efektywność, nauka przychodziła naturalnie, a działanie przynosiło większą satysfakcję. Niektórzy sportowcy mówią o „wczuciu się w rytm”. Wewnętrzna gra polega na nauczeniu się postępowania zgodnie z naszym wewnętrznym rytmem w codziennym życiu. Inną wyjątkową zaletą koncepcji wewnętrznej gry i jej narzędzi jest to, że w celu zaspokojenia najistotniejszych potrzeb czerpią one bezpośrednio z naturalnych zdolności. Umiejętność uczenia się możemy pielęgnować przez całe życie. Dzieci uczą się chodzić i mówić poprzez zabawę i ciekawość. Te procesy są naturalne i przyjemne. Na tej samej zasadzie możemy nauczyć się osiągać równowagę między mobilizacją przed wyzwaniami a demobili17

Wewnętrzna gra: stres

zacją na potrzeby wypoczynku i relaksu. Mamy wrodzoną umiejętność rozsądnego i spokojnego postępowania nawet w natłoku codziennych problemów. W dzisiejszym świecie tę umiejętność warto doskonalić.

Wspólnie z lekarzami W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku, gdy pisałem książkę Wewnętrzna gra: tenis1, zaprzyjaźniłem się z dwoma znakomitymi lekarzami, Johnem Hortonem i Eddem Hanzelikiem. Wielokrotnie dyskutowaliśmy na tematy zawodowe i przekonaliśmy się, że pod wieloma względami nasze zapatrywania są bardzo podobne. John i Edd praktykowali rodzaj medycyny, oparty na traktowaniu człowieka jako całości, zachęcaniu pacjenta do jak najpełniejszego udziału w procesie leczenia i zaufaniu w naturalne, samouzdrawiające właściwości ludzkiego ciała. Rozpatrując przykłady swoich pacjentów, obydwaj dostrzegali, że chroniczny stres może być źródłem wielu dolegliwości. Szukali więc niefarmakologicznych metod pomagania chorym w radzeniu sobie ze stresem. Uznali, że zasady i narzędzia wewnętrznej gry świetnie wpisują się w potrzeby ich pacjentów. Podczas dyskusji z Eddem i Johnem o możliwościach zorganizowania wspólnego seminarium poświęconego stresowi uświadomiłem sobie, że stres jest czymś znacznie poważniejszym niż tylko przeszkodą w osiąganiu przez sportowców czy biznesmenów maksymalnej efektywności. Jest on znacznie mocniej powiązany z wieloma problemami medycznymi, niż dotychczas sądziłem. 1

W.T. Gallwey, Wewnętrzna gra: tenis, tłum. R. Madejczyk, Galaktyka, Łódź 2015.

Wstęp

Tak naprawdę stres otwiera drzwi dla wielu schorzeń i jest najważniejszym powodem wielu wizyt w gabinetach lekarskich. Przy okazji rozmów z obydwoma lekarzami nad potencjalną współpracą przypomniałem sobie, jak pomagałem pewnemu okuliście w opracowaniu programu szkoleniowego poświęconego bardzo nietypowej, skomplikowanej operacji oka. W pewnej chwili dotarło do mnie, że stawką były już nie wygrane piłki w tenisie czy zraniona sportowa duma, ale wzrok konkretnej osoby. Podobne olśnienie przeżyłem podczas rozmów z lekarzami o stresie. Tutaj stawką była jakość życia i zdrowie. Mieliśmy szansę wpłynąć na coś ważniejszego niż tylko efektywność w określonej dziedzinie. Podjęcie wyzwania przyczyniło się u mnie do głębszego zrozumienia zasad rządzących wewnętrzną grą. Zapoznanie się z kilkoma innymi faktami dotyczącymi stresu pomogło mi podjąć decyzję o przystąpieniu do współpracy z lekarzami. Dowiedziałem się, że chroniczny stres występuje znacznie częściej i jest o wiele bardziej szkodliwy, niż mi się wydawało. Co więcej, w wielu przypadkach jest on wywoływany przez subiektywny sposób postrzegania okoliczności i zdarzeń – a nie przez realia. Dowiedziałem się też, że w leczeniu chronicznego stresu często wykorzystuje się środki farmakologiczne, a tym samym zazwyczaj nie rozwiązuje się jego przyczyn. Także inne standardowe zalecenia, jak ćwiczenia, dieta i odpoczynek – choć same w sobie oczywiście korzystne – również nie dotykają istoty problemu. Lekarze przedstawili mi też najnowsze wyniki badań, które potwierdzały słuszność najważniejszych zasad oraz metod wewnętrznej gry i pomogły mi zrozumieć możliwość dotarcia do ludzkich zdolności leżących głębiej niż fizyczna czy intelektualna koordynacja. 19

Wewnętrzna gra: stres

Uzmysłowiłem sobie, że wewnętrzna gra mogłaby stanowić rozwiązanie problemu z subiektywnym postrzeganiem przyczyn lęków, frustracji i bólu w sposób ułatwiający ludziom uczenie się poprzez satysfakcjonujący proces odkrywania samego siebie. Proces ten miałby na celu nie tyle całkowite wyzbycie się napięcia, ile budowanie wewnętrznej, dynamicznej równowagi – zdolności niezwykle cennej dla każdego człowieka.

Potencjał wewnętrznej gry Główną strategią seminariów poświęconych stresowi było pomaganie ludziom w budowaniu wewnętrznego życia tak stabilnego, by zdolne było przetrwać w obliczu zewnętrznych czynników stresogennych, których nie sposób zupełnie uniknąć. W tej książce przedstawiamy owoce naszych odkryć oraz metody mające na celu osiągnięcie takiej stabilności, a wraz z nią nadziei na życie pozbawione skutków ubocznych chronicznego stresu. Na kolejnych stronach John, Edd i ja zabierzemy cię w podróż po świecie wewnętrznej gry, stanowiącą połączenie moich doświadczeń w pracy ze sportowcami oraz menedżerami z opisami przypadków medycznych, wzbogaconych lekarskimi wskazówkami. W pierwszej części książki opiszemy zasady wewnętrznej gry w kontekście stresu i ułatwimy ci oszacowanie twojego poziomu napięcia. Przekonasz się, że samo uświadomienie sobie tego poziomu korzystnie wpłynie na zmianę twoich reakcji w sytuacjach kryzysowych. Na tym polega piękno prawdziwego uczenia się. Nie jest to abstrakcyjny proces, ale fundamentalna zmiana w postrzeganiu świata i reagowaniu na zachodzące w nim zjawiska. 20

Wstęp

W części drugiej pomożemy ci zidentyfikować fundamenty twojej stabilności. Kładziemy tu nacisk nie tyle na stres, jakiego doświadczasz, ile na wrodzone zasoby, które pozwolą ci zachować zimną krew w zetknięciu z nim. Jak trafnie ujął to jeden z uczestników naszego seminarium poświęconego stresowi: „Szlag może trafić plan, ale nie musi trafić też ciebie”. Dowiesz się, jak ważne jest ugruntowanie korzeni wewnętrznej stabilności, które pozwolą ci zachować długotrwały spokój; przeczytasz też o tworzeniu osłon, którymi możesz się odgrodzić od stresów codziennego życia. Część trzecia to arsenał wewnętrznej gry – osiem praktycznych i skutecznych narzędzi służących budowaniu stabilności i walce z codziennymi stresorami. Od wielu lat uczę sportowców i menedżerów korzystania z tych narzędzi; stosujemy je także podczas seminariów. Możesz po nie sięgnąć w sytuacji wyjątkowej lub czerpać z nich siłę na co dzień. Wybierz te, które są adekwatne do zaistniałych okoliczności. Świadomość dysponowania tak potężnym zapleczem sama w sobie zwiększa pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa. Dzięki tym narzędziom znajdziesz siłę do wprowadzania w życiu zmian, na których naprawdę ci zależy. W całej książce zamieszczamy ćwiczenia umożliwiające odniesienie teoretycznych rozważań do twojej sytuacji życiowej. Wybranie sposobu wykorzystania tych ćwiczeń należy do ciebie. Możesz wykonać niektóre, a do innych wrócić po jakimś czasie. Możesz zapisywać odpowiedzi w notatniku na bieżąco podczas czytania książki. Możesz też po prostu przeczytać je i przemyśleć. Mamy nadzieję, że każdy czytelnik znajdzie włas ny, optymalny sposób wykorzystania materiału ćwiczeń w ramach indywidualnych przeżyć i odczuć. 21

W. Timothy Gallwey

dr John Horton



StresWEWNĘTRZNA GRA_okl_montaz.indd 1

Ta ksià˚ka odmieni twoje ˚ycie!

dr Edd Hanzelik

wewn¢trzna gra: STRES

W. Timothy Gallwey dr Edd Hanzelik  dr John Horton

wewn¢trzna

gra: STRES Jak przechytrzyć życiowe wyzwania i wykorzystać swój potencjał

ISBN 978-83-7579-399-4

www.galaktyka.com.pl

9 788375 793994

Zdjęcie na okładce: Rosemary Calvert/Getty Images

Cena: 34,90 zł (w tym 5% VAT)

16/04/15 10:11