Wspinaczka w skale by Wydawnictwo Galaktyka

Jest to najlepszy podręcznik wspinania od czasów W skale Sonelskiego. Logiczny, kompletny, kompetentny i usystematyzowany wykład niezbędnej wiedzy. Andrzej Makarczuk instruktor taternictwa i wspinaczki skalnej PZA Książka Craiga Luebbena jest nowoczesnym podręcznikiem wspinaczki skalnej, przeznaczonym przede wszystkim, ale nie wyłącznie, dla początkujących amatorów wspinaczki. Książka prowadzi Czytelnika od najprostszych technik wspinania i zasad doboru podstawowego sprzętu, do kwestii prowadzenia dróg wielowyciągowych i autoratownictwa.

Uważam, że podręcznik ten jest świetnym „elementarzem” wspinania i ma szansę stać się najbardziej popularną pozycją tego typu dostępną w Polsce.

Craig Luebben

Autorowi udało się zachować doskonałą proporcję pomiędzy kwestiami najważniejszymi, a tymi mniej istotnymi. Dzięki temu każdy z tematów został omówiony dokładnie i wyczerpująco, a przy tym w przystępny sposób – tak, aby nie zamieszać w głowie Czytelnikowi, który po raz pierwszy styka się z tym zagadnieniem.

WSPINACZKA W SKALE

Jestem przekonany, że Wspinaczka w skale to wartościowa pozycja, która ma szansę stać się jedną z ważniejszych książek o wspinaniu, jakie pojawiły się na rynku wydawniczym w Polsce. Poradnik zawiera doskonałej jakości zdjęcia opatrzone profesjonalnym komentarzem oraz aktualne informacje o stosowanym sprzęcie. Dariusz Porada przewodniczący Komisji Szkolenia PZA

Tomasz Kliś instruktor taternictwa PZA, tłumacz

9 788375 791648

GALAKTYKA

isbn 978-83-7579-164-8 ISBN 83-89896-51-6

WSPINACZKA W SKALE Craig Luebben GALAKTYKA

Dedykacja Dedykuję tę książkę Derekowi Herseyowi, Josemu Preyrowi i Earlowi Wiggensowi, trzem świetnym wspinaczom, dzięki którym poznałem kilka z najpiękniejszych rzeczy we wspinaczce skalnej, oraz mojej córce Giulii za naukę, że w życiu jest jeszcze coś oprócz wspinania. Tytuł oryginału: Rock climbing: Mastering basic skills Opublikowane po raz pierwszy przez: The Mountaineers Books © 2004 by Craig Luebben All rights reserved ISBN wydania oryginalnego: 0−89886−743−6 © for Polish edition: Galaktyka Spółka z o.o., Łódź 2006 90−562 Łódź, ul. Łąkowa 3/5 tel. +42 639 50 18, 639 50 19, tel/fax +42 639 50 17 e−mail: galak@galaktyka.com.pl www.galaktyka.com.pl ISBN: 83−89896−51−6 Przekład: Tomasz Kliś Konsultacja: Andrzej Makarczuk Projekt okładki: Ani Rucki Zdjęcia: Craig Luebben Ilustracje: Jeremy Collins Redakcja: Agnieszka Czech Redakcja techniczna: Andrzej Czajkowski Korekta: Aneta Wieczorek Wykonanie okładki: Michał Olczak DTP: Agnieszka Łapczyńska Druk i oprawa: Drukarnia Wydawnicza im. W. L. Anczyca S.A, Fotografia na okładce: Nancy Prichard przed wspinaczką na Smith Rock w Oregonie © Corey Rich www.coryography.com Frontyspis: Silvia Luebben na drodze Pilucchia, Cappo Caccia na Sardynii. Księgarnia internetowa!!! Pełna informacja o ofercie, zapowiedziach i planach wydawniczych Zapraszamy www.galaktyka.com.pl kontakt e−mail: galak@galaktyka.com.pl Wszelkie prawa zastrzeżone. Bez pisemnej zgody Wydawcy książka ta nie może być powielana ani częściowo, ani w całości. Nie może też być reprodukowana, przechowywana i przetwarzana z zastosowaniem jakichkolwiek środków elektronicznych, mechanicznych, fotokopiarskich, na− grywających i innych.

UWAGA DOTYCZĄCA BEZPIECZEŃSTWA

Bezpieczeństwo jest istotnym problemem we wszystkich sportach. Żadna książka nie ostrzega przed wszystkimi zagrożeniami, ani nie przewiduje ograniczeń danego czytelnika. Z tego względu nie ma gwarancji, że opisane w tej książce techniki i sprzęt będą odpowiednie dla ciebie i twojego zespołu. Podejmując opisane tu działania, bierzesz odpowiedzialność za własne bezpieczeństwo. Kluczem do twojego bezpieczeństwa i satysfakcji jest zbieranie informacji o panujących warunkach oraz zdrowy rozsądek.

wspinaczka1_9.p65

2006-06-07, 23:04

Spis treści

Podziękowania ....................................................................................................................................................... 9 Wstęp ................................................................................................................................................................. 11 Jak korzystać z tej książki .................................................................................................................. 13 ROZDZIAŁ 1 .................................................................................................................... 19

Wspinaczka w otwartej ścianie – taniec na skale ......................................................... 21 Praca stóp .......................................................................................................................................... Chwyty .............................................................................................................................................. Ustawienie ciała ................................................................................................................................. Poruszanie się w skale .......................................................................................................................

21 25 29 32

ROZDZIAŁ 2 .................................................................................................................... 39

Wspinaczka w rysach i kominach ............................................................................................. 40 Rysy w płytach i zacięcia .................................................................................................................... Klinowanie palców ............................................................................................................................. Klinowanie dłoni i stóp ...................................................................................................................... Wspinanie się w rysie ........................................................................................................................ Klinowanie pięści ............................................................................................................................... Rysy o nietypowych rozmiarach ....................................................................................................... Przerysy ............................................................................................................................................. Ciasne kominy ................................................................................................................................... Kominy ...............................................................................................................................................

41 41 43 44 45 47 49 53 54

ROZDZIAŁ 3 .................................................................................................................... 59

Sprzęt – przygotowanie do wspinaczki ............................................................................... 60 Przyrządy asekuracyjne ..................................................................................................................... Karabinki ............................................................................................................................................ Woreczek na magnezję ..................................................................................................................... Odzież ............................................................................................................................................... Repsznur ............................................................................................................................................ Crash pad .......................................................................................................................................... Uprząż ............................................................................................................................................... Kask ................................................................................................................................................... Ekspresy .............................................................................................................................................

wspinaczka1_9.p65

2006-06-07, 23:04

61 62 65 65 66 66 67 68 70

Obuwie .............................................................................................................................................. Torby i płachty na linę ........................................................................................................................ Liny .................................................................................................................................................... Pętle ................................................................................................................................................... Dziesięć niezbędnych rzeczy ............................................................................................................

70 71 72 77 77

ROZDZIAŁ 4 .................................................................................................................... 79

Węzły – lina wkracza do akcji ..................................................................................................... 80 Węzły mocujące linę do uprzęży ...................................................................................................... Węzły do wiązania się do stanowiska ............................................................................................... Węzły do wiązania pętli z taśm i linek ............................................................................................... Węzły do łączenia lin, do zjazdu i do asekuracji na wędkę ............................................................... Węzły samozaciskowe ...................................................................................................................... Węzły do mocowania pętli ................................................................................................................ Węzły do zjazdu i asekurowania .......................................................................................................

80 81 86 89 89 94 94

ROZDZIAŁ 5 .................................................................................................................... 97

Stanowiska i punkty asekuracyjne – wspinaczka z własną asekuracją .......... 98 Ewolucja sprzętu asekuracyjnego ...................................................................................................... 98 Kostki ............................................................................................................................................... 100 Friendy ............................................................................................................................................. 102 Ball nut ............................................................................................................................................. 108 Rury rozprężne Big Bro ................................................................................................................... 109 Zestaw sprzętu do wspinaczki ........................................................................................................ 110 Naturalne punkty asekuracyjne ....................................................................................................... 112 Stałe punkty asekuracyjne ............................................................................................................... 113 Łączenie punktów asekuracyjnych .................................................................................................. 114 Kontrowanie punktów asekuracyjnych ........................................................................................... 115 Kąt rozwarcia pętli .......................................................................................................................... 116 Budowa stanowisk wielokierunkowych .......................................................................................... 116 Pajączek ........................................................................................................................................... 117 Łączenie punktów stanowiskowych za pomocą pętli z taśmy ....................................................... 119 Łączenie punktów stanowiskowych za pomocą liny asekuracyjnej ................................................ 120 Lonża wielooczkowa ....................................................................................................................... 121 Stanowisko dolne ............................................................................................................................ 122 ROZDZIAŁ 6 .................................................................................................................. 125

Asekurowanie – bezpieczeństwo partnera .................................................................... 126 Przygotowanie przyrządu do asekuracji ......................................................................................... Pozycja asekurującego i wpięcie do stanowiska ............................................................................. Asekuracja odgórna ......................................................................................................................... Asekurowanie prowadzącego ......................................................................................................... Wyłapanie odpadnięcia .................................................................................................................... Opuszczanie partnera na linie ......................................................................................................... Asekuracja za pomocą półwyblinki ................................................................................................. Asekurowanie za pomocą GriGri .................................................................................................... Asekurowanie drugiego na linie ...................................................................................................... Komendy wspinaczkowe .................................................................................................................

wspinaczka1_9.p65

2006-06-07, 23:04

126 126 129 131 131 132 132 133 135 138

ROZDZIAŁ 7 .................................................................................................................. 141

Asekuracja górna – bezpieczna wspinaczka z liną z góry .................................... 142 Przygotowanie wędki ...................................................................................................................... Wspinaczka na wędkę ..................................................................................................................... Przepuszczenie węzła ..................................................................................................................... Asekuracja z górnego stanowiska ....................................................................................................

143 146 146 148

ROZDZIAŁ 8 .................................................................................................................. 151

Wspinaczka sportowa – drogi ubezpieczone na stałe ........................................... 152 Zagrożenia przy wspinaczce sportowej .......................................................................................... Styl wspinaczki ................................................................................................................................. Przejście drogi ................................................................................................................................. Opuszczanie na ziemię .................................................................................................................... Asekurowanie na drodze sportowej ............................................................................................... Wspinaczka onsight ......................................................................................................................... Patentowanie drogi .......................................................................................................................... Red point ......................................................................................................................................... Wycofanie się z drogi sportowej .....................................................................................................

153 154 155 160 164 166 167 168 169

ROZDZIAŁ 9 .................................................................................................................. 171

Wspinaczka tradycyjna – prowadzenie z asekuracją z kostek i friendów 172 Sprzęt do prowadzenia ................................................................................................................... Schematy dróg ................................................................................................................................. Podejście .......................................................................................................................................... W ścianie .......................................................................................................................................... Strategia prowadzenia ..................................................................................................................... System asekuracyjny ........................................................................................................................ Fizyka odpadnięcia .......................................................................................................................... Nie trać głowy ................................................................................................................................. Wycofanie się z prowadzenia .......................................................................................................... Wspinaczka na drugiego .................................................................................................................. Pierwsze prowadzenie ....................................................................................................................

174 175 175 177 178 179 187 188 191 192 192

ROZDZIAŁ 10 ................................................................................................................ 195

Drogi wielowyciągowe – wspinaczka wysoko nad ziemią ................................. 196 Zespół dwuosobowy ....................................................................................................................... Układanie liny na stanowisku ........................................................................................................... Gdzie założyć stanowisko ............................................................................................................... Stanowiska wiszące ......................................................................................................................... Szybko i na lekko ............................................................................................................................. Dodatkowy sprzęt na długą drogę .................................................................................................. Budżet czasowy ............................................................................................................................... Zespół trzyosobowy .......................................................................................................................

196 200 202 202 203 203 205 206

ROZDZIAŁ 11 ................................................................................................................ 211

Powrót na ziemię ............................................................................................................................... 212 Zejście pieszo .................................................................................................................................. 212

wspinaczka1_9.p65

2006-06-07, 23:04

Zejście drogą wspinaczkową ........................................................................................................... 213 Opuszczanie na linie ........................................................................................................................ 213 Zjazd na linie .................................................................................................................................... 214

ROZDZIAŁ 12 ................................................................................................................ 235

Buldering – lina zostaje w domu ............................................................................................. 236 Sesja bulderingowa .......................................................................................................................... Różnorodność boulderingu ............................................................................................................. Odpadanie ....................................................................................................................................... Spotting ............................................................................................................................................ Niebezpieczeństwa boulderingu ..................................................................................................... Ochrona środowiska .......................................................................................................................

237 239 240 241 243 243

ROZDZIAŁ 13 ................................................................................................................ 245

Trening – doskonalenie psychicznej i fizycznej kondycji wspinaczkowej . 246 Rozgrzewka ..................................................................................................................................... Pracuj nad swoimi słabościami ........................................................................................................ Poprawa techniki wspinaczkowej ................................................................................................... Siła i wytrzymałość .......................................................................................................................... Siła we wspinaczce .......................................................................................................................... Równowaga ..................................................................................................................................... Trening mentalny ............................................................................................................................. Nawodnienie i odżywianie .............................................................................................................. Wypoczynek ....................................................................................................................................

248 248 249 249 251 252 253 253 254

ROZDZIAŁ 14 ................................................................................................................ 257

Autoratownictwo – unikanie i rozwiązywanie sytuacji awaryjnych ............. 258 Szkolenie z autoratownictwa i pierwszej pomocy .......................................................................... Sprzęt do autoratownictwa ............................................................................................................. Węzły zaciskowe ............................................................................................................................. Węzły dające się rozwiązać pod obciążeniem ................................................................................ Podchodzenie po linie ..................................................................................................................... Uwalnianie się od asekuracji ............................................................................................................ Następny krok ................................................................................................................................. Podciąganie partnera na linie ........................................................................................................... Zjazd przez węzeł łączący dwie liny ............................................................................................... Zjazd na linie z rannym partnerem ................................................................................................

260 261 262 263 266 269 273 275 280 283

Dodatek A ........................................................................................................................................................ 286 Słowniczek ........................................................................................................................................................ 288 Indeks ............................................................................................................................................................... 295

wspinaczka1_9.p65

2006-06-07, 23:04

Wspinaczka sportowa – drogi ubezpieczone na stałe SPRZĘT Przyrządy asekuracyjne • Karabinki • Uprzęże • Kaski • Ekspresy • Liny • Obuwie wspinaczkowe Ach, radość wspinaczki sportowej! Idziesz sobie w skałki z lekkim plecaczkiem, a potem bezpiecznie wspinasz się od ringa do ringa, ciesząc się gimnastycznymi przechwytami i nie martwiąc się specjalnie konsekwencjami odpadnięcia. Możesz nawet „rzucić się” na drogę trudniejszą niż granica twoich możliwości, ponieważ asekurację do ringów wpina się (przeważ− nie) łatwo, dzięki czemu koncentrujesz się na samym wspinaniu. Możesz nawet wisieć do woli na linie i ćwiczyć kolejne przechwyty. Ostatecznym celem jest jednak przejście całości drogi od początku do końca o własnych siłach, asekurując się w trakcie wspinaczki poprzez wpinanie liny do przelotów, czyli przejście w stylu red point (w skrócie RP). Większość dróg sportowych ma długość połowy liny lub mniejszą. Po dojściu do końca drogi dajesz się opuścić na ziemię, a jeśli zepsuje się pogoda, albo stracisz siły lub motywa− cję, po prostu idziesz do domu. W Stanach Zjednoczonych wspinaczka sportowa pojawiła się w drugiej połowie lat 80. dwudziestego wieku. Kilka lat wcześniej grupa francuskich wspinaczy, t t

s Kubańczyk Alex wspina się na drodze Cuba Libre (5.11a), Jaruco na Kubie

będących pod wrażeniem wysokiej klasy wspinaczy z Yosemitów, wróciła do domu z mocnym postanowieniem podniesienia standardów wspinaczki. Jednak występują− ca powszechnie w Europie skała wapienna nie nadaje się do asekuracji za pomocą kostek tak dobrze, jak granit. Francuzi zaczęli więc wyposażać drogi w stałe punkty asekuracyjne, co umożliwiło dokonanie niesamowicie trudnych przejść – tak narodziła się wspinaczka sportowa. W USA jej początki były trudne. Ci wspinacze, którzy próbowali przenieść na swój grunt francuskie obyczaje wspi− naczkowe, zostali wyklęci przez zagorza− łych tradycjonalistów – zgodnie przeciw− stawili się oni nowemu stylowi wspinania. W efekcie wiele dróg sportowych z tamte− go okresu jest ubezpieczonych tak, że nadają się raczej dla odważnych, ponieważ ich autorzy działali pod presją, aby nie „obijać” dróg nadmiernie. W końcu jednak wspinaczka sportowa zyskała w Stanach akceptację. Liczne rejony skalne, na które – ze względu na nikłe możliwości tradycyjnej asekuracji – nikt wcześniej nie zwracał uwagi, po osadzeniu stałych przelotów prze− kształciły się w znane ośrodki wspinaczki sportowej. Obecnie wielu z tych dawniej

152

wspinaczka1_9.p65

152

2006-06-07, 23:05

ZAGROŻENIA PRZY WSPINACZCE SPORTOWEJ

zagorzałych tradycjonalistów można nawet przyłapać na tym, jak wspinają się od spita do spita na drogach sportowych.

ZAGROŻENIA PRZY WSPINACZCE SPORTOWEJ Wspinaczka sportowa daje dużo radości, a jeśli się postarasz, możesz robić w tej dziedzinie szybkie postępy. Wspinaczka taka to jednak nie to samo, co wspinanie na sztucznej ściance. Pod gołym niebem jest o wiele poważniej, musisz starannie oceniać sytuację, przestrzegać zasad bezpieczeństwa i mieć świadomość istniejących zagrożeń. Gdy wspinasz się na przewieszonej drodze sportowej, odpadnięcie jest zwykle bezpieczne, ponieważ na drodze lotu nie ma nic oprócz powietrza. Gdy jednak odpadniesz w przewieszeniu, a partner wyhamuje cię zbyt gwałtownie, zatoczysz w powietrzu łuk i mocno uderzysz nogami o ścianę, co zdarza się dość często. Na niektórych drogach sportowych trafiają się dłuższe odcinki pozbawione możliwości asekuracji. Zwykle są to ła− twiejsze fragmenty drogi o połogiej skale lub obfitujące w półki, o które spadając

możesz uderzyć. Musisz zdawać sobie sprawę z takich zagrożeń i albo wspinać się całkowicie panując nad sytuacją, albo wycofać się z drogi, zjeżdżając na linie, albo też zejść na dół. Rzucanie się na ry−

Bezpieczne odpadnięcie na obitej drodze

153

wspinaczka1_9.p65

153

2006-06-07, 23:05

WSPINACZKA SPORTOWA – DROGI UBEZPIECZONE NA STAŁE

zykowny odcinek drogi na zasadzie: „jakoś to będzie”, może zakończyć się połamaniem kości albo czymś jeszcze gorszym. Uważnie sprawdź jakość asekuracji na drodze, żeby dobrze wiedzieć, na co się porywasz. Zawsze oceń jakość skały, w której zamierzasz się wspinać – nie zawsze jest ona lita. Jeśli wydaje ci się, że chwyt może być kruchy, nie doty− kaj go i ostrzeż swojego partnera oraz wszystkie inne osoby znajdujące się poniżej ciebie, że wspinasz się w kruszyź− nie. Czasami kruchy chwyt bywa oznaczo− ny znaczkiem „X” narysowanym ma− gnezją. Nie licz jednak na to, że wszystkie niepewne chwyty będą oznakowane. Nieustannie musisz sprawdzać, czy skała jest mocna. Jeśli wykorzystujesz wątpliwej jakości chwyty, obciążaj je raczej w dół niż na zewnątrz od skały, aby ograniczyć ryzyko ich odłamania. Asekurujący powinien znajdować się poza „strefą zrzutu”, ponieważ strącony kamień spada szybko i na ogół nieoczekiwanie. Jeśli na skutek trafienia spadającym kamieniem asekurujący straci przytomność, a używa GriGri, jego partner w razie odpadnięcia zawiśnie na linie, ale jeśli posługuje się standardowym przyrządem – partner spadnie na ziemię. Punkty asekuracyjne osadzone na dro− gach sportowych są zwykle bardzo dobre. Jeśli kotwa daje się poruszyć w swoim otworze, gdy jest skorodowana albo ma mniej niż 10 mm średnicy – może nie utrzymać odpadnięcia. Od kilku lat prowadzona jest akcja wymiany starych i niepewnych punktów asekuracyjnych na nowe, ale wciąż jeszcze w skale siedzi sporo „badziewia”. Ubezpieczanie dróg to ciężka, kosztow− na i niekiedy niebezpieczna praca, którą zajmują się nieliczni wspinacze. Doceń wysiłek ludzi, którzy podejmują się tego – na ogół niewdzięcznego – zadania.

Upewnij się, czy twoja lina jest wystarcza− jąco długa, byś mógł przejść zaplanowaną drogę. 60−metrowa lina umożliwia opuszcze− nie po przejściu większości – ale nie wszyst− kich – jednowyciągowych dróg sportowych1. Asekurujący zawsze powinien być dowiąza− ny do drugiego końca liny albo na końcu liny powinien być zawiązany stoper.

STYL WSPINACZKI Najwyżej ceniony styl wspinaczki to onsi− ght (czytaj onsajt, co oznacza: od strzału), w skrócie OS – przejście drogi od początku do końca, już przy pierwszej próbie, bez odpadnięć, bez obciążania liny i przelotów oraz bez żadnych wcześniej− szych informacji o drodze za wyjątkiem takich, które można zebrać oglądając ją z ziemi. Jeśli droga jest w zasięgu twoich możliwości, walcz, żeby przejść ją onsight. To fascynujące uczucie, kiedy borykasz się z trudnościami, brakiem sił i zwątpieniem i wreszcie wpinasz się do łańcucha kończącego drogę. Uważaj, żeby nie we− szła ci w krew rezyganacja z walki za każ− dym razem, gdy przechwyt okazuje się trudnym wyzwaniem. Przejście drogi w pierwszej próbie, ale z pewną wiedzą o sposobie wspinacz− ki, nosi nazwę flash. Flash to również bardzo dobry styl, od OS różni go tylko to, że przed albo w trakcie wspinaczki dowiedziałeś się o konkretnych ruchach, niewidocznych chwytach albo o specjalnej strategii przejścia danej drogi2. 1

W Polsce wystarczy 60−metrowa lina. Jeśli jednak zamierzasz wspinać się w zagranicznych ogródkach wspinaczkowych, 70 m liny jest lepszym wyborem.

Beta flash (w skrócie beta) polega na precyzyj− nym podpowiadaniu prowadzącemu kolejnych ruchów w trakcie wspinaczki. Brzmi to mniej więcej tak: „Prawą (ręką) na (godzinę) 11 do dobrej dwójki, krzyż górą lewą do faka na 2 i bania prawą do płytkiej miski”.

154

wspinaczka1_9.p65

154

2006-06-07, 23:05

PRZEJŚCIE DROGI

Red point, czyli RP, oznacza przejście całej drogi, ale po wcześniejszym jej rozpoznaniu lub rozpracowaniu poszcze− gólnych ruchów i z osadzaniem przelo− tów lub ekspresów w czasie przejścia3. To ostatnie ma znaczenie przy wspinacz− ce z własną asekuracją, przy której osadzenie przelotu wymaga finezji oraz fizycznej i psychicznej energii4. Przy wspinaczce sportowej jednak można wcześniej powpinać ekspresy do ringów, co nie obniża klasy przejścia. Jeśli odpadniesz po przejściu części drogi, a następnie zaczniesz wspinać się znów od samego dołu, ale z liną wciąż przepiętą przez najwyższy przelot, to taki styl nazywa się RK5. Jeżeli podczas przejścia odpoczywasz wisząc na linie, albo po odpadnięciu rozpoczynasz wspinaczkę od najwyższego osiągniętego punktu, to wspinasz się w stylu AF (all free czyli wszystko klasycznie)6. Jeśli finalnym celem oblegania drogi jest rozpoznanie przechwytów i późniejsze

3 Można precyzować jakość przejścia RP, dodając w nawiasie dopisek: w pierwszej (drugiej, trzeciej) próbie. Jeśli takiego doprecyzowania nie ma, domniemuje się przejście RP po zapatentowaniu. 4

Jeśli dokonamy przedprowadzeniowego ubezpie− czenia drogi, mamy do czynienia ze stylem PP (pre−protection, wstępne ubezpieczenie), zwanym także Pink Point. 5

Jest to najmniej ceniony ze styli uważanych za klasyczne. Obecnie najczęściej występuje, gdy pojawiają się trudności przed pierwszą wpinką lub gdy jest ona wysoko. Wpina się wtedy ekspres z liną do przelotu za pomocą wysięgnika, a więc cześć drogi przebywa w rzeczywistości na wędkę. Taki sposób rozwiązania problemów asekuracyjnych nazywa się popularnie „pierwszy bezpieczny”. Nie ma w tym nic złego, błędne natomiast jest relacjonowanie takiego przejścia jako RP. 6 Każdy ruch na drodze został zrobiony klasycz− nie, ale poszczególne ruchy były przedzielone odpoczynkami w linie lub w przelotach. Obecnie nie uznaje się go za klasyczny.

przejście RP, to mówi się wówczas o patentowaniu lub o pracy nad drogą. Niezależnie od stylu przejścia bądź uczciwy, gdy relacjonujesz innym wspi− naczom swoje osiągnięcia. Jeśli jakiś wspinacz mówi: „Przeszedłem drogę”, a w rzeczywistości przez cały czas wisiał na linie, to przypisuje sobie coś, cze− go nie zrobił. To nie jest wstyd powie− dzieć: „zrobiłem drogę, ale w trzech miejscach brałem bloki”. Z pewnością lepsze to od kłamstwa.

PRZEJŚCIE DROGI Kiedy pojawisz się w skałkach, zacznij dzień od kilku łatwych dróg na roz− grzewkę. Dzięki temu mięśnie się rozgrzeją, zwiększy się ruchomość stawów, a mózg skoncentruje się na wspinaniu. Po kilku łatwych wycią− gach zrób parę ćwiczeń rozciągających, aby nadać ciału gibkości. Staranna rozgrzewka pozwoli ci uniknąć kontuzji i dobrze przygotuje cię do wspinania. Rozmieść ekspresy równomiernie na uchach transportowych po obu stronach uprzęży, chyba że wiesz, że jedną ręką będziesz wpinać się częściej niż drugą. Ekspresy powinny być wpięte do uprzęży karabinkami o prostych zamkach, a karabinki z wygięty− mi zamkami powinny swobodnie wisieć. Jedni wspinacze noszą przy uprzęży karabinki ustawione zamkami do ciała, a inni od ciała. Zobacz, który sposób bardziej ci odpowiada i zawsze noś ekspresy ustawione tak samo. Zanim oderwiesz się od ziemi, przepro− wadź rytuał dwukrotnego sprawdzenia, czy wszystko jest w porządku. Aby uniknąć nieporozumień, stosujcie z partnerem typowe komendy wspinaczkowe. Przed wejściem w drogę dokładnie przyjrzyj się jej z ziemi. Poszukaj ringów,

155

wspinaczka1_9.p65

155

2006-06-07, 23:05

WSPINACZKA SPORTOWA – DROGI UBEZPIECZONE NA STAŁE

ukrytych chwytów, miejsc do odpoczynku i łańcucha na jej końcu – wszystkiego, co może pomóc ci w trakcie wspinaczki. Możesz też poprosić innych wspinaczy o podpowiedzi, ale pamiętaj, że niweczy to szansę na przejście drogi w OS. Pamiętaj też, że podpowiedzi innego wspinacza mogą być nieskuteczne ze względu na różnice wzrostu i stylu wspinania. Miej otwarty umysł i przygotuj się na spróbowanie czegoś innego, gdyby podpowiedzi nie skutkowały. Gdy już podejdziesz do ściany, weź głęboki oddech, uspokój myśli, połóż ręce na pierwszych chwytach i zacznij się wspinać. W trakcie wspinaczki rozglądaj się za jak najlepszymi chwyta−

mi. Czasami trzeba obmacać chwyt palcami, żeby znaleźć najlepszą pozycję dla ręki. Poruszaj się oszczędnymi ruchami, zachowaj spokój i pewność siebie. Precyzyjnie stawiaj stopy i świa− domie je obciążaj. Kiedy robi się trudno, bardzo łatwo można się spiąć, za mocno ściskać chwyty i stawiać stopy na oślep, co jeszcze bardziej utrudni wspinanie. Przepustką do sukcesu na trudnych drogach jest opanowanie, koncentracja i pozytywne nastawienie. Stan we− wnętrznego napięcia, w którym strach pożera pewność i opanowanie, to bilet na tanie linie lotnicze. Zawsze planuj z wyprzedzeniem kilka ruchów – pozwoli to podążać najlepszą drogą.

ŹLE

Jeśli to tylko możliwe, wpinaj linę do przelotu, gdy trzymasz się dobrego chwytu. Unikaj wpinek z niewygodnych chwytów, jeżeli niewiele wyżej jest lepszy chwyt. Nie wyciągaj się też do góry, by wpiąć się do odległego przelotu – tracisz przy tym dużo sił, a jeśli odpadniesz trzymając w ręce linę wybraną do wpinki, lot będzie dużo dłuższy

Wspinacz wpina się z kiepskiego chwytu, a dużo wygodniejszy chwyt znajduje się zaledwie jeden przechwyt dalej

156

wspinaczka1_9.p65

156

2006-06-07, 23:05

PRZEJŚCIE DROGI

ŹLE

Aby lewą ręką wpiąć linę do karabinka ustawionego zamkiem w prawo (albo prawą do karabinka ustawionego w lewo), karabinek przytrzymaj palcem środkowym, a linę pomiędzy kciukiem a bokiem palca wskazującego – kciukiem przepchnij ją przez zamek

Uważaj, aby zamek karabinka nie otworzył się samoczynnie, zahaczając o skałę. Jeśli to konieczne, użyj dłuższego ekspresu, aby karabinek wisiał w innym miejscu (w sytuacji widocznej na zdjęciu karabinek powinien wisieć poniżej skały)

ŹLE

Aby prawą ręką wpiąć linę do karabinka ustawionego zamkiem w prawo (albo lewą do karabinka ustawionego w lewo), przytrzymaj korpus karabinka kciukiem, dziób (tuż poniżej zamka) palcem środkowym i wepchnij linę przez zamek palcem wskazującym

Umieść karabinek tak, aby nie mógł zostać obciążony w poprzek na krawędzi skały, bo w takiej pozycji ma znacznie mniejszą wytrzymałość

157

wspinaczka1_9.p65

157

2006-06-07, 23:05

WSPINACZKA SPORTOWA – DROGI UBEZPIECZONE NA STAŁE

ŹLE

DOBRZE

Zamek ustawiony w stronę przeciwną do kierunku wspinaczki

Zamek ustawiony w kierunku wspinaczki

Jeśli droga biegnie w prawo, ustaw karabinek zamkiem w lewo, aby zminimalizować ryzyko samoczynnego wypięcia liny z karabinka i nie dopuścić do obracania górnego karabinka w plakietce, co w razie lotu mogłoby spowodować wyłamanie zamka. Analogicznie – gdy droga biegnie w lewo, ustaw karabinek zamkiem w prawo. Jeśli wspinasz się wprost do góry, karabinek może być ustawiony w jedną albo drugą stronę. Jeden lub dwa ekspresy można wyposażyć w karabinki z blokadą i przeznaczyć je do wpinania do kluczowych przelotów

ŹLE

Lina wpięta od przodu

BARDZO ŹLE

Lina wpięta od przodu samoczynnie się wypina

Do karabinków z zamkami wygiętymi i zamkami z drutu, linę wpina się łatwiej. Wpinaj linę tak, aby wchodziła do karabinka od tyłu (od strony skały) i wychodziła do przodu. Nie wpinaj liny do ekspresu od przodu, żeby wychodziła od strony skały – tak wpięta podczas odpadnięcia może się przypadkowo wypiąć

158

wspinaczka1_9.p65

158

2006-06-07, 23:05

PRZEJŚCIE DROGI

ŹLE

Jeśli pierwszy przelot jest umieszczony wyżej, niż zamierzasz się wspinać bez asekuracji, za pomocą wysięgnika, stojąc na ziemi, możesz wpiąć ekspres z liną. Specjalistyczny wysięgnik możesz kupić w sklepie ze sprzętem wspinaczkowym, albo na miejscu, w skałkach wykonaj improwizowany wysięgnik z taśmy i długiego patyka (nie odłamuj gałęzi). Taśmę owiń wokół karabinka w taki sposób, aby trzymała zamek w pozycji otwartej przy wpinaniu go do plakietki, a po pociągnięciu kija w dół zsunęła się, żeby karabinek się zamknął. Wepnij linę do dolnego karabinka ekspresu, a następnie wysięgnikiem wepnij ekspres

! Gdy wychodzisz ponad ostatni przelot uważaj, żeby nie prowadzić liny z tyłu za nogą. W takim przypadku w razie odpadnięcia lina obróci cię głową w dół. Możesz rozbić przy tym głowę o skałę i na pewno nabawisz się paskudnych oparzeń od liny

159

wspinaczka1_9.p65

159

2006-06-07, 23:05

WSPINACZKA SPORTOWA – DROGI UBEZPIECZONE NA STAŁE

OPUSZCZANIE NA ZIEMIĘ

Opuszczanie przez dwa ekspresy, w tym jeden z karabinkami z blokadą zamka

Często ślady magnezji pozostawione przez innych wspinaczy pomagają w odszukaniu najlepszych chwytów, ale uważaj – czasami chwyt bywa wymagnezjowany, ale nie jest w niczym pomocny. Kiedy robi się poważnie, powiedz do asekurującego: „Uważaj”. On będzie czujniejszy, a ty, wiedząc o tym, poczujesz się pewniej.

WPINANIE DO PRZELOTÓW (WPINKI) Zanim wepniesz się7 do pierwszego przelotu, możesz poprosić asekurującego, aby w razie potrzeby podparł cię za ple− cy. Kiedy przelot znajdzie się w zasięgu ręki, znajdź dobry chwyt, stań stabilnie na obu nogach, unieś linę do góry i wepnij ją do karabinka.

Po ukończeniu drogi pora dać się opuścić na dół. Jeśli twój partner będzie się wspinał po tobie: 1. wepnij ekspresy do każdego z punktów kończących drogę; dla większego bezpieczeństwa ustaw karabinki zamkami od siebie, albo jeszcze lepiej – użyj jednego lub dwóch ekspresów z karabinka− mi zakręcanymi, 2. wepnij linę do obydwu (albo do wszystkich trzech) ekspresów i krzyknij do partnera: „Blok!”, 3. popatrz w dół, upewnij się, czy ase− kurujący dosłyszał, i zawołaj: „Opuszczaj!”, 4. przytrzymaj się liny biegnącej do asekurującego, dopóki nie po− czujesz, że jest ona napięta, 5. gdy masz pewność, że partner cię trzyma, odchyl się do tyłu i daj się opuścić na ziemię. Nigdy nie wołaj: „Mam auto!”, ! gdy jesteś na stanowisku kończącym drogę i zamierzasz dać się opuścić. Ta komenda informuje partnera, że ma wypiąć linę z przyrządu asekuracyjnego, 7

Ze wspinaczkowego punktu widzenia wpinki należy robić przede wszystkim z wygodnej pozycji, z czysto mechanicznego – pierwszą, jak tylko sięgamy do spita, bo przy ewentualnym niepowodzeniu upadniemy na ziemię z mniejszej wysokości. Kolejne wpinki lepiej robić, znajdując się związaniem na wysokości przelotu niż cią− gnąc linę nad głowę. Ewentualny lot będzie miał taką samą długość, ale zakończy się wyżej. Dla przykładu: stoimy związaniem metr nad przelotem, do wpinki mamy jeszcze metr. Jeśli wyciągniemy linę (2 m), ewentualny lot będzie miał 4 m (1 m nad przelotem + 3 m liny) i zakończy się 3 m pod wpinką. Jeśli podejdziemy ten metr do kolejnej wpinki i teraz spadniemy, lecimy też 4 m (2 m nad wpinką + 2 m liny), ale lot zakończy się 2 m pod wpinką.

160

wspinaczka1_9.p65

160

2006-06-07, 23:05

OPUSZCZANIE NA ZIEMIĘ

a to chyba ostatnia rzecz, jakiej byś sobie życzył. Jeśli w takiej sytuacji odchylisz się od skały, żeby dać się opuścić, hamować cię będzie jedynie opór powietrza. Jeśli to ty asekurujesz, a partner na końcu drogi woła: „Mam auto!”, zanim wypniesz linę z przyrządu, upewnij się, czy rzeczy− wiście chce on samodzielnie zjechać na linie, czy może jednak chce, żeby go opuścić. Gdy znajdziesz się z powrotem na zie− mi, możesz ściągnąć linę na dół, gdy part− ner też chce ją poprowadzić, albo pozo− stawić przepiętą przez ekspresy na końcu drogi jako wędkę. Jeśli druga osoba wspina się na wędkę, to idąc może likwidować przeloty. Unikaj wieszania wędki i niepotrzebne− go opuszczania bezpośrednio z ringów zjazdowych, ponieważ zużywają się one przy tym, a wymienia się je trudno. Jeśli inni będą wspinać się po tobie, lepiej jest na końcu drogi przepiąć linę przez eks− presy. Zużywać będą się przy tym twoje karabinki, a nie ringi zjazdowe, ale za to mniej będzie się zużywała lina.

OPUSZCZANIE BEZ POZOSTAWIANIA SPRZĘTU Gdy nikt inny nie zamierza się już wspinać na tej samej drodze, możesz zabrać dwa ekspresy ze stanowiska kończącego ją, a w trakcie opuszczania także ekspresy z przelotów. Jeśli na drodze jest dłuższy odcinek trawersu lub gdy wyciąg jest przewieszony, łatwiejsze może okazać się wypinanie ekspresów przez partnera wspinającego się na drugiego. Aby dostać się na dół, masz dwie możliwości: al− bo dasz się opuścić, albo zjedziesz na linie. W obu przypadkach pojedynczymi prusi− kami przywiąż dwie pętle do łącznika uprzęży, po czym każdą z nich wepnij do jednej z kotw stanowiskowych (jeśli na stanowisku jest trzecia kotwa, połącz ją z pętlą za pomocą ekspresu).

Aby zostać opuszczonym: 1. wepnij się do obu punktów stanowi− ska (albo do wszystkich, jeśli jest ich więcej niż dwa) i dwukrotnie sprawdź, czy na pewno jesteś wpięty (nigdy do mniej niż dwóch punktów) (A), 2. wyciągnij nieco ponad metr liny, zawiąż na niej ósemkę z pętlą i wepnij ją do łącznika uprzęży za pomocą karabinka z blokadą, po czym zabezpiecz zamek (B), 3. rozwiąż węzeł, którym lina była przywiązana do uprzęży, i przewlecz ją przez ringi (C); ! nigdy nie prze− kładaj liny, na której będziesz opuszczany przez pętlę, bo udasz się w błyskawiczną podróż do zie− mi, gdy lina przetopi taśmę; nie przewlekaj też liny przez alumi− niowe plakietki (uszka mocowane do niektórych typów kotw), 4. przywiąż koniec liny ponownie do uprzęży (D) i (E), 5. rozwiąż ósemkę z pętlą, na której podwieszona była lina, i zawołaj: „Blok!” (F), n dwukrotnie sprawdź nowy węzeł mocujący linę do uprzęży i upewnij się, czy asekurujący cię trzyma, n przytrzymaj się liny biegnącej do asekurującego, dopóki nie po− czujesz, że jest ona napięta, 6. wypnij pętle łączące cię ze stanowi− skiem, odchyl się do tyłu i pozwól się opuścić; w trakcie opuszczania do ziemi zdejmij ekspresy z przelo− tów (G). Aby zdjąć ekspresy z drogi przewieszo− nej lub biegnącej trawersem, wepnij ekspres jednym końcem do łącznika swojej uprzęży, a drugim do liny biegną− cej do asekurującego. Ten wpięty do uprzęży ekspres naprowadzi cię po kolei na wszystkie przeloty w celu powypinania z nich ekspresów. Na dro−

161

wspinaczka1_9.p65

161

2006-06-07, 23:05

WSPINACZKA SPORTOWA – DROGI UBEZPIECZONE NA STAŁE

162

wspinaczka1_9.p65

162

2006-06-07, 23:05

OPUSZCZANIE NA ZIEMIĘ

F Nigdy nie przekładaj liny bezpośrednio przez standardowe plakietki. Na zdjęciu przedstawione są plakietki Metlius Rap, przeznaczone specjalnie do przewlekania przez nie liny. Lina przewleczona przez zwyczajną plakietkę, może pod obciążeniem zostać uszkodzona, a nawet zerwana, co może stać się przyczyną poważnego wypadku

Przygotowanie do opuszczenia na linie

163

wspinaczka1_9.p65

163

2006-06-07, 23:05

WSPINACZKA SPORTOWA – DROGI UBEZPIECZONE NA STAŁE

Likwidowanie przelotów

gach bardzo przewieszonych konieczne może być dociąganie się za linę do prze− lotów w celu ich wypięcia. Uważaj, aby po wypięciu ostatniego ekspresu na przewieszonej drodze nie zro− bić wahadła, które skończy się na ziemi albo na drzewie. Sprawdź najpierw trajektorię i upewnij się, że nie uderzysz o żadną przeszkodę. Niekiedy można sięgnąć od drugiego przelotu do pierwsze− go i wypiąć go. Potem trzeba podejść możliwie najwyżej i skoczyć.

ZJAZD NA LINIE Z DROGI SPORTOWEJ Na zjazd po ukończeniu drogi sporto− wej możesz się zdecydować, gdy: n stanowisko na końcu drogi jest zbudo− wane z pętli i nie ma na nim stalowych ringów, n na linii drogi jest ostra krawędź, która może uszkodzić linę w trakcie opuszczania, n chcesz ograniczyć zużycie ringów na końcu drogi, n nie masz pewności, czy partner bez− piecznie cię opuści, n musisz oczyścić drogę z niebezpiecz− nych, kruchych chwytów lub bloków.

W celu zjechania na linie: 1. wepnij się do punktów stanowi− skowych, 2. przywiąż linę do stanowiska w taki sposób, aby jej nie zgubić, 3. dwa razy sprawdź, czy jesteś bez− piecznie wpięty do stanowiska, po czym odwiąż się od liny, 4. przewlecz linę przez ringi zjazdo− we aż jej środek znajdzie się na stanowisku (tym sposobem lina będzie złożona na dwie części o jednakowej długości, obie sięgające do ziemi) 8, 5. wepnij obydwie liny do przyrządu zjazdowego i zawiąż bloker jako autoasekurację, 6. sprawdź, czy sprzęt do zjazdu jest w porządku, po czym wypnij się ze stanowiska, 7. zjedź do podstawy ściany. Linę do zjazdu można przełożyć przez dwie (lub więcej) niezależne pętle w dobrym stanie, ponieważ w trakcie zjazdu lina nie będzie się przez nie przesuwać.

ASEKUROWANIE NA DRODZE SPORTOWEJ Wspinaczka sportowa stawia asekuracji kilka specyficznych wymagań. Chociaż każdy standardowy przyrząd asekuracyjny 8 Aby się zabezpieczyć przed niespodziewanym wyjechaniem z liny w wyniku jakiejś pomyłki, po przełożeniu jednego końca liny przez stanowi− sko zjazdowe zwiąż go z drugim końcem (może być kluczką). Następnie sklaruj razem obie żyły liny, przeciągając jedną żyłę przez stanowisko aż do jej końca. W ten sposób znajdziesz dokładnie połowę liny i masz gwarancję zjazdu najdłuższego z możliwych, zabezpieczonego węzłem na końcu. Może bowiem tak się zdarzyć, że koniec zjazdu znajduje się w innym miejscu niż początek drogi i lina nie sięga do ziemi. Innym zagrożeniem jest nierówne rzucenie żył i wyciągnięcie liny ze stanowiska w wyniku wyjechania jednej z żył z przyrządu zjazdowego.

164

wspinaczka1_9.p65

164

2006-06-07, 23:05

ASEKUROWANIE NA DRODZE SPORTOWEJ

dobrze nadaje się do asekuracji na drodze sportowej, wielu wspinaczy chętniej stosuje GriGri, ponieważ ułatwia ono wyłapanie odpadnięcia i samo trzyma wspinacza wiszącego na linie. Na trudnej drodze sportowej prowadzą− cy szybko wpina ekspres do ringa i linę do ekspresu. Asekurując, z wyprzedzeniem podawaj prowadzącemu linę, kiedy chce ją wpiąć do przelotu, aby wybierając linę do wpinki nie napotykał oporu. To bar− dzo frustrujące, gdy na trudnej drodze nie dostajesz od asekurującego dość luzu, by wpiąć się do przelotu i iść dalej. Może to być nawet przyczyną odpadnięcia. Jeśli asekurujący ma problemy z wydawaniem liny na czas, prowadzący może wołać: „Wpinka!” za każdym razem, gdy potrzebu− je luzu, aby wpiąć się do przelotu. Jeszcze trudniej jest wydać luz do wpin− ki, gdy ekspresy zostały wcześniej powie−

szone na drodze, ponieważ prowadzący często wpina linę bez ostrzeżenia. Dobrze jest przygotować się do podania luzu za każdym razem, gdy prowadzący zbliża się do przelotu. Możesz podchodzić i odchodzić od ściany, aby szybciej wydawać i wybierać linę. Nie oddalaj się jednak od niej za bardzo. Jeśli prowadzący odpadnie w przewie− szeniu, a jego partner nie wyda mu luzu w trakcie hamowania odpadnięcia, może polecieć łukiem w stronę ściany i mocno w nią uderzyć. Takie wypadki nie są rzadkością – wielu wspinaczy połamało sobie w ten sposób kostki. Nieco luzu pozwala prowadzącemu uniknąć przeszko− dy. Jeśli używasz standardowego przyrzą− du asekuracyjnego, wystarczy, że pozwo− lisz części liny uciec przez niego, zanim zahamujesz odpadnięcie. Przy asekuracji z GriGri możesz wydać nieco luzu, jeśli

BĘC

ZA SZTYWNO

Jeśli prowadzący odpadnie na przewieszonej drodze ze zbyt sztywną asekuracją, i on, i asekurujący mogą uderzyć o ścianę

165

wspinaczka1_9.p65

165

2006-06-07, 23:05

WSPINACZKA SPORTOWA – DROGI UBEZPIECZONE NA STAŁE

WSPINACZKA ONSIGHT

WIĘCEJ LUZU

Wydanie niewielkiego luzu poprawia jakość asekuracji

podskoczysz, gdy spadający partner pociągnie cię do góry (pod warunkiem, że stoisz na równym podłożu). Nie wyda− waj jednak spadającemu partnerowi luzu, gdy znajduje się on blisko ziemi lub półki oraz gdy droga nie jest przewieszona lub pionowa! Jeśli prowadzący odpada wysoko ponad przelotem, możesz wybrać nieco liny przez przyrząd, aby zmniejszyć długość lotu9. Gdy przychodzi pora, by opuścić partnera na dół, przede wszystkim sprawdź, czy na końcu liny jest zawiązany węzeł. Opuszczaj go powoli i w równym tempie – nigdy szybko i skokami. Zwalniaj, gdy opuszczany partner zbliża się do ja− kiejkolwiek przeszkody, na przykład krawędzi okapu oraz przy ziemi.

9 Łatwiejszy do wykonania jest wspomniany wcześniej przysiad w trakcie lotu w celu skrócenia liny, a następnie podskok podczas hamowania.

Przejście onsight (OS) drogi będącej spokojnie w zasięgu twoich możliwości zwykle nie wymaga specjalnych przygoto− wań. Po prostu wchodzisz w nią i wspi− nasz się najlepiej, jak potrafisz, z wyprze− dzeniem planując ruchy i odpoczywając, gdy masz możliwość. W końcu dochodzisz do stanowiska kończącego drogę. Czasem zrobisz jakiś błąd, na przykład złapiesz się niewłaściwego chwytu, zboczysz nieco z drogi albo pomylisz sekwencję prze− chwytów. W takich sytuacjach zachowaj spokój i jeśli masz taką możliwość, zejdź w dół do miejsca, w którym możesz odpocząć i pozbierać się. Nabierz sił, przypomnij sobie prawidłową sekwencję ruchów i skończ wyciąg. Dobrze jest dużo wspinać się po nieekstremalnych drogach, żeby nabrać pewności i płynności ruchów. Przejście w OS drogi będącej na granicy twoich możliwości to już zupełnie inna sprawa. Tutaj, żeby osiągnąć sukces, potrzebujesz swojej maksymalnej sprawno− ści. Zrób wszystko, co w twojej mocy, aby zwiększyć szanse powodzenia. Jeśli przejście onsight jest dla ciebie ważne, zacznij się do niego przygotowywać już dzień wcześniej. Daj wypocząć mięśniom, zdrowo się odżywiaj, nawodnij organizm i dobrze się wyśpij. W skałkach, na począ− tek przeprowadź porządną rozgrzewkę, a potem zobacz, jak się czujesz. Jeśli nie jesteś w idealnej formie, być może lepiej odłożyć próbę na inny dzień – masz tylko jedną szansę na przejście onsight. Stojąc na ziemi, dokładnie przyjrzyj się drodze. Spróbuj domyślić się sekwencji kolejnych ruchów. Wyobraź je sobie i zwizualizuj siebie przechodzącego drogę. Gdy wejdziesz w nią, wspinaj się rozumnie, płynnie i pewnie. Wypatruj ewidentnych, dużych chwytów, śladów magnezji i mniej oczywistych chwytów, które pomogą ci odszukać linię najmniej−

166

wspinaczka1_9.p65

166

2006-06-07, 23:05

PATENTOWANIE DROGI

szego oporu. Znajomość typu skały również może być pomocna w odnalezie− niu kluczowych chwytów, a bogaty repertuar ruchów zwiększy twoją skutecz− ność i umiejętność szybkiego pokonywa− nia trudności drogi. Szukaj miejsc nadają− cych się do odpoczynku, zwłaszcza po przejściu bardziej męczących odcin− ków i przed trudnościami. Odpoczywaj, aż niemal całkowicie zregenerujesz siły. Jeśli nie masz dobrych chwytów, nie namyślaj się długo. Przewieszone odcinki drogi staraj się przejść szybko – wiszenie w miejscu błyskawicznie cię wyczerpie. Jeśli jakiś przechwyt wydaje ci się błędny albo trudniejszy niż wycena drogi, cofnij się, jeśli możesz, znajdź miejsce do odpoczynku i jeszcze raz przemyśl sekwencję ruchów. Czasem możesz zdecydować się na wykonanie tego problemowego ruchu tylko po to, żeby mieć go za sobą i nie dać się zastopo− wać – nawet jeśli wiesz, że musi istnieć łatwiejszy sposób pokonania tego miejsca. Zachowanie rozpędu jest bardzo ważne. Gdy zaczyna się robić ciężko, walcz, ile sił – nie poddawaj się. Wspinaj się dalej. Lepiej jest odpaść próbując, niż po prostu zawi− snąć na linie (pod warunkiem, że odpadnię− cie jest bezpieczne). Przy dobrej taktyce, sprawnym poruszaniu się i opanowaniu, możesz regularnie przechodzić OS drogi będące na granicy twoich możliwości.

PATENTOWANIE DROGI Jeśli nie uda ci się przejść drogi w pierw− szej próbie, zawsze możesz ją zapatento− wać: przećwiczyć wszystkie przechwyty i wpinki, obciążając linę, kiedy tylko chcesz, aby uniknąć zbytniego zmęczenia. Idea takiego postępowania polega na opanowaniu poszczególnych ruchów, a następnie połączeniu ich w całość i przejściu drogi bez obciążania liny – w stylu RP. Jeśli droga w oczywisty

sposób przekracza twój poziom wspinacz− ki OS, możesz zdecydować się na paten− towanie jej bez wcześniejszej próby przejścia onsight czy flash – żeby oszczę− dzić siły. Nie koncentruj się jednak wyłącznie na drogach, których przejście wymaga wielu dni żmudnego patentowa− nia, bo możesz wypaść z rytmu i dać się wcisnąć w nieciekawy styl wspinania. Pierwszą próbę potraktuj jako rekone− sans – przyjrzyj się przechwytom, rozwieś ekspresy i zobacz, czy w ogóle masz ochotę pracować nad tą drogą. W pew− nym sensie zapoznajesz się z nią po to, żeby dowiedzieć się, czy oferuje ona coś, co utrzyma twoje zainteresowanie przez kilka prób, a może kilka dni lub tygodni pracy nad nią. Podczas tego rekonesansu do woli wiś na linie, poszukując chwytów i odkrywając różne możliwości pokonania poszczególnych miejsc. Kiedy podejmiesz decyzję, że chcesz popracować nad konkretną drogą, twoje zadanie będzie polegać na nauczeniu się i przećwiczeniu wszystkich ruchów, aby móc skutecznie połączyć je w jeden ciąg od startu do końca drogi. Jednym z najszybszych sposobów na to jest zdobycie informacji od innych wspinaczy, zarówno poprzez bezpośrednie pytania, jak i obserwowanie ich w akcji. Dobrze jest czerpać informacje od wspinaczy zbliżonych do ciebie pod względem rozmiarów ciała oraz stylu wspinania. W przeciwnym wypadku możesz otrzymać rady, które dla ciebie będą bezużyteczne. Jednak nawet rady od wspinacza podob− nego wzrostu i wspinającego się w podob− ny sposób, tobie mogą nie odpowiadać. Miej otwarty umysł i poszukuj najlepszych rozwiązań. Dużą pomocą może być wsparcie ze strony grupy przyjaciół, którzy stojąc na ziemi, będą cię zagrzewać do boju i podpowiadać przechwyty, gdy znajdziesz się w trudnościach. Taki zastrzyk pozytywnej energii na trudnych

167

wspinaczka1_9.p65

167

2006-06-07, 23:05

WSPINACZKA SPORTOWA – DROGI UBEZPIECZONE NA STAŁE

drogach naprawdę może dodać skrzydeł. Niektórzy wolą jednak wspinać się w ciszy, dobrze jest więc wiedzieć, jakie są prefe− rencje twojego partnera. Po wstępnym rekonesansie, możesz wybrać strategię dalszej pracy nad drogą. Być może wiesz już wystarczająco dużo, by przejść ją w następnej próbie, a być może potrzebujesz jeszcze kilku przymia− rek albo kilku dni patentowania prze− chwytów i ich sekwencji, aby zwiększyć szanse powodzenia. W takim przypadku podziel drogę na kilka części i ćwicz kolejne ruchy, zwłaszcza kluczowe, a pomiędzy poszczególnymi częściami odpoczywaj, wisząc na linie. Kiedy opanujesz sposób pokonania każdej z nich, przećwicz przejścia od jednej części do drugiej, aby połączyć je w ca− łość. Gdy poczujesz, że możesz połączyć ze sobą wszystkie przechwyty od startu do końca drogi, będzie to znak, że nade− szła pora na przejście RP.

RED POINT Ważne przejście RP zaczyna się na dzień (albo kilka dni) wcześniej. Jeśli intensyw− nie pracowałeś i znasz wszystkie prze− chwyty na pamięć, każdego dnia poprze− dzającego wspinaczkę kilka razy przepro− wadź w wyobraźni „wizualizację” całej sekwencji ruchów. Polega ona na „wyśnie− niu” swojej drogi w skale – przytrzymywa− nia się w wyobraźni każdego chwytu, stawiania stóp, strzepywania buły i usta− wiania się do dalekich przechwytów. Wizualizacja pozwala „ćwiczyć” przejście drogi nawet w domu czy podczas przerwy w pracy, bez wykorzystywania siły fizycz− nej. Może również budować poczucie pewności, sprawiając, że gdy przyjdzie czas próby, wszystkie ruchy będą znajome. Przygotowanie do drogi obejmuje również specjalistyczny trening. Możesz wspinać się na sztucznej ściance na drogach

o podobnej długości i wymagających zbliżonej techniki wspinania co droga, nad którą pracujesz. Konieczną do przej− ścia drogi siłę kontaktową możesz budować ćwicząc na campusie (patrz rozdział 13: „Trening”). Jeśli droga wymaga dużej wytrzymałości – trenuj wytrzymałość. Potrzebujesz więcej siły? Trenuj siłę. Jak za− wsze wszystko, co przypomina wspinaczkę, będzie dobrym treningiem, o ile nie dopu− ścisz do przetrenowania i kontuzji. Zadbaj o to, żeby przed przejściem drogi mieć dobre samopoczucie. Zrezygnuj z imprezy w noc przed przejściem RP, do− brze się wyśpij i daj swojemu organizmowi odpocząć dzień albo dwa. W skałkach przede wszystkim starannie się rozgrzej, a potem jeszcze kilka razy dokonaj wizuali− zacji przejścia drogi. Czasami dobrze jest przed red pointem przejść jeszcze raz drogę na próbę, żeby przypomnieć sobie wszyst− kie ruchy i rozwiesić ekspresy. Sukces wspinaczki często zależy w większym stopniu od siły psychicznej niż fizycznej. Przyczyną niepowodzenia może być chwila słabości ducha – błąd w sekwencji ruchów lub utrata pewności siebie, które powodują, że stoisz w miej− scu i marnujesz siły. Ćwicz umysł, aby był nieustępliwy, i nie poddawaj się, gdy za− czyna brakować ci sił. Trzymaj się i dąż do celu – sukces często zależy od wytrwa− łości. Wspinaj się w stałym tempie i bez wahania. Wyjątkiem są miejsca, w których można wygodnie odpocząć – możesz się wówczas rozluźnić i przed dalszą wspinaczką nabrać jak najwięcej sił. Nie daj się jednak zwieść symbolicz− nym miejscom odpoczynkowym – dłuższe pozostawanie w nich kosztuje sporo energii. Zatrzymaj się tylko na taki czas, żeby dać nieco odpocząć przedramionom, i ruszaj dalej. Gdy wreszcie poprowadzisz red pointa, poczujesz radość z dobrze wykonanej pracy i będziesz się cieszyć

168

wspinaczka1_9.p65

168

2006-06-07, 23:05

WYCOFANIE SIĘ Z DROGI SPORTOWEJ

owocami swoich wysiłków. W wielu przypadkach jednak zakończenie pracy nad trudnym projektem rozczarowuje. Myślisz sobie: „No dobra, zrobione. To co dalej?”

WYCOFANIE SIĘ Z DROGI SPORTOWEJ Jeśli droga jest zbyt trudna lub niebez− pieczna i nie możesz dostać się do sta− nowiska na jej końcu, najprostszym i najbezpieczniejszym sposobem wyco− fania się będzie pozostawienie karabin− ków w dwóch lub trzech ringach i opuszczenie przez partnera na ziemię. Co prawda stracisz je, ale kosztują one

mniej niż jedno tankowanie do pełna, a nie ryzykujesz życia tak, jak przy kilku innych metodach wycofu. Aby się wycofać: 1. przepnij linę przez pojedynczy karabinek wpięty do najwyższego przelotu, do którego udało ci się dojść, a następnie wypnij ekspres i zawiśnij na linie, 2. daj się opuścić do kolejnego przelo− tu, wepnij do ringa pojedynczy karabinek, do niego linę i zabierz ekspres; jeśli którykolwiek z ringów budzi twoje wątpliwości – wepnij się jeszcze do trzeciego, 3. daj się opuścić na ziemię, zabierając po drodze ekspresy.

ĆWICZENIA: WPINKI Osoby początkujące we wspinaczce sportowej często mają kłopoty z wpinaniem liny do ekspresów. Przykry to widok – patrzysz, jak ktoś walczy z liną, usiłując umieścić ją w ekspresie tylko po to, aby uwolnić rękę, gdy zmęczone mięśnie odmawiają posłuszeństwa. Warto poświęcić nieco czasu na przećwiczenie wpinek, aby w dowolnym momencie móc swobodnie wrzucić linę do ekspresu. Załóż uprząż i zwiąż się swoją ulubioną liną. 1. Powieś ekspres mniej więcej na wysokości oczu i przećwicz wpinanie liny do karabinka ustawionego zamkiem w prawo prawą ręką, a następnie lewą; obróć karabinek tak, aby zamek był ustawiony w lewo i ćwicz wpinanie prawą i lewą ręką. 2. Umieść ekspres wyżej i przećwicz jeszcze raz to samo. 3. Umieść ekspres w bok od siebie i przećwicz wszystkie wpinki, następnie przenieś ekspres na drugą stronę. Korzyść z tego ćwiczenia stanie się jasna, gdy tylko wejdziesz w trudny, sportowy wyciąg. Okaże się, że masz teraz o jedno zmartwienie mniej, ponieważ lina bez trudu będzie wskakiwała do kołyszących się ekspresów. IDŹ NA CAŁOŚĆ Wybierz się w rejon skalny bogaty w przewieszone drogi sportowe. Jeśli w okolicy nie ma takich dróg, powieś wędkę na dowolnych drogach nieprzewieszonych o trudnościach tuż powyżej granicy twoich możliwości (za wyjątkiem dróg, na których tego dnia będziesz wspinać się na rozgrzewkę). Gdy zaczniesz się wspinać, walcz, ile sił, żeby dokończyć drogę i nie poddawaj się, dopóki nie odpadniesz. Zdziwisz się, jak często przekraczasz próg swoich możliwości, tylko dlatego, że uparcie próbujesz. Wieszanie się na linie w przelotach jest złym nawykiem, który może pozbawić cię wielu szans na przejścia OS i RP, ale kiedy jest niebezpiecznie, nie upieraj się przy pokonywaniu trudności za wszelką cenę.

169

wspinaczka1_9.p65

169

2006-06-07, 23:05

Uważam, że podręcznik ten jest świetnym „elementarzem” wspinania i ma szansę stać się najbardziej popularną pozycją tego typu dostępną w Polsce.

Craig Luebben

WSPINACZKA W SKALE

Tomasz Kliś instruktor taternictwa PZA, tłumacz

9 788375 791648

GALAKTYKA

isbn 978-83-7579-164-8 ISBN 83-89896-51-6

WSPINACZKA W SKALE Craig Luebben GALAKTYKA