BRODNICA
23-24 lipca 2011 r.
Eko Brodnica
W zgodzie i harmonii z naturą Leżąca w dolinie Drwęcy blisko 30-tysięczna Brodnica określana jest przez mieszkańców regionu mianem stolicy Pojezierza Brodnickiego, a przez turystów Bramą Mazur. Założona w średniowieczu nad brzegiem Drwęcy, może pochwalić się wieloma unikalnymi zabytkami i trójkątnym rynkiem, który uchodzi za niezwykle rzadko spotykany. Skarby Brodnicy to jednak nie tylko materialne pozostałości minionych epok, lecz także przyroda i liczne obszary zielone. Pełne lasów i jezior otoczenie miasta, daje nieograniczone wręcz możliwości do odpoczynku nie tylko mieszkańcom, lecz także licznie przyjeżdżającym tu turystom. Znajdą tu coś dla siebie zarówno miłośnicy sportów wodnych np. kajakarstwa i żeglarstwa, jak też osoby ceniące sobie możliwość przebywania w otoczeniu czystych wód, bogatej roślinności i rzadkich gatunków zwierząt, zwłaszcza dzikiego ptactwa.
Wędrując po dzisiejszej Brodnicy, wielokrotnie można natknąć się na ciekawe miejsca, gdzie historia przeplata się z przyrodą. Największą popularnością cieszy się otoczenie byłego zamku krzyżackiego. Tu znajduje się Pałac Anny Wazówny – rezydencja starościny brodnickiej, wielkiej miłośniczki botaniki i ziołolecznictwa. Dziś przy pałacu znajduje się jej pomnik, a za murami przedzamcza dawny ogród,
Zdrowa woda i czyste powietrze
Zielono od wieków do którego Anna Waza sprowadzała egzotyczne drzewa i rośliny. Niedaleko od ogrodu (dziś parku Chopina) rośnie liczący ponad 600 lat pomnikowy dąb Kopernik – milczący świadek wielu ważnych wydarzeń z historii miasta. Znajdujące się w pobliżu Drwęcy dwa gotyckie spichrze (muzeum i centrum gier) przypominają jak waż-
ną rolę odgrywała kiedyś w gospodarce Brodnicy rzeka Drwęca, którą spławiano zboże i inne towary. W malowniczym Lasku Miejskim, oprócz chronionych gatunków fauny i flory, znajduje się cmentarz wojenny i
kapliczka upamiętniająca bohaterstwo żołnierzy polskich, którzy polegli w 1920 roku w bitwie z bolszewikami. W liczącej ponad 700 lat Brodnicy znajduje się jeszcze wiele innych miejsc zasługujących na uwagę. Okres wakacyjny z pewnością sprzyja organizowaniu wypraw rowerowych lub pieszych, aby je obejrzeć.
Walory przyrodnicze nie stają na przeszkodzie prężnemu od wielu lat rozwojowi miasta. Miejscowe władze dbają, aby wszystkie atuty Brodnicy nie straciły przy tym na atrakcyjności. Nowe osiedla mieszkaniowe komponowane są tak, aby ich obecność nie kłóciła się z historyczną zabudową i nowe budownictwo było zgodne z polityką dotyczącą ochrony środowiska i jego zasobów. Miasto nie szczędzi starań, aby poprawiać jakość wód powierzchniowych, zwłaszcza jezior i wód podziemnych. Do priorytetów należy działalność mająca na celu osiągnięcie jak najwyższych standardów jakości powietrza atmosferycznego, czystej i zdrowej wody pitnej, zapobieganie przekształcaniu i degradacji powierzchni ziemi. Za równie ważną uznawana jest ochrona przed hałasem komunikacyjnym i przemysłowym, wdrażanie nowoczesnego systemu gospodarowania odpadami i przeciwdziałanie zagrożeniom na skutek awarii przemysłowych i innych niebezpieczeństw. Te i inne działania na pewno nie pozostały bez wpływu na przyznanie Brodnicy jako pierwszemu miastu w kraju Znaku Zielonych Płuc Polski oraz tytułu: Gmina Przyjazna Środowisku.
Projekt współfinansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu
Projekt współfinansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu POLITYKA ŚRODOWISKOWA PRZEDSIĘBIORSTWA GOSPODARKI KOMUNALNEJ sp. z o.o. w BRODNICY
Śmieciarka DAF W grudniu 2010 r. Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Brodnicy zakupiło nowy samochód - śmieciarkę DAF. Pojazd przeznaczony jest do wywozu nieczystości stałych z uwzględnieniem zbiórki odpadów biodegradowalnych. Pozwoli to poprawić jakość świadczonych usług w tym zakresie. Zakup sprzętu jest współfinansowany z WFOŚiGW w Toruniu.
Polityka ekologiczna stanowi część ogólnej strategii przedsiębiorstwa. Podstawową cechą wszystkich działań podejmowanych w PGK w Brodnicy wynikających ze strategii firmy jest dbałość o środowisko naturalne. Cel ten zamierzamy osiągnąć poprzez: * Wdrożenie, utrzymanie i ciągłe doskonalenie systemu zarządzania środowiskiem, opartego na wymaganiach normy ISO 14001
* Przestrzeganie obowiązujących przepisów prawnych i innych wymagań w zakresie ochrony środowiska * Systematyczne zmniejszanie szkodliwego oddziaływania działalności przedsiębiorstwa na środowisko biorąc pod uwagę postęp technologiczny, potrzeb klientów oraz oczekiwania społeczne Szczególną uwagę zwrócimy na: * Ograniczenie zagrożenia szkodliwego
oddziaływania przedsiębiorstwa na środowisko naturalne poprzez wprowadzanie najlepszych dostępnych technik * Racjonalną ilość odpadów trafiających na składowisko (m.in. przez prowadzenie segregacji) * Ochronę wód powierzchniowych, podziemnych, gleby oraz redukcję emisji zanieczyszczeń do atmosfery * Edukację proekologiczną pracowników
Segreguj z nami Zgodnie z zasadami polityki środowiskowej Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Brodnicy chętnie angażuje się w inicjatywy związane z edukacją ekologiczną. Dzięki stałej współpracy z prasą lokalną opublikowanych zostało szereg materiałów propagujących zachowania proekologiczne np. w zakresie gospodarki odpadami, jak również informacje o prowadzonych akcjach i konkursach. Realizowany konsekwentnie program edukacji ekologicznej poszerza wiedzę społeczności miasta na temat właściwego postępowania z odpadami. Mieszkańcy mają świadomość jak ważna jest segregacja odpadów oraz jak właściwie postępować z odpadami nadającymi się do ponownego przetworzenia. Cieszy również fakt, że co roku placówki oświatowe czynnie włączają się w różnego typu akcje na rzecz ochrony środowiska. Władze firmy mają również nadzieję, że w program edukacji ekologicznej włączy się jeszcze większa liczba mieszkańców Brodnicy.
Wybrane inicjatywy edukacji ekologicznej
SEGREGACJI ODPADÓW KOMUNALNYCH
„Dzień bez śmiecenia” – festyn zorganizowany 11 maja 2008 roku w ramach Programu Wykonawczego Edukacji Ekologicznej. Organizatorami byli: PGK, Urząd Miejski w Brodnicy, a także Organizacje Odzysku: Rekopol i Reba. Głównym celem festynu było przybliżenie społeczeństwu problemu gospodarki odpadami i uświadomieniu, jak ważna jest segregacja odpadów. Podczas trwania imprezy mieszkańcy otrzymali dużą porcję wiedzy ekologicznej jak również mieli możliwość wzięcia udziału w dwóch konkursach. W czasie festynu nie zabrakło również części artystycznej. Na scenie wystąpili m in. Cyrk BeDeKuś, młodzi muzycy z Brodnickiego Domu Kultury, rycerze z Ośrodka Edukacji Historycznej Gród „Foluszek” oraz Kabaret „Ciach”. Międzynarodowy Jarmark Ekologiczny z Królewną Anną - główny organizator: Urząd Miejski w Brodnicy Brodnickie PGK oraz Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Miejskiego przygotowują wspólnie konkursy i zabawy o tematyce ekologicznej. Przy namiocie PGK jest okazja do zapoznania się z tematem segregacji i odzysku odpadów. Dowiedzieć się można o odpadach niebezpiecznych oraz jakie skutki i konsekwencje wynikają podczas spalania śmieci. Każdy mieszkaniec, który przynosił elektroodpady otrzymywał drobny upominek, z kolei za 20 szt. baterii wręczano w podziękowaniu sadzonki krzewów i roślin. Dzieci i młodzież uczestniczyły w konkursach ekologicznych: „Na łące” i „EkoAsy”. Na uczestników czekało wiele nagród ufundowanych przez Urząd Miejski i PGK sp. z o.o. oraz upominków od Organizacji Odzysku: REBA i REKOPOL. Konkurs - „szczęśliwa siódemka” – organizator PGK, Urząd Miejski w Brodnicy Każdy mieszkaniec, wrzucając do pojemnika 7 sztuk dowolnego surowca (butelka PET, szkło opakowaniowe) otrzymał kupon, który brał udział w losowaniu. Dodatkowo w punkcie REBY prowadzona była zbiórka zużytych baterii. Za 20 szt. oddanych baterii – rozdawano 1 sadzonkę ufundowaną przez UM, za mniejszą ilość – drobny upominek od REBY. Podczas akcji zebrano łącznie 796,5 kg szkła. Brodniczanie przynieśli na rynek 84 kg baterii. Za oddane baterie mieszkańcom wręczono łącznie 76 sztuk kwiatów rabatowych i 60 sztuk krzewów.
Na stoisku PGK podczas jarmarku ekologicznego
Konkurs: „Dzień szklarza”. Celem konkursu było zebranie jak największej ilości stłuczki szklanej przez uczestnika konkursu podczas trwania akcji. Zwyciężczyni zebrała 181,75 kg szkła i otrzymała odtwarzacz DVD ufundowany przez REKOPOL Organizacje Odzysku SA.
Eko Brodnica 2-7
„Segreguj z nami” – organizowany od 2004 roku przez PGK i Urząd Miejski w Brodnicy. Dla przykładu, w samym tylko roku 2008 zebrano łącznie 796,50 kg szkła, 25.181 ton makulatury, oraz 2,06 tony nakrętek. Udało się także zgromadzić 600 kg baterii, odnotowując w tej dziedzinie znaczący wzrost w stosunku do edycji konkursu w roku 2007, kiedy zebrano 411 kg baterii. Liderami zbiórki w 2008 roku było Gimnazjum nr 1 oraz Przedszkole Niepubliczne w Brodnicy.
PROGRAM VI Międzynarodowego Jarmarku Ekologicznego 23 lipca 2011 roku 15.00-18.00 - wycieczka piesza z przewodnikiem Terenową Ścieżką Edukacyjną Okolic Miasta Brodnicy (Lasek Miejski) 16.00-19.00 - wycieczka rowerowa z przewodnikiem po Dolinie Drwęcy (obszar Natura 2000)
24 lipca 2011 r. Brodnica – ul. Zamkowa
Konkursy Ekologiczne organizowane przez Urząd Miejski i PGK KRASNOLUDKI… Dla najmłodszych dzieci w grupie wiekowej do 3 lat: 1. Rzucanie piłeczek do kosza; 2. Slalom między roślinkami. Każdy uczestnik otrzyma nagrodę za udział.
NA ŁĄCE... Dla młodych miłośników malarstwa „Na łące...” czekać będą kwiaty, ptaki, owady , zwierzęta i nie tylko...do kolorowania. Każdy uczestnik otrzyma nagrodę za pomoc w zapełnieniu łąki.
DRZEWKO SZCZĘŚCIA Na dzieci w kategorii wiekowej „Maluch” (przedszkolaki) oraz „Junior” (szkoła podstawowa), czeka drzewko szczęścia, które w liściach ukrywa
wiele ciekawych nagród, lecz żeby można było je zdobyć trzeba będzie odpowiedzieć na pytanie bądź rozwiązać rebus.
EKO - ASY Konkurs przeprowadzony będzie w 2 kat. wiekowych: „Żak” (gimnazjum), „Senior” (szkoła ponadgimnazjalna). W każdej wyłoniony zostanie EKO-AS, który musi wykazać się największą wiedzą przyrodniczą, o regionie. Nagrodzeni zostaną uczestnicy, którzy udzielą najwięcej poprawnych odpowiedzi a tym samym zachowają najwięcej balonów (balonik odbierany w przypadku złej odpowiedzi) w każdej kategorii wiekowej. Uczestnicy konkursu otrzymają wyróżnienia i nagrody.
13.00 - oficjalne otwarcie imprezy 13.15-13.45 - występ zespołu muzycznego z Brodnicy 13.45-14.00 - rozstrzygnięcie konkursu wędkarskiego 14.00-14.30 - prezentacja sekcji BDK (grupa cyrkowa Bedekus, Studio Piosenki BDK, zespołu tańca nowoczesnego) 14.30-15.00 - występ zespołu Mister Sandman 15.00-15.20 - pokaz ratownictwa medycznego - przed sceną 15.20-16.00 - występ grup artystycznych z Armenii i Ukrainy 16.00-17.00 - koncert zespołu Moment „Iść w stronę słońca” 17.00-17.20 - pokaz karate - przed sceną 17.20-18.00 - koncert zespołu coverowego 18.00-18.15 - pokaz fitness - przed sceną 18.15-19.15 - koncert w wykonaniu Dariusza Kordka z zespołem 19.15-19.30 - rozstrzygnięcie konkursów ekologicznych, kulinarnych 19.30-20.30 - występ grupy tanecznej „Magnifique Dancers” - tańce latynoamerykańskie pomiędzy występami konkursy dla publiczności 20.45-22.00 - koncert zespołu Smile - utwory grupy Queen
Konkursy i akcje podczas jarmarku: 1. Zbiórka baterii. 13.00 19.00. Zasady: Każdy mieszkaniec za przyniesione baterie otrzyma upominek w postaci gadżetu ekologicznego za minimum 20 sztuk zużytych baterii i 1 sadzonkę. Liczba sadzonek ograniczona (110 szt.). 2. Zbiórka makulatury. 13.00 - 19.00. Nagrody: gadżety ekologiczne - (ilość ograniczona), nagroda główna - rower górski. Zasady: minimalna ilość przyjmowanej makulatury - 5 kg.
UWAGA: przyjmowana będzie tylko makulatura kartonowa i gazetowa - CZYSTA, NIEZABRUDZONA I POWIĄZANA (np. sznurkiem). Uczestnikiem konkursu zostaje każdy mieszkaniec, który przyniesie do punktu zbiórki przynajmniej 5 kg makulatury. Może dostarczyć prawidłowo przygotowaną makulaturę dowolną ilość razy. Nagrodę główną zdobędzie uczestnik, który podczas trwania konkursu dostarczy do punktu zbiórki największą ilość makulatury ogółem.
Pałac Anny Wazówny 14.00-16.00 - seminarium pt. „ Rolnictwo ekologiczne przyjazne środowisku”, ul. Zamkowa 13.00-20.00 - stoiska: z żywnością ekologiczną, parków krajobrazowych i Nadleśnictwa Brodnica, wyrobami artystycznymi, stragany ogrodnicze, stoiska placówek kultury, organizacji pozarządowych
Teren przy zamku 13.00-20.00 - wystawa plenerowa - życie w zgodzie z przyrodą, Osada Indiańska
Z wędką na jarmark 24 lipca nad Drwęcą odbędą się SPŁAWIKOWE ZAWODY WĘDKARSKIE. Rozegrane zostaną w dwóch kategoriach: junior od 16 do 18 roku życia; senior. Start juniora tylko z pełnoletnim opiekunem. Zgłoszenia: e-mail:rytek@wp.pl Tel. 604-579-389, Marek
Rytka; 693-680-380, Łukasz Żmudziński lub w siedzibie Koła Miejskiego w Brodnicy na ul. Ceglanej 18. Wtorek od 16.00-18.00, czwartek od 13.00-16.00, piątek od 15.0017.00, tel. 56 493-11-11. W trakcie zawodów będzie możliwość zdania egzaminu na kartę wędkarską.
Dziedziniec zamkowy Giełda staroci, przegląd twórczości brodnickich artystów: malarstwo i rzeźba, wystawa i sprzedaż
Park przy fontannie 13.00-18.00 - miasteczko medyczne: badania: mammograficzne, kardiologiczne, spirometria - badanie wydolności oddechowej, pomiary: poziomu cukru we krwi, ciśnienia tętniczego, rejestracja potencjalnych dawców szpiku, Tyflobus - z dźwiękiem i dotykiem przez świat, porady dla niepełnosprawnych, naturalne preparaty upiększające ciało Organizatorzy: Urząd Miejski w Brodnicy, Muzeum w Brodnicy, Oddział Kujawsko Pomorski Stowarzyszenie „Ekoland”, PGK Sp.z o.o. Partnerzy: Stowarzyszenie Współpraca i Integracja, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi, PZU
EKO-SORT to nowoczesny obiekt gospodarki odpadami, który pozwala na gromadzenie surowców wtórnych oraz tzw. odpadów problemowych, * kontener do gromadzenia maku- wań szklanych (niepotłuczone szklane które nie powinny znaleźć się w po- latury (gazety, kartony) butelki, słoiki bez nakrętek) jemnikach na odpady komunalne (np. * pojemnik na zużyte baterie * kontener do gromadzenia opakoodpady niebezpieczne, odpady urządzeń elektrycznych i elektronicznych). Mieszkańcy Brodnicy mogą dostarczać do EKO–SORT-ów wszelkie surowce wtórne, które nie mieszczą się w ich przydomowych i zbiorczych pojemnikach-workach, odpady niebezpieczne (np. zużyte baterie, świetlówki) oraz odpady elektryczne i elektroniczne (np. drobny zużyty sprzęt AGD i RTV). Każdy z EKO-SORT-ów wyposażony jest w: * kontener do gromadzenia odpadów z tworzyw sztucznych (folia, butelki PET)
Informacja o EKO-Sortach
Lokalizacja: PGK Sp. z o.o., ul. Gajdy 13
* pojemnik do gromadzenia odpadów urządzeń elektrycznych i elektronicznych. Wprowadzenie EKO-SORT-ów do dotychczasowego systemu gospodarki odpadami stanowi duże udogodnienie dla mieszkańców, pozwalając na legalne, bezpłatne pozbywanie się różnych rodzajów odpadów segregowanych, w tym najbardziej problemowych. Ponadto EKO-SORT-y pozwalają na: * spełnienie standardów, norm oraz przepisów prawa krajowego i Unii Europejskiej * zwiększenie odzysku odpadów opakowaniowych * zmniejszenie masy składowanych na składowisku odpadów * stworzenie możliwości nieodpłatnego pozbywania się odpadów
* poprawę czystości na obszarze miasta * zapewnienie bezpieczeństwa środowiska naturalnego (eliminacja „dzikich wysypisk” i nielegalnego spalania odpadów w gospodarstwach domowych) Zapamiętaj, gdzie możesz znaleźć EKO-SORTY 1. Miejskie Składowisko Odpadów w Brodnicy, ul. Ustronie 20 c – główny punkt; 2. PGK, ul. Gajdy 13 - dla mieszkańców Śródmieścia i osiedla Gdynia, Szkoła Podstawowa nr 2, ul. Kolejowa 62 - dla mieszkańców osiedli Karbowo i Morskie Oko
SEGREGUJESZ ZYSKUJESZ!
Projekt współfinansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu
Czym skorupka za młodu nasiąknie… Władze miasta sfinansowały także wydanie przez Gimnazjum nr 1 gazetki ekologicznej „EkoNowiny”, która zdobyła II nagrodę w Ogólnopolskim Konkursie Zadaniowym pod hasłem „Dla Ziemi, dla siebie. Zostań przyjacielem Ziemi”. Pomoce dydaktyczne trafiają do szkolnych pracowni biologicznych za sprawą udziału poszczególnych placówek szkolnych w konkursach o tematyce ekologicznej. Ich zwycięzcy zdobywają dobrej klasy sprzęt multimedialny oraz rozmaite pomoce dydaktyczne.
Zbierają i tworzą Największą popularnością wśród przedszkolaków i uczniów cieszy się organizowany od kilku lat konkurs pt. „Segreguj z nami”, organizowany wspólnie przez Urząd Miejski i Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej. Ideą konkursu jest propagowanie selektywnej zbiórki odpadów oraz zachowań proekologicznych. W ramach konkursu młodzież i dzieci zbierają surowce wtórne oraz przygotowują imprezy towarzyszące. Popularność zdobyły sobie także konkursy organizowane lub przeprowadzane przy współudziale miasta jak np. „Konkurs wiedzy o przyrodzie pradoliny Drwęcy”, konkurs przyrodniczy pn. „Igraszki ekologiczne”, fotograficzny pod nazwą: „Przyroda Lasku Miejskiego widziana w
obiektywie” oraz plastyczny pn. „Palisz śmieci, tracisz zdrowietrujesz dzieci”. Celem wymienionych wyżej konkursów było ukazanie walorów przyrodniczych regionu brodnickiego i rozbudzanie wrażliwości na jego piękno, rozpowszechnianie wiedzy ekologicznej wśród młodzieży, kształtowanie postaw ekologicznych i nauka w formie zabawy.
Zachwycić się przyrodą Urząd Miejski w Brodnicy finansował również budowę ścieżek przyrodniczo-dydaktycznych. W 2002 roku opracowany został program edukacyjny pod nazwą „Terenowa ścieżka edukacyjna okolic miasta Brodnicy”. Jej autorami są nauczyciele: Małgorzata Czaplicka, Lucyna Krajnik i Bożena Wiercińska. Zaledwie rok później została uroczyście otwarta pierwsza ścieżka tematyczna tego programu. Dużą popularnością cieszy się także „Terenowa
ścieżka edukacyjna Lasku Miejskiego” opracowana przez zespół nauczycieli w składzie: Małgorzata Czaplicka, Beata Kalwa, Alina Markuszewska i Czesław Ciechowski. Ścieżki edukacyjne znajdują się w Lasku Miejskim i jego sąsiedztwie. Celem ich jest odejście od encyklopedycznych sposobów nauczania i zwiększenie samodzielności uczniów w zdobywaniu wiedzy. Dzięki ścieżkom młodzież ma szansę zapoznania się z przyrodą, historią i gospodarką Brodnicy. W praktyce okazuje się, że zachwycić przyrodą można się wszędzie. Kawałek lasu na obrzeżach miasta, niewielka rzeczka lub staw, czy też tereny podmokłe mogą być cennym źródłem wiedzy o przyrodzie. Warto dodać, że miejscowe ścieżki edukacyjne wykorzystywane są także podczas warsztatów metodycznych dla nauczycieli.
Eko Brodnica 4-5
Samorząd Brodnicy realizuje szereg inicjatyw mających na celu upowszechnianie wartości proekologicznych i wspiera działania innych organizatorów. Działania związane z edukacją ekologiczną podejmują bowiem z powodzeniem także szkoły i przedszkola. Wsparcie ze strony miasta polegające np. na zakupie pomocy dydaktycznych dotyczy m.in. pilotażowego programu wspomagającego edukację ekologiczną dla dzieci 6-letnich i uczniów klas I-III szkół podstawowych pod nazwą: „Czym skorupka za młodu nasiąknie”.
Jedno ze stoisk z rękodziełami na jarmarku ekologicznym
Wręczanie nagród podczas finału konkursu „Segreguj z nami”
Stoisko ze zdrową żywnością podczas jarmarku ekologicznego
Dary natury Polityka proekologiczna władz miasta nie koncentruje się wyłącznie na dzieciach i młodzieży. Kształtowanie pozytywnych postaw ekologicznych wśród dorosłych mieszkańców Brodnicy odbywa się m.in. podczas imprez kulturalnych. Najstarsza z nich to „Dni Drwęcy” – organizowane od ponad 30 lat. W tym przypadku cała uwaga spotkań koncentruje się na rzece. Od kilku lat niesłabnącą popularnością cieszy Międzynarodowy Jarmark Ekologiczny z Królewną Anną oraz towarzyszące mu imprezy pro-
mujące m.in. spożywanie ryb słodkowodnych z krajowych stawów. Jarmark ekologiczny to największy obecnie festyn plenerowy w Brodnicy. Zapraszani są na niego wystawcy z kraju i zagranicy specjalizujący się w produkcji darów natury, np. miodu, kwiatów, krzewów i sadzonek, soków, nalewek, zdrowego pieczywa, makaronów, soli zdrowotnej itd. Na jarmarku kupić można także kosze wiklinowe, drewniane zabawki, rzeźby, obrazy, rękodzieła sztuki wyszywanej, biżuterię, ceramikę i inne ciekawe wyroby.
Prezes PGK w Brodnicy Janusz Posłuszny podczas wręczania dyplomu w konkursie „Segreguj z nami”
U góry: Stoisko z Kiejdan na Litwie podczas jarmarku ekologicznego
Na zdjęciu z lewej: stoisko z Ukrainy na jarmarku ekologicznym
Projekt współfinansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu
Projekt współfinansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu Drzewa występujące w Lasku Miejskim Dąb, buk, klon zwyczajny, polny (bardzo rzadki), brzoza brodawkowata, kasztanowiec zwyczajny, olsza czarna, głóg jednoszyjkowy, grab zwyczajny, jesion wyniosły, modrzew europejski, świerk pospolity, sosna zwyczajna, topola kanadyjska, dąb szypułkowy i czerwony, robinia akacjowa, jarzębina, wiąz polny i górski, lipa drobnolistna i szerokolistna, grusza dzika, jabłoń domowa, wierzby: biała, iwa, szara, krucha, purpurowa, trójpręcikowa i wiciowa.
Tablica informacyjna przy Lasku Miejskim
Terenowa Ścieżka Edukacyjna Lasku Miejskiego
Krzewy
Zajęcia klubu UKS Pojezierze na Niskim Brodnie
Berberys zwyczajny, leszczyna pospolita, śliwa tarnina, trzmielina zwyczajna, kruszyna pospolita (pod ochroną częściową), czeremcha zwyczajna i późna, szakłak pospolity, jaśminowiec wielkokwiatowy, porzeczka czerwona, agrest, jeżyna popielica, malina właściwa, dziki bez czarny, śnieguliczka biała, kalina koralowa (pod ochroną częściową).
Błękitne żagle
Rośliny pod ochroną Konwalia majowa, kocanki piaskowe, grążel żółty (całkowicie chroniony).
Rośliny rzadkie i zagrożone wyginięciem
Lasek Miejski to królestwo zieleni i rozmaitych tajemnic
Krwawnik wierzbolistny, łączeń blaszkowaty, trzcinnik prosty, turzyca dwustronna, groszek błotny, rzęsa drobna, strzałka wodna, krwiściąg lekarski, starzec bagienny, rutewka żółta. Na terenie Lasku Miejskiego stwierdzono 258 gatunków roślin naczyniowych, w tym 5 objętych ochroną prawną, a 14 zagrożonych i lokalnie rzadkich.
Proponowana tematyka zajęć:
Jedno z miejsc do odpoczynku na ścieżce edukacyjnej Ścieżka liczy blisko 4 kilometry i została zaplanowana tak, aby w ciągu 5 godzin można było ją przebyć i zrealizować wszystkie zadania. Warto też odbyć wycieczkę ukierunkowaną tylko na konkretne zagadnienie, co łącznie z czasem na dojście do stanowiska może zająć około 2 godzin. Ścieżka zaczyna się w pobliżu zabudowań Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej. Tu właśnie mieści się przystanek, przy którym wykonuje się ćwiczenia związane z mapą topograficzną i wyznaczaniem kierunków. Dalej trasa prowadzi w kierunku południowo - wschodnim, a następnie północno – wschodnim i północnym ku niewielkiej polanie, gdzie zlokalizowane zostało następne stanowisko. Przystanek II to okazja do wykonania ćwiczeń opartych o elementy astronomii, a więc np. wyznaczenia miejscowego południka geograficznego i wysokości słoń-
ca. Dalej trasa biegnie w kierunku zachodnim, na skraj lasu w okolicy zabudowań PGK, gdzie znajduje się III przystanek, poświęcony obserwacjom meteorologicznym. Wycieczkę należy kontynuować, udając się w kierunku północnym, a następnie północno – wschodnim. Trzeba minąć budynki, niewielki strumień, a następnie wojskowy cmentarz, gdzie można przeprowadzić zajęcia historyczne. Po prawej stronie napotykamy na IV przystanek z odkrywką glebową. Po zapoznaniu się z profilem gleby i wykonaniu ćwiczeń należy kontynuować marsz (równolegle do ulicy Świerkowej). Ostatni, V przystanek, znajduje się w sąsiedztwie kilku pagórków, które posłużyć mogą np. do pomiaru wysokości względnej. W sąsiedztwie znajduje się strzelnica, która ponownie pozwala na prowadzenie zajęć historycznych.
1. Znaczenie Lasku Miejskiego w latach 1914 – 1980 2. Jak nie zgubić się w terenie? Praca z mapą topograficzną 3. Do czego służy gnomon? 4. Dlaczego prowadzi się obserwacje meteorologiczne? 5. Jaka to gleba ? 6. Jak zmierzyć pagórek ? 7. Jakie warunki panują w lesie? 8. Tworzymy kronikę drzewa. 9. Poznajemy grzyby i środowisko życia 10. Poznajemy budowę morfologiczną roślin 11. Poznajemy różnorodność bezkręgowców 12. Poznajemy różnorodność kręgowców 13. Oceniamy stan środowiska Lasku Miejskiego
Jezioro Niskie Brodno jest jeziorem rynnowym o powierzchni 87, 2 ha. Oddalone jest około 2 kilometry od centrum miasta. Na jego zachodnim brzegu rośnie las sosnowy nazywany Księżym Lasem. Na wschodnim urządzono plażę. Wykorzystywane jest głównie na cele rekreacyjne. W okresie letnim to ulubione miejsce wypoczynku brodniczan i turystów. Nad jeziorem znajduje
się siedziba Brodnickiego Towarzystwa Żeglarskiego „Pojezierze”, które w swych szeregach ma również sekcję młodzieżową. Młodzi żeglarze od wielu lat biorą udział w regatach „Błękitne Żagle Nivea”. Ideą regat jest promowanie żeglarstwa jako formy wypoczynku na wodzie w zgodzie z przyrodą i czystym środowiskiem.
Terenowa Ścieżka Edukacyjna Okolic Miasta Brodnicy Zamiarem twórców „Terenowej Ścieżki Edukacyjnej Okolic Miasta Brodnicy” jest odbycie wycieczki pieszej lub rowerowej, w czasie której przewidziane są zajęcia terenowe skierowane do uczniów szkół podstawowych, gimnazjalistów i młodszych klas szkół średnich. Efektem wycieczki jest zapoznanie młodzieży z rolą terenów zalewowych Drwęcy i ich bioróżnorodnością. Program ścieżki może być realizowany etapami na lekcjach przyrody, historii, geografii, biologii i chemii. Na zajęciach młodzież uczy się m.in. rozpoznawać faunę i florę, maszerować na orientację przy wykorzystaniu map i kompasów, rozpoznawać ślady działalności człowieka, a przede wszystkim uczyć się samodzielnej, odpowiedzialnej pracy grupowej. Po zakończeniu zajęć uczniowie mają powód, aby podzielić się nowymi wiadomościami z członkami rodziny lub rówieśnikami. Mogą też udać się ponownie na ścieżkę w ramach rodzinnego spaceru. Wypoczynkowi rodzinnemu sprzyjają trzy miejsca biwakowe usytuowane w najpiękniejszych zakątkach lasu. Pomocne w pogłębianiu wiedzy przyrodniczej stają się tablice informacyjne rozmieszczone w różnych miejscach trasy.
Rzęsa wodna w okolicach Lasku Miejskiego
Kapliczka na cmentarzu wojskowym w Lasku Miejskim
Proponowana tematyka zajęć:
Podczas zajęć na ścieżce ekologicznej
1. Praca z mapą topograficzną 2. Morfologia traw 3. Trawy i turzyce 4. Przystosowanie roślin łąkowych do środowiska 5. Ekosystemy łąkowe – rozpoznawanie charakterystycznych roślin 6. Rozpoznawanie drzew i krzewów 7. Rozpoznawanie zwierząt wodnych 8. Badamy właściwości chemiczne wody i ich wpływ na występowanie organizmów 9. Poznajemy środowisko życia płazów i ich przystosowania 10. Poznajemy zależności pokarmowe między organizmami na terenach podmokłych 11. Inwentaryzacja zagrożeń środowiska przyrodniczego 12. Rola terenów zalewowych
Bagienna Dolina Drwęcy Ptaki spotykane na terenie Bagiennej Doliny Drwęcy Gęś białoczelna, gęś zbożowa, świstun, krzyżówka, płaskonos, łyska, głowienka, czernica, perkozek, perkoz dwuczuby, perkoz rdzawoszyi, bąk, bocian biały, łabędź niemy, żuraw, gęgawa, gągoł, tracz nurogęś, cyranka, cyraneczka, kania rdzawa, błotniak stawowy, orlik krzykliwy, bekas, krwawodziób, rybitwa czarna, brodziec samotny, derkacz.
Natura 2000 Bocian nad Drwęcą w Świeciu
Obszar specjalnej ochrony Natura 2000 w powiecie brodnickim powstał w 2004 roku i obejmuje dziś 3366,06 ha. To ostoja ptactwa o randze europejskiej zlokalizowana powyżej Brodnicy, w dolnym odcinku Drwęcy zwanym „Bagienną Doliną Drwęcy”. Ekosystem rzeki stwarza tutaj doskonałe warunki siedliskowe dla ptactwa wodno-błotnego. 2000” (PLB 040003). System ochrony „Natura 2000” ma za zadanie chronić najbardziej reprezentatywne dla kontynentu europejskiego ekosystemy razem z wchodzącą w ich skład fauną i florą. Wspólnota Europejska uchwaliła specjalne dyrektywy (tzw. ptasią i siedliskową) zobowiązujące każdy kraj członkowski UE do zachowania dla przyszłych pokoleń siedlisk i gatunków uznanych za ważne dla Wspólnoty Europejskiej. Objęcie taką ochroną również „Bagiennej Doliny Drwęcy” świadczy o ponadlokalnym znaczeniu tego obszaru. Pod koniec 2010 roku z inicjatywy Stowarzyszenia Ekologiczno-Kulturowego „Pojezierze Brodnickie”, utworzono „Ścieżkę dydaktyczną – Bagienna Dolina Drwęcy”. Postała ona dzięki Europejskiemu Funduszowi Rolnemu na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich „Europa inwestująca w obszary wiejskie”. Dofinansowanie pochodziło z Urzędu Marszałkowskiego woj. kujawsko-pomorskiego i Nadleśnictwa Brodnica. Oznakowanie ścieżki dydaktycznej poprzez montaż tablic informacyjno-dydaktycznych w roku 2011 wykonało Stowarzyszenie Ekologiczno-Kulturowe „Pojezierze Brodnickie”. Kolejną inicjatywą, która zrodziła się w oparciu o „Bagienną Dolinę Drwęcy” był całkiem nowy produkt turystyczny pod nazwą „Bardzo Zielona Szkoła”. Zainicjowany przez oddział PTTK w Brodnicy, adresowany jest przede wszystkim do młodych turystów. Uwzględnia on elementy turystyki przyrodniczej, edukacyjnej i krajoznawczej. W opracowaniu programu „Bardzo Zielona Szkoła” wzięto pod uwagę założenia podstawy programowej różnych przedmiotów i ścieżek edukacyjnych na wszystkich etapach kształcenia. Zajęcia prowadzone są metodami aktywizującymi grupę.
Łabędzie nieme w Bobrowiskach
Gąsiorek samiec w Nowym Dworze
Eko Brodnica 3-6
Niewątpliwie jednym z największych naturalnych „skarbów” Pojezierza Brodnickiego jest rzeka Drwęca. Włączenie znacznego jej odcinka do ogólnoeuropejskiej sieci obszarów chronionych „Natura 2000” podkreśla przyrodnicze znaczenie Drwęcy nie tylko dla regionu brodnickiego i Polski, lecz również dla kontynentu europejskiego. Drwęca ma charakter rzeki nizinno-górskiej. Wypływa ze źródła położonego na wysokości 165 metrów nad poziomem morza, na Wzgorzach Dylewskich, pomiędzy miejscowościami Mieliwo i Drwęck. Na całej swej długości liczącej 249,1 km przepływa przez obszar należący do województwa warmińsko-mazurskiego i kujawsko-pomorskiego. Unikalne walory przyrodnicze sprzyjające m.in. życiu i rozwojowi ptactwa wodno-błotnego oraz występujące w rzece rzadkie gatunki ryb wpłynęły na decyzję o utworzeniu w 1961 roku na Drwęcy, liczącego 207 km. rezerwatu ichtiofaunistycznego. Jego celem jest ochrona środowiska naturalnego rzeki, w tym ryb, a zwłaszcza pstrągów, łososi, troci i certy. Jednym z najcenniejszych obszarów należących do rezerwatu Drwęcy jest „Bagienna Dolina Drwęcy”. Obejmuje ona powierzchnię liczącą 3134, ha, rozciągając się od Brodnicy po tereny wsi: Radoszki i Samin na wschodzie oraz most na drodze krajowej nr 15 w okolicy wsi Wielki Głęboczek - na północy. Cała „Bagienna Dolina Drwęcy” pocięta jest gęstą siecią rowów i starorzeczy. Warunki stworzone tu przez przyrodę oraz w części przez człowieka są idealne dla bytowania wielu gatunków roślin i zwierząt. Ze względu na nieprzeciętne walory przyrodnicze, „Bagienna Dolina Drwęcy” została włączona do ogólnoeuropejskiej sieci obszarów chronionych „Natura
Młode nurogęsi w Tamie Brodzkiej
Żurawie w locie nad Bobrowiskami
Krzyżówki na Drwęcy w Michałowie
Żuraw w Bobrowiskach
Świstuny w Bobrowiskach
Perkoz dwuczuby w Tamie Brodzkiej
Projekt współfinansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu
Projekt współfinansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu Może jeszcze wrócą?
Stary wiąz
Pamiętająca czasy średniowiecza Wieża Bramy Mazurskiej, czyli Bociana zawdzięcza swoją drugą nazwę bocianom. Starsi brodniczanie pamiętają czasy, kiedy na jej szczycie ptaki budowały sobie gniazdo. Miejsce było komfortowe, ponieważ blisko znajdują się rozlewiska Drwęcy i pokarmu boćki miały pod dostatkiem. Niestety, wzrastający z roku na rok ruch w centrum miasta spowodował, że zaczęły rozglądać się za bardziej ustronnym miejscem. Przywiązanie brodniczan do bocianów na wieży było tak duże, że wykonano dla nich specjalną konstrukcję na gniazdo. Każdego roku czekamy w nadziei, że kiedyś wrócą.
W najstarszym brodnickim parku noszącym dziś nazwę Chopina, rosło wiele okazałych starych drzew. Nie wszystkie jednak dotrwały do naszych czasów. Tak było np. z olbrzymim wiązem, który rósł zaledwie parę metrów od miejsca, w którym stoi pomnik Chopina. Opasała go elegancka, biała ławeczka, na której można było posiedzieć i odpocząć. Po wojnie drzewo uschło. Mieszkańcy nie mogli się z tym faktem pogodzić. Zdecydowano więc pozostawić po ścięciu wiązu wysoki na około 2 metry pień i wykorzystać go na kwietnik. Po latach, niestety, i ten się rozpadł. I dziś po wiązie nie ma już śladu.
Jedna z dwóch dziupli w powstałym niedawno wojowniku michałowskim
Rycerz da im schronienie
Nieistniejący dziś wiąz w dawnym Parku Miejskim. Dziś Chopina
Kiedy przy murach przedzamcza zamku brodnickiego uschło jedno z drzew, tutejszy miłośnik przyrody Bogdan Majczuk wpadł na pomysł, aby go nie ścinać, lecz… przerobić na rycerza ziemi michałowskiej. Władze miasta przystały na pomysł i dwaj znakomici rzeźbiarze ze Zbiczna, bracia: Tomasz i Andrzej Bartoszewiczowie stworzyli pięknego woja z mieczem i tarczą z herbem Brodnicy. A ponieważ sami lubią i szanują przyrodę, zostawili w drzewie-rycerzu dwie dziuple. Jedną dla wiewiórki, a drugą dla ptaków. Wieża Bociania wciąż czeka na ptaki
Historia w cieniu przyrody Nad rzeką Drwęcą
Uczona pani
Kiedy przychodzą upały, kto żyw ucieka dziś nad jezioro Niskie Brodno lub inne jezioro. Przed wojną do Niskiego Brodna był z miasta kawałek drogi, a przyjemność zażycia kąpieli znajdowano w Drwęcy, która przecina miasto na połowę. Właśnie nad rzeką znajdowały się sztuczne baseny i przystanie do romantycznych wypraw łodzią lub kajakiem. Prężnie działało też harcerstwo z sekcji żeglarskich i kajakarskich. Wielu brodniczan wciąż tęskni do tamtych czasów.
Królewna szwedzka Anna Wazówna, starościna brodnicka i golubska, z racji swego stanu była kobietą majętną. Nad pieniądze i klejnoty Wazówna przedkładała jednak piękno przyrody i dary jakie przyroda niesie. Była hojnym mecenasem nauki, pomagając m.in. w wydaniu „Zielnika” Szymona Syreniusza w 1613 roku. Sama interesowała się zielarstwem i botaniką, sporządzając nalewki lecznicze przynoszące ulgę w bólach. Pomagała też kalekom i ubogim. Sprowadzała z odległych zakątków świata i sadziła egzotyczne rośliny i drzewa. Nie bez powodu więc na pomniku, który stanął przed jej rezydencją w Brodnicy przedstawiono starościnę z naręczem kwiatów.
Kościół i klasztor ojców franciszkanów w cieniu starego klonu
Świadek historii Kościół i klasztor ojców franciszkanów to miejsce, które zapisało barwne karty nie tylko w historii Brodnicy, ale również Polski. W świątyni bronili się przed wojskami carskimi konfederaci barscy w 1768 roku. Tutaj też przetrzymywano internowanych polskich żołnierzy powstania listopadowego (1831). Rosnący przy klasztorze 26 metrowy klon (pień 290 cm grubości) pamięta zarówno okres zaboru pruskiego, jak też czasy wywózek brodniczan w głąb ZSRR.
Nad Drwęcą w przedwojennej Brodnicy
Tam, gdzie przygrywała orkiestra
Strażnicy tajemnic Wieża krzyżackiego zamku to najbardziej charakterystyczny i rozpoznawalny zabytek Brodnicy. W średniowieczu zamek zamieszkiwali rycerze krzyżaccy, strzegący granicy z Polską. Wieża stanowiła niezwykle ważny element warowni, która wydawała się nie do zdobycia. Dziś wieżę zamieszkują ptaki, które zbudowały sobie gniazda. Wieżę zamkową zamieszkiwali kiedyś Krzyżacy...
...a dziś ptaki
Park Chopina na przestrzeni wieków zmieniał swoje oblicze. Przed wojną utrzymywany w stylu francuskim, cieszył oko okazałym basenem z fontanną i pięknymi alejkami. Tutaj też znajdowało się podium dla wojskowej orkiestry 67 Pułku Piechoty. Ta ostatnia, w ciepłe dni, przygrywała brodniczanom melodie w stylu retro. W cieniu parkowych drzew odpoczywał prezydent Stanisław Wojciechowski goszczący w Brodnicy w 1924 roku. Dziś park przypomina stylem angielski (przebudowywali go jeńcy brytyjscy), a po zmroku duch jego patrona - Fryderyka Chopina szuka natchnienia w kolorach i zapachu tutejszej bogatej roślinności.
Pomnik Anny Wazówny
Na szlaku brodnickich pomników przyrody
Dąb Kopernik
Na Kamionce Zazwyczaj wszystkie wycieczki szlakiem brodnickich pomników przyrody zaczynają się od „Kopernika”. Dąb ten, uznawany za najstarsze w mieście drzewo (ma około 500 lat), znajduje się w centrum Brodnicy przy ulicy Kamionka. Żyje w sąsiedztwie przychodni zdrowia oraz Przedszkola Niepublicznego, stąd znają go dobrze i chętnie malują uczęszczające do tej placówki dzieci. „Kopernik” imponuje rozmiarami. Ma 25 metrów wysokości i 550 cm w obwodzie pnia. Na listę „Pomników przyrody” wpisany został w 1959 roku.
Z rozpoznaniem ich nie ma problemów, gdyż na większości widnieje tabliczka: „Pomnik przyrody”. Oznacza to, że znajdują się one pod szczególną ochroną prawną. Wśród brodniczan, z pewnością, najbardziej znany jest dąb „Kopernik”, wokół którego krąży wiele legend, ale inne okazy drzew też przyciągają uwagę swoją historią i położeniem.
W parku Chopina Ruszając dalej w kierunku Pałacu Anny Wazówny, przy murze obronnym trzeba skręcić w prawo, aby znaleźć się przy 300-letniej lipie drobnolistnej. To wspaniałe drzewo o obwodzie pnia sięgającym 335 cm, wyrosło w sąsiedztwie baszty strzeleckiej przedzamcza zamku krzyżackiego. Ponoć lipa (30 metrów wysokości) założyła się z wieżą zamku krzyżackiego (54 m.) że ją prześcignie. Co z tego zakładu wyjdzie, zobaczą kiedyś kolejne pokolenia brodniczan.
Na ulicy Sądowej Po obejrzeniu 26-metrowego klonu w sąsiedztwie kościoła i klasztoru ojców franciszkanów, warto udać się na leżący ok. 100 metrów dalej dawny cmentarz ewangelicki. Oprócz grobowca w kształcie piramidy skrywającego szczątki doktora Leopolda Fryderyka Dittmera, znajdują się tu stare drzewa, z których dwa szczególnie godne są obejrzenia. Pierwszy to okazały wiąz polny wysoki na 27 metrów i obwodzie pnia około 330 metrów. Drugie drzewo to lipa szerokolistna o takiej samej wysokości i podobnej grubości pnia. Oba drzewa wpisano na listę „Pomników przyrody” w1986 roku. Obok: wiąz polny na byłym cmentarzu
Nad Niskim Brodnem Jezioro przyciąga wędkarzy, miłośników żeglarstwa i plażowania. W pobliżu starego młyna uwagę przyciąga okazały jesion wyniosły. Stojące tuż przy chodniku drzewo mierzy ok. 20 metrów wysokości i 300 cm grubości pnia. Idąc dalej w kierunku na „Księży Las”, w sąsiedztwie ostatniego domu przy lesie rośnie topola biała. Uwagę zwraca nie tylko „biały” kolor drzewa, lecz także grubość pnia wynoszący 400 cm i znaczna wysokość dochodząca do 25 metrów. Oba drzewa otoczono szczególną opieką w 1983 roku. Obok: jesion wyniosły nad Niskim Brodnem
Na ulicy Okrężnej
Platan w parku Chopina
Klon zwyczajny za murami miasta
Po odwiedzinach „Kopernika” wystarczy przejść przez ulicę i znajdziemy się w parku Chopina. W pierwszej kolejności należy zatrzymać się przy okazałym platanie klonolistnym. Rośnie niemal na środku parku i wysokością dorównuje „Kopernikowi”. Choć z powodu rozłożystych konarów robi imponujące wrażenie, platan ma mniejszy obwód pnia sięgający 290 cm.
A tymczasem po drugiej stronie muru miejskiego, w sąsiedztwie magistratu, tuż przy strudze, od ponad 200 lat rośnie klon pospolity. Wysoki na 23 metry, ma 245 cm w obwodzie pnia. Po drugiej stronie strugi towarzyszy mu od wieków kasztanowiec mający w obwodzie aż 335 cm.
Wędrówki szlakiem brodnickich pomników przyrody kończą się zazwyczaj na ulicy Okrężnej. Na ulicy tej, tuż za Szkołą Podstawową nr 2, warto obejrzeć dwie „bliźniacze” lipy drobnolistne. Choć nie imponują wysokością (14 metrów) mają na 278 i 309 cm grube pnie. Oba drzewa wyglądają osobliwie z racji podobieństwa kształtów i rozmiarów. Na liście „Pomników przyrody” figurują od 1993 roku. Obok: lipy bliźniacze przy ulicy Okrężnej
Lipa drobnolistna w parku Chopina
Projekt współfinansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu Wydawca: Urząd Miejski w Brodnicy
Eko Brodnica 1-8
Brodnica bogata jest w zabytki z różnych epok historycznych. Spacerując po mieście, warto poświęcić trochę czasu i obejrzeć także „zabytki” przyrodnicze. To kilkanaście wyjątkowo starych, urokliwych drzew.