Póki my żyjemy... Inscenizacje patiotyczne dla szkoły podstawowej i gimnazjum
I. OJCZYZNA SYMBOLAMI PISANA
—————————————————
5
Spis treści Wstęp __________________________________________________ 7
I. Ojczyzna symbolami pisana Bożena Smolik Mówiąc Ojczyzna... ____________________________________ 11 Krystyna Ryniak „Ojczyzna – kiedy myślę...” _____________________________ 16 Bożena Gołębiowska Od „Gaude Mater Polonia” do „Mazurka Dąbrowskiego” ___________________________ 21 Maria Krawczyk, Jadwiga Rybak, Lucyna Samek „Z Ziemi Włoskiej do Polski...” ___________________________ 27 Grzegorz Pieńkowski Miasto – PROJEKT _______________________________________ 34
II. Ojczyzna datami pisana Gabriela Grzesik, Małgorzata Ignaczak, Alicja Lamek Witaj Maj, Trzeci Maj! __________________________________ 63 Joanna Kozubowska Wiwat wszystkie stany! _________________________________ 69 Lucyna Budacz Niech każdy miłość własną ojczyźnie poświęci... ________ 74
6 —————————————
INSCENIZACJE PATRIOTYCZNE
Piotr Dariusz Urban „Ocalałem prowadzony na rzeź...” _____________________ 85 Lucyna Budacz Tamten Wrzesień _______________________________________ 95 Bernadeta Krajewska Westerplatte broni się jeszcze... ________________________ 104 Bernadeta Krajewska Pamięci Ofiar Katynia _________________________________ 113 Anna Chojnacka Katyń – „Prawdy nie można rozstrzelać” _______________ 120 Maria Fortuna Sudor Miesiąc Pamięci Narodowej – pamiętamy... ___________ 131 Anna Chojnacka Gdy ludzie zapomną, kamienie wołać będą... _____________ 143 Krzysztof Bezen, Anna Jankowska, Anna Synowiec Historia Polski w obrazach (teatr cieni) _________________ 155
III. Ojczyzna wielkimi ludźmi pisana Maria Andres „Smutno mi, Boże!” ____________________________________ 165 Maria Andres Geniusz Fryderyka Chopina ___________________________ 171 Marianna Bińkowska Prymas Tysiąclecia ____________________________________ 177 Anna Chojnacka „Moją bronią jest prawda i miłość” (o ks. Jerzym Popiełuszce) _______________________________187 Sylwia Palka „Przyszliście do mnie...” _______________________________ 194
PÓKI MY ŻYJEMY...
——————————————————————
7
Wstęp Współczesność to w znacznym stopniu kontynuacja i konsekwencja minionych dziejów – zarówno tych bardziej odległych w czasie, jak i tych dobrze pamiętanych przez naszych rodziców, dziadków czy pradziadków. Wszak, jak trafnie to ujął C. K. Norwid: „Przeszłość – jest to dziś, tylko cokolwiek dalej”. Póki my żyjemy to zbiór scenariuszy dotyczących szeroko rozumianej tematyki patriotyzmu. Jak mówić współcześnie o miłości ojczyzny? Jak mówić o wielkich rodakach? Można na różne sposoby realizować te zagadnienia. Przede wszystkim jednak chodzi o to, by nie nudzić, nie zniechęcać, ale posługując się żywym językiem i nawiązując do obecnej sytuacji rozbudzić u młodych ludzi miłość do ojczyzny. Teatr może tutaj naprawdę zdziałać wiele, ocalić od zapomnienia... Proponowane scenariusze nawiązują do czasów wojny i okupacji, bo czas pogardy dla człowieka był czasem wielkichcichych bohaterów. Są też teksty sceniczne, które przypominają o historycznych faktach wprowadzających zmiany cywilizacyjne i harmonię społeczną. Nie można przecież nie znać historii hymnu narodowego, Konstytucji 3 Maja czy odzyskania przez naszą Ojczyznę upragnionej niepodległości. Warto wystawić sztuki umożliwiające poznanie i dowartościowanie swojej małej Ojczyzny. I pokazać, że pielęgnowane zwyczaje, powtarzane legendy, odkrywanie piękna i wartości otoczenia zakorzeniają nas, wyznaczają poczucie własnej tożsamości, ucząc patriotyzmu. Z pomocą przychodzi Bolesław Prus, który pisał: „prawdziwy patriotyzm nie tylko polega na tym, ażeby kochać jakąś idealną ojczyznę, ale – ażeby kochać, badać i pracować dla realnych składników tej ojczyzny, którymi są ziemia, społeczeństwo, ludzie i wszelkie ich bogactwa”. Warto więc sięgnąć po teksty opowiadające o wielkich Polakach i ich dorobku, przypominając choćby postać Fryderyka Chopina czy Juliusza Słowackiego.
8 —————————————
INSCENIZACJE PATRIOTYCZNE
Może dzięki tym scenariuszom patriotyzm okaże się dla młodego pokolenia pojęciem choć trochę mniej abstrakcyjnym i będzie można ze spokojem i dumą myśleć o Polsce, o jej i swojej teraźniejszości oraz przyszłości, wyznając bez lęku: „Codziennie mocniej w ciebie wrastam radością, smutkiem, dumą, gniewem” (W. Szymborska).
I. OJCZYZNA SYMBOLAMI PISANA
————————————————— 11
Bożena Smolik
Mówiąc Ojczyzna... Osoby: Recytator I, II, III, IV
Tło muzyczne: Polonez „Pożegnanie ojczyzny” M. K. Ogińskiego; w trakcie recytacji poezji i prozy jako przerywniki fragmenty polonezów i preludia F. Chopina
Recytator I „O tej ziemi z trudnością piszę, tak bardzo ją kocham, echem serca usłyszę, jak dęby olchom, (...) jak buki falom, co Wisłą płyną powiedzą, co mówię wnukom”. (Władysław Broniewski)
Recytator II „Choć jej granice znajdziesz na mapach, Ale o treści, co je wypełnia, Powie ci tylko księżyca pełnia I mgła nad łąką, i liści zapach”. (Antoni Słonimski)
12 ————————————
INSCENIZACJE PATRIOTYCZNE
Recytator III Co myślę, mówiąc „Ojczyzna”? Dziś prawie nikt nie mówi „Ojczyzna”. Mówi się o kraju, o narodzie. Może już wszystko powiedziano o ojczyźnie, a może niewielu ją kocha?
Recytator IV Mówiąc „Ojczyzna”, zaklinam za Piotrem Skargą: „Gdybym zapomniał ciebie, Ojczyzno moja, moje święte Jeruzalem, niech przywrze język do mego podniebienia i niech uschnie moja prawica, a Ty, Boże, na wieki zapomnij o mnie”.
Recytator I Mówiąc „Ojczyzna”, powtarzam katechizm dziecka Władysława Bełzy: – Kto ty jesteś? – Jaki znak twój? – Gdzie ty mieszkasz? – Czym twa ziemia? I odpowiadam: – mą Ojczyzną; – kocham szczerze; – kocham ją jak matkę, bo mnie zbożem swoich pól jak mlekiem wykarmiła.
Recytator II Mówiąc „Ojczyzna”, słyszę modlitwę wieków: „...ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, kto cię stracił. (...) tak nas powrócisz cudem na ojczyzny łono. Tymczasem przenoś moją duszę utęsknioną do tych pagórków leśnych, do tych łąk zielonych (...), do tych pól malowanych zbożem rozmaitem, wyzłacanych pszenicą, posrebrzanych żytem”. Modlę się tymi słowami Mickiewicza jak codziennym pacierzem...
Recytator III Za Cyprianem Kamilem Norwidem proszę: „Maryjo, u Ciebie, u Twej Korony prosim zmartwychwstanie i niech się litość Syna Twego stanie na ziemi naszej tak jako jest w niebie”.
I. OJCZYZNA SYMBOLAMI PISANA
————————————————— 13
Recytator IV Mówiąc „Ojczyzna”, tęsknię za taką, „gdzie kruszynę chleba podnoszą z ziemi przez uszanowanie dla darów Nieba”.
Recytator III Mówiąc „Ojczyzna”, błagam za Julianem Tuwimem: „Przywróć nam chleb z polskiego pola. Przywróć nam trumny z polskiej sosny.(...) Daj nam uprzątnąć dom ojczysty tak z naszych zgliszcz i ruin świętych jak z grzechów naszych, win przeklętych: niech będzie biedny, ale czysty (...) Daj rządy mądrych dobrych ludzi. Lecz nade wszystko słowom naszym zmienionym chytrze przez krętaczy jedyność przywróć i prawdziwość, niech prawo zawsze prawo znaczy, a sprawiedliwość – sprawiedliwość”.
Recytator II Mówiąc „Ojczyzna”, proszę z poetą: „Takiej ojczyzny daj nam dożyć, Boże, i znowu klęknąć w progu naszych chat. Wiemy, że dobroć Twa rozwalić może gmachy obłudy w plątaninie krat”.
Recytator I Mówiąc „Ojczyzna”, powtarzam za Karolem Wojtyłą, że jest to „ziemia trudnej jedności. Ziemia ludzi szukających własnych dróg. Ziemia długiego podziału pośród książąt jednego rodu. Ziemia poddana wolności każdego względem wszystkich. Ziemia na koniec rozdarta przez ciąg prawie sześciu pokoleń, rozdarta na mapach świata! A jakżeż w losach swych synów! Ziemia poprzez rozdarcie zjednoczona w sercach Polaków jak żadna”.
Recytator II Mówiąc „Ojczyzna”, widzę całą jej historię, ludzi mądrych i świętych... Widzę bogactwo mojej kultury: budowle, biblioteki, muzykę, malarstwo, stroje dworzan, mieszczan i wieśniaków, wojów, rycerzy, żołnierzy, powstańców, bohaterów, zdrajców, nauczycieli, siłaczki, Judymów,
14 ————————————
INSCENIZACJE PATRIOTYCZNE
Bohatyrowiczów, Bogumiła i Barbarę, Kmiciców i Jurandów, Wokulskiego, Bartosza i Drzymałę, dzieci Wrześni i z Powstania Warszawskiego, człowieka z żelaza i Karguli, i Pawlaków...
Recytator III Mówiąc „Ojczyzna”, śpiewam z całą Polską: „Powstała z martwych na twe władne słowo Polska wolności narodów chorąży. Pierzchnęły straże, a ponad jej głową Znowu swobodnie Orzeł Biały krąży”.
Recytator IV Dumny jestem, że jestem synem tej Ojczyzny. A czasem wstydzę się, że jestem z tej ojczyzny, bo wstydzę się słów, które mówią Polacy. Piszą obrzydliwości w gazetach i na płotach, na domach i w klozetach, brudzą, kradną, piją – ale to też moja Ojczyzna...
Recytator I Mówiąc „Ojczyzna” uciekam w inny świat – śni mi się mój dom z kamieniem u węgła, z malwami w oknach, z podłogą umytą przez mamę i... modlitwa wieczorna, ufne bociany, łąki umajone, krzyże przydrożne, moja szkoła, moja wychowawczyni, mój ksiądz, roraty, rezurekcja, ogniska na polu, kuropatwy zimą, babie lato i konie na pastwisku, przyśpiewki weselne i oberki, i chodzone. I serce mi mocniej bije. „A to Polska właśnie”. (Stanisław Wyspiański).
Recytator II „Ojczyzna – kiedy myślę – słyszę jeszcze dźwięk kosy, gdy uderza o ścianę pszenicy. Mówi mi o niej moje serce, w którym zamykam ją jak skarb”. (Karol Wojtyła)
Recytator III „...Biało-czerwona jak wielka zorza szalona, czerwona jak puchar wina, biała jak śnieżna lawina, najukochańsza, najmilsza,
I. OJCZYZNA SYMBOLAMI PISANA
————————————————— 15
biało-czerwona!” (Konstanty Ildefons Gałczyński) Więc szepczę za Stefanem Żeromskim słowa: „Ciebie jedną kocham, cudowna rodzinna ziemio. Bądź błogosławiona, stworzona dla nas, abyś wspierała dusz naszych słabość, abyś powiększała uczuć małość – piękna, dobra, umiłowana”.
Recytator IV Mówiąc „Ojczyzna”, powtarzam wiersz Juliana Tuwima: „Ojczyzną moją jest Bóg Duch, Syn i Ojciec wszechświata, na każdej z moich dróg ku niemu dusza ulata. Ojczyzną moją jest dom, kochany dom rodzicielski, przytułek cichy snom młodości sielskiej anielskiej. Patrzę strudzony wśród dróg w oczu błękit przeczysty i jest w nim wszystko: i Bóg, i Polska, i dom ojczysty”.
Recytator I Bo o Ojczyźnie się nie mówi – Ojczyznę się kocha!
II. OJCZYZNA DATAMI PISANA
—————————————————— 63
Gabriela Grzesik Małgorzata Ignaczak Alicja Lamek
Witaj Maj, Trzeci Maj! Osoby: Dziecko I, II, III, IV, V, VI, VII Komentator I, II Król Marszałek
Scenografia: Na zielonym tle opieczętowany zwój papieru z napisem: „Konstytucja 3 maja 1791 roku” Obok dwa ukwiecone drzewa – w kolorze bieli i czerwieni.
Dziecko I Cóż to za święto takie radosne, że miasto całe wiwatuje. Czy wracającą lud wita wiosnę? Czy na cześć wiosny tak pokrzykuje?
Dziecko II O, coś większego dziś Polska święci! To Konstytucja Trzeciego Maja! Akt wielki, ważny, godny pamięci, co naród cały jednością spaja.
64 ———————————— UROCZYSTOŚCI PATRIOTYCZNE SZKOLNYCH —————————SCENARIUSZEINSCENIZACJE Dziecko III W dniu Twoich imienin, kochana Ojczyzno, chcemy czcić ciebie piosenką i wierszem. Razem z nami świętuje przyroda, która umaiła pierwszym kwieciem łąki, pola i w ogrodach drzewa. Pamiętajmy o 3 Maju, radość dziś napełnia nas. Niech więc smutki idą w cień poloneza zacząć czas! (dzieci tańczą poloneza; na tle muzyki kolejny uczeń recytuje fragment „Koncertu Jankiela” z „Pana Tadeusza” A. Mickiewicza)
Dziecko IV Mistrz zawsze patrzył w niebo czekając natchnienia, Spojrzał z góry, instrumenty dumnym okiem zmierzył, Wzniósł ręce, spuścił razem, dwa drążki uderzył, Zdumieli się słuchacze... Razem strun wiela Buchnął dźwięk, jakby janczarska kapela Ozwała się z dzwonkami, z zelami, z bębenki. Brzmi Polonez Trzeciego Maja! – Skoczne dźwięki Radością oddychają, radością słuch poją, dziewki chcą tańczyć, chłopcy w miejscu nie dostoją – Lecz starców myśli z dźwiękiem w przeszłość się uniosły, W owe lata szczęśliwe, gdy senat i posły Po dniu Trzeciego Maja, w ratuszowej sali Zgodzonego z narodem króla festiwali; Gdy przy tańcu śpiewano: „Wiwat Król kochany! Wiwat sejm, wiwat Naród, wiwat wszystkie Stany!” (...)
Komentator I Posłuchajcie, jak ponad 200 lat temu nasi rodacy świętowali w Warszawie uchwalenie Konstytucji 3 Maja.
Dziecko V „Cała stolica od rana Huczy jak rzeka wezbrana. Poprzez lud gwarne mrowie ciągną na zamek posłowie. W wielkiej sali zamkowej
II. OJCZYZNA DATAMI PISANA
—————————————————— 65
gromkie okrzyki, przemowy. Wchodzi król. W radosnej wrzawie zebranych wita łaskawie. Nagle milknie ciżba zbita”.
Marszałek „Wielka na zawitać zmiana: wolność, równość wszystkim dana. Wszyscy zjednoczą się w pracy: szlachta, mieszczanie, wieśniacy. Lecz wszyscy też w równej mierze Polsce winni służyć szczerze. Kto za tym, niech głos swój poda”. (głos narodu – recytacja kilkorga występujących) „Zgoda, zgoda! Niechaj żyją wszystkie stany! Byle razem, ramię w ramię, a wszystko zło się przełamie”.
Król Zapamiętajże narodzie: w waśni zguba, siła w zgodzie. („Mazurek Trzeciego Maja” R. Suchodolskiego) „Witaj, majowa jutrzenko, świeć naszej polskiej krainie, uczcimy ciebie piosenką, która w całej Polsce słynie. Witaj Maj, Trzeci Maj, dla Polaków błogi raj! Nierząd braci naszych cisnął, gnuśność w ręku króla spała, a wtem Trzeci Maj zabłysnął – i nasza Polska powstała. Witaj Maj, Trzeci Maj, wiwat wielki Kołłątaj!”
Komentator II Nie byłoby tego święta, radosnych wiwatów, gdyby nie ci, co podsunęli myśl, aby stworzyć „cud majowy”. Byli to: król Stanisław August Poniatowski, marszałek Stanisław Małachowski oraz Ignacy i Stanisław Potoccy, Hugo
66 ———————————— UROCZYSTOŚCI PATRIOTYCZNE SZKOLNYCH —————————SCENARIUSZEINSCENIZACJE Kołłątaj, Józef Wybicki, Stanisław Staszic. Wszyscy oni na Sejmie Czteroletnim 3 maja 1971 r. uchwalili ustawę zwaną Konstytucją 3 Maja.
Dziecko I Co to jest konstytucja?
Dziecko II Konstytucja jest dokumentem, który określa główne zasady działania państwa i jego obywateli.
Dziecko I Dlaczego Konstytucja 3 Maja zajmuje tak ważne miejsce w naszej historii? Dziecko II Skorzystajmy z obecności króla i poprośmy go o wyjaśnienie.
Król W II połowie XVIII wieku sytuacja naszej ojczyzny ciągle się pogarszała. Polsce groziło niebezpieczeństwo całkowitej utraty niepodległości. Na szczęście dostrzegało to wielu patriotów. Głosili oni potrzebę reform, czyli zmian, które mogłyby uratować kraj. Ja także wspierałem ich dążenia. Efektem naszych starań była właśnie konstytucja – pierwsza w Europie, druga na świecie. (piosenka „Piękna nasza Polska cała”) „Piękna nasza Polska cała, piękna, żyzna i niemała, wiele krain, wiele ludów, wiele stolic, wiele cudów, lecz najmilsze i najdroższe, przecie człeku jest Mazowsze. Piękna nasza Polska cała, piękna, żyzna i niemała, wiele krain, wiele ludów, wiele stolic, wiele cudów”.
Marszałek (werblista uderza pałeczkami między kwestiami Marszałka) W imieniu króla przedstawiam wam postanowienie obrad Sejmu Czteroletniego:
II. OJCZYZNA DATAMI PISANA
—————————————————— 67
Całej szlachcie równe prawa nadajemy! Lud rolniczy, który ojczyznę karmi, pod opiekę prawa i rządu przyjmujemy! W sejmie prawa ustanawiać będą posłowie i senatorowie! Szczęście narodu od praw sprawiedliwych zależy! Przyszłych królów Polski szlachta sama wybierać będzie! Król – ojcem i głową narodu być powinien! Wojsko – wierne narodowi – strzec powinno granic Polski i jej spokoju! Liberum veto na zawsze znosimy, a wszystkie decyzje większością głosów podejmujemy! (głos narodu – recytacja kilkorga występujących) „Wiwat Król nasz kochany! Wiwat Sejm! Wiwat, wiwat Ustawa!”
Król (podnosi palce do góry, składa przysięgę) W imię Boga w Trójcy Jedynego, ja – Stanisław August Poniatowski, z Bożej Łaski i woli narodu król Polski, wraz ze wszystkimi stanami dla dobra ludzi ich wolności, dla ocalenia Ojczyzny naszej i jej granic niniejszą konstytucję uchwalamy i tę całkowicie za świętą, za niewzruszoną deklarujemy.
Dziecko VI Dziś jest radosny dla nas dzień, wiosenny dzień majowy i choć rokrocznie taki sam, lecz wciąż jak gdyby nowy. Bo w dniu tym w sercach polskich dzieci miłość dla Polski wstaje, i najpiękniejsze serc swoich kwiaty każde w ofierze chętnie daje. Kwiaty te to nasze myśli, błyszczące miłości rosą. Kwiaty te to nasze czyny, co Polsce przyszłość niosą! Dla Ciebie, Polsko, je zbieramy! U stóp Twych, Polsko, je składamy! (piosenka„Ojczyzna nasza”)
68 ———————————— UROCZYSTOŚCI PATRIOTYCZNE SZKOLNYCH —————————SCENARIUSZEINSCENIZACJE „Jak długo w sercach naszych choć kropla polskiej krwi. Tak długo w sercach naszych, ojczysta miłość tkwi. ref. Stać będzie kraj nasz cały, stać będzie miasta gród, zwycięży orzeł biały, zwycięży polski lud. Jak długo na Wawelu, brzmi Zygmuntowski dzwon. Jak długo z gór karpackich rozbrzmiewa polski ton. ref. Stać będzie... Jak długo Wisła wody, na Bałtyk będzie słać. Jak długo polskie grody, nad Wisłą będą stać. ref. Stać będzie...”
Dziecko VII Dziś narodowe obchodzimy święto: dzień ogłoszenia ustaw przesławnych, prowadź dalej pracę poczętą, na wzór tych przodków, praojców dawnych. Na wzór ich swym życiem świadczyć będziemy, że Polska nie zginęła, że żyje. O zgodę i szczęście walczyć pragniemy, niech dzwon wolności zawsze nam bije. („Hymn państwowy” – wykonują albo sami występujący, albo razem z wszystkimi uczestnikami akademii)
III. OJCZYZNA WIELKIMI LUDŹMI PISANA
————————————— 165
Maria Andres
„Smutno mi, Boże!” Osoby: Narrator I, II, III, IV, V Recytator I, II, III, IV, V
Narrator I Było to wczesną wiosną 1849 roku. Czterdziestoletni Słowacki, ciężko chory na nieuleczalną wówczas gruźlicę, był skazany na śmierć, która nastąpiła 3 kwietnia tegoż roku.
Narrator II Dzięki przyjacielowi – Zygmuntowi Szczęsnemu Felińskiemu, późniejszemu arcybiskupowi Warszawy, znamy ostatnie słowa umierającego poety:
Recytator I „Wiara w nieśmiertelność ducha i sprawiedliwość Bożą jest darem Stwórcy nam udzielanym. Ta wiara pozwala śmierć przyjąć (...) Ufam w sprawiedliwość Bożą; tak ufam, że gdybym mógł powierzyć ducha mego w ręce matki, aby ona wynagrodziła go stosownie do zasług, nie oddałbym go z taką pokorą, z jaką dziś oddaję w ręce mego Stwórcy (...)”.
Narrator III Z tym wyznaniem umierającego poety współbrzmi świadectwo, jakie dał o nim znakomity znawca jego biografii – prof. Juliusz Kleiner:
166 ————————— SCENARIUSZEINSCENIZACJE UROCZYSTOŚCI PATRIOTYCZNE SZKOLNYCH ———————————— Recytator III „(...) zmierzając do oczyszczenia wewnętrznego, do wzbogacenia serca, przełamał swój egoizm i w trudzie etycznym szedł ku wyżynie niemal aureolą świętości opromieniającej odtąd jego życie”.
Narrator IV 5 kwietnia 1849 roku kilku przyjaciół odprowadziło zmarłego na cmentarz paryski Montmartre. (słychać „Marsz żałobny” Chopina)
Narrator I Ze skromnym pogrzebem we Francji kontrastował po latach pośmiertny tryumf „równego królom” poety, którego prochy sprowadzono do kraju i w 1927 roku złożono w podziemiach katedry wawelskiej w wolnej Polsce.
Narrator II O tym drugim pogrzebie Słowackiego Jan Lechoń napisał:
Recytator III „(...) Tę trumnę całą w kwiatach, tę drogę wspaniałą, Bicie dzwonów i blask ten, co kościół rozjarzył, Kiedyś sobie ubogi suchotnik wymarzył. Padły państwa olbrzymie, aby tak się stało”. (bijący dzwon Zygmunta – nagranie)
Narrator III „Ubogi suchotnik”, przebywający na emigracji, wymarzył także dla siebie i innych polskich uchodźców trwałą pamięć w ojczystym kraju po śmierci. Wszak napisał:
Recytator IV „(...) O Polsko! Polsko! święta, bogobojna! Jeżeli kiedy jasna i spokojna Obrócisz swoje rozwidnione oczy Na groby nasze, gdzie nas robak toczy; Gdzie urny prochów pod wierzby wiosenne Skryły się dumać jak łabędzie senne; Polsko ty moja! Gdy już nieprzytomni Będziemy – wspomnij Ty o nas!
III. OJCZYZNA WIELKIMI LUDŹMI PISANA
————————————— 167
Wszak myśmy z Twego zrobili nazwiska Pacierz, co płacze i piorun, co błyska”.
Narrator IV Poza cennym jak relikwie wawelskim sarkofagiem Słowackiego, ma Kraków inną jeszcze pamiątkę po tym poecie – wyryte na tablicy w kościele św. Anny epitafium, ułożone przez jego matkę:
Recytator V „Pamięci Juliusza Słowackiego, syna Euzebiusza urodzonego w Krzemieńcu zmarłego w Paryżu, który walkę poezji o odrodzenie ducha uczucia ludzkości po chrześcijańsku w dniu 3 kwietnia 1849 roku zakończył w żalu nieutulonym matka poświęca”.
Narrator V Z tą najbliższą swemu sercu osobą dane było Słowackiemu spotkać się we Wrocławiu przed śmiercią, po wielu latach bolesnej rozłąki.
Narrator I Oto wyczarowane literacką wyobraźnią polskiego pisarza współczesnego, pożegnalne słowa poety skierowane wówczas do matki:
Recytator I „Nie spotkamy się już nigdy na tym świecie, ani dla tego świata”. „Godziny mego życia są policzone”.
Narrator II To ostatnie spotkanie Słowackiego z matką upamiętnia wrocławska tablica z oryginalnym napisem:
Recytator II Jestem we Wrocławiu i chcę, aby Sally (jeśli być może) przyjechała... Juliusz Słowacki”.
Narrator III „Sally” – tak nazywał poeta przez całe lata swoją matkę – Salomeę – i porównywał oryginalną brunetkę o wielkich, aksamitnych oczach z hiszpańskimi Madonnami.
168 ————————— SCENARIUSZEINSCENIZACJE UROCZYSTOŚCI PATRIOTYCZNE SZKOLNYCH ———————————— Narrator IV Niezwykle inteligentna, rozmiłowana w literaturze, czarująca w towarzystwie, była pierwszą jego nauczycielką, czytelniczką jego utworów i stałą powierniczką, zarówno w rodzinnym Krzemieńcu, jak i młodzieńczym Wilnie i wreszcie w latach długiej nieobecności w kraju.
Narrator V Postać jej została utrwalona nie tylko w bogatej korespondencji z nią Słowackiego i w jego wierszach, ale także w licznych utworach innych poetów polskich. Oto poetycki portret „Pani Słowackiej”, nakreślony przez J. Lechonia:
Recytator III „Gdy on się laurowego dosługuje wieńca, W dymie pochlebstw, w poezji liliowym oparze, Gdy srebrnym gwiazdom tęsknić, kwiatom marzyć każe Ona, dama najpierwsza białego Krzemieńca, W starym dworku z modrzewia, gdy wieczór oddycha Mokrymi bzu liściami i księżyc się skrada Przez drzwi ganku, przy czarnym fortepianie siada, I w półmroku salonu gra Szopena z cicha (...)” (Włosy Słowackiego)
(słychać ciche akordy utworu Chopina)
Narrator I Wola matki była dla Słowackiego zawsze bardzo ważna. Ponieważ matka tego chciała, studiował na wydziale prawa Uniwersytetu Wileńskiego, a potem parał się pracą biurową w Warszawie.
Narrator II Zgodnie z jej wolą wyjechał z kraju po wybuchu powstania listopadowego, uprzednio powitawszy ten zryw polskiego narodu patriotycznymi lirykami.
Narrator III Na emigracji, w Szwajcarii powstał jeden z najsłynniejszych dramatów Słowackiego – Kordian, napisany wtedy, gdy w Paryżu powszechnie czytano III część Dziadów
III. OJCZYZNA WIELKIMI LUDŹMI PISANA
————————————— 169
Mickiewicza, utwór, który m.in. oskarżał jako zdrajcę doktora Becu, drugiego męża pani Salomei.
Narrator IV W liście do niej, cierpiącej z tego powodu, zapowiadając powstanie Kordiana, Słowacki wówczas napisał:
Recytator IV „Nic mi nie pozostaje, jak okryć Ciebie, Matko moja, promieniami takiej sławy, aby Cię inne ludzi pociski dojść nie mogły. I muszę tego dokonać”.
Narrator V Kordian był nie tylko dyskusją Słowackiego z autorem Dziadów, ale i przede wszystkim przejmującą opowieścią patriotyczną o spisku koronacyjnym przeciw carowi w Polsce w 1829 roku.
Narrator II Utworem Słowackiego, wyrażającym jego dominującą tęsknotę za ojczyzną i domem rodzinnym, był m. in. Hymn o zachodzie słońca, w którym autor nie może wyzbyć się pełnego nostalgii smutku:
Recytator V „Choć mi tak niebo Ty złocisz i morze, Smutno mi, Boże!”.
Narrator III Zaś w paryskim liryku W pamiętniku Zofii Bobrówny tak prosił ją o przywiezienie pamiątek z ojczyzny:
Recytator I „(...) Przywieź mi, Zośko, od tych gwiazd światłości, Przywieź mi, Zośko, z tamtych kwiatów woni”.
Narrator IV W utworze Testament mój zostawił Słowacki swoim rodakom ważne, patriotyczne nakazy:
170 ————————— SCENARIUSZEINSCENIZACJE UROCZYSTOŚCI PATRIOTYCZNE SZKOLNYCH ———————————— Recytator II „Lecz zaklinam, niech żywi nie tracą nadziei I przed narodem niosą oświaty kaganiec, A kiedy trzeba – na śmierć idą po kolei, Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec”.
Narrator V I stało się według tych słów poety. Rodacy jego wiele razy walczyli o wolność ojczyzny, nie szczędząc swojej krwi. Tak było w czasie powstania styczniowego, a potem w latach pierwszej i drugiej wojny światowej.
Narrator I Lektura szkolna, nosząca tytuł zaczerpnięty z utworu Testament mój Słowackiego, Kamienie na szaniec Aleksandra Kamińskiego przypomina współczesnej polskiej młodzieży o chłopcach z Szarych Szeregów, którzy w latach minionej wojny walczyli z wrogiem ojczyzny, jak chciał tego niegdyś wielki poeta naszego romantyzmu.
Narrator II Niech naszą patriotyczną deklaracją będą słowa powszechnie znanej pieśni. (występujący śpiewają „Jak długo w sercach naszych” lub inną pieśń patriotyczną)