Mleczne Agro Nr 1/2020 by Wydawnictwo Skryba

NR 1(13)/2020

MARZEC 2020

Nie

tylko laktoza

Wsparcie

chelatów

Kukurydza

Wiejski Łaciaty

2020 r. z

Mlekpolu

Perfekcyjne rozwiązania

dla Z perfekcyjnym Selenem ści! krów o wysokiej wydajno

dla Twojego stada • • • •

Mieszanki mineralne Preparaty mlekozastępcze Lizawki Produkty specjalne

Bergophor Futtermittelfabrik Dr. Berger GmbH & Co. KG 95326 Kulmbach · Tel. +49 9221 806-0 · www.bergophor.pl michal.suchy@bergophor.pl · Tel. +48 602 28 49 27 slawomir.jaksim@bergophor.pl · Tel. +48 510 06 44 01

VLOG

geprüft

AKTUALNOŚCI

Nowa obora państwa Chodnickich wspólne dzieło Mileny i Kamila oraz firmy DeLaval, dostawcy

wszystkich urządzeń i maszyn. Na małym zdjęciu stara obora.

Nowoczesna

produkcja mleka

Duża, piękna obora

W drodze do Kumelska, w powiecie kolneńskim, trochę się zgubiliśmy (tak, redakcja Mlecznego Agro też może się zgubić). Przygodnie spotkana gospodyni (dziękujemy i pozdrawiamy), na pytanie, gdzie możemy znaleźć gospodarstwo państwa Mileny i Kamila Chodnickich, pokazując ręką odpowiedni kierunek, powiedziała, że to tam, gdzie jest taka „duża i piękna obora”. Tym razem trafiliśmy bez pudła! Oboje są młodzi, pełni energii, wykształceni. Milena jest technologiem żywności a Kamil – informatykiem. Tacy ludzie pracy nie szukają, to praca szuka ich. A mimo to wybrali zajęcie w rolnictwie. I to w gospodarstwie specjalizującym się w produkcji mleka. Nie ma trudniejszej i zmuszającej do większych wyrzeczeń gałęzi hodowli. Dla obojga praca na roli nie jest pierwszyzną. Znają ją z rodzinnych domów. Co bardziej znaczące, prowadzenie gospodarstwa mlecznego nie było pierwszym wyborem

przyszłości zawodowej, ale decyzja o objęciu gospodarstwa po rodzicach nie była także wynikiem przypadku. Można powiedzieć, że było wręcz przeciwnie. – Na gospodarstwo „przyszliśmy” jakieś dziesięć lat temu, ale oficjalnie objęliśmy je w 2015 r. – mówi Kamil Chodnicki. – Tym co ostatecznie przekonało nas o spróbowaniu zajęcia się rolnictwem na własny rachunek były fundusze unijne, m.in. program Mody Rolnik, czy programy dofinansowania do zakupu i modernizacji

sprzętu, infrastruktury czy jałówek. Oboje stwierdziliśmy, że warto spróbować. Początki były już zrobione. Była obora, było stado 60 sztuk zwierząt ras ogólnoużytkowych, takich jak choćby krzyżówki z Montbeliarde czy innymi rasami wymagającymi nieco mniejszej uwagi. Wtedy była to decyzja logiczna. Nadal obowiązywały limity na mleko, a dywersyfikacja produkcji, utrzymywanie krów mlecznych i opasów była dobrą strategią rynkową. Ale młodzi mieli własny pomysł i własny plan. I zaczęli konsekwentnie go wprowadzać w życie. Na początku dokładnie przyjrzeli się jak robią to inni. Jeździli nie tylko po Podlasiu. Byli nawet za granicą. Dzięki tym obserwacjom wiedzieli nie tylko czego chcą i czego oczekują po swojej

C.D. NA STR. 4

Młodzi gospodarze zrezygnowali z robotów podgarniających paszę. Mają dwa obiekty i musieliby zdecydować się na dwie kosztowne maszyny lub zapewnić jednej sprawne przemieszczanie się między jedną obora a drugą. Wybrali bardziej konwencjonalny sposób i u Chodnickich robi to klasyczny traktor.

Zdjęcie na okładce: Milena i Kamil Chodniccy z synami, z miejscowości Kumelsk, gm. Kolno. Fot. Artur Golak MLECZNE AGRO

AKTUALNOŚCI C.D. ZE STR. 3

gospodarce, ale także czego nie chcą i czego trzeba się wystrzegać. A chcieli, by gospodarstwo nie tylko zapewniło im ekonomiczną stabilizację, ale także dawało satysfakcję z wykonywanej pracy. A o tę trudno, kiedy ze zmęczenia nie można usnąć. – Chodziło nam o to, by znaleźć „złoty środek” – zaznacza Milena. – Coś co połączy naszą wiedzę o hodowli, realia rynkowe i nasze własne wyobrażenie o prowadzeniu gospodarstwa mlecznego. Postawili na produkcję mleka. I od razu założyli, że chcą pozostać gospodarstwem rodzinnym, polegającym w znacznej mierze na własnych siłach. I to wszystko miała zapewnić ich nowa obora. Razem z Wojciechem Konopko z firmy DeLaval zaprojektowali ją od podstaw, idealnie skrojoną do tego, co zamierzali. – Wiedzieliśmy co chcemy mieć a pan Konopko wiedział jak to zrobić – uśmiechają się oboje. W efekcie powstała nowa obora na 120 krów mlecznych. W starym obiekcie znalazły miejsce krowy zasuszone i odchowywana młodzież. Jedynym rozwiązaniem, które brali pod uwagę, to obora z ruchem kierowanym, inteligentnymi bramkami, robotami udojowymi. Szczególny nacisk położyli na zapewnienie wysokiego dobrostanu zwierząt i dbanie o ich dobrą kondycję. W ich oborze po raz pierwszy w kraju zainstalowany został system oceny kondycji krowy BCS (Body Condition Scoring) z jego „sercem” – kamerą zapewniająca wgląd w zdrowotność zwierzęcia. – Nasze krowy chodzą po oborze, jak ludzie po markecie – śmieje się Kamil. – Oborę podzieliliśmy na trzy strefy: legowiska z matami-materacami, strefę udoju oraz strefę karmienia. Krowy mogą swobodnie przemieszczać się między wyłożoną paszą, poidłami, czochradłami i punktem udoju z dwoma robotami udojowymi. Przechodząc przez bramkę zwierze jest sczytywane przez system elektroniczny i odpowiednio kierowane – bądź to na udój, odpoczynek lub w strefę, gdzie wyłożona jest pasza.

Jeden robot jest w stanie zapewnić bezproblemowy udój 60-65 krów. U Chodnickich pracują dwa. To optymalna liczba dostosowana do stada liczącego dziś bez młodzieży ok. 120 zwierząt.

Na podstawie indywidualnie gromadzonych danych zawierających informację o kondycji, zdrowiu zwierzęcia i jego produktywności, ustalana i podawana jest indywidualna dawka paszy treściwej dla konkretnego zwierzęcia w stadzie. Tak zaprojektowana i wykonana obora pozwala na sprawne zarządzanie stadem, bez szkodliwych przestojów i bez zakłócania naturalnego rytmu życia krów. Efekt zmian widać jak na dłoni. O ile przed inwestycją wydajność krów wynosiła ok. 6 tys. kg mleka, to obecnie jest to ok; 10,800 kg przy zachowaniu wysokich parametrów – 4,1-4,2% tłuszczu i 3,4% białka. Ale, co podkreślają nasi gospodarze, nawet najbardziej zaawansowane systemy informatyczne nie zwalniają z obowiązku stałej kontroli tego, co się dzieje w stadzie. – Obawialiśmy się popełnienia jakiegokolwiek błędu, czegoś nieznacznego, trudno uchwytnego, co jednak będzie miało duże przełożenie na nasze gospodarstwo – wyjaśnia Milena. – Oboje zdajemy sobie sprawę, że ostatecznie to czynnik ludzki ma decydujące znaczenie. Tym tłumaczą m.in. decyzję o wyborze robotów udojowych. – To paradoks, ale w przypadku robotów udojowych, choć nie mamy codziennego bezpośredniego kontaktu ze zwierzętami i wiedzę o nich posiadamy z codziennych raportów, to znamy praktycznie każdy aspekt ich życia

– mocno podkreśla Kamil. – Jako producenci mleka nie mamy wpływu na np. cenę mleka, paszy, usług weterynaryjnych. Mamy jednak wpływ na ponoszone przez nas koszty produkcji. Roboty pozwalają nam bardzo precyzyjnie kontrolować koszty żywienia krów. Dzięki nim dokładnie wiemy, co, ile i za ile zjadła każda krowa i ile mleka dała. Szybko wiemy, która sztuka i jak żywiona dała nam największy zysk. To informuje nas, jaki materiał genetyczny wprowadzać do stada, jak je karmić i jaką opiekę zapewnić. A przecież żywienie zwierząt to filar hodowli, a rolnik musi codziennie znaleźć i utrzymać równowagę między zdrowotnością a produkcyjnością. Roboty pozwalają nam wykorzystać do maksimum potencjał najlepszych sztuk. Naszym zdaniem hala udojowa nie mogłaby nam tego zagwarantować. Kumelsk w linii prostej jest jakieś 30 km od Grajewa, jednak to nie niewielka odległość od miasta spowodowała, że związali się z Mlekpolem. – Już nasi rodzice odstawiali mleko do Mlekpolu – mówi Kamil. – I nawet gdybym chciał, to nie mogę powiedzieć o grajewskiej mleczarni nic złego. Pieniądze za mleko wypłacane są terminowo, a nie trzeba nikomu mówić, jakie to dla hodowców ważne. Cena jest również satysfakcjonująca. Co równie istotne, Mlekpol to duża stabilna finansowo firma, która stale inwestuje w swój rozwój. Mając takiego partnera łatwiej planować i własne inwestycje. Każdy rolnik, który prowadzi gospodarstwo mleczne i ma np. kredyt na 10-15 lat, wie co oznacza komfort psychiczny, który daje współpraca ze stabilnym finansowo partnerem.

Tekst i fot. Artur Golak

„Czas relaksu, relaksu, relaksu to czas...” Tym bardziej, że odbywa się na materacach-matach

w komfortowej strefie legowisk.

MLECZNE AGRO

Robot udojowy Dominika potrafi teraz wykrywać ruję i potwierdzać cielność krów Jak udoskonalić najlepszego robota udojowego, jakiego kiedykolwiek wyprodukowaliśmy? Poprzez dodanie automatycznego potwierdzania cielności i wykrywania rui podczas doju. Nazywa się DeLaval VMS™ V310 i całkowicie zmienia sposób hodowli krów. Porozmawiaj z Autoryzowanym Dealerem o tym, jak uczynić go Twoim systemem doju.

NOWY www.delaval.com

DeLaval VMS V310 ™

HODOWLA Nowe

trendy w produkcji mleka na świecie

Nie tylko laktoza

CZY WIESZ..?

O nietolerancji laktozy słyszeli praktycznie wszyscy, wielu z nas bezpośrednio styka się z tym problemem osobiście lub dotyka on kogoś nam bliskiego. O braku tolerancji na β kazeinę, białko wchodzące w skład mleka, wiedzą tylko zajmujący się tym specjaliści. Tymczasem mleko zawierające jeden z wariantów tego białka – A2, może stać się środkiem zaradczym na dolegliwość, na którą w różnych okresach życia cierpi niemal 70% Europejczyków. Gdy w organizmie konsumenta produktów mlecznych zawierających laktozę jest niewystarczająca aktywność lub całkiem brak laktazy – enzymu, który odpowiada za rozkład tego dwucukru, pojawiają się wielorakie dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Przemysł mleczarski stosuje dwa rozwiązania: proponuje linie produktów „bez laktozy” lub dodaje do produktów mlecznych środki, które zawierają laktazę, pomagające konsumentowi radzić sobie z nietolerancją mleka i jego przetworów na tym tle. Jak udowodnili naukowcy, konsumenci, którzy po spożyciu mleka źle się czują, mogą mieć także inny problem – brak tolerancji na β kazeinę, na który nie ma już tak prostego rozwiązania. Kazeina jest białkiem złożonym z kompleksu ponad 20. różnych białek, zawierającym jony wapnia i fosforu. Rozróżniamy 4 warianty, wśród nich najbardziej znane są: β-kazeina oraz ρ -kazeina. O ile ta ostatnia potocznie znana jako CASK odgrywa ważną rolę w przetwórstwie serowarskim, to β-kazeina może wkrótce okazać się kluczowa dla konsumentów produktów mlecznych, którzy cierpią na szeroko rozumianą nietolerancję mleka. W białym surowcu występuję około 13 wariantów wspomnianej kazeiny, najbardziej powszechne są dwa typy (allele) genu odpowiedzialnego za białko A1 oraz A2. Różnica między wymienionymi typami jest subtelna, oba polipeptydy zawierają po 209 aminokwasów, jednak A1 i A2 różnią się pojedynczym aminokwasem w pozycji 67. W A1 jest w tym miejscu histydyna, zaś w A2 prolina.

Ta jak mogłoby się wydawać niewielka zmiana, ma jednak istotny wpływ na sposób w jaki przebiega rozkład enzymatyczny białka, w organizmie konsumenta. Efektem trawienia kazeiny A1 jest peptyd BCM-7 (7 beta– kazomorfina), który uwalniany jest w jelicie cienkim i jest niestety odporny na działanie większości proteaz (enzymów trawiących białka). Niestrawione w naszych jelitach produkty rozkładu kazeiny A1, jak podają naukowcy mogą wywoływać i nasilać zaburzenia żołądkowo – jelitowe, immunologiczne a także przyczyniać się do cukrzycy typu I czy nawet autyzmu. Rozkład drugiego wariantu kazeiny czyli A2 przebiega bez takich komplikacji właśnie dzięki obecności proliny w pozycji 67 łańcucha. Wprawdzie badania naukowców i ich polemiki nie mają końca ale wydaje się, przeważać pogląd, że mleko z kazeiną A2 powinno być lepiej tolerowane przez osoby, które cierpią na nietolerancję laktozy. Udział takiego mleka w sprzedaży mleka ogółem w Nowej Zelandii stanowi na dziś ok. 8% co znaczy, że jest bardziej popularne niż mleko ekologiczne. Uznanie konsumentów mleko A2 zdobyło także w: USA, Australii i Wielkiej Brytanii. Niemieccy rolnicy również zaczynają specjalizować się w produkcji mleka A2. Czy nowy kazeinowy trend w produkcji mleka i jego przetworów trafi też do Polski i czy pojawiający się popyt zmusi nasze mleczarnie do poszukiwania dostawców takiego mleka, jeszcze nie wiemy. Aby mleko produkowane przez krowę zawierało wyłącznie kazeinę typu drugiego, producentka mleka musi posiadać geny kodujące

QQ Tysiąc lat temu 100% krów było homozygotami pod względem tej cechy.

Wszystkie

produkowały wyłącznie mleko z kazeiną

A2A2. Mutacja

punktowa spowodowała,

że w obecnych populacjach występują krowy, które

są homozygotami (A1/ A1 – 13% lub A2/A2 41%) i produkują odpowiednio -kazeinę tylko typu A1 lub A2 oraz są też heterozygoty A1/A2 – 46% produkującej oba typy -kazeiny.

β-kazeinę A2A2. Powinna odziedziczyć te geny od swoich rodziców. Możliwe kombinacje genotypu potomstwa w zależności od genotypu rodziców przedstawiono w tabeli 1 Przy pomocy genetyki można zmieniać częstość występowania genu β-kazeiny A2A2 w stadzie. Dokładniej trzeba konsekwentnie wybierać buhaje homozygotyczne, z lepszym wariantem (A2A2). Wtedy doprowadzenie stada do homozygotyczności pod tym względem będzie zależało od czasu i ostrości selekcji. Szczególnie godny polecenia wydaje się sposób, w którym wśród proponowanych do kojarzeń buhajów, ostatecznie zaakceptowane zostaną takie, które mają dobre geny kodujące β-kazeinę A2A2. Na pewno warto czuwać nad kierunkami w jakich zmienia się rynek mleka i przemysł mleczarski by być do nich zawczasu przygotowanym. Szczególnie, że w ofercie WCHiRZ jest już ponad 14 buhajów o korzystnym typie β-kazeiny. Wśród nich MARCA, CHARM, BABYLONE, POWERBOSS, LEE czy ALBERO. Myślę, że każdy z Państwa znajdzie coś odpowiedniego dla swojego stada. Tekst Marta Czekalska, WCHiRZ, Sp. z o.o. Fot. Archiwum

redakcji

Czy dobór genetyczny krów produkujących mleko A2 już niedługo stanie się przyszłością branży mleczarskiej? Na zachodzie to już codzienność.

MLECZNE AGRO

REKLAMA

MLECZNE AGRO

HODOWLA Stosowanie Melasy Drink Tofi skleja karmę, co znacznie utrudnia jej sortowanie przez zwierzęta. Tym samym zmniejszają się jej straty, a krowy przyswajają całą skomponowaną dawkę substancji odżywczych i mikroelementów.

Szkolenie w zakresie

stosowania pasz ciekłych dla bydła mlecznego

Na słodko Odbuduj bazę paszową!

Wysokie plony także podczas suszy! I Mieszanki traw COUNTRY 2013 COUNTRY 2014 COUNTRY 2058 COUNTRY 2059

I Lucerny Planet, Fraver, Felicia i PowerMix 2w1

I Mieszanki z lucernami

Nasiona motylkowych zaszczepione w technologii DynaSeed

www.dsv-polska.pl

W urokliwym pensjonacie Bobrowy Dwór w miejscowości Smrock-Dwór 19 listopada firma Pfeifer&Langen zorganizowała szkolenie dla dealerów, przedstawicieli handlowych i doradców żywieniowych dotyczące stosowania w żywieniu bydła mlecznego jednego ze swoich produktów – Melasy Drink Tofi. Na sali zasiadło w sumie 73 liderów sprzedaży przybyłych z regionu Podlasia, Warmii i Mazur czy Mazowsza, ale byli też goście z całej Polski. Część merytoryczną poprowadził, wypowiadający się nieraz i na stronach Podlaskiego Agro, dr inż. Zbigniew Lach. Zwłaszcza ci uczestnicy szkolenia, którzy wcześniej nie mieli okazji słuchać dr. Lacha mogli być nieco zdziwieni. Zamiast sztywnego wykładu wygłaszanego z kartki i „pod krawatem”, mielismy przyjemność słuchać treści przekazywanej ze swobodą i poczuciem humoru, ale też pełną merytorycznej wiedzy wieloletniego praktyka. A mowa była o korzyściach stosowania w karmieniu melasy oraz wpływie diety na dobrostan stada i dochodowość gospodarstwa mlecznego, ale także o perspektywach i prognozach rynku produkcji mleka na świecie. Co należy podkreślić już na początku, Melasa Drink Tofi to produkt absolutnie naturalny, pochodny produkcji cukru wytwarzanego z buraków cukrowych. Znaczna część składu MDT to sacharoza, zawiera także ok. 10% białka i liczne, niezbędne pierwiastki jak: wapń, fosfor, magnez, potas, sód, miedź, żelazo, mangan i cynk oraz witaminy z grupy B. Produkt oferowany przez firmę Pfeifer&Langen występuje w postaci gęstego, brązowego syropu o silnym zapachu karmelu. Ciekła forma melasy to zasługa innowacyjnego procesu produkcji, nie np. dodatków czy domieszek. I choć najczęstszym odbiorcą paszy są hodowcy bydła mlecznego, to MDT może służyć także do skarmiania koni, owiec czy kóz. Co MDT oferuje hodowcom? Poprawia smak zadawanej paszy. Każdy hodowca wie, że krowa to urodzony smakosz, w dodatku smakosz

bardzo wybredny i mający tendencję do wybierania co smaczniejszych kąsków z dawki zadanej paszy. Melasa Drink Tofi nie tylko poprawia smak, ale też skleja pokarm, uniemożliwiając krowom sortowanie paszy. Zyski są oczywiste, zwierze zjada w całości skomponowaną dawkę paszy, przyswaja wszystkie wyliczone składniki odżywcze i mikroelementy bez pozostawiania resztek. Optymalny przebieg procesów fermentacyjnych w żwaczu przebiega pod warunkiem, że zwierzę spożywa całą dawkę ze wszystkimi jej elementami. To także oznacza większą ilość pobieranej masy suchej. Bez tego nie ma co marzyć o zwiększeniu wydajności. Dodatek melasy zapobiega niekorzystnemu procesowi wysuszania się TMR-u na stole paszowym lub przynajmniej znacznie opóźnienie tego zjawiska. MDT zawiera w przeliczeniu na sacharozę 4042% cukru. Duża jego zawartość sprzyja rozwojowi nie tylko ilości brodawek żwaczowych, zwiększa ich długość i ich pole powierzchni. Przy okazji, duża ilość łatwo dostępnej energii pozwala bakteriom żwaczowym efektywniej i skuteczniej zagospodarować białko zawarte w paszy. Zwraca uwagę duża – 2,5-3,0% – zawartość potasu. To nie tylko ma korzystny wpływ na gospodarkę cieplną, co jest szczególnie ważne w okresie letnim, ale także odgrywa ważną rolę w procesie wchłaniania wody w organach wewnętrznych, mięśniach i kościach oraz wpływa na wzrost wartości bilansu kationowo-anionowego. Zatem, do każdej obory, polecamy słodkie co nieco (uśmiech). Tekst Artur Golak

Fot. Archiwum

redakcji

MLECZNE AGRO

REKLAMA

Śmieci kontrolowane

Od początku 2020 r. nałożono na rolników kolejny obowiązek – rejestrację odpadów. A baza jest już elektroniczna, aby można było śledzić odpady od ich zebrania do utylizacji. Rolnicy muszą prowadzić ewidencję odpadów oraz składać coroczne sprawozdania. Z obowiązku są zwolnieni rolnicy użytkujący poniżej 75 ha. Za brak rejestracji w rejestrze BDO rolnikowi grożą kary, nawet do 1 mln zł.

Plus na zwierzęta

Od max 595 zł na krowę mleczną do min. 24 zł na tucznika na rok. W 2020 r. rolnicy hodujący krowy i świnie będą mogli otrzymać dodatkowe wsparcie finansowe, jeśli poprawią warunki utrzymania zwierząt ponad wymagane normy. Szacuje się, że ze wsparcia będzie mogło skorzystać ok. 65 tys. rolników. Rolnicy będą mogli składać wnioski od 15 marca do 15 maja danego roku – drogą elektroniczną w ramach formularza eWniosekPlus.

nawozy szlachetne

Małe rzeźnie rolnicze

Komisja Europejska wyraziła zgodę na powstawanie w Polsce małych ubojni w gospodarstwach rolnych. Zgodnie z nowymi przepisami, które miały wejść w życie 18 lutego, rolnicy uzyskają prawo do uboju zwierząt, rozbiórki mięsa i do swobodnego nim handlu. Dla większości z rolników to powrót do długo wyczekiwanej normalności. Obecnie, możliwe jest tylko przetwarzanie mięsa i wytwarzanie wędlin ze zwierząt wyhodowanych we własnym gospodarstwie w ramach prowadzonego rolniczego handlu detalicznego, ale ich ubój następuje w profesjonalnych ubojniach. zebr.

ULTRA DORODNE UltraKORN to zapewne najbardziej zaawansowany technologicznie nawóz dla kukurydzy i rzepaku. Zawiera azot, fosfor, siarkę oraz cynk w znakomicie dobranych proporcjach zgodnie z naszą innowacyjną technologią QuatroForte. Składniki te są bardzo dobrze przyswajalne i błyskawicznie dostępne dla roślin.

www.phosagro.pl MLECZNE AGRO

WETERYNARIA Zapalenia

wymion wywołane przez

Staphylococcus

aureus

O leczeniu w zasuszeniu Bakterie gronkowca bytują na powierzchni skóry bydła, w błonach śluzowych, przewodzie pokarmowym, górnych drogach oddechowych, na racicach czy w wypływach śluzowo-ropnych z pochwy i macicy. Różnego pochodzenia rany, otarcia, zadrapania, przy których tworzy się gnijąca i zanieczyszczona tkanka organiczna, stanowią idealne środowisko życia tej bakterii. Rany te mogą powstawać poprzez urządzenia udojowe i sprzęt codziennie używany do obsługi przy zwierzętach. Owady, które na ranach znajdują pożywienie (szczególnie na końcówkach uszkodzonego strzyku, gdzie jest mleko, nabłonki, tłuszcz itp.) roznoszą gronkowca złocistego. Dlatego należy stosować opryski likwidujące muchy i dezynfekować wszelkiego typu uszkodzenia skóry zwykłą jodyną czy spirytusem. Źle umyte i odkażone urządzenia udojowe również potrafią przenieść bakterie na wiele krów. Szczególnie dużo ich znajduje się w zakamarkach gum strzykowych, gdzie pozostaje tłuszcz. Jeżeli guma jest porowata lub widać na niej jakiekolwiek pęknięcia, załamania, natychmiast należy ją wymienić.

Fot. Szymon Martysz

Gronkowiec złocisty znowu daje o sobie znać. Szczególnie po zimowych porodach. Może to wynikać z żywienia słabszej jakości paszami i spadkiem odporności organizmów zwierząt. To także efekt związanych z wycieleniami zakażeń macicy i wymienia.

Źle umyte urządzenia udojowe również potrafią przenieść bakterie na inne krowy. Szczególnie dużo ich znajduje się w zakamarkach gum strzykowych.

przez pięć dni – terapia 2-3 dniowa nie daje efektu. W przypadku lekkiego stanu zapalnego trzeba rozważyć terapię w okresie zasuszania, gdy krowa jest w trzecim trymestrze ciąży. Wcześniej jednak warto przeleczyć wymię przez 3-5 dni tubami dowymieniowymi, tak jak przy stanach ostrych, a dopiero później podać leki zasuszeniowe. Na podstawie posiewu bakteryjnego, mając na uwadze antybiogram, lekarz weterynarii Bakterie gronkowca złocistego są trudpowinien zdecydować o doborze antybione do zwalczenia. W pierwszej kolejtyków i czy nie trzeba wspomóc tej kuracji ności trzeba więc zapobiegać zakalekami podawanymi ogólnie – domięśniowo żeniom. Dopiero później możemy się lub dożylnie. Jeśli z antybiogramu wynika, skupić na leczeniu wymienia – zabiegi że bakteria jest wrażliwa tylko na jeden antyte najlepiej jest przeprowadzać w czabiotyk, a stan zapalny jest przewlekły, to może sie zasuszenia. okazać się, że krowę trzeba wyeliminować ze stada. Badania laboratoryjne nie zawsze dają jednoznaczne wyniki. Gronkowiec złocisty ma okresy namnażania i wtedy w laboGronkowiec złocisty atakuje tkankę wy- ratorium jest stwierdzalny, a wynik określany dzielniczą gruczołu mlekowego, co prowadzi jest na „+ + +”. Gdy jednak nie namnaża się, do spadku produkcji mleka. Może atakować to jego wydalanie z mlekiem jest niewielją w postaci ostrej, doprowadzając do mar- kie i powstać może wynik fałszywie ujemny, twicy. Wówczas na skórze wymienia widać bo w mleku mogą być jedynie komórki somazasinione plamiste miejsca, które w dotyku tyczne. Jeśli widać, że jest lekki stan zapalny, są zimne. Dolna część wymienia zaś razem to po 7-10 dniach należy posiewy powtórzyć, ze strzykiem jest zgrubiała i twarda. Sama by trafić na moment namnażania się bakterii. bakteria jednak lubi środowisko ciepłe, więc Posiadając wynik z laboratorium bardzo zagnieżdża się w górnych partiach wymienia łatwo przygotować terapię antybiotykową. i dlatego jest trudna do likwidacji. Aplikacja kilku tubek z antybiotykiem dowyGdy zauważymy u krowy wyżej wymienione mieniowym jednak nie zawsze załatwia spraobjawy, należy zastosować leki dowymieniowe wę zapalenia ze względu na bardzo szybką 10

antybiotykooporność. Gdy nie ma efektu leczenia po 3-4 dniach, trzeba podać antybiotyk domięśniowo. Z literatury fachowej wynika, że zarażenia gronkowcowe można wyleczyć u 50-60% zarażonych krów. Sama bakteria wytwarza otoczkę z polisacharydów, która blokuje wnikanie do jej środka antybiotyków przez co antybiotykoterapia jest tak mało skuteczna. Naukowcy podczas badań naukowych skupiają się na tym, by tę otoczkę rozpuścić, wtedy antybiotyk będzie skuteczniejszy w swoim działaniu. I takie antybiotyki już mamy. Oprócz bakterii i leków trzeba brać pod uwagę organizm krowy, który ma określoną przemianę materii, wrażliwość na chemioterapeutyki, wiek krowy, czy zwierzę jest ciężarne, czy występują u niego choroby metaboliczne, które w różny sposób warunkują powodzenie terapii. Oczywiście sztuk zdrowych i chorych nie można trzymać w jednym kojcu lub pomieszczeniu. Chore krowy powinny być dojone na samym końcu, aby na urządzeniach udojowych nie przenosić bakterii na zdrowe zwierzęta. Po zakończeniu udoju trzeba przeprowadzić dezynfekcję.

QQ Józef Wszeborowski, lekarz weterynarii

Przychodnia dla zwierząt 16-061 Juchnowiec Dolny 98 tel. 85 71-96-100 608-155-871

MLECZNE AGRO

REKLAMA

MLECZNE AGRO

UPRAWA

Kukurydza

na  ziarno.

Która

odmiana sprawdzi się w roku

2020?

Kukurydziana ruletka

W bieżącym numerze publikujemy krótkie podsumowanie zbiorów kukurydzy na ziarno, zapraszamy do lektury! To opracowanie dla całego kraju, ale Podlasie bardzo dobrze wpisało się w generalną ocenę. Większość naszych rolników, mimo niskich temperatur wiosną, nie odłożyło terminu wysiewu kukurydzy. To przełożyło się na wydłużenie okresu wschodów. W wielu miejscach nawet o miesiąc. Od czerwca warunki dla kukurydzy były skrajnie niekorzystne. Upały sięgające 21˚C średniej temperatury dobowej i niskie opady nie przekraczające 30 mm. To miało swoje oczywiste konsekwencje w kwestiach nawożenia i powschodowego zwalczania chwastów. Dopiero pod koniec lipca poprawiły się warunki pogodowe, a optymalne, zarówno pod względem temperatury jak i opadów, nastąpiły dopiero w sierpniu. I odmiany na ziarno dobrze to wykorzystały. Kolejny rok z rzędu zbiory kukurydzy na ziarno został znacznie przyspieszony. Ziarno najlepiej obrodziło w powiecie: sejneńskim i sokólskim, a najsłabsze zbiory w powiatach: bielskim, grajewskim i hajnowskim. Tegoroczny sezon kolejny raz udowodnił, że to pogoda ma największy wpływ na zbiory, ale dobór odpowiednich odmian może, w różnym stopniu, zmniejszyć wpływ niekorzystnych warunków. Dlatego też zapraszany do uważnej lektury naszego przeglądu i czerpania z dorobku doświadczeń innych rolników. Wiedzy nigdy za wiele!

SM Ameca FAO 260. Mieszaniec pojeCentrala Nasienna w Kielcach dynczy (SC). Typowa odmiana kiszonkowa SM Jubilat FAO 230-240. Mieszaniec po- gwarantująca uzyskanie dużo i dobrej jakości jedynczy (SC). Odmiana wczesna o bardzo paszy (średnio 105% wzorca). Stabilnie plonuładnych, cylindrycznych, idealnie wyrówna- jąca, posiadająca dobry wczesny wigor, a donych i dobrze wypełnionych ziarnem kolbach. bre ulistnienie zapewnia wysoki plon świeżej Odporna na fuzariozę kolb. Polecana zwłasz- masy. Mocny efekt „stay green” pozwala na cza do produkcji wysokiej jakości kiszonki większą elastyczność terminu zbioru. Długie, dobrze zaziarnione kolby są odporne na poz całych roślin Odmiana posiada bardzo dobry, wczesny rażenie głownią. wigor siewek, a w okresie dojrzewania, ziarna SM Piast FAO 280. Mieszaniec trójlinioszybko oddają wodę przed zbiorem. wy (TC). Najpóźniejsza odmiana w palecie 12

polskich odmian. Numer jeden w 2-leciu doświadczeń rejestrowych w plonie suchej i świeżej masy na terenie całego kraju. Mocna cecha „stay green” pozwala na opóźnienie terminu zbioru. Bardzo ładne, duże i zdrowe kolby cechujące się wysoką odpornością na porażenie głownią. Rośliny wysokie, pozwalające uzyskać zadowalające plony kiszonki pod względem ilościowym i jakościowym.

KWS

Keltikus (Z) FAO 250). Odmiana o ziarnie dent. Wybitna regularność plonowania w różnych warunkach, wyróżnia się plonem na suchych stanowiskach. W doświadczeniach rozpoznawczych COBORU i PZPK 2018 r. plon suchego ziarna wyniósł 129,6 dt/ha, a bardzo niska wilgotność ziarna podczas zbioru (17,6%) pozwala uzyskać wysoki dochód brutto. Rośliny mają dobry wigor początkowy wiosną i wcześnie dojrzewają jesienią. Polecana do uprawy również na stanowiska słabsze i mozaikowate. C.D. NA STR. 14

MLECZNE AGRO

UPRAWA C.D. ZE STR. 12

Figaro (Z,K) FAO 250. Odmiana o ziarnie flint-dent. W PDO 2017 r. plon suchego ziarna wyniósł 127,8 dt/ha, a niska wilgotność ziarna podczas zbioru (28,8%) pozwoliła uzyskać najwyższy dochód brutto wśród wszystkich odmian. W doświadczeniach PDO w 2018 r. plon suchego ziarna wyniósł 120,6 dt/ha (19,9% wilgotności). Plonuje regularnie wysoko w różnych warunkach. Polecana na ziarno we wszystkich regionach uprawy kukurydzy na wszystkie gleby.

Agro Polis (Z,K) FAO 240. Odmiana o ziarnie flint-dent. W doświadczeniach PDO w 2017 r. plon ogólny suchej masy wyniósł 198 dt/ha, a w suchym roku 2018 – 190,4 dt/ha. Plon suchego ziarna – 126,2 dt/ha (PDO 2017) i 121,2 dt/ha (PDO 2018). Doskonała strawność całych roślin dzięki silnemu efektowi stay green. Rośliny wysokie i bogato ulistnione, bardzo zdrowe. Polecana na średnie gleby do uprawy na kiszonkę i ziarno w całej Polsce.

Oseva

Silicia FAO 140. Odmiana najwcześniejsza i najwydajniejsza. Typ: Tc, ziarno: F/SD. Przeznaczona na kiszonkę ziarno i poplon. W badaniach rejestrowych miała 55,3 % suchej masy ziarna przy zbiorze a wzorzec 41,9% (119% wzorca). Ze względu na bardzo krótki okres wegetacji nadaje się na stanowiska o opóźnionej możliwości wejścia na wiosnę lub jako międzyplon – po życie pastewnym lub poplon – po jęczmieniu ozimym. Daje bardzo duże prawdopodobieństwo zbioru ziarna w uprawie po życie ozimym i pełnowartościowej technologicznie i żywieniowo kiszonki w uprawie po jęczmieniu ozimym. Wysoki potencjał plonowania do 7,5 t suchego ziarna (po życie ozimym uzyskane w okolicach Łomży) i duża wierność plonowania. Dzięki formule mieszańca (Tc) cechuje ją bardzo duża plastyczność i odporność na stres w trudnych 14

okresach sezonu wegetacyjnego. Nie ma du- Saatbau żych wymagań co do stanowiska uprawy. Okato FAO 230. To odmiana ziarnowa o przeznaczona na rynek odmian wczesnych i średnio-wczesnych. Okato buduje niskie rośliny z nisko osadzona kolbą, o wybitnej odporności na wyleganie. Posiada znakomita zdrowotność ze szczególna tolerancja na fuzariozę kolb i głownię guzowatą. Kolby są smukłe i długie z ziarnem w typie bardzo zbliżonym do flint i możliwością przeznaczenia dla przemysłu młynarskiego. Dodatkowo ziarno jest dość drobne, z niską MTZ, bardzo przydatne do celów specjalnych, np. jako pasza dla gołębi. Odmiana dobrze sprawdza się na słabszych stanowiskach przeznaczonych do uprawy kukurydzy. Celong FAO 250. Nowość. Rok rejestracji: 2017 EU. Typ mieszańca: Sc,typ ziarna: SD / D. Wykorzystanie: ziarno, kiszonka. Właściwości: mieszaniec średniopóźny, nadaje się do uprawy na ziarno w 1 i 2 strefie uprawy kukurydzy w Polsce. Ddobry wigor powschodowy, bardzo dobra zdrowotność plantacji, rośliny wysokie, bardzo dobrze ulistnione, stosunkowo dobra odporność na niedobory wilgoci. Zalety: wysoki plon suchej masy ogółem z jednostki powierzchni, bardzo wysoki plon ziarna w badaniach rejestrowych plonował na poziomie 104% wzorca, sztywne źdźbło, wysoki plon energii z jednostki powierzchni, przy uprawie na ziarno szybko traci wilgoć. Wilgotność ziarna przy zbiorze – 22,5% (wzorzec 24,3%). Zalecana obsada: na ziarno Norico FAO 240. Odmiana na ziarno za– 80.000 roślin/ha, na kiszonkę (w lepszych rejestrowana w Polsce w 2017 roku. Norico warunkach termicznych) –– 85.000 roślin/ha, tworzy dość wysokie rośliny o długiej kolbie na kiszonkę (w gorszych warunkach termicz- z wysokim udziałem ziarna w typie zbliżonym do flint. Charakteryzuje się bardzo dobrym nych) – 90.000 roślin/ha. Opcja FAO 240. Nowość. rok rejestracji: wczesnym wigorem, tolerancją na wyleganie 2015. Typ mieszańca: Tc, typ ziarna: SM. Prze- oraz dobrą zdrowotnością. Odmiana potwierznaczona na ziarno, CCM, biogaz, bioetanol. dziła wysoką tolerancję na niedobory wody Wyniki doświadczeń rozpoznawczych z Nie- stabilnym plonowaniem w warunkach tropimiec oraz doświadczeń wstępnych hodowcy kalnego lata w latach: 2015, 2018 i 2019. Może wskazują na jej przydatność także w użyt- być uprawiana na słabszych, mozaikowatych kowaniu na kiszonkę z całych roślin. Rośli- stanowiskach oraz w chłodnych rejonach kraju. Perrero FAO 240. Odmiana na ziarno zany wysokie, dobrze ulistnione. W badaniach rejestrowych COBORU plon ziarna wyniósł rejestrowana w roku 2017. Na polu wyróżnia 102,3% przy wilgotności na poziomie wzorca. się zdecydowanie bardzo jednorodnym łaW badaniach porejestrowych w bardzo nieko- nem o średniowysokich roślinach i w pełni rzystnym dla uprawy kukurydzy sezonie 2015 zaziarnionych kolbach o wyrównanej wielplonowała na poziomie 79,8 q/h suchego ziar- kości. Kolby wypełnione są ziarnem w typie na przy wilgotności przy zbiorze na poziomie zbliżonym do flint z bardzo wysokim udziałem wzorca. bardzo dobry wzrost początkowy, szklistej formy skrobi. Na szczególną uwagę bardzo dobra tolerancja na niedobory wody, zasługuje zdrowotność odmiany z wybitną oddobry efekt stay green, dobry efekt dry down. pornością na fuzariozę kolb i wyjątkowo niską Toleruje słabsze gleby, bardzo dobry wigor zawartością mykotoksyn w ziarnie. Czynniki na początku wegetacji (8,4o w skali 9 stop- te gwarantują uzyskanie wysokiego plonu niowej), wykazuje znacznie niższe od wzorca ziarna o bardzo dobrej jakości z możliwością (o 25%) porażenie fuzariozą kolb. Zalecana przeznaczenia do przemysłu młynarskiego. obsada: 90-95.000 na kiszonkę i 75-80.000 Zebrał Artur Golak na ziarno i CCM. Fot. Archiwum redakcji MLECZNE AGRO

REKLAMA

™

Na wiosnę 2020 PROPONUJEMY:

IS AVENTIS - owies jary, żółtonasienny, plon powyżej 8 ton/ha CEBIR kiszonka, FAO 240; badania rejestrowe - plon s.m. – 120% ; plon s.m. kolb – 108,5%; plon świeżej masy – 122% wzorca CELONG ziarno, FAO 250;– 104% wzorca (112 dt/ha) w rejestracji; 112 dt/ha ziarna w tegorocznych warunkach półsaharyjskich na Podlasiu"

S Z C Z E G Ó ŁY N A S T R O N I E :

MLECZNE AGRO

W W W. O S E VA . P L

UPRAWA Innowacyjnne

nawozy

XXI w.

z zawartością glicyny

Glicyna

wsparciem chelatów Na nadchodzący sezon rolnicy i ogrodnicy mają do dyspozycji całkowicie innowacyjne narzędzie – nawozy, w których syntetyczny czynnik chelatujący został zastąpiony naturalnym transporterem mikroelementów – czyli glicyną. Ubiegłoroczna pogoda dała się rolnikom we znaki. Zaczęło się od wiosennych przymrozków, później było już tylko gorzej. Bardzo wysokie temperatury i brak opadów spustoszył uprawy nie tylko na Podlasiu. Takie warunki pogodowe skutecznie utrudniły efektywne

przeprowadzenie części zabiegów odżywiania roślin i to w newralgicznych fazach rozwojowych. Niestety, niekorzystna aura, a zwłaszcza wysoka temperatura, jaka panowała w czerwcu i lipcu ogranicza możliwość stosowania dolistnego dokarmiania tradycyjnymi nawozami.

Ubiebłoroczna susza w poważnym stopniu

ograniczyła możliwości nawożenia upraw.

Warunki do ich dawkowania są coraz gorsze, okna zabiegowe krótsze, a wymagania nowych, wysokoplennych odmian pod względem zaoptrzebowania na mikroelementy są coraz wyższe. Mikroelementy w dostępnych na rynku nawozach najczęściej występują w postaci soli lub chelatów. Chelaty pierwiastków są łatwo wchłaniane przez liście i bardziej stabilne w roztworach cieczy roboczej. W przeciwieństwie do nich, nawozy oparte na solach mineralnych, nie rozpuszczają się tak dokładnie, na liściach mogą tworzyć się złogi, a przyswajanie zawartych składników jest dalece opóźnione. Jeszcze do niedawna przy wyborze odpowiedniego chelatu, oczywiście poza jego składem, należało przeanalizować także i stopnień schelatowania zawartych w nim mikroelementów. Im jest on wyższy, tym wyższa też efektywność odżywiania rośliny. Tak było, bo aktualnie należy też rozważyć wybór formulacji składników – czyli czynnika chelatującego. Na rynku obecne są najczęściej nawozy zawierające chelaty oparte na związkach typu EDTA, DTPA, IDHA czy HBED. Aminokwas ten zwiększa tempo pobierania i stopień przyswajania składników pokarmowych, a poprzez antystresowy wpływ na metabolizm roślin potęguje efekt odżywienia. Producent tej serii nawozów, sprzedawanych pod nazwą Amino Ultra, publikuje wyniki licznych badań, w których porównano przyswajalność mikroelementów tej grupy produktów ze standardowymi nawozami chelatowymi. Wyniki tych doświadczeń potwierdzają imponującą wręcz przewagę przyswajalności składników pokarmowych nad tradycyjnymi nawozami 16

MLECZNE AGRO

REKLAMA

chelatowymi, nawet w warunkach silnego stre- cząsteczek chelatów mikroelementowych, su. Podobne rezultaty doświadczeń osiągnę- na przykład typu EDTA, dzięki czemu są nie ły także niezależne ośrodki naukowe, w tym tylko lepiej, ale i szybciej pobierane przez rośliny. Stosując tego typu nawozy, ze wzglęUniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu. Dodatek glicyny, jako naturalnego trans- du na ich dużo wyższą wydajność, rolnik portera mikroelementów, sprawia, że nawo- może zmniejszyć koszty związane z dokarzy aplikowane nalistnie są szybciej i efek- mianiem mikroemenetowym nawet o 30%. tywniej przyswajane. Glicyna to najmniejszy, Z informacji udostępnionych przez produale także najbardziej mobilny i najszybciej centa wynika, iż koncentracja składników wchłaniany przez rośliny aminokwas, który w preparacie jest aż o 60% wyższa, w porównaturalnie w roślinie pełni funkcje związa- naniu do standardowych chelatów. Komplekne z odżywianiem. Bezpośrednie podanie sy są wchłaniane przez rośliny błyskawicznie pierwiastków połączonych z glicyną pozwala i przyswajane są nawet w bardzo trudnych roślinie rozpoznać je jako naturalny skład- warunkach. Dodatkową zaletą wykorzystania nik pokarmowy, co przekłada się na inten- tej technologii jest możliwość zainicjowania sywniejszy wzrost i rozwój. Dodatkowym przez aminokwasy naturalnych procesów efektem jest wzrost aktywności fotosyn- i mechanizmów obronnych rośliny w odtezy oraz zwiększenie tolerancji na stres powiedzi na stres, w tym suszę. wodny i temperaturowy. Cząsteczki glicyny oprac . A rtur Golak są czterokrotnie mniejsze od standardowych Fot. Artur Golak

Szybciej z azotem

Postulaty rolników o zmianę lub uelastycznienie stosowania przepisów dotyczących nawożenia azotem w zależności od pogody, a nie od dat kalendarzowych, znalazły swój szczęśliwy finał. Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami nawożenie azotem może rozpocząć się od 15 lutego b.r. W 2018 r. weszły w życie przepisy tzw. programu azotowego. Wtedy też zmieniły się terminy aplikacji nawozów i na przykład wiosenne mówiły o ich podaniu dopiero od 1 marca. Szczególnie „głodne” oziminy już nie mogą się doczekać na polach rozsiewaczy z nawozami. oprac .

NOWA GENETYKA

SM PIAST

Nowa genetyka oparta o najnowsze trendy światowe w hodowli kukurydzy mieszańcowej F1 SM AMECA, SM JUBILAT, SM PIAST, SM TONACJA Centrala Nasienna w Kielcach sp. z o. o. 25-501 Kielce, ul. Sienkiewicza 76 www.cnkielce.pl

Kontakt: tel. +48 696 759 600 mail: biuro@cnkielce.pl

ROLNIKU MASZ WYPOWIEDZIANĄ UMOWĘ LUB PROBLEM Z:



 BA N KI E M  KO M O R N I KI E M DZ WO Ń !!! TE L . 8 8 3 1 8 1 600

LEASINGIEM

Restrukturyzacja Pomoc prawna MLECZNE AGRO

zadłużenia gospodarstw rolnych prz y Upa d ło śc i Kon sumenc kiej 17

BUDOWNICTWO INWENTARSKIE Czym

przykrywać nowoczesne budynki rolnicze i przemysłowe

Blachy na dachy

W ostatnich latach tradycyjne metody wznoszenia ścian zastępują konstrukcje stalowe, obłożone lekką obudową. Powszechnie stosuje się płyty warstwowe jako ściany osłonowe i pokrycie dachów. To solidna i jednocześnie niedroga inwestycja. Zachęcamy do stosowania takiej technologii.

Płyty warstwowe mocuje się do konstrukcji nośnej: żelbetowej, drewnianej, czy, najpopularniejszej obecnie w budownictwie inwentarskim, stalowej. Niedrogie, lekkie i wytrzymałe, pozwalają na uzyskanie dużych rozpiętości i „cieńsze” fundamenty. Ich zaletą jest też łatwy i szybki montaż. Produkowane są płyty z rdzeniem z piany poliuretanowej typu PUR lub PIR, styropianu, czy wełny mineralnej. Ze względu na zastosowanie, dzieli się je na ścienne (symetryczne) oraz dachowe (niesymetryczne) np. górną okładziną z blachy wysokoprofilowanej i dolną płaską lub niskoprofilowaną. Blachy Pruszyński ma w ofercie najwyższej klasy ścienne i dachowe płyty warstwowe PIRTECH z rdzeniem ze sztywnej pianki poliuretanowej PIR w okładzinach metalowych. System obejmuje: płyty ścienne z widocznym mocowaniem – Standard, płyty ścienne z ukrytym mocowaniem – Plus, płyty chłodnicze – Chłodnicza, płyty dachowe – Dachowa i płyty dachowe – Dachowa AgroPIR. Ta ostatnia, ma zewnętrzną okładzinę metalową i wewnętrzną

z laminatu zbrojonego włóknami szklanymi i dedykowana jest szczególnie dla obiektów rolniczych, w których panuje agresywne, pod względem chemicznym, środowisko. Firma Blachy Pruszyński rozpoczęła produkcję płyt warstwowych z nowym rodzajem okładzin INOX. Jest to materiał dla przetwórstwa spożywczego, do przechowywania i transportu żywności, komór chłodniczych, pieczarkarni, chlewni i obór. Oprócz okładzin INOX, dostępne są, specjalnie zaprojektowane, powłoki organiczne stosowane od wewnętrznej okładzinie (od strony wewnętrznej budynku). Powłoka FARM o gr. 35 mikronów pokrywa wewnętrzną stronę okładziny pokrycia dachowego (pojedyncze arkusze lub płyty warstwowe) – do zastosowania w agresywnym środowisku ze zwierzętami i w budynkach gospodarczych. Powłoka FOOD SAFE o gr. 55 mikronów odznacza się bardzo dobrą odpornością na promieniowanie UV i korozję oraz dobrą plastycznością. Sprawdzi się w pomieszczeniach, gdzie przechowywana jest żywność. War to z wr ó cić uwagę na produkty Blachy Pruszyński dedykowane na budynki mieszkalne. To nowoczesne, trwałe i estetyczne pokrycie prof ilowane z blachy

Zapewniamy profesjonalny montaż wszystkich rodzajów pokryć. Najistotniejsze dla nas jest zadowolenie klientów, dlatego przykładamy szczególną uwagę do ich komfortowej i profesjonalnej obsługi.

Dachy z płyt warstwowych PIRTECH Blachy Pruszyński doskonale sprawdzają się w budownictwie inwentarskim. Na zdjęciu przykładowa inwestycja z ich wykorzystaniem – ferma drobiu i olbrzymie kurniki.

dwustronnie ocynkowanej i powlekanej kilkoma warstwami lakieru, gwarantujące długowieczność. Szeroka gama kolorów i możliwość dopasowania do różnych płaszczyzn, pozwala na dostosowanie dachu do elewacji i otoczenia. Bardzo popularne obecnie są blachodachówki panelowe, niewielkie jedno- i dwumodułowe arkusze. To nie tylko prosty montaż i bezpieczny transport, ale ograniczone do minimum odpady. Każda inwestycja zmusza nas do podejmowania wyborów. Materiały trzeba dobierać z dużą starannością i dbać o to, by miały odpowiednią jakość. Wznoszone obiekty mają nam służyć latami. Pomocne są praktyczne porady, jakie można uzyskać u dystrybutorów materiałów budowlanych. Cena jest istotnym elementem, ale korzyści wynikające z właściwych decyzji są jeszcze ważniejsze. Zapraszam.

Bogdan Kalinowski, właściciel firmy

Grupa Dekarska w Księżynie i prezes

Polskiego Stowarzyszenia Dekarzy Fot. GD Księżyno

Grupa Dekarska od 26 lat zajmuje się sprzedażą materiałów budowlanych i wykonawstwem. Jest też dystrybutorem produktów Blachy Pruszyński.

MLECZNE AGRO

MOTORYZACJA

Ford Puma 2020

Drapieżne połączenie

Klienci Pumy będą jednymi z pierwszych, którzy będą mogli skorzystać z zalet tzw. miękkiej hybrydy.

Wydajny układ napędowy, niesamowicie pojemny bagażnik oraz usportowiony charakter – tak w kilku słowach można opisać model Puma. Najnowszy crossover ze stajni Forda, dzięki swoim niezaprzeczalnym walorom, z pewnością podbije serca kierowców na całym świecie. Puma otwiera kolejny rozdział w historii Forda. Niezwykła stylizacja drapieżnego crossovera została zainspirowana stylem pojazdów SUV. Samochód wyróżnia się muskularnym i drapieżnym wyglądem. Puma oferuje też największą w tej klasie pojemność bagażnika o wartości aż 456 litrów. Wnętrze auta skrywa natomiast nowoczesne, funkcjonalne oraz inteligentne rozwiązania, zapewniające komfort i bezpieczeństwo. Wygląd i dobrze przemyślane wnętrze to jednak nie wszystko. Nowy model Forda wyróżnia się również dynamicznymi osiągami oraz małym zużyciem paliwa. Jest to zasługą jednostek benzynowych EcoBoost o mocy 95 KM lub 125 KM lub zintegrowanej jednostki EcoBoost Hybrid 48 V. Ostatnie rozwiązanie to tzw. miękka hybryda o całkowitej mocy 155 KM. W układzie tym elektryczny moment napędowy dyskretnie wspiera osiągi trzycylindrowej, benzynowej jednostki spalinowej o niskim współczynniku tarcia wewnętrznego. Zastosowana technologia hybrydowa znakomicie wspomaga jednostkę benzynową. Dzieje się to przy pomocy zintegrowanego, napędzanego paskiem urządzenia BISG, które łączy w sobie funkcję rozrusznika i generatora. Standardowy alternator został zastąpiony zintegrowanym rozrusznikiem-generatorem, który umożliwia magazynowanie energii odzyskiwanej podczas wytracania prędkości. BISG działa również jako silnik elektryczny i płynnie współpracuje z trzycylindrową jednostką spalinową o niskich stratach tarcia wewnętrznego. Dzięki temu zmagazynowana energia zostaje wykorzystana do wzmocnienia momentu obrotowego podczas normalnej jazdy i przyspieszania, a także do zasilania osprzętu elektrycznego pojazdu. Niedługo w ofercie ma pojawić się również napęd wysokoprężny. MLECZNE AGRO

Crossover Forda dostępny jest w trzech wersjach wyposażenia: Trend, Titanium oraz

ST-Line. Ceny nowej Pumy rozpoczynają się od niespełna 70 tys. zł. MaSz, Fot. Ford

ZDROWIE I URODA Dlaczego

warto zrobić

USG Doppler

tętnic szyjnych i kręgowych (domózgowych )

Czy grozi ci udar

Co roku w Polsce dochodzi do 35.000 udarów mózgu. 80% z nich ma charakter niedokrwienny, zaś 25-30% wszystkich udarów niedokrwiennych powstaje na skutek zwężeń zewnątrzczaszkowego odcinka tętnic szyjnych. Zrób USG Doppler tętnic szyjnych i kręgowych i sprawdź czy jesteś w grupie ryzyka. Mało ruchu i niewłaściwa dieta – to jedne z najistotniejszych przyczyn prowadzących do powstania zmian miażdżycowych w obrębie tętnic szyjnych i kręgowych (domózgowych). W efekcie tego dochodzi do zwężenia tętnic, następstwem czego bywa najczęściej udar mózgu. Wczesne wykrycie zmian może pomóc w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia tych chorób.

Cel badania

– Badanie ultrasonograficzne tętnic szyjnych i kręgowych ma na celu ocenę obecności zwężeń tętnic, które związane są z podwyższonym ryzykiem udaru mózgu. Ich wczesne wykrycie pozwala na wdrożenie odpowiedniego leczenia mającego na celu poprawę przepływu krwi oraz zmniejszenie ryzyka udaru mózgu. W przypadku znacznego – istotnego z punktu widzenia klinicznego – zwężenia tętnic szyjnych, wykonuje się tzw. endarterektomię, która polega na operacyjnym usunięciu blaszek miażdżycowych ze światła naczynia – tłumaczy dr n. med. Radosław Bobrowski, właściciel gabinetów USG Ultramed w Białymstoku.

Wskazania do badania

Na liście najważniejszych wskazań do wykonania badania są przede wszystkim: rodzinne obciążenie udarem mózgu lub zawałem serca, bóle i/lub zawroty głowy, objawy

Nowości

neurologiczne sugerujące niedokrwienie ośrodkowego układu nerwowego, udar mózgu lub przemijający atak niedokrwienny w wywiadzie, miażdżyca, podwyższone ciśnienie krwi, cukrzyca, długotrwałe palenie papierosów, otyłość oraz insulinooporność, płeć męska (szczególnie panowie po 60. roku życia), wysoki poziom cholesterolu, stany po urazie szyi, patologiczny szmer nad tętnicami szyjnymi, ocena struktury i funkcji tętnic po zabiegu usunięcia blaszek miażdżycowych (endarterektomii) lub założeniu stentu do tętnicy. – Na badanie ultrasonograficzne tętnic szyjnych i kręgowych powinny zgłosić się też osoby, u których występują zaburzenia równowagi, pamięci oraz wzroku, np. nagła, kilkuminutowa, utrata wzroku. Lekarz może zlecić badanie także wtedy, gdy pacjent skarży się na szumy uszne, bądź informuje o częstych omdleniach lub zamroczeniach. O regularnych, kontrolnych badaniach powinny też pamiętać osoby otyłe, gdyż ich tętnice szyjne i kręgowe są bardziej narażone na niedrożność niż u osób aktywnych czy utrzymujących odpowiednią masę ciała – mówi doktor Radosław Bobrowski z Ultramedu.

Przygotowanie do badania

Badanie USG Doppler tętnic szyjnych i kręgowych jest nieinwazyjne, niebolesne

Na badanie ultrasonograficzne lub biopsję

do gabinetu USG Ultramed w Białymstoku można umówić się telefonicznie (tel. 795 795 014 lub 792 793 460), mailowo (kontakt@ ultramed.bialystok.pl) lub osobiście. Jeśli ktoś chce skorzystać z tej ostatniej opcji powinien zgłosić się do rejestracji (ul. Bema 2 lokal 02 – w piwnicy) do pani Iwony Rosiak.

i nieszkodliwe. W jego trakcie pacjent nie powinien czuć żadnego dyskomfortu. Nie wymaga też żadnego, specjalnego przygotowania. Dla własnej wygody warto jedynie nie zakładać ubrania, które zasłaniałoby szyję oraz biżuterii na szyję. – Podczas badania pacjent leży na plecach, z nieznacznie odchyloną głowa do tyłu. Badanie, jak każde inne badanie ultrasonograficzne, wykonywane jest przy pomocy głowicy pokrytej żelem. Lekarz na bieżąco analizuje obraz uzyskany na monitorze aparatu USG – dodaje doktor Bobrowski. MB

Fot. Marzena Bęcłowicz

rynkowe

Wiejski Łaciaty bez laktozy Nowy serek wiejski Łaciaty bez laktozy wprowadziła w tym roku do oferty Spółdzielnia Mleczarska „Mlekpol” w Grajewie. Dzięki zastosowanym procesom rozkładu laktozy na cukry proste, serek wiejski zachowuje naturalny mleczny smak oraz cenne wartości odżywcze. Łaciate to najbardziej rozpoznawana marka mleczarska w Polsce. Mlekpol, właściciel marki, wprowadza nowy serek wiejski Łaciaty, przyjazny konsumentom nie tolerującym cukru mlecznego. Pyszny serek wiejski w wersji bez laktozy to idealne rozwiązanie dla osób, PIĄTA OD KOŃCA 20

które nie chcą rezygnować z dobroczynnych właściwości produktów mlecznych. Serek znakomicie komponuje się z owocami, warzywami czy bakaliami, jest też doskonałą bazą past

do kanapek i niezastąpionym składnikiem wielu dań. Serek wiejski to źródło naturalnego białka, które przyczynia się do wzrostu masy mięśniowej, dlatego szczególnie polecany jest jako element diety po wysiłku fizycznym. Linia graficzna opakowania nowego serka wiejskiego Łaciaty jest spójna z rodziną produktów bez laktozy produkowanych przez Mlekpol. Zastosowanie koloru fioletowego na praktycznym kubeczku pozwala konsumentom łatwo rozpoznać produkt na półce sklepowej. Opakowanie zawiera 200 g produktu, czyli w sam raz na przekąskę w pracy, szkole czy wycieczce. oprac .

Fot. Mlekpol

MLECZNE AGRO

ROZRYWKA Trafia między strony

Czeskie imię żeńskie Broń Mruczek palna

Rezydencja magnacka

... Kolberg, etnograf

Imię Hayworth, aktorki

Droga na przełaj Gipsowy cherubinek

9 18 Rzut rożny w piłce nożnej

Ozdobne pnącze

16 Lokum poczwarki

Pełen zdjęć

Korona papieska

Poczet, orszak

17 Płacze z byle powodu

Spoiler Litera grecka

Ptasie pióro

5 Ostanie dni karnawału

... Tse-tung Cewka do nawijania nici Dopływ Warty

Siarkowy lub octowy

Wypełnia rurkę

Kij do snookera

Zapraszamy do rozwiązania krzyzówki z hasłem. Spośród osób, które prześlą prawidłowe rozwiązanie, wylosujemy trzy i nagrodzimy książkami, ufundowanymi przez Wydawnictwo Bernardinum. Zgłoszenia prosimy wysyłać na adres redakcji: ul. Bema 11, 15-369 Białystok lub mailem – mleczne@skryba.media.pl. Na rozwiązania czekamy do końca marca br. Uwaga! W losowaniu nagród wezmą udział zgłoszenia zawierające poprawne hasło, imię, nazwisko i adres uczestnika.

Dawna beczułka na wino

Skok w wodę

Wada wzroku

Zgoda

Okres wstrzemięźliwości

Duży pokój

Łamigłówka

Dyletant, ignorant

Gombrowiczowska księżniczka

Władca absolutny

Resztki na dnie szklanki

Portret nagusa Zawsze za plecami

Tereny blisko granicy

Brak ruchu Linia pochyła

Grat, rupieć

Stanisław, generał

Zgiełk, wrzawa

Miejsce do zapełnienia

Głos kobiecy Lantanowiec

Tuż przed lądowaniem

Dźwięk wydawany przez maszyny

14 Imię Cembrzyńskiej

Izolowana społeczność Zakręt ścieżki

Istota Spokrewniony nadprzyz kapurodzona stą Rytm Silny argument

Muł, szlam

Tkanina z włókna sztucznego Więcej niż hobby

Model Opla

Opleciona przez fasolę

LEKTUR A JAK MODLITWA

MLECZNE AGRO

Hasło krzyżówki z ostatniego wydania gazety brzmiało: Sięgaj po Bernardinum.

Chroni głowę przed zimnem

ROZRYWKA ć. ł o ś ie z s n r z y ze j o p Je szc t wó t a a . , ę i n a i i ke y c y u cz s s t u d b i e s d M e n ci e ę n a o c i e d si de Stu ta ł e ś a już m s o d je n t p a c a n ie . ro w

iar o dres – Po c do lasu? ki m – Po zio

z idzie

Dziś ran o zamias t wod y u łem redb ż yulla do z robienia Po 5 km d kaw y. rogi do p rac łem, że z apomnia łe y zauważym wziąć a uto.

Ś m i e r ć p oj a w i a s i ę na miejscu wypadku. – Ręka na drzewie, flaki na masce a on się pyta czego od niego chcę. To mu mówię, że kosy sprzedaję. A on się pyta: po ile?

d a mn az ywa się Jak in aczej yn y sz a a? B ę b e n m sk a to re bk losującej.

– Dz wić o ień dobry , chci kula a ł em – Dzi r y. zamó e ń dob go? ry, ok ul a r y – Do do cz w e– Do idzenia. widze nia .

– Kiedy w t ym rok n a godzin u jest zm iay? – C o 60 m inut.

15-369 Białystok, ul. Bema 11, lok. 80, tel. 85 745-42-72

– Da ż ycie łabyś radę z j pr – Pew ednym m zeżyć cał e ężcz n i e , ch ł o p a szk że da ł aby yzn ą? m od a . , t ylk o

z a k ła d a s p il e k . Z . Zdejz s ia g Ma kcyjna się atra zę śi czujesz zuje sz się szc c i muje sz . a liw

Redaktor naczelny: Barbara Klem, klem@skryba.media.pl Redakcja: Marzena Bęcłowicz, Artur Golak DTP: Jan Kitszel Reklama: Sebastian Rutkowski (kierownik

Rys. Archi wum

redakcji

Co zakład n a S y lw a złodziej est k ła d a, że r a ? Z a n ie m a c ię w domu.

? d ro g a z moja ć, kies a m ie się wiedz y – Jak d mam y ło już trz ą k s b –A e i n ktora d y do e. ni t yg o d

krowa hodzi c m y z r P mieche z a z u ś r a k le do ha . a do uc a r ozb a o d u ch t ni ak – Co p a chyb a wion a? ie m, to w ie N – ie. p o tr a w

braz : żeby o sić, o k z c e taj cór a popro I pamię można sąsiad k rz y wo o t , , że zawiesić się w yd rze ć rzebny. y ot a le że b ż mąż je st p u j wisi, to

dki: Są siadka do są sia życz y po ka ls wa – Pa ni Ko mi pani wa łek? na męża – Nie mogę, ja też czekam.

tę su– Czy mogę przymierzyć ? kienkę na wystawie my też – Oczy wiś cie, ale ma ę. prz ymierzalni

Biura Reklamy) 503-039-455, Andrzej Niczyporuk 501-303-181, Joanna Kaczanowska-Sawicka 662-234-788 Wydawca:

iasto one c i b u l u jest Jakie fa? sze jego aj misiu. Tyr

two-

Druk: Bieldruk Białystok Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania nadesłanych MLECZNE AGRO tekstów.

REKLAMA

MLECZNE AGRO

30 lat

3 LATA

Święte

Pokrzydowo Janikowo

Łomża Karniewo

Lipiny

Antolka