BARCEL ONABLA UGRANA
Carles Viñas
BARCEL ONABLA UGRANA Niezwykły przewodnik po Barcelonie śladami klubu
TŁUMACZENIE BARBARA BARDADYN
Kraków 2013
Tytuł oryginału: BARCELONA BLAUGRANA Copyright © Carles Viñas Gràcia 2012 Copyright © Angle Editorial 2012 Copyright © for the Polish edition by Wydawnictwo Sine Qua Non 2013 Copyright © for the translation by Barbara Bardadyn 2013 Redakcja i korekta Joanna Mika-Orządała, Kamil Misiek, Tomasz Wolfke Opieka redakcyjna Michał Rędziak, Przemek Romański, Tomasz Lasota Skład Agnieszka Szatkowska Projekt okładki Paweł Szczepanik © per les fotografies: Biblioteca de Catalunya (pàgines 32-34, 41, 65, 100, 102, 112, 156, 180, 204 i 205), Arxiu Loteries Valdés (p. 58-60 i 284), Arxiu Fotogràfic de Barcelona (p. 69 i 121), Prisma (p. 68 i 174), Arxiu Nacional de Catalunya (p. 80), AISA (p. 64) i Fototeca (p. 163). Pel que fa a la resta d’ imatges, provenen d’arxius particulars i, quan calia, els editors han fet tots els esforços possibles per localitzar els titulars del copyright. Qualsevol informació per subsanar les mancances pot comunicar-se per escrit als editors. All rights reserved. Wszelkie prawa zastrzeżone. Książka ani żadna jej część nie może być przedrukowywana ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy. ISBN: 978-83-7924-003-6
www.wsqn.pl www.facebook.com/WydawnictwoSQN
Małym Abril i Lai oraz ich triumfującej generacji młodych barcelonistów. Albertowi, Ricardowi i Toniemu za to, że zawsze są i nigdy nie zawiedli.
Sport i Ojczyzna zjednoczyły nas w uścisku męstwa; dlatego wzięliśmy z miasta Barcelony nazwę i herb Visca! Słowa hymnu FC Barcelony autorstwa Rafaela Folcha i Capdevili, 1923
MAPY BARCELONY
Na tej stronie Czytelnik znajdzie mapę-przewodnik po Barcelonie, którą w dalszej części prezentujemy w powiększeniu na ośmiu kolejnych stronach. Numerami zostały na niej oznaczone wszystkie budynki, obiekty sportowe i przestrzenie miejskie, o których jest mowa w Barcelona Blaugrana, czyli wszystkie miejsca, które wiążą się z FC Barceloną. Numery na mapie odpowiadają numerom przy poszczególnych rozdziałach książki; to te same, które znajdują się w spisie treści.
Mapa-przewodnik po Barcelonie 1
2
3
A
B
11
4
1 Sant Gervasi de Cassoles. Futbol wychodzi na ulice
Futbol pojawił się w Katalonii pod koniec XIX wieku, za sprawą angielskiej kolonii rezydującej w całym Księstwie*, a także za pośrednictwem młodych autochtonów, którzy studiowali za granicą. Pierwsze mecze piłki nożnej rozgrywane na katalońskiej ziemi miały miejsce w 1890 roku, kiedy przybyli do portu w Barcelonie anHans Gamper gielscy marynarze oraz brytyjscy robotnicy, pracujący w sektorze włókienniczym, spotykali się na zaimprowizowanych boiskach, na przykład na welodromie La Bonanova, by tam uganiać się za piłką. Dwa lata później kilku socis** Reial Club de Regates de Barcelona zorganizowało w pobliżu hipodromu Can Tunis pierwsze mecze z udziałem lokalnych piłkarzy. Jednak dopiero sześć lat później Gaspar Matas i Danés założył Palamós FC – najstarszy klub w Katalonii.
* Principat albo Principat de Catalunya – Księstwo Katalonii; historyczna nazwa, używana od XIV wieku na określenie terytorium znajdującego się pod jurysdykcją Kortezów Katalońskich. Obecnie jest to nazwa tradycyjna, stosowana zamiennie z nazwą Katalonia (wszystkie przypisy pochodzą od tłumaczki). ** (kat.) Zarejestrowani członkowie klubu.
13
Równolegle jeden z tych cudzoziemców, którzy osiedli w Barcelonie, Szwajcar Hans Gamper, uczestniczył w pierwszych „nieformalnych” meczach rozgrywanych w mieście. Tamte spotkania organizowano w dobrze oświetlonych miejscach, jak promenada tuż przy Łuku Triumfalnym albo na ulicach czy wielkich pozamiejskich działkach Sant Gervasi de Cassoles – gminy, która w 1897 roku została przyłączona do Barcelony; jej nazwa wywodziła się od wiejskiej kaplicy z XI wieku, poświęconej braciom bliźniakom, świętym męczennikom, Gerwazemu i Protazemu, zaś cała miejscowość liczyła sobie zaledwie kilka wiejskich domów. Na tamtym terenie (obecnie dzielnica Sarrià-Sant Gervasi) spotykali się młodzi amatorzy, żeby oddawać się swojej pasji. Większość tych zaimprowizowanych meczów rozgrywano na ulicy Espanya (później Lincoln), usytuowanej pomiędzy ulicami Balmes i Saragossa, nieopodal miejsca, w którym mieszkał wtedy Gamper. Jako że brakowało piłkarzy, zagraniczni pionierzy zaprosili do udziału w grze katalońskich sąsiadów. W ten właśnie sposób Carles Comamala, sąsiad Gampera, został jednym z pionierów katalońskiego futbolu. Owi młodzieńcy grali w codziennych ubraniach, kopiąc jedyną piłkę, jaką wówczas mieli. Do Katalonii nie dotarły jeszcze trykoty ani reguły gry, a spontaniczność prowadziła do takiego ekstremum, że bramki oznaczone były dwoma kamieniami. Drużyny też nie liczyły po jedenastu piłkarzy, ponieważ w tamtych latach, gdy futbol w Katalonii dopiero się wykluwał, niewielu jeszcze uprawiało piłkę nożną. Tak więc najczęściej grało się po sześciu albo siedmiu. Pośród naszych pionierów futbolu znajdziemy znamienite nazwiska barcelonizmu, takie jak Gaissert, Kunzle, Wild, Witty, Oliver, Cabot, Ossó, Terradas, Pujol, Llobet, Parsons, Maier, Engler czy wspomniani już Gamper i Comamala.
14
Brytyjski sport również w Barcelonie Niektórzy z tych pionierów futbolu w mieście założyli w 1899 roku FC Barcelonę. Kilka lat wcześniej część z nich należała do innego klubu piłkarskiego – Societat de Foot-ball de Barcelona, który na przełomie lat 1894 i 1895 rozegrał w czerwonych koszulkach i białych spodenkach wiele meczów przeciwko Associació de Foot-ball Torelló. Prezesem tego stowarzyszenia był ówczesny konsul brytyjski w Barcelonie, William Wyndham, ponieważ większość członków klubu należała do angielskiej kolonii w mieście, jak bracia William i John Parsonsowie, Pownal, Brown, Barrie, Richardson, Hicks, Morris, Noble, Phillips, Fallon, Reeves czy Dagniere.
15
2 Sala gimnastyczna Gimnàs Solé. Założenie klubu
W tej właśnie nieruchomości, znajdującej się w dzielnicy Ciutat Vella (Stare Miasto), pionier katalońskiego sportu Manuel Solé założył salę gimnastyczną, która nosiła jego imię. Budynek, własność rodziny De Martí-Escuder, stał pod numerem 5 przy skrzyżowaniu ulic Montjuïc de Carme i Pintor Fortuny. Od początku istnienia sala stała się miejscem spotkań młodych przedstawicieli mieszczaństwa, pasjonatów sportu – „sportsmenów”, jak nazywano ich w tamtym okresie. Nie bez przyczyny to w tym budynku założono wiele organizacji sportowych, jak Klub Pływacki Barcelona czy właśnie FC Barcelona. Wśród tych miłośników sportu był Joan Gamper (nazywany również Hansem), energiczny Szwajcar, pasjonat piłki nożnej, który chciał założyć w mieście klub. Z takim też zamiarem złożył wizytę Jaume Vili i Capdevili, właścicielowi sali gimnastycznej
Gimnàs Tolosa, ten jednak odrzucił propozycję, ponieważ sam chciał założyć klub piłkarski bez zawodników zagranicznych – ten pomysł został wcielony w życie w 1899 roku, wraz z utworzeniem Foot-ball Club Català. Jednak Gamper nie poddawał się i ostatecznie pomoc, jakiej potrzebował, znalazł u Manuela Solé, który kierował swoją niedużą salą gimnastyczną. On też zachęcił Gampera, żeby zamieścił ogłoszenie w tygodniku „Los Deportes”
Wczoraj wieczorem w kierunku Madrytu wyruszył ekspresem nasz drogi przyjaciel D. Manuel Durán y Ventosa, któremu towarzyszy w tej podróży jego żona i jedna z jego sióstr. Życzymy przyjemnej podróży. Nasz przyjaciel i kolega Mr. Kans Kamper z sekcji piłkarskiej „Sociedad Los Deportes” i były szwajcarski mistrz, pragnący zorganizować kilka meczów w Barcelonie, prosi tych, którzy pasjonują się wspomnianym sportem, aby w celu nawiązania z nim kontaktu byli tak łaskawi i przychodzili do naszej redakcji we wtorki i piątki wieczorem między 9 a 11. W najbliższym numerze opublikujemy oficjalne ogłoszenie „U.V.E.” z kompletną listą socios rezydujących w Barcelonie, którzy nie opłacili składek ani nie złożyli rezygnacji w Komitecie Centralnym, jak należy.
18
i w ten sposób znalazł ludzi zainteresowanych przystąpieniem do klubu. Zresztą jego sala mieściła się w tym samym budynku co redakcja magazynu będącego oficjalnym organem między innymi Federacji Katalońskiej Klubów Piłkarskich i Katalońskiego Stowarzyszenia Gimnastyki, założonego przez Narcísa Masferrera w 1887 roku. 29 listopada 1899 roku na zamieszczone na łamach „Los Deportes” ogłoszenie Szwajcara odpowiedziało dwunastu młodzieńców. I tak w sali Gimnàs Solé sześciu Katalończyków, trzech Szwajcarów i trzech Anglików założyło FC Barcelonę. Pionierami nowej organizacji byli: Walter Wild, wybrany, jako najstarszy, na pierwszego prezydenta klubu na wniosek Gampera; John Parsons, który objął funkcję wiceprezydenta; Lluís d’Ossó – został sekretarzem; Bartomeu Terradas, który zajął się finansami; a także Otto Kunzle, Otto Maier, Enric Ducal, Pere Cabot, Carles Pujol, Josep Llobet, William Parsons i sam Joan Gamper, wyznaczony na pierwszego kapitana drużyny. W sali, w której pan Guirowich udzielał lekcji szermierki, odbywały się pierwsze spotkania założycieli klubu – zawsze 19
popołudniami, po tym jak uprzednio ćwiczyli mięśnie. Podczas tych zebrań podejmowano ważne decyzje, jak wyznaczenie Gimnàs Solé jako siedziby klubu (funkcjonowała tamże między 1899 a 1910 rokiem), wybranie granatowego i bordowego na oficjalne barwy klubu, wprowadzenie miesięcznej opłaty w wysokości dwóch peset za prawo bycia soci oraz wyznaczenie welodromu La Bonanova jako pierwszego boiska. Wśród pierwszych socis FC Barcelony znajdziemy braci Witty, dziennikarza Josepa Eliasa Juncosę, Fermína Lombę, Francesca Cruzate’a, Juana de Urruelę czy Eduarda Schillinga.
Tutaj założono FC Barcelonę Po latach w budynku, w którym była sala gimnastyczna, mieścił się garaż i warsztat samochodowy. W 1990 roku nieruchomość kupiła spółka Promocions Ciutat Vella S.A., która sześć lat później zburzyła ją, by zbudować tu swoje biura. W 1974 roku, za kadencji Agustíego Montala i Costy i przy okazji brylantowego jubileuszu siedemdziesięciopięciolecia istnienia klubu, postanowiono uczcić miejsce, w którym powołano do życia Barçę, umieszczając tablicę z napisem „Tutaj założono FC Barcelonę”. W styczniu 1992 roku tablica została zdjęta i przeniesiona do magazynu klubowego muzeum, ale w listopadzie 1999 roku zainstalowano ją na nowo w związku z setną rocznicą powstania klubu.
„Don Gimnasio” dyrektorem Barçy Manuel Solé był bardzo popularną postacią wśród barcelońskich „sportsmenów” tamtych czasów, a jego sala gimnastyczna cieszyła się opinią z jednej z najsłynniejszych w mieście. Solé znany był jako „Don Gimnasio”; to przydomek upamiętniający dzień, w którym pewien obcokrajowiec, zobaczywszy napis na jego przybytku, postanowił wejść i zapytać o niego w przekonaniu, że było to jego imię. Kilka lat później, w 1909 roku, Solé został członkiem zarządu FC Barcelony, na którego czele stał Otto Gmelin.
21
Koniec fragmentu. Zapraszamy do księgarń i na www.labotiga.pl