Mourinho vs. Guardiola by Wydawnictwo SQN

MOURINHO GUARDIOLA VS.

MOURINHO GUARDIOLA Juan Carlos Cubeiro Leonor Gallardo

VS.

W谩XPDF]HQLH Barbara Bardadyn

Krak贸w 2013

Tytuł oryginału Mourinho versus Guardiola. Dos métodos para un mismo objetivo Copyright © Juan Carlos Cubeiro 2010-2012 Copyright © Leonor Gallardo 2010-2012 Copyright © for the prologue - Mercedes Coghen, 2010 Copyright © for the epilogue - Gabriel Masfurroll, 2010 Copyright © for the Polish edition by Wydawnictwo SQN 2013 Copyright © for the translation by Barbara Bardadyn 2013 Redakcja i korekta Kamil Misiek/Editor.net.pl, Tomasz Wolfke, Joanna Mika-Orządała Opieka redakcyjna Tomasz Lasota, Michał Rędziak, Przemek Romański Skład i łamanie Joanna Pelc Przemysław Rembelski Projekt okładki Paweł Szczepanik Cover photographs and other photograhs inside the book: Getty Images / Flash Press Media Originally published by ALIENTA EDITORIAL, an imprint of CENTRO DE LIBROS PAPF, S. L. U. Grupo Planeta, Barcelona, 2010 All rights reserved. Wszelkie prawa zastrzeżone. Książka ani żadna jej część nie może być przedrukowywana ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy. ISBN: 978–83–63248–72–7

w w w.wsqn.pl w w w.facebook.com/WydawnictwoSQN

Spis treści

Prolog Mercedes Coghen ........................................................ 9 Wstęp Żywoty równoległe? .................................................. 13

Część A Witaj, Don Pepito! Witaj, Don José! Mou „pięć gwiazdek” kontra „Pep Gąbka” 21 1. Piłkarski pojedynek XXI wieku ........................................ 23 2. The Special One ................................................................ 35 3. Pep Guardiola. Trzeci sezon ............................................ 45

Część B Dziesięć ZASAD lidera-COACHA ......................... 59 4. Umieć rządzić i decydować ............................................. 67 5. Utrzymać moralny autorytet i wiarygodność ................ 83 6. Słuchać z uwagą ............................................................... 93 7. Zachować spokój ........................................................... 105

8. Okazywać dobroć ......................................................................... 117 9. Antycypować sukces ................................................................... 125 10. Rezygnować ze szkodników ...................................................... 137 11. Skoncentrować się na „kliencie” ............................................... 155 12. Panować nad emocjami .............................................................. 165 13. Obiektywizm. Ani sympatia, ani antypatia .......................... 171

Część C Siła zmian ......................................................... 179 14. Dwa style gry, dwa modele biznesu ....................................... 181 15. Talent, piłkarz po piłkarzu .......................................................... 197 16. Megagwiazdy. Dwaj najlepsi piłkarze świata ...................... 207

Część D Wnioski .............................................................. 217 17. Nowe liderowanie ......................................................................... 219 18. Trzy wielkie kompetencje: wzmacniać własną tożsamość, tworzyć kulturę inteligentnego wysiłku, zaszczepiać ducha zwycięstwa ................................................. 229 19. Praktyczne zastosowania dla nas i naszych firm ................ 239

Epilog Gabriela Masfurrolla ............... 243 Kto przejdzie do historii? ................................................................... 249 Cios za cios .............................................................................................. 257 Mourinhista czy guardiolista? .......................................................... 261 Mia san Mia – my to my ..................................................................... 263 Zakochany Portugalczyk ................................................................... 265

Bibliografia .................................................... 267

Ja nie kopiuję, bycie drugim to nie dla mnie. José Mourinho

Rywalizacja z Mourinho sprawi, że stanę się lepszym trenerem. Pep Guardiola

Prolog

Pep i Mou

leż to już napisano o tych osobach… Czy może powinnam powiedzieć – postaciach? W futbolu dystans między rzeczywistością a legendą staje się coraz mniejszy. Czytając to, co napisali w tej znakomitej książce Juan Carlos Cubeiro i Leonor Gallardo, trudno dodać coś nowego. Perfekcyjnie i chronologicznie opisane wydarzenia z życia José Mourinho i Pepa Guardioli (albo raczej tego, jak życie powoli wynosiło ich na zajmowane dziś znamienite stanowiska) autorzy wzbogacają ogromną wiedzą odnośnie tej profesji – pasjonującej, chociaż czasem trochę przeklętej – jaką jest trener piłki nożnej. Mimo to, po przeczytaniu i nawet po możliwości skomentowania tego z wybitnymi piłkarzami, myślę, że warto dokonać małej refleksji: czy Pep i Mou są najlepsi? Jako kibicowi, jako sportsmence, którą byłam, uprawiającej sport na wysokim poziomie czy nawet przekonując się na własnej skórze, na czym polega rola trenera w wielkim klubie w mojej dyscyplinie, zawsze było mi trudno porównywać różne dyscypliny oraz sportowców różnych generacji. Każda specjalizacja posiada własną charakterystykę, a z biegiem czasu struktury, media, sprzęt, komunikacja, marketing, gusta, strategie… wszystko się zmienia i staje się nieporównywalne. Oczywiście bardzo pomagają tytuły. W naszym kraju jeszcze do niedawna radowaliśmy się tylko z sukcesów pojedynczych bohaterów. Na szczęście ten czas minął i miejmy nadzieję, że nie wróci! Teraz cieszymy się wielkim 11

sportowym zdrowiem nawet w futbolu – sporcie bardzo tradycyjnym, w którym zmiany normatywne są marginalne. Nawiasem mówiąc, zważywszy na jego ogromną popularność, wdrożenie wielu reform być może nie byłoby właściwym posunięciem. W mojej opinii obu trenerów charakteryzuje nowoczesność, okazywana poprzez używanie wszystkich dostępnych środków, które mogą ułatwić rozwój ich piłkarzy na każdym polu. Sądzę, że dają swoim drużynom wszystko to, co jest nieodzowne do ciągłego poprawiania ich pracy. Jako zawodniczka miałam szczęście współpracować z trenerem, którego zdefiniowałabym jako odważnego i wyprzedzającego swoje czasy. Prawie 20 lat temu miałam kontakt z analizą produktów mlecznych, ze sport-testerami, monitorowanymi treningami, nagraniami wideo, mierzeniem mięśni i poziomu tkanki tłuszczowej, analizą biomechaniczną ruchu, sofrologią (nauka pozwalająca walczyć z nadmiernym stresem; dzięki odpowiednim ćwiczeniom osiąga się harmonię ciała i umysłu – przyp. tłum.), wizualizacją, fizjoterapią, indywidualnym odżywianiem… Wszystkim tym, czego dziś ci dwaj trenerzy wymagają, by było do dyspozycji ich piłkarzy. Pep wydaje mi się bliższy (i myślę, że Juanowi Carlosowi Cubeiro także, bo z niektórych zdań wyziera pewna nuta o zabarwieniu blaugrana…). Bliższy, ponieważ był zawodnikiem i trenerem, tak jak ja, ponieważ oboje graliśmy w środku pola, ponieważ w tym samym roku co ja został mistrzem olimpijskim i ponieważ za współpracownika i przyjaciela ma wybitnego, utytułowanego sportowca, jakim jest Manel Estiarte, którego bardzo podziwiam, i z którym dzielę świat wartości, jakie na pewno dzień w dzień przekazują w szatni swoim zawodnikom. U Pepa podoba mi się determinacja, z jaką przygotowuje dany projekt. Wszak zawsze wiedział, jak ważne jest stawianie sobie celów krótko-, średnio- i długoterminowych. Najbardziej jednak 12

Mourinho vs. Guardiola

imponuje mi u niego to, że chce w tym ukochanym przez siebie miejscu pozostawić projekt, który przetrwa w czasie, rok po roku, tak by on nie musiał wiecznie zajmować tego stanowiska, by nie być ciężarem dla nikogo. Jego styl gry i filozofia wpasowały się w projekt, który już przyniósł ogromny sukces na krótką metę, a na dłuższą… Przyszłość pokaże. Z każdym rokiem będzie trudniej, ponieważ do analizowania i wdrażania jego systemu przez współpracowników dojdzie jeszcze trudność utrzymywania się zawsze na szczycie, zawsze rywalizując na najwyższym poziomie i zawsze chcąc wygrywać. Pep miał już swój moment medialnej glorii i będzie miał ich jeszcze wiele. Prawda jest taka, że jego popularność jako trenera przełożyła się na obecność w reklamie. Jest symbolem zaufania i pewności, pracy z drużyną oraz ciągłego wsparcia, i ten wizerunek jest eksploatowany przez wielu. Jego styl już zostawił ślad. Teraz czas na Mourinho… Nie ulega wątpliwości, że jego charyzma bierze się ze sławy oraz z faktu, że udało mu się wydobyć wszystko co najlepsze z drużyn, które trenował, a których cechy były bardzo różne. Dlatego też mamy przed sobą wielkiego ekwilibrystę, który do swego repertuaru dołożył jeszcze coś trudniejszego, a mianowicie potrójne salto na konferencjach prasowych. W dzisiejszych czasach futbol nie ogranicza się do zwykłego występu przed publicznością, jak w przypadku innych dyscyplin. Prasa podsyca wyobraźnię i prowokuje polemikę, kreując gwiazdy albo je niszcząc, ale w każdym przypadku pozostawiając wielkie legendy, które będzie się wspominać. Szereg postaci, które spowodowały tyle zmian, zaczyna być niekompletny. Do tysiąca wybitnych osobistości, trzeba teraz dołączyć bardziej niż znanych trenerów. Mourinho, za zasługi oraz zrozumienie i przestudiowanie swojej profesji jak nikt inny, będzie wśród nich jedną z najbardziej wartościowych. Pep i Mou

W każdym klubie miał przed sobą wielkie wyzwanie: zadowolić wymagającą publiczność, głodną radości i dobrej gry. Narzucał swoje godziny, swoją punktualność, swoją ciszę i swoje zgrupowania. Jest wymagający, ale wie, że od niego będą wymagać jeszcze więcej i z zachwytem przyjmuje wyzwania. Chcę podkreślić, że ta książka bardzo pomogła mi zrozumieć filozofię każdego z nich. Będzie ona wielką pomocą dla wszystkich, którzy kiedyś chcieliby się rzucić w wir pracy trenerskiej, kierować grupą i wydobyć ze swoich podopiecznych to, co najlepsze. Bo jeśli w czymś obaj szkoleniowcy są zgodni, to w tym, że bez drużyny trener jest nikim. Mogą uważać, że lepiej jest wziąć na siebie winę albo odpowiedzialnością za popełnione błędy obarczyć wielu, ale rozumieją, że komunikacja jest podstawą, by osiągnąć założone cele. Jeśli – jak niedawno usłyszałam – drużyny są niczym orkiestry muzyczne, moglibyśmy mówić o ich trenerach jako o wielkich dyrygentach, Barenboimie i von Karajanie swoich zespołów. Dwie szkoły, dwa style pracy, dwa odmienne pochodzenia. Bayern i Chelsea… Pep i Mou. mają dobrych muzyków, dobre teatry, oddaną publiczność i emocjonujące partytury. Kto będzie grał lepiej w tym roku? Któremukolwiek się to uda – pewne jest, że będziemy się dobrze bawić. Mercedes Coghen była hokeistka na trawie, reprezentantka Hiszpanii

Mourinho vs. Guardiola

Wstęp

Żywoty równoległe?

Czasem jeden żart, jedna anegdota, nic nieznaczący moment lepiej oddają obraz wybitnego człowieka, aniżeli największe wyczyny albo najkrwawsze batalie. Plutarch

„Skarbie Kibica 2010/11” wydanym przez dziennik „Marca” jest zdjęcie z kwietnia 2000 roku. Pep Guardiola, wówczas kapitan Barcelony, i José Mourinho, asystent Louisa van Gaala, siedzą obok siebie i przyjacielsko rozmawiają. Żywoty równoległe? Plutarch z Cheronei (46–120) był greckim historykiem, biografem i eseistą, który pisał za czasów panowania cesarza Klaudiusza. Studiował filozofię, retorykę i matematykę w Akademii Ateńskiej (tej, którą założył Platon), był kapłanem Apollina w wyroczni delfickiej, odpowiedzialnym także za interpretacje przepowiedni. Jego najbardziej znane dzieło to Żywoty równoległe – zbiór dwudziestu trzech biografii osobowości greckich i rzymskich, opracowanych w parach, ażeby porównać ich wady i zalety (Plutarch w zasadzie był bardziej moralistą). Historyk porównuje między innymi legendarnego króla Aten Tezeusza z Romulusem, założycielem 15

Wiecznego Miasta; Likurga, legendarnego twórcę ustroju Sparty, z Numą Pompiliuszem, drugim, po Romulusie, królem Rzymu; wielkiego polityka i mówcę Peryklesa („pierwszy obywatel Aten”) z konsulem rzymskim Fabiuszem Maksimusem; króla Epiru Pyrrusa (tego od pyrrusowego zwycięstwa) z konsulem Gajuszem Mariuszem; spartańskiego wodza Lizandra (który zdobył Ateny i zakończył wojny peloponeskie) z konsulem Republiki Rzymskiej Lucjuszem Korneliuszem Sullą; Aleksandra III Macedońskiego z Gajuszem Juliuszem Cezarem, dwie największe ikony starożytności; króla Sparty Agesilaosa II z generałem Pompejuszem, pokonanym przez Cezara; wodza Sertoriusza, bohatera Hiszpanii, z greckim erudytą Eumenesem z Kardii, następcą Aleksandra Macedońskiego; mówców: Demostenesa i Cycerona, dwa najlepsze wzory starożytności; króla Demetriusza I Poliorketesa z Markiem Antoniuszem, kochankiem Kleopatry; tyrana Diona z Syrakuz, ucznia Platona, z Markiem Juniuszem Brutusem, jednym z konspiratorów i wykonawców zamachu na Cezara… Plutarch wierzył w zdolności pedagogiczne Greków i zdolności pragmatyczne Rzymian, a także uważał, że charakter ludzi określa ich przeznaczenie.

Wojsko jeleni dowodzone przez lwa jest o wiele groźniejsze niż wojsko lwów dowodzone przez jelenia. Plutarch

Żywoty równoległe? José Mário dos Santos Mourinho Félix i Josep Guardiola i Sala noszą to samo imię (ich patronem jest Józef z Nazaretu, opiekun Jezusa Chrystusa, którego imieniny obchodzone są w Hiszpanii 19 marca jako „dzień ojca”), a różnica wieku 16

Mourinho vs. Guardiola

między nimi wynosi zaledwie osiem lat bez ośmiu dni (Mou urodził się 26 stycznia 1963, a Pep 18 stycznia 1971). Obaj oddychają futbolem od najmłodszych lat: Guardiola, ponieważ trafił do La Masii jako trzynastolatek (28 czerwca 1984, z Gimnàstic de Manresa), Mourinho, ponieważ jego ojciec Félix był bramkarzem i trenerem, a jego dziadek prezydentem klubu Vitória Setúbal. W wieku czternastu lat Mourinho przygotowywał już raporty o piłkarzach dla swego ojca. Jak powszechnie wiadomo, profesjonalna kariera Pepa Guardioli do czasu, gdy został trenerem pierwszej drużyny Barcelony, była drogą piłkarza elitarnego. Do 1990 roku grał w drużynach młodzieżowych, a na początku 1991 Johan Cruyff włączył go na stałe do pierwszego zespołu. W 1992 wygrał Puchar Europy. Zdobył złoty medal na igrzyskach olimpijskich oraz mistrzostwo Hiszpanii w latach 1991, 1992, 1993 i 1994. Po odejściu José Mari Bakero został kapitanem Barcelony. Opuścił drużynę 11 kwietnia 2001 roku, stając się, razem z Carlesem Busquetsem (ojcem Sergio Busquetsa), piłkarzem Blaugrana z największą liczbą tytułów mistrzowskich (sześć). Poza tym zdobył dwa Puchary Króla, cztery Superpuchary Hiszpanii, Puchar Europy, Puchar Zdobywców Pucharów i dwa Superpuchary Europy. Później grał we Włoszech, w Brescii i Romie (w barwach tej drugiej wystąpił tylko w pięciu meczach, bo Fabio Capello na niego nie stawiał), w Katarze (w Al-Ahli, 2003–2005) i w Meksyku (w Dorados de Sinaloa, 2005–2006). Mourinho studiował w ISEF (Instytut Wychowania Fizycznego), który dziś jest Wydziałem Motoryki Ludzkiej Uniwersytetu Technicznego w Lizbonie. Ukończył wychowanie fizyczne, specjalizując się w metodologii sportu. W Szkocji odbył trenerski kurs UEFA i wrócił do Portugalii, zostając trenerem w jednej ze szkół średnich. Później zaczął pracować jako asystent Żywoty równoległe?

Manuela Fernándeza w Estrela Amadora, a w latach 90. jako drugi trener w Vitórii Setúbal. W Sportingu Lizbona, a następnie w FC Porto był tłumaczem sir Bobby’ego Robsona. Guardiola i Mourinho spotkali się w Barcelonie, kiedy Robson zgodził się objąć drużynę w 1996 roku (Pep miał dwadzieścia pięć lat, Mourinho trzydzieści trzy). Kiedy angielski szkoleniowiec zostawił kataloński klub, aby poprowadzić PSV Eindhoven, Mourinho pozostał w Barcelonie jako współpracownik nowego trenera, Louisa van Gaala. Coraz aktywniej uczestniczył w treningach i rozmowach o taktyce, a kilka razy prowadził nawet drugi zespół Barcelony. Po zakończeniu sezonu 1999/2000 Mourinho zdecydował się wrócić do swego kraju jako pierwszy trener. Była to również ostatnia pełna kampania Guardioli jako piłkarza Barçy. W okresie następnych pięciu lat Mourinho zaczął się wyróżniać jako szkoleniowiec. Prezes Benfiki, João Vale e Azevedo, postawił na niego we wrześniu 2000 roku, kiedy w czwartej ligowej kolejce zastąpił Juppa Heynckesa. Azevedo przegrał jednak wybory i nowy prezes, Manuel Vilarinho, sprowadził innego trenera (Toniego, legendę Benfiki). Mimo że Mourinho pokonał odwiecznego rywala, Sporting, 3:0, prestiżowy lizboński klub poprowadził zaledwie w dziewięciu meczach. Sezon 2001/02 rozpoczął w União Leiria – drużynie, którą zdołał ulokować na piątym miejscu w lidze. W styczniu 2002 roku podpisał kontrakt z FC Porto, który za brak wyników zwolnił właśnie Octávio Machado. Mourinho zestawił kwintet, który powinien być kręgosłupem drużyny (Carvalho, Costinha, Deco, Alejniczew i Postiga), a także przywrócił kapitańską opaskę na ramię Jorgego Costy. Z 15 meczów wygrał 11, 2 zremisował i 2 przegrał. Na następny sezon sprowadził sześciu nowych piłkarzy (między innymi Nuno Valente, Derleia i Maniche’a). Na stronie klubu opublikował informacje o treningach drużyny ze 18

Mourinho vs. Guardiola

wszystkimi szczegółami oraz swoją koncepcję futbolu (intensywność i presja). W 2003 roku Mourinho zdobył pierwsze mistrzostwo z bilansem 27 zwycięstw, 5 remisów i 2 porażek oraz 11 punktami przewagi nad Benfiką. W tym samym roku wygrał też Puchar Portugalii (pokonując w finale swój były klub, União Leirię), Superpuchar Portugalii i Puchar UEFA (po finale w Sewilli, przeciwko Celticowi Glasgow). Rok później zdobył 20. tytuł mistrzowski dla FC Porto, w finale przegrał Puchar Portugalii z Benfiką, ale pokonał ją w Superpucharze i wygrał Ligę Mistrzów, zwyciężając w finale AS Monaco. Został trenerem roku UEFA, otrzymał propozycje z Liverpoolu i Chelsea. Nie ukrywał, że preferuje Liverpool (Chelsea była dla niego „projektem ambitnym, ale kruchym, niepewnym”), jednak ostatecznie zakotwiczył w londyńskim klubie i w czerwcu 2004 roku został najlepiej opłacanym trenerem na świecie, z roczną pensją czterech milionów stu tysięcy funtów. Podczas prezentacji przed angielskimi mediami powiedział: „Proszę, nie nazywajcie mnie arogantem, ale jestem mistrzem Europy i uważam, że jestem wyjątkowy”. Od tamtej chwili stał się „The Special One”. Właściciel klubu, rosyjski magnat Roman Abramowicz, zainwestował siedemdziesiąt milionów funtów i sprowadził Tiago Mendesa, Didiera Drogbę, Mateję Kežmana, Ricardo Carvalho i Paulo Ferreirę. W swoim pierwszym sezonie w Chelsea (będącym jednocześnie stuleciem klubu) Mourinho wygrał Carling Cup, Premier League i Tarczę Wspólnoty, ale został pokonany przez Liverpool Rafaela Beniteza (późniejszego mistrza) w półfinale Ligi Mistrzów. W kampanii 2005/06 ponownie wygrał Premier League (czwarte mistrzostwo z rzędu w dwóch różnych krajach) i rok później Carling Cup. Żywoty równoległe?

Guardiola oficjalnie został szkoleniowcem w lipcu 2006 roku. Wówczas Mourinho był już ogłoszony najlepszym trenerem świata 2004 i 2005 roku przez Międzynarodową Federację Historyków i Statystyków Futbolu (IFFHS). W czerwcu 2007 roku Pep Guardiola zaczął pracę z Barceloną B, z którą zdobył mistrzostwo Tercera División i awansował do Segunda B. 20 września 2007 roku Mourinho odszedł z Chelsea „za porozumieniem stron”. W czerwcu 2008 związał się z Interem Mediolan. Podpisał trzyletni kontrakt, opiewający na dziewięć milionów euro rocznie, przebijając Juande Ramosa jako najlepiej opłacanego trenera. I już na początku wygrał Superpuchar Włoch. W książce Liderazgo Guardiola opowiadaliśmy, że w roli następcy Rijkaarda na ławce Barcelony widziano Mourinho albo Guardiolę. Ostatecznie Laporta i jego współpracownicy zdecydowali się na trenera bez doświadczenia w wielkim futbolu, ale „całkowicie z domu”, ze względu na jego sposób bycia. 17 czerwca 2008 roku Guardiola został oficjalnie zaprezentowany jako trener Barcelony. W 2009 roku wygrał wszystko: ligę hiszpańską, Puchar Króla, Ligę Mistrzów, Superpuchar Hiszpanii, Superpuchar Europy i Klubowe Mistrzostwa Świata. Został wybrany przez IFFHS najlepszym trenerem na świecie. W kampanii 2009/10 Guardiola zdobył drugie mistrzostwo Hiszpanii z rzędu, bijąc rekord punktów. Został jednak wyeliminowany przez Sevillę z Copa del Rey i przez Inter Mourinho w półfinale Ligi Mistrzów. Tymczasem zespół prowadzony przez Portugalczyka zdobył scudetto, Puchar Włoch i wygrał Champions League, pokonując w finale na Santiago Bernabéu Bayern Monachium swego mistrza van Gaala. 22 maja 2010 roku, kilka minut po zdobyciu swego drugiego Pucharu Europy, wyraził chęć trenowania Realu Madryt, szefowanego przez Florentino Péreza. 20

Mourinho vs. Guardiola

Koniec fragmentu. Zapraszamy do ksiÄ&#x2122;garĹ&#x201E; i na www.labotiga.pl