1st international conference values in education in zakynthos proceedings

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 1ο Διεθνές Συνέδριο Αξιών στην Εκπαίδευση στη Ζάκυνθο

Living Values in Education and Municipality of Zakynthos THURSDAY 3rd – SUNDAY 6th JULY 2014 Hotel Palatino – Port of Zante 14 άρθρα- 14 papers

Πρακτικά- Proceedings Επιμέλεια έκδοσης Χουλιάρα Ξανθή Editing Chouliara Xanthie

ISSN: 978-618-81746-0-3

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 1

Περιεχόμενα - Contents Εισαγωγή – Introduction Peter Williams (EN)

-4-

Μέρος Α - Section A

-10-

Theoretical papers, original research and scientific articles Chouliara Xanthie, Stefou Rena,

Malopoulou Dimitra & Diplou Marina:

“Differentiation, De Bonno hats, Artful thinking & Learning by design” (GR & EN) Pollatou Elizanna, Karadimou Konstantina& Diamantopoulos Taxiarchis(University lecturers): “school yard: the suitable spatiotemporal area for the promotion of educational values” (GR) Emmanouilidou Maria & Emmanouilidou Sophia : “Cultivating active citizenshipcreating space for heroes in the community” (GR & EN) Konstantinou Dimitra“The values of life………Responsibility” (GR) Sougourtsidou Olga & Tragouda Katerina : “Constructing values and knowledge through dilemma situations” (GR) Palumbo Vargas Anna: “Education to legality” (EN) Kilafi Maria : “The perennial value of play in Ancient Greece” (GR & EN) Μέρος Β - Section B

-56-

Applications, experiences, good practices, educational activities Chouliara Xanthie, Kokkali Anna, Toliopoulos Nikolaos, Gourgo uris Dinitrios: “The value of respect, trust, justice and equality as a deterring factor of school violence” (GR & EN) Katsaitou Alexandra & Klavdianou Anna: “The ways in which the Children’s library contributes to the cultivation of Values” (GR) Pollatou Elizanna, Karadimou Konstantina (University lecturers): “handstand … and living, educational values” (GR) Boteli Christina, Betsa Theodora & Sotiriou Stavroula:”Applications, experiences, good practices/play through art” GR) 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 2

Mavromatis Aris, Nanas Antonis, Kamara Eleni, Panagou Kiriaki, Makri Aglaia: “Kids explore Plato's Cave” (GR & EN) Liveri Anna Maria :”Values in everyday school life-a basis for enhancing love, friendship and action” (GR) Glezaki Athanasia:”Values activities” (GR) Μέρος Γ - Section C

-99-

ΒΙΩΜΑΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Chouliara Xanthie: Big circle-Get to know each other (GR & EN) FOUFOPOULOU ARETI (EN) MANSOUR DUAA "Art therapy" (EN) VASILEIADOU IOANNA: How to do Reflective Practices with Children and Young Adults FOUFOPOULOU ARETI (EN) CHOULIARA XANTHIE : De Bono Hats - WORKSHOP (GR & EN) POLLATOU ELIZANNA: Building trust’… with music and body shapes WORKSHOP (GR & EN)

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 3

Εισαγωγή – Introduction Peter Williams

ANCIENT WISDOM FOR MODERN TIMES

Peter Williams

President of Alive

Introduction The warmest of greetings were exchanged with the 80 delegates. Very special appreciation was given to all those attending from near and far, to the conference organisers and with personal thanks to the Mayor of Zakynthos who fully supported the International Conference on the island with his valued presence, hosting and kind words of welcome.

A fun introductory activity invited everyone to greet each other.

Opening Address with Peter - Ancient Wisdom for Modern Times Greece and its people carry with them an amazing legacy of ancient wisdom that has shaped societies through time and carries, within its legacy, a wealth of philosophy and simple truths that remind us of how we can live our lives for good. The Greek language, too, carries with it deep meaning including the word 'paranousia' meaning presence - the very essence of you and atmosphere - to include the energy that you carry with you all the time.

As we gather in Zakynthos, it is time to rediscover some of these ancient wisdoms and to share how they can be added to the worldwide Living Values Education model.

Choices Which do you prefer? An education that brings a hope of a better tomorrow or an education that will bring a promise of a better tomorrow? I believe that educators around the world are seeking not just a hope but a promise of a better tomorrow by using all the multi-disciplinary and holistic tools at their disposal.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 4

The Head of Education at UNESCO echoed the stark reality about the state of our world with these words at the Qatar WISE conference in October 2013: 'We have become much better at learning how to know and to do, but we have forgotten how to live together'.

In our hearts we intuitively know what we should do to live together, so, what is holding us back?

Consider 6 ways in which personal values can help to contribute to our promise for something better.

1. Empowe ring your Presence Your presence is the essence of you that is on show all the time whether in sound or silence.

Understanding and valuing your presence and having your presence recognised and valued by others adds to your self worth and an inner knowing that your voice is heard. With faith in the self, it carries your hopes, your dreams, your knowing, your seeing, your life experiences and the energy that makes you do what you do.

The luminosity of this presence is governed by 4 faculties. These are: •

Multiple Intelligences - to include your nature and inner knowing - the standard

curriculum.

•

Sentient Nature - to include your nature of inner feelings and values - the hidden

curriculum.

•

Spiritual Vitality - the ability to access your multiple intelligences and inner feelings

and values - our way of living.

•

Spiritual Potential - the nature of empowering your presence through spiritual

achievement - our way of giving.

To what extent do we educate for all 4 faculties especially our way of living? Living Values believes that the education of all these dimensions add to the whole presence of each one of us and empowers all that we think, say and do.

2. Creating a Positive Atmosphere We each create our own atmosphere by nature of our very presence. 'Atma' from the Greek meaning 'spirit' and 'Sphere' being the energy around you helps to create your 'atmosphere', 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 5

your presence. The more positive you are, the more powerful your presence and the more powerful is the positive atmosphere that creates your working atmosphere. Positive learning environments thrive on positive atmospheres that include acceptance, challenge and no put downs.

Positive atmospheres create that all important element of learning how to live together - with a relational trust - based on 5 indicators: •

A place where you feel welcomed.

•

A place to feel at ease with yourself.

•

A place to know yourself.

•

A place to feel part of a team.

•

A place to feel loved, valued, respected, understood and safe.

We can each recall places with positive living values atmospheres. In positive atmospheres we learn and we learn to live with others who sometimes see the same view with completely different perspectives.

3. The Diamond Within Each delegate was given a diamond to represent their presence, mastery and artistry. In addition to presence, above: •

Mastery was defined as the gifts we are born with to give away and the gifts we learn

through life's experiences.

•

Artistry was defined as the way and different ways in which we share our gifts.

When read together, we discover that there are as many routes to being masters and artists as there are people with their individual presence on the planet.

The secret of the diamond is in giving and receiving. When the pointed end is pointing downwards - you give. When the pointed end is upwards you receive the return of your giving.

On reflection, we understand that diamonds shine with varying degrees of luminosity, and, as such, come to appreciate that one model does not fit all and that multiple perspectives and approaches to learning are required.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 6

4. Appreciating and Understanding Multiple Perspectives Whilst is is widely accepted that there are shared universal values, we have come to appreciate that our personal values change over time according to context, circumstance and life experience. Coming to understand life and other peoples from multiple perspectives as opposed to just one way adds value, not only to personal and shared values, but to the dignity and self worth of all. How can adding value to personal values in this context be achieved?

Consider the metaphor of looking out of a window. The view will be the same but d ifferent people will see different things according to their perspective and life experiences. For example: •

A painting of flowers may attract the colour red in one person and the colour green in another.

•

A visit to a shopping mall may attract shop displays in one person and coffee shops in another.

•

A situation to be resolved may be viewed as a problem in one person and as a solution in another.

Now imagine creating a common room where minds could meet and people could be invited to share their perspectives. It is in this room that artistry can flourish with a meeting of perceptions that adds to the inner world of all with a positive presence and genuine opportunity for listening and learning. Together, it brings vitality to learning and perhaps that all elusive promise of a better tomorrow one step nearer.

5. Honouring and Sharing Indicators for Success a. Techniques to Measure Effectiveness I recall the day when an acutely focussed inspector arrived to assess the school's standards.

As part of the process of measuring the degree of the school's success, we together observed the educators in the classroom. After the observation of one highly proficient educator, the inspector invited me to share what I observed. I replied, amongst other comments: 'Posit ive learning atmosphere, High quality questioning techniques and Warm engagement and Reflection with the task in hand'. The inspector shared, amongst other comments: 'Clear lesson objective, Data driven assessment review and Structured target setting for homework'.

The dialogue that followed confirmed the quality of the teaching and learning standards from 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 7

two equally valid different perspectives - one harder measurement and one softer measurement - that, when shared, created a fuller picture.

There are many well tried and tested measurable systems available to help guide standards and accountability around the world that are valued for their mastery and artistry which, together, help to point us all to our true north. They include the Eisner Connoisseurship Evaluation Model. b. Eisner's Connoisseurs hip Evaluation Model Eisner's model is based on the word 'cognoscere' meaning 'to know with the ability to see and not just merely look'.

Within the model there are two elements: The Art of Appreciation and the Art of Disclosure.

The Art of Appreciation (Sharing Mastery) is designed not to devalue the inner wealth of a person but invites in the process of enabling others to see the quality in something. The evaluation process celebrates what is right, identifies what others see in their own way and invites in new perspectives. Holistic and multi- faceted in its intellectual pursuit, it offers a balance of behaviourist models with additional concern for expressive outcomes building on the core essentials to instil an education devoted to all senses, meaning making, reflection and imagination.

The Art of Disclosure (Sharing Artistry) brings to both parties - in the common room where minds can meet - the creation of multiple literacies and meaning for expression from the inside out as well as the outside in. It invites in the understanding of different life experiences and perceptions, that when heard, adds value to the personal values that guide our presence in all that we think, say and do. A particular feature of this approach is that it invites in a place to feel confident and empowered to construct ones own images and expand ones vision of the self, your qualities, and the world around oneself and, in turn, allowing learning communities to choose to be more empathic and creative.

6. The Inspirational Message of the Grain of Sand In 1975, the Queen's Commonwealth Speech carried an inspirational metaphor. In it she expressed that 'A grain of sand could outweigh the stubbornest piece of lead'. I interpreted this to mean that the stubbornest piece of lead was like a rock containing all the pain,

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 8

injustice, tears and peaceless- ness in the world. The grain of sand, I understood to mean each and every one of us - each a grain of sand with our hopes and dreams for a better world.

Now imagine a pair of scales. On one side is the heavy rock and on the other side a grain of sand. The single grain of sand would not outweigh the rock but if more grains of sand were added, eventually the scales would balance.

Then came the vision that somewhere in the world, right now, is that one grain of sand, that, when added to the other grains of sand, will tip the scales helping to remove the pain, injustice, tears and peaceless- ness. That one grain of sand could be known to you right now and maybe in your classroom.

In Conclusion Being mindful of the Head of Education at UNESCO words that: 'We have become much better at learning how to know and to do, but have forgotten how to live together' - perhaps it is time for the Ancient Wisdom of Greece to grace itself upon the world for the modern times that we find yearning for truth in so many ways.

Zakynthos carries within its people a warmth of character and sense of giving. Perhaps, with a feeling of dignity, self worth, self respect and the collective wisdoms of these lands and the world - with love, kindness and togetherness - the hope won't be just a hope - but a genuine promise for a better tomorrow.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 9

Μέρος Α - Section A Theoretical papers, original research and scientific articles

DIFFERENTIATION AND RACISM THROUGH LEARNING BY SIX THINKING HATS OF DE BONO,,LEARNING BY DESIGN AND ARTFUL THINKING Η διαφορετικότητα και ο ρατσισμός μέσα από τα έξι σκεπτόμενα καπέλα του De Bono, τη διδασκαλία μέσω σχεδιασμού και του Έντεχνου συλλο γισμού ΧΟΥΛΙΑΡΑ ΞΑΝΘΗ 1 , Στέφου Ειρήνη-Φωτεινή2 , Μαλλοπούλου Δήμητρα3 , Διπλού Μαρίνα 4 XANTHIE CHOULIARA, STEFOU EIRINI-FOTEINI, MALLOPOULOU DIMITRA , DIPLOU MARINA

1.xchouliara@sch.gr 2. renastefou1@gmail.com 3. mallopoulou@gmail.com 4. diploum1@gmail.com Δημοτικό Σχολείο Ορεινής Ζώνης PRIMARY SCHOOL OF HIGHLAND ZONE

Abstract Within the subject of Art, we dealt with Educational Theatre. During the drama lessons, we combined the subjects of Language, Mathematics, Art and English. We chose the specific educational drama as it helps pupils to adopt a positive attitude to differentiation (children from minorities or with special abilities) and racism.

Key Words: differentiation, racism, values Περίληψη Στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης ασχοληθήκαμε με το Εκπαιδευτικό Θέατρο. Κατά τη διάρκεια του δράματος συνδυάσαμε τα μαθήματα της Γλώσσας, των Μαθηματικών, των Εικαστικών και των Αγγλικών. Επιλέξαμε το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό δράμα διότι 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 10

βοηθάει τους μαθητές να υιοθετήσουν μέσα από έντονο συμβολισμό, θετική στάση απέναντι στη διαφορετικότητα (στα παιδιά των μειονοτήτων, στα παιδιά με ειδικές ανάγκες) και το ρατσισμό. Λέξεις κλειδιά: διαφορετικότητα, ρατσισμός, αξίες

Introduction In order to achieve our aims, we utilized the three pedagogical theories: 1. Learning by six thinking hats 2. Learning by design 3. Artful thinking (Which we were taught by participating in the relative online subject of Secondary Education Office in Drama ‘Learning by six thinking hats’

Features  Implementation time:12 school lessons  Implementation period: Friday 11th January-Friday 15th February 2013  Technical equipment: a computer, a camera and a camcorder.

To introduce the theory of the six thinking hats to our pupils, we chose an activity in which the pupils had to work, using only one hat:  The pupils sit in a circle and the teacher shows a neutral hat. Each one of them wears the hat, imagines of a job and acts it out to their classmates.  Then, the pupils are given words of the theory of six thinking hats, which have to share in three groups: verbs, nouns and adjectives so as to familiarize themselves with the theory and relate it to the modern Greek language.

Aims: 1) Development of ability to improvise 2) Use of imagination and creative expression 3) Familiarization with the use of the hat and introduction of pupils to the theory of Six learning hats.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 11

Presentation of the theory of the six thinking hats of De Bono to pupils.

1. De Bono’s identity 2. The importance of his theory in everyday educational problems.

3. The meaning of the colours of the six hats.

We present two different problems to pupils which ask them to solve using the theory of the six thinking hats.  Injury of a pupil during the break.  Finding of an injured and abandoned animal.

After that, the pupils of the three classes come to the same room and educational theatre takes place.

Description of drama: ELMER is an elephant, which does not look like the others. He is not self –coloured, but colourful and looks strange. The problem is, that it wanted to be like all the other elephants.

The pupils work in the company of “important helpers” and help anyone facing a problem.

They try to help Elmer and its family get over the “problem”.

Aims:  Make pupils realize the meaning of differentiation and racism.  Make

them

develop

ability

of

spoken

language

(speaking-

listening:description,explanation,interpretation,argumentation,development

of

spoken language)  Make them grow artistic quality and develop the ability to use symbolic means of expression.  Make them more mature personally and socially: learn to co operate and feel acceptable, secure and self-reliant.  Make them better at reading and writing skills through Elmer’s diary and the technique “role on the wall”.

The structure of the educational theatre in combination with the three theories of learning.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 12

1. The play starts with the blue hat. Pupils are the important helpers who define the specific problem. They create their working place with the necessary equipment and work.

2. They receive a letter from the mother elephant who asks for their help. White and Red hats.

3. Meanwhile, there is a discussion among teachers and pupils concerning elephants(traits, colour, size,natural habitat).

4. We learn more by the books in the library in our school, as well as, the books pupils bring to school from home.

Six thinking hats-White hat.

5. The teacher takes the role of the mother elephant, gets into the classroom with the pupils and through the technique of asking and responding refers to the problem.

She is very sad with what happens in the family. Six thinking hats: Red hat.

6. The pupils draw the figure of Elmer writing inside what they have known by its mother. Reference to the Greek Language subject.

7. The pupils decide to come into contact with Elmer’s father using the asking and responding technique again. Father elephant is proud of its son’s abilities and the fact that it is different from other elephants. The pupils go back to Elmer’s figure writing outside what father elephant has told them. Six thinking hats: White and Red hats.

8. The pupils work as a team to depict on the paper the feelings of the father, the mother, the other animals’ as well as Elmer’s. Learning by design: analyzing critically. Six thinking hats: red hat.

9. The “important helpers” receive a new letter from Elmer’s mother with a page of Elmer’s diary where he writes about his decision to change his colour by painting his body with blackberries.

Six thinking hats: White hat. Through the techniques

of “frozen pictures” and “thought etection”, pupils present pictures before and after Elmer’s metamorphosis. Learning by design: Functional analysis.

10. Review. We talk with pupils about racism and being different. We e laborate on different traits and their importance to each person. Learning by design: Analysis based on terms

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 13

11. Meeting Elmer. The pupils are invited to advise Elmer and explain him the importance of his being different. Learning by design: analysis based o n theory.

12. We analyse, paint, make posters, write poems, sing and dance:”if all the children on Earth” .Lyrics by G. Ritsos and music composed by M. Plessas.

Video: If all the kids of the world  Word processing of the text “Give Love” by Angeliki Varela from the book of A class, as she was invited to our school. This text deals with racism. Every child makes a painting or writes their thoughts on an outline of an apple which hang up on a tree, called, ”the apple tree of love”.  We deal with important ancient tribes within the subject of language in the sixth class. Each group finds information from encyclopedias or on the internet concerning their homes, lothing, customs and traditions, as well as their nutrition habits. Then, each team presents the information to the other teams and represents the tribe. Finally, we make a poster of the important ancient tribes with pictures and information.  We ask pupils to bring photos of children all over the world from newspapers and magazines. We collect them all and make a composition of pictures, thoughts and poems.

The pupils with the teacher of English work together and learn the words of the theory of six thinking hats.After that,they translate them and make posters with the meaning of each hat using key words.

References-Sources A)Learning by six thinking hats Bono (de),E. (2007). How to have creative ideas. ed.Vermilion Bono (de),E. (1985). De Bono’s thinking course. ed. BBC Bono (de),E. (2000). Six Thinking Hats. ed. Penguin http://edwdebono.com/ B)Learning by design 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 14

Kalantzis, Mary and Bill Cope, The Learning by Design Guide, Common Ground, Melbourne, 2006.

Kalantzis, Mary and Bill Cope, ‘Designs for Learning’, e-Learning, Vol.1, No.1, 2004, pp.3892.

Kalantzis, Mary, 2006, ‘Changing Subjectivities, New Learning’, Pedagogies: An International Journal, Vol. 1, No.1, pp.7-12. Τριανταφυλλοπούλου, Κ. Ελένη, Ε. , Το εκπαιδευτικό θέτρο στο νηπιαγωγείο και το δημοτικό http://neamathisi.com/learning-by-design Μακ Κι, Ν. Έλμερ ο παρδαλός ελέφαντας, εκδόσεις Πατάκη, 2006 Γ) Artful thinking Barahal, S. L. (2008). Thinking about thinking: Preservice teachers strengthen their thinking artfully.

The

Phi

Delta

Kappan,

90(4),

pp.

298-302.

Retrieved

from

http://www.jstor.org/stable/20446094 Ritchhart, R. (2011). Making thinking visible. San Francisco: Jossey-Bass Inc. Ritchhart, Ron and Perkins, Dave. (2008). Making thinking visible. Educational Leadership, 65(5), 57-61.

Project Ze ro & Artful Thinking: http://www.pz.harvard.edu/at/cc_intro_new.cfm http://www.pz.harvard.edu/vt/index.html http://www.artfulthinking.net

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 15

DIFFERENTIATION AND RACISM THROUGH LEARNING BY SIX THINKING HATS OF DE BONO, LEARNING BY DESIGN AND ARTFUL THINKING Η διαφορετικότητα και ο ρατσισμός μέσα από τα έξι σκεπτόμενα καπέλα του De Bono, τη διδασκαλία μέσω σχεδιασμού και του Έντεχνου συλλογισμού ΧΟΥΛΙΑΡΑ ΞΑΝΘΗ 1 , Στέφου Ειρήνη-Φωτεινή2 , Μαλλοπούλου Δήμητρα3 , Διπλού Μαρίνα 4 XANTHIE CHOULIARA, STEFOU EIRINI-FOTEINI, MALLOPOULOU DIMITRA , DIPLOU MARINA

1.xchouliara@sch.gr 2. renastefou1@gmail.com 3. mallopoulou@gmail.com 4. diploum1@gmail.com Δημοτικό Σχολείο Ορεινής Ζώνης PRIMARY SCHOOL OF HIGHLAND ZONE Περίληψη Στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης ασχοληθήκαμε με το Εκπαιδευτικό Θέατρο. Κατά τη διάρκεια του δράματος συνδυάσαμε τα μαθήματα της Γλώσσας, των Μαθηματικών, των Εικαστικών και των Αγγλικών. Επιλέξαμε το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό δράμα διότι βοηθάει τους μαθητές να υιοθετήσουν μέσα από έντονο συμβολισμό, θετική στάση απέναντι στη διαφορετικότητα (στα παιδιά των μειονοτήτων, στα παιδιά με ειδικές ανάγκες) και το ρατσισμό. Λέξεις κλειδιά: διαφορετικότητα, ρατσισμός, αξίες

Abstract Within the subject of Art ,we dealt with Educational Theatre. During the drama lessons, we combined the subjects of Language, Mathematics, Art and English. We chose the specific educational drama as it helps pupils to adopt a positive attitude to differentiation (children from minorities or with special abilities) and racism.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 16

Key Words: differentiation, racism, values Εισαγωγή Για την επίτευξη των στόχων μας αξιοποιήσαμε συνδυαστικά τις τρεις μεγάλες παιδαγωγικές θεωρίες: 1) τα Έξι σκεπτόμενα καπέλα του De Bono, 2) τη Μάθηση μέσω Σχεδιασμού και 3)τον Έντεχνο Συλλογισμό (τα οποία διδαχτήκαμε συμμετέχοντας στο αντίστοιχο διαδικτυακό μάθημα της ΔΔΕ Δράμας «Learning by six thinking hats”) Χαρακτηριστικά 

Χρόνος υλοποίησης: 12 διδακτικές ώρες – 6 διδακτικά δίωρα.



Διάστημα

εφαρμογής:

Παρασκευή 11

Ιανουαρίου

2013-

Παρασκευή 15

Φεβρουαρίου 2013 

Τεχνικές ή άλλες απαιτήσεις: Ηλεκτρονικός Υπολογιστής, φωτογραφική μηχανή, βιντεοκάμερα

Για την εισαγωγή των μαθητών στην θεωρία των έξι σκεπτόμενων καπέλων του De Bono, επιλέξαμε μια δραστηριότητα στην οποία τα παιδιά θα έπρεπε να εργαστούν χρησιμοποιώντας μόνο ένα καπέλο:  Τα παιδιά κάθονται σε κύκλο και η δασκάλα τους παρουσιάζει ένα ουδέτερο καπέλο. Το καθένα ξεχωριστά φορά το καπέλο, φαντάζεται κάποιο επάγγελμα και το κάνει αναπαράσταση στους συμμαθητές του.  Έπειτα δίνονται στα παιδιά λέξεις από τη θεωρία των έξι σκεπτόμενων καπέλων και καλούνται να τις χωρίσουν σε τρεις ομάδες : ρήματα, ουσιαστικά, επίθετα, με σκοπό την εισαγωγή τους στη θεωρία καθώς και τη σύνδεση αυτής με τη νεοελληνική γλώσσα. Στόχοι: 1. ανάπτυξη της ικανότητας του αυτοσχεδιασμού.

2. καλλιέργεια φαντασίας και δημιουργικής έκφρασης.

3. εξοικείωση μαθητών με τη χρήση του καπέλου και εισαγωγή αυτών στη θεωρία των έξι σκεπτόμενων καπέλων του De Bono.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 17

Παρουσίαση στους μαθητές της θεωρίας των έξι σκεπτόμενων καπέλων του De Bono.

– Ταυτότητα του De Bono.

– Σημασία της θεωρίας του σε καθημερινά εκπαιδευτικά προβλήματα.

– Σημασία των χρωμάτων των έξι καπέλων. Παρουσιάζουμε στους μαθητές δύο διαφορετικά προβλήματα τα οποία καλούνται να επιλύσουν με τη χρήση της θεωρίας των έξι καπέλων σκέψης.  Τραυματισμός ενός μαθητή στο διάλειμμα.  Βρίσκω ένα τραυματισμένο και εγκαταλελειμμένο ζώο. Στη συνέχεια, οι τρεις τάξεις έρχονται σε επαφή στον ίδιο χώρο και υλοποιείται το εκπαιδευτικό θέατρο. Περιγραφή δράματος: Ο Έλμερ είναι ένας ελέφαντας διαφορετικός από τους άλλους. Δεν είναι μονόχρωμος αλλά αντίθετα είναι πολύχρωμος, παρδαλός και παράξενος. Το πρόβλημα είναι ότι ήθελε να γίνει σαν όλους τους άλλους ελέφαντες. Οι μαθητές εργάζονται στην εταιρεία των σπουδαίων βοηθών, όπου βοηθούν όλους εκείνους που αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα. Προσπαθούν να βοηθήσουν τον Έλμερ και την οικογένειά του να ξεπεράσουν το «πρόβλημα». Στόχοι: •

Να συνειδητοποιήσουν την έννοια της διαφορετικότητας και του ρατσισμού.

•

Να αναπτύξουν την ικανότητα προφορικής επικοινωνίας (ομιλίας- ακρόασης : Περιγραφή, εξήγηση, ερμηνεία, επιχειρηματολογία, βελτίωση και εμπλουτισμός προφορικού λόγου)

•

Να καλλιεργήσουν την αισθητική έκφραση και τη θεατρική παιδεία, να αναπτύξουν την ικανότητα χρήσης συμβολικών μέσων έκφρασης.

•

Να αναπτυχθούν προσωπικά και κοινωνικά: ανάπτυξη ικανότητας συνεργασίας μέσα σε κλίμα συναισθηματικής αποδοχής, ασφάλειας και αυτοεπιβεβαίωσης.

•

Να βελτιωθούν στην ανάγνωση και τη γραφή μέσα από το ημερολόγιο του Έλμερ και τη τεχνική «ρόλος στον τοίχο».

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 18

Η δομή του εκπαιδευτικού θεάτρου σε συνδυασμό με τις τρεις θεωρίες μάθησης.

1. Γίνεται εισαγωγή στο δράμα με τη βοήθεια του μπλε καπέλου. Οι μαθητές μπαίνουν στο ρόλο των Σπουδαίων Βοηθών με σκοπό να καθοριστεί το συγκεκριμένο πρόβλημα. Δημιουργούν το χώρο εργασίας τους με όλα τα απαραίτητα αντικείμενα και αναπαριστούν ότι εργάζονται.

2. Στο γραφείο των σπουδαίων βοηθών φτάνει ένα γράμμα από τη μητέρα ελεφαντίνα η οποία ζητά τη βοήθεια των σπουδαίων βοηθών – Λευκό και κόκκινο καπέλο.

3. Γίνεται συζήτηση μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών σχετικά με τους ελέφαντες (χαρακτηριστικά, χρώμα, μέγεθος, περιοχές που ζουν). Οι γνώσεις μας ενισχύονται από επιπλέον βιβλία που υπάρχουν στη βιβλιοθήκη του σχολείου και άλλα που φέρνουν τα παιδιά. ΜμΣ, Βιώνοντας το γνωστό/ Έξι σκεπτόμενα καπέλα, Λευκό καπέλο 4. Η εκπαιδευτικός σε ρόλο μητέρας ελεφαντίνας εισέρχεται στην αίθουσα και τα παιδιά και με τη τενική «ανακριτικής καρέκλας» ακολουθούν ερωτοαποκρίσεις σχετικές με το πρόβλημα. Η μητέρα είναι λυπημένη με αυτό που βιώνει ο γιος της και η οικογένειά της. Έξι σκεπτόμενα καπέλα, Κόκκινο καπέλο 5. Οι μαθητές δημιουργούν το περίγραμμα του Έλμερ και στο εσωτερικό γράφουν όσα έμαθαν από τη μητέρα για το διαφορετικό ελεφαντάκι. Διαθεματική σύνδεση με το μάθημα της Νεοελληνικής γλώσσας.

6. Οι μαθητές αποφασίζουν να έρθουν σε επαφή με τον πατέρα ελέφαντα και επαναλαμβάνεται η τεχνική της «ανακριτικής καρέκλας». Ο πατέρας ελέφαντας είναι υπερήφανος για τη διαφορετικότητα και τις ικανότητες του γιου του. Τα παιδιά ανατρέχουν στο περίγραμμα του Έλμερ και συμπληρώνουν εξωτερικά τις απόψεις του πατέρα ελέφαντα. Έξι σκεπτόμενα καπέλα, Λευκό και κόκκινο καπέλο.

7. Οι μαθητές ομαδικά συνεργάζονται για να αποτυπώσουν στο χαρτί τα συναισθήματα του πατέρα ελέφαντα, της μητέρας ελεφαντίνας, των άλλων ζώων του δάσους καθώς και του ίδιου του Έλμερ. ΜμΣ: Αναλύoντας κριτικά, Έξι σκεπτόμενα καπέλα: κόκκινο καπέλο.

8. Η ομάδα των Σπουδαίων βοηθών λαμβάνει ένα ακόμα γράμμα από τη μητέρα του Έλμερ στο οποίο περιέχεται μια σελίδα από το ημερολόγιο του Έλμερ όπου φαίνεται

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 19

η απόφασή του να αλλάξει χρώμα βάφοντας το σώμα του με βατόμουρα. Έξι σκεπτόμενα ακαπέλα: Λευκό καπέλο.

9. Με την «τεχνική των παγωμένων εικόνων» και της «ανίχνευσης σκέψεων» οι μαθητές αναπαριστούν εικόνες πριν και μετά τη μεταμόρφωση του Έλμερ. ΜμΣ: Αναλύοντας λειτουργικά.

10. Ανασκόπηση Συζητάμε και διαπραγματευόμαστε με τους μαθητές το φαινόμενο του ρατσισμού και τη έννοια της διαφορετικότητας. Γίνεται επέκταση της συζήτησης σχετικά με τα διαφορετικά χαρακτηριστικά και τη σημασία αυτών σε κάθε άνθρωπο. ΜμΣ: νοηματοδοτώντας-αναλύοντας με ορολογία (διαφορετικότητα-ρατσισμός).

11. Συνάντηση με τον Έλμερ.Οι μαθητές καλούνται να συμβουλέψουν τον Έλμερ και να του εξηγήσουν την σπουδαιότητα της διαφορετικότητάς του. ΜμΣ: νοηματοδοτώντας-αναλύοντας με θεωρία (διαφορετικότητα-ρατσισμός).

12. Αναλύουμε, ζωγραφίζουμε, μετατρέπουμε σε αφίσα, δημιουργούμε ποιήματα, τραγουδάμε και χορεύουμε το τραγούδι «αν όλα τα παιδιά της γης» σε στίχους Γιάννη Ρίτσου και μουσική Μίμη Πλέσσα. Επεξεργασία κειμένου «Δώσε την αγάπη» της Αγγελικής Βαρελά από το ανθολόγιο της Α’ Δημοτικού, με αφορμή και την επίσκεψη της ίδιας της συγγραφέα στο σχολείο μας. Το κείμενο αυτό διαπραγματεύεται τον ρατσισμό. Το κάθε παιδί αποτυπώνει μια εικόνα ή τη σκέψη του σε περίγραμμα μήλου και συνθέτουν τη «μηλιά της αγάπης ». ΒΙΝΤΕΟ- ΧΟΡΟΓΡΑΦΙΑ «Αν όλα τα παιδιά της γης» 

Ασχολούμαστε με σημαντικές αρχαίες φυλές και εντάσσουμε τη δραστηριότητα στα πλαίσια της νεοελληνικής γλώσσας Στ΄ δημοτικού στην ενότητα 6 «η ζωή σε άλλους τόπους». Κάθε ομάδα βρίσκει πληροφορίες από εγκυκλοπαίδεια και από το διαδίκτυο σχετικά με την προέλευσή τους, την ενδυμασία τους, την κατοικία τους, τα ήθη και έθιμά τους και τη διατροφή τους. Έπειτα, παρουσιάζει στις άλλες ομάδες τις πληροφορίες και κάνει αναπαράσταση της φυλής.



Δημιουργούμε την αφίσα σημαντικών αρχαίων φυλών με εικόνες και πληροφορίες

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 20



Ζητάμε από τους μαθητές να φέρουν φωτογραφίες παιδιών από όλο τον κόσμο από εφημερίδες και περιοδικά. Τις συγκεντρώνουμε και δημιουργούμε ένα κολάζ εικόνων, σκέψεων και ποιημάτων.

Οι μαθητές μαζί με την καθηγήτρια των Αγγλικών συνεργάζονται και δημιουργούν την ορολογία της θεωρίας των Έξι σκεπτόμενων καπέλων καθώς επίσης μεταφράζουν και δημιουργούν αφίσα με τη σημασία κάθε καπέλου Βιβλιογραφία-Πηγές A)Learning by six thinking hats Bono (de),E. (2007). How to have creative ideas. ed.Vermilion Bono (de),E. (1985). De Bono’s thinking course. ed. BBC Bono (de),E. (2000). Six Thinking Hats. ed. Penguin http://edwdebono.com/ B)Learning by design Kalantzis, Mary and Bill Cope, The Learning by Design Guide, Common Ground, Melbourne, 2006.

Kalantzis, Mary and Bill Cope, ‘Designs for Learning’, e-Learning, Vol.1, No.1, 2004, pp.3892.

Kalantzis, Mary, 2006, ‘Changing Subjectivities, New Learning’, Pedagogies: An International Journal, Vol. 1, No.1, pp.7-12. Τριανταφυλλοπούλου, Κ. Ελένη, Ε. , Το εκπαιδευτικό θέτρο στο νηπιαγωγείο και το δημοτικό http://neamathisi.com/learning-by-design Μακ Κι, Ν. Έλμερ ο παρδαλός ελέφαντας, εκδόσεις Πατάκη, 2006 Γ) Artful thinking Barahal, S. L. (2008). Thinking about thinking: Preservice teachers strengthen their thinking artfully.

The

Phi

Delta

Kappan,

90(4),

pp.

298-302.

Retrieved

http://www.jstor.org/stable/20446094 Ritchhart, R. (2011). Making thinking visible. San Francisco: Jossey-Bass Inc.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 21

from

Ritchhart, Ron and Perkins, Dave. (2008). Making thinking visible. Educational Leadership, 65(5), 57-61.

Project Ze ro & Artful Thinking: http://www.pz.harvard.edu/at/cc_intro_new.cfm http://www.pz.harvard.edu/vt/index.html http://www.artfulthinking.net

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 22

H ΑΥΛΗ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ: Ο ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΣ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΑΞΙΩΝ Πολλάτου Ελιζάνα1 , Καραδήμου Κων/να2 , Διαμαντόπουλος Ταξιάρχης 3 1

επίκουρος καθηγήτρια Σ.Ε.Φ.Α.Α., Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τρίκαλα 2

3

Ε.Ε.Π., Σ.Ε.Φ.Α.Α., Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τρίκαλα

εκπαιδευτικός Φυσικής Αγωγής, 8ο Δημοτικό Σχολείο Βύρωνα, Αττική

SCHOOL YARD: THE SUITABLE SPATIOTEMPORAL AREA FOR THE PROMOTION OF EDUCATIONAL VALUES Elisana Pollatou1 , Konstantina Karadimou2 , Taxiarchis Diamantopoulos3 1

assistant professor, Department of Physical Education & Sport Science, University of Thessaly, Trikala, Greece 2

educational staff, Department of Physical Education & Sport Science, University of Thessaly, Trikala, Greece 3

physical education teacher, 8th Primary School, Vironas, Attiki, Greece

Εισαγωγή Οι αξίες και οι στάσεις μας καθορίζουν τις σχέσεις μας με τους άλλους και με το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε και δύνανται να επηρεάσουν την εξέλιξη μας στο μέλλον. Αφορούν τη διανοητική/συναισθηματική διάσταση της προσωπικότητας μας και ενώ φαινομενικά δε διαφέρουν, υπάρχουν χαρακτηριστικά που τις διαχωρίζουν. (1) Πιο συγκεκριμένα, οι αξίες στη ζωή μας αποτελούν τις γενικότερες αρχές και τα δεδομένα βάσει των οποίων κρίνονται οι ιδέες και οι πράξεις μας και ορίζουν τα κριτήρια με οποία θεωρούμε κάτι καλό ή κακό, σωστό ή λάθος. Οι στάσεις μας προκαθορίζουν τις αντιδράσεις μας σε ορισμένα γεγονότα και καταστάσεις και ενδέχεται να αλλάξουν ένεκα των εμπειριών που βιώνουμε.

(1)

Ο συνδυασμός αξιών και στάσεων δεν αφορά μόνο τους

ενήλικες αλλά μπορεί να ξεκινήσει και από την παιδική ηλικία και να αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία μιας υγιούς και ισορροπημένης προσωπικότητας. Κύρια ευθύνη γι αυτό, φέρει φυσικά η οικογένεια, όμως και το εκπαιδευτικό περιβάλλον μπορεί να παίξει

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 23

σημαίνοντα ρόλο, δίνοντας την ευκαιρία στα παιδιά να βιώσουν και να κατανοήσουν αξίες και στάσεις ζωής διαμέσου της εν γένει μαθησιακής διαδικασίας. Το διεθνές εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Αξίες ζωής στην Εκπαίδευση» (Living Values Education Program), που έγινε με συνεργασία εκπαιδευτικών απ’ όλο τον κόσμο, προσφέρει μία ποικιλία βιωματικών δραστηριοτήτων και πρακτικών μεθοδολογιών μέσα από την εξερεύνηση 12 κύριων προσωπικών και κοινωνικών αξιών: ειρήνη, σεβασμός, αγάπη, υπευθυνότητα, ευτυχία, ελευθερία, συνεργασία, τιμιότητα, ταπεινοφροσύνη, ανεκτικότητα, απλότητα και ενότητα. Η εκπαιδευτική διαδικασία δε σταματά στην αίθουσα διδασκαλίας αλλά μπορεί να επεκταθεί και στην αυλή του σχολείου, εκεί όπου τα παιδιά περνούν το χρόνο του διαλλείματος αλλά και την ώρα της φυσικής αγωγής. Η εισήγηση περιλαμβάνει ασκήσεις/προτάσεις με τις οποίες οι διδάσκοντες μπορούν να μοιραστούν με τους μαθητές τους αξίες της εμπιστοσύνης, της ενσυναίσθησης, της φροντίδας, της συνεργασίας και της ανεκτικότητας. Παράλληλα θα κατανοήσουν, πως μέσα από την ομαδική εργασία και τη στρατηγική

του

παιχνιδιού,

επέρχεται

η

ατομική

πρόοδος

κι

απελευθερώνεται

εποικοδομητικά η ανθρώπινη ενέργεια. Εφαρμογή πρακτικής μεθοδολογίας Εκπαίδευση σε γενική απόδοση είναι μια διαδικασία μάθησης κατά την οποία η γνώση, οι δεξιότητες και οι συνήθειες μια ομάδας ανθρώπων μεταφέρονται από τη μια γενιά στην επόμενη, μέσω διδασκαλίας, εξάσκησης ή έρευνας (2). Η εκπαιδευτική διαδικασία δεν περιορίζεται στην αίθουσα διδασκαλίας αλλά επεκτείνεται και στην αυλή του σχολείου, εκεί όπου τα παιδιά περνούν το χρόνο του διαλείμματος αλλά και την ώρα της φυσικής αγωγής. Οι κινητικές δραστηριότητες μπορεί να είναι ομαδικού ή ατομικού/δυαδικού χαρακτήρα, που εναλλάσσονται και διαμέσου αυτών να προάγονται ποικίλες εκπαιδευτικές αξίες. Για παράδειγμα, με το παιχνίδι ‘κυνηγητό’ διοχετεύεται η ανθρώπινη ενέργεια με ένα μοναδικό τρόπο ενώ παράλληλα υπάρχει μια αίσθηση ελευθερίας. Αντί να υπάρχουν ‘κυνηγοί’ και ‘κυνηγημένοι’, μπορεί να υπάρχουν ομάδες Α και Β αντίστοιχα, οι οποίες ενσωματώνονται σε ένα ενιαίο σύνολο και συνεχίζουν το παιχνίδι, χωρίς να σταματά η φυσική δραστηριότητα ενώ προάγεται η συνεργασία, η ομαδικότητα και η αλληλοβοήθεια. Με ασκήσεις σε ζευγάρια, τα δύο σώματα ενώνονται σε ένα σύστημα σωμάτων με κοινό κέντρο βάρους ενώ παράλληλα, o ένας εξαρτάται από τον άλλον, με ελεγχόμενη κίνηση μεταφοράς βάρους , όπου η στήριξη μετατρέπεται σε υποστήριξη. Η αξία του μοιράσματος 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 24

και της εμπιστοσύνης

μπορεί να κατανοηθεί σωματικά διαμέσου της ισοκατανομής

δυνάμεων για την διατήρηση της ισορροπίας και την αποφυγή της πτώσης. Η στήριξη στα πόδια και στους ώμους του συνασκούμενου αποτελεί παράδειγμα συνεργασίας και υπευθυνότητας ενώ όταν το σώμα τίθεται υπό διαφορετική γωνία γίνεται

παράδειγμα

αποδοχής της διαφορετικής άποψης στη ζωή γενικότερα. Όταν οι κανόνες του παιχνιδιού επιβάλλουν περιορισμό του χώρου τα άτομα έρχονται πιο κοντά προάγοντας τις αξίες της ανεκτικότητας και της ενότητας ενώ με εμπιστοσύνη και συνεργασία, είναι δυνατή και η εκτέλεση ακροβατικών στοιχείων που μπορεί να εκτελεστούν από δύο έως και έξι άτομα, δοκιμάζοντας έτσι αντοχές και δυνάμεις και ενίοτε υπερβαίνοντας τα προκαθορισμένα όρια του ανθρώπινου σώματος. Κάθε είδους φυσική δραστηριότητα που τελείται στην αυλή του σχολείου, μικρής ή μεγάλης διάρκειας, μπορεί να κλείνει με μια ομαδική άσκηση, προάγοντας έτσι τις κοινωνικές αξίες της αγάπης, του σεβασμού, της ειρήνης και της απλότητας. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά μαθαίνουν να αντιλαμβάνονται με ένα διαφορετικό τρόπο την άσκηση, που συνδυάζει τη σωματική αίσθηση που δίνει η κίνηση με το συναίσθημα και τη λογική επεξεργασία όλων αυτών σε ένα ενιαίο σύνολο ολιστικής εμπειρίας. Προτεινόμενη βιβλιογραφία 

(1)

http://www.unesco.org/education/tlsf/mods/theme_d/mod22.html



(2)

Wikipedia(2014): http://en.wikipedia.org/wiki/Education



Diane Tillman &Diana Hsu (2000). Living values activities for children .Ages 3-7 (with activities from educators around the world). Living values ;An educational program, Inc. Publisher:Health Communications,Inc., 3201 S.W.15th Street, Deerfield Beach,FL 33442-8190



http://www.livingvalues.net/



http://en.wikipedia.org/wiki/Living_Values

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 25

Cultivating the Value of Active Citize nship: Creating Space for “He roes” in the Classroom

Dr Emmanouilidou Sophia Center for Environmental Education Lithakia, Zakynthos & Technological Institute of Education of the Ionian Islands, Department of Environment Technologists semma@otenet.gr

Emmanouilidou Maria PhD candidate – Faculty of Education EFL teacher – 2nd Primary School of Diavata maroemma@yahoo.gr

Abstract This paper highlights the “liminal” aspects of education and the importance of alternative models of literacy in order to prepare students as critical thinkers and as respectful, sensitive human beings (Turner, 1982). The intention of the activity discussed in this paper is to carve a “third space” of fruitful cognizance in an educational environment and to renounce a student’s passive role when reading texts merely for the sake of extracting prescribed information (Bhabha, 1990; Lin,2001). Instead of aiming at the successful implementation of tasks assigned by teachers, this paper promotes the significance of a student’s initiative in dealing with a series of social and cultural living values. The specific teaching intervention focuses on the production of twelve “multimodal texts” for the classroom’s year calendar, which portray alternative super heroes in the role of contributing to a society in need.

Students exploit the visual and verbal modes in a balanced way with a view to sensitizing the readers/viewers to the symbolism of their texts.

Key words: Identity, Living Values, Literacy, Third Space

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 26

Περίληψη Η παρούσα εργασία διαπραγματεύεται την «οριακότητα» της εκπαίδευσης και τη σημαντικότητα εναλλακτικών μοντέλων γραμματισμού με στόχο την προετοιμασία των μαθητών ως κριτικούς αναγνώστες και ως ευαίσθητα όντα γεμάτα σεβασμό (Turner, 1982). Ο στόχος της δραστηριότητας που μελετά η συγκεκριμένη εργασία είναι να δημιουργήσει «τρίτο χώρο/θέση» παραγωγικής γνώσης στο εκπαιδευτικό περιβάλλον και να αποκηρύξει τον παθητικό ρόλο των μαθητών κατά την ανάγνωση κειμένων με μοναδική επιδίωξη την εξαγωγή προκαθορισμένης πληροφορίας (Bhabha, 1990, Lin, 2001). Παράλληλα, η συγκεκριμένη εργασία προάγει την ανάληψη πρωτοβουλιών από τους μαθητές ως προς τη διαχείριση μιας σειράς κοινωνικών και πολιτισμικών αξιών ζωής, αντί να επιδιώκει την επιτυχημένη εφαρμογή καθηκόντων που καθορίζονται από τον/την εκπαιδευτικό. Η συγκεκριμένη διδακτική παρέμβαση εστιάζει στην παραγωγή δώδεκα «πολυτροπικών κειμένων» ενταγμένων στο ετήσιο ημερολόγιο της τάξης, το οποίο παρουσιάζει δώδεκα εναλλακτικούς σούπερ ήρωες με ουσιαστικoύς ρόλους προσφοράς σε μια κοινωνία που χρήζει βοηθείας. Οι μαθητές αξιοποιούν τον οπτικό και λεκτικό «τρόπο» κατά ένα πολύ ισορροπημένο τρόπο, ώστε να ευαισθητοποιήσουν τους αναγνώστες/θεατές απέναντι στο συμβολισμό των κειμένων τους. Λέξεις – κλειδιά: Ταυτότητα, Αξίες Ζωής, Γραμματισμός, Τρίτος Χώρος/Θέση

Introduction Taking as a point of departure the theoretical angle that language is not a neutral human practice, EFL teaching approaches instruction in reading and writing consistently with the sociocultural and ideological context of students. According to Baynham (1995:1), the development of literacy serves social purposes for the creation and exchange of meaning.

Furthermore, the school often carves a “third space” for the creation of novel identities and creates those instances in which students learn how to be sensitive, compassionate, respectful and honest human beings (Bhabha, 1990; Pahl & Rowsell, 2005). Last but not least, if the school environment can become a “liminal” space that defies or deconstructs both vast society and curricula, then “schooling [can]… create spaces for young learners to participate differently in the world” (Turner, 1982; Vasquez, 2007 : 6).

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 27

The general aims of this study are threefold: (a) to refrain from curricular mandates adhering strictly to the exclusive use of the English textbook, (b) to enhance students’ critical and visual literacy skills and (c) to improve the quality of teaching by fostering a positive atmosphere between the teacher and the students (Hawkes, 2009).

The current study relies on one of the aspects of “third space theory” according to which both extracurricular and school literacy practices can co-exist in a single space (Pahl, 2005). In this context, popular texts transform into meaningful resources enabling students to comprehend the world in alternative ways. The good practice example analyzed below introduces the popular genre of the cartoon into the classroom, thus giving the students the chance to deconstruct super heroes and project them as ordinary creatures when they mingle with everyday people and become involved in everyday situations.

Participants The participants in this study are eighteen sixth grade students of an EFL classroom in a state primary school in Thessaloniki. The school is located in a suburban area in Thessaloniki and some of the students come from a very low socioeconomic background. It should be noted that there are two Roma students in the classroom and quite a few of the group are bilingual.

The sociocultural and linguistic diversity of the student participants provides ample ground for conducting research on how students can acquire literacy skills and also on how they learn to speak/write in English outside the state–mandated curriculum.

Materials The only material used for the composition of the students’ assignment was a calendar page, the upper part of which was blank whereas the lower part consisted of empty squares to be filled with the dates of each month. However, previous calendars designed by former students of the same instructor were displayed in class in order to motivate students and provide them with a sample to model their work on.

Methodology The overall organization of the good practice is built on a pre-test phase, an instructional intervention phase and a post-test phase.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 28

The pre-test phase commences with the following question: If there were super heroes in the world, how would they be able to help humanity?

The above question attracted the students’ attention and enabled them to reflect on the importance of constructing identity through unconditional offer. Following this, a brainstorming activity helped elicit students’ answers as to how heroes could offer their services to the community and to people in need. Some of their suggestions included: 

The rescue of a school/forest from a big fire



Helping children who are being bullied at school



Visiting hospitals to entertain sick children



Helping wild animals haunted by poachers



Offering help to homeless people



Recycling/ Cleaning beaches

Unexpectedly enough, the students’ responses exceeded the number of anticipated answers for the full year calendar. In fact, more than twelve answers were proposed in response to the question set by the instructor.

The instructional intervention phase was conducted in pairs so as to improve interpersonal relations and collaboration among students. The students chose their partner based on a simple criterion: the classmate they felt more comfortable to work with. Following this step, the name of each month was written on a slip of paper and then placed in a basket. The students closed their eyes and pulled a paper out of the basket, thus being assigned the month they were going to work on. There were certain instances where students objected to working on a particular month. For example, some students insisted on preparing the “June” calendar page with a view to discussing the World Environment Day celebrated on 5 th June and then suggesting how planet Earth can be protected. Some others insisted on being assigned the “December” calendar page because they wanted to show their compassion for poor children who do not get any presents during Christmas festivities. In order for conflicts to be avoided, the same basket was used as an aid to conduct a lottery.

While students were working on their respective calendar page, the teacher assumed the role of a facilitator who offered help with the vocabulary but also suggested how the characters could be sketched out effectively. Additionally, substantial guidance on the teacher’s part 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 29

enabled the students to achieve balance between the visual and the verbal text so that meaning could be constructed through both modes.

The post-test phase included video-recording the students while they were presenting their compositions in the target language. Upon completion of the calendar, it was displayed to the other sixth grade students and then it was publicly displayed in the staff room. This way, the communicational framework of the project was clearly defined and the students realized that their accomplishment was not implemented merely for the sake of fulfilling the teacher’s expectations, since it would be visible to the entire school community (Vasquez, 2004).

Results The analysis of the students’ end result in the specific good practice revealed a satisfactory degree of critical literacy skills since language and texts were not used in a neutral way. In fact, in the specific good practice, literacy was used as a medium to position readers, encourage them to become receivers of their message, act collectively and be part of an effort to provide better living conditions for human beings and earthly creatures (Vasquez, 2007: 6).

Furthermore, the spatial arrangement of the calendar page and the way the characters were depicted showed that their visual texts can complement the verbal text without allowing one dominate over the other. The balanced use of both modes is congruous with the new communicational landscape , thus disputing the dominance of written language for communicational purposes (Kress, 2000: 182). All in all, the students succeeded in conveying their message that action is mandatory in order for society to change.

Assessment The students were also handed out a questionnaire in order to evaluate the overall teaching process. The positive feedback proved that school practices, during which students are encouraged to think outside the box, enhance learning and foster a productive atmosphere for all their competencies to emerge.

Conclusion Through the activity discussed above, the students demonstrated both critical and visual literacy skills and substantiated the idea of active citizenship in the production of multimodal texts. The teacher’s role as a facilitator contributed to the “deconstruction” of cliché 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 30

depictions of super heroes in comic books or action movies. Finally, by creating “space” in a classroom that was free from curricular mandates, the students managed to “reconstruct” a super hero’s profile in everyday, realistic situations, which ultimately revealed that a hero’s “ethos” can be projected in a more humane way (Vasquez, 2007).

References Baynham, M. (1995). Literacy Practices: Investigating Literacy in Social Contexts. London & New York: Longman.

Bhabha, H (1990). The Third Space: Interview with Homi Bhabha. In J. Rutherford (ed.), Identity: Community, Culture, Difference, London: Lawrence & Wishart, pp. 207-221.

Hawkes, N. (2009). What is values–based education?. Retrieved April 24, 2014 from http://www.values-education.com/downloads/what_is.pdf Kress, G. (2000). Multimodality. In B. Cope & M. Kalantzis (eds), Multiliteracies: Literacy Learning and the Design of Social Futures. London; New York: Routledge, pp. 182-202.

Lin, A.M.Y. (2001). Resistance and creativity in English reading lessons in Hong Kong. In: B. Comber & A. Simpson (eds), Negotiating Critical Literacies in Classrooms. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, pp. 83-99.

Pahl, K. & Rowsell, J. (2005). Literacy and Education: Understanding the New Literacy Studies in the Classroom. London: Paul Chapman Publishing.

Turner, Victor (1982). From Ritual to Theatre: The Human Seriousness of Play. New York: Performing Arts Journal Publications.

Vasquez, V. (2004). Negotiating Critical Literacies with Young Children. Mahwah, N.J.: Lawrence Erlbaum Associates.

Vasquez, V. (2007).Using the everyday to engage in critical literacy with young

children.

New England Reading Association Journal, 43(2), 6-11, 97-98. Retrieved May 24, 2014 from http://search.proquest.com/docview/206028467?accountid=8359

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 31

Τίτλος : « Οι αξίες της ζωής……Υπευθυνότητα» “The values of life………Responsibility” Δήμητρα Κωνσταντίνου Εκπαιδευτικός ΠΕ70 dimitrak84@gmail.com Abstract The program was implemented in the school year 2013-2014 at merged ranks of c and d classes of Primary School of Vassilikos. Students who participated were 11 (6 boys and 5 girls). Was a natural continuation of last year's securities program, which already had started with the study of the value of love and peace. Students were already familiar with the investigative process and the implementation of the programme. The topic was approached through the value of responsibility. Περίληψη Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε το σχολικό έτος 2013-2014 στις συστεγαζόμενες τάξεις της Γ και Δ του 4/θέσιου Δημοτικού σχολείου Βασιλικού. Οι μαθητές που συμμετείχαν ήταν 11 ( 6 αγόρια και 5 κορίτσια). Αποτέλεσε φυσική συνέχεια του περσινού προγράμματος αξιών, το οποίο ήδη είχαμε ξεκινήσει με την μελέτη της αξίας της αγάπης και της ειρήνης. Οι μαθητές επομένως ήταν ήδη εξοικειωμένοι με τη διαδικασία διερεύνησης και υλοποίησης του προγράμματος. Το θέμα που προσεγγίστηκε ήταν η αξία της υπευθυνότητας. Λέξεις κλειδιά: υπευθυνότητα, αγάπη, αξίες Εισαγωγή Είναι σημαντικό να εμφυσήσουμε στα παιδιά μας το αίσθημα υπευθυνότητας. Αυτό θα αποτελέσει εχέγγυο για τη δική τους ευημερία και για το καλό της κοινωνίας μας, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Κάποια παιδιά μεγαλώνουν με την ιδέα ότι δεν είναι υπεύθυνα για τις πράξεις τους και ό,τι δεν θα υπάρχει συνέπεια για αυτές.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 32

Ενδεχομένως αυτό να σχετίζεται με τα σύγχρονα ηλεκτρονικά παιχνίδια στα οποία οι ήρωες έχουν… εννιά ζωές! Ό,τι κι αν ενισχύει αυτή την ιδέα, ότι, δηλαδή, δεν αναλαμβάνουμε την ευθύνη των πράξεων μας, είναι στο χέρι μας να την αποκαταστήσουν άμεσα! Στα πλαίσια λοιπόν του συγκεκριμένου προγράμματος, οι μαθητές καλέστηκαν να υλοποιήσουν δραστηριότητες , οι οποίες τους βοήθησαν να κατανοήσουν , τα θετικά αποτελέσματα που προκύπτουν , εάν αποφασίσουν να συμπεριφέρονται υπεύθυνα. Οι εργασίες που ανέλαβαν ήταν κατά το πλείστον παιγνιώδεις, προκειμένου να αποφευχθεί η πιθανότητα εκδήλωσης οκνηρίας και έλλειψης ενδιαφέροντος. Θεωρήθηκε πολύ σημαντικό κάποιες από αυτές να γίνουν σε εξωτερικό χώρο, για να δημιουργηθεί μεγαλύτερη θετική διάθεση. Στόχος

των δράσεων: Οι γενικοί στόχοι που

τέθηκαν ήταν οι μαθητές

να

συνειδητοποιήσουν τι ακριβώς ορίζεται ως υπευθυνότητα, να αυξήσουν την εμπειρία τους με δραστηριότητες, οι οποίες θα την καλλιεργούσαν και τέλος να είναι ικανοί στο τέλος του προγράμματος, να είναι σε θέση να την αναπτύξουν και να την επιλέγουν μόνοι τους ως συμπεριφορά. Το συγκεκριμένο θέμα επιλέχτηκε γιατί θεωρήθηκε ιδανικό για την καθορισμένη ηλικιακή ομάδα στην οποία απευθυνόταν, αφού από μικρή ηλικία τα παιδιά θα είχαν την δυνατότητα να κατανοήσουν ένα τέτοιο δύσκολο θέμα, μέσω δημιουργικών δραστηριοτήτων και ευχάριστων διαδικασιών. Μέθοδος Οι στόχοι επιτεύχθηκαν μέσω δραστηριοτήτων-φύλλων εργασίας εντός του σχολικού χώρου. Οι δραστηριότητες έγιναν ομαδικά ή ατομικά, ανάλογα το περιεχόμενό τους. Υπήρξε συνεργασία μεταξύ των εκπαιδευτικών του σχολείου. Οι περισσότερες δραστηριότητες απαιτούσαν την συνεργασία των μαθητών μεταξύ τους. Οι ιστορίες με την ανάλυση τους , οι κατασκευές, τα τραγούδια, οι δραστηριότητες ζωγραφικής και η σύνθεση ποιημάτων και μικρών κειμένων ήταν σε γενικά πλαίσια ο τρόπος προσέγγισης των θεμάτων. Κάποιες από αυτές τις δραστηριότητες πραγματοποιήθηκαν στην σχολική αυλή, ούτως ώστε να διατηρηθεί και να αυξηθεί το ενδιαφέρον. Η σύνδεση του προγράμματος με τα υπόλοιπα μαθήματα ήταν επιτακτική ανάγκη και αναπόφευκτα πρόθυμη, αφού ένας 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 33

άλλος στόχος ήταν η προσπάθεια κατανόησης εκ μέρους των μαθητών , της σημαντικότητας υιοθέτησης υπεύθυνης συμπεριφοράς στη σχολική ζωή. Αποτελέσματα Οι στόχοι του προγράμματος υλοποιήθηκαν σε μεγάλο βαθμό. Καθόλη τη διάρκεια της εργασίας οι μαθητές έδειχναν αμέριστη προσοχή και προσήλωση στην επιτυχή έκβασή του. Ως το τέλος της χρονιάς απέδειξαν σε αρκετές περιπτώσεις , πως κατανόησαν και σεβάστηκαν την αξία της υπευθυνότητας. Σε συνεργασία με τους γονείς και έπειτα από ουσιαστική συζήτηση, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι η ενασχόλησή τους με την διερεύνηση αυτής της αξίας, οδήγησε σε θετικά αποτελέσματα στην σχολική αλλά κ εξωσχολική συμπεριφορά τους. Βιβλιογραφία 

«αγάπη είναι ……» του Charles M. Schulz, Εκδόσεις Ερευνητές



«όταν νοιάζομαι για τους άλλους» C. M. Spelman, εκδόσεις Παπαδόπουλος



«Η τελευταία μαύρη γάτα» του Ευγένιου Τριβιζά, εκδόσεις Μεταίχμιο

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 34

«Οικοδόμηση αξιών και γνώσεων μέσα από διλημματικές καταστάσεις» Σουργουτσίδου Όλγα, Εκπαιδευτικός ΠΕ70 Τραγούδα Κατερίνα Εκπαιδευτικός ΠΕ70 Σουργουτσίδου Όλγα , Γρηγορίου Ρακιτζή 35 Σέρρες, olgasourgoutsidou@gmail.com, 6936682810 Τραγούδα Κατερίνα , Παγγαίου 6 Σέρρες, katerina.trag@gmail.com, 6945705853 Περίληψη Η εκπαιδευτική μέθοδος VaKe

(Values and Knowledge Education)

υποστηρίζει την

οικοδόμηση γνώσεων και την παράλληλη σύνδεση αυτών με ηθικές αξίες. Απώτερος σκοπός της μαθησιακής διαδικασίας είναι η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των μαθητών κατά τη λήψη αποφάσεων. Η μέθοδος αυτή είναι, αναμφισβήτητα, καινοτόμα. Αποτελεί ένα δυναμικό εκπαιδευτικό εργαλείο που συνδυάζει τη γνωστική και ηθική εξέλιξη του ατόμου με απτά αποτελέσματα. Με αφορμή ένα δίλημμα, που δίνεται σε μαθητές Δημοτικού Σχολείου, ξεκινά το ταξίδι της οικοδόμησης των γνώσεων και της ανάδειξης των ηθικών αξιών προκειμένου να βρεθεί η πιο σωστή λύση στο συγκεκριμένο πρόβλημα. Οι μαθητές παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους και αναζητούν γνώσεις και πληροφορίες, ώστε να τεκμηριώσουν τις θέσεις τους. Ο ρόλος κλειδί του εκπαιδευτικού “κρύβεται” αφενός στον έξυπνο διδακτικό σχεδιασμό του διλήμματος και αφετέρου στην διαρκή αξιολόγηση των ηθικών κρίσεων των μαθητών του, ώστε με ειδικούς εκπαιδευτικούς χειρισμούς να επιτευχθεί η εξέλιξή τους σε επόμενο ηθικό στάδιο ( κατά Kohlberg). Λέξεις-κλειδιά : VaKE, αξίες, ηθική ανάπτυξη, εκπαιδευτικό εργαλείο, ηθική εκπαίδευση

Abstract The educational VaKe method (Values and Knowledge Education) supports knowledge construction and parallel connection of these with moral values. The ultimate goal of the 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 35

learning process is the development of critical thinking when making decisions. This method is undoubtedly innovative. It’s a dynamic educational tool that combines cognitive and moral development of the individual with obvious results.

On the occasion of a dilemma, given to elementary school students, starts the journey of building knowledge and the emergence of moral values in order to find the most proper solution to this problem. Students take matters into their own hands and seek knowledge and information, in order to substantiate their positions. The teacher’s key role "hiding" in both intelligent teaching dilemma plan and the other in a continuous assessment of the moral crisis of his students, so that with specific educational manipulations to achieve their evolution in next moral stage (by Kohlberg).

Key-words: VaKE, values, moral development, educational tool, moral education Εισαγωγή Κεντρικός άξονας και εργαλείο της μεθόδου VaKE είναι το διδακτικά μετασχηματισμένο ηθικό δίλημμα, που στόχο έχει την κινητοποίηση των μαθητών, την ανάδειξη ανταγωνιστικών ηθικών αξιών, την αναζήτηση γνώσεων και την λήψη αποφάσεων από τους ίδιους. Εμπνευστής και πρωτεργάτης της μεθόδου VaKE, είναι o καθηγητής του Πανεπιστημίου του Salzburg της Αυστρίας Dr. Jean-Luc Patry. Η θεωρητική βάση της μεθόδου VaKE συνδυάζει την Ηθική Εκπαίδευση (Blatt & Kohlberg), την Ηθική Παιδική Κρίση του Piaget και την Εποικοδομητική Διδασκαλία των Lampert & Glasserfseld. Ως εργαλείο για την κατάταξη των παιδιών σε στάδια ηθικής ανάπτυξης, χρησιμοποιούνται τα στάδια που διέκρινε ο Lawrence Kohlberg.. Κύριος σκοπός της VaKE είναι η οικοδόμηση αξιών, γνώσεων αλλά και η επίτευξη στοχευμένης ηθικής ανάπτυξης. Επιπλέον, παρέχει εξάσκηση στη λήψη αποφάσεων και στο σχηματισμό ενός κώδικα συμπεριφοράς όσον αφορά θέματα ηθικής. Μέθοδος /καλή πρακτική (τι, πού, πώς, πότε, με ποιους και γατί) Η μέθοδος εφαρμόστηκε στην Ε’ τάξη δύο δημόσιων Δημοτικών Σχολείων του Νομού Σερρών, ημιαστικών περιοχών, όπου 31 μαθητές αποφάσισαν για τη λύση ενός 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 36

προβλήματος. Βασικός στόχος της εφαρμογής ήταν να προάγει ηθικά τους μαθητές αλλά και να τους καταδείξει την ανάγκη κατοχής γνώσεων ώστε να οδηγηθούν σε μια ‘’σωστή’’ απόφαση. Ως υλικοτεχνική υποδομή χρησιμοποιήθηκε ένας βιντεοπροβολέας κι ένας Η/Υ.

1ο βήμα εισαγωγή διλήμματος Η αφορμή δόθηκε με μια δραστηριότητα στο μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής της Έ τάξης, στην ενότητα: Συμμετέχουμε στη λήψη αποφάσεων. Το θέμα του διλήμματος που επιλέχθηκε ήταν επηρεασμένο από τις συνθήκες της σχολικής και κοινωνικής ζωής των μαθητών.

2ο βήμα Πρώτη απόφαση Αφού οι μαθητές είδαν το δίλημμα του Γιώργου σε ppt, τους ζητήθηκε να τοποθετηθούν επιχειρηματολογώντας. Καταμετρήθηκαν οι αρχικές απαντήσεις τους και ανακοινώθηκε η κατανομή των αποτελεσμάτων. Έτσι, αναδείχτηκαν οι αντικρουόμενες ηθικές αξίες (φιλία-οικογένεια.) Σε αυτό το στάδιο τοποθετήσαμε τους μαθητές σε ένα από τα έξι ηθικά στάδια του Kolhberg.

3ο βήμα Συζήτηση του διλήμματος Αρχικά οι μαθητές υποστήριζαν με μεγάλη θέρμη την απόφαση τους. Όταν, όμως, κατάλαβαν ότι δεν μπορούσαν να τεκμηριώσουν περαιτέρω την άποψή τους ή να αντικρούσουν την αντίθετη, κατανόησαν πως τους έλειπαν βασικές γνώσεις για την επίλυση του προβλήματος.

4ο βήμα Ανάγκη για αναζήτηση πληροφοριών Τους παρακινήσαμε, λοιπόν, να αναζητήσουν τις απαραίτητες πληροφορίες προκειμένου να διευκολυνθεί η επίλυση του διλήμματος.

5ο, 6ο, βήμα Αναζήτηση κι ανταλλαγή πληροφοριών Τα παιδιά συγκέντρωσαν, ομαδοποίησαν και επεξεργάστηκαν τις νέες πληροφορίες κι άρχισε στις ομάδες εργασίας, ένας παραγωγικός διάλογος σχετικά με τη διαχείριση αυτών των νέων γνώσεων. Όλη αυτή η ανταλλαγή ιδεών, σκέψεων και επιχειρημάτων οδήγησε στην οικοδόμηση νέων γνώσεων από τα ίδια τα παιδιά. Αποτέλεσματα Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν και ξεκίνησε εκ νέου συζήτηση που οδήγησε στην 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 37

επανατοποθέτηση των μαθητών και στην τελική επίλυση του διλήμματος. Σε αυτό το σημείο ελέγξαμε τις μετατοπίσεις των παιδιών και τις νέες τους αιτιολογήσεις ώστε να αξιολογηθεί ο βαθμός ηθικής τους κατάταξης. Συζήτηση Προς μεγάλη μας ευχαρίστηση, προτάθηκαν εναλλακτικά σενάρια που στηρίζονταν σε αξίες κοινωνικού συμφέροντος βασιζόμενες πια σε γνώσεις. Οι μαθητές κατάφεραν να ξεπεράσουν τα στενά όρια του διλήμματος και να δουν πέρα από αυτό. Η αποκτηθείσα γνώση τους έδωσε τη δύναμη και την ευελιξία να δουν πέρα από τις δοθείσες λύσεις και να βρουν δημιουργικότερες

λύσεις που

κάλυπταν μεγαλύτερο

φάσμα αναγκών.

Οι

ανταγωνιστικές αξίες άλλαξαν, γεγονός που δείχνει ότι οι μαθητές έκριναν, όχι με βάση το στενό οικογενειακό τους κύκλο αλλά το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο στο οποίο ανήκουν. Συμπεράσματα Οι μαθητές αναγνώρισαν τη γνώση ως δύναμη και κατανόησαν επιπλέον πως πίσω από κάθε απόφαση κρύβεται και μια αξία. Όσο η αξία αυτή άπτεται του κοινωνικού συμφέροντος τόσο η απόφαση είναι και πιο σωστή για όλους. Κι επιπλέον πως οι σωστές αποφάσεις παίρνονται μόνο όταν έχουν ολοκληρωμένη και γνωστικά δομημένη άποψη για όλες τις πλευρές ενός θέματος.

Βιβλιογραφία 1. Blatt, M. & Kohlberg, L. (1975). The Effects of Classroom Moral Discussion upon Children’s Moral Judgement. Journal of Moral Education, Vol. 4.

2. Glasersfeld, E.v. (1995). Radikaler Konstruktivismus. Ideen, Ergebnisse, Probleme.

Frankfurt am Main: Suhrkamp.

3. Kohlberg, L. (1984). Essays on moral development, Vol. 2: The psychology of moral development. San Francisco: Harper & Row. 4. Patry, J.-L., Weyringer, S. & Weinberger, A. (2007). Combining values and knowledge education. In: D. Aspin, & J. Chapman (Eds.). Values education and lifelong learning. (pp. 160- 179). New York: Springer Press.

5.

Pnevmatikos, D.(2012), Values and Knowledge Construction through dilemma situations. Seminar by A.U.TH 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 38

Palumbo Vargas Anna: “Education to legality” Anna Palumbo Vargas teacher of English and member of the “Committee for Legality” of Istituto Comprensivo Franceschi in Trezzano Sul Naviglio in the province of Milan Italy ( Via Concordia 2 – tel 0039-024456800) e-mail: apalumbovargas@yahoo.com

A Project for Legality

Abstract It concerns a project which is focused on legality and that has been carried out in a primary and lower secondary school situated in the suburbs of Milan. The main point of the project is the creation of a boys and girls' municipal council even if many other activities have been carried out with pupils in order make them aware and conscious of the importance of such values as living in a peaceful and environment-friendly territory, helping the weak ones and participating in the life of one's own town.

Introduction: My school is situated in a “difficult” area of the suburbs of a big town. What do I mean by “difficult”? The situation of many families has been very hard in the last past years because of the lack of work, due to the economic crisis and the consequent family problems. This has also caused some social problems linked to the decrease o f legal attitude and less sensitivity towards the community. For instance, some kids consider appropriate, legal and sometimes crafty to go on a ride bus without paying the ticket.

But the worst came when some of the administrators of the local council were arrested for corruption and misappropriation of public funds.

The teachers of my school have always worked on the topic of legality during the lessons and through projects of education to legality which consider the respect of rules and the

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 39

knowledge of the issues that affect social life as a fundamental value for an active participation in the social life in order to acquire confidence in oneself and in the others.

But the serious event that brought our small town on the national papers, convinced the teachers to do something more, in order to make our students aware of the situation and to put them in the “center of the action” showing them that another way of making politics and taking care of the “res publica” is possible. Administrators represent the community; administrators must work for the community and not against it. So what could be better than make the students administrators?

The idea of a Junior City Council (Consiglio Comunale dei Ragazzi e delle Ragazze) was shared with the Commissioner who was sent, by the Minister, to Trezzano in order to restore things before the new elections.

The project concerning Legality started at the beginning of November 2014.

Our Junior City Council, addressed to the pupils of the school from the 4 th to 8th graders (9-14 years old), was not the first one in Trezzano or in Italy but this project in that moment was particularly significant.

The JCC is an institution in which the students (boys and girls) actively participate; their commitment is to report the needs and problems they collect in their territory (schools and town), to develop proposals for improvement of their territory, to assess, negotiate and take proper decisions in order to improve the civil life in their territory.

Instruments The project was carried out in the classes, reading books, looking for information on the Internet, making questionnaires (both for pupils and grown-ups) and preparing texts.

Procedure The pupils had to propose themselves as candidates of the JCC The candidates had to discuss the issues concerning the problems of their school and their city, with their classmates finding out what were the most impellent problems and how they could solve them.

The candidates had then to write down their programs and present them.

The elections were held in each class so that every class could choose its own representative.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 40

The teachers helped the students through the different steps of the draft of the programs, the Election campaign and the elections.

The settlement of the JCC was a formal event with the Commissioner and the teachers of the school. A mayor was chosen, via secret vote, and councillors were appointed.

They started their work immediately, analysed several problems and proposed various solutions and activities.

Implementation Different activities have been carried out in the classes according to the age of the pupils: Readings, role plays, discussions in order to fight against homophobia Promotion of readings and presentations in order to raise awareness on the issue of femicide (killing of women) Videos or films, readings and discussions in order to raise awareness on immigration Symbolic citizenship to immigrant pupils or children of immigrants Decisions concerning the utilization of a building confiscated to the “mafia”.

(The building was actually given to the citizens of Trezzano with a ceremony)

Assessment The project is a long term project and in the first year it has been assessed according to the following standards: •

Feasibility: the project has been carried out and has involved all the pupils

•

Coherence: the project is coherent with the objectives

Results •

Increased awareness of self and others,

•

Increased awareness of one’s own and others' rights and duties

•

Improved listening skills

•

Participation in discussions and / or exhibitions

•

Ability to make decisions

Conclusions 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 41

The most important and touching moment of the project was the delivery of a building subtracted to a “mafioso”, to the citizens of the town and to the association Libera which will use the building for activities useful to the citizens.

It was a moment of great empathy: pupils felt they were part of the community and they could be stronger than the mafia. The mafia could be won.

References The JCC regulation http://www.icfranceschi.gov.it/sites/default/files/progetti/2013-2014-2013-2014regolamento-consiglio-comunale-ragazzi.pdf The summoning of a meeting of JCC http://www.comune.trezzano-sulnaviglio.mi.it/portale/common/AmvDownload.jsp?ID_BLOB=14738&saveAS=MANIFEST O%20CCR.pdf&mimetype=application/pdf The delivery of the building on the webpage of the Association Libera, which will use the building http://www.libera.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/9635 An article for the Italian newspaper: il Sole 24ore – the financial newspaper. http://www.ilsole24ore.com/art/notizie/2014-03-25/trezzano-consegna-don-ciotti-casaconfiscata-criminalita-organizzata-213819.shtml?uuid=ABha7h5 From the si24 website http://www.si24.it/tag/consiglio-comunale-dei-ragazzi/ From the netweek website http://trezzano-sul- naviglio.netweek.it/notizie/cronaca/trezzano-sul- naviglio-br- libera-casaporta-aperta-alla- legalita-3278154.html

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 42

Θέμα: Η Διαχρονική Αξία των παιχνιδιών στην Αρχαία Ελλάδα.

The Timeless Values of Games in Ancient Greece ΜΑΡΙΑ ΚΙΛΙΑΦΗ Καθ. Φυσικής Αγωγής Μs markiliafi@yahoo.gr υποβάλλεται: για τη συμμετοχή μου ως εισηγήτριας στο Διεθνές Συνέδριο «Βιώνοντας τις Αξίες στην Εκπαίδευση» στη Ζάκυνθο στις 3 – 6 Ιουλίου 2014, http://livingvalueszante.weebly.com/programme.html THE TIMELESS VALUES OF GAMES IN ANCIENT GREECE

Abstract Ancient Greek society was one of education both literally and metaphorically. It is most likely that the situation evolved as follows: from education (in terms of entertainment) i to rivalry games (in terms of athletics) and back to education (in terms of spiritual acknowledgement). Games in Ancient Greece were interwoven with entertainment and played an important social role. Through various games, little children managed to become efficient at public life matters when turning to adults. It is a fact that even if a little child rejects a real life situation or a situation within family circles, s/he tends to accept it during the game, entertaining her/himself at the same time. That is why Plato tended to advise parents to let their children play, so as to help ensure they are well-prepared to be tomorrow’s citizens. He was an advocate of such a theory, because if a child is allowed to find her/himself away from family s/he can develop: a) freedom of will and choice, b) the game leader’s acceptance, c) trust towards her/his playmates, d) insight, e) effort towards victory, f) teamwork, 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 43

g) self-criticism and criticism of the others, h) the exchange of roles.

The main aim of this paper is to refer to the separate games of boys and girls, as well as games that used to be common for both sexes, in ancient times. Most of these games, have either survived to our days and are still played by children today following the same rules, or have evolved through time and have acquired a more modern form. Next, the essay a) refers to the categorization of games according to their aim and essential features and b) exposes the layout of the most representative kinds of games found in the relevant bibliography.

1

Etymology of greek word «ψυχαγωγία»: education of the soul

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η αρχαία Ελληνική κοινωνία ήταν μια κοινωνία παιδιάς στην κυριολεξία και μεταφορικά. Το πιθανότερο είναι ότι τα πράγματα εξελίχθηκαν ως εξής: από την παιδιά ( ως ψυχαγωγία ) στο παιχνίδι άμιλλας ( ως αθλητισμό ) κι από αυτό στην παιδεία ( ως πνευματική καταξίω ση ). Τα παιχνίδια στην Αρχαία Ελλάδα ήταν συνυφασμένα με την ψυχαγωγία μέσω της οποίας επιτελούσαν κοινωνικό ρόλο. Μέσα από το παιχνίδι επιτυγχάνονταν η προετοιμασία των μικρών παιδιών για τη συμμετοχή τους αργότερα ως ενήλικες στα κοινά. Είναι γεγονός, ότι το παιδί, ότι απορρίπτει στην οικογένειά του, το αποδέχεται στο παιχνίδι ψυχαγωγούμενο συγχρόνως. Γιαυτό, ο Πλάτωνας συμβούλευε τους γονείς να αφήνουν τα παιδιά τους να παίζουν, γιατί με αυτόν τον τρόπο προετοιμάζονταν οι αυριανοί πολίτες. Ήταν υποστηρικτής αυτής της άποψης, γιατί όταν το παιδί βρεθεί ελεύθερο μακριά από την κηδεμονία της οικογένειάς του αναπτύσσει παίζοντας : την ελευθερία της βούλησης και της επιλογής και παράλληλα μέσα από αυτές καλλιεργεί την κρίση του, την αποδοχή του αρχηγού, την εμπιστοσύνη στο συμπαίκτη, την οξυδέρκεια, την προσπάθεια για τη νίκη, την ομαδικότητα, την κριτική απέναντι στον εαυτό του και στους άλλους, την εναλλαγή του ρόλου. Σκοπός της παρούσας εργασίας, είναι να αναφερθεί στα παιχνίδια των αγοριών και των κοριτσιών, καθώς και σε παιχνίδια που ήταν κοινά, και για τα δύο φύλα, στην αρχαιότητα. Τα περισσότερα από αυτά, είτε έχουν φτάσει μέχρι τις μέρες μας και παίζονται από τα παιδιά όπως ακριβώς και τότε, είτε κάποια άλλα εξελίχθηκαν με το πέρασμα των αιώνων και απέκτησαν σύγχρονη μορφή. Στη συνέχεια, θα γίνει κατηγοριοποίηση των παιχνιδιών, 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 44

ανάλογα, με τον στόχο τους και τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά τους, και επιπλέον ,θα γίνει αναφορά σε κάποια αντιπροσωπευτικά είδη που υπάρχουν στη σχετική βιβλιογραφία. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εξετάζοντας την ελληνική γλώσσα, παρατηρούμε ότι η ελληνική λέξη σχολή= αναψυχή τη σχολή= σχολείο συμπίπτει με την ελεύθερη αναψυχή, η οποία ερεθίζει την περιέργεια, άρα και την επιθυμία για μάθηση, με την κοινωνική συνθήκη του ελεύθερου ανθρώπου όπως περιγράφεται στους Διαλόγους, του Πλάτωνα, και στα Πολιτικά, του Αριστοτέλη. Τα παιδικά παιχνίδια, έλεγε ο Πλάτων, δεν διαμορφώνουν μόνο τον άνθρωπο, αλλά ειδικά τα πανάρχαια παιχνίδια τον προετοιμάζουν για μια ζωή καλύτερη. Παράλληλα, ο Poplin, δηλώνει, « το Ελληνόπουλο που έπαιζε αστραγάλους στη σκόνη των Αθηνών προετοιμάζονταν για τις κατακτήσεις του πνεύματος και ο Αλκιβιάδης είχε δίκιο να αψηφά τις απειλές του αμαξηλάτη » γι αυτό και ξάπλωσε κάθετα στο δρόμο εμποδίζοντας ένα διερχόμενο κάρο να τους χαλάσει το παιχνίδι των αστραγάλων που έπαιζαν αυτός και οι φίλοι του. Ακόμη, η ρίζα της ελληνικής λέξης παιχνίδια προέρχεται από τη λέξη παίζω < παις (=παιδί), απ’όπου σχηματίζεται η λέξη παίγνιον. Έτσι το παιχνίδι και το παιδί γίνονται αλληλένδετα. Στην περίοδο της εφηβείας η άμιλλα, η άσκηση του σώματος, ενσωματώνονται στα αθλητικά παιχνίδια. Η άθληση διεξάγεται στις παλαίστρες και τα γυμνάσια, μέσα από την οποία ο έφηβος προετοιμάζονταν για το ρόλο του ως πολίτη υπερασπιστή της πατρίδας του. Στην ηλικία αυτή επιβάλλονταν δια νόμου η παρακολούθηση των αιματηρών κοκορομαχιών. Ο πετεινός, μαχητής μέχρι τελικής πτώσεως, ήταν ένα θαυμαστό παράδειγμα ηρωισμού και ανδρείας. Γιαυτό, θεωρούνταν απαραίτητο οι νεαροί Αθηναίοι να παρακολουθούν τις κοκορομαχίες για να πάρουν μαθήματα γενναιότητας και ανδρείας ώστε στο μέλλον να γίνουν καλοί υπερασπιστές της πατρίδας τους. Ο Σίλερ είπε ότι « ο άνθρωπος δεν είναι πλήρης παρά μόνον όταν παίζει ». Αν μελετήσει κάποιος το παιχνίδι εδώ και 4000 χρόνια θα διαπιστώσει ότι οι άνθρωποι αναφορικά με τα παιχνίδια παραμένουν ίδιοι. Η έρευνα έχει καταγράψει παιχνίδια που από τη Μινωική Κρήτη, και την Αρχαία Ελλάδα ταξίδεψαν στο χρόνο και έφτασαν στις μέρες μας και είτε παίζονται με τον ίδιο τρόπο όπως είναι το σκάκι απόγονος του πεσευτικού ( παίζονταν με πεσσούς – πιόνια ) πόλεις ή χώρας παίζειν και το τάβλι απόγονος της 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 45

κυβευτικής ( παίζονταν με κύβους – ζάρια ) τηλίας ,είτε με μικρές παραλλαγές, ενώ άλλοτε διατηρούν την ίδια ονομασία ή αποκτούν άλλο όνομα παίζονται όμως με τον ίδιο τρόπο. Υπάρχουν παιχνίδια που θεωρούνται παγκόσμια ή πανανθρώπινα όπως αυτά με την πλαγγόνα - κούκλα και εμφανίζονται σε όλους τους λαούς πράγμα που σημαίνει ότι η παρουσία τους είναι ριζωμένη στην κυτταρική μνήμη των λαών και προφανώς απηχούν αντιλήψεις παλιές που ταυτίζονται με την ύπαρξη του ανθρώπου. Στην ίδια κατηγορία μπορούμε να εντάξουμε τα παιχνίδια σφαίρισης ( μπάλας ) και τα αθλητικά παιχνίδια, όπως και τα επιτραπέζια παιχνίδια, την αιώρα που έχει ινδοευρωπαϊκές ρίζες, την αμαξίνδα τα καροτσάκια που φτιάχνουν όλα τα παιδιά του κόσμου, το δενδροβατείν μιας και όλα τα παιδιά σκαρφαλώνουν στα δέντρα, τον κάλαμον επιβαίνειν ή τον κάλαμον περιβήναι σύμφωνα με τον Πλούταρχο στον Αγησίλαο ( Χρυσάφης, 1965 ), μιας και όλα τα παιδιά

κατασκευάζουν αλογάκι με

ένα ξύλο. Σκοπός της παρούσας εργασίας, είναι να αναφερθεί στα παιχνίδια των αγοριών και των κοριτσιών, καθώς και σε παιχνίδια που ήταν κοινά, και για τα δύο φύλα, στην αρχαιότητα. Τα περισσότερα από αυτά, είτε έχουν φτάσει μέχρι τις μέρες μας και παίζονται από τα παιδιά όπως ακριβώς και τότε, είτε κάποια άλλα εξελίχθηκαν με το πέρασμα των αιώνων και απέκτησαν σύγχρονη μορφή. Στη συνέχεια, θα γίνει κατηγοριοποίηση των παιχνιδιών, ανάλογα, με τον στόχο τους και τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά τους, και επιπλέον ,θα γίνει αναφορά σε κάποια αντιπροσωπευτικά είδη που υπάρχουν στη σχετική βιβλιογραφία ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ Εφευρέτης – επινοητής παιχνιδιών επιβεβαιώνεται από πολλούς ότι ήταν ο Παλαμήδης. Ήταν γιατρός και αστρονόμος, επινόησε τα μέτρα και τα σταθμά, τους πεσσούς και τους κύβους σύμφωνα με τον Παυσανία ( Λαμπρινίδης, 1950 ), τον Κακριδή στην Ελληνική Μυθολογία, το σοφιστή Γοργία, και τον Πλάτωνα στην Απολογία του Σωκράτη. Η ταξινόμηση των παιχνιδιών επιχειρήθηκε στις αρχές του20ου αιν. από τον Lafaye σε δύο βασικές κατηγορίες : τα αθύρματα, τα παιχνίδια – αντικείμενα και τα παιχνίδια μίμησης. Στη συνέχεια, ο Ι. Κακριδής υπογράμμισε, ότι αρχικά το παιδί επικεντρώνεται στο μοναχικό παιχνίδι και σταδιακά εισάγεται σε πιο πολύπλοκα παιχνίδια που τέλος φτάνουν να γίνουν ανταγωνιστικά και παρουσίασε τέσσερις κατηγορίες παιχνιδιών: α) όταν ένας μόνος του παίζει και διασκεδάζει δηλαδή ατομικά παιχνίδια, β) όταν παίζουν δύο ή περισσότεροι 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 46

επαναλαμβάνοντας τον ίδιο ρόλο δηλαδή παιχνίδια μίμησης, γ) όταν παίζουν πολλοί και ένας από αυτούς έχει ενεργητικό ή παθητικό ρόλο δηλαδή παιχνίδια εναλλαγής ρόλων, δ) όταν διαγωνίζονται ομάδες μεταξύ τους δηλαδή ομαδικά παιχνίδια. Κατά την άποψη της Κ. Γκουγκουλή αξιοσημείωτη είναι ή θέση Αμερικάνων επιστημόνων οι οποίοι στη δεκαετία του ’60 επιχείρησαν να συσχετίσουν την τριμερή κατηγοριοποίηση των παιχνιδιών σε αυτά: επιδεξιότητας, τύχης και στρατηγικής με κοινωνιολογικές ή ψυχολογικές παραμέτρους και υποστήριξαν ότι τα παιχνίδια στρατηγικής παίζονται σε κοινωνίες με πολύπλοκη κοινωνική ή πολιτική οργάνωση, ενώ απουσιάζουν από πιο απλές κοινωνίες. Βέβαια, ασκήθηκε κριτική στη θεωρία αυτή για τις βασικές της παραδοχές και τη μεθοδολογία της. Άλλη μια κατηγοριοποίηση, που προτείνεται από τον Roger Caillois είναι τα παιχνίδια συναγωνισμού όπου περιλαμβάνονται αυτά με μπάλα, συλλογικά παιχνίδια όπως το παιχνίδι του βασιλιά κ.ά., τυχερά παιχνίδια όπου ανήκουν τα παιχνίδια κυβείας, τα μονά – ζυγά, κορώνα – γράμματα, κ.ά., παιχνίδια μίμησης όπου ανήκουν οι πλαγγόνες και το λεγόμενο « νοικοκυριό » τους, και τέλος τα παιχνίδια ιλίγγου όπως η αιώρα και η σβούρα. Όμως, τελικά, η κατηγοριοποίηση των παιχνιδιών ανά τον χρόνο θα πρέπει να γίνεται για κάθε λαό ξεχωριστά και να λαμβάνονται υπόψη οι πολιτισμικές ιδιαιτερότητες του. Ο Χρ. Λάζος επιχειρεί μία άλλη κατηγοριοποίηση σε: παιχνίδια για αγόρια και κορίτσια, ατομικά ή ομαδικά, αγωνιστικά έως βίαια, παιχνίδια αιχμαλωσίας, άμιλλας και συναγωνισμού, παιχνίδια – αντικείμενα (αθύρματα ), παιχνίδια βασιλικά ή αυτοκρατορικά, ακόμη βρεφονηπιακά παιχνίδια,

διαχρονικά,

εναλλαγής

ρόλων,

επιτραπέζια παιχνίδια ή

στρατηγικής, λατινικής προέλευσης παιχνίδια, παιχνίδια μαντείας, με ζώα, πουλιά και έντομα, με φυτά, μηχανικά και αυτόματα, παιχνίδια – ομοιώματα, παιχνίδια περιπαικτικά ή ευτράπελα, συμμετοχής, συμποσίου ή πότου, παιχνίδια σφαίρισης, τιμωρίας, και τέλος τα παιχνίδια της τύχης ή αλλιώς τυχερά. ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΑΓΟΡΙΑ ΚΑΙ ΚΟΡΙΤΣΙΑ: Τα όρια της διάκρισης μεταξύ αγοριών και κοριτσιών είναι ασαφή, υπάρχουν όμως ενδείξεις ότι αρκετά παιχνίδια βασίζονταν στην ιδιαιτερότητα του φύλου. Πιθανότατα τα αγοράκια από 1 – 4 ετών, να συγχρωτίζονταν με κοριτσάκια της ίδιας ηλικίας στους γυναικωνίτες και τα παιχνίδια να ήταν κοινά, όμως από τα 5 χρόνια και μετά, υπήρχαν διαφοροποιήσεις που οφείλονταν στη φύση και το χαρακτήρα των παιδιών. Ωστόσο υπάρχουν στοιχεία που συναινούν στο ότι κάποια παιχνίδια ήταν κοινά 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 47

και για τα δύο φύλα, όχι όμως για την από κοινού παιδιά δηλ. αν κάποια ομαδικά παίζονταν από αγόρια και κορίτσια μαζί. Ο Λάζος, υποθέτει ότι η διαφοροποίηση σε παιχνίδια αγοριών και κοριτσιών να έγκειται στη βιαιότητα του και τη φύση του παιχνιδιού. Παιχνίδι που απαιτούσε μαχητικότητα και δυναμισμό ήταν γνωστή ακόμη και στις μέρες μας Διελκυστίνδα και οι παραλλαγές της η Ελκυστίνδα και η Σκαπέρδα. Σύμφωνα με τον Πολυδεύκη τον οποίο αναφέρει ο Σουητώνιος, χαράζονταν μία γραμμή στο έδαφος η οποία οριοθετούσε το χώρο κάθε ομάδας. Το σχοινί που κρατούσαν όσοι συμμετείχαν είχε στη μέση του ένα δακτύλιο με κόκκινο χρώμα που ακουμπούσε πάνω στην οριοθετική γραμμή. Από αυτό τον κεντρικό δακτύλιο και σε απόσταση ενός μέτρου υπήρχαν εκατέρωθεν άλλοι δύο κόκκινοι δακτύλιοι. Οι αντίπαλες ομάδες προσπαθούσαν να τραβήξουν η μία την άλλη προς το μέρος της. Ακόμη, σύμφωνα, με τον Hett, παραλλαγή της Διελκυστίνδας η Ελκυστίνδα ήταν περισσότερο άσκηση ή καλύτερα αθλητική δραστηριότητα όπου δύο αθλητές τραβούσαν ο καθένας προς το μέρος του ένα ραβδί. Τα δύο ραβδιά συνδέονταν μεταξύ τους με ένα σχοινί στο κέντρο. Η τελευταία παραλλαγή αυτού του παιχνιδιού η Σκαπέρδα για την οποία μας πληροφορεί και πάλι ο Πολυδεύκης οφείλει την ονομασία της στη λέξη σκάπος = δοκός και αναφέρεται σε μια δοκό με το ένα άκρο της καλά στερεωμένο στο έδαφος, ενώ στο άλλο έφερε μία οπή. Από την οπή περνούσαν ένα σχοινί, στα άκρα του οποίου δενόταν ο καθένας από τους αντιπάλους με την πλάτη προς τη δοκό. Σκοπός του κάθε παίκτη ήταν να κάνει τον αντίπαλό του να αγγίξει με την πλάτη του τη δοκό και έτσι να τον νικήσει. Με τις Πλαγγόνες, τις κούκλες, έπαιζαν μόνο τα κορίτσια και από πουθενά δεν προκύπτει το αντίθετο. Πρόκειται για το δημοφιλέστερο παιχνίδι όλων των κοριτσιών σε όλο τον κόσμο. Στην Αρχαία Ελλάδα υπήρχαν και άλλες ονομασίες για την κούκλα, όπως γλυνή, δάγυνα, κόρη ή νύμφη. Η εμφάνιση της κούκλας χάνεται στα βάθη του χρόνου. Αρχικά ενείχε θέση θρησκευτικού ειδώλου, αλλά με το πέρασμα των χιλιετιών εξελίχθηκε σε παιδικό ( κοριτσίστικο ) παιχνίδι. Οι κούκλες έως τον 6 ο π.Χ. αιν. δεν διέθεταν αρθρωτά μέλη και είχαν θέση ειδώλου, ήταν αντικείμενα λατρευτικά, αντικείμενα θρησκευτικού συμβολισμού, τελετουργίας, αλλά όχι παιχνίδια. 20.000 χρόνια πριν εμφανίζονται οι κούκλες – ειδώλια και συνδέονται με τη λατρεία της γυναικείας γονιμότητας. Στην αρχή είναι ασχημάτιστες μορφές, ενώ στη συνέχεια μετασχηματίζονται σε γυναικείες μορφές με έντονα τονισμένα τα χαρακτηριστικά του θηλυκού γένους, κυρίως τους μαστούς. Δεν πρόκειται, λοιπόν, για ένα 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 48

απλό παιχνίδι αλλά για την ιστορία του ανθρώπου ιδωμένη μέσα από τα μάτια των παιδιών. Παρά το γεγονός ότι προορίζεται για παιδιά, ουσιαστικά αφορά τους μεγάλους, τους ενήλικες, που ξαναγίνονται τα παιδιά που δεν θα υπάρξουν πλέον ποτέ. Οι διαβατήριες τελετές είναι αυτές που προσδίδουν λατρευτικό χαρακτήρα στην κούκλα. Διαβατήριες τελετές υπήρχαν δύο: της ενηλικίωσης και του θανάτου. Οι πλαγγόνες ως λατρευτικά αντικείμενα ήταν συνδεδεμένες με τρεις σημαντικές φάσεις της ζωής των κοριτσιών: με την εφηβεία τους όπου τις αφιέρωναν στην Αφροδίτη σαν ένδειξη ότι έπαυαν να είναι παιδιά και άρχιζε για αυτά ή ερωτική περίοδος, άρα και η γονιμότητα, με το γάμο τους, όταν επρόκειτο να παντρευτούν, αφιέρωναν τις κούκλες τους στην Άρτεμη ως ένδειξη ότι εγκατέλειπαν το στάδιο της αγνότητας και αναλάμβαναν το ρόλο της συζύγου, και τέλος αφιέρωναν κούκλες στην Ήρα ως θεά προστάτιδα του οίκου και του γάμου. Στις τρεις αυτές φάσεις, ασκούνταν η γονιμική λατρεία μέσω των κουκλών, οι οποίες καλούνταν με τον τρόπο αυτό, της προσφοράς, να μεσολαβήσουν στο θείο για ευόδωση των επιθυμιών των κοριτσιών. Η κούκλα – παιχνίδι είναι οι αρθρωτές κούκλες που τα μέλη της κινούνται και τις οποίες γενικά οι αρχαίοι αποκαλούσαν νευρόσπαστα. Πήραν την ονομασία τους από το νήμα = νεύρο που συνέδεε τις αρθρώσεις τους. Όπως σημειώνει η Αργυριάδη « Τα νευρόσπαστα ήταν από τους παλιότερους και πιστότερους συντρόφους της παιδικής ηλικίας, θεωρήθηκαν η πρώτη μορφή μαριονέτας και μηχανικής κούκλας που εμφανίστηκε στην Ευρώπη. Όπως μας παραδίδει ο Ηρόδοτος, τα νευρόσπαστα ήταν ήδη γνωστά από τους πρώιμους αιγυπτιακούς χρόνους. Στην Αρχαία Ελλάδα τα νευρόσπαστα θα πρέπει να αποτέλεσαν τις πρώτες κούκλες οικιακών παραστάσεων κουκλοθέατρου τις οποίες έδιναν τα κορίτσια μεταξύ τους, ενώ είναι φανερό ότι υπήρχαν και νευρόσπαστα προορισμένα για δραματικές θεατρικές παραστάσεις μεγάλων τις οποίες έδιναν οι παρουσιαστές, οι περιπατητές ή κωμοδρόμοι ». ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑΣ: Στην κατηγορία αυτή ανήκουν παιχνίδια στα οποία οι χαμένοι « αιχμαλωτίζονται » από τους αντιπάλους τους και απελευθερώνονται στο τέλος του παιχνιδιού. Ένα από αυτά τα παιχνίδια είναι η Χαλκή Μυία ή Μυίνδα. Οι παίκτες σχημάτιζαν ένα κύκλο και στο κέντρο τοποθετούσαν τον παίκτη με καλυμμένους τους οφθαλμούς του, ο οποίος έλεγε: « χαλκήν μυίαν θηράσω » ( θα κυνηγήσω χάλκινη μύγα ). Οι άλλοι του απαντούσαν: « θηράσεις αλλ’ ού λήψει » ( θα την κυνηγήσεις αλλά δεν θα την 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 49

πιάσεις ), ενώ τον χτυπούσαν ελαφρά με τα χέρια τους ή με δερμάτινα σχοινιά. Αυτός που πιανόταν αντικαθιστούσε τον πρώτο. Υπήρχαν παραλλαγές του ίδιου παιχνιδιού σύμφωνα με τον Κακριδή ο οποίος την αναφέρει ως δραπετίνδα στηριζόμενος στον Πολυδεύκη, ή διαφορετικά ψηλαφίνδα. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε σε ένα πολύ βίαιο παιχνίδι αιχμαλωσίας, αλλά πολύ αγαπητό στην ηγεσία της Αρχαίας Σπάρτης, όπως μας πληροφορεί ο Hett. Αυτό κατ’ ουσίαν ήταν η εκπαίδευση των νεαρών Σπαρτιατών στην τέχνη του πολέμου και στόχο είχε να αποκτήσουν οι τελευταίοι την εμπειρία της μάχης. Έτσι κριτήριο της μαχητικότητας των εφήβων κατά τον Χρυσάφη στην αρχαία Σπάρτη αποτελούσε ο Πλατανιστάς. Διεξάγονταν σε ένα μικρό νησί που σχημάτιζε ο Ευρώτας το οποίο ήταν γεμάτο Πλατάνια από όπου πήρε το παιχνίδι το όνομά του σύμφωνα με τον Παυσανία Γ΄ 14, 8. Υπήρχαν γέφυρες που οδηγούσαν στο νησί. Σε μία από αυτές τις γέφυρες υπήρχε το άγαλμα του Ηρακλή, ενώ σε μία άλλη του Λυκούργου ο οποίος ήταν ο εμπνευστής του παιχνιδιού – μάχης. Όσοι νέοι συμμετείχαν, μετά από κλήρωση χωρίζονταν σε δύο ισάριθμες ομάδες. Επίσης με κλήρωση καθορίζονταν από ποια είσοδο θα εισέρχονταν στο πεδίο της μάχης κάθε ομάδα. Πριν ξεκινήσει, η μάχη κάθε ομάδα θυσίαζε στον θεό Άρη, τον πιο πολεμοχαρή από όλους τους θεούς, το πιο πολεμοχαρές από τα κατοικίδια, ένα σκυλάκι. Επίσης, κάθε ένας από τους συμμετέχοντες θυσίαζε στον Αχιλλέα, το πρότυπο του Έλληνα πολεμιστή, του οποίου ιερό υπήρχε στο δρόμο που οδηγούσε από τη Σπάρτη στην Αρκαδία. Την ημέρα που τελούνταν οι θυσίες και λίγο πριν το μεσημέρι ξεκινούσε η μάχη, όπου επιτρέπονταν η κλωτσιά, το δάγκωμα ακόμη και να βγάλουν το μάτι του αντιπάλου. Πολεμούσαν μέχρι να ρίξουν τους αντίπαλους στο νερό. ΕΠΙΤΡΑΠΕΖΙΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ Ή ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ: Ο Πλάτωνας μας διαβεβαιώνει ότι τα επιτραπέζια επινοήθηκαν από τον θεό Θωτ, θεό των λογαριασμών, της επιστήμης και των γραμμάτων, τον οποίο επικαλείται και ο Πλούταρχος ως θιασώτη του παιχνιδιού « ντάμα ». Αντίθετα η Ελληνική Παράδοση αποδίδει την εφεύρεση της πεσσείας ( ντάμα ), στον Παλαμήδη. Τα επιτραπέζια παιχνίδια στα οποία γίνεται αποκλειστικά χρήση πεσσών ( πιονιών ), θεωρούνται καθαυτό πνευματικά παιχνίδια όπως είναι για παράδειγμα: η πεσσεία ή πεττεία, το πόλεις, κ.ά. εξ ου και πεσσευτικά. Σε κάποια άλλα όμως επιτραπέζια παιχνίδια, στα οποία εκτός από πεσσούς χρησιμοποιούνταν και κύβοι ( ζάρια ), που σκοπό είχαν να 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 50

καθορίσουν την κίνηση των πεσσών, όπως η κυβεία, η τηλία ( το βυζαντινόν τάβλιον ) κ. ά. Τα παιχνίδια αυτά ονομάστηκαν και κυβιστικά. Πέρα από τη διάκριση σε πεσσευτικά και κυβιστικά, η εμφάνιση αυτών των παιχνιδιών μας δίνει πληροφορίες για ουσιώδεις πλευρές των πολιτισμών που τα εφηύραν. Έτσι τα επιτραπέζια παιχνίδια είχαν ταυτιστεί με την κοινωνική και στρατιωτική δραστηριότητα. Γιαυτό ο May λέει ότι « απεικονίζουν αναμφίβολα μια διανοητική βάση η οποία συνιστά ένα εθνοκοινωνικό στοιχείο αναγκαίο για κάθε ιστορική μελέτη ». Μπορούμε να μιλήσουμε για παιχνίδια διαδρομών και παιχνίδια θέσεων που αποτελεί μία διάκριση σε αντιπαράθεση με τη διαφοροποίηση των παιχνιδιών σε πεσσευτικά και κυβιστικά. Τα παιχνίδια διαδρομών αντιστοιχούν στα πεσσευτικά, στα οποία «…επιβάλλεται μια συγκεκριμένη πορεία στα πιόνια, που ενδεχομένως περιλαμβάνει εμπόδια και διευκολύνσεις, όπως και συστήματα παρεμπόδισης της ομαλής προώθησης του αντιπάλου » κατά τον May. Αντίθετα, στα παιχνίδια θέσεων ή παιχνίδια στρατηγικής επιδιώκεται η περικύκλωση, η παγίδευση και η αφαίρεση εν γένει των πιονιών του αντιπάλου με κατάληξη την εξουδετέρωση του. Η έκβαση αυτών των παιχνιδιών εξαρτάται από την τύχη ( χρήση ζαριών ή αστραγάλων ) ή από την επιθυμία του παίκτη και αντιστοιχούν στα κυβιστικά παιχνίδια. Τα ζάρια περιόριζαν τις ικανότητες του παίκτη, αλλά αυτός μπορούσε…..να επιλέξει το πιόνι που θα κινούσε και έτσι να περιορίσει τις συνέπειες μια άτυχης ζαριάς. Η πεσσεία αποτελεί την παλιότερη μορφή ελληνικού επιτραπέζιου παιχνιδιού του οποίου η προέλευση χάνεται στο βάθος της ιστορίας. Ο Ραγκαβής θεωρεί ότι ήταν ένα από τα τρία κύρια Ομηρικά παιχνίδια. Εφευρέτης του παιχνιδιού ήταν ο Παλαμήδης που το εφεύρε όταν ο ελληνικός στόλος βρισκόταν στην Αυλίδα και περίμενε να αναχωρήσει για την Τροία ή κατά την διάρκεια της πολιορκίας της Τροίας. Η πεσσεία δεν ήταν ονομασία για ένα μόνο παιχνίδι, αλλά αφορούσε ομάδα παιχνιδιών. Όταν οι αρχαίοι μας πρόγονοι έλεγαν « ας παίξουμε πεσσεία », εννοούσαν πιθανά να παίξουν κάποιο παιχνίδι με πεσσούς. Η κάθε μορφής πεσσεία παιζόταν από δύο παίκτες πάντα, τους πεσσευτές, καθισμένοι ο ένας απέναντι στον άλλο ( αντιπαίζοντες ). Το παιχνίδι παίζονταν πάνω σε μία επίπεδη επιφάνεια, έναν άβακα ( το πεσσευτήριο ), που πάνω του είχε διάφορες διαγραμμίσεις. Οι παίκτες χρησιμοποιούσαν ειδικές στρογγυλές ψηφίδες ( τους πεσσούς ή ψήφους ). Οι διάφορες εκδοχές του παιχνιδιού διέφεραν μεταξύ τους ως προς τον αριθμό των πεσσών, τον τρόπο διαγράμμισής τους κ.λ.π. Σε πολλά αγγεία διακοσμημένα με το αυτό το θέμα η παρουσία της 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 51

θεάς Αθηνάς υποδηλώνει την πνευματικότητα του παιχνιδιού. Η πεσσεία, κύρια ένα πνευματικό παιχνίδι, έχαιρε μεγάλης εκτίμησης. Η πεσσευτική ή πεττευτική γνώση θεωρούνταν αξιόλογο προσόν και ο Πλάτων τη θεωρούσε ισάξια της λογιστικής, της αριθμητικής και της γεωμετρίας. Παιζόταν για απλή τέρψη («επί καρύοις»), είτε για κέρδος («επ’αργυρίω»), και διάσημοι γνωστοί παίκτες υπήρξαν ο Διόδωρος ή Θεόδωρος ο Μεγαλοπολίτης και ο Λέων ο Μυτιληναίος. Ο δεύτερος τρόπος με τον οποίο παιζόταν η πεσσεία, ο πιο σύνθετος από εκείνον των πέντε γραμμών, ονομαζόταν πόλεις ή χώρας παίζειν. Έτσι το αρχαιοελληνικό παιχνίδι πόλεις ή πόλις ή χώρας παίζειν είναι ο μακρινός πρόγονος του παιχνιδιού που σήμερα γνωρίζουμε ως σκάκι ή ζατρίκιο. Σύμφωνα με τον Πολυδεύκη, παιζόταν πάνω σε άβακα, το πλινθίον, που δε γνωρίζουμε πόσα τετραγωνάκια είχε, γνωρίζουμε όμως πως παιζόταν με εξήντα συνολικά πεσσούς ή κύνες, δύο διαφορετικά χρώματα, ένα για κάθε παίκτη, δε γνωρίζουμε όμως τον τρόπο τοποθέτησής τους, ούτε το «πεσσονομείν». Ωραία περιγράφει επίσης ο Lafaye το πόλις: «ο πίνακας λεγόταν Πόλις και το κάθε πιόνι κύων. Τα πιόνια μοιράζονταν ανάλογα με το χρώμα τους σε δύο στρατόπεδα, τριάντα στο καθένα. Για να πάρεις (αναιρείν) ένα πιόνι, έπρεπε να το αποκλείσεις (περιλαμβάνειν, αποκλείν, συγκλείν) ανάμεσα σε δύο δικά σου πιόνια, ούτως ώστε να του κόψεις την δυνατότητα της οπισθοχώρησης (αποτέμνεσθαι). Οι κινήσεις που έκανε ο παίκτης για να προχωρήσει (εισάγειν, τιθέναι την ψήφον), να οπισθοχωρήσει (ανατιθέναι), να αλλάξει θέση (μετατιθέναι, μεταπεττεύειν) και να μη δώσει στον αντίπαλο τη δυνατότητα πλεονεκτήματος (κρείττον διδόναι) πλούτισαν τη γλώσσα με παρομοιώσεις, παροιμίες που πιστοποιούσαν τη μεγάλη αγάπη που έτρεφαν οι αρχαίοι γιαυτό το παιχνίδι. Η νίκη είχε μεγαλύτερη αξία εφόσον ο παίκτης είχε θυσιάσει όσο το δυνατόν λιγότερα πιόνια για να την επιτύχει. Το παιχνίδι θεωρούνταν δύσκολο και αυτοί που ξεχώριζαν ως ξεκάθαρα ανώτεροι σπάνιζαν». Κατά τον Hett ο Πλάτωνας αναφερόμενος σε αυτό το παιχνίδι υποστηρίζει ότι κανένας πραγματικά δεν θα μπορούσε να είναι καλός παίκτης, εκτός, και αν, εξασκούνταν, συστηματικά, από την παιδική του ηλικία. Πριν από 4000 χρόνια στην Κνωσό παιζόταν ένα περίπλοκο πνευματικό παιχνίδι πάνω σε άβακα πολυτελούς κατασκευής με πλαίσιο από ελεφαντόδοντο, με τετραγωνάκια από ασήμι και χρυσό και ένα πλαίσιο από εβδομήντα δύο μαργαρίτες που ήταν φτιαγμένες από πολύτιμο μέταλλο ή πολύτιμο λίθο. Ο άβακας αυτός ανήκει στα ευρήματα που έφερε στο φως η

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 52

ανασκαφική σκαπάνη του Α. Έβανς ο οποίος τον ταύτισε αμέσως με το ζατρίκιο, που επιπλέον το ταυτίζει με το παιχνίδι πόλεις. Με την κυβεία περνάμε στην κατηγορία τυχερών παιχνιδιών. Υπήρχαν βέβαια επιτραπέζια παιχνίδια στα οποία με τη βοήθεια των κύβων μετακινούνταν τα διάφορα πιόνια, ανάλογα με τους αριθμούς που προέκυπταν από το ρίξιμο των ζαριών. Αυτά ήταν επιτραπέζια παιχνίδια, πνευματικού συνήθως περιεχομένου και καθόλου παιχνίδια τύχης. Αντίθετα με την ονομασία κυβεία αναφερόμαστε σε όλα τα παιχνίδια που παίζονται μόνο με τα ζάρια και είχαν ως στόχο το κέρδος, δηλαδή στα τυχερά παιχνίδια. Η κυβεία παιζόταν από πολύ παλιά και εφευρέτης του παιχνιδιού θεωρείται ο ομηρικός ήρωας Παλαμήδης. Οι κύβοι είχαν έξι πλευρές και σε κάθε μια υπήρχε κάποιος αριθμός από το 1 ως το 6, ώστε το άθροισμα των απέναντι πλευρών να είναι πάντα επτά. Ο άσσος ήταν η πιο κακή ζαριά, λεγόταν «δυσβολώτατος» και μερικές φορές και «κύβος» όπως και ολόκληρο το ζάρι. Η καλύτερη ζαριά ήταν φυσικά το 6, η εξάς, που ονομαζόταν «ευβολώτατος». Ανάμεσα στις δύο ζαριές υπήρχε το δύο (δυάς), το τρία (τριάς), το τέσσερα (τετράς), και το πέντε (πεντάς). ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΦΑΙΡΙΣΗΣ: Πρόκειται για την πιο εξειδικευμένη κατηγορία παιχνιδιών και την παλαιότερη σε όλο τον κόσμο αλλά και την πιο δημοφιλή. Η σφαίρα διαθέτει το τέλειο σχήμα, μπορεί να μετακινηθεί προς κάθε κατεύθυνση, είναι απόλυτα συμμετρική και ισορροπημένη, επαληθεύει την αρχή ότι όλα κινούνται συνεχώς («τα πάντα ρεί»), έχει ταυτιστεί με τους μύθους των λαών π.χ. τον ήλιο, τη σελήνη, τη γη, οι αστέρες και οι πλανήτες έχουν σφαιρικό σχήμα κ.α. Ο Όμηρος περιγράφει πως η πριγκίπισσα των Φαιάκων Ναυσικά να παίζει μαζί με τις φίλες της το τόπι, σύμφωνα με τον Hett. Έτσι, αρκετά παιχνίδια σφαίρισης ήταν κοινά για αγόρια και κορίτσια αν και κάποια από αυτά κατέληγαν σε σφαιρομαχία ή σφαιρομάχια όπως το κερητίζειν ήταν δηλαδή αρκετά βίαια. Στο παιχνίδι αυτό οι παίκτες προσπαθούν με καμπυλωτά ραβδιά να σύρουν προς το μέρος τους την μπάλα, κινήσεις που θυμίζουν το σημερινό χόκεϊ. Ο έλληνας αρχαιολόγος Μ. Οικονόμος προτείνει την ονομασία κερητίζειν γιατί ο Πλούταρχος αναφέρει ένα χάλκινο άγαλμα του Ισοκράτη κερητίζων που πιθανότατα σημαίνει ότι το αγόρι έπαιζε με μπάλα και χρησιμοποιούσε ένα καμπύλο μπαστούνι. Ένα άλλο παιχνίδι με μπάλα που έπαιζαν οι αρχαίοι ήταν η επίσκυρος ή κοινή μπάλα (επίκοινος) ή μπάλα των εφήβων (εφηβική), επειδή ήταν βίαιο παιχνίδι και δεν άρμοζε σε 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 53

παιδιά. Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως επρόκειτο περισσότερο για σφαιρομαχίες και λιγότερο για παιχνίδι τέρψης ή επιδεξιότητας. Κατά τον Πολυδεύκη οι παίκτες χωρίζονταν σε δύο ομάδες και έπαιρναν θέση πίσω από μια γραμμή που τη χάραζαν στο έδαφος μ’ένα μυτερό χαλίκι, το σκύρον , εξ ου και επίσκυρος γραμμή. Πάνω στη γραμμή τοποθετούσαν τη μπάλα και σε απόσταση 10 -20 μέτρων από την επίσκυρο γραμμή χάραζαν δύο άλλες γραμμές που ήταν τα όρια μέσα στα οποία έπρεπε να κινούνται οι δύο ομάδες. Αυτοί που έπαιρναν πρώτοι την μπάλα (προαναιρείσθαι) προσπαθούσαν να την πετάξουν (ρίπτειν, βάλλειν) με δύναμη πάνω από τους παίκτες της αντίπαλης ομάδας, με στόχο να τους αναγκάσουν να βγουν έξω από τον οριοθετημένο χώρο και να χάσουν. Αντίθετα, οι παίκτες της άλλης ομάδας προσπαθούσαν να διακόψουν την πορεία της μπάλας (επιδράσσεσθαι) και να τη στείλουν πίσω (αντιβάλλειν) απ’όπου είχε έρθει. Όποια ομάδα κέρδιζε έπαιρνε πόντο, ενώ τα μέλη της χαμένης ομάδας έπρεπε να εκτελέσουν την ποινή του εφεδρισμού δηλαδή ήταν υποχρεωμένα να μεταφέρουν στις πλάτες τους νικητές για ορισμένη απόσταση. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Η συμμετοχή των παιδιών στα παιχνίδια αποτελεί ένστικτο για μια σθεναρή φυλή. Ειδικότερα, οι Αρχαίοι Έλληνες ήταν αυτοί που αναγνώρισαν την κοινωνική διάσταση του παιχνιδιού και ανακάλυψαν τη σημαντική του σημασία για την ανάπτυξη ελεύθερης βούλησης, της οξυδέρκειας, της εμπιστοσύνης στον συμπαίκτη, της αποδοχής στον αρχηγό κ.λ.π. Όλα αυτά οδήγησαν στην δημιουργία εθνικού χαρακτήρα, παράλληλα όμως επηρέασαν και τον υπόλοιπο κόσμο. Σε αυτή την εργασία δεν διεκδικείται η ελληνική καταγωγή όλων των παιχνιδιών που έφτασαν στις μέρες μας είτε όπως ακριβώς παίζονταν από τους Αρχαίους Έλληνες, είτε ως εξελιγμένες μορφές αυτών που έπαιζαν τα παιδιά τότε. Σημασία έχει να αναγνωρίσουμε ότι η δομή των παιχνιδιών που χρησιμοποιεί κάθε κοινωνία για να ψυχαγωγήσει ή να εκπαιδεύσει τους νέους της αντικατοπτρίζει τις πολιτικές και πολιτιστικές της δομές και την εκάστοτε κοινωνική της οργάνωση. Γιαυτό είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τα παιχνίδια με τα οποία έπαιζαν τα παιδιά ώστε να εξάγουμε τα σωστά συμπεράσματα, για να αναλύουμε τις συμπεριφορές, για να μαθαίνουμε από την Ιστορία, για να αντιλαμβανόμαστε τις ρίζες μας και για να γινόμαστε όλο και καλύτεροι. Σε ένα μικρό βαθμό στην παρούσα εργασία μπορεί να θαυμάσει κανείς την υπέροχη ελληνική φύση, την δυναμικότητα της σύλληψης, τη ζωντάνια του πνεύματος, το σεβασμό στην παιδική ηλικία 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 54

και τις πραγματικές της ανάγκες, γεγονότα που δικαιολογούν αρκετά είτε την ευστροφία και την δημιουργικότητα των Αρχαίων Ελλήνων, αν πρόκειται για αποκλειστικά δικές τους επινοήσεις ή ακόμη και την ελευθερία, το δυναμισμό στην κριτική σκέψη και την έλλειψη του φόβου που τους διακατείχε ώστε να ενστερνίζονται κάθε ξενόφερτο που θεωρούσαν ότι θα μπορούσε να βοηθήσει στην πνευματική και ηθική τους ανάπτυξη. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Αργυριάδη, Μ., 1991, Η κούκλα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, εκδόσεις Λούση Μπαρτζιώτη, Αθήνα 2. Κακριδής, Ι. Θ., 1987, Ελληνική Μυθολογία, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 3. Λάζος, Χρ., 2002, Παίζοντας στο χρόνο, Εκδόσεις Αίολος, Αθήνα.

4. Λαμπρινίδης, Μιχ. 1950, Παυσανίας, Αθήνα.

5. Πολυδεύκης, Ονομαστικόν, Θ΄ 18.

6. Ραγκαβής, Κλ., 1997, Ο καθ’ Όμηρον οικιακός βίος, εκδόσεις Δημιουργία, Αθήνα.

7. Χρυσάφης, Ι., 1965, Η Γυμναστική των Αρχαίων, εκδόσεις της Εθνικής Ακαδημίας Σωματικής Αγωγής, Αθήνα.

8. Caillois, Roger, «Les Jeux et les hommes», Gallimard , 1958 9. Hett, W., « The games of the Greek Boy ».

10. Lafaye, G., «Ludi», D/S, τόμος IV, 1356.

11. May, Roland, « Les jeux de table dans l’antiquité » D.A. 18 – 33.

12. Poplin, Francois, «Les jeux d’osselets antiques», D.A., 47.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 55

Μέρος Β - Section B Applications, experiences, good practices, educational activities

“The value of respect, trust, justice and equality as a deterring factor of school violence” «Οι αξίες του σεβασμού, της εμπιστοσύνης, της δικαιοσύνης και της ισότητας ως ανασταλτικός παράγοντας σχολικής βίας» Chouliara Xanthie 1 , Kokkali Anna 2 , Toliopoulos Nikolaos 3 , Gourgouris Dimitrios

4

Χουλιάρα Ξανθή, Κόκκαλη Άννα, Τολιόπουλος Νικόλαος, Γουργούρης Δημήτριος 1.xchouliara@sch.gr 2. anna.kokkali86@gmail.com 3. ndasteach3@gmail.com 4. dimitrisgourgouris@yahoo.com Δ.Σ. Ορεινής Ζώνης Ζακύνθου Primary School of Highland Zone of Zakynthos Περίληψη: Ο σκοπός της εργασίας είναι η εκπαιδευτική αξιοποίηση των αξιών του σεβασμού, της εμπιστοσύνης, της δικαιοσύνης και της ισότητας και η σύνδεση των παραπάνω αξιών με την αντιμετώπιση της σχολικής βίας. Προς αυτή την κατεύθυνση έχουν αναπτυχθεί οι ακόλουθες ενότητες : το σχολείο μας, ποιοι είμαστε, οι αξίες του σεβασμού, της εμπιστοσύνης, της δικαιοσύνης και της ισότητας, η έννοια της σχολικής βίας, δραστηριότητες αξιοποίησης των αξιών ως ανασταλτικών παραγόντων της σχολικής βίας, τα αποτελέσματα που προέκυψαν και οι τρόποι αξιολόγησης των αποτελεσμάτων αυτών. Λέξεις κλειδιά: σεβασμός, της εμπιστοσύνη, της δικαιοσύνη, ισότητα, σχολική βία

Abstract : The aim of this paper is the educational development of the values of respect, trust, justice and equality. Also the connection of the above values with the confrontation of school violence. According to our aims the structure of the paper is a)Our school, b)Who we 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 56

are, c)The values of respect, trust, justice and equality, d)School violence, e) Activities of usability of the values as deterring factor of school violence, f) The results that came of and g)Ways of evaluation of the results Key words : values, respect, trust, justice, equality, school violence

Our school Our school is called Primary School of Highland Zone and is located in the village of Agios Leontas in the west side of the island Zakynthos. The school has positions for 4 primary teachers, one gymnastics teacher and one English teacher.

Who we are The school year 2013 – 2014 we were occupied with the mater of school violence and we tried to find ways to sensitize our pupils. In our school worked this school year the below teachers: •

1st Class: Toliopoulos Nikolaos

•

2nd Class: Chouliara Xanthie (Headmistress of the school)

•

3rd – 4th Class: Anna Kokkali

•

5th – 6th Class: Gourgouris Dimitrios

The values of respect, trust, justice and equality The value of respect is the care of not undermining, not violating something that is supposed to be important for someone and the feeling of deep appreciation and admiration for someone as an acknowledge of his value trust expressed as the faith in the abilities or virtues of another person. Requires the sincere expression in interpersonal relationships and lack of fear of association. Justice is the property or attribute of the right, the administration of law, the objective and impartial application and enforcement of laws and the absence of inequality and injustice. Equality is about the fair and equal treatment regardless of gender, religion and ethnicity. Same treatment regarding the rights, benefits, obligations and opportunities and acceptance of diversity and abilities of each individual

School Violence Bullying 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 57

According to Olweus, school violence is observed when a child “is exposed, repeatedly and over time, to negative actions by one or more persons.“ School violence was studied for the first time in 1978 in Norway. In school violence are involved: •

The child that accepts violence

•

The child that uses violence against others

•

The child “spectator”

•

teachers

•

parents

Activities of usability of the values as deterring factor of school viole nce 1. Closing eyes and guidance from the classmate 2. Breaking of chain 3. Bonded circle

Results from the activities •

In the closing of eyes the students were guiding without speaking their blind classmate and managed to overcome all the obstacles with success.

•

In the breaking of the chain the students followed the instructions and they didn’t let the smallest group come into the bigger one.

•

In the bonded circle the students hold it even though we were asking them to go away one from each other and independently from the person that they had next to them.

Ways of evaluation of the results •

In the 1st activity the students had to show trust and let themselves in the guidance of their classmate. They were asked if they were feeling safe when they were walking with closed eyes and almost everyone answered positively.

•

In the 2nd activity with questions and discussion they thought about the way they were not letting the smaller group get into the bigger one, and they answered that they realized hoe is the feeling of exclusion.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 58

•

In the 3rd activity they realized that when they are bonded and together they have more power and it doesn’t matter who is next to them (equality).

References: Bodine, R. J., Crawford, D. K., & Schrumpf, F. (2002). Creating the peaceable school : A comprehensive program for teaching conflict resolution : Program guide (2nd ed.).

Champaign, Ill.: Research Press.

Canadian Association of Principals, Shannon, M. M., & McCall, D. S. (2001). School discipline/codes of conduct and zero tolerance. Ottawa: The Association.

Capozzoli, T., & McVey, R. S. (1999). Kids killing kids : Managing violence and gangs in schools. Boca Raton, Fla.: St. Lucie Press.

Davies, L. (2004). Education and conflict : Complexity and chaos. London ; New York: RoutledgeFalmer.

Jones, T. S., & Compton, R. (Eds.). (2003). Kids working it out : Strategies and stories for making peace in our schools (1st ed.). San Francisco: Jossey-Bass.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 59

“The value of respect, trust, justice and equality as a deterring factor of school violence” «Οι αξίες του σεβασμού, της εμπιστοσύνης, της δικαιοσύνης και της ισότητας ως ανασταλτικός παράγοντας σχολικής βίας» Chouliara Xanthie 1 , Kokkali Anna 2 , Toliopoulos Nikolaos 3 , Gourgouris Dimitrios

4

Χουλιάρα Ξανθή, Κόκκαλη Άννα, Τολιόπουλος Νικόλαος, Γουργούρης Δημήτριος 1.xchouliara@sch.gr 2. anna.kokkali86@gmail.com 3. ndasteach3@gmail.com 4. dimitrisgourgouris@yahoo.com Δ.Σ. Ορεινής Ζώνης Ζακύνθου Primary School of Highland Zone of Zakynthos Abstract : The aim of this paper is the educational development of the values of respect, trust, justice and equality. Also the connection of the above values with the confrontation of school violence. According to our aims the structure of the paper is a)Our school, b)Who we are, c)The values of respect, trust, justice and equality, d)School violence, e) Activities of usability of the values as deterring factor of school violence, f) The results that came of and g)Ways of evaluation of the results Key words: values, respect, trust, justice, equality, school violence Περίληψη: Ο σκοπός της εργασίας είναι η εκπαιδευτική αξιοποίηση των αξιών του σεβασμού, της εμπιστοσύνης, της δικαιοσύνης και της ισότητας και η σύνδεση των παραπάνω αξιών με την αντιμετώπιση της σχολικής βίας. Προς αυτή την κατεύθυνση έχουν αναπτυχθεί οι ακόλουθες ενότητες : το σχολείο μας, ποιοι είμαστε, οι αξίες του σεβασμού, της εμπιστοσύνης, της δικαιοσύνης και της ισότητας, η έννοια της σχολικής βίας, δραστηριότητες αξιοποίησης των αξιών ως ανασταλτικών παραγόντων της σχολικής βίας, τα αποτελέσματα που προέκυψαν και οι τρόποι αξιολόγησης των αποτελεσμάτων αυτών. Λέξεις κλειδιά: σεβασμός, της εμπιστοσύνη, της δικαιοσύνη, ισότητα, σχολική βία Το σχολείο μας 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 60

Το σχολείο μας είναι το Δημοτικό Σχολείο Ορεινής Ζώνης και βρίσκεται στο χωριό Άγιος Λέοντας, στη δυτική πλευρά του νησιού της Ζακύνθου. Το σχολείο αποτελείται από τέσσερις εκπαιδευτικούς τάξης, ένα γυμναστή και έναν εκπαιδευτικό Αγγλικής Γλώσσας. Ποιοι είμαστε Τη σχολική χρονιά 2013-2014 ασχοληθήκαμε με το θέμα της σχολικής βίας και αναζητήσαμε τρόπους ώστε να ευαισθητοποιήσουμε τους μαθητές μας. Στο σχολείο μας υπηρέτησαν το παρόν σχολικό έτος οι εξής εκπαιδευτικοί: •

Α΄ τάξη: Τολιόπουλος Νικόλαος

•

Β΄ τάξη: Χουλιάρα Ξανθή (Διευθύντρια του Σχολείου)

•

Γ΄- Δ΄ τάξη: Κόκκαλη Άννα

•

Ε΄ - ΣΤ΄ τάξη: Γουργούρης Δημήτριος

Οι αξίες του σεβασμού, της εμπιστοσύνης, της δικαιοσύνης και της ισότητας 1. Η αξία του σεβασμού •

η φροντίδα να μη θίγεται, να μην παραβιάζεται κάτι που θεωρείται σημαντικό για κάποιον

•

συναίσθημα βαθιάς εκτίμησης και θαυμασμού προς κάποιον ως αναγνώριση της αξίας του 2. Εμπιστοσύνη

•

Η εμπιστοσύνη εκφράζεται ως η πίστη στις ικανότητες ή στις αρετές κάποιου. Προϋποθέτει την ειλικρινή έκφραση στις διαπροσωπικές σχέσεις και την έλλειψη του φόβου της συναναστροφής.

3. Δικαιοσύνη

•

η ιδιότητα ή το γνώρισμα του δικαίου, του ορθού.

•

η απονομή του δικαίου, η αντικειμενική κι αμερόληπτη εφαρμογή και τήρηση των νόμων

•

η απουσία ανισοτήτων και αδικίας 4. Ισότητα

•

Δίκαιη και ίση μεταχείριση ανεξάρτητα από φύλο, θρησκεία και εθνικότητα

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 61

•

Ίδια αντιμετώπιση όσον αφορά τα δικαιώματα, τις παροχές, τις υποχρεώσεις και τις ευκαιρίες

•

Αποδοχή της διαφορετικότητας και των ικανοτήτων του κάθε ατόμου

Σχολική Βία Σχολικός εκφοβισμός Σύμφωνα με τον Olweus, σχολική παρατηρείται όταν ένα παιδί «εκτίθεται, κατ’ επανάληψη και σε διάρκεια χρόνου, σε αρνητικές πράξεις από ένα ή περισσότερα άτομα». Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού μελετήθηκε για πρώτη φορά το 1978 στη Νορβηγία. Εμπλέκονται πολλά μέρη: •

Το παιδί που δέχεται βία

•

Το παιδί ή ομάδα παιδιών που ασκεί βία

•

Το παιδί θεατής

•

Οι εκπαιδευτικοί

•

Οι γονείς

Δραστηριότητες αξιοποίησης των αξιών ως ανασταλτικών παραγόντων της σχολικής βίας 1. Κλείσιμο ματιών και καθοδήγηση από το συμμαθητή 2. Σπάσιμο αλυσίδας 3. Ενωμένος κύκλος Αποτελέσματα από τις δραστηριότητες •

Στη δραστηριότητα κλεισίματος ματιών οι μαθητές καθοδηγούσαν χωρίς ομιλίες το συμμαθητή τους που δεν έβλεπε και κατάφεραν να περάσουν από τα εμπόδια με επιτυχία.

•

Στη δραστηριότητα σπασίματος αλυσίδας ακολούθησαν τις οδηγίες και δεν άφηναν την μικρότερη ομάδα να εισχωρήσει στη μεγαλύτερη.

•

Στη δραστηριότητα του ενωμένου κύκλου οι μαθητές κράτησαν ενωμένο τον κύκλο όσο κι αν τους ζητούσαμε να απομακρυνθούν ο ένας από τον άλλον και ανεξάρτητα με αυτόν που είχαν δίπλα τους.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 62

Τρόποι αξιολόγησης των αποτελεσμάτων •

Στην 1η δραστηριότητα, οι μαθητές έπρεπε να δείξουν εμπιστοσύνη και να αφεθούν στην καθοδήγηση του συμμαθητή τους. Ρωτήθηκαν κατά πόσο ένιωθαν ασφάλεια και εμπιστοσύνη την ώρα που περπατούσαν με κλειστά μάτια και σχεδόν όλοι απάντησαν θετικά.

•

Στη 2η δραστηριότητα με ερωταπαντήσεις και συζήτηση προβληματίστηκαν για το λόγο που δεν άφηναν τη μικρότερη ομάδα να μπει στη μεγαλύτερη και απάντησαν ότι ένιωσαν πώς είναι το συναίσθημα του αποκλεισμού.

•

Στην 3η δραστηριότητα απάντησαν ότι κατάλαβαν πως ενωμένοι έχουν περισσότερη δύναμη και πως δεν έχει σημασία ποιος είναι στη διπλανή θέση (ισότητα).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Bodine, R. J., Crawford, D. K., & Schrumpf, F. (2002). Creating the peaceable school : A comprehensive program for teaching conflict resolution : Program guide (2nd ed.).

Champaign, Ill.: Research Press.

Canadian Association of Principals, Shannon, M. M., & McCall, D. S. (2001). School discipline/codes of conduct and zero tolerance. Ottawa: The Association.

Capozzoli, T., & McVey, R. S. (1999). Kids killing kids : Managing violence and gangs in schools. Boca Raton, Fla.: St. Lucie Press.

Davies, L. (2004). Education and conflict : Complexity and chaos. London ; New York: RoutledgeFalmer.

Jones, T. S., & Compton, R. (Eds.). (2003). Kids working it out : Strategies and stories for making peace in our schools (1st ed.). San Francisco: Jossey-Bass.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 63

«Με ποια μέσα η Ξενοπούλειος παιδική βιβλιοθήκη του Δήμου Ζακύνθου συμβάλλει στη καλλιέργεια αξιών» « The ways in which the children’s library contributes to the cultivation of values” Εισηγητές : Κατσαϊτου Αλεξάνδρα: Νηπιαγωγός : katsaitou@sch.gr Κλαυδιανού Άννα : Βιβλιοπώλης annaklavdianoy@hotmail.gr

Abstract The ways in which “Χenopoulios”, the children’s library, contributes to the cultivation of values. A small history of establishment voluntary action and activities about the books. Περίληψη Η παιδική Δημοτική βιβλιοθήκη ξεκίνησε τη λειτουργία της με εθελοντική προσφορά το καλοκαίρι του 2010. Εγκαινιάστηκε στις 11 Δεκεμβρίου του 2011 (παγκόσμια ημέρα των δικαιωμάτων του παιδιού). Στεγάζεται στο ισόγειο του μουσείου Γρηγορίου Ξενόπουλου και ήταν ένα όνειρο του τέως δημάρχου Ανδρέα Λαδικού. Οι εκπαιδευτικοί εθελοντές μέσα στις προσφερόμενες δράσεις ασχολήθηκαν και με τις αξίες στους παρακάτω τομείς: 

Συνεργασία-εθελοντισμός



Υπευθυνότητα



Σεβασμός στη διαφορετικότητα



Σεβασμός στη τοπική ιστορία και παράδοση



Αξία στη ταυτότητα του κάθε λαού



Αγάπη



Ειρήνη



Αλληλεγγύη

Στόχος των δράσεων ήταν η ανάπτυξη συνεργασίας, η καλλιέργεια σεβασμού αλλά και φιλαναγνωσίας καθώς και η διατήρηση της τοπικής παράδοσης μέσα από ένα σύστημα αξιών.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 64

Εργαλεία ήταν κυρίως το βιβλίο και η επαφή με τις αντίστοιχες ομάδες (τρίτη ηλικία, αλλοδαποί γονείς και παιδιά με ειδικές ανάγκες). Εισαγωγή Η εφαρμογή των αξιών στη βιβλιοθήκη ξεκίνησε στην αρχή «άτυπα» χωρίς τη γνωριμία με το πρόγραμμα «living values” με πρώτο ερέθισμα την ανάγκη διατήρησης της ιστορίας του μουσείου Γ. Ξενόπουλου και τη δημιουργία μουσειοσκευής έτσι ώστε να γίνεται προσιτή η επίσκεψη των ενδιαφερομένων σχολείων μια και η ξενάγηση στηρίχτηκε στα βιωματικά παιχνίδια (υπευθυνότητα-συνεργασία). Στη συνέχεια η επαφή: με τη Τρίτη ηλικία και η καταγραφή των λαϊκών παραμυθιών (σεβασμός), με τους αλλοδαπούς γονείς και η γνωριμία με τον πολιτισμό τους και τα παραμύθια τους (ενότητα) αποτέλεσαν ένα μεσαίο στάδιο. Τέλος η γνωριμία μας με το πρόγραμμα του ALIVE μας έδωσε την ευκαιρία να ασχοληθούμε και με τις αξίες : Αγάπη, Ειρήνη, Αλληλεγγύη, Ελευθερία έχοντας πάντα βοηθούς μας τα βιβλία!!! Για αυτό η παρουσίαση μας συγκαταλέγεται στη περίπτωση κατηγορίας Β (εφαρμογές, εμπειρίες, καλές πρακτικές, εκπαιδευτικές δραστηριότητες). Μέθοδος. Το σύνολο των εγγεγραμμένων παιδιών είναι 1700, κάθε μήνα ανακοινώνεται στα μέλη ένα πρόγραμμα εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Την χρονιά 2012-13 κάθε μήνα υπήρχε αφιέρωμα στη παράδοση με καλεσμένους και αναφορές στα ήθη έθιμα και τις παραδόσεις της πατρίδας μας και του νησιού μας ιδιαίτερα, καθώς επίσης και το Balcan express με παραμύθια και γνωριμία με τους πολιτισμούς των γειτόνων λαών. Η συμμετοχή των παιδιών ήταν αρκετά καλή (25 παιδιά περίπου στη κάθε συνάντηση). Επίσης από το 2012-2014 (Οκτώβριο με Απρίλιο) «το παραμύθι του νόνου και τση νόνας » με καταγραφή τους και εικονογράφηση από τα παιδιά της βιβλιοθήκης αλλά και συναντήσεις με τα παιδιά του ΚΔΑΠ και ΟΔΑΖ (2013-2014) Όλες οι δράσεις διεξήγοντο αλλά και σχεδιάζονταν από εθελοντές. Τα εποπτικά μέσα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν: κασετόφωνο εγγραφής, βιβλία, μουσική, φωτογραφία, ηλεκτρονικός υπολογιστής.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 65

Τα παιδιά μέσα από τη βιωματικές δραστηριότητες ήρθαν σε επαφή με βασικές ανθρώπινες αξίες (αγάπη, σεβασμό, ισοτιμία, αποδοχή, συνεργασία), με ευχάριστο τρόπο. Οι στόχοι του προγράμματος πραγματοποιήθηκαν στο σύνολό τους. Αποτελέσματα, συμπεράσματα Η ύπαρξη και η δράση της παιδικής βιβλιοθήκης βρήκε μεγάλη ανταπόκριση τόσο στα παιδιά, όσο και στις οικογένειές τους αλλά και σε ολόκληρο το νησί και όχι μόνο!! Τα 3600 παιδιά που επισκέφτηκαν τα πρωινά τη βιβλιοθήκη μας και έπαιξαν παιχνίδια φιλαναγνωσίας,

τοπικής

ιστορίας,

περιβαλλοντικά

ήταν

μια

καλή

αρχή

στην

ευαισθητοποίηση τους αλλά ήταν μόνο η αρχή και αυτό γιατί θα πρέπει να υπάρξει και συνέχεια και καλή συνεργασία με τα σχολεία αλλά και τις οικογένειες των παιδιών. Βιβλιογραφία Τα βιβλία που χρησιμοποιήθηκαν στις παραπάνω δράσεις υπάρχουν στη παιδική βιβλιοθήκη και περιγράφονται παρακάτω: «αγάπη είναι ……» του Charles M. Schulz, Εκδ. Ερευνητές «ΕΙΡΗΝΗ» του Αριστοφάνη της Σοφίας Ζαραμπούκα «όταν νοιάζομαι για τους άλλους» C. M. Spelman, εκδ. Παπαδόπουλος «ο Κίμωνας σε αποστολή διάσωσης» Γ. Τσορώνη-Βασιλειάδη ,εκδ. Σαβάλλας «το παγκάκι που ήθελε να γίνει βάρκα» Εύα Ιεροπούλου, εκδ.Μεταίχμιο «δώσε την αγάπη» Αγγελική Βαρελλά , εκδ. Πατάκης «Ο ανδρείος Αχιλλέας» Γ. Ξενόπουλος, εκδ. Βλάσση Αυτοβιογραφικά κείμενα (1919-1948)ΤΟΜΟΣ Α, Β Η ζωή μου σαν μυθιστόρημα-Αυτοβιογραφία. Γ. Ξενόπουλος «Ο κόκκινος βράχος » εκδ. Βλάσσης ,του Γ.Ξενόπουλου «ο κύριος Σπουργίτης» του Γ. Ξενόπουλου, εκδ. Βλάσση «η διάπλαση των παίδων» Γ. Ξενόπουλου «Κοινωνικός και πνευματικός βίος Κεριωτών» Α. Κατσαϊτου ,εκδ. Τρίμορφο “Living values activities for children ages 3-7” Diane Tillman and Diana Hsu

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 66

H ΚΑΤΑΚΟΡΥΦ ΟΣ ΣΤΗΡΙΞΗ… ΚΑΙ ΟΙ ΑΞΙΕΣ ΖΩΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Πολλάτου Ελιζάνα1 και Καραδήμου Κων/να2 1

επίκουρος καθηγήτρια Σ.Ε.Φ.Α.Α., Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τρίκαλα 2

Ε.Ε.Π., Σ.Ε.Φ.Α.Α., Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τρίκαλα

HANDSTAND … AND LIVING, EDUCATIONAL VALUES Elisana Pollatou1 & Konstantina Karadimou2 1

assistant professor, Department of Physical Education & Sport Science, University of Thessaly, Trikala, Greece 2

educational staff, Department of Physical Education & Sport Science, University of Thessaly, Trikala, Greece

Department of Physical Education & Sport Science, University of Thessaly, Trikala, Greece Εισαγωγή Ο όρος ‘Living Values in Education’ (είτε κυριολεκτικά είτε με ελαφρά παράφραση) μπορεί να αποδοθεί με ποικίλες έννοιες στην ελληνική γλώσσα, όπως : ‘αξίες ζωής στην εκπαίδευση’, ‘ζώντας με τις αξίες στην εκπαίδευση’ ή ‘ ζώσες αξίες στην εκπαίδευση’. Σε όλες τις περιπτώσεις, αντικατοπτρίζει εν πολλοίς, το έργο που θα μπορούσε να επιτελείται σε όλες τις βαθμίδες της ελληνικής εκπαίδευσης, αποδίδοντας με τον καλύτερο τρόπο κάθε ρηματικό τύπο της λέξης ΖΩΗ. Βασική

προϋπόθεση γι αυτό

όμως, είναι ότι οι

εκπαιδευτικοί πρέπει να κατανοήσουν και να εκτιμήσουν τη σημαντικότητα της θέσης τους και την επίδραση που μπορεί να έχει η συμπεριφορά τους στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των μαθητών. Οι τρόποι που επιτελείται το εκπαιδευτικό έργο ποικίλουν ανά περίπτωση και κατά αντικείμενο. Αδιαμφισβήτητο ρόλο παίζει το επίπεδο της εν γένει παιδείας και καλλιέργειας που κατέχει ο εκπαιδευτικός, ώστε να δράττεται οποιασδήποτε ευκαιρίας όχι μόνο για μετάδοση της πληροφορίας και της γνώσης αλλά και για εμπέδωση αξιών ζωής. Τα μέσα που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο καθείς σχετίζονται

όχι μόνο με το καθεαυτό γνωστικό

αντικείμενο, αλλά και με τον τρόπο προσαρμογής του στο εκάστοτε εκπαιδευτικό ή γενικότερο

περιβάλλον,

όπως

και με

τη δυνατότητα συνδυασμού

διαφορετικών

αντικειμένων.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 67

Εφαρμογή πρακτικής μεθοδολογίας Στο παρόν κείμενο παρουσιάζεται μια προσπάθεια εκμάθησης της κινητικής δεξιότητας της κατακόρυφου στήριξης, κατά τη διδασκαλία της οποίας, παρέχονται ερεθίσματα κατανόησης και προαγωγής ποικίλων εκπαιδευτικών αξιών προς τους ασκούμενους. Βασική προϋπόθεση πριν την εφαρμογή της, είναι η εξασφάλιση των κατάλληλων βοηθητικών μέσων, ώστε να εκλείψει κάθε πιθανότητα που θα έθετε σε κίνδυνο τη σωματική ακεραιότητα των μαθητών (π.χ. κατάλληλο μαλακό έδαφος ή δάπεδο, ικανοποιητικός αριθμός συνασκουμένων για παροχή βοήθειας, φιλικό κλ ίμα εμπιστοσύνης και ενθάρρυνσης της προσπάθειας). Η εκμάθηση της δεξιότητας μπορεί να απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 4-12 ετών (αλλά και μεγαλύτερης ηλικίας άτομα), ανεξάρτητα από σωματικούς δείκτες ύψους, βάρους και φυσικά, φύλου. Η φύση της κατακόρυφου στήριξης είναι από μόνη της μια ανατροπή καθώς τα χέρια αλλάζουν ρόλους… με τα πόδια. Πιο συγκεκριμένα, η φυσιολογική, όρθια θέση μας, κατά την οποία το σώμα μας στηρίζεται στα πόδια μας, ανατρέπεται και τα χέρια, είναι αυτά που αναλαμβάνουν τη στήριξη του σώματος. Σε κάθε λοιπόν προσπάθεια διδασκαλίας της συγκεκριμένης δεξιότητας δύνανται να εξαίρονται οι παρακάτω εκπαιδευτικές αξίες : 

σεβασμός και αγάπη για τον συνασκούμενο,



υπευθυνότητα στην παροχή βοήθειας για την εκτέλεση της δεξιότητας,



εμπιστοσύνη (στον εαυτό μου και στους άλλους), σιγουριά, προστασία,



συνεργασία για την επίτευξη του στόχου,



αυτοκυριαρχία για τη σωστή διαχείριση των μελών του σώματος,



επαναπροσδιορισμός της ισορροπίας, ένεκα της σωστής κατανομής του βάρους του σώματος, στα χέρια



τιμιότητα, διότι αν « κλέψω» στην εκτέλεση, θα πέσω,



απλότητα στη διαχείριση των μελών του σώματος και στην εκτέλεση της κίνησης (ένας άξονας : εγκάρσιος, ένα επίπεδο: προσθιοπίσθιο)



ενότητα μεταξύ των μελών του σώματος αλλά και μεταξύ των παιδιών που αλληλοβοηθιούνται στην εκτέλεση της άσκησης,



υπέρβαση του φόβου, διότι στηρίζομαι στα χέρια μόνος μου, ελέγχω το σώμα μου, νοιώθω ευτυχής και ικανοποιημένος.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 68

Στο πλαίσιο της ιδέας ‘όλοι μπορούμε’, δεν αποκλείεται κανένας, ούτε καν εκείνα τα άτομα που έχουν φυσικούς περιορισμούς λόγω σωματικών ή νοητικών δυσχερειών. Από τη θέση του ο καθένας μπορεί να προσφέρει και να βιώσει ικανοποίηση για την υπέρβαση των ορίων του αλλά και την προσφορά βοήθειας προς τους άλλους. Με την κατακόρυφο στήριξη, το αδύνατο γίνεται μαγικό και

ο κόσμος αποκτά μια εντελώς διαφορετική

προοπτική: τον βλέπουμε ανάποδα! Και αυτό μπορεί να αλλάξει και τη γενικότερη στάση μας προς τη ζωή!. Προτεινόμενη βιβλιογραφία: 

(1)



Diane Tillman &Diana Hsu (2000). Living values activities for children .Ages 3-7

http://www.unesco.org/education/tlsf/mods/theme_d/mod22.html

(with activities from educators around the world). Living values ;An educational program, Inc. Publisher:Health Communications,Inc., 3201 S.W.15th Street, Deerfield Beach,FL 33442-8190 

http://www.livingvalues.net/



http://en.wikipedia.org/wiki/Living_Values

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 69

« Το παιχνίδι μέσα από την τέχνη» Μπέτσα Θεοδώρα, Νηπιαγωγός ( Τηλ. 6973295250, Φλέμινγκ 24- Βύρωνας, mail : dora-1@hotmail.gr) Μποτέλη Χριστίνα, Νηπιαγωγός ( Τηλ 6945855247, Ήλιδος 32- Αμπελόκηποι, mail : chboteli@yahoo.gr) Σωτηρίου Σταυρούλα, Νηπιαγωγός ειδικής αγωγής ( Τηλ.6932843934)

Abstract The program was implemented in the school year 2013-2014 in two co- location public kindergartens in the city center. 30 mixed age children (4-5 years old) from two different classrooms attended the program. Some of the students who took part to the program were children with special educational needs who attend the integration class .At particular kindergartens also study children from diverse cultural, religious and linguistic backgrounds.

Goals of the program were the development of cooperation, fostering respect, free expression and acceptance of diversity. The game was chosen as a tool because it is the natural mode of children and art was chosen because it is considered as a point of knowledge, expression and communication.

Keywords : values, art, games Περίληψη Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε το σχολικό έτος 2013-2014 σε δύο συστεγαζόμενα δημόσια νηπιαγωγεία στο κέντρο της Αθήνας. Συμμετείχαν 30 παιδιά μεικτής ηλικίας (νήπιαπρονήπια) δύο τμημάτων από τα οποία στο ένα λειτουργούσε τμήμα ένταξης παιδιών με 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 70

ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Στα συγκεκριμένα νηπιαγωγεία επίσης φοιτούν παιδιά από διαφορετικά πολιτιστικά,

θρησκευτικά και γλωσσικά περιβάλλοντα.

Στόχους

του

προγράμματος αποτέλεσαν η ανάπτυξη της συνεργασίας, η καλλιέργεια του σεβασμού, η ελεύθερη έκφραση και η αποδοχή της διαφορετικότητας. Το παιχνίδι επιλέχθηκε σαν εργαλείο καθώς αποτελεί τον φυσικό τρόπο λειτουργίας των παιδιών και η τέχνη γιατί θεωρείται φορέας γνώσης, έκφρασης και επικοινωνίας. Λέξεις κλειδιά: παιχνίδι, τέχνη, αξίες Εισαγωγή. Η επιλογή του προγράμματος έγινε γιατί η τέχνη και το παιχνίδι μπορούν να λειτουργήσουν αντισταθμιστικά παρέχοντας πλούτο και ερεθίσματα σε σύνθετα περιβάλλοντα μάθησης. Όταν μάλιστα το παιχνίδι και η τέχνη μπορούν να συνδυαστούν δίνουν τη δυνατότητα στα παιδιά να μάθουν, να παίξουν , να χαρούν και να έρθουν σε επαφή με βασικές ανθρώπινες αξίες με βιωματικό και ευχάριστο τρόπο. Άλλωστε η σύνδεση του παιχνιδιού και της τέχνης υπάρχει από τα αρχαία χρόνια , καθώς αποτέλεσε κομμάτι της λογοτεχνίας και της ποίησης εκείνης της εποχής ,αλλά και αναπαράσταση σε διάφορες μορφές εικαστικής τέχνης. Ο όρος αξίες συνήθως αναφέρεται στις ιδέες για το τι είναι καλό, σωστό, ωφέλιμο ή μη σε μια κοινωνική ομάδα .Ένα σύστημα αξιών σχετίζεται άμεσα με αντιλήψεις : - θρησκευτικές - κοσμικές - ανθρωπολογικές - ιδεολογικές ( Gehlen, 1961). Οι αξίες έχουν υποκειμενικό περιεχόμενο και ποικίλουν μεταξύ ατόμων και πολιτισμών ( Rudolph,1959). μεταβάλλονται

Καθορίζονται από με

την

το τρίπτυχο άνθρωπος- χώρος – χρόνος και

αλλαγή

αυτών

των

παραγόντων

(Ιστότοπος

:

users.sch.gr/ikomninou/xasoo.pdf). Μερικές αξίες σύμφωνα με το Baltimore’s Task Force στην εκπαίδευση και στην ηθική αξιών είναι η ανθρώπινη αξία και αξιοπρέπεια, η γνώση, η δικαιοσύνη, η ελευθερία σκέψης και δράσης, η ισότητα, η κριτική ικανότητα, ο σεβασμός και η υπευθυνότητα ( Jeanne, M, Moe “ Archaeology and values). Σύμφωνα με το Διεθνές Εκπαιδευτικό πρόγραμμα

« Αξίες ζωής στην Εκπαίδευση» ( Living Values Education

Program) βασικές προσωπικές και κοινωνικές αξίες θεωρούνται η ειρήνη, ο σεβασμός, η 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 71

αγάπη, η υπευθυνότητα, η ευτυχία, η ελευθερία, η συνεργασία, η τιμιότητα, η ταπεινοφροσύνη, η ανεκτικότητα, η απλότητα και η ενότητα. Μέθοδος. Στο πρόγραμμα πήραν μέρος δύο συστεγαζόμενα νηπιαγωγεία, στο κέντρο των Αθηνών ( 16ο και 77ο ). Τα νήπια που συνολικά συμμετείχαν ήταν 30 και οι εκπαιδευτικοί που πραγματοποίησαν το πρόγραμμα τρεις. Στο πρόγραμμα συμμετείχε και η τάξη ένταξης του 16ου νηπιαγωγείου, καθώς κάποιες από τις βασικές έννοιες ( αξίες) που προβλήθηκαν μέσω του προγράμματος ήταν η αποδοχή, η ισοτιμία και η συνεργασία. Τα εποπτικά μέσα ( εργαλεία) που χρησιμοποιήθηκαν για την υλοποίηση του προγράμματος ήταν πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά, ηλεκτρονικός υπολογιστής, βιβλία, λογοτεχνικά κείμενα, ποίηση, μουσική, φωτογραφία. Τα παιδιά βίωσαν βασικές εκπαιδευτικές αξίες ( σεβασμό, αγάπη, δικαιοσύνη, ισοτιμία, συνεργασία, αποδοχή, αξιοπρέπεια ) μέσα από βιωματικές

και ομαδοσυνεργατικές

δραστηριότητες. Οι στόχοι του προγράμματος πραγματοποιήθηκαν στο σύνολό τους. Αποτελέσματα, συμπεράσματα. Το πρόγραμμα βρήκε μεγάλη ανταπόκριση τόσο στα παιδιά, όσο και στις οικογένειές τους. Η συνεργασία μεταξύ του σχολείου και των γονιών υπήρξε σημαντική και αυτό φάνηκε από τη μεγάλη προσέλευση στο εργαστήρι που πραγματοποιήθηκε για την κατασκευή παιχνιδιών και είχε ως στόχο την ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ σχολείου και οικογένειας. Δε θα πρέπει να παραβλεφθεί η άριστη συνεργασία μεταξύ όλων των παιδιών του σχολείου, με αποτέλεσμα να ενισχυθεί η ισοτιμία και η αποδοχή μεταξύ όλων των παιδιών. Βιβλιογραφία  Άλκηστις (1998), Το βιβλίο της δραματοποίησης. Αθήνα , Ελληνικά Γράμματα  Αυγητίδου, Σ. (2001). Το παιχνίδι –Σύγχρονες ερευνητικές και διδακτικές προσεγγίσεις. Αθήνα ,Τυπωθήτω-Γ.Δαρδάνος  Brodin,J (1999). Play in children with severe multiple disabilities : Play with toys : a review. International Journal of Disability, Development and Education, 4611), 25-34 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 72

 Δαφέρμου, Χ., Κουλούρη, Π. & Μπασαγιάννη , Ε. (2006). Οδηγός Νηπιαγωγού. Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα  Gehlen, Α Anthropologische Forschung Zur Selbstebegegung und Selbstentdeckung des Menschen. Reinbec be : Hamburg, 1961 στο

Χ. Νόβα – Καλτσούνη,

Κοινωνικοποίηση, Η γένεση του κοινωνικού υποκειμένου (1996), Gutenberg, Αθήνα.  W. Rudolph, Die amerikanische Cultural Anthropology und das Wertproblem, Berlin,1959 στο στο

Χ. Νόβα – Καλτσούνη, Κοινωνικοποίηση, Η γένεση του

κοινωνικού υποκειμένου (1996), Gutenberg, Αθήνα  Linder, T. W. (1993). Trans disciplinary play – based assessment. Baltimore, H. Br Ιστότοπος : users.sch.gr/ikomninou/xasoo.pdf

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 73

Τα παιδιά ταξιδεύουν στο Πλατωνικό Σπήλαιο Αντώνης Νανάς*, Κούλα Πανάγου*, Ελένη Καμάρα*, Λίτσα Μακρή*, caramela.ath@gmail.com (*)Παιδαγωγοί Νηπιαγωγείου «Καραμέλα» Άρης Μαυρομμάτης** amavromatis@rhodes.aegean.gr (**) Καθηγητής Μαθηματικών επιστημονικός σύμβουλος Νηπιαγωγείου «Καραμέλα» ΠΕΡΙΛΗΨΗ Οι ανθρώπινες αξίες, όπως αυτές απαντώνται στα κείμενα της κλασικής αρχαιότητας αποτέλεσαν και συνεχίζουν να αποτελούν σημείο αναφοράς για την συγκρότηση των θεσμών των κοινωνιών και των εκπαιδευτικών συστημάτων όλων των εποχών. Η επαφή των παιδιών με τα κείμενα αυτά, τα φέρνει κοντά με εκείνες τις αξίες που διαμορφώνουν ανθρωποκεντρικές κοινωνίες. Ένα από τα σημαντικότερα αυτά έργα είναι εκείνο της Πλατωνικής Πολιτείας. Η παρούσα εισήγηση αποτελεί μια πρόταση για το πώς μπορεί να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο τα μικρά παιδιά της Νηπιακής ηλικίας θα κάνουν τα πρώτα τους βήματα για την αναζήτηση εννοιών των ανθρώπινων αξιών, όπως για παράδειγμα οι έννοιες του «δικαίου» και της «αλήθειας». Ο τρόπος με τον οποίο επιχειρείται αυτό στηρίζεται: Α) Στην δημιουργία προκλήσεων οι οποίες θα προκύψουν: 

διαβάζοντας ένα μύθο (συγκεκριμένα τον μύθο του σπηλαίου από το Πλατωνικό έργο Πολιτεία),



παίζοντας και σκηνοθετώντας ένα θεατρικό παιχνίδι που είναι βασισμένο στον συγκεκριμένο μύθο και τέλος



παίζοντας με ένα διαδραστικό παιχνίδι που έχει την μορφή αλληλεπιδραστικού εκθέματος, αναζητώντας σχέσεις ανάμεσα στα τρισδιάστατα αντικείμενα και τις σκιές τους.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 74

Αξιοποιώντας έτσι εν γένει όλες τις κιναισθητικές και λογικές ανάγκες των μικρών παιδιών, οι προκλήσεις αυτές θα καταστούν δημιουργοί ενός πλήθους ερωτημάτων (κάτι που άλλωστε είναι ίδιο της παιδικής ηλικίας). Β) Στην ανάπτυξη διαλόγου που θα προκύψει με αφορμή τα προηγούμενα ερωτήματα. Μέσω του διαλόγου επιδιώκεται εκτός των άλλων, η ανάδειξη του σεβασμού στην γνώμη του καθενός πέρα από την διαφορετικότητα των αντιλήψεων, αλλά και την διάθεση μας να θέσουμε και τις δικές μας θέσεις υπό αμφισβήτηση αν αυτό κριθεί απαραίτητο, ανακαλύπτοντας έτσι το δρόμο που οδηγεί στην αναζήτηση της αληθούς γνώσης ΕΙΣΑΓΩΓΗ (Πρόκληση) Η ιδέα αυτής της πρότασης προέκυψε ως πρόκληση μέσα από τα ίδια τα παιδιά, οι ηλικίες των οποίων είναι από 4 έως 6 ετών. Μέσω της καθημερινής συναναστροφής μας με τα παιδιά είχαμε την ευκαιρία να αφουγκραστούμε τα ερωτήματα που τα απασχολούν και να διαπραγματευτούμε έννοιες όπως είναι αυτές: του δικαίου και της αλήθειας οι οποίες αποτελούν διαχρονικές ανθρώπινες αξίες. Στις οργανωμένες συζητήσεις όλων των ομάδων τα παιδιά διατύπωναν ερωτήματα τα οποία λειτούργησαν ως έναυσμα για μια σε βάθος διερεύνησή των εννοιών αυτών. Δηλαδή αναδείχθηκαν σε μια παιδαγωγική πρόκληση. Μέσα από τις συζητήσεις που κάναμε με αυτά (τα παιδιά) δημιουργήθηκε σ’ εμάς ο ακόλουθος προβληματισμός: Αναρωτηθήκαμε με ποιο τρόπο τα παιδιά αντιλαμβάνονται αυτές τις έννοιες; Και ακόμα πόσο κοντά βρίσκεται η εννοιολογική αντίληψη που έχουν τα παιδιά για τις έννοιες-αξίες του δικαίου και της αλήθειας σε σχέση με τον αυστηρά σημασιολογικό ορισμό τους; Προκειμένου

να

βρούμε

μια

απάντηση

στον

παραπάνω

προβληματισμό,

αναζητήσαμε κατάλληλα εργαλεία τα οποία θα μας βοηθούσαν στην έρευνά μας. Τα εργαλεία αυτά παρουσιάζονται στην ενότητα που ακολουθεί. ΘΕΩΡΙΑ (η ιδέα της πρότασης) Ο εκπαιδευτικός έχει στη διάθεσή του, δύο σημαντικά εργαλεία για να μπορέσει να δημιουργήσει εκείνες τις συνθήκες και εκείνα τα περιβάλλοντα που θα βοηθήσουν το παιδί της νηπιακής ηλικίας να ανακαλύψει τον κόσμο του. Αυτά είναι: το παιχνίδι και ο μύθος.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 75

Το παιχνίδι είναι μια διαδικασία γεμάτη νόημα κατά την οποία τα παιδιά «συνδημιουργούν» ενεργητικά τον κόσμο τους με τους συνομηλίκους τους και μαθαίνουν μέσα από τις αλληλεπιδράσεις με τους φίλους τους. Στη συγκεκριμένη μεθοδολογία αξιοποιήσαμε το συμβολικό παιχνίδι γιατί θέλαμε να ενισχύσουμε την αφαιρετική ικανότητα των παιδιών. Καθώς το παιδί υποκαθιστά πραγματικά αντικείμενα με σύμβολα και πραγματικά γεγονότα με συμβολισμούς, αναπτύσσει την ικανότητα να δημιουργεί νοητικές εικόνες και να τις διαχειρίζεται. Δηλαδή οπτικοποιεί μια κατάσταση προκειμένου να την καταστήσει προσιτά κατανοητή στον ίδιο του τον εαυτό.. Ο μύθος, αντίστοιχα, είναι ένα

εξίσου σημαντικό

εργαλείο, αφού μέσα από αυτόν

συγκροτούνται νοητικές εικόνες και αναπτύσσεται με τρόπο ιδιαίτερα δημιουργικό η φαντασία. Στην παρούσα εργασία θελήσαμε να φέρουμε σε επαφή τα παιδιά με ένα πρωτότυπο, για τα ηλικιακά δεδομένα των παιδιών, μύθο. Ανατρέξαμε στην αρχαία ελληνική γραμματεία, συγκεκριμένα στην «Πολιτεία» του Πλάτωνα στο κεφ. Ζ’, και αναζητήσαμε το μύθο του σπηλαίου. Πάνω στην αλληγορία του μύθου αυτού στηρίξαμε την ερευνά μας. Ο Πλάτωνας γνώριζε ότι η κατάσταση που διαμορφώνεται σε μία πολιτεία είναι συνάρτηση του ήθους, της αλήθειας και της δικαιοσύνης πρωτίστως των αρχόντων (αφού τελικά μόνο ατομικά προσδιορισμένοι άνθρωποι άρχουν και όχι «οι νόμοι» ή «οι ιδέες» ή «ο λαός») αλλά και της ηθικής ουσίας που θα υπάρχει στους αρχόμενους. Υπ’ αυτούς του όρους η παιδεία γι’ αυτόν προβάλλεται ως μία ρεαλιστική δυνατότητα. Ίσως η μόνη ρεαλιστική δυνατότητα που ο Πλάτωνας στηρίζει τα πάντα σ’ αυτήν και η οποία αφορά την διάπλαση της ηθικής και πνευματικής προσωπικότητας (της μόνης πραγματικής διαλεκτικής σύνθεσης στη ζωή) γιατί έχει ταυτόχρονα την τραγική επίγνωση ότι αυτό που όλο κι όλο μπορούμε να αντιτάξουμε σαν ανάχωμα στην πλημμυρίδα του κακού είναι η γνώση, η αλήθεια, η δικαιοσύνη και η απλότητα του λόγου. Αυτό που αντιλαμβάνεται κανείς μεγαλώνοντας είναι ότι: από τη μικρή του κιόλας ηλικία καθώς εισάγεται στην κοινότητα, σχολείο, φέρνει υλικό (νοήματα, σκέψεις, ιδέες) αδιατύπωτο και συγκεχυμένο. Η επιθυμία της συναναστροφής του με τους άλλους τον καλεί από πολύ νωρίς σε μία διαλεκτική που θα τον ωθήσει να βάλει τις μύχιες σκέψεις του σε μία σειρά. Έτσι, καθώς το παιδί διατυπώνει ερωτήματα οικοδομεί παράλληλα διαλόγους μέσω των οποίων έρχεται σε μια γνωσιακή ρήξη. Αυτή η γνωσιακή ρήξη, το κινητοποιεί να αναζητήσει την αλήθεια.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 76

Η σαφήνεια του συγκεκριμένου μύθου και η απλότητα του λόγου που διατυπώνεται αυτός, μας οδήγησε στο να τολμήσουμε να φέρουμε σε επαφή τα παιδιά με αυτόν (το μύθο). Εδώ βρίσκεται η καινοτομία της παρούσας πρότασης. Αξιοποιήσαμε σε αυτές τις μικρές και ευαίσθητες ηλικίες, με τον κατάλληλο τρόπο, ένα «μεγάλο» και «δύσκολο» κλασσικό έργο. Η μεθοδολογία που αναπτύχθηκε είναι η ακόλουθη. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 

Αρχικά, προβάλαμε στην τάξη μία εικόνα από το σπήλαιο και ζητήσαμε από τα παιδιά να την περιγράψουν.



Εν συνεχεία παρακολούθησαν όλες οι ομάδες την προβολή ενός video που αναπαριστούσε τον αλληγορικό αυτό μύθο.



Σε ένα τρίτο στάδιο ζητήσαμε, πάντα από τα παιδιά, να κάνουν συσχετίσεις ανάμεσα στο μύθο και την εικόνα που είχαν ήδη επεξεργαστεί.



Αμέσως μετά τα ίδια σκηνοθέτησαν, μοίρασαν ρόλους και αναπαρήγαγαν με τον τρόπο που ήθελαν την ιστορία.



Ως κατακλείδα της διαδικασίας θέσαμε σε εφαρμογή ένα αλληλεπιδραστικό παιχνίδι-

έκθεμα

με

σκιές.

Χρησιμοποιώντας

ένα

διαφανοσκόπειο

τοποθετούσαμε πάνω σ’ αυτό αντικείμενα, τα οποία δεν μπορούσαν να δουν τα παιδιά, αλλά προσπαθούσαν να τα μαντέψουν από τις σκιές τους. Έτσι μέσα από μια παιγνιώδη αναπαράσταση του μύθου, οδηγηθήκαμε ουσιαστικά στο να αντιληφθούν τα μικρά παιδιά ότι οτιδήποτε συλλαμβάνουν οι αισθήσεις μας δεν είναι κατ’ ανάγκη αληθινό. Απόρροια όλων αυτών ήταν αρκετά συμπεράσματα. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Μέσα από την αξιοποίηση του συγκεκριμένου αλληγορικού μύθου και τη συγκεκριμένη μεθοδολογία δόθηκε στα παιδιά η δυνατότητα να διατυπώσουν ερωτήματα σχετικά με την αλήθεια και το δίκαιο και να αναπτύξουν διάλογο. Να αντιληφθούν ότι η έννοια του δικαίου είναι αυτή που έχει να κάνει με το σεβασμός στη γνώμη του καθενός πέρα από τη διαφορετικότητα των αντιλήψεων. Να αντιληφθούν ακόμα ότι, και οι δικές τους θέσεις μπορούν να τεθούν υπό αμφισβήτηση. Αυτό φαίνεται (video) από το γεγονός ότι τα 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 77

παιδιά έφτασαν σε μία προσωπική ρήξη ανάμεσα σε αυτό που φαίνεται (σκιά) και σ’ αυτό που πραγματικά είναι (αληθές αντικείμενο). Μέσα από αυτές τις ρήξεις και τις προσωπικές αντιφάσεις που προέκυψαν από τον πλατωνικό μύθο του σπηλαίου και το θεατρικό και αλληλεπιδραστικό παιχνίδι τα παιδιά είδαν ένα τρόπο που κανείς μπορεί να ανακαλύψει την αλήθεια. Τέλος παρατηρήσαμε ότι: ο τρόπος που τα παιδιά αυτής της ηλικίας προσεγγίζουν τις συγκεκριμένες έννοιες δεν διαφέρει πολύ από τον τρόπο που οι ενήλικες παιδαγωγοί τους τις αντιλαμβάνονται. Η διαφορά βρίσκεται στην αδυναμία των παιδιών της συγκεκριμένης ηλικίας να τις διατυπώσουν γλωσσικά. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ •

ΑΥΓΗΤΙΔΟΥ Σ., Το παιχνίδι, Τυπωθήτω, Αθήνα, 2001

•

ΓΚΟΒΑΣ Ν., Για ένα δημιουργικό νεανικό θέατρο. Ασκήσεις, παιχνίδια, τεχνικές , Μεταίχμιο, Αθήνα, 2003

•

ΠΛΑΤΩΝ, Πολιτεία (μτφρ. Σκουτερόπουλος Ν.Μ.), Πόλις, Αθήνα,2014

•

ΡΑΒΑΝΗΣ Κ., Οι φυσικές επιστήμες στην προσχολική εκπαίδευση. Διδακτική και γνωστική προσέγγιση, Τυπωθήτω, Αθήνα, 1999

•

ELLIOT S. κ.ά., Εκπαιδευτική Ψυχολογία. Αποτελεσματική διδασκαλία και μάθηση (μτφρ. Μ. Σόλμαν), Gutenberg, Αθήνα, 2008

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 78

The Kids explore Plato’s Cave Antonis Nanas* , Kula Panagou* , Eleni Camara*, Litsa Makri* , caramela.ath@gmail.com (*) Teachers,

Aris Mavrommatis** amavromatis@rhodes.aegean.gr (**) Professor of Mathematics

ABSTRACT Human values such as those found in the texts of classical antiquity were and still are a point of reference for the establishment of institutions of societies and educational systems. The acquaintance of children with these texts brings them closer to those values that shape anthropocentric societies. One of the most important of these projects is Plato’s Republic.

The present suggestion is an imploration on how can an environment be created, in which children of the pre-school age will take their first steps towards the exploration of concepts and human values, such as the concepts of “just” and “truth”. The way this will be carried out is based on: Α) The creation of challenges that will come as a result of: a. Reading a myth (more specifically the Allegory of the Cave from Plato’s Republic) b. Playing and directing a theatrical game based on the specified legend and finally c. Playing an interactive game that has the form of an interactive exhibit, searching for relationships between three-dimensional objects and their shadows Having thus taken advantage of all the kinesthetic and logic needs of the young children, the aforementioned challenges will become the creators of a number of questions (something that is, besides, identical to young age itself).

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 79

B) The development of dialogue that will surface in response to the previous questions. a. Through dialogue, it is possible to achieve – among others – a show of respect towards everyone else’s opinion beyond the difference in perceptions, but also our disposition to challenge our own perception and opinion if that becomes necessary, thus revealing the path that leads to the search for true knowledge.

KEY WORDS: truth, justice, myth, game

INTRODUCTION (Challenge) We began with the kids’ own ideas. Through our everyday conversations with them, we had the chance to listen to their ideas and talk about several concepts, such as justice and truth. In these conversations, the kids came up with questions that acted as a stimulus for more dialogue. Essentially, all this acted like an educational challenge.

We were also “struck” by these conversations. We wondered how kids perceive concepts. We found it somewhat peculiar that there is only a very small difference between the kids’ perception of these concepts and their actual dictionary definitions – or what us adults perceive, if you prefer.

As a result, the need surfaced to search for the right tools in order to approach the ideas of truth and justice in the best possible way. These mental tools are presented in the following section.

THEORY ( the idea of project) A teacher holds two very important tools that can help her create the necessary conditions in order for the child to discover: games and stories.

A game is a process filled with hidden meanings, during which kids can actively construct their world along with their peers, as well as learn from interactions with their friends. On the method at hand we made use of the symbolic game because we desired to enforce the children’s conceptual abilities. Since a child replaces real objects with symbols and actual events with symbolisms, she develops the ability to build and direct mental images. In a sense, she visualizes a situation in order to comprehend it, or to decide what sort of actions she needs to take.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 80

A story, or myth, is an equally important educational tool. For this project we decided to bring the kids in contact with an exceptional myth and went back, way back in time. We found our prized myth among the ancient Greek transcripts; more specifically in Vol. 7 of Plato’s Republic, which includes the Allegory of Plato’s Cave.

Plato knows very well that the status formed in a state is a function of ethos, virtue and justice before lordship, since eventually only individually designated persons are in power instead of “laws”, “ideas” or “the people”, but it is also a function of the ethical essence that exists in those in power. Under these conditions, education rises as a realistic capability, perhaps the only realistic capability, and Plato depends on it for everything, in the shaping of the ethical and spiritual personality (the only pragmatic argumentative composition in life) having the tragic awareness that the only thing we can use as a barrier against the flood of evil is knowledge, truth, virtue and the simplicity of speech.

What one learns from this is that a human being, as he is inducted into society and schooling from a very young age even, brings with him mental material that is unspecified and unshaped (such as meanings, thoughts, ideas). His fellowship with others leads him early on to dialectics that can help him put these disorderly thoughts of his in order. Therefore, since a child develops questions, she initiates dialogue with others that can lead to a breach of her earlier beliefs. This drives a child to search for truth.

The beauty of written speech in this myth of Plato’s Cave compelled us to bring it close to the children so that they could work on it; he re lies the novelty of this project-suggestion. Thus we made use of a significant and “difficult” classical philosophical piece in the best possible way for these young and fledgling age groups. The methodology that we practiced is listed below.

METHODOLOGY 

Initially, we show the class a picture of the cave and asked of the children to describe it.



Next, all classes were shown a video representing the allegorical myth.



Following this, the children were asked to correlate the backstory of the allegory, as presented to them by the video, and the picture that they had already processed.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 81



As step 4, the children picked their roles, directed and acted in their own versions of the story.



As step 5, we played a game of shadows. We placed objects on an overhead projector, which could not be seen by the kids, but they tried to guess what they were by looking at the shadows they formed. This way, we played a game in which the shadow of an object and its true identity were divergent.



Through this process, we made several conclusions.

CONCLUSIONS Via this interactive activity, the kids were given the opportunity to initiate conversation between themselves on the concepts/virtues of truth and justice. Through this dialogue, we attempted to show the importance of respecting each other’s opinion that can be different from our own, in addition to doubting the validity of our own beliefs. Nevertheless, the opportunity was also given to the teachers to work on a topic that is not widely used for the selected age group. Finally, we can say that the perception of children for the concepts of truth and justice is not all that different from that of grown- ups. The difference lies only in the accuracy with which kids and adults can express themselves concerning the said concepts.

REFERENCES •

ΑΥΓΗΤΙΔΟΥ Σ., Το παιχνίδι, Τυπωθήτω, Αθήνα, 2001

•

ΓΚΟΒΑΣ Ν., Για ένα δημιουργικό νεανικό θέατρο. Ασκήσεις, παιχνίδια, τεχνικές , Μεταίχμιο, Αθήνα, 2003

•

ΠΛΑΤΩΝ, Πολιτεία (μτφρ. Σκουτερόπουλος Ν.Μ.), Πόλις, Αθήνα,2014

•

ΡΑΒΑΝΗΣ Κ., Οι φυσικές επιστήμες στην προσχολική εκπαίδευση. Διδακτική και γνωστική προσέγγιση, Τυπωθήτω, Αθήνα, 1999

•

ELLIOT S. κ.ά., Εκπαιδευτική Ψυχολογία. Αποτελεσματική διδασκαλία και μάθηση (μτφρ. Μ. Σόλμαν), Gutenberg, Αθήνα, 2008

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 82

ΤΙΤΛΟΣ: «ΑΞΙΕΣ ΖΩΗΣ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΖΩΗ …Χρώμα δεν αλλάζουνε τα μάτια , μόνο τρόπο να κοιτάνε…»

“LIVING VALUES IN SCHOOL LIFE eyes don’t change their color but their way to looking at…. ” ΛΙΒΕΡΗ ΚΡΟΚΑ ΑΝΝΑ ΜΑΡΙΑ, Δασκάλα (ΠΕ70) στο 3ο Δημοτικό Σχολείο Ζακύνθου, ( Άμμου) ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Λιβέρη Κροκά Άννα Μαρία Σπινέικα, Ακρωτήρι, 29100, Ζάκυνθος zae1932@yahoo.gr Τηλ. 2695024743, 6976676239

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Ενδεικτικά θα παρουσιαστούν κάποιες από τις δράσεις που έχω κάνει για την προαγωγή των αξιών στην καθημερινή ζωή των μαθητών μου. Συγκεκριμένα, από την περσινή δράση μας με το Β2 για την αγάπη , τη φιλία και την αποδοχή θα παρουσιάσουμε την ταινία « Δώσε την αγάπη,…», βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο της Αγγελικής Βαρελά.Από τη φετινή μας δραστηριότητα για τις αξίες θα απολαύσουμε το αποτέλεσμα της ενασχόλησης των μαθητών του Α2 με την Ειρήνη (πρόγραμμα living values) ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: Αξίες ζωής, αγάπη, ειρήνη

ABSTRACT: Indicatively will occur some of the actions that I have done with my students for the promotion of the values in our daily lives. Specifically, last year's (20122013) action with the B2students for love, friendship and acceptance would present the film "Give love, ...", based on the book of Angeliki Varela. From this year's( 2013-2014) activity for the values I chose to share with you the result of the engagement of students of A2 with Peace (the living values program) KEYWORDS: values of life, love, peace

1.

«ΔΩΣΕ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ….»

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 83

Με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα κατά του Ρατσισμού, την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου και την επικείμενη επίσκεψη της συγγραφέως Αγγελική Βαρελά, διάβασα στους μικρούς μαθητές μου της Β2 τάξης (σχολ. έτος 2012-2014 ) το βιβλίο της Αγγελικής Βαρελά «Δώσε την αγάπη…» Όλες οι τάξεις του σχολείου είχαν δραστηριοποιηθεί έντονα με αποτέλεσμα μία μία δράση να «κλείνει»… Αφίσα, τραγούδι, βιβλίο, ζωγραφιές, κολλάζ…. Έτσι ήρθε η ιδέα να δραματοποιήσουμε το βιβλίο και να κάνουμε ταινία την ιστορία του Γιάννους. Οι ρόλοι μοιράστηκαν, τα αναγκαία υλικά αναζητήθηκαν και την ίδια εβδομάδα έγινε η φωτογράφιση από τη δασκάλα της τάξης και τον κ. Πολίτη. Η δασκάλα της τάξης «έπαιξε» την κ. Μάρθα ενώ για το ρόλο του πατέρα του Γιάννους είχαμε την ευγενική συμμετοχή του συνάδελφου κ. Αγαλλιανού ( δάσκαλος της Ει τάξης) ενώ την τεχνική επεξεργασία με το movie maker την έκανε ο δάσκαλος Ειδικής Αγωγής κ. Νίκος Πολίτης (ο οποίος έκανε παράλληλη στήριξη σε μαθητή ). Σκοπός του εγχειρήματος ήταν τα παιδιά να αντιληφθούν το μεγαλείο αλλά και την απλότητα του να δίνεις αγάπη. Να αντιληφθούν την αξία της φιλίας, την αξία της διαφορετικότητας. Οι μαθητές που ενσάρκωσαν τους ήρωες της κ. Βαρελά έχουν προσωπική εμπειρία του διαφορετικού, μια και σε ένα μεγάλο ποσοστό προέρχονται από οικογένειες μεταναστών και από μικτές οικογένειες. Η ιστορία του Γιάννους τους άγγιξε ιδιαίτερα. Ακόμα και σήμερα, μαθητές της Γ΄ τάξης, θυμούνται και τραγουδάνε το τραγουδάκι του ενώ σε κάποιες περιπτώσεις ήρθαν να μου πουν ότι βοήθησαν κάποιον καινούριο συμμαθητή « να μη νιώθει μόνος όπως ο Γιάννους…» Η ταινία είχε μεγάλη αποδοχή και την δώσαμε σαν ευχαριστήριο δώρο στη συγγραφέα.

1.“GIVE LOVE....”

This is a dramatized version of Mrs. Angeliki Varela’s book “Give love....” by little students of B2 class of 3th Primary School of Ammos, Zakynthos the school year 20122013.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 84

Βecause of the World Day against the racism , the World Theater Day and the hope that writer Mrs. Varela would be visiting our school, I read for my students her book “Give...love..”

The rest of the classes had already chosen their activity...That’s the motive for us of making something different. My children, since the previous year, had strong experiences of diversity, love and acceptance as many of them come for another country or one of their parents has a different nationality.

I share the roles according to the story and the next day we made the photography with the support of my college Mr. Αntonis Ayalianos ( as Yannous father) and Mr. Νikos Politis,a special education teacher, parallel supporter to a student of mine, who made the movie maker ...

We enjoyed it a lot playing and eating the leak-pie of Daniela and the apples of Yannous.

We improved love and friendship and acceptance between us with a marvelous way. We gave the film to the writer Mrs. Varela as a thank you - gift....

2.ΕΙΡΗΝΗ Για τη φετινή σχολική χρονιά (2013-2014) αποφασίσαμε όλες οι τάξεις του σχολείου μας να δραστηριοποιηθούν στο πρόγραμμα LIVING VALUES και να εντάξουν τις δράσεις αυτές και στο φετινό πρόγραμμα e-twinning. Ο τίτλος που δώσαμε στο πρόγραμμα αυτό είναι « ΑΞΙΕΣ ΖΩΗΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ : Χρώμα δεν αλλάζουνε τα μάτια , μόνο χρώμα να κοιτάνε …» Κύριος στόχος της επιλογής αυτής ήταν να γίνει συνειδητή και συντονισμένη προσπάθεια τα παιδιά να αντιληφθούν τη σημασία των αξιών στην καθημερινή μας ζωή και να επιδιώξουν συμπεριφορές και στάσεις μέσα στο σχολείο που να προάγουν μια ήρεμη και δημιουργική σχολική –κι όχι μόνο- ζωή Στην Α’ τάξη αποφασίσαμε να επεξεργαστούμε τις εξής αξίες: Ειρήνη, Σεβασμό, Αγάπη, Φιλία, Αποδοχή. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμά μας, ξεκινήσαμε με την αξία της Ειρήνης το Δεκέμβρη, λόγω Χριστουγέννων.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 85

Λόγω της εθνικής επετείου της 28ης Οκτωβρίου 1940 αλλά και τα επίκαιρα που άκουγαν τα παιδιά στις ειδήσεις ( Συρία, Αίγυπτο) προσεγγίσαμε πρώτα την κατάσταση που επικρατεί όταν δεν έχουμε Ειρήνη. Τα παιδιά ανέφεραν όλα τα δεινά του πολέμου. Ήταν τόσο συγκινησιακά φορτισμένα που η ιδέα να αναπαραστήσουμε σε πόζες τα συναισθήματα που προκαλεί ο πόλεμος πραγματοποιήθηκε την ίδια ώρα. Σε επόμενη συνάντηση αποφασίσαμε να μιλήσουμε για την Ειρήνη .( Πολλά παιδιά ξεφύσηξαν με ανακούφιση). Είχα στο μυαλό μου να ασχοληθούμε με την Ειρήνη του Αριστοφάνη, να προσεγγίσουμε την Ειρήνη δηλαδή σαν μια κατάσταση που σημαίνει δημιουργία…Οι μαθητές μου επέμεναν να ζωγραφίσουν την Ειρήνη. Έτσι τους μοίρασα και διαβάσαμε ένα απόσπασμα από την Ειρήνη του Γ. Ρίτσου που ανταποκρινόνταν στους δικούς τους ορισμούς της ειρήνης. Ξεχωρίσαμε εικόνες και ζωγράφισαν με μεγάλη χαρά. Κάθε ζωγραφιά που τελείωνε φωτογραφήθηκε (με τη σειρά των στίχων) Αρχικά συμφωνήσαμε να ηχογραφήσουμε τους ίδιους να απαγγέλουν το ποιήμα . Βρήκα όμως το αρχείο με τη μελοποιημένη απαγγελία του ποιητή και τελικά καταλήξαμε σ΄αυτό. Μόλις διαμόρφωσα το υλικό μας σε προβολή το παρουσίασα στην τάξη. Συζητήσαμε , ανταλλάξαμε ιδέες και κάναμε αλλαγές. Κάποιο από παιδιά βρήκε τη μουσική του Σοστακόβιτς «Φρίκη» και ήθελαν να την αλλάξω. Κάποιο είπε «Φρίκη είναι ο πόλεμος» και ο Σοστακόβιτς επένδυσε μουσικά την αναπαράσταση του πολέμου. Τα παιδιά έδειξαν να συνειδητοποιούν την αντίθεση και να αντιλαμβάνονται την αξία της Ειρήνης.

2.

“PEACE”

For this school year 2013-2014, our school participated to the LIVING VALUES program. For the A class we chose the values of Peace, Respect, Love , Friendship and Acceptance and included them to our e-twinning program, too.

The educational activities and procedures had as a basic aim to improve the quality of our school life …..Also, to give children some strong experience of a life with values.

For understanding what Peace is, we talk with children about war. Because of the national annual of 1941 (28th October) they had pictures and emotions which aloud us to express 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 86

the feelings. I took photos of them. It was a very strange experience because I could feel that children went on it seriously in an atmosphere of agony.

After this was easy to appreciate peace and some of them express their relief and joy (mostly the girls).

We talk about creativity, insurance and all the beautiful things which happens during the Peace. I brought them the poem PEACE of Yiannis Ritsos and they ' re excited. They offered to make paintings and there were the idea of the film....

When I fixed the photos and paintings on movie maker I show it to the children.

They gave ideas and proposal for the final choice. And here we are..!

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 â&#x20AC;&#x201C; 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 87

ΑΞΙΕΣ-ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ Αθανασία Γκλεζάκη Β΄τάξη 3ου Δ. Σ. Ζακύνθου

ABSTRACT The activities that we describe in this (leaflet) Power Point presentation aim to enhance the feeling of responsibility in small children (7-8 years old). The chosen method is the actual and direct practice in class with no theo retical approach. This method was chosen for two reasons:  The children seemed to be mature enough since the previous school year  The class was involved in activities and theoretical approach of other values. So, there would not be enough time and/or the children would probably get tired.

Description: We divided the class in tree teams named after our favorite wild animals. Each team had every day a group of responsibilities that were changed by roster:  collecting and delivering writing books/emptying the recycle bin  Collecting and delivering photocopies/presence chart  Updating the calendar/blackboard Each team was also responsible for a plant and all together had to take care of our pet, a fish.

KEY WORDS: values, education, responsibility ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Σκοπός των δραστηριοτήτων που περιγράφονται εδώ είναι η καλλιέργεια της αξίας της υπευθυνότητας σε μικρούς μαθητές ( Β΄ τάξη Δημοτικού ) χωρίς αυτή να έχει πριν διδαχτεί αλλά με άμεση πρακτική εφαρμογή στην τάξη. Η μέθοδος επιλέχτηκε πειραματικά για τους εξής λόγους:  Οι μαθητές είχαν δείξει από την προηγούμενη σχολική χρονιά μια εντυπωσιακή ωριμότητα στο θέμα αυτό 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 88

 Η τάξη είχε εμπλακεί σε δράσεις διδασκαλίας και καλλιέργειας και άλλων αξιών οπότε υπήρχε περιορισμένος χρόνος για θεωρητική κατάρτιση αλλά και

το

ενδεχόμενο οι μαθητές να κουραστούν. ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: αξίες, εκπαίδευση, υπευθυνότητα ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Στην αρχή της χρονιάς χωρίσαμε την τάξη σε τρεις ομάδες εργασίας, αποτελούμενες από έξι μαθητές. Η σύσταση των ομάδων αποφασίστηκε μετά από συζήτηση με τους μαθητές και έχοντας υπόψη τις παιδαγωγικές αρχές που προτείνουν για τις ομάδες ανομοιογένεια ως προς την επίδοση, το φύλο, την καταγωγή κλπ αλλά και τις αντικειμενικές προϋποθέσεις ( αίθουσα και υλικοτεχνικές υποδομές) που απαιτούνται. Ας σημειωθεί ότι η τάξη έχει την ίδια σύσταση από πέρυσι και επομένως οι μαθητές γνωρίζονται αρκετά καλά, έχουν ξεπεράσει το στάδιο του δισταγμού και έχουν αναπτύξει σχέσεις φιλίας και επικοινωνία μεταξύ τους. Τα ονόματα των ομάδων επιλέχτηκαν από το ζωικό βασίλειο. Ταυτόχρονα είχαν ομαδοποιηθεί και οι εργασίες-ευθύνες τις οποίες θα αναλάμβαναν εκ περιτροπής σε καθημερινή βάση οι ομάδες:  Διανομή και περισυλλογή τετραδίων/ανακύκλωση (άδειασμα των ανακυκλώσιμων υλικών στους κάδους της αυλής)  Διανομή και περισυλλογή φωτοτυπιών/παρουσιολόγιο μαθητών  Ενημέρωση ημερολογίου/ πίνακας Το παρουσιολόγιο που χρησιμοποιήθηκε είναι ένα δέντρο φτιαγμένο από χαρτόνι κάνσον. Τα πρόσωπα των παιδιών τοποθετήθηκαν πάνω στα φρούτα. Αντί για φωτογραφίες οι μαθητές ζωγράφισαν το πρόσωπό τους πάνω σε μήλα και τα πλαστικοποιήσαμε ώστε να μπορούμε να τα κολλάμε και να τα ξεκολλάμε εύκολα. Όποιος μαθητής έλειπε, κατέβαινε στον κορμό του δέντρου που υποκαθιστούσε το σπίτι. Έτσι, ξέραμε ανά πάσα στιγμή πόσοι και ποιοι ήμαστε στην τάξη. Παράλληλα, έπρεπε ένας μαθητής να ποτίσει το φυτό της ομάδας όποτε αυτό κρίνονταν απαραίτητο. Φυτέψαμε βολβούς και κάθε ομάδα ¨υιοθέτησε¨ από μία γλάστρα να την φροντίζει ως το τέλος της χρονιάς.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 89

Η τρίτη ευθύνη που ανέλαβαν οι μαθητές ήταν η φροντίδα ενός «κατοικίδιου»: ενός ψαριού. Ένας μαθητής κάθε μέρα, που επιλέγονταν με αλφαβητική σειρά, έπρεπε να ταϊσει το ψάρι και μια ομάδα κάθε φορά με τη βοήθεια της δασκάλας, έπλενε τη γυάλα. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 

Diane Tillman &Diana Hsu (2000). Living values activities for children .Ages 3-7 (with activities from educators around the world). Living values ;An educational program, Inc. Publisher:Health Communications,Inc., 3201 S.W.15th Street, Deerfield Beach,FL 33442-8190



http://www.livingvalues.net/



http://en.wikipedia.org/wiki/Living_Values

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 90

« Η φιλία στην προσχολική ηλικία» (Friendship- Preschool) Εισηγήτρια : Κλωνάρη Ευτέρπη, Νηπιαγωγός ( Τηλ. 6937646422- 6939230300, Τ.Θ 640 Σαρακηνάδο, Ζάκυνθος, Τ.Κ 29100, mail :tzeniklonari@yahoo.gr )

The program was implemented in the school year 2013-2014 in public 4th kindergarten of Ζakynthos, Greece, in the city center of Zakynthos. 20 mixed age children (4-5 years old) attended the program. At particular kindergarten study children from diverse cultural, religious and linguistic backgrounds. Objectives of the program were: 1) To understand the meaning and necessity of friendship 2) To come to realize the meaning of respect and mutual 3) To recognize the similarities and differences 4) Develop a positive self- image, and empathy to his friend 5) To engage in language activities 6) To be entertained 7) To express their feelings 8) To work as a team and cooperate Keywords : Friendship ,values, respect , empathy, game ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε το σχολικό έτος 2013-2014 στο 4ο Νηπιαγωγείο Ζακύνθου (δημόσιο), που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης της Ζακύνθου.Συμμετείχαν 30 παιδιά μεικτής ηλικίας (νήπια- προνήπια), στο συγκεκριμένο νηπιαγωγείο επίσης φοιτούν παιδιά από διαφορετικά πολιτιστικά, θρησκευτικά και γλωσσικά περιβάλλοντα. Στόχοι του προγράμματος: 1)Να κατανοήσουν το νόημα και την αναγκαιότητα της φιλίας.

2)Να συνειδητοποιήσουν την έννοια του σεβασμού και της αλληλοβοήθειας.

3) Να αναγνωρίσουν τις ομοιότητες και τις διαφορές τους.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 91

4) Να αναπτύξουν θετική αυτοεικόνα, αλλά και την ενσυναίσθηση προς τον φίλο τους.

5) Να εμπλακούν σε γλωσσικές δραστηριότητες.

6) Να ψυχαγωγηθούν 7) Να εκφράσουν τα συναισθήματα τους.

8) Να λειτουργήσουν ως ομάδα και να συνεργαστούν. Λέξεις κλειδιά: φιλία, αξίες, σεβασμός, ενσυναίσθηση, παιχνίδι.

EIΣΑΓΩΓΗ Βασικό κριτήριο επιλογής του προγράμματος στάθηκε ένας από τους κυριότερους σκοπούς της προσχολικής εκπαίδευσης : η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων των νηπίων και η ομαλή κοινωνικοποίησή τους στα στενά πλαίσια του δομημένου σχολικού περιβάλλοντος, αλλά και στο ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο ζωής των ενηλίκων. Τα νήπια στην ευαίσθητη ηλικία των 4-5 ετών διανύουν το στάδιο του εγωκεντρισμού (PIAGET) που τείνει σταδιακά να απορριφθεί εφόσον τα παιδιά μεταβαίνουν από το οικογενειακό και οικείο περιβάλλον τους στο οργανωμένο σχολικό περιβάλλον, όπου καλούνται να συνεργαστούν

με

άλλα

συνομήλικα

παιδιά

και

τους

εκπαιδευτικούς.

Επιπλέον τα παιδιά στην ηλικία αυτή βιώνουν την ετερόνομη ηθική, που σημαίνει ότι δεν έχουν ακόμη παγιωμένες και ανεξάρτητες μερικές φορές από το κοινωνικό σύνολο ηθικές αξίες, νόρμες και συμπεριφορές, που σημαίνει ότι είναι πολύ δεκτικά να ενστερνιστούν μια ηθική αξία ομαλά και να την υιοθετήσουν ισοβίως. Στα πλαίσια του σχολικού περιβάλλοντος

η καθημερινότητα οδηγεί τη μικρή σχολική κοινωνία-ομάδα να

αυτορυθμίζεται με αναδυόμενους κανόνες που εξασφαλίζουν την εύρυθμη σχολική ζωή. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά αναπτύσσουν δεσμούς φιλίας, στοργής, κατανόησης και αλληλοβοήθειας μεταξύ τους. Σύμφωνα με τον VYGOTSKY τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από την κοινωνική αλληλεπίδραση και τα νοητά όρια της επικείμενης και δυνατής κοινωνικής και γνωστικής τους προόδου ορίζονται από τη Ζώνη Εγγύτερης Ανάπτυξης. Το πρόγραμμα της προσχολικής εκπαίδευσης είναι ευλύγιστο με μη διακριτά γνωστικά αντικείμενα και αποτελεί ιδανικό χώρος ανάπτυξης δραστηριοτήτων που προάγουν την φιλία και όλες τις ανθρώπινες αξίες ώστε αυτές να διαχέονται αβίαστα σε όλες τις καθημερινές εκφάνσεις της σχολικής ζωής

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 92

Το πρόγραμμα που υλοποιήθηκε συμφωνεί απόλυτα

με το Διεθνές Εκπαιδευτικό

πρόγραμμα « Αξίες ζωής στην Εκπαίδευση» ( Living Values Education Program) ,όπου βασικές προσωπικές και κοινωνικές αξίες θεωρούνται η ειρήνη, ο σεβασμός, η αγάπη, η φιλία, η υπευθυνότητα, η ευτυχία, η ελευθερία, η συνεργασία, η τιμιότητα, η ταπεινοφροσύνη, η ανεκτικότητα, η απλότητα και η ενότητα. ΜΕΘΟΔΟΣ α)Συμμετέχοντες: Στο πρόγραμμα πήραν μέρος μία εκπαιδευτικός ( ΕΥΤΕΡΠΗ ΚΛΩΝΑΡΗ) και 20 νήπια ηλικίας 4-5 (νήπια –προνήπια) στο κλασικού τμήματος του 4 ου Νηπιαγωγείου Ζακύνθου κατά το σχολικό έτος 2013-2014. Ακολουθήθηκε η ομαδοσυνεργατική μέθοδος (Ηλ.Ματσαγγούρας) και οι ομάδες των παιδιών ήταν μεικτές και ως προς την ηλικία και ως προς το φύλο. Οι δραστηριότητες υλοποιήθηκαν με την βιωματική-επικοινωνιακή μέθοδο (Χρυσαφίδης) και οικοδομήθηκαν (δομητική μέθοδος) βασικές εκπαιδευτικές έννοιες που προάγουν αξίες όπως σεβασμό, αγάπη, δικαιοσύνη, ισοτιμία , ισοτιμία , ενσυναίσθηση, αποδοχή του διαφορετικού και συνεργασία. β)Εποπτικά

μέσα:

Τα εποπτικά μέσα ( εργαλεία) που χρησιμοποιήθηκαν για την υλοποίηση του προγράμματος ήταν ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, βιβλία, υλικά χειροτεχνίας και ζωγραφικής, λογοτεχνικά κείμενα, ποίηση, μουσική, φωτογραφία. γ)Δραστηριότητες: 1) Αρχικά διαβάσαμε το παραμύθι «Αυτός που αγαπώ έχει μια κόκκινη μυτούλα» ,το οποίο έφερε ένα παιδί από τη βιβλιοθήκη. Το παραμύθι αυτό μιλάει για τον αγάπη προς τον φίλο μας. Τα παιδιά σχολίασαν με επεξηγηματικό τρόπο τι τους έκανε εντύπωση από το παραμύθι και στη συνέχεια το ζωγράφισαν (γλωσσική δραστηριότητα,συμβολική απεικόνιση).

2) Τα παιδιά έδειξαν την αγάπη τους στο φίλο τους με αγκαλιές! (βιωματικός τρόπος) 3) Κατόπιν τα παιδιά ζωγράφισαν τον φίλο τους και τι συνηθίζουν να κάνουν μαζί και 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 93

στο τέλος έγραψαν το όνομά τους γλωσσική δραστηριότητα, γραφή, συμβολική απεικόνιση).

4)Τα παιδιά έφτιαξαν την αλυσίδα της φιλίας και της αγάπης γράφοντας το όνομά τους σε λωρίδες χαρτί, που ζωγράφισαν με ωραία χρώματα και σχέδια και κατόπιν τις κόλλησαν όλες μαζί δημιουργώντας μια αλυσίδα. Τα παιδιά έπαιξαν με αυτή την αλυσίδα μπαίνοντας πολλά παιδιά μέσα (φίλοι) και προσπαθούσαν να μετακινηθούν στο χώρο μαζί ως ένα σώμα χωρίς να κόψουν την αλυσίδα.( γλωσσική δραστηριότητα, γραφή, συμβολική απεικόνιση, συνεργασία, λεπτή και αδρή κινητικότητα 5)Τα παιδιά έγραψαν ως ομαδική εργασία τη συνταγή της φιλίας. Μετά από διαλογική συζήτηση συναποφασίστηκε ότι τα συστατικά της φιλίας είναι :η αγάπη, οι αγκαλιές, ο σεβασμός, η αλληλοβοήθεια, το…ποδήλατο και άλλα πολλά υλικά! Τα παιδιά συνεργάστηκαν ομαλά και έγραψαν την συνταγή τους με την μορφή αφίσας, όπου μετά την καταγραφή των «υλικών» τα παιδιά την διακόσμησαν με ζωγραφιές.

6) Άσκηση εμπιστοσύνης : Τα παιδιά κλείνουν τα μάτια τους με ένα μαντήλι με τη βοήθεια του φίλου τους. Κατόπιν τα άλλα παιδιά κρύβουν τη μια γραμματοκαρτέλα από τη λέξη «ΦΙΛΙΑ» και ο φίλος τους τούς οδηγεί μέσα στη τάξη ώστε να βρει την καρτέλα με ασφαλή τρόπο. Σκοπός του παιχνιδιού είναι να βρουν με αυτό τον τρόπο όλες τις γραμματοκαρτέλες από τη λέξη «ΦΙΛΙΑ» ώστε στο τέλος να την ανασυνθέσουν όλοι μαζί.

7)Τα παιδιά έπαιξαν το μουσικοκινητικό παιχνίδι «σε αγαπώ Μιχάλη» όπου τα παιδιά κάθονται στη μοκέτα αντικριστά και εκτελούν τις κινήσεις από το παιδικό ποιηματάκι: «1 παίζω παλαμάκια! 2 παίζω γονατάκια! 3 χαϊδεύω τα αυτάκια! μαγουλάκια!

5 στο πάτωμα ξαπλώνω!

4 χαϊδεύω τα

6 το σώμα μου απλώνω! 7 σηκώνομαι και

πάλι! 8 σε κυνηγώ Μιχάλη! 7 σηκώνομαι και πάλι! 8 σε ΑΓΑΠΩ Μιχάλη!»

8) Τα παιδιά έφτιαξαν την αφίσα της φιλίας, όπου έγραψαν το όνομά τους, τη λέξη «ΦΙΛΙΑ» και την ζωγράφισαν όλα μαζί. Σε όλες τις απόπειρες γραφής των παιδιών υπήρχε ήδη γραμμένη η ζητούμενη λέξη ως σημείο αναφοράς.(ομαδική εργασία) 9) Μέσα από διαλογική συζήτηση τα παιδιά κατέληξαν ότι όλα τα παιδιά σε όλο τον κόσμο είναι φίλοι μεταξύ τους. Για να εκφράσουν εικαστικά αυτή τη σκέψη τους ζωγράφισαν όλα μαζί την υδρόγειο σφαίρα και περιμετρικά του κύκλου ζωγράφισαν

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 94

παιδιά από όλες τις φυλές της γης. Στο τέλος υπέγραψαν το έργο τους και ξαναέγραψαν τη λέξη «ΦΙΛΙΑ».

10) Τα παιδιά άκουσαν και έμαθαν να τραγουδούν το « Αν όλα τα παιδιά της γης». δ)Αποτίμηση: Η αρχική στοχοθεσία , αν και φαινόταν αρκετά φιλόδοξη, αποδείχτηκε ότι αντικατόπτριζε πλήρως το αναπτυξιακό επίπεδο των παιδιών και

όλοι οι στόχοι

επιτεύχθηκαν πλήρως. Το πρόγραμμα διαχύθηκε επιτυχώς σ’όλα τα γνωστικά αντικείμενα που ορίζει το διαθεματικό ενιαίο πλαίσιο σπουδών(ΔΕΠΠΣ). Υπήρχε σεβασμός

στις

αρχές της ομαδοσυνεργατικής εκπαίδευσης ( Ηλίας Ματσαγγούρας)

και μέσα από διαφορετικού τύπου δραστηριότητες και πολλαπλά ερεθίσματα κρατήθηκε αμείωτο το ενδιαφέρον των παιδιών. Δόθηκαν πολλές ευκαιρίες προβληματισμού, συζήτησης, επιχειρηματολογίας, αυτενέργειας και αυτοδιαχείρισης της ομάδας.

Με

πολλαπλούς παιγνιώδεις τρόπους δόθηκε στα παιδιά η ευκαιρία να οικοδομήσουν την βασική εκπαιδευτική-κοινωνική έννοια της φιλίας , αλλά και άλλων αξιών όπως της αποδοχής, της συνεργασίας και της αγάπης. Στο πρόγραμμα βασική ήταν και η ψυχολογική στήριξη των γονιών που ενθάρρυναν τις δραστηριότητες των παιδιών. Τέλος τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να εμπλακούν σε πολλές γλωσσικές και εικαστικές δραστηριότητες και να έρθουν σε επαφή με τις νέες τεχνολογίες. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΥΠΕΠΘ,ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

,(2002)

Διαθεματικό

Ενιαίο

Πλαίσιο

Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο. Προγράμματα σχεδιασμού και ανάπτυξης δραστηριοτήτων. Βαρνάβα–Σκούρα Τζ.(επιμέλεια)Γραφή και Ανάγνωση τόμοι 1-3ΥΠΕΠΘ Α.Π.Θ.

(1998)

- Ματσαγγούρας Η. Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση Μ. Γρηγόρης Αθήνα 2000 - Ντολιοπούλου Έλση Σύγχρονες Τάσεις της Προσχολικής Αγωγής . Τυπωθήτω Αθήνα 200403-31 -ΥΠΕΠΘ Βιβλίο δραστηριοτήτων για το Νηπιαγωγείο ΟΕΔΒ Αθήνα 1990 -Χρυσαφίδης Κ. Βιωματική – επικοινωνιακή διδασκαλία Η εισαγωγή της μεθόδου project στο σχολείο Gutenberg Αθήνα 1994

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 95

Reflective Speech from the Heart with Peter Williams

The writer's room above the library is an ideal setting for sharing a few words about our time together at the conference as it is a room full of wonderful memories and inspirations that add to our theme: ' Ancient Wisdom for Modern Times'.

Looking around the room at the furniture and artifacts of a bygone era reminds us just how meaningfully significant these items are still for us today.

Consider these items and their timeless meaning.

Photographs The room is full of photographs that show many smiling faces. Have you noticed, that even today, we smile when we are having our photograph taken? The smiling vision of happiness that we see in these photographs is the same vision of happiness that we can share with others in our everyday lives. Smiling is a great gift and costs nothing. So today - just smile at the world with the genuine warmth that comes from a Zakynthos smile. It will help you and help others to feel good, too.

Mirrors There are two mirrors in the room. Imagine waking up each morning and, after washing and preparing for day, looking in the mirror once again and saying 'I'm great just the way I am'.

Each day, we look in mirrors before going outside so as to look presentable and at times our very very best for that very special occasion. It's great to feel great - so why not be it? Then, what do you see when you meet someone like your best friend? Surely, a greeting with a smile and a mirror of yourself, for - as you see and greet the best in them - so, too, the best of greetings will be reflected back to you.

The Chess Board The chess board contains many pieces all of which are valuable. What piece would you choose to be? Would you choose to be a pawn, a knight, a bishop, or a king or queen? As is your vision - so you receive - so why not be a king or queen who is a master of their lives?

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 â&#x20AC;&#x201C; 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 96

Kings and queens naturally give - and many times - just their presence, a smile and a token word of appreciation is all that is needed.

Blank Sheet of Pape r The author who lived within these four walls began all his writings on a blank sheet of paper.

Imagine that whatever has past has past and you have a blank sheet of paper in front of you.

What would you choose to write? What would you choose to do? One thing is for certain we are each a master of our craft and an artist in the way we express it - so choose well and wisely.

Gaining Attention The author loved writing stories for children and knew that he had to keep changing his style to keep their attention. What styles do you wish to use to keep attention to the value of living a values filled life? There will be many ways all of which will be valued and valid.

Mastery and Artistry We are each unique with a gift to give. We are each a master of our chosen subject with the capacity to give in many ways that reflect our individual and collective artistry. Which positive and engaging ways do you choose?

The Light Stand The light stand in the corner of the room is decorated with an angel. Angels are remembered throughout the world for their grace and light. I wonder - what light did the author spread through his loved stories and what light and vision could we spread through living our values?

Vie w from a Window The view from the window is the same image for each and everyone of us - yet we each see something different and perceive in different ways according to our life experiences.

Zakynthos has re-built itself from the earthquake and fires of the past. Today, it is a model of what kind be achieved through coming together and living the noblest of values to overcome those adverse situations - with cooperation and love. What next for Zakynthos?

Living Your Values with Ancient Wisdom for Mode rn Times The conference has been packed with such enthusiasm and commitment to Living Values Education. Every individual presence and contribution has added to our personal and combined wealth of understanding and outstanding practice. Greece is steeped in so much 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 â&#x20AC;&#x201C; 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 97

wisdom. Perhaps it is time for Greece to once again share its wisdom to the wider world to help make it a better place?

I had a very good feeling about Zakynthos as soon as I stepped foot on the island and my intuition, instincts and experiences have confirmed those very positive feelings 100%.

May I wish you all every continuing success from my heart.

Reflection The reflective speech ended with a guided reflection on Peace from the heart with Joanna.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 â&#x20AC;&#x201C; 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 98

Μέρος Γ - Section C ΒΙΩΜΑΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ- WORKSHOPS

Xanthie Chouliara: Big circle-Get to know each other Areti Foufopoulou: Team –activity-group wisdom based on values “THE BAD STUDENT”  We are divided in groups 

In each group every person writes a problem or negative behavior of the typical “bad student” that is hard to deal with on a piece of paper



Alternatively , it could be a negative behaviour of the <bad>friend, colleague, partner, parent



All the papers are gathered in the middle and shuffled



Then one of them is picked and read each time



The group offers and writes solutions based on one or more values



We share with the big team.

Duaa Mansour "Art therapy"

Areti Foufopoulou: Ancient wis dom 1. Happy is the one who has great prudence 2. Lack of experience is very dangerous 3. Man is the measure of all things 4. I age always learning new things 5. Laziness and idleness are the cause of all evils 6. One thing i know very well that i know nothing 7. No one becomes evil by himself 8. It is more difficult to hold than to acquire 9. Everything is possible when one does not avoid struggle 10. A bad start will bring about a bad end 1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 99

11. You have to be silent or say something better than silence 12. We should not do what we accuse 13. The entire earth is a tomb to glorious men 14. Honour old age because it carries suffering 15. You should not be considered perfect but be perfect 16. Do not struggle in vain for things that do not matter 17. Knowing ourselves is the beginning of all wisdom 18. Two things are contrary to making a right decision haste and wrath 19. One derives from all and all derive from one.

20. Everything is possible when one does not avoid struggle

Ioanna Vasileiadou: How to do Reflective Practices with Children and Young Adults Reflective Practices with Ioanna Vasileiadou

Reflective Practices are an essential part of Living Values Education. Three key questions help to understand what they are and their importance: 

What is reflective practice?



What can I do as an Educator?



What does it mean to me as a person?

What is Reflective Practice?

Reflective practice is an activity that enables the learner to reflect on their personal qualities and how to live them. There are a number of activities that Living Values Education encourages including Reflection Points eg. 'Peace is being quiet inside' and 'Respect is knowing I am loving and capable'. Individual affirmation cards are also a useful way to enable children to reflect on a statement eg. 'I am a respectful star – today I will be respectful to all my friends'. Other activities include visualization and, amongst others, quiet time to be completely still.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 100

What can I do as an educator?

As educators and children, we are seeking to model the values and as such need time for ourselves to reflect upon ourselves and how we show our values. Finding time for ourselves, 'time for me', is all important if we are to be able to model the values from the heart. To support this vision, everyone was invited to share some of the techniques that they use in their own classrooms.

Tips for the classroom include: 

Start the day with silence to help quieten the children and yourself.



Listen to what the children have to say.



After the silence and sharing, hand out and share a reflection point or a reflection card and invite what means to them.



During the day, include a lesson from the Living Values materials on a chosen theme for the month.



Use the textbooks and/or use the free downloads of the Peace and Respect units with posters that are available on line.



End the day with some peace time and an affirmation card.

What does it mean to me as a person?

A guided reflective activity invited the educators to reflect on their own qualities, to appreciate them and to re-discover how to share these qualities with their students through modeling the values. We all discovered that values cannot be taught but caught and that values mean different things to each one of us at different times. One thing is for certain: we all need more reflective and quiet time.

Chouliara Xanthie : De Bono Hats - WORKSHOP

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 101

Pollatou Elizana: Building trust’… with music and body shapes – WORKSHOP ‘Χτίζοντας εμπιστοσύνη’ … με μουσική και σωματικά σχήματα ‘Building trust’… with music and body shapes Ελιζάνα Πολλάτου, ΤΕΦΑΑ, Παν/μιο Θεσσαλίας Το βιωματικό εργαστήρι περιλαμβάνει μια δομημένη διαδικασία εκμάθησης ασκήσεων καλλιέργειας εμπιστοσύνης (σε δυάδες και ομάδες ατόμων), που μπορούν να εκτελεσθούν με ασφάλεια από μαθητές δημοτικού σχολείου. Τα παιδιά θα δοκιμάσουν να ‘σχηματίσουν’ με το σώμα τους γεωμετρικά σχήματα, ενώ παράλληλα θα εξασκούνται σε ασκήσεις φυσικής δραστηριότητας, υπό παιγνιώδη μορφή. Στόχος του εργαστηρίου είναι η τελική παρουσίαση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος κινητικών δεξιοτήτων, το οποίο επενδύεται με την κατάλληλη μουσική.

The experiential workshop includes a structured learning process growing confidence exercises (in dyads and groups of people), that can be performed safely from elementary school pupils. Kids will try to ' form ' with their body geometric shapes, while practice in physical activity, exercises in a playful form. The aim of the workshop is the final presentation of a comprehensive programme of motor skills, which is invested with the right music.

1st International Conference Values in Education in Zakynthos 3/7/2014 – 6/7/2014

ISSN: 978-618-81746-0-3 102