EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
Airea
2017
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA 2017 Data
2018
Zuzendaritza teknikoa
EAEko Airearen Kalitatearen Kontrol Sarea
Jabea
Eusko Jaurlaritza. Ingurumen, Lurralde Politika eta Etxebizitza Saila Ingurumen Administrazioaren Zuzendaritza
URL
EDUKIA 1
SARRERA ............................................................................................................. 2
2
DATUEN ANALISIA KUTSATZAILEKA ............................................................... 5 2.1 2.2
SUFRE DIOXIDOA (SO2) ............................................................................................. 8 NITROGENO DIOXIDOA (NO2) .................................................................................. 13
2.3
PARTIKULAK (PM10 ETA PM2,5) .................................................................................. 17
2.3.1
PM10 ..................................................................................................................................... 17
2.3.2
PM2,5 ..................................................................................................................................... 23
2.4 2.5
KARBONO MONOXIDOA (CO) .................................................................................. 26 OZONOA (O3) ............................................................................................................. 29
2.6 2.7
BENTZENOA (C6H6) ................................................................................................... 34 METAL ASTUNAK (PB, AS, CD ETA NI) ...................................................................... 35
2.7.1 2.7.2 2.7.3 2.7.4
Beruna (Pb) ........................................................................................................................... 35 Artsenikoa (As)...................................................................................................................... 36 Kadmioa (Cd) ........................................................................................................................ 37 Nikela (Ni) ............................................................................................................................. 38
2.8
BENTZO(A)PIRENO (B(A)P) ............................................................................................ 39
2.9
EMAITZEN LABURPENA ........................................................................................... 41
3 AIREAREN KALITATEAREN HELBURUEN URTEKO EBALUAZIOA EAE OSOAN KRIGING BIDEZ ........................................................................................... 42 3.1 3.2
NO2 MAPAK ETA NO2 MAILEN ESPOSIZIOPEKO BIZTANLERIAREN ZENBATESPENA ............ 43 OZONO MAPA ETA OZONO-MAILEN ESPOSIZIOPEKO BIZTANLERIAREN ZENBATESPENA ...... 46
3.3
PM10 MAPAK ETA PM10 MAILEN ESPOSIZIOPEKO BIZTANLERIAREN ZENBATESPENA........ 48
4 AIREAREN KALITATEAREN EGOERA EUSKADIN, OSASUNAREN MUNDU ERAKUNDEAREN ARABERA................................................................................... 50 5
ERREFERENTZIAK ETA ESTEKAK .................................................................. 51 5.1
ERREFERENTZIAK .......................................................................................................... 51
5.2
ESTEKAK ...................................................................................................................... 51
2016
SARRERA Airearen kalitatearen kontrolerako Sareen helburua airearen kalitateari dagokion informazioa neurtu, erregistratu eta prozesatzea da, geroago informazioa ebaluatu eta kudeatu dadin. Monitorizazio horretan lortutako informazioa da isurpen-inbentarioen datu eta eredu prediktiboekin bat lurraldeka airearen kalitatea kudeatzeko oinarria.
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
Prozesu horretan lehen helburua datu fidagarriak (fidagarritasuna nahiz denbora estaldura) eskuratzea da, airearen kalitate eta osasunaren inguruko ikerketak egin ahal izateko. Airearen kalitateaz aritzean, 102/2011 Errege Dekretua da erreferentzia-araua. Arau horretan, ezartzen dira inguruneko airean kutsatzaile nagusietarako mugak; gainera, airearen kalitatearen kudeaketa antolatzen du. Arauak, besteak beste, nola neurtu, ebaluatu, biztanleriari zer informazio eman eta, kontzentrazio balio zehatzak gaindituz gero, nola jokatu azaltzen du. Osasunaren babeserako mugak dituzten kutsatzaileak honako hauek dira: SO2 (sufre dioxidoa), NO2 (nitrรณgeno dioxidoa), PM10 (10 mikrometroz azpiko partikulak), PM2,5 (2,5 mikrometroz azpiko diametroa duten partikulak), CO (karbono monoxidoa), O3 (ozonoa), C6H6 (bentzenoa), Pb (beruna), As (artsenikoa), Cd (kadmioa), Ni (nikela) eta B(a)P (bentzo(a)pirenoa). Halaber, dekretu horrek sare bakoitzak berme- eta funtzionamendu prozesuen kalitaterako kontrol-sistemak garatzeko beharra ezartzen du. Alegia, datua kalitatezkoa eta ezarritako estandarren araberakoa dela bermatzea. Hori dela eta, neurketa tresna guztiek erreferentziazko arauekin bat homologatuta egon behar dute. Airearen kalitatearen ebaluaketa orokorra egiteko, indarrean dagoen araudiak ezarritako errekerimenduen arabera, Euskadiko Autonomia Erkidegoa (EAE) 8 eremutan banaturik dago. Ozonoarentzat, ordea, gainerako kutsatzaileekin alderatuta jokaera berezia duela eta, 5 eremu dituen berariazko zonifikazioa aplikatzen da. Kutsatzaile gehienak (SO2, NO2, PM10, PM2,5, CO y O3) eremu guztietan neurtzen dira; eta bentzeno, metal astun eta bentzo(a)pirenoaren kasuan, aldiz, neurketarako estazioak gutxiago dira horien ebaluaketa EAE osorako egiten baita. Kutsatzaile horiek guztiak ez ezik, EAEko airearen kalitatearen kontrolerako Sareak osasunaren babeserako mugarik ez duten beste batzuk ere neurtzen ditu. Kutsatzaile horiek honako talde hauetan sailka daitezke: Nitrogeno oxidoak: NOx (nitrรณgeno oxidoak) eta NO (nitrogeno monoxidoa). Konposatu organiko hegazkorrak (KOHak): Bentzenoaz gain, besteak beste, toluenoa eta hainbat xileno mota neurtzen dira, BTX deritzenak alegia. Metal astunak: Aurrez aipatutakoez gain, guztira, 16 metal astun neurtzen dira (banadioa, kromoa, burdina, merkurioa, kobaltoa, selenioa, etab.). Hidrokarburo polizikliko aromatikoak (HAPak): B(a)P-a (Bentzo(a)pirenoa) da talde honen ordezkari nagusia baina, guztira, talde honetako 6 kutsatzaile ezberdin neurtzen dira.
Hurrengo taula eta mapetan agertzen dira, bai EAEn airearen kalitatearen ebaluazio orokorra, bai ozonoaren berariazko ebaluazio egiteko ezarri diren eremuei dagozkien datu guztiak. Zonifikazio orokorra Kodea ES1601
Eremuaren izena Enkartazioak – Goi Nerbioi
ES1602
Behe Nerbioi
ES1603
Kostaldea
ES1604
Donostialdea
ES1605
Goi Ibaizabal Debagoiena
ES1606
Goierri
ES1607
Arabar lautada
ES1608
EAEko Erribera
Kutsatzailea SO2;NO2;PM10 eta PM2.5;CO SO2;NO2;PM10 eta PM2.5;CO SO2;NO2;PM10 eta PM2.5;CO SO2;NO2;PM10 eta PM2.5;CO SO2;NO2;PM10 eta PM2.5;CO SO2;NO2;PM10 eta PM2.5;CO SO2;NO2;PM10 eta PM2.5;CO SO2;NO2;PM10 eta PM2.5;CO
Mota
Azalera (km2)
Populazioa (biztanle)
Zona
969,2
91.634
Aglomerazioa
378
845.015
Zona
992,2
200.175
Aglomerazioa
348,4
401.276
Zona
942,9
202.642
Zona
917,9
143.388
Zona
1.305,6
267.717
Zona
1.376,9
20.039
Ozonoaren berariazko zonifikazioa Kodea ES1610 ES1611 ES1612 ES1613
Zona
Azalera (km2) 810
Populazioa (biztanle) 564.971
O3
Aglomerazioa
70,70
440.884
O3
Zona
3.721,44
878.218
O3
Zona
2.313
276.329
O3
Zona
315,85
11.484
Kutsatzailea
Mota
O3
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
ES1614
Eremuaren izena Itsasertza Bilbao – Barakaldo Ibar Kantauriarrak Barne arroak Ebro ibaiaren ibarra
EAEko Sarean eskuratutako datuak denbora errealean bidaltzen dira Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumen Ministeriora. Geroago, datu horiek guztiak Europara bidaltzen dira1. Sareko datu guztiak eskuragai daude formatu berrerabilgarrian datu publikoak jasotzeko aukera ematen duen Eusko Jaurlaritzaren Open Data Euskadi atarian.
1
Europar zuzentarauen arloan airearen kalitateari dagokion informazio trukearen erregulazioa 2011/850/EE Erabakiak eguneratu zuen.
DATUEN ANALISIA KUTSATZAILEKA Hurrengo orrialdeetan kutsatzaile bakoitzerako jasotako datuekin egindako kalkuluak aurkeztuko dira eta osasunaren babeserako ezarritako airearen kalitate helburuekin alderatu. Airearen kalitatea aztertzeko helburu mota desberdinak daude: Muga-balioa, ezaguera zientifikoan oinarrituta eta ondorio kaltegarriak eragotzi, aurrea hartu edo murrizteko helburuarekin ezarritako maila, betiere, gainditu behar ez dena. Helburu-balioa, ahal den heinean, ondorio kaltegarriak eragotzi, aurre hartu edo murrizteko gainditu behar ez den maila. Epe luzerako helburua, epe luzera gainditu behar ez den maila, neurri egokien bitartez ezinezkoa ez bada behintzat, eta ondorio kaltegarrietatik babesteko helburua izanik. Informazio atalasea, kutsatzailearen maila non hortik gora iraupen motzeko esposizioak bereziki kalteberak diren biztanleria taldeen osasunerako arriskua dakarren eta eskudun administrazioak berehalako informazio egokia eman behar duen. Alerta atalasea, kutsatzaile maila non iraupen motzeko esposizioak biztanleria osoaren osasunerako arriskua dakarren eta eskudun administrazioek berehalako neurriak hartzea eragiten duen. Airearen kalitatearen ebaluazioa egiteko hasierako datuak ekipamendu bidez era automatikoan neurtutako kutsatzaileei dagozkien orduko batez besteko datuak dira honakoentzat: SO2, NO2, PM10, PM2,5, CO, O3 eta bentzenoa. Metalak (Pb, As, Cd eta Ni) eta bentzo(a)pirenoa ebaluatzeko, ostera, eguneko batez bestekoak erabiltzen dira. Izan ere, konposatu horiek 24 orduko laginketa bidez zehazten baitira, iragazkietan jasotako PM10 partikulak laborategian aztertuz. Airearen kalitate helburuen denborazko oinarria desberdina da kutsatzaile eta hasierako datuen arabera. Gainera, zenbaitetan araudiak ezarritako kalitate irizpideei loturik dagoen agregazio prozesua ere gainditu behar dute datuek. Orduko batez bestekoetatik abiatuta eguneko batez bestekoa kalkulatzeko, adibidez, ezinbestekoa da gutxienez balioen % 75 (18 edo gehiago) edukitzea. Zortzi ordukoen batez bestekoa kalkulatzeko, aldiz, 6 ordu balio edo gehiago erabili behar dira. Era berean, zortzi ordukoen eguneko maximoa kalkulatzeko beharrezkoa da eguneko zortzi orduko 18 balio edo gehiago izatea. Airearen kalitatea ebaluatzeko garaian neurketen denbora-estaldura aldagai garrantzitsua da helburuen erdiespena ezartzeko epeari dagokionez. Estaldura gutxienekoa ez bada ezingo da airearen kalitate helburuak betetzen direnentz ondorioztatu eta lortutako emaitzak adierazleak izango dira soilik. Araudiak neurketa puntu finkoetan airearen kalitate helburuen betetze ebaluazioa egiteko eskatzen dituen ehunekoak oso altuak dira. SO2, PM10, PM2,5, CO eta Pb-ren kasuan modu jarraian egindako neurketek gutxienez datuen % 90 jaso behar dituzte.
NO2 eta O3-rentzat gutxienez udan datuen % 90 lortu behar da eta neguan % 75. Bentzenoaren kasuan, kokaleku industrialetan neurtzean denbora-estaldura minimoak % 90ekoa izan behar du, eta % 35ekoa, ordea, hondo-hiritar eta trafiko kokalekuetan. As, Cd eta Ni-rentzat denbora-estaldura minimoa % 50ekoa da eta B(a)P-rentzat % 33koa. Betiere, airearen kalitate helburuaren araberako urteko epe barruko neurketek adierazgarriak izan daitezen, gutxi gorabehera, modu uniformean banaturik egon behar dute.
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
Horregatik, egindako kalkuluetan, eskuragarri dauden datuen kopurua eta ehunekoa zehaztu dira. Tauletan, As, Cd, Ni eta B(a)P elementuentzat izan ezik, datuen kopurua % 75etik beherakoa bada, izartxo bat jartzen da eta ehunekoaren datua beste kolore bateko itzaldurarekin agertzen da. Hori kontuan hartu behar da datuak interpretatzerakoan. EAEko mapan modu espazialean irudikatu dira neurketa estazio gehien dituzten kutsatzaileen (SO2, NO2, PM10, PM2,5, CO eta O3) 2016. urteko adierazleen balioak. Adierazle horiek, neurtutako balioaren arabera, 5 mailatan sailkatu dira eta maila bakoitzak kolore bereizgarri bat du. Urteko gainditze kopuru maximoa finkatuta duten kutsatzaileetan adierazlea pertzentil zehatz bat da; izan ere, hauek mailen aldaketa eta araudian ezarritako mugarekiko hurbiltasuna analizatzea baimentzen baitute. Araudian gainditze kopuru maximoa finkaturik ez duten horietan, aldiz, urteko batez besteko edo balio maximoak erabili dira.
Kutsatzailea
Batez bestekoa (araudia)
Gainditzeen gehieneko kopurua
Pertzentila
Zenbatgarren balio altuena
SO2
eguna
3
99,2
4. balio altuena
SO2
ordua
24
99,73
25. balio altuena
NO2
ordua
18
99,79
19. balio altuena
PM10
eguna
35
90,4
36. balio altuena
Ozonoa
eguna
25
93,2
26. balio altuena
Taula: Pertzentil-erlazioak, gainditze kopuruak eta kutsatzailea (IPR gida, 2011/850/EB erabakia)
Pertzentil eta bitarte horiek desberdinak dira kutsatzaile bakoitzaren orduko edo eguneko AKI (airearen kalitate-indizea) kalkulatzeko erabilitakoen aldean, eta egokiagoak dira joerak aztertzeko. 2016. urtean zehar egindako neurketetarako ebaluazioaz gain, konparaketa grafiko bat egin da bost urteko aldi bateko barra-grafikoen bidez (SO2, NO2, PM10, PM2,5, CO, O3 eta bentzenoa). Grafikoetan hauek agertzen dira: muga- edo xede-balioari loturiko adierazlea azken bost urteetan, kasu batzuetan pertzentil bati dagokiona, muga-balioa eta goiko eta beheko ebaluazio-atalaseak (GEA eta BEA). Atalase horiek indarrean dagoen araudiak markatzen dituen erreferentzia-balioak dira, eremu bat ebaluatzeko modua zehaztu ahal izateko.
Goiko ebaluazio-atalasearen gainetik neurketa finkoak erabili behar dira, airearen kalitatea ebaluatzeko. Goiko ebaluazio-atalasetik behera eta beheko atalasetik gora neurketa finkoen eta eredu-tekniken edo neurketa adierazgarrien konbinazio bat erabil daiteke, airearen kalitatea ebaluatzeko. Beheko ebaluazio atalasetik behera, neurketa finkoen eta eredu-tekniken erabilerara mugatu daiteke, airearen kalitatea ebaluatzeko.
Metal astunetan kaxen diagramak erabili dira erregistratutako mailak grafikoki adierazteko.
Bestalde, 2016ko uztailetik metodo geoestatistiko bat erabiltzen da hiru kutsatzaileren (NO2, PM 10 eta ozonoa) kontzentrazioak zenbatesteko, benetako neurketarik ez duten lurraldeko puntu guztietan. Metodoa ezarrita dagoenez, aipatutako hiru kutsatzaileen EAE osoko mapak kalkulatu dira neurketak egindako puntuen urteko estatistikoetatik abiatuta. Mapa bakoitzari lotutako grafikoetan kutsatzaileen esposiziopeko biztanleriaren mapak eta datu zenbatetsiak aurkezten dira.
2.1 SUFRE DIOXIDOA (SO2) Honakoak dira SO2-arentzat airearen kalitatearen hobekuntzari dagokion araudian ezarritako mugak: Kutsatzailea Batez bestekoa SO2
Ordukoa
350 µg/m3 (urteko 24 gainditze gehienez) 3 125 µg/m (urteko 3 gainditze gehienez)
Egunekoa
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
Alerta atalasea
Muga-balioa
3
500 µg/m (3 ordutan)
Betetze-data 2005/01/01 2005/01/01
Jarraian orduko nahiz eguneko batez bestekoekin egindako kalkuluak agertzen dira. Egunekoetan 99,2 pertzentila (99,2P) ere kalkulatzen da, urteko laugarren balio altuenaren baliokidea. 2017 urtea - Orduko datuen prozesamenduaren laburpena Zona
N
Portzentajea
Maximoa 3 (µg/m )
99,73P
SO2 Abanto
2
8573
98
187
1
SO2 Algorta
2
8692
99
47
6
SO2 Añorga
4
8469
97
41
1
SO2 Arraiz
2
8332
95
77
9
Estazioa
SO2 Avda. Tolosa
3
8497
97
28
3
SO2 Barakaldo
2
8301
95
72
10
SO2 Basauri
2
8412
96
32
4
SO2 Beasain
6
8344
95
15
1
SO2 Durango
5
8597
98
66
2
SO2 Easo
4
8610
98
12
5
SO2 Erandio
2
8706
99
42
7
SO2 Hernani
4
8224
94
61
6
SO2 Lemoa
5
8728
100
90
49
SO2 Llodio
1
8706
99
89
7
SO2 Mª Diaz
2
8520
97
62
9
SO2 Mazarredo
2
8595
98
48
12
SO2 Montorra
5
8566
98
53
5
SO2 Muskiz
2
8725
100
197
4
SO2 Parque Europa
2
8128
93
55
10
SO2 Puio
4
8656
99
54
3
SO2 San Julian
2
8373
96
358
22
SO2 Santurtzi
2
8694
99
64
11
SO2 Tres de Marzo
7
8246
94
28
4
SO2 Valderejo
8
8654
99
12
5
SO2 Zalla
1
8496
97
101
4
SO2 Zelaieta
5
8320
95
33
7
SO2 Zumarraga
6
8586
98
120
1
2017 urtea - Eguneko datuen prozesamenduaren laburpena Estazioa
Zona
N
Portzentajea
Maximoa 3 (µg/m )
99,2P 3 (µg/m )
SO2 Abanto
2
354
97
38
17
SO2 Algorta
2
365
100
10
7
SO2 Añorga
4
348
95
21
8
SO2 Arraiz
2
365
100
19
17 9
SO2 Avda. Tolosa
3
354
97
9
SO2 Barakaldo
2
362
99
20
16
SO2 Basauri
2
348
95
13
9.2
SO2 Beasain
6
365
100
4
4
SO2 Durango
5
359
98
15
8.1
SO2 Easo
4
359
98
10
9.0
SO2 Erandio
2
365
100
14
12
SO2 Hernani
4
357
98
7
7.0
SO2 Lemoa
5
365
100
27
20
SO2 Llodio
1
364
100
21
13
SO2 Mª Diaz
2
355
97
21
15
SO2 Mazarredo
2
364
100
19
16
SO2 Montorra
5
364
100
10
8
SO2 Muskiz
2
365
100
26
18
SO2 Parque Europa
2
340
93
21
19
SO2 Puio
4
360
99
10
7.1
SO2 San Julian
2
341
93
29
22
SO2 Santurtzi
2
365
100
15
12
SO2 Tres de Marzo
7
343
94
7
5.0
SO2 Valderejo
8
360
99
5
4.0
SO2 Zalla
1
354
97
21
15
SO2 Zelaieta
5
364
100
9
7
SO2 Zumarraga
6
355
97
21
4.0
SO2-aren kasuan eguneko batez bestekoentzat ezarri dira ebaluazio-atalaseak eta azken 5 urteetako (2013-2017) eguneko batez bestekoen 99,2P-ren zutabe grafikoa irudikatu da.
2.2 NITROGENO DIOXIDOA (NO2) Honakoak dira NO2-arentzat airearen kalitatearen hobekuntzari dagokion araudian ezarritako mugak: Kutsatzailea NO2
Batez bestekoa
Muga-balioa
Alerta atalasea
Ordukoa
200 µg/m (urteko 18 gainditze gehienez)
Urtekoa
40 µg/m
3
3
400 µg/m (3 ordutan)
3
Betetzedata 2010/01/01
2010/01/01
Jarraian, orduko batez besteko balioekin burututako kalkuluak agertzen dira. NO2-arentzat urteko batez besteko balio eta urteko orduko maximoaz gain, urteko 19. balio altuenaren baliokidea den 99,79 pertzentila (99,79P) ere kalkulatu da. 2017 urtea - Orduko datuen prozesamenduaren laburpena Zona
N
Portzentajea
Maximoa 3 (µg/m )
99,79P 3 (µg/m )
Batez bestekoa 3 (µg/m )
NO2 Abanto
2
8697
99
111
87
22
NO2 Agurain
7
8591
98
90
71
13
Estazioa
NO2 Algorta
2
8654
99
93
71
15
NO2 Alonsotegi
2
8712
99
93
67
16
NO2 Añorga
4
7279
83
83
67
18
NO2 Arraiz
2
8500
97
156
81
14
NO2 Ategorrieta
4
8710
99
148
97
30
NO2 Avda. Gasteiz
7
8647
99
156
104
25
NO2 Avda. Tolosa
3
8363
95
190
84
20
NO2 Azpeitia
6
8552
98
116
76
17
NO2 Barakaldo
2
8540
97
97
83
26
NO2 Basauri
2
8500
97
124
85
27
NO2 Beasain
6
8712
99
84
74
23
NO2 Castrejana
2
8681
99
97
75
18
NO2 Durango
5
8338
95
96
81
24
NO2 Easo
4
8295
95
183
111
31
NO2 Elciego
8
8641
99
53
35
6
NO2 Erandio
2
8680
99
159
94
28
NO2 Hernani
4
8593
98
99
83
25
NO2 Herran
7
8573
98
93
73
16
NO2 Larrabetzu
5
8637
99
72
57
13
NO2 Lemoa
5
8405
96
72
55
15
NO2 Llodio
1
8642
99
122
72
22
2017 urtea - Orduko datuen prozesamenduaren laburpena Zona
N
Portzentajea
Maximoa 3 (µg/m )
99,79P 3 (µg/m )
Batez bestekoa 3 (µg/m )
NO2 Mª Diaz
2
8682
99
141
114
43
NO2 Mazarredo
2
8608
98
110
96
32
NO2 Mondragon
5
8429
96
114
84
23
NO2 Montorra
5
8690
99
163
99
24
NO2 Mundaka
3
7554
86
38
22
3.7
NO2 Muskiz
2
8677
99
74
55
10
NO2 Pagoeta
3
7938
91
50
25
3.5
NO2 Parque Europa
2
8717
100
112
88
28
NO2 Puio
4
8526
97
89
77
19
NO2 San Julian
2
8654
99
84
64
14
NO2 Sangroniz
2
8137
93
106
84
24
NO2 Santurtzi
2
8705
99
106
80
22
NO2 Serantes
2
8709
99
177
59
8.4
NO2 Sestao
2
8727
100
112
96
29
NO2 Tolosa
6
8695
99
125
82
25
NO2 Tres de Marzo
7
8654
99
147
104
26
NO2 Valderejo
8
7464
85
41
12
3.1
NO2 Zalla
1
8571
98
56
48
10.1
NO2 Zelaieta
5
8698
99
86
74
21
NO2 Zierbena
2
8689
99
104
78
18
NO2 Zumarraga
6
8421
96
84
68
14
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
Estazioa
NO2-aren kasuan bi muga-balioei loturik dauden ebaluazio-atalaseak ezarri dira. Hori dela eta, bi zutabe grafiko irudikatu dira: urteko batez bestekoa eta orduko batez bestekoen 99,79P (2013-2017. urteak) adierazten dituztenak hain zuzen.
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
2.3 PARTIKULAK (PM10 eta PM2,5) Honakoak dira PM10 eta PM2,5-arentzat airearen kalitatearen hobekuntzari dagokion araudian ezarritako mugak: Kutsatzailea Batez bestekoa Egunekoa PM10 PM2,5
Urtekoa Urtekoa
Kutsatzailea Batez bestekoa Urtekoa PM2,5
Muga-balioa 3
Betetze-data
50 µg/m (urteko 35 gainditze gehienez) 3 40 µg/m 3 25 µg/m
2005/01/01 2015/01/01
Muga-balioa
Betetze-data
25 µg/m
3
2005/01/01
2010/01/01
2.3.1 PM10 Sareko partikulak neurtzeko erabilitako ekipamenduak automatikoak dira. Kalitatearen araudiak ezartzen du partikulak neurtzeko erreferentzia-metodoa grabimetria dela, eta neurri automatikoen eta erreferentzia-neurrien arteko interkonparazioa egiteko ariketak egin behar dira. Egunero argitaratzen diren eta erabili diren datuak interkonparazio-ariketetatik lortutako ekuazioaren bidez zuzendu dira. Bestalde, aplika daitekeen araudiak, muga-gainditzeak ebaluatzerakoan, halaber, aukera ematen du iturri naturalei egotz dakizkiekeen balio-gainditzeak deskontatzeko (102/2011 Errege Dekretuaren 22. artikulua). Penintsula iberikoa kontinente afrikarretik gertu dagoenez, urtean zehar latitude hauetara iristen diren intrusio sahararrak, hauts fineko aire-masak, izaten dira. Europan metodologia bat proposatu da, sareetan neurtzen diren mailei hauts-karga estra hori deskontatu ahal izateko. Jarraian, orduko batez besteko balioetarako (urteko batez bestekoa) eta PM10-en eguneko batez besteko balioetarako egindako kalkuluak aurkezten dira. PM10-erako, urteko eguneko maximoaz eta 50eko eguneko balioa gainditzen den kopuruaz gainera, urteko 90,4 pertzentila (P90, 4) kalkulatzen da eguneko batez besteko balioetarako, eta hori urteko hogeita hamaseigarren balio altuenaren baliokidea da. Balio-gainditzeen kopuruari dagokionez, hurrengo taulan adierazi dira urtean zehar erregistratutako guztiak eta parentesi artean adierazi da hauts-intrusioei egotz dakizkiekeen balio-gainditzeen kopurua.
2017 urtea - Orduko datuen prozesamenduaren laburpena Zona
N
Portzentajea
Batez bestekoa 3 (µg/m )
PM10 Abanto
2
8612
98
12
PM10 Agurain
7
8443
96
14
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
Estazioa
PM10 Algorta
2
8158
93
21
PM10 Alonsotegi
2
8626
98
14
PM10 Añorga
4
8328
95
17
PM10 Arraiz
2
8650
99
10
PM10 Ategorrieta
4
8677
99
18
PM10 Avda. Gasteiz
7
8342
95
17
PM10 Avda. Tolosa
3
7631
87
17
PM10 Azpeitia
6
8654
99
16
PM10 Barakaldo
2
8077
92
21
PM10 Basauri
2
8408
96
24
PM10 Beasain
6
8119
93
19
PM10 Castrejana
2
8569
98
16
PM10 Durango
5
8463
97
16
PM10 Easo
4
8591
98
21
PM10 Elciego
8
8495
97
12
PM10 Erandio
2
8128
93
20
PM10 Hernani
4
8549
98
17
PM10 Herran
7
8237
94
14
PM10 Lemoa
5
8601
98
14
PM10 Lezo
4
8572
98
17
PM10 Llodio
1
7524
86
16
PM10 Mª Diaz
2
8424
96
20
PM10 Mazarredo
2
8669
99
19
PM10 Mondragon
5
8691
99
16
PM10 Mundaka
3
7723
88
12
PM10 Muskiz
2
8596
98
12
PM10 Pagoeta
3
8448
96
13
PM10 Parque Europa
2
8628
98
18
PM10 Puio
4
8571
98
14
PM10 San Julian
2
8742
100
20
PM10 Sangroniz
2
8507
97
20
PM10 Santurtzi
2
6916
79
18
PM10 Tolosa
6
8707
99
19
PM10 Tres de Marzo
7
8388
96
18
PM10 Valderejo
8
7777
89
9
PM10 Zalla
1
8060
92
17
PM10 Zelaieta
5
8500
97
25
PM10 Zierbena
2
8662
99
20
PM10 Zumarraga
6
8251
94
14
2017 urtea - Eguneko datuen prozesamenduaren laburpena Estazioa
Gainditze (Intr.)
90,4P 3 (µg/m )
Maximoa 3 (µg/m )
98
0
23
38
93
5
31
85
N
Portzentajea
PM10 Abanto
359
PM10 Algorta
340
PM10 Añorga
344
94
2(1)
30
74
PM10 Arraiz
365
100
2(1)
19
65
PM10 Ategorrieta
365
100
0
28
45
PM10 Avda. Gasteiz
353
97
0
28
49
PM10 Avda. Tolosa
315
86
0
28
43
PM10 Azpeitia
364
100
0
24
40
PM10 Barakaldo
334
92
0
35
49
PM10 Basauri
350
96
2(2)
37
58
PM10 Beasain
342
94
0
30
47
PM10 Castrejana
358
98
1(1)
26
54
PM10 Durango
357
98
0
29
40
PM10 Easo
359
98
1
33
52
PM10 Elciego
353
97
0
22
44
PM10 Hernani
359
98
0
27
41
PM10 Herran
346
95
0
23
37
PM10 Lezo
355
97
2
29
69
PM10 Llodio
314
86
0
25
48
PM10 Mª Diaz
350
96
0
31
43
PM10 Mazarredo
363
99
0
29
43
PM10 Mondragon
364
100
0
26
45
PM10 Mundaka
311
85
0
20
33
PM10 Muskiz
362
99
0
21
40
PM10 San Julian
365
100
2(2)
32
57
PM10 Santurtzi
289
79
0
28
42
PM10 Valderejo
316
87
0
14
38
PM10 Zierbena
365
100
0
32
50
PM10 Zumarraga
346
95
0
24
50
PM10-aren kasuan, bi mugei dagozkien ezarritako ebaluazio-atalaseak agertzen dira. Hori dela eta, bi zutabe grafiko agertzen dira: urteko batez besteko eta eguneko batez bestekoen 90,4Pren grafikoa (2013-2017. urteak).
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
2.3.2
PM2,5
PM2,5-arentzat ez da faktore zuzentzailerik erabili. Jarraian dagoen taulan ordu datuetatik lortutako urteko bataz bestekoaren kalkuluak (2017. urtea) aurkezten dira.
2017 urtea - Orduko datuen prozesamenduaren laburpena Estazioa
3
Zona
N
Portzentajea
Batez bestekoa (Âľg/m )
PM2,5 Algorta
2
8142
93
11
PM2,5 AĂąorga
4
8328
95
12
PM2,5 Ategorrieta
4
8443
96
8
PM2,5 Avda. Gasteiz
7
7762
89
8
PM2,5 Avda. Tolosa
3
7725
88
9
PM2,5 Beasain
6
7783
89
9
PM2,5 Durango
5
6563
75
10
PM2,5 Erandio
2
8250
94
11
PM2,5 Herran
7
6402
73
8
PM2,5 Mundaka
3
8096
92
6
PM2,5 Pagoeta
3
8420
96
6
PM2,5 Parque Europa
2
8494
97
10
PM2,5 Sangroniz
2
8259
94
10
PM2,5 Santurtzi
2
8353
95
12
PM2,5 Tres de Marzo
7
7984
91
10
PM2,5 Valderejo
8
7725
88
5
PM2,5 Zalla
1
7777
89
8
PM2,5 Zelaieta
5
8524
97
11
PM2,5 Zumarraga
6
6400
73
10
PM2,5-aren kasuan, muga balioa bezala, urteko bataz bestekoari ezarri zaizkio ebaluazioatalaseak. Zutabe grafikoan aipatutako azken bost urteetako batez bestekoak irudikatu dira (2013-2017. urteak).
2.4 KARBONO MONOXIDOA (CO) Honakoa da CO-arentzat airearen kalitatearen hobekuntzari dagokion araudian ezarritako muga: Kutsatzailea Batez bestekoa Muga-balioa Betetze-data 3 Zortzi orduko batez besteko mugikorren 10 mg/m 2005/01/01 CO eguneko maximoa
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
Jarraian eguneko zortzi ordukoen batez besteko maximoentzat lortutako emaitzak agertzen dira.
2017 urtea - Orduko datuen prozesamenduaren laburpena Zona
Portzentajea
CO Algorta
2
97
Orduko maximoa 3 (mg/m ) 1.6
CO Ategorrieta
4
96
2.1
Estazioa
8 orduko 3 maximoa(mg/m ) 1.1 1.0
CO Avda. Gasteiz
7
98
5.2
1.2
CO Barakaldo
2
98
1.9
0.90
CO Beasain
6
99
2.3
0.62
CO Easo
4
95
2.1
1.5
CO Erandio
2
99
5.8
3.1
CO Llodio
1
97
3.0
0.87
CO MÂŞ DĂaz
2
82
2.4
1.1
CO Mazarredo
2
99
1.8
1.0
CO Mondragon
5
98
1.8
1.0
CO Pagoeta
3
95
2.9
1.3
CO Tres de Marzo
7
94
1.9
1.1
CO Valderejo
8
88
1.5
1.3
CO Zelaieta
5
94
1.4
0.68
CO Zierbana
2
91
1.1
0.77
CO Zumarraga
6
93
1.1
0.56
CO-aren kasuan, muga balioaz gain, zortzi ordukoen bataz bestekoentzat ebaluazio-atalaseak ezarri dira. Zutabe grafikoan azken bost urteetako batez bestekoak irudikatu dira (2013-2017. urteak).
2.5 OZONOA (O3) Honakoak dira O3-arentzat airearen kalitatearen hobekuntzari dagokion araudian ezarritako mugak:
Kutsatzailea
Batez bestekoa
Informazio atalasea
O3
Ordukoa
180 µg/m
Kutsatzailea
Batez bestekoa
Helburu-balioa
Zortzi orduko batez besteko mugikorren eguneko maximoa
120 µg/m (urteko 25 gainditze gehienez, azken 3 urteetako batez besteko gisa)
O3
Alerta atalasea
3
Betetze-data
3
240 µg/m (3 ordu jarraian)
Epe luzerako helburua
3
120 µg/m
32
2004/01/01
Betetze-data 2010/01/01 (2010-2012 aldia)
Jarraian orduko batez besteko balio nahiz zortzi orduko batez bestekoekin egindako kalkuluak agertzen dira. 2017 urtea - Orduko datuen prozesamenduaren laburpena Estazioa
3
Zona
N
Portzentajea
Maximoa (µg/m )
O3 Agurain
13
8470
97
159
O3 Algorta
10
8275
94
136
O3 Alonsotegi
12
8338
1
140
O3 Arraiz
11
8353
95
189
O3 Avda. Tolosa
10
8423
96
169
O3 Azpeitia
12
8373
96
171
O3 Castrejana
11
8346
95
169
O3 Durango
12
8588
98
136
O3 Elciego
14
8354
95
139
O3 Fac. Farmacia
13
8327
95
146
O3 Jaizkibel
10
8384
96
207
O3 Larrabetzu
12
8270
94
168
O3 Llodio
12
8344
95
154
O3 Mª Diaz
11
8334
95
180
O3 Montorra
12
8373
96
135
O3 Mundaka
10
8536
97
172
O3 Muskiz
10
8303
95
162
O3 Pagoeta
10
8268
94
164
O3 Parque Europa
11
8354
95
195
O3 Puio
10
8279
95
146
O3 San Julian
10
8651
99
165
O3 Serantes
10
8413
96
168
2
Betetze-data definitu gabe.
O3 Urkiola
12
8267
94
181
O3 Valderejo
13
8162
93
187
O3 Zalla
12
8151
93
181
O3 Zelaieta
12
8343
95
147
O3 Zumarraga
12
8256
94
169
Eguneko zortzi orduko maximoen kasuan urteko balio maximoaz gain, 93,2 perntzentila (93,2P) ere kalkulatu da, hots, urteko 26. balio altuenaren baliokidea. Adierazle hori hautatu da 120 µg/m3-ko balioa gaindituko balu urtean zehar balio hori 25 alditan baino gehiagotan gainditu dela adieraziko lukeelako.
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
2017 urtea - Eguneko 8 orduko maximoen prozesamenduaren laburpena
Estazioa
N
Portzentajea
93,2P 3 (µg/m )
Gainditze kopurua.
Batez besteko gainditze kop.
2017
(2015-2017)
O3 Agurain
364
100
109
6
9
O3 Algorta
364
100
88
1
1
O3 Arraiz
364
100
95
3
2
O3 Avda. Tolosa
355
97
96
5
2
O3 Azpeitia
363
99
98
8
5
O3 Castrejana
364
100
87
2
1
O3 Durango
356
98
87
1
0
O3 Elciego
362
99
111
7
11
O3 Fac. Farmacia
361
99
100
2
2
O3 Jaizkibel
364
100
111
13
10
O3 Larrabetzu
359
98
90
2
1
O3 Llodio
360
99
84
1
0
O3 Mª Diaz
357
98
86
1
0
O3 Montorra
364
100
81
1
0
O3 Mundaka
362
99
105
8
5
O3 Muskiz
363
99
98
4
2
O3 Pagoeta
358
98
102
10
5
O3 Parque Europa
364
100
88
3
2
O3 Puio
358
98
93
4
1
O3 San Julian
354
97
97
3
2
O3 Serantes
364
100
100
12
5
O3 Urkiola
358
98
118
24
20
O3 Valderejo
349
96
112
7
22
O3 Zalla
350
96
97
6
6
O3 Zelaieta
362
99
91
2
1
O3 Zumarraga
357
98
102
6
5
2017. urtean Sareko 5 estaziotan gainditu da informazioa atalasea: Urkiola, Jaizkibel, Valderejo, Arraiz eta Parque Europan. Helburu-balioa ez da gainditu (25 gainditze gehienez)
Zutabe grafikoan 93,2P-k azken bost urteetan (2013-2017) izan duen balioa agertzen da eta erreferentzia gisa helburu-balioa nabarmendu da.
2.6 BENTZENOA (C6H6) Honakoa da bentzenoarentzat airearen kalitatearen hobekuntzari dagokion araudian ezarritako muga:
Kutsatzailea
Batez bestekoa
Muga-balioa
Urtekoa
5 µg/m
Bentzenoa
Betetze-data
3
2010/01/01
Jarraian burututako kalkuluak agertzen dira.
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
2017 urtea - Orduko datuen prozesamenduaren laburpena N
Portzentaia
Batez bestekoa 3 (µg/m )
C6H6 Avda. Gasteiz
6039
69
0.36
C6H6 Easo
7896
90
0.60
C6H6 Beasain
7653
87
0.54
C6H6 Las Carreras
8601
98
1.09
C6H6 Mazarredo
7830
89
0.22
Estazioa
C6H6 Munoa
7983
91
0.49
C6H6 San Julián
8568
98
1.20
C6H6 Zelaieta
4850
55
0.53
Zutabe grafikoa aurkezten da 2013tik 2017ra jasotako datuekin. Las Carreras estazioan bakarrik bi urteko datuak daude. Grafikoan ebaluazio atalaseak eta urteko muga gehitu dira.
2.7 METAL ASTUNAK (Pb, As, Cd eta Ni) Lau estaziotan egindako metalen neurketen emaitzak aurkezten dira: Mª Díaz de Haro (Bilbo), Erandio (Erandio), Tolosa hiribidea (Donostia) eta Martxoaren Hirua (Gasteiz). Neurketen emaitzek adierazten dute balio asko erabiltzen den teknikaren Detekzio Mugaren azpitik daudela. Hau da, balio gehienak oso baxuak dira. Nahiz eta balio-banaketa hauekin ez den aholkatzen emaitzak deskribatzeko batezbestekoa erabiltzea, balio hau txertatu da ezarritako xede- eta muga-balioen betetze-maila ezagutzeko. Batezbestekoa kalkulatzeko kontuan izan dira DMak (detekzio-mugatik beherako balioak), esaterako DM/2, airearen kalitate-datuak trukatzeko gida nazionalak ezartzen duen eran, 2011/850/EB Erabakiaren arabera. Datuak aurkezteko mediana (P50) datu estatistikoa erabili da eta P75 eta P90 pertzentilak. Halaber, datu guztien gehieneko balioa aurkeztu da. Datu guztien banaketa grafikoki aurkeztu da kaxa-diagrametan eta, horietan, interkuartil bitartea (kaxa) adierazi da medianarekin eta balio atipikoekin eta erregistratutako maximoarekin. Kontuan izan behar da datuen banaketa adieraztean, Tolosako hiribideko eta Martxoaren Hiruko estazioetan datu gehienak detekziomugaren azpitik zeudela. Batezbestekoa ere adierazi da nahiz eta kasu hauetan DMren azpitik egon.
2.7.1 Beruna (Pb) Honakoa da Berunarentzat (Pb) airearen kalitatearen hobekuntzari dagokion araudian ezarritako muga: Kutsatzailea Beruna
Batez bestekoa
Muga-balioa
Urtekoa
0,5 µg/m
Betetze-data
3
2005/01/01
Hurrengo taulan ikus daiteke laginen kopurua detekzio-mugatik behera (DMB) dagoela. Erandio eta Maria Díaz kaleko neurketetan Pb detektatzen den lagin gehiago daude Tolosa hiribidea eta Martxoaren hirua puntuetan baino. Azken puntu hauetan DM datuekin kalkulatutako batez besteko detekzio mugatik behera dago. 2016 urtea - Kasuen prozesamenduaren laburpena (eguneko datuen balioak µg/m3-tan) Estazioa
N
%
DMA
%DMA
Pb Mª Díaz Pb Erandio
330 309
90 85
220 148
Pb Avda. Tolosa Pb Tres de Marzo
339 327
93 90
336 285
DM<0.02 µg/m3
50P
75P
67 48
<DM 0.024
0.027 0.041
99 87
<DM <DM
<DM <DM
Maximoa
Batez bestekoa
0.042 0.067
0.124 0.353
0.020 0.031
<DM 0.024
0.026 0.079
0.010(<DM) 0.013(<DM)
90P
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
2.7.2 Artsenikoa (As) Airearen kalitatea hobetzeko araudian, Artsenikorako (As) ezarritako muga honako hau da: Kutsatzailea As
Batez bestekao
Helburu-balioa
Urtekoa
6 ng/m
Betetze-maila
3
2013/01/01
Artsenikoan ere altua da detekzio-mugaren behetik dauden datuen ehunekoa, batez ere Tolosa hiribidean. Bertan, As detektatu da soilik 339 laginetatik 44 laginetan, eta Martxoaren hiruan, berriz, 326 laginetatik 101ean. Azken puntu hauetan DM datuekin kalkulatutako batez besteko detekzio mugatik behera dago
2017 urtea - Kasuen prozesamenduaren laburpena (eguneko datuen balioak µg/m3-tan) Estazioa
%
DMA
%DMA
As Mª Díaz As Erandio
330 310
90 85
134 143
41 46
0.502 0.434
0.896 0.727
1.34 1.05
3.51 3.01
0.651 0.532
As Avda. Tolosa
339
93
295
87
<DM
<DM
0.44
1.15
0.250(<DM)
As Tres de Marzo
326
89
225
69
<DM
0.440
0.71
2.31
0.354(<DM)
DM<0.4 ng/m3
50P
75P
90P
Maximoa
Batez bestekoa
N
Gehieneko balioa
2.7.3 Kadmioa (Cd) Airearen kalitatea hobetzeko araudian, Kadmiorako (Cd) ezarritako muga honako hau da: Kutsatzailea Cd
Batez bestekoa
Muga-balioa
Urtekoa
5 ng/m
Alerta atalasea
3
2013/01/01
Berriz nabarmendu behar da Martxoaren hiruko eta Tolosa hiribideko estazioetan soilik 13 eta 10 laginetan detektatu dela, hurrenez hurren. Cd balio altuenak Erandion detektatu dira. 2017 urtea - Kasuen prozesamenduaren laburpena (eguneko datuen balioak µg/m3-tan) Estazioa Cd Mª Díaz Cd Erandio Cd Avda. Tolosa Cd Tres de Marzo DM<0.4 ng/m3
N
%
DMA
330 309 339 326
90 85 93 89
246 80 329 313
%DMA 75 26 97 96
50P <DM 0.897 <DM <DM
75P
90P
0.408 1.86 <DM <DM
0.70 3.99 <DM <DM
Maximoa 9.7 21 0.66 1.6
Batez bestekoa 0.359 1.60 0.210 0.222
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
2.7.4 Nikela (Ni) Airearen kalitatea hobetzeko araudian, Nikelerako (Ni) ezarritako muga honako hau da: Kutsatzailea
Batez bestekoa
Helburu-balioa
Ni
Urtekoa
20 ng/m
Betetze-maila
3
2013/01/01
Kasu honetan, nikela Tolosa hiribideko eta tres de marzo kaleko lagin gutxi batzuetan atzeman zen. Ni balio altuenak Erandion detektatu dira.
2017 urtea - Kasuen prozesamenduaren laburpena (eguneko datuen balioak µg/m3-tan Estazioa Ni Mª Díaz Ni Erandio Ni Avda. Tolosa Ni Tres de Marzo DM<4 ng/m3
N
%
330 309 339 326
90 85 93 89
DMA 171 154 327 277
%DMA 52 50 96 85
50P <DM 4 <DM <DM
75P 7.4 9.6 <DM <DM
90P 11.2 18.8 <DM 4.9
Maximoa 35.7 66.8 8.9 32.0
Batez bestekoa 5.3 7.7 2.1 2.9
2.8 Bentzo(a)pireno (B(a)P) Metaletarako bezala, sarearen lau estazioetan egindako emaitzak aurkezten dira: MÂŞ DĂaz de Haro (Bilbao), Erandio, Avda. Tolosa (Donostia) eta Tres de Marzo (Gasteiz). Neurrien emaitzekin bat, lau estazioetan konposatua detektatzeko erabilitako teknikaren balio gehienak detektatzen den mugako balioetatik behera daude. Hau da, balio gehienak oso baxuak dira. Datuak aurkezteko batez bestekoana (P50) datu estatistikoa erabili da, datu estatistiko sendoa baita, eta P75 eta P90 pertzentilak. Metalen emaitzetan bezala, eguneko batez besteko gehieneko balioa ere txertatu da balioen banaketa hobeto ezagutzeko. Jasotako emaitzak kutxa-diagrametan aurkezten dira; bertan, kutxa arteko tartea irudikatzen da, jasotako gehieneko balioa eta balio atipikoak jasotzeko. Metalen emaitzetan bezala, batez bestekoa sartu da, airearen kalitatearen araudian ezarritako gehieneko muga-balioa ezagutzeko.
Airearen kalitatea hobetzeko araudian, konpostau honetarako ezarritako muga honako hau da: Kutsatzailea
Batez bestekoa
Helburu-balioa
Anual
1 ng/m
Bentzo(a)pireno
Betetze-maila
3
01/01/2013
Halaber, bentzo(a)pirenoaren kasuan, detekzio-mugatik beherako datuen kopurua handia da. María Díaz kalean hidrokarburo hau 88 laginetatik 37tan detektatu da; Erandion 83 laginetatik 39tan; Tolosa hiribidean 92 laginetatik 38tan; eta Martxoaren hiruan 89tik 26tan.
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
2017 urtea - Kasuen prozesamenduaren laburpena (eguneko datuen balioak µg/m3-tan) Estazioa
N
B(a)P Mª Díaz B(a)P Erandio B(a)P Avda. Tolosa B(a)P Tres de Marzo DM< 0.1ng/m
3
%DMA
50P
75P
90P
Maximoa
Batez bestekoa
%
DMA
88 83 92
96 90 100
51 44 54
58 53 59
<LD <LD <LD
0.13 0.21 0.12
0.30 0.42 0.23
0.54 1.2 0.88
0.12 0.17 0.12
89
97
63
71
<LD
0.21
0.61
1.32
0.20
2.9 EMAITZEN LABURPENA •
SO2
SO2 mailak ezarritako airearen kalitateari loturiko helburuetatik oso urruti daude. 2017. urte osoan orduko balio bat erregistratu zen 350 µg/m3-tik gora, San Julián estazioan (358 µg/m3). Araudiak estazio bakoitzeko gehienez 24 balio-gainditze onartzen ditu. Koska jakin hau Petronor plantan arazo operatibo izan zelako sortu zen; hortaz, dagokion txosten teknikoa egin zuten ezarrita daukaten komunikazio-betebeharraren baitan eta fabrikan ikuskapen egin zen. •
NO2
NO2-ren kasuan, Mª Díaz estazioak urteko muga-balioa gainditu zuen, urteko batez bestekoa 40 µg/m3-n ezarrita baitago. Ez-betetze hori dela eta, martxan jarri da Airearen Kalitatea Hobetzeko Plan Nazionala Bilbon, Ingurumen Sailaren eta Bilboko Udalaren arteko lankidetzahitzarmen baten bidez. Datuek kontzentrazio-bitarte desberdinak erakusten dituzte, estazioaren tipologiaren arabera. Horrela, zirkulazioko hiri-estazioetan izan dira urteko batez bestekorik altuenak (30 µg/m3 ingurukoak). Estazio horiek, Mª Diaz de Harokoaz gain, Ategorrieta, Easo, Erandio eta Mazarredokoa dira. Halere, puntu hauetan ez dira detektatu 200 µg/m3-tik gorako orduko balioak inolako kasutan. Zirkulazio gutxiagoko hiri-estazioek, oro har, urteko batez besteko baxuagoak izan dituzte.
•
Partikulak (PM10 eta PM2,5)
Partikulen mailak, bai PM10 eta bai PM2,5, airearen kalitateari buruzko araudiak ezartzen dituen mugen barnean daude. PM10-en urteko batez bestekoari dagokionez, aurreko urteetako joerarekin jarraitzen da, batezbesteko horiek 14-25 µg/m3 arteko kontzentraziobitartea baitute. PM10-ren eguneko batez bestekoei dagokienez, nabarmendu behar da 41 estaziotatik 28k ez dutela izan inolako balio-gainditzerik. Estazio guztien PM2,5 en urteko balioak araudiak ezartzen duen urteko mugaren azpitik daude. Urteko batez bestekoak Valderejon erregistratutako 5 µg/m3-ko gutxienekoaren eta Añorgako 12 µg/m3-ko urteko batez bestekoaren artean daude.
•
CO
CO neurketak oso baxuak dira estazio guztietan, eta ebaluazioaren behe-atalasearen oso azpitik daude.
•
Ozonoa
O3ri dagokionez, 180 µg/m3-tik gorako balioak erregistratu ziren (herritarrak informatzeko atalasea) estazio hauetan:
Estazioa
180 µg/m3-tik gorako balioen kopurua
O3 Arraiz
1
O3 Jaizkibel
3
O3 Europa Parkea
2
O3 Urkiola
1
O3 Valderejo
1
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
Giza osasuna babesteko xede-balioari dagokionez (120 µg/m3-tik gora 25 aldiz gehienez, batezbesteko gisa hiru urtean), ez da balio hori gainditu. 120 µg/m3-ko epe luzerako xedea gehiagotan gainditu zuten estazioak hauek izan ziren: Urkiola, Jaizkibel, Serantes, Pagoeta eta Mundaka. Altuen dauden estazioak dira guztiak. Oro har, P93.2-k balio handiagoak izan ditu landa-inguruetako estazioetan (Valderejo eta Eltziego) eta, kasu batzuetan, gainera, Urkiola eta Jaizkibelen bezala, kota altuetan (mendigailurrak eskualdeko eta biztanleguneetatik urrundutako garraioak dokumentatzeko helburuarekin) beste urteetako batzuetako joera jarraitu da. •
Bentzenoa
Bentzenoaren urteko batezbestekoak baxuak dira eta urteko araudiak ezartzen duen mugaren barnean daude. •
Metalak eta Bentzo(a)pirenoa
Metal eta bentzo(a)pireno mailak oso baxuak dira neurketak egin diren lau estazioetan: Mª Díaz de Haro (Bilbo), Erandio (Erandio), Tolosa hiribidea (Donostia) eta Martxoaren Hirua (Gasteiz). Nabarmentzekoa da detekziorako gutxieneko mugatik beherako datuen ehuneko handia dagoela, batez ere Tolosa hiribidean eta Martxoaren Hiruan.
3 Airearen Kalitatearen helburuen urteko ebaluazioa EAE osoan Kriging bidez Gaur egun AKI (airearen kalitate-indizea) eta NO2, PM10 eta Ozonoaren (udan) eguneko kontzentrazioak kriging bidez zenbatesten dira. Puntuak balio-sare moduan zenbatesteko teknika geostatistiko bat da kriging-a. Sareko estazioetan neurtutako 2016ko urteko estatistikoetatik abiatuta mapa batzuk kalkulatu dira metodo horrekin. Horrela, EAE osoko airearen kalitate-egoeraren ikuspegi espaziala lortzen dugu.
Jarraian, NO2, PM10 eta ozonoaren mapak daude. Halaber, mapetatik ateratako datuak daude, kontzentrazio-bitarte zehatz batzuen esposiziopean izandako biztanleriarena hain zuzen. Grafiko hauek lortutako sareetatik atera dira.
3.1 NO2 mapak eta NO2 mailen esposiziopeko biztanleriaren zenbatespena NO2rako 2017ko orduko batez bestekoen 99,79 pertzentilerako mapa bat eta urteko batez bestekorako mapa bat kalkulatu dira.
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
Orduko datuen 99.79 pertzentilarako, modeloak maila altuagoak kalkulatzen ditu hirietan trafikoa handiagoa dagoelako. Urteko batez bestekoren kriging mapa MÂŞ Diaz de Haro estazioaren gainditzearen eragina ikusten da. Kriging bidez kalkulatutako mapekin NO2 kontzentrazio-bitartekoen esposiziopeko biztanleriaren ehunekoa zenbatetsi daiteke.40-45 Âľg/m3 kontzentrazio mailaren espoziopeko biztanleria ehuneko 1.8 zenbatetsi daiteke.
3.2 Ozono mapa eta ozono-mailen esposiziopeko biztanleriaren zenbatespena
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
Ozonorako mapa bat kalkulatu da zortzi orduko mugikorren eguneko gehienekoen 93,2 pertzentilerako. Mapan ikus daiteke altueran dauden landa-eremuetan eta klima mediterraneoan dagoen eremuan mailak handiagoak direla.
Grafikoan ozono-kontzentrazioaren bitartekoen esposiziopeko biztanleriaren ehunekoa adierazi da. Bitarteko horiek Kriging metodoarekin kalkulatu dira, oinarrizko datu gisa ozonoa neurtzen den estazioetako zortzi ordukoen batez besteko mugikorren gehienekoen p93,2 erabiliz.
3.3 PM10 mapak eta PM10 mailen esposiziopeko biztanleriaren zenbatespena
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
PM10erako mapa bat kalkulatu da eguneko batez bestekoen 90,4 pertzentilerako, baita urteko batez bestekorako mapa bat ere.
PM10en esposiziopeko biztanleria zenbatetsiaren grafikoan ikus daiteke biztanleriaren % 71.5 (erdia baino gehiago) 16-20 ug/m3 (urteko batez besteko gisa) bitarteko mailekiko esposizioan dagoela. Halere, PM10en eguneko batez bestekoen p90,4rako esposiziopeko biztanleriaren portzentaje handiena, 25-30Âľg/m3 kontzentrazio tartean egongo litzateke.
; AIREAREN KALITATEAREN EGOERA EUSKADIN, Osasunaren Mundu Erakundearen arabera Airearen kalitatearen muga-balioak airearen kalitatea hobetzeari buruzko 102/2011 Errege Dekretuan ezarrita daude. Errege-dekretu horrek Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2008ko maiatzaren 21eko airearen kalitateari eta Europan atmosfera garbiagoa edukitzeari buruzko 2008/50/EE Zuzentarauaren balioak ekartzen ditu. Lege-estandar horietan ezarritako balioen arabera zehazten dira ez-betetzeak Batasunaren esparruan eta, beraz, araudia betetzen den ala ez ezagutzeko aplikatzen dira. Araudi horretaz gain, OMEk 2005ean gida batzuk argitaratu zituen; horietan, airearen kalitatean aztertzen diren kutsatzaileen erreferentzia-balio batzuk daude. Balio horiek erreferentziako estandarrak dira, eta gobernuek helburutzat har ditzakete, tokiko baldintzen arabera. EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
EAEko egoera ebaluatzeko erabili diren erreferentziako gida-balioak hauek izan dira: Kutsatzaileak
Gida-balioak
NO2
40 µg/m3 batez beste urtean
PM10
20 µg/m3 batez beste urtean
PM2.5
10 µg/m3 batez beste urtean
Ozono
100 µg/m3 Zortzi orduko batez besteko mugikorren eguneko maximoa
Balio horiek sareko estazioetan eman diren datuekin alderatu dira, eta OMEk publikatutako erreferentziako balioak neurri honetan betetzen dira: NO2, estazioen %98an; PM10, estazioen %88an; etaPM2.5, estazioen %75ean.Bestalde, esan behar da ozono kutsatzailearen kasuan ez dela betetzen OMEk publikatu duen erreferentziako balioa
< ERREFERENTZIAK ETA ESTEKAK 5.1 Erreferentziak 102/2011 Errege Dekretua, urtarrilaren 28koa, airearen kalitatea hobetzeari buruzkoa. http://www.boe.es/buscar/doc.php?id=BOE-A-2011-1645
Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2008/50/EE Zuzentaraua, 2008ko maiatzaren 21ekoa, giroko airearen kalitateari eta Europan atmosfera garbiagoa edukitzeari buruzkoa. http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:152:0001:0044:ES:PDF
Partikulen gertaera naturalak 2016. http://www.mapama.gob.es/es/calidad-y-evaluacion-ambiental/temas/atmosfera-ycalidad-del-aire/episodiosnaturales2016_tcm7-456261.pdf
Euskadiko 2017. urteko partikula esekien, metal astunen eta hidrokarburo aromatiko poliziklikoen karakterizazioa. Eusko Jaurlaritza. Osasun Saila. Osasun Publikoaren eta Adikzioen Zuzendaritza (2017).
PM10en eta PM2,5ren gertaera naturalak identifikatzeko prozedura, eta PM10en eguneko muga-balioaren gainditzeen kausa frogatzea. http://www.magrama.gob.es/es/calidad-y-evaluacion-ambiental/temas/atmosfera-ycalidad-del-aire/Metodolog%C3%ADa_para_episodios_naturales_2012_tcm7281402.pdf
Euskal Autonomia Erkidegoan (EAE) ozonoa ebaluatzeko proposatutako zonifikazioa. http://www.ingurumena.ejgv.euskadi.eus/contenidos/informacion/ozono_troposferic o/eu_def/Ozono%20zonifikazioa%202.pdf
5.2 Estekak Eusko Jaurlaritzaren datu publikoak (OPEN DATA EUSKADI): http://opendata.euskadi.eus/w79-home/eu
Biztanleen udal-estatistika. EUSTAT - Euskal Estatistika Erakundea: http://eu.eustat.eus/estadisticas/tema_159/opt_0/temas.html
Airearen kalitateari buruzko legedia (INGURUMENA): http://www.ingurumena.ejgv.euskadi.eus/informazioa/airearen-kalitate-etaatmosferarako-emisioei-buruzko-araudia/r49-3614/eu/
EAEko airearen kalitatea kontrolatzeko sarea (Ingurumena): http://www.ingurumena.ejgv.euskadi.eus/r49-20775/eu/
Airearen kalitatearen bilakaera Espainian 2014 (MAGRAMA)
EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA
http://www.magrama.gob.es/es/calidad-y-evaluacion-ambiental/temas/atmosfera-ycalidad-del-aire/zonificacion_2014v2_tcm7-397625.pdf