Euskadiko airearen kalitatea

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

Airea

2017

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA 2017 Data

2018

Zuzendaritza teknikoa

EAEko Airearen Kalitatearen Kontrol Sarea

Jabea

Eusko Jaurlaritza. Ingurumen, Lurralde Politika eta Etxebizitza Saila Ingurumen Administrazioaren Zuzendaritza

URL

EDUKIA 1

SARRERA ............................................................................................................. 2

2

DATUEN ANALISIA KUTSATZAILEKA ............................................................... 5 2.1 2.2

SUFRE DIOXIDOA (SO2) ............................................................................................. 8 NITROGENO DIOXIDOA (NO2) .................................................................................. 13

2.3

PARTIKULAK (PM10 ETA PM2,5) .................................................................................. 17

2.3.1

PM10 ..................................................................................................................................... 17

2.3.2

PM2,5 ..................................................................................................................................... 23

2.4 2.5

KARBONO MONOXIDOA (CO) .................................................................................. 26 OZONOA (O3) ............................................................................................................. 29

2.6 2.7

BENTZENOA (C6H6) ................................................................................................... 34 METAL ASTUNAK (PB, AS, CD ETA NI) ...................................................................... 35

2.7.1 2.7.2 2.7.3 2.7.4

Beruna (Pb) ........................................................................................................................... 35 Artsenikoa (As)...................................................................................................................... 36 Kadmioa (Cd) ........................................................................................................................ 37 Nikela (Ni) ............................................................................................................................. 38

2.8

BENTZO(A)PIRENO (B(A)P) ............................................................................................ 39

2.9

EMAITZEN LABURPENA ........................................................................................... 41

3 AIREAREN KALITATEAREN HELBURUEN URTEKO EBALUAZIOA EAE OSOAN KRIGING BIDEZ ........................................................................................... 42 3.1 3.2

NO2 MAPAK ETA NO2 MAILEN ESPOSIZIOPEKO BIZTANLERIAREN ZENBATESPENA ............ 43 OZONO MAPA ETA OZONO-MAILEN ESPOSIZIOPEKO BIZTANLERIAREN ZENBATESPENA ...... 46

3.3

PM10 MAPAK ETA PM10 MAILEN ESPOSIZIOPEKO BIZTANLERIAREN ZENBATESPENA........ 48

4 AIREAREN KALITATEAREN EGOERA EUSKADIN, OSASUNAREN MUNDU ERAKUNDEAREN ARABERA................................................................................... 50 5

ERREFERENTZIAK ETA ESTEKAK .................................................................. 51 5.1

ERREFERENTZIAK .......................................................................................................... 51

5.2

ESTEKAK ...................................................................................................................... 51

2016

SARRERA Airearen kalitatearen kontrolerako Sareen helburua airearen kalitateari dagokion informazioa neurtu, erregistratu eta prozesatzea da, geroago informazioa ebaluatu eta kudeatu dadin.

Monitorizazio horretan lortutako informazioa da isurpen-inbentarioen datu eta eredu prediktiboekin bat lurraldeka airearen kalitatea kudeatzeko oinarria.

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

Prozesu horretan lehen helburua datu fidagarriak (fidagarritasuna nahiz denbora estaldura) eskuratzea da, airearen kalitate eta osasunaren inguruko ikerketak egin ahal izateko.

Airearen kalitateaz aritzean, 102/2011 Errege Dekretua da erreferentzia-araua. Arau horretan, ezartzen dira inguruneko airean kutsatzaile nagusietarako mugak; gainera, airearen kalitatearen kudeaketa antolatzen du. Arauak, besteak beste, nola neurtu, ebaluatu, biztanleriari zer informazio eman eta, kontzentrazio balio zehatzak gaindituz gero, nola jokatu azaltzen du.

Osasunaren babeserako mugak dituzten kutsatzaileak honako hauek dira: SO2 (sufre dioxidoa), NO2 (nitrรณgeno dioxidoa), PM10 (10 mikrometroz azpiko partikulak), PM2,5 (2,5 mikrometroz azpiko diametroa duten partikulak), CO (karbono monoxidoa), O3 (ozonoa), C6H6 (bentzenoa), Pb (beruna), As (artsenikoa), Cd (kadmioa), Ni (nikela) eta B(a)P (bentzo(a)pirenoa).

Halaber, dekretu horrek sare bakoitzak berme- eta funtzionamendu prozesuen kalitaterako kontrol-sistemak garatzeko beharra ezartzen du. Alegia, datua kalitatezkoa eta ezarritako estandarren araberakoa dela bermatzea. Hori dela eta, neurketa tresna guztiek erreferentziazko arauekin bat homologatuta egon behar dute.

Airearen kalitatearen ebaluaketa orokorra egiteko, indarrean dagoen araudiak ezarritako errekerimenduen arabera, Euskadiko Autonomia Erkidegoa (EAE) 8 eremutan banaturik dago.

Ozonoarentzat, ordea, gainerako kutsatzaileekin alderatuta jokaera berezia duela eta, 5 eremu dituen berariazko zonifikazioa aplikatzen da.

Kutsatzaile gehienak (SO2, NO2, PM10, PM2,5, CO y O3) eremu guztietan neurtzen dira; eta bentzeno, metal astun eta bentzo(a)pirenoaren kasuan, aldiz, neurketarako estazioak gutxiago dira horien ebaluaketa EAE osorako egiten baita.

Kutsatzaile horiek guztiak ez ezik, EAEko airearen kalitatearen kontrolerako Sareak osasunaren babeserako mugarik ez duten beste batzuk ere neurtzen ditu. Kutsatzaile horiek honako talde hauetan sailka daitezke: Nitrogeno oxidoak: NOx (nitrรณgeno oxidoak) eta NO (nitrogeno monoxidoa).

Konposatu organiko hegazkorrak (KOHak): Bentzenoaz gain, besteak beste, toluenoa eta hainbat xileno mota neurtzen dira, BTX deritzenak alegia.

Metal astunak: Aurrez aipatutakoez gain, guztira, 16 metal astun neurtzen dira (banadioa, kromoa, burdina, merkurioa, kobaltoa, selenioa, etab.).

Hidrokarburo polizikliko aromatikoak (HAPak): B(a)P-a (Bentzo(a)pirenoa) da talde honen ordezkari nagusia baina, guztira, talde honetako 6 kutsatzaile ezberdin neurtzen dira.

Hurrengo taula eta mapetan agertzen dira, bai EAEn airearen kalitatearen ebaluazio orokorra, bai ozonoaren berariazko ebaluazio egiteko ezarri diren eremuei dagozkien datu guztiak.

Zonifikazio orokorra Kodea ES1601

Eremuaren izena Enkartazioak – Goi Nerbioi

ES1602

Behe Nerbioi

ES1603

Kostaldea

ES1604

Donostialdea

ES1605

Goi Ibaizabal Debagoiena

ES1606

Goierri

ES1607

Arabar lautada

ES1608

EAEko Erribera

Kutsatzailea SO2;NO2;PM10 eta PM2.5;CO SO2;NO2;PM10 eta PM2.5;CO SO2;NO2;PM10 eta PM2.5;CO SO2;NO2;PM10 eta PM2.5;CO SO2;NO2;PM10 eta PM2.5;CO SO2;NO2;PM10 eta PM2.5;CO SO2;NO2;PM10 eta PM2.5;CO SO2;NO2;PM10 eta PM2.5;CO

Mota

Azalera (km2)

Populazioa (biztanle)

Zona

969,2

91.634

Aglomerazioa

378

845.015

Zona

992,2

200.175

Aglomerazioa

348,4

401.276

Zona

942,9

202.642

Zona

917,9

143.388

Zona

1.305,6

267.717

Zona

1.376,9

20.039

Ozonoaren berariazko zonifikazioa Kodea ES1610 ES1611 ES1612 ES1613

Zona

Azalera (km2) 810

Populazioa (biztanle) 564.971

O3

Aglomerazioa

70,70

440.884

O3

Zona

3.721,44

878.218

O3

Zona

2.313

276.329

O3

Zona

315,85

11.484

Kutsatzailea

Mota

O3

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

ES1614

Eremuaren izena Itsasertza Bilbao – Barakaldo Ibar Kantauriarrak Barne arroak Ebro ibaiaren ibarra

EAEko Sarean eskuratutako datuak denbora errealean bidaltzen dira Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumen Ministeriora. Geroago, datu horiek guztiak Europara bidaltzen dira1.

Sareko datu guztiak eskuragai daude formatu berrerabilgarrian datu publikoak jasotzeko aukera ematen duen Eusko Jaurlaritzaren Open Data Euskadi atarian.

1

Europar zuzentarauen arloan airearen kalitateari dagokion informazio trukearen erregulazioa 2011/850/EE Erabakiak eguneratu zuen.

DATUEN ANALISIA KUTSATZAILEKA Hurrengo orrialdeetan kutsatzaile bakoitzerako jasotako datuekin egindako kalkuluak aurkeztuko dira eta osasunaren babeserako ezarritako airearen kalitate helburuekin alderatu.

Airearen kalitatea aztertzeko helburu mota desberdinak daude: Muga-balioa, ezaguera zientifikoan oinarrituta eta ondorio kaltegarriak eragotzi, aurrea hartu edo murrizteko helburuarekin ezarritako maila, betiere, gainditu behar ez dena.

Helburu-balioa, ahal den heinean, ondorio kaltegarriak eragotzi, aurre hartu edo murrizteko gainditu behar ez den maila.

Epe luzerako helburua, epe luzera gainditu behar ez den maila, neurri egokien bitartez ezinezkoa ez bada behintzat, eta ondorio kaltegarrietatik babesteko helburua izanik.

Informazio atalasea, kutsatzailearen maila non hortik gora iraupen motzeko esposizioak bereziki kalteberak diren biztanleria taldeen osasunerako arriskua dakarren eta eskudun administrazioak berehalako informazio egokia eman behar duen.

Alerta atalasea, kutsatzaile maila non iraupen motzeko esposizioak biztanleria osoaren osasunerako arriskua dakarren eta eskudun administrazioek berehalako neurriak hartzea eragiten duen.

Airearen kalitatearen ebaluazioa egiteko hasierako datuak ekipamendu bidez era automatikoan neurtutako kutsatzaileei dagozkien orduko batez besteko datuak dira honakoentzat: SO2, NO2, PM10, PM2,5, CO, O3 eta bentzenoa. Metalak (Pb, As, Cd eta Ni) eta bentzo(a)pirenoa ebaluatzeko, ostera, eguneko batez bestekoak erabiltzen dira. Izan ere, konposatu horiek 24 orduko laginketa bidez zehazten baitira, iragazkietan jasotako PM10 partikulak laborategian aztertuz.

Airearen kalitate helburuen denborazko oinarria desberdina da kutsatzaile eta hasierako datuen arabera. Gainera, zenbaitetan araudiak ezarritako kalitate irizpideei loturik dagoen agregazio prozesua ere gainditu behar dute datuek. Orduko batez bestekoetatik abiatuta eguneko batez bestekoa kalkulatzeko, adibidez, ezinbestekoa da gutxienez balioen % 75 (18 edo gehiago) edukitzea. Zortzi ordukoen batez bestekoa kalkulatzeko, aldiz, 6 ordu balio edo gehiago erabili behar dira. Era berean, zortzi ordukoen eguneko maximoa kalkulatzeko beharrezkoa da eguneko zortzi orduko 18 balio edo gehiago izatea.

Airearen kalitatea ebaluatzeko garaian neurketen denbora-estaldura aldagai garrantzitsua da helburuen erdiespena ezartzeko epeari dagokionez. Estaldura gutxienekoa ez bada ezingo da airearen kalitate helburuak betetzen direnentz ondorioztatu eta lortutako emaitzak adierazleak izango dira soilik.

Araudiak neurketa puntu finkoetan airearen kalitate helburuen betetze ebaluazioa egiteko eskatzen dituen ehunekoak oso altuak dira. SO2, PM10, PM2,5, CO eta Pb-ren kasuan modu jarraian egindako neurketek gutxienez datuen % 90 jaso behar dituzte.

NO2 eta O3-rentzat gutxienez udan datuen % 90 lortu behar da eta neguan % 75. Bentzenoaren kasuan, kokaleku industrialetan neurtzean denbora-estaldura minimoak % 90ekoa izan behar du, eta % 35ekoa, ordea, hondo-hiritar eta trafiko kokalekuetan. As, Cd eta Ni-rentzat denbora-estaldura minimoa % 50ekoa da eta B(a)P-rentzat % 33koa. Betiere, airearen kalitate helburuaren araberako urteko epe barruko neurketek adierazgarriak izan daitezen, gutxi gorabehera, modu uniformean banaturik egon behar dute.

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

Horregatik, egindako kalkuluetan, eskuragarri dauden datuen kopurua eta ehunekoa zehaztu dira. Tauletan, As, Cd, Ni eta B(a)P elementuentzat izan ezik, datuen kopurua % 75etik beherakoa bada, izartxo bat jartzen da eta ehunekoaren datua beste kolore bateko itzaldurarekin agertzen da. Hori kontuan hartu behar da datuak interpretatzerakoan.

EAEko mapan modu espazialean irudikatu dira neurketa estazio gehien dituzten kutsatzaileen (SO2, NO2, PM10, PM2,5, CO eta O3) 2016. urteko adierazleen balioak. Adierazle horiek, neurtutako balioaren arabera, 5 mailatan sailkatu dira eta maila bakoitzak kolore bereizgarri bat du.

Urteko gainditze kopuru maximoa finkatuta duten kutsatzaileetan adierazlea pertzentil zehatz bat da; izan ere, hauek mailen aldaketa eta araudian ezarritako mugarekiko hurbiltasuna analizatzea baimentzen baitute. Araudian gainditze kopuru maximoa finkaturik ez duten horietan, aldiz, urteko batez besteko edo balio maximoak erabili dira.

Kutsatzailea

Batez bestekoa (araudia)

Gainditzeen gehieneko kopurua

Pertzentila

Zenbatgarren balio altuena

SO2

eguna

3

99,2

4. balio altuena

SO2

ordua

24

99,73

25. balio altuena

NO2

ordua

18

99,79

19. balio altuena

PM10

eguna

35

90,4

36. balio altuena

Ozonoa

eguna

25

93,2

26. balio altuena

Taula: Pertzentil-erlazioak, gainditze kopuruak eta kutsatzailea (IPR gida, 2011/850/EB erabakia)

Pertzentil eta bitarte horiek desberdinak dira kutsatzaile bakoitzaren orduko edo eguneko AKI (airearen kalitate-indizea) kalkulatzeko erabilitakoen aldean, eta egokiagoak dira joerak aztertzeko.

2016. urtean zehar egindako neurketetarako ebaluazioaz gain, konparaketa grafiko bat egin da bost urteko aldi bateko barra-grafikoen bidez (SO2, NO2, PM10, PM2,5, CO, O3 eta bentzenoa).

Grafikoetan hauek agertzen dira: muga- edo xede-balioari loturiko adierazlea azken bost urteetan, kasu batzuetan pertzentil bati dagokiona, muga-balioa eta goiko eta beheko ebaluazio-atalaseak (GEA eta BEA). Atalase horiek indarrean dagoen araudiak markatzen dituen erreferentzia-balioak dira, eremu bat ebaluatzeko modua zehaztu ahal izateko.

Goiko ebaluazio-atalasearen gainetik neurketa finkoak erabili behar dira, airearen kalitatea ebaluatzeko.

Goiko ebaluazio-atalasetik behera eta beheko atalasetik gora neurketa finkoen eta eredu-tekniken edo neurketa adierazgarrien konbinazio bat erabil daiteke, airearen kalitatea ebaluatzeko.

Beheko ebaluazio atalasetik behera, neurketa finkoen eta eredu-tekniken erabilerara mugatu daiteke, airearen kalitatea ebaluatzeko.

Metal astunetan kaxen diagramak erabili dira erregistratutako mailak grafikoki adierazteko.

Bestalde, 2016ko uztailetik metodo geoestatistiko bat erabiltzen da hiru kutsatzaileren (NO2, PM 10 eta ozonoa) kontzentrazioak zenbatesteko, benetako neurketarik ez duten lurraldeko puntu guztietan. Metodoa ezarrita dagoenez, aipatutako hiru kutsatzaileen EAE osoko mapak kalkulatu dira neurketak egindako puntuen urteko estatistikoetatik abiatuta. Mapa bakoitzari lotutako grafikoetan kutsatzaileen esposiziopeko biztanleriaren mapak eta datu zenbatetsiak aurkezten dira.

2.1 SUFRE DIOXIDOA (SO2) Honakoak dira SO2-arentzat airearen kalitatearen hobekuntzari dagokion araudian ezarritako mugak: Kutsatzailea Batez bestekoa SO2

Ordukoa

350 µg/m3 (urteko 24 gainditze gehienez) 3 125 µg/m (urteko 3 gainditze gehienez)

Egunekoa

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

Alerta atalasea

Muga-balioa

3

500 µg/m (3 ordutan)

Betetze-data 2005/01/01 2005/01/01

Jarraian orduko nahiz eguneko batez bestekoekin egindako kalkuluak agertzen dira.

Egunekoetan 99,2 pertzentila (99,2P) ere kalkulatzen da, urteko laugarren balio altuenaren baliokidea.

2017 urtea - Orduko datuen prozesamenduaren laburpena Zona

N

Portzentajea

Maximoa 3 (µg/m )

99,73P

SO2 Abanto

2

8573

98

187

1

SO2 Algorta

2

8692

99

47

6

SO2 Añorga

4

8469

97

41

1

SO2 Arraiz

2

8332

95

77

9

Estazioa

SO2 Avda. Tolosa

3

8497

97

28

3

SO2 Barakaldo

2

8301

95

72

10

SO2 Basauri

2

8412

96

32

4

SO2 Beasain

6

8344

95

15

1

SO2 Durango

5

8597

98

66

2

SO2 Easo

4

8610

98

12

5

SO2 Erandio

2

8706

99

42

7

SO2 Hernani

4

8224

94

61

6

SO2 Lemoa

5

8728

100

90

49

SO2 Llodio

1

8706

99

89

7

SO2 Mª Diaz

2

8520

97

62

9

SO2 Mazarredo

2

8595

98

48

12

SO2 Montorra

5

8566

98

53

5

SO2 Muskiz

2

8725

100

197

4

SO2 Parque Europa

2

8128

93

55

10

SO2 Puio

4

8656

99

54

3

SO2 San Julian

2

8373

96

358

22

SO2 Santurtzi

2

8694

99

64

11

SO2 Tres de Marzo

7

8246

94

28

4

SO2 Valderejo

8

8654

99

12

5

SO2 Zalla

1

8496

97

101

4

SO2 Zelaieta

5

8320

95

33

7

SO2 Zumarraga

6

8586

98

120

1

2017 urtea - Eguneko datuen prozesamenduaren laburpena Estazioa

Zona

N

Portzentajea

Maximoa 3 (µg/m )

99,2P 3 (µg/m )

SO2 Abanto

2

354

97

38

17

SO2 Algorta

2

365

100

10

7

SO2 Añorga

4

348

95

21

8

SO2 Arraiz

2

365

100

19

17 9

SO2 Avda. Tolosa

3

354

97

9

SO2 Barakaldo

2

362

99

20

16

SO2 Basauri

2

348

95

13

9.2

SO2 Beasain

6

365

100

4

4

SO2 Durango

5

359

98

15

8.1

SO2 Easo

4

359

98

10

9.0

SO2 Erandio

2

365

100

14

12

SO2 Hernani

4

357

98

7

7.0

SO2 Lemoa

5

365

100

27

20

SO2 Llodio

1

364

100

21

13

SO2 Mª Diaz

2

355

97

21

15

SO2 Mazarredo

2

364

100

19

16

SO2 Montorra

5

364

100

10

8

SO2 Muskiz

2

365

100

26

18

SO2 Parque Europa

2

340

93

21

19

SO2 Puio

4

360

99

10

7.1

SO2 San Julian

2

341

93

29

22

SO2 Santurtzi

2

365

100

15

12

SO2 Tres de Marzo

7

343

94

7

5.0

SO2 Valderejo

8

360

99

5

4.0

SO2 Zalla

1

354

97

21

15

SO2 Zelaieta

5

364

100

9

7

SO2 Zumarraga

6

355

97

21

4.0

SO2-aren kasuan eguneko batez bestekoentzat ezarri dira ebaluazio-atalaseak eta azken 5 urteetako (2013-2017) eguneko batez bestekoen 99,2P-ren zutabe grafikoa irudikatu da.

2.2 NITROGENO DIOXIDOA (NO2) Honakoak dira NO2-arentzat airearen kalitatearen hobekuntzari dagokion araudian ezarritako mugak: Kutsatzailea NO2

Batez bestekoa

Muga-balioa

Alerta atalasea

Ordukoa

200 µg/m (urteko 18 gainditze gehienez)

Urtekoa

40 µg/m

3

3

400 µg/m (3 ordutan)

3

Betetzedata 2010/01/01

2010/01/01

Jarraian, orduko batez besteko balioekin burututako kalkuluak agertzen dira. NO2-arentzat urteko batez besteko balio eta urteko orduko maximoaz gain, urteko 19. balio altuenaren baliokidea den 99,79 pertzentila (99,79P) ere kalkulatu da.

2017 urtea - Orduko datuen prozesamenduaren laburpena Zona

N

Portzentajea

Maximoa 3 (µg/m )

99,79P 3 (µg/m )

Batez bestekoa 3 (µg/m )

NO2 Abanto

2

8697

99

111

87

22

NO2 Agurain

7

8591

98

90

71

13

Estazioa

NO2 Algorta

2

8654

99

93

71

15

NO2 Alonsotegi

2

8712

99

93

67

16

NO2 Añorga

4

7279

83

83

67

18

NO2 Arraiz

2

8500

97

156

81

14

NO2 Ategorrieta

4

8710

99

148

97

30

NO2 Avda. Gasteiz

7

8647

99

156

104

25

NO2 Avda. Tolosa

3

8363

95

190

84

20

NO2 Azpeitia

6

8552

98

116

76

17

NO2 Barakaldo

2

8540

97

97

83

26

NO2 Basauri

2

8500

97

124

85

27

NO2 Beasain

6

8712

99

84

74

23

NO2 Castrejana

2

8681

99

97

75

18

NO2 Durango

5

8338

95

96

81

24

NO2 Easo

4

8295

95

183

111

31

NO2 Elciego

8

8641

99

53

35

6

NO2 Erandio

2

8680

99

159

94

28

NO2 Hernani

4

8593

98

99

83

25

NO2 Herran

7

8573

98

93

73

16

NO2 Larrabetzu

5

8637

99

72

57

13

NO2 Lemoa

5

8405

96

72

55

15

NO2 Llodio

1

8642

99

122

72

22

2017 urtea - Orduko datuen prozesamenduaren laburpena Zona

N

Portzentajea

Maximoa 3 (µg/m )

99,79P 3 (µg/m )

Batez bestekoa 3 (µg/m )

NO2 Mª Diaz

2

8682

99

141

114

43

NO2 Mazarredo

2

8608

98

110

96

32

NO2 Mondragon

5

8429

96

114

84

23

NO2 Montorra

5

8690

99

163

99

24

NO2 Mundaka

3

7554

86

38

22

3.7

NO2 Muskiz

2

8677

99

74

55

10

NO2 Pagoeta

3

7938

91

50

25

3.5

NO2 Parque Europa

2

8717

100

112

88

28

NO2 Puio

4

8526

97

89

77

19

NO2 San Julian

2

8654

99

84

64

14

NO2 Sangroniz

2

8137

93

106

84

24

NO2 Santurtzi

2

8705

99

106

80

22

NO2 Serantes

2

8709

99

177

59

8.4

NO2 Sestao

2

8727

100

112

96

29

NO2 Tolosa

6

8695

99

125

82

25

NO2 Tres de Marzo

7

8654

99

147

104

26

NO2 Valderejo

8

7464

85

41

12

3.1

NO2 Zalla

1

8571

98

56

48

10.1

NO2 Zelaieta

5

8698

99

86

74

21

NO2 Zierbena

2

8689

99

104

78

18

NO2 Zumarraga

6

8421

96

84

68

14

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

Estazioa

NO2-aren kasuan bi muga-balioei loturik dauden ebaluazio-atalaseak ezarri dira. Hori dela eta, bi zutabe grafiko irudikatu dira: urteko batez bestekoa eta orduko batez bestekoen 99,79P (2013-2017. urteak) adierazten dituztenak hain zuzen.

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

2.3 PARTIKULAK (PM10 eta PM2,5) Honakoak dira PM10 eta PM2,5-arentzat airearen kalitatearen hobekuntzari dagokion araudian ezarritako mugak: Kutsatzailea Batez bestekoa Egunekoa PM10 PM2,5

Urtekoa Urtekoa

Kutsatzailea Batez bestekoa Urtekoa PM2,5

Muga-balioa 3

Betetze-data

50 µg/m (urteko 35 gainditze gehienez) 3 40 µg/m 3 25 µg/m

2005/01/01 2015/01/01

Muga-balioa

Betetze-data

25 µg/m

3

2005/01/01

2010/01/01

2.3.1 PM10 Sareko partikulak neurtzeko erabilitako ekipamenduak automatikoak dira. Kalitatearen araudiak ezartzen du partikulak neurtzeko erreferentzia-metodoa grabimetria dela, eta neurri automatikoen eta erreferentzia-neurrien arteko interkonparazioa egiteko ariketak egin behar dira. Egunero argitaratzen diren eta erabili diren datuak interkonparazio-ariketetatik lortutako ekuazioaren bidez zuzendu dira.

Bestalde, aplika daitekeen araudiak, muga-gainditzeak ebaluatzerakoan, halaber, aukera ematen du iturri naturalei egotz dakizkiekeen balio-gainditzeak deskontatzeko (102/2011 Errege Dekretuaren 22. artikulua). Penintsula iberikoa kontinente afrikarretik gertu dagoenez, urtean zehar latitude hauetara iristen diren intrusio sahararrak, hauts fineko aire-masak, izaten dira. Europan metodologia bat proposatu da, sareetan neurtzen diren mailei hauts-karga estra hori deskontatu ahal izateko.

Jarraian, orduko batez besteko balioetarako (urteko batez bestekoa) eta PM10-en eguneko batez besteko balioetarako egindako kalkuluak aurkezten dira. PM10-erako, urteko eguneko maximoaz eta 50eko eguneko balioa gainditzen den kopuruaz gainera, urteko 90,4 pertzentila (P90, 4) kalkulatzen da eguneko batez besteko balioetarako, eta hori urteko hogeita hamaseigarren balio altuenaren baliokidea da.

Balio-gainditzeen kopuruari dagokionez, hurrengo taulan adierazi dira urtean zehar erregistratutako guztiak eta parentesi artean adierazi da hauts-intrusioei egotz dakizkiekeen balio-gainditzeen kopurua.

2017 urtea - Orduko datuen prozesamenduaren laburpena Zona

N

Portzentajea

Batez bestekoa 3 (µg/m )

PM10 Abanto

2

8612

98

12

PM10 Agurain

7

8443

96

14

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

Estazioa

PM10 Algorta

2

8158

93

21

PM10 Alonsotegi

2

8626

98

14

PM10 Añorga

4

8328

95

17

PM10 Arraiz

2

8650

99

10

PM10 Ategorrieta

4

8677

99

18

PM10 Avda. Gasteiz

7

8342

95

17

PM10 Avda. Tolosa

3

7631

87

17

PM10 Azpeitia

6

8654

99

16

PM10 Barakaldo

2

8077

92

21

PM10 Basauri

2

8408

96

24

PM10 Beasain

6

8119

93

19

PM10 Castrejana

2

8569

98

16

PM10 Durango

5

8463

97

16

PM10 Easo

4

8591

98

21

PM10 Elciego

8

8495

97

12

PM10 Erandio

2

8128

93

20

PM10 Hernani

4

8549

98

17

PM10 Herran

7

8237

94

14

PM10 Lemoa

5

8601

98

14

PM10 Lezo

4

8572

98

17

PM10 Llodio

1

7524

86

16

PM10 Mª Diaz

2

8424

96

20

PM10 Mazarredo

2

8669

99

19

PM10 Mondragon

5

8691

99

16

PM10 Mundaka

3

7723

88

12

PM10 Muskiz

2

8596

98

12

PM10 Pagoeta

3

8448

96

13

PM10 Parque Europa

2

8628

98

18

PM10 Puio

4

8571

98

14

PM10 San Julian

2

8742

100

20

PM10 Sangroniz

2

8507

97

20

PM10 Santurtzi

2

6916

79

18

PM10 Tolosa

6

8707

99

19

PM10 Tres de Marzo

7

8388

96

18

PM10 Valderejo

8

7777

89

9

PM10 Zalla

1

8060

92

17

PM10 Zelaieta

5

8500

97

25

PM10 Zierbena

2

8662

99

20

PM10 Zumarraga

6

8251

94

14

2017 urtea - Eguneko datuen prozesamenduaren laburpena Estazioa

Gainditze (Intr.)

90,4P 3 (µg/m )

Maximoa 3 (µg/m )

98

0

23

38

93

5

31

85

N

Portzentajea

PM10 Abanto

359

PM10 Algorta

340

PM10 Añorga

344

94

2(1)

30

74

PM10 Arraiz

365

100

2(1)

19

65

PM10 Ategorrieta

365

100

0

28

45

PM10 Avda. Gasteiz

353

97

0

28

49

PM10 Avda. Tolosa

315

86

0

28

43

PM10 Azpeitia

364

100

0

24

40

PM10 Barakaldo

334

92

0

35

49

PM10 Basauri

350

96

2(2)

37

58

PM10 Beasain

342

94

0

30

47

PM10 Castrejana

358

98

1(1)

26

54

PM10 Durango

357

98

0

29

40

PM10 Easo

359

98

1

33

52

PM10 Elciego

353

97

0

22

44

PM10 Hernani

359

98

0

27

41

PM10 Herran

346

95

0

23

37

PM10 Lezo

355

97

2

29

69

PM10 Llodio

314

86

0

25

48

PM10 Mª Diaz

350

96

0

31

43

PM10 Mazarredo

363

99

0

29

43

PM10 Mondragon

364

100

0

26

45

PM10 Mundaka

311

85

0

20

33

PM10 Muskiz

362

99

0

21

40

PM10 San Julian

365

100

2(2)

32

57

PM10 Santurtzi

289

79

0

28

42

PM10 Valderejo

316

87

0

14

38

PM10 Zierbena

365

100

0

32

50

PM10 Zumarraga

346

95

0

24

50

PM10-aren kasuan, bi mugei dagozkien ezarritako ebaluazio-atalaseak agertzen dira. Hori dela eta, bi zutabe grafiko agertzen dira: urteko batez besteko eta eguneko batez bestekoen 90,4Pren grafikoa (2013-2017. urteak).

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

2.3.2

PM2,5

PM2,5-arentzat ez da faktore zuzentzailerik erabili. Jarraian dagoen taulan ordu datuetatik lortutako urteko bataz bestekoaren kalkuluak (2017. urtea) aurkezten dira.

2017 urtea - Orduko datuen prozesamenduaren laburpena Estazioa

3

Zona

N

Portzentajea

Batez bestekoa (Âľg/m )

PM2,5 Algorta

2

8142

93

11

PM2,5 AĂąorga

4

8328

95

12

PM2,5 Ategorrieta

4

8443

96

8

PM2,5 Avda. Gasteiz

7

7762

89

8

PM2,5 Avda. Tolosa

3

7725

88

9

PM2,5 Beasain

6

7783

89

9

PM2,5 Durango

5

6563

75

10

PM2,5 Erandio

2

8250

94

11

PM2,5 Herran

7

6402

73

8

PM2,5 Mundaka

3

8096

92

6

PM2,5 Pagoeta

3

8420

96

6

PM2,5 Parque Europa

2

8494

97

10

PM2,5 Sangroniz

2

8259

94

10

PM2,5 Santurtzi

2

8353

95

12

PM2,5 Tres de Marzo

7

7984

91

10

PM2,5 Valderejo

8

7725

88

5

PM2,5 Zalla

1

7777

89

8

PM2,5 Zelaieta

5

8524

97

11

PM2,5 Zumarraga

6

6400

73

10

PM2,5-aren kasuan, muga balioa bezala, urteko bataz bestekoari ezarri zaizkio ebaluazioatalaseak. Zutabe grafikoan aipatutako azken bost urteetako batez bestekoak irudikatu dira (2013-2017. urteak).

2.4 KARBONO MONOXIDOA (CO) Honakoa da CO-arentzat airearen kalitatearen hobekuntzari dagokion araudian ezarritako muga: Kutsatzailea Batez bestekoa Muga-balioa Betetze-data 3 Zortzi orduko batez besteko mugikorren 10 mg/m 2005/01/01 CO eguneko maximoa

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

Jarraian eguneko zortzi ordukoen batez besteko maximoentzat lortutako emaitzak agertzen dira.

2017 urtea - Orduko datuen prozesamenduaren laburpena Zona

Portzentajea

CO Algorta

2

97

Orduko maximoa 3 (mg/m ) 1.6

CO Ategorrieta

4

96

2.1

Estazioa

8 orduko 3 maximoa(mg/m ) 1.1 1.0

CO Avda. Gasteiz

7

98

5.2

1.2

CO Barakaldo

2

98

1.9

0.90

CO Beasain

6

99

2.3

0.62

CO Easo

4

95

2.1

1.5

CO Erandio

2

99

5.8

3.1

CO Llodio

1

97

3.0

0.87

CO MÂŞ DĂ­az

2

82

2.4

1.1

CO Mazarredo

2

99

1.8

1.0

CO Mondragon

5

98

1.8

1.0

CO Pagoeta

3

95

2.9

1.3

CO Tres de Marzo

7

94

1.9

1.1

CO Valderejo

8

88

1.5

1.3

CO Zelaieta

5

94

1.4

0.68

CO Zierbana

2

91

1.1

0.77

CO Zumarraga

6

93

1.1

0.56

CO-aren kasuan, muga balioaz gain, zortzi ordukoen bataz bestekoentzat ebaluazio-atalaseak ezarri dira. Zutabe grafikoan azken bost urteetako batez bestekoak irudikatu dira (2013-2017. urteak).

2.5 OZONOA (O3) Honakoak dira O3-arentzat airearen kalitatearen hobekuntzari dagokion araudian ezarritako mugak:

Kutsatzailea

Batez bestekoa

Informazio atalasea

O3

Ordukoa

180 µg/m

Kutsatzailea

Batez bestekoa

Helburu-balioa

Zortzi orduko batez besteko mugikorren eguneko maximoa

120 µg/m (urteko 25 gainditze gehienez, azken 3 urteetako batez besteko gisa)

O3

Alerta atalasea

3

Betetze-data

3

240 µg/m (3 ordu jarraian)

Epe luzerako helburua

3

120 µg/m

32

2004/01/01

Betetze-data 2010/01/01 (2010-2012 aldia)

Jarraian orduko batez besteko balio nahiz zortzi orduko batez bestekoekin egindako kalkuluak agertzen dira.

2017 urtea - Orduko datuen prozesamenduaren laburpena Estazioa

3

Zona

N

Portzentajea

Maximoa (µg/m )

O3 Agurain

13

8470

97

159

O3 Algorta

10

8275

94

136

O3 Alonsotegi

12

8338

1

140

O3 Arraiz

11

8353

95

189

O3 Avda. Tolosa

10

8423

96

169

O3 Azpeitia

12

8373

96

171

O3 Castrejana

11

8346

95

169

O3 Durango

12

8588

98

136

O3 Elciego

14

8354

95

139

O3 Fac. Farmacia

13

8327

95

146

O3 Jaizkibel

10

8384

96

207

O3 Larrabetzu

12

8270

94

168

O3 Llodio

12

8344

95

154

O3 Mª Diaz

11

8334

95

180

O3 Montorra

12

8373

96

135

O3 Mundaka

10

8536

97

172

O3 Muskiz

10

8303

95

162

O3 Pagoeta

10

8268

94

164

O3 Parque Europa

11

8354

95

195

O3 Puio

10

8279

95

146

O3 San Julian

10

8651

99

165

O3 Serantes

10

8413

96

168

2

Betetze-data definitu gabe.

O3 Urkiola

12

8267

94

181

O3 Valderejo

13

8162

93

187

O3 Zalla

12

8151

93

181

O3 Zelaieta

12

8343

95

147

O3 Zumarraga

12

8256

94

169

Eguneko zortzi orduko maximoen kasuan urteko balio maximoaz gain, 93,2 perntzentila (93,2P) ere kalkulatu da, hots, urteko 26. balio altuenaren baliokidea. Adierazle hori hautatu da 120 µg/m3-ko balioa gaindituko balu urtean zehar balio hori 25 alditan baino gehiagotan gainditu dela adieraziko lukeelako.

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

2017 urtea - Eguneko 8 orduko maximoen prozesamenduaren laburpena

Estazioa

N

Portzentajea

93,2P 3 (µg/m )

Gainditze kopurua.

Batez besteko gainditze kop.

2017

(2015-2017)

O3 Agurain

364

100

109

6

9

O3 Algorta

364

100

88

1

1

O3 Arraiz

364

100

95

3

2

O3 Avda. Tolosa

355

97

96

5

2

O3 Azpeitia

363

99

98

8

5

O3 Castrejana

364

100

87

2

1

O3 Durango

356

98

87

1

0

O3 Elciego

362

99

111

7

11

O3 Fac. Farmacia

361

99

100

2

2

O3 Jaizkibel

364

100

111

13

10

O3 Larrabetzu

359

98

90

2

1

O3 Llodio

360

99

84

1

0

O3 Mª Diaz

357

98

86

1

0

O3 Montorra

364

100

81

1

0

O3 Mundaka

362

99

105

8

5

O3 Muskiz

363

99

98

4

2

O3 Pagoeta

358

98

102

10

5

O3 Parque Europa

364

100

88

3

2

O3 Puio

358

98

93

4

1

O3 San Julian

354

97

97

3

2

O3 Serantes

364

100

100

12

5

O3 Urkiola

358

98

118

24

20

O3 Valderejo

349

96

112

7

22

O3 Zalla

350

96

97

6

6

O3 Zelaieta

362

99

91

2

1

O3 Zumarraga

357

98

102

6

5

2017. urtean Sareko 5 estaziotan gainditu da informazioa atalasea: Urkiola, Jaizkibel, Valderejo, Arraiz eta Parque Europan.

Helburu-balioa ez da gainditu (25 gainditze gehienez)

Zutabe grafikoan 93,2P-k azken bost urteetan (2013-2017) izan duen balioa agertzen da eta erreferentzia gisa helburu-balioa nabarmendu da.

2.6 BENTZENOA (C6H6) Honakoa da bentzenoarentzat airearen kalitatearen hobekuntzari dagokion araudian ezarritako muga:

Kutsatzailea

Batez bestekoa

Muga-balioa

Urtekoa

5 µg/m

Bentzenoa

Betetze-data

3

2010/01/01

Jarraian burututako kalkuluak agertzen dira.

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

2017 urtea - Orduko datuen prozesamenduaren laburpena N

Portzentaia

Batez bestekoa 3 (µg/m )

C6H6 Avda. Gasteiz

6039

69

0.36

C6H6 Easo

7896

90

0.60

C6H6 Beasain

7653

87

0.54

C6H6 Las Carreras

8601

98

1.09

C6H6 Mazarredo

7830

89

0.22

Estazioa

C6H6 Munoa

7983

91

0.49

C6H6 San Julián

8568

98

1.20

C6H6 Zelaieta

4850

55

0.53

Zutabe grafikoa aurkezten da 2013tik 2017ra jasotako datuekin. Las Carreras estazioan bakarrik bi urteko datuak daude. Grafikoan ebaluazio atalaseak eta urteko muga gehitu dira.

2.7 METAL ASTUNAK (Pb, As, Cd eta Ni) Lau estaziotan egindako metalen neurketen emaitzak aurkezten dira: Mª Díaz de Haro (Bilbo), Erandio (Erandio), Tolosa hiribidea (Donostia) eta Martxoaren Hirua (Gasteiz).

Neurketen emaitzek adierazten dute balio asko erabiltzen den teknikaren Detekzio Mugaren azpitik daudela. Hau da, balio gehienak oso baxuak dira.

Nahiz eta balio-banaketa hauekin ez den aholkatzen emaitzak deskribatzeko batezbestekoa erabiltzea, balio hau txertatu da ezarritako xede- eta muga-balioen betetze-maila ezagutzeko.

Batezbestekoa kalkulatzeko kontuan izan dira DMak (detekzio-mugatik beherako balioak), esaterako DM/2, airearen kalitate-datuak trukatzeko gida nazionalak ezartzen duen eran, 2011/850/EB Erabakiaren arabera.

Datuak aurkezteko mediana (P50) datu estatistikoa erabili da eta P75 eta P90 pertzentilak.

Halaber, datu guztien gehieneko balioa aurkeztu da. Datu guztien banaketa grafikoki aurkeztu da kaxa-diagrametan eta, horietan, interkuartil bitartea (kaxa) adierazi da medianarekin eta balio atipikoekin eta erregistratutako maximoarekin. Kontuan izan behar da datuen banaketa adieraztean, Tolosako hiribideko eta Martxoaren Hiruko estazioetan datu gehienak detekziomugaren azpitik zeudela. Batezbestekoa ere adierazi da nahiz eta kasu hauetan DMren azpitik egon.

2.7.1 Beruna (Pb) Honakoa da Berunarentzat (Pb) airearen kalitatearen hobekuntzari dagokion araudian ezarritako muga: Kutsatzailea Beruna

Batez bestekoa

Muga-balioa

Urtekoa

0,5 µg/m

Betetze-data

3

2005/01/01

Hurrengo taulan ikus daiteke laginen kopurua detekzio-mugatik behera (DMB) dagoela.

Erandio eta Maria Díaz kaleko neurketetan Pb detektatzen den lagin gehiago daude Tolosa hiribidea eta Martxoaren hirua puntuetan baino. Azken puntu hauetan DM datuekin kalkulatutako batez besteko detekzio mugatik behera dago.

2016 urtea - Kasuen prozesamenduaren laburpena (eguneko datuen balioak µg/m3-tan) Estazioa

N

%

DMA

%DMA

Pb Mª Díaz Pb Erandio

330 309

90 85

220 148

Pb Avda. Tolosa Pb Tres de Marzo

339 327

93 90

336 285

DM<0.02 µg/m3

50P

75P

67 48

<DM 0.024

0.027 0.041

99 87

<DM <DM

<DM <DM

Maximoa

Batez bestekoa

0.042 0.067

0.124 0.353

0.020 0.031

<DM 0.024

0.026 0.079

0.010(<DM) 0.013(<DM)

90P

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

2.7.2 Artsenikoa (As) Airearen kalitatea hobetzeko araudian, Artsenikorako (As) ezarritako muga honako hau da: Kutsatzailea As

Batez bestekao

Helburu-balioa

Urtekoa

6 ng/m

Betetze-maila

3

2013/01/01

Artsenikoan ere altua da detekzio-mugaren behetik dauden datuen ehunekoa, batez ere Tolosa hiribidean. Bertan, As detektatu da soilik 339 laginetatik 44 laginetan, eta Martxoaren hiruan, berriz, 326 laginetatik 101ean. Azken puntu hauetan DM datuekin kalkulatutako batez besteko detekzio mugatik behera dago

2017 urtea - Kasuen prozesamenduaren laburpena (eguneko datuen balioak µg/m3-tan) Estazioa

%

DMA

%DMA

As Mª Díaz As Erandio

330 310

90 85

134 143

41 46

0.502 0.434

0.896 0.727

1.34 1.05

3.51 3.01

0.651 0.532

As Avda. Tolosa

339

93

295

87

<DM

<DM

0.44

1.15

0.250(<DM)

As Tres de Marzo

326

89

225

69

<DM

0.440

0.71

2.31

0.354(<DM)

DM<0.4 ng/m3

50P

75P

90P

Maximoa

Batez bestekoa

N

Gehieneko balioa

2.7.3 Kadmioa (Cd) Airearen kalitatea hobetzeko araudian, Kadmiorako (Cd) ezarritako muga honako hau da: Kutsatzailea Cd

Batez bestekoa

Muga-balioa

Urtekoa

5 ng/m

Alerta atalasea

3

2013/01/01

Berriz nabarmendu behar da Martxoaren hiruko eta Tolosa hiribideko estazioetan soilik 13 eta 10 laginetan detektatu dela, hurrenez hurren. Cd balio altuenak Erandion detektatu dira.

2017 urtea - Kasuen prozesamenduaren laburpena (eguneko datuen balioak µg/m3-tan) Estazioa Cd Mª Díaz Cd Erandio Cd Avda. Tolosa Cd Tres de Marzo DM<0.4 ng/m3

N

%

DMA

330 309 339 326

90 85 93 89

246 80 329 313

%DMA 75 26 97 96

50P <DM 0.897 <DM <DM

75P

90P

0.408 1.86 <DM <DM

0.70 3.99 <DM <DM

Maximoa 9.7 21 0.66 1.6

Batez bestekoa 0.359 1.60 0.210 0.222

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

2.7.4 Nikela (Ni) Airearen kalitatea hobetzeko araudian, Nikelerako (Ni) ezarritako muga honako hau da: Kutsatzailea

Batez bestekoa

Helburu-balioa

Ni

Urtekoa

20 ng/m

Betetze-maila

3

2013/01/01

Kasu honetan, nikela Tolosa hiribideko eta tres de marzo kaleko lagin gutxi batzuetan atzeman zen. Ni balio altuenak Erandion detektatu dira.

2017 urtea - Kasuen prozesamenduaren laburpena (eguneko datuen balioak µg/m3-tan Estazioa Ni Mª Díaz Ni Erandio Ni Avda. Tolosa Ni Tres de Marzo DM<4 ng/m3

N

%

330 309 339 326

90 85 93 89

DMA 171 154 327 277

%DMA 52 50 96 85

50P <DM 4 <DM <DM

75P 7.4 9.6 <DM <DM

90P 11.2 18.8 <DM 4.9

Maximoa 35.7 66.8 8.9 32.0

Batez bestekoa 5.3 7.7 2.1 2.9

2.8 Bentzo(a)pireno (B(a)P) Metaletarako bezala, sarearen lau estazioetan egindako emaitzak aurkezten dira: MÂŞ DĂ­az de Haro (Bilbao), Erandio, Avda. Tolosa (Donostia) eta Tres de Marzo (Gasteiz).

Neurrien emaitzekin bat, lau estazioetan konposatua detektatzeko erabilitako teknikaren balio gehienak detektatzen den mugako balioetatik behera daude. Hau da, balio gehienak oso baxuak dira.

Datuak aurkezteko batez bestekoana (P50) datu estatistikoa erabili da, datu estatistiko sendoa baita, eta P75 eta P90 pertzentilak. Metalen emaitzetan bezala, eguneko batez besteko gehieneko balioa ere txertatu da balioen banaketa hobeto ezagutzeko.

Jasotako emaitzak kutxa-diagrametan aurkezten dira; bertan, kutxa arteko tartea irudikatzen da, jasotako gehieneko balioa eta balio atipikoak jasotzeko. Metalen emaitzetan bezala, batez bestekoa sartu da, airearen kalitatearen araudian ezarritako gehieneko muga-balioa ezagutzeko.

Airearen kalitatea hobetzeko araudian, konpostau honetarako ezarritako muga honako hau da: Kutsatzailea

Batez bestekoa

Helburu-balioa

Anual

1 ng/m

Bentzo(a)pireno

Betetze-maila

3

01/01/2013

Halaber, bentzo(a)pirenoaren kasuan, detekzio-mugatik beherako datuen kopurua handia da.

María Díaz kalean hidrokarburo hau 88 laginetatik 37tan detektatu da; Erandion 83 laginetatik 39tan; Tolosa hiribidean 92 laginetatik 38tan; eta Martxoaren hiruan 89tik 26tan.

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

2017 urtea - Kasuen prozesamenduaren laburpena (eguneko datuen balioak µg/m3-tan) Estazioa

N

B(a)P Mª Díaz B(a)P Erandio B(a)P Avda. Tolosa B(a)P Tres de Marzo DM< 0.1ng/m

3

%DMA

50P

75P

90P

Maximoa

Batez bestekoa

%

DMA

88 83 92

96 90 100

51 44 54

58 53 59

<LD <LD <LD

0.13 0.21 0.12

0.30 0.42 0.23

0.54 1.2 0.88

0.12 0.17 0.12

89

97

63

71

<LD

0.21

0.61

1.32

0.20

2.9 EMAITZEN LABURPENA •

SO2

SO2 mailak ezarritako airearen kalitateari loturiko helburuetatik oso urruti daude. 2017. urte osoan orduko balio bat erregistratu zen 350 µg/m3-tik gora, San Julián estazioan (358 µg/m3).

Araudiak estazio bakoitzeko gehienez 24 balio-gainditze onartzen ditu. Koska jakin hau Petronor plantan arazo operatibo izan zelako sortu zen; hortaz, dagokion txosten teknikoa egin zuten ezarrita daukaten komunikazio-betebeharraren baitan eta fabrikan ikuskapen egin zen.

•

NO2

NO2-ren kasuan, Mª Díaz estazioak urteko muga-balioa gainditu zuen, urteko batez bestekoa 40 µg/m3-n ezarrita baitago. Ez-betetze hori dela eta, martxan jarri da Airearen Kalitatea Hobetzeko Plan Nazionala Bilbon, Ingurumen Sailaren eta Bilboko Udalaren arteko lankidetzahitzarmen baten bidez.

Datuek kontzentrazio-bitarte desberdinak erakusten dituzte, estazioaren tipologiaren arabera.

Horrela, zirkulazioko hiri-estazioetan izan dira urteko batez bestekorik altuenak (30 µg/m3 ingurukoak). Estazio horiek, Mª Diaz de Harokoaz gain, Ategorrieta, Easo, Erandio eta Mazarredokoa dira. Halere, puntu hauetan ez dira detektatu 200 µg/m3-tik gorako orduko balioak inolako kasutan. Zirkulazio gutxiagoko hiri-estazioek, oro har, urteko batez besteko baxuagoak izan dituzte.

•

Partikulak (PM10 eta PM2,5)

Partikulen mailak, bai PM10 eta bai PM2,5, airearen kalitateari buruzko araudiak ezartzen dituen mugen barnean daude. PM10-en urteko batez bestekoari dagokionez, aurreko urteetako joerarekin jarraitzen da, batezbesteko horiek 14-25 µg/m3 arteko kontzentraziobitartea baitute. PM10-ren eguneko batez bestekoei dagokienez, nabarmendu behar da 41 estaziotatik 28k ez dutela izan inolako balio-gainditzerik.

Estazio guztien PM2,5 en urteko balioak araudiak ezartzen duen urteko mugaren azpitik daude. Urteko batez bestekoak Valderejon erregistratutako 5 µg/m3-ko gutxienekoaren eta Añorgako 12 µg/m3-ko urteko batez bestekoaren artean daude.

•

CO

CO neurketak oso baxuak dira estazio guztietan, eta ebaluazioaren behe-atalasearen oso azpitik daude.

•

Ozonoa

O3ri dagokionez, 180 µg/m3-tik gorako balioak erregistratu ziren (herritarrak informatzeko atalasea) estazio hauetan:

Estazioa

180 µg/m3-tik gorako balioen kopurua

O3 Arraiz

1

O3 Jaizkibel

3

O3 Europa Parkea

2

O3 Urkiola

1

O3 Valderejo

1

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

Giza osasuna babesteko xede-balioari dagokionez (120 µg/m3-tik gora 25 aldiz gehienez, batezbesteko gisa hiru urtean), ez da balio hori gainditu.

120 µg/m3-ko epe luzerako xedea gehiagotan gainditu zuten estazioak hauek izan ziren: Urkiola, Jaizkibel, Serantes, Pagoeta eta Mundaka. Altuen dauden estazioak dira guztiak.

Oro har, P93.2-k balio handiagoak izan ditu landa-inguruetako estazioetan (Valderejo eta Eltziego) eta, kasu batzuetan, gainera, Urkiola eta Jaizkibelen bezala, kota altuetan (mendigailurrak eskualdeko eta biztanleguneetatik urrundutako garraioak dokumentatzeko helburuarekin) beste urteetako batzuetako joera jarraitu da.

•

Bentzenoa

Bentzenoaren urteko batezbestekoak baxuak dira eta urteko araudiak ezartzen duen mugaren barnean daude.

•

Metalak eta Bentzo(a)pirenoa

Metal eta bentzo(a)pireno mailak oso baxuak dira neurketak egin diren lau estazioetan: Mª Díaz de Haro (Bilbo), Erandio (Erandio), Tolosa hiribidea (Donostia) eta Martxoaren Hirua (Gasteiz). Nabarmentzekoa da detekziorako gutxieneko mugatik beherako datuen ehuneko handia dagoela, batez ere Tolosa hiribidean eta Martxoaren Hiruan.

3 Airearen Kalitatearen helburuen urteko ebaluazioa EAE osoan Kriging bidez Gaur egun AKI (airearen kalitate-indizea) eta NO2, PM10 eta Ozonoaren (udan) eguneko kontzentrazioak kriging bidez zenbatesten dira. Puntuak balio-sare moduan zenbatesteko teknika geostatistiko bat da kriging-a.

Sareko estazioetan neurtutako 2016ko urteko estatistikoetatik abiatuta mapa batzuk kalkulatu dira metodo horrekin. Horrela, EAE osoko airearen kalitate-egoeraren ikuspegi espaziala lortzen dugu.

Jarraian, NO2, PM10 eta ozonoaren mapak daude. Halaber, mapetatik ateratako datuak daude, kontzentrazio-bitarte zehatz batzuen esposiziopean izandako biztanleriarena hain zuzen. Grafiko hauek lortutako sareetatik atera dira.

3.1 NO2 mapak eta NO2 mailen esposiziopeko biztanleriaren zenbatespena NO2rako 2017ko orduko batez bestekoen 99,79 pertzentilerako mapa bat eta urteko batez bestekorako mapa bat kalkulatu dira.

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

Orduko datuen 99.79 pertzentilarako, modeloak maila altuagoak kalkulatzen ditu hirietan trafikoa handiagoa dagoelako. Urteko batez bestekoren kriging mapa MÂŞ Diaz de Haro estazioaren gainditzearen eragina ikusten da.

Kriging bidez kalkulatutako mapekin NO2 kontzentrazio-bitartekoen esposiziopeko biztanleriaren ehunekoa zenbatetsi daiteke.40-45 Âľg/m3 kontzentrazio mailaren espoziopeko biztanleria ehuneko 1.8 zenbatetsi daiteke.

3.2 Ozono mapa eta ozono-mailen esposiziopeko biztanleriaren zenbatespena

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

Ozonorako mapa bat kalkulatu da zortzi orduko mugikorren eguneko gehienekoen 93,2 pertzentilerako. Mapan ikus daiteke altueran dauden landa-eremuetan eta klima mediterraneoan dagoen eremuan mailak handiagoak direla.

Grafikoan ozono-kontzentrazioaren bitartekoen esposiziopeko biztanleriaren ehunekoa adierazi da.

Bitarteko horiek Kriging metodoarekin kalkulatu dira, oinarrizko datu gisa ozonoa neurtzen den estazioetako zortzi ordukoen batez besteko mugikorren gehienekoen p93,2 erabiliz.

3.3 PM10 mapak eta PM10 mailen esposiziopeko biztanleriaren zenbatespena

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

PM10erako mapa bat kalkulatu da eguneko batez bestekoen 90,4 pertzentilerako, baita urteko batez bestekorako mapa bat ere.

PM10en esposiziopeko biztanleria zenbatetsiaren grafikoan ikus daiteke biztanleriaren % 71.5 (erdia baino gehiago) 16-20 ug/m3 (urteko batez besteko gisa) bitarteko mailekiko esposizioan dagoela. Halere, PM10en eguneko batez bestekoen p90,4rako esposiziopeko biztanleriaren portzentaje handiena, 25-30Âľg/m3 kontzentrazio tartean egongo litzateke.

; AIREAREN KALITATEAREN EGOERA EUSKADIN, Osasunaren Mundu Erakundearen arabera Airearen kalitatearen muga-balioak airearen kalitatea hobetzeari buruzko 102/2011 Errege Dekretuan ezarrita daude. Errege-dekretu horrek Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2008ko maiatzaren 21eko airearen kalitateari eta Europan atmosfera garbiagoa edukitzeari buruzko 2008/50/EE Zuzentarauaren balioak ekartzen ditu. Lege-estandar horietan ezarritako balioen arabera zehazten dira ez-betetzeak Batasunaren esparruan eta, beraz, araudia betetzen den ala ez ezagutzeko aplikatzen dira. Araudi horretaz gain, OMEk 2005ean gida batzuk argitaratu zituen; horietan, airearen kalitatean aztertzen diren kutsatzaileen erreferentzia-balio batzuk daude.

Balio horiek erreferentziako estandarrak dira, eta gobernuek helburutzat har ditzakete, tokiko baldintzen arabera.

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

EAEko egoera ebaluatzeko erabili diren erreferentziako gida-balioak hauek izan dira: Kutsatzaileak

Gida-balioak

NO2

40 µg/m3 batez beste urtean

PM10

20 µg/m3 batez beste urtean

PM2.5

10 µg/m3 batez beste urtean

Ozono

100 µg/m3 Zortzi orduko batez besteko mugikorren eguneko maximoa

Balio horiek sareko estazioetan eman diren datuekin alderatu dira, eta OMEk publikatutako erreferentziako balioak neurri honetan betetzen dira: NO2, estazioen %98an; PM10, estazioen %88an; etaPM2.5, estazioen %75ean.Bestalde, esan behar da ozono kutsatzailearen kasuan ez dela betetzen OMEk publikatu duen erreferentziako balioa

< ERREFERENTZIAK ETA ESTEKAK 5.1 Erreferentziak 102/2011 Errege Dekretua, urtarrilaren 28koa, airearen kalitatea hobetzeari buruzkoa. http://www.boe.es/buscar/doc.php?id=BOE-A-2011-1645

Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2008/50/EE Zuzentaraua, 2008ko maiatzaren 21ekoa, giroko airearen kalitateari eta Europan atmosfera garbiagoa edukitzeari buruzkoa. http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:152:0001:0044:ES:PDF

Partikulen gertaera naturalak 2016. http://www.mapama.gob.es/es/calidad-y-evaluacion-ambiental/temas/atmosfera-ycalidad-del-aire/episodiosnaturales2016_tcm7-456261.pdf

Euskadiko 2017. urteko partikula esekien, metal astunen eta hidrokarburo aromatiko poliziklikoen karakterizazioa.

Eusko Jaurlaritza. Osasun Saila. Osasun Publikoaren eta Adikzioen Zuzendaritza (2017).

PM10en eta PM2,5ren gertaera naturalak identifikatzeko prozedura, eta PM10en eguneko muga-balioaren gainditzeen kausa frogatzea. http://www.magrama.gob.es/es/calidad-y-evaluacion-ambiental/temas/atmosfera-ycalidad-del-aire/Metodolog%C3%ADa_para_episodios_naturales_2012_tcm7281402.pdf

Euskal Autonomia Erkidegoan (EAE) ozonoa ebaluatzeko proposatutako zonifikazioa. http://www.ingurumena.ejgv.euskadi.eus/contenidos/informacion/ozono_troposferic o/eu_def/Ozono%20zonifikazioa%202.pdf

5.2 Estekak Eusko Jaurlaritzaren datu publikoak (OPEN DATA EUSKADI): http://opendata.euskadi.eus/w79-home/eu

Biztanleen udal-estatistika. EUSTAT - Euskal Estatistika Erakundea: http://eu.eustat.eus/estadisticas/tema_159/opt_0/temas.html

Airearen kalitateari buruzko legedia (INGURUMENA): http://www.ingurumena.ejgv.euskadi.eus/informazioa/airearen-kalitate-etaatmosferarako-emisioei-buruzko-araudia/r49-3614/eu/

EAEko airearen kalitatea kontrolatzeko sarea (Ingurumena): http://www.ingurumena.ejgv.euskadi.eus/r49-20775/eu/

Airearen kalitatearen bilakaera Espainian 2014 (MAGRAMA)

EAE-KO AIREAREN KALITATEAREN URTEKO TXOSTENA

http://www.magrama.gob.es/es/calidad-y-evaluacion-ambiental/temas/atmosfera-ycalidad-del-aire/zonificacion_2014v2_tcm7-397625.pdf