Σα παιδιά του Νοζμβρθ
Ο κείοσ μου ο Γιϊργοσ είναι ο αγαπθμζνοσ μου. Ποτζ δεν μου χαλάει χατίρι και πάντοτε μου δίνει τισ καλφτερεσ ςυμβουλζσ. ιμερα, 17 Νοζμβρθ, ζχω γενζκλια και τον περιμζνω πϊσ και πϊσ. Να φανταςτείτε ότι δεν πιγα ςτο ςχολείο γιατί ο κείοσ μου ζχει υποςχεκεί ότι κα με πάει ςε ζνα μζροσ πολφ ςπουδαίο. ε ζνα μεγάλο ςχολείο όπου τα μεγάλα παιδιά ςπουδάηουν για να γίνουν ςθμαντικοί άνκρωποι. ’ αυτό το ςχολείο -Πολυτεχνείο νομίηω πωσ το λζνε- ιταν κάποτε μακθτισ ο κείοσ μου ο Γιϊργοσ. Και τϊρα είναι μεγάλοσ και τρανόσ. Φτιάχνει τα ωραιότερα ςπίτια του κόςμου! «Ζχεισ γενζκλια μια από τισ πιο ςθμαντικζσ θμερομθνίεσ που ςθμάδεψαν τθν Ελλάδα!», μου είπε μόλισ ιρκε προςφζροντάσ μου μια τεράςτια αγκαλιά λουλοφδια. Εγϊ δεν πολυκατάλαβα τι εννοοφςε αλλά φαντάςτθκα ότι για να το λζει ο κείοσ κα ζχει δίκιο. Αυτό που με παραξζνεψε περιςςότερο ιταν ότι ςτο άλλο χζρι κρατοφςε άλλθ μια ανκοδζςμθ με κόκκινα και άςπρα γαρίφαλα. «Σοφτα τα λουλοφδια κα πάμε να τα αφιςουμε ςτο Πολυτεχνείο μαηί», μου είπε αφοφ είδε ότι το βλζμμα μου περιεργαηόταν με μεγάλθ περιζργεια τα γαρίφαλα. «το Πολυτεχνείο; Εκεί που ςποφδαηεσ;», απόρθςα. «Ναι, εκεί. ιμερα γίνεται μια μεγάλθ γιορτι. Μαηί ςου γιορτάηω κι εγϊ», απάντθςε χαροφμενα. «Γιορτάηεισ κι εςφ; Και τόςα χρόνια γιατί δεν μου το είπεσ;», ρϊτθςα απορϊντασ για όλα αυτά. «Γιατί τότε ιςουν μικροφλα ενϊ τϊρα που μεγάλωςεσ ακόμα ζνα χρόνο μπορϊ να ςου πω για όλα όςα ζγιναν εκείνο το βράδυ», είπε όλο ςοβαρότθτα ο κείοσ, ενϊ με πιρε από το χζρι για να κάτςουμε ςτον μεγάλο καναπζ. Θ μαμά μασ ζφερε κουλουράκια και πορτοκαλάδεσ γιατί ο κείοσ ιταν αποφαςιςμζνοσ να κουβεντιάςουμε. Ιταν φανερό ότι ςιμερα κα μάκαινα μια ιςτορία αλλιϊτικθ. Μια ιςτορία που ςυνζβθ τότε, πριν από ςαράντα χρόνια, τθν ίδια θμερομθνία με τα γενζκλιά μου! Είχα μεγάλθ αγωνία να ακοφςω τι είχε ςυμβεί. «Ιταν 17 Νοζμβρθ. 17 Νοζμβρθ του 1973. τθν Ελλάδα είχαμε Χοφντα». «Χοφντα; Δθλαδι;», ρϊτθςα αμζςωσ. «Δθλαδι τυραννία. Κάποιο άνκρωποι κυβερνοφςαν με τυραννικό τρόπο τθν πατρίδα μασ και δεν άφθναν τον κόςμο να νιϊκει ελεφκεροσ. Να μιλάει ελεφκερα. Να γράφει ελεφκερα.
Να τραγουδάει ελεφκερα. Ακόμα και να ηει ελεφκερα. Ιταν ςαν να είχαν κλείςει τα ςτόματα όλων των Ελλινων με το ηόρι». «Όπωσ ςτθν Κατοχι!», είπα, αφοφ κυμικθκα όςα είχαμε πει με τθ δαςκάλα για τθν 28θ Οκτωβρίου και τον φαςιςμό. «Κάπωσ ζτςι!», είπε ο κείοσ και ςυνζχιςε… «Ο φαςιςμόσ είναι το χειρότερο πράγμα, παιδί μου! Είναι ςαν να ζχεισ κάκε μζρα ςκοτάδι και κακόλου φωσ. αν να αποφαςίηουν άλλοι για το πϊσ κα ηεισ, τι κα λεσ, πϊσ κα το λεσ και ποφ κα το λεσ». «Δθλαδι δεν μπορεί να λεσ ελεφκερα τθ γνϊμθ ςου;». «Ακριβϊσ! Ο φαςιςμόσ είναι ζνα τζρασ. Μάλιςτα, τότε ιταν ζνα μικρό τερατάκι που όςο περνοφςε ο καιρόσ όλο και μεγάλωνε. Και όςο μεγάλωνε τόςο δεν άφθνε κανζναν να μιλιςει. Εκείνεσ τισ μζρεσ ο φαςιςμόσ είχε μεγαλϊςει πολφ! Σόςο πολφ που είχε μπει ακόμα και μζςα ςτα πανεπιςτιμια». «Και γιατί δεν ζκανε κανζνασ τίποτα;», ρϊτθςα κυμωμζνθ. «Επειδι οι περιςςότεροι φοβόντουςαν! Φοβόντουςαν μθ βρεκοφν ςτθ φυλακι. Ιταν ικανοί να ςε φυλακίςουν για τα πιςτεφω ςου!». «Μα αυτό είναι άδικο», φϊναξα δυνατά. «Φυςικά. Γι’ αυτό και οι φοιτθτζσ αποφάςιςαν να κάνουν κατάλθψθ μζςα ςτο Πολυτεχνείο. Να κάνουν μια αρχι για να διϊξουνε το τζρασ!». «Σι είναι κατάλθψθ;», αναρωτικθκα, αφοφ ςιμερα μάκαινα τόςεσ καινοφργιεσ λζξεισ. «Είναι όταν μια ομάδα ανκρϊπων αποφαςίηει να μπει και να παραμείνει ςε ζνα δθμόςιο κτίριο μζχρι να ικανοποιιςουν το αίτθμά τθσ. Σο δικό μασ αίτθμα ιταν να φφγει θ Χοφντα και να ζρκει θ Δθμοκρατία!». «Ιςουν κι εςφ εκεί, κείε Γιϊργο;». «Ναι, ιμουν εκεί, με ςυμφοιτθτζσ μου. Φωνάηαμε ςυνκιματα κατά τθσ Χοφντασ! ΨωμίΠαιδεία-Ελευκερία!», φϊναξε ο κείοσ και ςθκϊκθκε όρκιοσ υψϊνοντασ το παράςτθμά του. «Και δεν φοβικθκεσ, κείε, μιπωσ ζρκουν εκείνοι που ταΐηουνε το τζρασ και ςασ διϊξουν;». Ο κείοσ γζλαςε δυνατά και με αγκάλιαςε ςφιχτά λζγοντάσ μου… «Φοβθκικαμε λίγο, αλλά ιταν τόςο δυνατι θ προςμονι μασ για μια ελεφκερθ Ελλάδα που δεν λυγίςαμε κακόλου. Κλειςτικαμε μζςα, πίςω από τα κάγκελα, τραγουδϊντασ για τθ δθμοκρατία ενϊ ο κόςμοσ μασ ζφερνε τρόφιμα, ροφχα και φάρμακα». «Φάρμακα; Μα γιατί;». «Γιατί δυςτυχϊσ, οφάκι μου, ζξω από το Πολυτεχνείο υπιρχαν και κάποιοι που δεν δίςταηαν να αςκιςουν βία. Ακόμα και ςτρατιϊτεσ ζςτειλαν για να μασ τρομάξουν». Σρόμαξα κι εγϊ με όλα αυτά που άκουγα. Ακοφσ εκεί να μθ ςε αφινουν να μιλιςεισ! Ακοφσ εκεί να μθ ςε αφινουν να παλζψεισ για το πιο πολφτιμο αγακό που είναι θ ελευκερία. Και το χειρότερο, να προςπακοφν να ςε φοβίςουν ακόμα και με όπλα. «Σα μιςϊ τα όπλα!», ςκεφτόμουν, ενϊ ο κείοσ ςυνζχιηε τθν αλλόκοτθ αυτι ιςτορία. «Μζςα ςτο Πολυτεχνείο λειτουργιςαμε και ραδιοφωνικό ςτακμό. Από εκεί και με τα μεγάφωνα που βγάλαμε ζξω καλοφςαμε όλο τον κόςμο να αντιςτακεί ςτθ Χοφντα. Ακόμα και τα αδζρφια μασ τουσ ςτρατιϊτεσ καλοφςαμε να ζρκουν μαηί μασ. Όμωσ εκείνα εκτελοφςαν εντολζσ και φοβόντουςαν πιο πολφ από εμάσ! Ζτςι, δεν άργθςε να γίνει το κακό…». «Ποιο κακό, κείε μου;», ρϊτθςα με αγωνία.
«οφάκι μου, παρόλο που δεν επιτρζπεται από τουσ κανόνεσ του κράτουσ να μπαίνεισ μζςα ςε πανεπιςτιμια και να ειςβάλλει διαλφοντασ τουσ φοιτθτζσ, εκείνοι που πίςτευαν ςτον φαςιςμό ζκαναν ακριβϊσ το αντίκετο». «Δεν ςεβάςτθκαν τουσ κανόνεσ του κράτουσ, δθλαδι;». «Ναι, οφάκι μου, δεν ςεβάςτθκαν οφτε τουσ νόμουσ τθσ δθμοκρατίασ οφτε τουσ κανόνεσ του κράτουσ. Κι ζτςι, μόλισ νφχτωςε αγρίεψαν τα πράγματα. Κάποιοι πίςτεψαν ότι το τζρασ που μεγάλωναν τόςα χρόνια κα ηοφςε για πολλά χρόνια ακόμα κυβερνϊντασ τθν πατρίδα. Ζτςι, εκείνοι ζδωςαν εντολι για να βγουν οι ςτρατιϊτεσ με τα τανκσ ςτουσ δρόμουσ». «Πω πω!... Και όπλα και τανκσ. αν να γινόταν πόλεμοσ!», είπα. Μα τι παράξενα που ιταν όλα αυτά. Να γίνεται πόλεμοσ μεταξφ Ελλινων. τρατιϊτεσ να επιτίκενται με όπλα και τανκσ ςτουσ φοιτθτζσ. Σι άςχθμα πράγματα!, ςκζφτθκα. «Σραγουδοφςαμε όλοι μαηί ενωμζνοι τον Εκνικό μασ Υμνο, όταν ξαφνικά ζνα τανκ μπικε μζςα ςτο Πολυτεχνείο, πλάκωςε τθν πόρτα, ςχεδόν τθν ζλιωςε. Μα δεν ζγινε μόνο αυτό. Πίςω από τθν πόρτα ιταν φοιτθτζσ ςκαρφαλωμζνοι ςτα κάγκελα. Κι θ πόρτα ζπεςε πάνω ςτα παιδιά που καταπλακϊκθκαν και ζχαςαν τθ ηωι τουσ! Αυτό ιταν… θ αρχι του τζλουσ. Θ αρχι για να πζςει ο φαςιςμόσ!». «Ζδωςαν ακόμα και τθ ηωι τουσ εκείνοι οι φοιτθτζσ για τθν ελευκερία…», είπα λυπθμζνθ. «Ναι. Χρειάςτθκε αυτι θ εξζγερςθ των φοιτθτϊν του Πολυτεχνείου για να ζχουμε ςιμερα δθμοκρατία. Για να μπορείσ να μιλάσ και να κυκλοφορείσ ελεφκερα. Για να μπορείσ να ςκζφτεςαι ελεφκερα. Κατάλαβεσ, λοιπόν, οφία μου, γιατί κζλω να πάμε ςιμερα εκεί μαηί να αφιςουμε λίγα λουλοφδια;». «Κατάλαβα, κείε Γιϊργο. ιμερα με τα γενζκλιά μου γιορτάηουμε και τθν επζτειο τθσ εξζγερςθσ του Πολυτεχνείου!». «Είςαι πολφ ςπουδαία!», είπε ο κείοσ και ςθκϊκθκε να πιάςει μζςα από το βάηο τα γαρίφαλα. «Όχι, κείε! Εςφ είςαι ςπουδαίοσ! Γιατί ζνωςεσ τθ φωνι ςου μαηί με τουσ άλλουσ φοιτθτζσ για τθ δθμοκρατία. Μα πάνω απ’ όλα γιατί μοιράςτθκεσ μαηί μου αυτι τθν ιςτορία!». τ’ αλικεια νιϊκω πολφ περιφανθ που ζχω γενζκλια μια μζρα ςαν κι αυτι. Πολφ περιφανθ που θ 17 Νοζμβρθ είναι θ μζρα που ζγινε θ αρχι για να πζςει ο φαςιςμόσ. Πιγαμε με τον κείο κι αφιςαμε εκείνα τα όμορφα γαρίφαλα. Κι όταν τ’ ακοφμπθςα ζκανα μια ευχι: Ποτζ ξανά μθ ηιςει θ πατρίδα μου τον φαςιςμό! Ηιτω θ δθμοκρατία !
ΜΑΡΩ ΚΕΟΔΩΡΑΚΘ Περιοδικό ΠΑΡΑΚΤΡΟ ΣΘΝ ΕΚΠΑΛΔΕΤΘ ΣΟΤ ΠΑΛΔΛΟΤ (τ. 84, Νοζμβριοσ-Δεκζμβριοσ 2013)