…..
Ngày Xưa Chưa Xa
1
vhp.Hạ Vũ
Vhp.Hạ Vũ
Ngày Xưa Chưa Xa Tập truyện ngắn
Ngày Xưa Chưa Xa
2
vhp.Hạ Vũ
Bìa & Trình bày : xuanloc54@gmail.com Copyright ©by Hong Phi Vo All rights reserved printed in The United States Of America
Tác Giả Xuất Bản 2016
Ngày Xưa Chưa Xa
3
vhp.Hạ Vũ
Tôi vừa từ Mỹ về tới Saì Gòn hôm qua, sáng nay hối hả thuê xe xuống Mỹ Tho để tham dự buổi họp
Ngày Xưa Chưa Xa
4
vhp.Hạ Vũ
mặt 50 năm của khóa học chúng tôi. Tuy trái giờ giấc, buồn ngủ vô cùng, tôi cũng hăm hở đi, Bên cạnh tôi là Ngọc đang kể tên những người bạn của nửa thế kỷ trước đã ghi tên có mặt buổi họp này. Tôi lắng tai nghe. Khi Ngọc nhắc tới tên “Anh Hai”, tôi ngạc nhiên hỏi: -Ủa, có Anh Hai hả. Sao bọn lớp mình bảo rằng anh đã mất vì bị Việt Cộng pháo kích vào xóm nhà anh năm Mậu Thân 1968? - Tin thất thiệt đó. *** Nhắc tới Anh Hai , mùa tựu trường của niên khóa 1960-1961 sống lại trong tôi. Vào mùa Thu năm đó, ba cô gái "Xứ Nam Kỳ Quốc" tuổi trăng tròn lẻ khăn gói ra tận "Xứ Trung Kỳ"... "du học." Phải nói là vào thời điểm đó, con gái ở Sàigon xa gia đình đi học tại một nơi xa lạ là đất Thần Kinh xa xôi thì có lẽ chúng tôi là những người tiên phong. Nhiều người bạn thắc mắc hỏi tôi: "Tại sao Sài Gòn có biết bao nhiêu trường mà không học, lại học chi xa xôi tận Huế?" Câu trả lời: "Tại vì tôi muốn làm Tùy Viên ở các Sứ Quán Vùng Đông Nam Á" (!) mặc dù tôi không biết chức Tùy Viên là gì, làm những công việc gì. Thế là tôi hãnh diện được những cặp mắt ngưỡng mộ chiếu cố. * Sẵn đây tôi nói sơ qua ngôi trường chỉ thọ được 6 niên khóa của chúng tôi. Vào năm 1959, thừa lệnh của Tổng Thống Ngô Đình Diệm, Bộ Giáo Dục
Ngày Xưa Chưa Xa
5
vhp.Hạ Vũ
VNCH thiết lập Viện Hán Học, trực thuộc Viện Đại Học Huế. Trường đào tạo: 1. Tuỳ Viên của Các Sứ Quán Việt Nam Cộng Hoà tại các nước vùng Đông Nam Á. 2. Chuyện Viên Viện Khảo Cổ. 3. Giáo sư Việt Hán các trường trung học Việt Nam Cộng Hòa Sau khi Tổng Thống họ Ngô bị thảm sát năm 1963 thì ngôi trường này cũng đối diện với tử vong. Trường thoi thóp sống tới hè năm 1965 thì chính thức bị giải tán. Trường có hai khoá tốt nghiệp, và tất cả sinh viên tốt nghiệp được Bộ Giáo Dục bổ nhiệm làm giáo sư Việt Văn khắp Miền Nam . Chúng tôi thuộc khoá thứ hai. Niên khóa đầu, Hội Đồng Thi chỉ có ở Huế. Năm sau Sài Gòn mới có Hội Đồng Thi. Khi danh sách trúng tuyển được công bố, chúng tôi vào Bộ Giáo Dục xin các nhân viên phụ trách điạ chỉ những người trúng tuyển để liên lạc với nhau và hẹn ngày lên đường chung.] Tại nhà Ga Sài Gòn, sau khi nước mắt ngắn nước mắt dài chảy ướt cả khăn tay, ba đứa chúng tôi: Cẩm Vân, Ngọc, và tôi (Hồng) tiến đến xe lửa. Đang quyến luyến với cha mẹ mình thì một bà mẹ Miền Nam tiến tới hỏi thăm: -Chào các cháu. Các cháu đi đâu vậy? Chị Cẩm Vân, người lớn tuổi nhất trong ba đứa, được chúng tôi gọi là Chị Hai, trả lời: -Thưa bác, chúng cháu đi Huế học.
Ngày Xưa Chưa Xa
6
vhp.Hạ Vũ
- Có phải các cháu học Viện Hán Học không? - Thưa phải. - Các cháu có ai quen ở Huế không? Tôi mau mắn trả lời: - Thưa bác, chị Hai Cẩm Vân của chúng cháu đây có người quen ở Huế. - Ồ, tốt quá! Bác có đứa con trai cũng ra Huế học Viện Hán Học. Cháu Cẩm Vân cho bác gởi gấm con trai bác cho cháu nghen. Có gì cháu giúp đỡ nó bước đầu. Nó tên Công Đức, đứng đằng kia. Chị Hai sau một lúc "ngậm hột thị", cũng trả cũng trả lời, giọng yếu xìu: - Dạ đựơc. Ngọc thúc nhẹ vào hông tôi, cười hí hí và nói nhỏ: - Chị Hai đùm bọc hai "em gái ngang hông", giờ có thêm một "em trai khác họ" để đùm bọc nữa. Tôi hóm hỉnh thì thầm: - Trông anh cũng lớn, cỡ tuổi chị Hai, chắc phải kêu anh Hai. Chị Hai "đùm bọc" anh Hai! Gà mái thắng thế. Biết đâu chẳng là duyên trời dung rủi! Chúng tôi lên xe lửa ngồi chung một băng ghế dài. Sau khi khóc đã đời vì lần đầu tiên xa nhà, Ngọc và tôi bắt đầu rù rì chuyện bà má miền Nam chân chất, thật thà gởi gấm con trai cho một đứa con gái cũng lần đầu tiên xa nhà đến "xứ lạ quê người" như con bà, và cười hi hí với nhau. Bà thương con quá mà quên mất nam nhi tính của một “đấng mày râu.” Tính kể với chị Hai việc “khám phá thú vị” này, chúng tôi quay tìm, nhưng không thấy chị đâu, liền đứng dậy dáo dác
Ngày Xưa Chưa Xa
7
vhp.Hạ Vũ
ngó quanh. Thì... ô kìa, ở cuối toa xe lửa chị đang nói chuyện với một anh khá bảnh trai; tay chị cầm khăn tay thỉnh thoảng chùi mắt. -Ê Ngọc, ai vậy mậy? -Làm sao tao biết được. Kiểu này có lẽ "kép chánh" rồi đây, trông có vẻ "xa chàng lòng dặc dặc buồn". Chợt thấy "anh Hai" ngồi ở băng ghế đâu lưng với chúng tôi, đang thả hồn ra ngoài toa xe lửa, có lẽ cũng đang mơ "về quê cũ xa mờ", tôi khều Ngọc ra dấu. Hai đứa nín lặng ngồi xuống. Tới ga Thủ Đức, thì chị Hai về lại chỗ ngồi, mắt đỏ hoe. Nhìn lại thì “chàng” biến đâu mất. À thì ra anh đưa em một đoạn đường tình. Hai đứa chúng tôi đưa mắt nhìn nhau, miệng mỉm cười "lơ lửng con cá vàng…" Chị nhìn thấy, xụ mặt. Chúng tôi biết mình bậy, bèn im lặng. Một lúc sau Ngọc "cười cầu tài" và "lấy điểm" bằng cách mời chị và tôi mỗi nguời một cái bánh ú đem theo ăn dọc đường, và... bỏ rơi anh Hai. Suốt đường dài, chúng tôi không nói chuyện với anh, mà anh cũng không làm quen với chúng tôi. Tối hôm sau tới ga Huế. Xuống xe lửa, chị Hai Cẩm Vân quên mất lời hứa miễn cưỡng chiều hôm trước. Chúng tôi theo người quen về nhà, bỏ anh Hai “tự mưu sinh thoát hiểm.” Nhờ người quen và nhờ các giáo sư của trường, chúng tôi ổn định chỗ ăn ở rất mau, và vào học chung một lớp. Ngoài ba đứa chúng tôi, còn thêm hai người nữ
Ngày Xưa Chưa Xa
8
vhp.Hạ Vũ
nữa, và mười nam từ trong Miền Nam ra học. Tình cờ trùng hợp, anh Công Đức lại được đám nam sinh viên phong cho chức "Anh Hai." Đám nam nữ xa gia đình này kết hợp với nhau thành một khối thân tình như trong một đại gia đình. Quan hệ nam nữ giữa chúng tôi rất trong sáng, quyết không làm mất niềm tin của các đấng sinh thành. Nhưng từ khi biết tin anh Công Đức được chính thức mang chức Anh Hai, đám "ngũ quỷ" chúng tôi bắt đầu chọc ghẹo ghép đôi hai người, dù biết rằng chị có “kép chánh” viết thư hằng tuần. Vào những ngày Lễ -Tết, đám nam nữ Saigon càng cảm thấy cô đơn và nhớ nhà, tự tổ chức tiệc tùng riêng cho mình đỡ buồn. Đám nữ tham gia đóng tiền cho chị Hai, đám nam đóng tiền cho anh Hai. Chúng tôi tổ chức ăn uống, ca hát vui vẻ với nhau, và anh Hai chị Hai bị chúng tôi chọc ghẹo tơi bời. Anh Hai biết mình xài tiền tùy hứng nên gởi tiền cho chị Hai cất giùm với lời dặn: đừng đưa tiền cho anh ngoài ba ngày đầu tháng, dù anh có lời yêu cầu. Chị Hai chấp hành "quy ước" rất nghiêm khắc. Một lần anh cần tiền rất khẩn thiết ngoài ngày quy định. Anh xin chị đưa tiền lại cho anh, nhưng chị nhất định không đưa. Chị bỏ ngoài tai lời giải thích và năn nỉ ỉ ôi gần gãy lưỡi của anh. Không được, anh đành bỏ cuộc, xoay cách khác. Vài hôm sau, anh đến gặp chị trách: - Tôi cần tiền "cứu mạng" (!) mà gặp phải ly nước chanh không đường nhiều đá lạnh, uống không vô. Chị lòng tuy mềm nhưng miệng cứng, đáp:
Ngày Xưa Chưa Xa
9
vhp.Hạ Vũ
- Tôi chỉ chấp hành lời dặn của anh. Thôi thì đừng gởi tiền cho tôi nữa. Thế mà anh không tởn, vẫn tiếp tục gởi tiền cho người "đáng tin cậy nhất thế giới" của anh giữ giùm. Chuyện này bị tiết lộ ra ngoài. Thế là đám "nữ quái" bọn tôi có màn chọc ghẹo cho vui cửa vui nhà. Gặp anh, mỗi đứa một câu: -Anh Hai đưa tiền cho chị Hai đi chợ. -Anh Hai, chị Hai nhất định nhịn đói, chờ anh về ăn cơm kìa. - Anh Hai, chị Hai hết tiền rồi, đang kiếm anh kìa. v.v. Mỗi lần như vậy anh Hai không nói gì cả, chỉ lườm bọn tôi một cái mà thôi. Những lúc không có ai, tôi còn bị anh cú đầu, và nói gọn lỏn năm chữ: “Con nhỏ này thiệt là..." Bị chọc như vậy mà anh vẫn cứ gởi tiền đều đều cho chị Hai. Suốt mấy năm trời học chung, đi chơi lăng tẩm, đền đài, hẹn nhau đi xe đò, xe lửa Saigon - Huế... chung với nhau, tình cảm anh chị em chúng tôi trở nên thân tình thắm thiết. Tôi và Ngọc là hai kẻ chọc ghẹo anh nhiều nhất, không chọc chị vì biết trái tim chị đã có chủ. Chúng tôi cũng kín đáo theo dõi phản ứng của anh Hai một thời gian, không thấy gì khác lạ, chỉ có một đôi lúc bất chợt bắt gặp ánh mắt anh có vẻ xa vắng dõi theo bước chân chúng tôi. Đùa cho vui thế thôi, chứ thật ra ai cũng bận vừa học vừa “nuôi dưỡng tình cảm riêng tư” của mình, hơi sức đâu để ý đến
Ngày Xưa Chưa Xa
10
vhp.Hạ Vũ
tiếng tơ lòng của người khác, nên chuyện đó rồi cũng qua đi. Sau khi chúng tôi ra trường, mỗi người một ngã, khắp bốn phương trời. Rồi chị Hai lập gia đình, theo chồng đổi về Kontum. Vài năm sau tôi cũng về Sài Gòn. Ngọc thì về quê nhà Bình Dương. Người nào cũng có gia đình riêng tư, chạy lo cơm áo gạo tiền trong thời buổi chiến tranh khó khăn đủ mọi phương diện, chúng tôi hầu như bặt liên lạc với nhau. Dạo gần đây, con cái đã lớn, người nào cũng đã nghỉ hưu nên quay về quá khứ, ôn lại chuyện xưa, và rồi tìm liên lạc lại với nhau qua email, điện thọai. Nhờ đó tôi mới biết được ai còn ai mất, ai đi ai ở. Người bạn thân là Ngọc thì còn ở VN, chị Hai định cư bên Mỹ. *** Hôm nay tôi từ xa ngàn dặm, về thăm cha mẹ, sẵn dịp họp mặt để gặp lại bạn bè xa nhau cả nửa thế kỷ. Chị Hai Cẩm Vân không về được. Vừa bước xuống xe, các bạn ùa nhau tay bắt mặt mừng . Nước mắt hội ngộ còn lăn dài trên má của một vài bạn nữ. Anh Hai tới xiết chặt tay Ngọc và tôi, xong nhìn dáo dác hỏi: -Chị Hai của các em đâu? Tôi dí dỏm đáp: -Chị Hai Lớn kẹt, không về họp được. Có Chị Hai Nhỏ ở đây không, cho em chào chị một tiếng. Anh cú đầu tôi thân mật nói: - Con nhỏ này thiệt là... Ngày xưa mỗi lần gặp mặt các em, anh sợ lắm biết không? Bây giờ các em vẫn
Ngày Xưa Chưa Xa
11
vhp.Hạ Vũ
làm anh tiếp tục sợ. Bà xã anh hôm nay kẹt việc gia đình, không đi với anh được. - Anh còn sống nhăn răng mà có nguồn tin ác ôn cho anh đi "đoàn tụ với tổ tiên" vào năm Mậu Thân 68. - Tin đồn cũng khá chính xác đó. Anh bị thương suýt chết. Nhờ bác sĩ người Mỹ tay nghề cao với thuốc men tốt mới còn đứng nói chuyện hôm nay, nếu không anh "tiêu diêu miền cực lạc" từ năm đó rồi. Nhân dịp các bạn còn đang tay bắt mặt mừng ồn ào nhộn nhịp, anh khều tôi ra góc vườn hỏi: -Chị Hai của em lúc này ra sao? Sao không về họp? Tôi nhìn anh ngập ngừng, xuống giọng; - Chuyện không được vui lắm. Để sau buổi họp em kể cho anh biết. Nói ra bây giờ mất vui của ngày Họp Mặt đi. - Em không nói ra càng làm anh hồi hộp, càng làm anh mất vui. Anh năn nỉ em, nói đi. -Tháng 3 năm 1975, chị từ Kontum theo đường Quốc Lộ 14 về Nha Trang, cận kề cái chết nhiều lần, và mất hết của cải, tài sản. Chị khủng hoảng tinh thần. Tiếp theo chồng đi tù cải tạo. Một mình chị bươn chải nuôi sáu đứa con và chồng trong tù. Chị mất hết sinh lực và suy sụp tinh thần. Sau đó thì trí nhớ mất lần lần. Bây giờ chị không còn nhận ra em nữa, nhưng chị vẫn nhớ một điều... Tôi ngưng lại, hít thở một hơi dài để đè nén cảm xúc mình xuống, rồi tiếp: -Anh à, thỉnh thoảng chị dặn con cái: “Nhắc má đầu tháng đưa tiền cho anh Hai, đừng để má đưa sớm
Ngày Xưa Chưa Xa
12
vhp.Hạ Vũ
hơn.” Ở nhà, chị cũng thứ hai, các em của chị gọi vợ chồng chị là Anh Hai, Chị Hai, nên các con chị tưởng mẹ dặn đưa tiền cho cha của chúng, chỉ có mình em là hiểu đúng ý chị thôi. Ánh mắt reo vui của anh chợt tối sầm lại. Anh ngồi xuống bên gốc cây, mặt buồn rười rượi, mắt nhìn xa xăm. Tiếng reo vui rôm rả của bạn bè bên tai tôi, đột nhiên xa vắng như vọng lại từ một quá khứ thân thương của một thời hoa mộng. Tôi nhìn anh, im lặng... Lời an ủi trở thành vô nghĩa trong lúc này!
Ngày Xưa Chưa Xa
13
vhp.Hạ Vũ
Những Ngày Thân Ái Cũ
Thường thường trước ngày Khai Giảng năm học của Viện Hán Học Huế, tôi và các bạn nữ hẹn nhau đi Huế trước một tuần để sắp xếp chỗ ăn ở; riêng mùa tựu trường năm thứ ba vì bà nội tôi ở quê lên chơi nên tôi đi sau các bạn vài hôm. Tới Huế, vừa bước vào
Ngày Xưa Chưa Xa
14
vhp.Hạ Vũ
nhà, chào hỏi chú thím Đức (chủ nhà trọ) xong thì tôi được nghe một "tin sốt dẽo" nhưng... lạnh lòng: - O Hồng Phi nì. Viện Hán Học trao đổi cơ sở với trường Mỹ Thuật ở Bến Ngự rồi tề. Tôi sững sờ, tròn mắt nhìn chú thím. Kiểu này thì chị Hai Cam của tôi và mấy người bạn khác ở đâu? Những người này trọn niên khóa trước được các thầy trong Ban Giám Đốc dành một phòng trống rộng rãi trên lầu của Viện Hán Học (Phủ Nội Vụ) cho nữ sinh viên cư ngụ, còn nam sinh viên thì có dãy nhà bên hông trường. Bây giờ các bạn ấy ăn ở sao đây? Được sự chỉ dẫn của chú Đức tôi đạp xe đi thăm ngôi trường mới sau khi đi ngang qua chào vĩnh biệt ngôi trường cũ ở Đại Nội. Bước vào cổng trường mới, bà "chị Hai ngang hông khác họ" của tôi và đám bạn nữ vẫy tay réo gọi. Tôi bước lên lầu, nhìn những gương mặt eo sèo, hỏi: - Các thầy cho các bạn ở đây hả? Một người trả lời: - Ở tạm thôi... Bây giờ phải tìm nhà trọ mà ở. Biết nhà ai có đủ phòng để cho cả sáu đứa ở bây giờ! - Ơ hay, còn tụi tui ba đứa nữa. Chị Hai nói:
Ngày Xưa Chưa Xa
15
vhp.Hạ Vũ
- Phi đang ở nhà chú Đức thì tiếp tục đi. Dời đi đâu nữa. Còn hai người kia: Ngân và Minh đang trọ ở đâu cứ tiếp tuc ở đó, chỉ có bọn mình ở trên lầu trường cũ và mấy đứa mới trúng tuyển khóa 4 là cần có chỗ ở mà thôi. Tôi bèn cất giọng "ca vọng cổ, xuống xề" rất mùi mẫn và thảm não: - Chị ơi là chị, tội cho tấm thân em "gầy như liễu" lắm lắm! Từ cửa Đông Ba sáng sớm đổ đường đi tới đây dưới cơn mưa Mùa Thu và Mùa Đông tối trời thúi đất, xa ơi là xa, lạnh ơi là lạnh, em chắc thác sớm. Qua cầu Trường Tiền gió lạnh cắt da, co ro cúm rúm, thế nào cũng bị "gió đưa gió đẩy về... " ơ... ơ... không phải, "xuống sông ăn cá..."(1) hay cá ăn em mất xác? Em sợ mưa Huế lắm rồi. Đổ bệnh thì sao đây? Em đâu có ai săn sóc và an ủi như... ai... có tới hai ba người lận. Chị mắng: - Con nhỏ mắc dịch này. Mình đang rầu thúi ruột mà cứ châm chọc hoài. Các thầy có hứa tìm cho một căn nhà, và đóng mấy cái giường hai tầng cho sáu đứa tụi mình, không có "em" đâu, đừng "nghèo mà ham." Chịu khó tìm nhà trọ đi... e...e.. em..
Ngày Xưa Chưa Xa
16
vhp.Hạ Vũ
Đang nói tới đây thì có tiếng vừa chạy rầm rập ở cầu thang vừa léo nhéo giọng của Minh: - Chị Hai ơi, có trên đó không? Bọn em tìm được chỗ trọ rồi. Minh lên cùng với Ngân cho biết nhờ một người bạn bên Văn Khoa có nhà của người bà con gần đây, đi bộ mất khoảng mười, mười lăm phút, dư một phòng, chịu cho mướn. Điều tuyệt vời là giá thuê phòng không mắc độ 300 đồng, bao điện nước, phòng riêng biệt, và có cửa đi riêng, kẹt một điều chỉ cho ở, không nấu ăn. Nghe tới đây, tôi xen vào: - Phòng rộng không? Cho mình ở chung với, được không? - Không biết, bây giờ Ngân và mình đi xem phòng và đóng tiền nếu ưng ý. Phi muốn thì đi theo xem tình hình. Tôi nheo mắt nhìn chị Hai và trêu choc: - Em đi theo tụi nó nghen. Chị "ở lại"... mạnh... giỏi…! Thế rồi chúng tôi đi xem nhà. Căn nhà là một biệt thự nhỏ, trong đường hẽm nối hai đường cái, khu xóm vắng vẻ, sau chợ Bến Ngự. Chủ nhân là một quả phụ làm Thư Ký Tòa Hành Chánh, có hai cô con gái: một
Ngày Xưa Chưa Xa
17
vhp.Hạ Vũ
học lớp Nhất (tức lớp Năm tiểu học) và một học Đệ lục (tức lớp 7 bậc Trung Học). Nhà có vườn cây trái mát mẻ. Bên phía trái nhà chính, bà cất một dãy gồm bốn phòng: phòng vệ sinh và nhà tắm ở cuối cho chị bếp và người ngoài; phòng giữa rộng rãi là nhà bếp và chỗ ngủ cho chị bếp; phòng ngoài để cho người tới dạy kèm hai cô con gái học. Phòng này cũng rộng rãi, một tuần chỉ sử dụng có ba ngày, mỗi ngày 2 giờ. Bỏ không thì phí, cho nên bà cho chúng tôi mướn, với điều kiện phải để con bà học khi có người đến dạy. Bà giăng một tấm màn ngăn phần học của hai con gồm một bàn dài và tấm bảng đen treo tường, và phần "gia cư" của chúng tôi. Ngoài giờ học của hai cô con gái, chúng tôi có thể dùng bàn học này. Phần của chúng tôi có một cái bàn nhỏ, thấp, vừa làm bàn ăn vừa làm bàn học, và một cây đèn điện để học bài. Một bộ ván lớn làm chỗ ngủ cho hai người thì rộng mà ba người hơi chật một chút. Đây là "phượng sàng" của Minh và tôi. Ngân có cái giường gỗ cá nhân, do đó phòng trở nên chật chội, chỉ còn lối đi rộng đủ một người mà thôi. "Tài sản" của chúng tôi là một va-li vừa đựng quần áo vừa sách vở, cứ gầm giường, gầm ván mà cất vào. Không sao, chúng tôi
Ngày Xưa Chưa Xa
18
vhp.Hạ Vũ
chỉ cần một chỗ ngủ, phần lớn thì giờ ban ngày của chúng tôi ở Viện Hán Học và Văn Khoa. Bà lấy giá 300 đồng một tháng, hai người hay ba người cũng cùng một giá. Nước xài: có sẵn giếng nhà, mặc sức mà múc thoải mái, không hạn chế. Nấu ăn thì có bếp nấu bằng củi, cứ mua củi về nấu không ngăn cản. Nhìn bếp, chúng tôi ngán ngẫm. Ở Sài Gòn, gia đình chúng tôi xài nước máy và nấu ăn bằng bếp dầu hôi. Ở đây nhà giàu như bà mà còn bếp củi!!! Chúng tôi chọn ở ba người, chật một chút nhưng đỡ tốn tiền. Ăn thì sẽ đi kiếm chỗ nấu cơm tháng, chứ thì giờ đâu mà chúng tôi đi chợ nấu ăn, rồi lại phải mua nồi niêu soong chảo, chén đủa. Ôi chao! Nấu ăn bằng củi, lọ nghẹ sẽ dính tùm lum mặt mũi, tay chân, quần áo... Thật là phiền! Vả lại, chợ Bến Ngự đến trưa là tan, làm sao chiều về có rau cải, thịt cá... mà mua! Lúc đó tủ lạnh chưa xuất hiện trong sinh hoạt đời sống của người dân. Nhóm của chị Hai cũng được thầy Ngân mướn giùm cho một căn phố mặt tiền đường, gần chợ và gần trường, chỉ một phòng ngủ nhỏ xíu. Các chị lấy phòng khách làm phòng ngủ mới đủ chỗ cho ba cặp giường tầng.
Ngày Xưa Chưa Xa
19
vhp.Hạ Vũ
Chợ Bến Ngự có sập bán cơm cho thợ thuyền, chúng tôi mua gào- mên và lấy cơm tháng mang tới tận nhà. Thức ăn chia hai: một nửa cho buổi trưa, một nửa cho buổi chiều. Tuy không có tủ lạnh, nhưng cũng may trời vào Thu, mưa nhiều và lạnh nên... chúng tôi không có người nào bị "Tào Tháo rượt."(2) Cả đám nữ sinh viên Sài Gòn "du học xứ Huế" thoải mái bước vào năm học. Ăn cơm được hơn tháng thì bắt đầu ngán cơm canh không hạp khẩu vị và quá bình dân. Minh ngồi nhìn thức ăn thở dài: - Lại cá nục kho nước lỉnh bỉnh, canh mít nêm mắm ruốc, rau cải xào nêm mắm ruốc. Tôi cố thuyết phục: - Thì rán đi, ăn để sống chứ đâu phải sống để ăn. - Hai bạn ăn đi, tui không ăn đâu. Chắc nghỉ ăn chỗ này quá. Tìm chỗ khác. - Ở đâu có nấu cơm tháng, ngoài chỗ này. Ngân và tôi ngồi khều, gắp từng chút thực phẩm mà nhai như nhai cao su. Bỗng Ngân la lên: - Này xem nè. Cái gì đen đen trong cá kho đây? Có phải mấy hạt tiêu hột không? Á... không phải. Con ruồi. Không phải một con mà... hai... ba... Ôi chao
Ngày Xưa Chưa Xa
20
vhp.Hạ Vũ
ơi! Có con ruồi mẹ nằm dưới đáy đây. Hai con trong món xào nữa nè. Vậy mà bấy lâu nay không đứa nào phát hiện ruồi cả. Tôi chêm: - "Ngọc trầm thủy thượng" mà, bọn mình ăn kiểu nhà giàu, có lần nào ăn cạn đáy gào-mên đâu mà thấy. Minh xỏ vô: - Có thêm chất protein tốt cho cơ thể lắm. Thế là tôi và Ngân chạy ra ngoài hè móc họng. Ngày đó ăn cơm trắng. Và hôm sau nghỉ lấy cơm tháng. Ở đầu chợ có một xe bán bánh mì thịt, những ngày nghỉ học, chúng tôi thường mua ăn sáng. Ngày thường thì bận ngủ đến cận giờ vào lớp mới thức dậy đi học nên không có thì giờ cho điểm tâm. Bánh mì thịt ở đây không giống ở Sài Gòn. Ổ bánh mì dài cỡ một gang tay, to bằng cổ tay trong có dăm lát thịt gọi là xá xíu và vài lát ớt, vài cọng ngò. Xá xíu được làm bằng thịt ba rọi kho tiêu vị mằn mặn ngòn ngọt. Xe bánh mì không có pa-tê, jam- bông, xá-xíu, trứng, bì v. v. đa dạng như ở Sài Gòn. Chúng tôi mua cất vào cặp để thay cơm trưa vì đến trưa tan học thì chợ Bến Ngự cũng tan, xe bánh mì cũng về nhà. Ở Bến Ngự thời đó không có tiệm ăn nào cả, cũng không có
Ngày Xưa Chưa Xa
21
vhp.Hạ Vũ
tiệm tạp hóa, tiệm bánh để mua ăn cho đỡ đói. Dù có tiệm ăn chúng tôi cũng không có tiền để ăn. Ngày đầu tiên, đến chiều đói quá, ghé qua nhà trọ của Chị Hai tính đường ăn ké. Vừa bước vào nhà, chị đưa cho tôi xem bàn tay trái của chị và than phiền: - Nè các bồ xem, tụi nó giành chia nhau đi chợ, rửa chén, và đùn đẩy cho mình nấu ăn làm mình bị gãy hết hai móng tay. Mình nghỉ nấu cơm hai ngày nay rồi, người nào tự lo thân người đó, mình không nấu nữa. Thì ra các "đồng bọn" này nghỉ ăn cơm tháng trước chúng tôi năm bảy ngày và tổ chức chia nhau nấu ăn lấy. Chị Hai suýt xoa, đau khổ vì hai móng tay bị dao xắn mỗi móng khoảng một ly. Chị lấy băng keo dán lại. Minh cầm bàn tay của chị ngắm nghía rồi góp ý: - Móng tay đâu có liền lại như da được mà chị dán làm chi cho mất công. Cắt bỏ móng gãy đi. Mai mốt nó mọc dài ra lại, lo gì. Tôi liếc mắt thấy mấy "đồng bọn" kia đang nháy mắt cười với nhau. Hiểu ý, tôi châm dầu: - Nói vậy sao được. Mười móng được cắt xén trau chuốt trên mười ngón tay búp măng ngọc ngà, tự dưng cụt mất hai móng thì thành bàn tay gì? Bàn tay tật
Ngày Xưa Chưa Xa
22
vhp.Hạ Vũ
nguyền? bàn tay phù thủy? hay bàn tay Hàn Mặc Tử? Chị nổi nóng đuổi: - Đi “dzìa” hết đi. Không thông cảm còn chế thêm... xăng Shell. Ngân vốn ít nói, điềm đạm trả lời: - Hai đứa nó ăn nói “dzô dziêng”, không có em. - Mấy người một bụng với nhau, đi “dzìa” hết đi. Thế là tụi tôi ra về, bụng trống, ngồi ngay bậc cửa phòng nhìn nhau, nghe bụng kêu réo cứu đói thê thảm. Gia đình chủ nhà đóng cửa ngủ sớm, cổng không khóa cũng không đóng. Người dân Huế hiền lành, đạo đức, không có trộm, không có cướp cho nên tuy đất nước chiến tranh nhưng người dân "cửa thường bỏ ngỏ." Chúng tôi ngồi nhìn trời tối dần. Bên hông nhà là một bãi đất trống bỏ hoang. Mùa mưa đến, cỏ mọc um tùm, nước đọng vũng, ếch nhái kêu inh ỏi càng thêm thê lương. Đứa nào cũng nhớ nhà, nhớ những bữa cơm hạp khẩu vị, ngon ngọt của mẹ mình mà ứa nước mắt. Chợt nghe tiếng rao của một O bán bún bò gánh dạo, chúng tôi vội vã kêu vào, mỗi đứa một tô, xì xụp ăn. Tô 5 đồng có ba lát thịt bò mỏng và một cục giò
Ngày Xưa Chưa Xa
23
vhp.Hạ Vũ
heo nhỏ (giò heo nhỏ thì cắt hai, lớn thì cắt làm bốn). Ăn xong vẫn chưa no, làm thêm một tô 3 đồng chỉ có bún và ba lát thịt bò mới tạm đủ no. Chỗ chúng tôi trọ rất vắng vẻ, chỉ lưa thưa vài nhà. Trời sụp tối, nhà nhà đóng cửa, không ai ăn quà vặt nên các quán hàng rong về đêm không qua đây. Hôm ấy nhờ O Bún Bò này nên chúng tôi mới đỡ đói lòng. Sau mới biết Chị Hai Cam chỉ đường cho O vào cứu đói chúng tôi. Sau khi no bụng, ngồi tính nhẫm nếu cứ ăn kiểu này thì thiếu tiền, những ngày cuối tháng lấy gì no lòng? Hôm sau đành ăn tiết kiệm: tô thứ nhất sụt xuống còn 3 đồng (chỉ còn ba lát thịt bò, mất cục giò heo), tô thứ hai 2 đồng chỉ có bún và nước dùng. Như vậy cũng tạm qua ngày. Từ đó, xe bán bánh mì và gánh bún bò Huế này là cứu tinh của hai nhóm chúng tôi: nhóm ngoài đường cái và nhóm trong hẽm. Được vài tuần, thèm cơm chi lạ! Thời điểm đó, các O Huế không vào quán cơm, thường thì kéo nhau một đám vào các quán bánh bèo, bánh bột lọc, chè v. v. Các gia đình Huế ít khi ăn quán, chỉ có những khách lỡ đường, những người ở tỉnh khác không có gia đình mới "ăn quán ngủ đình"
Ngày Xưa Chưa Xa
24
vhp.Hạ Vũ
mà thôi. Nhưng chúng tôi thèm cơm, phải ăn cơm, không ăn gì khác. Trưa Chúa Nhật nào chúng tôi cũng tới quán cơm ở Nhà Ga Xe Lửa kêu cho mình một dĩa cơm chiên chỉ có trứng, vài con tôm khô, vài lát thịt heo. Quán vắng khách vì vào giờ đó không có chuyến xe lửa đi hay đến, tiệm ăn không làm sẵn thức ăn, nên chúng tôi phải chờ rất lâu, e rằng cả tiếng đồng hồ mới có cơm. Chúng tôi thường đùa "cơm đang nấu, ăn nóng sốt mới ngon." Tối Chúa Nhật, chúng tôi trở lại "nạp năng lượng" bún bò như mọi ngày. Cả tuần chỉ được một dĩa cơm cho đỡ ghiền! Chúng tôi trở thành "tín đồ ngoan" của Bún bò Huế. Nếu có ai hỏi ở Huế món ăn nào ngon số một? Xin trả lời: Bún Bò. Các món khác đều thứ yếu. Chúng tôi ăn ở như thế suốt cả năm học. Khi hè, về nhà mới được những bữa cơm đàng hoàng. Biết làm sao bây giờ? Chúng tôi thường nói đùa: mình là con cháu nhà Nho nên phải biết thực hành lời dạy của tiền nhân: "Ngộ biến tùng quyền" và "an bần học đạo..."(3) Cứ thế mà ăn, ở, học, hành. Rồi cũng tốt nghiệp. Cảm ơn xứ Huế êm đềm và hiền lành đã dang rộng vòng tay đùm bọc chúng tôi. Cảm ơn Viện Hán Học
Ngày Xưa Chưa Xa
25
vhp.Hạ Vũ
nơi có các Thầy kiến thức uyên thâm, hết lòng lo cho thế hệ trẻ, và là nơi mà bạn bè đồng môn coi nhau như ruột thịt để tôi có ngày hôm nay ngồi viết mấy dòng chữ này. Võ Hồng Phi (khóa 2 VHH Huế) (Trích Đặc San 55 Năm Nhớ Lại) --------------------------------------------------------------Chú thích: (1) Mượn ý ca dao: "Gió đưa gió đẩy về rẩy ăn còng, Về sông ăn cá, về đồng ăn cua." (2) Tiếng lóng chỉ: Bị tháo dạ, tiêu chảy. (3) Cóp và sửa từ câu: "an bần lạc đạo."
Ngày Xưa Chưa Xa
26
vhp.Hạ Vũ
Ngày Xưa Chưa Xa
27
vhp.Hạ Vũ
Món Quà Giáng Sinh Năm Xưa
Bà Hồng dẫn hai đứa cháu: một gái, một trai vào một trung tâm thương mại lớn để mua quà Giáng Sinh. Đứa cháu gái đang tới tuổi dậy thì, cho nên bắt đầu biết chưng diện, cứ năn nỉ bà dẫn đến những cửa hang nữ trang. Đã đến cửa hàng thứ năm rồi mà cháu chưa chọn được món nào vừa ưng ý mà lại phải vừa túi tiền của bà. Chợt bà nghe cháu gái reo: -Bà, cái "necklace" này "so pretty"! Cháu "like it". Lối nói "nửa nạc nửa mỡ" này đã được bà nhắc nhở nhiều lần, mà cháu bà không thay đổi, có lẽ vì cháu
Ngày Xưa Chưa Xa
28
vhp.Hạ Vũ
tìm từ tiếng Việt để diễn đạt ý tưởng của mình khó khăn, nên dùng tiếng Mỹ cho nhanh. Bà nói: -Necklace là cái gì, bà không hiểu, cháu phải nói tiếng Việt Nam bà mới biết. -Thì... là... cái sợi dây mình "mặc" ở cổ. -Cháu phải nói cho đúng là: sợi dây chuyền đeo nơi cổ. Con bé lập lại, rồi nắm tay bà dẫn tới quầy trưng bày, chỉ một sợi dây chuyền. Nhìn sợi dây này, tim bà chợt đập loạn nhịp. Sợi dây này sao giống sợi dây chuyền quà Giáng Sinh ngày xửa ngày xưa của bà, chỉ khác một chút là sợi dây này làm bằng vàng trắng, còn sợi của bà bằng vàng 14K. Sợi dây chuyền kỷ niệm đó đã đem đến niềm vui nỗi buồn cho bà. Bà đã gắn bó với nó một thời gian dài và đã chôn nó sau vườn vào một ngày pháo đỏ rộn sân nhà... Một quá khứ vừa buồn vừa đẹp ngủ yên mấy chục năm, bừng sống dậy... *** Năm đó, cô gái Sài Gòn là Hồng ra Huế học năm cuối Viện Hán Học có thêm mục chi tiêu mới: viết thư qua Mỹ cho Đông, một anh "người dưng khác họ" của nàng đang thụ huấn nghiệp vụ lái máy bay.
Ngày Xưa Chưa Xa
29
vhp.Hạ Vũ
Thế nên nàng phải tiết kiệm tối đa, lại nhịn ăn sáng, quà vặt để có tiền mua tem mà gởi thư. Thư từ cho nhau phải mất thời gian dài mới đến. Nơi quê người, nhớ quê hương, Đông đành làm người thua cuộc trước cái đỏng đảnh của Hồng. Anh viết thư thường xuyên dù có hay không có thư của nàng. Những lá thư tình chưa ngỏ đã cho nàng một cảm giác ngọt ngào chi lạ . Đông kể chuyện đời sống khác lạ, văn minh, tươi đẹp nơi quê người. Anh vẽ tương lai đẹp đẽ với ngày về góp phần bảo vệ Tổ Quốc, chặn làn sóng đỏ, để cho người dân xây dựng đất nước và nàng an lành góp công sức đào tạo thế hệ trẻ cho Tổ Quốc. Nàng kể cho anh nghe nơi quê nhà đang như dầu sôi lửa bỏng. Sinh viên, đồng bào Phật tử Huế xuống đường chống Tổng Thống Ngô Đình Diệm về vụ Phật Giáo. Cha mẹ nàng đã thư từ khuyên lơn hầu như năn nỉ nàng đừng tham gia xuống đường với lý do gia đình ở quá xa, lỡ nàng có chuyện gì không may hay tù tội, ông bà làm sao lo cho được. Đông cũng khuyên nàng cẩn thận, coi chừng bị lợi dụng. Cả đám nam nữ sinh viên gốc Miền Nam không ai tham gia biểu tình hoan hô đả đảo cùng với sinh viên Huế, nàng
Ngày Xưa Chưa Xa
30
vhp.Hạ Vũ
nghĩ lý do này là một lý do quan trọng trong các lý do cá nhân khác. *** Năm đó không có Lễ Khai Giảng, nàng đang cùng với đám bạn đứng lóng nhóng ở sân trường, thì Cẩm Vân kéo nàng ra một góc vắng nhỏ giọng: - Thầy Phó Giám Đốc của chúng ta bị bắt vào tù cùng với toàn thể Khoa Trưởng các Phân Khoa Đại Học Huế. Nghe đâu hồi tháng 8 - 1963 vừa qua các vị cùng với các giáo sư đại học ra tuyên cáo chống Chính Phủ vụ Phật Giáo và đồng loạt từ chức để phản đối. Còn Linh Mục Viện Trưởng Cao Văn Luận thì bị bãi chức. Tất cả các phân khoa của Đại Học Huế tạm thời đóng cửa. Cẩm Vân lớn nhất trong đám nữ sinh viên gốc Sài Gòn nên được "phong chức" chị Hai và "cố vấn tối cao" cho đám em khác họ này. Nàng liền xin ý kiến: - Mình làm sao bây giờ, chị Hai? Về Sài Gòn hay ở lại đây chờ? - Từ từ, chờ xem sao đã. Nàng góp ý với chị:
Ngày Xưa Chưa Xa
31
vhp.Hạ Vũ
- Đám sinh viên đang xuống đường phản đối vụ bắt giam này. Chắc lần này bọn mình phải tham gia, chứ không lẽ... - Ừ, phải tham gia để ủng hộ các thầy của mình. Mặc kệ, tới đâu hay tới đó. Thế là nhóm sinh viên nam nữ gốc Sài Gòn cùng đám sinh viên của trường nghỉ học, xuống đường rùm beng. Đại học Huế đang đứng chênh vênh trên miệng hố. Toàn thể sinh viên như rắn mất đầu, không biết tương lai đi về đâu. Hai tháng trôi qua. Tiếp theo là cuộc Đảo Chánh xảy ra ngày 1-11-1963 lật đổ Chính Phủ Đệ Nhất Cộng Hòa. Hôm sau Tổng Thống Ngô Đình Diệm cùng bào đệ Ngô Đình Nhu bị thảm sát. Cuộc Đảo Chánh thành công. Các thầy được thả ra. Đại Học Huế mở cửa trở lại. Sinh viên lại tung hô vang trời. Riêng nàng lặng lẽ mặc áo dài trắng ba ngày, để tang cho Tổng Thống Ngô Đình Diệm, cha đẻ của Viện Hán Học. Nàng không dám thố lộ cho ai biết, trước khí thế hăng say của người dân xứ Huế. Trong mấy tháng xuống đường ủng hộ các thầy, không phải thức đêm học hành, nàng được rảnh rỗi mặc sức cho tình thư như bươm bướm bay. Khi Đại
Ngày Xưa Chưa Xa
32
vhp.Hạ Vũ
Học mở cửa trở lại, lễ Giáng Sinh cũng sắp đến. Không khí ngày lễ ở Huế năm ấy trầm lắng, không rộn ràng như mọi năm. Vừa xong một lớp ở Văn Khoa, nàng vội vàng phóng xe về nhà để xem có thư không. Niềm vui của những sinh viên xa nhà là đọc thư gia đình và thư người yêu. Khi nàng vừa bước vào nhà, Cẩm Vân đưa cho nàng tờ Giấy Báo Lãnh Quà: - Có quà từ Mỹ nè! Sắp hết giờ làm việc rồi, chạy ra Bưu Điện gấp đi. Chưa kịp nghỉ ngơi, Hồng lên xe đạp vọt lẹ. Bưu Điện vào những ngày gần lễ lớn lúc nào cũng đông, nhưng vì gần hết giờ làm việc nên nàng không phải chờ đợi lâu. Sau khi nhân viên kiểm tra xong, nàng gói lại cẩn thận, lòng phơi phới vì được quà của Đông. Vừa bước vào nhà, cả bọn xúm lại đòi xem. Chị Hai lên tiếng trước: -Hồng này, mở ra mau, đừng sợ bọn mình xem rồi bị mất màu. Ngọc hóm hỉnh xen vào: - "Em" còn đang thưởng thức hương vị tình yêu đang quẩn quanh quấn quýt bên mình. Anh chàng này
Ngày Xưa Chưa Xa
33
vhp.Hạ Vũ
có cái tên nghe sao như có mùa Xuân với màu vàng rực rỡ của hoa mai lẫn màu vàng thơ mộng của lá mùa Thu đang len lén vào hồn... ai dzậy. Một người chen vào nói: -Xuân đâu mà Xuân, Đông mà. Đã tên Đông, gặp mùa đông bên Mỹ, chỉ còn có nước nằm co ro đắp mền, ngâm "bạch tuyết thi," làm gì có hoa mai mà ngắm. Ngọc cãi lại; - Đông là hướng Đông. Hướng Đông tượng trưng cho mùa Xuân. Chị Hai xen vào: - Đông Tây Nam Bắc, Xuân Hạ Thu Đông gì cũng được cả. Đừng cãi lung tung nữa, để nó mở ra xem. Rồi cả đám hát ghẹo: - "Mắc cỡ gì mà chẳng chịu lẹ giùm..." Hồng đành mở hộp quà trước sự nôn nóng và tò mò của các bạn. Một sợi dây chuyền vàng nhỏ rức với mặt hình phụ nữ bán thân màu trắng ngà nổi bật trong hộp trang sức nền nhung đỏ thẩm. Hồng đang xúc động nói thầm: "Cám ơn anh, sao anh khéo chọn món quà thế" thì có tiếng cười rúc rích của Ngọc vang
Ngày Xưa Chưa Xa
34
vhp.Hạ Vũ
lên. Vẫn là Ngọc, người lúc nào cũng vui tính, có óc khôi hài, nói như reo: - Sợi dây chuyền này nằm trên chiếc cổ nõn nà của... em thì... chao ôi... tuyệt...! Câu nói này làm cho Hồng thêm thích thú. Sợi dây chuyền vừa xinh đẹp, vừa lạ mắt, chưa chắc đám con gái trong lớp và ngay cả đám con gái trong xóm có được một sợi giống như vậy, vì nó được mua ở Mỹ mà dạo đó rất hiếm người được xuất ngoại. Đang sung sướng ngắm nghía món trang sức, Hà, khóa đàn em, tò mò hỏi: - Anh chàng Không Quân này là người yêu của chị phải không? Bí mật dữ nghe! Em ở chung nhà với chị bao lâu rồi mà không biết. Nàng e lệ đáp nhỏ: -Không phải là người yêu đâu. Bạn thân của ông anh Không Quân của chị đấy. Anh ấy chỉ coi chị như em thôi mà. Ngọc, lại là Ngọc, lém lỉnh cắt lời: - Chao ôi! Anh mi cũng khéo kiếm người để... làm anh của mi dữ hí. Chị Hai nói xen vào:
Ngày Xưa Chưa Xa
35
vhp.Hạ Vũ
- Này, xạo vừa vừa thôi nhé. Coi như em mà tặng món quà như thế này. Vậy chứ ông anh của Hồng tặng quà gì cho Hồng nào? Hay cũng tặng quà cho "người dưng khác họ"... coi như em gái, kẹt một chút là... lỡ "đem lòng nhớ thương?" Kể cho bọn mình nghe duyên kỳ ngộ của "nàng" đi. Buộc lòng Hồng phải kể sơ qua chuyện nàng gặp gỡ Đông khi đi thăm anh Quân của nàng vào dịp nghỉ hè vừa qua ở Quân trường Nha Trang. Nàng thầm khen anh thật sành tâm lý. Con gái ai mà chẳng thích nữ trang chứ. Hồng đang xúc động vì được món quà như ý, lại thêm mấy lời chọc ghẹo của bạn bè làm nàng bối rối và ngẩn ngơ, chị Hai Cẩm Vân lại hạch hỏi: -Này, làm gì mà ngẩn tò te vậy? Mấy anh chàng Không Quân như những cánh bướm chỉ lượn vành mà chơi. Không ai chung thủy cả. Cẩn thận nghe... em. Ai ngu thì chết. Ngọc cầm sợi dây chuyền đeo vào cổ nàng, dí dỏm nói: - Chàng khéo chọn thật, vừa với cổ của nàng. Từ giờ trở đi nàng mang theo chàng bên người. Hai
Ngày Xưa Chưa Xa
36
vhp.Hạ Vũ
ta trở thành "chim liền cánh cây liền cành." Ha ha ha... tình tứ quá! Hồng năn nỉ: - Tội cho mình quá, Ngọc à. Thật sự là anh ấy đâu đã mở lời hay nói xa gần về tình yêu đâu mà bồ với bịch. Tình cảm giữa anh ấy và mình chỉ giới hạn ở mức bạn bè thôi. Xin đừng làm um sùm, mình "ốt dột" (mắc cỡ) lắm. Mình hứa chừng nào có thư tỏ tình sẽ báo cho bạn biết và nhờ làm cố vấn viết thư trả lời. - Nếu không phải là bồ thì có ngon, hãy trả sợi dây "định tình" này lại cho chàng đi. Chị Hai phản đối: - Ông bà mình nói: "Bắc thang lên hỏi Ông Trời, ‘tặng quà’ cho gái có đòi được không?" Ngu sao mà trả. Đừng trả nghe, Hồng. Thế là nàng đã đeo sợi dây chuyền này hằng ngày và hãnh diện được những cặp mắt tò mò của bạn bè cùng lớp len lén nhìn, bên cạnh cũng không thiếu ánh mắt lém lỉnh của những người bạn thân chung nhóm. Nàng thầm nói: “Cám ơn anh, anh Đông!” ***
Ngày Xưa Chưa Xa
37
vhp.Hạ Vũ
Hai người tiếp tục thư từ qua lại cho tới khi nàng ra trường nhận sự vụ lệnh bổ nhiệm dạy học tại Kontum, một tỉnh lỵ giáp ranh ba biên giới: Việt Nam, Ai Lao, Cao Miên. Nàng vội thông báo địa chỉ mới của nàng, nhưng muộn rồi. Lá thư đó được hoàn trả, vì anh mãn khóa học đã về nước. Anh nhận nhiệm sở và ra đơn vị hành quân. Hai người chưa kịp trao đổi địa chỉ mới cho nhau thì tiếp theo nghỉ Tết và "biến cố" lớn trong đời nàng xảy ra. Nhân dịp nghỉ Tết, nàng về Sài Gòn. Anh cũng từ đơn vị lấy phép về Sài Gòn để thăm nàng. Lần đó anh tặng nàng một lọ nước hoa Chanel 5 và một máy sấy tóc mang về từ Mỹ làm nàng cảm động vô cùng. Anh thật sành tâm lý của con gái! Ngày anh đến nhà, nàng đang đi bát phố với bạn bè. Anh đã ngồi đếm tiếng tíc-tắc của đồng hồ nhà nàng cả giờ. Nàng đang vui mua sắm với bạn, không biết có anh đang sốt ruột đợi chờ. Thương Xá Tax, Chợ Bến Thành đã hại nàng! Thế là hụt gặp mặt và hụt một dịp dung dăng dung dẻ với nhau sau bao nhiêu năm tháng gắn bó qua thư từ. Điều này làm nàng ân hận mãi. Có phải vì không duyên không nợ nên xui khiến "bất tương phùng?" Nếu khoa học kỹ thuật phát triển sớm
Ngày Xưa Chưa Xa
38
vhp.Hạ Vũ
một chút, để nàng có thể sử dụng "email" và "cell phone" thì đâu có chuyện bẽ bàng đáng tiếc này! Hôm sau anh bay trở về đơn vị. Nàng đã bỏ nhiều thời giờ nắn nót viết một lá thư cám ơn và xin lỗi, chờ có địa chỉ KBC của anh là nàng gởi đi. Nàng nuôi hi vọng anh sẽ gởi một bức thư trách móc tới địa chỉ nhà cha mẹ nàng ở Sài Gòn thì lá thư này sẽ là con chim xanh tung cánh nối lại nhịp cầu. Nhưng anh bặt thư từ. Nàng thắc mắc, và tự vấn nhiều lần: Có thể lần này anh sẽ có một mở lời, một ngỏ ý, vì điều kiện cho phép: cả hai không còn là sinh viên nữa? Anh đang hụt hẫng, buồn giận vì nghĩ rằng nàng đi bát phố với người yêu, và anh chậm một bước? Hay... anh cũng chỉ là "con bướm lượn vành mà chơi" như lời cô bạn Cẩm Vân cảnh cáo ngày nào? Không! Không! Nàng có niềm tin mãnh liệt là mình chiếm một vị trí quan trọng trong trái tim anh. Và, anh cũng chiếm một chỗ đứng không khiêm tốn chút nào trong trái tim nàng. Nàng cũng hiểu rằng anh đã bỏ nhiều tâm tư vào hai món quà này vì nàng. Chỉ có tình cảm mới khiến người ta làm được như vậy. Anh chỉ hờn giận nàng mà thôi. Nàng hi vọng chỉ một hai tháng sau nguôi giận, anh sẽ viết thư cho nàng.
Ngày Xưa Chưa Xa
39
vhp.Hạ Vũ
Anh không tìm nàng thì nàng tìm anh. Nàng đã nhờ người anh của nàng tìm địa chỉ KBC của chàng để gởi lá thư mà nàng đã bỏ nhiều tâm tư và thời gian viết đi viết lại nhiều lần mới xong. Người anh của nàng một phần vì bận việc quân, một phần vì bận việc tình cảm với "người dưng khác họ" nên nửa năm sau... nàng chết lặng khi nghe anh nàng báo tin chàng đã hi sinh trong một phi vụ tiếp tế, để lại cho nàng một bức thư viết còn dang dở. Tai nàng lùng bùng với lời xin lỗi của anh mình: "Anh... đã vô tâm, vô ý... đã hẹn lần hẹn lữa, không tích cực tìm hỏi địa chỉ KBC của nó cho em. Anh đã đánh mất thời gian quý báu ngắn ngủi của hai người. Anh chỉ biết có anh mà quên mất nó cũng như anh: tính mạng mong manh treo đầu ngọn súng. Anh thật tệ! Anh xin lỗi, xin lỗi, xin lỗi..." Nàng ân hận tự trách, rồi trách Trời trách Đất. Không biết bao nhiêu đêm nàng thì thầm với anh: "Xin lỗi anh, em đã không biết anh đến tìm gặp em ngày đó. Nếu biết, em đã bỏ mặc đám bạn bè rồi. Sao anh đi luôn? Sao anh gấp gáp bỏ em, bỏ tuổi thanh xuân, bỏ cuộc đời, để em không có được một cơ hội nói lên lời xin lỗi và cám ơn anh? Có phải anh để em mắc nợ anh, một món nợ ân tình không thể nào trả
Ngày Xưa Chưa Xa
40
vhp.Hạ Vũ
được ở kiếp này, vì anh muốn em phải trả cho anh ở kiếp sau?" Khi anh ngủ yên trong lòng đất mẹ, nàng mới biết đơn vị của anh là vùng II Chiến Thuật, phi đoàn của anh đóng ở Pleiku. Kontum - Pleiku gần nhau gang tấc nhưng hai người lại xa cách muôn trùng! Nàng quay ra trách Ông Trời: Đã không duyên không nợ thì cho anh và nàng gặp gỡ làm chi, để mỗi lần nghe tiếng trực thăng bay trên bầu trời là nàng đưa mắt dõi theo, bất kể lúc đó nàng đang thao thao trước mấy chục học trò hay nàng đang nằm ru giấc ngủ. Nàng trách Ông bất công với những người trai nước Việt cùng thế hệ với nàng. Ông đã nhẫn tâm xuống tay, sớm cắt đi mạng sống của những thanh niên ưu tú nước Việt trong đó có anh, khiến nàng trải qua rất nhiều đêm rơi nước mắt cho mối tình đầu đời vừa chớm nở, đã vội vã ra đi. Và... nàng đã nâng niu gìn giữ sợi dây chuyền đó, tất cả thư từ của Đông, lá thư dang dở của Đông, và lá thư không dịp gởi của nàng cho đến ngày vu quy. Thư nàng đốt. Dây chuyền nàng chôn cùng với nước mắt ở cạnh gốc cây mai của gia đình. Bây giờ
Ngày Xưa Chưa Xa
41
vhp.Hạ Vũ
thì nàng đang tiếc nuối: Sao lại chôn?! Sao không giữ nó cho đến cuối cuộc đời?! *** Đang thả hồn về quá khứ, cháu bé lay tay nàng nói: -Bà! Con thích "cái" dây chuyền này. -Được rồi. Yên chí, cháu sẽ có một sợi. Bà bảo cô bán hàng gói hai sợi. Đứa bé ngạc nhiên hỏi: -Sao lại hai sợi, bà mua cho "my Mom" nữa hả? -Không. Bà mua cho bà, cháu à.
Ngày Xưa Chưa Xa
42
vhp.Hạ Vũ
Ngày Xưa Chưa Xa
43
vhp.Hạ Vũ
Chuyến Bay Giăng Tơ Tháng Chín mùa Thu Cali, cây lá bắt đầu đổi màu, khí trời cũng trở nên lành lạnh, tạo cho không gian thêm nhiều màu sắc nên thơ. Tháng Chín cũng là tháng tựu trường của học sinh ở nước Mỹ cũng như ở Việt Nam. Hiền sang Mỹ muộn, nên vừa học vừa làm, tất bật đến trường, tất bật ra về, tất bật đến sở làm, không có thì giờ để ngắm cảnh trời đất vào Thu đẹp như thơ. Nhưng mỗi lần Tháng Chín Tựu Trường là Hiền nhớ những "đàn chim áo trắng" tấp nập, rộn ràng, ríu rít khắp sân trường vào những ngày khai giảng niên khóa ở quê nhà. Tháng Chín Mùa Tựu Trường cũng là tháng kỷ niệm khó quên của Hiền. Năm xưa ấy, tháng Chín, một cuộc gặp gỡ... một mối tình... Năm nay, cũng tháng Chín, tình cờ, thật tình cờ, hình như Trời Đất đã sắp đặt sẵn... cô bạn trẻ ngồi bên cạnh Hiền trong lớp Toán là cháu của "chàng"... "Chàng và nàng" có duyên không nợ nên gặp gỡ… rồi chia tay, đến hôm nay lại gặp gỡ để chỉ là... người quen mà lạ trong đời của nhau. Một dĩ vãng ngọt ngào lẫn đắng cay ngủ yên bấy lâu, bỗng trỗi dậy. Nàng mở máy computer… Anh yêu, Mỗi năm cứ đến tháng Chín là em lại nhớ những kỷ niệm ngày chúng mình tình cờ gặp gỡ trong một
Ngày Xưa Chưa Xa
44
vhp.Hạ Vũ
chuyến bay, rồi quen biết, và vương mang tơ lòng không thể nào cắt đứt được. Ngày đó, ngày đã đưa em vào bước ngoặc lớn khó quên trong đời, ngày đem đến cho em nhiều niềm vui, cũng không thiếu những nỗi buồn. Vào ngày sắp khai giảng niên học cuối, chị Hương, người lớn tuổi nhất trong bọn em, nhờ quen biết, xin được ba vé máy bay quân sự đi từ Saigon đến Huế cho chị, Ngọc Minh, và em. Khi chúng em lấy vé đi Huế vào đầu tháng Chín thì không có chuyến bay quân sự nào đến Phú Bài (Huế) cả, chỉ tới Đà Nẵng thôi. Vì sợ trễ ngày khai trường vào hôm sau và đường bộ từ Đà Nẳng đến Huế còn khá an toàn, chưa bị Việt Cộng lộng hành đấp mô hay giật mìn, nên cả ba chấp nhận đi Đà Nẵng, rồi sau đó sẽ lấy vé xe đò ra Huế. Đây là chuyến bay đầu tiên trong đời chúng em, mà cũng là chuyến bay định mệnh đưa em vào một cuộc tình đẹp và buồn. Chúng em là người sống và lớn lên ở thủ đô Saì Gòn hoa lệ nên không phải là "Mán vào thành", nhưng khi ngồi trên máy bay thì đúng là "ngu thứ thiệt". Em cầm dây an toàn lên ngắm qua nghía lại, xỏ tới xỏ lui, rốt cuộc không biết thắt cách nào cả. Có từng đi máy bay đâu mà biết! Thì cũng coi như mình đi sau thời đại... một chút xíu, chứ không phải lạc hậu đâu anh nhé (đừng cười em ngụy biện). Em liếc qua chị Hương và Ngọc Minh thì thấy cũng giống em. Cả ba cười tủm tỉm cho cái "nhà quê lên tỉnh" của mình. Chị Hương thầm thì: '"Đừng cho người ta biết mình "nhà quê", cứ làm bộ mình không cần thắt dây này". Cả ba bèn
Ngày Xưa Chưa Xa
45
vhp.Hạ Vũ
bỏ, không thèm thắt. Đi phi cơ quân sự, đâu có tiếp viên hàng không để giúp mình thắt dây an toàn hay nhắc nhở thắt dây. Liếc nhìn chung quanh, mấy người thuộc gia đình quân nhân tử sĩ có người thắt, có người không. Thế là cũng có "đồng minh" , mình không "cô độc"! Bọn chúng em cũng là "thân nhân" (dởm) của tử sĩ đây. Ngọc Minh ngó quanh một vòng rồi quây qua em rù rì: "Thật nản! Chuyến bay "âm thịnh dương suy"!!! Em đang ngồi ngắm mây trời mà nhớ những đoạn văn đầy chất lãng mạn ngọt ngào trong quyển "Đời Phi Công" của Toàn Phong Nguyễn Xuân Vinh thì... máy bay nhồi xốc. Chóng mặt và buồn nôn ập tới. Hết thơ mộng rồi ông Toàn Phong ơi! Máy bay đáp xuống phi trường Liên Khương (Đà Lạt), không đi thẳng ra Đà Nẵng. Ôi thật là khổ! Vì thời tiết xấu và vì không đi máy bay quen cho nên lúc cất cánh hay hạ cánh đều làm chúng em khó chịu trong người. Vào lúc em đang còn chóng mặt và lầm bầm trong miệng: "Biết như thế này thì đi máy bay Air Việt Nam cho rồi, tốn chút đỉnh tiền vé mà bay thẳng một lèo tới Phú Bài (Huế), có khoẻ tấm thân hơn không", thì... xuất hiện sáu anh chàng phi công vận đồ bay, trong đó có... anh bước vào cửa. Không có chiếc nhẫn vàng sáng chói nào cả! Đột nhiên cơn chóng mặt của em biến mất. Em lấy tư thế ngồi tự cho rằng đẹp nhất, tống bộ mặt nhăn nhó vì khó chịu trong người đi chỗ khác chơi. Hai người bạn cũng đang sửa bộ ngồi. Thì ra "đồng bệnh" cả. Ngọc Minh bỏ nhỏ vào tai em: "Bây giờ thì chuyến bay trở thành "dương thịnh âm suy"!!!
Ngày Xưa Chưa Xa
46
vhp.Hạ Vũ
Mấy “anh chàng hào hoa” bước vào thấy có ba nàng "không giống ai" trong đoàn hành khách thuộc gia đình quân nhân tử sĩ thì cũng liếc mắt nhìn và to nhỏ với nhau. Ba nàng cảm thấy mình bị chóng mặt một chút lúc máy bay lên xuống cũng không phí chút nào. Những chàng trai thời đại "xếp bút nghiên theo việc đao cung" làm "rung rinh rụng rời" biết bao trái tim của các nàng thời đó! Vào thời điểm ấy, những chàng trai ở các quân binh chủng anh hùng khác cũng là những người trong tầm ngắm của các "em gái hậu phương", nhưng Không Quân là số một. Các cô sắp quân chủng này đứng đầu danh sách vì các anh phi công không phải đi hành quân xa nhà lâu ngày và đơn vị đóng ở những thành phố lớn. Do vậy các anh có nhiều dịp phát huy đặc tính của đấng mày râu là lả lướt và hào hoa (điều này các cô cho điểm mười), do đó kiêm luôn đào hoa (điều này bị điểm trừ là cái chắc, trừ mười một điểm). Mấy anh chàng phi công lên máy bay, việc đầu tiên là thắt giây an toàn. Các cô lại có dịp cười thầm: "Dân Không Quân mà sợ té trong máy bay! Ta đâu cần thắt mà có té đâu"? Nghĩ lại thật khôi hài! Dốt mà không biết còn đi cười người khác. Các anh ngồi buồn đánh bài giải trí, nhưng lâu lâu vẫn liếc xem mấy "Em" làm trò gì. Sao không liếc mấy người khác ở phi cơ? Các cô cũng quan tâm đặc biệt đến các anh nên hành động của những "người hùng" này không lọt khỏi cặp mắt "giả nai" của các nàng. Anh không đánh bài mà đeo kính mát ngồi "ngủ", giả ngủ để dễ quan sát "đối tượng" phải không? Cặp kính mát của anh làm em bối
Ngày Xưa Chưa Xa
47
vhp.Hạ Vũ
rối, lúng túng suốt chuyến bay. Em tự giận mình không biết cất giấu hai bàn tay của em ở đâu cho chúng đừng ngọ nguậy. Lúc xuống phi cơ, không thấy chàng nào "ga - lăng" giúp các nàng xuống cả. Ôi chao! Chuyện lạ! Xuống đất rồi mới thấy khổ ơi là khổ! Đây không phải là phi trường dân sự để có lối đi riêng biệt dễ biết cho hành khách ra vào, nên các cô đứng ngơ ngác nhìn quanh. Chung quanh hàng hàng lớp lớp máy bay quân sự đủ loại đang đậu hoặc cất cánh, hạ cánh. Âm thanh rền vang. Không khí chiến tranh bao trùm làm chúng em khớp, lúng túng, cảm tưởng mình như bị vây khổn trong "Bát Quái Trận Đồ" của Khổng Minh. Những người đồng hành trong chuyến bay có lẽ họ ra vào nơi này nhiều lần nên ùn ùn đi ra cổng phi trường. Chúng em lúc đó vì (hay nhờ?) phản ứng chậm, không theo chân đoàn người ra cổng nên giờ đây trên đường đời em nếm đủ mặn ngọt đắng cay, có lẽ trong tận thâm tâm đang chờ một "hiệp sĩ cứu mỹ nhân." Các anh lúc đó không ai làm “hiệp sĩ” ngay cả, có lẽ đang chờ xem mưa rơi trên mắt nai để chạy lại lau giùm? Chúng em là gái Sài Gòn đi học xa gia đình, đâu dễ yếu đuối mấy chuyện nho nhỏ đó. Chị Hương thật đáng mặt đàn chị, bảo hai đứa em đứng chờ rồi hít nhè nhẹ một hơi dài, bước tới chỗ các anh đứng để “cầu viện.” Người bị (hay được?) nhờ giúp đỡ tình cờ lại là anh. Lúc sau, một chiếc jeep đến để rước các anh về cư xá. Chính anh cầm lái đưa ba "em gái hậu phương" ra khỏi phi trường. Tài xế bị bỏ lại cùng với các đồng
Ngày Xưa Chưa Xa
48
vhp.Hạ Vũ
đội của anh đi bộ về cư xá. Anh sắp xếp em ngồi phía trước. Lúc đó trực giác em “nói nhỏ” cho biết anh cố ý, cho nên em vô cùng ngượng ngùng! Trong suốt chặng đường, em không nói một lời vì e thẹn, muốn nói lắm mà không biết mở lời cách nào. Tự dưng tính hoạt bát và nghịch ngợm của tuổi học trò trong em đội nón đi chơi đâu mất. Ngọc Minh lém lỉnh là thế mà cũng khớp. Chị Hương là người nói chuyện với anh. Hai người đối đáp thế nào, em không còn nhớ, chỉ biết rằng anh không chỉ đưa ra khỏi phi trường mà còn đưa đến tận bến xe Đà nẵng - Huế . Anh đưa chúng em đi, không e ngại lỡ xui gặp Quân Cảnh gây khó khăn. Điều này làm em cảm kích vô cùng. Đúng là mấy anh chàng sĩ quan Không Quân hào hoa và "ga -lăng" hết xẩy! Vậy mà còn làm cao chờ "mấy em" năn nỉ! Vì anh cho số phone và chị Hương cho địa chỉ nhà trọ nên mới có chuyện tơ vướng bước chân ai, chứ như bèo nước gặp gỡ, sau đó đường ai nấy đi thì hôm nay không có bức thư này. Và, nếu không có lời hứa của anh giúp chúng em đi ngoạn cảnh Đà Nẵng vào cuối tuần, trở về Huế vào sáng sớm Thứ Hai để kịp buổi học bằng trực thăng thì hình ảnh và kỷ niệm về bãi đáp Tây Lộc - phi trường Đà Nẵng đâu còn đầy ắp trong lòng em như hôm nay. Chuyến bay giăng tơ, và em là kẻ vướng tơ. Tơ này không phải tơ của Nguyệt Lão, nên mong manh quá không cột được chân chúng ta. Tuy không cột chặt được nhưng mà gỡ lại không ra. Đó mới là nỗi đau không nguôi!
Ngày Xưa Chưa Xa
49
vhp.Hạ Vũ
Ba cô lạc lối phi trường, một cô áo trắng vướng liền bùa yêu là em đấy. Bùa này chỉ anh là người có thuốc giải cho em mà thôi. Nhưng em không được cái duyên đó. Bây giờ, sau mấy chục năm, "độc tố" đã ăn sâu vào xương tuỷ, thuốc giải "quá đát" hết công hiệu rồi anh ơi. Em vẫn là kẻ bị lậm bùa, mãi mãi... cho đến ngày tàn. Chút tâm tư này gởi anh. Hiền Sau khi bấm "send" gởi bức thư đi, Hiền lên giường dỗ giấc ngủ. Đã khuya rồi mà nàng không thể nào chợp mắt được. Chập chờn...chập chờn... giữa một rừng kỷ niệm của chuyến bay lịch sử đời mình, và những lần theo trực thăng đi Đà Nẳng do chính Trung lái. Âm thanh của trực thăng, hình ảnh cuộc chiến, và bóng dáng "chàng" trong quân phục phi hành ẩn hiện, hòa trộn, tạo thành trong đầu Hiền một bức tranh qúa khứ thật đẹp, thật hào hùng! Trong bức tranh đó thấp thoáng tha thướt tà áo dài của Hiền. Ôi! Thật là lãng mạn!!! Cứ thế mà Hiền mơ màng, đến quá nửa đêm mới chợp mắt được. Khi thức giấc ánh nắng đã xuyên mành, nhảy nhót trên tóc tai mặt mũi Hiền. Nàng bước ra sân hít thở sâu để tìm cảm giác sảng khoái. Nhưng càng ngắm nhìn bầu trời trong xanh, vang vang tiếng hót ríu rít của đàn chim ở quê hương thứ hai, nàng càng tha thiết nhớ thương về bầu trời Đà Nẵng đầy ắp kỷ niệm ngày xưa. Bầu trời của quê hương khổ nạn của Hiền ngày
Ngày Xưa Chưa Xa
50
vhp.Hạ Vũ
ấy cũng trong xanh nhưng không có tiếng chim hót, mà ầm ì tiếng súng lớn nhỏ và rền vang âm thanh của đủ loại máy bay quân sự. Trong bầu không khí chết chóc của chiến tranh khốc liệt đó, tình yêu vẫn nảy nở, vẫn mãnh liệt sống, và trường cữu với thời gian. (Cali, Dec. 10-2011)
Ngày Xưa Chưa Xa
51
vhp.Hạ Vũ
Kỷ Niệm Những Năm Đầu Dạy Học Mỗi năm cứ gần Tết khi các gian hàng hoa khoe sắc thắm ở Little Saigon là những lần tôi "ôn cố" không phải để "tri tân" mà để nhớ da diết những ngày xưa thân yêu của mình đã xa thăm thẳm. Kỷ niệm cứ ập về, sống lại rất sinh động trong lòng tôi. Suốt thời gian làm nghề dạy học, tôi đã được Nha Trung Học của VNCH bổ nhiệm dạy học tổng cộng năm trường tất cả, có trường ngắn một hai niên khóa, có trường năm sáu năm. Tôi nhớ từng ngôi trường, từng con đường, hàng cây, bóng mát, và những người học trò nhỏ của tôi. Học trò của tôi hằng ngàn người, tôi không thể nhớ hết nhưng những kỷ niệm đặc biệt đã có với người học trò nào thì tôi nhớ từng người. Trường Thủ Khoa Nghĩa (Châu Đốc) không phải là trường tôi trụ lâu nhất mà là ngôi trường đầu tiên. Không phải chỉ mối tình đầu làm người ta khó quên bởi "kết duyên không đặng thương hoài ngàn năm,"
Ngày Xưa Chưa Xa
52
vhp.Hạ Vũ
mà cái gì đầu tiên cũng là những vàng ngọc khó quên. Thường thì bộ óc của mình phải quên bớt đi để còn chứa những cái mới khác, nhưng những kỷ niệm ở ngôi trường Thủ Khoa Nghĩa tôi lại không quên, mà nhớ từng chi tiết vụn vặt. Nay tôi "đóng khung" những kỷ niệm của tôi vào những năm đầu dạy học tại ngôi trường này để gởi đến các đồng nghiệp, phụ huynh, và học trò cũ của tôi tình cảm thương yêu và quý mến không suy giảm của tôi nhân Mùa Xuân Quý Tị 2013. Sau khi tốt nghiệp từ một trường đầy chất "cổ": Viện Hán Học, lại ở một nơi chỉ nghe cái tên thôi là mọi người thấy chữ "cổ" chểm chệ rồi: Cố Đô Huế, tôi được Nha Trung Học bổ nhiệm về trường Thủ Khoa Nghĩa, một trường ở tuốt tận biên giới ViệtMiên, xa ánh sáng đô thành hoa lệ, để làm cô giáo dạy Việt Văn. Bao nhiêu đó thừa sức tạo cho tôi một cuộc sống nhiều "cổ lổ xỉ." Ngôi trường này có những bông... hồng, cúc, lan đều có chủ hết, nên các nam giáo sư nản lắm. Mỗi lần họp Hội Đồng Giáo Sư là các chàng độc thân chấm dứt mau lẹ... để sau đó đi nhậu. Ở cái xứ "đi mươi bước lại về chốn cũ" (vào thời điểm đó, bây giờ thì khác nhiều rồi đi loạng quạng có thể bị lạc), còn biết làm gì sau giờ hành chánh ngoài đi nhậu, nhất là dân "Nam Kỳ Quốc" ăn nhậu nhà nghề. Trường đang cần những bóng hồng tươi mát. Trước tôi vài tuần hai cô độc thân mạnh về học lực (dân Đại Học Sư Phạm) từ Sàigòn về trình diện làm trường bắt đầu khởi sắc. Khi công văn báo
Ngày Xưa Chưa Xa
53
vhp.Hạ Vũ
Cúc và tôi về trường, anh Giám Học lúc đó còn độc thân kể lại: vào một buổi sáng thứ hai đẹp trời trước khi chào cờ, anh thông báo cho một số thầy độc thân: - Báo cho các anh một tin vui: Trường mình sắp về một cô sinh viên Văn Khoa Sài Gòn, và một tin buồn: một "địch thủ" của chúng ta: "ông đồ nho" mới ra trường, chắc còn trẻ và độc thân. Một chàng dạy toán kêu lên: - Trời! Trường chúng ta, cả chục chàng độc thân mà chỉ có một cô Văn Khoa thì thật là thảm. Anh dạy lý hóa chêm vào: - Nha Trung Học hết người sao mà lại cho một "ông đồ nho" về đây vậy! Anh dạy Pháp văn: -"Đồ nho" dù trẻ và đẹp trai chắc cũng "cù lần" lắm. Không đáng ngại! Tôi bị lầm là ông đồ nho là vì cái tên giống con trai và tốt nghiệp từ một trường có tên là Viện Hán Học. Cái tên này còn làm thiên hạ "bé cái lầm" khác nữa, tôi sẽ kể sau. Bây giờ kể tiếp việc trình diện của tôi. Đương nhiên tôi không muốn mình "cổ" đồng nghĩa với cù lần, lạc hậu một chút nào, nên ngày trình diện, tôi diện chiếc áo dài lụa Hà Đông màu xanh da trời cho sân trường Thủ Khoa Nghĩa vốn có nhiều cây cổ thụ nên đã mát sẵn từ lâu lắm rồi... được chợt mát thêm. Khi tôi "yểu điệu" từ cổng trường đi vào thì từ cửa sổ và cửa cái có vài mái đầu đen xuất hiện theo dõi bước đi làm tôi cũng quíu chân. Và, các chàng mới biết mình "bé cái lầm" làm uổng phí 5 phút buồn. Tuần sau cô
Ngày Xưa Chưa Xa
54
vhp.Hạ Vũ
Cúc, sinh viên Văn Khoa Sài Gòn về trình diện. Cô Cúc là người có "cùng size" với tôi, nghĩa là "dáng em gầy gầy", thấp thấp, (đừng dùng từ "ốm nhom ốm nhách" và "lùn tịt". Mấy từ này là "từ kỵ" của hai đứa tôi, giống như nhà vua "kỵ húy" vậy cho nên không có trong văn miêu tả của chúng tôi.) Cúc và tôi lại cùng tuổi nên trở thành một cặp "bài trùng." Ở trường có các cô giáo hoa khôi (xứ Châu Đốc nổi tiếng lắm người đẹp) được các chàng đi trước "tiên hạ thủ vi cường" rước "về dinh" hết rồi. Các chàng độc thân vui tính đến sau buồn năm phút! Bấy giờ về được lèo tèo vài cô nàng độc thân gốc Sài Gòn cũng đem mướt mát về cho ngôi trường biên giới này. Các chàng chiếm lợi thế đa số đã... phát huy tính dân chủ trong việc bầu Hội Đồng Giáo Sư Cố Vấn bằng cách đề cử công khai Cúc và tôi, xong đồng lòng giơ tay bỏ phiếu tín nhiệm cũng công khai, rất "công bằng", "không gian lận." Chúng tôi "lính mới ra lò," còn ngơ ngác, chưa quen việc nên sợ "có chức" lắm, xin "tha mạng" mà không được. Chúng tôi đắc cử với số phiếu tối đa, không đối thủ. Tuy có miệng nhưng cãi không lại các ông, chúng tôi đành thiểu số phục tùng đa số cho cuộc bầu bán ép buộc... có hình thức dân chủ. Vì hai đứa tôi nhỏ tuổi nhất trường vào năm đó nên bị các chàng "ăn hiếp," còn hai cô giáo kia các chàng có phần "nể nang" nên không dám đá động tới. Tôi "có chức" Giáo sư Cố Vấn Xã Hội, nghe thì oai lắm nhưng thực chất đóng vai "Bang chủ Cái Bang" dẫn đồ đệ đi dọc ngang ở Chợ Châu Đốc hoặc mấy ngã đường đông đúc để "lạy ông đi qua, lạy bà đi lại".
Ngày Xưa Chưa Xa
55
vhp.Hạ Vũ
Thời đó "dzăng minh" rồi nên chúng tôi ôm thùng (để đựng được nhiều tiền), chứ không cần cầm cái nón rách. Tiền đem về giao cho Hiệu Trưởng hoặc Giám Học để nộp cho Ủy Ban Cứu Trợ của tỉnh giúp đồng bào chiến nạn, hoặc thiên tai, còn mình phải bỏ tiền túi mà "ăn cơm nhà vác ngà voi." Cô Cúc "bị" đắc cử vào chức GS Cố Vấn Văn Nghệ -Báo Chí... chỉ để đọc và chọn mấy bài văn của học trò cho vào báo Tết của trường, còn mọi việc khác có các thầy khác lo. Kể ra các ông cũng biết điều lắm. Cúc và tôi tuy hai mà một, nên việc của người này người kia đều tích cực góp công sức. Trong những lúc chúng tôi làm việc ngoài giờ không lương thì các ông có thì giờ... nhậu. Các ông nhậu với nhau mãi cũng buồn, nên tổ chức cắm trại và ăn uống (không phải ăn nhậu) chung toàn trường cho có âm dương đề huề mới vui. Sau đó, các chàng độc thân ở mấy cơ quan khác thấy thầy cô giáo Thủ Khoa Nghiã xôm tụ quá, cũng xin được "hợp tác"... ăn uống. Chúng tôi ở tỉnh nhỏ, lại là một tỉnh rất an ninh, nên thường xuyên tụ họp với nhau rất thân mật vui vẻ. Không biết bao lâu, tôi không nhớ, một buổi sáng vào giờ ra chơi, anh Giám Học gọi tôi nói: - Cô Hồng Phi này, cô muốn về phép Sài Gòn vài ngày chơi hay không? - Lấy cớ gì mà về? Anh cấp phép hay Hiệu trưởng - Nếu cô muốn thì Hiệu trưởng cấp phép thôi. - Tôi "oai" quá hén, bắt Hiệu trưởng cấp phép. - Thật mà. Tôi bày cho cô nghen.
Ngày Xưa Chưa Xa
56
vhp.Hạ Vũ
- Vậy thì anh cho biết "mưu Gia Cát Lượng" của anh đi. - Cô vào gặp Hiệu Trưởng bảo đưa Lệnh Nhập Ngũ Trường Bộ Binh Thủ Đức cho cô về Sàigòn đích thân khiếu nại. - Hả? Tôi được gọi nhập ngũ trường Thủ Đức? - Phải! Cô đổi tên đi. Tên Võ Hồng Phi của cô để dành cho bọn đàn ông chúng tôi. Lúc cô chưa trình diện, chúng tôi tưởng cô là Ông Đồ đấy. Tôi không biết tôi là người nữ độc nhất vô nhị được Phòng Trưng Binh chiếu cố hay còn có ai nữa hay không. Hiệu trưởng đã gởi công văn xác nhận tôi là nữ rồi mà sau đó tôi còn được gọi nhập ngũ lần thứ hai nữa. Ôi cái tên của tôi! Cái tên này cũng được tôi giới thiệu với học trò mỗi lớp vào giờ đầu tiên của năm học. Tôi là dân Viện Hán Học mà, tôi phải "lấy le" mấy chữ Hán mà tôi học chứ, kẻo phí công các thầy của tôi dạy và 5 năm dùi mài kinh sử của tôi. Đầu tiên tôi "giựt le" với học trò bằng cách mở màn với cái tên của tôi. Sau khi cô trò chào nhau là màn tôi tự giới thiệu tên họ. Tôi cho học trò của tôi biết "Hồng" có mấy nghĩa và mỗi nghĩa viết chữ Hán ra sao, rồi tiếp theo chữ "Phi". Sẵn dịp “múa phấn” lấy le với học trò luôn. Việc gì mình không khoe cái mình biết? Sau đó tôi cho biết tên tôi có nghĩa là: "Cánh hồng bay bổng tuyệt vời". Ý nghĩa này của tên tôi do người thầy dạy Sử Trung Quốc của tôi là cụ Nguyễn Duy Bột chọn. Tôi còn "lấy le" phát âm bằng tiếng QuanThoại nữa (do thầy Phan Chí Chương dạy, và cũng chỉ nhớ độc nhất
Ngày Xưa Chưa Xa
57
vhp.Hạ Vũ
phát âm tên họ của tôi thôi) để cho học sinh phân biệt tiếng Tàu và tiếng Hán Việt. Trong khi dạy, tôi bỏ một giờ (ở các lớp thất, lục, ngũ) để giảng nghĩa thêm các từ ngữ gốc chữ Hán đã được Việt hóa đến độ mình tưởng là từ thuần Việt, kể các điển tích được sử dụng trong thơ - văn, các bài thơ nổi tiếng của Trung Quốc mà thi sĩ của ta mượn ý, "múa" chữ Hán cho học trò xem nhưng không bắt học trò "vẽ" vì sợ mất thì giờ... Ở Châu Đốc, tôi có nhiều học trò là người Việt gốc Hoa, có em tốt nghiệp tiểu học trường Hoa nữa. Nhưng tôi không ngại, vì thiểu số, còn các em gốc Hoa khác chỉ biết nói chứ không biết viết. Nếu các em học trường Hoa thì học văn Bạch Thoại (loại chữ Hán cải cách, viết lược nét) còn chữ Hán tôi học là chữ cổ. Tôi có những người học trò mà mấy chục năm sau, khi gặp lại đã hỏi đố tôi: "Cô có nhớ những bài thơ chữ Hán nào mà cô dạy chúng em không?" Thế rồi các học trò cũ tóc bạc của tôi đọc vanh vách các bài thơ như Đào Hoa của Thôi Hộ, bài thơ chữ Nhất của Mạc Đỉnh Chi khóc công chúa Tàu..., và mấy câu danh ngôn chữ Hán Việt mà tôi đã truyền đạt ngày xưa. Tôi còn "lấy le" với người lớn nữa. Có một lần tôi bị "quê" bởi bệnh nghề nghiệp của tôi. Sau Tết Mậu Thân, các nữ công chức trong tỉnh phải tới phòng Y Tế tỉnh (hay Bệnh Viện tôi quên rồi) để thụ huấn một khoá cứu thương. Cô giáo các cấp được học chung một khoá. Một ông Y tá dạy cấp cưú. Đến giờ giải lao, ông Bác sĩ chịu trách nhiệm chung, lớn tuổi đến "thăm dân cho biết sự tình". Chuyện qua chuyện lại
Ngày Xưa Chưa Xa
58
vhp.Hạ Vũ
một hồi, đưa đẩy thế nào đi vào chuyên môn chữ Hán của tôi. Ông bác sĩ già này chỉ biết chữ Tây thôi, còn chữ Hán thì không, nên tôi bèn trổ tài múa bút với ông, chung quanh một đám cô giáo đồng nghiệp đứng nghe. Để phân biệt chữ Hán, chữ Nôm, và chữ Quốc Ngữ, tôi đem hai chữ "trăm năm" trong câu Kiều "trăm năm trong cõi người ta" để làm ví dụ. Thú thật chữ Nôm tôi chỉ nhớ cách viết có câu này mà thôi. Tuy thế cũng đủ dùng để minh họa rồi. Tôi viết "bách niên" bằng chữ Hán, "trăm năm" bằng chữ Nôm và chữ Quốc Ngữ. Quý vị thấy tôi có "oai phong lẫm liệt" hay không. Ác một điều tôi bị bệnh nghề nghiệp. Sau khi xong hai chữ "trăm năm," tôi định minh họa mấy chữ tiếp theo của câu thơ trên, nhưng trước khi "giảng" tiếp cái mới, theo thói quen, tôi kết thúc cái cũ bằng câu: "Bác sĩ hiểu chưa?" Ông lật đật nói: "Tôi hiểu rồi," sau đó đi ra khỏi phòng ngay. Tôi đứng ngớ một chút mới biết mình nói một câu thất nhân tâm. Thật là "quê" hết chỗ chê! Về miền biên giới, vào năm đó, bọn tôi 4 người (hai cô giáo chửng chạc tôi nói ở trên và hai cô giáo còn tuổi ham vui là Cúc và tôi) là những cô giáo phòng không chiếc bóng từ Saìgòn làm kẻ tiên phong xuống Châu Đốc. Tôi lúc đó không hơn học trò bao nhiêu tuổi, vả lại ở quê có nhiều em khai sinh trể hoặc khai sụt vài ba tuổi nên khi đứng lớp tôi thường tỏ ra nghiêm khắc để... ra oai, vì sợ học trò giỡn mặt vào lớp để đùa vui mà không nghiêm túc học. Nhưng về nhà thì khác, đã bảo là hai đứa tôi tuổi còn trẻ ham vui, lại xa gia đình cũng buồn nên tìm vui. Vào cuối
Ngày Xưa Chưa Xa
59
vhp.Hạ Vũ
tuần những lúc không có "họp ăn uống" với đồng nghiệp, chúng tôi "rủ rê" học trò khi thì đón xe lam tới núi Sam cắm trại, hát hò, ăn uống, khi thì đạp xe tới "thăm" các vườn nhà của học trò. Lần nào cũng được thưởng thức cây trái tươi ngon, và được phụ huynh giữ lại dùng bữa, khi về còn tặng thêm trái cây đủ loại cho chúng tôi. Người dân quê miền Nam rất quý trọng thầy cô giáo. Chúng tôi được tiếp đãi với tấm chân tình, không phải với một mục đích ẩn đằng sau. Chưa có một phụ huynh nào tặng quà cho tôi hay cho các đồng nghiệp của tôi để xin xỏ tăng thêm điểm cho con mình. Người dân ở biên giới xa xôi này lòng tự trọng rất cao. Thời đó không có ngày Lễ Nhà Giáo 20 tháng 11 nhưng người làm thầy cô được tôn kính thương yêu thật lòng trọn năm trọn tháng. Học trò của tôi lễ phép, không em nào ỷ quyền ỷ thế của gia đình mà hỗn láo, xấc xược, hoặc đánh thầy cô. Thầy giữ tư cách của thầy, trò giữ tư cách của trò. Phụ huynh có khí khái của phụ huynh. Ngày xưa ông Carnot bên Pháp đã đem đến cho thầy mình niềm vui và hãnh diện của một người làm nghề dạy học; ngày nay tôi cũng có nhiều "Carnot Việt Nam" đem đến cho tôi sự ấm áp cuối đời. Cám ơn các môn sinh cũ của tôi đã thương mến và còn nhớ tới tôi dù gần nửa thế kỷ trôi qua. Năm đầu tôi còn bị học trò phê: "Cô không phải người Dziệt Nam" do giọng nói của tôi lai căng,Nam không ra Nam, Huế không ra Huế. Khi ra học Huế tôi đã bị Thầy Kháng và anh Đài, có lẽ còn nhiều anh chị khác nữa mà tôi không biết, cười cho vì nói "con
Ngày Xưa Chưa Xa
60
vhp.Hạ Vũ
dzịch", "áo wuầng", "thịch" gà... Chúng tôi sửa dần những khuyết điểm phát âm của địa phương mình. Với thời gian, chúng tôi nói thành thói quen, nên khi về Nam, nhất là vùng quê thì tôi thành "người ngoại quốc." Nhiều người dân vùng quê Miền Nam thời đó có thói quen gọi những người nói giọng Miền Nam là "người Việt Nam" còn những người ở miền Bắc, Trung có giọng nói khác thì: "không phải người Dziệt Nam mình." Mỗi lần đọc chính tả cho học trò viết là có nhiều tiếng cười rúc rích vang lên. Tôi phải giải thích sự khác biệt trong cách phát âm để học trò tôi viết ít sai chính tả. Tôi kiên trì, và lâu dần học trò tôi cũng quen tai, không còn lạ lẫm nữa. Chuyện kỷ niệm một thời dạy học của tôi còn dài dài, viết hoài không hết. Bây giờ nơi xứ lạ quê người, học trò cũ tóc bạc nhiều hơn đen tìm kiếm hỏi thăm tôi. Khi biết được địa chỉ email hay số phôn của tôi, đã gọi phôn hoặc viết thơ hay tới tận nhà thăm tôi, nhắc kỷ niệm ngày xưa học với mình. "Ngày xưa cô đã..., ngày xưa em đã..." thật rôm rả. Ngày Tết ngày Lễ, emails tới tấp chúc mừng. Hễ vắng emails một thời gian ngắn là tôi nhận emails hỏi thăm: cô thế nào rồi, có khỏe không? Khi Thầy/Cô nào gặp khó khăn hay đau ốm hoạn nạn thì học trò cũ dù không phải do chính người Thầy/Cô đó đã dạy ngày xưa cũng tới tấp thăm hỏi động viên, giúp đỡ tinh thần lẫn vật chất. Thật cảm động làm sao! Phần thưởng quý báu cho người thầy là ở giá trị tình cảm này, có phải không quý đồng nghiệp? Xin cám ơn chân thành nền
Ngày Xưa Chưa Xa
61
vhp.Hạ Vũ
văn hóa và đạo đức của dân tộc tôi mà trong đó thầy trò chúng tôi được nuôi dưỡng thành NGƯỜI. Cám ơn tấm lòng đáng quý của các người học trò cũ trường Thủ Khoa Nghĩa mà chúng tôi đã có cơ duyên được tái hội ngoài đời hoặc qua điện thoại và qua emails. Hi vọng với bài viết này sẽ còn nhiều cơ duyên để "gặp lại" thêm các học trò cũ Thủ Khoa Nghĩa nữa.
(GS và Các Trưởng Ban Ngành tại Châu Đốc năm 1967-68 cắm trại tại Núi Sam)
Ngày Xưa Chưa Xa
62
vhp.Hạ Vũ
(Thầy trò tái ngộ vào ngày 20-11-2011tại Châu Đốc)
Ngày Xưa Chưa Xa
63
vhp.Hạ Vũ
Hành Trang Của Mẹ Tôi bước vào nhà khệ nệ với những túi xách mới “tha” về từ những cửa hàng cho ngày Tết sắp đến, chợt khựng lại khi thấy mẹ tôi đang ngồi đọc Bảng Chỉ Dẫn Cấp Cứu bỏ túi (CPR) mà tôi thường gọi là “Cẩm Nang Kontum”, vì vật này bà có được khi ở Kontum và do một người ở Kontum tặng cho. Cặp mắt bà đỏ hoe. “Cẩm Nang” này là một bảng chỉ dẫn những cách cấp cứu trẻ con và người lớn được in trên một tờ giấy cứng có thể gấp xếp lại, nhỏ bằng một cái thẻ Master Card để người sử dụng có thể mang theo dễ dàng. Bảng này viết bằng tiếng Anh, in tại Mỹ, đã cũ lắm rồi. Mẹ tôi mang theo khi rời VN đã hơn 20 năm nay. Từ khi bà ghi tên học những lớp Săn Sóc Trẻ (Child Care), bà đem ra nhìn ngắm nó và đọc đi đọc lại, thuộc nằm lòng rồi, mà vẫn cứ đọc mãi. Mở ra xếp lại nhiều lần nên nó đã sờn mép và rách ở những chỗ gấp nếp. Bà dùng băng keo trong dán lại. Không phải mẹ tôi không còn tấm nào khác. Bà có mấy tấm, nhà trường phát cho mẹ một, và tôi cũng tìm cho mẹ hai cái giống như vậy, nhưng bà vẫn giữ tấm thẻ này, và khi đọc bà vẫn đọc tấm này. Vì đó là tặng vật của một người mà bà yêu qúy nên bà cũng trân qúy nó vô cùng. ***
Ngày Xưa Chưa Xa
64
vhp.Hạ Vũ
Tôi nhớ lại lần đầu tiên tôi thấy tấm thẻ này là vào những ngày gia đình tôi sắp rời quê cha đất tổ để di cư sang Mỹ. Lúc đó còn khoảng một tháng nữa, gia đình tôi gồm ba người: mẹ tôi, tôi và đứa em trai lặng lẽ âm thầm thu xếp hành lý mang theo đi đoàn tụ với cha tôi ở Mỹ sau hơn mười năm xa cách. Tôi vừa xong lớp 12, ra đi bỏ lại thầy cô, bạn bè, và một mối tình đầu đời vừa chớm nở. Trước mắt tôi là tấm hình chụp chung với một nhóm bạn hôm đi cắm trại ở Thủ Đức trong đó có “anh” bên cạnh được lồng vào một khung hình khá đẹp, đắc tiền, và hơi nặng cân. Tôi đã nhịn ăn quà vặt hết mấy ngày để mua sắm khung hình này, nên muốn mang theo nó. Tôi hỏi mẹ: - Con mang theo khung ảnh này nghe mẹ? Mẹ tôi đang ngồi mân mê hộp bánh biscuit cũ, được gói giấy cẩn thận mà bà đã mang nó từ nhà ngoại về gần tháng rồi nhưng vẫn chưa chịu mở ra. Nghe hỏi, bà quay lại nhìn một lúc rồi đáp: - Con hãy mang theo tất cả những gì liên quan đến Tình Yêu và Kỷ Niệm dù cay đắng hay ngọt bùi, vì đó là hành trang quý báu trong đời mà mình không thể mua được. Còn của cải vật chất mình có thể sắm lại được với đôi tay của mình. Nghe lời mẹ, tôi bỏ lại khung hình, lấy tấm ảnh gói gọn tình yêu và kỷ niệm của mình cho vào bao ni-lông dày bọc kỹ, cất vào phong bì hồ sơ cá nhân của tôi để mang theo. Mấy ngày qua chúng tôi soạn những vật kỷ niệm và hình ảnh cũ mới của gia đình từ những
Ngày Xưa Chưa Xa
65
vhp.Hạ Vũ
tấm hình chụp khi tôi mới chào đời ở bệnh viện phụ sản Từ Dũ, tới hình mới nhất chụp ngày Tất Niên trong lớp với bạn bè, và hình ảnh cũ mới của gia đình bên ngoại, bên nội… Cầm tập Lưu Bút của bạn bè viết cho hồi tôi tốt nghiệp truờng Trung Học Cấp Hai (tức tương đương với bằng Trung Học Đệ Nhất Cấp), tôi lật từng trang đọc lại. Tôi mỉm cười sung sướng với những hình ảnh tươi đẹp của bạn bè, những lời nói dí dỏm, những niềm vui của tuổi học sinh. Cũng năm đó tôi được tuyển thẳng vào lớp 10 trường Trung Học Cấp 3, và được cha tôi gởi về một cái radiocassette tưởng thưởng. Tôi muốn mang nó theo vì đó là phần thưởng cho công lao chịu khó học tập của tôi và cũng là biểu tượng tình cảm thương quý của ông dành cho tôi. Nhưng vì hơi cồng kềnh nên tôi thắc mắc hỏi: - Con mang theo tập Lưu bút được không mẹ? - Được. - Luôn cái máy của cha cho con nữa nghe mẹ? Mẹ tôi quay lại nhìn tôi một thoáng rồi nói: - Con à, cái to lớn nhất, quý báu nhất mà mình đành bỏ lại là quê hương thì sá gì cái radiocassette này! - Nhưng nó là kỷ niệm của con, là tình cảm của cha dành cho con. - Vì hành lý mang theo bị hạn chế, mình chỉ có thể mang theo những gì nhỏ, gọn, nhẹ, nhưng giá trị tinh thần lớn lao, không thể thay thế được. Con hãy giữ lại những vật kỷ niệm nào mà đã mất đi rồi không thể tìm lại được, còn cái nào còn đó thì lo gì không có lại.
Ngày Xưa Chưa Xa
66
vhp.Hạ Vũ
Mẹ, con đã bỏ lại cái máy cassette yêu quý mà mang theo quyển Lưu Bút Ngày Xanh, vì con biết cha có thể cho con cái khác đẹp hơn, tân tiến hơn. Còn mẹ? Sao mẹ phân vân mang hay bỏ lại hộp biscuit cũ kỹ của mẹ bao nhiêu ngày mà chưa quyết định được? Trong đó chứa một trời yêu thương? Buồn? Vui? Cay đắng? Ngọt bùi? Đau thương? Mất mát?… mà mẹ không thể tìm lại được. Sao mẹ không cương quyết mang theo mà còn phân vân? Trời về khuya, xe cộ đã dần thưa thớt, mọi người đi vào giấc ngủ mệt mỏi để lấy sức chuẩn bị cho một ngày vật lộn với cuộc sống. Tôi không thể ngủ được. Tôi sắp sửa bỏ lại quê hương này với bao kỷ niệm buồn vui cay đắng, bỏ lại ông bà cô bác, bỏ lại căn nhà đã từng che mưa nắng cho gia đình, bỏ lại những ngày gian khổ với bo bo, mì sợi, them thuồng một chén cơm trắng với nước mắm ớt mỡ hành. Nhưng mà… nỗi đau lớn nhất trong tôi là bỏ lại người yêu đầu đời của mình. Biết làm sao bây giờ? Từ khi biết mình vương mang một bóng hình người dưng khác họ, tôi đối diện với cảnh biệt ly. Đau lòng kẻ ở người đi! Tôi nghe tim mình nhức nhối. Thấy mẹ tôi và em trai đang chìm trong giấc ngủ, tôi len lén ngồi dậy lấy giấy viết thư cho anh. Tôi cẩn thận lấy tấm khăn lông dầy che chắn ánh sáng ngọn đèn ngủ để không làm phiền tới hai người thân thương yêu này. Vừa viết xong hai chữ “Anh Yêu”, nước mắt tôi bắt đầu ràn rụa. Bây giờ tôi sắp ra đi thì anh ấy mới bắt đầu lập hồ sơ đi Úc với gia đình, và hẹn tôi 5
Ngày Xưa Chưa Xa
67
vhp.Hạ Vũ
năm sau, gặp lại nhau trên đất Mỹ. Xa cách muôn trùng, có gặp lại nhau được không hay là vĩnh biệt? Xa mặt có cách lòng hay không? Dù ngắn hạn hay dài hạn, dù tạm thời hay vĩnh viễn, cuộc chia ly nào với người thân cũng làm mình đau vô tận! Trên trần nhà, vài con thạch sùng tắc lưỡi làm tăng thêm nỗi buồn thảm của cảnh chia ly. Tôi gục đầu xuống bàn… Môt bàn tay mềm mại đặt nhẹ lên vai, thì ra là mẹ tôi. Bà không ngủ. Bà đã lặng lẽ theo dõi tôi. Thấy tôi đang sầu thảm khi đối diện với một hoàn cảnh chỉ có đổ vỡ, chia lìa, còn đoàn tụ thì mong manh như sợi tơ, bà đã đến bên, ngồi xuống, im lặng nghe tiếng lòng tôi nức nở. Một hồi lâu, giọng bà trầm nhỏ như nghèn nghẹn: -Cái gì thuộc về mình dù có đi năm non bảy núi, cũng về với mình. Còn như không phải thì dù bên cạnh cũng là không. Tôi nhìn mẹ, cặp mắt của bà ươn ướt. Tôi có cảm tưởng bà nói cho chính mình. Nói xong, bà hít nhẹ một hơi dài, nuốt nước mắt vào trong. Mẹ tôi là vậy, từ khi hiểu biết tới giờ tôi chưa bao giờ thấy bà rơi lệ. Mẹ tôi là một người phụ nữ cứng rắn. Khi cha tôi khăn gói đi vào trại tù cải tạo, tôi không biết bà có khóc hay không, vì lúc đó tôi còn quá nhỏ. Khi cha tôi từ giã bà và chị em chúng tôi để vượt biên, lúc đó tôi tuy còn nhỏ vả không rõ sự việc lắm, nhưng cũng biết cha mẹ mình đang có một quyết định vô cùng quan trọng, và linh cảm lần đi này của cha chắc không
Ngày Xưa Chưa Xa
68
vhp.Hạ Vũ
có ngày về như những lần trước. Mẹ tôi rất gan lì, không nhỏ một giọt nước mắt. Cuộc sống gian khổ, bà đã bươn chải lo lắng cho chị em tôi ăn mặc, học hành, thuốc men khi đau ốm, có những đêm mẹ tôi chỉ ngủ được ba bốn tiềng đồng hồ. Ấy vậy mà tôi không nghe bà than van hay rơi lệ. Trước đấy hai năm, khi mẹ tôi nhận được tin cha bên Mỹ có người đàn bà khác, bà đứng chết lặng, và vẫn không để rơi một giọt nước mắt. Có thể bà khóc thầm vào đêm khuya hoặc khi vắng mặt các con chăng? Lúc đó tôi đã âm thầm theo dõi mẹ, nhưng không thấy mắt bà sưng húp hay mọng nước. Bà đã đem tất cả thư từ của cha tôi đốt sạch. Tôi đã tự hào có một người mẹ như là một dũng tướng kiên cường. Sau đó, mỗi khi nhận được thư của cha tôi, đọc xong, bà chậm rải xé từng mảnh từng mảnh cho đến khi chỉ còn là một đống giấy nát vụn. Bà không khóc. Tôi không nghĩ bà khổ đến nỗi nước mắt cạn khô. Tôi vẫn thấy bà chuyện trò, cười nói vui vẻ với bạn bè, đồng nghiệp, và học trò của bà. Mẹ tôi giấu kín nỗi đau của mình bằng tiếng cười và dặn dò chúng tôi đừng hé lộ điều bất hạnh này với ai. Mẹ tôi sống như một goá phụ trẻ suốt bốn năm cha tôi trong tù và mười năm cha ở hải ngoại. Bạn bè cả nam lẫn nữ ngày xưa của mẹ tôi thỉnh thoảng có tới thăm bà. Một vài lần các cô, các bác còn tụ họp ăn uống tại nhà nữa rất vui vẻ. Quan hệ giữa các bác ấy và mẹ tôi thật trong sáng. Bà chưa có một hành vi khuất tất nào cả. Tôi cũng đã ý tứ dò xét để xem trong
Ngày Xưa Chưa Xa
69
vhp.Hạ Vũ
số những người bạn cũ của mẹ, có ai có thể là người yêu cũ của bà hay không, nhưng tuyệt nhiên không có gì đáng ngờ xảy ra cả. Một lần, trước khi rời bỏ quê hương khỏang gần hai tháng, một người đàn ông trung niên có gương mặt rắn rỏi, nước da sạm nắng tới thăm mẹ tôi. Lúc tôi đi học vừa về tới nhà thì cũng vừa lúc ông ấy ra cửa. Mẹ tôi đứng ở cửa tiễn đưa, cặp mắt của bà sũng ướt. Thấy tôi, bà nhoẻn miệng cười bảo tôi chào bác, và giới thiệu là người bạn cũ tới thăm. Đó là lần đầu tiên tôi gặp bác ấy, cũng là lần duy nhất bác ấy tới nhà. Tôi không quan tâm lắm, vì chuyện bạn của mẹ tôi tới nhà vẫn thường xảy ra, chỉ có bà khóc là lạ mà thôi. Đấy là lần đầu tiên tôi bắt gặp bà khóc. Lúc đó tôi cũng không thắc mắc vì nghĩ rằng ai chẳng buồn khi chia ly. Tôi cũng đã từng khóc khi nói lời từ giã bạn bè. Tuy nhiên, tôi nhận thấy từ đêm đó về sau bà trằn trọc khó ngủ. Không bao lâu, mẹ tôi đem hộp biscuit về và trầm tư xa vắng. Tôi cứ nghĩ rằng tại vì bà sắp bỏ nước ra đi nên buồn, và vì qua Mỹ gặp lại cha tôi để ký giấy ly dị nên tâm tư của bà nhiều xáo trộn. Chợt nhớ lại cặp mắt sũng nước của bà và cái cừơi che lấp ngày đó, một thắc mắc nảy ra. Tôi ngước nhìn mẹ, và hỏi: -Nếu cha không xa mẹ, mà vẫn ở bên cạnh mẹ cho đến bây giờ, liệu mẹ có mất cha hay không? - Nều đã hết tình hết nghĩa, đành chia tay thôi, con à. Đặt giả thiết, cha con vượt biên không thành công, ở lại. Gia đình mình cực khổ trăm bề, cơm đắng canh cay, nuốt không trôi, rồi cha con gặp một người đàn
Ngày Xưa Chưa Xa
70
vhp.Hạ Vũ
bà khác và ngã vào vòng tay của người ấy. Mẹ con mình làm gì? Đánh ghen? Có ích lợi gì không? Đem về cái xác không tim thì quý báu gì hả con? Tôi thắc mắc tại sao mẹ tôi còn trẻ mà có tư tưởng tiêu cực? Sao bà buông xuôi một cách dễ dàng như vậy? Trong quá khứ có chuyện gì xảy đến trong đời để bà có cái nhìn thiếu tích cực? Tất cả bí mật đó tôi đoán có lẽ nằm trong cái hộp biscuit nhỏ mà mẹ tôi trân quý và người đàn ông chỉ đến gặp bà một lần. Tôi đánh bạo hỏi bà: - Tại sao mẹ và người yêu cũ của mẹ chia tay? Mẹ tôi ngước mắt nhìn tôi một lúc rồi nói: - Con biết? Tôi khẻ gật đầu, mẹ đáp: - Không phải người của mình thì Trời xui Đất khiến không việc này cũng việc nọ xảy ra, đưa đến tan vỡ thôi. Tôi dựng chuyện hỏi tiếp: - Bác ấy đã tới tìm mẹ, vậy là bác vẫn còn yêu mẹ. Tại sao mẹ và bác ấy không tái hợp? - Mỗi người có một cuộc sống riêng yên ổn, làm chi thêm nghiệt ngã, hả con? Vì tương lai của các con, mẹ phải đem các con qua Mỹ và lo cho các con có cuộc sống đàng hoàng. Mẹ không an lòng để các con sống với người đàn bà không phải là người sinh đẻ ra các con. Bác ấy đang có một mái gia đình cần che chở và con cái cần bảo bọc. Trời chia hai người hai ngã rồi, con ạ. -Mẹ gặp bác ấy trong trường hợp nào?
Ngày Xưa Chưa Xa
71
vhp.Hạ Vũ
- Bác ấy là sĩ quan đóng quân ở Kontum. Sau một trận chiến lớn, nhà trường tổ chức cho thầy cô giáo và học sinh đi ủy lạo thương bệnh binh ở Bệnh Viện. Mẹ dẫn học trò mẹ vào phòng bệnh của bác ấy, và từ đó quen nhau. Bác ấy vừa đi tu nghiệp ở Mỹ về được hơn một tháng thì bị thương, nằm viện. -Mẹ chậm một bước? -Không. Đều là mối tình đầu của cả hai. Tan vỡ này, mẹ cũng có một phần lỗi trong đó. Mẹ tôi đưa mắt nhìn ngăn tủ trong có hộp biscuit. Tôi không hỏi nữa vì biết mình đã chạm vào vết thương khó lành của bà. Bà đứng dậy lặng lẽ đến bên tủ lấy hộp, cẩn thận mở ra, không làm rách giấy bao. Cả giấy bao cũ, bà cũng trân quý. Trong hộp là một chồng thư cũ đóng dấu nơi gởi KBC… Mẹ tôi giải thích ngày trước thư của quân nhân ở đơn vị thừơng được gởi từ KBC. Tay bà run run nhặt từng lá thư lên, nước mắt ràn rụa. Lần thứ hai tôi thấy bà khóc. Bà cầm “Cẩm Nang Kontum” ngắm nghía một cách trân quý. Đấy là lần đầu tiên tôi thấy nó. Mẹ tôi cho biết khi tu nghiệp bên Mỹ, bác ấy được phát tấm thẻ này, và đã tặng lại cho mẹ tôi để bà học hỏi và cấp cứu học trò khi cần thiết. Tôi lặng lẽ vào giường nằm, để bà sống lại với những kỷ niệm nhiều mật ngọt lẫn đắng cay của mình. Bà đọc lại tất cả thư từ với nước mắt. Xong, bà xuống bếp đốt bỏ từng lá thư trong một cái lò đất. Bà chôn quá khứ của bà. Hành trang này bà đã mang theo mình bấy lâu nay, ngay cả khi vu quy. Bây giờ bà bỏ
Ngày Xưa Chưa Xa
72
vhp.Hạ Vũ
lại, không mang theo qua xứ người. “Mẹ đã bảo con hãy đem theo những gì liên quan đến Tình Yêu và Kỷ Niệm dù đắng cay hay ngọt bùi, mà sao giờ đây mẹ đành đoạn đốt bỏ? Mẹ muốn dứt khoát với quá khứ? Được không hả mẹ?” Bà cầm “Cẩm Nang Kontum” ngần ngừ một chốc rồi đưa vào lò, nhưng kịp rút lại. Bà do dự… hồi lâu rồi cất vào hồ sơ cá nhân của mình để mang qua Mỹ. Vẫn còn vương tơ! Hành trang của mẹ tôi đó, nhẹ như tơ trời nhưng cũng nặng ngàn cân. *** Giờ đây tôi đã lập gia đình và sống hạnh phúc bên người yêu đầu đời của tôi với hai đứa con dễ thương. Chúng tôi đã xa cách mấy năm trời, cuối cùng đoàn tụ nơi này. “Cái gì thuộc của mình dù đi năm non bảy núi, cũng về với mình phải không mẹ? Còn mẹ vẫn ôm mãi một nỗi đau mất mát!” Tôi ngồi xuống bên cạnh, ôm chặt vai bà, tỏ sự thông cảm. Bà lặng lẽ không nói một lời, chỉ cho tôi mục Cáo Phó trong một tờ nhật báo đặt bên cạnh. Tim tôi chùng xuống. Bà ngồi thẫn thờ, ngắm nhìn tấm thẻ một hồi lâu… đoạn từng bước nặng nhọc uể oải ra phía sân sau. Qua một lúc lâu lưỡng lự, dùng dằng, mẹ quyết định bật quẹt lên đánh lửa. Không biết tại tay bà run hay tại gió mà năm lần bảy lượt ngọn lửa mới bật ra. Ngập ngừng, bà đưa thẻ vào… và rồi không giựt ra như ngày xưa nữa. Lửa tàn, bà đưa mắt dõi theo mớ tro vỡ vụn bay trong gió, thầm thì: -Xin gió mang đến cho chàng trái tim ta…
Ngày Xưa Chưa Xa
73
vhp.Hạ Vũ
Giọng bà sũng nước, rồi tắt nghẹn! Thời gian như ngưng đọng… Tôi lặng lẽ đến bên bà, ôm thật sát và nhỏ nhẹ nói thầm vào tai: -Mẹ ơi! Bờ vai mà mẹ chờ đợi mỏi mòn từ bấy lâu nay để mong được chỉ một lần trút hết niềm đau, nỗi buồn, và sự thương nhớ của mình, đêm nay sẽ về với mẹ… ( CA, Dec. 23 – 2010 ) Bài viết được giải Danh Dự Viết về Nước Mỹ 2011 do Nhật báo Việt Báo Nam Cali tổ chức
Ngày Xưa Chưa Xa
74
vhp.Hạ Vũ
Ngày Xưa Chưa Xa
75
vhp.Hạ Vũ
Từ Nay Xin Chừa Người Vợ Trời Ban của anh lấy phép thường niên hai tuần lễ đi du lịch Hawaii hưởng tuần trăng mật lần hai muộn màng, vui thì có vui nhưng uể oải cũng theo bén gót. Nằm duổi chân hóng gió biển mà anh nhớ lại ngày xưa ở bãi biển Vũng Tàu, anh và nàng dung dăng dung dẻ sóng đôi, bơi lội suốt buổi mà không chán không mệt. Bây giờ mới rượt đuổi một chốc mà đã thở như kéo cày cả ngày ở đồng sâu nước cạn. - Em ơi, đưa cho anh cái khăn lông to. Anh cảm thấy lạnh. Nàng nhìn anh lo lắng, vội sờ trán xem anh có bị ấm đầu sổ mũi hay không. Anh đùa: - Anh đang bị "cảm mạo thương nàng," và tim đang đập loạn xạ vì "quá tải" gần hai tuần nay rồi. Nàng nguýt yêu một cái, anh thấy Ông Trời như đang toét miệng cười với anh. Ngày xưa thuở còn thơ: nàng hai buổi đến trường, anh đã tốn công và thì giờ không biết bao nhiêu để "Em tan trường về anh theo
Ngày Xưa Chưa Xa
76
vhp.Hạ Vũ
Ngọ về." Anh đã "phục kích" hằng giờ nơi mấy cái xe bán bò bía, cóc ổi, và nước mía ở lối đi dọc theo hàng rào phía bên Chùa Xá Lợi, đối diện với Cổng "Tả Thanh Long" của trường Nữ Trung Học Gia Long nằm trên đường Bà Huyện Thanh Quan mới làm quen được nàng. Khi anh thụ huấn làm lính Không Quân, anh vẫn tiếp tục làm "lính đa tình" chịu khó tốn tiền mua giấy xanh, giấy hồng, viết bic, và tem thư dài dài cho nàng. Đến khi anh ra trường thì bao nhiêu thời giờ rảnh của mình, anh làm thêm một "giốp" nữa là làm thợ trồng cây... (si) trước cổng trường Đại Học Sư Phạm để "theo Ngọ về." Nhưng ông Trời thật là ác "quen thói má hồng đánh ghen" đã đưa đẩy khiến anh và nàng "kết duyên không đặng thương hoài ngàn năm.” Mới đây cũng nhờ ông Trời này cảm thương anh cô đơn hơn hai chục năm trời mà vẫn ôm mãi bóng hình người yêu bé bỏng ngày xưa của anh, (chứ không phải người vợ sang đò lần nữa khi anh còn trong tù) trong trái tim yêu không mỏi mệt nên dung rủi cho anh tìm gặp lại đựơc nàng cũng đang phòng không chiếc bóng. Mừng còn hơn trúng số độc đắc, anh vội vàng trình bày hoàn cảnh và nỗi lòng với bầy trẻ. Anh
Ngày Xưa Chưa Xa
77
vhp.Hạ Vũ
và nàng được hai dòng con khác cha khác mẹ vui vẻ "chấp thuận cho phép" kết tóc se tơ. Anh vội vàng gom góp "đồ tế nhuyển của riêng tây" đầy chiếc xe thổ tả của anh rồi "theo nàng về dinh." Sau đó anh và nàng bay ra Hawaii sống những ngày mật ngọt. Anh và nàng bỏ quên đời, bỏ quên tuổi tác, (nhưng thuốc men bác sĩ kê toa thì không dám quên) hưởng thụ trọn vẹn niềm vui mong ước từ những ngày xa xưa. Đang nhớ lại những ngày hạnh phúc nơi bãi biển trứ danh thế giới này, thì nàng nhắc: - Anh à, anh đã uống thuốc cao huyết áp chưa? Anh trở về hiện tại, sực nhớ đã tới giờ. Anh lấy thuốc ra, chợt thấy nàng ăn bưởi: -Em ơi, em thèm chua à? Mới đây... sao mà... lẹ quá dzậy? Anh bị nàng véo cho một cái đau thấu trời xanh, lật đật đính chính: - Anh nói chơi mà, em đang uống thuốc trị cao mỡ, phải cử ăn bưởi.
Ngày Xưa Chưa Xa
78
vhp.Hạ Vũ
Anh nhớ lại mấy bữa nay, anh nghe hoài điệp khúc: - Anh à, món này nhiều cholesterol, đừng ăn. - Món này nhiều chất ngọt. Cử! - Món này mỡ dầu không hè. Anh có bệnh ho. Tránh xa. - Món này nhiều chất bột quá. Hạn chế. Vân vân và vân vân... Anh đang bị nàng giám sát từng chút một, và cảm nhận được tình yêu đằm thắm của nàng qua những săn sóc đặc biệt đó. Anh cũng đâu chịu thua nàng, trước khi lên đường du lịch anh cũng đã từng lo xa cho nàng: - Em ơi, em nhớ mang extra thuốc uống theo toa cho cả tuần, lỡ kẹt chuyện gì không về kịp, có thuốc mà uống. Đi chơi mà cứ bị cử ăn và mấy viên thuốc đeo bám ngày ba bốn cử, và nàng không chịu du di trong ăn uống nên cũng kém vui! Anh tự an ủi: mình là Senior Citizen mà, cái gì cũng được giảm giá thì cuộc vui bị giảm cũng đúng thôi. Anh đã thủ thỉ với nàng: - Mình phải rán kiêng cử để sống khoẻ dài lâu (!) bên nhau, bù lại những ngày xưa thân ái đã mất.
Ngày Xưa Chưa Xa
79
vhp.Hạ Vũ
Nàng cảm động rơm rớm nước mắt, làm anh không khỏi mềm như sên trước cảnh "nhi nữ thường tình" này. Anh cảm ơn Ông Trời vào cuối đời đã đền bù cho con đường tình duyên ba chìm bảy nổi chín cái lênh đênh của anh bằng một người vợ và cũng là người tình trong mộng bị Ông làm cho xa cách mấy chục năm trời. Anh phải đổ thừa Ông Trời để cho mình nhẹ tội. Hai tuần lễ ở Hawaii, anh và nàng sống thật hạnh phúc, một thứ hạnh phúc mật ngọt như ngày xưa đã từng mơ ước. Rồi, ngày vui nào cũng qua mau. Về lại tổ ấm, nàng đi làm, anh thấy ngày sao dài lê thê. Anh đã dùng thời giờ rảnh rổi dọn dẹp nhà cửa, lau bàn ghế, chợ búa, cơm nước, giặt giũ. Nếu ba má anh còn sống thấy thằng con "vai năm tấc rộng, thân mười thước cao, đường đường một đấng anh hào" của ông bà bây giờ như vậy, thế nào ông bà cũng đau lòng và mắng cho mấy mắng: "thằng chỉ lo hầu vợ"(!) Công việc của "nội tướng" này anh làm rất nhuần nhuyển vì hơn chục năm nay anh có nhiệm vụ "gà trống nuôi con và cháu." Tại vì "nhuần nhuyễn" nên anh dư thời giờ. Mấy chữ "Tại, Bị, Vì..." này thật báo
Ngày Xưa Chưa Xa
80
vhp.Hạ Vũ
hại! Anh lại xem TV rồi lên Net. Ngày trước có mấy đứa cháu nội ngoại để anh chuyện trò hoặc chở chúng đi chơi cũng đỡ buồn. Bây giờ ngồi bó gối một mình mới thấy nỗi cô đơn sao tàn khốc. Tối đến anh cho nàng xem phim tình cảm Đại Hàn lâm ly bi đát, vô cùng ướt át để hâm nóng tình yêu. Nàng tựa đầu vào vai anh mà xem làm anh khoái chí hát nho nhỏ: "vai anh em hãy tựa đầu..." nhưng... sao cuộc đời có lắm cái "nhưng" khó chịu! Chẳng bao lâu anh nghe tiếng ngáy nho nhỏ. Nàng say sưa giấc điệp. Nhè nhẹ đặt nàng nằm xuống, anh hôn lên đôi môi gợi cảm của nàng thì nghe nàng nhừa nhựa: - Để... em ngủ, ngày mai... em còn phải thức sớm... đi làm. Cuối tuần nghe anh... khò...ò...ò... Anh cụt hứng, ra sofa tiếp tục xem TV. Mấy ngày nàng đi làm, anh chỉ được nàng thưởng mấy nụ hôn khi thấy cơm canh nóng sốt dọn sẵn ra bàn. Anh nghĩ anh chỉ bị mấy cái bịnh "bá vơ"(!) của mấy người hơi hơi lớn tuổi, chứ đâu đã già, liệt chi đâu, anh còn phong độ lắm mà! Vậy mà nàng bắt anh chay tịnh theo thời khoá biểu! Cục mỡ kế bên cạnh mà bắt mèo nhịn. Nàng thật là chơi ác.
Ngày Xưa Chưa Xa
81
vhp.Hạ Vũ
Từ ngày vác mấy va-li quần áo "xuất giá tòng thê," anh bỏ rơi mấy thằng bạn thân vùng anh cư ngụ, anh cảm thấy thiếu thiếu một cái gì đó trong cuộc sống của người hưu trí như anh, nên anh đi kiếm mấy thằng bạn ăn không ngồi rồi như anh đang "họp hành" đâu đó ở khu định cư mới này để chuyện trò cho qua ngày đoạn tháng. Thế rồi bạn rủ bạn, đông vui, ngày của anh cũng ngắn lại. Cuối tuần nhóm của anh thường thay phiên nhau tổ chức ăn uống rồi tối đi vũ trường nhảy nhót coi như exercise cho dẻo chân. Anh dẫn nàng nhập bọn chung vui. Họp mặt ăn uống thì được, nhưng kéo nhau đi vũ trường thì nàng không vui. Những lần đầu nàng hết viện lý do nhức đầu, tới đau bụng, đau chân. Đau hoài cũng kỳ, nàng bèn đổi lý do, bảo không biết nhảy đầm, sợ người ta cười anh có con vợ cù lần. Anh dạy nàng nhảy, nàng miễn cưỡng học. Nàng tiếp thu chậm như rùa! Không biết nàng có cố ý câu giờ hay không. Anh là người nhảy nhót rất đẹp và còn dai sức nữa, còn nàng thì coi mòi ngược lại. Ngày xưa nàng là cô giáo thành ra trên trán nàng có khắc hai chữ "mô phạm." Thật giống như đôi đũa lệch!
Ngày Xưa Chưa Xa
82
vhp.Hạ Vũ
Lần này nàng thẳng thừng bảo; - Em có mối thù truyền kiếp với vũ trường, anh đừng bắt buộc em nhảy nhót. Em không đi và xin anh cũng đừng đi. Anh chiều em việc này có được không? - Vũ trường có gì xấu đâu mà em kỵ dữ vậy? Bạn bè chung nhóm mà mình xé lẻ cũng kỳ em à. Anh đâu có bắt buộc em. Anh chỉ khuyến khích em đi cho thoải mái, ở nhà hoài tù túng lắm. Nàng mở tròn mắt nhìn anh, chu mỏ, lên giọng hai chữ: "tù túng," rồi rơm rớm nước mắt. Nàng giận dỗi bỏ vào phòng, khoá cửa mặc cho anh giải thích gần gãy lưỡi. Anh phải nói dóc với mấy thằng bạn để cáo lỗi. Ngày xưa anh là một cấp chỉ huy, nói một là một, hai là hai. Bây giờ có nàng anh nói một phải hiểu là hai, có khi là ba. Thật mất uy tín! Anh cảm thấy bị khống chế và mất tự do. Ngày nào ở với con, anh muốn làm gì thì tuỳ ý. Cuối tuần chúng nó còn rủ anh đi nhảy nhót. Hôm nào anh khó ở, từ chối không đi, chúng nài nỉ anh cho bằng được. "Đi cho thoải mái, ở nhà tù túng quá!" Anh nghe đám con nói mãi câu này có thấy gì
Ngày Xưa Chưa Xa
83
vhp.Hạ Vũ
là khó chịu đâu. Vậy mà anh bị bắt lỗi câu đó. Đàn bà thật khó hiểu! Anh nhũ thầm: Nàng thấy anh chiều chuộng nên làm trận làm thượng đây. Anh qua ngủ ở phòng dành cho khách cho bỏ ghét, hết mè nheo. Lớn tuổi rồi mà còn làm nũng y như ngày xưa, không thay đổi! Tối nào anh cũng tắt đèn ra điều ngủ sớm xem nàng có đến bên cạnh thủ thỉ: "anh ơi, tay anh đâu cho em tựa đầu ru giấc ngủ..." Nhưng không, không hoàn toàn không! Nàng cũng thuộc loại đỏng đảnh đây, không cứng cựa với nàng thì suốt đời ta làm kẻ chiến bại, làm tên tù binh không bản án. Cuối tuần đó, Thứ Bảy, nàng ăn diện thật mướt mát, lả qua, lướt lại trước mặt, làm anh muốn giơ tay đầu hàng, xin làm tù binh trọn đời của nàng. Nhưng rồi, anh bừng tỉnh giấc mơ hoa, lập nghiêm, coi như không thấy, cứ dán mắt vào computer nhưng... không thấy chữ nào. Đóng kịch thật là khổ! Lỡ rồi, lỡ leo lưng Sư Tử Cái rồi thì cho lỡ luôn, xuống thì sẽ bị móng vuốt của Sư Tử Cái quào cho suốt đời, chịu sao thấu? Đang dán mắt vào computer thì anh nghe tiếng đóng cửa cái rầm. Ngó theo: nàng đang ra cửa. Anh đứng
Ngày Xưa Chưa Xa
84
vhp.Hạ Vũ
dậy toan chạy theo, thì thấy ở cửa có miếng note nàng dán: "Em đi shopping mua mấy món cần thiết. Anh ở nhà cứ ăn cơm trước." Anh lén đưa mắt qua cửa sổ nhìn ra ngoài. Nàng còn đang đứng lóng nhóng hình như đang chờ ai, đã thế còn len lén nhìn vào nhà xem anh có theo dõi không. Cơn giận đột nhiên trào lên. Cả tuần cô đơn rồi, bây giờ nàng lại bỏ ta cô đơn tiếp đi chơi với bạn, không biết bạn nam hay nữ đây! Anh vào thay quần áo định theo nàng làm kỳ đà cản mũi cho bỏ ghét. Lúc anh ra ngoài thì nàng đã đi mất rồi đành lên xe lái đi. Chạy lòng vòng một hồi anh bèn mua một chai rượu rồi đến nhà thằng bạn thân mà anh biết là đang tới phiên tổ chức họp "quân sự ba bên bốn phía" cho đến chiều tối đi vũ trường xong mới "bế mạc." Hôm nay, có một em ở lứa tuổi "bất hoặc" (khoảng bốn mươi tuổi) tên Lan trông thật mướt, hàng xóm của chủ nhân, từ Việt Nam mới định cư gần một năm nay, cũng qua tham dự cuộc vui dối già với bọn anh. Em chết chồng, đang tìm người "nâng check sửa bóp." Em mới qua nhưng đố ai biết em còn chân ướt chân ráo. Em hoà nhập với xã hội mới rất nhanh chóng từ tóc tai cho tới cách ăn mặc hấp dẫn như bọn trẻ chịu
Ngày Xưa Chưa Xa
85
vhp.Hạ Vũ
chơi bên Mỹ này. Em lại có những bước nhảy thật là bay bướm không thua gì bà vợ đã quy tiên của anh. Ôm em trong vòng tay dìu đi theo điệu nhạc, anh thấy em quyến rũ vô cùng, còn Con Dzợ Mới của anh sao cù lần quá đổi! Ra về mà anh còn say men rượu lẫn men tình. Người đẹp đã tình nguyện đưa anh về nhà vì sợ anh bị "DUI" (Say rượu lái xe). Em dìu anh vào tận sa-lông, nói vài câu với Dzợ Mới của anh rồi mới chịu ra về. Nàng Dzợ Mới lăng xăng pha nước chanh đường cho anh giả rượu, lấy khăn nhúng nưóc nóng lau mặt anh cho tỉnh táo, giúp anh thay quần áo, vào giường nằm. Anh thật cảm động chìm vảo giấc ngủ! Nửa đêm về sáng thức giấc quơ tay tìm nàng thì không thấy đâu. Anh khát nước lò dò đi lấy nước uống, bắt gặp nàng đang say sưa giấc điệp nơi phòng computer. Anh xúc động vì thương nàng thức khuya làm việc và ngủ quên, nên len lén ngồi kế bên. Nàng cựa mình, anh mừng rỡ khẻ lay nàng nhắc nhở về phòng ngủ. Nàng lè nhè: - Anh à, để em ngủ. Phòng nồng mùi rượu, em không chịu nổi.
Ngày Xưa Chưa Xa
86
vhp.Hạ Vũ
Nghe thế tự dưng ruột gan anh lộn tùng phèo. Cơn giận dậy sóng trong lòng anh. Anh bỏ về phòng dành cho khách. Sáng dậy, ngồi ăn sáng anh không thèm chuyện trò vui vẻ nữa. Nàng nói gì anh trả lời tiếng một. Chất "hào hoa" của anh bỗng dưng biến mất. Anh giận dỗi nói: - Từ giờ phòng của cô tôi trả cho cô, không dám đụng tới. Nàng đáp, giọng đều đều: - Anh muốn làm gì thì làm, miễn là không cảm thấy "tù túng" khi sống ở đây là được rồi. Nàng lại moi hai chữ lỡ lời của anh ra làm tình làm tội anh nữa đây. "Bắt khoan bắt nhặt từng lời" trong câu nói của người ta. Đúng là cô giáo dạy Việt Văn, chuyên môn xẻ nhỏ từng ý, từng từ! Anh nhủ thầm: Từ đây quyết không chung phòng với nàng nữa cho nàng biết tay. Ý nghĩ vừa thoát ra khỏi đầu, anh thấy ngay sự vô lý. Vậy anh lấy vợ để làm gì mà mỗi người một phòng, giống như hai kẻ "share" phòng vậy? Anh chua chát nghĩ mới có hai tháng mà ra nông nỗi như thế này sao? Nhìn nàng ngúng nguẩy quay lưng đi, anh ứa gan. Vậy là nàng
Ngày Xưa Chưa Xa
87
vhp.Hạ Vũ
vẫn chưa thấy lỗi của nàng! Tại sao ngày xưa anh chết mê chết mệt vì cái ngúng nguẩy này được nhỉ! Đúng là "nhỏ dại" mà! Vừa lúc đó cell phone của anh reo. Lan gọi hỏi thăm anh khoẻ chưa và rũ tối nay đi vũ trường nữa. Nàng “Dzợ” chậm bước, gióng tai nghe. Anh xuống giọng: - Anh vẫn bình thường. Để anh xem lại, sẽ trả lời sau… Sẽ cho biết quyết định trước vài ba tiếng đồng hồ. Cả ngày hôm đó nàng “Dzợ” của anh kín đáo theo dõi, nhưng anh đóng kịch "vờ" cho nàng thót tim để chừa tật ưa làm "cai tù." Anh ở tù 10 năm với VC trong nhà tù nhỏ và 7 năm trong nhà tù lớn, chán lắm rồi nên không muốn ở tù thêm nữa. Qua Mỹ anh đã tự do hơn mười năm nay, sao tự dưng nổi hứng "đeo gông" chi vậy! Bị theo dõi nhưng anh vẫn có cách qua mặt nàng như thường. Anh nhờ thằng bạn đến chở đi lấy xe còn bỏ ở nhà hắn về. Thế là anh thoải mái vọt, và đi vũ trường với người đẹp mới quen. Hôm nay người đẹp mặc chiếc áo thật khêu gợi, mới nhìn thôi đã thấy lòng rạo rực, lúc ôm nàng theo điệu
Ngày Xưa Chưa Xa
88
vhp.Hạ Vũ
nhạc thì còn biết gì chuyện thế gian! Anh ao ước phải chi người trong tay anh là “Con Dzợ Mới” của anh thì hạnh phúc biết bao! Nàng có thân hình không thua kém người đẹp này, dù rằng bây giờ nàng không còn "dáng em gầy gầy" như ngày xưa nữa, nhưng chính có da có thịt một chút xíu mới hấp dẫn. Bỏ nàng lén đi như thế này, anh có một chút ân hận trổi lên trong lòng. Anh dập tắt ngay: "Mình đâu có phản bội nàng. Đi exercise một chút thôi mà." Bỗng người đẹp khen: - Anh nhảy thật tuyệt vời. Anh truyền cho em một vài tuyệt chiêu nhé. Giọng Bắc Kỳ 54 của nàng nghe "trong như tiếng hạc bay qua" làm máu ga-lăng của anh nổi lên. Anh đáp không do dự: - Xin tuân lệnh. Đáp xong, anh nhận thấy câu nói của em và ngay cả của anh quen quen. Nhất thời anh chưa nhớ ra anh đã nghe câu này trong trường họp nào và ai là tác giả thì nàng thêm: - Anh thật tài hoa. Em nghĩ anh còn có một bộ óc mỹ thuật tuyệt vời nữa. Em mê nét đẹp của phòng khách
Ngày Xưa Chưa Xa
89
vhp.Hạ Vũ
nhà anh vô cùng. Màu sắc hài hoà, tươi mát, thật thoải mái khi ngồi trong đó. Anh nhớ lại phòng khách nhà anh (đúng ra là nhà “Dzợ”) chỉ có bộ sa -lông cũ, một bình hoa cây nhà lá vườn, trên tường treo bức tranh sơn mài "cây đa và mái trường làng" có dáng vẻ quê mùa đượm chút tình hoài hương, không có gì là xuất sắc cả. Anh nhận ra trong câu khen thiếu thành thật, anh "nổ" lốp bốp: - Cám ơn lời khen tặng. Ngày xưa anh có học qua mấy lớp ở trường Mỹ Thuật Gia Định. - Em thấy căn nhà của anh là biết chủ nhân thế nào rồi. Nhà anh tuy nhỏ nhưng rất xinh xắn. Chắc anh đã paid off ? Nghe tới đây, anh ừ hử cho qua vì biết nàng đang điều tra tài sản của anh. Anh nhủ thầm "em ơi anh đâu còn ở tuổi trẻ bốc đồng ngày xưa nữa mà u mê bị gái dụ." Nàng tiếp: - Anh rảnh rang cuối tuần. Thế ngày thường anh có rảnh không, dạy thêm em mấy điệu nhảy. Câu này anh cũng nghe quen quen. Anh trả lời: - Ngày thường anh bận lắm.
Ngày Xưa Chưa Xa
90
vhp.Hạ Vũ
- Bớt việc đi anh. Lớn tuổi rồi, làm giàu làm chi, lo hưởng thụ tuổi trời. Chắc anh lo business của anh. Giao cho con cái anh lo. Nàng điều tra nghề nghiệp của anh đây. Anh nhớ lại ngày xưa anh cũng được các em điều tra khéo léo chức vụ trong quân ngũ của anh, anh đáp: - Anh có cửa hàng "phụ tùng nhà bếp." Con cái anh đứa nào cũng có "business" riêng của chúng. Không ai thay thế anh được cả. Bây giờ anh đã nhớ ra các câu quen quen trên anh từng được nghe các em Mèo Móng Đỏ ở vũ trường ngày xưa nói với anh. Ngày xưa anh còn non tay ấn, bây giờ mấy chiêu thức này sao qua mặt được anh. Lúc đó nhiệm sở nàng ở xa đơn vị anh quá, không thể gặp nàng thường xuyên. Tối tối anh buồn buồn thường hay theo bạn bè nhảy nhót ruợu chè. Ông Trời dung rủi trong một vũ trường nọ, anh bị một em Mèo Móng Đỏ vồ trúng, không buông. Anh đành lỡ hẹn với nàng, và ôm mối ân hận mất mấy chục năm trời. Vũ trường cũng vì vậy trở thành kẻ thù của nàng một cách oan ức. Anh nhớ những gói quà ân tình 5 kí lô của cô giáo nghèo như nàng và những bức thư chữ nhoè nhoẹt gởi
Ngày Xưa Chưa Xa
91
vhp.Hạ Vũ
tới trại tù núi rừng ngoài Bắc cho anh. Tình yêu của nàng dành cho anh không mất. Nàng không hờn trách anh khi bội bạc nàng. Trong lúc anh ở tận đáy địa ngục, nàng đến với anh. Tấm lòng đó của nàng nặng ngàn cân. Trong tù anh vô cùng đau lòng, hối hận, và tự trách mình đã để mất nàng trong đời. Nhưng mà tiếc nuối cũng không thay đổi được tình huống. Anh đã tự an ủi kiếp sau dù phải lên non Hi-Mã-Lạp-Sơn hay xuống biển Thái Bình Dương, anh cũng phải tìm cho được nàng để kết duyên. Bây giờ Trời thương anh, thương nàng thì đúng hơn, cho anh tìm lại được nàng và nên duyên cầm sắt vào cuối đời ở kiếp này, vậy mà chỉ một vài ý kiến bất đồng nho nhỏ anh lại làm lớn chuyện thế này. Đáng lý anh phải thông cảm nỗi mệt nhọc, sự căng thẳng mà nàng gặp phải trong việc làm, và chia sẻ với nàng mới đúng, vì anh cũng đã từng nếm mùi làm việc bên Mỹ này rồi. Người vợ ân tình này, đáng lý anh nên "cắn cỏ ngậm vành," chứ sao lại cắn đắng như thế. Anh trách mình sao không thích nghi với cuộc sống của nàng mà bắt nàng theo cách sống của anh. Vì Mèo Móng Đỏ ở vũ trường, anh xa nàng mấy chục năm rồi, không lẽ bây giờ mới
Ngày Xưa Chưa Xa
92
vhp.Hạ Vũ
tái hồi Kim-Kiều chưa bao lâu mà lại tiếp tục xa nhau? Anh cáo lỗi với người đẹp: - Xin lỗi em. Hôm nay anh phải về sớm trông nom "Business Ông Táo" của anh. Nếu không, con Sư Tử Cái nhà anh cho anh làm homeless, thì tàn đời ăn nhờ ở đậu của anh. Số anh "thân cư thê" mà em. Không có vợ anh thì cuộc đời anh te tua thê thảm. Thế rồi anh ra về, vừa lúc người đẹp ra sàn nhảy với một người khác. Anh chuẩn bị lần này về tới nhà, câu đầu tiên của anh là lời hứa từ bỏ tật hay giận lẫy như con nít. Chắc "tại... bị" cụm từ "tình yêu mù quáng" phát huy tác dụng làm bộ óc anh lú lẫn, trái tim anh trở nên non nớt yếu đuối nên mới ra cớ sự. Khi bước vào nhà, anh thấy một thùng to tướng giàn máy Karaoke chưa khui đang nằm ngạo nghễ giữa phòng khách. Mắt anh còn đang trợn tròn, miệng đang ở hình dạng chữ O thì nàng đến bên anh cười tươi như hoa khoe: - Em chọn mãi mới được kiểu này vừa ý. Hôm qua em lóng nhóng đứng chờ anh để cùng đi chọn kiểu, mà anh "mê computer"(!) Lần này em sẽ học hát, học nhảy, quyết tâm làm một em Mèo Móng Đỏ mặt chai mày đá vồ anh thật chặt, không buông.
Ngày Xưa Chưa Xa
93
vhp.Hạ Vũ
Anh cảm động ôm siết nàng trong vòng tay và thủ thỉ: - Thân trai có đến “mười ba” bến nước, trong nhờ đục chịu. Cuối đời, anh may mắn gặp được bến trong. Xin nhận bến đậu này cho đến ngày đi đoàn tụ với ông bà. Cho anh cầm nhầm thơ của cụ Nguyễn Du để hứa với em: "Chút lòng "ngu muội" từ nay xin chừa." Nàng đáp giọng đặc sệt Nam Kỳ dễ thương hết biết: - Em cũng xin hứa “dzới” anh giống “dzậy”. Và rót vào tai anh câu hát du dương: "Đừng bỏ em, đừng bỏ em một mình. Trời lạnh quá, trời lạnh quá”… sao đành, hả anh?
Ngày Xưa Chưa Xa
94
vhp.Hạ Vũ
(Nữ sinh Gia Long bên cổng chùa Xá Lợi) (CA, Oct, 03-2010)
Ngày Xưa Chưa Xa
95
vhp.Hạ Vũ
"Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra." Ca dao Không biết lúc tôi còn nhỏ, cha tôi như thế nào nhưng từ khi tôi có chút trí khôn, tôi thấy cha mẹ tôi hơi khác với cha mẹ của mấy đứa bạn trong trường và trong xóm của tôi. Thường thường các bài văn thơ toàn ca tụng "nghiêm phụ, từ mẫu". Trong gia đình
Ngày Xưa Chưa Xa
96
vhp.Hạ Vũ
tôi, phải nói ngược lại: "từ phụ, nghiêm mẫu" mới đúng. Tôi có phúc hơn một số bạn bè của tôi có cha là chiến sĩ ở chỗ cha tôi là sĩ quan không quân, không phải đi hành quân xa nhà lâu ngày, nên chúng tôi gần gũi với ông hằng ngày. Ngày nào không lúc ra đi thì cũng lúc về nhà, anh em chúng tôi đều được cha tôi ôm hôn y như trong mấy phim Âu Mỹ mà tôi được xem. Rồi thì chúng tôi bá cổ, đu vai cha tôi. Ông nhấc từng đứa lên, ôm xoay vòng vòng. Những biểu lộ tình cảm công khai và ồn ào kiểu này hiếm thấy trong xã hội Việt Nam thời bấy giờ. Chiều về, lần nào ông cũng có kẹo hay bánh trái cho chúng tôi. Mẹ tôi thì hay rên rỉ: "Anh ơi, đừng để chúng nó lờn mặt, khó dạy dỗ lắm." Lần nào cha tôi cũng chỉ có một câu: "Anh biết rồi. Anh sẽ chừng mực mà." Sau đó thì ông nháy mắt với chúng tôi, và cha con tôi tạm thời tan hàng. Từ khi tôi vào lớp một, cha tôi là người thầy dạy vỡ lòng cho tôi tập đọc, tập viết. Ông đã viết nhiều trang chữ a, b, c... bằng bút chì cho tôi đồ lên để tập viết, từ ngày này qua ngày khác cho đến khi tôi có thể viết một mình. Bởi vậy cho nên nét chữ của tôi hao hao giống chữ của cha tôi. Những khi cha tôi trực đêm ở phi đoàn thì tôi phải học với mẹ. Tôi không thích học với mẹ lắm vì mẹ tôi rất nghiêm khắc với chúng tôi, nhưng là một cô giáo vui vẻ, dễ mến, dễ thương ở trường. Sau này lớn lên tôi mới biết sở dĩ mẹ tôi nghiêm khắc với chúng tôi là vì cha tôi quá dễ dãi. Mẹ tôi phải đóng vai "nghiêm mẫu" để kềm bớt
Ngày Xưa Chưa Xa
97
vhp.Hạ Vũ
chúng tôi, không cho đi quá đà. Chưa bao giờ cha tôi la mắng hay phết vào mông anh em chúng tôi cả. Những lúc chúng tôi bị mẹ phạt hay bị nghe "giảng luân lý", cha tôi thường lánh mặt, ra ngoài sân len lén nhìn vào. Chờ chúng tôi thi hành hình phạt được một lúc, cha tôi vào bắt chúng tôi xin lỗi mẹ. Lần nào cũng vậy, cha nói nhỏ vơi mẹ một câu là mẹ tôi đành "tha Tào."* Buổi tối, sau khi học bài xong là cha kể chuyện đời xưa hoặc những chuyện vui của các chú, các bác trong phi đòan cho chúng tôi nghe. Chưa bao giờ cha kể những chuyện buồn, thương, chết chóc mà cha đối diện hằng ngày cho chúng tôi biết. Sau này lớn lên, tôi mới hiểu được rằng: vì sinh mạng của cha treo đầu sợi tóc, nên cha lúc nào cũng giấu kỹ trong lòng chuyện buồn, chuyện chết chóc, chuyện lo âu... mà sống trọn vui với vợ con. Câu mà cha thường bỏ nhỏ cho mẹ là: "Em ơi, cho anh sống vui vẻ với con và em được lúc nào hay lúc ấy." Một lần cha bị thương phải nằm Bệnh Viện Cộng Hòa. Mẹ tôi đã khóc sướt mướt trên đường đến thăm cha, làm chúng tôi cũng khóc theo. Khi thấy chúng tôi, cha đã cười lớn và nói: "Chỉ bị kiến cắn một phát thôi, làm gì mà mấy mẹ con khóc dữ vậy?" Mẹ tôi nắm lấy tay cha lặng lẽ rơi nước mắt. Cha tôi lại là người an ủi mẹ: - Mạng anh lớn lắm. Em đừng lo. Tử vi nói anh thọ đến 90 tuổi, giống ba của anh. Chúng tôi lại nhào lên giường, níu áo lôi tay, đòi ông về nhà với chúng tôi. Mẹ tôi phải ngăn cản chúng
Ngày Xưa Chưa Xa
98
vhp.Hạ Vũ
tôi sợ đụng đến vết thương của ông. Khi ra về chúng tôi làm trận làm thượng đòi ông về chung mới chịu. Cha lại hứa hẹn, chúng tôi mới chịu ra về. Cha nhìn theo chúng tôi, miệng cười nhưng mắt đỏ chạch. Chúng tôi sống hạnh phúc bên cha tôi như thế không được bao lâu. Vào Tháng Tư năm 1975, cha thường xuyên ở trong phi đoàn, ít về nhà. Mỗi lần về qua nhà, vẻ mặt ông vô cùng nghiêm trọng, và vắng đi nụ cười. Ông thường to nhỏ với mẹ. Cả hai đầy lo âu, sợ hãi. Hàng xóm chúng tôi có những người chộn rộn việc ra đi. Đi đâu, tôi không biết. Họ đi mà không mang theo của cải. Họ bỏ lại nhà cửa, những đồ vật có giá trị như Ti vi, tủ lạnh, bàn ghế... Có những đứa bạn cùng xóm với tôi, hôm trước còn đi học, đột nhiên sáng hôm sau vắng mặt, và không thấy chúng nó đi học nữa, nhà cửa đóng im ỉm. Mẹ tôi cũng thu dọn quần áo cả gia đình vào va-li, và ngóng chờ cha tôi về. Lần nào ông về, cũng nói ít câu với mẹ rồi tất bật ra đi. Rồi một ngày... cha tôi về nhà sớm hơn mọi hôm với dáng mỏi mệt. Cha không cười. Chúng tôi ôm lấy ông chờ đợi những nụ hôn như ngày nào, nhưng ông chỉ ôm chúng tôi và chảy nước mắt. Lần đầu tiên tôi thấy cha tôi khóc. Tôi, lúc đó 7 tuổi rồi, biết có chuyện quan trọng vô cùng nên ông mới buồn như vậy. Hai em tôi vẫn nũng nịu đòi ông bế và hôn như mọi ngày. Cha miễn cưỡng làm theo, chợt thấy tôi đứng lặng lẽ một góc nhìn, ông ôm lấy tôi giọng sũng nước mắt:
Ngày Xưa Chưa Xa
99
vhp.Hạ Vũ
- Cục Cưng của ba lớn rồi. Nếu một mai không có ba ở nhà với các con, con thay ba giúp đỡ mẹ và chăm sóc em, nghe con. - Ba đi đâu. Con không cho ba đi đâu hết. - Ừ, thì ba cố gắng ở bên các con. Thế rồi từ ngày đó trở đi, trông cha buồn và thiểu não, cha không vào phi đoàn nữa. Các chú, các bác đồng đội của cha thỉnh thoảng cũng ghé qua nhà. Người nào cũng mất đi dáng vẻ tươi vui ngày trước. Vào lớp học, tôi bắt đầu nghe những chữ lạ tai: "nguỵ quân, nguỵ quyền, Cách Mạng Xã Hội Chủ Nghĩa..." Thầy cô giáo của tôi ai cũng có vẻ mặt bơ phờ, dáng đi mỏi mệt. Sau đó không bao lâu, vào một buổi sáng trước khi tôi và đưá em kế đi học, cha tôi ôm lấy chúng tôi thật lâu và hôn anh em chúng tôi nhiều lần. Nước mắt cha thấm ướt áo chúng tôi. Cha tôi khóc. Lần thứ hai tôi thấy cha tôi khóc. Em tôi ngây thơ hỏi: - Ba, chúng con ngoan lắm, sao ba lại buồn? - Ba biết các con của ba ngoan lắm. Nghe lời mẹ và chăm học nghe các con. Mẹ sẽ cho điểm các con. Ai ngoan nhiều ba sẽ cho quà nhiều. Các em tôi nhao nhao: - Chiều nay con ăn cà-rem. - Con ăn chôm chôm. Tôi nhìn ông và rơm rớm nước mắt. Ông hỏi tôi: - Trưởng nam của ba, ăn gì? - Con không thích gì cả. Con chỉ muốn ba vui vẻ thôi. Ông nhoẻn miệng cười và nói:
Ngày Xưa Chưa Xa
100
vhp.Hạ Vũ
- Ờ... thì ba đang vui đây nè, vì ba có ba đứa con ngoan và học giỏi. Thế rồi... chúng tôi đến trường. Trưa hôm đó, anh em tôi đi học về, quà của chúng tôi cha đã để sẵn trong tủ lạnh. Chúng tôi chờ ông về để ăn. Chờ mãi đến chiều... đến tối cũng không thấy. Mẹ tôi nói gạt chúng tôi là cha phải trực ban đêm. Đêm về, tôi thấy mẹ không ngủ mà ngồi khóc. Lúc đó, tôi còn nhỏ nhưng cũng linh cảm chuyện gì quan trọng lắm đang xảy ra cho cha, cho gia đình tôi. Em gái út của tôi, khóc tỉ tê đòi cha về ngủ với nó. Tiếp theo cả nhà cùng khóc vì nhớ cha. Chắc cha tôi cũng khóc vì nhớ chúng tôi. Cha tôi đi một ngày, hai ngày, ba ngày... rồi một tháng, hai tháng, ba tháng... một năm, hai năm, ba năm... liên tục không về. Cả nhà chúng tôi buồn thảm vì thiếu cha. Chúng tôi không còn những tiếng cười dòn tan ngày trước nữa. Thỉnh thoảng chúng tôi cũng nhận được thư của cha. Mẹ nói cha ở xa lắm, không về được. Lúc đầu, tôi ngạc nhiên vì có lần cha nói, máy bay của ông có thể bay tới bất cứ nơi nào trong nước dù xa xôi cách mấy. Tôi thắc mắc sao lần này cha không lấy máy bay lái về với chúng tôi, nhưng tôi không dám hỏi mẹ, vì mẹ tôi đang buồn. Mỗi lần nhắc tới cha là mẹ khóc. Lớn lên một chút nữa, tôi biết cha tôi đang bị ở tù. Cha tôi hiền lành và vui vẻ lắm, tôi chưa thấy ông nặng lời với ai. Cha tôi phạm tội nặng lắm hay sao mà phải ở tù? Mẹ tôi vất vả kiếm sống. Đồ đạc trong nhà tôi lần lượt ra đi. Mỗi một món ra đi là mẹ khóc nhớ cha. Mẹ nhắc lại kỷ
Ngày Xưa Chưa Xa
101
vhp.Hạ Vũ
niệm của mẹ và cha gắn bó với những vật đó. Mẹ tôi dù là "nghiêm mẫu" đi nữa vẫn là đàn bà, và vẫn chảy nước mắt nhiều lần. Từ ngày vắng cha, mẹ tôi ít nghiêm khắc với chúng tôi. Khi mẹ viết thư cho cha, mẹ bắt chúng tôi cùng viết thư chung với mẹ. Thư của cha gởi về, cái nào cũng nói là cha khoẻ mạnh. Lần nào ông cũng nhắc nhở tôi là anh lớn trong nhà, phải giúp mẹ mọi việc lớn nhỏ, các em phải nghe lời mẹ và tôi. Cha khẳng định lúc nào cũng thương nhớ chúng tôi. Nhận được thư cha, cả nhà vui vẻ vô cùng, vì biết cha còn sống, tuy rằng sống xa chúng tôi muôn trùng. Nhưng đêm đó, mẹ tôi ôm lá thư vào giường để khóc lẻ loi một mình. Lớn thêm một chút nữa, tôi hiểu vì sao cha tôi ở tù và ở tù khổ sở như thế nào. Tư trang của mẹ tôi bán hết thì tới ti vi, tủ lạnh, tủ thờ, bàn, ghế... vĩnh biệt chúng tôi, mà cha thì vẫn biền biệt ở núi rừng Trung du Miền Bắc. Hè về, mẹ đi thăm nuôi cha, tôi phải ở nhà trông nom, cơm nước cho hai em, và mưu sinh với những tấm vé số. Trước nhà, mẹ tôi đặt một cái bàn để bán vé số. Tôi và đứa em kế thay phiên nhau bán phụ mẹ những lúc không ở trường. Tôi nhớ tới câu ca dao mà mẹ tôi đã từng hát ru cho em tôi ngủ khi còn bé mà đau xót và nhớ thương ông vô cùng: "Còn cha gót đỏ như son, Đến khi cha mất, gót con đen xì." Ngày xưa, có cha bên cạnh, tuy rằng cha phải đối diện với lằn tên mũi đạn hằng ngày, nhưng chúng tôi chưa từng thiếu ăn, thiếu mặc, đói khổ như thế này.
Ngày Xưa Chưa Xa
102
vhp.Hạ Vũ
Cơm tuy không cao lương mỹ vị nhưng đủ ăn mà còn có thịt cá ngon lành, áo quần chẳng những đủ mặc mà còn mặc đẹp. Không khí gia đình chúng tôi vui vẻ, đầm ấm. Chúng tôi sống hạnh phúc bên nhau. Bây giờ chỉ còn một mình mẹ bên cạnh, tôi cảm thấy hụt hẫng. Bốn mẹ con tôi thiếu đi một điểm tựa vững chắc trong đời. Có nhiều lúc tôi thấy cần vô cùng một người cha bên cạnh để được tâm sự. Nhìn những đứa trẻ khác có cha bên mình tôi thèm thuồng vô hạn. Mười năm trôi qua... Mười năm bị đày ải trong lao tù, cha tôi được ra về với thân xác còm cõi, gầy đét, đen đúa, tay chân chai cứng. Ngày xưa, cha tôi đẹp trai và oai phong biết bao nhiêu. Cha là thần tượng của tôi. Đã có nhiều lần cha hỏi tôi: - Cục Cưng của ba, lớn lên làm nghề gì nào? - Con sẽ lái máy bay giống ba vậy. - Lúc đó, hết chiến tranh rồi. Kiếm nghề khác làm đi, con. - Không, con chỉ thích giống ba thôi. - Ừ, cũng được. Nhưng phải hơn cha mới là nhà có phúc. Bây giờ hết chiến tranh rồi, nhưng tôi không bao giờ được lái máy bay để bảo vệ vòm trời Tổ Quốc như cha tôi. Tôi đang ngồi bán vé số đây, không biết tuơng lai rồi ra sao. Trước viễn ảnh tôi bị gọi đi nghĩa vụ quân sự, và bị đưa đi Campuchia để xâm lăng nước láng giềng và bỏ thây nới xứ lạ, cha tôi tìm cách đưa tôi cùng vượt biên với ông. Cha tôi có người
Ngày Xưa Chưa Xa
103
vhp.Hạ Vũ
cùng quê cần người biết xem hải đồ và định tọa độ, nên cho cha tôi đi miễn phí. Cha tôi đã nài nĩ chủ ghe thêm tôi và em trai kế đi cùng. Nhiều lần nằm bờ, núp bụi, lội sình, lội sông, ém bãi... thất bại hoàn thất bại, lại thêm các trại tị nạn đóng cửa, cha tôi đành bỏ cuộc, lo đi theo diện H.O. Trong thời gian chờ đợi, cha lo chuyện kiếm sống, bắt anh em tôi lo việc học hành, bỏ bán vé số. Nhìn dáng cha ốm yếu, gầy còm đạp chiếc xe cũ kỹ "chạy sô" dạy Anh Văn tại các tư gia, tôi thật muốn bỏ học để cùng cha mẹ lo cho gia đình. Cha nhịn ăn, nhịn mặc gom góp tiền "cúng" cho bọn chính quyền điạ phương để hoãn nghĩa vụ quân sự cho tôi, tôi vô cùng chua xót. Có những buổi tối về tới nhà, cha uể oải, ngồi vào bàn cơm đạm bạc, tôi đau lòng. Đã vậy cha còn dạy thêm cho anh em chúng tôi Anh văn. Tuy thế, tôi chưa thấy cha tôi lớn tiếng hay nặng lời với ai, lúc nào ông cũng ăn nói hoà nhã, vui vẻ với mọi người. Rồi cũng tới những ngày chúng tôi sắp rời bỏ quê hương xóm làng, bỏ người thân và bạn bè để đi Mỹ. Tinh thần chúng tôi phấn chấn, tuy nhiên mặt mày cha mẹ tôi hiện vẻ u sầu. Quê hương này cha tôi đã từng đổ máu để bảo vệ mà đành phải bỏ lại ra đi. Còn ông bà nội tôi nữa. Ông bà tôi già lắm rồi, bỏ lại ông bà cũng là một quyết định đau lòng của cha tôi. Tôi biết cha tôi đã chọn tương lai của chúng tôi mà đành đoạn bỏ lại quê hương và cha mẹ. Cả tháng trước khi đi, cha tôi nhiều lần ngồi hằng giờ và nhắc kỷ niệm ngày cha còn bé với ông bà nội. Cha tôi là
Ngày Xưa Chưa Xa
104
vhp.Hạ Vũ
người vui vẻ lạc quan là vậy mà ngày ra phi trường Tân Sơn Nhất, tôi thấy mắt cha tôi đỏ hoe. Ở nước người, cha là cột trụ của gia đình. Lúc đầu, ông làm hai việc một lúc: một toàn thời gian ở một xưởng điện tử và một bán thời gian làm vệ sinh cho một clinic cuối tuần, để cho chúng tôi vào trường học. Mẹ tôi lãnh hàng may gia công. Tôi thương cha vô cùng vì một phần ông mỏi mệt và không có ngày nghỉ ngơi, một phần vì ngày xưa ông là một cấp chỉ huy của Phi Đoàn, bây giờ làm nhân viên vệ sinh! Nhưng, lúc nào cha cũng vui vẻ, không có mặc cảm tự ti. Ông khích lệ chúng tôi bằng cách hô hào "cha con ta thi đua để cùng nhau đứng vững vàng trên đôi chân của mình ở xã hội mới này." Ông thường bảo chúng tôi: "Không có nghề hèn, chỉ có người hèn. Mình không ăn trộm ăn cắp, mình không bán nước, hại dân, đục khoét của chung... thì không có gì phải xấu hổ hết. Lương tâm là ông tòa công minh nhất." Mỗi khi tôi gặp khó khăn, trở ngại trong việc học việc làm, ông là hướng đạo viên dẫn đường chỉ lối cho tôi vượt qua, là cổ động viên khích lệ cho tôi vươn lên. Ngay những ngày tháng vừa đặt chân trên nước Mỹ, anh em chúng tôi được nhà trường và xã hội Mỹ giang rộng tay đón nhận, đùm bọc. Chúng tôi vừa học vừa làm để đỡ đần phần nào cho cha mẹ. Chả bù ngày xưa ở VN, cha con tôi muốn tìm một việc làm mà không ai mướn. Mẹ tôi bị bắt buộc thôi dạy học khi nộp đơn đi nước ngoài vì "ôm chân đế quốc, tư tưởng không vững vàng, không thể dạy học trò yêu
Ngày Xưa Chưa Xa
105
vhp.Hạ Vũ
nước yêu Xã Hội Chủ Nghĩa được." Còn mấy anh em tôi bị bà hiệu trưởng Bắc Kỳ 75 buộc thầy cô chủ nhiệm của chúng tôi đánh giá đạo đức trong học bạ từ hạng tốt xuống trung bình vì "tội" theo cha mẹ "ôm chân đế quốc." Khi qua Mỹ, tôi vào ngay Đại Học Cộng Đồng và được hưởng chương trình giúp đỡ cho sinh viên thuộc gia đình có lợi tức thấp là Financial Aid và Work Study. Hai em tôi vào trung học. Anh em chúng tôi quyết tâm vượt lên trong xã hội mới này nên nỗ lực, chuyên cần học hành. Ngay cuối năm học đầu tiên, hai em chúng tôi nhận được những lời khen ngợi không ngớt của thầy cô giáo. Có một câu nhận xét và phê bình của người thầy Mỹ về đứa em học lớp 12 làm chúng tôi nhớ đời. Đó là câu: "Em... tiến bộ vượt bực. Gương học tập này đáng để cho cả chính tôi noi theo." Thầy noi gương trò, nếu trò làm tốt, nếu trò là gương sáng! Một nhận xét phê phán bình đẳng, trung thực, không bị chi phối bởi chính trị, bởi lý lịch, bởi cha mẹ làm, con bị ảnh hưởng lây như ở trường học XHCN VN. Chả trách đất nước người tiến bộ như thế mà ta tuột hậu là vậy. Dần dà cuộc sống của gia đình tôi được ổn định. Cha tôi tìm được một việc khá hơn. Cha khích lệ mẹ đi học lấy bằng cô giáo nhà trẻ. Có thì giờ rỗi rãnh, cha tôi tìm gặp lại bạn bè cũ, và tham gia các công việc trong Cộng Đồng như gây quỹ giúp trẻ mồ côi, thương binh VNCH còn đau khổ ở trong nước, tham gia những cuộc biểu tình đòi hỏi tự do, nhân quyền, toàn vẹn lãnh thổ cho Việt Nam. Cha tôi ở bên này bờ Thái Bình Dương mà trái tim ông để
Ngày Xưa Chưa Xa
106
vhp.Hạ Vũ
lại bên kia bờ. Vào những ngày lễ hội, cha thường dẫn anh em chúng tôi cùng tham dự. Cha tôi mong muốn chúng dù tôi ở quê người vẫn không quên nguồn cội và ao ước một ngày nào đó, khi cha không còn bên cạnh, chúng tôi sẽ tiếp tục công việc dang dở của thế hệ ông. Ông thường nói với chúng tôi thế hệ của ông đã không làm tròn trách nhiệm và bổn phận với quốc gia dân tôc, đã để đất nước lọt vào tay Cộng Sản khiến dân tộc lầm than, mất những tự do căn bản của con người, đất nước tụt hậu, mất đất, mất biển mà hàng ngàn năm nay tổ tiên đã đổ xương máu để bảo vệ. Bây giờ gánh nặng nước non này để lại cho thế hệ cháu con. Thật là một gánh quá sức nặng! Bởi thế cho nên bây giờ còn hơi thở ngày nào thì ông còn phải trả nợ cho nước non dân tộc ngày đó theo khả năng của ông. Cha tôi đã phấn đấu, kiên cường trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Mỗi khi tôi gặp trắc trở trong đời, cha tôi là tấm gương để tôi noi theo, ngẩng cao đầu mà tiến bước. Bây giờ thì ông già yếu lắm rồi, đi phải có gậy chống, và đầu óc không còn minh mẫn nữa, nhưng cha tôi vẫn là tấm gương sáng để tôi noi theo, vẫn là cột trụ vững chắc cho tôi dựa. Ông là ngọn Thái Sơn của anh em chúng tôi. Nhân ngày Father's Day, tôi viết bài này để vinh danh cha tôi, người cha trọn đời sống vì đất nước, dân tộc, và gia đình, cũng để nói lên tình yêu thương vô vàn, lòng tôn kính không cùng của anh em chúng tôi đối với Cha Tôi. Father's Day 2010
Ngày Xưa Chưa Xa
107
vhp.Hạ Vũ
Miền Đất Ân Tình (Viết theo chuyện kể của Cam Tân An) Ngồi trên chiếc xe đò Sài Gòn - Rạch Giá chạy phom phom trên quốc lộ liên tỉnh Miền Tây, tôi đang đưa mặt ra cửa sổ để hứng gió mát trong lành của đồng quê và mùi hương ngọt ngào của cây lúa đang trổ đòng đòng, bỗng xe chạy chậm lại và ngừng hẳn. Cậu lơ xe la lớn: -Bà con ơi, đấp mô. Tôi ngơ ngác hỏi người bên cạnh: -Đấp mô là gì vậy? -"Mấy ổng" (chỉ Việt Cộng) ban đêm không chịu lo ngủ, ra đường gài chất nổ để phá làng phá xóm chơi cho vui đó mà. Phải chờ lính ta gỡ mìn, phá mô xong mới đi được. Sự hào hứng của tôi sụt giảm thình lình. Tôi nhớ cặp mắt lo lắng của ba má tôi khi tôi ra cửa. Bây giờ tôi mới thấy ông bà có lý khi không cho tôi đi nhận nhiệm sở này. Tôi là con lớn và là con gái duy nhất trong gia đình có bốn anh chị em. Khi nhận sự vụ lệnh bổ nhiệm tôi về trường Thạnh Hoà, quận Kiên Bình, tỉnh Kiên Giang, ba má tôi không cho tôi đi trình diện, bảo tôi phải xin đổi chỗ khác. Không đổi được thì ở nhà, kiếm việc khác làm. Lý do của ba má tôi là: Trường thì xa lắc xa lơ, đèo heo hút gió. Tôi lại không có thân nhân hay người quen biết để lo lắng giúp đỡ
Ngày Xưa Chưa Xa
108
vhp.Hạ Vũ
bước đầu. Ăn đâu, ngủ đâu vào những ngày mới đến? Con gái đâu có thể ăn bờ ngủ buội được. Vả lại thời buổi chiến tranh leo thang, đường sá thiếu an ninh, đi xa nguy hiễm lắm. Tôi đã cãi lại ba má tôi với lý do là tôi đã được đào tạo bởi một trường Sư Phạm để ra làm thầy cô giáo, và nghề nghiệp này tôi mơ ước từ ngày còn Trung Học. Tôi đã dùng hết lý lẽ này đến lý lẽ kia để thuyết phục ba má tôi. Không thành công, tôi giở trò: kể lể công "dùi mài kinh sử" mấy năm dài thức khuya dậy sớm vô cùng cực khổ, rồi "đổi tông" qua khóc lóc. Chán chê tôi chuyển qua kiểu khác: giận dỗi, không cười nói với ba má tôi, cuối cùng tôi chơi chiêu "tuyệt thực." Suốt hai tuần như vậy, ba má tôi thấy con gái cưng, mặt mày hốc hác, sụt cân, ông bà quýnh quáng đành chấp thuận. Sau đó tôi được ba má tôi sắm sửa hành trang như ngày con gái sắp lấy chồng xa xứ, và dặn dò đủ thứ. Ông bà nói điều gì tôi cũng làm đứa con ngoan, nhất nhất vâng vâng dạ dạ. Ngày lên đường mắt má tôi đẫm lệ, ba tôi thì ra vào lo lắng ra mặt. Bây giờ ngồi đây chờ lính Công Binh phá mô, tôi mới thấy thương ba má tôi. Trên đường đi, xe đò phải qua thêm hai cái mô nữa, cho nên đến tối tôi mới tới tỉnh lỵ Rạch Giá. Tôi vào khách sạn ngủ lại đêm, sáng hôm sau mới tiếp tục lên đường đến nhiệm sở. Từ tỉnh lỵ vào tới quận Kiên Bình không xa bao nhiêu, tôi những tuởng đường đi có xấu tệ thì cũng chỉ mất cao lắm là một tiếng đồng hồ thôi, cho nên tôi dự trù sẽ mướn nhà ở tỉnh lỵ để cứ "sáng vác ô đi tối vác
Ngày Xưa Chưa Xa
109
vhp.Hạ Vũ
về." Tỉnh lỵ dù sao cũng "văn minh" hơn và vui hơn quận lỵ. Nhưng bé cái lầm!!! Đường đi thì hết ổ gà, tới ổ vịt, có cả ổ voi nữa, có chỗ thì "gò đống kéo lên", lại thêm "các anh em ruột thịt" đấp mô, do đó trưa trờ trưa trật tôi mới tới nơi. Bù lại hai bên đường sông nước hữu tình, gió mát nước... đục phù sa, cây ăn trái nặng trĩu cành, là đà mặt đất mời gọi, thật quyến rũ. Đến bến, xuống xe, quan sát quận lỵ, tôi ngao ngán. Chao ôi! Bé tí xíu, đi chừng mười lăm hai chục phút là giáp vòng. Ngôi chợ thì hàng hoá lèo tèo, nhỏ hơn cái chợ chồm hổm của xóm tôi. Ngôi trường Thạnh Hòa của tôi cách đó khoảng 500 thước. Kiểu này tôi phải lội bộ thêm 500 thước nữa trên con đường lát đá xanh, không tráng nhựa, hứng một trận mưa đêm trước, bùn sình lênh láng! Eo ôi! Thế thì tội nghiệp đôi chân ngọc ngà của tôi lắm! Với tà áo dài tha thướt, chân mang guốc cao cả tấc, tay phải kéo theo cái rương gỗ đựng quần áo, làm sao tôi có thể "chân bước lê trên quảng đường đê đến bên lủy tre" của cổng trường cho được? Cái rương này là "gia tài quý báu" của tôi, vì có mấy cuốn sách "bửu bối" cho nghề dạy học của tôi, nên nó trở thành vật bất ly thân. Tôi không thể bỏ nó "bơ vơ" để tôi đi trình diện Hiệu Trưởng được. Cô gái "Sè gòng" về miền đất bùn phù sa!!! Thật không giống ai! Vài người địa phương nhìn tôi ái ngại. Tới lúc đó tôi chỉ muốn quay về, và ân hận đã không nghe lời ba má tôi. Tôi nhớ tới câu ca dao mà thầm khâm phục ông bà ta quá chừng chừng:
Ngày Xưa Chưa Xa
110
vhp.Hạ Vũ
"Cá không ăn muối cá ươn, Con cãi cha mẹ trăm đường con hư." Nhìn ngôi trường nhỏ bé, khiêm tốn, nằm gọn lỏn giữa ruộng lúa, tôi thất vọng. Trường Trung Học của tôi đó ư! Xa xa vài mái nhà tranh lụp xụp. Chỗ trọ của tôi đó ư! Vừa đói vừa mỏi mệt, vừa chán nản, tôi thả mình ngồi xuống cái rương đựng quần áo để bên vệ đường, nghĩ cách "tháo lui" mà không bẽ mặt với ba má tôi. Chợt có một cậu trai đi chân đất, vào tuổi học sinh trung học, trờ tới, lấm lét nhìn tôi ngập ngừng. Tôi giơ tay ngoắc em lại. Cậu rụt rè đến bên tôi, khoanh tay, cúi đầu: - Dạ thưa cô. Cô kêu con? - Em có thể giúp cô mang cái rương này đến trường để cô trình sự vụ lệnh cho Hiệu Trưởng được không? - Dạ thưa, cô muốn gặp ông Hiệu Trưởng? Vậy cô là cô giáo mới, xuống đây dạy trường này? - Phải. Em giúp cô nhé. - Dạ thưa cô, cái rương này đem đi cực lắm. Để con kêu vài đứa nữa tới khiêng cho cô và báo cho ông Hiệu Trưởng biết có cô giáo mới về trường. Cô chờ con một chút. - Đừng xưng con, xưng là em được rồi. Nhớ mang cho cô ly nước. Từ sáng tới giờ cô chưa có một giọt nước. Cám ơn em. - Dạ, cô chờ em. Em chạy mau lắm. Cậu chạy đi. Tôi nhìn theo xúc động. Cậu rất lễ phép, một điều "dạ thưa" hai điều "dạ thưa" đã gây ấn tượng tốt bước đầu cho tôi. Sự nhiệt tình của cậu tạo
Ngày Xưa Chưa Xa
111
vhp.Hạ Vũ
cho tôi một cảm giác gần gũi thân thiết, làm tôi quên đi ý muốn "thối lui" vừa nảy ra trong đầu. Cậu chạy đi một lúc, dẫn tới hai đứa nữa cũng đi chân đất, đứa mang bắp, đứa mang khoai, đứa mang ấm nước trà, khoanh tay, cúi đầu chào cô rồi mời tôi ăn. Ôi chao! Dễ thương quá những đứa trẻ chân đất Miền Nam thật thà đôn hậu! Ăn vừa xong thì ông Hiệu Trưởng được một học trò khác thông báo nên vội vã đến gặp tôi. Bấy giờ thay vì tôi trình diện ông thì ông hối hả "trình diện" tôi(!). Ông còn dẫn theo ba thầy giáo trẻ tuổi, độc thân tới nơi tiếp đón tôi. Một anh rất vui tính, một anh ăn nói hoạt bác, và anh chàng có cặp chân mày dấu ngã, ít nói nhưng hay "nhìn lén." Cả nhóm thầy trò hoan hỉ rước tôi tới nhà ông Hiệu Trưởng. Các ông giáo thì tình nguyện giúp đỡ tôi bất cứ chuyện gì, và bất cứ lúc nào nếu tôi cần. Ông Hiệu Trưởng là người địa phương có ngôi nhà rất rộng. Ông và gia đình vợ con ở căn giữa, còn hai bên là hai căn phòng rộng dành cho nam giáo sư xa nhà một phòng và nữ giáo sư một phòng. Sự tiếp đãi nồng hậu này làm tôi bỏ hẳn ý định "di tản chiến thuật." Tôi đến nơi này vừa đúng lúc ônggiáo- chân- mày- dấu- ngã nhận được hồ sơ hóan chuyển về Kontum, quê hương ông, nơi có bà mẹ già đang ngóng cổ chờ con. Hôm đó trời quang mây tạnh, vậy mà Thiên Lôi cũng chịu khó làm việc ngoài giờ, không tính công, giáng cho ông mấy "tiếng sét" làm ông hủy bỏ hoán chuyển, và xin nhận "nơi này làm quê hương." Riêng tôi, nhờ sự "ân cần giúp đỡ
Ngày Xưa Chưa Xa
112
vhp.Hạ Vũ
quá nhiệt tình" của chàng này mà bị ông Nguyệt Lão cột giây tơ màu hồng vào chân lúc nào không biết. Do đó cuối niên học tôi theo anh chàng "tẩm ngẩm tầm ngầm" có chân mày dấu ngã này "về dinh." Mấy năm sau chúng tôi mới cùng nhau về quê Kontum của chàng. Nơi đây tôi cũng nhận được sự tiếp đón nồng hậu của gia đình bên chồng và đồng bào, đồng nghiệp, lẫn môn sinh. Tôi ở quê hương chồng mới được vài năm, vừa "bén rể xanh cây" thì bị bứng ra khỏi vùng đất Phố Núi Tình Nồng này vào Tháng Tư Đen. Giờ đây nơi đất khách quê người tôi nhớ tha thiết tới mảnh đất Kiên Bình đậm đà tình cảm thật thà chất phác của người dân Miền Nam, và Phố Núi Kontum ấm áp tình người của miền Cao Nguyên. Ôi! Biết bao giờ tôi trở lại hai nơi này, để sống lại những ngày vui vẻ hạnh phúc với học trò, đồng nghiệp, và người dân như ngày xưa thân ái!!! Ôi! Nhớ sao là nhớ những Miền Đất Ân Tình của đất nước tôi!!!
Ngày Xưa Chưa Xa
113
vhp.Hạ Vũ
Nữ Cai Tù Dễ Thương Trung úy Không Quân Thành vuốt cho thẳng nếp áo quần để vào trình diện Ông Tướng nổi tiếng "mặt sắt đen xì" nhưng chịu chơi. Anh phân vân và hồi hộp không biết vì chuyện gì mà Ông Tướng kêu mình trình diện gấp, đến đổi bắt ông Phi Đoàn Trưởng của anh cắt đặt người khác bay thay thế anh, để anh trình diện tức khắc Ông Tướng. Trước khi đi, ông xếp Phi Đoàn Trưởng của anh hỏi đi hỏi lại anh có đụng chạm với ai không, và hẹn anh phải rất bình tĩnh, nói năng cẩn thận. Sau khi trình giấy tờ, anh được ông Thiếu Tá Chánh Văn Phòng của Ông Tướng đón vào. Anh hít nhẹ một hơi dài, rồi cố bình tĩnh đường hoàng bước vô. Ông Thiếu Tá đứng lại bên ngoài, còn một mình anh với Ông Tướng. Ông Tướng đang chờ anh. Trong khi anh chào thì ông quan sát anh kỹ lưỡng từ trên xuống dưới. Anh hơi khớp. Tuy rằng anh ăn mặc chỉnh tề đúng quân cách lắm rồi, nhưng mà vạch lá tìm sâu thì thế nào mà chẳng có con sâu bé tí tẹo vừa chui ra từ vỏ trứng. Anh nhìn lên bàn, chợt lạnh người. Trước mặt Ông Tướng là hồ sơ lý lịch cá nhân và quân vụ của anh bị gạch xanh đỏ khắp nơi. Chợt Ông Tướng hỏi: - Anh nhận xét tôi là người thế nào?
Ngày Xưa Chưa Xa
114
vhp.Hạ Vũ
Anh ú ớ. Nói thật mất lòng! Anh đánh bài "ầu ơ dzí dầu:" - Thưa Tướng, ông muốn tôi nói cái nhìn của thuộc cấp đối với cấp trên hay với cái nhìn của người dân đối với một tướng lãnh, hay... Anh định nói: "hay cái nhìn của một phụ nữ đối với một đấng mày râu," nhưng kịp ngậm miệng. Ông Tướng hỏi cho có hỏi, chứ không quan tâm tới câu trả lời. Ông không chờ anh dứt câu, hỏi tiếp: - Anh bao nhiêu tuổi, có vợ chưa? Thành nghĩ ông này thật lẩm cẩm. Hồ sơ mình nằm trước mặt, ông đã gạch xanh gạch đỏ đầy ra đó rồi mà còn hỏi, nhưng anh cũng nhã nhặn đáp: - Thưa Tướng, tôi 30 tuổi, chưa vợ. - Anh có người yêu chưa? Anh nghĩ: "Ông Tuớng này quá đáng, gọi mình trình diện gấp, bỏ quân vụ để hỏi mấy vụ này!" Anh nổi sùng, nhưng nhớ lời dặn của xếp nên dằn xuống. Chợt một ý nghĩ loé lên trong đầu anh: "Hay là ông chọn mình làm ứng viên em rể/ cháu rể... vì ông có người em gái/ cháu gái lỡ vác "ba lô ngược" với thằng cha căn chú kiết nào đó?" Để không bị "ép duyên," anh nói: - Thưa Tướng, tôi có người yêu rồi. - Người yêu của anh tên gì? Bao nhiêu tuổi? Còn đi học hay đi làm rồi? Nếu đi làm rồi thì làm nghề gì? Ở đâu? Anh quyết định nói thật, để ông khỏi "ép duyên" anh: - Người yêu của tôi tên Trần Hạ Vy, 25 tuổi, là cô giáo dạy Việt Văn ở trường trung học..., tỉnh ....
Ngày Xưa Chưa Xa
115
vhp.Hạ Vũ
- Còn người yêu thứ hai, thứ ba, thứ tư..., kể hết ra. - Thưa Tướng, không có ai nữa cả. - Thật hết? Vậy tại sao già rồi(!) mà chưa chịu lập gia đình? Anh nghĩ: "Ông này có lẽ "mát giây thần kinh!" Hỏi nhiều chuyện không dính dáng gì tới nhiệm vụ công tác của anh." Nhưng, anh cũng bình tĩnh đáp: - Thưa Tướng, vì tôi không muốn người tôi yêu thương goá bụa khi còn quá trẻ, và con tôi mồ côi cha khi còn quá nhỏ. Ông gật gật đầu, nói: - Anh ngồi xuống. Anh than thầm: "Sao ông tử tế bảo mình ngồi? Chắc ổng "chấm" mình, rồi sẽ bắt mình bỏ con "Đệ Nhất Đào Thương" của mình, và làm "tấm bình phong" che cho cái "ba lô đeo ngược" nhà ông đây." Anh dặn lòng quyết tâm không tuân lệnh. Đột nhiên ông lớn giọng nhưng ánh mắt có điều gì là lạ. - Anh có biết anh phạm một tội tày trời không? - Ơ... ơ...ơ... Thưa Tướng, tôi không biết. - Tôi đưa anh ra Tòa Án Quân Sự. Tội của anh có thể từ chung thân đến tử hình. Anh chọn cái nào? Nghe đến đây, anh nghĩ chắc chắn ông gài tội để "ép duyên." Văn phòng chỉ hai người. "Không ai làm nhân chứng cho cuộc "kỳ(cục) ngộ" này!" Anh than thầm nhưng cũng gắng bình tĩnh trả lời: - Thưa Tướng, tôi nghĩ tôi không có phạm tội gì cả. - Anh dám nói với tôi là anh không có tội? Anh mang tội cố ý giết người, biết không? Anh trả lời thẳng câu hỏi của tôi: Chọn bản án nào?
Ngày Xưa Chưa Xa
116
vhp.Hạ Vũ
- Con người ai không sợ chết... thưa Tướng. - Vậy anh chọn tù chung thân phải không? - Nếu tôi phạm trọng tội, bị toà án xử tù chung thân thì tôi đành phải chấp nhận vậy. Anh có biết bây giờ Hạ Vy ra sao không? Thành thất sắc, mặt không còn chút máu. Anh nghĩ ngay Hạ Vy có thể tự tử vì anh. Tuần rồi, nàng nhắc anh chuyện làm đám cưới, anh hẹn nàng chờ vài năm. Anh kêu Trời trong bụng: “Hạ Vy! Sao em dại dột vậy? Sao đành lòng chết trước bỏ anh vậy, Trời! Anh sẽ xin tòa bản án tử hình để theo em.” - Nếu vì anh nó chết, có phải là anh giết nó không? Anh lắp ba lắp bắp trả lời: - Phải... phải... tại tôi… trăm sự tại tôi. Tới đây thì ông cười ha hả, nói: - Toà án là tôi đây. Người giám sát anh thi hành án cũng là tôi. Tôi tuyên án: "Vì bị cáo thành thật và ăn năn nhận tội nên bổn toà khoan hồng giảm án còn 50 năm tù, cho đặc ân chọn "cai tù." Quả thật ông này chịu chơi như tin đồn mà! Ông nói kiểu này là chuyện đẹp đây. Anh nhẹ nhỏm người, và bắt đầu ởm ờ: - Vậy Tướng cho tôi chọn "cai tù" như ý tôi phải không? Ở tù 50 năm cũng hết đời tôi rồi. Tôi chỉ sợ tôi chưa thi hành hết bản án thì đã về đất. - Được. Tôi cho anh chọn "cai tù" nhưng trong vòng một tháng phải thi hành án. - Thưa Tướng, Hạ Vy bây giờ ra sao? -Anh còn hỏi? Nó đang chết lên chết xuống chứ sao? -Vì bịnh gì, thưa Tướng?
Ngày Xưa Chưa Xa
117
vhp.Hạ Vũ
-Anh khéo giả vờ, vì bệnh tương tư thất tình chứ còn bệnh gì nữa? Ông đứng dậy, vỗ vai anh , đổi giọng thân mật: - Hạ Vy là con của một người bạn thân. Vợ chồng tôi đã coi nó như con cháu trong nhà từ lúc nó chập chững biết đi. Anh lẩm bẩm: "Hạ Vy ơi! Em có biết ba của em hay mẹ của em là bạn thân (!) của Ông Tướng chịu chơi này? Sao em không cho anh biết, làm anh muốn rớt tim từ nãy giờ." Ông Tướng nói tiếp: - Nó dễ thương lắm, cũng tới tuổi chín chắn để lập gia đình rồi, có công ăn việc làm vững vàng, không là gánh nặng cho anh đâu. Nó nhờ tôi điều tra xem anh có người yêu nào khác không mà chưa chịu làm đám cưới, và nhờ tôi gởi cho anh hai câu này: "Đi đâu cho thiếp đi cùng, Đói no thiếp chịu, lạnh lùng thiếp “không." Anh đừng để lỡ làng đời nó. Anh làm nó khổ, tôi đì anh ngóc đầu không nổi. Được nữ "cai tù" khả ái này cũng tốt phước lắm đấy. Chúc anh được ở trong "nhà tù" êm ái hạnh phúc. Thế rồi, vì ông tướng "ép duyên" nên ông giúp đỡ anh sửa soạn căn phòng ngủ trong cư xá của anh thành "phòng tù" tử tế để đưa nàng về "dinh" làm "cai tù." Từ khi có nàng, anh có nhiều "cái được" đồng thời cũng có nhiều "cái mất" cùng lúc. Cái "được-mất" đầu tiên là bà tướng tặng cho bếp lò, nồi niêu xoong chảo, chén bát đũa muổng, mắm muối, tương chao, mỡ dầu..., khạp gạo đấy ắp. Ông Tướng cho thêm cái bàn phấn để nàng trang điểm, một tủ đứng để đựng quần áo của nàng, còn quần áo
Ngày Xưa Chưa Xa
118
vhp.Hạ Vũ
của anh cũng được ké một góc nhỏ trong tủ. Không sao! Quần áo anh chỉ vài bộ, đâu cần chiếm nhiều diện tích. Nàng cần nhiều quần áo để mỗi khi ra đường, anh mát mặt, nở mày vì có con "dzợ" ăn mặc đẹp. Căn phòng của anh bỗng nhiên như trở nên nhỏ hẹp. Ai đi mà thiếu cẩn thận có thể không đụng cạnh bàn thì cũng chạm cạnh tủ, bầm tay bầm chân. Tuy nhiên nó rất tươm tất và đầy đủ tiện nghi. Cái gì cũng có, gần như một tiêm tạp hóa nho nhỏ. Anh cần đường có đường, cần muối có muối, cần cà phê có cà phê. "Áo anh sứt chỉ đường tà," có ngay kim chỉ để cho nàng sử dụng. Bao nhiêu áo quần sứt chỉ, đứt nút anh bỏ một đống trong góc tủ được nàng lôi ra khâu lại hết cho anh, và giặt ủi thẳng thớm, xếp vào tủ ngăn nấp. Anh vô cùng sung sướng và hãnh diện vì mình hơn hẳn ông Hữu Loan, tác giả bài thơ Màu Tím Hoa Sim lừng danh cả nước. Anh không phải than thở thảm thiết như ông: "Vợ anh chết sớm, mẹ già chưa khâu." Mỗi lần "vá cho chồng tấm áo ngày xưa," nàng hay gọi anh đến ngồi bên cạnh để quan sát nàng may vá và "học lý thuyết" may. Nàng là cô giáo mà, nên mắc bệnh nghề nghiệp, thích dạy người, và có tật hay hỏi "hiểu chưa." Không sao, biết thêm một việc cũng tốt thôi, để phòng khi "hữu sự" mà vắng nàng thì biết cách "đối phó". (Xin mở ngoặc nói thêm, nhờ vậy mà sau này khi ngồi tù cãi tạo dài hạn, anh biết vá quần áo cho đỡ sexy khêu gợi.) Chiếc giường cá nhân của anh bây giờ thêm một người chia sẻ. Tuy chật một chút nhưng bù lại anh có
Ngày Xưa Chưa Xa
119
vhp.Hạ Vũ
"gối ôm mềm mại, ấm áp 37 độ C" cho... "dễ ngủ"(!) Từ hôm có nàng, anh trở thành một anh pilot thích làm ca sĩ. Đêm nào anh cũng hát bài Ngậm Ngùi, trong đó anh ưa hát đi hát lại hai câu: "Tay anh, em hãy tựa đầu, cho anh nghe nặng trái sầu rụng rơi." Số giờ ngủ bị giảm đáng kể vì không những anh không chỉ cảm nhận "trái sầu" rụng rơi mà còn lăn qua lăn lại trên tay anh làm tê cóng, nhưng anh không dám nhúc nhích sợ làm tan giấc mộng vàng của cô nàng "be bé xinh xinh." Dẫu sao anh cũng hơn hẳn anh chàng trong bài ca dao được Phạm Duy phổ nhạc: "Lấy chồng thì em cũng lấy, Nằm chung thì em chẳng nằm." Nhưng cái mất đáng kể là từ ngày nàng âu yếm tặng cho anh "cái còng" bằng vàng vào ngón tay áp út, mấy "em gái hậu phương" nhìn anh bằng nửa con mắt và xa lánh anh. Đại danh từ anh-em được một vài cô thay vào bằng đại danh từ chú-cháu. Từ khi có "nữ cai tù" khả ái này, ngày naò anh cũng được ăn cơm canh nóng sốt, thật ngon miệng! Bù lại, tháng nào nàng cũng ngọt ngào: "Anh ơi, đầu tháng rồi. Lãnh lương chưa, đưa em cất cho. Anh có tật bỏ bậy, xài bậy(!), phí đi." Thế là anh đều đặn nộp lương cho nàng để được nàng cho ăn cơm hằng ngày. Cơm nàng nấu thanh đạm, ăn tốt hơn "phở" nhiều, vì phở lắm cholesterol dễ bị heart attack (!) chết sớm. Sau vài tháng tạm nghỉ nhảy nhót, anh nhớ vũ trường. Một bữa đẹp trời, anh dụ dỗ:
Ngày Xưa Chưa Xa
120
vhp.Hạ Vũ
- Em ơi, anh dạy em vài điệu nhảy để đi vũ trường với anh cho vui. Ở nhà miết, phờ người ra, đâm khù khờ mất. - Đươc. "Lên non, thiếp cũng lên theo" huống chi là vũ trường! Thế là đêm đó anh cho mấy cái ghế và bàn "tạm trú" vài tiếng đồng hồ ngoài sân để anh dạy nàng học nhảy. Anh tưởng có thể dẫn nàng đi vũ trường ngay hôm sau nhưng không ngờ nàng là cô giáo "thông minh mà sao... chậm hiểu" quá, phải mất mấy tuần chân anh mới hết bị nàng giẫm cho bầm tím. Thấy tạm được, tuy dáng nhảy cũng còn cứng còng cứ như nhảy cò cò, anh dẫn nàng tới vũ trường. Được vài lần. Một hôm trong vũ trường, nàng được vài cậu choai choai tới "chào cô," và anh được lên chức "thầy." Thế là từ đó nàng không tới vũ trường nữa. Nhiều khi bạn bè rủ rê anh và nàng đi nhún nhảy cho dẻo chân ở club này club kía, nàng lắc đầu quầy quậy bảo anh cứ đi với anh em, khi thì "em bận chấm bài luận," khi thì "em mắc soạn bài dạy học," khi thì nàng nói thẳng: "Em sợ gặp học trò." Lần nào anh về cũng thấy nàng ngồi ngủ gục ở bàn, cạnh cửa sổ chờ anh. Sao mà thấy thương đứt ruột! Do đó, anh cũng tìm cách từ chối khéo léo với bạn bè và ở nhà "đánh cờ" với nàng. Tụi bạn đã không thông cảm thì chớ, lại gieo tiếng xấu cho anh. Tụi nó đặt cho anh biệt danh "Thành sợ dzợ". Ngoài nghề nghiệp chính thức "tài xế máy bay", anh kiêm luôn "tài xế xe ôm." Mỗi ngày hai cuốc xe,
Ngày Xưa Chưa Xa
121
vhp.Hạ Vũ
anh chở nàng đi và về từ trường tới "tổ uyên ương yêu quới" của mình. Nghề nghiệp phụ này, anh làm việc cũng rất nhiệt tình, phải nói là hơn nhiệt tình nhiều, vì anh được rửa mắt trước một rừng hoa muôn loài, muôn sắc, muôn hương. Cám ơn "dzợ cô giáo!" Nhờ nàng, anh được công khai đứng trước cổng trường trung học mà ngắm nghía, không phải e dè đứng ở gốc me, hay vờ vĩnh làm như vừa ở đâu đi ngang qua. Có điều anh lên chức "Thầy" hơi oan uổng, vì chỉ là chức "hàm" thôi. Anh vẫn thích các em nữ sinh trường này gọi bằng "anh" ngọt ngào hơn. Nàng là cô giáo mà lại sợ học trò! Anh nhớ lúc còn đi học, anh sợ thầy cô giáo một phép, còn nàng thì: "coi chừng học trò thấy, học trò cười kia kìa, em sợ gặp học trò..." làm anh cụt hứng nhiều phen khi muốn biểu lộ công khai tình yêu đối với nàng. Vào một ngày nắng... nóng bở hơi tai, nàng thỏ thẻ: - Anh ơi, bác sĩ bảo em đang mang "ba lô ngược." Em phải vô cùng cẩn thận trong thời gian mang thai, nhất là ba tháng đầu rất dễ bị mất em bé. Anh nghe tin mà mát cả ruột gan. Anh sắp được thăng chức nữa: chức "cha chính thức", không phải chức
Ngày Xưa Chưa Xa
122
vhp.Hạ Vũ
"cha hàm" (!). Anh âu yếm ôm nàng, thưởng một nụ hôn. - Oẹ...oẹ... oẹ... Anh trố mắt nhìn chưa kịp hỏi chuyện gì làm nàng khó ở thì nàng bảo: - Em không chịu được mùi thuốc lá. Thế là anh bỏ thuốc lá. Vài ngày sau nàng oẹ... oẹ... oẹ... "em không chịu được mùi rượu," anh lại bỏ rượu. Oẹ... oẹ... oe..., "em không chịu được mùi cá," anh phải vào bếp nấu món thịt. Oẹ...oẹ...oẹ "em không ăn cơm được," anh lại chạy mua phở hay hủ tiếu hay mì vịt tiềm cho nàng… Việc công lẫn việc tư làm anh phờ phạc cả người. Hết thì giờ để nhảy nhót đàn đúm với bạn bè! Lại thêm, vì sợ nàng ngồi cửa sổ trông đợi, lo lắng, buồn bã... rồi sanh ra thằng con mặt nhăn nhó như khỉ ăn ớt làm sao nó "cua gái," anh mất người thừa tự sao! Nếu là con gái thì hết hi vọng đoạt vương miện hoa hậu! Anh đành từ giã "nghiệp" nhảy nhót. Còn nữa, tối anh phải ngủ ghế bố vì "Ơ... anh ơi! Coi chừng đụng móp cái "ba lô" của em!" Chưa hết! Không lâu
Ngày Xưa Chưa Xa
123
vhp.Hạ Vũ
sao đó, đang ngồi đọc báo, nàng ôm đầu anh hôn vào trán một cái, rồi thủ thỉ: - Anh yêu ơi, em đau lưng quá! Ngồi lâu không được. Anh làm ơn, cộng sổ điểm, chia lấy trung bình, rồi sắp thứ hạng cho học trò lớp em hướng dẫn. Không mất nhiều thì giờ đâu. Anh hào hứng nhận lời: - Chuyện nhỏ! Ngày xưa anh là học trò giỏi toán mà. Yên chí! Anh làm một loáng là xong ngay. - Cám ơn anh yêu! Em biết anh là một người chồng tốtnhấttrênthếgian! - Anh quen lái máy bay thật, em đừng cho anh đi tàu bay giấy chứ. Nàng phụng phịu, làm mặt giận: - Con ơi, ba con muốn mẹ lúc nào cũng không vui để sanh con ra thành "Quỷ Kiến Sầu" khiến con tuyệt đường có "dzợ." Nàng đánh đòn tâm lý chiến, anh chịu thua. "Cái ba lô ngược" của nàng mỗi ngày một lớn thì nàng đau lưng và mỏi mệt càng nhiều. Anh lại làm ông Ba Tàu hành nghề đấm bóp. Thương nàng ốm yếu mà "mang vác" nặng nề nên khi nàng kêu gọi
Ngày Xưa Chưa Xa
124
vhp.Hạ Vũ
giúp đỡ chấm giùm môt xấp luận văn của học trò, anh nhận lời liền. Nhận lời rồi mới thấy khổ. Anh là dân Đại Học Khoa Học mà phải chấm văn! Anh phải vận dụng tất cả vốn liếng Văn Chương thời trung học, cộng thêm "tài năng văn thi sĩ mầm non" thời mới lớn của anh để làm "thầy" Việt Văn. Vừa chấm bài anh vừa tra tự điển để kiểm lại chính tả vì sợ nàng bị học trò khiếu nại: "Cô sửa... sai bài của em." Cặm cụi mãi rồi cũng xong được một xấp. Sau khi nàng "duyệt" lại kết quả công việc "phụ giáo" đã giao, thấy không tệ, nàng đưa thêm xấp khác, rồi xấp khác nữa... Tổng cộng 4 xấp. Từ đó, cứ mỗi hai tuần anh phải đọc, sửa chữa lỗi chính tả, chấm câu, hành văn, tứ văn... của khoảng 240 "tác phẩm" không phải là thư tình, truyện tình đầy ướt át lãng mạn mà là bình luận, giải thích... khô khốc. Mỗi "tác phẩm" từ 4 đến 8 trang giấy học trò. Từ đó, anh làm "phụ giáo" cho nàng mà không đòi hỏi thù lao. Anh không còn là "thầy hàm" nữa, mà "thầy thực thụ," tuy không có giấy tờ công nhận chính thức. Anh kiêm một lúc mấy công việc. Ngoài việc chính là "tài xế máy bay" có lương, anh còn kiêm "tài xế xe ôm", ông Ba Tàu đấm bóp, phụ giáo... gian, và nội trợ v.
Ngày Xưa Chưa Xa
125
vhp.Hạ Vũ
v... không lương. Hết giờ ở Phi Đoàn, anh lật đật về nhà làm những “jobs” không lương. Thì giờ rỗi rảnh để tán gẫu với bạn bè cũng "nói lời chia tay" với anh. Tiền lương của anh còn phải giao nộp đúng hạn cho "nữ cai tù" kiêm giám đốc "ngân hàng gia đình." Anh trở thành vô sản đúng nghĩa! Anh còn gì đâu, ngoài tấm thân xơ xác, tóc tai bù xù này! Không sao! Đội nón bay và mặc áo liền quần thì người nào cũng như người nấy. Trông ai cũng... đẹp trai và oai phong cả! Ôi! Thời oanh liệt của một anh chàng pilot hào hoa, phong nhã của anh nay còn đâu!" Nhờ cái "ba lô ngược" của nàng, anh được cấp cho một căn nhà trong khu gia cư dành cho Sĩ Quan có gia đình. Nhờ vậy, khi đưá con ra đời có chỗ để chơi đùa, không sợ u đầu mẻ trán. Đứa con đầu lòng là một Công Chúa xinh xinh, có cặp mắt long lanh, sắc sảo như mẹ. Kiểu này có khối thằng "chết chìm trong mắt em" đây. Anh lên chức cha thì phải có bổn phận và trách nhiệm của ngưòi cha. Thương nàng ốm yếu, lại phải làm việc kiếm sống, không được làm mệnh phụ phu nhân như một số phụ nữ may mắn khác, anh gánh lấy phần lớn việc gia đình. Từ ngày có thêm nàng
Ngày Xưa Chưa Xa
126
vhp.Hạ Vũ
Công Chúa bé nhỏ, ngoài những “jobs” chính và phụ kể trên, anh còn thêm “job” vú em: thay tã, giặt tã, pha sữa, cho con bú, dỗ con ngủ. Rồi, "đêm về nghe con khóc... điên... triền miên." Sáng, anh phải thức sớm giặt một thau tã dơ và quần áo xong mới được ăn sáng. Nhiều khi, anh phải nhịn đói vì không kịp giờ. Anh trở thành một anh chàng "bá nghệ," một người chồng lý tưởng! Hết được tán gẫu với bạn bè, không còn thì giờ lả lướt ở mấy cái club thì anh "Khi vui nước nước non non, Khi buồn lại giở bàn son quân ngà," cùng với nàng "quân thiếp trắng, quân chàng đen." Nhờ vậy anh có thêm hai Hoàng Tử nữa. Nhà anh trở nên đông vui, ồn ào như ngày hội. Khi về nhà, anh làm ngựa cho hết Công Chúa, tới Thái Tử, rồi Hoàng Tử cỡi. Hết đứa này đến đứa kia nắm tóc, bứt râu, níu áo, níu quần anh. Cha con anh lấy gối, chăn, mền chơi trò Quốc Gia đánh nhau với Việt Công. Mỗi lần như thế, anh thường nghe nàng rên rỉ: "Thượng bất chính, hạ tắc loạn!" Anh như thế này, con lớn thêm chút nữa thì làm sao dạy đây!" Cha con anh mặc kệ, để cho lời than của bà "cai tù" đi từ
Ngày Xưa Chưa Xa
127
vhp.Hạ Vũ
lỗ tai này sang lỗ tai khác rồi chạy rong ngoài đường. Anh biết nhược điểm của nàng là ưa ngọt. Tối đến anh cho nàng uống nước đường thì mọi việc xong ngay. "Ví phỏng đường đời bằng phẳng cả" thì chuyện "nàng cai tù" của anh có thể chấm dứt nơi đây. Nhưng... cuộc đời của anh không êm ả như mặt nước hồ thu. Ngày trước, lúc anh báo tin Ông Tướng "ép duyên" cho cha mẹ anh hay, thì mẹ anh có đi so tuổi đôi trẻ. Ông thầy bói ở xóm anh "phán" rằng nàng có số "vượng phu ích tử" nên cha mẹ anh tích cực cùng Ông Tướng "mặt sắt đen xì" của nàng hợp tác "ép" anh "đưa nàng về dinh." Nhờ số tốt của nàng, anh không chết sớm, tai qua nạn hỏi trong tích tắc, chỉ bị "muỗi cắn" hai lần thôi, và lên lon đều đều giữa hàng quân, không phải giữa "hai hàng nến trong." Sau ngày 30-4-1975, khi "anh em ruột thịt" miền Bắc vào, anh được ưu ái cho "đi học đại học" ở núi rừng Thượng Du rồi Trung Du "mát mẻ" Miền Bắc. Ngày anh ôm quần áo, từ giã cô giáo, giã từ chức "hàm thầy" để đi làm "xanh (xao) viên trường Đại Hộc Máu" được thành lập vội vàng ở Miền Bắc, anh
Ngày Xưa Chưa Xa
128
vhp.Hạ Vũ
"bước đi một bước, giây giây lại dừng." Thật là đau lòng xót dạ! Anh mang theo hình ảnh nàng "cai tù" của anh "vai em gầy guộc nhỏ," vác thêm một cái "ba lô" thứ tư, tay mặt nắm Thái Tử, tay trái nắm Hoàng Tử, còn Công Chúa đứng phía trước. Cả bốn người rưỡi nhìn theo bước anh đi làm cho ruột anh như đứt từng khúc từng đoạn. Hai vợ chồng hai đầu lương với ba đứa con mà gia đình anh sống chật vật. Bây giờ chỉ còn một đầu lương với bốn đứa con làm sao nàng xoay sở đây? Nàng đi dạy, bỏ con cho ai trông? Nàng "bể bầu" không có anh trông nom phụ giúp con cái thì nàng làm sao? Cơm nước cho đứa lớn, săn sóc đưá mới ra đời, rồi dạy học, soạn bài, chấm bài, cộng điểm..., còn chợ búa cơm nước nữa. Tưởng tượng đến đây anh không dám nghĩ thêm vì chỉ thấy trước mặt là màn đêm dày đặc. Càng nghĩ tới càng thương nàng đứt ruột nát gan! Nhớ lời Tổng Thống Thiệu: "Đừng nghe những gì Cộng Sản nói. Hãy nhìn kỹ những gì Cộng Sản làm," nhớ tới ông bác của thằng bạn thân Bắc Kỳ, bị kẹt lại Miền Bắc sau 1954 và bị đi tù "mút mùa Lệ Thủy," đến nay (1975) chưa về, chỉ vì có tí chút chức vụ trong chính quyền của Quốc Trưởng
Ngày Xưa Chưa Xa
129
vhp.Hạ Vũ
Bảo Đại, anh lạnh xương sống. Kiểu này anh đi không có ngày về, không phải một tháng như chúng thông báo đâu. Nếu nàng ôm cầm sang thuyền khác để có nơi nương tựa mà nuôi con, anh cũng cám ơn người đàn ông can đảm đó. Nhưng mà đâu có thằng nào khùng đút đầu vô "lãnh đạn" một cách lãng xẹt vậy. Không có thằng khùng thì... anh cầu nguyện "đừng đi du lịch âm cung sớm, bỏ anh và bỏ con, nghe em." Rồi một ngày... thân thể cao lớn, đẹp trai của anh và các đồng đội của anh trở thành những con khô cá lóc, nhà nước Cách Mạng XHCN "nhân đạo" nên có chính sách cho gia đình đi thăm nuôi. Các gia đình của những "xanh viên" Đại Hộc Máu này đã vỗ béo người thân của mình. Và "Nhà Nước ta" lấy đó làm thành tích rêu rao với thế giới sự nhân đạo khoan hồng của họ để "bọn phản động, và đế quốc" không lấy cớ lèm bèm, bêu rếu Cách Mạng nữa. Anh biết thân, biết phận, biết hòan cảnh gia đình mình nên không hi vọng nàng thăm nuôi anh. Nhưng mà... vào một ngày đẹp trời có nắng nóng, có mây bay, có chim trốn nắng trong lùm cây,
Ngày Xưa Chưa Xa
130
vhp.Hạ Vũ
anh nằm trong danh sách "trúng số": được gia đình thăm nuôi. Anh đứng lóng nhóng tìm nàng. Những người mẹ, người vợ đủ lứa tuổi tay xách, vai mang, lưng đèo lủ khủ bao bị, giỏ xách... lũ lượt kéo vào. Nàng khệ nệ mang vác, lệch bệch đi vào cuối cùng. Trứơc mắt anh là một nàng nông dân trong quần đen, áo bà ba màu đậm, không còn "áo nàng vàng anh về yêu hoa cúc, áo nàng xanh anh mến lá sân trường!" Vai em không phải "gầy guộc nhỏ," mà là vai em xương nhấp nhô lồi lõm. Em như một con cá sặc bị người ta làm khô, phơi mấy lứa nắng hết cả nước. Tay chân khẳng khiu, đen đúa, trán đẫm mồ hôi. Em, người "cai tù" khả ái của anh, từ ngày nàng bớt cái job cai tù, giao người khác đảm nhiệm, tưởng nhẹ đi một phần, ai ngờ... Bây giờ nàng trở thành người vợ thủy chung "trước sau như một" của anh. Thương quá là thương "con khô cá sặc" này! Anh ứa nước mắt, nghẹn lời, nhưng không dám khóc. Không phải anh sợ mấy con khỉ Trường Sơn lên làm người... ngợm, hách dịch la mắng, mà sợ nước mắt anh đeo đẳng nàng trên đường về nhà, và trở thành ác mộng cho nàng mỗi đêm.
Ngày Xưa Chưa Xa
131
vhp.Hạ Vũ
Với đồng lương "khiêm tốn" của nhà giáo, nàng bươn chải kiếm thêm tiền để nuôi con, nuôi chồng. Từ đó, mỗi khi hè về, nàng đi thăm nuôi anh. Trong năm, nàng bận dạy, con bận học thì mỗi tháng nàng gởi một gói quà 5 kí lô cứu đói cho anh. Anh nhớ tới Ông Tướng, chú của nàng (chú hay cha? Bấy giờ anh vẫn còn thắc mắc điều này). Anh chân thành cám ơn ông đã se duyên cho anh với một người vợ dễ thương, tình nghĩa thủy chung như thế. Vậy mà, ngày xưa đã có lần dại dột, anh than phiền với chú: "Cực quá chú ơi! Kiếp sau cháu thề không lấy vợ làm cô giáo nữa!" Ông chú đã cười cười an ủi anh: "Ráng đi cháu! Chú cũng không hơn cháu đâu. Bóng câu qua cửa sổ, 50 năm nhanh lắm!" Thời gian trôi qua... Rốt cuộc rồi anh cũng lãnh "bằng tốt nghiệp" Đại Hộc Máu, sau mười năm "học tập và lao động là vinh quang." Anh trở về nhà. Vừa bước tới cửa, chưa kịp gõ thì anh nghe giọng cô chị đang "lên lớp" người em: - Này, em lớn rồi, phải biết nên thân một chút, chăm chỉ học hành, sách vở áo quần phải ngăn nắp để làm gương cho hai đứa em. "Thượng bất chính, hạ tắc loạn" hiểu không?
Ngày Xưa Chưa Xa
132
vhp.Hạ Vũ
Câu nói quen thuộc này cả chục năm nay anh mới được nghe lại, nhưng không phải do nàng nói mà do "truyền nhân" của nàng. Anh giơ tay gõ cửa. Một cái đầu xuất hiện nơi của sổ nhìn ra. Ôi! Công Chúa bé nhỏ của anh! Bây giờ là một thiếu nữ tuy gầy guộc nhưng xinh đẹp, cặp mắt long lanh sáng rỡ không khác cặp mắt nàng "cai tù" của anh. Anh lẩm bẩm: -Em ơi, con khô cá sặc của anh, em đâu rồi? Con khô cá lóc về rồi đây! Con bé trả lời: - Thưa ông, ở đây không bán cá khô, chỉ có chè thôi, nhưng buổi chiều mới có. Anh biết con gái anh nhìn không ra cha. Ngày anh đi, con anh mới 6 tuổi, bây giờ đã là thiếu nữ 16 rồi. Anh bây giờ hom hem, gầy đét như con khô cá lóc, trông già trước tuổi nhiều làm sao nó nhận ra. Anh liền nói: - Ba về rồi đây. Công Chúa Lớn, Thái Tử, Hoàng Tử, Công Chúa Út của ba, mở cửa cho ba vào, mẹ các con đâu? Nghe gọi, thêm ba cái đầu xuất hiện nơi cửa sổ, ngó anh lăm lăm. Công Chúa Lớn dè dặt nhìn hình anh treo trên tuờng rồi nhìn anh, hỏi: - Ông nói ông là ba của cháu, có gì chứng minh?
Ngày Xưa Chưa Xa
133
vhp.Hạ Vũ
Anh chợt có ý nghĩ muốn thử xem các con anh được người mẹ cô giáo dạy dỗ như thế nào. Anh nói tên họ và tuổi tác từng đứa con thì được con bé trả lời: - Thưa ông, cả xóm này, ai cũng biết tên tuổi của chị em chúng cháu. Xin lỗi, cháu không dám cho nguời lạ vào nhà. Anh đưa giấy ra trại của anh, con bé cầm lên đọc, vẻ xúc động rõ rệt trên khuôn mặt nhưng nó xem tới xem lui rồi đưa cho mấy đứa em xem. Xong, trả lại anh. Hai đứa lớn đưa mắt nhìn nhau. Anh thấy đứa con gái khẽ lắc đầu. Đứa con trai lớn ra dấu đồng ý với chị. Con bé nhã nhặn nói: - Xin lỗi... bác (từ ông qua bác), bác chịu khó chờ một chút, mẹ con (từ cháu qua con) đi chợ sắp về rồi. Con không biết giấy của bác thật hay giả. Bác không giống như trong hình của ba con. Nói xong, nó chạy vào bếp mang một chén chè đầy ắp lòn ra cửa sổ đưa cho anh. Anh vô cùng cảm động. Người vợ cô giáo của anh dạy con vừa cẩn trọng, vừa ăn nói lễ phép, khôn ngoan. "Cám ơn em. Mười năm không có anh, em đã hoàn thành xuất sắc việc nuôi nấng và dạy dỗ các con. Anh mang món nợ ân tình này lớn lắm." Đang xúc động vì hạnh phúc này, nàng
Ngày Xưa Chưa Xa
134
vhp.Hạ Vũ
về tới, ôm lấy anh khóc vùi. Các con lật đật mở cửa, đứa nắm tay, đứa kéo áo, lôi vào nhà. Hạnh phúc đoàn viên thiết tưởng không cần thiết nói ra. Ngay chiều đó, anh có “job bưng bê" mặc dầu nàng và các con không cho. Nhằm nhò gì cái job nhẹ nhàng này so với “job học hành" ở đại học Made by Trung Ương Đảng CSVN. Sau thời gian ngắn được nàng và con tẩm bổ bằng chè bán ế, anh tìm được vài mối làm "gia sư" Anh Văn tại những gia đình có nhu cầu đi nước ngoài, cho nên cuộc sống cũng dần dần đỡ ra. Cám ơn nước Mỹ ngày xưa đã cho anh hai lần tu nghiệp nghề "tài xế máy bay" nên anh có một số vốn Anh văn kha khá để làm thầy thực thụ. Nhà anh bây giờ có thêm "cai tù con," truyền nhân chính thức của cai tù mẹ, nên các con anh đi vào nề nếp tốt. Anh làm đơn xin đi Mỹ, vì anh không muốn con anh đứa thì "Chị Út Tịch còn cái lai quần cũng đánh," đứa kia "Đêm nay Bác không ngủ" ( Bác đi tìm ai?), đứa nọ "Mẹ Suốt đưa đò" (đò ngang hay đò dọc?)... mà không thấy Bà Trưng, Bà Triệu, Hưng Đạo Vương, Vua Lê Lợi, Quang Trung Đại Đế... đâu cả. Với "Mảnh bằng tốt nghiệp Đại Hộc Máu," vài năm sau, gia đình anh đành vĩnh biệt "Thiên Đàng" hạ
Ngày Xưa Chưa Xa
135
vhp.Hạ Vũ
giới được xây dựng bởi những "đỉnh cao trí tuệ" của loài người, đi sang một nước Tư Bản đang "giẫy chết," để chết theo "Đế Quốc Mỹ" cho "dzui dzẻ" cuộc đời. Ở nơi đây anh mới thấy hết khả năng ẩn tàng của hai nàng cai tù lớn, nhỏ nhà anh. Nàng lớn lãnh hàng may gia công, một ngày làm việc từ 15 đến 20 tiếng đồng hồ. Nàng nhỏ vừa đi học, vừa quán xuyến việc lớn việc nhỏ trong nhà, vừa chăn dắt mấy đứa em. Anh lại nghe thường xuyên câu danh ngôn "thượng bất chính, hạ tắc loạn" nhưng giờ đây xuất phát từ cô Công Chúa Lớn. Phu quân của một người đồng nghiệp may gia công với nàng cho anh cộng tác cắt cỏ thuê. Nói cộng tác cho oai một chút, chứ thật ra làm công cho anh ta. Được vài tuần. Một buổi sáng đẹp trời, anh đến cắt cỏ cho căn nhà đẹp mà chủ nhân là một phụ nữ goá chồng, thường vắng nhà luôn. Người chủ thầu cắt cỏ bảo anh phải gỏ cửa để lấy cái check mà mấy tuần qua rồi chủ nhân chưa đưa. Một mệnh phụ đẩy đà mở cửa. Anh khựng lại, chủ nhân cũng khựng lại. Thôi chết anh rồi! Đây là một "em gái hậu phương" mà anh phải chạy trốn khi bị Ông Tướng "ép duyên." Em, nay tuy có tuổi nhưng cũng còn mượt mà lắm, con mắt lá răm còn tình tứ vô
Ngày Xưa Chưa Xa
136
vhp.Hạ Vũ
cùng... Nàng mời anh vào nhà, rót cho anh một ly đầy rượu Martel, thứ rượu ngày xưa anh khoái khẩu. Nhưng anh vội từ chối vì... phải lái xe. Nàng bảo: - Anh ở lại đây, chờ tan rượu hãy về. - Cám ơn em, cho anh về. Anh còn phải cắt cỏ (xin độc giả hiểu nghĩa đen) nhiều nhà lắm. Hôm nào rảnh, anh sẽ ở lại chơi lâu hơn. - Anh cho em xin số phone. - Em ơi, tha cho anh. Con "sư tử" nhà anh bắt phone thì xé xác anh chết mất. Thật ra, không phải anh sợ "sư tử già" xé xác, mà anh sợ "sư tử con" với câu danh ngôn chân truyền "thượng bất chính, hạ tắc loạn." Về nhà, anh "thật thà khai báo" với hai nữ "cai tù." Anh bị buộc thôi việc, ở nhà, phụ cắt chỉ với nàng, không phải "xe chỉ... ố mấy kim... luồn kim." Mắt anh lèm nhèm lắm rồi, luồn kim sao được nữa! Sau đó, anh xin được job coi kho trong hệ thống Costco. Nhờ siêng năng và có trình độ lẫn kinh nghiệm điều hành, dần dà anh được thăng chức Manager. Cuộc sống dần dần ổn định và thoải mái. Miểng đạn còn sót lại trong thân thể làm anh đau
Ngày Xưa Chưa Xa
137
vhp.Hạ Vũ
nhức muốn chết khi "gió mùa đông tới" cũng được "chế độ đang giẫy chết" cứu anh sống. Mấy đứa con của anh dưới tay "quản lý" của Công Chúa Chị đều học hành tử tế. Nhờ xã hội "Tư Bản đang giẫy chết" cho các con anh nhiều cơ hội tốt nên các con anh thành đạt, có cuộc sống vững vàng. Hai "Công Chúa" được mẹ truyền cho chức "cai tù" đi nhận "nhiệm sở mới." Thái tử và Hoàng tử nối gót cha vào "nhà tù mới." Bây giờ chỉ còn mình anh ngày nào cũng đụng mặt "cai tù" già. Càng già "cai tù" càng khó tính, càng khe khắt. Mỗi lần anh nói đùa như những ngày xưa thân ái thì nàng chận lại: "Ăn nói cẩn thận "hoạ tòng khẩu xuất" đó, mình à." Nàng dùng chữ "mình" của người Miền Nam, nghe sao ngọt ngào chi lạ! Nàng bắt anh kiêng hết thức này, đến món kia vì sợ "bệnh tòng khẩu nhập." Nàng giảng giải cho anh: "Bệnh nhập không chỉ vì đưa vào miệng thực phẩm thiếu vệ sinh, thức ăn mất quân bình dinh dưỡng, hay không có gì đưa vào miệng như những ngày "mài miệt" trong Đại Hộc Máu, mà bệnh còn nhập theo thức ăn thừa mứa nữa. Hiểu chưa, mình?" Ôi! Lại bệnh nghề nghiệp: "Lên lớp" và "hiểu chưa!" Nhưng chữ "mình" ngọt như mía lùi, làm sao giận nàng cho được! Mỗi lần nàng tìm được phương thuốc "thần kỳ" nào trên internet là anh được làm "người thí nghiệm" ngay. Nàng lập luận: "Không bổ bề ngang thì cũng bổ bề dọc, không ích lợi cái này thì cũng ích lợi cái kia." Cũng không thể giận được trước tấm lòng "ưu ái" của
Ngày Xưa Chưa Xa
138
vhp.Hạ Vũ
nàng dành cho anh! Anh "tự nguyện" bị bắt buộc làm theo nàng. Vợ chồng anh được các con tặng mỗi người một laptop. Ngồi trước laptop, anh nhớ lại những ngày ngồi trước nồi chè ở Thiên Đàng XHCN quạt lửa phành phạch, nóng rát chảy mồ hôi mà thương cảm cho những người bất hạnh còn ở lại "Thiên Đường." Anh cám ơn nước Mỹ đã đem đến cho vợ chồng anh điều kiện để tiếp cận nền khoa học kỹ thuật hiện đại của nhân loại. Nhờ đó, anh liên lạc thường xuyên đồng đội của mình trên toàn thế giới. Nàng cũng vậy, liên lạc, "chit chat" với đồng nghiệp và học trò cũ, cho nên sau này, thời gian bị kềm kẹp của anh cũng ít lại. Hôm kỷ niệm 50 năm hoàn thành xuất sắc "nhiệm vụ cai tù và tù nhân," con cháu quây quần tụ hợp đông vui. Anh chợt nhớ tới chú Thiếu Tướng, anh thắp cho chú một nén nhang và khấn:
Ngày Xưa Chưa Xa
139
vhp.Hạ Vũ
-Thi hành án lệnh của chú năm mươi năm rồi, sao cháu chưa được "mãn án tù?" Trên thinh không, anh nghe tiếng Ông Tướng văng vẳng: - Xin lỗi cháu. Chú tính sai bản án vì chú không biết có ngày cháu sống ở nước Tư Bản Mỹ. Thôi rán chịu đựng bị "bóc lột" của bọn Tư Bản và bị "kềm kẹp" của nữ "cai tù" nhà cháu thêm một thời gian nữa, cháu nhé!!! - Xin chú trả lời cháu một thắc mắc kéo dài nửa thế kỷ: "Hạ Vy là cháu của chú hay là con?"
Ngày Xưa Chưa Xa
140
vhp.Hạ Vũ
- Này! Hỏi vớ vẩn! Bộ nhà ngươi muốn ta bị... bầm mình hay sao???
Ngày Xưa Chưa Xa
141
vhp.Hạ Vũ
Duyên Xưa Thắm Lại "Có phải duyên xưa thì thắm lại" Hồ Xuân Hương Đang xem hình đám cưới của con trai thì tiếng điện thoại reng, tôi tạm dừng, bắt phôn. Bên kia đầu giây: - Chào bà, bà có phải là cô giáo Hân Viên, ngày xưa dạy ở trường... không? Em là Tửng, học trò cũ của cô đây. Cô khoẻ không, cô? - Trời ơi, anh! Sao bây giờ anh mới liên lạc với em? Anh tưởng em không nhận ra giọng nói của anh sao mà đóng kịch làm học trò của em? - Em có biết anh tìm em mười mấy năm rồi không, bao nhiêu là khó khăn mới tìm ra đó. Khi anh qua Mỹ, anh ở tiểu bang WA hơn chục năm, sau đổi qua Virginia khoảng hai năm. Anh mới về Nam Cali vài tháng nay thôi, nhờ thằng con Út tìm được job bên này. - Em cũng tìm anh lâu nay mà không biết ở đâu. Quả thật "Tìm anh như thể tìm chim. Chim bay biển Bắc, đi tìm biển Nam." Từ khi qua Mỹ, em chỉ ở Bắc Cali này thôi, không đi đâu cả. Tại sao anh tìm được em vậy? - Đố em đó. Em nói đúng anh thưởng em ngàn đóa hoa hồng. - Chịu thua. Em chỉ cần một đóa mà thôi.
Ngày Xưa Chưa Xa
142
vhp.Hạ Vũ
- Cách đây hai tuần anh đi họp Đại Hội Không Quân, gặp Hoàng. Em nhớ nó chứ? Nó là đàn em của anh và là em ruột của cô Cẩm Vân. Tìm được cô Cẩm Vân là ra em mà. Ông Trời đưa đẩy anh dời nhà về đây và đi họp không quân. Cám ơn Ông Trời. Tôi nhắc: - Và cám ơn nước Mỹ nữa chứ. - Phải rồi. Em nhắc anh mới nhớ. Cám ơn nước Mỹ và dân Mỹ. Anh vừa mới hưu trí, rảnh rổi vô cùng. Tuần sau anh tới gặp em nghe. Anh nhớ những món quà em gởi cho anh ngon tuyệt vời, ngon nhất trong đời anh. Nhớ làm cho anh món mắm ruốc xào xả ớt với thịt bò nữa đấy. Món này em gởi cho anh trong tù, anh ăn mà chảy nước mắt. - Tại sao lúc đó anh không nói, để lần sau em bớt ớt lại. Nghe người ta nói ớt có thể ngừa "chói nước" nên em mới làm thật cay. - Không phải tại ớt cay, mà vì quá cảm động và quá yêu em. - Anh à, nói oang oang coi chừng bị "sư tử" xé xác đó. - Y khoa Mỹ đầu hàng căn bệnh của vợ anh nên sau hai năm qua đây, bà ấy về Trời rồi, em ơi. Anh góa vợ mười mấy năm dài! Em cho anh bắt chước Vô Kỵ vẽ chân mày cho em nghe cưng. - Anh biết tình trạng chồng con em thế nào mà "ăn nói linh tinh" vậy? Coi chừng mấy "quản giáo con" của anh đấy. - Anh biết hết rồi. Cô Cẩm Vân đã kể tường tận cuộc đời em cho anh nghe. Đừng giấu anh nữa. Sao hồi ở VN em giấu anh? Nếu cho anh biết thì anh làm người
Ngày Xưa Chưa Xa
143
vhp.Hạ Vũ
nâng đỡ tinh thần em cho em bớt đau khổ. Và... chúng mình đâu phải xa nhau thời gian quá dài như thế này! Mấy đứa con thúc hối anh kiếm "dzợ" từ mấy năm nay lận. Tụi nó sợ săn sóc ông già nên bán cái cho người khác đấy. Anh biết em không chê anh già lẩm cẩm, vì ngày xưa anh ở dưới chín tầng địa ngục mà em không bỏ anh, bây giờ chắc chắn em cũng không bỏ. Nghe anh nói, tôi xúc động chảy nước mắt, nghẹn ngào. Biết bao năm tháng cũ như ùa nhau trở lại. **** Tôi nhớ lại vào ngày nhập học năm cuối ở Viện Hán Học Huế, tôi được chị Hai Cẩm Vân xin cho được vé đi ké máy bay quân sự ra Đà Nẵng. Chuyến bay này không đi thẳng ra Huế, mà ghé qua Liên Khương rước mấy chàng phi công nghỉ mát ở Đà Lạt hằng năm đưa về Phi Đoàn Đà Nẵng. Nhờ chuyến bay này đưa duyên, chúng tôi quen biết với các anh. Lúc các anh vừa lên máy bay, đã ném những ánh mắt lém lĩnh về phía chúng tôi. Anh chàng mang kính râm ngồi một chỗ hơi khuất nhắm mắt để ngủ (!) bị anh bạn cao gầy cạnh bên thúc hông làm tan "giấc Nam Kha." Hai anh bắt đầu to nhỏ với nhau làm tôi lúng túng, cảm thấy tay chân thừa thải, không biết để đâu cho ổn. Suốt 45 phút bay, giác quan thứ sáu của tôi báo cho biết mình là mục tiêu của hai anh nên tôi thẹn thùng cũng ngồi không yên. Lúc xuống máy bay, anh đeo kính lịch sự giúp chị Cẩm Vân xuống trước, kế đến tôi, nhưng anh cao gầy chen vào nắm tay tôi đỡ xuống. Sau này tôi mới biết
Ngày Xưa Chưa Xa
144
vhp.Hạ Vũ
anh đeo kiếng đen trầm tĩnh, kín đáo tên Thanh, anh cao gầy, năng nổ, vui vẻ tên Hùng, và anh trắng trẻo, có gương mặt hiền lành, phúc hậu tên Sang. Ba anh là bộ ba thân thiết. Từ đó, chúng tôi quen biết rồi đi đến thân thiết. Vào những ngày cuối tuần rảnh rổi chúng tôi thường theo trực thăng của các anh vô Đà Nẵng vào chiều Thứ Bảy, để Chúa Nhật dung dăng dung dẻ ở các danh lam thắng cảnh Đà thành. Sáng sớm Thứ Hai theo các anh trở về Huế tiếp tục việc học. Từ tình thân, đi đến tình yêu chỉ một bước ngắn. Tôi thầm yêu anh chàng đeo kiếng đen ngắm tôi suốt 45 phút bay từ Liên Khương tới Đà Nẵng. Anh cũng dành cho tôi những săn sóc đặc biệt hơn với những người khác. Suốt năm học, chúng tôi ở trong tình trạng "tình trong như đã, mặt ngoài còn e." Tôi và cả anh Thanh đều rơi vào tình cảnh khó xử, bởi vì anh Hùng cũng yêu tôi và không giấu diếm tình cảm của mình. Cuối niên học đó, tôi sắp xa Huế để nhận nhiệm sở dạy học. Chúng tôi sắp phải xa nhau và cơ hội gặp mặt sẽ hiếm hoi. Vào một tối, nhân công tác mấy ngày ở Huế, anh đưa tôi qua Đông Ba ngồi bên bờ sông Hương hóng gió và ăn chè. Tôi đề nghị với anh: - Em ở đây mấy năm rồi, ăn đủ thứ chè, nhưng chỉ có chè thịt quay là chưa được thưởng thức để xem như thế nào, nghe cái tên, chưa ăn đã thấy ớn. Bây giờ sắp xa Huế rồi, em phải thử một lần mới được. - Em muốn ăn gì cũng được hết. Mấy chén cũng không "can chi mô" (anh người Miền Nam, dùng
Ngày Xưa Chưa Xa
145
vhp.Hạ Vũ
tiếng địa phương để chọc tôi vì tôi cũng thường đệm mấy tiếng này vào khi nói.) Anh gọi cho tôi một chén đặc biệt, có nhiều miếng chè thịt quay bọc bột ở ngoài. Tôi cầm chén lên, ngắm nghía và trù trừ. - Ăn đi em, không có thuốc độc mô mà sợ. Được sự khích lệ của anh, tôi múc một miếng, nhắm mắt đưa vào miệng. Lọng cọng thế nào, cả chén chè đổ ụp vào người tôi ướt từ trên xuống dưới. Anh rút khăn tay ra lau tà áo cho tôi. Bà hàng chè thật thà nói: - Còn miếng chè dính trên ngực áo. Ông phủi xuống cho bà. Như cái máy, anh làm theo lời bà hàng chè. Tôi đứng chết trân, e thẹn, đồng thời một cảm giác lâng lâng chạy khắp người. Chúng tôi ở Sài Gòn đi ra ngoài ăn khuya là chuyện bình thường. Nhưng ở Huế, vào thời điểm đó, trời sập tối thanh nam thanh nữ không ai ra khỏi nhà cả. Bà hàng hiểu lầm chúng tôi là vợ chồng cũng đúng thôi. Anh đã quàng tay ôm vai tôi âu yếm nói: "Trời lạnh, thôi về em." Đi khuất bà hàng chè, anh thầm thì bên tai tôi. - Xin lỗi em. Anh không cố ý. Về tắm kẻo khuya lạnh, dễ bệnh. Câu nói của bà làm tôi thẹn thùng nhưng đồng thời cũng làm tôi sung sướng, và làm lớn mạnh tình yêu của chúng tôi. Trên đường về nhà trọ, đi bên anh, tôi cảm nhận một sự ấm áp vây quanh. Tôi chờ đợi một lời tỏ tình của anh, nhưng anh lại chỉ dặn dò tôi năm lần bảy lượt đi bất cứ nhiệm sở nào cũng nhớ cho anh
Ngày Xưa Chưa Xa
146
vhp.Hạ Vũ
điạ chỉ, đừng để mất liên lạc. Dù sao đây cũng là một lời hẹn ước gắn bó không rời một cách gián tiếp. Tôi ôm theo hạnh phúc này tạm biệt anh, tạm biệt Huế. Tôi được bổ nhiệm làm cô giáo dạy Việt văn ở một trường trung học tỉnh lẻ tận biên giới Việt - Miên. Chúng tôi kẻ Bắc người Nam. Tuy nghìn trùng xa cách nhưng tôi không cảm thấy đó là một trở ngại lớn. Chúng tôi liên lạc thường xuyên với nhau bằng thư từ. Một hôm, anh viết cho tôi một bức thư, trong đó anh hứa hẹn sẽ bàn với tôi một vấn đề quan trọng. Tôi vô cùng sung sướng, ôm lấy niềm hạnh phúc sắp tới đi vào giấc ngủ hằng đêm. Tôi chờ lá thư hứa hẹn việc quan trọng đó hằng ngày, suốt cả tháng trời. Nhưng... lá thư tiếp theo là thư báo tin anh bị thương, và đang ở quê anh, Long Xuyên, dưỡng thương. Nghe tin anh bị thương, tôi đau xót như chính tôi bị thương. Nơi tôi dạy và quê hương anh là hai tỉnh giáp ranh. Xe đò liên tỉnh chạy qua nhà anh hằng ngày. Sáng Thứ Bảy tuần lễ đó, tôi đi chuyến xe sớm nhất đến Long Xuyên để tìm thăm anh, và dự định trở về với chuyến xe cuối cùng trong ngày. Ba anh là người tiếp tôi và cho biết anh đã đi chơi rồi. Ông rất nhiệt tình cầm giữ tôi ở lại chờ anh về mà chính ông cũng không biết chừng nào. Tôi khéo léo từ chối, và kêu xe lôi ra khu thương mại đi loanh quanh hi vọng gặp anh đâu đó. Anh còn đi chơi được, như vậy anh không sao, không bị mất một phần
Ngày Xưa Chưa Xa
147
vhp.Hạ Vũ
thân thể cho quê hương, và cũng không bị suy sụp tinh thần. Suốt mấy tiếng đồng hồ tới lui ở khu thương mại này, tôi mỏi mệt và đau chân vô cùng. Tôi đến bờ sông ngồi dưới tàng cây rậm nghỉ mệt và trốn nắng. Đang hít thở gió mát từ sông đưa vào thì anh đến bên tôi dí dỏm hỏi: - Xin lỗi cô. Có phải cô là em song sinh với người “em kết nghĩa” Hân Viên của tôi không? Tôi nhìn anh, mắt ứa lệ. Anh ôm lấy tôi và vuốt tóc tôi. Tôi gục vào vai anh khóc nức nở. Chờ cơn xúc động của tôi dịu xuống, anh dỗ dành: - Anh không sao. Bị thương nơi đùi, không trúng xương, không trúng gân. Đừng bi thảm như vậy. Người yêu của lính thì phải can đảm, và cứng rắn. Kiên cường lên em, đừng làm nhụt chí của anh chứ. - Xin lỗi anh, em biết và em tự dặn lòng không khóc trước mặt anh. Nhưng... em không kềm nổi sự xúc động của mình. Anh nhìn tôi, ánh mắt đượm buồn, ngập ngừng nói: - Em như thế này, nếu mai kia… không còn anh trên cõi đời này thì em... Tôi vội lấy tay bịt miệng anh, không cho nói tiếp. Anh đã ôm ghì lấy tôi. Run rẩy trong vòng tay ấm áp của anh, tôi trao nụ hôn đầu đời cho anh tại bờ sông này, cùng lúc trái tim tôi lên tiếng nói: "Anh ơi, em ước chi thời gian hãy dừng cánh lại, quả đất ngừng quay, và chúng ta quên mất cả đường về..." Nhưng... không như ý tôi, thời gian trôi quá nhanh! Mới đó mà sắp tới chuyến xe chót 4 giờ chiều, tôi
Ngày Xưa Chưa Xa
148
vhp.Hạ Vũ
đành phải đứng lên bịn rịn từ giã anh để đi cho kịp chuyến xe. Anh lưu luyến nói: - Em cho anh xin trọn một ngày của em. Ở lại với anh hôm nay. Ngày mai hẳn về. Chúng mình rồi lại xa cách nghìn trùng. Gặp mặt nhau không dễ đâu em. Đừng bỏ lỡ cơ hội này. - Em không dự trù đi qua đêm, nên không mang theo áo quần. Vả lại, em không có người quen ở đây, tối ngủ đâu? Em sợ khách sạn có ma, không dám ngủ đêm ở đó đâu. Anh chọc tôi: - Anh sẽ nằm ngoài cửa làm cận vệ, thức trọn đêm để canh không cho ma sống ma chết nào "ăn thịt" em cả. Ở lại với anh nghe cưng. Tôi giẩy nẩy: - Không đựơc. Em không ở khách sạn. Ai mà bắt gặp em ở khách sạn, họ đâu biết anh ở ngoài hay trong, họ đàm tiếu, danh dự của em chỉ còn nước liệng xuống sông xuống biển. Cho em đi về. À, mà này, tại sao anh không theo em qua Châu Đốc ở chơi với em trọn ngày mai chúa nhật? Sáng thứ hai em đi dạy thì anh về. Mình đi Điện thờ Bà Chúa Xứ xin xăm, cầu phước. - Không, anh không cầu phước mà cầu duyên. Nếu em muốn thì anh chiều ý em, nhưng với một điều kiện. Chịu thì anh theo em đi, không thì em ở lại đây với anh. - Làm khó em hoài! Điều kiện gì? - Đi đường, em phải cho anh nắm tay, ôm eo em thì anh mới chịu.
Ngày Xưa Chưa Xa
149
vhp.Hạ Vũ
- Eo ơi, không được đâu. Học trò của em bên đó nhiều lắm, mà tỉnh lỵ thì nhỏ như bàn tay. Thế nào chúng chẳng đồn um xùm, còn thêu dệt nữa. "Quê" lắm! - Có sao đâu. Sẵn dịp, mình công bố luôn. Anh sẽ tập hợp một đám học sinh lại, rồi nói rằng: "Cô các em là người yêu bé nhỏ của anh. Anh nhờ các em bảo vệ và giữ gìn giùm anh, đừng cho ai "bắt cóc" cô. Ai làm tròn "công tác quan trọng" này, anh sẽ cho theo cô đi máy bay vòng vòng Đà Nẳng - Tây Lộc chơi cho vui. - Thôi anh ơi, nói bậy không hè! - Vậy thì ở lại đây đi, không có học trò em, không có ai quen biết em cả. Em không muốn ở khách sạn thì anh có chỗ gởi em rồi. Nơi này có hai người lính an ninh canh cho em ngủ. An toàn lắm, đừng lo. - Nhà ai mà có lính canh gác? - Nhà ông bà tỉnh trưởng, có họ hàng với anh. Được không? - Họ hàng như thế nào? - Chú cháu ruột, được chưa cưng. Sao hỏi kỹ vậy? Cô giáo khó tính quá! Thôi bây giờ đi mua bộ quần áo ngủ và vật dụng cần thiết cho em. Nghe xuôi tai, tôi theo anh. Chiều đó chúng tôi đi xi nê, rồi ăn chiều. Trong rạp hát, chúng tôi say đắm trao nhau những nụ hôn ngọt ngào của tình yêu đôi lứa. Trời sụp tối, anh dẫn tôi về nhà giới thiệu với cha mẹ anh. Ông bà là người dân miền Nam chân chất,
Ngày Xưa Chưa Xa
150
vhp.Hạ Vũ
thật thà, và hiếu khách. Ông bà ân cần hỏi thăm gia cảnh tôi: cha mẹ anh em tôi và nghề nghiệp của họ, rồi chỗ ăn ở của tôi, công việc dạy học như thế nào, có gì vui buồn?... Nghĩa là khéo léo điều tra lý lịch. Cuối cùng là mời tôi ngủ lại đêm. Tôi ú ớ, chưa biết trả lời sao thì anh cướp lời: - Ba má đừng lo. Con lo xong rồi. Chúng tôi ngồi phòng khách nhà anh nói chuyện trên trời dưới đất tới khuya mà tôi không hay biết. Hết chuyện dưới đất trên trời, anh cho biết anh Hùng đã tử trận hơn nửa năm nay rồi. Tôi đang ngụp lặn trong màu hồng của tình yêu, đám mây đen chợt đến. Chưa hết xót xa việc anh bị thương, tin anh Hùng hi sinh lại đến. Tôi liên tưởng đến tính mạng của anh, người trai thời chiến, rất mong manh. Phúc đức dày bao nhiêu mới đủ, may mắn lớn thế nào mới vừa, để che chắn cho anh khỏi lằn tên mũi đạn vây bọc hằng ngày hằng giờ? Tim tôi quặn thắt. Tôi nhìn anh rưng rưng lệ. Anh an ủi tôi: - Sao em mít ướt quá! Mạng anh lớn lắm, nhất định anh không sao đâu, em. Thôi, bây giờ mình nói chuyện khác nghe. Hè sắp tới, em xin đổi đến trường trung học Phan Chu Trinh ở Đà Nẳng để chúng mình được gần nhau. Không có em, anh buồn lắm, và cô đơn chịu không thấu. Chiều tối, không biết làm gì cho hết thì giờ, lại cùng đám bạn đi vũ trường nhậu nhẹt, nhảy nhót. Hư thân mất nết em ơi. - Khó lắm anh à, thâm niên mới một năm làm sao xin thuyên chuyển! Thêm nữa, từ trường nhỏ ở tỉnh lỵ heo hút đổi tới trường lớn của một thành phố lớn, khó
Ngày Xưa Chưa Xa
151
vhp.Hạ Vũ
lắm! Nếu Nha Trung Học có cho em đổi ra Đà Nẵng thì em phải đi những quận xa xôi, mất an ninh. Chúng mình cũng vẫn kẻ một nơi người một nẻo mà thôi! Thà em ở lại đây vừa an ninh, vừa gần nhà em ở Sài gòn hơn. Chỉ có trường hợp vợ chồng thì Nha Trung Học mới giải quyết ưu tiên một mà thôi. Anh suy nghĩ một thoáng, xong nắm bàn tay tôi âu yếm nói: - Vậy chúng ta kết hôn nghe em. Em có bằng lòng... Vừa nói tới đây thì Ba Mẹ anh từ phòng bên cũng bước ra. Bà mẹ nói: - Khuya rồi, con. Cô Hân Viên đi suốt ngày chắc mệt lắm. Con là thanh niên không biết mệt, chứ cô ấy là phụ nữ thì khác. Mai nói chuyện tiếp, giờ con sang phòng Ba ngủ, nhường phòng con cho cô ấy đi nghỉ sớm. - Ba má ngủ trước, con vào ngay. Nói xong anh xoay qua tôi hóm hỉnh tiếp: - Khuya quá rồi em à, không tới nhà ông "chú Tỉnh Trưởng" của anh được. Thôi ngủ đỡ nhà ông "bác Tỉnh Trưởng" đi. Nhà ông bác này cũng có hai người "lính an ninh" canh cửa. Hai người này có tinh thần trách nhiệm rất cao, lại công minh liêm chính nữa, thi hành nhiệm vụ bất vị thân. Em thấy không, ngay anh là con mà cũng không vị tình. Anh bị ông "lính an ninh già" khóa chân rồi, đã vậy còn bị "bà lính già" chặn cửa kiểm soát chặt chẽ. Không có giấy phép, không được xuất nhập lộn xộn. Em an tâm nhé! Anh đã đánh lừa tôi để tôi ngủ lại nhà anh. Tôi "được" rơi vào cái bẩy êm ái này của anh giăng. Tôi
Ngày Xưa Chưa Xa
152
vhp.Hạ Vũ
sung sướng ôm theo chăn chiếu mùng mền vương hơi hướm của anh đi vào giấc ngủ đẹp. Chiều hôm sau tôi về lại nhiệm sở, lòng phơi phới hân hoan. Cái hôn từ giã tuy có buồn nhưng tôi sung sướng ngập lòng. Chúng tôi lại tiếp tục thư từ cho nhau. Tôi còn trẻ, không muốn lập gia đình sớm nên không thúc hối anh. Sau đó thì chiến tranh càng ngày càng leo thang. Thư từ anh gởi cho tôi tỉ lệ nghịch với chiến sự. Hễ cuộc chiến càng ngày càng tăng khốc liệt thì thư từ anh gởi càng ngày càng ngắn dần và ít đi. Mỗi lần có đồng đội của anh nằm xuống là tháng đó anh buồn lắm, không thư từ cho tôi. Tôi cũng thông cảm với anh và càng viết thư nhiều hơn để an ủi. Thấy vậy, tôi nhắc anh chuyện hôn nhân để được ưu tiên thuyên chuyển theo anh, cùng nhau đồng cam cộng khổ, chia xẻ âu lo với nhau. Anh trả lời: "Anh chưa muốn lập gia đình bây giờ, hãy cho anh thêm một thời gian nữa. Em còn trẻ, chờ thêm vài năm, chiến tranh bớt khốc liệt, tính mạng anh bớt bị đe doạ, chúng ta kết hôn không muộn. Anh không muốn em rơi vào hoàn cảnh góa bụa, cuộc đời em đầy buồn lo vất vả khi anh không còn trên cõi đời này. Mỗi lần tưởng tượng cặp mắt em đẫm lệ là anh nguội đi ý muốn lập gia đình." Nghe lời anh, tôi chờ. Rồi máy bay anh Sang lái, người bạn thân còn lại trong bộ ba của anh, bị bắn rơi. Anh Sang hi sinh, bỏ lại người vợ quá trẻ và đứa con còn đỏ hỏn, đem đến cho anh một cú sốc nặng. Anh viết thư khuyên tôi hãy quên anh, và tìm một
Ngày Xưa Chưa Xa
153
vhp.Hạ Vũ
người chồng dân sự để sống bên nhau hạnh phúc trọn đời. Anh xin lỗi tôi đã không thể giữ trọn lời hẹn ước trăm năm. Sau đó, anh bặt thư, mặc cho tôi viết không biết bao nhiêu thư từ cho anh. Chờ tới hè năm đó, tôi mất cũng khoảng nửa năm sống trong thương nhớ, khắc khoải lo âu. Nhiều lúc tôi nghĩ dại: hay là anh bị thương, trở thành tàn phế, nên xa lánh tôi. Trên đường về Saì Gòn nghỉ hè, tôi ghé qua nhà cha mẹ anh để hỏi thăm tin tức. Được biết anh vẫn còn phục vụ ở đơn vị cũ, tôi quyết định đi một chuyến ra Đà Nẳng tìm anh để giải toả những ưu tư, khắc khoải trong lòng anh. Tôi đến nhà chú thím Cảnh là nơi mà ngày xưa ba đứa chúng tôi vẫn tới ở nhờ mỗi khi từ Huế vào Đà Nẵng chơi. Chú thím coi chúng tôi như con cháu trong nhà rất thân thiết. Tôi trút hết nỗi lòng với thím và ngỏ ý nhờ chú đưa tôi vào phi đoàn gặp anh. Chú mang cấp bậc Trung tá, có người bạn thân là Phi Đoàn Trưởng của anh. Nhờ vậy, tôi biết được anh hay tới vũ trường và bị sa ngã vào vòng tay của một vũ nữ . Cô ta cố tình mang bầu để cột chân anh. Vì lương tâm và trách nhiệm anh phải kết hôn với cô ta.Thế là hết. Tôi ôm hận ra về. Tôi cố quên anh chàng "bạc tình lang" này. Tuy nhiên "Giận thì giận, thương thì vẫn thương." Có lúc tôi thông cảm cho anh, và tự trách mình đã không xin đổi nhiệm sở ra Đà Nẵng. Một đôi khi tôi cũng có thoáng qua mỗi ân hận tiếc nuối. Phải chi năm xưa, tôi ngủ lại khách sạn để… anh “sa ngã” với tôi. Anh là người có trách nhiệm cao như ông Phi Đoàn
Ngày Xưa Chưa Xa
154
vhp.Hạ Vũ
Trưởng nói thì anh phải cứơi tôi thôi. Nhưng rồi tôi lại lắc đầu xua đuổi ý nghĩ đó: “Mình là cô giáo, làm như vậy thì còn mặt mũi nào ngó mặt học trò và đồng nghiệp.” Rồi tôi trút tội cho ông Trời, và đem số mệnh ra an ủi. Tôi đem cả lời khuyên của thím Cảnh “Điều mình tưởng là hoạ biết đâu lại chẳng là phúc cho mình” để thấy rằng mình may mắn thoát cảnh “Gió đưa bụi chuối sau hè, anh mê vợ bé bỏ bè con thơ” v. v. Tôi cứ sớm nắng chiều mưa, nay phải mai trái, lúc giận hờn, lúc tha thứ, lúc kết tội lúc biện hộ như thế một thời gian dài. Dần dà, nỗi đau cũng phai dần theo năm tháng. Sau đó, tôi lập gia đình với một người chồng dân sự, đúng như lời khuyên của anh. Tôi đã cố gắng tìm quên trong công việc dạy học và bổn phận gia đình. Sau đó, vợ chồng tôi cũng tìm cách đổi về Sài Gòn làm việc. Tôi về một trường trung học gần nhà. Với thời gian, lòng tôi cũng lắng dịu lại. Cuộc sống trong thời buổi chiến tranh mỗi lúc mỗi leo thang làm tôi vất vả trong mưu sinh. Tôi không còn nhớ và đau khổ vì mối tình dang dở nữa. Tôi nghĩ tôi đã quên anh, mặc dù nhiều lúc nghe tiếng trực thăng bay trên bầu trời, tôi vẫn ngoái cổ trông theo. Ngày 30-4-75 tới, cả nước lao đao. Chồng tôi đi tù vì tội "biệt phái," sau khi ra tù lại lo việc vượt biên. Và chuyến vượt biển đó không bao giờ tới bến. Tôi thật là một người bạc mệnh! Tôi tìm chị Cẩm Vân để có người chia xẻ nỗi lòng. Tới lúc đó tôi mới biết chị có người em là đàn em của
Ngày Xưa Chưa Xa
155
vhp.Hạ Vũ
anh, và cho biết anh đang ngồi tù cải tạo. Tin này đem đến tôi một cú sốc nặng nề. Tôi tưởng tình yêu của tôi đối với anh chết rồi. Nhưng không, nó không chết. Nó chỉ nằm ngủ, và bây giờ nó thức giấc, đang vươn vai. Nước mắt tôi lại rơi vì hoàn cảnh tù đày của anh, vì những kỷ niệm ngọt ngào của “thuở ban đầu lưu luyến ấy.” Tôi nhờ người bạn cùng quê với gia đình anh xin địa chỉ trại tù của anh để gởi thư. Tuy bức thư "hô khẩu hiệu" đúng theo yêu cầu của Nhà Nước XHCN, vì tôi không dám biểu lộ những suy nghĩ, tình cảm thật của mình. Lần này, anh không chạy trốn tôi nữa. Anh hồi âm cho tôi. Trong thư, anh lướt qua một vài kỷ niệm khiến tôi vô cùng xúc động vì biết anh còn yêu tôi. Chúng tôi ở trong thế kẹt, phải ngậm đắng nuốt cay, không thể bộc lộ cho nhau biết tình cảm của mình. Có miệng mà phải câm, và chỉ khóc thầm. Tiền bạc và đồ đạc trong nhà đã "sạch sẽ" sau khi lo cho ông chồng vượt biên. Tôi vơ vét gói ghém gởi ngay cho anh những thực phẩm và thuốc men cần thiết trong gói quà hạn chế 5 kí lô. Tôi biết khi nhận được, anh sẽ đau lòng vô cùng, nhưng tôi không thể làm khác được. Tôi sợ anh không chết vì đói thì cũng chết vì thiếu thuốc men. Sau đó, theo quy định, cứ hai tháng, tôi gởi cho anh một gói quà, và liên lạc với nhau qua những bức thư "hô khẩu hiệu" cho đến một ngày tôi nhận được một lá thư gởi từ một đơn vị của bộ đội mà tên người gởi lạ hoắc. Tôi vội bóc ra xem. Đó là thư của anh gởi cho tôi báo tin anh được chuyển trại về Nam. Anh ném bức thư này ở một ga xe lửa
Ngày Xưa Chưa Xa
156
vhp.Hạ Vũ
với hi vọng đồng bào nhặt được gởi giùm. Có lẽ một cậu nghĩa vụ quân sự nhặt được, rồi gởi cho tôi. Tấm lòng người dân miền Nam vẫn còn đầy ắp thương mến những sĩ quan QL VNCH. Và, trong lòng anh vẫn còn đầy ắp thương nhớ tôi nên khi chuyển trại, anh lật đật tìm cách báo tin cho tôi. Điều này chứng tỏ tôi vẫn còn có một chỗ đứng không nhỏ nhoi chút nào trong tim anh. Sau 10 năm lưu đày, anh được ra tù, nhưng bị quản chế dưới quê. Bị chánh quyền quản chế và bị vợ con "quản chế." Tôi rút lui để anh hưởng hạnh phúc gia đình. Tôi lại bặt tin anh, nhưng lần này tôi an tâm, vì không còn sợ anh bị đói khát hay thiếu thuốc men khi đau yếu bệnh hoạn nữa. Tôi có người chị di tản sang Mỹ năm 1975 bảo lãnh đoàn tụ với chị. Khi tôi nộp đơn xin xuất ngoại đoàn tụ thì bên Giáo Dục Thành Phố có chính sách buộc những thầy cô giáo nộp đơn đi nước ngoài phải nghỉ dạy. Lý do là tư tưởng vọng ngoại, ôm chân đế quốc, không thể giáo dục tốt cho học sinh yêu nước yêu chế độ XHCN được. Tôi đành nghỉ dạy và "phe phẩy" (chữ của Việt Cộng gán cho những người buôn bán ở chợ trời). Một buối sáng, sau khi nấu cơm nước sẵn để con tôi đi học về có cái ăn uống, tôi chuẩn bị ra chợ trời "phe phẩy", thì anh đến tìm tôi. Chúng tôi sững sờ nhìn nhau. Tôi nghẹn ngào không nói được một lời trước sự bất ngờ này. Anh giơ tay toan ôm lấy tôi, nhưng rồi rút tay lại nói:
Ngày Xưa Chưa Xa
157
vhp.Hạ Vũ
- Sao? Bà chủ không mời khách ngồi à? Tôi bỏ buổi hàng, ở nhà chuyện trò với anh. Anh cho biết anh bị quản chế hai năm ở quê. Vợ anh từ nhỏ đã không quen lao động, lấy chồng chỉ biết làm bà chủ, đột ngột biến thành nông dân, nên sau nhiều năm "lao động là vinh quang" đã mang bệnh trầm kha. Hết thời gian quản chế, anh đem vợ con lên Sài Gòn tạm trú nhà họ hàng để kiếm sống, và trị bệnh cho vợ. Hiện anh đang "chạy sô" Anh văn cho những gia đình có nhu cầu. Con anh vừa đi học, vừa đỡ đần mẹ cơm nước, vừa săn sóc mẹ. Tôi chỉ kể sơ hoàn cảnh sinh sống hiện tại của mình, đã nộp đơn xin đi đoàn tụ, và đang chờ kết quả. Anh đinh ninh tôi được chồng bảo lãnh đi Mỹ, tôi cũng không cải chính. Khi ra về, anh âu yếm nắm lấy bàn tay tôi, nhưng nghẹn lời. Tôi nhớ tới ngày xưa nơi phòng khách nhà anh, anh đã nắm lấy tay tôi đề nghị kết hôn. Từ đề nghị đến thực hiện mấy chục năm rồi mà chưa thành! Tôi chỉ còn cách khóc lẻ loi một mình và thầm mong anh đến thăm tôi thường xuyên. Nhưng… Sau đó anh gởi tôi lá thư từ biệt. Anh sợ anh không chiến thắng được anh. Anh muốn tôi đem được con qua Mỹ và sống cuộc đời hạnh phúc (!) bên chồng. Anh sợ oan nghiệt ràng buộc, tôi không tháo gỡ nỗi. Anh không muốn vì anh mà tôi rơi vào hoàn cảnh trái ngang. Ngày xưa, anh đã lỡ lầm để tôi chảy nhiều nước mắt, giờ không muốn tôi chảy thêm nước mắt nữa. Anh không ghi địa chỉ người gởi. Chúng tôi lại
Ngày Xưa Chưa Xa
158
vhp.Hạ Vũ
bặt tin tức nhau. Anh không biết rằng chỉ một năm sau đó, mẹ con tôi lên máy bay rời Tổ Quốc. Tôi nhớ anh da diết nhưng không biết đâu mà tìm, đành buông tay! Mẹ con tôi cực khổ gian nan để mưu sinh trong xã hội mới. Lần hồi cuộc sống mẹ con tôi được ổn định. Xã hội Mỹ đã cho mẹ con tôi nhiều cơ hội để vươn lên. Tôi có việc làm đủ sống. Hai đứa con tôi hiếu thảo, ngoan ngoãn, chăm học. Sau khi tốt nghiệp đại học, chúng có công ăn việc làm vững vàng. Tôi tự an ủi: "Trời không cho ai toàn vẹn cả. Hễ được điều này thì mất cái khác. Mất đường tình duyên thì được đường con cái. Con cái như thế này là quý lắm rồi. Đây là phần thưởng quý báu mà con tôi đã đền đáp cho sự hi sinh tình riêng của tôi. Cám ơn nước Mỹ! Cám ơn các con!" **** Ngày đứa con sau lập gia đình, tôi nhận được thiệp chúc mừng của anh, vẫn không có địa chỉ người gởi. Tôi sốt ruột đứng ngồi không yên. Sau đó vài ngày anh mới điện thoại, mở đầu bằng cách xưng là học trò cũ. Tôi biết anh cố ý khôi hài, nhưng không thể nào ngăn nổi tiếng khóc của tôi. Trong điện thoai, nghe tôi khóc quá, anh hoảng: - Đừng khóc, em! Giai đoạn đau buồn qua rồi. Bây giờ mình hãy sống cho mình. Và lại cố hát đùa: - Chắc chắn tuần tới "anh theo nàng về dinh". "Đừng bỏ anh một mình. Trời lạnh lắm, trời lạnh lắm... sao
Ngày Xưa Chưa Xa
159
vhp.Hạ Vũ
đành…bỏ…anh…" - Máu diễu của anh tới già cũng không chừa. - Năm tới em nên xin nghỉ hưu non. Chúng mình đi thăm Đà Nẵng- Huế- An Giang, tìm gặp lại học trò cũ của em, và xin xăm "cầu duyên" với Bà Chúa Xứ nghe em. - Được rồi. Chuyện đó từ từ tính. - Cho anh hôn một cái lấy hên. Bye nghe cưng. Hẹn gặp nhau sớm. Tuần sau hai con tôi làm bữa tiệc nho nhỏ để đón "Bác Thanh đi lạc mấy chục năm mới trở về với mẹ”, xong chúng "lặn" mất. Anh đến cầm theo lá thư "gởi gấm ba cho cô" đầy đủ chữ ký của ba đứa con anh... Mấy chục năm dài dằng dặc trôi qua, chúng tôi mới kết nối xong sợi tơ hồng đứt đoạn nhiều phen. Cám ơn Trời- Phật- Chúa đã ban phước lành cho chúng tôi. Cám ơn nước Mỹ đã cho chúng tôi cơ hội tốt đẹp. Hạnh phúc đến với chúng tôi, tuy muộn màng còn hơn không.
Ngày Xưa Chưa Xa
160
vhp.Hạ Vũ
Ngày Xưa Chưa Xa
161
Cả tuần nay ba mẹ con Hồng vui mừng hớn hở cùng bận rộn lu bu. Chồng nàng vừa "Tốt nghiệp Đại Hộc Máu," được bà con và chòm xóm tới thăm viếng chúc
vhp.Hạ Vũ
Ngày Xưa Chưa Xa
162
vhp.Hạ Vũ
mừng liên miên. Hôm nay Chúa Nhật, nàng nghỉ một ngày "phe phẩy" (từ ngữ thời “bao cấp” của Việt Cộng chỉ những người mua đi bán lại ở Chợ Trời để kiếm sống), ở nhà để vui vẻ trọn vẹn với chồng con. Sáng sớm, Hồng ra sân trước làm vài động tác thể dục và hít thở sâu vài hơi để thu vào lồng ngực không khí mát rượi của một ngày mới, bỗng thấy có một người đàn ông trung niên cùng một bé gái khoảng bốn tuổi đứng sớ rớ trước cổng rào. Hồng chưa kịp hỏi thăm, ông ta lên tiếng trước: “Chào chị Hồng, hôm qua tình cờ tôi gặp cô Phương đi mua sắm ở chợ Bến Thành. Cô ấy cho tôi biết ông xã chị đã về và địa chỉ nhà của anh chị. Hôm nay tôi đến thăm ông bà đây.” Cô Phương là một người bạn đồng nghiệp thân thiết của Hồng ngày xưa thời làm cô giáo. Nếu người khách không nhắc đến Phương, Hồng cũng nhận ra ngay ông ta là một người bạn cố tri của chồng nàng qua giọng nói nửa Huế nửa Nam rất đặc biệt của ông. “A... Chào anh Nguyên. Cả chục năm bạn bè bặt tin, không liên lạc được với nhau. Bây giờ mới gặp lại. Mời... mời anh và cháu vào nhà.” Hồng vừa nói, vừa mở cổng, vừa nhìn bé gái. Thấy vậy, Nguyện xoay qua đứa bé, anh bảo:
Ngày Xưa Chưa Xa
163
vhp.Hạ Vũ
“Chào bác Hồng đi con.” Đứa bé đứng nép người vào Nguyên, tròn xoe cặp mắt nhìn Hồng một lúc rồi lí nhí chào nàng. Cặp mắt của bé thuộc loại mắt tròn, to, và đen nhánh có khả năng hớp hồn người ngắm, miệng của bé hơi móm, một cái móm làm tăng sự duyên dáng của nụ cười, nước da bánh mật làm tăng thêm sự đậm đà của nhan sắc. Hồng nhận ra cháu bé không giống Nguyên chút nào. Anh thuộc loại "người đàn ông không đẹp trai" tuy anh rất tài hoa và chơi đàn rất hay. Khuôn mặt của anh dài, mắt một mí lại cận thị nặng. Bây giờ, sau bao năm sống dưới sự cai trị của "Đỉnh Cao Trí Tuệ Loài Người" mặt anh càng dài thêm, mắt càng hẹp lại. Ngày xưa anh thuộc loại nhóm người có nước da trắng so với nhiều người Việt Nam khác, bây giờ da mặt anh rám nắng, sạm đen. Hồng e dè hỏi: “Vậy... cháu gái đây là con anh? Còn mẹ cháu đâu, sao anh không dẫn theo để giới thiệu với chúng tôi cho quen biết.” “Chuyện của tôi dài lắm, chị ơi. Khi nào có dịp tôi kể cho anh chị nghe.” Vào nhà, gặp lại ông xã của Hồng, bao nhiêu chuyện xưa cũ được ba người bạn nhắc lại, rồi xoay ra chuyện đổi đời "xuống chó" của chúng tôi. Nguyên
Ngày Xưa Chưa Xa
164
vhp.Hạ Vũ
cho biết năm 1974 anh cưới vợ rồi thuyên chuyển về Sài Gòn làm Chủ Sự một phòng ở Nha Ngư Nghiệp. Sau 1975, anh được Chế Độ Mới lưu dụng vì có trình độ chuyên môn. Anh không dính líu đến quân đội nên chỉ phải học lý thuyết Mác - Lê một tuần tại cơ quan. Khi kể tới chuyện "học tập," anh bỗng hỏi Hồng: “Cô nàng ‘tròn tròn, đen đen, móm móm’ ngày xưa bây giờ ở đâu, hả chị? Cô nàng có di tản được vào năm 1975 không?” “Tôi bặt vô âm tín với ‘người đẹp ba tiêu chuẩn’ của anh từ ngày tôi rời trường cũ lận.” Câu nói thật của Hồng như một làn sương mờ che phủ nét tươi vui trên khuôn mặt anh. Anh khẻ thở dài... oOo Cô nàng ‘tròn tròn, đen đen, móm móm’ ngày xưa là Bạch Mai, một nữ giáo sư tốt nghiệp Đại Học Sư Phạm Sài Gòn. Cô được bổ nhiệm về dạy Sử Địa tại trường Trung Học Công lập lớn của tỉnh lỵ Châu Đốc miền biên giới này sau Hồng hai niên khóa. Bạch Mai được giới thiệu ở trọ chung với Hồng và Phương. Bạch Mai có một dáng người tầm thước, nước da ngâm ngâm đen mặn mà, tóc xỏa ngang lưng tha thướt. Nổi bật trên gương mặt nàng là cặp mắt to tròn
Ngày Xưa Chưa Xa
165
vhp.Hạ Vũ
long lanh có sức quyến rũ mạnh, và miệng hơi móm mỗi khi cười e lệ làm xiêu lòng người. Trong số người bị "sét đánh" đó có Nguyên, khi ấy làm Trưởng Ty Ngư Nghiệp. Anh còn trẻ, con nhà giàu, học trường Tây, chơi kèn rất hay, tánh tình rộng rãi, hào phóng. Anh ấy với Xuân, người bạn đời của Hồng sau này, là đôi bạn thân. Chúa Nhật nào hai anh cũng cùng nhau tới nhà trọ của các nàng chuyện trò hoặc rũ nhau đi cắm trại chung với học trò các cô. Bạn bè quen biết nhau chưa được bao lâu thì anh Nguyên được đi tu nghiệp sáu tháng ở Ấn Độ. Trước khi đi, anh tâm sự với Hồng là anh bị cô nàng "đen đen, tròn tròn, móm móm" hớp hồn nhưng anh chưa dám nói nên lời vì anh chưa đủ thì giờ để xây dựng tình cảm với "người đẹp." Hồng góp ý với Nguyên rằng: "Thì anh năng viết thư, đừng để sợi dây liên lạc bị đứt cho đến ngày về rồi tính tới." Thế rồi anh đi, viết lá thư đầu tiên gởi cho “người đẹp ba tiêu chuẩn” của anh. Anh không nói nên Hồng không biết anh viết gì trong đó và vì sao người đẹp không hồi âm. Anh chỉ bảo rằng anh ngại ngùng, không viết tiếp, nghĩ rằng thời gian sáu tháng không dài, qua nhanh thôi, rồi anh sẽ về và tiếp tục cuộc đeo đuổi. Nhưng tiếc thay, khi Nguyên về nước, Bạch Mai đã trao trái tim cho một chàng sĩ quan của Quân lực
Ngày Xưa Chưa Xa
166
vhp.Hạ Vũ
VNCH. Chuyện đã lỡ làng, anh thành kẻ thất tình, ân hận vì đã chọn đi tu nghiệp Ấn Độ và xem đó là một lầm lẫn lớn trong đời của anh. Thế rồi, Hồng lập gia đình, theo chồng “bỏ cuộc chơi.” Người đẹp ‘ba tiêu chuẩn” của Nguyên cũng theo người hùng đẹp trai về dinh... trại. Thời gian trôi... Mọi người đi mỗi ngã với mỗi hoàn cảnh riêng của mình, mất liên lạc với nhau... Hôm nay gặp lại anh, nhắc tới Bạch Mai, lòng Hồng xao xuyến. Có thể bây giờ "người đẹp" này đang thân sơ thất sở nuôi con và chồng trong trại tù cải tạo, cũng có thể đang hưởng hạnh phúc gia đình ở một nơi cách đây nửa vòng trái đất. Nguyên nhỏ giọng rầu rầu nói tiếp: “Từ ngày Bạch Mai đi lấy chồng, ngoài những lúc làm việc, tôi chỉ biết tới lui hội họp tiệc tùng, nhảy nhót với anh chị em trong tỉnh để giải sầu. Thường thì ông bà Trưởng Ty Quan Thuế là người đứng ra tổ chức các cuộc vui này vì nhà ông bà rộng rãi, sân vườn đẹp đẽ. Cô con gái lớn của ông bà lúc đó là học sinh lớp đệ ngũ của cô Phương. Cô ta cũng tham gia vui vẻ với các chú bác. Khi cô bé xong Trung Học, tôi kết hôn với cô ta.” Nghe đến đó, Hồng xen vào một câu nói đùa:
Ngày Xưa Chưa Xa
167
vhp.Hạ Vũ
“Lại một chuyện tình “cháu Diễm chú Đạt”(1) Anh là bạn vong niên với ông bà Trưởng Ty ấy, quen gọi ba má của cô bé là anh chị, sửa cách xưng hô coi bộ khó dữ đa!” “Tôi bị ‘á khẩu’ mấy tháng, rồi ‘trẹo lưỡi’ them mấy tháng nữa mới gọi được hai tiếng ‘ba má’ đấy chứ!” Xuân cười, trêu bạn: “Có vợ trẻ hơn cả chục tuổi mặc sức anh hãnh diện với mọi người. ‘Chồng già vợ trẻ là tiên’! Sướng nhé!” “Địa ngục, anh chị ơi! Sau 1975, đời sống khó khăn mà cô nàng vẫn tính trẻ con, không biết lo cho gia đình, cứ đi chơi và nhảy nhót chui với hết người trai trẻ này tới người kia. Khi tôi khuyên can thì gây sự với tôi, còn vác dao rượt chém tôi làm cho con bé sợ hãi, không dám gần mẹ. Cô nàng bỏ mặc việc chăm sóc con cho tôi từ khi còn nằm ngữa tới bây giờ. Đi làm tôi phải gởi nhờ chỗ này chỗ kia. Lương tiền không đủ sống làm sao mà mướn người giữ cháu. Mỗi lần đi công tác dưới tỉnh tôi phải mang con theo. Con tôi đi bụi đời với tôi từ nhỏ.” Nghe đến đây Hồng nêu thắc mắc: “Khi anh họp hành hoặc ra đồng ra ruộng hướng dẫn cho nông dân đào ao, nuôi cá, anh dắt nó theo để dầm mưa dang
Ngày Xưa Chưa Xa
168
vhp.Hạ Vũ
nắng à? Nó có đau ốm liên miên không? Thiệt tội nghiệp con bé quá!” “Tôi nhờ các cô trong văn phòng ở tỉnh trông nom giùm khi nào tôi ra ngoài làm việc. Ai thấy hoàn cảnh này của tôi cũng tận tình giúp đỡ. Ai cũng thương con bé cả. Sống như thế này khổ quá, có mẹ cũng như không. Anh chị à, kỳ này tôi quyết định mang con bé vượt biên.” “Anh bỏ cô vợ ở lại à?” “Chính cô ta bỏ tôi, không chịu đi.” “Anh tới lui mấy năm trời từ lúc cô ta là một cô bé cho tới khi thành thiếu nữ mà anh không nhận biết được tính tình của cô ta hay sao để ra cớ sự như ngày hôm nay?” Nguyên trầm ngâm một lúc, đoạn anh thở dài nói tiếp: “Biết chứ anh chị, nhưng... nhưng cô ta giống Bạch Mai quá... cũng ‘đen đen, tròn tròn, móm móm’ làm tôi lạc bến mê... cho đến bây giờ ...” Cali, 28/3/ 2014 ------------------(1) ‘Cháu Diễm chú Đạt’ hai nhân vật trong truyện dài Yêu của nhà văn Chu Tử
Ngày Xưa Chưa Xa
169
vhp.Hạ Vũ
Gia đình tôi dọn về nơi đây đã tròn một tháng. Một tháng sắp xếp dọn dẹp đồ đạc cũng mệt phờ người. Nghỉ ngơi vài ngày, vợ chồng tôi bắt tay vào làm đẹp vườn trước vườn sau của ngôi nhà mới tậu. Mơ ước bấy lâu nay có một miếng vườn nho nhỏ để trồng hoa và cây kiểng đã thành sự thực. Thế là chúng tôi hăm hở bê về sân trước sân sau các chậu lớn, chậu nhỏ, hoa hồng, hoa cúc, hoa lan, hạt giống rau cải vân vân để gieo trồng, bón phân tưới nước.
Ngày Xưa Chưa Xa
170
vhp.Hạ Vũ
Bận rộn suốt ngày nhưng vui và không ai còn có thì giờ rảnh để càm ràm lẫn nhau. Ông nhà tôi thích cây kiểng nên ngày ngày cắt xén tạo dáng cho cây. Còn tôi thì trồng hoa, và rau cải. Hàng xóm bên trái gia đình tôi là người Mỹ trắng. Vốn liếng tiếng Mỹ của tôi thuộc loại ăn đong nên khó mà thân thiết được. Bên phải là gia đình người Việt Nam. Hôm chúng tôi mới dọn về, đang tay xách nách mang, thì ông hàng xóm cỡ tuổi "cổ lai hi" lầm lũi trong nhà đi ra. Với quan niệm tiếng cười đi trước dễ gây cảm tình nên dù mệt tôi đã nở nụ cười rất tươi, rất vui, và lịch sự chào ông. Ông ta ngước gương mặt màu bánh ít và rầu rĩ như... bị bồ đá nhìn tôi, nói gọn lỏn hai chữ "chào bà," không nhếch mép được nửa nụ cười để "trả lễ.” Chắc ông cho tôi là một mụ đàn bà thuộc loại "vô duyên chưa nói đã cười" nên không muốn kết thân. Hàng xóm kiểu này đủ biết sẽ xa nhau vạn dặm. Câu ngụ ngôn "bán anh em xa, mua láng giềng gần" của ông bà ta đem áp dụng vào đây trật lất. Ông người Việt hàng xóm này sống độc thân... với người con trai rất giống ông về vóc dáng và tính "tiết kiệm" lời. Không biết ông bỏ vợ hay vợ bỏ. Kiểu này chỉ có "vợ bỏ" mà thôi.
Ngày Xưa Chưa Xa
171
vhp.Hạ Vũ
Sân trước, dọc theo lối vào nhà, ông trồng hoa Hồng, đủ màu sắc. Ngoài ra không có hoa nào khác. Giữa mảnh sân cỏ trước nhà, ông đặt một chậu đất lớn. Trên chậu là một cây kiểng được cắt tỉa uốn nắn thành hình con ngựa. Con ngựa này hai chân sau cắm trong chậu, hai chân trước giơ lên trong tư thế đang phóng mình phi nước đại. Miệng há ra như đang hí vang trời, đuôi vút theo bước phóng. Cạnh chậu "con ngựa" là một chậu nhỏ hơn, trồng hoa hồng màu xanh biếc, một loại hồng hiếm. Cách sắp đặt hai chậu này đi với nhau làm giảm vẻ thẩm mỹ của sân trước thấy rõ, có lẽ có nguyên nhân sâu xa gì đây. Sáng và chiều nào ông cũng ra vườn xăm xoi chậu kiểng này và mấy cụm hoa hồng, bắt sâu, lặt lá vàng úa, uốn từng cọng dây leo quấn vào khung con ngựa. Tôi không muốn chạm một khuôn mặt khó đăm đăm, nên ở trong nhà và tò mò nhìn lén ông chăm sóc cây cảnh. Ông lấy khăn giấy lau bụi bặm từng cái lá của chậu hồng xanh. Có lẽ vì đây là loại hiếm quý nên ông chăm sóc đặc biêt. Không có con sâu con ốc sên nào sinh tồn được trong hai chậu đặc biệt này. Những buổi chiều mát trời, ông còn bắc ghế ngồi ngắm "con ngựa" của ông hằng giờ. Thỉnh thoảng ông
Ngày Xưa Chưa Xa
172
vhp.Hạ Vũ
đứng dậy, sửa một chiếc lá bướng bỉnh đi hoang không theo "khuôn phép" của ông. Không thấy bạn bè ông tới chơi nhậu nhẹt, và ông cũng ít khi rời nhà, ngoài những lúc đi chợ hiếm hoi. Được sự chăm sóc tận tình của ông, hoa đua sắc thắm, và "con ngựa" càng ngày càng mượt mà mướt mát, thành hình dạng một con ngựa rất hùng dũng và sinh động. Nhìn lén sự đam mê của ông khi ngắm "con ngựa," dần dà tôi cũng bị sự sinh động của "con ngựa" thu hút và tôi mê nó hồi nào không hay. Lân la bắt thân với ông, vợ chồng tôi bắt đầu cùng ngắm "con ngựa" với ông, và cho ý kiến cắt tỉa. Ông thấy trình độ chơi cây kiểng của chúng tôi không tệ và chúng tôi cũng nhận ra ông không khó ưa như tôi tưởng. Nhờ vậy chúng tôi "khai khẩu" ông được nhiều hơn. Chừng đó tôi mới biết ông tên Phú, cậu con trai Út tên Cường, hơn "tam thập" mà chưa chịu "lập"... gia thất. Con gái ông đã có gia đình riêng và ở tiểu bang xa. Vợ ông vượt biên khi ông còn ngồi tù cải tạo, bỏ lại hai đứa con cho ông nội nuôi. Qua Mỹ, bà đã sang sông một lần nữa. Ông đem hai đứa con cùng ông qua Mỹ theo diện HO và "ở vậy" nuôi con. À... thì
Ngày Xưa Chưa Xa
173
vhp.Hạ Vũ
ra... ông mang nỗi "thiên cổ hận" này nên mới ra cớ sự. Mê "con ngựa" của ông, tôi nuôi ý định làm một con. Tôi vốn tuổi Mùi (con dê) nhưng tôi không thích làm cây kiểng hình con dê, vì con dê làm sao có dáng hùng dũng được. Vả lại tôi sợ xui, sợ chồng và con trai bị... "dê" ám. Thôi thì dê hay ngựa gì cũng được, vì hai con này là "đồng bọn" với nhau. Một hôm nhân dịp ngắm "con ngựa" tôi lấy lòng ông: -Tuyệt! Đúng là một tác phẩm thượng hạng. Anh khéo tay và có óc nghệ thuật cao. Anh làm thêm con nai, con mèo, con đại bàng, hay con cọp v. v. cho vườn nhà thêm phong phú. - Không, không con nào nữa hết, chỉ mỗi "con ngựa" này thôi. Tôi đã đánh mất nó, bây giờ tôi phải dựng lại nó để cùng nó đi suốt cuộc đời còn lại của tôi. Câu nói của ông có ẩn ý, chứ không phải của một người bị bệnh tâm thần. Tôi nghĩ tới chuyện có thể bà vợ ông tuổi Ngọ, nhưng không dám hỏi, sợ chạm vết thương lòng của ông. Chợt nhà tôi lên tiếng:
Ngày Xưa Chưa Xa
174
vhp.Hạ Vũ
- Ngày xưa anh có nuôi ngựa đua, và đó là con ngựa chiến của anh? Ông ta nhếch miệng cười méo mó: - Đánh giặc suốt ngày đêm làm gì có thời giờ nuôi ngựa. Tôi nói sai tuổi của tôi và nhờ vả thẳng với ông, không vòng vo quanh co gì cả: - Tôi tuổi con ngựa, tôi cũng muốn làm một con ngựa giống như vậy ở sân trước nhà tôi, anh giúp chúng tôi làm nhé. Nhưng tôi muốn trồng dưới đất, chứ để trong chậu như thế này chẳng khác gì ngựa bị chôn chân vào một khuôn khổ chật hẹp, đang tung vó mà chân sau bị níu lại. Ông nhìn tôi có vẻ xúc động, chậm rải nói: - Đúng, cô nhận xét đúng, và đó là ý tôi muốn diễn đạt. Tôi nghĩ ngay bà vợ của ông đang ngậm đắng nuốt cay, sống không được thoải mái hạnh phúc lắm trong gia đình mới của bà ta. Ông đang thương nhớ bà? Ông có khuôn mặt lạnh lùng ít nói, nhưng thực chất con người ông như là một lòng biển sôi động dưới mặt nước lặng lờ? Ông mong bà thoát khỏi hoàn cảnh gò bó mà về với ông?... Thắc mắc nhưng tôi không
Ngày Xưa Chưa Xa
175
vhp.Hạ Vũ
dám thốt nên lời. Tôi tự khen mình biết suy nghĩ, biết dừng lại, không đến nỗi ngu lắm mà phổi bò phun ra hết những điều không nên, không cần thiết. Và cứ thế mà nhìn ông với hình ảnh một ông già có trái tim còn xuân nên còn đau khổ vì tình. Chợt nghe ông nói: - Trồng chậu, tôi có thể mang theo khi nào dời nhà. Tôi vọt miệng hỏi: - Thế thì... (tôi định nói "thế thì khi ông quy tiên, nó sẽ hóa làm con ngựa của Thánh Gióng cùng anh về Trời?") nhưng kịp "thắng" lại, sang số "de," nói trớ: "...tốt! Ý kiến hay!" Tôi bắt đầu làm con ngựa kiểng, nhưng con ngựa của tôi giống con dê... chết. Mặc cho tôi chăm sóc uốn nắn hết ngày dài tới tháng rộng, con dê chết của tôi không thành con ngựa hồng tung vó như của ông. Ông nhìn thấy nhưng không nói gì, không khen đã đành, mà cũng không chê nốt. Khi tôi hỏi ý kiến, ông cũng nhiệt tình truyền kinh nghiệm; truyền kinh nghiệm bằng lời, chứ không động tay động chân, trong khi đó ông chăm chút từng li từng tí "con ngựa" của ông như chăm sóc người tình. Riết rồi tôi không còn hứng thú với con dê chết của tôi nữa. Thấy tôi buông xuôi, ông nói với tôi một câu rất tình cảm và
Ngày Xưa Chưa Xa
176
vhp.Hạ Vũ
chỉ một lần: "cây cỏ có linh hồn đó, cô à." À thì ra ông xem "con ngựa" này là thế thân của bà vợ ông. Rồi một hôm tôi không thấy ông ra cửa chăm sóc "con ngựa" của ông. Tôi đón cậu Út hỏi thăm, mới biết ông bị tai biến mạch máu não, đang nằm bệnh viện. Vợ chồng tôi vào thăm. Ông không nói được. Ông ú ớ thật lâu tôi mới đoán được ý ông nhờ tôi chăm sóc "con ngựa" của ông. Tôi hỏi lại cho chắc và ông chớp mắt xác nhận. Nghe tôi hứa chăm sóc tận tình "con ngựa", ông nở nụ cười méo mó, ánh mắt toát ra vẻ cảm động. Ông qua cơn nguy kịch, được cho về nhà. Ông bị liệt nửa người phía trái, đi đứng khó khăn, nói năng ngọng nghịu. Buổi sáng những ngày làm việc, sau khi cậu con trai đi làm và buổi chiều mát trời, vợ chồng tôi thường qua nhà đẩy xe lăn cho ông thăm "con ngựa" và các đóa hoa hồng của ông. Ông vốn ít nói, bây giờ càng thêm trầm lặng. Mỗi lần ông ngắm "con ngựa" hình như ông xuất hồn, không còn ở thế giới này nữa. Càng ngày ông càng héo hắt và yếu hẳn đi, số lần ngắm "con ngựa" của ông cũng thưa thớt dần, nhưng ông không chịu vào Viện Dưỡng Lão. Cậu con Út có
Ngày Xưa Chưa Xa
177
vhp.Hạ Vũ
"gien tiết kiệm lời" của ông truyền lại nên ông chỉ còn sống trong thế giới "ngày xưa thân ái" của ông mà thôi. Vào một buổi sáng, khi tôi thức dậy, thì trước nhà ông đã đầy xe cảnh sát, cứu thương. Thấy chúng tôi đến, cậu con trai mếu máo khóc cho biết ông uống thuốc ngủ tự tử và Cảnh Sát đang lập biên bản. Ông buông xuôi tất cả, đành đoạn bỏ lại "con Ngựa" và đóa hồng xanh của ông. Tôi tiếc và than thầm: Cậu Út bận đi làm tối tăm mặt mũi, ai săn sóc chúng đây? Chúng sẽ "theo" ông sớm thôi! Tôi nuôi ý định sẽ xin "con ngựa kiểng" này. Sau đám tang ông, tôi chưa kịp ngỏ lời xin thì cậu Út bê "con ngựa" và chậu hoa hồng xanh sang sân nhà tôi. Cậu nói: - Từ lúc ở bệnh viện về, ba cháu thường dặn dò cháu mang tặng cô "con ngựa kiểng" và chậu hồng xanh này sau khi ông qua đời. Ông không muốn con ngựa và hoa hồng này chết theo ông. Cô săn sóc hai chậu kiểng này giúp ba cháu. Ba cháu sẽ mãn nguyện và phò hộ cô. Ba cháu và cháu cảm ơn cô vô cùng. Đây, bức thư của ba cháu gởi cho cô.
Ngày Xưa Chưa Xa
178
vhp.Hạ Vũ
Cậu đưa tôi bức thư của ông với dòng chữ nguệch ngoạc: "Xin tặng cô "Con Ngựa Kiểng" vì tôi biết cô quý nó và vì cô tuổi Ngọ và chậu “Bích Hồng.” Ở với cô chúng sẽ tươi vui. Mong cô chăm sóc giùm tôi. Cảm ơn cô thật nhiều. Phú" Tôi cảm động, hỏi cậu Út: Mẹ cháu tuổi Ngọ, phải không? - Mẹ cháu tuổi Tí. Người yêu của ba cháu trước khi ông cưới mẹ cháu, mới là người tuổi Ngọ và cùng tên Bích Hồng với chị của cháu. "À... thì ra vậy..." Tôi bồi hồi, thốt khe khẽ. Nói tới đây cậu ngập ngừng một chút hình như phân vân, nhưng rồi tiếp: - Ba cháu bảo ông đã phạm sai lầm nặng nên mất cô Bích Hồng. Lúc ba cháu ngồi tù cải tạo, ông được cô ấy viết thư an ủi, khích lệ tinh thần, và gởi quà cứu đói. Món nợ ân tình đó rất lớn, không cách nào trả được ở kiếp này, cho nên ông dành hết khoảng đời còn lại chăm sóc và sống với "Con Ngựa Kiểng" và chậu Hoa Hồng Xanh này. Ba cháu đã chọn cô làm người thừa kế "gia sản" chứa đầy tâm huyết của ông...
Ngày Xưa Chưa Xa
179
vhp.Hạ Vũ
Tôi thẫn thờ đứng ngắm "con ngựa" chợt thấy nó phóng đi và mờ dần... mờ dần... trong một màn sương mỏng vừa kéo đến che phủ... Ô hay! Trời có mưa đâu sao tôi ướt mi!... (CA, August 12 -2014)
Ngày Xưa Chưa Xa
180
vhp.Hạ Vũ
Truyện Tháng Tư Đen:
Ba Hạt Cơm Anh là nguời tù cải tạo "mồ côi."* Anh vừa viết xong một bức thư cho nguời mẹ già, nghèo, cô đơn ở dưới quê, với kết thúc bằng câu: "Ở đây con được Nhà Nước Cách Mạng lo lắng đầy đủ từ cơm ăn, áo mặc, nơi ở... đến cây kim sợi chỉ. Má đừng lo cho con." Anh gấp thư lại, ngắm nhìn một lúc lâu ba hạt cơm dùng để dán thư mà anh lấy ra từ khẩu phần của mình: một chén sắn trộn lưa thưa một ít hạt cơm mốc meo đen thui. Anh nhìn ba hạt cơm thèm thuồng vì ruột đang réo gọi “cứu đói”, chặc lưỡi nhủ thầm: Ba hạt cơm dán một bức thư, thật phí "hạt ngọc" của Trời! Anh nhón lấy một hạt cho vào miệng nhâm nhi, không nuốt vội, nhai nát như nước rồi từ từ cho chất ngọt của hạt cơm chạy qua cuống họng xuống bao tử.
Ngày Xưa Chưa Xa
181
vhp.Hạ Vũ
Anh gật gù: “Ờ… ờ…, đơ đỡ… nhưng cũng còn đói lắm.” Anh tiếp tục ngắm hai “hạt ngọc” còn lại một chốc, nghĩ thầm: Thư có gì quan trọng đâu, chỉ mấy câu "hô khẩu hiệu" theo khuôn mẫu của trại giam. Hai hạt cơm cũng thừa... Anh chặc lưỡi lần nữa, nhón lấy "hạt ngọc" thứ hai cho vào miệng ngậm, vội vàng đập dẹp hạt còn lại, dán bức thư, vì sợ mình đổi ý. Anh đắc ý gật gù: "Thế mới vẹn toàn: vừa hợp tình vừa hợp lý!" ------------------* Mồ Côi hay Con Bà Phước: chỉ những người tù không được thân nhân "thăm nuôi"tiếp tế thực phẩm. Chữ này được đặt ra bởi quân cán chính VNCH bị bắt vào trại tù của Việt Cộng mà chúng nó gán cho cái tên hoa mỹ là "học tập cải tạo"để đánh lừa quốc tế.
Ngày Xưa Chưa Xa
182
vhp.Hạ Vũ
Ngày Xưa Chưa Xa
183
vhp.Hạ Vũ
Nhớ XưaNgày
Tết
Tết
Thầy
Nhớ xưa... nhưng không xưa lắm, mới hơn nửa thế kỷ thôi, mà tôi tưởng chừng như mới hôm nào. Ngày đó chúng tôi là một nhóm nam nữ gốc gác Miền Nam "tiên phong" ra Huế học Viện Hán Học trực thuộc Đại Học Huế được thành lập do mỹ ý của Tổng Thống Đệ Nhất Cộng Hòa Ngô Đình Diệm. Những năm đầu chúng tôi còn gắng dành dụm tiền để về ăn Tết với gia đình. Những năm sau vì tình hình an ninh không được tốt: Xe đò, xe lửa bị "mấy ảnh" vì sống trong rừng với khỉ nhiều quá nên buồn chán, bèn ra ngoài để được gặp loài người, thường "ưu ái" tặng cho mấy "trái lựu"... đạn hoặc trái… mìn nên chúng tôi sợ "ăn" vô bị mắc nghẹn... chết yểu hoặc "ngộ độc" phải cưa chân, cưa tay làm "giai nhân độc cước" hay "giai nhân độc thủ," đành không
Ngày Xưa Chưa Xa
184
vhp.Hạ Vũ
về Sài Gòn ăn Tết với gia đình mà ở lại Huế, tự tổ chức vui Tết với nhau. Nói là "Vui Tết" chứ thật ra "Buồn Tết." Nhưng chúng tôi có niềm an ủi lớn từ các thầy và gia đình các thầy đem lại.
(Linh mục Cao Văn Luận đọc diễn văn khai mạc Niên Khóa 1961-1962) Cái Tết đầu tiên mà chúng tôi xa nhà, nếu nhớ không lầm, là vào năm học thứ ba. "Cư dân Xóm Trong" của tôi chỉ có ba người mà Ngân thì "bay" về Sài gòn với gia đình trước đó vài ngày rồi, chỉ còn lại Ngọc Minh và tôi. "Xóm Ngoài" cũng chỉ còn vài ba người gồm luôn cánh chim đầu đàn là chị Hai Cam.
Ngày Xưa Chưa Xa
185
vhp.Hạ Vũ
Hai "xóm nhà lá" này cùng một số nam sinh viên gốc Miền Nam ngụ tại Đại Học Xá Nam Giao - Huế họp nhau tổ chức ăn Tết. Đúng ra chỉ tổ chức được một buổi tối Giao Thừa "Tống Cựu Nghinh Tân" mà thôi, còn những ngày khác mỗi người "tự biên tự diễn." Huế những năm đó ăn Tết không tưng bừng pháo nổ, không "ngựa xe như nước áo quần như nêm" (Truyện Kiều của Nguyễn Du) không rộn rã, ồn ào, náo nhiệt như Sài Gòn. Huế trầm lặng. Huế ấm cúng. Huế của gia đình. Ngày Mùng Một, bà chủ nhà dẫn hai con đi chúc Tết người thân thuộc. Minh và tôi buồn muốn khóc, nhưng sợ xui bèn "ngậm cười nơi..." Bến Ngự(!) Sau một lúc hối hận vì đã không về Sài Gòn ăn Tết với gia đình, tôi đưa đề nghị: - Người ta Mùng Ba Tết Thầy, mình cứ "Tết Thầy" cả ba Mùng luôn đi. Ngọc Minh đáp: - Mình biết tim đen của Phi rồi. Muốn "ăn chực" thì cứ nói thẳng đi. Mình có bánh mứt... làm quà cáp hay không mà ra điều... Tết Thầy... Học trò có tình có nghĩa dữ... a... a...!!! Tôi cố chống chế:
Ngày Xưa Chưa Xa
186
vhp.Hạ Vũ
- Thì Chúc Thầy... Các thầy biết tụi mình học trò nghèo, Tết xa nhà buồn, mang quà đến còn bị rầy thêm. Tình nghĩa là quan trọng nhất. Minh đưa thêm một thắc mắc: Hôm nay Mùng Một, coi chừng "xông nhà" đầu năm... không hạp thì phiền lắm đó. - Thầy mình Tây Học mà, không dị đoan đâu. Minh lý giải: - Ờ... ờ... Tên Minh của tui có nghĩa Sáng Rực. Mặt trời và Mặt Trăng ráp lại với nhau thì còn gì sáng bằng.(1) Vậy nếu là người "xông nhà" thì tốt quanh năm à nghen. (Chú thích 1: Theo chữ nho Minh 明 là do hai chữ Nhật 日 & Nguyệt 月 ghép lại). Tôi chọc: - Chứ không phải Ngọc Minh 玉 冥 là viên ngọc giả cho nên mờ mờ (2) (Chú thích 2: minh 冥 còn có nghĩa là mờ mịt, tối tăm trong chữ u minh). Minh phản kích: - Thôi, mình không đi chung với Phi đâu. Hai đứa Phi Minh(3) bước vô nhà Thầy thì "chẳng sáng sủa" cả năm.
Ngày Xưa Chưa Xa
187
vhp.Hạ Vũ
(Chú thích 3: Phi 非 : có nghĩa chẳng phải ví dụ: phi lý 非 理 . Phi còn có nghĩa là trái, phản nghĩa với phải như trong chữ thị phi 是 非 .) Tôi cự nự: - Bậy! Phi 飛 của mình có nghĩa là bay. Cụ Bột dạy sử Trung Quốc cho nghĩa tên Hồng Phi 鸿 飛 của mình là"cánh hồng bay bổng tuyệt vời." Cụ bảo: Chim hồng là loại chim bay cao và xa, ý chỉ người có chí lớn. Minh cười ha ha ha... xong "phán": - Đúng rồi. Cụ Bột già vậy mà thấy rõ chí trên đầu của bạn. Thế thì nó phải lớn lắm rồi, ai chả biết!!! Tôi đưa đề nghị: - Thôi đi! Đầu năm đầu tháng, nói bậy bạ không hà. Tính chuyện ba ngày Tết này đã. Trong mấy ngày Tết, O bán Bún Bò dạo mỗi tối, "ân nhân cứu đói" của bọn mình, bận ở nhà vui Xuân với gia đình, không đi bán mô. Bọn mình đói rả họng. Chúng ta ra "xóm ngoài" xem có tổ chức ăn uống chi không để ăn ké. - Mới ăn Tất Niên hôm qua rồi, tổ chức gì nữa. Chị Hai Cam sợ gãy móng tay khi làm bếp, không nấu nướng từ lâu rồi. Bọn mình mặc áo đẹp vào, rũ nhóm ngoài cùng đi chúc Tết các thầy.
Ngày Xưa Chưa Xa
188
vhp.Hạ Vũ
Thế là chúng tôi lôi áo đẹp ra mặc. Áo học trò mà, có cái nào đẹp đâu nên mỗi người tìm cho mình một chiếc áo màu trông còn mơi mới. Trong lúc tôi còn đang loay hoay thay xiêm đổi áo, thì nghe Minh reo: - A! Chị Hai Cam "Xóm Ngoài" tới kìa. Không biết cam này ngọt hay chua đành phải nuốt đây? (4) (Chú giải 4: Cam 甘 có nghĩa là ngọt, cũng có nghĩa là đành chịu). Chị Hai Cam bước vô hỏi: - Hai đứa định đi đâu đó, cho tháp tùng với. Mấy đứa ngoài đó đi chùa Thiên Mụ rồi. Chùa này mình đã đi nhiều lần nên chán. Ở nhà buồn quá bèn tìm hai đứa để tán dóc cho vui. Minh hí hửng đáp: - Có chị tới thì tốt quá: Ngọt Ngào đi trước, Rực Rỡ tiếp theo, Chí Lớn vào cuối. Chị Hai ngơ ngác hỏi: - Minh nói gì dzậy? Tôi giành nói: - Đi xông nhà các thầy: Cam đi số 1, Minh số 2, Hồng Phi số 3 đem ngọt ngào, tươi sáng, vinh quang vào nhà các thầy. - Có đem thiệt không đó hay ăn Tết chực?
Ngày Xưa Chưa Xa
189
vhp.Hạ Vũ
Tôi nhỏ giọng: - Thôi mà chị... Mình mang tư tưởng tốt và lời chúc đẹp vào nhà thầy là được rồi.
(Thầy Phan Văn Dật (thứ 2 từ trái) & Môn sinh VHH) Cả ba lên xe đạp vào Thành Nội, đến chúc Tết Thầy Giám Học trước. Nói tới Thầy họ Phan này là phải nói tới sách, e rằng sách của Thư Viện Huế cũng không bằng. Chỗ nào trong nhà cũng có sách, toàn là
Ngày Xưa Chưa Xa
190
vhp.Hạ Vũ
sách quý hiếm, phần lớn được viết bằng chữ Pháp và chữ Hán. Học trò hay bất cứ bạn bè nào cần là Thầy sẵn sàng cho mượn. (Sau 1975 Thầy bị đứa học trò thời học Quốc Học với Thầy, thuộc loại "nằm vùng" và là một trong ba tên đồ tể khét tiếng ác ôn năm Mậu Thân 68 ở Huế, lừa lấy gần hết. Nhờ đó bây giờ anh ta trở thành nhà Nghiên Cứu Huế. Thật xót xa cho Thầy!) Thấy chúng tôi tới chúc Tết, thầy vui vẻ thân ái bảo người nhà dọn ra đủ thứ bánh, kẹo, mứt, bánh chưng, dưa món... Ba đứa tuy bụng đói mà cứ giữ kẻ, ăn như "mèo liếm." Khi ra về tiếc hùi hụi: "bánh chưng ngon quá, phải chi ăn thêm miếng nữa cho đỡ thèm!" Chị Hai Cam an ủi: - Nữ thực như miêu mà... không lẽ thực như hổ thì làm sao "yểu điệu thục nữ" để "quân tử hảo cầu!" cho được! Thôi, đừng tiếc nữa, lo đi tiếp.
Ngày Xưa Chưa Xa
191
vhp.Hạ Vũ
(Thầy Cô Võ N Nguyện và cựu môn sinh VHH -2000) Chúng tôi tiếp tục lên đường, tiến về BaoVinh, hướng nhà thầy Phó Giám Đốc họ Võ. Vừa bước vào cổng nhà cũng là lúc Thầy và Cô cùng đứa con nhỏ chuẩn bị "xuất hành đầu năm." Ba đứa nhìn nhau ngầm ý: kiểu này là đói! Chúng tôi vội vả chúc Tết. Chưa nói hết câu thì cô hỏi: - Các O nì, có muốn đi chùa lễ Phật và xin lộc đầu năm không? Muốn thì vô xe, còn ba chỗ trống đủ cho ba O. Ba cái miệng đồng reo: - Dạ, muốn... muốn... muốn...
Ngày Xưa Chưa Xa
192
vhp.Hạ Vũ
Miệng nói, chân mau mắn theo Thầy Cô vào xe, chỉ sợ Thầy Cô đổi ý. Ở Huế lúc đó cả tỉnh chỉ có một vài người có xe hơi nhà. Thầy Phó Giám Đốc là một trong số đó. Chúng tôi được ngồi xe hơi nhà với gia đình thầy cảm nhận ấm cúng vây quanh và sung sướng vì thấy mình được coi như con cháu trong gia đình. Thầy tự lái xe lên chùa Châu Lâm. Theo Thầy Cô, ba đứa lễ Phật hết bàn này đến bàn khác. Sau đó, trong khi Thầy Cô đàm đạo với sư Trụ Trì thì ba đưá chúng tôi dạo quanh chùa mà quên mất nỗi "buồn vào hồn..." có tên... "Nhớ Nhà." Chùa này vào ngày Mồng Một Tết, khách thập phương đi lễ không đông lắm, và phần đông không ai ở lại ăn cơm của Chùa, do đó chúng tôi ăn cơm chùa no bụng. Cơm chay, không cao lương mỹ vị sao mà ngon chi lạ! Lúc về nhà thầy, chúng tôi được Cô gói cho vài cái bánh chưng. Thế là ngày Mồng Một Tết được lộc của Chùa và của Thầy. Hên suốt năm!
Ngày Xưa Chưa Xa
193
vhp.Hạ Vũ
(Cha Thích và các môn sinh VHH) Trên đường về lại chỗ trọ, chúng tôi đến chúc Tết Cha Thích. Đến nhà Cha không lúc nào là không có bánh kẹo. Vườn sau nhà của Cha là Vườn Trẻ cha thành lập. Cha thuê một cô mẫu giáo để trông coi và dạy dỗ một số trẻ em. Do đó bánh kẹo không hề thiếu ở nhà Cha. Vườn Trẻ có nhà Thủy Tạ với hoa và cây kiểng rất đẹp mắt, vừa để thư giản vừa làm chỗ chơi cho đám con nít. Cha sáng tác các bài nhạc cho thiếu nhi. Lúc rảnh rổi cha chơi với trẻ và dạy cho các cháu và cả cô giáo hát. Bài: Cái nhà là nhà của ta Công khó ông cha lập ra Cháu con phải gìn giữ lấy
Ngày Xưa Chưa Xa
194
vhp.Hạ Vũ
Muôn năm với nước non nhà mà chúng tôi vẫn thường hát trước đó, mãi đến khi ra Huế học mới biết tác giả là Cha Thích. Bài này Cha đem cả vào Viện Hán Học để cho đám sinh viên chúng tôi tuy "già đầu" nhưng trái tim còn... con nít hát cho vui mà bớt nhớ nhà, bớt sự căng thẳng trong học đường. Cha có chiếc xe vận tải nhỏ, thuê tài xế đưa rước trẻ em cho Nhà Trẻ và chở Cha đi khi có việc cần. Cha cho biết vào ngày Mùng Hai Tết đi nhà thờ La Vang, nếu chúng tôi muốn đi thì sáng hôm sau đến sáu giờ sáng. Thế là chúng tôi nhao nhao xin Cha cho theo. Vài anh chị em cùng quê Miền Nam nghe tin cũng xin đi cùng, ngồi chật xe. Nhóm chúng tôi không có ai theo đạo Công giáo nên không biết kinh kệ gì hết. "Lạy Chúa con là người ngoại đạo, nhưng tin có Chúa ngự trên cao" cho nên vào nhà thờ, thấy ai làm gì cũng làm theo một cách kính cẩn. Đức Mẹ La Vang linh thiêng nổi tiếng nên chúng tôi không ai dại gì mà không xin Đức Mẹ đủ thứ chuyện, kể cả chuyện tình gió đã thổi bay. Tết năm đó chúng tôi: Mồng Một có cơm Chùa, Mồng Hai được cơm Chúa. Chúng tôi được hồng ân
Ngày Xưa Chưa Xa
195
vhp.Hạ Vũ
của cả hai tôn giáo, vì đạo nào chúng tôi cũng thành tín cả. Bởi vậy suốt 5 năm học chẳng những Chúa mà cả Phật phù hộ cho ăn học tử tế, sức khỏe dồi dào, còn có cuộc sống an lành. Hôm sau lại tiếp tục... "Mùng Ba Tết Thầy" rồi Mùng Bốn, Mùng Năm cũng Tết Thầy luôn, và tiếp tục... nhận "lộc" từ gia đình các thầy. Thầy - trò chúng tôi là như thế. Có lẽ không có ngôi trường nào có được tình thầy-trò như vậy. Người Thầy vừa là Sư vừa là Phụ. Cảm ơn ngôi trường độc nhất của Việt Nam Cộng Hòa được sinh ra do Tổng Thống Ngô Đình Diệm và chết theo Tổng Thống họ Ngô này, chỉ "sống" được vỏn vẹn 6 năm: Viện Hán Học Huế (1959 - 1965). Cali, Tết Ất Mùi 2015
Ngày Xưa Chưa Xa
196
vhp.Hạ Vũ
Ngày Xưa Chưa Xa
197
vhp.Hạ Vũ
Kỷ Niệm Còn Vương (Viết theo lời kể của Cam Tân An)
Mười một giờ khuya tôi sắp "tiêu diêu miền cự lạc" thì… re..eng...eng... Tôi lầm bầm: "Lại con nhỏ Hồng này nữa chứ không ai khác ngoài hắn. Tối ngày nàng cứ bắt tui nghe hoài chuyện lòng... thòng của nàng lập đi lập lại, chán chết!!!” Tôi uể oải bắt phone. Nếu không bắt thì nàng sẽ không tha đâu, nàng sẽ gọi hoài cho đến khi trả lời phone mới thôi. Với tôi, nàng bỏ lịch sự của nàng vào thùng rác lâu rồi. Từ xưa tôi chịu thua nàng, bây giờ tôi vẫn là kẻ chịu thua! "Thôi mà chị Hai. Làm lớn thì phải làm láo chứ." Câu kinh nhật tụng này của nàng làm tôi nghẹn họng. Tôi nhừa nhựa nói:
Ngày Xưa Chưa Xa
198
vhp.Hạ Vũ
- Lại chuyện ngày xửa ngày xưa, "em tan trường về, anh theo Hồng về" nữa hả? Mình buồn ngủ lắm rồi, tha cho mình bữa nay đi. - Chỉ một câu thôi. Chị ừ thì đi ngủ ngay. - Từ đó tới giờ, hình như nhiều lần lắm rồi, ta lắc đầu với mi mà có thành công lần nào đâu!!! - Vậy là kỳ này chị "ừ" phải không? - Phải. Nàng hóm hỉnh đáp: - Vậy là được rồi. Chị ngủ đi. Mai nói tiếp. Thế là tôi mắc bẩy nàng - một cú lừa ngoạn mục! Ngày mai, nàng bảo tôi làm một bài thơ và viết một bài văn cho Đặc San của lớp. Tôi giẫy nẩy. Nàng cười hì hì chiến thắng, thật ứa gan: - "Nhất ngôn ký xuất, tứ mã nan truy." Trễ rồi, chị ơi! - Thật là... già mà còn dại!!! Nàng còn giở trò dụ dỗ... gái già: - Viết đi, em đánh máy giùm cho. Chị Hai đừng để thua anh Hai chứ. Ngày xưa chị bắt nạt anh Hai, bây giờ thua thì quê một cục đó. Kỳ trước anh Hai viết một bài rồi, anh thắng chị một bàn, bây giờ chị chẳng những phải gỡ huề mà ráng thắng một bàn đi. - Đừng nói bậy, bà xã ảnh cho ảnh bầm mình bây giờ. Ngày xưa, đám trai gái Sài Gòn "du học" Huế, hễ lớp dưới là em, dù lớn tuổi hơn. Các "em" này có một vài người tự lượng sức mình không tiết kiệm được nên gởi tiền cho tôi cất giùm. Không chỉ "em" mà "anh" cũng gởi, trong đó có anh Hai (bọn "quỷ nhỏ"
Ngày Xưa Chưa Xa
199
vhp.Hạ Vũ
Hồng – Ngọc – Minh phong chức anh Hai cho anh ấy). Anh ấy ít nói, trông có vẻ "lạnh lùng," bọn quỷ nhỏ bảo là "thẹn thùng," chứ lạnh lùng gì mà lạnh. Anh nhờ tôi làm thủ quỹ giữ tiền và dặn dò tôi tới đúng đầu tháng mới đưa, đừng đưa sớm dù được năn nỉ ỉ ôi thế mấy cũng không đưa. Tôi chấp hành quy ước rất cứng nhắc, không uyển chuyển gì cả. Đám quỷ nhỏ có cớ mà chọc ghẹo, gặp mặt anh cứ tỉnh bơ trổi giọng ư ử hai câu nhái theo ca dao: “Bắc thang lên kiện ông Trời, “Tiền đưa gái giữ khó đòi, anh ơi!" Ngoài việc học hành, đi chơi để... xả hơi cũng không thiếu, nhất là đi chơi xa. Cứu trợ nạn lụt là dịp đi xa không tốn tiền xe, việc gì mà nói không. Đám xa gia đình của bọn tôi "điếc không sợ súng" nên không có việc gì mà vắng mặt. Vác thùng tiền đứng ở chợ Đông Ba làm đệ tử của Hồng Thất Công Bang Chủ để "lạy ông đi qua, lạy bà đi lại" có tôi. Đi cứu trợ ở Quảng Nam càng xung phong đi sớm. Có xe nhà binh đưa đi mà, ngại gì mấy trái lựu đạn ném vào(!) Nước chưa cạn, sình lầy, xác heo, gà, vịt, bò v.v. nổi lình bình hôi thúi: chuyện nhỏ... không lo. Mấy con vi trùng bệnh dịch "thông minh"(!) lắm, biết người tốt người xấu nên tránh xa đám sinh viên "thương người như thể thương thân này." Chúng tôi hăng say làm việc không biết mệt mỏi, không thắc mắc lợi hại, chỉ biết việc đáng làm thì mình làm. Bây giờ nhớ lại tôi còn thấy niềm vui ngày ấy như còn hiện diện đâu đây.
Ngày Xưa Chưa Xa
200
vhp.Hạ Vũ
Vào cuối tuần chúng tôi thường tới nhà các thầy để, trước là thăm thầy cho đậm tình thầy trò, sau là ra khỏi nhà cho thoải mái tâm trí. Nhà thầy Dật, thầy Nguyện, thầy Định, thầy Kháng, Cha Thích là những nơi đám sinh viên chúng tôi thường ghé thăm. Cha có chiếc xe vận tải nhỏ nên chúng tôi thường theo Cha đi viếng các lăng tẫm, nhà thờ La Vang, các tu viện. Cha rộng rãi, hào phóng, hễ có đi xa là Cha kêu chúng tôi tham dự. Đám xa gia đình này được Cha quan tâm và ưu ái lắm. Tôi nhớ có lần chúng tôi tựu họp tại nhà Cha ăn uống ca hát ở sân sau, nơi vườn trẻ do Cha thành lập. Tôi không biết hát. Lần nào tôi cũng bị "quê một cục." Thu Thủy thấy vậy, bắt tôi tập hát, và dạy tôi hát. Lần đó, tôi bạo dạn cất giọng "oanh chì" hát lần đầu tiên cũng là lần cuối cùng trong đời của tôi. Tôi nhớ hoài bài hát đó. Tôi cất tiếng: "Lòng vui sướng anh em ơi, tim thấm nhuần tình đồng bào, trai đời mới..." Mới được vài câu, nhìn quanh thấy mọi người đang chăm chú thưởng thức giọng ca vàng... giả của tôi, tôi đột nhiên bị khớp, liền ú ớ rồi tắt tị luôn. Từ đó vĩnh biệt nghiệp "hát sĩ" của tôi. Tôi còn một kỷ niệm không quên với thầy Châu Phan. Không biết cái tên tôi có duyên nợ gì với thầy mà thầy đặc biệt quan tâm đến... không bình thường. Có lẽ ngày xưa còn bé thầy được cha mẹ cưng chiều dữ lắm, ngày tối bắt thầy uống nước cam cho có nhiều vitamin C chống bệnh. Thầy bị đám người giúp việc nhà ăn xén bớt đường cát ngọt ngào và mua loại cam
Ngày Xưa Chưa Xa
201
vhp.Hạ Vũ
rẻ tiền cho thầy uống chua lè chua lét, nên thầy thấy chữ cam là dị ứng, và thầy quyết tâm "trả thù" mấy trái cam. Ôi Cam Tân An của Miền Nam bị mất giá ở Huế rồi! Vào lớp, sau khi cho chúng tôi "đi du ngoạn thế giới" xem di tích cổ của nhân loại hoặc sau khi "trở về sống với tổ tiên" thời tiền sử, thầy giở sổ điểm ra, không cần cúi xuống ngó tới tên sinh viên làm gì cho hao tốn calories, cũng không cần giở sổ điểm làm chi cho mất thì giờ, lần nào cũng vậy, thầy cất giọng tenor: - Chị Ca...a...m. Tôi lên trả bài. Có điểm rồi tôi ỷ y lần sau không học bài. Thế là lại: "Chị Ca...a...m..." Kết quả thì các bạn biết rồi, khỏi nhắc. Cứ thế quen miệng "Chị Cam", "Chị Cam"..., cho đến 4 cột điểm rồi mà thầy không tha. Lần thứ năm, sau khi dứt giảng bài, thầy vẫn cứ "Chị Ca...a...m". Tôi tức mình phản đối, cả lớp cười rần rần. Sau đó thầy mới... "tha tào." Các bạn ơi, không biết có trường Đại Học nào mà bắt sinh viên lên bảng trả bài như Viện Hán Học của ta không? Trường của ta là trường đặc biệt độc nhất vô nhị trên thế giới gọi sinh viên lên bảng trả bài như học sinh tiểu học, hoặc trung học cấp hai. Không giống ai cho nên mệnh yểu chăng? Ngoài ra các thầy còn quan tâm đặc biệt với đám sinh viên xa gia đình như cha mẹ quan tâm tới con cái vậy. Khi tôi hăng hái xung phong (bệnh phong có tên là xung) đứng ra nhận lãnh nấu tiệc tất niên 1963 cho
Ngày Xưa Chưa Xa
202
vhp.Hạ Vũ
sinh viên cả trường (chắc lúc đó tôi uống lộn thuốc nên đầu óc hơi mát dây thần kinh), các thầy đến động viên khích lệ, thật cảm động. Tôi còn lưu giữ vài tấm hình chụp thầy Chương đến thăm trong lúc bọn tôi tạm nghỉ để dùng bữa trưa. Thầy Nguyện thì "Các con giỏi quá"..., thầy Dật thì "Các chị chiụ khó quá"... Sau đó chúng tôi còn tổ chức liên hoan Tất Niên riêng cho đám xa gia đình tại nhà trọ để đỡ buồn nhớ quê, nhớ nhà trong mấy ngày cận Tết. Tôi và một vài "em nữ ngang hông" bù đầu nấu ăn, các nam thì giao cho nhiệm vụ dọn dẹp, trang trí phòng ốc, còn Ngọc Dung lo nhiệm vụ viết "đít cua." Nhỏ này làm biếng. Khi thầy Nguyện, thầy Dật, thầy Ngân đến dự, tôi hỏi Dung bài đâu. Ngọc Dung cười hì hì... trừ. Thế có tức không? Không đứa em nào chịu "ứng khầu thành văn," đùn đẩy cho tôi: "Chị lớn chị nói đi." Đùn đẩy trước mặt các thầy coi không được, đành "làm lớn phải làm láo," tôi buộc lòng ứng khẩu một bài "đít còng." Khi tôi nói tới việc chúng tôi vô cùng cảm động vì được các thầy quan tâm, bỏ việc quan trọng, tới dự bữa tiệc đơn sơ với những đứa trẻ xa cha xa mẹ trong những ngày quan trọng này, thì đám tiểu quỷ cái này trở thành những trái mít ướt. "Nước mưa" rớt lộp độp trong nhà mặc dù ngoài trời hôm đó Thần Mưa, Thần Sấm, Thần Sét đang trốn nhiệm vụ của mình, bận lo nhậu nhẹt với đám tiên nữ của chị Hằng Nga. Tôi đành tắt tiếng ngang xương. Ôi! Nhớ làm sao những ngày xanh tươi thắm đó! Ước gì trái đất quay ngược chiều để trở về quá khứ
Ngày Xưa Chưa Xa
203
vhp.Hạ Vũ
thân yêu ngày tháng cũ, hưởng lại hạnh phúc của tuổi học trò đã xa lắm rồi nhưng vẫn còn đậm nét không phai.
Ngày Xưa Chưa Xa
204
vhp.Hạ Vũ
Ngày Xưa Chưa Xa
205
vhp.Hạ Vũ
Thư Viết Cho Daddy Cali, June 21 - 2015 Daddy yêu quý nhất đời của con, Từ ngày Tina ra đời tới nay đúng 3 tháng, con mới được một đêm ngủ ngon để hôm nay tỉnh táo mà viết thư cho Daddy. Tina có cái miệng hơi móm, chồng con bảo móm như vậy rất có duyên, giống ông ngoại. Nhìn Tina ngủ, khuôn mặt hiền lành, ngây thơ như thiên thần nhỏ làm con quên hết những nhọc nhằn và mất ngủ trong ba tháng qua vì nó. Daddy ơi, ban ngày đi làm, gởi bé ở nhà trẻ từ lúc cháu được 5 tuần tuổi, con nhớ cháu lắm nên làm việc mà không yên tâm. Chiều về nhà, trong khi con lo cơm nước, chồng con chăm sóc bé. Xong
Ngày Xưa Chưa Xa
206
vhp.Hạ Vũ
rồi vợ chồng con chuyện trò, chơi đùa với bé... sau đó chia phiên nhau kẻ ngủ, người thay tã, pha sữa cho bé bú trong đêm khi nào bé có nhu cầu. Nhọc quá là nhọc, nhưng cũng vui ơi là vui! Nhiều lúc vừa thay tã xong, đặt cháu lên giường dỗ ngủ, con cũng ngủ gục theo. Đang thiu thiu đi vào giấc ngủ cháu lại khóc ré lên, thì ra bé lại làm bẩn ra tã. Con lại thức, làm vệ sinh và thay tã cho cháu. Lắm lúc mệt quá, con bỏ mặc cho chồng con làm. Nhưng mà con có ngủ lại được đâu, con trằn trọc và nhiều lúc con khóc vì nghĩ đến Daddy chứ không phải vì Tina "hành hạ" con. Daddy thường mắng yêu con "khéo dư nước mắt" vì hay khóc những chuyện mà Daddy cho là không đáng rơi một giọt nước mắt. Daddy biết vì sao con không ngủ mà khóc không? Con nhớ Daddy, con thương Daddy. Mẹ ra đi, bỏ con lại cho Daddy nuôi lúc con vừa một tháng tuổi. Bây giờ có con, con mới biết ngày xưa Daddy cực nhọc với con biết là chừng nào! Cực nhọc gấp đôi con bây giờ vì Daddy đơn thân nuôi con mọn, vừa làm Cha vừa làm Mẹ. Lớn lên một chút con chạy nhảy leo trèo, té ngã, trầy tay, trầy chân, và cả những lúc ấm đầu, sổ mũi... Daddy kiêm luôn y tá băng bó, săn sóc cho con. Con nhớ có lần Daddy cho con uống thuốc, con nôn mửa ướt cả mặt mày Daddy. Thế mà Daddy không giận, dỗ ngọt con uống lại liều thuốc khác. Con "làm trận làm thượng," giãy nảy phản đối, Daddy kiên nhẫn làm
Ngày Xưa Chưa Xa
207
vhp.Hạ Vũ
đủ trò, kể đủ chuyện vui cho đến khi con chịu uống thuốc lại mới thôi. Khi con bắt đầu đến trường, Daddy có thêm một việc làm nữa là Phụ Giáo kèm con học. Sao hồi đó con dốt môn Toán quá. Nếu không có Daddy kèm con học nhất là môn toán suốt thời gian ở Trung Học để con có một căn bản học vấn vững chắc lên Đại học thì không biết bây giờ con ra sao. Con có được cuộc sống vững vàng như ngày nay không. Daddy còn dạy con đọc và viết tiếng Việt nữa chứ. Ôi chao! Mấy dấu sắc, huyền, nhất là dấu hỏi, ngã... con lộn tùng phèo, Daddy đã truyền "bí quyết" cho con nhớ. Làm sao con quên được "câu thơ bí quyết" cho dấu hỏi ngã của những từ thuần Việt: "Chị Huyền mang nặng ngã đau, Sao không sắc thuốc, hỏi đau chỗ nào" và câu cho những từ Hán Việt: "Mình nên nhớ viết là dấu ngã" để con nhớ những chữ Hán Việt nào có phụ âm đầu như trong câu "bí quyết" này thì phải viết dấu ngã. Từ đó con ít sai dấu hỏi ngã. Daddy, con cảm ơn Daddy vô cùng. Trong giai đoạn ở lớp mẫu giáo và vài lớp tiếp theo, con đã làm khổ Daddy không biết là bao nhiêu! Vào trường, con mới biết các đứa trẻ khác có mẹ vừa đẹp vừa dễ thương vô cùng dưới mắt con. Thế là về nhà con đòi Daddy kiếm cho con một người mẹ. Daddy chỉ ôm lấy con không nói năng gì. Nhiều lần chịu không nổi trước sự đòi hỏi dai dẳng ngang ngược của con, Daddy đã hứa "Được rồi, từ từ Daddy kiếm Mẹ cho con, nhưng con phải ngoan mới được." Lời
Ngày Xưa Chưa Xa
208
vhp.Hạ Vũ
hứa đó cho tới giờ vẫn là lời hứa bị gió bão cấp 8, cấp 9 thổi bay tít mù, bặt tăm bặt tích, mặc dù con rất ngoan ngoãn vâng lời Daddy và cố gắng học thật giỏi, được thầy cô giáo khen, được phần thưởng của nhà trường. Tuy Dady rất hài lòng về việc học của con nhưng con thấy trong niềm vui đó phảng phất nỗi buồn sâu kín. Daddy đừng tưởng con còn nhỏ, không biết gì. Lên đến Lớp Năm, con đã biết rồi. Từ đó, con không đòi có Mẹ nữa. Mỗi lần dự Lễ Phát Thưởng đứng trên sân khấu nhìn xuống, con thấy bạn bè có Cha có Mẹ vây quanh, còn Daddy thì đơn độc chụp hình kỷ niệm cho con, sao mà... con buồn quá. Daddy có nhớ không, đã nhiều lần Daddy trách con sao không cười cho tươi để có những tấm hình đẹp để đời. Mỗi lần như vậy, con chỉ im lặng vì con không muốn nói sự thật, sợ Daddy buồn. Con không khóc là may đấy. Khi con lên tới lớp 11, 12, mỗi lần Daddy nói điện thoại với một người phụ nữ là con len lén theo dõi và con mong Daddy thực hiện lời hứa, mang về cho con một người mẹ. Thế mà Daddy không mang ai cả. Có lẽ Daddy có những lý do thầm kín riêng tư, tuy nhiên con biết con cũng là một trong những lý do đó. Daddy ngại "mấy đời bánh đúc có xương, mấy đời dì ghẻ mà thương con chồng?" Con cảm ơn Daddy, nhưng Daddy thừa biết con gái rượu của Daddy không phải tay vừa, không ai ăn hiếp được. Ồ, có lẽ Daddy sợ con gái rượu này ăn hiếp "người đẹp" của Daddy? Con đùa thôi, con mà có mẹ, con sẽ làm đứa con ngoan, ngoan vô cùng.
Ngày Xưa Chưa Xa
209
vhp.Hạ Vũ
Một kỷ niệm làm con nhớ đời, và con khóc cả đêm, sưng cả mắt, Daddy hỏi, con cứ chối quanh, rồi mọi việc trôi qua, có lẽ Daddy cũng quên rồi. Bây giờ con nhắc lại đây. Năm đó con học Lớp Năm. Sau giờ học sinh lý dành cho nữ sinh, cô giáo con dặn dò bảo về nhà nhờ mẹ mua Pad và lúc nào đi đâu cũng gói theo một miếng phòng hờ thình lình có chuyện mà xài. Về nhà con đòi Daddy chở con vào K Mart mua. Tội nghiệp! Daddy không hiểu con muốn mua cái gì, mà con thì không mô tả rõ cho Daddy biết, cứ nằng nặc đòi đi và bảo con biết, sẽ chỉ cho Daddy mua. Con thấy Daddy lật tự điển cũ mèm loại bỏ túi của Daddy, vẻ mặt đầy thất vọng. Con gái rượu muốn là Trời muốn nên cuối cùng Daddy phải chở con đi. Vào chợ, con chạy lung tung mới tìm được kệ hàng để Pad đủ loại, đủ hiệu, đủ cỡ. Daddy ngẩn người một lúc, rồi ôm con thì thầm nói: "Xin lỗi con và cảm ơn con. Nhờ con, bố mới được biết thêm một từ của Mỹ không có trong tự điển thường. Tiếng Việt mình gọi là "băng vệ sinh." Lúc đó con không hiểu tại sao Daddy lại xin lỗi con. Lớn lên thì con hiểu: hiểu rằng Daddy cảm thấy ân hận vì đã để con thiếu sót sự chăm lo của một người mẹ. Dù cố gắng cách mấy người cha cũng không thể thực hiện nổi trọn vẹn chức năng của một người mẹ. Càng hiểu con càng thương Daddy. Hai bố con đứng trước kệ hàng mà không biết nên chọn mua loại nào. Daddy đọc nhãn hiệu từng loại, con cũng đọc. May quá, vừa lúc đó Lisa - người bạn
Ngày Xưa Chưa Xa
210
vhp.Hạ Vũ
cùng lớp với con - được mẹ nó dẫn vào mua Pad. Mẹ nó hướng dẫn bố con mình nên mua loại nào và lúc nào nên dùng loại mỏng, lúc nào nên dùng loại dày. Ra về, Daddy lại xin lỗi con một lần nữa. Daddy à, con phải xin lỗi Daddy mới đúng, vì con mà Daddy bỏ đi hạnh phúc của mình. Con cảm ơn Daddy trăm lần, ngàn lần cũng không đủ. Nhưng lúc đó con chỉ biết vừa thương Daddy, vừa giận Daddy, vừa tủi thân mình nên đến đêm con khóc sưng cả mắt. Bố con mình còn biết bao kỷ niệm đáng nhớ đời. Lúc con tập tễnh bước vào tình yêu, bao nhiêu lời vàng ngọc của Daddy mà lúc đó con cứ ương ngạnh không vâng lời. Cuối cùng Daddy buông hai câu ca dao để kết thúc "khẩu chiến" giữa hai bố con mình: "Cá không ăn muối cá ươn Con cãi cha mẹ trăm đường con hư." Nói thật với Daddy, bề ngoài con ương ngạnh, cãi cho bằng được, chứ trong lòng, con công nhận Daddy đúng và dần dần thay đổi để trở thành "con cá tươi trong" nhờ được tẩm ướp trong "bể muối tình thương" của Daddy. Daddy có nhận thấy không? Con còn nhớ những lời Daddy nhận xét về người bạn trai đầu tiên Jacob của con sao mà đúng quá nhưng lúc đầu con không nghe lọt lỗ tai. Hồi đó, lúc dẫn Jacob về nhà... Ôi chao! Bé Tina lại ré lên đòi con. Con phải tạm dừng bút tại đây. Hôm nào con viết tiếp để nhớ lại những kỷ niệm vui buồn giữa cha con mình về việc "đường vào tình yêu có trăm lần vui, có ngàn lần... khẩu chiến" của con. Bức thư này đành chịu
Ngày Xưa Chưa Xa
211
vhp.Hạ Vũ
dang dở. Bao nhiêu lần con đã làm dang dở việc của Daddy, không thể đếm được, phải không Daddy? Bây giờ con để thư này lên bàn thờ, chốc nữa đốt cho Daddy đọc. Con thương và nhớ Daddy lắm, Daddy ơi!... Con gái rượu của Daddy, Nguyễn Thị Sơn Ca (Cali, Father's Day 2015)
Ngày Xưa Chưa Xa
212
vhp.Hạ Vũ
Ngày Xưa Chưa Xa
213
vhp.Hạ Vũ
Ông Tơ in-Tẹc-Nét Xe Duyên Chị Bảy về tới nhà, chưa kịp thay quần áo, liền hỏi bà Ba, mẹ chồng: - Má à, thằng Đon về chưa? - Nó đang ôm còm (computer). Chị len lén đi qua phòng nó, nghe tiếng cười rúc rích. Chị an tâm. Từ khi chia tay với cô Jackie, nó bỏ ăn bỏ ngủ cả tháng nay, chị sợ nó quẩn trí làm bậy thì chị "cụt vốn." Nó là đưá con trai duy nhất trong dòng họ. Chồng chị cũng là người con trai duy nhất. Đến phiên chị, 3 đứa đầu là con gái. Cha mẹ chồng chị vô cùng sốt ruột, nhất là cha chồng chị cứ đòi kiếm vợ hai cho con trai ông để sinh ra cháu đích tôn cho có người nối dõi tông đường. Những lúc như vậy, cách phản ứng duy nhất của chị là lầm bầm lẩm bẩm: "Chỉ có một vài mẫu ruộng ở quê, may mà không bị ghép vào địa chủ và bị đấu tố như ở ngoài Bắc. Có gì vinh hạnh mà... tông với đường. Đường đất đỏ, mùa mưa trơn trợt... tông xuống ruộng thì có." Tuy nhiên chị sống lệ thuộc vào gia đình chồng nên đành nhịn nhục. Chị đã đi cầu khẩn hết chùa này tới miếu nọ, "hối lộ" thần
Ngày Xưa Chưa Xa
214
vhp.Hạ Vũ
thánh không biết bao nhiêu lần rồi, để xin thánh cho chị một cành "dương" đặng có âm dương đề huề trong gia đình. Khi chị có thai được 5 tháng thì gia đình bên chồng gom góp của cải vượt biên. Ghe của chị cũng bị cướp hai lần. Lần đầu chỉ lấy của cải. Lần sau hết của, chúng bắt hai cô gái trẻ đi, tha cho mấy bà già và cái bụng bầu của chị. Bọn này cũng còn tí nhân tánh nên cho thức ăn nước uống rồi thả ghe đi. Hai đứa con gái này, sau một thời gian cũng được bọn cướp đưa lên một ghe vượt biên khác để lên bờ. Chị sanh thằng con này ở đảo Bi Đông nên anh chị đặt tên nó là thằng Đông. (Bây giờ nó là dân Mỹ Vàng nên đổi ra là Don.) Nó ra đời "mẹ tròn con trịa" nên chị được cha mẹ chồng và chồng quý mến. Cha mẹ chồng chị còn giấu được một ít vàng và được chị em của ông bà định cư bên Mỹ tiếp tế tiền bạc nên cuộc sống của anh chị ở đảo không đến nỗi nào. Thằng Đông trở thành "Thái Tử" trong dòng họ. Nó sướng từ trứng nước sướng đi. Ông bà nội và cha nó cưng chiều nó là lẽ thường. Chị cũng cưng chiều nó, vì nó là quý tử. Nhờ nó mà bọn cướp tha cho chị, gia đình chị vui vẻ, và cha mẹ chồng quý mến chị. Mẹ chồng lo hết mọi việc trong nhà, để cho chị có thì giờ săn sóc “thằng Thái Tử” của ông bà. Từ khi nó ra đời, các con gái chị từ tiểu thư trở thành "nô tỳ." Mọi thứ đồ chơi, thức ăn nước uống các chị đều phải nhường cho nó chọn trước, còn phải ẳm bồng, đút cơm nước cho cậu em đến khi nó lớn xộn.
Ngày Xưa Chưa Xa
215
vhp.Hạ Vũ
Học hành của cậu thì thuộc loại làng chàng, môn đặng môn được. Ông bà nội của cậu phán rằng: "Nó là người Việt Nam, cả nhà nói tiếng Việt. Nó học như vậy là tốt lắm rồi. Đừng ép quá, nó phát điên!" Nghe tới chữ "điên" là mọi người im re. Thế là mọi chuyện xuôi chèo mát mái, êm ru! Cậu có tính tình rất "hào phóng", thường tụ họp bạn bè: Mỹ đen có, Mễ có, Tàu có, Phi Luật Tân cũng có... ở nhà, trước là học... “còm” (computer), sau giải trí và ăn uống (có bà nội lo). Sau khi ngồi "còm" xong, cậu và bạn ca hát, nhảy nhót. Bà nội thấy cháu nói tiếng Mỹ như gió rất khâm phục. Bà thường hay chiên chả giò, làm thịt nướng cho cậu và bạn cậu tẫm bổ sau khi sức lực bị tiêu hao vì... học còm, hoặc làm "rồ dzách" (Project) của nhóm. Ngày cậu tốt nghiệp Trung học, anh chị đã tổ chức ăn mừng ở nhà hàng, linh đình như đám cưới. Cậu là người con có... “hiếu”. Cậu viện cớ ông nội và cha mẹ làm việc cực khổ, tiện tặn, dành dụm tiền bạc để mua trả góp căn nhà cho gia đình nên cậu không đành lòng đi học mãi. Ngày cậu tốt nghiệp trung học, ông nội đã nghỉ hưu, hai chị lớn có chồng ra riêng rồi nên cậu xin cha mẹ cho cậu đi làm phụ giúp gia đình. Cậu hứa với gia đình không bỏ học, cậu sẽ học bán thời gian ở một Đại Học Cộng Đồng cho nhẹ tiền học phí. Cha mẹ cậu năn nỉ cậu cứ đi học, anh chị gánh nỗi tiền nhà, nhưng cậu nhất quyết làm ngưòi con “có hiếu.” Cậu kiếm được việc làm full time ở một hãng điện tử, và cậu bảo đã ghi tên...
Ngày Xưa Chưa Xa
216
vhp.Hạ Vũ
học vài lớp đêm. Ông bà nội và anh chị Bảy (bây giờ có tên là anh Hăng Ri (Henry), chị Hăng Rết (Henriette) vô cùng cảm động và thương yêu đứa con trai “hiếu thảo,” chịu thương chịu khó, đi học đến khuya lơ khuya lắc mới về nhà. Về đến nhà thì nằm vùi, nhiều khi không thay cả áo quần, không thấy làm bài vở gì cả. Mấy đứa bạn thời trung học cũng không còn lai vãng nữa. Cậu có bạn mới, cậu nói học hành trao đổi với nhau qua "còm", hoặc điện thoại, hoặc ở... thư viện trường (!). Cậu đóng góp cho chị mỗi tháng 200 đô gọi là phụ tiền ăn uống với mẹ. Nhưng chị thấy tội nghiệp nên tháng nào chị cũng dấm dúi vài trăm để cậu mua "sách vở" hay "đồ nghề" làm "rồ dzách." Một vài lần giặt quần áo cho cậu, chị thấy áo có vết son môi, nhưng chị không quan tâm lắm. Chị cho rằng đó là một điều mừng, vì con chị không phải "bê- đê", như vậy anh chị không tuyệt tự. Được dăm ba năm, cậu kiếm được một chỗ khác làm "kỹ sư", cậu bảo nhờ có bằng Đại Học, nhưng tiền đóng góp ăn ở “vũ như cẩn.” Bằng Đại Học của cậu thực hư chỉ có cậu biết vì ngày cậu tốt nghiệp, ông bà nội, cha mẹ, và anh chị không được cậu mời đi dự, vì cậu… dành hết vé cho bạn bè rồi. Hỏi tới cái bằng thì cậu bảo để ở office(!) của cậu. Các con gái của chị bảo rằng cậu nói dóc, chỉ ăn chơi, chứ có học hành gì đâu mà đậu bằng Kỹ Sư. Lâu ngày anh chị cũng không quan tâm tới nữa. Từ đó cậu bảo học đủ rồi, và công khai dẫn bạn gái về nhà. Bạn trai hay bạn gái gì cậu cũng đưa vào phòng master của cậu đóng cửa kín
Ngày Xưa Chưa Xa
217
vhp.Hạ Vũ
mít, cười nói vui vẻ. Anh Ri và chị Rết thấy cậu đã đến tuổi lập gia đình, cũng muốn kiếm chút cháu nội trước là có người nối dõi tông đường, sau là vui cửa vui nhà, nên nhắm mắt làm ngơ để cậu tự do tìm hiểu. Khi người con gái thứ ba của anh chị có gia đình, ra riêng, cửa nhà vắng vẻ. Nhà chỉ còn hai ông bà nội tuổi "cổ lai hi,"* hai ông bà cha mẹ tuổi "bất hoặc,"** không còn ai trẻ trung ngoài cậu. Anh chị nghĩ mình già rồi lỡ thất nghiệp, khó kiếm "giốp", làm sao kham nỗi tiền nhà. Vả lại, anh chị có mỗi cậu là con trai, con gái ngoại tộc không kể tới. Gia tài cho trước cho sau gì cũng vậy, thôi thì cho trước để còn nhắm tới xin "hao-xinh" (housing) khi về già. Anh chị tiến hành sang tên nhà cho cậu. Từ đó cậu làm chủ căn nhà, ký check trả payment hằng tháng nhưng tiền đưa ra vẫn là của anh chị. Khi cậu quen được với Jackie, anh chị mừng lắm vì sẽ thoát được cảnh nói chuyện bằng tay với dâu Mễ, Đại Hàn, Mên, Lào, Phi Luật Tân... Trong đám con gái bạn của cậu, cô này được nhất, còn biết "chào ông", "chào bà", "chào hai bác", không "hai... ba" hay "bay... nhảy" như mấy đứa "người nước ngoài." Cô này tuy không chịu khó làm... phụ bếp với bà và chị, nhưng chịu khó... phụ ăn, vào những ngày cuối tuần. Hai đứa làm bạn cũng đâu gần nửa năm. Lửa tình đang nồng cháy. Thỉnh thoảng chị cũng nghe đôi trẻ gây gỗ chút đỉnh, nhưng sau đó thì vui vẻ, hoà
Ngày Xưa Chưa Xa
218
vhp.Hạ Vũ
cả làng. Yêu nhau lắm, cắn nhau đau mà. Ông bà mình nói như vậy. Chị mừng thầm. Bỗng một hôm lửa... tình bốc cháy thật, cháy bừng bừng. Anh chị nghe chúng nó gây lộn ầm ầm. Tiếng ly tách vỡ nghe rổn rảng. Hoảng kinh, anh chị tính cạy cửa vào can vì sợ án mạng xảy ra. Đúng vào lúc đó, cô bé mở cửa chạy ra ngoài, leo lên xe lái đi, thằng Đon đóng cửa cái rầm, suýt giập mặt chị. Từ đó không thấy cô bé Jackie đáo lại. Thế là tan một cuộc tình "in-tẹc- nét". Thằng Đon nhà chị rút vào phòng để... “thiền,” bỏ ăn... cơm, nhưng ăn French Fries (vì chị thấy có mấy cọng khoai chiên còn sót lại trong giỏ rác), bỏ ngủ (đêm nào cũng hai ba giờ sáng nó mới tắt đèn). Chị lo lắm, sợ nó ăn uống thiếu dinh dưỡng, không điều độ, ngủ nghê thất thường sẽ sinh bệnh. Một tháng trôi qua, nhà chị như có người bệnh sắp chết. Mỗi người ngồi một góc, cô đơn, lặng lẽ ôm lấy nỗi lo lắng riêng tư theo trí tưởng tượng của mỗi người mà buồn thê thảm, "buồn như con chó ốm." Giờ được nghe tiếng cười của cậu quý tử, bao nhiêu cục đá mẹ, cục đá con đè nặng trong lòng chị bấy lâu, bỗng biến thành mây trời bay mất hết. Cậu chịu ăn cơm nhưng bận ngồi "còm" nên bà nội bảo chị sắp một mâm riêng bưng vào phòng cho cậu, vừa ăn vừa... làm việc. Không khí gia đình trở lại như cũ, vui theo cái vui của cậu, buồn theo cái buồn của cậu. Lần này cậu đi làm về là vào phòng ngồi ôm "còm", không đi chơi lang thang như trước nữa. Anh chị và
Ngày Xưa Chưa Xa
219
vhp.Hạ Vũ
ông bà mừng cho cậu sau một cuộc tình đổ vỡ đã biết suy nghĩ chín chắn và trở thành người lớn biết lo làm lo ăn. Anh chị hi vọng lần này cậu tìm được một cô biết "chào ông bà, chào hai bác" như cô Jackie là hạnh phúc lắm rồi. Anh chị đang hồi hộp chờ. Ngày ngày trôi qua, mộng tình trôi tới. Vào một đêm, chị không hiểu tại sao lại bị khó ngủ, cứ trằn trọc mãi. Đồng hồ chỉ 12 giờ khuya rồi mà chị chưa nhắm mắt được. Bỗng... chị nghe tiếng chuông cửa reo "kinh... koong..." Quái! Ai tới nhà vào giờ này? Chị đang phân vân thì cậu chạy ra mở cửa. Chị và mọi người lục tục ra theo. Một cô gái bước vào ôm lấy cậu: "Hai! Ho -nì!" Cô gái chợt thấy chị, bèn cúi đầu: "Chào bác gái", rồi cúi chào hết từng nguời. Chu choa! Tốt quá, đứa con gái này biết chào kiểu Việt Nam mà lại lễ phép cúi đầu nữa! Thằng con kỳ này sáng suốt hơn trước nhiều. Cả nhà... "hi vọng đã vươn lên". Cô tự giới thiệu cô tên Kathy và kể lể cuộc đời cô: Nhờ "in- tẹc- nét' mà quen và yêu anh Đon nhà chị. Cô qua Mỹ với cha và mẹ ghẽ. Mẹ ghẽ khắc nghiệt mà cha thì sợ vợ, nên cô không học cao được, phải bỏ ngang học nghề móng tay để sinh nhai. Cô mới làm việc mấy tháng nay thôi nên không dư dã gì. Mẹ và mấy đứa em còn ở bên Việt Nam rất túng thiếu nên cô phải chu cấp hàng tháng. Hiện cô "se" phòng với một gia đình Việt Nam. Ông chủ nhà thấy cô tứ cố vô thân nên muốn lập phòng nhì với cô. Cô không chịu vì cô yêu anh Đon. Đêm nay bà chủ nhà có việc đi
Ngày Xưa Chưa Xa
220
vhp.Hạ Vũ
vắng, ông chủ “giở trò” nên cô phải bỏ nhà nửa đêm đến đây xin lánh nạn. Ôi! Sao mà tội nghiệp quá! Thân gái bơ vơ nơi xứ lạ quê người! Bà nội, từ ngày cháu gái thứ ba đi lấy chồng, bà sang ngủ phòng của cháu gái vì bà than ông nội ngủ mà "kéo đờn cò" to quá, bà chịu không thấu. Gìờ bà hi sinh, trở về phòng với ông để ông "kéo đờn cò", bà "kéo đờn nhị" hoà tấu bản tình già, nhường phòng cho cô Kathy. Thế là cô có một phòng ở free tạm chờ kiếm chỗ trọ khác. Từ ngày có cô Kathy, cậu con quý tử của chị không ngồi "còm" nữa mà tâm tình rù rì rủ rỉ với Kathy tới quá nửa đêm mới về phòng. Bà nội lại nấu thêm cho một miệng ăn nữa, vì cô đi làm việc 6 ngày/ một tuần, từ 9 giờ sáng tới 9 giờ tối. Một tuần cô chỉ nghỉ ngày thứ hai. Ngày đó, cô nghỉ ngơi, chỉ ăn và ngủ, hoặc đi “sóp-ping" để ... lấy sức làm việc cho tuần tới. Cô than hoàn cảnh khó khăn, xin đóng góp tiền ăn uống và điện nước gas với "giá tình nghĩa." Mọi người nghĩ rằng cô ở tạm, không bao lâu, nên rộng rãi đồng ý. Bù lại, một đôi khi cô mua vài trái táo hay bịt nho "lại quả." Anh chị cũng chịu khó bỏ công sức tìm giúp cô vài chỗ cho "se phòng" quen biết, đàng hoàng đứng đắn, nhưng chỗ nào cô cũng bảo cô như "con chim bị tên, thấy cành cây cong cũng sợ," đàn ông trẻ già gì cũng làm cô sợ bị đòi hỏi "se tình," dĩ nhiên trừ anh Đon nhà anh chị ra. Bốn người già cảm thấy hơi kỳ kỳ, nhưng nghe ra cũng có lý(!). Hết tháng này đến tháng khác lình bình trôi qua như vậy,
Ngày Xưa Chưa Xa
221
vhp.Hạ Vũ
và không hẹn mà nên cả bốn người đều cảm nhận một nỗi "buồn vào hồn không tên!" Vài tháng sau, cậu quý tử của chị mua một chiếc xe Mercedes mới toanh. Cậu down một phần, phần còn lại trả góp. Cậu bảo để chở cả nhà đi chơi bằng xe mới này. Cả nhà xúm xít vuốt, sờ, ngắm xe mới, và khen cậu là người có khiếu thẩm mỹ chọn kiểu và màu rất đẹp. Cả nhà náo nức chờ cuối tuần đó, lên ngồi xe này đi biển hóng mát, hoặc đi ăn ở một nhà hàng sang trọng. Sáng thứ bảy, chị thức sớm xuống bếp dự định kiếm món gì bỏ bụng trước, thì đã thấy một "bức tâm thư" của cậu đặt ngay ngắn trên bàn. Cậu cho biết rằng: cậu và cô Kathy đi Las Vegas thử xe (!) cả tuần. Bà nội đỡ phải cực nhọc lo cơm nước cho hai người trong vòng một tuần. Lại thêm… một nỗi buồn len lén vào tim! Cả nhà mừng hụt không được làm kẻ khai trương, nhưng cũng còn an ủi là: hi vọng sẽ được đi xe mới sau đó. Buổi sáng, sau một tuần du hí Las Vegas trở về, cô lấy xe mới này đi làm vì xe cô cũ, sợ nằm đường, thân gái đêm hôm khuya khoắt, dặm đường trường... nguy hiểm lắm. Cả nhà đành phải cho là… có lý tuy không lọt tai lắm. Thế là cái mộng ngồi xe xịn cũng không còn! Tối đó, cô và cậu báo tin... vui cho ông bà nội và anh chị biết là cô cậu đã kết hôn. Tờ giấy hôn thú của cô cậu ký chưa ráo mực được làm ở Las Vegas là bằng chứng. Và, cô trả phòng cho bà nội để bà "an giấc," cô vào phòng master với cậu. Mộng làm đám cưới cho cậu trưởng
Ngày Xưa Chưa Xa
222
vhp.Hạ Vũ
nam rình rang để "nở nang mày mặt, rỡ ràng mẹ cha" không còn nữa! Lần này thì "Buồn ơi! Ta chào mi!" Anh chị bèn phải buộc lòng tự an ủi: Có thêm một con dâu mà không tốn một đồng bạc, hên (!). Từ ngày thay đổi ngôi thứ trong nhà, cô Kathy cũng từ từ thay đổi phong cách ăn ở để thích nghi với hoàn cảnh mới. Cô bây giờ là vợ “Thái Tử” nên cô trở thành “Vương Phi Nương Nương.” Cô phải có quyền và lợi của một “Vương Phi.” Cô không đóng góp tiền cơm nữa. "Thái tử" phải làm bổn phận người đàn ông Việt Nam: nuôi vợ. Đi làm về cô không tự lấy cơm ăn như mọi lần, phải có kẻ dọn cho cô. Cả nhà không ai dọn cơm cho cô thì “Thái Tử” dọn, và bưng vào phòng cho cô. Tiếp theo đó “Thái Tử” phải nhịn đói buổi chiều, chờ cô về cùng ăn chung cho đầm ấm dzui dzẻ. Cả nhà xót xa cho cậu “Thái tử” nhất là ông bà nội. Nhưng “Thái Thượng Hoàng” và “Thái Hậu” này hết uy quyền rồi, đành chào thua. Ăn xong, việc rửa chén là "giốp trời ban" cho ông tổ Adam nên “Thái Tử" phải làm. Ga-lăng là tính trời cho của đàn ông, nên sáng sớm “Thái Tử” phải xuống bếp làm thức ăn sáng cho “Vương Phi,” sắp xếp cơm trưa vào túi lunch cho mình và cho nàng, rồi mới đi làm. “Thái Tử” trở thành người đàn ông đảm đang. Từ ngày trở thành “Vương Phi,” cô càng ngày càng trở nên kiểu cách và khó tánh. Khi thì cô chê cơm khô, gạo dỡ không thơm. Lúc chê cá catfish lắm xương(!), thịt kho tàu hà tiện lửa, không rục, thịt bò rẻ tiền không mềm, rau không được tươi, phòng không hút bụi sạch, mền gối không đựơc giặt thường xuyên v.
Ngày Xưa Chưa Xa
223
vhp.Hạ Vũ
v...Tất cả mọi người trong nhà trở thành “nô tài” và “nô tì” của cô hết ráo. Ôi chao! Cô bắt khoan bắt nhặt từng chút một. Không khí gia đình ảm đạm như chiều thu muộn! Rồi... đến một đêm cô cậu "bất đồng ý kiến, quan điểm đại dị biệt" (nói nôm na là bất mãn gây lộn tưng bừng). Giữa cô cậu "quan điểm dị biệt" dạo sau này là chuyện cơm bữa. Nhưng đêm đó đặc biệt trầm trọng nên ầm ỉ rất nhiều. Cô liệng mền gối của cậu ra ngoài, và đóng sập cửa lại. Cô đe "Thái tử" mà vào phòng, cô sẽ gọi 911 thưa cậu về tội sexual abuse. Thế là “Thái Tử” biết thưởng thức cái "thú" đau thương cô đơn, co ro ngủ sofa! Từ đó “Vương Phi” chiếm lĩnh “lãnh thổ của Thái Tử.” Nàng lên ngôi “Nữ Hoàng.” “Thái Tử” mất đất mất quyền, trở thàn hom lết (hom hem và lê lết) ngủ xa lông. Ở nhà có 5 cái miệng mà cãi không lại với miệng nhà... vua gái "có gang có thép." “Thái- Tử- Mất- Ngôi” đã năn nỉ ỉ ôi năm lần bảy lượt mới được “Nữ Hoàng” chiếu cố ban ơn mưa mốc cho vào phòng. Được vài ngày lại xãy ra "quan điểm đại dị biệt" nữa và cảnh "Thái tử bị đuổi khỏi tẩm cung" ra ngủ xa-lông tái xuất hiện. Cứ thế mà on-off, off-on. Càng ngày càng "dị biệt, dị biệt, đại dị biệt", "xa- lông, xa -lông, lại xa- lông" nên cuộc tình internet này "rạn nứt, rạn nứt, đại rạn nứt," không còn cách nào hàn gắn lại được. Cuối cùng “Nữ Hoàng” nhờ luật pháp của “Đại Đế” Obama giải quyết cho nàng chặt cái đuôi "ăn bám"(!) của “Thái Tử.” “Thái Tử” được sự đồng thanh hưởng ứng của cả nhà, bèn ký tên chấp thuận vào "chiếu chỉ" thoái vị ngôi
Ngày Xưa Chưa Xa
224
vhp.Hạ Vũ
"Vương Phi" của nàng, còn ngôi vị "Nữ Hoàng" thì "vững như kiềng ba chân," không ai có "thẩm quyền" đụng tới. “Ông Tơ (Internet) gàn quải chi nhau, Chưa vui sum hợp, đã sầu chia phôi!" (Kiều_ Nguyễn Du) Từ ngày “hai trẻ” đưa đơn ly dị, anh Ri chị Rết lo ngai ngái. Ôi! Căn nhà mồ hôi nước mắt của anh chị cùng chiếc xe hơi xịn của con trai cưng không biết toà án giải quyết thế nào đây! Anh chị có phải trở thành "hom và lết" không? Con trai cưng của anh chị phải mất bao nhiêu tiền để trợ cấp cho cô hằng tháng? Tội nghiệp cô nghèo lắm, "in-côm" chẳng bao nhiêu, có giấy khai thuế chứng minh(!) Cô còn thưa "Thái Tử" thêm một tội trời ơi đất hỡi là "xếch ờ biu" làm cô hư thai tháng trước (!) Thật ra cái thai này hư vì cô mang giày cao gót, té cầu thang nhà. Bây giờ thì đêm nào chị cũng đốt nhang khấn thảm thiết: Ới, Ông Trời ơi! Ới, “Ông-Tơ-In-tẹc-nét” ơi! Ngó xuống giùm tôi! (CA, August, 1 /2010) ----------------Chú thích: * Tuổi “cổ lai hi”: từ bảy chục trở lên. ** Tuổi “bất hoặc”: từ bốn chục trở lên.
Ngày Xưa Chưa Xa
225
vhp.Hạ Vũ
Một Nửa Trăm Năm
Ngày xưa, gần Nửa Trăm Năm trước, tôi được bổ nhiệm tới dạy môn Việt Văn tại một trường Trung học xa xôi của một tỉnh lỵ gần biên giới Việt – Miên… Tôi thường trích những đoạn văn ngắn trong tác phẩm của các tác giả đương thời để tập cho học sinh của tôi phân tích và phê bình văn chương để từ đó rút ra bài học kinh nghiệm viết và sống. Hôm ấy, sau giờ học, tôi bước ra cửa lớp mỉm cười một mình và thầm nói: "Anh à, anh bảo em đừng để
Ngày Xưa Chưa Xa
226
vhp.Hạ Vũ
học sinh của em vỡ mộng vì em cho đọc quyển Đờì Phi Công của Toàn Phong Nguyễn Xuân Vinh. Cuộc đời thực tế của một phi công thời chiến khác xa với những gì mô tả trong quyển truyện ấy. Vỡ mộng hay không là việc của học trò em, còn ôm mộng là việc của em. Em đang yêu và đang dệt mộng đẹp. Cho em sống với giấc mộng đẹp có anh bên cạnh được không?" Phải tôi đang yêu, một thứ “tình trong như đã mặt ngoài còn e.” Người tôi yêu là một anh chàng lính chiến Không Quân hào hùng đơn vị đóng ở Vùng I Chiến Thuật . Tôi đã được một người bạn gái đồng môn nửa chọc ghẹo, nửa như cảnh cáo khi thấy tôi vấn vương tơ tình với anh: Chuồn chuồn bay lượn bay lờ, Khi vui đậu lại, buồn thời tếch đi. Khi vướng vào lưới tình người ta thường thường hành động theo con tim, không nghe lời bộ óc nữa. Tôi cũng vậy. Anh chưa một lần ngỏ lời yêu tôi hay có một lời đính ước. Tôi đã mổ xẻ từng câu từng chữ trong các bức thư của anh để tìm một lời ngỏ ý bóng gió, nhưng nhìn chung chỉ thấy anh coi tôi như một người em gái. Ừ thì… tôi nghĩ rằng con đường từ “em gái khác họ” sẽ tiến tới người yêu không xa nên tôi vẫn lạc quan hi vọng tuy “Sâm Thương cách trở đôi bờ.” Sau đó, từ tuyến đầu khói lửa, anh viết thư hẹn sẽ nói với tôi một điều quan trọng, nhưng lại không nói rõ về vấn đề gì. Câu nói đó khiến hi vọng
Ngày Xưa Chưa Xa
227
vhp.Hạ Vũ
trong lòng tôi càng dâng cao tràn ngập. Chuyện gì quan trọng đến cần có thời gian suy nghĩ mới viết thư, ngoài chuyện “anh yêu em, anh muốn cùng em đi chung suốt quảng đường đời còn lại.” Thì ra anh cũng giống mình “tình trong như đã mặt ngoài còn e!” Tôi chuẩn bị sẵn sàng nói với anh: “Đi đâu cho thiếp đi cùng, Đói no thiếp chịu lạnh lùng thiếp “không.” Tôi chờ một tháng, hai tháng, ba tháng... rồi nửa năm. Mỏi mòn, thất vọng… tăng theo thời gian! Tôi viết cho anh một vài lá thư, nhưng không lá nào dám hỏi điều quan trọng anh muốn nói với tôi là gì vì vừa e thẹn và cũng vừa tự ái. Tôi mâu thuẫn với chính tôi. Lúc thì tôi làm luật sư biện hộ cho anh: nào là trai thời chiến đang đối diện hằng ngày với tử thần nên không muốn vướng bận thê nhi, nào là không đành để khổ cho người mình yêu, nào là không nỡ bỏ lại vợ con bơ vơ trong xã hội chiến tranh tàn khốc... Lúc thì nghĩ nghĩ có lẽ mình mơ mộng quá đáng, có lẽ anh đã có hồng nhan tri kỷ của anh. "Điều quan trọng" mà anh muốn nói với tôi là báo cho biết người yêu của anh không phải là tôi để tôi an phận mà rút lui nhưng vì e ngại nếu nói ra sẽ làm tôi bẽ bàng và đau khổ nên dùng biện pháp "tuyệt vô âm tín", "dứt đường chim xanh." Tôi nghĩ anh tránh tôi nên tôi không thể làm mặt dầy đeo bám anh nữa, trong khi chung quanh cũng có vài người để mắt xanh tới tôi. Tôi đành chấm dứt thư mà lòng đau như dao cắt. Bề ngoài tôi làm
Ngày Xưa Chưa Xa
228
vhp.Hạ Vũ
như không hề có anh trong tim, nhưng tận sâu kín trong lòng, tôi vẫn yêu anh và vẫn chờ thư dù hi vọng mong manh, vẫn mong gặp lại anh dù là một sự tình cờ, và mỗi lần nghe âm thanh của phi cơ bay trên bầu trời tôi vẫn ngoái cổ trông theo. Cuối cùng tôi tự ái, tôi buông tay… Tôi lập gia đình và cuốn theo dòng đời, tôi quên anh. ***** Tháng Tư Đen… đen cả đời tôi… Chồng tôi bị tù cải tạo, rồi vượt biển… và biển gọi chồng tôi về với biển… Tôi điêu linh theo vận mệnh của dân tộc. Bị buộc thôi dạy học, tôi đến các Chợ Trời của thành phố Sài Gòn, buôn đi bán lại kiếm chút tiền để nuôi con. Nơi này tôi gặp lại người quen cũ và biết được anh đang ngồi tù nơi núi rừng Miền Bắc, chứ không phải như tôi tưởng đang hưởng sung sướng nơi Nước Mỹ Tự Do Cường Thịnh, và quên mất tôi đang sống vất vưởng nơi quê nhà. Lòng tôi chợt dấy lên tình cảm thương yêu lẫn chua xót. Với cấp bậc Trung Tá thì anh… hoặc là chôn xác nơi rừng thiêng nước độc hoặc may mắn hơn thì… “mái tóc điểm sương mới về!” Mối tình đầu tưởng đã chết theo năm tháng, nhưng không, nó giống như cơn sóng chỉ tạm nằm yên dưới lòng biển cả, khi gặp cơn địa chấn, trỗi dậy biến thành sóng thần. Những kỷ niệm xưa ùa về. Tôi nhớ: ngày xưa với chiếc velo solex anh chở tôi qua cầu Tràng Tiền. Gió trời lành lạnh, tôi nấp sau lưng
Ngày Xưa Chưa Xa
229
vhp.Hạ Vũ
anh mà tưởng như đất trời đốt lò sưởi ấm cho tôi. Tôi yêu câu nói của bà hàng nước ở quán nhỏ bên bờ sông Hương đã lầm tưởng hai đứa tôi là vợ chồng, làm dậy lên niềm vui sướng trong tôi ngày ấy. Tôi thương ánh mắt trìu mến ấm áp của anh nhìn tôi. Tôi hoài niệm những lúc cùng anh sánh đôi đi dạo bên bờ sông Bến Ngự… Ôi! Nhớ… thương… và thương… nhớ... Tôi nghe theo tiếng con tim réo gọi, tôi phải tìm anh và phải cho anh biết tôi đã yêu anh như thế nào và đau khổ ra sao. Chàng Trương Chi chỉ cần một "giọt nước mắt của Mỵ Nương" mà u uẩn trong lòng được giải toả. Tôi cũng cần một "giọt nước mắt Mỵ Nương" để được giải toả nỗi sầu câm nín từ đó tới giờ. Tôi nhờ bạn bè cùng quê với gia đình anh xin địa chỉ trại tù và viết thư thăm hỏi anh vài câu thông thường, không quên ca ngợi nhà nước xã hội chủ nghĩa hết lời. Bức thư nhạt nhẽo lắm nhưng vì sợ thư bị cán bộ trại giam liệng thùng rác nên đành phải viết như vậy. Rồi tôi thấp thỏm chờ hồi âm. Ở trại tù không phải muốn viết thư lúc nào cũng được. Một tháng, hai tháng cán bộ trại mới cho viết một lá thư. Có người còn bị cúp thư nữa. Người nhà mòn mỏi trông tin. Người trong mỏi mòn chờ đợi. Liệu anh có hi sinh một lá thư gửi cho gia đình để hồi âm cho tôi? Lá thư hồi âm sẽ là một minh chứng vị thế của tôi trong lòng anh, là thước đo tình cảm của anh đối vớì tôi. Mỗi ngày tôi đều trông ngóng người phát thư như đứa con đói khát trông mẹ đi chợ về. Thời gian trôi sao nặng nề và chậm chạp! Một tháng, hai tháng, rồi ba tháng... Hi vọng bắt đầu xuống dốc thì tôi nhận
Ngày Xưa Chưa Xa
230
vhp.Hạ Vũ
được thư của anh. Tôi xúc động cầm bức thư mà cảm thấy Đất - Trời - Vạn Vật chung quanh như mỉm cười với tôi. Tiếp theo, tôi đã mạnh dạn tỏ lòng mình qua những lời bóng gió. Tuy những lá thư của chúng tôi không viết được nhiều, nhưng tôi biết hình ảnh tôi vẫn luôn ngự trị trong trái tim anh. Ngày ra tù, anh đến tìm thăm tôi. Đúng như lời tôi đã từng biện hộ cho anh ngày xưa: anh đành phải xa tôi khi chết chóc và tiếng khóc của cô nhi quả phụ vây quanh anh ngày đêm đã xé nát lòng anh. Anh đành phải dằn lòng mà ngoảnh mặt làm ngơ trước những lá thư của tôi. Ngày hay tin tôi lấy chồng anh bàng hoàng, khiến máy bay anh lái suýt đâm vào núi. Anh đã cho tôi hơn “một giọt nước mắt Mỵ Nương” làm tôi ân hận và tự trách mình buông tay quá sớm. Nhớ câu danh ngôn tôi từng đọc đâu đó: “Thà mất tự ái vì người mình yêu, chứ đừng để mất người mình yêu vì tự ái” làm tôi càng thêm hối tiếc. Bao nhiêu thương nhớ, đau buồn, ân hận… dồn nén bấy lâu nay tuôn về như thác lũ, tôi gục khóc nức nỡ trên vai anh, khóc như sợ không còn được khóc nữa." Anh ôm lấy tôi, nuốt những giọt nước mắt cay đắng vào lòng. Lý trí và tình cảm giằng xé anh và tôi. Anh còn bổn phận với gia đình của anh. Lỡ thua từ đầu, tôi đành chịu thua luôn… Anh đến thăm tôi được vài lần, đếm không hết một bàn tay(!) Anh tránh né một cuộc tình lỡ. Và tôi: Quên! Phải quên! Mình đã buông tay để lỡ một cuộc tình thì phải can đảm đối diện với nó. “Khi cố quên là khi lòng nhớ thêm” như
Ngày Xưa Chưa Xa
231
vhp.Hạ Vũ
lời một bài hát nào đó. Thật là đúng! Còn nỗi đau nào hơn! Rồi tôi đi Mỹ theo diện đoàn tụ anh em. Tôi đi lặng lẽ, anh không hay biết vì tôi không hề hỏi địa chỉ của anh. Chúng tôi lại bặt tin nhau. Hằng năm Ngưu Lang và Chức Nữ còn được Ô Thước bắt cầu cho hội ngộ. Còn chúng tôi bất hạnh hơn nhiều! Với thời gian tù mười năm, anh chắc chắn sang Mỹ. Vậy là chúng tôi cùng thở chung một bầu không khí nhưng mà… "Quân tại Tương giang đầu, Thiếp tại Tương giang vĩ. Tương tư bất tương kiến, Đồng ẩm Tương giang thủy." (Giải nghĩa: Anh ở đầu sông Tương, em ở cuối sông Tương. Chúng ta thương nhớ nhau mà không gặp mặt nhau được, dù rằng chúng ta cùng uống nước chung một dòng sông Tương). Đoạn thơ này trích trong bài Trường Tương Tư tôi đã được học từ hồi còn ở mái trường xưa mà chẳng cảm nhận được cái hay của nó, nay tôi mới thấm thía với nỗi đau của tác giả. Mỗi lần nhớ anh, tôi đọc lên đoạn thơ trên để nghe nỗi đau gậm nhấm tâm hồn, để nghe ân hận lên tiếng trách móc. Rồi tự an ủi: Em và anh vẫn cùng chung bầu khí quyển, Vẫn nghe chừng hơi thở quyện đâu đây, Vẫn tưởng như môi ai còn mật đọng đong đầy..
Ngày Xưa Chưa Xa
232
vhp.Hạ Vũ
Tình yêu của tôi như mặt biển lúc phẳng lặng, lúc dậy phong ba bão táp. Với thời gian nửa thế kỷ trôi qua, sóng lòng có thể giảm cường độ và nhịp độ nhưng nó không chịu chết mà âm ỉ trường tồn… Tơ duyên lỗi hẹn không tròn Thì thôi hồn mộng ta còn có nhau!... (CA, Tháng Năm – 2016)
Ngày Xưa Chưa Xa
233
vhp.Hạ Vũ
Tản Mạn Về Chuyện Tuẫn Tiết
của Hai Bà Trưng
Xuân về, nhớ những Mùa Xuân Oai Hùng của dân tộc Việt Nam. Ngược dòng lịch sử, chúng ta có Mùa Xuân Đống Đa 1789 Quang Trung phá giặc Thanh; Xuân 1288 Trần Hưng Đạo với chiến thắng Bạch Đằng; Xuân 1077 Lý Thường Kiệt thắng Tống trên sông Như Nguyệt; Xuân 981 Lê Hoàn thắng Tống; Xuân 939 Ngô Quyền với chiến thắng Bạch Đằng Giang thứ nhất, chấm dứt hơn một ngàn năm Bắc Thuộc; Xuân 542 Lý Bí thắng nhà Lương dựng nước Vạn Xuân; Xuân 248 Triệu Thị Trinh khởi binh đánh giặc Ngô; và Mùa Xuân 40 Hai Bà Trưng đuổi quân xâm lược ra khỏi nước Nam dựng nền độc lập. Hai Bà Trưng là hai nữ anh hùng đầu tiên của Việt Nam
Ngày Xưa Chưa Xa
234
vhp.Hạ Vũ
đã mở đầu cho trang sử Xuân Chiến Thắng của dân tộc Việt. Nền độc lập do Hai Bà Trưng đem lại cho dân tộc tuy không lâu, chỉ được ba năm nhưng tinh thần bất khuất, quyết tâm chiến đầu giành độc lập, tự do cho dân tộc của Hai Bà bất diệt, nêu gương sáng đời đời cho con cháu. Hai Bà đã chiến đấu kiên cường với giặc. Thế cùng lực kiệt Hai Bà đã tự tử chứ không đầu hàng cũng không để giặc bắt. Sách báo ngày nay con cháu viết về cái chết của Hai Bà mỗi người viết một kiểu khiến tôi bị "tẩu hỏa nhập ma" và phân vân không biết:
1. Hai Bà Trưng chết kiểu nào? Khi tôi nêu thắc mắc này, nhiều bạn đọc sẽ thầm mắng: "Đặt câu hỏi tào lao. Ai mà không biết Hai Bà Trưng nhảy xuống sông Hát tự tử vì không muốn lọt vào tay địch. Bà này đặt câu hỏi như vầy có lẽ từ hồi Tiểu Học cho đến hết Trung Học hễ tới giờ Sử là ngủ gục hay trốn học đi chơi với kép cho nên không biết điều đó." Xin thưa, khoan khoan đừng mắng vội. Tôi có lý do để thắc mắc. Tôi biết Hai Bà tự tử 自 死 (nghĩa là tự mình giết mình chết, không để ai giết chết mình) nhưng Hai Bà chọn tự kết liễu đời mình theo kiểu nào?
Ngày Xưa Chưa Xa
235
vhp.Hạ Vũ
Có người viết Hai Bà nhảy xuống sông Hát tự tận自盡. Hai Bà nhảy xuống sông để tự chấm dứt sự sống của chính mình thì cũng đúng thôi (tận: chấm dứt). Nhưng có cả báo viết rằng Hai Bà Trưng nhảy xuống sông Hát tự vẫn 自 刎 . Ôi chao! Hai Bà muốn chắc chắn được chết, vì sợ tụi Tàu vớt Hai Bà lên rồi chém đầu nên Hai Bà thực hiện hai động tác tự tử một lúc để "xí hụt" tụi bây chơi. Đó là vừa nhảy xuống sông vừa cầm gươm tự cứa cổ mình (tự vẫn: tự cắt cổ chết), nhưng mà tôi không thấy sách sử nào viết như vây. Có người còn cho Hai Bà có phép thần thông hơn xa những đại hiệp của Kấm Dùng xếnh xáng (Tiên sinh Kim Dung chuyên viết tiểu thuyết kiếm hiệp) mà viết rằng Hai Bà nhảy xuống sông Hát tự ải 自縊 (tự ải: tự treo cố chết). Không thấy sách sử nào viết giữa dòng sông Hát có cây cổ thụ hay có cây cầu treo để mà cột dây treo cổ. Mà dù có đi nữa, con người bình thường chúng ta làm sao mà thực hiện được? Từ cổ chí kim có lẽ chỉ mỗi Hai Bà Trưng trong tiểu thuyết dã tưởng của ai đó mới thực hiện được những động tác này mà thôi. May quá, ngày xưa chưa có ai chọn cái chết bằng cách tự tẫm dầu/xăng rồi bật quẹt lửa để đốt chính mình, có lẽ lúc đó chưa có xăng, dầu nên không ai cho Hai Bà Trưng nhảy xuống sông Hát tự thiêu 自燒!!! Tôi chỉ biết sách sử ghi rằng Hai Bà Trưng chọn cái chết bằng cách nhảy xuống sông Hát để kết liễu đời mình. Như vậy thì chúng ta phải nói là Hai
Ngày Xưa Chưa Xa
236
vhp.Hạ Vũ
Bà nhảy xuống sông Hát tự trầm 自 沈 (tự dầm mình xuống nước mà chết) hay dùng những chữ chung chung là tự tử, tự tận, tuẫn tiết. 2. Nơi Hai Bà Trưng tự trầm Theo sách sử của Tàu và ta-ngày-xưa (viết bằng chữ Tàu) ghi chép con sông nơi Hai Bà tự trầm là Hát giang. Giang nghĩa là sông. Hát giang là sông Hát. Ta-ngày-nay có chữ viết theo mẫu tự La-tinh để ghi lại tiếng nói của chúng ta. Xin viết: hoặc sông Hát (thuần Việt) hoặc Hát giang (Hán Việt), đừng trộn lẫn cả hai thành "sông Hát giang," Tương tợ như vậy nên viết: sông Hương hoặc Hương giang, sông Cửu Long hoặc Cửu Long giang, sông Bạch Đằng hoặc Bạch Đằng giang, sông Hồng hoặc Hồng hà (hà: có nghĩa là sông) vân vân. 3. Nhân nói về các kiểu tự kết liễu đời mình, xin được lan man viết thêm về việc tự chọn cách chết cho chính mình của các tướng lãnh VNCH vào Tháng Tư Đen 1975. Các Tướng Nguyễn Khoa Nam, Lê Văn Hưng, Lê Nguyên Vỹ đã dùng súng kết liễu đời mình. Các vị này đã tự sát 自殺 (Tự sát: dùng binh khí mà tự giết mình. Chữ sát: thuộc bộ 'thù'. Thù: là cái thù, một thứ đồ binh dài một trượng hai thước, không có mũi nhọn). Vậy xin quý vị đừng cho các Tướng này tự vẫn. Sai sự thật làm buồn lòng các tướng. Hai Tướng Phạm Văn Phú và Trần Văn Hai uống thuốc độc tự tử, xin đừng cho hai vị này tự sát, tự
Ngày Xưa Chưa Xa
237
vhp.Hạ Vũ
vẫn, tự ải, cứ viết hai vị Tướng này uống thuốc độc tự tử hoặc tuẫn tiết 殉 節. Nếu dùng chữ tuẫn tiết 殉 節 (vì tiết nghĩa mà chết) thì đẹp vô cùng. Vài hàng lan man, lẩm cẩm. Nếu có sai sót xin quý vị bổ sung.
Ngày Xưa Chưa Xa
238
vhp.Hạ Vũ
Ngày Xưa Chưa Xa
239
vhp.Hạ Vũ
Tôi Làm Cô Giáo Nhà Trẻ Mỹ Phỏng Vấn Xin Việc Cầm mảnh bằng Tốt Nghiệp Đại học 2 năm về ngành: Sự Phát Triển Của Trẻ Em (AA- Major: Child Development), tôi bước vào một nhà trẻ đang cần người. Tôi vô cùng hồi hộp, tiếng Mỹ mình biết tới đâu mà đòi làm thầy đám trẻ con Mỹ! Tôi là người Mỹ gốc Việt ăn nước mắm, accent dĩ nhiên là Việt Nam vàng ròng. Bà Hiệu trưởng là một Mỹ Trắng tocao - mập mạp như võ sĩ Sumo Nhật. Chỉ nội hình dáng bên ngoài của bà cũng đủ làm cho tôi khớp, và bao nhiêu vốn liếng tiếng Mỹ của tôi chạy trốn hết. Tôi ấp úng chào. Bà thân thiện mời tôi ngồi và đọc bảng học trình (transcript) của tôi. Tôi lấy lại bình tĩnh và lẩm nhẩm những câu soạn sẵn để chuẩn bị vấn đáp với bà. Đọc xong bà chẳng phỏng vấn gì cả, cho tôi biết trung tâm giữ trẻ của bà đang cần người chăm sóc
Ngày Xưa Chưa Xa
240
vhp.Hạ Vũ
trẻ ở lứa tuổi từ 5 tuần cho đến một năm rưỡi (infant and toddler). Nếu tôi bằng lòng thì đầu tuần tới đi làm. Dĩ nhiên tôi bằng lòng ngay, vì lúc đó tôi nghĩ: khỏi cần tiếng Mỹ, khỏi phải nghe trẻ Mỹ nói líu lo và đớt đát khó hiểu cho thong suốt. Thêm nữa, vì tôi ỷ mình có kinh nghiệm nuôi hai đứa con nhỏ bên Việt Nam và một đứa cháu nội bên Mỹ mập mạp tròn trịa nên cho rằng công việc sẽ không có gì trở ngại. Khi chạm thực tế tôi mới biết mình lầm. Tiếp theo tới vấn đề then chốt mà bạn bè tôi có kinh nghiệm làm việc bên Mỹ đều nói rằng phải mồm miệng mới có lương cao. Với tiếng Mỹ cỡ "lá mít" nên khi bà bảo trả cho tôi lương khởi điểm là 7$US/ giờ, tôi bị bất ngờ vì không nghĩ với bằng cấp chuyên môn như vậy mà bà trả lương thấp quá, tôi đâm ra lúng túng. Không biết phải nói sao cho khôn khéo, phần vì có chồng nuôi nên không cần "giốp" lắm, tôi trả lời ngắn gọn: "No, thank you." Thật là "oai phong!" Bà hỏi tôi muốn bao nhiêu, tôi đòi 9 đô/1 giờ. Bà lắc đầu, tôi cũng lắc đầu. Thế là tôi ra về để nghe chồng con cằn nhằn bỏ mất "giốp" gần nhà đỡ tiền xăng nhớt, bảo trì xe cộ. Nhờ tôi "cóc cần" mà bà thì cần, nên hai ngày sau bà gọi phôn chịu trả tôi 8.50$US. Theo quy định, trẻ ở lứa tuổi đó tỉ lệ là 1 người lớn coi tối đa 4 trẻ (ratio 1-4), nếu dư ra một trẻ thì phải có thêm một người trông coi. Phòng đó lúc cao điểm là 9 trẻ, có 2 cô giáo, nên bắt buộc bà phải mướn thêm một người. Nếu không nhân viên hữu trách xuống kiểm tra thình lình thì Trung Tâm Giữ
Ngày Xưa Chưa Xa
241
vhp.Hạ Vũ
Trẻ này gặp rắc rối ngay. Thế là bà phải mướn tôi có lẽ vì lúc đó không ai nộp đơn xin việc và vì tôi được đào tạo chính thức, có thực tập, có bằng cấp của nhà trường Mỹ và kinh nghiệm bản thân. Tôi cũng tạm bằng lòng với mức lương khởi điểm đó, hết dám già néo sợ đứt dây. Từ đó tôi có công ăn việc làm gần nhà chỉ mất 20 phút đi bộ sáng và chiều, coi như tập thể dục hằng ngày mà thôi. Tuy cả ngày săn sóc trẻ sơ sinh, nhưng tôi vẫn được mang Chức Cô Giáo (InfantToddler Teacher). Vệ Sinh và An Toàn Tại Nhà Trẻ Đây là phần quan trọng nhất đối với lứa tuổi infanttoddler trong nhà trẻ. Tưởng rằng mình với kinh nghiệm nuôi con và nuôi cháu như vậy là "ngon lành", nhưng khi vào làm việc trong một nhà trẻ quy mô, có giấy phép hành nghề ở xứ Mỹ thì tôi mới biết mình đã có nhiều sai sót trong khi nuôi dạy con cháu. Nhiều bậc cha mẹ, ông bà Việt Nam có thành kiến với Nhà Trẻ, thường để con cháu ở nhà tự mình chăm sóc lấy và cho rằng tốt hơn ở Nhà Trẻ. Điều đó chỉ đúng phân nửa. Chăm sóc trẻ ở Gia Đình và ở Nhà Trẻ (xin nhấn mạnh ở đây: Nhà Trẻ quy mô có giấy phép hành nghề) mỗi chỗ đều có ưu khuyết điểm riêng. Trước hết tôi nói về Vệ sinh và An toàn. Bước vào phòng của trẻ ở lứa tuổi từ 5 tuần tới một tuổi rưỡi, tôi thấy trẻ con nằm bò lổm ngổm dưới đất. Tôi thầm nghĩ: "Chao ôi, hơi đất xông lên làm cho trẻ bệnh,
Ngày Xưa Chưa Xa
242
vhp.Hạ Vũ
nhất là vào mùa lạnh. Hèn chi thiên hạ nói ở Nhà Trẻ con nít dễ bị bệnh." Tôi được hai đồng nghiệp kỳ cựu đón tiếp, chỉ cho tôi mấy đôi vải bọc ngoài giày dép, đặt trước cửa phòng. Tôi lấy một đôi bao giày tôi lại. Những phụ huynh đưa con đến và đón con về khi bước vào phòng, người nào cũng tự giác lấy những "đôi giày vải" bọc ngòai giày của mình. Từ đó, rút kinh nghiệm, tôi đem từ nhà một đôi dép mới toanh, để lại hẳn trong phòng, và mang nó khi làm việc ở trong phòng. Bước đầu tôi được hai đồng nghiệp này tận tình hướng dẫn và truyền kinh nghiệm. Để giữ an toàn cho trẻ nên khi trẻ thức phải để nằm hoặc chơi trên nền nhà. Phòng trải thảm, trên trải thêm những tấm nệm khổ lớn, mỏng, và bọc vải cẩn thận để ngăn hơi lạnh từ đất xông lên. Đương nhiên nhiệt độ trong phòng lúc nào cũng phải ấm áp suốt năm. Máy lạnh hoặc máy sưởi tùy mùa mở 24/24. Phòng được ngăn ra 3 khu vực với gỗ chắn cao ngang cằm trẻ một tuổi. Khu vực chỗ ngủ, mỗi trẻ có một giường riêng với tên họ ghi ở đầu giường. Khu ăn uống dành cho trẻ có khả năng ngồi vững vàng, có một số high chair. Khu rộng nhất là chỗ chơi và học. Tất cả phòng, không có vật cản tầm mắt của cô giáo, để lúc nào trẻ cũng được cô giáo theo dõi. Đồ chơi của trẻ ở lứa tuổi này đều làm bằng vật liệu mềm, không nhọn, không thể mẻ hay vỡ, và phải to hơn cổ họng của trẻ để các cháu không thể nuốt được, tránh bị nghẹt cổ. Không có bàn ghế cao để tránh cho các cháu leo trèo, té ngã. Các bình hóa chất,
Ngày Xưa Chưa Xa
243
vhp.Hạ Vũ
xà phòng không được cất ở các ngăn tủ phía dưới bồn rửa tay, mà để trên kệ cao quá tầm tay của trẻ. Dao, kéo cất kỹ trong tủ, ở ngăn cao. Khi trẻ nằm chơi ở nệm phải có người lớn ngồi trông để kịp thời cản ngăn trẻ biết đi ngã vào trẻ đang nằm, và truyện trò với trẻ dù là trẻ mới một hai tháng tuổi. Khi trẻ ngủ, cô giáo cứ khoảng 20-30 phút, đi kiểm soát hơi thở trẻ một lần, vì sợ trẻ bị SID (một thứ bệnh chưa tìm được nguyên nhân chính xác, đó là trẻ chết thình lình trong khi ngủ, nhiều nhất ở trẻ dưới một tuổi). Trẻ sơ sinh ngủ lâu quá 2 hoặc 3 tiếng đồng hồ tùy theo tháng tuổi, phải đánh thức dậy để cho bú. Ở nhà trẻ, cô giáo phải giữ vệ sinh tối đa. Khi vào phòng, cô giáo phải khoác thêm vào người một tạp dề (apron). Tạp dề này rất tỉện lợi, vì có hai túi rất to, để cô giáo mang khăn giấy theo người và những vật dụng cần thiết khác. Rửa tay bằng xà bông sát trùng thường xuyên. Tôi nghĩ, chăm sóc trẻ ở nhà, chúng ta thiếu sót phần này. Mấy ai đã làm như cô giáo trong nhà trẻ? Trước khi cho trẻ ăn hay bú, phải rửa tay với xà bông sát trùng. Lau giấy xong, (không lau tay bằng khăn) tiếp xúc thẳng với bình sửa, muỗng dĩa, hoặc thức ăn, không vuốt tóc, không chạm tay vào bất cứ một vật dụng nào như: chốt cửa, ghế, bàn... vì những vật này không bảo đảm vô trùng. Sữa hay thức ăn của trẻ không hâm đi hâm lại. Sữa thừa phải đổ bỏ, không được cho vào lại tủ lạnh tái làm lạnh. Có những đứa trẻ không chiụ bú một hơi, cứ một chút rồi ngưng, chốc sau bú tiếp. Trường hợp này bạn có thể để bình
Ngày Xưa Chưa Xa
244
vhp.Hạ Vũ
sửa ở ngoài, nhớ đậy nắp cẩn thận, lát sau cho trẻ bú tiếp, nhưng không được hâm nóng lại và không để ngoài tủ lạnh quá 2 tiếng đồng hồ. Thức ăn cũng vậy. Cho trẻ lớn ăn, thì mặt bàn phải lau qua bằng thuốc sát trùng trước, sau đó lau lại bằng nước cho sạch (dùng bình xịt nước). Xong lấy giấy lau khô. Không xài khăn, vì khăn chứa vi trùng, do không được giặt bằng xà bông mỗi một lần xài qua. Ăn xong, lau sạch như trên một lần nữa. Trước khi ăn, trẻ phải được rửa tay bằng xà bông, dù là chỉ ngồi đó để được đút. Đó là tập thói quen vệ sinh trước khi ăn, dù trẻ còn bé chỉ mới biết ngồi. Chúng tôi mỗi khi đút trẻ nhỏ ăn thì một lần từ 2 đến 3 trẻ một lượt. Ai đã từng có con, cháu nhỏ đều biết, có đứa ăn nhanh đút không kịp, có đứa thì nhởn nhơ ngậm chơi không nuốt. Chúng tôi phải phối hợp đút cho trẻ ăn nhanh và chậm với nhau. Khi trẻ biết ngồi, chúng tôi đặt trẻ vào high chair, quay quần chung quanh cái bàn nhỏ, vừa tiện việc cho mình, vừa tập cho trẻ thói quen ngồi bàn ăn. Thức ăn của trẻ đựng trong chén bát riêng và muỗng riêng. Sau ngày sinh nhật một tuổi, trẻ bắt đầu tự xúc lấy ăn. Trước đó thông qua trò chơi, trẻ đã được rèn luyện kỹ năng cầm muỗng xúc rồi. Đương nhiên các cháu còn nhỏ, xúc và đưa vào miệng không chính xác, đổ tháo ra ngoài. Tôi, vào thời gian đầu khi còn học và tập sự ở nhà trẻ kiểu mẫu của trường, mỗi lần thấy trẻ ăn mà bứt rứt vô cùng, cứ muốn thò tay xúc cho trẻ. Quý phụ huynh thử nghĩ: bắp, mì, nuôi... mà cho
Ngày Xưa Chưa Xa
245
vhp.Hạ Vũ
vào dĩa để trẻ một tuổi xúc lấy ăn thì làm sao không đổ. Có nhiều khi trẻ xúc lên chỉ có một hai hột bắp, còn đổ ra ngoài vài chục hột. Trẻ xúc không được thì thò tay bốc, cô giáo để yên cho bốc, vì tay và bàn đều được làm vệ sinh sạch cả rồi. Kỹ năng sử dụng muỗng này sẽ thành thạo thông qua thực hành thường xuyên thôi. Thế mới biết, người Mỹ tập cho trẻ tự lập rất sớm, chả bù bên VN, cha mẹ, anh chị, hoặc người nhũ mẫu chạy vòng vòng theo trẻ đút ăn hằng ngày cho tới khi trẻ ba bốn tuổi. Khi làm việc tôi có dung hòa Mỹ-Việt bằng cách: trẻ xúc hai ba muỗng thì tôi đút cho trẻ một, vì vừa muốn trẻ no, vừa muốn mau xong việc để lo cho các trẻ khác, vừa vì "máu tiết kiệm" của tôi nổi dậy: thấy thực phẩm rơi rớt ra bàn, trên sàn nhà tôi xót xa cho trẻ nghèo ở VN. Khi thay tã cho một đứa trẻ, bắt buộc cô giáo làm vệ sinh bàn thay tã, xịt thưốc sát trùng, lau khô, lót lên mặt bàn một miếng giấy lót nằm. Xong, cô giáo phải rửa tay bằng xà bông, lau khô bằng giấy rồi đeo bao tay vào. Lấy sẵn đầy đủ tã và giấy lau ướt (wipes), thuốc thoa nếu da của trẻ bị hâm đỏ, và một bao nilông để đựng tã dơ và wipes dơ, rồi mới bế bé đặt lên bàn. Tại sao phải lấy sẵn để lên bàn mặc dù hộp đựng tã và wipes của từng đứa trẻ để gần đó, xoay mình có thể lấy được? Xin thưa để tránh trường hợp mình vừa xoay lấy tã, trong tíc -tắc đó có thể trẻ lật và rơi xuống đất, mặc dù bàn thay tã này chung quanh có thành gỗ cao khoảng một tấc. Sau khi thay tã xong, đặt trẻ xuống đất, cô giáo gom tã dơ, wipes dơ, và
Ngày Xưa Chưa Xa
246
vhp.Hạ Vũ
giấy lót nằm cho vào bọc ni-lông nói trên, cột kín lại, cho vào thùng rác. Lại xịt thuốc sát trùng bàn thay tã, lau khô, lót giấy nằm khác, lột bao tay liệng, rửa tay bằng xà phòng sát trùng lần nữa, lau khô tay bằng giấy, đeo bao tay mới vào, rồi mới thay cho đứa trẻ tiếp theo... cứ thế mà tiếp tục. Nếu đứa trẻ biết đi, sau khi thay tã xong, cô giáo cùng rửa tay với trẻ, để tập cho trẻ có thói quen sau khi đi vệ sinh xong, phải rửa tay bằng xà phòng. Trẻ nhỏ cứ hai tiếng đồng hồ, trẻ lớn thì ba tiếng được thay tã một lần. Có trẻ được thay tã xong chưa bao lâu, lại đại tiện, cô giáo lại phải thay tã. Mắt cô giáo tinh như mắt mèo, mũi của cô giáo nhạy như mũi chó, phụ huynh không phải lo cô giáo không hay biết. Nói đùa thôi, vì cô giáo phải quan sát trẻ 100% nên khi trẻ đi đại tiện là biết ngay. Thưa quý phụ huynh, có bao nhiêu người giữ vệ sinh được như vậy khi thay tã cho con cháu ở nhà? Chúng ta không đeo bao tay khi thay tã cho con cháu, chỉ rửa tay sau khi xong. Có người không dùng khăn giấy lau tay mà dùng khăn vải để lau. Khăn vải này hai ba ngày có khi cả tuần mới giặt một lần. Nếu có đeo bao tay thì sau khi lột bỏ, nghĩ là sạch rồi, chúng ta không rửa tay. Chúng ta cũng không rửa tay cho trẻ sau khi thay tã cho cháu. Chỗ thay tã không đựơc xịt thuốc sát trùng trước và sau khi thay tã. Chúng ta kém hơn nhà trẻ ở điểm này, và chính tôi trước khi vào làm ở nhà trẻ cũng đầy thiếu sót như vậy khi săn sóc cháu ở nhà.
Ngày Xưa Chưa Xa
247
vhp.Hạ Vũ
Nói tới ăn uống, thay tã, chúng tôi phải nói thêm phần báo cáo cho phụ huynh biết để theo dõi sự phát triển của trẻ. Mỗi ngày, sau khi một đứa trẻ được bú, ăn uống, cô giáo phải ghi chép lên một sơ đồ (chart) được dán ở tường: giờ bú và số lượng sữa, giờ ăn, ăn món gì, số lượng bao nhiêu. Nếu thay tã thì ghi giờ, và ghi tiểu tiện hay đại tiện. Có những phụ huynh không quan tâm và không xem tới bản ghi chép này, nhưng có người cẩn thận theo dõi sức khoẻ của con nên xem qua hằng ngày. Xem hay không xem, cô giáo cũng phải ghi chép đàng hoàng. Có một lần chị bạn đồng nghiệp bị một phụ huynh phàn nàn: "Tôi mới đem vào một bịch tã hôm qua, sao hôm nay hết rồi?" Cô giáo phải chỉ cho phụ huynh thấy hôm qua con của bà ấy tiêu chảy tốn hơn mười tấm tã, hôm nay cũng vậy... Nhờ vậy bà mẹ quá bận rộn đó mới xem lại con mình để biết vì lý do gì mà tiêu chảy, sữa không hợp cơ thể trẻ hay trẻ bị nhiễm trùng? Cô giáo hú hồn! Khỏi bị "oan ôi ông Địa" nhờ những tờ giấy ghi chép đó. Nói tới vệ sinh phải nói tới giặt giũ. Mỗi buổi chiều, trước khi về cô giáo phải gom mền, "ra", áo gối, khăn trải nệm, tạp dề, vải bọc ngoài giày... đem đi giặt, và thay mền, áo gối mới cho trẻ. Riêng mấy tấm nệm mỏng trải cho trẻ nằm tôi nói ở trên, và những tấm nệm cá nhân cho trẻ lớn ngủ trưa phải xịt thuốc sát trùng, lau khô, và đem cất. Tất cả đồ chơi của trẻ cũng phải rửa bằng xà phòng có pha thuốc sát trùng, sau đó rửa lại bằng nước cho sạch, rồi để khô.
Ngày Xưa Chưa Xa
248
vhp.Hạ Vũ
Công việc giặt, rửa này làm hằng ngày. Sau khi ra về thì nhân viên vệ sinh vào đổ rác, hút bụi thảm mỗi ngày, lau chùi và tẩy trùng nhà vệ sinh. Mỗi tháng giặt thảm một lần. Mỗi ngày, vào lúc lơi việc, cô giáo phải lau chùi tủ lạnh và microwave. Thưa quý phụ huynh, giặt mền, tấm khăn trải giuờng, áo gối hằng ngày ở nhà thì không có tôi. Tôi chỉ làm ở Nhà Trẻ thôi. Không biết bao nhiêu phụ huynh làm được như nhà trẻ vậy? Về vấn đề vệ sinh này thì tôi thua xa nhà trẻ. Trẻ sốt trên 100 độ F cô giáo gọi cha mẹ vào rước trẻ về, còn nếu như không sốt chỉ ho, hay sổ mũi thì để trẻ lại trông coi, săn sóc. Ở nhà trẻ, chúng tôi phải giữ gìn vệ sinh tối đa để ngăn ngừa lây bệnh. Khi bà Hiệu Trưởng hay Hiệu Phó bị sổ mũi, ho, các bà ấy tự giác đeo khẩu trang và tránh vào phòng của trẻ, còn cô giáo nếu bệnh thì đương nhiên ở nhà để không lây cho trẻ. Có điều vì trong phòng trẻ đông, cơ thể trẻ yếu nên một đứa trẻ bệnh là có thể lây cho những trẻ khác ngay, trước khi trẻ đựơc trả về nhà. Đồ chơi bị trẻ ngậm vào miệng thì sau khi trẻ ngưng chơi, cô giáo lấy bỏ riêng để chiều rửa. Vì đông trẻ và nhiều việc nên có sơ sót trong việc này. Cô giáo nào cũng có học khoá cứu cấp (CPR) cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, trẻ lớn trong những tình trạng như: bất tỉnh, bị u đầu, chảy máu, bị hóc thức ăn, nghẹt thở, bị động kinh, chảy máu cam... Và được tái huấn luyện hằng năm, có chứng chỉ chứng nhận.
Ngày Xưa Chưa Xa
249
vhp.Hạ Vũ
Nói tới an toàn không thể thiếu thực thập động đất và cháy nhà. Các trẻ khi đi sỏi rồi thì tập chui vào gầm bàn, tay ôm đầu khi cô giáo hô "động đất". Dĩ nhiên cô giáo cùng chui theo như một trò chơi cút bắt. Thực tập chữa cháy: Cô giáo hô "Stop- Drop- and Roll" (Đứng lại- Nằm xuống- và Lăn tròn) thì cả cô cùng trẻ bỏ dang dở việc đang chơi, nằm xuống nền nhà, và lăn tròn. Cùng nhau lăn, cùng nhau cười, thật là vui vẻ. Mỗi ngày làm vài lần thì mỡ bụng của cô cũng tan bớt, cholesterol cũng từ giã, khỏi sợ nghẹt mạch máu! Dỗ Trẻ Ngủ Lớp tôi phụ trách có hai người nữa, đều là "Mỹ Vàng": Một cô Việt Nam có chồng Mỹ, và một cô người Quảng Đông (Trung Quốc) cũng có chồng Mỹ. Cả ba đều được bà Hiệu Trưởng cho vào lớp này, có lẽ vì sự nổi tiếng có tính chịu thương chịu khó, nhẫn nại, chuyên cần của người Á Đông. Chúng tôi thấy việc là làm, làm rất đồng bộ, ăn khớp với nhau, không có việc người làm không xuể, kẻ khác ngồi xem. Khi ngủ có trẻ dễ ngủ, có trẻ khó. Các trẻ dễ, chúng tôi dỗ ngủ một lần hai ba trẻ một lượt, xoa lưng trẻ này vài ba cái, chạy sang xoa lưng trẻ kia vài ba cái. Gặp phải trẻ khó ngủ, hai tay xoa lưng hai trẻ trong hai giường một lượt. Có khi một tay vác lên vai một trẻ, tay kia xoa đầu trẻ khác. Miệng thì hát mấy bài quen thuộc của trẻ con. Được một cái là giờ ngủ của trẻ nhỏ không đồng nhất, nhờ vậy chúng tôi không bị quá tải. Gặp trường hợp nhiều trẻ gắt ngủ cùng một
Ngày Xưa Chưa Xa
250
vhp.Hạ Vũ
lúc, chúng tôi làm không xuể thì Hiệu Trưởng, Hiệu Phó vào phụ dỗ trẻ ngủ. Tôi nhớ mãi bé Casey, khó tính, nhỏ con mà to tiếng. Mỗi lần dỗ ngủ thật là gian nan cho cô giáo. Phải vác lên vai, chờ ngủ say len lén đặt xuống giường. Vậy mà bé cũng biết và khóc ré lên, đánh thức trẻ khác. Sau cùng chúng tôi giải quyết bằng cách..., các bạn sẽ không ngờ, tuyệt diệu của trường chúng tôi là ở chỗ này. Đó là sau khi bé ngủ say, chúng tôi giao cho bà Hiệu trưởng tiếp tục vác bé trên vai. Bà vừa làm việc văn phòng với computer, vừa vác bé suốt mấy tiếng đồng hồ. Nằm trên bờ vai to lớn mập mạp của bà, bé ngủ ngon lành không ác mộng. Bà vác bé như vậy một ngày vài lần suốt mấy tháng cho đến khi bé không còn gắt ngủ nữa. Có lẽ không có Hiệu Trưởng nào ở VN mà chịu làm như vậy. Bà còn có những ưu điểm khác tôi sẽ nói sau.
Trẻ Nhỏ Học Những Gì và Bằng Cách Nào Ở Nhà Trẻ a. Học qua cách cô giáo săn sóc trẻ Trẻ học ngay từ khi nằm ngữa. Tôi không nói ngoa. Bởi vậy mới gọi chúng tôi là cô giáo (teacher). Cô giáo phải tận dụng thì giờ cho trẻ. Khi cho trẻ bú phải bế trẻ nằm dốc, tránh việc sữa có thể chảy vào tai làm viêm tai hoặc vào phổi làm trẻ sặc hoặc ngộp thở. (Khi trẻ ra đời hệ thống tai mũi họng chưa phát triển hoàn hảo, phải mất hai ba năm sau mới hoàn chỉnh.
Ngày Xưa Chưa Xa
251
vhp.Hạ Vũ
Bởi thế cho nên trẻ rất dễ bị viêm tai do nước, sữa, dãi mũi tràn vào tai. Đó là lý do phải bế dốc trẻ khi cho bú.) Trong khi cho bú phải sử dụng thời gian này vào việc có ích cho trẻ, cô giáo phải nói chuyện với trẻ, cười đùa với trẻ mặc dầu trẻ chưa biết nói. Tập cho trẻ nghe những tiếng như please, thank you. Ăn uống, chơi, ngủ, hay thay tã... đều thông qua đó mà dạy trẻ. Khi làm gì cho trẻ cũng phải nói cho trẻ biết mặc dù trẻ mới vài tháng tuổi. "Đứa trẻ là một con người bình đẳng với ta cho nên ta phải đối đãi lịch sự và ngang hàng. Trẻ không phải là con búp bê để ta muốn làm gì thì làm, ngay cả muốn hôn trẻ cũng phải xin phép trẻ." Bà giáo của tôi đã nói như vậy khi tôi còn đi học. Ví dụ như trước khi nhấc trẻ lên bàn thay tã, phải nói cho trẻ biết nó sắp được tới phiên thay tã, phải please khi bảo trẻ bỏ đồ chơi, và thank you khi trẻ theo ta thay tã. Trong khi thay tã phải nói, nói liền miệng những gì mình sắp và đang thực hiện cho trẻ. Cuối cùng phải cám ơn sự hơp tác của trẻ. Mỗi lần thay tã là mỗi lần phải nói với mỗi trẻ, ngày này qua ngày khác, mặc dầu trẻ mới vài tuần tuổi. Tôi còn nhớ khi đi học, bà giáo tôi đã so sánh như thế này: "Con chó, con mèo không hiểu tiếng người, không nói được tiếng người mà ta còn nói chuyện với chúng, vậy tại sao với trẻ nhỏ chúng ta không nói chuyện chỉ vì nghĩ rằng trẻ chưa biết nghe, nói, hiểu tiếng người." Thưa các phụ huynh, chúng tôi được học như vậy đó, còn khi thực hành tùy theo mỗi cá nhân có thực hiện được 100% hay không còn tuỳ. Tình thương và lương tâm kiểm soát cô giáo. Phải yêu trẻ mới có thể làm nghề
Ngày Xưa Chưa Xa
252
vhp.Hạ Vũ
này được. Trẻ tuy còn bé, tuy không biết nói nhưng trẻ biết ai thương nó, ai không. Và, nó sẽ thương mến lại ta nếu ta thương yêu nó.
b. Học qua sinh hoạt chơi đùa Qua ăn uống, thay tã, ngủ nghê ta dạy trẻ học hỏi, vậy thì qua trò chơi cô giáo phải giúp trẻ phát triển toàn diện. Đồ chơi và trò chơi rất phong phú, đa dạng, và tuỳ theo từng lứa tuổi, không thể nói hết trong bài viết này được. Ở đây tôi bỏ qua đồ chơi và trò chơi giúp trẻ phát triển thể chất (physical development), phát triển nhận thức (cognitive development), phát triển tình cảm (sentimental development), phát triển đời sống xã hội (social life development)... bởi vì phải mất cả quyển sách mới có
Ngày Xưa Chưa Xa
253
vhp.Hạ Vũ
thể nói hết được. Tôi xin được nói sơ qua tới những trò chơi có liên quan đến ngũ quan (sensory activities) bởi vì trẻ đi vào đời và khám phá thế giới chung quanh mình bằng giác quan: nhìn ngắm, sờ mó, nghe ngóng, ngửi mùi, và nếm vị. Con đường này trẻ nào cũng phải đi qua, do đó trẻ nhỏ thường hay ngậm tay, ngậm đồ vật chung quanh, hoặc cắn lấy đồ chơi. Cô giáo không được bực dọc vì đó, mà phải rửa sạch, tẩy trùng vật dụng của trẻ hằng ngày. Trẻ lôi hết đồ chơi này, sách vở khác ném xuống đất để nghe âm thanh rơi khác nhau của mỗi món đồ chơi, cô giáo phải để trẻ làm, và vừa nhặt cất vào kệ vừa hát bài "clean-up", dù biết rằng sau đó trẻ tiếp tục lôi ra liệng xuống đất nữa. Cô giáo còn phải tìm giấy cho trẻ xé để trẻ nghe âm thanh giấy rách. Đó cũng là lý do sách của trẻ càng nhỏ thì càng dày và khó xé. c. Sensory Activities Về những Sensory activities này trẻ ít được cha mẹ cho trẻ chơi ở nhà vì chê dơ và làm bẩn nhà cửa. Do đó bắt buộc nhà trẻ nào cũng phải có và lứa tuổi nào cũng được chơi. Đương nhiên tùy theo lứa tuổi mà cô giáo bày trò chơi cho thích hợp. *Chơi nước Khi trẻ đứng vững thì bắt đầu được chơi nước, ngày Nào lạnh lắm nghỉ chơi, còn bình thường đều được chơi thường xuyên.
Ngày Xưa Chưa Xa
254
vhp.Hạ Vũ
Chơi xong cô giáo thay quần áo. Nước được đựng trong thùng (chúng tôi gọi là sensory table) hình chữ nhật có thành cao khoảng hai gang tay, và bốn chân, cao ngang bụng/ngực trẻ một tuổi. Cô giáo cho vào thùng các con vật sống dưới nước bằng cao su, cho ly, tách, chai lọ, phểu, bình... để trẻ đổ nước qua lại tập cho trẻ khéo tay, tập san sẻ nước vào lọ có miệng nhỏ, cho dụng cụ quạt nước để trẻ đổ nước thì bánh xe xoay, để trẻ vọc nước cho thoải mái.... Mùa hè nóng bức cô giáo có thể cho các con thú giả này đông đá trong các hộp, xong lấy ra bỏ vào thùng cho trẻ chơi, hoặc cho sprinklers xịt nước khắp sân cho trẻ tắm mưa... Trò chơi này, cha mẹ nguời Việt ta ít cho chơi lắm vì sợ trẻ bị nhiễm lạnh đổ bệnh. *Chơi cát Trò chơi với cát, cha mẹ lại càng ít cho trẻ chơi vì chê dơ. Chính vì không được chơi ở nhà nên ở trường trẻ phải được chơi hằng ngày. Một khu cát sạch riêng, có mái che nắng, trên cát để những dụng cụ nhỏ làm bằng plastic: cuốc, xẻng, sô lớn nhỏ, xe truck xúc cát... Có một "bàn" cát (sensory table mô tả ở trên). Trẻ bốc cát, xúc cát, xoa cát, vun cát, sang qua sớt lại, lấy nước đổ lên cát, cho cát chảy qua kẻ ngón tay... Chơi xong cô giáo rửa tay cho trẻ. Trước khi về, cô giáo phải cất dụng cụ vào kho, gom gọn cát lại, và đậy cẩn thận, tránh cát nhiễm bẩn do các con vật ở ngoài vào phóng uế ban đêm.
Ngày Xưa Chưa Xa
255
vhp.Hạ Vũ
Ngoài chơi cát, cô giáo thỉnh thoảng thay đổi bằng cách đổ vào "bàn" này bột bắp, những hạt đậu lớn nhỏ đũ cỡ. Mấy cô giáo Á Đông chúng tôi thì đổ thêm gạo. Chúng tôi cho vào muỗng, chén, dĩa, ly, cốc, hộp đủ cỡ, rây (dụng cụ có lỗ nhỏ để sàng lọc)... để cho trẻ chơi tùy thích. Trẻ tập sử dụng muỗng đĩa thông qua trò chơi này. Ngoài ra, còn chơi "play dough," một loại chất dẽo thay đất sét để cho trẻ nhào nặn, cắt xén... Chơi "shaving cream," đổ ra bàn cho trẻ vọc chơi v. v. *Vẽ Khi trẻ biết cầm nắm, cô giáo cho trẻ tập dùng bút màu để vẽ (drawing), dù trẻ chỉ nguệch ngoạc một hàng. Đó là rèn luyện kỷ năng cầm- nắm- xoay- trở của ngón tay, cổ tay. Bút màu bằng sáp để tránh mũi nhọn cứng làm trẻ bị thương. Vẽ bằng cọ (brush painting) với màu sền sệt. Có trẻ dùng tay (hand
Ngày Xưa Chưa Xa
256
vhp.Hạ Vũ
painting) nhúng vào màu rồi xoa lên giấy hoặc in bàn tay mình. Trẻ rất thích thú với trò chơi vẽ bằng tay này vì được vọc bằng thích. Qua những trò chơi này, trẻ nhận dạng màu trong lúc pha màu. Vẽ đối với trẻ không phải ở kết quả là "thành phẩm," mà là trong quá trình vẽ, trẻ đã biểu lộ xúc cảm, thích thú của mình. Khi cho trẻ vẽ thì phải cho trẻ mang "apron" (khăn choàng). Dù vậy cũng không thể tránh lấm lem áo quần, cho nên sau này tôi rút kinh nghiêm, lấy áo thun của người lớn cắt ngắn tay, cho trẻ mặc trùm ngoài, và rửa tay trẻ sau khi chơi xong, tuy vậy đầu cổ tóc tay cũng bị lấm lem. Điều này không làm cho phụ huynh phàn nàn, có người thấy con mình lấm lem còn lấy làm vui: "Wow! She/he had a lot of fun at school today!" *Qua thủ công cắt dán Cô giáo cắt hình chữ cái, con số, con thú, hoặc vật dụng..., tùy theo mùa cho trẻ dán vào giấy màu, vừa rèn luyện kỹ năng khéo tay, vừa dạy chữ, số..., vừa ứng dụng vào đời sống xã hội. Mùa Thanksgiving có hình ảnh rau cải, trái cây, mùa Halloween có con dơi, phù thủy, quả bí đỏ... Giáng sinh có cây Giáng sinh, ngôi sao, và các vật trang trí..., và màu thông dụng cho từng mùa... Các trẻ lớn, qua trò chơi này tập sử dụng kéo, và kỹ năng cắt dán (Phải là trẻ hai tuổi trở lên, và kéo dành riêng cho trẻ, vừa nhỏ vừa không có mũi nhọn.)
Ngày Xưa Chưa Xa
257
vhp.Hạ Vũ
* Học Qua "Group Time" Khi trẻ biết ngồi thì có giờ gọi là "group time" cho trẻ. Trong thời đọan này, cô giáo đọc sách, ca hát, kể chuyện cho trẻ. Tôi, một người tóc muối tiêu thành đen nhờ nhuộm, trở thành "trẻ con." Tôi thấy mình sao giống với một nhân vật trong tiểu thuyết của Kim Dung. Đó là Lão Ngoan Đồng, một người già nhưng tính tình, tâm hồn lúc nào cũng trẻ thơ, thích đùa giỡn như con nít. Mỗi phòng học đều có một kệ sách nhỏ, thấp vừa tầm tay của trẻ để tránh tai nạn nguy hiểm khi trẻ làm ngã kệ sách. Các trẻ và cô giáo ngồi thành vòng tròn. Cô giáo đọc sách cho trẻ. Trang sách mở ra hướng về trước mặt trẻ để cho trẻ nhìn. Sách có hình ảnh màu sắc rực rỡ. Thông qua nội dung của sách mà cô giáo ra điệu bộ. Không cần trẻ hiểu, cứ đọc ngày này qua tháng nọ, khi trẻ lớn lên thì
Ngày Xưa Chưa Xa
258
vhp.Hạ Vũ
những gì mà cô giáo đọc sẽ trở thành kiến thức của trẻ. Chẳng hạn như dạy cho trẻ vệ sinh, hiện tượng thiên nhiên (Vd. cầu vồng với 7 màu), sinh vật (thú rừng, thú nhà, cỏ, cây, hoa, lá, trái...) v. v. Khi đọc sách về thú, ngoài việc dạy cho trẻ nhận dạng hình dáng, màu sắc, cô giáo phải cho trẻ biết tiếng kêu của từng con thú bằng cách làm chó sủa, mèo kêu, gà trống gáy, gà mái cục tác, bò rống, heo kêu, cọp gầm... hàng ngày để cho trẻ nghe và bắt chước. Đọc sách còn phối hợp thực tế. Đọc sách về con sâu bướm (Caterpillar), gặp dịp cô giáo còn đem vào lớp các con sâu và lá dâu đựng trong hộp có thông hơi để trẻ theo dõi sự phát triển từ sâu qua bướm... Trong giờ "group time" có mục ca hát. Nếu trẻ biết nói thì cô giáo có cả một ban "tạp ca" đủ giọng cùng hát với mình cho vui. Đàng này trẻ nhỏ quá thì cô giáo "độc ca, độc diễn, độc MC". Vừa hát vừa ra điệu bộ bằng tay. Ngày nào cũng vậy, cứ một số bài đựơc hát đi hát lại để trẻ quen và thuộc. Đến khi trẻ biết nói là biết hát luôn. Đặc biệt dù trẻ mới mấy tháng tuổi cũng đã được nghe bài hát chữ cái A B C.... , hay 1 2 3 ... để khi trẻ biết nói thì thuộc luôn các chữ cái và đếm được từ 1 đến 10 ngay. Những bài này, cô giáo vừa săn sóc trẻ, hoặc vừa thông qua sinh hoạt của trẻ mà hát. Tôi cứ tưởng trông coi trẻ sơ sinh khỏi phải nói nhiều, nhưng thực tế phải nói suốt ngày. Bé cái lầm! Ngoài hát hò, "diễn kịch" bằng điệu bộ, cô giáo còn phải kể truyện (story telling) nữa, và sử dụng bàn tay, ngón tay để "đóng kịch" (Finger Play). Truyện kể và Finger Play, phải có những hình ảnh minhh họa
Ngày Xưa Chưa Xa
259
vhp.Hạ Vũ
cho trẻ thích thú, và làm bằng nỉ để trẻ không làm rách. Mấy món này thì cô giáo tự làm. Có điều không mất nhiều thì giờ lắm, vì mỗi bài hát, truyện kể... ngày nào cũng được lập đi lập lại để cho trẻ thuộc cho nên cũng không cần nhiều. Thông qua bài hát, vừa dạy trẻ đếm xuôi đếm ngược mặc dù trẻ chưa biết nói, vừa giáo dục trẻ. Tôi ví dụ một bài hát mà bất cứ ở lứa tuổi nào, ở bất cứ nhà trẻ nào cũng đều nghe cô giáo và trẻ hát ngày này qua ngày khác. Đó là bài "5 Little Monkeys": Five little monkeys jumping on the bed. One fell off and bumped his/her head. Mom called the doctor and doctor said: "No more little monkey jumping on the bed." (Xin tạm dịch: 5 khỉ con nhảy nhót trên giường. Một con té ngã u đầu. Mẹ gọi bác sĩ, bác sĩ bảo rằng: Từ nay không được làm khỉ con nhảy nhót trên giường nữa.) Tiếp theo là đếm ngược lại: Four little monkeys .... cho đến khi no more little monkey... Tùy theo lứa tuối mà khi dứt một đọan cô giáo có thể nói: Nào bây giờ chúng ta còn lại 4, 3, 2... hoặc hỏi trẻ còn lại bao nhiêu để trẻ trả lời. Thông qua bài còn dạy cho trẻ thấy sự nguy hiểm khi nhảy nhót chơi giỡn trên giường. Bài hát không thể đơn điệu chỉ "hát chay". Với trẻ nhỏ, cô giáo có thể làm 5 con khỉ nhỏ bằng vải nỉ màu sắc khác nhau lồng vào ngón tay. Mỗi một con té ngã thì cho rơi ra một con khỏi ngón tay. Ngoài ra phải làm dư vài bộ, để trẻ tự chơi. Nếu trẻ lớn thì cho một nhóm 5 đứa trẻ nhảy trên nền nhà, và
Ngày Xưa Chưa Xa
260
vhp.Hạ Vũ
từng đưá giả vờ té ngã cho đến khi hết. Cô giáo cũng phải giả vờ té ngã cho trẻ bắt chước làm theo. Chúng tôi dù bao nhiêu tuổi cũng phải trở thành "Lão Ngoan Đồng" hết. Vài ngày phải thay đổi cách diễn đạt cho trẻ khỏi chán. Với những trò chơi phong phú và đa dạng, một thời gian sau, khi cha mẹ thả trẻ vào lớp là trẻ chạy vào ôm lấy cô giáo, reo: "Hi ! Miss..., Miss...," không luyến lưu đến cha mẹ nữa. Có nhiều trẻ đến chiều không chịu ra về. Khi tới tuổi phải lên lớp trên, thì trẻ buồn nhớ, ngồi khóc rỉ rả cả mấy tuần mới quen với lớp mới. Có trẻ còn hành hạ cha mẹ phải cho bé vào thăm cô giáo cũ trước khi về. Quan Hệ Giữa Nhà Trường-Phụ Huynh-Cô Giáo Trước hết tôi nói về quan hệ giữa Hiệu Trưởng, Hiệu Phó và cô giáo của Trung Tâm Nhà Trẻ chúng tôi. Phải nói là quan hệ bình đẳng và không kỳ thị. Ai gặp "xếp" Mỹ trắng kỳ thị, rỉêng tôi thì không. Phòng lớp tôi làm việc có 3 người gốc Á, mà đã hai người là Việt Nam. Một người làm việc từ 6 giờ sáng tới 3 giờ chíều, người thứ hai từ 8 giờ sáng tới 5 giờ chiếu, tôi từ 9 giờ sáng tới 6 giờ chiều. Tới đây tôi xin kể thêm về việc giữ an toàn cho trẻ. Có trẻ mới vào ngày đầu tiên, buổi sáng cha mẹ đưa con vào phòng thì cô giáo buổi sáng biết mặt, còn tôi làm việc "ca" muộn nên không được biết. Đến chiều, khi ông cha/ bà mẹ rước con, tôi đòi trình ID. Xem hình thì tôi nhận dạng không ra. Để chắc ăn, tôi phải hỏi lại bà
Ngày Xưa Chưa Xa
261
vhp.Hạ Vũ
Hiệu trưởng có phải đúng là cha mẹ hay không, rồi mới cho rước. Vậy mà những phụ huynh này không giận, còn khen ngợi làm việc cẩn trọng. Một lần một ông bố Mễ mới 16 tuổi chưa có thẻ ID, vào rước con, tôi không cho, bà Hiệu Trưởng cũng không cho. Bà phải gọi ông/bà của đứa trẻ là người đứng đơn gởi trẻ tới nhận mới cho ra về. Vì thế phụ huynh gởi con rất an tâm, không sợ kẻ giả mạo bắt cóc con mình. Chúng tôi làm việc rất hợp nhau, thấy việc là làm rất "ăn rơ" (Good team), nên khi người bạn khác bỏ làm để học cao hơn, bà Hiệu Trưởng bảo chúng tôi tìm trong số bạn bè của mình ai muốn làm ở đây thì bà thu nhận vào ngay, ưu tiên một cho ngưòi Việt Nam, kế là người Á Đông. Bà không chịu mướn Mỹ trắng, hay đen, hay Mễ làm chung với chúng tôi vì sợ không được "good team." Trước ngày lễ lớn, hoặc sinh nhật một cô giáo nào đó, bà tổ chức ăn trưa, mỗi người đem một món. Chúng tôi mỗi người thay phiên nhau nghỉ trưa một tiếng đồng hồ vừa ăn vừa nghỉ ngơi. Dọn bàn và dọn ăn đều do bà làm. Tiệc tàn, dọn dẹp vẫn là bà, không một cô giáo nào phải nhúng tay vào cả. Lần nào cũng vậy. Trung tâm có người làm vệ sinh hằng ngày. Có một lần người thầu làm vệ sinh vì trục trặc gì đó, chưa kịp ký hợp đồng với xếp lớn của trung tâm, nên chưa làm việc. Mỗi buổi chiều trước khi ra về, bà Hiệu Trưởng là người làm vệ sinh vì bà làm việc từ 9:00AM tới 6:00PM, còn bà Hiệu Phó làm từ 6:00AM tới 3:00PM
Ngày Xưa Chưa Xa
262
vhp.Hạ Vũ
ra về rồi. Bà phải hút buị, đổ rác từng phòng, và chùi rửa phòng vệ sinh của người lớn và của trẻ từng phòng một, trong suốt mấy tuần lễ. Không cô giáo nào phải làm việc này cả, mặc dầu trong phòng, lúc đó chỉ còn một đứa trẻ. Nguyên tắc giữ trẻ là giữ trẻ, không bỏ việc giữ trẻ của mình để làm vệ sinh. Bà cũng không kêu gọi cô giáo tiếp tay. Việc này thì có lẽ ở VN không có Hiệu Trưởng nào chịu làm cả. Về phụ huynh, đa số đều dễ thương, thông cảm, không kỳ thị. Phụ huynh Á Đông dạy con gọi tôi là Grandma, còn Mỹ và các sắc dân khác dạy con gọi Miss... Tôi còn nhớ một ông bố Mỹ trắng dược sĩ, khó chịu. Ông thấy trong phòng ba "thị mẹt" Á Đông, tiếng Mỹ nói thì đầy accent nước ngoài có vẻ coi thường, tuy không ra mặt lắm, nhưng thái độ không thân thiện. Chẳng hạn khi vào phòng, ông coi cô giáo chúng tôi là những "người vô hình," không ngó tới mặt, tự động lục tìm đồ đạc con mình. Một lần, cái mền riêng của con ông đem từ nhà, chúng tôi đem đi giặt sấy cuối ngày. Ngày đó, ông vào đón con hơi sớm, cái mền còn trong máy giặt. Ông không hỏi han gì cả, lục tìm khắp nơi. Chúng tôi không biết ông tìm cái gì, ông không hỏi, chúng tôi cũng không thèm hỏi, lờ đi coi như không biết gì. Tìm không ra, ông đến văn phòng hỏi bà Hiệu trưởng. Bà Hiệu Trưởng làm sao biết cái mền ở đâu? Cũng phải hỏi cô giáo trong phòng thôi. Bà Hiệu Trưởng cũng ghét thái độ đó nên bà binh vực chúng tôi. Sau vài tháng, con gái ông quen trường, quen lớp, và thích thú với lớp học. Một
Ngày Xưa Chưa Xa
263
vhp.Hạ Vũ
ngày nọ, con gái của ông không chịu ra về, cứ bám lấy lớp học. Ông bực mình bế đại bé ra cửa, mặc cho bé giẫy khóc và réo gọi tên tôi om xòm. Vài lần như vậy, thái độ của ông thay đổi hẳn. Ông bắt đầu hỏi han, và thỉnh thoảng đem bánh của vợ làm tặng cho chúng tôi. Có phụ huynh đụng chạm với ban Giám Hiệu, vào tâm sự với chúng tôi: "Vì con tôi thương mến các cô, nên tôi còn gởi con tại đây. Nếu không, tôi đem gởi trường khác rồi." Có những người làm chúng tôi cảm động khi kể cho chúng tôi: -Con chúng tôi ngày nào cũng nhắc tên bà ở nhà. -Ở nhà nó không chịu ngủ trưa, bà cho nó ngủ trưa ở trường được, tài thật! v. v. Tới ngày Valentine, phụ huynh thường đem hình ảnh gia đình gồm cha mẹ và con cái của họ dán vào một tấm bảng lớn treo trước văn phòng để trẻ đi qua nhìn ngắm. Có người thay vì treo hình gia đình, đã lấy máy ảnh chụp cô giáo chung với con họ, và dán lên bảng, viết những lời thương yêu thật cảm động. Ngày Sinh Nhật cô giáo, ngày Teacher's Day, ngày Giáng Sinh cô giáo nhận được những cánh thiệp đầy lòng thương yêu và biết ơn đã làm ấm lòng mình, và làm tan đi những cực nhọc mà mình đã trải qua với trẻ. Khi đưá trẻ nói sỏi, tôi dạy thêm đếm tiếng Việt hay hát bài "Kìa Con Bướm Vàng", nhiều phụ huynh thích lắm, bảo chúng tôi dạy thêm cho trẻ tiếng Việt.
Ngày Xưa Chưa Xa
264
vhp.Hạ Vũ
Họ không kỳ thị, và không sợ con họ học tiếng Anh dởm từ chúng tôi. Coi trẻ với ratio 1-4 (một người lớn trông coi 4 trẻ) ở tuổi nhỏ như thế này giống như mình có con mọn sinh ba sinh tư. Xoay vòng vòng suốt ngày mà lương nhà giáo ở đây, cũng như ngày xưa bên nước nhà, không được cao so với các ngành nghề khác. Tuy nhiên đã chấp nhận làm nghề giáo thì lấy tình thương đi đầu và vui sống với công việc của mình đã chọn.Với tình thương, chúng tôi thấy trẻ nào dù là Mỹ Trắng, Mỹ Đen, Mỹ Vàng, Mỹ Trung Đông... cũng đều có nét đẹp riêng, nét đáng yêu riêng. Tất cả đều là Thiên Thần Nhỏ. Sống trong thế giới Thiên Thần này, chúng tôi không còn nhớ những bon chen, những lo toan, khổ sở của xã hội chung quanh. Săn sóc trẻ tuy mệt thể xác nhưng tinh thần thoải mái vì trọn ngày chúng tôi được vui thú trong chơi đùa, ca hát với trẻ thơ. Tình thương cho ra không bao giờ mất mát, sẽ có tình thương đáp lại. Được trẻ thương yêu, quyến luyến, và phụ huynh quý trọng là phần thưởng vô cùng trân quý cho những người làm nghề giáo. Nhờ đó chúng tôi đã đeo đuổi lâu dài nghề nghiệp của mình, và có những kỷ niệm đáng yêu đáng quý nhớ đời.
(June, 24/2010)
Ngày Xưa Chưa Xa
265
vhp.Hạ Vũ
Tai Nạn Tại Nhà Trẻ Làm tại phòng trẻ Infant and Toddler khỏang một năm thì vì nhu cầu tôi "lên lớp." Cùng lên với tôi có một số trẻ một tuổi rưởi trở lên. Lớp mới này trẻ từ một tuổi rưỡi đến hai tuổi rưỡi. Ở tuổi này trẻ được tập uống bằng ly và bỏ bú bình, vẫn còn mặc tã (khi tròn hai tuổi mới bắt đầu luyện tập đi đại tiểu tiện trong nhà vệ sinh). Phòng vệ sinh ở ngay trong lớp học, không có cửa, để cô giáo làm hai việc một lúc vừa trông đứa này trong nhà vệ sinh, vừa phụ cô giáo kia trông chừng 11 đứa nọ, và cũng để trẻ không vô tình khoá cửa tự nhốt. Có trẻ sợ hãi khi ngồi cầu, cô giáo phải khích lệ, ôm trẻ để trấn an, mắt thì không rời những trẻ khác. Ở tuổi này, trẻ đi chưa vững vàng lắm, nói cũng chưa sõi, diễn tả ý muốn, cảm xúc bằng lời chưa thông, cho nên tai nạn dễ xảy ra nhiều nhất. Trước hết tôi nói về Cắn & Cào cấu Trẻ chưa biết nói sõi, cho nên thường biểu lộ những tức giận hoặc bất như ý của mình bằng hành động. Đó là cắn và cào cấu. Cào cấu trầy da hay té ngã trầy xước, người Mỹ không sợ bằng cắn thủng da rướm máu. Lý do: họ sợ truyền bệnh hiểm nghèo qua nước miếng. Để tránh những tai nạn này, cô giáo
Ngày Xưa Chưa Xa
266
vhp.Hạ Vũ
chẳng những phải nhanh mắt mà còn nhanh mồm và phán đoán chính xác phản ứng của trẻ. Đối với trẻ nhỏ, hiểu biết chưa tường, chưa biết cách xử việc xử người, cô giáo phải dạy. Ngôn ngữ của cô giáo nói với trẻ phải ngắn gọn, đơn giản, và khẳng định (positive), không nên dùng lời phủ định (negative). Ví dụ, khi đứa trẻ đang leo trèo mà ta thấy nguy hiểm, ta không nên nói "đừng leo" vì trẻ còn nhỏ, câu phủ định sẽ làm trẻ phân vân không biết: cô bảo "đừng leo," vậy thì làm gì đây? Cô giáo phải bình tĩnh nói là (không phải hốt hoảng hét): "tuột xuống" ("get down, please", hay "go down, please", hay đơn giản chỉ chữ "down… down… down," bỏ luôn chữ "please" để độc nhất chữ "down" vô đầu trẻ mà thôi.) Không nên nói "đừng cào", "đừng đánh" mà nói là "vuốt nhè nhẹ" (soft touch), Không nói "đừng cắn" mà nói là "hôn gió" (Blow kiss or Kiss). Không nên nói "đừng hét", mà bảo trẻ: "dùng lời nói" (use your word), hay dạy trẻ biểu lộ sự tức giận của mình đối với bạn bằng câu: "Không, tôi không thích" (No, I don't like it), hay "dừng lại" (stop it), hay đơn giản chỉ một chữ "No" nếu trẻ chậm nói. Vấn đề là cô giáo phải nhanh hơn phản ứng của trẻ. Khi thấy trẻ hả miệng là phải nói: "Kiss, kiss, kiss / hay Blow kiss, blow kiss." Khi nói như vậy, lỡ chậm hơn trẻ thì ít ra cũng giảm cường độ cắn, không đến nỗi trầy da. Có trẻ miệng đã ngoạm da bạn, khi nghe cô nói "kiss", mắt quay nhìn cô giáo. Cô lập lại
Ngày Xưa Chưa Xa
267
vhp.Hạ Vũ
"kiss," bé làm theo, xong buông ra. Thoát nạn! Một vài phụ huynh biện hộ con mình: "con tôi học hư ở trường, chứ ở nhà nó không cắn bao giờ." Họ không thấy rằng ở nhà không ai tranh giành đồ chơi với trẻ mà còn đưa thêm nữa. Do đó, thói quen "muốn gì được nấy" dễ nảy sinh, và trẻ không biết tới ai khác ngoài mình. Đứa trẻ này khi vào nhà trẻ, dễ giựt đồ chơi của kẻ khác. Không được thì cắn. Ở nhà, trẻ ở lứa tuổi này (tôi không nói tới trẻ lớn hơn có anh chị em) không phải đối diện với sự đụng chạm giữa người và người dù có anh chị. Do đó trẻ bị hạn chế trong việc phát triển về mặt xã hội (social development). Tiện đây, tôi cũng nói thêm, có những đứa trẻ khi một tuổi hơn hoặc hai tuổi mới được cha mẹ gởi vào nhà trẻ lớp tôi. Ban đầu trông trẻ có vẻ chậm chạp và khù khờ lắm (trông vậy chứ không phải vậy). Khi đồ chơi của mình bị trẻ khác giựt mất, đứng ngớ ngẩn nhìn, hoặc mếu máo khóc. Cô giáo phải dạy cho cách ứng xử, cách nói với bạn. Hầu hết trẻ con rất thích ra ngoài chơi. Xích đu là một trong những trò chơi ưa thích mà sân chơi của trẻ nhỏ tuổi ở Nhà Trẻ này chỉ có 2 cái thôi, cho nên mỗi lần tôi và ngưòi đồng nghiệp mở cửa cho ra sân chơi thì trẻ thường ào chạy tới xích đu. Trẻ nào tới trước được lên ngồi trước để cô giáo đong đưa cho. Trẻ mới "đi học" thì đủng đa đủng đỉnh đi tới, trễ sau nhiều người và phải chờ đợi lâu mới tới phiên. Chỉ cần vài tuần "đi học" là trẻ "khôn lanh" và nhanh như cắt. Cửa
Ngày Xưa Chưa Xa
268
vhp.Hạ Vũ
vừa mở là ào chạy tới vì biết quy luật "first- come, first - served". Khi một đứa trẻ bị cắn dầu nhẹ hay nặng, cô giáo phải rửa vết thương bằng xà phòng sát trùng, chườm đá vào vết thương cho tan máu bầm. Người Việt chúng ta hay xức dầu nóng hoặc đắp muối cho tan máu bầm. Dầu và muối người Mỹ không tin tưởng vô trùng và nghi ngờ dầu có hóa chất không tốt trong đó. Ngay tức khắc chườm nước đá trong vòng năm bảy phút. Nếu trễ hơn thì không hiệu quả. Nước đá bỏ vào một Ziploc ngoài bọc napkin tránh nước đá dính vào da và không quá lạnh. Chườm trong vòng 15-20 phút. Té ngã trầy tay chân, u đầu... đều làm như vậy cả. Thưa các phụ huynh và ông bà nội ngoại của các cháu bé Việt Nam, cách này có hiệu quả tốt. Tôi nhớ có một lần, giờ chiều còn ít trẻ, tôi muốn cho trẻ lớp tôi "đổi món" nên dẫn ra sân dành cho trẻ lớn hơn. Lần đó, một trẻ lớn té ngã u một cục to tướng ở ót. Cô giáo phụ trách lớp đó mới vào làm cho nên còn lọng cọng. Tôi gởi cô đám trẻ của tôi, tức tốc chạy vào lấy nước đá chườm. Vết sưng xẹp liền. Khi phụ huynh vào rước, cô giáo đưa báo cáo và chỉ vết thương. Phụ huynh nhìn, chỉ thấy một vết sưng nhỏ, nên không có biểu hiện xót xa, hay bất mãn. Mỗi tai nạn đều phải viết báo cáo cho phụ huynh ngày giờ xảy ra, tai nạn ra sao, vết thương như thế nào, cấp cứu làm sao. Bản báo cáo này phải có thêm chữ ký của Hiệu Trưởng.
Ngày Xưa Chưa Xa
269
vhp.Hạ Vũ
Để giúp phần ngăn ngừa thì thông qua trò chơi búp bê (doll), cô giáo phải giáo dục trẻ. Khi đứa trẻ mạnh tay hay cắn búp bê, cô giáo phải đóng kịch (tôi trở thành "đào thương" trong các tuồng cải lương) trong vai búp bê than: "Ui da! Đau quá! Bạn làm tôi đau"... hoặc "Đừng! Đau lắm.... Nhẹ tay bạn ơi…" Rồi tập cho đứa trẻ xoa vào vết đau của con búp bê, hôn con búp bê, và nói xin lỗi. Cô giáo phải cho phụ huynh biết tật hay cắn của con mình, để phối hợp với nhà trường làm giảm việc Cắn của trẻ. Người Mỹ họ sợ cắn rách da. Té ngã u đầu mẻ trán mà không sao. Bé Casey mà tôi kể chuyện lần trước, là đứa trẻ khiến tôi cực khổ nhiều nhứt, và cũng quyến luyến nhiều nhứt. Bé cũng thương tôi rất nhiều. Bé là một đứa trẻ nóng tính, hay hét và hay cắn khi không vừa ý. Tôi cũng đã hết sức ngăn chận, thậm chí tôi làm gì cũng nắm tay bé theo mình, vậy mà cũng không tránh khỏi xảy ra tai nạn cắn. Răng của trẻ nhọn, cắn trong khi tức giận thì rách da là chuyện phải có. Bà Hiệu trưởng bị các phụ huynh có con bị cắn than phiền nhiều quá và đòi cho con họ "nghỉ học." Bà không thể quy trách cho chúng tôi được. Chính bà biện hộ cho chúng tôi. Bà bảo với mẹ của bé Casey: cô giáo còn phải trông nhiều đưá, không thể để hết thì giờ cho bé Casey, như vậy bất công với những trẻ khác. Bà yêu cầu bà mẹ này dạy con cách nào đừng cắn nữa. Bà cho thời gian thử thách một tháng. Nhưng làm sao thành công được trong một thờì gian ngắn như vậy ở lứa tuổi đó. Giữa việc thiếu mất một đứa và thiếu mất nhiều đứa, bà phải chọn một. Và, bà chọn "đuổi
Ngày Xưa Chưa Xa
270
vhp.Hạ Vũ
học" Cassey, đứa trẻ mà bà vác lên vai cho ngủ trong mấy tháng trời. Tôi cũng vô cùng tiếc và ân hận mình phản ứng chậm hơn bé. Tôi coi đó là lần thất bại của tôi trong nghề nghiệp. Thông qua việc tập cho trẻ tinh thần thay phiên (taking turn), sắp hàng chờ đợi tới phiên (getting line), cùng chơi chung (sharing), không giành giựt, đánh lộn, cào cấu, cắn xé..., cô giáo còn phải tập cho trẻ tinh thần tự quyết, công bằng trong trò chơi. Người Mỹ tập cho trẻ quyền tự quyết, chịu trách nhiệm với quyết định của mình, và bình đẳng ngay từ nhỏ, từ lúc chưa nói rành, chứ không phải buộc vâng lời người lớn như ở VN ta. Khi hai hay ba đứa trẻ giành một món đồ chơi, cô giáo can thiệp bằng cách họp các cháu lại cho các cháu chọn lựa giải pháp. Giải pháp cô đưa ra là: 1. Thay phiên nhau chơi, 2. Chơi chung, 3. Chơi món đồ tương tợ, 4. Nếu không, thì cô sẽ cất món đồ chơi đó, không ai được chơi nữa. Khi các cháu chọn lựa rồi thì phải làm theo quyết định của mình (your choice, not mine). Còn nhiều nữa, không thể nói hết trong bài này. Té ngã Vấn đề chạy chơi, leo trèo, té ngã thì không thể tránh khỏi ở lứa tuổi này. Nhà trẻ nào cũng có xe đạp
Ngày Xưa Chưa Xa
271
vhp.Hạ Vũ
3 bánh, scooters, xích đu (swinging structure), cầu tuột (sliding structure)... thích hợp cho từng lưá tuổi. Được một cái là trong suốt mười năm tôi làm ở nhà trẻ này không có tai nạn nào lớn phải cần xe cứu thương chở vào bệnh viện cả. Có hai trẻ trong lớp tôi phụ trách gặp tai nạn phải đem vào bệnh viện cứu chữa, xảy ra ở nhà. Tôi kể ra đây để các phụ huynh rút kinh nghiệm. Khi cho trẻ ngồi high chair, phải có mặt mình ở đó. Một bé trai lớp tôi té ngã khi leo lên high chair ngồi. Bà mẹ ỷ y những lần trước con mình leo lên ngồi một mình được, nên không để mắt tới khi con leo. Lần đó, cháu té gãy xương tay phải băng bột. Một trẻ gái khác leo ngồi car seat, té gãy xương vai. May quá, năm xui, tháng hạn, giờ xấu của hai trẻ đó không nhầm vào giờ trong lớp tôi! Một lần, trong lớp tôi, một trẻ té ngã phải may 3 mũi. Không thể nói hay hoặc dở ở đây. Vào cuối giờ, lớp tôi còn 3 trẻ, chuẩn bị đi về, tôi cùng với trẻ dọn dẹp đồ chơi, sắp xếp mọi thứ vào kệ. Một đứa bé, chạy lấy đồ chơi, chạy không nhanh lắm nên tôi cũng không nhắc nhở. Đùng một cái, cháu vấp té, đầu chạm vào góc của phần tủ dưới cái sink, rạch một đường ngang mày, chảy máu nhiều. Tai nạn xảy ra trước mắt tôi mà tôi không tài nào đỡ bé kịp, vì cách xa bốn năm bước. Chỉ có những người võ nghệ cao cường như trong phim bộ Hồng Kông, biết "phi thân" mới cứu kịp mà thôi. Tôi hoảng hốt, gọi bà Hiệu Trường, bà lật đật làm vệ sinh và cầm máu. Vừa cầm máu bà vừa gọi qua building gần bên. Xin nói thêm, nhà trẻ nơi tôi
Ngày Xưa Chưa Xa
272
vhp.Hạ Vũ
làm việc nằm ở một building trong một Trung Tâm Chăm Sóc Người Già và Người Tàn Tật. Con em của bác sĩ, y tá, nhân viên của Trung Tâm này được gởi ở đây để tiện việc đi lại, đưa rước. Nhờ vậy Nhà trẻ này được các bác sĩ và y tá ở đây tình nguyện giúp đỡ khi cần. Bà gọi điện thoại, đồng thời gọi phụ huynh. Một bác sĩ và vài y tá, vác y cụ chạy rần rần qua cứu cấp. Bác sĩ qua thì máu đã đựơc cầm rồi. Ông quan sát đứa trẻ thấy không sao, còn tỉnh táo, và khuyên chở vào bệnh viện để làm việc còn lại. Lúc sau ông bố tới chở con đi Bệnh Viện may 3 mũi. Hên cho tôi một điều nữa, đứa trẻ té rách da đầu đó là cháu nội của tôi. Nếu là đứa trẻ khác, có thể tôi bị phụ huynh cho là làm việc tắc trách, chỉ lo chăm sóc cho cháu ruột của mình mà bỏ bê con họ. Còn một tai nạn nữa cũng cần nói thêm để phụ huynh có con nhỏ cảnh giác. Khi cho trẻ vào giường ngủ có thành chung quanh, nên điều chỉnh thành giường cao lút đầu trẻ (khi trẻ đứng) hoặc ngang vai (dưới cổ), đừng để gối hay đồ chơi to trong đó. Đây là kinh nghiệm học được từ chuyện kể của một phụ huynh. Bà kể cho chúng tôi về một tai nạn suýt chết người để rút kinh nghiệm. Một đồng nghiệp của bà đặt đứa con hơn một tuổi trong giường ngủ có thành cao. Người mẹ này cho thêm đồ chơi vào và đi làm việc khác cạnh đó. Được một lúc bà nghe có tiếng khẹc khẹc, quay lại thì thấy cổ của con bà đang mắc tòng teng ở thành giường, hai chân hổng lên khỏi nệm. Đứa trẻ đã đứng lên đồ chơi, tính leo ra, không
Ngày Xưa Chưa Xa
273
vhp.Hạ Vũ
ngờ đồ chơi vuột khỏi, văng ra xa. Hú hồn! May là bà làm việc gần đó. Nếu bà đi phòng vệ sinh, ra trễ chừng năm mười phút... thì sao? Tai nạn xảy ra rồi, mình mới biết. Không thể lường trước được hết mọi tình huống. Cho nên, khi giữ cháu trong nhà, hoặc khi có tiệc tùng sinh nhật của các cháu tôi, lúc nào tôi cũng là người theo kè kè chúng để ngăn ngừa những tình huống mà tôi cho là có thể mang đến nguy hiểm và cấp cứu kịp thời nếu xảy ra chuyện. Đó cũng là lý do, khi tôi còn một đứa trẻ phải giữ, bà Hiệu Trưởng phải làm vệ sinh phòng ốc: đổ rác, hút bụi, chùi cầu... của lớp tôi chứ không bảo tôi làm. Ra sân chơi thì dễ té ngã lắm. Để giữ an toàn cho trẻ, sân cho trẻ nhỏ và trẻ lớn khác nhau hoặc cùng một sân nhưng khác giờ để tránh trẻ lớn lấn lướt, chạy ẩu làm té trẻ nhò. Trong vấn đề tai nạn, người Mỹ có cái nhìn khoáng đạt, thông cảm, không trách móc than phiền khi con bị té ngã, ngay khi té giập răng. Khi các cháu nhỏ chơi cầu tuột, cô giáo phải đứng cạnh bên luôn miệng nhắc nhỡ: "ngồi bẹp xuống, hai chân xuống trước". ("Sit down on your bottom. Leggs down first, please." là câu kinh nhật tụng của tôi khi ra sân). Các bé còn nhỏ, khi sliding down, mà nằm sấp cho đầu xuống trước dễ gặp tai nạn gãy cổ. Cô giáo thiếu kinh nghiệm, không biết điều này. Khi tới các công viên công cộng, tôi gặp nhiều phụ huynh cũng không biết điều này khi cho trẻ chơi cầu tuột.
Ngày Xưa Chưa Xa
274
vhp.Hạ Vũ
Tai nạn trong khi Ăn hoặc Ngủ Khi các cháu ngủ, cô giáo không được lơ là, phải luôn luôn để ý. Trẻ infant cứ 20-30 phút cô giáo phải check hơi thở của trẻ. Trẻ lớn cũng phải quan tâm. Lớp tôi phụ trách này, các trẻ ngủ trên giường xếp có chân cao khoảng hơn gang tay, để nếu trẻ rớt xuống đất cũng không đau đớn. Nhưng không phải như thế là an toàn mà không để mắt khi trẻ ngủ. Trong lớp tôi, có một bé gái rất hiền lành và ngoan. Thường ngày tôi cho bé lên giường, kéo chăn đắp, rồi để bé tự ngủ, lo đi xoa lưng cho trẻ khác khó ngủ hơn. Một ngày nọ, bé nằm theo dõi tôi. Thấy như thế nên tôi cũng theo dõi bé và nhắc chừng bé "go sleeping", "go night night". Có lẽ bé khó chịu trong người mà không biết diễn đạt thành lời. Đột nhiên bé trợn mắt chân tay giật giật. Bé động kinh. Tôi nhào tới bé, sờ trán thấy cháu sốt. Lật đật bảo bà Hiệu Trưởng gọi bố mẹ cháu. Tôi tốc mền, lột áo quần bé, lấy khăn nhúng nước lạnh lau toàn thân, nhất là những chỗ gấp nếp như cổ, nách, háng... cho cháu để hạ sốt. Đó cũng là lần đầu tiên trong đời cháu bị bệnh động kinh. Khi nhiệt độ cơ thể xuống thấp cháu cũng bị động kinh. Cũng bé này, một lần đang giờ ăn trưa, bé ngồi không ăn. Có lẽ bé khó chịu trong người nên không đói và không muốn ăn. Tôi sờ trán thì thấy bé không sốt. Trong khi hâm thức ăn cho trẻ khác, tôi ngó chừng bé xem có ăn không. Đột nhiên cháu trợn mắt và tay chân giựt. Vì theo dõi cho nên tôi phóng tới đỡ bé ngay, chưa kịp ngã xuống
Ngày Xưa Chưa Xa
275
vhp.Hạ Vũ
đất. Cũng may là bé chưa ăn gì trong miệng. Nếu đang ăn mà bị động kinh thì nguy hiểm lắm. [Tiện đây, tôi xin nói thêm, trẻ vừa ăn vừa đi hay chạy vòng vòng dễ bị hóc lắm. Chúng tôi năm nào cũng được tái huấn luyện một khoá cấp cưú trẻ (CPR) khi trẻ bị nín thở, tim ngưng đập, bị nghẹt thở vì vật cản trong cuống họng v. v., nhưng chỉ thực tập trên người giả. Chúng tôi chưa thực hiện ở người thật lần nào, vì chưa gặp. Không biết trong khi mồm miệng cứng, chân tay co giật mà bé bị hóc thức ăn thì tôi cứu cấp có thành công hay không? Sơ cứu trước khi xe cứu thương tới là giai đoạn rất quan trọng, quyết định phần lớn thành công hay thất bại trong việc cưú thương.] Tôi bế bé giao cho bà Hiệu trưởng, trở về lo cho các trẻ khác. Các trẻ này không biết chuyện gì đang xảy ra nên không ai hốt hoảng. Bé này sau đó được bác sĩ cho uống mỗi ngày một viên thuốc để khống chế cơn bệnh, và bà mẹ giao cô giáo việc cho bé uống thuốc. Tôi không thấy đây là thêm việc, mà nhìn dưới nhãn quan khác. Tôi cho rằng phụ huynh đã tín nhiệm mình nên mới giao việc hệ trọng này cho mình. Tôi vui vẻ làm vì nghĩ mình được phụ huynh đánh giá cao. Ở nhà trẻ Mỹ, người chăm sóc trẻ được huấn luyện rất kỹ lưỡng: vừa là người mẹ, vừa là cô giáo, vừa là y tá... để săn sóc trẻ có hiệu quả cao. Trong nhà trẻ còn cấm: kỳ thị sắc tộc, màu da, tuổi tác, nam nữ... qua cách giải quyết vấn đề, ngôn ngữ, sách đọc, bài
Ngày Xưa Chưa Xa
276
vhp.Hạ Vũ
hát, đồ chơi, trò chơi v. v. Vấn đề này không nằm trong bài viết hôm nay. Để kết luận, quý phụ huynh an tâm khi gởi con cho nhà trẻ. Xin nhắc lại: Nhà trẻ quy mô, có giấy phép hành nghề. Quý phụ huynh nếu muốn gởi trẻ vào một Trung Tâm Giữ Trẻ nào nên hỏi ratio của từng lứa tuổi, quan sát sinh hoạt trong phòng và ngoài sân chơi của trẻ trước khi gởi trẻ.
Ngày Xưa Chưa Xa
277
vhp.Hạ Vũ
Nhà Trẻ Với Vấn Đề Khác Biệt Văn Hóa Tự tôn dân tộc, tôi nghĩ hầu hết dân tộc nào cũng có. Đất nước to lớn ở phía Bắc nước Việt ta lấy tên Trung Hoa hàm ý dân tộc mình là tinh hoa ở giữa nhân loại, coi các nước chung quanh là man di mọi rợ. Hoa kỳ mang tiếng vì phong trào da đen chống kỳ thị, đòi bình đẳng..., mà Việt Nam ta cũng kỳ thị sắc tộc không kém. Ta coi nhẹ luôn cả người T Quốc bằng những tên gọi, hay những cụm từ nghe không đẹp tí nào. Tuy nhiên Hoa Kỳ là nước có chính sách chống kỳ thị đưa vào luật lệ rõ ràng nhất. Chống kỳ thị có phạm vi rất rộng và là một vấn đề gây nhiều tranh cãi. Đó là ngoài việc chống kỳ thị sắc tộc, còn chống kỳ thị địa phương, giới tính, tuổi tác, chống luôn cả thành kiến, định kiến. Điều này ai sống ở Mỹ đều biết. Tôi chỉ nói sơ lược về việc các cô giáo chống kỳ thị, thành kiến và bất công trong nhà trẻ qua cách săn sóc trẻ, ngôn ngữ, đồ chơi, trò chơi, sách vỡ, vẽ, nhạc... như thế nào. Nước Mỹ còn có tên gọi là Hiệp Chủng Quốc. Như
Ngày Xưa Chưa Xa
278
vhp.Hạ Vũ
cái tên gọi, nước Mỹ có nhiều sắc dân, do đó nhiều nền văn hoá cùng sinh tồn với nhau. Chung thì thế nào cũng "đụng." Ngay trong một gia đình cũng còn "đụng," huống gì trong xã hội có nhiều sắc dân. Xã hội nhà trẻ cũng vậy. Người làm trong nhà trẻ phải giữ mồm giữ miệng cẩn thận và khôn khéo trong cách đối xử kẻo bị cây "búa tạ" nặng ngàn cân này làm cho "thân bại danh liệt." Làm ở đây tôi mới thấy hết giá trị khôn ngoan của ông bà chúng ta qua câu ca dao: "Lời nói không mất tiền mua, Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau." Trong việc săn sóc trẻ, mỗi sắc dân có một cách riêng, có khi đối chọi nhau (conflict). Cô giáo không thể cho rằng cách của mình đúng vì có nghiên cứu cẩn thận, hợp khoa học v. v. để thuyết phục phụ huynh. Nói mình đúng, tức là nói người đối thoại sai, nói cách của mình có khoa học tức là họ thiếu khoa học. Vậy thì nền văn hoá đã nuôi dưỡng họ là sai và thiếu khoa học ư? Kẹt lắm! Mất lòng là cái chắc. Một ví dụ: rèn luyện trẻ tiêu tiểu. Người Việt Nam tập cho trẻ rất sớm, có người tập trẻ lúc vài tháng tuổi, có người tập ngồi bô khi vừa mới biết ngồi. Và, có nhiều người thành công khi trẻ khoảng hơn một tuổi. Ở nhà trẻ Mỹ, khi nào trẻ lên hai tuổi mới bắt đầu tập, vì khoa học đã nghiên cứu biết rằng đến tuổi đó trẻ mới có thể điều khiển được việc tiêu tiểu của mình, do đó tập mới dễ thành công. Ai đúng ai sai? Một ví dụ nữa: về vấn đề đối diện khi nói chuyện, người Mỹ thì "eye
Ngày Xưa Chưa Xa
279
vhp.Hạ Vũ
contact", còn Việt Nam thì "mày dám trừng mắt nhìn tao hả?" Ai đúng ai sai? Không có đúng hay sai trong vấn đề văn hoá này. Cô giáo phải cởi mở, học cách thích nghi với sự khác biệt văn hóa, thông cảm với trẻ, và khôn khéo trong cư xử, kẻo vạ miệng. Người Việt Nam khi qua đây đã biết thân biết phận, cho nên để sinh tồn trong xã hội này, người mình tự giác thích nghi với xã hội Mỹ. Còn những người Mỹ, đây là xứ của họ, vậy mà họ cũng phải học thích nghi. Ai làm việc trong ngành giáo dục trẻ nhỏ này đều phải qua lớp học về những vấn đề khác biệt văn hoá để tránh tư tưởng "mình (White People) đúng, mình bình thường," có nghĩa là người khác ngược lại. Đương nhiên, trẻ vào trường Mỹ thì theo văn hoá dòng chính (mainstream) Tây Phương kiểu Mỹ vậy. Tuy nhiên các thầy cô giáo đều được cho biết phải cẩn thận trong ăn nói, không thể nói cách của mình đúng, có nghĩa ngầm là cách của kẻ khác sai. Thường thì tôi "bán cái" cho bà Hiệu Trưởng giải quyết, vì sợ khi thảo luận, Mỹ "hiểu không tới" do trình độ tiếng Mỹ của mình "quá cao"(!). Tôi khôn hồn chỉ nói vỏn vẹn: "Xin lỗi ông/bà. Chương trình giáo dục của trường chúng tôi quy định như vậy, tôi phải theo. Ông/bà có gì cần góp ý, xin tiếp xúc với Hiệu Trưởng." Tôi liệng "cây búa tạ" cho bà Hiệu Trưởng vác, còn mình thì cứ "phây phây" chơi với đám con nít, không cần biết chuyện "ân oán giang hồ" trong nhà trẻ. Bởi vậy cho nên có lần một phụ huynh thuộc sắc dân thiểu số đụng chạm với Hiệu Trưởng và Hiệu
Ngày Xưa Chưa Xa
280
vhp.Hạ Vũ
Phó về một vấn đề gì đó, vào phòng chúng tôi than phiền, và nói một câu làm chúng tôi vui vẻ ngủ ngon đến mấy ngày liền. Bà nói: "Tôi không ưa Bà...và Bà... (tên Hiệu Trưởng, Hiệu Phó), nhưng vẫn gởi con ở đây vì con tôi thương mến các cô. Tôi không cần biết tới họ, chỉ cần biết con tôi thương ai là tôi gởi con cho người đó." Trong lớp tôi phụ trách này, (trẻ từ một tuổi rưỡi đến hai tuổi ruỡi ) nội quy là: trẻ không được bú bình trong lớp, phải tập uống sữa bằng ly (ly có nắp đậy dành riêng cho con nít để khỏi đổ), tự xúc lấy ăn, không ôm khăn ghiền, mền ghiền, không ngậm núm vú cao su (pacifier) đi lung tung. Ngay ngày đầu tiên trẻ bước vào lớp tôi thì khăn ghiền, mền ghiền, pacifier, bình sữa để ngoài cửa lớp. Không có giai đoạn chuyển tiếp. Cai mấy thứ này cũng như cai thuốc lá, xì ke, phải dứt khoát, cắt cái rụp, không giảm từ từ. Nếu giảm từ từ thì thất bại ngay. Các bé sẽ theo lối sống của tập thể nhanh lắm. Đương nhiên một hai tuần đầu cô giáo cũng gặp nhiều khó khăn khi rèn luyện các cháu bỏ những thứ này. Bù lại sau đó thì khoẻ dài dài, còn hơn bỏ không được sẽ cực dài dài. Tập bỏ những thói quen này, chúng tôi chưa bị thất bại lần nào. Nhiều bé lúc còn ở phòng trẻ sơ sinh (từ mới sinh tới một tuổi rưỡi), rất khó tính, khi ngủ phải ôm bình bú (phải là trẻ trên một tuổi. Nếu dưới một tuổi phải bế bé nằm cho đầu cao khi bú, vì sợ bị viêm tai). Mỗi khi bình rớt ra, bé biết liền và giựt mình khóc um sùm. Cô phải đưa bình sữa, bé mới ngủ tiếp.
Ngày Xưa Chưa Xa
281
vhp.Hạ Vũ
Nhưng khi những trẻ đó qua phòng của tôi, tôi tập bỏ ngay. Chỉ sau một hai tuần là thành công. Vài trẻ, không nhiều lắm, khi ở trường, chúng tôi tập bỏ được những thói quen này, nhưng ở nhà phụ huynh tập không được hay không chịu khó tập. Tôi thấy lúc ra về, vào trong xe là bé lại tiếp tục ngậm pacifier, ôm khăn ghiền, hay cầm bình bú. Các phụ huynh có cách chăm sóc con cái theo kiểu của phụ huynh, trường theo kiểu của trường. Cô giáo không thể nói họ sai, mình đúng. Những khác biệt này nếu người nào phàn nàn, không chịu, tôi "bán cái" cho bà Hiệu Trưởng lãnh. Dính dáng tới vấn đề Tôn giáo thì... "bótay.com". Trong lớp tôi có một bé gái có mẹ là Mỹ trắng, cha là người Trung Đông. Người cha này theo đạo của mình ăn chay trường (cử thịt cá), bà vợ theo đạo của chồng, cho con ăn chay luôn. Bà đem cho con đủ loại thực phẩm để ăn trưa, có điều không có thịt cá. Tôi thì biết thân biết phận "thủ khẩu như bình." Bà Hiệu Trưởng trường tôi không phải là người "mũ ni che tai" đâu. Bà quan tâm tới từng cá nhân trẻ trong các lớp. Bà thường góp ý với phụ huynh về dinh dưỡng của trẻ. Có lần tôi nghe được bà khuyên một phụ huynh nên cho thêm protein trong thức ăn trưa của trẻ để bộ óc phát triển tốt. Tôi nghĩ bà Hiệu Trưởng có nói chuyện với phụ huynh của bé ăn chay trường này, nhưng đành bó tay vì bé này vẫn trường kỳ "ăn chay," và ốm nhom, teo nhách, trắng xanh, nhỏ thó. Xót xa cũng phải chịu.
Ngày Xưa Chưa Xa
282
vhp.Hạ Vũ
Nói tới vấn đề ăn uống, cách cho trẻ ăn cũng có nhiều khác biệt. Người Mỹ tập trẻ tự xúc lấy ăn rất sớm, mới một tuổi đã tập rồi, còn người Việt Nam mình đút ăn cho tới hai ba tuổi. Bé nào khó ăn hay kén ăn thì ẳm bồng đi vòng vòng, dụ ngon dụ ngọt, không được thì hù dọa, cố ép cho trẻ ăn kẻo trẻ gầy ốm. Cả ba nhà trẻ mà tôi có dịp làm việc, nhà trẻ nào tới giờ ăn, hễ trẻ một tuổi trở lên đều phải ngồi vào bàn tự xúc lấy. Ăn được bao nhiêu thì ăn, thức ăn không hết cô giáo Mỹ đổ bỏ vào thùng rác. Có những trẻ kén ăn, hay thức ăn không hợp nên không chịu ăn thì cô giáo cũng đổ bỏ nguyên cả đĩa chưa đụng tới, ngay cả trái chuối còn nguyên chưa bóc vỏ cũng bỏ luôn. Tôi nhìn theo mà thương cho trẻ con nghèo thiếu ăn ở Việt Nam. Họ quan niệm hễ trẻ đói thì món không thích cũng ăn. Trẻ không ăn là vì chưa đói lắm. Không ăn thì thôi, không ép. Bà giáo của tôi đã nhấn mạnh rằng: ép trẻ ăn là "against the law". Do đó, khi tôi làm việc, tôi chỉ khuyến khích trẻ ăn. Đút vào miệng mà không ăn thì thôi. Tôi dung hoà bằng cách: Trẻ nào kén ăn, tôi hâm nóng thức ăn mỗi lần một ít, ăn hết tôi hâm nóng cho ăn tiếp. Thức ăn còn lại tôi cất vào tủ lạnh cho phụ huynh xem để biết con mình thích món gì, và số lượng thực phẩm vào người của con mình bao nhiêu. Trẻ nào ăn trưa ít, sau khi ngủ trưa dậy tôi thường cho ăn trưa thêm lần nữa. Xin nói thêm, ở nhà trẻ tôi làm việc, nhà trường không cung cấp thức ăn mà phụ huynh phải tự lo. Lý do là thức ăn của mỗi dân tộc khác nhau, mỗi nhà khác nhau mà trẻ lại còn
Ngày Xưa Chưa Xa
283
vhp.Hạ Vũ
nhỏ, ta phục vụ thức ăn cùng một loại sẽ có những thứ thực phẩm mà trẻ không thích và không chịu ăn. Thôi thì chi bằng để phụ huynh tự lo cho tiện mọi bề. Từ đó, tôi được thấy và hưởng mùi thơm của các loại món ăn nơi nhiều sắc dân. Đối với trẻ Mỹ Trắng, Đen, Vàng gì gì cô giáo cũng phải công bằng, công bằng trong cách săn sóc và công bằng trong tình thương. Cô giáo phải tìm ở mỗi trẻ nét dễ thương, duyên dáng, độc đáo để mà thương yêu. Ngày còn đi học, bà giáo của lớp tôi, đưa cho mỗi nhóm một vật thông thường để tìm cho ra nét độc đáo (unique) của nó. Nhóm thì cây bút chì, nhóm cây viết Bic, nhóm cuốn notebook, nhóm trái lê, nhóm của tôi tìm nét độc đáo của trái táo v.v. Ba bốn người tìm nét độc đáo riêng của trái táo mình cầm trong tay chứ không phải chung cho loại táo. Thật cũng phát khùng. Sau một hồi "nghiên cứu" tận tường, kỹ lưỡng, nhóm của tôi tìm thấy được vết xước nhỏ ở vỏ táo mà trái khác không có giống như vậy. Bà giáo hỏi vì sao? Một sinh viên Mỹ lanh mồm lanh miệng, bảo rằng chúng tôi thấy đó là nét đẹp, vì trái táo này trong quá trình phát triển đã va chạm với những ngoại vật và đã vượt qua được. Nhớ bài học đó nên khi đi làm, tôi tìm ra được trẻ nào cũng có nét dễ thương riêng. Ngay thằng bé người Mễ tên Joey quậy nhất lớp và đầu têu cho trẻ khác quậy theo, ngày nào nó nghỉ học tôi mừng như lượm được vàng, tôi cũng thấy trong cái nghịch ngợm của
Ngày Xưa Chưa Xa
284
vhp.Hạ Vũ
bé có sự lanh lợi thông minh trong đó. Do đó, khi bé nghỉ ở nhà, mừng thì mừng, nhớ bé tôi vẫn nhớ. Khi cha mẹ bé đưa vào lớp, bé chạy tới ôm tôi mừng rỡ, hỏi sao không thương? Cha bé rước về, bé không chịu. Ông bế đại bé ra về, bé giẩy nẩy réo tên tôi cầu cứu. Cha mẹ bé còn kể: ở nhà, nó nhắc tới tôi suốt. Nghe thấy vậy sao không cảm động cho được? Mình phải tìm những nét đẹp, thiên thần của trẻ để mà yêu nghề, để thấy đời "ôi đẹp sao." Có một lần, một bà mẹ hỏi tôi con bà ra sao. Tôi khen hết lời. Mà thật như vậy, con của bà xinh đẹp, thông minh, không cào cấu cắn xé, tôi không phải cực với bé nhiều. Bà cười, có lẽ cho tôi "ba phải" nói: "Đứa nào cô cũng khen cả, phải không?" Tôi đáp: "Dưới mắt tôi, trẻ nào cũng là Thiên Thần Nhỏ." Thật vậy, đối với trẻ phải khen (khen hợp lý) và khuyến khích, khuyên bảo, không nên chê, không so sánh, không được phạt, không rầy la lớn tiếng nặng lời. Trẻ nào quá quắc lắm thì cho time-out 5 phút, không được lâu hơn. Kẹt lắm mới sử dụng tới hình phạt này. Bé Joey tôi kể ở trên có lẽ ở nhà nó bị cha mẹ rầy la và phạt nhiều lắm nên nó thích lớp học và quyến luyến tôi. Người Việt mình có tật hay so sánh. Chúng ta thường nghe những câu như: "Sao con ham chơi quá, không bằng chị chút nào," "Đứa con nhỏ của tôi giỏi toán hơn thằng anh," "Con em thông minh, hoạt bác hơn con chị" v. v. Xin phụ huynh đừng bao giờ so sánh đứa này với đứa khác. Mỗi người, trẻ con cũng vậy,
Ngày Xưa Chưa Xa
285
vhp.Hạ Vũ
đều có cá tính, và khả năng riêng. Câu so sánh kém dù vô tình cũng có thể làm trẻ mất tự tin, mang tự ti mặc cảm, chí ít ra thì mất lòng, rồi giận dỗi, trở nên "ba-gai" càng làm tới cho lợi gan. Tôi có một người bạn thường khen con của bạn thân mà chê con mình không bằng. Người con này một lần đã nói với mẹ: "Nó hay, nó giỏi thì mẹ nhận nó làm con đi" làm bà mẹ cứng họng. Còn so sánh hơn lại làm cho trẻ cao ngạo ngay từ nhỏ, sẽ khó dạy bảo khi lớn lên. So sánh còn có thể tạo ra sự đố kỵ, ganh ghét lẫn nhau. Từ đó tình thương yêu giữa các trẻ có thể bị giảm đi. Trong anh em ruột thịt lại càng nên tránh. Người Mỹ quan niệm mỗi trẻ là một cá nhân độc lập, phát triển theo cách riêng của từng đứa, và có những khả năng riêng biệt, không ai giống ai. Do đó không nên so sánh. Ngoài ra cô giáo phải tránh định kiến, quơ đũa cả nắm. Không được vì thiểu số của một sắc dân nào đó làm bậy rồi cho cả dân tộc đó đều như vậy cả, rồi nhìn trẻ theo khuôn định sẳn đó. Người Việt mình hay tự trào bằng câu: "Không ăn đậu không phải là Mễ, không đi trễ không phải Việt Nam" là một câu định kiến. Vế đầu là một nhận xét bình thường không làm người nghe khó chịu, nhưng vế sau là một phê phán không đẹp. Nói trong chỗ thân tình thì còn có thể chấp nhận, chứ diễu cợt chỗ đông người thì không nên. Nếu câu nói đó phát ra từ miệng một người thuộc sắc dân khác, thử hỏi người Việt mình cảm nghĩ sao, phản ứng thế nào? Rồi từ đó họ cứ nghĩ đứa bé
Ngày Xưa Chưa Xa
286
vhp.Hạ Vũ
Việt nào cũng có "máu" đi trễ trong người thì chúng ta nghĩ gì? Cũng không nên vì bất đồng ý kiến với phụ huynh mà ghét luôn con trẻ. Cũng không được có cái nhìn theo khuôn mẫu chẳng hạn như: búp bê chỉ con gái chơi, con trai thì chơi xe tăng, máy bay v.v. Thấy con trai mặc quần áo cho búp bê, cho bú, dỗ ngủ, chơi nấu nướng... người Việt ta thường thường hay nói: "mấy thứ đó là đồ chơi dành cho con gái" hoặc phê: "thằng đó như con gái, sau này hầu vợ..." Đó là định kiến, đó là kỳ thị giới tính. Cái gì con gái chơi, con trai cũng được khuyến khích chơi, và ngược lại. Con trai cũng có thể làm người cha tốt, biết săn sóc con cái, lo cho gia đình như phụ nữ. Người phụ nữ cũng có thể lái máy bay, phi thuyền, làm nhân viên cứu hoả, cảnh sát v.v. như nam giới. Ngưòi Việt mình có quan niệm con trai phải là người hùng, cứng rắn, can đảm… nên dỗ dành bé trai khi té, mếu máo khóc bằng câu: "Là con trai thà đổ máu chứ không đổ lệ." Vậy ngầm ý nói con gái là "chúa khóc", không thể anh hùng, can đảm được? Trong câu này phân biệt giới tính, và định kiến thấy rõ. Thà là khích lệ trẻ: "Té nhẹ mà, nào can đảm lên, đừng khóc" thì hay hơn. Bảo trẻ đừng khóc cũng là một khác biệt văn hóa với người Mỹ. Vì cách sống hướng nội nên người mình thường kềm chế, giấu kín xúc cảm trong lòng. Người mình còn hay dùng cái cười để thay thế lời nói, che giấu những suy nghĩ, cảm xúc thật trong lòng. "Khi vui muốn khóc, buồn tênh lại cười". "Gì Cũng Cười" này (tựa một bài viết của ông Nguyễn
Ngày Xưa Chưa Xa
287
vhp.Hạ Vũ
Văn Vĩnh) là một đặc tính của dân tộc ta làm cho nụ cười phong phú, đa dạng nhưng "bí hiểm" vô cùng khiến nhiều người Mỹ "ngẩn ngơ." Về cái cười này của người Việt chúng ta, bà giáo dạy tôi cũng biết và đem ra nói cho các sinh viên trong lớp hiểu để khi đi dạy đừng hiểu sai những cái cười của trẻ Việt Nam. Còn người Mỹ quan niệm rằng những xúc cảm cần được biểu lộ ra ngoài mới khoẻ tinh thần, tốt cho sức khoẻ, cho nên họ khuyến khích trẻ biểu lộ và chỉ cách biểu lộ như thế nào cho đúng từng trường hợp. Trong khu vực đồ chơi búp bê nên có đủ loại búp bê, khu vực quần áo đủ loại quần áo của nhiều sắc dân cho trẻ hoá trang, khu nhà bếp phải có đủ loại chén dĩa cho trẻ chơi. Lúc tôi đi học, bà giáo bảo rằng không nên chỉ có một búp bê da đen, một Á Châu cho lấy có, mà phải vài con. Nếu không, chúng ta coi những sắc dân này thiểu số, nhỏ nhoi, chìm lỉm trong đám đông da trắng. Bà giáo tìm được búp bê Trung Quốc, và một búp bê thiếu nữ mặc áo dài Việt Nam để giới thiệu với sinh viên. Kể ra bà cũng tài, ráng tìm cho được một búp bê Việt Nam. Nhưng bà không thể tìm ra búp bê trẻ nít có khuôn mặt Á Đông, mặc áo quần Việt Nam. Bà còn tìm mua một búp bê tàn tật, có một chân kim loại ráp vào, giúp cho trẻ làm quen với hình ảnh tàn tật để khi gặp người tàn tật thật ngoài đời trẻ không sợ hãi, trốn sau lưng bố mẹ mà làm tổn thương kẻ bất hạnh. Với búp bê tàn tật này, cô giáo còn tập trẻ chăm sóc kẻ tàn tật. Tôi không biết bà tìm
Ngày Xưa Chưa Xa
288
vhp.Hạ Vũ
mua ở đâu. Sau này tôi vào rất nhiều tiệm, không tìm được búp bê tàn tật nào cả. Đó là lúc học, chúng tôi được khuyến khích như vậy. Nhưng các nhà trẻ không thực hành được theo mong ước . Nhà trẻ chỗ tôi làm, tổng cộng búp bê trong các lớp chỉ có lèo tèo vài búp bê da đen, không có con búp bê tàn tật nào cả, và cũng không có búp bê Á Đông, Ấn Độ, Trung Đông nào hết. Các nhà làm kinh doanh đồ chơi trẻ con vì lợi nhuận chạy theo thị hiếu số đông, không sản xuất những búp bê của các sắc dân khác. Ngay cả ở VN, người Việt vẫn thích sản xuất búp bê da trắng, dân VN vẫn thích mua búp bê da trắng cho trẻ con chơi thì làm sao ở Mỹ cô giáo Mỹ tìm được búp bê trẻ con người Việt?
Ở khu nhà bếp, bà giáo tìm mua được mấy cái chén và muổng canh làm bằng mủ ở mấy tiệm VN. Bà
Ngày Xưa Chưa Xa
289
vhp.Hạ Vũ
đem giới thiệu với các sinh viên trong lớp, và đề nghị các sinh viên khi làm việc nên có những loại chén muổng của các sắc dân khác chứ không nên chỉ có kiểu của Mỹ mà thôi. Tuy thực tế tìm không ra những thứ cần thiết mong ước, nhưng đó là chủ trương của những người làm văn hoá giáo dục của đất nước này. Cái ý muốn có một nhà trẻ lý tưởng như thế có vẻ khó thực hiện được hoàn mỹ trong xã hội này ngày nay, tuy nhiên dù sao đi nữa cũng gieo vào đầu các người làm giáo dục tư tưởng rất nhân bản này. Từ đó gieo mầm tốt trong trẻ con.
Nói đến gieo mầm chống kỳ thị trong trẻ, tôi không quên ông bà Mike. Hai người là Mỹ trắng, có hai đứa con, một gái và một trai, giao cho chúng tôi chăm sóc từ nhỏ cho tới lớn. Thường thường một năm nhà trẻ
Ngày Xưa Chưa Xa
290
vhp.Hạ Vũ
chỗ tôi làm việc có hai lần Đại hội. Đó là ngày ăn mừng Giáng Sinh trước ngày nghĩ lễ, và ngày làm Lễ Tốt Nghiệp của các cháu cuối lớp. Vào những ngày này phụ huynh mang con cái (cả những trẻ lớn không còn ở nhà trẻ này nữa) đến trường ăn uống và xem các trẻ làm Văn Nghệ. Trừ các trẻ quá nhỏ còn ẳm bồng trên tay miễn lên sân khấu, những trẻ khác đều phải lên. Tôi phụ trách lứa tuổi từ một tuổi rưởi tới hai tuổi rưỡi có một màn. Cha mẹ các bé rất chịu chơi, ủng hộ lên sân khấu. Họ cho con cái ăn mặc đẹp đẽ. Riêng ông bà Mike lần nào cũng cho hai con mặc quần áo Trung Quốc. Lúc nhỏ đứa bé mặc thùng thình, quần xăn lên hai ba gấu. Các cháu lớn dần thì xuống gấu dần. Ông bà rất thích thú khi thấy con súng sính trong bộ quần áo Trung Quốc. Trong khi đó, các sắc dân thiểu số khác thì cứ đầm-tây mà mặc. Màn văn nghệ lớp của tôi lần nào cũng bị "bể." Các cháu đâu đã nói rành, rất nhiều trẻ mới bập bẹ vài ba tiếng, nhưng mà cứ dồn hết lên sân khấu. Năm nào Giáng Sinh cũng chỉ vài câu đầu của bài Jingle Bell, Lễ Tốt Nghiệp thì bài Twinkle Stars, vừa hát vừa ra dấu. Hai bài này các cháu được tập dợt kỹ lưỡng nhuần nhuyễn rồi, thế mà khi lên sân khấu các cháu quíu tay quíu chân. Chúng đứng dựng hình không nhúc nhích, không hả miệng. Có trẻ còn khóc, không chịu đứng xuống nữa. Chịu đứng yên coi như thành công. Tập trẻ dạn dĩ mà! Cha mẹ chụp hình lia chia và vui vẻ vì có con "tham gia Văn Nghệ." Hai "hát sĩ" là tôi và người đồng nghiệp. Chúng tôi đâu biết hát, hát bậy cho các bé hát theo thì được, nhưng mà các cháu đã không hát,
Ngày Xưa Chưa Xa
291
vhp.Hạ Vũ
không "múa" (ra dấu bằng tay theo nội dung bài) thì mình phải hát và "múa" tay. Thật là lạc lỏng! Thấy vậy bà Hiệu Trưởng hát tiếp sức. Thế là phụ huynh cả phòng hát theo, rồi xúm nhau vổ tay rần rần. Thật là vui vẻ. Chỉ có một lần duy nhất, một bé gái lớp tôi hát và ra dấu tay. Lần đó bé được cổ võ tưng bừng. Chọn bài hát, sách vỡ cho trẻ con cũng tránh những bài đụng chạm tới giới tính, sắc tộc, định kiến. Khi cho trẻ vẽ, sử dụng màu, cô giáo khen cũng phải giữ mồm giữ miệng. Đương nhiên không có chê rồi, chỉ có khen và khích lệ thôi. Không được nói màu đen xấu, tối tăm, màu vàng dỡ quá", mà phải nói là : Màu đen, màu vàng đẹp đấy nhưng nếu dùng chỗ này,... chỗ kia... thì càng đẹp hơn." Không được nói "tay chân dính đất / dính màu, đen thui, dơ quá" mà phải bỏ chữ "đen," chỉ nói "Tay chân dính đất (màu), dơ quá" v. v. Đối với trẻ nhỏ, khen một bức vẽ của bé là đẹp thì ai cũng biết là không thật, và như vậy là tập cho trẻ thiếu thành thật ngay từ nhỏ. Đối với trẻ khi vẽ, trẻ không chú tâm ở thành phẩm (product) mà ở quá trình vẽ (process), vẽ để cho vui, vui trong cái vẽ, cho nên không khen đẹp mà chỉ khen, ví dụ như: " Ồ! Bức tranh của cháu nhiều màu đỏ (xanh, vàng...), cháu thích màu này lắm hả? Màu đỏ rực rỡ đấy, (màu xanh tươi mát, màu vàng sáng sủa v. v.)," hay "bức tranh của cháu nhiều màu quá, cháu thích nhiều màu phải không? Cô cũng thích nhiều màu"... Khi tôi học lớp Dạy Art Trong Nhà Trẻ, ông thầy bảo
Ngày Xưa Chưa Xa
292
vhp.Hạ Vũ
sinh viên phải để cho trẻ tự do. Có tự do mới có sáng tạo, không nên theo nếp nghĩ của người lớn bảo chỗ này sai, chỗ kia không đúng. Ông nói: nếu trẻ có vẽ cái cửa chính ra vào (front door) trên nóc nhà cũng không nên bảo trẻ vẽ sai. Trẻ vẽ không phải vì product mà là vì process, cho nên cứ để trẻ vẽ thoải mái theo ý. Ông dí dỏm tiếp: biết đâu sau này nó sáng tạo loại nhà có ngỏ đi ra từ mái nhà thì sao. Ông còn kể một câu chuyện: một đứa trẻ học vẽ ở một trường mà người thầy dạy vẽ thường hay hướng dẫn nên vẽ thế này thế kia, chỗ này màu này, chỗ kia màu nọ. Khi cha mẹ dời nhà, bé phải đổi trường học mới. Người thầy dạy vẽ ở trường mới này ra đề tài vẽ cái hoa. Cậu bé này ngồi ngó, trong khi các bạn cắm cúi đứa vẽ hoa này, đứa vẽ hoa kia. Ông thầy hỏi tại sao chưa vẽ. Cậu bé bảo còn chờ thầy hướng dẫn. Đứa bé này thiếu đi sự sáng tạo, chỉ rập khuôn người khác. Rập khuôn thì làm sao tiến bộ? Lối giáo dục của Việt Nam ta ngay từ xưa đã là học từ chương, ngày nay dưới chế độ "ưu việt" XHCN lại càng rập khuôn cứng ngắt gấp bội, không trách chi đất nước chậm tiến. Trong việc chọn nhạc hay bài hát, các sinh viên chúng tôi được bà giáo khích lệ nên chọn thêm những bài hát của những sắc tộc khác dạy cho con nít. Trong lớp có một người Đài Loan, và tôi là người Việt Nam. Bà đề nghị mỗi người dạy cho sinh viên trong lớp một bài hát trẻ em của nước mình. Tôi chọn bài Kìa Con Bướm Vàng. Điệu nhạc của bài này phổ thông toàn
Ngày Xưa Chưa Xa
293
vhp.Hạ Vũ
thế giới nên học viên tiếp thu rất mau chóng. Khi tôi làm cô giáo chính, tôi cũng đem bài này ra dạy đám trẻ con mới biết nói. Lúc đầu tôi dạy hát thử để dò phản ứng của phụ huynh. Thấy không ai phản đối mà còn có vài phụ huynh khi nhận thấy con mình biết hát một ngôn ngữ khác, rất thích thú, bảo tôi dạy thêm cho con họ tiếng Việt. Thế là tôi "thừa thắng xông lên" dạy các bé đếm từ một đến mười bằng tiếng Việt và một vài câu ca dao ngắn. Tôi nhớ lại ở Đại Học mà tôi thụ huấn có hai nhà giữ trẻ. Hiệu Trưởng của hai nhà trẻ này đều là cô giáo dạy những môn liên quan đến giáo dục trẻ nơi đại học đó. Một Nhà Trẻ Kiểu Mẫu để sinh viên thực tập và học hỏi rút kinh nghiệm, còn một nhà trẻ giữ con cho nhân viên và sinh viên của trường. Sinh viên nào được hưởng Work Study có thể vào đây làm việc. Tôi có dịp vào làm việc tại hai nhà trẻ này. Cô giáo của lớp Toddlers, hỏi mượn tôi CD nhạc Việt Nam để cho trẻ nghe. Lúc đó tôi không biết những DVD dành cho trẻ em do bé Xuân Mai hát, hay là lúc đó chưa có những DVD này không chừng, nên tôi đưa một cái CD cổ nhạc đàn tranh do con gái tôi thâu. Cô giáo liền cho dĩa nhạc này vào giờ ngủ trưa để ru các bé ngủ thay những dĩa nhạc êm dịu khác. Cứ thế mà thay đổi mỗi ngày. Tôi kể những chuyện này ra đây để chúng ta thấy rằng ngay từ lúc ở nhà trẻ, nước Mỹ đã cố gắng giáo dục chống kỳ thị. Họ tìm cách xây dựng một xã hội tương
Ngày Xưa Chưa Xa
294
vhp.Hạ Vũ
lai hoà hợp với tất cả các sắc dân. Ngày nay đã có nhiều người Mỹ sống hoà đồng với những sắc dân khác. Tôi không nói là toàn thể vì vẫn còn những người Mỹ kỳ thị, dù ngấm ngầm. Dù sao đi nữa trong chỗ đông người, cơ quan hay công sở họ không dám công khai biểu lộ tư tưởng kỳ thị. Vấn đề khác biệt văn hóa trong cách nuôi dạy trẻ ở xứ Mỹ này còn nhiều lắm. Ở đây, tôi chỉ nói tới những kinh nghiệm của tôi khi săn sóc trẻ ở lứa tuổi mới chào đời, và những gì mà trường Đại Học Mỹ muốn những cô giáo nhà trẻ thực hiện khi làm việc trong nhà trẻ để gieo mầm tươi tốt cho trẻ. Đương nhiên cách giáo dục nào cũng có mặt mạnh mặt yếu của nó. Như sách Luận Ngữ có câu "trạch kỳ thiện giả tòng chi, kỳ bất thiện giả cải chi" (mình nên chọn cái tốt của người mà theo, thấy cái không tốt của người thì mình sửa đổi mình, nếu như mình có khuyết điểm giống như vậy). Người Việt chúng ta sống trên đất Mỹ, ngoài việc giữ gìn bản sắc dân tộc của mình, theo tôi nghĩ, chúng ta cũng nên tìm hiểu và tiếp thu những ưu điểm trong nền giáo dục trẻ của người để thích nghi và tiến bộ.
Ngày Xưa Chưa Xa
295
vhp.Hạ Vũ
Tôi Nhận Giải Viết Về Nước Mỹ Tác giả: Hạ Vũ Bài số 3319-12-28549vb5080411
Hạ Vũ là tác giả nhận đề cử vào danh sách chung kết 2011, với bài viết “Cẩm Nang KonTum”(*). Đây là một chuyện tình thời chiến, lồng trong cảnh gia đình tan nát kẻ đi người ở sau 1975. Chuyện tình riêng của mẹ nhưng được kể theo cách nhìn “thông cảm” của con gái. Tác giả tự sơ lược tiểu sử: Trước ở Việt Nam, là cô giáo dạy
Ngày Xưa Chưa Xa
296
vhp.Hạ Vũ
Việt văn tại một vài trường trung học Miền Nam, nhưng chưa từng viết văn. Khi qua Mỹ, làm cô giáo Nhà Trẻ - Mẫu Giáo. Tham gia Viết Về Nước Mỹ từ tháng Năm 2010, Hạ Vũ đã góp cho VVNM năm thứ 11 đúng 10 bài viết, trong đó có loạt bài rất sống động, hữu ích: “Tôi Làm Cô Giáo Nhà Trẻ Mỹ.” (*) là bài ” Hành Trang Của Mẹ “ *** Tôi xin kể dài dòng về cơ duyên đưa tôi gia nhập làng Viết Về Nước Mỹ và vào Top Ten trong danh sách Chung Kết VVNM năm 2011 của giải thưởng Việt Báo. Đối với công lao của những người sáng lập, duy trì, và phát triển giải thưởng Viết Về Nước Mỹ với văn học và lịch sử cộng đồng Việt Nam Hải Ngoại, tôi vô cùng cảm kích. Phần mình, xin kể về niềm vui vô cùng lớn của tôi. Tôi sinh ra trong một gia đình có thể nói là "dân khoa học tự nhiên". Cha tôi là nhà giáo dạy học trò "cầm kềm búa đục đẽo" ở trường Trung học Kỹ thuật Nguyễn Trường Tộ Sài Gòn. Mẹ tôi "nội trợ thuần túy", ngày tối chỉ biết cái nhà và góc bếp với chồng con. Ông bà có 6 người con. Hai người con trai trong quân đội ngày tối bận hành quân liên miên nên không có thì giờ để "mơ theo trăng và vơ vẩn cùng mây." Bốn người còn lại vào ngành giáo mà hết ba người dạy những môn Toán- Lý -Hoá, chỉ có mình tôi theo môn Văn và làm cô giáo dạy Văn. Vì cái "gien" này nên lúc học, tôi không giỏi Việt Văn
Ngày Xưa Chưa Xa
297
vhp.Hạ Vũ
cho lắm. Thêm nữa nhà trường không dạy viết văn, làm thơ. Ở hai lớp đệ thất và đệ lục (lớp 6, 7) học sinh được học các thể loại miêu tả, tường thuật, kể chuyện... Đến năm đệ ngũ (lớp 8) trở lên, học sinh bắt đầu được học văn nghị luận luân lý và văn chương từ những đề tài đơn giản đến phức tạp. Từ đó trở đi chỉ có phê bình, nghiên cứu mà thôi. Viết văn làm thơ dưới cái nhìn của tôi là năng khiếu thiên phú cho những người đặc biệt. Do đó viết một truyện ngắn, hay làm một bài thơ đối với tôi là điều ngoài tầm mơ ưóc. Tôi chưa bao giờ viết một bài văn nào ngoài bài luận văn của thầy cô giáo ra đề. Thế mà tôi lại học ngành văn chương, ra trường đi dạy Việt Văn, làm thầy "bới lỗi" ý và từ của học trò. Sau 30 tháng 4 năm 1975, dạy văn càng thảm thê. Chữ Hán đã bị dân ta đồng hoá thành chữ Việt đến nỗi nói ra một em bé tiểu học nào ở Miền Nam cũng hiểu, đã được các "đỉnh cao trí tuệ loài người" sửa lại thành chữ nôm như: xưởng đẻ, máy bay lên thẳng, lính thủy đánh bộ (sao không sửa thành "lính nước đánh đất" cho thành Việt Nam vàng ròng?), lính gái (còn "lính trai" đâu không thấy?) v. v... Nhưng "thấy dzậy mà không phải dzậy. Các "đỉnh cao trí tuệ" phải chứng tỏ mình thông kim bác cổ, học rộng tài cao nên mới được làm lãnh đạo bèn "nhập" chữ Hán vào tùm lum, nào là: đại tu, tiểu tu, nào là...
Ngày Xưa Chưa Xa
298
vhp.Hạ Vũ
sự cố, vĩ mô, cơ chế, thu đủ bù chi... Và, văn chương kim cổ của ông bà chúng ta phải nhường bước cho "Văn Chương Đánh Bắn Đẫm Máu" người cùng chủng tộc. Số vốn văn chương của tôi càng ngày càng "phai" dần theo năm tháng. Qua Mỹ thì số vốn văn chương của tôi tiếp thu từ nhà trường ngày càng thui chột, lụn bại. Tôi vào làm việc trong nhà trẻ, chăm sóc trẻ, có bao giờ làm được một câu thơ, hay viết một đoạn văn dù ngắn. Tôi "giã từ vũ khí"...văn. Khi hưu trí, tôi xem phim bộ Hồng Kông, Đại Hàn, Đài Loan... để "giết" thời giờ rảnh rỗi. Nhưng mà tôi bị phản ứng ngược. Tôi bị thời giờ xem phim bộ đó "giết" tôi. Xem rồi mê, mê rồi quên ăn... theo dinh dưỡng, và lười ngủ. Thân thể tôi càng ngày càng "phì nhiêu", đầu óc càng ngày càng "mụ mẫm". Khi tôi soạn áo quần cũ, phải liệng bỏ hàng chục áo dài mà tôi đã cẩn thận may "trừ hao" thì lúc đó tôi mới "qua cơn mê." Tôi cũng sợ một ngày nào đó tôi bị Alzheimer, nên tôi bắt đầu tập thể dục cho bộ óc: Tôi đọc sách. Đọc sách tiếng Anh thì hiểu lõm bõm. Bỏ. Tôi đọc sách tiếng Việt và đọc báo Việt. Mục Viết Về Nước Mỹ hấp dẫn tôi. Tôi tìm thấy trong đó hình ảnh của tôi, của gia đình tôi, bạn bè, và láng giềng của tôi. Tôi còn tìm thấy trong đó những người "tay ngang" mà sao viết hay quá, đâu cần phải văn sĩ "chính hiệu con
Ngày Xưa Chưa Xa
299
vhp.Hạ Vũ
nai vàng" và nổi tiếng mới lấy được nước mắt của độc giả. Tôi bắt đầu "thử việc": tôi đem đời tôi ra viết và giấu hết tất cả mọi người ngay cả chồng con và anh chị em. Tôi sợ những người này cười chê tôi "dốt mà ham làm văn sĩ." Ngày tối miệt mài với computer: viết, viết, rồi xoá, viết lại. Mấy chục năm không viết, bây giờ viết lại có phần lọng cọng nên mất nhiều thời giờ. Tôi bị chồng than phiền: "Mẹ chúng mày bây giờ đang mê mẩn với ngưòi tình mặt chữ điền (ám chỉ computer) trong mộng rồi." Mặc kệ, hiểu sao cũng không thành vấn đề miễn đừng biết tôi đang tập tễnh viết văn, làm thơ là được rồi. "Ngắm" đứa con tinh thần đầu tiên của mình mãi trong lòng cũng rạo rực. Cha mẹ nào mà chẳng thấy con mình đẹp và thông minh? Đứa con tinh thần cũng vậy. Tôi thấy sao nó dễ thương và đáng yêu quá! Do đó nhu cầu "khoe" phát xuất. Tôi gởi cho vài người bạn vừa đồng môn vừa đồng nghiệp đọc. Vài ngày sau: Reng... reng... -Ê! Sao cô giáo dạy văn mà lắm lỗi chính tả và chấm câu thế? Nội dung được đó. Reng... reng... -Nì! Răng mi dùng nhiều từ của Việt Cộng rứa? Có phải cuộc đời thật của mi không? Nội dung cảm động!
Ngày Xưa Chưa Xa
300
vhp.Hạ Vũ
Lại reng... reng... - Ý tứ không được mạch lạc lắm nghen. Đoạn này... nên đem lên trên, cho đoạn này... xuống. Viết lại đi "Cô", kẻo học trò của cô đọc được, cười chết. Chèn ơi! Cô cũng lãng mạn quá hén. Cứ thế. Vân vân và vân vân... Tôi bị đám bạn cựu cô giáo dạy văn "vạch lá tìm sâu" phang cho những nhát búa trước, rồi sau đó do "bệnh nghề nghiệp" nên đám bạn này tìm những điểm tốt để khen, vừa khuyến khích "mầm già", vừa "bới móc" đời tư của tôi cho họ đọc đỡ buồn. Viết được một hai bài, cũng chính những người bạn này thúc tôi đưa lên mạng của mấy hội ái hữu quen biết cho có nhiều người đọc cho vui. Một ngày đẹp trời, một người bạn từng gởi bài đến Việt Báo khuyến khích tôi nên đưa bài mình vào mục dự thi Viết Về Nước Mỹ. Mục này dành cho mọi người, mọi độc giả có cơ hội viết để "ghi lại kinh nghiệm hội nhập của người Việt vào dòng sống nước Mỹ," đồng thời đóng góp vào việc duy trì Tiếng Việt nơi hải ngoại. Tôi rất e ngại: - Không được đâu. Nhiều người viết hay lắm. Mình viết dở, độc giả cười chết. Học trò của mình có vài người ở trong nước lẫn hải ngoại viết văn làm thơ có tiếng tăm. Cô giáo của nó viết dở thì "quê" lắm.
Ngày Xưa Chưa Xa
301
vhp.Hạ Vũ
- Dở thì ban biên tập không chọn. Ai biết đâu mà cười. Mi lấy bút hiệu, dặn Việt Báo đừng ghi tên thiệt, học trò mi làm sao mà biết. Đọc lại bài của mi, tau thấy không tệ, gởi đi. Đừng mặc cảm tự ti vậy chứ. "Con hơn cha nhà có phúc", Trò hơn thầy đất nước vinh quang mà lị.” Viết để truyền lại kinh nghiệm sống ở đời, viết để làm chứng cứ một thời điêu linh của dân tộc, viết để bảo tồn và phát huy Văn Hóa Việt nơi hải ngoại, viết còn để chống Văn Hoá lai căng Tàu đang phát triển trong nước. - Không dám ôm "giấc mộng lớn" như vậy đâu. Chỉ xin đạt được "giấc mộng con" là được Việt Báo chọn đăng mà thôi. -Nhiều "giấc mộng con" làm thành "giấc mộng lớn". Thế là tôi gởi bài tới Việt Báo và hằng ngày hồi hộp chờ xem bài mình có được chọn đăng lên báo hay không. Khi được lên báo rồi, tôi có niềm vui đếm số độc giả đọc bài của mình từng ngày. Đấy "giấc mộng" của tôi có bao nhiêu đó thôi. Được độc giả đọc nhiều là đêm đó tôi ngủ ngon và có hứng viết tiếp. Một năm trôi qua, ngày 07 tháng 6-2011 là ngày lịch sử của tôi, ngày này Việt Báo công bố danh sách tác giả và tác phẩm vào Chung Kết. Tên tôi nằm trong danh sách vào Chung Kết. Vui mừng vô cùng lớn, có thể nói là lớn hơn cả ngày
Ngày Xưa Chưa Xa
302
vhp.Hạ Vũ
được ông xã cầu hôn. Thật vậy, không ngoa chút nào, vì ngày cầu hôn mình có thể tiên đoán được, cho nên vui thì có mà mừng thì không. Ở đây, chuyện ngoài mong ước mà mình được cho nên vui và mừng này thật là vô cùng lớn lao. Nhưng tôi chưa vội thông báo cho mọi người, chờ nhận thiệp mời của Việt Báo mới dám cho mọi người trong gia đình biết. Thế là một màn chuẩn bị rộn rịp như ngày cưới xảy ra. Reng... reng... Con gái nói: - Mẹ chọn xấp vải đẹp để may áo dài mới. May liền bây giờ đi, kẻo không kịp, vì còn phải thử áo và sửa tới sửa lui nữa. Con trai thì góp ý: - Cuối tuần này con chở mẹ đi chọn đôi giày cao gót. Mẹ tập đi catwalk cho ẻo lả, hấp dẫn khán giả. Nhuộm tóc nữa cho trẻ ra vài chục tuổi. Lại reng... reng... Đồng môn nối khố réo: - Ê "bà ngoại", uốn tóc bây giờ đi, tới ngày đó tóc mới đẹp. Nhớ nhuộm tóc nghen. -Này, lãnh thưởng nhớ chia cho tụi này phân nửa: công "làm thầy dùi" và "dám đốc". Vấn đề nhuộm tóc hay không mới là gây cấn. Kẻ khuyên nhuộm, kẻ bảo đừng. Da dầu tôi dị ứng với thuốc nhuộm và thuốc uốn tóc nên tôi không nhuộm
Ngày Xưa Chưa Xa
303
vhp.Hạ Vũ
từ lâu rồi và được nhiều người khen mái tóc bạc rất đẹp lão. Cuối cùng ông xã nói một câu: - Thôi, để tóc bạc cho mọi người thấy rằng "mầm" văn chương thơ phú không kể tuổi. Bất kể tuổi nào cũng có thể nẩy mầm được cả. Khi đứng trên sân khấu, mái tóc bạc làm tăng "chất thơ"(!) thêm, trông mới giống "dzăn sĩ." (Có lẽ tại văn sĩ thức khuya và suy nghĩ nhiều vì hư cấu những tình tiết nên bạc tóc…!) Con trai chen vào: -Bố sợ mẹ trẻ quá khiến nhiều người mê văn rồi mê người luôn... hi hi hi! Rồi ngày làm Lễ Phát Giải cũng tới. Tôi nôn nao và hồi hộp, vì sắp được hạnh ngộ cùng những người nổi tiếng mà tôi ngưỡng mộ từ lâu nhưng chỉ "văn kỳ thinh" mà "bất kiến kỳ hình", và những tác giả đóng góp bài vở cho Viết Về Nước Mỹ mà tôi khâm phục và ái mộ bấy lâu. Nhiều người viết hay quá, tôi tự xét mình không bằng. Anh Trần Dạ Từ, chị Nhã Ca, chị Kiều Chinh, chị Khánh Ly dung dị và thân thiện. Ban Giám Khảo, theo tôi, làm việc khách quan, chọn người không sai lầm. Ba người trúng ba giải đầu cũng là ba người tôi đã chọn trong đầu, chỉ có giải Việt Bút là tôi không ngờ tới mà thôi vì là trường hợp ngoại lệ. Cô Đòan Thị tính từ tháng năm năm ngoái đến tháng
Ngày Xưa Chưa Xa
304
vhp.Hạ Vũ
năm năm nay đóng góp cho VVNM 17 bài. Bài nào cũng linh hoạt, có cái nhìn vui vẻ nhưng không thiếu thâm thúy. Thật là một sức viết vô cùng mạnh mẽ, đáng khâm phục. Cảm động nhất là Minh Triệu và bà mẹ, những con người phi thường. Sự xuất hiện của Minh Triệu làm tôi vô cùng xúc động. Cầu vạn sự an lành cho Minh Triệu và bà mẹ tuyệt vời. Giải Chung Kết về cô Nguyễn Trần Phương Dung, vượt biển đến Mỹ khi 10 tuổi mà vẫn viết tiếng Việt rành rọt. Thế hệ một rưỡi, khi tự thấy được mình là “thế hệ gạch nối” cho chúng ta niềm tin và hi vọng Tiếng Việt và Văn Hóa Việt được người trẻ nổ lực tiếp nối cha anh để bảo tồn và phát huy mãi mãi. Tôi xin cám ơn Việt Báo đã sáng lập Diễn Đàn Viết Về Nước Mỹ để mọi người có dịp viết lên tâm tư, tình cảm, suy nghĩ, kinh nghiệm, ước mơ... cho mình và cho đời, không chỉ góp phần duy trì và phát triển Văn Hoá Việt, mà còn “ gìn giữ những giá trị lịch sử ” như lời Bà Dân Biểu Loretta Sanchez tuyên dương “Mười Năm Giải Thưởng Viết Về Nước Mỹ trong phiên họp của Quốc Hội Hoa Kỳ ngày 14 Tháng 7 năm2010. Vhp.Hạ Vũ --------------Ý kiến độc giả (1) Được gửi bởi Nana (Member) vào 08/03/2011
Ngày Xưa Chưa Xa
305
vhp.Hạ Vũ
Cô ơi, kinh nghiệm viết tiếng Việt của cô sao lại giống của con thế cơ chứ ? Con là người bận áo đen đứng xếp hàng gần cô đây này . Again, chúc mừng cô đoạt giải nhé, và nhắc cô đừng nhuộm tóc nhe tóc quá đẹp rồi cô ạ . Hẹn gặp cô ở lễ phát giải năm sau và sẽ đón đọc thêm nhiều bài mới của cô nhé . Cô bỏ hình lên rồi không sợ học trò của cô nhìn thấy à hehehe just kidding, nhờ có hình con mới nhận ra cô đó. Rất hân hạnh hôm nọ đã nói chuyện được vài lời với cô, một người rất đẹp với mái tóc đẹp và giọng nói thật dễ thương. Chúc cô luôn vui khoẻ. ọi thư từ, bài vở ... xin gởi về:
Ngày Xưa Chưa Xa
306
vhp.Hạ Vũ
MỤC LỤC
Ngày Xưa Chưa Xa .......................................... 03 Những Ngày Thân Ái Cũ ..................................13 Món Quà Giáng Sinh Năm Xưa ........................27 Chuyến Bay Giăng Tơ.......................................43 Kỷ Niệm Những Năm Đầu Dạy Học ...............51 Hành Trang Của Mẹ .........................................63 Từ Nay Xin Chừa .............................................75 Ngọn Thái Sơn Của Tôi ....................................95 Miền Đất Ân Tình ...........................................107 Nữ Cai Tù Dễ Thương ....................................113 Duyên Xưa Thắm Lại .....................................141 Bến Mê ...........................................................161 Con Ngựa Kiểng .............................................169 Truyện Tháng Tư Đen - Ba Hạt Cơm .............180 Nhớ Xưa Ngày Tết Tết Thầy ..........................183 Kỷ Niệm Còn Vương ......................................197 Thư Viết Cho Daddy .......................................205 Ông Tơ In-Tẹc-Nét Xe Duyên ........................213 Một Nửa Trăm Năm ........................................225 Tản Mạn Về Chuyện Tuẫn Tiết Của Hai Bà Trưng....................233 Tôi Làm Cô Giáo Nhà Trẻ Mỹ ........................239 Tai Nạn Tại Nhà Trẻ ........................................265 Nhà Trẻ Với Vấn Đề Khác Biệt Văn Hóa ...... 277 Tôi Nhận Giải Thưởng Viết Về Nước Mỹ ..... 295