HIV’in benimle Hiçbir ilgisi Yok!
E
ğer eşcinsel değilseniz ya da Afrika’nın fakir bir kentinden gelmiyorsanız, HIV’in benimle bir ilgisi yok diye düşünebilirsiniz. Ama yanılıyorsunuz. HIV enfeksiyonları Batı’da heteroseksüeller arasında korunmasız cinsel ilişki yoluyla hızla yayılıyor. Bazı Avrupa ülkelerinde ise kadınların üçte birden fazlası enfeksiyona sahip. Geçen sene 65.000’den fazla Amerikalı ve Batı Avrupalı HIV Pozitif olduğunu öğrendi. Ayrıca batı ve orta Avrupa’da bir milyondan fazla insan HIV Pozitif olarak yaşıyor. Her ne kadar antiretroviral terapi hayatta kalma şansını arttırsa da bu kesin çözüm olmadığı gibi herkes için uygun da değildir. AIDS nedeniyle ölümler Batı Avrupa’da ve Kuzey Amerika’da ilaçlara ulaşabilme imkânının artması ile azalırken, 2000 yılından beri Batı Avrupa’da ilaç eksikliği nedeniyle üçe katlandı. Tedavisi bulunana kadar HIV’i durdurmanın yolu önlem ve korunmadan geçer. • Önlem: Sonradan pişman olmaktansa şimdi korunmalı! • Riskli durumlar • Bulaşma • Kimler HIV kapar? • Test yapın kafanız rahat olsun! • Test sonuçlarınızı aldığınızda ne yapmalısınız? • HIV ne zaman ve nasıl AIDS haline gelir? • Prezervatif/Kondom nasıl kullanılır? Önlem: Sonradan pişman olmaktansa şimdi korunmalı! Cinsel ilişki sırasında sen ve partnerin ancak kan, meni, semen gibi her türlü vücut sıvısına temas etmekten kaçınarak güvende olabilirsiniz. Bu nedenle her cinsel birleşmede prezervatif gibi fiziksel engeller kullanmak gereklidir. Ağız, vajina, penis ve anüsteki deri çok hassas olduğundan buralarda küçük kesikler ve yaralar olma ihtimali oldukça yüksektir. Bu yara ve kesikler HIV enfeksiyonuna ya da diğer cinsel yolla bulaşan hastalıklara davet çıkartır.
Riskli durumlar Elbette her zaman öncelik güvenli ilişki ama bazı durumlar diğerlerinden daha risklidir. • Birden çok partnere sahip olmak HIV pozitif olma riskinizi arttırır. • Alkol ve uyuşturucu kullanmak muhakeme yeteneğinizi etkilediğinden sarhoş olduğunuzda normalden çok farklı davranabilirsiniz. Kendisiniz kandırmayın: Bu olur! • Uyuşturucu ve ilaç enjekte ederken kullandığınız aletleri başkaları ile paylaşmak HIV pozitif olma riskinizi arttırır. HIV enfeksiyonuna karşı güvende olmak için her enjeksiyonda temiz, yeni ve steril iğne ile şırınga kullanılmalıdır. • Anüs çok daha hassas bir deriye sahip olduğundan ters ilişki sizi enfeksiyona karşı daha savunmasız bırakır. • Eğer HIV bulaşma oranı yüksek bir ülkede bulunuyorsanız ve prezervatife bulma olasılığınız düşükse yapabileceğiniz en iyi şey hiç cinsel ilişkide bulunmamaktır. Bunun gerçekçi olup olmaması başka bir olay ama kimsenin sizi uyarmadığını söyleyemezsiniz! Son olarak, her cinsel birleşimde mutlaka prezervatif
kullanmalısınız. Geri dönüşüm yapmak iyi ve yararlıdır galarının ortak kullanılması sizi enfeksiyona karşı daha ancak söz konusu olan sizin ve partnerizin sağlığı de- savunmasız bırakır. Alnınızda HIV/AIDS yazmadığından ğilse. kimin enfeksiyonu kaptığını bilmek imkânsızdır. Bu nedenle korunmak her zaman gereklidir. Bulaşma HIV enfeksiyonu genellikle HIV pozitif partnerle yapı- Test yapın kafanız rahat olsun! lan korunmasız vajinal, anal ya da oral cinsel ilişki ile HIV testi yaptırmak HIV pozitif olup olmadığınızı anbulaşır. Ancak ortak şırınga ve iğne kullanmak, annenin lamak için tek ve en iyi yoldur. Eğer risk altında olHIV pozitif olduğu durumlarda doğum yapmak ya da duğunuzu düşünüyorsanız, test yaptırın! Sonucun neana sütü ile beslenmek gibi başka bulaşma yolları da gatif çıkarsa bu harika olur ama eğer pozitif çıkarsa vardır. Diğer sosyal temaslar kesinlikle güvenlidir. Yuka- en azından mümkün olduğunca uzun süre doğru terıda belirtilenlerden başka HIV enfeksiyonu kapmanı- daviden yararlanabilirsiniz ve hayatınız daha uzun ve za neden olacak başka bir yol yoktur. daha az zor olur. HIV temasınızdan üç ay içinde tespit edilebilir ancak bazı durumlarda bu süre altı aya kaKimler HIV kapar? dar uzayabilir. Sonuçtan kesin olarak emin olmak için Herkes HIV kapabilir çünkü virüs insan ayırmaz. Enfek- riskli olduğunu düşündüğünüz durumdan altı ay sonra siyon yirmi beş yıldır durmadan yayılıyor ve giderek test yaptırmak gerekir. Lütfen bu süre zarfında korun! daha fazla genci etkiliyor. Geçen yıl etkilenenlerin neredeyse yarısı on beş ve yirmi beş yaş arasındaydı. Test sonuçlarınızı aldığınızda ne yapmalısınız? Korunmasız cinsel ilişki ve uyuşturucu iğneleri ile şırın- Öncelikle sakin olun endişelenmek yardımcı olmaya-
caktır. HIV testi sonucunuzu aldığınızda iki durumla karşı karşıya kalabilirsiniz: 1. HIV Negatifsinizdir Prezervatifi doğru kullanarak güvenli cinsel ilişkide bulunmaya devam edin. Eğer size ilaç enjekte edilmesi gerekirse kullanılacak olan şırınga ve iğnenin sterilize edilmiş olduğundan emin olun. Ayrıca testten altı ay sonra test sonucunuzu doğrulamak için tekrar test yaptırmalısınız. 2. HIV Pozitifsinizdir AIDS’in oluşmasını engellemek ve sağlığınızı korumak için mümkün olan en kısa zamanda tedaviye başlayın. Yapmanız gerek diğer bir şey ise HIV tedavi ettirmek için uzman bir doktora başvurmaktır. Ayrıca psikolojik olarak size yardımcı olacak bir destek sistemi bulun. Uyuşturucu, alkol ve sigara bağımlılığı bağışıklık sisteminizi zayıflatacağından bunları azaltmalısınız. Lütfen vücudunuza iyi davranın! Son olarak HIV ile beraber verem de olup olmadığınızdan emin olun ve hemen test yaptırın. Böylece en kısa zamanda verem başarılı şekilde tedavi edilebilir. HIV ne zaman ve nasıl AIDS haline gelir? İnsanların birçoğunda HIV bir noktadan sonra AIDS haline gelir ancak AIDS’in gelişimi hayat tarzınıza ve tıbbi tedavinize bağlı olarak yavaş ya da hızlı olabilir. Normalden fazla alkol tüketip tüketmediğinize, sigara kullanıp kullanmadığınıza ya da başka cinsel hastalık
taşıyıp taşımadığınıza dikkat etmeniz gerekir çünkü bu faktörler bağışıklık sisteminizi zayıflatır. HIV resmen AIDS’e T hücreleriniz 200 ya da %14’ün altına düştüğünde dönüşür. Bu HIV enfeksiyonunun bağışıklık sisteminizin büyük ölçüde zayıflattığı ve sizi daha çok enfeksiyona açık hale getirdiği anlamına gelir. Prezervatif/Kondom nasıl kullanılır? • Prezervatifleri serin bir yerde saklayın. • Son kullanma tarihlerinin geçmemiş olmasına dikkat edin. Eğer prezervatif kullanmaya uygunsa dikkatli bir şekilde ambalajından çıkartın. Bunu yaparken dişlerinizi kullanmaktan kaçının. • Prezervatifi içinde hava kalmayacak şekilde sertleşmiş penisinizin başına doğru tarafı dışa gelecek şekilde yerleştiriniz. • Prezervatif iyice yerine yerleştirildiğinde diğer elinizde aşağıya doğru sıyırın. • Bitkisel yağlar, vazelin ya da vücut kremi gibi yağ bazlı kayganlaştırıcılar kullanmayın. Bunlar prezervatifin koruyuculuğunu zedeleyebilir. • Şimdi sıra size, cinsel ilişkinizin tadını çıkarın! İşiniz bittiğinde prezervatifi çıkarırken dökülmeyi engellemek için altından tutmayı unutmayın. • Aslında söylememize gerek yok ama bir prezervatifi birden çok kez kullanmayın!
CYBE Nedir? Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar (CYBE), kondom kullanılmayan cinsel ilişkiyle, kan/kan ürünleriyle ve anneden çocuğa bulaşabilen, başta cinsel organlar olmak üzere diğer organları da etkileyebilen, çoğu vakada belirti göstermeden seyredebilen hastalıklar grubudur. CYBE Neden Önemlidir? Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlarda çoğu zaman belirtilerin olmaması ya da kişiyi rahatsız etmeyecek kadar hafif belirtilerin olması, hastalığın yayılmasında önemlidir. Bu nedenle hastalık toplumda sessizce ve hızla yayılabilir, geniş bir halk kitlesini etkileyebilir. Bugün dünyada her bir dakikada 11 kişiye HIV/AIDS bulaşmakta, aynı dakika içinde 7 kişi de ölmektedir. CYBE’lere yakalananların 1/3’ü 25 yaş altındadır. CYBE’lere yakalananların 1/3’ü 25 yaş altındadır. Tedavi edilmediği takdirde; kadın veya erkekte kısırlık, düşük, dış gebelik, yenidoğan bebeklerde görülen bazı enfeksiyonlar, sakatlıklar ve ölüm, rahim ağzı kanserleri ve sosyal sorunlar (boşanma, ekonomik yük gibi) ortaya çıkabilir. CYBE’nin Bulaşma Yolları Nelerdir? • Korunmasız cinsel ilişki: Başlıca bulaşma yoludur. Deri ve mukoza bütünlüğü bozukken yapılan öpüşme, ağız içindeki yaralar, anal ve oral ilişki bulaşmayı kolaylaştırır. • Anneden bebeğe geçiş: • Gebelikte: HIV/AIDS, hepatit B-C ve sifiliz, • Doğumda: Gonore (bel soğukluğu), klamidya, genital herpes (uçuk), • Doğumdan sonra (emzirme ile): HIV/AIDS • Kontrol edilmemiş kan ya da kan ürünleri: • Kan ve ürünleri ile doğrudan temas, kan nakli, • Steril hâle getirilmemiş kulak delme, dövme, akupunktur, sünnet, manikür, pedikür aletleri, • Ortak kullanılan diş fırçası, jilet ve traş bıçağı, enjektör, • Steril edilmemiş tıbbi aletlerle tedavi yapılması (diş tedavisi vb.),
• Damar içi uyuşturucu kullanımı. CYBE’nin Genel Belirtileri Nelerdir? Hangi Durumlarda Şüphelenmek Gerekir? • Vajinadan normalden farklı renk, kıvam, kokuda akıntı. Bazen bu belirtiye kaşıntı da eklenebilir. • Penisten akıntı (erkekte doğal akıntı yoktur). • Cinsel birleşme sırasında cinsel organlarda ağrı, kanama. • Erkekte; penis yüzeyinde, testisler ve çevresinde, kadında; vajina, dış üreme organları ve çevresinde ağrılı-ağrısız yaralar, çıbanlar, siğiller, uçuklar. • Makat ve dış üreme organları ve çevrelerinde ele gelen şişlikler, yumrular. • Kasıklarda şişlik. • Karın alt bölgesinde ağrı ve hassasiyet. • Sık idrara çıkma ve idrar yaparken ağrı, sancı ve yanma. • Kadınlarda nedeni bilinmeyen düşükler ve sık ölü doğumlar. • Vücuda girdikten sonra kan dolaşımına karışan ve yaşamını burada çoğalarak sürdüren CYBE etkenleri, karaciğeri, bağışıklık sistemini ve tüm bedeni etkileyen hastalıklara da neden olmaktadır. Bunun sonucu da sarılık, yüksek ateş, halsizlik, yorgunluk, bulantı ağızda yaralar, genel hastalık belirtileri de görülebilmektedir. Erken tanı çok önemlidir. Tanı ve tedavideki gecikme, hem tedavinin başarısını düşürür hem de başta kısırlık olmak üzere birçok başka hastalığa yol açabilir. Hepatit B-C sarılığında ve HIV/AIDS’te bile erken tanı yaşam kalitesini arttırır. Başlıca CYBE’ler Nelerdir? 1. Bel Soğukluğu (Gonore) Bulaşması: Her türlü korunmasız ilişki ve doğum yolu ile geçer. Belirtileri: Kadınlarda görülen vajinal akıntı, ağrılı veya yanma tarzında idrar yapma klinik belirtileridir. Erkeklerde ise; idrar yaparken ağrı ile belirti vermektedir. Tedavisi: Tedavisi şart ve kolaydır. Antibiyotik kullanılır. Doğum yoluyla anneden bebeğe geçtiği durumlarda ise bebeğin gözüne gümüş nitrat damlatılır.
2. Klamidya Bulaşması: Korunmasız cinsel ilişki, anneden bebeğe hamilelik ve enfekte olmuş parmaklardan göze dokunma ile geçer. Belirtileri: Vajinal akıntı, sık ve kolay kanayan “et” kırmızısı renkte rahim ağzı görüntüsü olmaktadır. Tedavisi: Medikal tedavi uygulanır ve bir takım antibiyotikler kullanılır. 3. Frengi (Sifiliz) Bulaşması: Her türlü korunmasız ilişki, anneden bebeğe hamilelik ve kan yolu ile geçer. Belirtileri: Erken dönemde, kadında dış genitalde, erkekte peniste ağrısız ülser ve kauçuk kıvamında büyümüş lenf bezleri, birkaç ay sonra vücutta kaşıntısız deri döküntüleri görülmektedir. Tedavisi: Frengi tedavisi genelde, iki hafta boyunca yapılacak bir penisilin iğnesidir veya bazı durumlarda, antibiyotik hapları veya kapsülleri kullanılabilir.
hamilelerde oluştuğunda, anne karnındaki bebeğe de geçmesi olasıdır. Çok nadiren ortak tuvalet kullanımında da bulaştığı görülür. Belirtileri: Erkekte; peniste akıntı ve ağrılı idrar yapma, kadında ise; köpüklü (kabarcıklı), kötü kokulu, bazen yeşilimsi akıntı ve aşırı derecede kaşıntıdır. Tedavisi: En etkili yöntem metronidazole denilen ilaçla yapılan tedavi kürüdür. Ancak belirtilerin azalsa, hatta yok olsa bile kür tamamlanmadan ilaç kesilmemelidir.
7. Hepatit B-C Sarılığı Bulaşması: Her türlü korunmasız cinsel ilişki, anneden bebeğe hamilelik ve kan yolu ile geçer. Belirtileri: Çoğu belirtisiz seyredebilir. İştahsızlık bulantı, kusma, baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk, eklem ağrıları, hafif ateş gibi genel belirtiler gösterir. Göz akında daha belirgin olmak üzere, deride sarılık koyu renkli idrar, açık renkli dışkı, karaciğerde büyüme ve duyarlılık belirtileri arasındadır. Tedavisi: Hepatit B tedavisininde uygulanan yöntem 4. Genital Uçuk (Herpes) ilaç tedavisidir. Tedavi süresince hastaya verilen ilaçBulaşması: Her türlü korunmasız cinsel ilişki ile geçer. Belirtileri: İlk atakta 2-4 haftada kendiliğinden ge- lardan birisi interferondur. çen, çok sayıda ağrılı yüzeyel genital ülserler, su gibi 8. Bitlenme ve Uyuz vajinal akıntı ile birlikte görülebilmektedir. Bulaşması: Genital bitler en yaygın olarak cinsel ilişki yoluyla bulaşır. Çocuklarda genital bitler kaşlar veya 5. Genital Siğil (HPV) Bulaşması: Her türlü korunmasız cinsel ilişki (vajinal, kirpiklerde de görülebilir. Çocuklar bazen oldukça oral, anal) ve yüksek ısıda yıkanmamış, başkasına ait ciddi genital bit sorunu bulunan ebeveynlerle aynı yatağı paylaşarak da genital bitleri kapabilirler. çamaşır giyilmesi ile geçer. Belirtileri: HPV enfeksiyonu ile ortaya çıkan siğillerin Belirtileri: Aile içinde bulaşmanın olması, kaşıntı (uyuzgörünümü kümeli şekilde ve karnıbaharımsı yapıdadır. da özellikle gece kaşıntısı), uyuzda sırt ve kasık bölgeKadınlarda en sıklıkla vulva (dış genital), anus (makad sinde çizgi şeklinde siyah noktalar görülmesidir. çevresi), vajen ve serviks (rahim ağzı) bölgelerinde, Tedavisi: Tedavi seçenekleri arasında losyon ve erkeklerde ise penis, anus ve kasık bölgesinde gö- kremler bulunur. rülür. Rahim ağzı kanser ve kanser öncüsü durumların 9. Kandida (mantar) %70'inden HPV Tip 16 ve 18 sorumludur. Tedavisi: HPV nin tedavisi daha çok estetiğe yöne- Bulaşması: Kandida her insanın bağırsak vajen ve liktir. Çünkü virüsü yok edebilecek bir tedavi yoktur. Si- ağız florasında bulunan kandida mantarının aşırı çoğiller Elektrik akımı ile imha edilir ya da likid nitrojen ile ğalması ile oluşur. Çok nadiren cinsel ilişki ile bulaşabilir. dondurulur. Belirtileri: Vajinal kaşıntı, kesik süt gibi beyaz, katı, kokusuz vajinal akıntı, vajinal hassasiyet, irritasyon ve 6. Trikomonas Bulaşması: Enfeksiyon vajinal seksle geçer. Enfeksiyon yanma, vajen etrafında kızarıklık, idrar yaparken yan-
ma, cinsel ilişki sırasında ağrı ve acı hissine neden olur, şikâyetler gece, sıcak havalarda ve adet öncesinde artar. Tedavisi: Altta yatan sebep var ise ortadan kaldırılmalıdır. Kandida tedavisinde mantar ilaçları kullanılır. Tablet veya krem ilaçlar kullanılabilir. Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar Şüphesinde Başvurulacak Kuruluşlar Nelerdir? • Aile Sağlığı Merkezleri, • Ana-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezleri, • Üniversitelerin Öğrenci Sağlık Merkezleri (Mediko Sosyal Merkezi). • Hastanelerin (Devlet, Özel, Üniversite) Enfeksiyon Hastalıkları, Kadın Hastalıkları ve Doğum Poliklinikleri cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların tanısı ve tedavisi yapılabilmektedir. Doğum Kontrol Yöntemleri 1. Doğum Kontrol Hapları (Oral Kontraseptifler) Tanımı: Doğum kontrol hapları (oral kontraseptifler), gebeliği önlemek için hormonların kullanıldığı doğum kontrol yöntemleridir. İlaçların içindeki sentetik kadınlık hormonları, kadınların doğal hormon düzeylerini değiştirerek her ay yumurtalıklardan yumurta salınımını engeller. Böylece spermler kolaylıkla rahim içine giremez ve döllenmiş yumurtanın rahim içinde kalması zorlaşır. En sık kullanılan haplar "kombine" haplardır. Bunlar sentetik iki hormon içerirler; östrojen ve progesteron. Sadece progesteron içeren haplar da vardır (mini-pill), ancak etkinlikleri daha azdır. Kullanımı: Kombine haplar genellikle 21 haplık paketler halinde bulunur. Eğer 21 haplık bir paket kullanıyorsanız; 3 hafta, günde 1 hap alınacak, 7 gün ara verilecek, tekrar yeni bir pakete başlanacaktır. Adetiniz genellikle son hormon içeren haptan sonra başlayacaktır Olumlu Yanları: En önemli faydası etkili bir doğum kontrol yöntemi olması ve cinsel yaşamınızı kesintiye uğratmamasıdır. Doğum kontrol hapları; rahim ve yumurtalık kanseri, yumurtalık kistleri, dış gebelik risklerini azaltır. Aynı zamanda adetleriniz düzenli, daha hafif ve ağrısız geçer. Tedavi amaçlı da kullanılır. Olumsuz Yanları: Doğum kontrol hapları kullanmanın
bir dezavantajı, her gün alınmalarının gerekliliğidir. Eğer hap almayı unutursanız düzensiz adet kanaması görebilir ve gebe kalabilirsiniz. Eğer doğum kontrol hapları kullanıyorsanız, sigara içmemelisiniz. Doğum kontrol hapları, AIDS gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumaz. Bulantı-kusma, kilo alımı, göğüslerde şişlik, iştah artması, depresyon gibi yan etkileri vardır. 2. Rahim İçi Araç (RIA) Tanımı: Spiral veya halka olarak da isimlendirilen Rahim İçi Araç (RIA), uzman hekim tarafından doğum kontrol amacıyla rahim içine yerleştirilen bir alettir. Rahim içinde 1-5 yıl kalabilir. Genellikle ucunda ip bulunan plastik veya metalden yapılmıştır. Bazı RIA'lar bakır veya progesteron hormonu içerir. RIA; üreme organlarının fiziksel çevresini değiştirerek gebeliği engeller. Bu değişiklikler yumurtanın döllenmesini veya rahim içine yerleşip gelişmesini engeller. Kullanımı: Uzman hekim tarafından rahim içine yerleştirilir. Genellikle gebelik ihtimalinin çok az olduğu, rahim ağzının hafifçe açıldığı dönem olduğu için adet döneminde takılır. Takılması birkaç dakika alır. Olumlu yanları: %97 etkili gebelikten korunma yöntemidir. İlişkiyi kesintiye uğratmaz. Tipine bağlı olarak 1 - 5 yılda bir değiştirilir. Olumsuz yanları: Genellikle birkaç ay adet miktarında ve kramplarda artma, adet dönemleri arasında lekelenme tarzında kanama, pelvik enfeksiyon (PID) riskinde artmaya neden olabilir. Farketmeden RIA'nın düşmesi beklenmedik gebeliğe neden olabilir. RIA rahim duvarına gömülebilir. Rahmin delinmesi, iç organlara zarar verebilir, iç kanama yapabilir. RIA kullanırken gebelik oluşursa dış gebelik (tubal) ve düşük riskini arttırır. 3. Erkek Kondomu Tanımı: Erkekler tarafından kullanılan, bir çeşit kauçuktan yapılmış, çok ince ve esnek bir kılıftır. Cinsel ilişki sırasında erkekten atılan spermlerin kadının haznesine dökülmesini engelleyerek gebelikten korur. Kullanımı: - Her zaman kaliteli prezervatif kullanın. Prezervatifin son kullanma tarihini kontrol edin. Prezervatiflerin kullanma süresi genellikle 5 yıldır. Prezervatifleri satın al-
dıktan sonra sıcak ve ışıktan koruyun. Aşırı sıcak ve ışık prezervatifin koruma özelliğini olumsuz yönde etkileyebilir. - Prezervatifin içinde bulunduğu paketi dikkatlice, kesici ve sivri alet kullanmadan parmaklarınızla açın. - Prezervatifi her zaman sertleşmiş penisin üzerine takın. - Prezervatifin ucundaki baloncuğu parmaklarınızla sıkıştırırken, prezervatifi sertleşmiş penis üzerine yerleştirin. - Prezervatifi aşağı doğru yuvarlayarak penis üzerine geçirin. Prezervatif ucundaki baloncukta hava kalmadığından emin olduktan sonra baloncuğu bırakın. - Prezervatifi kayganlaştırmak için mineral, yemek, bebek yağları ve benzer maddeler veya vazelin kullanılmamalıdır. Bu maddeler, bir kaç saniye içinde prezervatifin bozulmasına neden olur. Gerekiyorsa, poşet kayganlaştırıcılar, gliserin gibi su bazlı kayganlaştırıcılar kullanılır. - Prezervatifi penis üzerine yerleştirdikten sonra cinsel ilişkiye girin. İlişki sonrası penis yumuşayınca dışarıya meni sızmaması için, sertlik kaybolmadan, prezervatifi elle tutarak dikkatlice çıkarın. - Çıkarılan prezervatifi, çöpe atın. - Her cinsel ilişkide yeni bir kondom kullanın. Olumlu yanları: Doğru kullanıldığında %97 etkilidir. Eşleri cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklardan (AIDS, frengi, bel soğukluğu gibi) korur. Kullanmak için muayeneye gerek olmayıp, reçetesiz olarak eczane ve büyük alışveriş merkezlerinden kolayca satın alınabilir. Sağlığa hiçbir zararı yoktur, her yaştaki erkekler kullanabilirler. Olumsuz yanları: Cinsel ilişkiyi kesintiye uğratabilir. Bazı erkeklerde ereksiyonu güçleştirebilir. Her cinsel ilişkide yeni bir kondom kullanılması gerekir. Yeterli miktarda kondom bulundurulması önceden planlanmalıdır. 4. Kadın Kondomu Tanımı: Kadın kondomu, ince yumuşak bir poliüretan maddeden yapılmış, içte ve dışta olmak üzere iki adet halkası bulunan ve tek tarafı kapalı silindir bir kılıftır. Kadın kondomu rahim ağzını ve rahim haznesini kapatarak, cinsel birleşme sırasında erkek spermlerinin kadının rahmine girmesini engelleyen bir doğum kontrol yöntemidir. Kullanımı: • Paketi dikkatlice açın.
• Prezervatifin kapalı ucundaki halkayı sıkıştırın. (ince ve uzun bir halka oluşturacak şekilde) • Prezervatifi vajina girişinden içeri doğru itin. • Daha sonra prezervatifin açık ucundan parmağınızla gidebildiği kadar iterek vajinanın içine yerleştirin. • Vajinaya iterken sıkıştırdığınız halka yeterince içeri gittiğinde tekrar açılacaktır. Eğer prezervatifi hissediyorsanız halka açılmamış yani prezervatif doğru yerleşmemiş demektir. • Prezervatifin vajina içinde dönmediğinden veya katlanmadığından emin olun. Açık uç vajinanın dışında kalmalıdır. Olumlu yanları: Doğru kullanılması halinde gebelik riskini %95 oranında engeller. Kadın kondomunun tek faydası gebelikten korunma değil aynı zamanda cinsel yolla bulaşan birçok hastalığın oluşmasını önlemede de etkilidir. Kadının dış genital bölgesinin de örtülü olması sebebiyle HPV virüsüne karşı da korunma sağlanmış olup rahim ağzı kanser riskini de en aza indirgemektedir. Poliüretan maddesinden imal edilmiş olması nedeni ile erkek prezervatiflerinde bulunan lateks maddesine alerjisi olanlar için bir alternatif doğum kontrol yöntemidir. Adet dönemlerinde de kullanılması, ilişkiden çok öncesi takılabilmesi ve reçetesiz satılması diğer olumlu yanlarıdır. Olumsuz yanları: Kadın kondomunu kullanmada en önemli sorun, kadın kondomu takmakta zorlanabilmesidir. Kadın kondomunu kullanmak için, kadının kendi rahmini iyi bilmesi gerekir. Doğru şekilde kullanım için iyi bir deneyim gerekir. Erkek kondomlarına göre bir miktar daha pahalıdır. 5. Diyafram Tanımı: Vajinal diyafram, bir halka üzerine geçirilmiş yumuşak bir kauçuktur. Kadınlar için doğum kontrol amaçlı bariyer yöntemdir. Cinsel ilişki öncesi, bir miktar spermisid (sperm öldürücü) ile birlikte vajene yerleştirilir. Diyafram, rahim ağzını örter. Böylece gebeliği engeller. Kullanımı: Cinsel ilişkiden 3 saat öncesine kadar diyafram vajene yerleştirilebilir. Her kullanım öncesi, diyafram ışığa tutularak delik, yırtık veya zayıflamış yeri olup olmadığı kontrol edilmelidir. Yerleştirmeden önce içine ve kenarlarına spermisit (sperm öldürücü) içeren
jel sürülmelidir. Her 1 - 2 yılda bir diyafram değişilmelidir. Olumlu yanları: Düzgün kullanılırsa en güvenli (%90 %98) bariyer doğum kontrol yöntemlerindendir. Cinsel yolla geçen hastalıkların riskini azaltır. Tekrar kullanılabilir ve nispeten ucuzdur. Küçüktür ve kolay taşınır. Olumsuz yanları: Uzman bir hekim tarafından reçete edilmelidir. Düzgün kullanılmazsa rahatsızlık ve idrar yolu enfeksiyonu yapabilir. Bazı durumlarda kauçuk veya spermisid allerjisi, kaşıntı, yanma ve kızarıklık yapabilir. Gebelik, düşük, pelvik cerrahi veya aşırı kilo alıp vermelerde uzman hekim tarafından tekrar muayene edilip, diyaframın değiştirilmesi gerekebilir. Diyaframın büyüklüğü değiştirilip uygun boy seçilmesi gerekebilir. Bazı kadınlar vücut yapılarındaki değişikliğe bağlı olarak diyafram kullanamayabilirler. (Örneğin; doğum yapanlar.) Nadiren rahatsızlık verebilir.
vera kullananlarda gebelik oranı %1'den azdır. Kullanımı: Her 3 ayda bir enjeksiyon şeklinde uygulanır. Üst koldan veya kalçadan kas içine uygulanır. Olumlu yanları: En güvenilir doğum kontrol yöntemlerindendir. Enjeksiyondan 24 saat sonra gebeliğe karşı korumaya başlar. Cinsel hayatı engellemez, içilecek hap, takılacak alet yoktur. Depo-Provera'yı kullanırken zamanla adetiniz kesileceği için, anemi(kansızlık) görülmez. Depo-Provera östrojen içermez. Haplardaki östrojenden dolayı, doğum kontrol hapları kullanamayan kardiyovasküler riski olan kadınlarda kullanılabilir. Olumsuz yanları: Bebek yapmaya karar verdiğinizde gebe kalmanız son enjeksiyondan sonra bir yılı bulabilir. Bu nedenle en az 1 yıl çocuk sahibi olmayı düşünmüyorsanız Depo-Provera'yı düşünmelisiniz. Kilo alımı baş ağrısı, sinirlilik, güçlüksüz ve halsizlik, sivilce, depresyon, bulantı yapabilir.
6. Spermisidler Tanımı: Doğum kontrol yöntemi için kullanılan, spermleri öldüren kimyasal maddelerdir. Köpük, jel, krem formları vardır. Kullanımı: Cinsel ilişkide yaklaşık 30 dakika önce spermisid vajene yerleştirilir. Aplikatörle uygulanarak mümkün olduğunca vajinanın derinine yerleştirilmelidir. Rahim ağzını kaplaması gerekir. İlişkiden sonra vajenin 6 - 8 saat yıkanmaması gerekir. Olumlu yanları: Bariyer yöntemlerinden biri ile kombine kullanılırsa %90 - 97 oranında gebeliği önler. Kullanımdan önce doktor muayenesi ve reçete gerektirmez. Pahalı değildirler. Vajinanın kayganlaşmasına yardım ederler. Olumsuz yanları: Tek başına kullanıldıklarında %75 - 80 oranında gebeliği önlerler. Spermler üzerine öldürücü etkisi geçicidir. Yerleştirdikten sonra 30 dakikadan sonra etkinlikleri azalır. Nadiren alerjik reaksiyona neden olabilirler.
8. Cilt Altı İmplantı: Norplant Tanımı: Norplant, hormon içeren ve gebeliği önleyen bir doğum kontrol yöntemidir. Küçük, ince ve fleksibl kapsül seti sentetik progesteron hormonu ile doludur. Bunlar bayanın kolunda cilt altına yerleştirilir ve buradan kan dolaşımına sürekli hormon salınımı sağlanır. Bu uygulama ile 5 yıl süreyle gebelik önlenebilmektedir. Kullanımı: Kolun üst kısmına lokal anestetik uygulandıktan sonra ufak bir kesi yapılarak, 6 adet norplant kapsülü kesiden cilt altına yerleştirilir. Bu işlem yaklaşık 10 - 15 dakika sürer. Genellikle kesi yerine dikiş atmak gerekmez Olumlu yanları: Gebeliği 5 yıl süre ile önler. Kapsüller çıkarıldıktan 24 saat sonra gebe kalma yeteneğiniz geriye döner. Kapsüller uygulandıktan sonra ağrıya neden olmaz ve dışardan fark edilmez. Progesteron, düşük düzeyde kana karıştığından ve östrojen içermediğinden doğum kontrol haplarına göre daha güvenilirdir. Kullanım sırasında gebe kalma olasılığınız %1'den azdır. Maliyet, 5 yıl doğum kontrol hapı kullanımına göre çok daha azdır. Olumsuz yanları: Düzensiz adet kanamaları, adetler arasında lekelenme tarzı kanamalar, adet süresinde uzama, hiç adet görememe gibi progesteron düzeyinin artmasına bağlı bazı yakınmalarınız olabilir. Kilo
7. Üç Aylık Korunma İğnesi: Depo-Provera Tanımı: Gebeliği önlemek için kullanılan enjeksiyon şeklinde bir uygulamadır. Depo-Provera enjeksiyonundan sonra yüksek progesteron düzeyi yumurtalıklarınızdan yumurta salınmasını 3 ay engeller. Depo-Pro-
2004 yılında Belçika’da Ninette Murk tarafından kurulan Designers Against AIDS (DAA) gençler arasında başta HIV/AIDS olmak üzere cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı farkındalığı arttırmayı amaçlamaktadır. Bunu yaparken sıkıcı olmaktan çok uzak bir yol izleyen DAA, pop kültürünü kullanarak gençlerin ilgisini çekmeye çalışmaktadır. AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Eksikliği Sendromu) tedavisi olmayan, bulaşıcı bir hastalıktır. Ancak HIV’nin AIDS’e dönüşmesi kişiden kişiye yaşam koşullarına ve kullanılan ilaçlara bağlı olarak farklılık göstermektedir. Bu nedenle erken teşhis ve korunma önemlidir. DAA başta gençler olmak üzere tüm toplumu cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı korunmaya ve HIV statülerini öğrenmeye (test yaptırmaya) teşvik etmektedir. Bu amaç doğrultusunda 2010 yılında açılan Uluslararası HIV/AIDS Eğitim Merkezi’nde (IHAEC) her yıl dünyanın dört bir yanından onlar genç gönüllü misafir edilmektedir. Merkezde yalnızca HIV/AIDS değil aynı zamanda kampanya oluşturma ve yürütme konusunda da eğitim alan gönüllülere ülkelerine döndüklerinde kendi HIV/AIDS kampanyalarını oluşturma fırsatı da verilmektedir. Detaylı bilgi için lütfen, internet sayfamızı ziyaret edin ve sosyal medya hesaplarımızı takip etmeyi unutmayın. facebook.com/DesigneragainstAIDS twitter.com/_daa instagram.com/designeragainstaids pinterest.com/daa2004