YESnews tháng 2

Yesnews

Trang 1

Quản lí bản tin Phòng công tác chính trị và quản lí sinh viên ĐH KTQD Chịu trách nhiệm bản tin Hội sinh viên ĐH KTQD Cố vấn nội dung Phòng quản lí khoa học ĐH KTQD

MỤC LỤC Điểm tin trong tháng ......................2 Nhân vật trong tháng • Những điều có thể bạn chưa biết về thầy giáo trẻ Vũ Duy Thành...................................6

Thực hiện nội dung, biên tập và phát hành CLB Sinh viên Nghiên cứu Khoa học ĐH KTQD

Lăng kính khoa học • Valentine không ngọt ngào......................11

Nhìn ra thế giới • Kinh tế học Tình yêu: Kinh doanh ngày Valentine..................................................18

Ban Biên tập: Nguyễn Hồng Nga, Nguyễn Ngọc, Lê Trang.

Nội dung: Phương Dung, Bùi Hương, Thu Vân, Thu Thủy, Nguyễn Ngọc.

Thiết kế và trình bày: Lê Ngọc Huyền.

Mọi ý kiến đóng góp xin gửi về Địa chỉ: Phòng 121 – nhà 11 Đại học Kinh tế quốc dân Email: yesnews.neu@gmail.com

• Tình yêu, Hôn nhân và Ngày Valentine dưới góc nhìn của các nhà kinh tế học..........23 • Series: iEconomy Phần 2: Chi phí nguồn nhân lực để tạo ra một chiếc iPad tại Trung Quốc......................28

Hội thảo chuyên đề • Kinh tế thế giới và triển vọng kinh tế Việt Nam 2016 - PGS. TS. Hà Quỳnh Hoa.........43

Góc nội bộ • Tết nhân ái..............................................51 • Gặp mặt đầu xuân...................................52

Trang 1

Yesnews

Điểm tin trong tháng

T

háng 2/2016 – tháng Tết Nguyên Đán, hiệu ứng Tết đã ảnh hưởng mạnh đến giá cả của hầu hết các mặt hàng, kéo CPI tháng tăng trở lại. Đồng thời, trong tháng 2 vừa qua cũng diễn ra nhiều sự kiện quốc tế quan trọng: Hiệp định TPP chính thức được ký kết mở ra một trang mới trong hợp tác thương mại giữa 12 nước thành viên; Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN – Mỹ cùng những tuyên bố chung quan trọng; Các nước xuất khẩu dầu mỏ đạt thỏa thuận giữ nguyên sản lượng, mở ra triển vọng cho giá dầu trong tương lai.

1. CPI tháng 2/2016 tăng 0,42% Theo thông tin từ Tổng cục Thống kê, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 2/2016 đã tăng 0,42% so với tháng trước và tăng 1,27% so với cùng kỳ năm trước.

Hiệu ứng Tết Nguyên đán đã quay lại và ảnh hưởng mạnh mẽ đến giá cả của 8/11 nhóm mặt hàng tính CPI, khiến CPI tháng này được xác nhận là mức tăng cao nhất trong 2 năm qua.

Nguyên nhân lớn nhất kéo CPI tháng này tăng lên có lẽ thuộc về việc giá các mặt hàng thực phẩm tươi sống tăng khá cao do nhu cầu tiêu dùng thực phẩm phục vụ Tết tăng cao. Đặc biệt trong tháng 2 này, giá rau xanh tăng cao ở các tỉnh phía Bắc do nguồn

Trang 2

cung hạn chế bởi ảnh hưởng cửa thời tiết rét đậm, rét hại, ảnh hưởng tới CPI chung của cả nước. Cũng vì nhu cầu tiêu dùng phục vụ Tết nguyên đán tăng nên giá các mặt hàng về đồ uống, thuốc lá tăng từ 0,5% đến 2%; giá một số mặt hàng quần áo, giày dép phục vụ thu đông tăng từ 0,2% đến 0,8%.

Trong khi đó, nguyên nhân kéo CPI đi xuống là do giá xăng, dầu được điều chỉnh giảm khiến chỉ số giá nhóm nhiên liệu giảm 8,81% so với tháng trước, góp phần giảm CPI chung khoảng 0,39%. http://cafebiz.vn/thitruong/hieu-ung-tet-nguyen-dan-tro-lai-chi-so-giatieu-dung-tang-manh-nhat2-nam-20160224100704318. chn

2. Chính thức ký kết Hiệp định TPP Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng, đại diện Việt Nam, cùng với đại diện 11 nước thành viên còn lại đã đặt bút ký Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) vào sáng ngày 4/2 tại Auckland, New Zealand dưới sự chứng kiến của Thủ tướng New Zealand John Key. Như vậy, sau 10 năm kể từ khi có ý tưởng hình thành, Hiệp định TPP đã trở thành hiện thực.

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết, sau lễ ký, văn bản hoàn chỉnh sẽ được đệ trình lên Quốc hội Việt Nam để phê chuẩn. Sau khi ký kết, 12 quốc gia có thể bắt đầu quá trình phê chuẩn trong nước và có hai năm để hoàn thành trước khi hiệp định có hiệu

Điểm tin trong tháng

Yesnews

lực. Hiệp định dự kiến chính Cola, nhỉnh hơn giá nước suối từ trước, có chỉ đạo và chuẩn thức có hiệu lực vào năm đóng chai chút ít. bị từ sớm, nhưng hệ thống 2018. Đây là lần thứ 4 liên tiếp ATM của nhiều ngân hàng những ngày cận Tết vẫn rơi vào tình trạng quá tải và tạm ngừng giao dịch hàng loạt. Đây là tình trạng đã diễn ra nhiều năm qua, mà đại diện các ngân hàng vẫn lý giải là ở thói quen sử dụng tiền mặt phổ biến ở Việt Nam. Ngoài nguyên do giao dịch đột biến, thói quen sử dụng tiền mặt, hạ tầng có hạn của các ngân hàng…, tình trạng Các bộ trưởng 12 nước tham dự lễ ký Hiệp định TPP tắc nghẽn “đại lộ rút tiền” http://vietnamnet.vn/vn/ trong năm nay giá xăng giảm, còn liên quan đến các đầu kinh-doanh/288252/chinh- còn tính từ ngày 19/10/2015 mối chi trả lương thưởng. Tại thuc-ky-ket-hiep-dinh-tpp. thì đây là lần thứ 9 liên tiếp nhiều doanh nghiệp, lương html giá mặt hàng này đi xuống. và thưởng Tết cho cán bộ Từ đầu năm 2015 đến nay, nhân viên chỉ dồn trả vào tài 3. Giá xăng trong nước giá xăng đã có 19 lần điều khoản những ngày cuối trước chỉ còn hơn 13.000 đồng/lít, chỉnh, trong đó 13 lần giảm. kỳ nghỉ Tết, như một cách rẻ hơn nước ngọt Giá xăng Việt Nam giảm liên để “giữ chân” lao động, đã Chiều 18/2, giá xăng RON tiếp trong bối cảnh giá xăng góp phần tạo nên một cuộc 92 chính thức được điều chỉnh dầu thế giới cũng giảm mạnh hẹn lớn về nhu cầu giao dịch giảm 961 đồng/lít, giá xăng và liên tục tạo “đáy”. tại ngân hàng, qua hệ thống sinh học (E5) giảm 942 đồng/ h t t p : / / c a f e b i z . v n / t h i - ATM, dẫn đến tình trạng quá lít. Theo đó, giá bán lẻ xăng t r u o n g / g i a - x a n g - v i e t - tải và bất cập kéo dài trong RON 92 của Tập đoàn Xăng n a m - r e - h o n - n u o c - n g o t - nhiều năm qua. dầu Việt Nam (Petrolimex) nhung-van-dat-hon-xanghttp://vneconomy.vn/taihiện đang là 13.750 đồng/lít, my-20160219095911715.chn chinh/tac-nghen-dai-lo-rutmức thấp nhất trong vòng 7 tien-2016020410137559.htm 4. Tắc nghẽn “đại lộ rút năm trở lại đây.

Với mức giá 13.750 đồng/ tiền” những ngày giáp Tết 5. Hội nghị Cấp cao đặc Mỗi dịp Tết đến, nhu cầu biệt ASEAN - Mỹ lít, giá xăng thậm chí rẻ hơn bó rau bán tại Hà Nội những rút tiền mặt của người dân lại Trong hai ngày 15 và này rét đậm, rẻ hơn giá Coca tăng đột ngột. Dù đã dự tính 16/2, Tổng thống Mỹ Barack

Trang 3

Yesnews

Điểm tin trong tháng

Obama đã chủ trì Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN - Mỹ tại Trung tâm Sunnylands, California. Đây là Hội nghị quốc tế quan trọng đầu tiên trong năm 2016 của ASEAN và là Hội nghị Cấp cao đầu tiên giữa ASEAN và một nước đối tác ngay sau khi hình thành Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC).

Một trong những nội dung bàn thảo trọng tâm tại Hội nghị là vấn đề hợp tác kinh tế.

Có thể thấy, Mỹ đang nỗ lực đẩy mạnh vai trò của mình ở Đông Nam Á thông qua đầu tư. Hiện Mỹ là đối tác thương mại lớn thứ tư của ASEAN, sau Trung Quốc, EU và Nhật.

Tuy nhiên, Mỹ đang có chiến lược tập trung vào đầu tư trực tiếp, vốn để vượt qua Trung Quốc. Giới phân tích cho rằng Washington sẽ tiếp tục đẩy mạnh ưu thế của mình thông qua vũ khí chủ lực – Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) với sự tham gia của Mỹ cùng 4 nước thành viên ASEAN. Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN - Mỹ ở Sunnylands lần này có thể được xem là đỉnh cao của chiến lược kinh tế Mỹ trong khu vực kể từ khi ông Obama nhậm chức. http://thanhnien.vn/the-

Trang 4

gioi/hoi-nghi-cap-cao-dacĐây là quyết định điều biet-asean-my-dau-moc-lich- chỉnh sản lượng đầu tiên được su-moi-667405.html đưa ra từ tháng 11/2014 đến nay. Trước đó, Saudi Arabia 6. Các nước xuất khẩu từng khẳng định sẽ không cắt dầu mỏ đạt thỏa thuận giữ giảm sản lượng để giải quyết nguyên sản lượng vấn đề dư cung nếu các nước Trước đà trượt giá của dầu xuất khẩu lớn khác ngoài thô, cuối cùng, vào ngày 16/2, OPEC không cùng hợp tác.

Nga và 3 nước OPEC - Venehttp://www.baomoi.com/ zuela, Qatar và Saudi Arabia, Bon-cuong-quoc-dau-mođã đạt được thỏa thuận “đóng dat-thoa-thuan-ve-san-lubăng” hoạt động sản xuất dầu ong/c/18666106.epi khí để giải quyết tình trạng dư 7. Alphabet vượt qua thừa dầu trên toàn cầu. Ngay sau khi thông tin về thỏa Apple trở thành công ty giá thuận được công bố, giá dầu trị nhất thế giới Trong phiên giao dịch ngày Brent đã tăng 2,4% lên mức 1/2, cổ phiếu của Alphabet đã 34,2 USD/thùng.

Alphabet (Google) lần đầu tiên vượt qua Apple để trở thành công ty giá trị nhất thế giới

Sau khi Iran ngỏ ý ủng hộ quyết định này, thị trường chứng khoán thế giới đã liên tục tăng điểm, thể hiện hy vọng của các nhà đầu tư về tương lai ổn định hơn của giá dầu.

tăng 2%. Tổng cộng giá trị vốn hóa của họ đạt khoảng 533,4 tỷ USD. Cùng lúc đó, giá mỗi cổ phiếu của Apple lại giảm đi trên 1%, khiến cho giá trị trên thị trường

Điểm tin trong tháng

của hãng này hạ xuống còn 532,7 tỷ USD, tức là đã xếp sau hãng mẹ của Google. Alphabet đã lần đầu tiên trong lịch sử “vượt mặt” hãng công nghệ đình đám Apple, qua đó trở thành công ty giá trị nhất trên toàn cầu.

Như vậy, hiện nay “AlphaGoogle” đã chính thức giữ ngôi vương tại cả Phố Wall và Thung lũng Silicon. Giới chuyên gia dự báo có thể hãng công nghệ này sẽ trở thành công ty Hoa Kỳ đầu tiên trên thế giới chạm mức 1 nghìn tỷ USD vốn hóa thị trường. Nhưng họ sẽ còn cả một chặng đường dài phía trước để vượt qua. Trước mắt, Alphabet sẽ cần chạm được mức đỉnh của Apple là gần 775 tỷ USD hồi tháng 2/2015. http://thoibaotaichinhvietnam.vn/pages/ quoc-te/2016-02-03/alphabet-vuot-qua-apple-trothanh-cong-ty-gia-tri-nhatthe-gioi-28516.aspx 8. Ô mai Hông Lam dùng đường hóa học cao gấp 8 lần cho phép và bài học về xử lý “khủng hoảng” truyền thông Theo thông tin từ Cục An toàn thực phẩm, qua kiểm tra

Yesnews mgày 2/2, phát hiện loại ô mai hoc-gap-8-lan-muc-congmơ chua ngọt – sản phẩm của bo-2016020301014246.chn Công ty cổ phần Hồng Lam có hàm lượng đường hóa học Tổng hợp: Thu Thủy vượt quá 8,3 lần chỉ tiêu công bố. Thông tin này đã khiến dư luận hết sức hoang mang khi mà thương hiệu Ô mai Hồng Lam vẫn luôn được đánh giá cao và được mhiều người tiêu dùng tin cậy.

Trước sự việc trên, thay vì im lặng hay đổ lỗi như nhiều nhãn hàng Việt đã từng làm trước đó, Hồng Lam đã có phản ứng khá chuyên nghiệp.

Ngay trong ngày, doanh nghiệp này đã phát đi lời xin lỗi tới khách hàng của mình trên mạng xã hội, đồng thời tiến hành thu hồi và đưa đi kiểm nghiệm toàn bộ các sản phẩm Ô mai Mơ chua ngọt trên hệ thống cửa hàng và siêu thị BigC. Ô mai Hồng Lam cũng không quên lời hứa sẽ bồi thường cho khách hàng đã lỡ mua sản phẩm này.

Nhìn chung, những phản ứng trên các mạng xã hội và truyền thông khá tích cực, cho thấy Hồng Lam đã đi đúng hướng. http://cafebiz.vn/ cau-chuyen-kinh-doanh/o-mai-hong-lam-da-cocau-tra-loi-kha-tot-truocthong-tin-dung-duong-hoa-

Trang 5

Yesnews

Nhân vật trong tháng

Những điều có thể bạn chưa biết

về thầy giáo trẻ Vũ

Duy Thành

V

ào một buổi chiều thứ bảy nhiều nắng và ấm áp, theo như kế hoạch được liên lạc từ trước với thầy Vũ Duy Thành, các phóng viên Yesnews đã tới gõ cửa căn phòng 404, nhà 7, khu hành chính, trường ĐHKTQD, để có buổi chia sẻ nho nhỏ cùng với thầy.

Cánh cửa hé mở, thầy Vũ Duy Thành bước ra, niềm nở chào đón chúng tôi và mời chúng tôi vào phòng. Không khí sau đó không có vẻ gì căng thẳng như chúng tôi lo sợ, mà ngược lại rất thoải mái, vì thầy Thành là một thầy giáo trẻ vô cùng vui vẻ, thân thiện.Có lẽ vì vậy, buổi nói chuyện diễn ra khá suôn sẻ và các phóng viên Yesnews đã thu lượm được rất nhiều thông tin thú vị về thầy.

PV: Thưa thầy, thầy có thể cho chúng em biết, thầy đến với nghề dạy học từ lúc nào? Động lực gì để thầy trở thành một giáo viên ạ?

VDT: Cảm ơn câu hỏi của bạn, về việc mình đến với nghề dạy học từ lúc nào thì có lẽ, nó được nhen nhóm lên từ khi mình đi học đại học năm hai, năm ba. Lúc đó, có những môn mình và các bạn phải dựa vào nhau để học, mình có đọc khá nhiều tài liệu và sau đó phổ biến lại cho các bạn trong lớp. Khi ra trường thì mình cũng xác định sẽ trở

Trang 6

thành một giảng viên, cho tới bây giờ, mình đang tiếp tục đi trên con đường mà mình đã chọn *cười*.

Tuy nhiên, để nói về động lực mình trở thành một giảng viên thì thứ nhất là do truyền thống gia đình làm nghề dạy học, mọi người đều mong muốn mình cũng sẽ trở thành một người thầy; thứ hai là do bản thân mình có định hướng làm về nghiên cứu, khi có cơ hội được làm việc tại trường, mình nghĩ đến việc được gặp gỡ các thầy cô có kinh nghiệm nghiên cứu, tiếp nhận

Thầy Vũ Duy Thành rồi chia sẻ lại cho các bạn sinh viên khác, góp phần tạo lập nên một cộng đồng nghiên cứu với mục đích làm cho mặt bằng kiến thức của mọi người được nâng lên nhanh hơn.

PV: Như thầy đã chia sẻ phía trên, thầy muốn làm nghiên cứu nhiều hơn các công việc khác, vậy tại sao thầy không chọn làm ở các viện nghiên cứu mà lại chọn làm giảng viên?

VDT: Nói về điều này mình cũng phải kể đến hai lý do: thứ nhất, mình trở thành

Yesnews

Nhân vật trong tháng

giảng viên vì thực sự cảm thấy thích thú với nghề này, thứ hai bây giờ là thời đại mà một người không thể làm được mọi việc mà chúng ta cần rất nhiều người cùng chí hướng, cùng mức độ phát triển về kiến thức chuyên môn để hỗ trợ nhau, vì vậy, mình rất mong có thể chia sẻ được cho càng nhiều người càng tốt những kiến thức mà mình thu lượm được. Như các bạn đã biết, ở thời điểm hiện nay, khoảng cách giữa kiến thức và thực tế của các bạn chưa thể lấp ngay được, các môn học trong trường thường thiên nhiều về lý thuyết, có những môn học chỉ riêng kiến thức nền tảng các bạn đã học gần như hết cả số tiết chương trình, do đó điều kiện để nói thêm cho các bạn kiến thức bên ngoài khá là khó.Thứ hai, nếu mình theo đuổi mục đích cung cấp cho các bạn nhiều kiến thức bên ngoài thì có thể khiến cho cái nền tảng cơ bản nhất của các bạn trở nên không nắm chắc, tạo ra một vài vấn đề bị lỗ hổng làm các bạn tư duy ko chặt chẽ. Vì vậy mình về trường với hi vọng và mong muốn làm sao để cân bằng giữa việc cung cấp đầy đủ cho các bạn kiến thức nền tảng nhưng

phải kéo các bạn về với thực tế. Quan sát bên ngoài một chút thì các bạn đều biết các bạn có thể học rất nhiều thứ từ chuyên ngành đặc thù của mình nhưng đôi khi bên ngoài người ta lại yêu cầu khác, khi đấy mình muốn tìm cách làm thế nào để chuyển từ cái ngôn ngữ của bên mình thành cái ngôn ngữ mà các nhà tuyển dụng có thể tìm thấy tiềm năng của các bạn.

PV: Vậy trước khi thầy trở thành giảng viên thầy có làm công việc gì khác không ạ?

VDT: Khi mình ra trường thì mình học cao học luôn, tuy nhiên trong quá trình từ khi đi học đến khi về trường, mình vẫn tham gia hỗ trợ nghiên cứu cho các thầy cô, các chuyên gia ở các viện và làm tư vấn ở bên ngoài. Ban đầu, với khả năng của một sinh viên vừa ra trường, mình làm các công việc đơn giản là dịch tài liệu, tổng hợp tài liệu, thu thập số liệu, viết các báo cáo cơ bản. Sau đó theo thời gian mình được giao nhiệm vụ nhiều hơn như phân tích và viết sách. Có một cuốn sách mình tham gia đồng tác giả về kinh tế xã hội học cũng là sản phẩm đầu tay của mình nhưng nó là sách chuyên khảo nên

cũng không public nhiều như sách giáo trình, cuốn sách có tên là “Nhân khẩu học Việt Nam và một số vấn đề kinh tế xã hội”.

PV: Thưa thầy, ngoài là một giảng viên, thầy có tham gia giữ chức vụ gì trong hoạt động đoàn hội của trường không ạ? Thầy đã từng tham gia làm đề tài hoặc hướng dẫn một nhóm nghiên cứu khoa học nào chưa?

VDT: Mình có tham gia vào ban chấp hành liên chi của khoa Toán thống kê, tuy nhiên mình chuyên về các vấn đề chuyên môn hơn. Cá nhân mình thì đang thành lập một nhóm các bạn sinh viên của khoa để đào tạo cho các bạn chuyên sâu hơn về các kĩ năng định lượng (chuyên ngành), và một vài kĩ năng mềm khác nữa. Ngoài ra, mình là thành viên của một số nhóm nghiên cứu cấp cao hơn dành cho giảng viên, ví dụ như mình có tham gia một đề tài nhánh cấp nhà nước “Kinh nghiệm quốc tế về đảm bảo an ninh tài chính tiền tệ trong bối cảnh hội nhập quốc tế và trên thị trường Việt Nam”, tuy nhiên mình thường làm các bài viết hội thảo hơn là hỗ trợ nghiên cứu khoa học. Nhân đây,

Trang 7

Nhân vật trong tháng

Yesnews

hết bạn phải lại rối không biết là theo cái thật sự thích cái nào, thậm chí có tài liệu mà đấy, phải hiểu kết luận nói ngược hẳn nhau, đủ về nó. Khó trong tình huống này, các bạn khăn lớn nhất không nên quá băn khoăn bởi mà các bạn gặp mỗi người nghiên cứu họ đứng phải theo mình trên quan điểm của họ, trên là những rào cản thông tin của họ, mỗi thông về kiến thức mà tin đầu vào của mỗi người là chúng ta chưa khác nhau mà chúng ta không Thầy Thành trong hội diễn văn nghệ cán bộ, viên chức. biết. Chẳng hạn, thể khẳng định được nghiên mình cũng muốn chia sẻ một đôi khi một số cứu nào là chính xác 100%, lời khuyên của mình dành cho bạn rất thích làm nghiên cứu kết luận họ đưa ra do họ có các bạn sinh viên là hãy tích nhưng bị giới hạn về ngoại niềm tin rằng nghiên cứu đó lũy càng nhiều kiến thức ứng ngữ, giới hạn về tư duy định của họ là chính xác cao. Các dụng càng tốt, bên khoa mình lượng. Tuy nhiên, không gì bạn nên cố gắng tìm hiểu đa đã triển khai một số lớp để hỗ là không thể khi bạn đủ niềm dạng tài liệu, đặc biệt là các trợ các bạn thêm những kiến tin và sự yêu thích vì ở thời tài liệu đến từ nước ngoài, sau thức khác mà trong trường buổi bây giờ, việc các bạn tìm đó dành thời gian nhất định để các bạn không được học cả về kiếm sự giúp đỡ của những đọc và tổng hợp xem họ làm định lượng và phân tích kinh người khác rất là dễ, có thể là những cái gì, đã làm những tế tài chính. từ việc xin tư vấn của các thầy cái gì liên quan đến chủ đề cô, có thể là từ việc PV: Vâng ạ, chúng em vô tham gia các diễn cùng cảm ơn lời khuyên của đàn để hỏi các anh thầy. Thưa thầy, với kinh ng- chị đi trước. hiệm nhiều năm tham gia làm Ngoài ra, khi đề tài NCKH và tư vấn nghiên nghiên cứu mà các cứu. Thầy có thể chia sẻ một bạn muốn tiếp cận số kinh nghiệm cho các bạn thì các bạn phải có sinh viên đang NCKH được khả năng đọc và xử không ạ? lí các tài liệu bằng Thầy Thành với sinh viên KTQD VDT: Để trả lời cho câu các ngôn ngữ khác hỏi này, cá nhân mình cho ngoài những tài liệu trong của mình. Tự đặt ra câu hỏi rằng: Làm nghiên cứu có lẽ nước. Thực tế cho thấy: Khi “bằng khía cạnh của mình thì về quy trình các bạn đã nắm các bạn nghiên cứu một vấn mình có đóng góp được cái gì được hết, vấn đề chỉ là khi bạn đề gì, các bạn đọc rất nhiều vào đấy không?” điều đó sẽ muốn làm tốt một cái gì trước tài liệu về cái đấy nhưng rồi tạo ra hướng đi rõ ràng hơn.

Trang 8

Yesnews

Nhân vật trong tháng

PV: Những chia sẻ của thầy thực sự rất bổ ích ạ. Vậy thưa thầy, khi tiếp xúc với các bạn sinh viên, thầy mong muốn gửi tới cho các bạn điều gì nhất?

VDT: Khi mình quan sát các bạn sinh viên, đặc biệt là ở các lớp mình đã từng dạy, mình mong muốn các bạn phải năng động hơn một chút, dám nghĩ hơn một chút. Các bạn sẽ bị thua thiệt nếu sức sáng tạo chưa đủ tốt, ví dụ khi mình hỏi các bạn về một vấn đề nào đấy thì các bạn chưa thể bật ngay ra được những cái mong muốn hay những cái mà các bạn có thể nghĩ được để giải quyết và đôi khi trong thực tế thì người ta rất cần những cái ấy. Ngoài ra, mình mong muốn khi các bạn làm gì đấy cần có trách nhiệm, để tâm vào việc mình làm hơn, như vậy sẽ đạt được kết quả cao hơn. Các bạn đều là những người có tiềm năng, không kể bạn đến từ khoa nào mà tất cả các bạn đều có tiềm năng hết, chẳng qua là các bạn đã gợi mở được cái đấy ra để bắt đầu đi chưa thôi *cười*.

PV: Về vấn đề thầy nói các bạn sinh viên cần năng động linh hoạt hơn, chúng em không biết là có phải do thầy đang nhìn nhận trên đặc thù khoa toán thường ít năng động hơn hay không? Vì em được biết là viện ngân hàng tài chính cũng rất năng động?

VDT: Thực ra mình nghĩ là việc năng động hay ko năng động là do môi trường phát triển của các bạn và cơ hội để các bạn tiếp cận các hoạt động, ví dụ như trong khoa mình học tập khá căng thẳng nên nhiều khi không phải bạn nào cũng sẵn sàng tham gia các hoạt động bên ngoài, tuy nhiên cũng có một số bạn rất năng động. Mình nghĩ quan

mình có chút trầm hơn nhưng mình đang cố gắng thành lập một diễn đàn gì đấy cho các bạn gặp nhau hàng tuần để trao đổi về các lĩnh vực mà bạn đã chia nhóm rồi, sau đó là qua diễn đàn này sẽ cố gắng hỗ trợ, giảng dạy cho các bạn, nói chuyện với các bạn âý về thực tế, mời các chuyên gia bên ngoài về nói chuyện, cho các bạn tổ chức hội thảo. Điều này có thể không chỉ dành cho các bạn khoa toán mà còn cho tất cả các bạn sinh viên KTQD, như vậy các bạn sẽ phát triển tốt hơn các trường ngoài.

PV: Vâng ạ, câu hỏi tiếp theo dành cho thầy về dự định sắp tới của thầy trong công việc, trong cuộc sống là gì ạ?

VDT: *cười* Trong công việc mình hi vọng có thể tích lũy thêm kiến thức và kinh nghiệm để chia sẻ cho các bạn, dù có ra trường ba năm Thầy Thành trong lễ tốt nghiệp thạc sĩ. đi chăng nữa cũng trọng là do định hướng của không phải là khoảng thời các bạn. Đúng là so với các gian nhiều, kể cả ra trường khoa khác thì sinh viên bên tới năm, sáu năm thì vẫn phải

Trang 9

Yesnews

Nhân vật trong tháng

tích lũy rất nhiều mới có thể đứng vững được trước những thay đổi của kinh tế. Về mặt cho bản thân thì mình sẽ tìm cách học tiếp và xin thêm học bổng nước ngoài để học cao hơn, còn về việc cho các bạn sinh viên thì sẽ cố gắng tạo môi trường gần gũi hơn nữa để các bạn tiếp cận với bên ngoài. Trong cuộc sống, mình sống một mình nên thời gian mà mình dành cho học tập và nghiên cứu khá rộng rãi, không bị phân tán bởi nhiều vấn đề. Đôi khi mình là một người hơi cầu tiến, nên khi mình làm một việc gì đó, mình luôn muốn biết nó rõ hơn, vì vậy, chưa bao giờ mình làm được hết các công việc cả *cười* PV: Vậy thầy sắp xếp thế nào cho các công việc ạ?

VDT: Thực ra mình phải phân biệt hai điều đó là mục tiêu và mục đích. Nếu mình có mục đích trong một khoảng thời gian thì mình phải lên những kế hoạch ngắn hạn và dài hạn, chẳng hạn khi mình có những kế hoạch dài hạn thì mình sẽ cố gắng đảm bảo những cái mục tiêu ngắn hạn để đạt được cái dài hạn. Ngoài ra các công việc của mình có thể đến một cách rất ngẫu

Trang 10

nhiên, có thể là những công việc trong vòng một tháng tới phải giải quyết hoặc thậm chí có những công việc chỉ trong mấy ngày thôi, khi đó, ban đầu mình cố gắng được nhưng sau dần cũng khủng hoảng thật. Tuy nhiên, mình cố gắng ghi chép lại, sắp xếp công việc cho nó khoa học hơn một chút, công việc nào cần làm trước, công việc nào làm sau. Sau một thời gian quen rồi thì cũng thấy mọi thứ ổn định hơn.

nữa để mình có thể bước qua được cái bước đấy. Những lúc như vậy thì cũng cảm thấy bối rối một chút, mình cũng nghĩ là liệu mình có bước chân qua được hay không, liệu mình có phấn đấu được hay không, có lẽ là mình cần phải giữ một cái niềm tin nào đấy.

PV: Vậy thầy làm gì khi stress? Em được biết thầy là một thầy giáo đa tài đặc biệt là có năng khiếu về âm nhạc đấy ạ. Vậy thầy có thể chia sẻ đôi chút về điều này được PV: Giai đoạn nào thầy không ạ? cảm thấy khó khăn nhất kể từ VDT: Cá nhân mình khi khi trở thành một giảng viên mà cảm thấy mệt mỏi thì mình ạ? thường chia sẻ và nói chuyện VDT: Như đã nói ngay từ đầu, hai mục đích chính của mình khi làm giảng viên: một về việc dạy, hai về việc nghiên cứu, cả hai việc này đều cần phải tích lũy kiến thức, đôi khi bạn học đến một mức độ nào đấy thì bạn cảm thấy bạn chạm đến một cái giới bạn mà mình chưa Thầy Thành và các bạn thể vượt qua được, lúc đấy mình cần phải bổ sung với bạn bè, mình có rất nhiều thêm những kiến thức khác bạn bè làm ở các lĩnh vực đa

Yesnews

Nhân vật trong tháng

dạng khác nhau, nên khi nói chuyện mình cảm thấy được giải tỏa, không dính líu gì đến công việc của mình nữa.

Ngoài ra mình cũng là một người khá là quan tâm đến âm nhạc, thời gian rỗi thì mình thường nghe hoặc rủ bạn bè đi nghe nhạc ở các quán café hoặc trao đổi về những chuyện đấy.Thực ra không biết lí do vì sao mình lại thích âm nhạc nhưng âm nhạc làm cho mình cảm thấy thư giãn hơn, mỗi thể loại âm nhạc có tác động nhất định đến bản thân mình.

Cá nhân mình cũng nghĩ âm nhạc có khả năng định hướng suy nghĩ của mình rất tốt. Khi mình nghe nhạc nhiều, mình sẽ có đầu óc thư thái hơn trong công việc, cảm giác hiệu quả về mặt logic cao hơn.

PV: Vâng thưa thầy, quả là một sở thích thú vị ạ. Quay trở lại với vấn đề chuyên môn, chúng em có một câu hỏi nhỏ cũng là câu hỏi cuối cùng dành cho thầy trong buổi phỏng vấn ngày hôm nay. Trong năm 2016 này, Việt Nam vừa gia nhập tổ chức Kinh tế AEC. Tuy nhiên nhiều bạn sinh viên vẫn thờ ơ với sự kiện này. Chúng em đã mở cuộc phỏng vấn nhỏ xem

có bao nhiêu % các bạn sinh viên trong trường mình biết về AEC, thì có rất ít người biết đến. Ý kiến của thầy về thực trạng này là gì ạ?

VDT: Thực ra mà nói, đây đều là những vấn đề kinh tế vĩ mô khá là lớn, từ việc mình đàm phán TPP đến mình gia nhập AEC thì cái quan trọng mà mình nghĩ các bạn chưa nhận thức được là vì các bạn chưa “link” được những cái trong cuộc sống mà các bạn ảnh hưởng. Nguyên nhân có thể do định hướng nghề nghiệp của các bạn khi ra trường chưa thật sự tốt. Các bạn nghĩ

cơ hội, thách thức khó hơn hay dễ hơn khi mà nền kinh tế thay đổi còn hạn chế. Không những vậy, bây giờ có nhiều thứ thu hút các bạn hơn, điều ấy không phải là cái gì quá đáng sợ cả, chỉ là các bạn học rất nhiều thứ nhưng chưa nghiệm ra hết ý nghĩa của những thứ ấy. Mỗi người có một quan điểm, một sở thích, để các bạn sinh viên có thể nhìn ra được mình cần phải quan tâm gì đấy lớn lao hơn thì phải tạo ra một môi trường liên kết với cái đấy. Nó liên quan mật thiết đến việc phải có định hướng về mặt nghề nghiệp, cần chỉ rõ cho các bạn sinh viên rằng các bạn đang đối mặt với những gì? Các bạn phải chuẩn bị những kĩ năng gì? Và phải được phủ sóng thông tin một cách rộng Thầy Thành và bạn rãi hơn nữa. khi ra trường mình làm ngân hàng, làm doanh nghiệp chỗ Cảm ơn thầy đã tham gia này chỗ kia, nhưng căn bản là buổi phỏng vấn. Chúc thầy chưa ý thức được việc là công luôn mạnh khỏe và đạt được việc của mình như thế nào, nhiều thành công trong cuộc ảnh hưởng từ các vấn đề kinh sống! tế khác như thế nào. Thành ra việc mà các bạn đối diện với Pv: Phương Dung

Trang 11

Yesnews

Lăng kính khoa học

Valentine

không ngọt ngào

Một mùa Valentine nữa lại qua với biết bao yêu thương trìu mến được trao đi nhờ những bó hồng đỏ thắm cùng những thỏi socola ngọt lịm – hai món quà truyền thống không thể thiếu. Sẽ chẳng sai khi nói Valentine là ngày lễ ngọt ngào nhất trong năm nhưng ít ai biết rằng, có những con người ở đâu đó trên Trái Đất này đã phải chịu không ít cay đắng để đem lại cho ta sự ngọt ngào ấy. Một đóa hồng rực rỡ, một thanh socola tuyệt hảo, đằng sau chúng là gì?

Điều gì ẩn giấu phía sau những ngọt ngào này?

Phía sau bông hồng Kenya

cung cấp hoa chủ yếu cho các nước thuộc Liên minh Châu Âu (EU). Các nước EU cũng Kenya là đất nước xuất là thị trường lớn nhất cho hoa khẩu hoa lớn thứ ba trên thế Kenya – tiêu thụ tới 65% số giới và là một trong ba nhà hoa trồng tại nước này, theo

Trang 12

sau đó là Nhật Bản và Đông Âu. Cùng với chè và du lịch, ngành công nghiệp hoa là một trong ba nguồn thu lớn nhất của quốc gia châu Phi này, đóng góp khoảng 1,3% GDP

Yesnews

Lăng kính khoa học

hàng năm. Ước tính có tới hơn 500.000 người dân Kenya sống dựa vào ngành công nghiệp hoa, và 90.000 trong số đó là công nhân làm việc tại các trang trại hoa, phần lớn là phụ nữ. Không ngoa khi nói, hoa là nguồn sống của Kenya; nó không chỉ mang về nguồn thu lớn cho đất nước, mà còn tạo công ăn việc làm cho người dân, đặc biệt là phụ nữ – trao cho họ cơ hội tự chủ về tài chính, cùng với đó là sự bình đẳng nhiều hơn.

câu chuyện về “phần chìm” của tảng băng từ chính những con người ngày ngày trải nghiệm sự đối xử bất công, gần như là bóc lột. Hai người phụ nữ chấp nhận tiết lộ sự thật được gọi là Alice và Faith – họ đã giấu đi danh tính thật để bảo vệ công việc của mình.

Alice chia sẻ: “Valentine vô cùng bận rộn và chúng tôi phải làm việc vất vả hơn…

Tôi làm việc 6 ngày 1 tuần, từ 7 giờ sáng đến 5 giờ chiều và chỉ được nghỉ ăn trưa. Trong

Trang trại hoa tại Kenya Tuy nhiên, tất cả những điều ta thấy ở trên mới chỉ là phần nổi của một tảng băng chìm. Phóng viên tờ Daily Mirror của Anh đã thâm nhập sâu vào nơi sống và làm việc của hàng nghìn công nhân được thuê bởi hãng bán buôn Finlays (Anh) và được nghe

một giờ chúng tôi phải lấp đầy 40 chiếc xô với 200 bông hồng mỗi xô.” – đồng nghĩa với 8000 bông hồng trong một giờ, tức là hơn 2 bông mỗi giây – “Họ có đưa chúng tôi quần áo bảo hộ, nhưng tay tôi vẫn bị nổi mẩn đỏ do các chất hóa học. Hầu hết thời

gian chúng tôi sống nhờ vào ngô và rau. Thịt quá đắt…”

Faith cũng nêu lên tình trạng của mình: “Cả ngày tôi luôn hít phải thứ chất hóa học được phun lên hoa. Nó khiến tôi ho rất nhiều, và thỉnh thoảng tôi còn thấy khó thở. Họ đưa tôi tới bác sĩ của công ty, nhưng ông ta chỉ đưa tôi thuốc giảm đau. Tôi cần được chữa trị đúng cách nhưng lại không thể chi trả cho việc khám bệnh. Chưa bao giờ tôi có đủ tiền để lo cho gia đình một bữa ăn đúng nghĩa…”

Cả hai đều tỏ ra kinh ngạc khi phóng viên cho họ biết một bó 12 bông hồng Valentine được bán trên những con phố lớn ở Anh với giá hơn 20 euro, trong khi họ chỉ được trả hơn 1 euro cho mỗi ngày làm việc. Như vậy họ sẽ phải làm quần quật tới hơn hai tuần lễ để kiếm đủ tiền trả cho 1 bó hồng. Tình trạng nghèo đói tệ đến mức những gia đình ở đây không đủ tiền để chăm sóc con mình đúng cách. Lũ trẻ cả ngày chạy chơi giữa các căn nhà chật hẹp mà không có người lớn trông nom. Ông Murray Worthy của tổ chức từ thiện War on Want cũng đồng ý rằng mức lương của công

Trang 13

Yesnews

Nhìn ra thế giới

nhân ở đây quá thấp: “Họ có quyền được trả mức tiền công đủ để chi trả những khoản cơ bản như nhà ở và giáo dục…” Đối với Alice, Faith hay bất cứ phụ nữ nào ở đây, Valentine chẳng là gì ngoài lao động nặng nhọc, và một chút ngọt ngào cũng không có.

họ đang thưởng thức thứ mà em làm ra trong đau đớn. Tại sao vậy? Tại sao thỏi socola ngọt ngào dường như lại ẩn giấu nhiều đắng cay đến thế?

Socola được làm từ hạt cacao. Cây cacao thường được trồng ở nơi có khí hậu nhiệt đới như vùng Tây Phi, châu Á và Mỹ Latinh. Riêng các nước Tây Phi, đặc biệt là Ghana và Bờ Biển Ngà, đã cung cấp tới 70% lượng cacao cho toàn thế giới, trong đó có các tập đoàn hàng đầu ngành công nghiệp socola như Hershey’s, Mars và Nestlé. Vốn được coi là một mặt hàng xa xỉ, thật khó có thể kết nối socola với những cụm từ như “dạng tồi tệ nhất của lao động trẻ em”, “buôn người” hay “nô lệ”, nhưng đây lại là sự thật xấu xí đã và đang được khám phá tại những nông trại cacao nơi

những quốc gia nghèo khó vùng Tây Phi. Phóng viên của BBC, CNN cũng như rất nhiều tờ báo, kênh truyền hình nổi tiếng trên toàn thế giới đều đã vào cuộc để đưa cuộc sống chìm trong bóng tối của những đứa trẻ ấy ra ánh sáng.

Xuất khẩu cacao chiếm đến 60% nguồn thu của Bờ Biển Ngà hàng năm, và ngành công “Khi người ta ăn nghiệp socola càng phát triển socola, họ đang ăn cả thì các ông chủ càng ra sức da thịt của cháu” tìm cách giảm thiểu chi phí để thu về nhiều lợi nhuận hơn.

Lời nói trên không phải từ Lao động trẻ em với tiền công một bộ phim kinh dị, mà là rẻ mạt dường như là giải pháp của Drissa – một “nô lệ” trẻ tối ưu nhất với họ. Những đứa em theo đúng nghĩa đen – đã trẻ sinh ra và lớn lên trong may mắn thoát khỏi một trang nghèo đói cùng cực, hầu hết trại trồng cacao ở Tây Phi. đều phải làm việc từ khi còn Đây là lời nhắn gửi của cậu rất nhỏ để giúp đỡ gia đình. bé tới những người đang dùng Chính vì cần việc làm mà socola được tạo ra bởi những chúng mắc bẫy của những kẻ nô lệ lao động như em, rằng buôn người, tin vào lời hứa về một công việc lương cao và cuối cùng bị bóc lột đến kiệt sức trong các nông trại cacao. Thậm chí có những đứa trẻ bị “bán” cho bè lũ buôn người bởi chính họ hàng của chúng bởi họ không nhận thức được mình đã đẩy lũ trẻ vào tình trạng nguy hiểm ra Lao động trẻ em vẫn phổ biến tại các trang trại cacao ở Tây Phi sao.

Trang 14

Lăng kính khoa học

việc của các em.

Tại Ghana, những đứa trẻ chỉ mới 10 tuổi đã phải phun các thứ hóa chất độc hại ấy lên cây cacao mà không có quần áo bảo hộ cần thiết. Ngay cả bữa Ouare Fatao bị bác mình bán cho những kẻ buôn người ăn để các em hồi và bị đưa tới Ghana làm việc tại một nông trại cacao sức cũng chỉ có bột Hầu hết trẻ em lao động ngô và chuối – bảo tại các nông trại cacao nằm đảm là những thứ rẻ nhất có trong độ tuổi từ 12 đến 16, thể. 10% số trẻ em làm việc nhưng phóng viên đã tìm được tại các nông trại cacao ở Ghanhững đứa trẻ nhỏ hơn, thậm na không được đi học, con số chí có em mới 5 tuổi. Hàng này lên tới 40% với Bờ Biển ngày chúng phải làm việc từ Ngà. Thậm chí nếu có được 6 giờ sáng đến tối với dụng cụ đi học thì chất lượng cũng là chiếc rao dựa to, nặng và không thể bảo đảm khi các hết sức nguy hiểm. Mỗi đứa em phải làm việc vất vả như trẻ phải dùng chiếc dao này vậy. Không được giáo dục để lấy quả cacao từ trên cây đầy đủ, những đứa trẻ ấy sẽ xuống, trút tất cả quả hái được chẳng cách nào phá vỡ được vào bao tải, khi đầy thì kéo vòng nghèo đói luẩn quẩn, để chiếc bao nặng gần 50kg này rồi thế hệ con cháu của chúng ra khỏi cánh rừng về lán trại cũng lại chìm trong cái nghèo, và tiếp tục dùng dao bổ vỏ để lại bị bóc lột… lấy hạt cacao bên trong. Một khối lượng công việc có thể Thế nhưng, còn tồn tại vắt kiệt sức cả những người những đứa trẻ bị đối xử tệ lớn khỏe nhất, và dụng cụ thì hơn thế rất nhiều – những chắc chắn không dành cho nô lệ trẻ em. Là “nô lệ” chứ trẻ em. Thật dễ hiểu khi trên không phải “lao động”, bởi tay, chân, vai của các em đầy chúng làm việc hoàn toàn những vết sẹo do dao gây ra. không công và thường xuyên Các chất hóa học như thuốc bị đối xử bạo lực. Chúng bị trừ sâu cũng là một phần công đánh khi làm việc chậm chạp

Yesnews hoặc cố gắng trốn ra ngoài, thậm chí còn bị nhốt lại vào ban đêm nhằm ngăn cản mọi nỗ lực trốn thoát. Từng là nô lệ tại một nông trại cacao, Aly Diabate kể lại với phóng viên: “Việc bị đánh đập là một phần trong cuộc sống của cháu khi đó. Cháu đã thấy những người khác cố gắng trốn thoát. Mỗi lần thử làm điều đó, họ đều bị đánh rất dữ dội.” Đến đây có lẽ bạn đã hiểu câu nói của cậu bé Drissa: “Khi người ta ăn socola, họ đang ăn cả da thịt của cháu.” Cụm từ “nô lệ” tưởng như đã không còn được dùng kể từ khi người da đen giành được tự do cho mình, người đối với người như súc vật tưởng như đã không còn trên thế giới…

Kết Xã hội càng văn minh hiện đại, con người phải chăng lại càng thêm tàn nhẫn? Mùa của yêu thương ngọt ngào, nhắc lại những câu chuyện đầy cay đắng mà giật mình thảng thốt: tất cả chỉ vì tiền thôi sao?

Có phải tiền mới đang thực sự thống trị thế giới và con người chỉ là những “nô lệ” đáng thương?

Bùi Hương

Trang 15

Yesnews

Nhìn ra thế giới

Kinh tế học Tình yêu: Kinh doanh ngày Valentine Tất cả những gì bạn cần là tình yêu? Không hẳn vậy, đó là câu trả lời của các nhà bán lẻ tại Anh, những người sẽ tận dụng thời gian trước ngày lễ Valentine để cung cấp một danh sách toàn diện những món phụ kiện liên quan tới ngày lễ này, theo báo cáo của Sorrel Downer.

Liệu bạn có thể quên đi giá tiền?

Bao nhiêu tiền thì đủ?

“Phần lớn người tiêu dùng đặt rất ít tầm quan trọng cá nhân cho dịp lễ này,” trích từ báo cáo các dịp bán lẻ tại Anh năm 2013, “đa số tin rằng điều này dẫn đến một sự

Trang 16

lãng phí tiền bạc”. Tuy nhiên, chúng ta vẫn tiếp tục chi tiêu rất nhiều, với hơn một nửa số người tiêu dùng tại Anh mua một thứ gì đó vào ngày này. Ở Anh, ngày lễ Valentine xếp sau Halloween, Ngày của Mẹ, lễ Phục sinh và Giáng sinh

trong “thị trường quà tặng” trị giá 40 tỉ euro, nhưng các nhà bán lẻ vẫn nỗ lực hết sức để thu về lợi nhuận cho mình.

Mặc dù thiệp, hoa và sô cô la (được bán với số lượng lớn) vẫn duy trì vị trí đứng đầu những món quà được tặng

Yesnews

Nhìn ra thế giới

trong bữa tối, một vài món đồ trang sức rẻ tiền, có thể là một kì nghỉ vào cuối tuần, và các món quà Valentine khác cũng được kì vọng sẽ vượt qua con số 1,3 tỉ Euro, theo như Tập đoàn bán lẻ Anh cho biết. Sự chi tiêu này chủ yếu bởi những người đàn ông hào phóng. Năm 2013 người ta ước tính rằng đàn ông Anh đã bỏ ra 622 triệu Euro để mua quà tặng, so với con số 354 triệu Euro được chi bởi phụ nữ, nhìn chung, tăng 10% so với năm 2012, và tính trung bình mỗi người chi 119 Euro.

Ai mua gì?

Theo một cuộc khảo sát của Mỹ, 53% phụ nữ sẽ chia tay bạn trai nếu họ không được tặng quà vào ngày Valentine, và có nhiều dấu hiệu cho thấy phụ nữ Anh cũng sẽ làm điều tương tự. Mặc dù 52% nói rằng ngày Valentine không quan trọng, theo như Essential Travel thì 20% trong số họ vẫn muốn được tặng một thứ gì đó. Như chúng ta có thể thấy, các quy tắc của trò chơi này vô cùng phức tạp nhưng khá nhất quán. Các nhà phân tích ở ReportsnReports nói rằng: “Dịp lễ này đã phát triển tới mức người tiêu

dùng có cảm giác họ bắt buộc phải mua được một sản phẩm nào đó, kể cả bản thân họ có thờ ơ tới chừng nào đi chăng nữa.” Đây hoàn toàn là một tin tốt cho các nhà bán lẻ ở Anh.

Chúng ta mua sắm ở đâu?

Vào năm 2013, khoảng 2/3 lượng người mua sắm ở các cửa hàng trên phố, một sự gia tăng rất cần thiết. Là một bác sĩ y khoa, một người tiêu dùng và nhà bán lẻ ở GfK, Pam Armstrong đã phát biểu: “Ngày 14 tháng 2 dường như đã trở thành một ngày lễ mà chúng ta đều muốn lựa chọn quà thật cẩn thận – cho dù đó là hoa, thiệp hay quà tặng – và đưa ra lời nhắc nhở đúng lúc rằng các cửa hàng trên phố rất nhiều thứ để thỏa mãn người mua.” Hành động này không hề liên quan tới nỗi nhớ nhung, tình cảm hay việc hỗ trợ các cá nhân độc lập (88% các doanh nghiệp nhỏ nói rằng ngày lễ này không quan trọng đối với họ) và tất cả mọi thứ là làm thế nào để các siêu thị lớn trở thành nơi mua sắm quà tặng ưa thích của những người đang yêu trong ngày này. Theo như Sainsbury’s cho biết: “Sau

khi đã thỏa mãn đối phương bằng những món quà thích hợp, mọi người rõ ràng đều hy vọng được tận hưởng đỉnh cao của sự lãng mạn khiến doanh thu của mặt hàng bao cao su tăng 12%”. Đây là điều mà Thorton’s, Majestic hay Waterstones chưa thể nhận ra đươc. Khoảng 37% lượng quà tặng Valentine được mua ở siêu thị vào năm 2013, và các siêu thị hàng đầu báo cáo một sự tăng trưởng lên đến từ 10-12% trong doanh thu qua từng năm ở giai đoạn này.

Năm 2014 các siêu thị thậm chí còn cung cấp đa dạng hơn các sản phẩm theo chủ đề, bao gồm nhiều mặt hàng với chất lượng cao hơn.

Internet lại có sức hấp dẫn hơn đối với những người không dư dả về tiền bạc, thời gian, và những người mua sắm luôn hoài nghi; không chỉ mua sắm ở những cửa hàng khổng lồ như Amazon - nơi một lượng lớn người tiêu dùng đã có sẵn một tài khoản, mà các trang web mua sắm trực tuyến khác như Notonthehighstreet hay Gettingpersonal, và các trang web bán phiếu mua hàng (voucher) cũng được truy cập nhiều. Nghiên cứu cho thấy rằng người Anh

Trang 17

Yesnews

Nhìn ra thế giới

có xu hướng mua sắm trực tuyến, nhưng cho dù mỗi tuần lễ Valentine chứng kiến sự gia tăng lượng lớn người tiêu dùng tìm kiếm ý tưởng cho quà tặng thì các nhà bán lẻ lại không thấy sự gia tăng trong tỷ lệ chuyển đồi. Thì ra phần lớn các món quà Valentine lại được mua vào những phút cuối cùng. Năm 2014, các nhà bán lẻ trực tuyến hoạt động một cách quyết liệt, sớm hơn, và đảm bảo giao hàng siêu nhanh. Điều đó, cùng với sự phổ biến ngày một gia tăng của các trang web bán voucher và sự tăng trưởng gấp 3 lần của thương mại điện tử, có thể tạo ra một bước nhảy vọt trong doanh thu bán hàng năm 2014.

Tiết kiệm và giảm giá Sự phân tích các từ khóa tìm kiếm của Google trong tháng 2 năm 2012 đã cảnh báo các nhà bán lẻ về một đường lối phát triển mà họ sẽ không hề ưa thích: tiết kiệm. Công thức nấu ăn, những bài thơ và những món quà tự làm đạt tới đỉnh điểm của xu hướng tìm kiếm trước ngày 14 tháng 2. Để tiếp tục kích cầu người tiêu dùng, các công ty đã đẩy mạnh việc giới thiệu các ưu

Trang 18

đãi và giảm giá các sản phẩm liên quan tới ngày Valentine, thúc đẩy mua hàng qua các phương tiện truyền thông xã hội. Hai năm sau, 81% người sử dụng phương tiện truyền thông xã hội sẽ thường xuyên dùng phiếu giảm giá - coupon, voucher hay các thẻ ưu đãi khi mua sắm (GfK) và không ngại trong việc tìm kiếm món quà Valentine giảm giá. Về cơ bản, người tiêu dùng muốn những thứ tương tự như vậy, nhưng chưa sẵn sàng trả toàn bộ giá trị món hàng.

Kỳ vọng và hoài nghi Tiến sĩ Gary Wood, nhà tâm lý học và tác giả của cuốn sách Unlock Your Confidence (Tạm dịch: “Mở khóa sự tự tin bên trong bạn”), đã nói “Trước khi bạn chi tiêu phung phí, hãy bật bài “Money can’t buy me love” (Tạm dịch: “Tiền bạc không thể mua được tình yêu của tôi”) của Beatles. Với thông điệp đó trong đầu, hãy suy nghĩ cách tốt nhất để bày tỏ tình cảm của bạn với đối phương mà không phải chi một đồng nào cả.” Trong thế kỷ 18, vào đêm trước ngày lễ thánh Valentine, các cô gái sẽ ăn toàn bộ một quả trứng luộc, kể

cả vỏ, và hy vọng về người chồng tương lai của họ. Mọi việc ở thời điểm đó đều đơn giản hơn sau này. Ngày nay không chỉ có sự hoài nghi mà những kỳ vọng cũng rất cao.

Theo Groupon, thiệp, hoa, hay thậm chí là lời cầu hôn cũng không còn đủ. Nó công bố: “80% phụ nữ muốn có một trải nghiệm thú vị, một thứ mà họ có thể thêm vào danh sách những kỉ niệm “chỉ có một lần trong đời” với đối phương và nói với mọi người về nó”, ví dụ như một kì nghỉ cuối tuần, một bữa tối lãng mạn hoặc một đêm thú vị tại nhà hát. Một cuộc thăm dò của sunshine.co.uk khẳng định rằng trong sự gia tăng kỳ vọng này, các kì nghỉ cuối tuần ở nước ngoài luôn đứng đầu danh sách mong muốn của mọi người, theo sau đó là một kì nghỉ cuối tuần tại Anh, đồ trang sức, iPad mini, nước hoa, bữa tối và năm yêu cầu dành cho chú cún cưng.

Chỉ có 2% mong muốn được tặng hoa. Bà Chris Clarkson của sunshine.co.uk đã bày tỏ sự kinh ngạc: “Tôi nghĩ có rất nhiều người đàn ông bắt buộc phải mua những thứ như hoa, sô cô la và đồ trang sức khi tới ngày Valentine, nhưng có

Nhìn ra thế giới

lẽ họ nên suy nghĩ rộng ra…” nhiều cảm xúc hơn so với các Thật vậy, tuy nhiên, họ vẫn hình thức giao tiếp điện tử. chưa làm được điều đó.

Sharon Little của CGA phát biểu: “Bạn có dám gửi một tin Danh sách các món nhắn Valentine hoặc một bức thư điện tử thay vì một tấm quà Valentine: thiệp thật nếu bạn thực sự coi 1. Thiệp trọng việc này và muốn tạo ra 65% trong số chúng ta một sự tác động? Tôi không đều gửi tặng thiệp. Nhiều nghĩ vậy!” Đó là một lời cảnh người theo chủ nghĩa lãng báo, tuy nhiên, khi được hỏi mạn nói rằng có thể việc kinh “bạn có hài lòng không khi doanh thiệp đã bắt đầu vào đối phương chỉ tặng bạn một năm 1415 khi một tù nhân là tấm thiệp vào ngày ValenCông tước Orleans viết thư tine?”, 74% số người được tình cho vợ mình, nhưng nó hỏi trả lời “không”. đã được gắn liền với tên tuổi của Hallmark khi thiệp là đối Năm 2001, khoảng 22 đến tượng kinh doanh của công ty 25 triệu tin nhắn “I luv U” và này. Nó không chỉ tồn tại bên “WUBMV” (Would You Be cạnh Twitter và eCards (thiệp My Valentine?) đã được gửi điện tử), mà còn tăng khoảng đi tại Anh vào ngày Valentine.

1 triệu Euro giá trị mỗi năm, Đến năm 2012, con số này đã và trị giá 42,5 triệu Euro vào tăng lên đến 229.761.058. năm 2012. Hiệp Thiệp Mừng Nick Thomas của O2 đã nói: đã cung cấp một số cách nhìn “Thực tế là một tin nhắn sẽ sâu sắc: “Nếu bạn nghĩ rằng được gửi ngay lập tức, và rẻ ngày Valentine chỉ dành cho hơn so với chi phí của một những người yêu nhau và các tấm thiệp và một con tem, có cặp vợ chồng, bạn hãy suy ảnh hưởng lớn đến cách mọi nghĩ lại.” Rõ ràng rằng, 82% người thể hiện tình yêu của họ số thiệp được mua ở Anh là vào ngày Valentine.” Những dành cho người đang yêu, người lãng mạn ở Anh, khác nhưng 5% là dành cho trẻ em, với việc chọn một cách để 4% dành cho bạn bè và 3% là nói anh yêu em/em yêu anh, dành cho bố mẹ. Có vẻ như lại sử dụng tất cả các cách khoa học đã chứng minh được trên. Ứng dụng Mừng Valrằng những tấm thiệp tạo ra entine 2014 của AppMaster

Yesnews cho phép bạn nói lời yêu một cách dễ dàng như một đoạn tin nhắn mà còn qua Facebook, Twitter, WhatsApp, Viper và Skype. Bạn càng nhấp chuột vào nhiều quảng cáo, bạn càng có thể chia sẻ nhiều tình cảm hơn.

2. Hoa Năm 2013, hoa được 21% người lựa chọn làm quà tặng vào dịp lễ này, với tổng chi phí lên đến 262 triệu Euro; trong đó, người mua là nam giới chỉ chiếm dưới 3/4, và loại hoa bán chạy nhất dĩ nhiên là hoa hồng đỏ dù đây chỉ là sự rập khuôn. Mỗi mùa Valentine chúng ta mua khoảng hơn 100.000 bó, thế nhưng, bất chấp sự thành công của một lượng nhỏ các cửa hàng bán hoa độc lập cao cấp, người chiến thắng lại là các siêu thị lớn đã mở rộng các bộ phận cung cấp hoa tươi của họ để hưởng lợi từ làn sóng các cơ hội kinh doanh mùa xuân.

Ngày nay, họ cạnh tranh với các nhà bán lẻ trực tuyến, nhất là Interflora, và Serenata Flowers, đã tăng trưởng tới 30% vào năm 2013 một phần nhờ vào việc giảm giá thông qua các trang web bán voucher. Đó là một sự thật đáng buồn, có thể không phổ biến

Trang 19

Nhìn ra thế giới

với nam giới, nhưng hầu hết nữ giới muốn hoa được gửi đến văn phòng của họ hơn là được tặng tại nhà. Một thực tế còn đáng buồn hơn khi có tới 15% số phụ nữ Mỹ tự mua hoa cho chính mình vào ngày Valentine.

say, nhà hàng The Fat Duck ở Bray và nhà hàng The Grill tại The Dorchester. Chúc các bạn may mắn. 70% đàn ông nói rằng họ phải chịu trách nhiệm chọn và đặt nhà hàng, và 77% trong số họ phàn nàn khi phải chịu chi trả cho hóa đơn (điều mà hầu hết phụ nữ 3 & 4. Các bữa ăn lãng mạn đều đồng tình).

26% người Anh kỷ niệm ngày lễ Valentine bằng cách 25% trong số chúng ta ra ngoài ăn. Khoảng 30% đợi chuẩn bị một bữa ăn lãng đến tận ngày 13 và 14 tháng mạn tại nhà bởi nấu ăn là một 2 mới đặt bàn ở nhà hàng vào thứ gì đó rất tế nhị, tinh tế. năm 2013. Đừng thử làm như Năm 2013, giám đốc điều vậy khi ngày lễ Valentine năm hành của Mark & Spencer 2014 rơi vào thứ 6 và thực tế Marc Bolland cho biết ông rằng việc đặt bàn trước đã muốn kỉ niệm ngày lễ này tăng lên rất cao. Theo một bằng một thực đơn đặc biệt cuộc khảo sát do Toptale - cho ngày Valentine của M&S trang web đặt chỗ nhà hàng trị giá 20 euro. Ông ấy có thể trực tuyến hàng đầu thực đã không làm như vậy, nhưng hiện, hãy luôn ghi nhớ rằng có tới 700.000 người đã làm trong khi chúng ta thích các điều này, và triết lý “hoàn hảo món ăn châu Á, 27% sẽ chọn như một bữa tối tại nhà hàng, các món ăn Pháp, và 26% chỉ với một số tiền nhỏ” đã chọn món ăn Ý cho sự kiện giúp doanh thu mặt hàng thực mang tính lãng mạn nhưng phẩm tại Waitrose, Sainsáp lực cao nhất này. Ẩm bury’s và Tesco tăng mạnh thực Anh hoàn toàn ổn, với vào tháng 2. điều kiện đó là một món ăn cao cấp với giá đắt đỏ. Danh 5. Sô cô la sách các nhà hàng lãng mạn Đối với 14% dân số Anh, dành cho các khách hàng trên họ cho rằng ngày lễ Valentrang web bao gồm nhà hàng tine là phải có sô cô la. Trong Dinner by Heston Blumen- cuộc chạy đua tới ngày lễ lớn thal, nhà hàng Gordon Ram- này, doanh thu mặt hàng bánh

Trang 20

Yesnews kẹo tại các siêu thị năm 2014 tăng 11% so với năm 2013, Thorton’s và Hotel Chocolat xếp thứ 4 và thứ 6 trong kết quả tìm kiếm trên trang myvouchercodes.co.uk (may mắn là Thorton’s đã kịp sản xuất thêm 1 tỉ thỏi sô cô la phòng trường hợp khẩn cấp).

Sự suy thoái kinh tế kéo dài cũng ảnh hưởng đáng kể đến việc kinh doanh mặt hàng bánh kẹo năm 2014. Năm 2009, ở Mỹ, lợi nhuận đạt được từ sô cô la và kẹo là 617 tỉ Euro trong ngày Valentine, với phần lớn thị phần thuộc về hãng Hershey.

6. Đồ trang sức 5% sẽ mua đồ trang sức. Đây là một sự lãng phí?

Không hề. Giá trị giao dịch trung bình ở mức cao cho thấy sự gia tăng lớn trong nhu cầu mua nhẫn cầu hôn trước ngày Valentine, khi mà bạn nghĩ về nó, sẽ thấy việc đó lại khá tiết kiệm (một mũi tên trúng hai đích,...). Vào tháng 2 năm 2013, 467 triệu Euro trong doanh thu khiến thị trường đồ trang sức tại Anh tăng 9% so với năm trước đó. Đồ trang sức cũng lại đạt được lợi nhuận tốt vào năm 2014, một phần nhờ vào các chiến dịch quảng cáo và market-

Yesnews

Nhìn ra thế giới

ing xã hội rộng khắp và đầy tính sáng tạo của các hãng như Cartier và Tiffany’s, và một phần nhờ vào quan niệm rằng trong thị trường ngày càng thương mại hóa này thì viên kim cương chính là biểu tượng cho tình yêu vĩnh cửu – ý tưởng được bắt nguồn từ một đơn vị quảng cáo cho DeBeers vào năm 1938.

7. Đồ nội y 3% lựa chọn chiến thuật đầy rủi ro bằng việc mua nội y. Năm 2013, hầu hết người mua sản phẩm này là nam giới (với rất nhiều đặc quyền) khi họ được khuyến khích hết lòng bởi quảng cáo truyền hình đầu tiên dịp Valentine của Ann Summers được tạo ra phù hợp với những gì các quý ông nghĩ tới, và được khích thích bởi các hình ảnh đẹp và nóng bỏng của Agent Provocateur và Victoria’s Secret. Sự thay đổi trong cách tiếp thị này là một yếu tố tại nên con số 27% tăng trưởng hàng năm trong lợi nhuận của mặt hàng nội y vào dịp lễ Valentine ở Anh năm 2012, và con số này đã tăng gấp đôi vào năm 2013, nhờ bán hàng trực tuyến và các chương trình giảm giá (Ann Summers là cửa hàng bán lẻ được tìm

Phương pháp tiếp cận kiếm nhiều nhất trên trang thực tế myvouchercode.co.uk).

8. Những kỳ nghỉ cuối tuần Một món quà cho ngành du lịch tại Anh: ngày lễ Valentine năm 2014 rơi vào thứ 6. Một khi các khách sạn hạng sang đã được giới thiệu – và khi mỗi đại lý du lịch ở Anh được làm việc vào ngày này – thì các bó hoa, bữa ăn dành cho hai người, tuyệt đối không thể bỏ qua. 51% số người trong cuộc khảo sát của trang sunshine.co.uk đã trả lời là có muốn một kỳ nghỉ cuối tuần ở nước ngoài, trong khi 33% ưa thích các kỳ nghỉ cuối tuần tại Anh. Tuy nhiên đây là một thời điểm khó khăn, và theo trang lastminute.com, trung bình người Anh sẵn sàng bỏ ra chỉ 131 Bảng cho một kỳ nghỉ dành cho hai người vào ngày Valentine năm 2012 và 2013.

Có thể thấy, sự gia tăng về doanh số của kỳ nghỉ và khách sạn được giảm giá mạnh khiến các công ty cung cấp có thể không gặt hái được lợi nhuận như họ mong muốn, nhưng sẽ khiến cho các khách hàng tiềm năng trong tương lai cảm thấy ấm áp và cho họ một lý do để quay trở lại khi họ đã có điều kiện hơn về tài chính.

Không có gì có thể bày tỏ lời yêu tốt hơn một bộ dụng cụ nấu ăn. “Phần lớn người tiêu dùng đặt tầm quan trọng cá nhân rất ít cho dịp lễ này, đa số tin rằng điều đó lãng phí tiền bạc”, kết luận từ báo cáo trong các dịp bán lẻ tại Anh vào năm 2013. “Điều này tạo một cơ hội tiềm năng cho các nhà bán lẻ khi họ có thể đánh vào tâm lý này của người tiêu dùng.”

Cho đến nay thị trường quà tặng đã được thống trị bởi các nhà cung cấp như gettingpersonal.co.uk bán những chiếc cốc được in theo sở thích của mỗi người, hộp quà namea-star (với hộp quà name-astar, người nhận sẽ có đủ các tài liệu cần thiết để đặt một tên theo ngôi sao của chính họ), và những chú gấu bông trong hộp thiếc. Nhưng, với nhiều cơ hội chưa được khai thác, các nhà bán lẻ kinh doanh những thứ có ích và hữu dụng muốn có một bước đi mới. Năm 2013, hàng loạt các công ty coi ngày lễ quốc tế về tình yêu như một cơ hội để thúc đẩy nhiều mặt hàng khác nhau, từ chảo rán, phần mềm,

Trang 21

Yesnews

Nhìn ra thế giới

bảo hiểm nhà, cho tới xe ô tô Ford, nhà ở và nâng cấp việc miễn phí vận chuyển bộ dụng cụ thuốc lá điện tử vào ngày Valentine. IKEA Úc đã thành công trong việc kinh doanh đồ nội thất vào dịp lễ này với một quảng cáo vô cùng thông minh khi cung cấp miễn phí giường cho trẻ sơ sinh được sinh sau chín tháng kể từ ngày Valentine. Nó đã lan truyền rộng rãi, những nỗ lực nhằm phá vỡ tình yêu cũng không còn.

Có lẽ các nhà bán lẻ không nên quá tập trung vào các cặp đôi không có điều kiện tài chính và luôn hoài nghi, nhưng hãy nhìn vào tấm gương của Trung Quốc khi phát minh ra ngày độc thân và theo đuổi điều đó. Không phải những người yêu nhau mà những người còn độc thân mới chiếm phần lớn trên thế giới. Điều mà các nhà tiếp thị chỉ ra: “áp lực còn độc thân có thể được giảm bớt khi ma sắm” đã thuyết phục được những người độc thân Trung Quốc rằng liệu pháp bán lẻ là liều thuốc tốt nhất cho những trái tim cô đơn, và bằng cách nào đó, hiệu quả hơn cả việc ăn uống để xoa dịu nỗi đau.

Hơn 3,5 tỉ Euro được chi tiêu

Trang 22

vào Ngày Độc thân 11/11 ở Trung Quốc, với hơn 1,9 tỉ Euro dành riêng cho các giao dịch được thực hiện trên trang Alibaba.

Chúng ta thường cố gắng bày tỏ với đối phương rằng chúng ta yêu thương và tôn trọng họ. Đôi khi hành động hay hơn là một tờ hóa đơn vô tri vô giác” (Mặc dù nếu bạn đang nghĩ rằng “món quà tốt nhất đối với người yêu bạn là thời gian bạn dành bên họ”, bạn có thể mua cho họ voucher một cuốn sách về tình yêu, mà họ có thể tìm trên Amazon với giá 3,49 Euro).

Hoặc chúng ta có thể noi gương Mỹ và thêm những chú chó vào bài toán này. Chín triệu người Mỹ mua quà Valentine cho thú cưng của họ, đạt doanh thu 227 triệu Euro.

Có lẽ chúng ta có thể khám phá thêm nhiều cơ hội kinh Dịch: Thu Vân doanh với việc Thánh ValenNguồn: http://businesslife. tine là ai, suy cho cùng, cũng là vị thánh bảo vệ cho những ba.com/Ideas/Features/Lovengười nuôi ong? Hoặc, như nomics-the-business-of-ValHalloween đã trở thành ngày entines-Day.html lễ có được nhiều lợi nhuận hơn, có lẽ các nhà tiếp thị nên nghĩ tới việc giới thiệu các bộ trang phục cho ngày Valentine?

Tiến sĩ Gary Wood phát biểu, “Sự thương mại hóa quá đà có xu hướng làm lu mờ đi ý nghĩa thực sự của những ngày lễ này. Tiền bạc thế chỗ cho giá trị và ý nghĩa. Vì vậy, trước khi bị thu hút bởi những cử chỉ hào phóng và xa xỉ, điều quan trọng là hãy hỏi bản thân mình đang cố truyền tải điều gì và tiền có phải là cách duy nhất và tốt nhất để thực hiện điều đó hay không.

Yesnews

Nhìn ra thế giới

Tình yêu, Hôn nhân và Ngày Valentine dưới

góc nhìn của các nhà kinh tế học

Chính những tính toán dựa trên lý trí lại củng cố cho những mối quan hệ lãng mạn.

Sự thờ ơ đối với tình yêu đã chấm dứt vào những năm 1970, khi nhà kinh tế học đoạt giải Nobel Gary Becker lần đầu tiên đặt ra khung mẫu để phân tích về tình yêu và hôn nhân trong một chuỗi những tài liệu nghiên cứu của ông

L

iệu kinh tế chính trị học có thể giải thích về tình yêu – hiện tượng được xem như không mang tính lý trí? Suốt một thời gian dài, các nhà kinh tế học đã không đưa tình yêu vào trong phạm vi nghiên cứu của mình và hoàn toàn lờ đi dù họ đã từng dùng ống kính kinh tế

nghiên cứu những vấn đề bí hiểm khác như tội phạm và khả năng sinh sản. Sự thờ ơ đối với tình yêu đã chấm dứt vào những năm 1970, khi nhà kinh tế học đoạt giải Nobel Gary Becker lần đầu tiên đặt ra khung mẫu để phân tích về tình yêu và hôn nhân trong một chuỗi những tài liệu ng-

hiên cứu của ông.

Bằng việc sử dụng những công cụ kinh tế đơn giản và đại số học phổ thông, Becker đã chỉ ra làm thế nào mà những quyết định và lựa chọn trong cuộc đời, vốn tưởng như không mang tính lý trí, thực ra lại có thể được giải thích

Trang 23

Yesnews

Nhìn ra thế giới

bởi lý thuyết lựa chọn hợp lý (rational choice theory). Phân tích của Becker dựa trên hai nguyên tắc đơn giản. Thứ nhất, giả sử hôn nhân hầu hết luôn là tự nguyện, bởi chính cặp đôi hay cha mẹ hai bên, lý thuyết về sự ưa thích có thể lý giải hôn nhân, và các cặp đôi (hoặc cha mẹ họ) được kì vọng sẽ thu về nhiều sự thỏa mãn hơn (hay ích lợi cao hơn) từ hôn nhân so với khi còn độc thân. Thứ hai, Becker cho rằng một thị trường hôn nhân được coi là tồn tại khi nhiều đàn ông và phụ nữ cạnh tranh với nhau để tìm ra bạn đời cho mình. Mỗi người đều cố gắng tìm ra người bạn đời phù hợp nhất, với điều kiện thị trường sẵn có.

Dựa trên hai nguyên tắc này, Becker xây dựng một lý thuyết về hôn nhân, theo đó mỗi người đều muốn bắt cặp với người mà cơ hội để tối đa hóa sản lượng hàng hóa và dịch vụ gia đình là lớn nhất. Bộ hàng hóa và dịch vụ gia đình bao gồm những hàng hóa hữu hình được cung cấp trên thị trường cũng như những hàng hóa phi thị trường như chia sẻ cùng nhau những thú vui, hay niềm vui từ việc cùng nuôi dạy con cái.

Trang 24

Mức độ thỏa mãn của cặp đôi được xác định dựa trên cả nguồn thu thị trường và phi thị trường. Nhưng, thời gian và nỗ lực bỏ ra để nâng cao nguồn thu thị trường có thể làm giảm bớt nguồn thu phi thị trường, mỗi cặp đôi đều sử dụng những nguyên lý kinh tế để phân bổ quỹ thời gian khan hiếm.

Becker cho rằng sự phân chia lao động trong gia đình được xác định bởi sự khác biệt trong nguồn thu thị trường, nói cách khác là bởi năng suất cận biên của hai thành viên. Người có tiền lương cao hơn sẽ chỉ chuyên sản xuất hàng hóa và dịch vụ thị trường, còn người với tiền lương thấp hơn thì chuyên sản xuất hàng hóa và dịch vụ phi thị trường. Những điều khác đều cân bằng, người đàn ông có thu nhập cao thường cưới một phụ nữ có thu nhập thấp hơn và ngược lại. Tất nhiên, nếu phụ nữ được nhìn nhận là có lợi thế so sánh trong việc sản xuất hàng hóa phi thị trường (như vai trò của họ trong việc nuôi dạy con cái), thì cán cân thị trường hôn nhân sẽ nghiêng về phía các cặp đôi mà đàn ông là người tạo ra thu nhập duy nhất.

Trong khi các cặp vợ chồng nhiều khả năng có thu nhập thị trường khác nhau, thì cả lý thuyết và bằng chứng thực nghiệm đều cho thấy, các thuộc tính khác như giáo dục hay sự hấp dẫn thể xác cũng làm tăng thêm sức thu hút giữa hai bên – theo Becker. Ông cho rằng những thuộc tính như giáo dục hay sắc đẹp là những yếu tố đầu vào bổ sung trong việc sản xuất ra hàng hóa và dịch vụ phi thị trường, trong khi thu nhập thì mang tính thay thế, có thể được tạo ra bởi người này hay người kia. Becker đưa ra giả thuyết rằng, việc thiếu đi những thuộc tính bổ sung này có thể giải thích một phần đáng kể cho sự chia tách giữa các cặp đôi.

Lợi ích đạt được từ hôn nhân được xác định bởi việc phân chia lao động diễn ra như thế nào. Nếu phải bỏ ra nhiều nỗ lực để kiểm soát việc thực hiện bổn phận của vợ hay chồng, thì lợi ích ròng của cả cặp đôi cũng sẽ giảm đi (lợi ích về cơ bản bị cắt giảm do chi phí giao dịch). Lợi ích có được còn phụ thuộc vào việc liệu một tỷ lệ lớn những đầu ra sau hôn nhân có thể được cùng chia sẻ hay không.

Yesnews

Nhìn ra thế giới

Tình yêu làm nổi bật thêm ích lợi của hôn nhân, vì mỗi người đều quan tâm tới sự thỏa mãn (hay hàm lợi ích) của đối phương. Kết quả là, khi có tình yêu, chi phí giao dịch sẽ giảm đi và lợi ích tăng lên. Tình yêu cũng giúp sự gia tăng sản lượng hàng hóa của cả gia đình có khả năng đạt được lớn hơn, nhờ đó mà lợi ích đạt được từ hôn nhân càng nhiều hơn.

nhìn của Becker về bản chất của hôn nhân. Những nghiên cứu sau này của các nhà kinh tế học và xã hội học đã trau chuốt hơn, mở rộng hơn và ở một vài khía cạnh đã dựa trên khung mẫu của Becker.

Một bài phê bình của nhà kinh tế học Yoram Weiss của Đại học Tel-Aviv vào năm 1997 đã tóm tắt lại những khía cạnh kinh tế chính của

khả năng kiếm thu nhập cao hơn, sẽ tốt hơn cho người có thu nhập thấp hơn nếu họ đầu tư cho sự giáo dục của người kia, còn họ thì chăm lo cho việc chi tiêu gia đình.

Những cách sắp xếp như vậy thực ra khá phổ biến trong thế giới hiện đại ngày nay. Thứ ba, hôn nhân dẫn đến việc sản sinh ra những hàng hóa chung của gia đình (hay đúng hơn là những hàng hóa công

Gary Becker (1930 - 2014) Becker là một trong những người đầu tiên theo chủ nghĩa đế quốc kinh tế. Ông đã mở rộng phạm vi của kinh tế học để phân tích những hành vi xã hội phức tạp vốn được xem như chỉ thuộc về lĩnh vực xã hội học. Các nhà khoa học nghiên cứu về xã hội ban đầu thì phớt lờ, sau đó chế giễu, và cuối cùng cũng đã bắt đầu chấp nhận cách

hôn nhân. Weiss liệt kê ra bốn lý do kinh tế chính cho hôn nhân. Thứ nhất, sự phân công lao động sau hôn nhân thường làm tăng những lợi ích đạt được. Thứ hai, với thị trường tín dụng không hoàn hảo, hôn nhân có thể giải quyết các vấn đề tín dụng trung gian, khi một người đầu tư vào người còn lại. Ví dụ, nếu cả hai đều làm việc nhưng một người có

cộng, không mang tính cạnh tranh và không thể loại trừ).

Cuối cùng, hôn nhân đem đến khả năng cùng chịu rủi ro khi hai người có nguồn thu nhập không ổn định nhưng đến từ các nguồn khác nhau.

Một nghiên cứu có tầm ảnh hưởng về các cặp đôi sống với nhau như vợ chồng của hai nhà xã hội học Julie

Trang 25

Yesnews

Nhìn ra thế giới

Brines và Kara Joyner vào năm 1999 đã mở rộng thêm khung nghiên cứu ban đầu của Becker về các cặp đã kết hôn, từ đó phân tích hành vi của những người sống chung với nhau. Bộ đôi này đã phân tích dữ liệu trên cả những cặp đôi đã kết hôn và chỉ sống chung để tìm ra rằng, dù có tồn tại những bằng chứng chỉ ra sự chuyên môn hóa trong các cặp đã kết hôn, thì những bằng chứng đó cũng khá thiếu tính thuyết phục.

hơn nhiều so với khi đã kết hôn. Ngược lại, khả năng chia tay nhỏ hơn nhiều nếu người vợ kiếm được nhiều tiền hơn chồng mình. Nghiên cứu chỉ ra rằng, trong khi các cặp chỉ chung sống có vẻ như dựa trên tiền đề về sự bình đẳng và gạt bỏ những vai trò giới tính truyền thống, thì thực chất là họ vẫn không thể thoát khỏi chúng. Chính hôn nhân mới khiến người ta chịu đựng tốt hơn sự phi truyền thống trong tương quan sức mạnh kinh tế.

Không có bằng chứng nào cho thấy sự chuyên môn hóa trong các cặp sống chung như vợ chồng. Ngược lại, các mối quan hệ có xu hướng bền chặt hơn khi hai người chia sẻ việc nhà một cách công bằng. Không giống như các cặp đã kết hôn với cách tiếp cận mang tính tập thể, những cặp sống chung như vợ chồng thường thể hiện nét cá nhân nhiều hơn. Do đó, các cặp chỉ chung sống thường cân bằng sở thích cá nhân bằng cách điều chỉnh hành vi dựa trên nguyên tắc bình đẳng.

Brines và Joyner đã viết: “Một phần sức lôi cuốn của việc chỉ chung sống mà không kết hôn đến từ hình ảnh đầy hứa hẹn mà nó vẽ nên – thoải mái hơn và mang đầy tính trải nghiệm. Trong ngắn hạn, nó chứng tỏ một vài “quy luật”. Tuy nhiên, để duy trì một mối quan hệ, một số nguyên tắc vận hành phải hòa giải được sự căng thẳng đến từ sở thích khác nhau của các bên liên quan. Đối với một cặp vợ chồng, cam kết hôn nhân giúp trung hòa những sở thích, khuyến khích sự đầu tư chung, và cho phép một vài sự linh hoạt quanh quan niệm truyền thống về vai trò trụ cột gia đình của nam giới…. Còn với những người chỉ chung

Thú vị hơn, khi phụ nữ kiếm được nhiều tiền hơn đàn ông, thì khả năng chia tay của các cặp chỉ sống chung cao

Trang 26

sống, sự không chắc chắn và các cam kết ngầm chỉ càng khiến những căng thẳng giữa sở thích khác nhau của hai người thêm sâu sắc, và tạo thêm áp lực cho nguyên tắc nhượng bộ vốn đã khó giữ vững qua thời gian. Do đó, chúng tôi nhận thấy rằng, phá vỡ những quy tắc trong một thỏa thuận vốn đã “bất quy tắc” dễ dàng hơn nhiều so với bất cứ sự xâm phạm hôn nhân nào.”

Như Weiss đã chỉ ra trong bài phê bình của mình, chỉ kinh tế học thôi là chưa đủ để phân tích về hôn nhân. Rất nhiều những vấn đề phi kinh tế cũng đóng vai trò chi phối trong các mối quan hệ lãng mạn. Kinh tế học có thể cung cấp những góc nhìn đáng giá về bản chất của các mối quan hệ, cùng với sự quan sát từ các môn khoa học khác như xã hội học, có thể tạo nên một học thuyết thống nhất về các mối quan hệ.

Sức mạnh của kinh tế học bắt nguồn từ khả năng của chính nó – giải thích được làm thế nào mà những tính toán dựa trên lý trí lại là nền tảng cho những hành vi được xem như không mang tính lý trí. Ngay cả những sự lãng

Yesnews

Nhìn ra thế giới

mạn cường điệu như là thể hiện tình cảm bên ngoài ngôi nhà của người yêu, cũng có thể được giải thích bằng lý thuyết lựa chọn hợp lý. Hành động như vậy là một cách đầy thuyết phục để đánh dấu sự cam kết giữa hai người – theo nhà kinh tế học từng đoạt giải Nobel - Michael Spence.

Những món quà ngày Valentine liệu có vượt qua được bài kiểm tra về sự hợp lý mang tính kinh tế? Neil MacArthur và Mariana Adshade dùng lý thuyết trò chơi (game theory) để trình bày tại sao ta nên tránh những món quà như vậy, đặc biệt khi một cặp đôi đã có cam kết ràng buộc với nhau.

Họ viết: “Ngày Valentine, về cơ bản là một trò chơi mà ở đó, mỗi người đang trong một mối quan hệ đều phải lựa chọn giữa hai chiến lược; mua quà cho đối phương hoặc không làm gì để kỉ niệm ngày lễ cả.”

Giả sử có hai người chơi,

mỗi người có hai lựa chọn mang tính chiến lược, sẽ có ba kết quả có thể xảy ra vào ngày hôm đó. Kết quả thứ nhất là cả hai đều mua quà, và đều thỏa mãn khi biết rằng đối phương đã bị ràng buộc vào mối quan hệ. Nhưng sự thỏa mãn này phải trả cái giá lớn vì hầu hết các món quà Valentine đều được định giá quá mức. Kết quả thứ hai là chỉ một người mua quà còn người kia thì không. Không cần giải thích thêm hậu quả là gì. Theo dữ liệu từ Facebook, các vụ chia tay thường tăng vọt vào nửa sau của tháng hai. Kết quả thứ ba là không hề có bất kỳ món quà nào từ cả hai bên.

Bộ đôi hai nhà khoa học cho rằng: “Chiến lược tốt nhất cho các cặp đôi là cùng phớt lờ ngày lễ này, nhưng họ sẽ không làm vậy vì có quá nhiều áp lực từ cả trong và ngoài mối quan hệ buộc họ phải tuân theo truyền thống.

Từ khía cạnh của chiến lược trò chơi mà nói, tham gia vào ngày lễ này sẽ chỉ mang đến kết quả gần tối ưu mà thôi.”

Dịch: Bùi Hương Nguồn: http://www.livemint.com/Opinion/R7yI19uSXGHaJbi34jBDIL/ The-economics-of-love-andmarriage.html

Trang 27

Yesnews

Nhìn ra thế giới

Series: iEconomy Phần 2: Chi phí nguồn nhân lực để tạo ra một chiếc iPad tại Trung Quốc

Một vụ nổ vào tháng 5/2011 tại một nhà máy sản xuất iPad của Foxconn ở Thành Đô, Trung Quốc, đã làm chết 4 người và 18 người bị thương.

T

rong vụ nổ xảy ra tại tòa nhà A5 vào tối thứ 6 tháng 5 năm 2011, lửa bùng lên và tiếng ồn phát ra đã làm méo các ống kim loại như thể chúng là những thứ bỏ đi. Khi các công nhân trong căng tin chạy ra, họ đã nhìn thấy khói đen đang phun ra từ những chiếc cửa sổ bị vỡ, bắt nguồn

Trang 28

từ khu vực nơi các nhân viên anh ta trở nên nhem nhuốc, bị đánh bóng hàng nghìn chiếc thương nặng do sức nóng của vỏ iPad mỗi ngày. lửa cho đến tận khi một mảnh vải đỏ và đen được đặt lại lên Vụ nổ khiến hai người thiệt miệng và mũi anh ấy. mạng tại chỗ và hơn 12 người bị thương. Trong số những “Ông có phải là bố của Lai người được đưa lên xe cứu Xiaodong không?” âm thanh thương, có một người đặc phát ra từ đầu dây điện thoại biệt đáng được chú ý. Mặt bên kia khi nhà hàng xóm của

Nhìn ra thế giới

Yesnews

anh Lai bắt máy. Sáu tháng trước, người đàn ông 22 tuổi này đã đến thành phố Thành Đô, tây nam Trung Quốc, để trở thành một trong hàng triệu công nhân tham gia vào hệ thống sản xuất lớn nhất, nhanh nhất và hiện đại nhất hành tinh. Hệ thống sản xuất này giúp Apple và hàng trăm các công ty khác tạo ra các thiết bị một cách nhanh nhất có thể như họ mong muốn.

nhất có thể.” người ở đầu dây Tuy nhiên, các công nhân bên kia nói với bố của anh Lai. lắp ráp iPhone, iPad và các thiết bị khác thường phải Trong thập kỷ trước, Apple làm việc trong điều kiện đã trở thành một trong những lao động khắc nghiệt, theo công ty mạnh nhất, giàu nhất người lao động bên trong các và thành công nhất trên thế nhà máy này, nhóm bảo vệ giới, một phần nhờ làm chủ quyền lợi người lao động và được ngành sản xuất toàn cầu. các tài liệu được công khai Apple và các đối tác công nghệ bởi chính công ty. Các vấn cao của nó – cũng như hàng tá đề như là môi trường làm các ngành công nghiệp khác việc hà khắc và nguy hiểm ở Mỹ - đã đạt được một bước – đôi lúc gây chết người – là tiến về đổi mới sáng tạo gần những vấn đề về an toàn lao “Anh ấy đang gặp rắc rối. như chưa từng có trong lịch động tại đây. Ông hãy đến bệnh viện sớm sử hiện đại.

Người lao động phải làm thêm giờ, đôi khi họ phải làm việc 7 ngày/tuần, và sống tại các phòng tập thể chật chội. Một vài người nói rằng họ phải đứng quá lâu, do đó chân của họ bị sưng lên đến nỗi khó có thể đi được. Lực lượng công nhân dưới độ tuổi lao động được sử dụng trong quá trình tạo ra các sản phẩm của Apple, và các nhà cung cấp của công ty này thì thải một cách bừa bãi các chất độc hại ra môi trường và làm giả hồ sơ, theo các báo cáo của công Các biện pháp phòng ngừa an toàn. Sau khi một loạt ty và nhóm bảo vệ quyền lợi những hành vi có mục đích tự sát bất thành, một khu tập thể người lao động; và tại Trung dành cho các công nhân Foxconn tại Thành Đô, Trung Quốc Quốc, điều này dường như đã lắp đặt mạng lưới an toàn vào tháng 5 năm 2011. Foxconn nói họ đã hành động một cách nhanh chóng và toàn diện để là chắc chắn, các nhà giảm giải quyết những vấn đề tự tử của người lao động. sát độc lập cho biết.

Trang 29

Yesnews

Nhìn ra thế giới

Đáng lo hơn, nhóm này cho biết, một số nhà cung cấp coi thường sức khỏe của công nhân. Vào năm 2010, 137 công nhân tại một nhà cung cấp của Apple tại miền đông Trung Quốc đã bị thương sau khi họ bị yêu cầu sử dụng một chất độc hại để làm sạch màn hình iPhone. Năm 2011, trong vòng bảy tháng đã xảy ra hai vụ nổ ở các nhà máy sản xuất iPad, trong đó có nhà máy tại Thành Đô, đã làm 4 người chết và 77 người bị thương. Trước những vụ nổ này, Apple đã được báo động về những điều kiện nguy hiểm bên trong nhà máy ở Thành Đô, theo một nhóm người Trung Quốc đã công bố lời cảnh báo này cho hay.

“Nếu Apple đã được cảnh báo mà không hành động thì thật đáng trách. Tuy nhiên, những gì bị coi là đi ngược lại đạo đức kinh doanh tại quốc gia này lại có thể được chấp nhận tại quốc gia khác, và công ty này đã tận dụng điều đó.” theo ông Nicholas Ashford, cựu chủ tịch của Ủy ban Tư vấn về An toàn và Sức khỏe Nghề nghiệp Quốc gia, một nhóm chuyên tư vấn cho Bộ Lao động Hoa Kỳ.

Trang 30

Apple không phải là một công ty điện tử duy nhất hoạt động kinh doanh trong một hệ thống cung ứng rối ren. Điều kiện lao động không tốt cũng được cho thấy ở các nhà máy sản xuất các sản phẩm cho Dell, Hewlett-Packard, I.B.M., Lenovo, Motorola, Nokia, Sony, Toshiba, và các doanh nghiệp khác.

Tuy nhiên, nhiều vấn đề quan trọng vẫn còn tồn tại.

Hơn một nửa các nhà cung cấp bị kiểm tra bởi Apple đã vi phạm ít nhất một điều của bộ quy tắc ứng xử mỗi năm kể từ năm 2007, và trong một vài trường hợp đã phạm pháp, theo các báo cáo của Apple.

Trong đó nhiều vi phạm là về điều kiện lao động, chứ không phải là các mối nguy Tuy nhiên, các nhà điều hại về an toàn lao động. hành trước đây và hiện tại của Apple lại nói rằng công “Apple chỉ trú trọng gia ty này đã có những tiến bộ tăng chất lượng sản phẩm và đáng kể trong việc cải thiện giảm chi phí sản xuất,” theo các nhà máy trong những ông Li Mingqi, người đã từng năm gần đây. Apple có một làm việc trong vai trò quản bộ quy tắc ứng xử dành cho lý tại Foxconn Technology nhà cung cấp. Nó định rõ cho đến tháng 6/2011 (Foxnhững tiêu chuẩn về các vấn conn Technology là một trong đề lao động, bảo hộ lao động những đối tác sản xuất quan và các vấn đề khác. Công trọng nhất của Apple). Ông Li ty đã phát động một chiến đã từng quản lý nhà máy tại dịch kiểm tra quyết liệt, và Thành Đô - nơi vụ nổ xảy ra, khi những vấn đề về lạm hiện ông đang kiện Foxconn dụng bị phát hiện, chúng đều vì đã sa thải ông. “Phúc lợi được yêu cầu sửa chữa, Ap- cho người lao động quá ít ỏi, ple cho biết. Và trong một không tương xứng với những vài trường hợp, các báo cáo lợi ích họ đem lại cho công về trách nhiệm nhà cung cấp ty,” ông nói. hàng năm của Apple là nơi đầu tiên tố cáo những sự lạm Một số nhà điều hành trước dụng này. Tháng 1/2012 là đây của Apple cho biết rằng lần đầu tiên công ty công bố có một vấn đề vẫn chưa được danh sách nhiều nhà cung giải quyết trong công ty này: cấp hiện tại của nó. các nhà điều hành muốn cải

Yesnews

Nhìn ra thế giới

thiện điều kiện trong các nhà máy, nhưng vẫn còn băn khoăn khi nó mâu thuẫn với các mối quan hệ với nhà cung cấp chủ chốt hay vấn đề phân phát nhanh các sản phẩm mới.

Vào thứ Ba, Apple đã công bố một trong trong các quý kinh doanh có lãi nhất so với bất kỳ tập đoàn nào trong lịch sử, với 13,06 tỷ USD lợi nhuận và 46,3 tỷ USD doanh thu. Các nhà điều hành cho rằng doanh thu này còn cao hơn nữa nếu các nhà máy ở nước ngoài có năng lực sản xuất lớn hơn.

Các nhà điều hành ở các tập đoàn khác cũng cho biết những áp lực nội bộ tương tự.

Hệ thống này có thể không còn tốt nữa, họ tranh cãi, nhưng một cuộc đại tu triệt để sẽ làm chậm quá trình đổi mới sáng tạo trong khi các khách hàng muốn các sản phẩm công nghệ đáng kinh ngạc mới được ra mắt mỗi năm.

“Chúng tôi đã biết về sự bóc lột lao động ở nhiều nhà máy từ 4 năm nay, và họ vẫn tiếp tục làm như vậy. Tại sao ư? Bởi vì hệ thống này làm việc cho chúng tôi. Các nhà cung cấp sẽ thay đổi ngay mọi thứ nếu Apple nói với họ rằng họ không có sự lựa chọn

nào khác.” theo một nhà điều hành trước đây của Apple, người cũng như những nhà điều hành khác, đã nói về vấn đề này với yêu cầu ẩn danh do có những thỏa thuận bảo mật với công ty. “Nếu một nửa số iPhone gặp trục trặc, bạn có nghĩ là Apple để nó tiếp diễn như vậy trong vòng 4 năm qua không?” nhà điều hành này nói.

Apple, trong các báo cáo công khai của nó, đã cho biết rằng nó yêu cầu mỗi hành vi vi phạm về lao động bị phát hiện phải được khắc phục, và các nhà cung cấp không đáp ứng sẽ bị cắt đứt mối quan hệ với công ty này. Tuy nhiên, khi trao đổi riêng, một vài nhà điều hành trước đây thừa nhận rằng việc tìm kiếm các nhà cung cấp mới mất rất nhiều thời gian và tiền bạc.

Foxconn là một trong những nhà sản xuất mới trên thế giới với quy mô đủ để sản xuất một số lượng iPhone và iPad cần thiết. Vì thế “Apple sẽ không bỏ Foxconn và họ sẽ không bỏ Trung Quốc,” theo ông Heather White, nhà nghiên cứu tại Harvard và là cựu thành viên của Ủy ban Giám sát các Tiêu chuẩn Lao động Quốc tế tại Viện Hàn

lâm Khoa học Quốc gia. “Có nhiều sự hợp lý hóa ở đây.”

Apple được cung cấp những bản tóm tắt tổng quát của bài báo này, nhưng công ty đã từ chối bình luận. Bản báo cáo này được dựa trên các cuộc phỏng vấn hơn ba chục người lao động và các nhà thầu trước đây cũng như hiện tại của Apple, trong đó có 6 nhà điều hành trước đây và hiện tại có tri thức trực tiếp về nhóm trách nhiệm đối với nhà cung cấp của Apple, cũng như những người khác trong ngành công nghệ.

Vào năm 2010, Steven P. Jobs đã thảo luận về mối quan hệ của công ty này với các nhà cung cấp tại một hội nghị. “Quả thật tôi nghĩ rằng Apple đã thực hiện được một trong những việc tốt nhất đối với bất kỳ công ty nào trong ngành của chúng ta, và có thể trong bất kỳ ngành nào, đó là sự thấu hiểu về điều kiện lao động trong chuỗi cung cấp của chúng tôi. Ý tôi là, khi bạn đến đây, và nó là một nhà máy, nhưng, trời ơi, họ có các nhà hàng, rạp chiếu phim, bệnh viện, bể bơi, và đối với một nhà máy thì đây là một nhà máy khá đẹp.” theo ông

Trang 31

Yesnews

Nhìn ra thế giới

Jobs. Khi đó, ông là tổng giám đốc điều hành của Apple và ông đã mất vào tháng 10 năm 2011.

chơi poker (poker là một trò chơi bài) hàng tuần nữa, và chào tạm biệt thầy cô của mình. Anh rời khỏi Thành Đô, một thành phố 12 triệu dân và đã nhanh chóng trở thành một trong những trung tâm sản xuất quan trọng nhất của thế giới.

hàng trăm công ty. Nhưng anh Lai tập trung vào công ty Foxconn Technology, một nhà xuất khẩu lớn nhất của Trung Quốc và là một trong những nhà tuyển dụng lớn nhất của quốc gia này với 1,2 triệu công nhân. Công ty này có các nhà máy trên khắp Trung Quốc, và lắp ráp khoảng 40% các sản phẩm điện tử tiêu dùng của thế giới, trong đó bao gồm cho cả các khách hàng như Amazon, Dell, Hewlett-Packard, Nintenndo, Nokia và Samsung.

Theo anh Lai biết thì nhà máy của Foxconn tại Thành Đô khá đặc biệt. Bên trong, các công nhân đang tạo ra sản phẩm mới nhất, tiềm năng nhất của Aplle, đó là iPad.

Những người khác, bao gồm các công nhân trong những nhà máy này, xác nhận là có căng tin và các cơ sở y tế, nhưng cũng đồng thời nhấn mạnh rằng họ đang phải Mặc dù rất nhút nhát nhưng lao động kiệt sức. anh Lai đã khiến mọi người phải bất ngờ khi tán đổ một “Chúng tôi đang cố gắng cô sinh viên điều dưỡng xinh hết sức để làm mọi thứ trở nên đẹp trở thành bạn gái của tốt hơn,” một nhà điều hành mình. Khi cô cho biết rằng cô trước đây của Apple cho biết. muốn kết hôn, và vì thế mục “Nhưng hầu hết mọi người sẽ tiêu của anh là kiếm đủ tiền vẫn sẽ bị hoang mang thực sự để mua một căn hộ. nếu họ nhìn thấy nơi sản xuất những chiếc iPhone.”

Các nhà máy ở Thành Đô sản xuất các sản phẩm cho Con đường đến Thành Đô Mùa thu năm 2010, khoảng sáu tháng trước khi vụ nổ ở nhà máy iPad xảy ra, Lai Xiaodong quấn quần áo một cách cẩn thận quanh tấm bằng tốt nghiệp đại học của anh để nó không bị gấp nếp khi xếp trong vali.

Anh đã nói với bạn bè rằng anh sẽ không Ngôi mộ của anh Lai. Anh Lai Xiaodong đã tử vong trong một vụ nổ tại nhà máy Foxconn. Bố mẹ anh đã xây một ngôi mộ trong làng nơi họ sống để tưởng nhớ anh. đi chỗ này chỗ khác

Trang 32

Yesnews

Nhìn ra thế giới

Cuối cùng thì anh Lai cũng đã có một công việc về sửa chữa máy móc tại nhà máy này, điều đầu tiên anh chú ý đó là ở đây họ làm việc suốt cả ngày. Các ca làm việc luân phiên suốt 24 giờ/ngày, và nhà máy luôn luôn sáng đèn. Bất kì lúc nào, có hàng nghìn công nhân đang đứng bên những dây chuyền lắp ráp hay ngồi trên những chiếc ghế không tựa, thu mình bên cạnh những chiếc máy lớn, hay đi lại giữa các nhịp tải. Chân của một số công nhân đã sưng to khiến họ phải đi tập tễnh. “Quá khó khăn để đứng cả ngày,” ông Zhao Sheng, một công nhân nhà máy nhận định.

Các biểu ngữ trên tường đã cảnh báo 120.000 người lao động rằng: “Làm việc chăm chỉ ngày hôm nay hay làm việc chăm chỉ để kiếm một công việc ngày mai.” Bộ quy tắc ứng xử dành cho nhà cung cấp của Apple nêu ra rằng, ngoại trừ trong trường hợp đặc biệt, người lao động không phải làm việc quá 60 giờ/tuần. Nhưng ở Foxconn, một số công nhân đã phải làm việc quá 60 giờ/tuần, theo như các cuộc phỏng vấn, bảng lương chi tiết của các công nhân và các khảo sát độc lập.

Anh Lai nhanh chóng dành 12 giờ/ngày, 6 ngày/tuần ở trong nhà máy, dựa vào phiếu chấm lương của anh ấy. Người lao động đến muộn thỉnh thoảng phải viết bản tường trình và chép các câu trích dẫn.

Những người được phỏng vấn cho biết ở đây có “các ca liên tiếp”, khi các công nhân bị yêu cầu làm việc tăng ca.

Tấm bằng đại học cho phép anh Lai kiếm được mức lương khoảng 22 USD/ngày, bao gồm cả làm ngoài giờ. Đây là mức cao hơn nhiều công nhân khác. Khi kết thúc ngày làm việc, anh ấy quay trở về một phòng ngủ nhỏ, chỉ vừa đủ cho một chiếc đệm, tủ quần áo và một cái bàn, nơi mà anh thường chơi một trò chơi trực tuyến mà anh rất thích có tên là Fight the Landlord, bạn gái anh, cô Luo Xiaohong cho biết.Những tiện nghi đó là tốt hơn so với nhiều phòng tập thể của công ty này, nơi mà 70.000 công nhân của Foxconn sinh sống, có thời điểm nhét 20 người vào trong một căn hộ ba phòng, nhiều nhân viên cho biết. Năm 2011, một cuộc tranh luận về tiền lương đã trở lên náo loạn trong một nhà tập thể của công ty, và các công nhân đã ném chai lọ,

thùng rác và giấy đang cháy từ cửa sổ của họ ra ngoài, theo như những người chứng kiến cho hay. Hai trăm nhân viên cảnh sát đã vật lộn với công nhân để ngăn chặn vụ ẩu đả và bắt giữ 8 người. Về sau, thùng rác được chuyển đi chỗ khác, và những đống rác – và động vật gặm nhấm – đã trở thành một vấn đề nhức nhối tại đây.

Trong một thông báo, Foxconn không chấp nhận bản kê khai của công nhân về ca làm liên tiếp, thời gian làm thêm bị kéo dài, nơi ở chật chội và những nguyên nhân của vụ ẩu đả. Công ty cho rằng các hoạt động của nó đều đúng theo bộ quy tắc ứng xử của các khách hàng, các tiêu chuẩn ngành và pháp luật quốc gia. “Các điều kiện ở Foxconn có thể được miêu tả bằng bất kể từ nào, ngoại trừ khắc nghiệt,” công ty ghi rõ. Foxconn cũng cho biết rằng nó chưa bao giờ bị kiện bởi một khách hàng hay chính phủ về việc sử dụng lao động trẻ em, bắt lao động làm việc quá sức hay thải chất độc hại ra môi trường. “Tất cả nhân viên dây chuyền lắp ráp đều có thời gian nghỉ giữa giờ đều đặn, trong đó bao gồm 1 tiếng nghỉ trưa,” công ty viết,

Trang 33

Nhìn ra thế giới

và chỉ 5% các công nhân dây chuyền lắp ráp phải đứng làm việc. Các máy trạm được thiết kế để tối ưu hóa các tiêu chuẩn, và nhân viên có cơ hội thăng tiến và luân chuyển công việc, thông báo này ghi.

Bên cạnh đó, công ty cũng cho rằng “Foxconn có một bản báo cáo về an toàn lao động rất tốt. Foxconn đã nỗ lực rất nhiều để dẫn đầu ngành của chúng ta tại Trung Quốc trong các mặt như điều kiện làm việc, sự chăm sóc và đối xử với các nhân viên của chúng ta.”

Bộ quy tắc ứng xử của Apple Vào năm 2005, một số nhà điều hành cấp cao của Apple đã có một cuộc họp đặc biệt bên trong trụ sở chính của nó tại Cupertino, California, Hoa Kỳ. Các công ty khác đã có bộ quy tắc ứng xử để kiểm soát các nhà cung cấp của họ.

Khi đó, Apple đã quyết định đưa ra bộ quy tắc ứng xử của riêng mình. Bộ quy tắc của Apple được xuất bản năm đó yêu cầu rằng “điều kiện làm việc tại chuỗi cung ứng của Apple là phải an toàn, các công nhân phải được đối xử với sự tôn trọng, và quy trình

Trang 34

Yesnews sản xuất phải có trách nhiệm các nhà cung cấp của các về môi trường.” nhà cung cấp đó – một trong những chương trình thanh tra Nhưng chỉ một năm sau đó, lớn nhất trong ngành công ngmột tờ báo của Anh, The Mail hiệp điện tử. số Chủ nhật, đã bí mật ghé qua một nhà máy Foxconn Các cuộc thanh tra đó đã ở thành phố Thâm Quyến phát hiện ra một số vi phạm (Trung Quốc), nơi nhưng nhất định về bộ quy tắc ứng chiếc iPod được sản xuất, và xử của Apple, theo như các đã báo cáo rằng các công nhân bản tóm tắt được công bố bởi phải làm việc nhiều giờ liền, công ty này. Ví dụ, vào năm họ phạt các nhân viên bằng 2007, Apple đã thực hiện hơn cách chống đẩy và các phòng 30 cuộc thanh tra, và 2/3 trong tập thể thì chật chội. Các nhà số đó cho thấy rằng các nhân điều hành tại Cupertion đã rất viên thường phải làm việc hơn bất ngờ. “Apple toàn những 60 tiếng/tuần. Ngoài ra, có 6 con người thực sự giỏi, mà điều “vi phạm chính”, trong không hề hay biết rằng điều đó nghiêm trọng nhất là việc này đang tiếp diễn. Chúng tôi sử dụng lao động 15 tuổi cũng muốn nó được thay đổi, ngay như việc báo cáo sai sự thật. lập tức.” theo một nhân viên trước đây tại Apple.

Trong suốt 3 năm tiếp theo, Apple đã tiến hành 312 cuộc Apple đã kiểm tra nhà máy thanh tra, và mỗi năm, khoảng này, đây là lần thanh tra đầu một nửa hoặc nhiều hơn các tiên của công ty, và đã ra lệnh cuộc thanh tra tìm ra các bằng nhà máy phải có những cải chứng về việc một số lượng tiến, điều chỉnh. Các nhà điều lớn nhân viên phải lao động hành cũng đã thực hiện một quá 6 ngày/tuần cũng như chuỗi các sáng kiến, bao gồm phải làm thêm giờ. Một số một báo cáo thanh tra hàng công nhân nhân được ít hơn năm, được công bố lần đầu mức lương căn bản hay bị tiên vào năm 2007. Kể từ năm phạt bằng cách trừ tiền lương.

2011, Apple đã thanh tra 396 Apple đã tìm thấy 70 vi phạm nhà máy – trong đó bao gồm lớn trong suốt giai đoạn này, các nhà cung cấp trực tiếp bao gồm các trường hợp về của công ty, cũng như nhiều lao động ép buộc, lao động

Nhìn ra thế giới

trẻ em, làm giả báo cáo, xử lý trước đây của Apple với tri chất thải không đúng cách và thức trực tiếp về nhóm trách hơn một trăm công nhân đã nhiệm nhà cung cấp. bị thương do tiếp xúc với hóa chất độc hại.

Apple cho biết rằng khi một cuộc thanh tra phát hiện Năm 2011, công ty đã tiến ra những sai phạm, công ty hành 229 cuộc thanh tra. Đã yêu cầu các nhà cung cấp giải có sự cải thiện đáng kể trong quyết vấn đề đó trong 90 ngày một vài khía cạnh và tỷ lệ các và thay đổi để ngăn chặn sự vi phạm lớn được phát hiện tái phát. “Nếu một nhà cung ra đã giảm đi. Tuy nhiên, tại cấp không muốn thay đổi, 93 nhà máy, tối thiểu ½ công chúng tôi sẽ cắt đứt mối quan nhân làm quá giới hạn 60 giờ/ hệ với họ,” công ty thông báo tuần. Các nhân viên làm việc trên trang Web của nó. Tuy nhiều hơn 6 ngày/tuần cũng ở nhiên, uy lực của lời de dọa con số tương tự. Có những vi đó chưa thực sự rõ ràng. Apphạm về vấn đề phân biệt đối ple đã tìm ra những vi phạm xử, các biện pháp bảo hộ lao trong hàng trăm các cuộc động không phù hợp, không thanh tra, nhưng chưa đến 15 trả lương cho nhân viên theo nhà cung cấp bị Apple bỏ rơi đúng tỷ lệ làm tăng ca và các vì những sai phạm kể từ năm vi phạm khác. Trong năm này 2007, theo các nhà điều hành cũng có 4 nhân viên đã bị chết trước đây của Apple cho biết. và 77 người bị thương trong những vụ nổ nhà xưởng.

“Một giao dịch được thiết lập và Foxconn trở thành “Nếu bạn nhìn thấy những nhà cung cấp được Apple ủy vấn đề tương tự, từ năm này quyền, Apple sẽ không còn qua năm khác, điều đó có ng- bất kì sự quan tâm nào đến hĩa là công ty này không giải điều kiện làm việc hay bất kì quyết, mà làm ngơ chúng. thứ gì mà không phù hợp với Những sai phạm được bỏ qua, các sản phẩm của nó,” theo miễn là các nhà cung cấp hứa ông Li, trước đây là quản lý lần sau sẽ cố gắng hơn nữa. của Foxconn. Ông Li đã có 7 Nếu chúng ta thực sự hành năm làm việc tại Foxconn ở động, các vi phạm lớn sẽ biến Thâm Quyến và Thành Đô và mất.” theo một nhà điều hành bị đuổi việc vào tháng 4/2011

Yesnews sau khi ông phản đối quyết định chuyển đến Thành Đô.

Foxconn không chấp nhận ý kiến của ông ấy, và nói “cả Foxconn và Apple đều thực hiện các chương trình phúc lợi cho nhân viên một cách rất nghiêm túc.”

Những nỗ lực của Apple đã thúc đẩy một số thay đổi.

Các cơ sở bị thanh tra “đã cho thấy những cải thiện liên tục về hiệu suất hoạt động và điều kiện làm việc tốt hơn,” công ty viết trong báo cáo tiến bộ về trách nhiệm nhà cung cấp năm 2011. Ngoài ra, số lượng các cơ sở bị thanh tra đều tăng mỗi năm, và một vài nhà điều hành nói rằng nỗ lực mở rộng này làm mờ đi những cải thiện qua từng năm.

Apple cũng đã đào tạo trên một triệu công nhân về quyền của họ và các phương pháp hạn chế tai nạn và bệnh tật.

Một vài năm trước, sau khi các nhà thanh tra đòi phỏng vấn nhân viên cấp thấp trong nhà máy, họ đã phát hiện ra rằng một số người bị ép phải trả “phí tuyển dụng” một cách quá đáng. Khoản phí này được Apple coi như lao động bắt buộc. Cũng như năm 2011, công ty đã bắt các

Trang 35

Nhìn ra thế giới

nhà cung cấp hoàn lại hơn 6,7 muốn ngăn chặn trước các triệu USD trong những khoản vấn đề, mà chỉ muốn không phí như vậy. gặp phải những rắc rối.” theo một cố vấn tại BSR – được “Apple là nhà đi đầu trong biết như là một Công ty về việc ngăn chặn sử dụng lao Trách nhiệm Xã hội – hai lần động trẻ em. Và họ đang cố được Apple thuê để đưa ra lời gắng hết sức có thể.” theo ông khuyên trong các vấn đề về Dionne Harrison của công ty lao động.

Impactt, một công ty được Apple thuê để giúp hạn chế “Chúng tôi lẽ ra có thể cứu và chống lại việc sử dụng lao được nhiều người” động trẻ em ở các nhà cung cấp của nó. Tuy nhiên, các Vào năm 2006, BSR, cùng nhà tư vấn khác lại không cho với một bộ phận của Ngân là như vậy. “Chúng tôi mất hàng Thế giới (World Bank) nhiều năm để cho Apple biết và các nhóm khác, đã khởi rằng đó là những vấn đề ng- xướng một dự án để cải thiện hiêm trọng và đề xuất những điều kiện làm việc trong các thay đổi. Tuy nhiên, họ không nhà máy sản xuất điện thoại

Yesnews di động và các thiết bị khác tại Trung Quốc và một số nước.

Các nhóm và các công ty đã cam kết thử nghiệm các ý tưởng khác nhau. Và Foxconn cũng đã đồng ý tham gia.

Trong bốn tháng, BSR và một nhóm khác đã đàm phán với Foxconn về một chương trình thí điểm xây dựng các “đường dây nóng” dành cho công nhân; như vậy, các nhân viên có thể trình báo về tình trạng lạm dụng lao động, cũng như tìm kiếm những lời động viên và thảo luận về các vấn đề tại nơi làm việc. Apple đã không tham gia dự án này nhưng cũng được biết sơ

Một công việc dẫn đến cái chết. Bụi nhôm từ việc đánh bóng vỏ iPad là nguyên nhân dẫn đến vụ nổ tại nhà náy Foxconn ở Thành Đô. Lai Xiaodong là một trong những người tử vong. Anh ấy đã đến Thành Đô và mang theo một tấm bằng tốt nghiệp đại học vào sáu tháng trước.

Trang 36

Nhìn ra thế giới

qua về nó, theo một cố vấn hoặc nhảy từ những tòa nhà tại BSR. xuống đất để thể hiện rằng họ muốn tự tử. Vào năm 2010, Khi các cuộc đàm phán hai năm sau khi chương trình được diễn ra, các yêu cầu thí điểm này kết thúc và sau của Foxconn cho việc tham những nỗ lực tự vẫn ngày gia này liên tục thay đổi. một nhiều, Foxconn đã tạo ra Đầu tiên, Foxconn yêu cầu một đường dây nóng chuyên chuyển từ lắp đặt đường dây tư vấn tâm lý tận tâm và bắt nóng mới sang đánh giá các đầu cung cấp dịch vụ tư vấn đường dây nóng hiện có. tâm lý miễn phí.

Sau đó, Foxconn nhấn mạnh rằng tư vấn tâm lý phải được “Chúng tôi lẽ ra có thể cứu loại bỏ. Foxconn yêu cầu các sống nhiều người, và chúng bên tham gia ký thỏa thuận tôi đã đề nghị Apple tạo sức phát biểu rằng họ sẽ không ép lên Foxconn, nhưng họ sẽ tiết lộ những gì mà họ thấy, không làm điều đó,” một nhà và rồi viết lại các thỏa thuận tư vấn giấu tên tại BSR cho đó nhiều lần. Cuối cùng, một biết. “Các công ty như H.P. thỏa thuận đã được đưa ra, và và Intel và Nike thúc ép các dự án này được lên kế hoạch nhà cung cấp của họ. Tuy bắt đầu triển khai vào tháng nhiên Apple không muốn can 1 năm 2008. Một ngày trước thiệp quá sâu, hơn nữa Foxkhi bắt đầu, Foxconn yêu cầu conn là nhà sản xuất quan rất nhiều những thay đổi, cho trọng nhất của họ, vì thế họ đến khi nó biết chắc rằng dự từ chối thúc ép.” án sẽ không được thực hiện, theo BSR và bản tóm tắt vào Trong một thông báo được năm 2008 của công ty này ban hành, BSR đã nói rằng không ghi danh Foxconn. những quan điểm đó là của cá nhân nhà tư vấn này, không Năm sau đó, một nhân viên phải là của công ty. “Các đồng của Foxconn đã nhảy từ trên nghiệp tại BSR của tôi và tôi một tòa nhà xuống đất sau nhìn nhận Apple như là một khi làm mất một nguyên mẫu công ty đang nỗ lực một cách iPhone. Trong hơn 2 năm rất nghiêm túc để đảm bảo sau đó, ít nhất 18 công nhân rằng điều kiện lao động trong Foxconn khác cố tình tự vẫn các chuỗi cung ứng của nó

Yesnews đáp ứng được những kỳ vọng của các điều luật áp dụng, các tiêu chuẩn của công ty và kỳ vọng của khách hàng,” được viết bởi ông Aron Cramer, Chủ tịch của BSR. Ông Cramer cho biết thêm rằng yêu cầu Apple tạo sức ép lên Foxconn là không phù hợp với mục tiêu của chương trình thí điểm, và có quá nhiều lý do khiến chương trình thí điểm này không thể tiếp tục.

Trong một thông báo, Foxconn nói rằng nó đã hành động nhanh chóng và toàn diện để giải quyết các vụ tự tử, và “bản báo cáo chỉ ra rằng những biện pháp đó đã thực sự thành công.”

Một khách hàng khó tính Mỗi tháng, nhiều nhà quản lý của các công ty từ quanh thế giới kéo đến Cupertino hoặc mời các nhà lãnh đạo của Apple tới thăm các nhà máy ở nước ngoài của họ, tất cả đều theo đuổi một mục tiêu: trở thành nhà cung cấp của Apple.

Khi có tin tức nói về việc Apple quan tâm đến một sản phẩm hay dịch vụ cụ thể nào đó, các lễ kỷ niệm nhỏ thường

Trang 37

Yesnews

Nhìn ra thế giới

được tổ chức với rượu vang, karaoke trước tiên. Sau đó, Apple mới đưa ra các yêu cầu.

Apple đặc biệt yêu cầu các nhà cung cấp cho biết rõ giá mỗi linh kiện, số lượng các công nhân cần thiết và quỹ lương của họ. Các nhà điều hành của Apple muốn biết thông tin chi tiết về tình hình tài chính của công ty đó. Tiếp theo, Apple tính xem nó sẽ trả bao nhiêu tiền cho một linh kiện. Và với cách tính toán chi ly như vậy, hầu hết các nhà cung cấp chỉ được chia một khoản lợi nhuận “mỏng” nhất. Do đó, không lạ gì khi các nhà cung cấp thường cố gắng cắt xén, thay thế các hóa chất đắt tiền bằng các hóa chất rẻ hơn, hay thúc ép các nhân viên của họ làm việc nhanh hơn và kéo dài thời gian lao động, công nhân ở các công ty này cho biết. “Cách duy nhất bạn có thể kiếm tiền khi làm việc cho Apple đó là tìm ra cách thức để làm mọi thứ trở nên hiệu quả hơn và rẻ hơn,” theo nhà điều hành của một công ty phân phối iPad. “Và rồi họ sẽ quay trở lại vào năm tiếp theo, và buộc cắt giảm chi phí thêm 10%.”

của Trung Quốc được quản lý bởi Wintek, một đối tác sản xuất của Apple, đã tiến hành các cuộc đình công về nhiều vấn đề, trong đó có các tin đồn được lan truyền rằng công nhân đang phải tiếp xúc với chất độc. Các cuộc điều tra bởi các tổ chức tin tức đã phát hiện ra rằng hơn một trăm nhân viên đã bị thương bởi n-hexane, một hóa chất có thể là nguyên nhân gây tồn thương và tê liệt thần kinh.

Các nhân viên nói rằng họ buộc phải sử dụng n-hexane để làm sạch màn hình iPhone bởi vì nó bay hơi nhanh hơn gần ba lần so với việc đánh bóng bằng cồn. Sự bay hơi nhanh hơn đồng nghĩa với việc các công nhân có thể làm sạch nhiều màn hình hơn mỗi phút.

khi hồi phục hoàn toàn.” Apple cũng nói rằng nó đã yêu cầu Wintek sửa chữa hệ thống thông gió.

Cũng trong tháng này, một phóng viên của tờ New York Times đã phỏng vấn hơn chục công nhân bị thương tại Wintek. Họ nói rằng họ chưa bao giờ được tiếp xúc với Apple hay người trung gian của nó, và Wintek đã gây sức ép khiến họ bỏ việc và nhận các khoản tiền bồi thường để xóa bỏ trách nhiệm của công ty.

Sau những cuộc phỏng vấn đó, Wintek đã cam kết cung cấp nhiều sự bồi thường hơn đến các công nhân bị thương và Apple đã cử một người đại diện để nói chuyện với một vài người trong số họ.

Sáu tháng sau đó, các ấn phẩm thương mại đã nêu ra Một năm sau, Apple đã rằng Apple cắt giảm đáng kể đưa ra ý kiến về các tai nạn ở chi phí phải trả cho Wintek.

Wintek. Trong báo cáo trách nhiệm nhà cung cấp của nó, “Bạn có thể thiết lập tất cả Apple cho biết nó “đã yêu các quy định mà bạn muốn, cầu Wintek ngừng sử dụng nhưng chúng không có ý n-hexane” và “Apple đã xác nghĩa gì nếu bạn không đáp minh lại rằng tất cả những ứng cho các nhà cung cấp lợi công nhân chịu ảnh hưởng nhuận đủ để đối xử tốt với đều được điều trị thành công, các công nhân. Nếu bạn vượt Vào tháng 1 năm 2010, các và chúng tôi tiếp tục kiểm tra quá giới hạn, đồng nghĩa với công nhân tại một nhà máy sổ khám bệnh của họ cho đến việc bạn đang ép họ cắt giảm

Trang 38

Nhìn ra thế giới

đi sự an toàn.” theo một nhà điều hành trước đây tại Apple, người có kiến thức trực tiếp về nhóm trách nhiệm của nhà cung cấp.

điều hành tại chương trình trách nhiệm môi trường và xã hội trong chuỗi cung ứng của Hewlett-Packard. “Họ cho chúng tôi biết thời điểm họ khó khăn trong việc đáp ứng Wintek vẫn là một trong những kỳ vọng của chúng tôi, những nhà cung cấp quan và điều đó ảnh hưởng đến các trọng nhất của Apple. Trong quyết định của chúng tôi.” một thông báo, Wintek đã từ Vụ nổ chối đưa ra ý kiến ngoại trừ việc nói rằng sau vụ nổ, công Vào buổi chiều hôm diễn ty đã thực hiện “nhiều biện pháp” để giải quyết vụ việc ra vụ nổ tại nhà máy sản xuất và hứa rằng sẽ đảm bảo phúc iPad, như thường ngày, Lai lợi cho người lao động và tạo Xiaodong đã gọi điện cho bạn nên một môi trường làm việc gái của anh ấy. Họ rất mong được gặp nhau vào buổi tối an toàn và lành mạnh.” hôm đó, nhưng quản lý đã yêu Nhiều công ty công nghệ cầu anh làm việc tăng ca, anh lớn đã làm việc với các nhà Lai nói với bạn gái. máy có các điều kiện lao Anh ấy được thăng chức động được cho là không tốt.

Tuy nhiên, các nhà giám sát nhanh chóng ở Foxconn, tự do và các nhà cung cấp nói và chỉ sau vài tháng, anh đã rằng không phải tất cả các nhà được làm phụ trách nhóm có máy đều như vậy. Các nhà nhiệm vụ bảo dưỡng các máy điều hành ở nhiều nhà cung móc đánh bóng vỏ iPad. Khu cấp, khi phỏng vấn cho biết vực đánh bóng ồn ào và mù Hewlett-Packard và các công mịt bởi bụi nhôm. Các công ty khác cho phép họ có lợi nhân phải đeo khẩu trang và nhuận và các khoản tiền trợ bông tai, nhưng dù có tắm bao cấp khác nhiều hơn một chút nhiều lần, những bụi nhôm nếu chúng được sử dụng để nhỏ vẫn lấp lánh trên tóc và ở cải thiện điều kiện làm việc.” khóe mắt họ.

“Các nhà cung cấp của Chỉ hai tuần sau khi vụ nổ chúng tôi rất cởi mở,” theo ông Zoe McMahon, một nhà xảy ra, một nhóm luật sư tại

Yesnews Hồng Kông đã công bố một thông báo cảnh báo về điều kiện mất an toàn tại nhà máy ở Thành Đô, trong đó có các vấn đề về bụi nhôm. Nhóm này có tên là SACOM - sinh viên và học giả chống lại các hành vi không chuẩn mực ở doanh nghiệp, đã ghi hình các công nhân trong tình trạng người phủ đầy những hạt nhôm nhỏ li ti. “Vấn đề về an toàn và sức khỏe nghề nghiệp tại Thành Đô đang ở mức đáng báo động. Các công nhân cũng nhấn mạnh vấn đề về thông hơi còn kém và các thiết bị bảo hộ cá nhân vẫn chưa đầy đủ.” bản thông báo ghi.

Một bản sao của báo cáo này được gửi đến Apple.

“Không có phản hồi,” ông Debby Chan Sze Wan, một thành viên của nhóm này cho biết. “Chỉ một vài tháng sau khi tôi đến Cupertino, và vào hành lang của Apple, nhưng không một ai gặp tôi. Tôi chưa từng được nghe bất cứ điều gì từ bất cứ ai tại Apple.”

Buổi sáng hôm xảy ra vụ nổ, anh Lai đi xe đạp đến chỗ làm. Những chiếc iPad được đưa ra thị trường chỉ mới vài tuần, và các công nhân bị yêu

Trang 39

Yesnews

Nhìn ra thế giới

cầu phải đánh bóng hàng nghìn chiếc vỏ mỗi ngày. Nhà máy hoạt động hết công suất, các nhân viên cho biết. Các hàng dài máy đánh bóng vỏ trong khi những nhân viên đeo mặt nạ ấn nút. Các ống dẫn khí lớn quét qua mỗi trạm, nhưng chúng không thể theo kịp ba dòng máy đang đánh bóng không ngừng nghỉ. Bụi nhôm bám ở khắp mọi nơi.

Bụi được biết như là một mối nguy hiểm về an toàn lao động. Vào năm 2003, một vụ nổ bụi nhôm tại Indiana đã phá hủy một nhà máy sản xuất bánh xe và đã làm chết một công nhân. Vào năm 2008, bụi nông nghiệp bên trong một nhà máy đường tại Georgia đã gây ra một vụ nổ làm chết 14 công nhân.

thoại di động ghi lại. Con số tổng hợp được cuối cùng sau vụ nổ này là 4 người bị chết, 18 người bị thương.

Tại bệnh viện, bạn gái của anh Lai thấy rằng da của anh ấy gần như bị bỏng hoàn toàn.

“Tôi nhận ra anh ấy bởi đôi chân, nếu không thì tôi không thể biết được anh ấy là ai,” cô cho biết.

Cuối cùng, gia đình của anh Lai cũng đã tới bệnh viện. Hơn 90% cơ thể của anh bị bỏng. “Mẹ tôi đã chạy ra khỏi phòng khi nhìn thấy Lai lần đầu tiên, còn tôi thì khóc.

Không ai có thể đứng yên ở đó lúc bấy giờ,” anh trai của anh Lai chia sẻ. Khi mẹ anh ấy quay trở vào, bà cố không chạm vào anh, vì sợ rằng sẽ làm anh đau. “Con trai tôi rất Sau hai giờ đồng hồ trong mạnh mẽ. Nó đã cầm cự được ca làm của anh Lai trôi qua, hai ngày.” bà nói. tòa nhà bắt đầu rung như thể một vụ động đất đang diễn ra.

Sau khi anh Lai qua đời, Tiếp đó là một chuỗi các tiếng các công nhân tại Foxconn đã nổ liên tiếp, một công nhân mang hộp tro về quê anh. Sau nhà máy cho biết. Từ đó bắt đó công ty đã kí một tấm chi đầu xuất hiện các tiếng hét thất phiếu trị giá khoảng 150.000 thanh. Và khi các đồng nghiệp USD đưa cho gia đình anh. của anh Lai chạy ra ngoài, bên ngoài lúc này đầy khói đen Trong một thông báo, Foxcùng với cơn mưa nhẹ, theo conn nói rằng ở thời điểm vụ như các video quay bằng điện nổ xảy ra, nhà máy Thành Đô

Trang 40

đã làm theo đúng tất cả các quy định và luật lệ liên quan, và “sau khi chắc chắn rằng gia đình của các nhân viên tử vong đã nhận được những hỗ trợ mà họ yêu cầu, chúng tôi bảo đảm rằng tất cả các nhân viên bị thương đã nhận được sự chăm sóc y tế với chất lượng tốt nhất.” Công ty cho biết thêm, sau khi vụ nổ xảy ra, Foxconn ngay lập tức dừng hoạt động tại tất cả các xưởng đánh bóng, và sau đó cải thiện hệ thống thông gió và xử lý bụi, và áp dụng các công nghệ để nâng cao an toàn lao động.

Trong báo cáo về trách nhiệm nhà cung cấp gần đây nhất, Apple đã viết rằng sau khi vụ nổ xảy ra, công ty đã liên lạc với các “chuyên gia hàng đầu về quy trình an toàn” và tập hợp một nhóm để điều tra nghiên cứu và đưa ra các đề xuất để ngăn ngừa các vụ tai nạn trong tương lai.

Tuy nhiên, vào tháng 12, bảy tháng sau khi vụ nổ đó xảy ra, một nhà máy iPad khác cũng phát nổ. Đây là nhà máy ở Thượng Hải. Lại một lần nữa, bụi nhôm là nguyên nhân gây ra vụ nổ này, theo như các cuộc phỏng vấn và báo cáo về

Nhìn ra thế giới

trách nhiệm nhà cung cấp gần phó cần thiết, ngoại trừ việc đây nhất của Apple. Vụ nổ ngừng hoạt động. này đã làm bị thương 59 công nhân, 23 người phải đưa vào Đối với gia đình anh Lai, bệnh viện. vẫn còn những khúc mắc.

“Chúng tôi thực sự không “Đây là sơ suất lớn, sau khi biết chắc nguyên nhân khiến một vụ nổ xảy ra mà họ không con tôi chết. Chúng tôi không nhận thấy rằng mọi nhà máy hiểu chuyện gì đã xảy ra.” mẹ đều nên được kiểm tra,” theo anh Lai nói khi đang đứng ông Nicholas Ashford, một bên cạnh ngôi mộ bà xây gần chuyên gia về an toàn nghề nhà. nghiệp, hiện đang làm việc tại Viện Công nghệ MassaĐánh xổ số Apple chusetts. “Nếu việc giải quyết bụi nhôm thực sự khó thì tôi Mỗi năm, khi các tin đồn có thể thông cảm. Nhưng bạn về các sản phẩm sắp ra mắt có biết rằng bụi dễ kiểm soát của Apple bắt đầu nổi lên, các như thế nào không? Nó được ấn phẩm thương mại và các gọi là sự thông gió. Chúng ta trang Web bắt đầu dự đoán đã giải quyết vấn đề này hơn xem nhà cung cấp nào sẽ là chục năm qua.” người chiến thắng xổ số Apple. Đạt được hợp đồng với Trong báo cáo về trách Apple có thể đem lại cho một nhiệm nhà cung cấp gần đây công ty hàng triệu USD do nhất, Apple đã viết rằng các vụ nó như một sự chứng thực về nổ đều do bụi nhôm dễ cháy, chất lượng sản xuất của công nhưng còn có những nguyên ty. Nhưng ít công ty công bố nhân khác. Tuy nhiên, công ty một cách công khai về việc: này đã từ chối cung cấp thêm. Apple thường yêu cầu các Báo cáo có bổ sung thêm rằng nhà cung cấp kí các hợp đồng Apple hiện đã kiểm tra tất cả đề hứa rằng họ sẽ không tiết các nhà cung cấp đánh bóng lộ bất kỳ điều gì, bao gồm cả các sản phẩm nhôm và đã có mối quan hệ hợp tác. Chính những nhiều biện pháp phòng sự thiếu minh bạch này giúp ngừa hơn tại các nhà máy. Apple giữ bí mật các kế hoạch Tất cả các nhà cung cấp đều của nó. Nhưng đây cũng là thực hiện các biện pháp đối một rào cản để cải thiện điều

Yesnews kiện làm việc, các luật sư và nhà điều hành trước đây của Apple cho biết.

Trong tháng này, sau nhiều đề nghị từ luật sư và các tổ chức tin tức, trong đó có tờ New York Time, Apple đã công bố tên 156 nhà cung cấp của nó.

Trong bản báo cáo kèm theo danh sách này, Apple nói rằng họ “chiếm khoảng hơn 97% những gì chúng tôi trả cho các nhà cung cấp để sản xuất các sản phẩm của chúng tôi.” Tuy nhiên, công ty không chịu cung cấp tên của hàng trăm các công ty không trực tiếp kí hợp đồng với Apple, nhưng cung cấp cho các nhà cung cấp của hãng. Danh sách nhà cung cấp của Apple không để lộ ra địa chỉ của các nhà máy, và nhiều nhà máy rất khó tìm kiếm. Các tổ chức giám sát độc lập nói rằng khi họ cố kiểm tra các nhà cung cấp của Apple, nhưng họ đã bị ngăn chặn ngay từ đầu – theo yêu cầu của Apple.

“Chúng tôi đã có hàng trăm cuộc đối thoại như vậy,” theo một nhà điều hành trước đây tại nhóm trách nhiệm nhà cung cấp của Apple. “Thật sự là đã có một cam kết của toàn công ty về bộ quy tắc ứng xử.

Trang 41

Nhìn ra thế giới

Nhưng việc đưa nó lên mức độ cao hơn và tạo ra thay đổi thực sự lại trái với sự bảo mật và các mục tiêu kinh doanh, và vì thế chỉ cho đến nay chúng tôi mới có thể thực hiện.” Các nhân viên trước đây của Apple thì nói rằng họ thường bị cấm tham gia vào hầu hết các nhóm bên ngoài. “Đó là một văn hóa về vấn đề bảo mật thực sự tại đây, nó ảnh hưởng đến tất cả mọi thứ,” cựu nhà điều hành nói.

Một số các công ty công nghệ khác hoạt động theo hình thức khác. Ông Gary Niekerk, giám đốc của doanh nghiệp công dân ở Intel cho biết “Chúng tôi nói chuyện với nhiều công ty bên ngoài. Và với sự phức tạp của thế giới, nếu chúng tôi không trao đổi với các nhóm bên ngoài, chúng tôi có thể sẽ mất đi nhiều thứ.”

Với sự nổi tiếng và khả năng lãnh đạo sản xuất toàn cầu của Apple, nếu công ty này thay đổi triệt để cách thức hoạt động, nó có thể kiểm tra cách thức hoàn thành công việc. “Mỗi công ty đều muốn trở nên giống như Apple,” theo ông Sasha Lezhnev của dự án Đủ, một nhóm trú trọng đến trách nhiệm doanh ng-

Trang 42

Yesnews hiệp. “Nếu Apple cam kết tạo của Apple cũng đồng tình với ra một chiếc iPhone không có điều đó. xung đột, họ sẽ chuyển đổi “Bạn có thể hoặc sản xuất công nghệ.” trong các nhà máy thoải mái, Nhưng cuối cùng, theo các gần gũi với công nhân hoặc nhà điều hành trước đây của bạn có thể cải tiến sản phẩm Apple cho biết, có một vài của mình mỗi năm, và khiến sức ép thực sự từ bên ngoài chúng trở nên tốt hơn, nhanh về sự thay đổi này bởi Apple hơn và rẻ hơn, đòi hỏi các nhà là một trong những nhãn hàng máy dường như khắc nghiệt được ngưỡng mộ nhất. Trong theo các tiêu chuẩn của Mỹ. một cuộc khảo sát quốc gia Ngay bây giờ, các khách hàng được thực hiện bởi tờ New quan tâm về một chiếc iPhone York Time số ra tháng 11, mới nhiều hơn là về điều kiện 56% người trả lời nói rằng lao động tại Trung Quốc.” họ không thể nghĩ được bất theo một nhà điều hành hiện kỳ điều gì tiêu cực về Apple. tại của Apple cho biết.

14% nói rằng điều tồi tệ nhất Dịch: Nguyễn Ngọc về công ty này đó là các sản phẩm của nó quá đắt. Chỉ 2% Nguồn: http://www.nyđề cập đến thực tế người lao times.com/2012/01/26/ động ở nước ngoài. business/ieconomy-applesNhững người, như cô White ipad-and-the-human-costsở Đại học Harvard nói rằng for-workers-in-china.html chỉ cho đến khi người tiêu dùng đòi hỏi các điều kiện lao động tốt hơn tại các nhà máy ở nước ngoài – như những gì họ làm với các công ty như Nike và Gap – các công ty ngày nay đã thực hiện cải tổ điều kiện lao động tại các nhà cung cấp – hay khi các nhà quản lý hành động, may ra mới có thể tạo được động lực cho sự thay đổi triệt để. Một vài nhân viên

Hội thảo chuyên đề

Yesnews

Kinh tế thế giới và triển vọng kinh tế Việt Nam 2016 PGS. TS. Hà Quỳnh Hoa Ngày 29/1 vừa qua, hội thảo “Kinh tế Việt Nam 2015 – Cơ hội và thách thức khi gia nhập Cộng đồng Kinh tế ASEAN” do Câu lạc bộ Sinh viên Nghiên cứu Khoa học YES tổ chức đã vinh dự có sự tham gia và chia sẻ của hai diễn giả: PGS. TS. Hà Thị Quỳnh Hoa – Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo và Phát triển và PGS. TS. Ngô Thị Tuyết Mai – Trưởng Bộ môn Kinh tế Quốc tế trường Đại học Kinh tế Quốc dân. Bài viết dưới đây tổng hợp những chia sẻ của PGS. TS. Hà Thị Quỳnh Hoa tại hội thảo về những vấn đề nổi bật của kinh tế thế giới và Việt Nam trong năm 2015, cũng như triển vọng phát triển của nền kinh tế trong năm 2016.

1. Kinh tế thế giới 2015 và dự báo cho 2016 1.1. Tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2015 Theo nguồn dữ liệu từ Quỹ Tiền tệ Thế giới (IMF), tăng trưởng bình quân của kinh tế thế giới năm 2014 là 3,4%, 2015 là 3,1% và dự báo cho 2016 là 3,6%. Mới đây, World Bank (WB) cũng công bố con số ước đoán cho tăng trưởng kinh tế năm 2015 là 2,4% – thấp hơn 2,6% của 2014, và dự báo của 2016 là 2,9%. Con số tuy có khác nhau, nhưng đều cho thấy một xu hướng: tăng trưởng kinh tế thế giới năm 2015 đã có sự giảm sút

rõ rệt so với 2014, nhưng các nhóm nước khác nhau.

2016 thì lại mang nhiều triển Với nhóm các nước phát triển, vọng hơn. tăng trưởng tuy đã có nhưng còn yếu: chỉ khoảng 2% cho Tỷ lệ tăng trưởng bình quân năm 2015, nhích hơn một của giai đoạn 1997 – 2006 chút so với 2014 (1,8%). Với (thời kì trước khi kinh tế thế các nước đang phát triển, tăng giới chịu ảnh hưởng từ cuộc trưởng có xu hướng giảm đi, khủng hoảng tài chính toàn từ mức 4,6% năm 2014 xuống cầu 2008) là 4,02%; trong khi còn 4% vào năm 2015. Ngay từ 2007 đến 2009 – khi cuộc cả khu vực châu Á, nơi có tỷ khủng hoảng diễn ra thì con lệ tăng trưởng năng động nhất số chỉ còn 2,93%, và những thế giới, con số cũng chỉ còn năm gần đây là 3,82%. Điều 6,5% – giảm so với 6,8% của này cho thấy nền kinh tế thế 2014. giới đã thoát khỏi ảnh hưởng từ khủng hoảng. Tuy nhiên, 1.2. Những biến động của có sự khác biệt nhất định kinh tế thế giới trong mức độ phục hồi của 1.2.1.Giá dầu

Trang 43

Yesnews

Hội thảo chuyên đề

Từ tháng 7/2008, giá dầu đã giảm mạnh và tính tới thời điểm ngày 20/1/2016 chỉ còn là 27 USD/thùng. Giá dầu là một thành tố đầu vào của sản xuất, do vậy khi giá dầu giảm thì chi phí sản xuất trở nên rẻ hơn. Tuy nhiên, không phải mọi quốc gia đều được hưởng lợi từ sự giảm giá của dầu mỏ.

Một ví dụ điển hình là nền kinh tế Nga hiện nay. 65% thu ngân sách của Nga đến từ dầu mỏ; giá dầu lao dốc mạnh gây ảnh hưởng không nhỏ cho nguồn thu của quốc gia này, thậm chí đe dọa tới an toàn ngân sách của Nga.

nhập ngày càng tăng khiến sự thay đổi của giá vàng thế giới dễ dàng ảnh hưởng tới nước ta hơn; đồng thời, tỷ giá – công cụ quy đổi giữa giá vàng thế giới và trong nước cũng đã có sự thay đổi so với trước năm 2015, vì nước ta đã áp dụng một chế độ tỷ giá mới.

nền kinh tế lớn nhất thế giới đã có sự phục hồi nhất định và bắt đầu vận hành tốt hơn.

Tới tháng 12/2015, Mỹ lại có bước đi tiếp theo sau khủng hoảng là nâng lãi suất – nghĩa là không còn tiếp tục nâng đỡ các doanh nghiệp trong nước thông qua mức lãi suất 0%, mà tiến hành điều chỉnh lãi suất theo cung cầu vốn trên thị trường. Tăng lãi suất lên cho thấy cảm nhận của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) rằng nền kinh tế Mỹ đã tốt lên, và các doanh nghiệp có thể tự đứng vững. Mỹ tăng lãi suất cũng đồng nghĩa với giá trị của đồng USD tăng lên. Nếu như vào tháng 4/2014, chỉ số giá USD chỉ có 79,58 thì tới

1.2.3.Chính sách tiền tệ Về chính sách tiền tệ của các nước, nổi bật nhất phải kể đến Mỹ và Trung Quốc. Ngày 29/10/2014, Mỹ đã quyết định dừng thực hiện các gói nới lỏng định lượng vốn từng được sử dụng để đối phó với 1.2.2.Vàng khủng hoảng tài chính 2007 – Vàng không còn là một 2009. Đây là tín hiệu cho thấy kênh đầu tư hấp dẫn. Tại Việt Nam thời điểm năm 2012, khi giá vàng lên tới gần 50 triệu VND/lượng, ai ai cũng đổ xô đi mua vàng bởi khả năng sinh lời rất cao.

Nhưng hiện tại, lựa chọn vàng sẽ khiến nhà đầu tư phải đối mặt với những rủi ro PGS. TS. Hà Quỳnh Hoa chia sẻ tại hội thảo “Kinh tế Việt Nam 2015 – Cơ hội như: mức độ hội và thách thức khi gia nhập Cộng đồng Kinh tế ASEAN”

Trang 44

Yesnews

Hội thảo chuyên đề

tháng 1/2016, con số đã là 99,39. Đối nghịch với sự tăng giá của USD là sự mất giá của Euro, Yên Nhật và Nhân dân tệ Trung Quốc – các nước vẫn đang tiếp tục thực hiện chính sách tiền tệ yếu, giữ đồng tiền nước mình ở mức giá trị thấp để tăng lợi thế cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu.

Từ tháng 1/2012 đến tháng 1/2016, đồng Yên đã mất giá tới gần 56%. Tương tự như thế, vào tháng 8/2015, Trung Quốc đã thực hiện phá giá rất mạnh đồng Nhân dân tệ, khiến cả thế giới chao đảo, đặc biệt là thị trường chứng khoán. Hành động này cho thấy các tín hiệu xấu phát ra từ nội tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, khi các hoạt động sản xuất ngày một kém đi. Để hỗ trợ tăng trưởng, Trung Quốc đã liên tục bơm tiền và phá giá đồng nội tệ.

Tuy nhiên, hành động thái quá của NHTW Trung Quốc (PBOC) lại mang đến những sự phản tác dụng. Đó là tâm lý bi quan của người dân vì họ hiểu rằng, Chính phủ (CP) đã phải ra tay đồng nghĩa với tình trạng nền kinh tế đang xấu. Thị trường lại hành động theo kì vọng, khi kì vọng giảm thì các hoạt động đầu tư cũng bị cắt giảm.

1.3. 10 dự báo kinh tế thế giới năm 2016 (nguồn: Nariman Behravesh – IHS) - Nền kinh tế Mỹ sẽ tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng ở mức 2,5 – 3% trong năm 2016.

- Nền kinh tế khu vực sử dụng đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) sẽ tiếp tục tăng trưởng ở mức khiêm tốn, khoảng 1,7%.

- Kinh tế Nhật mặc dù thoát khỏi vùng suy thoái kỹ thuật (không còn tăng trưởng âm) nhưng vẫn tiếp tục trì trệ (tăng trưởng dự báo sẽ khoảng 1%).

- Kinh tế Trung Quốc tiếp tục giảm tốc (tăng trưởng giảm chỉ còn 6,3%).

- Các nền kinh tế mới nổi có sự phân hóa về tăng trưởng: - Các nước xuất khẩu dầu gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là Iran, Venezuela, Lybia và Algeria.

- Kinh tế Nga, Brazil được dự báo sẽ tiếp tục suy thoái.

- Ấn Độ với tư cách là nhà nhập khẩu tiếp tục được hưởng lợi (tăng trưởng được kì vọng sẽ cao nhất thế giới năm 2016).

- Giá hàng hóa cơ bản sẽ tiếp tục xuống dốc, có thể chạm đáy vào năm 2016.

- Nguy cơ gia tăng lạm phát là rất nhỏ.

- FED và NHTW Anh (BOE) được dự báo sẽ tăng lãi suất; trong khi NHTW châu Âu (ECB), NHTW Nhật Bản (BOJ) và PBOC được nhận định sẽ hạ thêm lãi suất và/ hoặc bơm thêm thanh khoản vào thị trường.

- Đồng USD sẽ tiếp tục tăng giá.

- Những rủi ro hiện tại không làm chệch xu hướng tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

2. Kinh tế Việt Nam 2015 2015 được đánh giá là một năm thành công trên giác độ kinh tế vĩ mô. Tăng trưởng kinh tế đạt 6,68%, vượt mức kì vọng 6,2% ban đầu. Lạm phát chỉ còn 0,63%, thấp hơn rất nhiều so với mục tiêu 5%.

Bội chi ngân sách ước đoán đạt 5%, hoàn thành mục tiêu đề ra. GDP theo giá hiện hành của nước ta năm 2015 đạt 4,19 triệu tỷ VND – tương đương với 194 tỷ USD. GDP bình quân đầu người của Việt Nam liên tục tăng từ năm 2000 và đạt 2109 USD vào năm 2015. Để đạt được những thành tựu kinh tế như vậy, CP Việt Nam đã thực hiện rất nhiều chính sách, và đáng chú ý nhất trong số đó là các chính sách liên quan đến hội nhập. Một

Trang 45

Yesnews

Hội thảo chuyên đề

số mốc đáng chú ý trên tiến trình hội nhập của Việt Nam kể từ khi chính thức được Mỹ gỡ bỏ cấm vận vào năm 1995: gia nhập ASEAN năm 1995, APEC năm 1998, WTO năm 2007; đặc biệt năm 2015 kí FTA Việt Nam – Hàn Quốc, FTA Việt Nam – EU, và thành tích rực rỡ nhất là việc đàm phán thành công Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và tham gia thành lập Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC). Có thể thấy Việt Nam rất tích cực hội nhập kinh tế quốc tế. Cùng với đó, độ mở về thương mại và độ mở về tài chính của nước ta cũng có xu hướng ngày càng tăng theo thời gian.

Nền kinh tế mở cửa và hội nhập sâu rộng đem đến cho ta cả những cơ hội và thách thức. Rất nhiều cơ hội rộng mở phía trước khi Việt Nam mở rộng được quan hệ kinh tế thương mại với các nước, các tổ chức quốc tế; thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu khi các hàng rào thuế quan và phi thuế quan dần được loại bỏ; tăng cường tham gia các chuỗi giá trị khu vực, phát triển dịch vụ, đổi mới cơ cấu nền kinh tế; hoàn thiện thể chế kinh tế, thúc đẩy cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh, tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài; thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải thiện đời sống của người dân. Đi kèm với đó là các thách

thức không nhỏ: các hàng rào thuế và phi thuế bị loại bỏ khiến nguồn thu ngân sách từ thuế nhập khẩu giảm sút; không còn các công cụ bảo hộ doanh nghiệp nội địa làm gia tăng sức ép cạnh tranh lên hàng hóa, dịch vụ trong nước; chất lượng nguồn nhân lực, trình độ khoa học công nghệ chưa cao gây khó khăn cho nhân công Việt khi phải cạnh tranh trong một thị trường lao động mở; độ mở cửa càng cao thì nền kinh tế càng dễ bị tổn thương trước biến động kinh tế toàn cầu.

Năm 2015, các chính sách kinh tế vĩ mô của CP đều được thực hiện tốt, nổi bật trong đó là vai trò của Ngân hàng Nhà nước (NHNN). Có thể thấy NHNN ngày càng tạo được uy tín với người dân, và Thống đốc Nguyễn Văn Bình cũng có được tín nhiệm cao trong việc điều hành chính sách tiền tệ để đạt được các mục tiêu CP đề ra. Nhưng, thực tế đặt ra hiện nay là NHNN Việt Nam đang kiêm nhiệm quá nhiều chức năng, được CP giao cho quá nhiều những mục tiêu kinh tế vĩ mô mà các NHTW khác trên thế PGS. TS. Ngô Thị Tuyết Mai (trái) tại hội thảo “Kinh tế Việt Nam 2015 – giới không phải thực hiện.

NHNN vừa phải đảm bảo Cơ hội và thách thức khi gia nhập Cộng đồng Kinh tế ASEAN”

Trang 46

Yesnews

Hội thảo chuyên đề

tăng trưởng, vừa phải kiểm soát giá, ổn định giá trị đồng tiền… CP hiện đang hướng sự phát triển của NHNN theo con đường chỉ thực hiện một chức năng duy nhất là kiểm soát lạm phát, tuy nhiên để đạt được điều này còn cần một thời gian rất dài.

3. Đánh giá khả năng hoàn thành mục tiêu của kinh tế Việt Nam năm 2016 Đối với 2016, theo Nghị quyết số 98/2015/QH13 của Quốc hội ra ngày 10/11/2015, mức tăng trưởng GDP mục tiêu của năm là 6,7%, lạm phát mục tiêu vẫn là 5%. Trích lời PGS. TS. Hà Quỳnh Hoa, “Các mục tiêu đã đề ra hoàn toàn có khả năng đạt được.”

Tại sao lại lạc quan như vậy?

3.1. Về giá Theo số liệu do Tổng cục Thống kê công bố, CPI tháng 1/2016 không hề tăng so với tháng 12 năm ngoái. Cùng với đó, áp lực từ tăng giá các hàng hóa thiết yếu cũng như tăng giá xăng dầu là không có, vì vậy khó có sự gia tăng đột biến trong chỉ số CPI năm 2016.

3.2. Về GDP Để đánh giá về GDP cần

thông qua các chỉ số sau: - Chỉ số sản xuất công nghiệp: Chỉ số sản xuất công nghiệp năm 2015 có nhích hơn 2014, và 2016 được kì vọng sẽ khả quan hơn.

- Tổng mức bán lẻ: Tổng mức bán lẻ năm 2015 tăng vọt so với 2014. Nếu như tháng 12/2014, tổng mức bán lẻ của cả nền kinh tế chỉ đạt 273 nghìn tỷ thì tháng 12/2015, con số đã lên tới 294 nghìn tỷ.

Người dân Việt Nam chi tiêu nhiều hơn, điều này chỉ xảy ra khi thu nhập của họ cao hơn – thực tế là thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam tăng đều qua các năm, hoặc họ kì vọng nền kinh tế sẽ tốt đẹp hơn và giảm bớt tỷ lệ tích lũy để tiêu dùng nhiều hơn cho hiện tại.

- Chỉ số PMI – chỉ số đánh giá mức độ lạc quan của giới sản xuất và các nhà quản trị doanh nghiệp: PMI năm 2015 giảm nhẹ so với 2014, nhưng con số chỉ giảm sau sự kiện Trung Quốc phá giá đồng tiền vào tháng 8/2015. Thực tế, PMI đã đạt tới giá trị rất cao là 54,8 vào tháng 5/2015, nhưng động thái của Trung Quốc sau đó khiến tâm lý bi quan bao trùm thị trường thế giới và khiến chỉ số niềm tin của các doanh nghiệp trong

nước tháng 9, 10 giảm sâu xuống dưới 50. Tuy nhiên, PMI giảm nhẹ không có ảnh hưởng quá nhiều tới sản xuất và triển vọng tăng trưởng của Việt Nam năm 2016.

- Cán cân thương mại: Sau ba năm liên tiếp thặng dư thì tới 2015, nền kinh tế Việt Nam đã có thâm hụt thương mại, nhưng đây không phải một tín hiệu buồn. Việt Nam chủ yếu nhập khẩu nguyên vật liệu – các yếu tố đầu vào của sản xuất, vì thế giảm nhập khẩu cũng đồng nghĩa với hoạt động sản xuất đang chậm lại. 2012, 2013, 2014 là ba năm nước ta chịu ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng 2007 – 2009, cũng là ba năm cán cân thương mại có thặng dư. Tới năm 2015, mức thâm hụt 3,54 tỷ USD của kinh tế Việt Nam được các chuyên gia kinh tế đánh giá là một tín hiệu đáng mừng, cho thấy hoạt động sản xuất bắt đầu được cải thiện.

3.3. Về chính sách kinh tế vĩ mô 3.3.1.Chính sách tài khóa (trọng tâm là vấn đề thu chi của Ngân sách Nhà nước) Thực tiễn cho thấy, từ năm 2011, phần chi cho đầu tư phát triển ngày càng “teo” lại. Nguyên do cho sự giảm

Trang 47

Yesnews

Hội thảo chuyên đề

tỷ trọng này chính là việc thực hiện Nghị quyết 11 của CP năm 2011 liên quan tới tái cơ cấu đầu tư công, theo đó CP sẽ cắt giảm dần và chuyển sang cho khu vực tư nhân thực hiện các hoạt động đầu tư. Tuy nhiều nhà kinh tế đã khuyến nghị CP không nên cắt giảm mà vẫn tiếp tục xúc tiến đầu tư nhằm tạo ra “cú hích” cho các doanh nghiệp tư nhân, nhưng do những khó khăn trong thu Ngân sách Nhà nước (NSNN) mà CP không thể tiếp tục tăng đầu tư công. Cũng tương tự như vậy, sau rất nhiều lần đàm phán CP mới quyết định nâng lương cho công nhân viên chức, nhưng mức tăng cũng chỉ có 60.000 VND trên 1 hệ số lương cơ bản. Mức tăng đó quá ít, vẫn không đủ cho công nhân viên chức sống được bằng lương, không thể đòi hỏi họ dồn 100% tâm huyết cho công việc khi họ vẫn phải làm thêm ngoài để trang trải cuộc sống. CP biết về thực trạng “chảy máu chất xám” này, nhưng vẫn không thể làm gì hơn khi nguồn ngân sách có hạn.

tăng nhưng giá trị tuyệt đối về thâm hụt NSNN những năm gần đây lại đang giảm xuống.

Cũng trong những năm trở lại đây, NSNN đều chi dưới mức kế hoạch, tức chi rất tiết kiệm – đây là một nỗ lực của Bộ Tài chính nhằm sử dụng các khoản chi một cách hiệu quả nhất, giảm bớt phần nào gánh nặng nợ CP.

hấp thụ vốn tốt hơn của các doanh nghiệp trong nền kinh tế. Tỷ lệ tăng tổng phương tiện thanh toán (tức mức tăng cung tiền) năm 2015 là 13,56%, thấp hơn mức 17,69% của 2014. Như vậy NHNN không phải điều chỉnh mức cung tiền quá nhiều mà nền kinh tế Việt Nam vẫn đạt được con số tăng trưởng 6,68% cũng như lạm phát rất thấp, đây là một bằng Theo đồng hồ nợ công chứng cho việc điều hành toàn cầu, tổng nợ của Việt hiệu quả chính sách tiền tệ.

Nam hiện nay khoảng 86 tỷ USD; và mỗi người dân phải Tuy nhiên, độ mở lớn hơn cõng khoảng 955 USD; số nợ của nền kinh tế cùng những này chiếm 46,9% GDP. Tuy ảnh hưởng từ kinh tế thế giới nhiên, theo con số tính toán vẫn khiến thị trường tiền tệ của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trong nước có những bất ổn. nợ công của nước ta hiện nay NHNN đã phải điều chỉnh đã lên tới khoảng 64% GDP. mạnh tay đối với tỷ giá sau Nhưng dù theo nguồn nào thì sự kiện Trung Quốc phá giá hiện tại vẫn chưa có tín hiệu đồng nội tệ tháng 8/2015, và cho thấy khả năng Việt Nam đến đầu năm 2016 thì quyết rơi vào khủng hoảng nợ công, định thay đổi chế độ tỷ giá do phần nợ ngắn hạn có thể để thích ứng với những biến gây ra bất ổn cho nguồn tiền động của kinh tế thế giới. Cụ của CP lại chiếm tỷ trọng nhỏ thể, từ 4/1/2016, NHNN Việt trong nợ công của nước ta; nợ Nam đã quyết định chuyển từ dài hạn chiếm phần lớn hơn. chế độ tỷ giá bình quân liên ngân hàng sang tỷ giá trung 3.3.2.Chính sách tiền tệ tâm. Tỷ giá trung tâm sẽ thay Năm 2015, tỷ lệ tăng vốn đổi theo từng ngày chứ không tiền tệ (tức tăng trưởng tín còn cố định như trước nữa.

Giai đoạn 2001 – 2015, giá dụng) của Việt Nam là 17,17% NHNN thực hiện điều này trị tuyệt đối về thu, chi NSNN – cao hơn mức 14,16% của chính là để tháo gỡ “bộ ba bất tuy có xu hướng ngày càng năm 2014, cho thấy mức độ khả thi” – vẫn giữ tỷ giá cố

Trang 48

Yesnews

Hội thảo chuyên đề

định như trước thì nền kinh tế không thể thực hiện tự do tài khoản vốn, và NHNN cũng không thể thực hiện chính sách tiền tệ độc lập. Khi “vứt bỏ” tỷ giá cố định thì NHNN sẽ hoàn thành được hai đầu ra kia, nghĩa là có thể điều hành chính sách tiền tệ tốt hơn trong khi vẫn tự do hóa được tài khoản vốn. Con số tỷ giá đưa ra hàng ngày được dựa trên một số tín hiệu như tỷ giá bình quân liên ngân hàng gia quyền hay sự thay đổi tương quan trong giỏ tiền tệ quốc tế.

Vì thế chế độ tỷ giá mới tỏ ra phù hợp hơn với sự biến động của cả nền kinh tế trong và ngoài nước, chứ không phải chỉ dựa vào giao dịch trên thị trường liên ngân hàng; tránh được tình trạng người dân găm giữ đồng USD; vấn đề

đô la hóa cũng sẽ được tháo điều hành kinh tế vĩ mô vào gỡ dần dần. ngày 1/12/2014. Tuy nhiên, theo nghiên cứu mới nhất 4. Giải pháp chính sách của Giáo sư Trần Thọ Đạt cho Việt Nam và cộng sự, mức độ phối hợp Thực tiễn cho thấy, các cơ giữa chính sách tài khóa và quan của CP đều thực hiện tốt tiền tệ tại Việt Nam mới chỉ ở chức năng của mình. Nhưng mức thấp là 31,67%, cần nâng mỗi người đều chỉ thực hiện cao con số này để kinh tế Việt tốt phần mình thôi chưa đủ. Nam phát triển tốt hơn. Cũng Các cơ quan CP cần phải có theo nghiên cứu này, để nền sự liên kết và phối hợp chặt kinh tế đạt được tăng trưởng chẽ hơn trong việc thực hiện 6,7% và giữ được mức lạm các mục tiêu kinh tế vĩ mô. phát thấp thì cung ứng tiền Thực tế hiện nay, các cơ quan tệ cần tăng khoảng 16,96 – CP đã có sự phối hợp nhất 18,09% và chi ngân sách nên định. Bộ Tài chính và NHNN tăng từ 12,49 – 13,42% so với đã ký Quy chế phối hợp công năm 2015. tác và trao đổi thông tin vào ngày 29/2/2013. Bốn cơ quan Tổng hợp: Bùi Hương của CP là Bộ Kế hoạch và Đầu tư, NHNN, Bộ Tài chính và Bộ Công thương đã ký Quy chế phối hợp trong quản lý và

Diễn giả và các sinh viên tham dự hội thảo

Trang 49

Yesnews

Góc nội bộ

C

[Tết nhân ái]

hương trình từ thiện vô cùng ý nghĩa được tổ chức bởi “Hội Phát triển Thanh niên Việt” vào dịp trước Tết đó là “Ngày Tết nhân ái” hướng tới những trẻ em, người khuyết tật, có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn tại huyện Mù Cang Chải - tỉnh Yên Bái đã nhận được sự hưởng ứng đông đảo của các thành viên trong CLB chúng ta. Các YESer đã nhiệt tình kêu gọi tất cả mọi người quyên góp, ủng hộ quần áo, sách vở gửi gắm chút tình cảm nhỏ bé tới các em nhỏ gặp khó khăn. Tất cả đồ đạc quyên góp đã được phân loại cẩn thận và vận chuyển lên vùng cao bởi các bạn tình nguyện viên. Chắc chắn chuyến đi trải nghiệm thực tế cuộc sống của người dân ở Mù Cang Chải hai ngày một đêm đã để lại nhiều kỉ niệm khó quên cho mọi người. Mong rằng tinh thần lá lành đùm lá rách, tương thân tương ái sẽ ngày càng phát huy và lan rộng hơn nữa không chỉ trong CLB ta mà còn trong toàn thể các bạn sinh viên cả nước.

Bằng khen cho CLB

Em bé vùng cao

Các tình nguyện viên của YES

Trang 50

Góc nội bộ

Yesnews

[Gặp mặt đầu xuân]

S

au kì nghỉ Tết Nguyên Đán được ở bên gia đình, mọi người lại trở về cùng guồng quay học tập và công việc của CLB. Buổi gặp mặt đầu năm được diễn ra ngay tại sân kí túc xá trường ta với sự góp mặt của anh chị khóa trên đã mang đến muôn vàn hứng thú cho tất cả mọi người. Các bạn CTV F13 vô cùng vui mừng khi nhận những cái lì xì đỏ chói, được thưởng thức món ăn đặc sản từ quê hương. Không khí được khuấy động không ngừng bởi những trò chơi đồng đội hấp dẫn, đầy thú vị và kịch tính. Hy vọng sau buổi gặp mặt đầu xuân sẽ là khởi đầu mới tốt đẹp cho một năm với nhiều thành công rực rỡ đang chờ đón.

Lì xì đỏ dành cho thành viên và cộng tác viên clb YES Tổng hợp: Phương Ngọc

Trang 51

Yesnews

Trang 52