Baothang7 16

1

Yesnews

Quản lí bản tin Phòng công tác chính trị và quản lí sinh viên ĐH KTQD

MỤC LỤC

Chịu trách nhiệm bản tin Hội sinh viên ĐH KTQD Cố vấn nội dung Phòng quản lí khoa học ĐH KTQD Thực hiện nội dung, biên tập và phát hành CLB Sinh viên Nghiên cứu Khoa học ĐH KTQD

Điểm tin trong tháng ......................2 Lăng kính khoa học • Đâu là lối đi cho thị trường game Việt Nam?.....7 • Lịch sử của ngành công nghiệp trò chơi điện tử..................... ......................................................11

Nhìn ra thế giới • Liệu chơi game có thể trở thành công việc Ban Biên tập: Hương Bùi, Lê Trang, Hoài Mơ.

Nội dung: Nguyễn Ngọc, Hồng Hạnh, Hồng Hoa, Vũ Hoàng, Quách Hạnh, Thu Thủy.

Thiết kế và trình bày: Lê Ngọc Huyền, Nguyễn Trung Hiếu.

chính thức của bạn?...........................................16 • Pokemon Go Sai lầm của chủ nghĩa tư bản giai đoạn cuối......22 • Series: the iEconomy Phần 4: Đội quân bán lẻ của Apple, quá trung thành mà chẳng được đền đáp xứng đáng........26

Mọi ý kiến đóng góp xin gửi về Địa chỉ: Phòng 121 – nhà 11 Đại học Kinh tế quốc dân Email: yesnews.neu@gmail.com

1

Yesnews

Điểm tin trong tháng

ĐIỂM TIN KINH TẾ THÁNG 7/2016 1. CPI tháng 7 thấp

nhất 4 năm

Tổng cục Thống kê vừa công bố chỉ số CPI tháng 7/2016. Có tới 5 trong 11 nhóm hàng hoá và dịch vụ chính tăng, giúp CPI tháng 7 duy trì mức tăng nhẹ 0,13%, nhưng vẫn là mức tăng thấp nhất trong 4 năm qua.

Cụ thể, nhóm hàng giao thông có mức tăng lớn nhất, tới 1,19%; kế đến là hàng hoá và dịch vụ tăng 0,17%; nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 0,14%; đồ uống và thuốc lá tăng 0,09%; còn thiết bị và đồ dùng gia đình chỉ nhích nhẹ 0,06%. Tháng trước hàng hoá, dịch vụ ăn uống nằm trong nhóm hàng có mức tăng thấp (0,03%), thì tới tháng này lại bất ngờ giảm tới 0,05%.

Nhóm hàng bưu chính viễn thông có tháng thứ 2 liên tiếp giảm ở mức 0,1%.

Theo Tổng cục Thống kê, do tác động tâm lý từ việc Anh rời Liên minh châu Âu giá vàng trong nước có lúc đã tăng ở mức gần 40 triệu đồng một lượng, chênh lệch khá xa

giữa giá mua - giá bán và giá thế giới sau khi quy đổi. Tuy nhiên ngay sau đó giá vàng trong nước đã nhanh chóng quay đầu giảm về mức trên 37 triệu đồng một lượng. Chỉ số giá vàng tăng mạnh trong tháng 7, tới 5,36%, đã góp phần vào mức tăng chung của CPI cả tháng. http://kinhdoanh.vnexpress. net/tin-tuc/hang-hoa/cpi-thang-7thap-nhat-4-nam-3441379.html

2. Nỗi lo Brexit đẩy

giá đồng Bảng thấp nhất 31 năm

Sáng ngày 6/7, tỷ giá đồng Bảng so với USD đã

2

rớt xuống mức 1,295 USD đổi 1 Bảng, thấp nhất từ năm 1985. So với đồng Yên, tỷ giá đồng Bảng giảm xuống dưới mức 131 Yên đổi 1 Bảng lần đầu tiên kể từ tháng 11/2012.

Trong khi đó, tỷ giá đồng Euro so với đồng Bảng đang ở gần mức cao nhất trong 2 năm rưỡi là mức 0,8548 Bảng đổi 1 Euro.

Sau khi sự kiện Brexit khiến giá tài sản toàn cầu lao dốc mạnh, 3 quỹ đầu tư bất động sản thương mại của Anh với tổng giá trị tài sản khoảng 10 tỷ Bảng đã phải ngừng giao dịch trong tuần. Diễn biến này càng khiến thị trường

Yesnews

Điểm tin trong tháng

thêm lo ngại. Trong một dấu hiệu khác về sự bất ổn của thị trường, giá cổ phiếu các ngân hàng Italy vốn đang gánh một lượng nợ xấu khổng lồ đã sụt giảm chóng mặt trong phiên giao dịch ngày 5/7.

Với tâm trạng lo sợ, các nhà đầu tư đổ xô mua trái phiếu kho bạc Mỹ, Yên Nhật và vàng để tìm kiếm cảm giác an toàn, khiến lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm giảm xuống mức thấp kỷ lục 1,357%, giá vàng thế giới có lúc vượt 1,370 USD/oz, cao nhất trong hơn 2 năm.

báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu cho năm 2016 và 2017, lý do IMF đưa ra quyết định này chủ yếu đến từ tác động tiêu cực của việc người dân Anh bỏ phiếu rời khỏi Liên minh châu Âu (EU), hay còn gọi là Brexit.

Theo dự báo IMF mới đưa ra, nền kinh tế thế giới dự kiến tăng trưởng 3,1% trong năm 2016 và 3,4% trong năm 2017, đều giảm 0,1% so với dự báo trước đó.

Cũng theo IMF, Brexit có thể sẽ khiến tăng trưởng kinh tế Anh giảm gần 1% trong năm 2017. IMF nhấn mạnh: h t t p : / / v n e c o n o m y . v n / “Sự bất ổn tăng lên sau cuộc the-gioi/noi-lo-brexit-daygia-dong-bang-thap-nhat-31- trưng cầu ý dân ở Anh dự báo nhu cầu nội địa suy yếu đáng nam-20160706111311868.htm kể.”

4. Ngân hàng Thế giới

(WB) hạ dự báo tăng trưởng của Việt Nam còn 6%

WB đã hạ dự báo tăng trưởng của Việt Nam từ mức 6,2% xuống mức 6% cho năm 2016 trong buổi công bố báo cáo “Điểm lại tình hình kinh tế Việt Nam” tổ chức ngày 19/7 tại Hà Nội.

Quyết định trên đến từ tác động bất lợi của đợt hạn hán và xâm nhập mặn gần đây lên nông nghiệp và sản xuất công nghiệp đang có xu hướng tăng chậm lại. Theo WB, sau khi tăng trưởng mạnh năm 2015, tốc độ tăng trưởng kinh tế Việt Nam đã tăng chậm hơn trong nửa đầu năm 2016, với GDP ước tính chỉ tăng 5,5% so với mức 6,3% cùng kỳ 3. IMF hạ dự báo tăng h t t p : / / c a f e f . v n / i m f - h a - năm ngoái. trưởng kinh tế toàn cầu du-bao-tang-truong-kinhTheo báo cáo của WB, áp Ngày 19/7, Quỹ Tiền tệ t e - t o a n - c a u - d o - t a c - d o n g - t u - lực giá hàng tiêu dùng vẫn brexit-20160720083850451.chn Quốc tế (IMF) đã hạ thấp dự nằm trong tầm kiểm soát mặc dù trong một vài tháng gần đây tỷ lệ lạm phát có tăng nhẹ.

Chính sách tiền tệ vẫn tiếp tục nhắm đến mục tiêu duy trì cân đối giữa hỗ trợ tăng trưởng và ổn định vĩ mô. Tình trạng mất cân đối tài khóa tích tụ từ nhiều năm nay là một mối quan ngại, thâm hụt ngân sách ước tính gần 6,5% GDP vào thời điểm cuối năm 2015, nợ công của Việt Nam đã chiếm

3

Yesnews

Điểm tin trong tháng

khoảng 62,2% GDP. Kết quả sơ bộ về thu chi ngân sách 6 tháng đầu năm cho thấy áp lực ngân sách sẽ còn tiếp diễn. http://www.thesaigontimes. vn/149004/WB-ha-du-bao-tangtruong-cua-Viet-Nam-con-6.html

5. Nửa đầu năm 2016,

Việt Nam xuất siêu 1,7 tỷ USD

Tổng Cục Hải quan vừa công bố tình hình xuất nhập khẩu nửa năm 2016. Theo đó, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam đạt

hơn 82 tỷ USD, tăng 5,7%, tương ứng tăng gần 4,44 tỷ USD so với cùng kỳ.

Trong đó, giá trị giá xuất khẩu hàng hóa nhóm doanh nghiệp FDI đạt 57,34 tỷ USD, chiếm 69,8% tổng trị giá xuất khẩu của cả nước. Tổng trị giá hàng hoá nhập khẩu đạt hơn 80,43 tỷ USD, giảm nhẹ 0,8% (tương ứng giảm 684 triệu USD) so với cùng kỳ.

Trong đó, khối FDI đóng góp khoảng 47,1 tỷ USD, chiếm 58,6% tổng trị giá nhập khẩu Việt Nam. Như vậy, tổng kim ngạch

xuất nhập khẩu đạt gần 162,57 tỷ USD, tăng 2,4%, tương ứng tăng hơn 3,76 tỷ USD so với cùng kỳ. Trong đó, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đạt hơn 104,44 tỷ USD, chiếm 64,2% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của cả nước. Mức xuất siêu hàng hóa cả nước lên tới gần 1,7 tỷ USD, trong đó, khối doanh nghiệp FDI đạt 10,25 tỷ USD. h t t p : / / v n e c o n o m y. v n / t h i truong/viet-nam-xuat-sieu-17-tyusd-20160717105214240.htm

Lũy kế 6 tháng /2016 So sánh với Trị giá kỳ trước (%) (Triệu USD)

Kỳ 2 tháng 6/2016

Tên hàng

Trị giá (Triệu USD)

TỔNG TRỊ GIÁ

7.691

9,1

82.132

Trong đó: Doanh nghiệp có vốn FDI

5.300

7,4

57.344

Điện thoại các loại linh kiện Hàng dệt, may Máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện Dày dép các loại Máy móc, thiết bị, dụng cụ Hàng thủy sản Gỗ và sản phẩm gỗ Phương tiện vận tải phụ tùng Cà phê Hạt điều

1.372 1.179 740 597 456 302 302 223 148 141

7,1 11,1 -3,0 -5,6 21,4 9,4 19,2 5,3 2,3 15,0

16.946 10.847 7.877 6.274 4.449 3.084 3.215 2.883 1.707 1.211

Xuất khẩu 10 nhóm hàng có kim ngạch lớn nhất từ 15/06 đến 30/06/2016 và lũy kế đến hết tháng 6/2016.

4

Yesnews

Điểm tin trong tháng

6. Áp thuế tự vệ với

phôi thép và thép dài nhập khẩu

Sáng 18/7, Bộ Công Thương công bố sẽ áp dụng biện pháp tự vệ chính thức với mặt hàng phôi thép và thép dài nhập khẩu vào Việt Nam, có hiệu lực sau 15 ngày ban hành văn bản này. Theo đó, hàng hóa nhập khẩu bị áp dụng biện pháp tự vệ bao gồm phôi thép hợp kim và không hợp kim, các sản phẩm thép dài hợp kim và không hợp kim (bao gồm thép cuộn và thép thanh) nhập khẩu vào Việt Nam. Đối với mặt hàng phôi thép nhập khẩu vào Việt Nam, Bộ Công Thương sẽ áp dụng biện pháp tự vệ dưới dạng thuế nhập khẩu bổ sung. Đối với thép dài nhập khẩu vào Việt Nam, mức thuế áp dụng sẽ vẫn giữ nguyên mức 14,2% theo quyết định áp dụng biện pháp tạm thời, cho đến ngày 1/8/2016.

Thời gian áp dụng biện pháp tự vệ này trong 4 năm, kể từ ngày Quyết định áp dụng biện pháp tự vệ tạm thời có hiệu lực. Sau khi biện pháp tự vệ chính thức có hiệu lực, Tổng cục Hải quan sẽ tiến hành thu thuế nhập khẩu bổ sung đối với hàng hóa thuộc đối tượng áp thuế.

h t t p : / / v n e c o n o m y. v n / t h i - trường, Formosa Hà Tĩnh t r u o n g / a p - t h u e - t u - v e - v o i - đã nhận trách nhiệm gây ra phoi-thep-va-thep-dai-nhapsự cố môi trường trên, đồng khau-20160718032942195.htm

7. Formosa xin lỗi gây

ô nhiễm biển miền Trung, cam kết bồi thường

17h chiều ngày 30/6, cuộc họp báo Chính phủ chuyên đề đã diễn ra tại Hà Nội với sự tham dự của đông đảo cơ quan báo chí trong và ngoài nước, cùng nội dung được dư luận rất quan tâm là công bố nguyên nhân cá chết bất thường tại 4 tỉnh miền Trung thời gian qua.

Trên 100 nhà khoa học đầu ngành, với sự phản biện độc lập của các chuyên gia quốc tế, sau quá trình thu thập và nghiên cứu dữ liệu đã xác định nguồn thải chủ yếu xuất phát từ khu vực Vũng Áng (Hà Tĩnh) - nơi đặt nhà máy của Formosa Hà Tĩnh, tạo thành một dạng hợp chất có chứa độc tố, chìm xuống đáy biển và di chuyển theo dòng hải lưu vào Nam, làm hải sản ở tầng đáy biển chết. Các đoàn kiểm tra liên ngành đã phát hiện nhà máy của Formosa Hà Tĩnh có vi phạm, dẫn tới xả thải có độc tố ra biển quá mức cho phép.

Trong cuộc làm việc với Bộ Tài nguyên và Môi

5

thời cam kết công khai xin lỗi Chính phủ, nhân dân Việt Nam vì để xảy ra sự cố môi trường nghiêm trọng; bồi thường thiệt hại kinh tế cho người dân và bồi thường xử lý môi trường biển tổng cộng 11.500 tỷ đồng; khắc phục triệt để các tồn tại, hạn chế của hệ thống xử lý chất thải, đảm bảo xử lý triệt để chất thải độc trước khi thải ra môi trường, không để tái diễn sự cố môi trường... http://vneconomy.vn/thoi-su/ formosa-xin-loi-gay-o-nhiembien-mien-trung-cam-ket-boithuong-20160630030617870.htm

8. Ông

chủ Trung Nguyên mất quyền kiểm soát thương hiệu G7 Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Bình Dương vừa ra quyết định huỷ bỏ quyền đại diện pháp luật của ông Đặng Lê Nguyên Vũ - Chủ tịch Tập đoàn Trung Nguyên - tại Công ty Cổ phần Cà phê hòa tan Trung Nguyên (Trung Nguyên IC), đơn vị sở hữu thương hiệu cà phê hòa tan G7.

Chuyện tranh chấp tài sản của gia đình ông Vũ được đề cập khá nhiều trên truyền

Yesnews

Điểm tin trong tháng

thông gần đây. Ngoài việc cố gắng thâu tóm Trung Nguyên IC, ông Vũ còn chuyển quyền quản lý Công ty TNHH Đầu tư du lịch Đặng Lê sang tên mình. Đây là công ty chuyên hoạt động du lịch với các thương hiệu như làng cà phê Trung Nguyên, resort coffee tour Trung Nguyên,... Tuy nhiên, phía bà Lê Hoàng Diệp Thảo đã có đơn khiếu nại đề nghị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp đã được phía ông Đặng Lê Nguyên Vũ thay đổi. Đồng thời, thông cáo báo chí còn nhấn mạnh bà Lê Hoàng Diệp Thảo là người sáng lập kiêm Tổng giám đốc Công ty Trung Nguyên International Singapore, đồng thời là đồng sáng lập và đồng sở hữu của Tập đoàn Trung Nguyên.

Theo đó, bà Thảo là người đưa cà phê Trung Nguyên, thương hiệu G7 ra quốc tế. h t t p : / / v n e c o n o m y. v n / d o anh-nhan/ong-chu-trung-nguyen-mat-quyen-kiem-soat-thuonghieu-g7-20160717031219932.htm

9. Pokémon Go vực

dậy Nintendo

Ra đời từ năm 1889, Nintendo là một tượng đài của ngành công nghiệp game thế giới, thế nhưng gã khổng lồ này cũng đã từng có những

lúc vô cùng khó khăn, tưởng chừng như mọi thứ đều sụp đổ. Bất ngờ một tựa game di động có tên Pokémon Go được ra mắt, giống như ánh sáng nơi cuối đường hầm đã giúp vực dậy Nintendo khi đang ở dưới vực thẳm.

Phát hành ngày 6/7 giới hạn tại thị trường Úc và New Zealand Pokémon Go nhanh chóng trở thành hiện tượng, khi đứng đầu App Store tại Mỹ về doanh thu và vượt mặt cả những tựa game đình đám.

Tính đến ngày 11/7, đã có 7,5 triệu lượt tải về từ App Store, trong khi đó có 5% thiết bị Android cài đặt tựa game này.

Thời gian sử dụng trung bình mỗi ngày của Pokémon Go cũng vượt qua cả những ứng dụng mạng xã hội phổ biến như Snapchat, Tinder, Instagram, thậm chí là cả Facebook.

6

Thành công của Pokémon Go đã kéo doanh thu của Nintendo tăng trưởng vượt bậc, cổ phiếu Nintendo tăng một mạch 25%, giá trị của hãng game này tăng tới 9 tỷ USD chỉ sau có vài ngày. Pokémon Go còn đánh dấu một bước ngoặt mới của Nintendo, khi hãng game truyền thống này bắt đầu lấn sân sang lĩnh vực di động. Đây mới chính là xu hướng tương lai của ngành công nghiệp game. http://cafef.vn/pokemongo-da-keo-nintendo-tuvuc-tham-len-nhu-the-nayday-2016071311303492.chn

Tổng hợp: Thu Thủy

Yesnews

Lăng kinh khoa học

Đâu là lối đi cho thị trường game Việt Nam? Theo Pearl Research, năm 2015, Việt Nam có hơn 12 triệu người chơi game online – một con số cực kì lớn, nhắc nhở chúng ta về một thị trường game đang phát triển cực nhanh và mạnh thậm chí sẽ còn hơn thế nữa nếu biết cách tận dụng.

Càng ngày càng có nhiều thanh thiếu niên nghiện game online Tuy nhiên thời gian gần Một miếng bánh nhân hàng game mà như “dân gian” hay goi là “quán net”, “chơi đây, chỉ với một triệu đồng, thập cẩm béo bở Trên thực tế, dưới con mắt của một game thủ, về hình thức chơi, game được chia thành 3 loại: game online, game box và game điện thoại. Cách đây 5 - 10 năm, khi những chiếc smartphone chưa phổ cập như bây giờ và playstation thì quá đắt đỏ so với 1.000 – 2.000đ/1h tại cửa

game” gần như được hiểu là game online. Các game online thông thường có đồ họa phức tạp, càng đẹp càng được ưa chuộng; cốt truyện và tuyến nhân vật dày đặc, có những game có hàng trăm thậm chí hàng nghìn NPC (non – player character: những nhân vật được thiết kế sẵn trong game nhằm hỗ trợ người chơi).

7

một người cũng đã có thể sắm cho mình một chiếc smartphone, việc chơi game trên điện thoại trở thành cách thức tiết kiệm và tiện lợi nhất.

Trong khi bạn có thể mất 10.000đ với 3h chơi game tại quán net và không phải lúc nào bạn cũng có thể đến quán net hay mang theo máy tính để chơi game online, nhưng,

Yesnews

Lăng kinh khoa học

bạn sẽ chẳng mất thêm đồng nào ngoài tiền mua điện thoại và kết nối mạng là bạn đã có thể chơi hàng trăm nghìn game mọi lúc mọi nơi. Do đó mà xu hướng game hiện nay là những game mobile cực kì đơn giản, đơn giản từ ý tưởng, cốt truyện thậm chí cả đồ họa. Đơn giản đến mức người chơi không cần động não quá nhiều, nhưng game lại có độ khó cực kì cao làm kích thích ham muốn chinh phục của người chơi, điển hình như những game đình đám Flappy Bird, 2016 hay gần đây nhất là Pokemon Go. Nói như vậy không có nghĩa là phủ nhận thể loại game PC online.

Lượng người chơi game online vẫn tăng nhanh nhưng thị trường game hiện nay dường như càng ngày càng hướng về game mobile.

chơi khác. So với thời điểm 5 – 10 năm trước đây, khi game online còn đang có chỗ đứng cực kì vững chắc, game nhập vai được biết qua máy tính với những cái tên mà bất kì game thủ nào đều biết hoặc từng nghe thấy như “Võ lâm truyền kì” – game thu phí đầu tiên tại Việt Nam do VNGame mua bản quyền của Kingsoft Trung Quốc và phát hành năm 2005. “Võ Lâm Truyền Kì” đã có đến 20 triệu người chơi với 86 sever tại cùng một thời điểm và cho đến nay, số lượng người sử dụng cũng chưa hề giảm.

Trước đó, game thủ tập trung cho một cái tên khác là MU online – game được mệnh

Xét về nội dung, có 5 loại game được ưa chuộng và phổ biến nhất: game nhập vai, game bắn súng, game chiến thuật thời gian thực, game đối kháng nhiều người chơi và casual game. Game nhập vai là thể loại game mà người chơi ở vai trò là nhân vật trong game, giao tiếp được với cả NPC và người

danh là game có nhiều sever nhái nhất do FPT mua bản quyền game của Webzen Hàn Quốc. Với thế hệ 8x, 9x thì càng không thể quên cái tên Audition – game nhảy có bản quyền của Hàn Quốc và do VTCgame phát hành.

Sau sự xuất hiện của ba game này, vô số các game nhập vai được phát hành liên tục và cốt truyện game, nhìn chung, đều hướng về 3 dòng chính: Một là cốt truyện kiếm hiệp “ăn theo” Võ Lâm Truyền Kỳ như Võ lâm chi mộng, Tam quốc chí, Vô song, Võ Lâm Truyền Kỳ 2, Võ Lâm Truyền Kỳ 3D, Võ Lâm Truyền Kỳ miễn phí,…

Một loại game Võ lâm truyền kỳ

8

Yesnews

Lăng kinh khoa học

Hai là cốt truyện fairy – hay còn gọi là cốt truyện thần tiên, thuộc cùng dòng game với MU như MU online, MU trở lại, MU miễn phí,… Ba là game nhảy.

Với dòng game bắn súng thì ta thường nghe đến Đột kích – sản xuất và phát triển bởi Smilegate Hàn Quốc, Việt hóa và phát hành bởi VTCgame. Nói đến game chiến thuật thời gian thực có thể nhắc đến “Đế Chế”. Và nổi bật nhất gần đây là “Dota”, “LOL” mà nhà phát hành là Valve Corporation của Mỹ, đại diện cho dòng game đối kháng nhiều người chơi – game cho phép người chơi điểu khiển 1 nhân vật với kỹ năng và thuộc tính khác nhau, phối hợp với đội của mình để đánh chiếm vị trí của đối phương trong một bản đồ (có giới hạn) được phân chia sẵn.

Cuối cùng là casual game – những game đơn giản, thời lượng ngắn và dễ chơi – rất phổ biến và thịnh hành trên các webgame như gamevui, game24h, v.v.

Những hạt sạn to đùng Thứ nhất là sự lầm tưởng về vấn đề bản quyền game ở Việt

Nam hiện nay. Với các game nước ngoài mà cụ thể đa phần là mua của Trung Quốc, Hàn Quốc, Mỹ,… do một công ty Việt Nam mua bản quyền hoặc chơi trực tiếp trên nền tảng của nước ngoài, khi cần sửa bug, update event, hay chỉnh sửa tính năng đều cần chuyên gia bên nhà phát hành đồng ý và trợ giúp. Do vậy mà việc Việt hóa, khắc phục lỗi, thay đổi tính năng đều có sự ràng buộc với nhà sản xuất.

Nói cách khác, ngay khi tạo ra một nhân vật dù bạn cho rằng game đó miễn phí, thực chất là bạn đang trả tiền cho một công ty game nước ngoài nào đó mà công ty phân phối tại Việt Nam chỉ nhận được một phần lợi nhuận. Điều này cộng với tâm lí sính ngoại đã dẫn đến một nghịch cảnh: số lượng game do người Việt viết ra không phải là ít nhưng thị trường game nội địa lại không phải thị trường mang lại lợi nhuận cao nhất. Bản thân môi trường chính sách ở Việt Nam cũng chưa thực sự tạo điều kiện cho các startup game Việt tìm được chỗ đứng trên sân nhà và khuyến khích “người Việt Nam chơi game Việt Nam”. Có rất nhiều game Việt đã đứng đầu ở các bảng xếp hạng nước ngoài

9

trước khi được biết đến ở Việt Nam, điển hình như game Flappy Bird của anh Nguyễn Hà Đông đứng đầu bảng xếp hạng App Store trước khi về nước “gây bão” thực sự.

Một thực trạng khác cũng phải đắn đo là việc các game đang được ưa chuộng tại Việt Nam chủ yếu có cốt truyện từ nước ngoài khiến thị hiếu tìm hiểu lịch sử, văn hóa của giới trẻ trở nên lệch lạc. Khi chơi một game Trung Quốc, đơn cử như Võ lâm truyền kì, người chơi phải theo sát cốt truyện trong game, sự kiện lịch sử, trang phục quần áo kiếm hiệp Trung Quốc khiến người chơi vô tình tiếp thu văn hóa ngoại lai từ các nước khác. Vì thế mà việc các game thủ rành lịch sử trong game còn hơn cả lịch sử Việt Nam là điều không hiếm xảy ra.

Thứ ba là chính sách bảo vệ người chơi kém. Cho đến hiện nay, rất ít game có chế độ bảo vệ tài sản của người chơi trong game. Một người có thể dành hàng trăm giờ chơi game, hàng triệu đồng tiền mua vật phẩm trong game nhưng chỉ sau một đêm, bằng vài nút hack đã có thể bị mất trắng hoàn toàn. Hay có

Yesnews

Lăng kinh khoa học

những người dùng hàng tháng trời để lên cấp trong khi một hacker chỉ mất một đêm và vài thao tác để đạt được hiệu quả tương tự. Cái khó để giải quyết vấn đề này ở chỗ tài sản trong game là sự chuyển hóa tiền – tài sản của người chơi vào thế giới ảo và được sử dụng trong thế giới ảo, vậy ai sẽ là người đứng ra chứng minh và bảo vệ quyền sở hữu tài sản trong game đối với người chơi?

Một vài đề xuất cá nhân Đối với các game có cốt truyện phức tạp thì mức độ hấp dẫn của cốt truyện giữ vai trò cốt lõi. Sở dĩ chưa tồn tại những game thiết kế dựa trên lịch sử Việt Nam là do, khác với Trung Quốc, dã sử và các câu chuyện li kì hấp dẫn gắn với các mốc thời gian lịch sử không được truyền bá và biết đến. Không phải lịch sử nước ta không có những bản anh hùng ca hào hùng để có thể dựng thành cốt truyện hay mà là chúng ta chưa tận dụng hết tiềm năng vốn có, điển hình như các tác phẩm ngôn tình và truyện tranh dã sử “Thành kì ý”, “Long thần tướng”. Có thể nói, game thủ

nói riêng và độc giả, khán thính giả nói chung, vẫn đang chờ đợi những sản phẩm giải trí thực sự thuần Việt nhưng các công ty game thì dường như vẫn đang quá thờ ơ với ý tưởng này. Đối với các game có cốt truyện đơn giản thì bí quyết thành công là tạo ra trào lưu.

Bằng cách này hay cách khác, sự thành công của các game mobile đình dám vẫn dính đến hai chữ “trào lưu”. Cái tên Nguyễn Hà Đông sẽ không thể trong chốc lát vụt lên nhanh chóng như vậy nếu không có tweet mạt sát Flappy Bird của Alexis Baskervil và sau đó là rất nhiều người nổi tiếng khác.

Nếu không phải do “trào lưu” thì những người chẳng biết chút gì về Pokemon đã không chơi Pokemon Go và Nintendo cũng đã chẳng kiếm được 1,6 triệu đô mỗi ngày. “Trào lưu” đôi khi là may mắn từ trên trời rơi xuống như trường hợp anh Đông, nhưng đa phần đứng sau nó là một chiến lược marketing hoàn hảo và nghệ thuật nắm bắt tâm lí khách hàng. Bài học cho các startup Việt là game có thể đơn giản nhưng truyền thông thì không thể qua loa. Bên cạnh đó, khi startup trong lĩnh vực

10

khác đang được khuyến khích thì các nhà phát triển trẻ, họ xứng đáng có được một môi trường kinh doanh tốt hơn trong nước với các chính sách tạo điều kiện để phát triển, hạn chế chảy máu chất xám.

Quách Hồng Hạnh

Yesnews

Lăng kinh khoa học

Lịch sử của

Ngành công nghiệp trò chơi điện tử Từ những thập niên 40 của thế kỉ XX đến nay, ngành công nghiệp game không ngừng đổi mới và phát triển nhằm phục vụ nhu cầu của con người và đã đạt được những thành công đáng kinh ngạc.

Ngành công nghiệp trò chơi điện tử (video games industry) đang là một trong những ngành công nghiệp không khói đem lại lợi nhuận hàng đầu thế giới. Theo công ty nghiên cứu thị trường và trò chơi giải trí Newzoo, tổng doanh thu của ngành công nghiệp game toàn cầu năm 2015 đạt 90 tỉ USD tương ứng với tốc độ tăng trưởng đạt mức gần 10% một năm. Năm 2016, doanh thu của ngành này được dự đoán sẽ đạt mức hơn 100 tỉ USD.

Thời kỳ đầu tiên Chiếc máy chơi game đầu tiên – do Tiến sĩ Edward Uhler Condon thiết kế dựa trên những trò chơi toán học cổ đại của Nim – lần đầu xuất hiện vào năm 1940 ở hội chợ New York, Mỹ. Chỉ trong vòng 6 tháng, nó đã thu hút khoảng 50.000 người chơi và 90% trò chơi trong máy đều được vượt qua một cách dễ dàng.

Dẫu vậy, để có được thành công như ngày nay, bản thân nó đã phải trải qua một quá trình “tiến hóa” đầy biến động và tự sàng lọc chính mình không ngừng nghỉ, song song với sự phát triển của khoa học – kĩ thuật.

Tuy nhiên, đến tận gần ba thập kỉ sau đó, vào năm 1967, hệ thống trò chơi điện tử nhằm mục đích thương mại mới lần đầu tiên xuất hiện mang tên “The Brown Box”- được chế tạo bởi Ralph Baer và các cộng sự của ông. “The Brown Box” bao gồm một ống chân không và các mạch điện được kết nối với một bộ truyền hình và cho phép hai người dùng kiểm soát các khối trên màn

The Brown Box

11

Yesnews

Lăng kinh khoa học

hình. “The Brown Box” được lập trình để chơi một loạt các trò chơi bao gồm bóng bàn, cờ và bốn trò chơi thể thao. Các phụ kiện bổ sung bao gồm một khẩu súng ánh sáng cho trò chơi bắn súng mục tiêu và một phụ kiện đính kèm đặc biệt sử dụng cho trò chơi golf.

triển trò chơi của họ trong nhà, họ còn tạo ra một ngành công nghiệp hoàn toàn mới xung quanh các “arcade” (hay còn gọi là máy chơi game bằng đồng xu). Đồng thời, nó cũng bắt đầu bán các trò chơi video điện tử, khởi đầu là Pong - trò chơi được phát hành trên hệ máy “arcade”. Với sự mới lạ và độc đáo này, máy “arcade” bắt đầu nổi lên trong các quán bar, quán ăn và trung tâm mua sắm giải trí trên toàn thế giới, đánh dấu sự bắt đầu cho một thời kì phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp game.

“The Brown Box” được cấp phép để phát hành lần đầu tiên vào năm 1972 bởi công ty Magnavox Odyssey.

Tuy nhiên, đến giữa tháng 8 năm 1975, công ty này đã phải ngưng phát hành sau khi đã bán ra ngoài thị trường khoảng 300.000 chiếc máy.

Các nhà sản xuất thì đổ lỗi Game tương tác cho sự yếu kém trong tiếp thị nhưng thực chất chơi game tại giữa nhà là một khái niệm tương nhiều người chơi đối xa xỉ với người dân Mỹ Vào cuối những năm 70, tại thời điểm bấy giờ. Mặc dù vậy, đây được coi là sự ra đời một chuỗi các nhà hàng ở đầu tiên của trò chơi điện tử Hoa Kỳ đã bắt đầu cài đặt mà chúng ta biết đến hiện nay. các trò chơi điện tử để thu hút nhiều khách hàng hơn và Cũng cùng năm 1972 đã thực sự tạo nên một “cơn nhưng ra đời muộn hơn vài sốt”. Các trò chơi này cho tháng so với công ty Mag- phép nhiều người chơi cùng navox Odyssey, Atari - do với nhau trên một màn hình, Nolan Bushnell thành lập - là do đó đã tạo nên sự cạnh tracông ty game đầu tiên thực nh giữa những người chơi, sự thiết lập các tiêu chuẩn những người chơi có điểm cho một cộng đồng game quy càng cao thì tên của họ sẽ mô lớn. Atari không chỉ phát hiện lên đầu danh sách.

12

Một trong những trò chơi điển hình là “Đế chế”- một game chiến lược cho phép 8 người cùng chơi - được tạo ra trên hệ thống mạng PLATO năm 1973. Theo một thống kê từ PLATO , từ năm 1978 đến 1985, người dùng đã dành khoảng 300000 giờ để chơi “đế chế”. Năm 1973, Jim Bowery phát hành Spasim trên PLATO - một không gian game bắn súng có thể lên đến 32 người cùng chơi và là ví dụ đầu tiên của trò chơi 3D. PLATO đại diện cho một trong những bước đầu tiên trên con đường công nghệ Internet và chơi game trực tuyến nhiều người như chúng ta biết ngày nay.

Chơi game tại nhà Ngoài việc chơi game trở nên phổ biến tại các trung tâm thương mại và chuỗi nhà hàng ở Hoa Kỳ, năm 1970 cũng chứng kiến sự ra đời của máy tính cá nhân và chơi game tay cầm. Tiến bộ kỹ thuật, chẳng hạn như phát minh ra bộ vi xử lý đầu tiên của thế giới bởi hãng Intel đã dẫn đến việc tạo ra các trò chơi như đấu súng năm 1975. Nó đi kèm với một phong cách mới của trò chơi,

Yesnews

Lăng kinh khoa học

sử dụng một phím điều khiển game: doanh số của Atari để điều khiển chuyển động.

2600 đã vọt lên 2.000.000 máy ngay trong năm 1980.

Năm 1977, Atari phát hành Atari VCS (sau này được biết Chơi game trên máy đến như Atari 2600), nhưng tính và sự tương tác chỉ bán được 250.000 máy ngày một lớn trong năm đầu tiên, sau đó là Với sự phát triển ngày càng 550.000 vào năm 1978 - thấp hơn con số dự kiến. Tuy do- mạnh mẽ của trò chơi điện tử, anh số bán hàng thấp nhưng quá nhiều game và quá ít thú giao diện điều khiển bao gồm vị, thị trường công nghiệp trò một khe cắm ROM bên ngoài, chơi điện tử ngày càng trở nên nơi hộp trò chơi có thể được bão hòa và đến năm 1983, thị cắm vào đã trở nên mới lạ và trường này ở Mỹ đã sụp đổ. nhanh chóng được phát hiện Công nghiệp game đang cần bởi các lập trình viên trên toàn một sự thay đổi. thế giới. Sau đó, Atari đã cải Thời gian này, máy tính tiến tích hợp bộ vi xử lý cùng với phát hành trò chơi Space gia đình ở Mỹ đã bắt đầu trở Invaders cho Atari VCS vào nên phổ biến với Commonăm 1980, việc này đã đánh dore Vic-20, Commodore 64 dấu một kỷ nguyên mới của và Apple II. Những máy tính

Atari VCS

13

gia đình bắt đầu có bộ vi xử lý mạnh mẽ hơn nhiều so với thế hệ trước và đã mở ra một cánh cửa mới cho những nhà phát triển game. Các máy tính cũng cung cấp các công nghệ cần thiết cho các game thủ để tạo ra trò chơi của riêng họ với mã BASIC. Ngay cả Bill Gates cũng đã thiết kế một trò chơi, được gọi là Donkey (một trò chơi đơn giản mà liên quan đến lừa né tránh trên đường cao tốc trong khi lái một chiếc xe thể thao).

Một trong những nhược điểm của chơi game trên máy tính thời điểm này là việc người chơi không thể tương tác với nhau. Năm 1993, mạng LAN ra đời và được sử dụng rộng rãi để chơi game, sau đó, cùng với việc phát hành Windows 95 và card Ethernet, sự tương tác giữa những người chơi với nhau trở nên không khó, chơi game trên máy tính bắt đầu phát triển một cách mạnh mẽ. Nhưng cuộc cách mạng trong game chỉ thực sự đến khi xuất hiện Internet, cộng đồng game được đưa lên một tầm cao mới vì nó cho phép người chơi tương tác từ các máy tính khác nhau trên toàn thế giới. Nhờ đó, công nghiệp trò chơi điện tử đã có

Yesnews

Lăng kinh khoa học

trải nghiệm và giao diện mới nhất cho người dùng. Công nghệ đã cho phép hàng triệu người trên thế giới tương tác với nhau và chơi game được coi như việc kết nối và giao tiếp với bạn bè.

Máy chơi game cầm tay (console) của hãng Sony những bước phát triển mạnh tác với các game thủ khác, mẽ hơn bao giờ hết. và các dịch vụ mạng như PSN của Sony đã giúp nhiều Thời kỳ công nghiệp người chơi game trực tuyến tiếp cận với tầm cao mới. trò chơi điện tử

hiện đại

Mỗi một sản phẩm game Thế kỉ XXI, kể từ khi Inter- mới ra đều bỏ xa những sản net ra đời cùng sự phát triển phẩm cũ và đem lại những mạnh mẽ của công nghệ vi xử lý, chi phí của công nghệ và Internet giảm, hàng tỷ người có thể truy cập vào Internet đã làm cho tốc độ phát triển của ngành công nghiệp trò chơi điện tử tăng mạnh mẽ. Theo thống kê, năm 2015, có ít nhất 1,5 tỉ người truy cập Internet để chơi video games.

Các cửa hàng trực tuyến như Xbox Live Marketplace và Wii Shop Channel đã hoàn toàn thay đổi cách mọi người mua các trò chơi, phần mềm cập nhật, giao tiếp, tương

Công nghiệp game MOBILE Kể từ khi điện thoại thông minh cùng với các ứng dụng đi kèm được tung ra thị trường năm 2007, trò chơi điện tử đã trải qua thêm một bước tiến vượt bậc mà không chỉ thay đổi cách mọi người chơi trò chơi. Sự phát triển nhanh chóng trong công nghệ điện thoại di động trong thập kỷ

Bảng cơ cấu doanh thu của ngành công nghiệp game năm 2015 và dự đoán năm 2018

14

Yesnews

Lăng kinh khoa học

qua đã tạo ra một sự bùng nổ năm 2012- phá vỡ kỉ lục của game mobile, vượt qua cả hai tỷ lượt tải về trong năm doanh thu từ games console 2014. trong năm 2015.

Tạm kết Các ngành công nghiệp game trước đây được độc quyền bởi một số ít các công ty, nhưng trong những năm gần đây, các công ty như Apple và Google đã vươn lên các bảng xếp hạng do thu nhập từ các ứng dụng và trò chơi của họ. Game mobile đã và đang rất hấp dẫn với nhiều người chơi và đạt doanh thu to lớn, điển hình như Angry Birds đã đem lại cho Rovio 200 triệu $ trong

công nghiệp trò chơi điện tử trong tương lai không xa. Mọi việc đều chưa chắc chắn, nhưng ngành công nghiệp trò chơi điện tử chắc Trò chơi điện tử trên di chắn sẽ vẫn phát triển và động, cầm tay hay trên PC tăng trưởng mạnh mẽ trong trong tương lai gần chắc tương lai. chắn vẫn là những ngành Vũ Huy Hoàng. chủ chốt của công nghiệp điện tử. Tuy nhiên, với sự phát triển nhanh chóng của eSports, cùng với sự đầu tư mạnh mẽ của Facebook, Google, Microsoft và những ông lớn công nghệ khác vào công nghệ thực tế ảo hay trí tuệ nhân tạo có thể mở ra một chương mới cho ngành

Trò chơi Angry Birds của hãng Rovio

15

Yesnews

Nhìn ra thế giới

Liệu chơi game

có thể trở thành

công việc chính thức của bạn?

Làm sao để chủ thầu của những trận đấu (Streaming host) - Twtich - đem đến cho những người chơi game cơ hội kiếm sống từ trò tiêu khiển mà họ ưa thích?

Ray Narvaez, người sở hữu cái tên BromnMan trên Twitch đã bỏ công việc sản xuất để trở thành một đấu thủ (streamer) Trong mấy năm vừa qua, ngành công nghiệp trò chơi điện tử đã biến đổi từ một môn thể thao chơi-đểthắng thành một thứ gì đó ngày càng giống với ngành công nghiệp âm nhạc, với những người hâm mộ sẵn sàng trả tiền để được giải trí trực tiếp bởi những người biểu diễn mà họ yêu mến.

Đối với những người kiếm sống bằng việc chơi game, Twitch – một trong những chủ thầu có tiếng nhất đối với các đấu thủ chơi game trên hệ máy cầm tay (console) hay máy tính cá nhân trên khắp thế giới – là nơi họ muốn đến nhất hiện nay. Với cả nửa tá cách để kiếm về doanh thu, nếu bạn sẵn sàng làm việc chăm chỉ và chơi thật khôn

16

khéo thì đó có thể là một kênh mang đến nhiều lợi nhuận nhất. Nhưng liệu chơi game có thể mang đến thu nhập đủ để trở thành một công việc chính thức? Với ý tưởng đó, chúng tôi đã tìm đến hai đấu thủ (streamer) của Twitch, những người đã đi theo hai hướng khác nhau để kiếm sống với nghề đấu thủ. Chúng tôi đã hỏi họ chính xác thì họ

Yesnews

Nhìn ra thế giới

kiếm tiền như thế nào và tại Ngoài ra, còn có các đấu được tương tác trực tiếp với sao cuối cùng họ lại đến với thủ tự phát game trực tiếp người xem đã đưa anh đến Twitch. (không thông qua một công với việc biểu diễn đấu game ty chủ quản nào cả), khoảng trực tiếp và thậm chí là tới Twitch là một nơi cung cấp một triệu người biểu diễn Twitch. “Tôi thích cách này dịch vụ streaming – chuyên cho lượng khán giả dao động hơn là đăng video lên Youphát trực tiếp những trận đấu từ không đến vài trăm nghìn tube và phải nói chuyện với game của các đấu thủ. Hãy người. người xem ở mục bình luận.” nghĩ nó tương tự như Youtube nhưng nội dung đăng “Bạn là một người làm Tuy nhiên, một cú nhảy tải chỉ gồm những trận đấu giải trí toàn thời gian, sang làm đấu thủ game toàn game trực tiếp. Khán giả thường xuyên phải ở trước thời gian có thể là một nước lập tài khoản và theo dõi camera hơn 8 giờ một lần đi mạo hiểm, nó có nghĩa là các đấu thủ, những người sẽ và không hề có khoảng nghỉ phải từ bỏ công việc với mức chơi game trực tiếp và tương giữa chừng.” lương đảm bảo để chuyển sang tác với người xem của họ. một công việc với tiền lương Khởi nguồn là một công ti Ray Narvaez, người sở biến động từng ngày một. khởi nghiệp vào năm 2011, hữu cái tên BrownMan trên “Đồng thời với việc không có Twitch đã nhanh chóng trở Twitch, đã bỏ công việc chính một giới hạn nào cho việc bạn thành một trong các ông trùm thức của anh tại một công ty kiếm được bao nhiêu ở Twitch dẫn đầu trong giới e-sports. sản xuất tên là Rooster Teeth thì cũng không có khái niệm Năm 2014, Amazon đã mua để gia nhập thế giới đấu thủ. an toàn kiểu ‘tiền lương của lại công ty này với 970 triệu Với anh, sự hấp dẫn của việc bạn được bảo đảm’” – NarUSD. Hiện tại, Twitch có 100 triệu người xem hàng tháng, mỗi người trong số đó đều bỏ ra ít nhất hai giờ một ngày để xem đấu game trực tiếp. Tính về số lượt người ngồi xem trước màn hình hàng tháng, con số của Twitch khiến ngay cả giải Giải Super Bowl cũng phải hổ thẹn. Và bởi vậy dù bạn có phải người thích xem đấu game trực tiếp hay không, con số này cũng đã nói lên nhiều điều.

Narvaez hợp tác đấu và phát trực tiếp (co-stream) cùng Leah tháng trước (*), điều mà các đấu thủ thường làm để quảng bá lẫn nhau.

17

Yesnews

Nhìn ra thế giới

vaez nói. Với Narvaez, sự tự tin mà anh ấy cần để theo đuổi công việc này đến ngay từ ngày đầu tiên của anh, khi anh nhận được hơn 20.000 USD từ một người muốn giúp anh chuyển sang làm đấu thủ toàn thời gian một cách dễ dàng hơn. “Sau trận đấu đầu tiên, tôi đã có thể thở phào nhẹ nhõm”, anh ấy nói.

Trong khi Narvaez quyết định từ bỏ công việc chính thức của anh để gia nhập Twitch thì các game thủ khác lại chọn cách tìm thêm các công việc bán thời gian ở những nơi khác.

Cũng giống như các game thủ biểu diễn trực tiếp khác – không muốn để lộ tên đầy đủ của mình để giữ cuộc sống riêng tư tách biệt với thế giới game thủ, Leah biểu diễn trên Twitch dưới cái tên LeahLovesChief và hầu hết chơi trò Destiny. Cô cũng là một người quay phim tự do – một công việc hoàn hảo bên cạnh biểu diễn game trực tiếp – cô nói. “Phần là vì chúng tôi có kinh nghiệm về video và các nội dung trực tuyến – điều luôn có ích cho việc biểu diễn đấu game, và phần là vì khối lượng công việc có thể không

theo các trận đấu mà họ cung cấp với vai trò là một đấu thủ.

Tiền lương mà đấu thủ có được từ các lượt đăng kí chính là khoản phí mà họ nhận hàng Họ kiếm tiền như thế tháng dựa trên số lượt người nào? xem, nó có thể biến động rất Lượng đăng kí theo dõi nhiều từ tháng này sang tháng là nguồn thu nhập trực tiếp khác. nhất của những game thủ tại Twitch. Truy cập vào Twitch Tuy nhiên, đó chỉ là thu để xem video là miễn phí cho nhập cơ bản. Cách tốt nhất để hầu hết người xem, nhưng kiếm tiền trên Twitch là qua những người đăng kí theo dõi tiền boa và tiền tài trợ. Theo (subscribers) có thể trả 5 USD Leah, tiền boa có thể rất hữu để có thêm những ưu đãi như ích cho một đấu thủ mới, vừa được xem lại những trận đánh để nâng cấp trang thiết bị vừa trước và sử dụng các biểu giúp trang trải cuộc sống. tượng cảm xúc trong hệ thống chat của Twitch – những điều Khán giả không trả tiền có thể giúp họ thu hút thêm cho họ vì trò chơi: Họ làm sự chú ý từ các game thủ. Tuy vậy vì thích các đấu thủ. nhiên, doanh thu từ những người đăng kí theo dõi không “Nếu bạn không được xem được chia đều cho mọi đấu nhiều”, cô chia sẻ, “ thì thu thủ. Một đấu thủ nếu muốn có nhập duy nhất mà bạn có thể người đăng kí theo dõi, họ cần có được chính là từ tiền boa, phải được Twitch công nhận khi người ta boa cho bạn qua là một “đối tác”, và điều đó Paypal như một lời cảm ơn vì thì không dễ dàng gì. Họ cần đã giúp họ giải trí.” Tuy nhiên, phải có một lượng xem trung Leah thừa nhận rằng thật khó bình hàng tháng ổn định cùng để người ta hiểu được khái với một lượng người sẵn sàng niệm “đưa tiền cho người “theo dõi” – “follow” (người khác chỉ để ‘chơi game’”. theo dõi không phải lúc nào cùng trở thành người đăng Leah nói người ta thường kí theo dõi) trước khi Twitch boa tiền vì những giờ phút về cơ bản đồng ý trả cho họ giải trí của họ hoặc vì niềm

đều đặn nên tôi có khá nhiều thời gian không làm việc (quay phim) và tôi có thể đấu game”.

18

Yesnews

Nhìn ra thế giới

vui mà họ nhận được từ các đấu thủ, đặc biêt là từ những người chơi tốt, rất đáng để tình nguyện đóng góp tiền.

“Một số người rất giàu và thích thú khi nhìn thấy phản hồi của đấu thủ khi được boa nhiều tiền, có những người chỉ boa một số tiền nhỏ để tin nhắn của họ được đưa lên màn hình.” Tất cả đều liên quan đến sự tương tác: Trong khi các đấu thủ thỉnh thoảng bỏ lỡ các bình luận trong mục chat thì họ lại chắc chắn phải cảm ơn những người đóng góp. Đôi khi việc tài trợ chính là để nhận được phản hồi, như khi một người xem chi ra 100 USD hoặc hơn một lần xem.

Lượng tiền đó là không thể đoán trước được, nhưng khi có một lượng người theo dõi và người xem vừa đủ, thu nhập của một đấu thủ có thể tính theo lượng người xem của người đó trong mỗi giờ, mỗi lần phát trực tiếp hay mỗi tháng. Cả Narvaez và Leah đều tổ chức buổi xuất hiện trước công chúng để quảng bá cho kênh cá nhân của họ vào tháng này (*). Họ tổ chức những buổi gặp mặt để người hâm mộ tới chào hỏi và chụp vài tấm ảnh. Cả hai đều có chút không thoải mái với kiểu “người nổi tiếng” này, kể

cả khi họ kí tặng cho những người rất có thể đã từng bỏ ra hàng trăm đô cho họ trong khi xem.

Và những người tài trợ vẫn phải theo luật. Thu nhập đó là đáng kể, nhưng khi bạn chia nhỏ nó ra, một khoản tài trợ có vẻ vẫn là khiêm tốn, chỉ vài USD mỗi người quả là rẻ hơn rất nhiều so với giá vé của một bộ phim hay một buổi hòa nhạc, và thời gian giải trí thì lại lâu hơn. Leah cài đặt số tiền boa nhỏ nhất của mình là 2 bảng Anh (khoảng 3 USD), nhưng cô cũng cho biết mức tiền boa trung bình hiện tại là vào khoảng 23 USD. Nếu bạn coi Narvaez chỉ là một game thủ tầm thường thì “công việc” này có thể là

một món hời. “Thỉnh thoảng có những ngày đặc biệt khi tôi được thăng hạng (giống như ngày đầu tiên) hoặc đứng ở vị trí rất cao (trên 500)”, anh nói, “nhưng bình thường thì tôi đứng khoảng 500 hoặc thấp hơn.”

Leah chia sẻ rằng, nhiều lúc họ có được những lượng tiền boa lớn, đặc biệt khi xảy ra các cuộc tranh cãi nảy lửa trong mục chat. “Những lượng tiền boa lớn cũng sẽ xuất hiện khi người ta thi nhau boa để được xem tiếp.”

Narvaez nói anh kiếm được một lượng tiền tài trợ lớn từ những người xem quốc tế, đặc biệt là khi các game thủ sẵn sàng đấu trong suốt những

Trận đầu tiên của Ray Narvaez sau khi anh chuyển sang làm đấu thủ toàn thời gian

19

Yesnews

Nhìn ra thế giới

giờ nghỉ, khi các khán giả đó muốn xem đấu trực tiếp (do chênh lệch thời gian giữa các quốc gia, khi các khán giả này muốn xem cũng là lúc phần lớn các game thủ đã nghỉ).

Theo Narvaez và Leah, có nhiều nguồn thu đa dạng khác bao gồm các sản phẩm như áo phông và các loại quần áo khác hoặc những đồ dùng cá nhân.

Một số người thậm chí có cả những công ti tài trợ cho họ.

Nhà tài trợ sẽ trả tiền cho các đấu thủ nhất định để quảng bá thương hiệu, hay đơn giản để sản phẩm của họ được kết nối với một gương mặt nổi tiếng.

Và chúng ta còn có Youtube, nơi các đấu thủ có thể đăng tải video của họ, tuy nhiên nhiều người không kiếm lời được từ đó vì khi đăng lên thì đã là sau trận trực tiếp.

Nguồn thu từ quảng cáo không thực sự lớn, trừ khi bạn có rất nhiều lượt xem, phải “trên 1000 lượt xem hết một trận đấu” – theo lời Leah.

“Các bạn chơi có thể chọn chạy quảng cáo nhưng không thể kiểm soát được chúng (ví dụ như chọn thời gian chạy quảng cáo: 30 giây, một phút, hai phút, v.v)”. Theo quan điểm của cô, quảng cáo còn hơn là một công cụ trong

cuộc đấu, phòng trường hợp có việc khẩn cấp và các nhu cầu cơ bản khác. Hãy nhớ là, hầu hết các đấu thủ đều chơi liên tục trong nhiều tiếng.

“Một số bạn chơi (bao gồm cả tôi) chỉ cho chạy quảng cáo nếu chúng tôi phải dừng khoảng đôi phút”, cô nói, “để người xem không bỏ lỡ trận đấu thực sự nào.”

Khi họ trả tiền, họ trả tiền cho những ưu đãi khác, vì các trận đấu là miễn phí. Nhiều người hâm mộ sẽ giúp bạn quảng bá hơn là kiếm thêm thu nhập, một số khác chỉ giúp bạn kiếm được vài tháng lương. Nhưng càng nhiều người hâm mộ trung thành thì càng nhiều người biết đến bạn. Vì vậy, với những người nghĩ là mình sinh ra cho nghề đấu thủ, các đấu thủ kì cựu có một số điều chia sẻ để giúp họ kiếm tiền trên niềm yêu thích của mình như sau:

Chìa khóa để có thu nhập đủ sống là biết vận dụng mọi cách để có được doanh thu. Điểm chung giữa Leah và Narvaez là họ hiểu được rằng những khán giả không 1. Đừng mong có nhiều đưa họ tiền vì trò chơi: Họ tiền ngay từ ban đầu làm điều đó vì họ thích các “Rất nhiều người đến với đấu thủ. nghề đấu thủ với ý nghĩ lệch

Một trận đấu được phát trực tiếp trong tháng này, cho thấy Leah đang chơi game Destiny.

20

Yesnews

Nhìn ra thế giới

lạc rằng họ có thể kiếm bội tiền chỉ bằng việc chơi game cả ngày – thực tế, nghề đấu thủ không chỉ có chơi game. Bạn sẽ trở thành một người làm giải trí, thường xuyên phải ở trước camera hơn 8 giờ một lần và không hề có khoảng nghỉ giữa chừng” – Leah nói.

2. Tự tạo một lượng người theo dõi nhỏ trước đó “Tôi là trường hợp đặc biệt” Narvaez nói “Khi tôi tham gia Twitch, tôi đã có được tất cả sự hỗ trợ mình cần, nhưng nhiều người không biết rằng tôi đã tự tạo cho mình lượng khán giả đó trong hơn 6 năm tại Rooster Teeth. Điều đó sẽ không xảy ra với tất cả mọi người.”

Khi Leah bắt đầu làm đấu thủ, cô đã có khoảng 800 người theo dõi, điều mà cô đã đạt được khi bộ đồ cosplay cô từng mặc trở thành hiện tượng.

3. Lúc đầu nên có một nguồn thu nhập khác “Nếu ai đó khởi nghiệp ở Twitch từ con số không, tôi thực sự khuyên họ là nên có

một nguồn thu nhập khác trong khi họ đang tạo dựng cho mình một lượng khán giả. Nếu công việc đó linh hoạt nữa thì thật tuyệt.” – Narvaez nói.

4. Hãy khôn ngoan “Nếu bạn vào đó chỉ để kiếm nhanh một khoản tiền, mọi người sẽ phát hiện ra rất nhanh.” – Narvaez giải thích, rằng một số đấu thủ đồng nghiệp của anh sẽ “để lại lời nhắn hoặc ghi điểm để thu hút bất kì khán giả nào đang ở đó, như vậy một người mới sẽ chẳng có ai xem, và mọi chuyện cứ tiếp tục diễn ra như vậy.”

5. Xây dựng một cộng đồng “Tôi hợp tác (với các bạn chơi khác) khá tốt” – Narvaez nói. “Thực ra tôi muốn hợp tác nhiều hơn bởi việc này rất (*): Bài viết được đăng tải vui và giúp tôi giới thiệu bản vào ngày 19/8/2015 thân với những người mới.

Nếu bạn quen biết ai đó cũng Tác giả bài viết: G. Clay là đấu thủ giống mình, sẽ rất Whittaker tốt khi bạn hợp tác với họ và Dịch: Đinh Thị Hồng Hoa rộng vòng tay chào đón thêm nhiều khán giả khác.”

21

Yesnews

Nhìn ra thế giới

Pokemon Go Sai lầm của chủ nghĩa tư bản giai đoạn cuối

T

Ảnh: Andrew H.Walker/Getty Images cho Nintendo

uần trước (*), hai sự kiện có ảnh hưởng lâu dài đến xã hội Mỹ và nền kinh tế thế giới đã xảy ra. Thứ nhất là lãi suất tín phiếu kho bạc kì hạn 10 năm hạ ở mức rất thấp còn 1,366%. Thứ hai là Nintendo đã tung ra sản phẩm Pokemon Go - một game điện thoại mà chỉ trong vài ngày đã trở thành hiệu ứng được lan truyền nhanh chóng.

Hai câu chuyện này thực ra liên quan chặt chẽ với nhau hơn chúng ta tưởng. Rõ ràng, sẽ thật là lố bịch khi đổ lỗi cho một mình Pokemon Go về xu hướng phát triển gần đây của kinh tế vĩ mô. Nhưng những sản phẩm công nghệ như Pokemon Go có thể giải thích rất nhiều về tình trạng hiện tại của nền kinh tế thế giới.

22

Pokemon Go khác với những sự lựa chọn giải trí của thế kỉ 20 50 năm trước đây, nếu muốn dành thời gian vui vẻ cùng bạn bè, bạn có lẽ sẽ chọn đi chơi bowling, sẽ cùng nhau ra ngoài ăn tối hay xem phim.

Tất cả những hoạt động này đều liên quan đến việc sử dụng một lượng tiền nhất định

Yesnews

Nhìn ra thế giới

Nền kinh tế tạo ra bởi Pokemon Go đồng nghĩa với gia tăng bất bình đẳng khu vực Nhưng nền kinh tế mà Pokemon Go tạo ra cũng có những mặt trái của nó. Một trong số đó là bất bình đẳng khu vực. Có tin đồn rằng Nintendo và các đối tác của mình thu về đến hơn 1 triệu đô la Mỹ mỗi ngày từ Pokemon Người dân New York thích những lợi ích mà nền kinh tế Pokemon Go Go. Lượng tiền này mang lại, nhưng rất nhiều người Mỹ thì không. chảy từ các thành phố cho nền kinh tế địa phương. gia khổng lồ của California vừa và nhỏ vào các Điều này tạo điều kiện cho và Nhật Bản – đồng sáng tạo công ty công nghệ lớn tập người trưởng thành ở nơi bạn ra Pokemon Go. trung tại các thành phố lớn. sống bắt đầu làm kinh doanh Đương nhiên cũng có nhỏ. Điều này cũng có nghĩa Và rõ ràng là Pokemon Go là thanh thiếu niên muốn tìm những mặt tích cực từ điều cũng chẳng phải ví dụ duy nhất. việc làm thêm hè có thể đi này. Pokemon Go có thể là Amazon cũng đang làm điều làm bồi bàn hoặc soát vé ở rạp một sở thích tiết kiệm hơn tương tự với ngành công nghiệp nhiều so với đi chơi bowl- bán lẻ, kéo các thương vụ khỏi chiếu phim. ing và xem phim. Thực tế thì tay các nhà bán lẻ địa phương Bạn cũng có thể tiêu tiền bạn chẳng phải mất đồng nào và hút tiền vào trụ sở chính của vào Pokemon Go. Nhưng nền vào nó. Và sự bùng nổ những tập đoàn tại Seattle. Các công ty kinh tế game hoạt động theo lựa chọn được tạo ra bởi nền như Google, Facebook và Vox một cách rất khác. Khi bạn tảng online đã hình thành nên Media đang thu về tiền quảng dùng tiền để mua vật phẩm những giá trị thực - một thanh cáo mà đáng lẽ trước đây phải trong thế giới Pokemon Go, thiếu niên điển hình có nhiều đổ vào các tờ báo và đài truyền tiền chẳng hề chạy vào túi các lựa chọn về chơi game nào, hình địa phương. doanh nghiệp Pokemon ở địa xem phim gì, v.v… hơn bao phương, nó chạy thẳng vào giờ hết trong lịch sử nước Tất nhiên, nước Mỹ luôn túi các công ty xuyên quốc Mỹ. có các cụm công nghiệp phân

23

Yesnews

Nhìn ra thế giới

theo vùng miền bán sản phẩm trên toàn quốc - giống như kinh doanh ô tô tại Detroit hay công nghiệp điện ảnh Hollywood. Nhưng điều khác biệt cực kì quan trọng là: đại đa số các ngành công nghiệp trong thế kỉ 20 có xu hướng tạo ra nhiều cơ hội cho cộng đồng nơi mà sản phẩm của họ được bán ra. Một bộ phim có thể được sản xuất tại Hollywood, nhưng người dân địa phương ở khắp mọi nơi trên đất Mỹ đều phải xây dựng và vận hành rạp phim. Xe có thể được sản xuất tại Detroit nhưng ở bất cứ đâu trên đất nước người ta đều phải mở đại lý bán và cửa hàng sửa chữa ô tô.

Ngược lại, rất nhiều doanh nghiệp trên Internet quá lược giản đến mức họ gần như không tạo ra thêm việc làm ở bất cứ thị trường nào. Nền tảng điện thoại thông minh có tạo ra một số công việc như làm ra các ứng dụng, nhưng người làm ra ứng dụng lại không cần phải sống ở bất cứ một địa điểm cụ thể nào. Trên thực tế, họ đa phần tập trung ở cùng một thành phố lớn với các công việc liên quan đến công nghệ khác.

Kết quả là nền kinh tế internet đang ngày càng phân chia nước Mỹ thành hai nền kinh tế song hành. Những thành phố thu lời từ Pokemon Go quá bùng nổ đến mức nhu cầu nhà ở tăng đột biến khiến giá thuê nhà tăng vọt. Phần còn lại của đất nước thì hầu như chẳng thấy có chuyển biến nào trong quá trình phục hồi kinh tế.

cầu cao về vốn. Tất nhiên, xây dựng dây chuyền lắp ráp và xưởng phim tốn rất nhiều tiền. Nhưng hơn thế, hàng ngàn người ở khắp mọi nơi trên đất nước sẽ đến ngân hàng nơi họ sống để huy động vốn xây dựng rạp chiếu phim, đại lý ô tô, v.v....

Điều đó có nghĩa là người có vốn để cho vay sẽ luôn tìm được người khao khát vay để Nền kinh tế Pokemon chi trả cho các dự án kinh doGo đồng nghĩa với lãi anh mới. Chính điều này làm suất giảm và tăng trưởng cho công việc của Ngân hàng chậm lại Trung ương Mỹ và Cục Dự trữ Liên bang tương đối dễ Thế kỉ 20, các ngành công dàng. Mỗi khi muốn tăng mức nghiệp mới thường tạo ra nhu tăng trưởng, Fed có thể giảm

Ảnh: Drew Angerer/ Getty Images cho Tập đoàn Tracy and Paul

24

Yesnews

Nhìn ra thế giới

mức lãi suất và sẽ có rất nhiều Tất nhiên tổng lượng đầu doanh nhân bắt đầu công việc tư vào các lĩnh vực này rất làm ăn. nhỏ so với tổng lượng vốn mà người ta sẵn có để đầu tư. Và Nhưng nền kinh tế Pokemon ở phần còn lại của đất nước, Go thì lại khác. Nintendo và mọi người lại chật vật để tìm các đối tác của mình rõ ràng ra cách thức đầu tư hiệu quả. cần đầu tư tiền vào thuê lập Vì vậy mà lãi suất cứ ngày trình viên và nhà thiết kế để càng giảm trong khi người xây dựng game. Nhưng tổng dân khổ sở tìm cách thu lại lượng tiền này chẳng đáng bao lời cao hơn từ khoản tiết kiệm nhiêu so với chi phí xây dựng của mình. một dây chuyền lắp ráp ô tô.

Và Pokemon Go dường như Cuối cùng thì tình trạng không tạo ra mấy cơ hội hỗ trợ này gây tổn hại tới tất cả mọi cho việc kinh doanh khác tại người, vì nó hiện diện dưới địa phương. Mọi người chơi hiện tượng tổng cầu giảm trên điện thoại thông minh mạnh. Tốc độ tăng trưởng của họ nên cũng chẳng cần chậm lại ở các khu vực ngoài các quán cà phê internet cho các thành phố lớn cũng có ngPokemon. Điện thoại thông hĩa rằng khách hàng dành ít minh thì quá rẻ để cửa hàng tiền hơn vào những game như sửa chữa điện thoại thông Pokemon Go. minh có thể ăn nên làm ra.

Làm sao để nền kinh tế Và điều này dường như Pokemon Go mang đến lợi đã cắt đứt mối liên kết vốn ích cho tất cả? có giữa tích lũy vốn và tăng trưởng kinh tế. Từ năm 2008, Thành công của Pokemon nền kinh tế Mỹ tràn ngập Go chỉ ra hai mảng lớn mà các vốn cho vay giá rẻ. Ở một số nhà làm chính sách cần thay nơi, đặc biệt là Thung Lũng đổi cách tiếp cận của mình.

Silicon, đã hình thành tình Thứ nhất là nới lỏng chính trạng bong bóng nơi mà tất sách nhà ở, cho phép nhiều cả những kẻ điên cuồng hão người hơn được chuyển đến huyền nghĩ rằng mình có ý sống ở các khu vực sản xuất tưởng hay đều có thể được sản phẩm công nghệ cao. cấp vốn thực hiện.

Tuy rằng một công dân bình

25

thường của thành phố Kansas hay Baltimore có thể không đủ trình độ tay nghề để tạo ra dòng game mobile đỉnh cao mới, anh ấy hay cô ấy vẫn có thể tìm được những công việc như giáo viên phổ thông, y tá hoặc công nhân ở San Francisco hay New York, nhưng chỉ khi anh ấy hoặc cô ấy được phép sống trong cùng khu vực với những người làm trong lĩnh vực công nghệ.

Mặt khác, cần phải nghĩ nhiều hơn về quản lí tổng cầu.

Có lẽ Ngân hàng Trung ương có thể làm nhiều hơn để kích cầu. Nếu việc làm này không mang lại kết quả, vậy các biện pháp phân phối lại thu nhập sẽ là cần thiết – đánh thuế người giàu ở khu vực phát triển để tài trợ cho các dịch vụ mở rộng của chính phủ, trợ cấp lương, hay thậm chí là cấp tiền mặt cho những người dân ở các khu vực chậm phát triển hơn của đất nước.

Cảm ơn Alex Balk vì đã tạo cảm hứng cho bài viết này. (*) Bài báo được đăng vào ngày 12/6/2016 Tác giả: Timothy B. Lee Dịch: Hồng Hạnh

Yesnews

Nhìn ra thế giới

Series: the iEconomy

Phần 4: Đội quân bán lẻ của Apple, quá trung thành mà chẳng được đền đáp xứng đáng

V

ào năm 2011, trong giai đoạn 3 tháng kinh doanh tốt nhất của mình, Jordan Golson đã bán được khoảng 750.000 USD giá trị máy tính và phụ kiện tại cửa hàng bán lẻ của Apple (Apple Store) ở Salem bang Massachusetts, Mỹ.

Thật đáng chúc mừng cho Golson với con số đáng mơ ước mà ông đã đạt được.

“Tôi kiếm được 11,25 USD/giờ. Một phần nào đó, tôi nghĩ rằng ‘tôi có một mức lương lý tưởng. Tôi là người hâm mộ của Apple, và cửa hàng này đang kinh doanh rất tốt.’ Chỉ cho đến khi bạn biết được tổng doanh thu của công ty và rồi so sánh với mức lương của mình, điều đó thật là tồi tệ.” – ông chia sẻ.

Tình yêu của người Mỹ dành cho hãng điện thoại thông minh này đã giúp tạo ra hàng chục nghìn việc làm tại các công ty như Best Buy và Verizon Wireless.

Trong thế giới bán lẻ, Apple Store mãi là một ông hoàng, một hiện tượng bán lẻ nổi tiếng về cách thiết kế các gian hàng vô cùng thu hút, dịch vụ khách hàng chất lượng tốt và doanh thu “khủng”. Năm 2011, tính trên toàn cầu, tổng doanh thu tại 327 cửa hàng bán lẻ của Apple lên tới 16 tỷ USD. Cùng với đó, doanh thu bán lẻ của Apple tính trên mỗi đơn vị diện tích foot vuông (0,3048 m2) cũng cao hơn của bất kỳ nhà bán lẻ Hoa Kỳ nào, như là wireless hay các công ty bán lẻ khác – và gần gấp đôi doanh thu của Tiffany, công ty xếp thứ hai trong danh sách này – theo RetailSails, một công ty nghiên cứu về hàng bán lẻ và tiêu dùng.

Phát triển mạnh trong lĩnh vực bán lẻ như vậy nhưng tiền lương cũng như chế độ đãi ngộ nhân viên của hãng này vẫn không có nhiều cải thiện.

Trong khi các khách hàng vẫn nghĩ về trụ sở chính của Ap-

26

ple tại Cupertino, California, Mỹ như là linh hồn của công ty thì phần lớn các nhân viên của hãng tại Mỹ, ngoại trừ các kỹ sư hay các nhà điều hành với mức lương bổng cao, đều là những nhân viên bán iPhone và MacBook được trả lương theo giờ.

Khoảng 30.000 trong số 43.000 nhân viên Apple tại quốc gia này làm việc trong các Apple Store, như những thành viên trong nền kinh tế dịch vụ, và nhiều người kiếm được khoảng 25.000 USD/ năm. Họ được làm việc trong ngành công nghiệp đang phát triển nhanh nhất của thế giới, cho một công ty danh giá nhất, được điều hành bởi một trong số các tổng giám đốc điều hành có mức lương cao bậc nhất tại quốc gia này – Tim Cook. Năm 2011, Tim Cook đã nhận các trợ cấp cổ phiếu có hiệu lực hơn 10 năm; ngày nay, giá trị của chúng lên tới hơn 570 triệu USD.

Yesnews

Nhìn ra thế giới Và mặc dù Apple là một “ông hoàng” luôn chiếm lĩnh thị trường bán lẻ thì khi nhắc đến các nhân viên cấp thấp nhất tại đây, hãng này vẫn là một tấm gương của ngành công nghiệp điện tử cũng như toàn bộ các ngành khác.

Và khi ngành dịch vụ phát triển, hàng nghìn công nhân Mỹ sẽ bắt đầu định hình lại nghề nghiệp của mình.

“Trong ngành dịch vụ, các công ty cung cấp khá ít chương trình đào tạo nhân viên và hy vọng họ bỏ việc sau vài năm. Nhất là hiện nay, khi nhiều sinh viên đại học sẵn sàng làm việc với mức lương thấp.” – theo ông Arne L. Kalleberg, một giáo sư xã hội học tại Đại học Bắc Carolina.

Mạng internet và những tiến bộ trong máy tính đã tạo ra vô số các triệu phú; tuy nhiên, hầu hết việc làm được tạo ra bởi các gã khổng lồ công nghệ là những vị trí trong ngành dịch vụ – nhân viên kinh doanh và đại diện dịch vụ khách hàng, thợ sửa chữa và nhân viên giao Theo các tiêu chuẩn của hàng – cũng góp một phần nào ngành bán lẻ, Apple trả cho đó vào sự giàu có và hấp dẫn các nhân viên của hãng mức của thung lũng Sillicon. lương trên trung bình – cao hơn nhiều so với mức lương Nhiều cuộc tranh luận về tối thiểu 7,25 USD/giờ và vấn đề thất nghiệp của người cũng cao hơn mức lương tại Mỹ tập trung vào lý do các Gap, tuy nhiên mức lương công ty đặt nhà máy sản xuất này vẫn thấp hơn một chút của họ ở nước ngoài, mặc dù so với Lululemon - công chỉ có 8% người lao động Mỹ ty cung cấp trang phục tập làm trong lĩnh vực sản xuất, luyện yoga và thể thao, trả theo Văn phòng Thống kê cho nhân viên kinh doanh Lao động. Trong nhiều thập của nó khoảng 12 USD/giờ. kỷ, tăng trưởng việc làm được Apple cũng cung cấp những đóng góp phần lớn bởi những hỗ trợ rất tốt cho nhà bán lẻ công việc liên quan đến dịch của hãng, bao gồm chế độ vụ, và một vài sự phát triển chăm sóc sức khỏe, quỹ hưu bền vững sẽ được đẩy mạnh trí 401(k) và cơ hội để mua và duy trì bởi ngành này, các cổ phiếu cũng như các sản chuyên gia về lao động cho phẩm của Apple ở mức giá biết. chiết khấu. Năm 2011, trung

27

bình mỗi nhân viên tại Apple Store – bao gồm cả nhũng người không bán hàng trực tiếp như các kỹ thuật viên và nhân viên kho – đem về 473.000 USD doanh thu cho hãng này. “Đây là tỷ lệ doanh thu của một công ty tư vấn,” – theo ông Horace Dediu, một nhà phân tích – người đã viết blog (viết tắt của “weblog” – nhật ký web) về phép tính này trên trang Asymco. Đối với các cửa hàng bán lẻ thiết bị điện tử và đồ gia dụng, con số này thường là 206.000 USD doanh thu/nhân viên, theo số liệu mới nhất từ Liên đoàn Bán lẻ Quốc gia.

Mặc dù Apple vừa mới quyết định xem xét việc tăng lương cho nhân viên; thì chỉ ít ngày sau đó, 4 tháng sau khi The New York Times lần đầu tiên bắt tay vào điều tra về mức lương của nhân viên tại các Apple Store, công ty này đã thông báo đến một số nhân viên rằng họ sẽ nhận được mức tăng lương đáng kể. Một phát ngôn viên của Apple đã xác nhận về vấn đề tăng lương, nhưng không đề cập đến quy mô, thời gian hay những đối tượng được nhận.

Nhưng Cory Moll, một nhân viên kinh doanh tại cửa

Yesnews

Nhìn ra thế giới hàng bán lẻ lớn nhất ở San Francisco và là một nhà phát ngôn bảo vệ người lao động cho biết lương của ông đã được tăng thêm 2,82 USD/giờ lên thành 17,31 USD/giờ, tăng 19,5% và là một bước nhảy vọt so với 49 cent (1 USD = 100 cent) tăng lương mà ông nhận được vào năm 2011. “Người quản lý của tôi đã gọi tôi vào phòng của ông ấy và nói rằng ‘Apple muốn thể hiện rằng họ quan tâm đến người lao động, và họ biết được những giá trị mà bạn mang lại cho công ty, do đó hãng quyết định sẽ tăng lương cho bạn,’” – ông Moll kể lại. Mặc dù được cải thiện đáng kể, mức lương mới 36.000 USD của ông Moll vẫn khiến ông thuộc bên thấp của thang bảng lương tại các nhà bán lẻ lớn các sản phẩm của Apple khác, như AT&T và Verizon Wireless, cả hai đều cung cấp các khoản hoa hồng cho nhân viên kinh doanh tại cửa hàng bán lẻ của họ.

Tại nhiều nơi, Apple vẫn là một công ty hàng đầu. Nhiều Store trong các lĩnh vực khác nhau đã sao chép các kỹ thuật bán lẻ của công ty này, như sử dụng thẻ tín dụng để tối thiểu hóa các khoản thanh toán, cũng như cách bố trí cửa hàng theo kiểu sở thú – khuyến

khích khách hàng dùng thử bất kỳ ai từng làm việc tại Apcác sản phẩm. ple Store biết được. Và những người thân của lực lượng lao Nhưng thành công của Ap- động này giúp lý giải tại sao ple, hóa ra, dựa trên những mọi người rất có thể sẽ đánh thứ vô hình; quan trọng nhất giá công ty này bẳng một bộ trong số đó là một lượng lớn tiêu chuẩn khác khi đề cập người luôn muốn cống hiến đến mức lương, theo Psil Oscho Apple – giúp đảm bảo terman, một giáo sư Trường một chuỗi cung ứng ổn định Quản lý Sloan, thuộc Viện các nhân viên nhiệt huyết và Công nghệ Massachusetts. một văn hóa lao động – cố gắng đưa mọi công việc thành “Thật thú vị khi nói tại sao một nhiệm vụ cao quý. chúng tôi thấy rất khó chịu rằng lương của Wal-Mart trả Đây là lý do khiến chỉ Ap- cho một bà mẹ đơn thân là ple mới có thể thực hiện điều 9 USD/giờ, nhưng chúng tôi này trong lịch sử ngành bán không thấy gì là phản cảm khi lẻ: trả lương theo giờ ít ỏi và Apple trả cho một nhân viên không trả tiền hoa hồng cho trẻ 12 USD/giờ,” ông Ostercác nhân viên có bằng đại học man chia sẻ. “Đối với mỗi hay những người có năng suất công ty, sự logic này đều như lao động cao nhất – người có nhau – đó là một dòng người thể tạo ra 3 triệu USD giá trị khao khát để có việc làm. sản phẩm một năm.

Trên thực tế, chúng tôi đang nói rằng những sự đánh giá “Khi bạn đang làm việc cho về giá trị của chúng tôi phụ Apple, bạn sẽ cảm thấy như thuộc vào hoàn cảnh của nhân bạn đang làm việc cho những viên, không chỉ là việc cung điều tốt đẹp hơn này,” – theo cầu của thị trường lao động.” nhân viên kinh doanh trước đây của Apple – đã trả lời ẩn Ở độ tuổi 22, sự ồn ào và danh bởi ông không muốn thu náo nhiệt tại Apple Store cũng hút sự chú ý về mình. “Đó là có xu hướng giảm bớt, nhưng tại sao họ không có một cuộc những ngày này theo một vài cách mạng nội bộ.” nhân viên trước đây của nó miêu tả về một môi trường Những tín đồ thực sự này làm việc vô cùng bận rộn và nhìn về người trẻ, cũng như căng thẳng, phần lớn do số

28

Yesnews

Nhìn ra thế giới lượng công nhân lắp ráp iP- chưa từng có trong ngành bán hone và iPad bỏ việc. lẻ, và cho thấy họ tâm huyết với các khách hàng của họ và Các nhà quản lý thường nói với công việc tại Apple như với công nhân mới rằng họ hy thế nào.” vọng nhận được 6 năm cống hiến, các nhân viên trước đây Con số 90% đó có vẻ chính cho biết. “Đó là những gì xác theo ông Garcia, đã thôi chúng tôi luôn được nghe,” – việc vào tháng Bảy năm 2011 theo Shane Garcia, một nhà sau 4 năm làm việc tại công ty quản lý trước đây của Apple này, bị ngợp bởi công việc và Store tại Chicago. “6 năm”. không thể trấn an nhân viên Nhưng nhiệm kỳ trung bình cũng như các khách hàng. là 2,5 năm gần với con số giữ Thực tế, nhiều kỹ thuật viên chân của công ty này và khi yêu thích công việc của họ, số người bỏ việc tăng lên, cái mà khác nhau trên toàn tỷ lệ thôi việc tại nhiều của quốc, và được trả khoảng hàng bán lẻ cũng tăng theo, 40.000 USD/năm tại khu vực một người cho biết. Các cuộc Chicago. Mặc dù nhiều kỹ điều tra nội bộ tại các cửa thuật viên muốn bỏ việc, tuy hàng cũng phát hiện các cấp nhiên họ không thể tìm được độ không hài lòng đáng ngạc công việc tương xứng, một nhiên, nhất là trong bộ phận phần do nền kinh tế suy yếu, kỹ thuật viên, hay “những ông Garcia và các nhà quản lý thiên tài” theo cách nói của trước đây cho biết.

Apple, người làm việc tại nơi được gọi là Genius Bar (bàn Vấn đề về các nhân viên tại tư vấn kỹ thuật). Apple đã Apple Store không chỉ là nhịp giảm các yêu cầu phỏng vấn độ. Nó là thiếu sự thăng tiến. trong bài báo này. Thay vào Chỉ có một số ít các công việc đó, công ty này ban hành một khác nhau tại các Apple Store thông báo: và những công việc danh giá nhất luôn được săn lùng bởi “Hàng nghìn các chuyên gia hàng tá ứng cử viên. Và một vô cùng tài năng làm việc sau bước tiến lên trụ sở chính của Genius Bar và cung cấp dịch công ty là điều rất khó xảy ra. vụ khách hàng tốt nhất trên thế giới. Tỷ lệ duy trì khách hàng Apple cấm các nhân viên cho các Geniuses là gần 90%, của nó phát biểu trên các

29

phương tiện truyền thông, nhưng nhiều nhân viên trước đây – người đã cung cấp thông tin cho bài viết này – nói rằng họ đã có nhiều kỷ niệm đẹp với công việc taị đây, và coi chúng như là một công việc lý tưởng trong độ tuổi 20 khi họ chưa sẵn sàng để đi sâu vào thế giới white-collar (tạm dịch: cổ cồn trắng - những chuyên gia được trả lương, những công nhân có học vấn cao công tác ở lĩnh vực văn phòng bán chuyên nghiệp, hành chính, điều phối viên bán hàng). Hơn nữa, “Apple” có thể là một điểm cộng lớn trong hồ sơ xin việc của bạn.

Họ cho biết, các kỹ thuật viên thường chuyển đến những công việc được trả lương cao hơn trong ngành công nghệ thông tin, và nhân viên kinh doanh sẽ có nhiều cơ hội thăng tiến nếu họ tiếp tục ở lại trong ngành bán lẻ bởi vì “chúng tôi đều biết công việc này gian khổ như thế nào,” như một quản lý trước đây chia sẻ.

Thế nhưng, theo các cựu nhân viên khác – những người đang cố gắng tìm việc, hay đã chuyển sang những công việc tương tự ở các công ty khác, và thậm chí là những người đã lấy Apple như một bệ phóng

Yesnews

Nhìn ra thế giới nghề nghiệp đã cho rằng quá khó để có thể thăng tiến tại Apple khi họ phát hiện ra có một khoảng cách lớn giữa tưởng tượng và thực tế. Kelly Jackson, một kỹ thuật viên trước đây tại một Apple Store ở Chicago đã chia sẻ rằng cô từng vô cùng xúc động khi được Apple nhận vào 2 năm trước và cô còn thậm chí vui hơn khi quyết định bỏ việc 1 năm sau đó bởi công việc này quá khắc nghiệt và quá khó đề đạt được sự hài lòng. Cô nói: “Khi một vài người ra đi, bạn sẽ thực sự muốn chúc mừng cho họ. Nó y như, ‘Chúc mừng. Bạn đã hoàn thành những gì mà tất cả mọi người ở đây đều muốn thực hiện.’”

Tuyển những tín đồ Apple vào làm việc Những người hoài nghi đã áp đảo số lượng những tín đồ của Apple khi Steven P.Jobs, lúc bấy giờ là tổng giám đốc của Apple, đưa ý tưởng về Apple Store lên ban giám đốc vào năm 2000. Và cuối cùng, họ chỉ chấp thuận mở 4 Store.

Jobs đã thuê một giám đốc bán hàng tên là Ron Johnson để giúp thiết kế và giám sát các cửa hàng. Và ông đã lần lượt thuê thêm 8 người sau đó,

một trong số đó là Denyelle Bruno, lúc đó là giám đốc tại Macy’s West. Bruno hiện nay là giám đốc tại Peet’s Coffee, cô cho biết, trong lần đầu tiên trao đổi, cô không nói bất cứ điều gì ngoài công việc.

Nhưng điều đó không khiến cô hoang mang bởi “công việc này liên quan đến Apple và tôi có thể làm được. Nó khiến tôi cảm nhận được giá trị của bản thân.”

Cô Bruno từng là một trong những người say mê chủ chốt đầu tiên của Apple được thuê cho chuỗi cửa hàng mới này.

Sau này khi nhiều người khác làm theo, phần việc của cô ấy là tuyển chọn họ. Ban đầu, cô đi vào các cửa hàng, trong đó có cả các cửa hàng của Sprint và AT&T và tìm ra những nhân viên tiềm năng. Tuy nhiên, những sự lôi kéo như vậy là không cần thiết sau khi 2 cửa hàng đầu tiên được mở vào ngày 19/5/2001 tại McLean, Va. Và Glendale, Calif. Chẳng bao lâu, rất nhiều người muốn được làm việc tại các Store này khiến ông Johnson phải so sánh các ứng cử viên với tỷ lệ mở cửa và khoe khoang rằng có một công việc tại Apple Store khó hơn việc đậu vào Stanford, trường cũ của ông ấy.

30

Không ít các ứng cử viên đã nhiều năm liền gửi hồ sơ xin việc thông qua trang web của công ty và Apple luôn phải chọn lọc kỹ càng. Công việc tốn nhiều thời gian này, theo những nhà quản lý trước đây, là để tìm được những người phù hợp nhất trong vô số các ứng viên, và những người được chọn là những người hòa nhã và có khả năng tự định hướng chứ không phải là những người am hiểu về công nghệ. (Hiểu biết về công nghệ có thể dạy được, là lý thuyết, trong khi những yếu tố trước là do bẩm sinh).

Quá trình kiểm tra không thay đổi nhiều. Nó thường bắt đầu bằng một lời mời đến buổi hội thảo được tổ chức trong một phòng hội nghị tại một khách sạn.

Việc lựa chọn bắt đầu trước khi hội thảo diễn ra.

“Họ loại luôn những người đến muộn 3 phút,” – theo ông Graham Marley, người có mặt tại hội thảo của ông ấy trong một khách sạn tại Dedham, Mass., năm 2009. “Giấc mơ của tôi, toàn bộ cuộc sống của tôi là được làm việc cho Apple và thật bất ngờ, bạn có thể” – ông phát biểu. “Bạn luôn là một nhà truyền bá cho Apple và giờ đây bạn có thể được trả tiền vì điều đó.”

Yesnews

Nhìn ra thế giới Một nhà quản lý đã nói rằng òa khóc là điều khá bình thường với những người được nhận làm việc. Nhưng nếu những nhân viên mới đến đây như những người sùng đạo thì khóa đào tạo của Apple – cái mà có thể kéo dài khoảng vài ngày đến vài tuần, phụ thuộc vào từng nơi, từng công việc – sẽ biến họ thành các môn đệ.

Chương trình đào tạo bắt đầu là một “sự chào đón nồng nhiệt”. Khi những nhân viên mới gia nhập vào công ty, các quản lý và nhà đào tạo của Apple gửi cho họ một sự hoan nghênh nhiệt liệt.

Những tiếng vỗ tay thường làm bối rối các học viên, ít nhất là lúc đầu, nhưng khi những tràng pháo tay kéo dài nhiều phút liên tục, họ cuối cùng cũng hòa nhập được với không khí này. “Bàn tay của tôi sẽ đau nhức sau khi vỗ tay liên tục như vậy” – theo ông Michael Dow, người đã đào tạo các nhân viên của Apple trong nhiều năm tại Providence, R.I. Có nhiều hoạt động nhập vai (role-playing) hơn tại chương trình đào tạo cơ bản, như tên thường gọi, thời gian này các học viên sẽ được đào

tạo một cách kỹ lưỡng về kỹ năng tương tác với khách hàng. Quy tắc duy nhất: xin phép trước khi chạm vào iPhone của bất kỳ ai.

làm việc tốt hơn hẳn ở một trong những nhà bán lẻ lớn khác các sản phẩm Apple tại quốc gia này, AT&T và Verizon Wireless, nếu họ đang tìm kiếm một mức lương khổng “Và chúng tôi nói với các lồ bởi cả hai đều cung cấp các học viên rằng thứ đầu tiên họ khoản hoa hồng bán hàng. cần phải làm đó là nhìn nhận vấn đề” – theo Shane Gar“Nó không phải là ở tất cả, cia, nhà quản lý trước đây tại nhưng có các hệ thống kinh Chicago. “Nếu bạn có thể, doanh tại Verizon – kiếm hãy cho họ biết rằng bạn có được lên tới 6 con số,” – theo một chút đồng cảm với họ. ông Jonathan Jarboe, từng Nhưng bạn phải cẩn thận bởi quản lý các của hàng bán lẻ vì nếu không, bạn sẽ bị lộ khi của Vierizon Wireless tại bạn không muốn nói dối về Oklahoma cho đến mùa hè điều này.” năm 2001. Nhiều cựu quản lý của Verizon Wireless nói rằng Cụm từ mà các học viên mức lương hàng năm dao phải nghe nhiều lần, nó luôn động từ 35.000 USD lên đến vang lên mỗi khi họ đến các 100.000 USD - ở một số rất ít cửa hàng, đó là “làm giàu cuộc các trường hợp, chủ yếu nằm sống của mọi người.” Ý tưởng trong khoảng từ 50.000 USD này để thấm nhuần trong các đến 60.000 USD. nhân viên khái niệm rằng họ đang làm một việc lớn lao hơn Tại Apple, quyết định nhiều so với chỉ bán hay sửa không cung cấp các khoản hoa chữa sản phẩm. Nếu có một hồng được thực hiện trước khi bí quyết khiến Apple trở nên mở một cửa hàng bán lẻ, cô thú vị, đó là: công ty này đưa Bruno cho biết. Họ cho rằng nhân viên trở nên cao quý. Họ sự ưu đãi như vậy sẽ chống hiểu rằng nhiều người sẽ bỏ lại những mục tiêu chính của việc khi có một nhận thức về công ty, đó là tìm kiếm các cái đích cao hơn. khách hàng tiêu dùng những sản phẩm tốt, chứ không phải Sự trao quyền này là quan là những sản phẩm đắt tiền trọng bởi những nhân viên nhất, và thiết lập mối quan hệ kinh doanh đầy tham vọng sẽ lâu dài với thương hiệu. Tiền

31

Yesnews

Nhìn ra thế giới

hoa hồng, được cho là sẽ thúc Điều này đồng nghĩa rằng họ đẩy sự cạnh tranh giữa các không tốn nhiều chi phí để nhân viên, sẽ có thể phá hoại trang trải bảo hiểm y tế. mối quan hệ thân thiết của họ.

Không thiếu những sinh Đáng chú ý, Apple không viên tốt nghiệp đại học muốn sử dụng từ “nhân viên bán tự “hiến dâng” cho tầm nhìn hàng” để mô tả về các thành của Apple. Họ bao gồm viên trong nhóm kinh doanh, những người như Asher Perthay vào đó, họ được gọi là lman, một kỹ sư trước đây từ “các chuyên gia”. một Store khác tại Chicago, đã gia nhập vào Apple 3 năm Bằng cách giảm thiểu hóa trước, khi đó anh ấy 22 tuổi. động cơ lợi nhuận giữa các “Tôi rất vui trong khoảng nhân viên, Apple đã thực hiện thời gian làm việc tại Apple” nhiều biện pháp, không chỉ – theo Perlman, hiện giờ làm lọc ra những người chủ yếu việc trong ngành công nghệ quan tâm đến tiền, họ cũng cắt thông tin. “Tôi sẽ không đề giảm biên chế những người ở xuất nó cho một người bạn độ tuổi trung niên và người 35 tuổi và đã có một đứa con già. Đây không phải là phân của tôi, nhưng nó phù hợp với biệt tuổi tác mà nó giống như những người 22 tuổi và không quá trình tự sàng lọc, những muốn bước vào thế giới kinh quản lý trước đây cho biết. doanh bây giờ.”

Nhìn chung, một nhân viên Áp lực công việc Apple là người có khả năng sống tiết kiệm, không quá bận iPhone được ra mắt vào tâm về sự nhộn nhịp không ngừng tại Apple Store và say năm 2007, đã thu hút lượng người mua lớn chưa từng có mê công nghệ. tại các Apple Store. Công ty Những người phù hợp với này từng cố gắng để giữ văn quy luật này có xu hướng rơi hóa doanh nghiệp của mình, vào những năm đầu hay giữa nhưng tự nhiên nó đã thay tuổi 20 của họ, các nhà quản lý đổi, và ở nhiều mặt, theo một trước đây cho biết. Họ thường vài nhân viên trước đây cho không có con và nhiều người biết, chúng đang đi theo chiều không có vợ hoặc chồng. hướng xấu.

32

Arthur Zarate, người đã gia nhập vào Apple năm 2004 và sau đó trở thành một kỹ thuật viên tại cửa hàng ở Viejo, California, cho rằng chương trình đào tạo đã xóa tan cảm giác làm chủ và tự hào trong anh. Trong một thời gian, anh đã vô cùng yêu công việc này, một phần lớn là do nó đã đem lại cho anh cảm giác dễ chịu và hài lòng khi anh được giúp đỡ mọi người. Cũng có những khó khăn về mặt thời gian đối với các kỹ thuật viên – 20 phút cho mỗi khách hàng – nhưng do cửa hàng này hiếm khi đông đến vậy, anh thường xuyên có nhiều thời gian hơn thế.

“Các khách hàng của tôi biết tên tôi. Đó là một niềm vui lớn.” – anh nói.

Công việc của anh bắt đầu trở nên tồi tệ vào năm 2007 khi cửa hàng đưa vào sử dụng máy chấm công mà theo đó, các nhân viên sẽ bị tích một điểm cho mỗi ngày họ nghỉ; bất cứ ai có 4 điểm trong 90 ngày sẽ có nguy cơ bị đuổi việc. “Đây là một ý tưởng rất tốt, nhưng có một điều thật tồi tệ, đó là nó không biết được nguyên nhân tại sao bạn

Yesnews

Nhìn ra thế giới không thể đến làm việc. Thậm chí, nếu bạn có giấy khám từ bác sĩ, nhưng bạn không đến làm việc, bạn vẫn sẽ có một điểm.” – theo anh Zarate.

Anh Zarate trước đây là một người nghiện thuốc lá, anh nói rằng anh đã từng nghỉ hơn 2 tuần do bệnh viêm phế quản nặng và đã trên bờ vực bị sa thải khi anh nhận được email từ Ron Johnson, khi đó là giám đốc bán lẻ, người đã giúp anh giải quyết vấn đề này sau đó. Zarate kể lại: “Tôi chỉ viết và nói rằng ‘Thật sự bất công’. Họ không biết lý do tôi nghỉ làm. Và anh ấy đã cứu công việc của tôi.” Để giải quyết nhu cầu ngày càng lớn cho các kỹ thuật viên, nhiều nhân viên trước đây đã nói rằng các cửa hàng của họ đã áp đặt những điều lệ mới nhằm hạn chế việc sửa chữa tại chỗ kéo dài đến 15 phút đối với một vấn đề về máy tính, và 10 phút đối với các loại thiết bị của Apple. Khi một giải pháp cần nhiều thời gian để tìm kiếm, một sự chồng chất đã xảy ra ngay sau đó và sự hỗn độn giữa các khách hàng là điều dễ dàng xảy ra. Không có gì là bất thường khi một thiên tài phải giúp 3 khách hàng cùng một lúc.

Do tồn đọng liên tục, các kỹ thuật viên thường phải làm việc không ngừng nghỉ trong ca của họ, thay vì có thời gian nghỉ 15 phút theo quy định.

Năm 2009, Matthew Bainer, một luật sư, đã đưa ra một vụ cáo buộc tập thể rằng Apple đã vi phạm bộ luật lao động California. “Luật Bang yêu cầu phải có 2 lần nghỉ 10 phút trong một ngày nhưng các thiên tài có một danh sách hàng dài các khách hàng đang đợi, và họ phải giải quyết hết chỗ đó nhưng không thể không cho họ dừng lại dù chỉ ít phút.” – ông cho hay.

‘Nhấp chuột vào hộp này đồng nghĩa với việc tôi thừa nhận rằng tôi đã nhận được toàn bộ thời gian nghỉ giải lao,’” – anh Timmer nhớ lại.

Anh Timmer cho biết anh và các kỹ thuật viên khác tại của hàng này đã nhấp chuột vào hộp đó thậm chí cả khi họ không có những phút giải lao. Đây không phải là do ban giám đốc yêu cầu họ nán lại làm việc, mà bất kỳ một thời gian chết nào cũng sẽ khiến cho mọi thứ càng trở nên quá tải với những đồng nghiệp của họ. “Chúng tôi cùng ở trong các chiến hào với nhau. Không Vụ kiện này bị từ chối sự ai muốn dời đi.” – anh nói. chứng nhận của tập thể vào tháng 6 năm 2012. Ông BainVới thời gian hạn hẹp, er đã theo đuổi vấn đề này nhiều nhân viên trước đây đã trong các vụ kiện riêng và đã đề cập đến những sự thay đổi đạt được cái mà ông miêu tả khác tại các cửa hàng của họ. như là “những giải pháp rất Các kỹ thuật viên luôn có thể tốt” cho 10 nguyên đơn. dành một vài giờ trong ca làm việc của họ trong phòng sửa Không lâu sau khi vụ kiện chữa, có được một chút ít thời thay mặt tập thể được đưa ra, gian rời xa các khách hàng. một kỹ thuật viên tên là Kev- Tại nhiều cửa hàng, điều này in Timmer, người đã làm việc đã chấm dứt. Có một lượng tại cửa hàng Woodland Mall rất lớn nhu cầu được giúp đỡ ở Grand Rapids, Mich., nhận về công nghệ khi quầy bar thấy có thêm một bước khi được mở và những việc sửa anh đăng nhập vào một máy chữa có thể không hoàn thành tính để đi ra ngoài. “Cửa sổ ở quầy bar sẽ phải đợi. Kết này xuất hiện bất ngờ và nó quả là, ca đêm trong phòng thông báo một vài điều như, sửa chữa ở các cửa hàng đó sẽ

33

Yesnews

Nhìn ra thế giới kết thúc không phải là 10 giờ, mà là lúc nửa đêm. Áp lực này không làm mọi người bối rối; giống như, nhiều nhiệm vụ khác nhau cũng không khiến Asher Perlman thấy phiền.

“Tôi là một người không hay bị căng thẳng khi làm việc và tôi thấy mình vẫn có thể kiểm soát mọi thứ. Tôi biết những người khác đang cảm thấy khó khăn.” – anh cho biết.

chơi và nhảy,” – anh Zarate cho biết. “Và tất cả chúng tôi đều nhận được 2 chiếc bánh Tacos – loại bánh truyền thống của người Mexico. Quả thật rất bất ngờ. Hai chiếc bánh Tacos.”

hành, như là Apple Care và One to One, người dùng phải trả phí để được bảo hành sản phẩm, và các nhân viên lại phải gặp áp lực để đạt chỉ tiêu kinh doanh cho cả các sản phẩm “đính kèm” này.

Cơ hội thăng tiến

Đối với một nhân viên kinh doanh, rất nhiều người muốn thăng tiến lên một vị trí trong cửa hàng của Apple như trở thành một kỹ thuật viên hay giám đốc chẳng hạn. Và xét về khía cạnh giữ lại những nhân viên có khả năng và có ý chí phấn đấu, đó là những nấc thang để họ vươn tới, một vài thứ đúng trong ngành bán lẻ.

Cũng giống nhiều người đã nói về bài viết này, Shane Garcia, nhà quản lý trước đây tại Chicago, đã nói về Apple với một tâm trạng buồn vui lẫn lộn, vừa ngưỡng mộ, vừa buồn. Khi ông vào công ty làm việc năm 2007, ông đã xem đây như một nơi “đòi hỏi bạn luôn phải cố gắng hết mình không chỉ trong doanh số mà cả trong cuộc sống.”

Khi lượng người đến cửa hàng tăng lên, công ty đã chi một khoản tiền nhỏ thay lời “cảm ơn” đến các kỹ thuật viên. Jordan Golson, hiện viết blog tại MacRumors, một trang giữ các tab về tất cả mọi thứ của Apple, nói rằng vào dịp Giáng sinh năm 2010, anh ấy cùng nhiều nhân viên Ba năm sau đó, đời sống tại cửa hàng này được nhận một cái chăn lông cừu và một nghề nghiệp của ông ấy dường chiếc phích cà phê giữ nhiệt. như vô cùng căng thẳng và không được hưởng lợi lộc gì.

Anh Zarate cũng không Ông cũng đã có một chút hy cảm thấy khá hơn tại cuộc vọng rằng lãnh đạo cấp trên sẽ gặp các nhân viên hàng quý khen ngợi hay thậm chí tuyên mặc dù Johnson đã họp mặt dương những nỗ lực của ông. qua một đoạn băng ghi hình Các nhân viên kinh doanh, và mang đến cho các nhân viên những điều bất ngờ thật ông Gaicia và nhiều người tuyệt vời. Những chiếc iPad khác nhận thấy cần phải giải đã được phát miễn phí cho quyết những căng thẳng trong mọi người. “Sau đó đèn tắt, chính họ. Mặc dù không được và chúng tôi có một bữa tiệc tiền hoa hồng, nhiều nhà quản trong cửa hàng, với các trò lý vẫn duy trì các gói bảo

34

“Luôn có những điều không rõ ràng trong các điều khoản về các chức vụ khác nhau,” – theo ông Danielle Draper, một giám đốc trước đây tại cửa hàng ở Hingham, Mass. “‘Bạn sẽ cần phải làm điều này nếu bạn muốn trở thành một người sáng tạo’. Không có gì là hoàn hảo. Bạn có thể luôn nói với một ai đó rằng họ cần phải làm điều gì đó.” Ở một vài khía cạnh, các nhân viên nhận ra rằng họ sẽ không thể có được một vị trí cao hơn, phù hợp với khả năng của họ.

Yesnews

Nhìn ra thế giới “Sự vỡ mộng trải dài không phải vì lương, mặc dù đó cũng là một phần nguyên nhân. Điều gì sẽ xảy ra khi bạn nhận ra rằng họ muốn bạn cống hiến cho công ty trong nhiều năm nhưng không có một lộ trình công danh thực sự”, theo Graham Marley, nhân viên kinh doanh bán thời gian trước đây cho biết.

khách hàng, và câu hỏi then chốt yêu cầu nhân viên xếp hạng, trên thang điểm từ 1 đến 10, “Bạn có thể giới thiệu về công việc tại cửa hàng bán lẻ của Apple của bạn đến một người bạn thân thiết hay thành viên trong gia đình bạn như thế nào?” Bất kỳ người nào cho 9 hoặc 10 được xem như là một “promoter” (người khởi xướng). Những ai cho 7 Một ngoại lệ là công việc hoặc trên dưới 7 được coi như của nhà quản lý, và Apple rất một “kẻ phỉ báng”. chăm chỉ nâng cao thứ hạng về thành tích của nó. Mặc dù Kenvin Timmer đã nói rằng cũng không phải luôn là như kết quả cuộc khảo sát nội bộ vậy. Sau khi làn sóng lớn này năm 2012 tại của hàng Grand khởi đầu với iPhone, công Rapids đáng báo động với ty đã bắt đầu lôi kéo các nhà toàn điểm 5 và 6. “Chúng tôi quản lý từ các cửa hàng như đã thảo luận về điều này trong The Gap và Banana Repub- một cuộc họp hàng tháng và lic. Từ các nhân viên làm việc giám đốc của chúng tôi đã vào khoảng kỷ nguyên trước rơi nước mắt,” – ông Timmer năm 2007, thỉnh thoảng bạn nhớ lại. “Cô ấy đã nói đôi có thể nghe những lời than điều rằng những kết quả này vãn về việc “Game hóa” của là nỗi sỉ nhục quá lớn, rằng họ Apple một cách từ từ. muốn khắc phục mọi vấn đề, rằng cô ấy luôn sẵn lòng,…”

Trong những năm gần đây, mức độ của tình trạng không Những con số tương tự hạnh phúc tại một vài store đã cũng được tìm thấy tại Chicađược nhận thấy bởi một khảo go. sát sự hài lòng của nhân viên, “Đến lúc đó, không có gì là được biết đến trong công ty bất ngờ với các nhà lãnh đạo với tên gọi Net Promoter for cấp cao bởi vì rõ ràng rằng Our People. Đó là một sự nhiều thiên tài muốn rời đi. chuyển đổi của bảng câu hỏi Có một cái trần nhà. Nhưng mà Apple từ lâu đã gửi cho đó không phải là trần kính bởi

35

mọi người đều có thể nhìn thấy nó, ông Garcia nhận định. Ông Garcia cuối cùng cũng sẽ từ bỏ Apple, và làm một công việc khác có mức lương cao hơn một chút – 40.000 USD/năm, khi những vấn đề về sức khỏe do căng thẳng đã đẩy ông đến nguy cơ bị đuổi việc. Ông không nghi ngờ rằng công ty sẽ dễ dàng tìm được một người thay thế ông.

“Không bao giờ thiếu các hồ sơ xin việc. Mọi người luôn muốn làm việc cho Apple” – ông nói.

Dịch: Nguyễn Ngọc

Yesnews

36