4 minute read
‘De Hjerringfisker’
Op nog geen 50 meter van het beeld de ‘Hjerringfisker’ op Koehoal staat mijn (Bram Bonnema) ouderlijk huis, Seedyk 11. ‘Heit’ was visser en gardenier.
Advertisement
In mijn geboortejaar, 1954, werd aan de zeedijk de elektriciteit aangelegd. In dat voorjaar werd er uitzonderlijk veel tong gevangen. Van april tot en met mei noteerde heit een omzet van ruim fl. 4.100,-! De aanlegkosten van het elektrisch konden ‘út de kontbûse’ betaald worden. Na het afsluiten van de Zuiderzee in 1932 was het met het vissen met fuiken (it rigelfiskjen) op haring langs de Friese Waddenkust gedaan.
‘Pake’ Klaas en heit bleven vissen: op bot, schar, schol en tong. Rond half maart werd onze boot, de BAR 7, met man en macht op rolletjes over de dijk getrokken. Dan kwamen de fuiken in zee, meestal ‘acht span’. In de herfst werd aan de pieren op paling gevist. Ik groeide op met de visserij en ging als het even kon met heit naar zee.
‘Keninginnedei 1970. Feest yn Tsjummearum. Op middei moast ik mei heit nei see. De earste fûke omheech. Wat bot, skarkes, in pear tongen en… in 10-tal sulverglânzjende hjerrings! De twadde fûke, wol tritich! De tredde – wer safolle. Sa gie it troch oant wy alle fûken bylâns west hienen. Wy dienen krekt as froeger: om bar goaiden wy fjouwer hjerrings (in worp) yn de bin. …48, 49, 50. 200 hjerrings wie in tal. We sjouden dy middeis 2 tal en 10 worp hjerrings oer de dyk! Ik wie út de skroeven. De oare deis fongen we mear as 4 tal. Dit wie útsûnderlik en unyk. De tredde deis wie de ferdwaalde iezing (school) foarby en wie it dien mei de wûnderbaarlike hjerringfangst.’
‘ÔFSKIE’
De kustvisserij kwam in de 60’er en 70’er jaren verder onder druk te staan door de aanwas van slib. Er kwam steeds minder vis voor de kust. Het bloed kroop echter waar het niet gaan kon. Om toch te kunnen vissen schaften wij een buitenboordmotor aan, een Seagull. De fuiken kwamen over de zandplaat in een diepe geul te
Freemd
Ik loop hier op ‘e booijem fan ‘e ouwe Middelsee. ’n Freemd idee dat op ’t plak der’t ik nou wuttels wied, ongefeer fijf eeuwen leden, ’n fissersboat út Belkum syn anker fâle liet om achter myn ligusterstrúkken syn fúkken overboord te setten of syn netten út te gooien in myn blaik met skapeblommen der’t herring, bot en puudaal swommen.
Albert Tilma, afkomstig uit de gedichtenbundel ‘Fan skop en pipegaal’
Bron en nog te koop bij Stichting Bildts Aigene, www.bildtsaigene.nl
staan. Dat leverde nog wel wat op, maar het was tijdrovend. Bovendien was het bijna niet te doen om bij afgaand tij, wadend door het dichte slib, de boot te bereiken. Midden jaren ’70 kwam voor generaties Bonnema’s een eind aan deze kustvisserij.
Ook de palingvisserij in de dijksputten en vaarten leverde steeds minder op. De intrek van glasaal van zee naar het binnenwater was bijna onmogelijk. De visstand liep terug. Dat werd nog eens versterkt door de strenge winter van 1963. Misschien wel 80% van de vis stikte onder het met sneeuw bedekte ijs. Heit kocht glasaal uit Frankrijk om uit te zetten in ons viswater. Een novum in die tijd. Het tij is gekeerd: de gemalen aan zee, onder andere die van Roptasyl en Swarte Haan, zijn visvriendelijk gemaakt. En met de vismigratierivier in de Afsluitdijk krijgt de visintrek nieuwe kansen.
WURK EN WILLE
Hurd wurkje foar in pear sinten. Tsien kij oan seedyk of op’e stâl, lânwurk en fiskje. De bern bytfertinje en ierappelsykje. Gjin nije klean, meast twaddehâns. Gjin auto, wol in âld fyts. Fjouwer kear deis, ek by stoarm en snie, nei skoalle fytse. Thús bliuwe stie net yn it wurdboek. De houtkachel yn de keuken rikke wolris wat, mar wie waarm. Iten wie der altyd – foaral fisk. De bakkers kamen del mei bôleguod; omke Albert mei de brijkarre; Gerrit fan Skalsum mei in koffer fol lapkeguod, himden en sokken. Keatse op it hiem of yn it leech achterdyk; ljeppe oer de molier; reedride op de put; slydzje by de seedyk del; swimme tusken de haden; bût sykje en wachtrinne by stoarm waar. Earm en ryk tagelyk!
FOTO: DORUS BREIDENBACH
De Waddenzee is elke dag inspirerend, of het nu mooi weer is of op een dag dat de natuur de ruwe kanten voor ons in petto heeft. (Foto: Dorus Breidenbach).
Uitwaaien en opladen
aan de Waddenzeekust
Als je ergens in Noardwest Fryslân wordt geïnspireerd, dan is het wel aan de Friese Waddenkust. Lekker uitwaaien langs het water, je hoofd leeg maken en je opladen voor het hectische leven van alledag. Je zult hier maar wonen met zo’n prachtig natuurgebied als het ware in je achtertuin.
De Friese Waddenkust is als onderdeel van Werelderfgoed Waddenzee een belangrijk gebied in de regio Noardwest Fryslân. Een kuststrook waar genoten kan worden van de kenmerkende rust en ruimte. Op zaterdag 26 juni wordt stil gestaan bij het unieke karakter van het gebied, maar ook de kwetsbaarheid. Tijdens de (jaarlijkse) Dag van het Wad maakt de bezoeker kennis met het gebied en haar ondernemers door middel van tal van op de Waddenzee toegespitste activiteiten. Op de site van Visit Wadden (www.visitwadden.nl) worden de Dag van het Wad-activiteiten in de spotlights gezet.
