Foreks ve kaldiraç by Salim Kasap

FOREKS VE KALDIRAÇ Ülkemizde foreks uygulamaları SPK denetimi ve iznine tabi olduktan sonra neredeyse üssel olarak büyümeye başladı. Foreks işlemi yapmaya başlayan kurum sayısı 20leri geçmiş durumda. Aracı kurumlar özellikle foreks hizmeti verenler son zamanlarda piyasanın en aktif oyuncuları konumuna yükseldiler. Foreks, çok kuvvetli teknik altyapı, gelişmiş yazılımlar ve eğitimli ve uzun süren yorucu saatlere dayanacak personel ile yükseliyor ve aracı kurumlar için gelir yaratıyor. Yeri gelmişken foreks işlemlerinin 3 ana lisans kategorisinde yapıldığını söyleyelim: •

A grubu lisans sahibi olan kurumlar. Bu kurumların sermayesi yeni tebliğin yürürlüğe girmesi ile birlikte 25M TRY tutarına yükselecek. A lisansına sahip kurumlar, piyasaya emir gönderebildikleri gibi müşteri emirlerini karşılayabilir, B grubu lisansa sahip kurumlara hizmet verebilirler.

•

B Grubu lisansa sahip kurumlar, müşteri emirlerini kendileri karşılayamazlar, emirler mutlaka A grubu lisansa sahip ve Türkiye’de faaliyet gösteren SPK normlarında bir aracıya gönderilmek zorundadır. Bu grupta çalışan kurumlara aynı zamanda “white label” Türkçesi ile “beyaz etiket” denmektedir. Bu kurumlar, A grubu lisanslı kurumların platformlarında kendi isimlerini kullanabilirler.

•

C grubu lisansa sahip olan kurumlar ise, müşterileri A veya B grubu olan kurumlara tanıtıp ilgili kurumlarda işlem yapmalarına yardımcı olabilirler.

Piyasada efsane olarak dolaşan ve çoğu müşteri arasında yaygın olarak dile getirilen “bana karşı pozisyon alıyorlar” cümlesi A grubu lisansa sahip kurumlar için geçerlilik taşımaktadır. Bu gruptaki kurumlar her alıcıya satıcı, her satıcıya alıcı olabilirler. Bu tip işlem yapmak, müşterinin mutlaka zarar etmesini gerektirmediği gibi denetleme mekanizmalarının oldukça sıkı olması sebebi ile eşit ve adil koşullarda gerçekleşmektedir. Foreks ve foreks işlemi yapan kurumlar ile ilgili olarak herkes tarafından bilinen gerçekleri kısaca özetledikten sonra, herkesin kafasını kurcalayan ve foreksin en ilgi çeken bölümüne gelmek istiyorum: Kaldıraç. İstisnasız tüm TV reklamlarında ve internet sitelerinin önemli bölümünde kaldıracın avantajları üzerinde durulmaktadır. 1000 dolarınızı ile 100000 dolarlık işlem yapabilirsiniz şeklinde gelişen ilanlarda ve söylemlerde kaldıracın verimli kullanılacağı varsayımı altında avantajları dile getirilmektedir. SPK düzenlemelerine göre en yüksek kaldıraç oranı 1.100’dür. Müşteriler net varlıklarının 100katı ile pozisyon alarak işlem yapabilirler. Okuyucularımızın kolayca hesaplayabileceği üzere en yüksek kaldıraçta işlem yaparken %1lik fiyat hareketi eğer pozisyon ile aynı tarafta ise getiri %100 olacak ters tarafta ise paranın tamamı kaybolacaktır. Foreks piyasalarında %1 ve daha fazla hareketler oldukça sık görülmekte. Grafikler üzerinden inceleyelim. Takip eden grafikte EURUSD paritesi 5 dk verileri kullandık. Bu sabah 05.40’dan itibaren %0,48lik bir hareket olmuş durumda. Bu da eğer sabah uykunuzdan uyanıp EURUSD paritesinde uzun pozisyon aldıysanız 6 saat sonra karınız %50 olacaktı anlamına geliyor. Aynı şekilde ters pozisyonda ve en yüksek kaldıraçta zararınız %50 düzeyinde gerçekleşecekti.

Yukarıdaki grafik verilerini desteklemek amacıyla aşağıdaki tabloda son 30 iş gününe ait EURUSD verilerini ele aldık. Baz puan sütunu, en yüksek ve düşük fiyat arasındaki farkın 10000 ile çarpılmış hali. % sütunu ise bu değerin açılış fiyatına oranı. Tüm hareketleri yakalayan bir al-satçının edebileceği en yüksek kar kaldıraç olmadan %20 seviyesinde olacaktı. 1:100 en yüksek kaldıracı kattığımızda ise getiri %2000 olacaktı, 1000 dolarlık yatırım ise teorik olarak 21000 tutarına ulaşacaktı. Tabloda da rahatlıkla görüleceği üzere EURUSD paritesi kesinlikle “çok oynak”. Klasik teknik/temel analiz yöntemleri ile ve/veya raporlara bakarak pozisyon almak kazanma şansınızı ciddi oranda geriletebilir. Parite günlük oynama aralığı yatırılan paranın tamamını bitirebilecek/ikiye katlayacak büyüklükte olduğu için bu noktada dikkat edilmesi gereken başka unsurlar bulunmaktadır. Öncelikle ve daima dikkat edilmesi gereken ve söylemesi yapmaktan çok daha kolay olan prensip risk yönetimidir: Zararlarınızı kısa, karlarınızı uzun bekleyin! Foreks işlemlerinde hemen hemen tüm kurumlar çeşitli eğitimler vermektedirler. Bu eğitimlerde nasıl işlem yapılacağından tutun da teknik analiz, göstergeler vs hakkında bilgiler verilmektedir. Eğitime bu kadar önem veriliyor ve eğitim de talep ediliyorsa o zaman işlem yapanlar açısından bir eksiklik olduğunu varsayabiliriz. Müşteriler kısa bir eğitim ile tabiri caizse ceviz kabuğuna binip okyanusa açılmaktadırlar.

Tablo 1: EURUSD paritesi günlük değişim. Tarih 14.10.201 3 15.10.201 3 16.10.201 3 17.10.201 3 18.10.201 3 21.10.201 3 22.10.201 3 23.10.201 3 24.10.201 3 25.10.201 3 28.10.201 3 29.10.201 3 30.10.201 3 31.10.201 3 01.11.201 3 04.11.201 3 05.11.201 3 06.11.201 3 07.11.201 3 08.11.201 3 11.11.201 3 12.11.201 3 13.11.201 3 14.11.201 3

Açılış

Yüksek

Düşük

Baz Puan %

1.3546

1.3598

1.3544

0.40%

1.356

1.3572

1.348

0.68%

1.3525

1.3568

1.3473

0.70%

1.3531

1.3682

1.3516

166

1.23%

1.3677

1.3704

1.3659

0.33%

1.3684

1.369

1.3651

0.29%

1.3681

1.3793

1.3662

131

0.96%

1.3781

1.3794

1.3742

0.38%

1.3777

1.3825

1.3765

0.44%

1.3799

1.3832

1.3775

0.41%

1.3803

1.3818

1.3775

0.31%

1.3787

1.3813

1.3737

0.55%

1.3746

1.3786

1.3696

0.65%

1.3735

1.3739

1.3576

163

1.19%

1.3587

1.359

1.3479

111

0.82%

1.3489

1.3524

1.3443

0.60%

1.3515

1.3523

1.3449

0.55%

1.3475

1.3548

1.3468

0.59%

1.3515

1.3529

1.3296

233

1.72%

1.342

1.3438

1.3318

120

0.89%

1.3367

1.3416

1.3345

0.53%

1.3407

1.3456

1.3359

0.72%

1.3436

1.3495

1.339

105

0.78%

1.3479

1.3498

1.3418

0.59%

15.11.201 3 18.11.201 3 19.11.201 3 20.11.201 3 21.11.201 3 22.11.201 3

1.3458

1.3505

1.3432

0.54%

1.3502

1.3542

1.3475

0.50%

1.3505

1.3547

1.3488

0.44%

1.3538

1.3577

1.3416

161

1.19%

1.3438

1.3487

1.3399

0.65%

1.3484

1.3527

1.3463

0.47%

Bu çerçeveden bakınca nasıl bir yöntem izlemek gerekir? Öncelikle çok sevmediğim ama bazen de en az zararla kurtulabileceğimiz demo hesaplarını kullanabiliriz. Demo hesapları tüm kurumlardan rahatlıkla açılabilir herhangi bir zorunluluğu yoktur. Hesabı açtıktan sonra hangi paritelerde işlem yapmaya karar vermeniz gerekecek. Birden fazla paritede çok sayıda işlem yapmak dikkatinizi dağıtabilir, takibinizi zorlaştırıp zarar etmenize yol açabilir. Demo hesap süresinin de mümkünse en az bir ay olması avantajınıza olacaktır. Burada yapılacak olan konu demo hesabı olduğunu göz ardı edip ciddiyetle yaklaşarak işlem yapılması ve pozisyon alınmasıdır. Belirli bir arkadaş çevresinde kendi aranızda bir yarışma organize etmek çözüm olabilir. İşlemler gerçekleştikçe demo hesabınızın süresi dolmak üzere iken yaptığınız tüm işlemleri çekmeniz gerekecek. Demo süresi doldu, işlemler elimizde bu andan itibaren gerçek işlemlere para yatırıp yatırmamaya karar verebiliriz. Kararı verirken Kelly formülünden yararlanacağız. Kelly formülü aşağıda gösterildiği gibi hesaplanır: Kazanma Oranı (w) – [1- Kazanma Oranı (w)] / (Ortalama Kar/Ortalama Zarar) Kazanma oranı basit olarak + olarak çıktığınız işlemlerin sayısının toplam işlem sayısına oranıdır. Ortalama kar ise + çıktığınız pozisyonlardaki ortalama kar iken ortalama zarar da adından anlaşılacağı üzere yapılan zararların aritmetik ortalamasıdır. Örnek olarak aşağıdaki şekilde rakamlar gerçekleştirdiğimizi düşünelim: Başarı rasyosu: %40 Ortalama Kar: 1000 Ortalama Zarar: 500 Kelly Formülü:

%40 – (1-%40)/(1000/500)=%10 %40 başarı sağlanan; başarılı olduğunda ise 2:1 kar zarar oranı üreten bir yapıda iseniz bu sisteme/yatırım aracına var olan kapitalinizin en fazla %10’unu yatırmanız doğru olacaktır. Daha tedbirli davranmak isteyen bir yatırımcı Kelly formülü ile bulunan rakamın yarısını veya 1/3 kadarını da yatırıma yönlendirebilir. Kelly formülünü kullanarak yatırımlarımızı nasıl optimal dağıtmamız gerektiğini hesaplarız. Yukarıdaki örneğe geri dönecek olursak ele aldığımız rakamları kullanarak kapitalin tamamını bu yatırım aracına yönlendirmek iyi sonuçlar vermeyecektir. Foreks veya başka bir yatırım aracında alınan pozisyonlar fiyatların sizin lehinize gerçekleşeceği ve para kazanacağınız varsayımı ile açılır bununla birlikte başarılı olmayacak bir araca da yatırım yapılmaması gerekir. Eğer bu bir oyun ise oyunu sürekli oynamanız gerekir. Sonuç: Foreks ile işlem yapmak büyük avantajlar sağlar iken çok ciddi riskleri de beraberinde getirmektedir. Risksiz kazanç olmayacağına göre ne kadar risk alacağımız ölçmeye çalışmak ve bu ölçü yöntemine duygularımızı karıştırmamak finansal geleceğimiz için oldukça önemlidir. Zararların kısa karların uzun süre taşınması dileklerimle.