5 minute read
Uczmy się uczyć
Marta Kostecka
Czy (i jak) influencerzy mogą pomóc młodym ludziom w edukacji?
Advertisement
Na obrazie Hieronima Boscha Leczenie głupoty widzimy niepokojącą scenę próby uleczenia tytułowej przypadłości za pomocą noża, lejka (pełniącego funkcję nieco ekstrawaganckiego nakrycia głowy) i oleju, przygotowanego, by wlać go do głowy operowanego nieszczęśnika. Czy wiedza jest olejem, a nauczyciel przy użyciu ostrego narzędzia powinien wmusić go w uczniów, by zmniejszyć ich stan niewiedzy? Obraz powstał w XV wieku i nawet wtedy jego znaczenie nie było tak dosłowne. Większą głupotą wydaje się wykazywać „medyk” niż pacjent, który kieruje zrezygnowane spojrzenie w naszym kierunku. Na szczęście współcześni nauczyciele to nie pseudomedycy, lecz specjaliści wciąż doskonalący swoje umiejętności oraz poszukujący metod, by swoim wychowankom dobrze przekazać wiedzę oraz wspierać ich w procesie edukacji. W czasach internetu i mediów społecznościowych wykorzystują je również jako narzędzie dydaktyczne. Wsparciem mogą być także influencerzy i influencerki. Co więcej, nauczyciele i nauczycielki sami coraz częściej bywają gwiazdami internetu. Oczywiście w dziedzinie wiedzy i edukacji.
OPINIE, REFLEKSJE, DOŚWIADCZENIA REFLEKSJE 6/2022 87
Rola nauczyciela/ucznia
Jaka jest rola nauczyciela w procesie edukacji? Zapytałam o to grupę uczestników i uczestniczek jednego z moich szkoleń. Wyraźnie wynika z ich odpowiedzi, że widzą siebie przede wszystkim w roli przewodników, osób, które motywują, ale i wychowują.
Z całą pewnością nauczyciel NIE JEST po to, aby uczeń się nauczył. Już Wincenty Okoń kładł nacisk na to, że uczenie się nie może zachodzić wyłącznie na lekcjach.
Uczeń musi nauczyć się sam. Jakie zadanie zatem stoi przed nauczycielem? Według Sebastiana Leitnera powinien on: poinstruować uczniów, jak mają się uczyć; dobrze zaprezentować i wytłumaczyć materiał wymagany do nauczenia; pomagać przy powtórkach i korygować błędy.
Zapytałam tę samą grupę osób o to, które z powyższych zadań wykonują najczęściej na lekcjach.
Z ankiety wynika, że na instruowanie uczniów, jak mają się uczyć, poświęcają najmniej czasu. To oczywiście jest uzasadnione – nie musimy uczyć, jak się uczyć, na każdej lekcji. Ale warto pamiętać, że oprócz przekazywania wiedzy naszym zadaniem jest też wskazanie uczniowi sposobów na to, jak ją może najłatwiej przyswoić.
Według profesora Geralda Hüthera, neurobiologa, proces uczenia się staje się efektywny wtedy, gdy to właśnie uczeń jest odpowiedzialny za naukę i ukierunkowanie swojego rozwoju. Rolą nauczyciela zaś powinno być udzielanie uczniowi wsparcia oraz monitorowanie jego postępów.
Jak jednak przekonać młodych ludzi (a czasem i ich rodziców czy opiekunów), że nauczyciel może przekazać wiedzę, ale ostateczne jej opanowanie należy do nich samych? Z pomocą mogą nam przyjść… influencerzy.
Jak się uczyć i od kogo?
Wydawnictwo Altenberg to oficyna, której założeniem jest – jak czytamy na stronie altenberg.pl – że książki „muszą wnieść do życia czytelnika porcję przydatnej wiedzy lub umiejętności”. Co ciekawe, autorami tomów wydawanych przez Altenberg są wyłącznie influencerzy, czyli osoby, które osiągnęły sukces w internecie i mają realny wpływ na wybory swoich followersów. Są to między innymi: Radek Kotarski, twórca kanału Polimaty w serwisie YouTube, w którym prezentuje treści edukacyjne; Dawid Myśliwiec, prowadzący kanał popularnonaukowy o przekornym tytule „Naukowy bełkot”; Arlena Witt, anglistka prowadząca kanał „Po cudzemu”; czy Paulina Mikuła, polonistka, twórczyni kanału „Mówiąc inaczej”.
Poniżej przedstawiam książki, które warto zaproponować naszym uczennicom i uczniom, jeżeli chcemy ich wesprzeć w nauce w zakresie tego, jak się uczyć. Warto mieć świadomość, że nazwisko znanego youtubera na okładce może skutecznie zachęcić do lektury.
Włam się do mózgu / Radek Kotarski „Radek Kotarski wziął pod lupę setki naukowych artykułów i książek, a następnie przeprowadził na sobie serię eksperymentów, aby sprawdzić przeróżne metody uczenia się. Wszystko po to, aby wytypować skuteczne techniki, za pomocą których można w nowoczesny i przyjemny sposób zdobywać wiedzę lub umiejętności. To one mogą się okazać wytrychami, którymi włamiemy się do naszych mózgów! W końcu przez całe życie mamy jeszcze sporo do zapamiętania” – czytamy na okładce książki. Jest ona idealna na początek przygody z samodzielnym uczeniem się i poszukiwaniem najefektywniejszej dla siebie techniki.
Nic bardziej mylnego / Radek Kotarski „Czy naprawdę wykorzystujemy tylko 10% możliwości swojego mózgu, a Kolumb odkrył Amerykę? Radek Kotarski rozprawia się z 58 popularnymi mitami. Przekonasz się, między innymi, że szczepionki NIE powodują autyzmu, człowiek NIE pochodzi od małpy, a Jezus NIE urodził się 25 grudnia” – czytamy w materiałach promocyjnych wydawcy. Od siebie dodam, że nic tak nie zaostrza
88 OPINIE, REFLEKSJE, DOŚWIADCZENIA REFLEKSJE 6/2022
apetytu na samodzielne pogłębianie wiedzy, jak krytyczne myślenie. Lektura obowiązkowa dla wszystkich, którzy chcą doskonalić tę sztukę.
Przepis na człowieka / Dawid Myśliwiec „Jeżeli kiedykolwiek zastanawiałeś się, jacy naprawdę jesteśmy, albo fascynują Cię genetyka i ewolucja, to ta książka jest dla ciebie. Lektura pomoże zrozumieć, co tak naprawdę odkrywają naukowcy na całym świecie i jak te odkrycia przekładają się na nasze życie. Będziesz świadomy, że nasze geny nie wydały na nas wyroku i że to, czym jest człowiek, to efekt oddziaływania genów ze środowiskiem” – tak zachęca nas do lektury opis. I rzeczywiście, jest to pozycja, która z pewnością trafi do osób, których apetyt na wiedzę rozbudziło przeczytanie poprzednich pozycji.
LiteraTOURa / Paulina Mikuła „Wiele osób twierdzi, że szkoła zabija w nas radość czytania przez sztywne interpretacje, narzucone i przestarzałe teksty. Książka LiteraTOURa wskazuje, jak odczarować czytanie i zakochać się w książkach. Czytać dla przyjemności, przeżyć, emocji, własnych wniosków lub skojarzeń” – czytamy na okładce. Paulina Mikuła zabiera nas w podróż własną, intymną ścieżką doświadczenia lektur, zachęcając do odnajdywania własnych dróg ich poznawania.
Grama to nie drama / Arlena Witt „Książka odczarowuje język angielski i udowadnia, że każdy może się nauczyć używać go poprawnie. Obejmuje 100 rozdziałów z najpopularniejszymi zagadnieniami z angielskiej gramatyki – od najłatwiejszych do ekstremalnie trudnych zagadnień. Okiełznasz gramatykę dzięki prostym objaśnieniom po polsku i po ludzku, współczesnym przykładom na miarę XXI wieku i ponad 300 ćwiczeniom” – zachęca opis. To inny niż wszystkie podręcznik gramatyki angielskiej, bazujący na prostocie i odwołaniach do cytatów z popularnych książek i seriali.
Władaj i gadaj / Arlena Witt
W tej publikacji anglistka postanowiła ułatwić wszystkim naukę angielskich słówek. Wykorzystuje do tego dialogi z popularnych filmów i seriali, ćwiczenia na skuteczne zapamiętywanie nowych słów oraz ciekawostki z kultury Wielkiej Brytanii i USA.
Podsumowanie: nie tylko rozrywka
Wszystkie wymienione wyżej pozycje są dostępne do wypożyczenia w Bibliotece Pedagogicznej im. Heleny Radlińskiej przy Zachodniopomorskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli. Zachęcam do samodzielnego sprawdzenia ich potencjału edukacyjnego i popularyzującego naukę. Nie bójmy się też polecać, obok tych książek, kanałów internetowych ich twórców – znajdziemy na nich wiele z treści przekazanych w publikacjach i często wiele nowych.
Warto też spojrzeć przychylnym okiem na media społecznościowe, które naprawdę mogą być sprzymierzeńcami nauczycieli i nauczycielek w nauczaniu sposobów efektywnego uczenia się. Influencerzy i influencerki to nie tylko autorzy czczych treści rozrywkowych – znajdziemy w ich gronie także osoby pasjonujące się nauką i samorozwojem. Dlatego zaglądajmy na YouTube’a, na TikToka i inne media społecznościowe – nie tylko dla rozrywki. Z pewnością wyłowimy w strumieniu filmików istne samorodki, które potem możemy wskazać naszym uczniom.
Marta Kostecka
Nauczycielka konsultantka ds. edukacji humanistycznej w Zachodniopomorskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli. Edukatorka, polonistka, bibliotekarka. Specjalizuje się w edukacji cyfrowej i medialnej.
