VLOT• LEVEN OP HET WATER | maart 2019 | 9e jaargang nr 31
Over een kapotte postduif, een wereldreis per zeilboot, varende monumenten, een loopband te water en energie uit poep
01_cover.indd 1
27-02-19 12:32
BUITENGEWOON
Foto: Luuk Kramer fotografie en film
Winnaar van de publieksprijs Woonboot van het jaar 2017 Deze ABC ark is afgewerkt met duurzaam FrakĂŠ Noir en is zowel gasvrij als energiepositief door een warmtepomp en zonnepanelen. Het moderne ontwerp gaat moeiteloos op in het landschap. Architect Bob Ronday realiseerde op de bovenverdieping een tribune die door een grote harmonicaschuifwand de verbinding met de tuin en het water vormt. In de woonkeuken zijn de keukenramen zĂł geplaatst dat de oer-Hollandse molen even verderop altijd zichtbaar is. Zo zijn binnen en buiten naadloos met elkaar verbonden.
www.arkenbouw.nl | tel. 0527 20 13 45 | info@arkenbouw.nl
COLO
FON VLOT maart 2019 jaargang 9 nummer 31 © Renate Meijer CO-producties Uitgever Renate Meijer CO-producties Joure Hoofdredacteur Renate Meijer Artdirector Pieter van der Zee Eindredacteur Leonie Hardeman
Aan dit nummer werkten mee Aukje van Bezeij, Gonneke Bonting, Dorien Koppenberg, LWO, Barry Meruma, Corine Nijenhuis, Marianne Zwagerman, Els Zijlstra, Tineke Zwijgers Foto cover Isabel Nabuurs Foto redactioneel Johan Brouwer Redactie, reacties, advertenties, adreswijzigingen VLOT It Reidlân 7 8502 CE Joure www.vlotmagazine.nl redactie@ vlotmagazine.nl ISSN 2212-2737 VLOT is hét waterwoonplatform van Nederland – voor iedereen die drijvend woont. We geven je inspiratie en informatie en laten je kennismaken met interessante mensen en bijzondere boten. Vier keer per jaar valt het blad kosteloos op je mat; walbewoners kunnen een abonnement nemen. Vrienden van VLOT krijgen regelmatig extra aanbiedingen. Ondersteun VLOT en meld je aan op www.vlotmagazine.nl. Is de tenaamstelling niet juist? Krijgen je buren VLOT niet? Heb je reacties, vragen, tips, bijdrages, foto’s? Mail naar redactie@ vlotmagazine.nl. Oplage 12.500 Druk Veldhuis Media Raalte
VLOT: 1 betekenis: op het water drijvende constructie van onderling verbonden palen, planken e.d. 2 synoniemen: grif, jeuïg, kek, kittig, modieus, pittig, flitsend, guitig, hip, rap, trendy, vaartuig, vloeiend
Samen kom je verder Toen ik acht jaar geleden begon met VLOT, zeiden allerlei mensen in mijn omgeving: ‘Wat valt er nou vier keer per jaar te melden over wóónboten?’ Inmiddels zou ik met gemak tachtig pagina’s per nummer kunnen vullen. Er valt steeds meer te beleven, want de tijd staat bepaald niet stil – en de ontwikkelingen ook niet. Gelukkig werk ik samen met fantastisch leuke mensen die ook allemaal een waterwoontic hebben. Ze delen hun liefde voor het water net zo graag als ik. Zo ook Barry Meruma, de Politiek & Recht-opvolger van Cor Goudriaan. Op pagina 17 stelt hij zich voor, en vertelt hij waarom hij zich graag aan VLOT verbindt. Spoiler: hij vindt het leuk dat bootbewoners het vaak net even anders willen doen dan de rest van de wereld. ‘Tikje tegendraads, dicht bij de natuur, eigen keuzes willen maken en dan doorpakken. Ruimtezoekers in de regels die gelden.’ Mooi. Ook de rest van team VLOT voelt zich zo verbonden met de waterwoonwereld. Allemaal genieten we ervan om onze kennis, foto’s en verhalen op papier te zetten – om te delen. En dat zie je terug in het blad. Als je snel wilt, moet je het alleen doen, maar als je ver wilt komen, moet je het samen doen. Dat hebben ze ook begrepen bij Schoonschip. Wat een teamwork, daar aan de Johan van Hasseltkade in Amsterdam! De bewoners zijn er niet alleen behulpzaam en creatief, maar ook innovatief: ze lopen voorop in de ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid. Op pagina 22 interviewen we een van de kersverse bewoners, die ons meer vertelt over zijn energiekeuzes. Samen komen we verder, zoveel is inmiddels wel duidelijk. En samen kunnen we ook dit platform drijvend houden. Word daarom Vriend van VLOT en meld je aan via vlotmagazine.nl. Kun je gelijk genieten van onze spiksplinternieuwe bloggers: Cassandra en Paul. Op pagina 15 stellen ze zich voor.
Reageer! Facebook: facebook.com/vlotmagazine Website: www.vlotmagazine.nl Twitter: @vlotmagazine VLOT | 3
03_colofonredactioneel.indd 3
05-03-19 10:41
SUZANNA MARKUSSE OVER PALEN OMVAREN, VEERPONTEN & VERENIGINGEN Tekst Gonneke Bonting
4 | VLOT
04-05_waterman.indd 4
05-03-19 12:09
WA T E R M A N M / V In Waterman m/v portretteren we watermensen met interessante ideeën en bijzondere bezigheden op, aan en in het water. Ben je of ken je een bevlogen waterman of -vrouw? Mail naar redactie@vlotmagazine.nl.
Naam: Suzanna Markusse (56) Werk: verschillende functies bij de Landelijke Vereniging tot Behoud van het Historisch Bedrijfsvaartuig (LVBHB) en lid Raad van Advies van de onderlinge scheepsverzekeraar EOC Schepen: Friese tjalk Aeolus en voormalig voetveer Heen en Weer V Woont: met George Snijder (69), kater Iwan en honden Marie, Robijntje en Lili Water: Dokkumer Ee
UIT DE BOX ‘Mijn varende leven begon zestien jaar geleden, nadat ik had uitgeroepen dat ik nooit meer een meter wilde varen. We hadden de Aeolus gekocht en de vorige eigenaar had ons naar de haven gevaren, naar een box een paar meter van de uiteindelijke ligplaats. Toen die plek vrijkwam, zouden we de tjalk er zelf wel even naartoe varen. Dat ging helemaal mis, en we molesteerden twee meerpalen.’ ALLEEN HET VEER ‘Behalve dat tochtje bestond al mijn vaarervaring uit oversteken met het veer Vlissingen-Breskens, wat ik als kind vaak deed, en George had enkel gezeild in kleine zeilbootjes. Schuldbewust biechtten we onze aanvaring met de palen op bij de havenmeester. Die zei nonchalant dat hij ze wel even bij alle andere stormschadepalen zou leggen. Niks aan de hand dus, maar ik had genoeg gevaren voor de rest van mijn leven.’ THEE ‘We hadden de Aeolus gekocht in een opwelling. Kort daarvoor hadden we het bestaan van varende woonschepen ontdekt en ik was er een paar gaan bekijken. Die waren heel somber, maar toen ik teleurgesteld door de haven slenterde, vroeg een schipper me op de thee en vertelde dat zijn tjalk, de Aeolus, ook te koop was. We waren meteen verkocht.’ OEFENEN ‘George liet zich niet uit het veld slaan door ons eerste tochtje en ging oefenen met een ervaren stel dat naast ons lag in de haven. Uiteindelijk kreeg ook ik de smaak te pakken van de vrijheid die het geeft om overal thuis te zijn, met je eigen bed en je eigen keuken.’ PLEK ‘Na zes jaar zegden we aarzelend onze vaste ligplek in Waspik op. We varen nu de hele zomer en aan het eind van het vaarseizoen zoeken we een stad op om te overwinteren. De laatste jaren is dat vaak het centrum van Leeuwarden.’ MOTORBOOT ‘Omdat varen met de tjalk in de winter te
koud is en we het rondtrekken dan missen, hebben we een motorboot gekocht: het oude Amsterdamse voetveer Heen en Weer V. Binnenkort varen we ermee naar België, en wie weet ook naar Frankrijk.’ LVBHB ‘Nu hebben we dus zelfs twee historische bedrijfsvaartuigen. Sinds we op de Aeolus wonen, zijn we lid van de Landelijke Vereniging tot Behoud van het Historisch Bedrijfsvaartuig – de LVBHB. Omdat het een vereniging is, moet je als lid meer doen dan contributie betalen, vinden we. Daarom schrijf ik voor verenigingsblad De Bokkepoot en was ik twee jaar hoofdredacteur, werd ik lid van de werkgroepen Noorderschippers en Havens en Ligplaatsen en richtte ik de werkgroep Stuurvrouwen op.’ EOC ‘Onze schepen zijn verzekerd bij EOC Scheepsverzekeringen, een onderlinge verzekeringsmaatschappij en dus eigenlijk ook een vereniging. Ook daar wil ik meer doen dan alleen betalen. Als lid van de Raad van Advies praat ik mee over actuele zaken, verzekeringsvoorwaarden en premies. Ik leer er veel van.’ WIJN ‘Dingen leren en ontdekken vind ik heerlijk. Zelfs wijn drink ik op die manier. Sinds ik bij de Stichting Vakopleiding Horeca mijn Wijncertificaat heb behaald, geef ik wijncursussen. Nu we in Leeuwarden overwinteren, organiseer ik aan boord van verschillende schepen de cursus “Wereld van wijn en water”. Een mooie combinatie van de dingen waar ik van houd.’ RIJDENDE RECHTER ‘Ondanks mijn aanvankelijk geringe waterervaring voel ik me helemaal in mijn element als we over het water zwerven. Het reizen is heerlijk en op het water gaat alles langzamer, dat is ook fijn. Het is niet voor niets dat je de Rijdende Rechter alleen maar op het droge ziet. Bevallen de buren ons niet, dan varen we gewoon weer verder.’ •
VLOT | 5
04-05_waterman.indd 5
05-03-19 12:09
Degelijk vakmanschap en jarenlange ervaring in betonreparatie, afmeersystemen, terrassen en stabiliseren woonarken
Kooltuinen 39, Urk Mob. 0622 540 238 info@atb-urk.nl www.atb-urk.nl
HEB JE VRAGEN OVER HET NIEUWE WOONBOTENRECHT? WORDT JE WOONBOOT TEGEN JE ZIN IN VERPLAATST? HEB JE PROBLEMEN MET LIGPLAATS- EN WALGEBRUIK? HEB JE GEDOE MET JE B&B? EN WIL JE DE JURIDISCHE STAND VAN ZAKEN WETEN? HET WOONBOOTTEAM VAN HABITAT ADVOCATEN EN JURISTEN STAAT JE GRAAG BIJ.
Schade of lekkage aan uw woonark? Wij adviseren, repareren en zorgen weer voor een optimale constructie en zorgeloos woonplezier.
Bij HABITAT maken we veel mee. Dat geeft ons de mogelijkheid om juridische kennis te delen, gewoon als mensen en als professionals onder elkaar. Met onze cliënten, maar ook met partners en overheden. Daarom sluiten we ons aan bij VLOT en zijn we actief betrokken bij het Amsterdamse woonbotenoverleg, de Landelijke Woonboten Organisatie en het Nederlands Verbond van Makelaars in Schepen. HABITAT, altijd dichtbij
WWW.WOONBOOTADVOCAAT.NL
Kompaan Woonarkservice
FOTO UDO KREKT
• Betonreparatie • Injecteren • Inspectie • Vrijblijvende offerte
Nieuwbouw, verbouw, renovatie & locatiebouw
Sonnegaweg 34 | 8478 HD Sonnega | T: 0561-613505 / 06-12944478 | E: info@kompaanvochtwering.nl
www.kompaanvochtwering.nl DE BESTE VERZEKERING VOOR UW WATERVILLA • DEKKING OP BASIS VAN
UNIEKE HERBOUWWAARDE
• Inboedel tot 1 juli 2019 gratis • Ook woonarken ouder dan 25 jaar
• Premie vanaf €1,50 per
€1000,- verzekerd bedrag
DAT ENE STAPJE EXTRA. Kantoor Broek in Waterland:
Parallelweg 1, T 020 403 1829 info@woonark-verzekering.nl www.woonark-verzekering.nl
www.oranjearkenbouw.nl 0524 850570 | 0611138295 info@oranjearkenbouw.nl
MOOI SPUL Renate Meijer, rasechte Groningse in Friesland en uitgever van VLOT. Gek op waterwonen en mama van twee stoere meiden.
GOLFBAND Banded Amsterdam maakt stoere stalen armbanden met een arty coating die slijtvast, uv-bestendig en waterproof is. In 150 varianten! Deze met golfjes lijken gemaakt voor waterbewoners. gforce.online, € 40
IJSVOGEL Henk Lakeman snijdt met een laser allerlei prachtige vogels uit cortenstaal. Je tikt ze zo in een boom of schutting. Na een tijdje gaan ze roesten en dat maakt ze eigenlijk nóg mooier. Mijn dochters waren het meteen eens over de keuze: de ijsvogel! metalbird.nl, € 39,95
HANGBAD Dit waanzinnige bad van Hammock (Engels voor ‘hangmat’) is van carbonfiber gemaakt, een heel lichte en sterke koolstofvezel. Geen idee of-ie lekker ligt, maar hij ziet er wel fantastisch uit. Dat-ie rond de 30.000 euro kost, vergeten we voor het gemak maar even.
EARL ZEE
BALEITJE
Met dit theezeefje verdwijnt je ochtendhumeur als sneeuw voor de zon. kookwinkel.nl, € 13,50
Met de vlijmscherpe baleinen van deze walvis snijd je je eitje moeiteloos in plakjes. Met roestvrijstalen messen en een handig opvangbakje. kookwinkel.nl, € 16,95
STEENGOED Ideaal voor wie zijn planten altijd water vergeet te geven: deze stijlvolle waterstenen van glas lopen in drie tot vier dagen langzaam leeg in de bloempot. cadeau.nl, set van twee, € 12,95
ANKER AAN… EH, ÍN BOORD Voor watermannen mogen deze manchetknopen eigenlijk niet ontbreken bij een speciale gelegenheid. De prijsuitreiking van de Woonboot van Jaar-verkiezing op 16 mei, bijvoorbeeld ;-) Ook in boegschroef- en stuurwieluitvoering! manchetknopen.com, € 27,95 VLOT | 7
07_mooispul.indd 7
05-03-19 12:10
EEN DORP IN DE STAD Precies tussen Nemo en het Scheepvaartmuseum in Amsterdam ligt het Oosterdok, met daarin de Museumhaven en maar liefst twintig authentiek varende woonschepen. Tekst Renate Meijer
Van oorsprong was het Oosterdok een drukbezochte zeehaven – tot in de jaren zestig van de vorige eeuw de IJtunnel werd aangelegd. Het gebied verloor binnen korte tijd zijn economische functie en kreeg een alternatieve bestemming: het werd een soort nieuwe entree van de stad. Zo hield het verleden toch een beetje stand. In 1984 zocht een groepje bewoners van historische binnenvaartschepen een geschikte liglocatie. Ze besloten aan te meren op de lege plek bij de oostelijke IJtunnelpier. Een soort kraakactie dus. De gemeente gedoogde het en legaliseerde de haven later zelfs in het bestemmingsplan. De Museumhaven Amsterdam was geboren: varende monumenten te midden van een bijzondere verzameling historische gebouwen en moderne architectuur.
BEKOMMERENDE BUITENSTAANDERS Ik raak er aan de praat met Piet Dekker, eigenaar van Krommenie 1, het eerste schip als je vanaf ARCAM het autovrije gedeelte van de haven in loopt. Terwijl ik met Piet naast zijn schip sta te praten, stapt er een vrouw van de fiets. ‘Meneer, ik ruik een soort brandlucht halverwege de kade en ik zou niet willen dat er zo’n mooie ouwe boot in de brand vliegt.’ We gaan samen even kijken en concluderen loos alarm. Maar wat voelt dat fijn, dat zelfs buitenstaanders zich zo bekommeren om de varende monumenten van Amsterdam. De schepen vormen een brede verzameling historie op rij. Van tjalk en klipper tot luxe-motor en sleepboot. Bij elke steiger staat een bordje met informatie over het schip. Bewoners komen
Het imposante Scheepvaartmuseum, gevestigd in een prachtig monumentaal pand uit 1656, laat via exposities zien hoe water werelden verbindt. Maar de levendigste expositie dobbert permanent aan de overkant. En verbindt alles.
8 | VLOT
08-09-11_terplekke.indd 8
27-02-19 13:01
TER PLEKKE Woon je ook op een bijzondere plek? Mail naar redactie@vlotmagazine.nl.
en gaan. Een vrouw haalt de was van de lijn en een klein meisje, dat het buurmeisje blijkt te zijn, stapt vrolijk over de luikenkappen en door het gangboord. Alsof het de normaalste zaak van de wereld is. En dat is het voor hen ook. Dit is echt een dorp in de stad.
VERENIGING MUSEUMHAVEN AMSTERDAM Piet vertelt over de Vereniging Museumhaven Amsterdam (VMA), die zich richt op historische bedrijfsvaartuigen van vijftig jaar en ouder. Verrassend detail: je hoeft niet per se in de Museumhaven te liggen om lid te worden van de vereniging.
>>>
Alle oude werfmachines in de Museumhaven zijn geschonken door de Amsterdamse werf Hindeloopen. Ook de slingerpons, van maar liefst 1500 kilo. Deze machine ponst gaten in staalplaten, waar vervolgens klinknagels doorheen kunnen worden gestoken.
VLOT | 9
08-09-11_terplekke.indd 9
27-02-19 13:01
GA VOOR EEN VEILIG GEVOEL!
Fotoreportage! Binnenkijken in deze waterwoning in Aalsmeer? Ga naar www.spruytwaterwoningen.nl
LBM kan uw woonark deugdelijk en zorgeloos afmeren met palen en beugels, afhouders en veren.
Ook voor het verfraaien van uw ark door loopranden en bruggen aan te brengen, bent u al jaren bij ons aan het juiste adres.
Spruyt Waterwoningen Nederland BV Windas 6 | 8441 RC Heerenveen T 0513 - 67 12 84 www.spruytwaterwoningen.nl info@spruytwaterwoningen.nl
Neem voor een vrijblijvende offerte contact op met Marc: 06-29256879 info@lbm-almere.nl www.lbm-almere.nl
LBM Aanmeer Systemen (alles voor woonarken)
Golfbrekers | Drijvende steigers | Hekwerk | Toegangscontrole | Loopbruggen Water en elektra | | Terrassen | Haveninrichting | Nieuw én gebruikt
Marimat ontwerpt en bouwt duurzame en complete havens. Superstabiel, onderhoudsvrij en met tien jaar garantie!
Amsteldijk-Zuid 197c | 1188 VP | Amstelveen
www.marimat.nl | 0297-583331
Sterker nog, je hoeft niet eens een boot te hebben. De vereniging telt honderdvijftig leden, terwijl er maar twintig schepen in de haven liggen. De kerntaken van de VMA zijn restauratie, behoud, onderhoud en de presentatie van historische binnenvaartschepen. Daarnaast zorgt de vereniging ervoor dat het wonen voor iedereen prettig blijft en dat de taken verdeeld worden. Vier keer per jaar worden er havenwerkdagen georganiseerd. Dan maken de leden de haven schoon, repareren ze steigers die onderhoud nodig hebben en maken ze de werfmachines schoon en ze oliën ze die, want ze zijn nog altijd in gebruik. Aansluitend gaat iedereen aan de borrel. Ook aan de jaarlijkse Monumentendag doet de vereniging actief mee. HONDERDMETERSCHOUW Als ik vraag of elk oud schip als passant in deze haven mag afmeren, vertelt Piet dat het schip moet voldoen aan de zogenaamde honderdmeterschouw. Dat betekent dat het schip op het eerste gezicht moet voldoen aan de eisen van de oorspronkelijke staat. De havenmeester bepaalt – die woont op klipper De Verwisseling, en je kunt zo bij hem aan boord stappen. Maar zelfs als varend monument krijg je niet zomaar een vast plekje in de haven. ‘Als je de boot verkoopt, moet hij de haven uit en komt de plek vrij. En als je doodgaat ook,’ zegt Piet lachend. ‘Dan mag de eerstvolgende boot op de wachtlijst afmeren. Zo willen we voorkomen dat de ligplaats een financiële waarde gaat vertegenwoordigen. Dit is geen verzameling schepen met een vaste, verkoopbare ligplaats – dit is een haven.’ • Zin om dit bijzondere stukje van Amsterdam te gaan ontdekken? Blader dan vooral nog even door naar pagina 33 voor leuke tips in de omgeving van de Museumhaven.
Naast het Scheepvaartmuseum ligt een replica van het VOC-schip De Amsterdam, dat al tijdens de eerste reis, begin 1749, verloren ging in een storm. Aan boord kun je een spectaculaire virtualrealitytijdreis maken.
VLOT | 11
08-09-11_terplekke.indd 11
27-02-19 13:01
GLASINNOVATIE ON DEMAND Op het water wil je uitzicht. Daarom wordt de opbouw van jachten steeds
vaker van glas gemaakt, en krijgen futuristische watervilla’s een soort glazen onderwaterbubbel om maximaal van het onderwaterleven te genieten. Hoe vertaal je die innovatie naar je eigen waterwoning? Glas is een materiaalsoort die al jaren enorm in ontwikkeling is en steeds ‘slimmer’ wordt. Daardoor komen er meer en meer toepassingen: we gebruiken het niet alleen meer in het raam of de deur, maar ook als scheidingswand, als trap, of als beloopbaar glas om je onderwaterverdieping meer daglicht te geven. Maar glas kan nog veel meer! ENERGIE BESPAREN Qua isolatie doet glas niet meer onder voor andere materialen. ‘Gewoon’ dubbel HR-glas begint al bij een isolatiewaarde van 0,6 (m²K/W) – al kan dat nog net voor een kille, tochtige koudeval zorgen. Door meerdere lagen glas met dubbele of driedubbele luchtlagen te vullen met argon- of kryptongas, verhoog je de isolatiewaarde tot wel vier keer. Dan hebben we het al over HR++-glas. Vul je de luchtlagen met isolerende aerogel, een superlichtgewicht geschuimd glas dat uit duizenden laagjes stilstaande lucht bestaat? Dan isoleert het materiaal zelfs zo’n zes keer beter, tot een waarde van 3,6 – terwijl het voor zulk melkachtig glas nog prachtig diffuus daglicht doorlaat. En als klap op de vuurpijl houdt het ook nog eens warmte en geluid binnenskamers. SCHUIFPUI ALS WARMTEBRON Glas kan ook als warmtebron fungeren. PG Heatglass heeft bijvoorbeeld op beide zijden van de dubbele beglazing onzicht-
bare metaallaagjes. De laag op de binnenkant van de binnenste ruit doet dienst als een elektrische weerstand (een verwarmingselement), en de laag op de binnenkant van de buitenste ruit als een warmtereflector, zoals HR++-glas. Het glas wordt dus alleen aan binnenkant warm, en kan dienen als je hoofdverwarming. Met andere woorden: als je wilt, kun je met je glas je hele woonboot verwarmen. Helemaal mooi is het als je je ramen energie laat opwekken. Want ja, dat kan echt, en wel door dunne films met minizonnecellen tussen het glas te lamineren. Die films worden steeds transparanter en onzichtbaarder – al is het nu nog geen transparant glas. Nog zo’n vondst: lichtgevend glas. Dat is een gelaagd glaspaneel waartussen een folie met led-verlichting is gelamineerd. De verlichting gaat branden als je het glas op stroom aansluit. En omdat de leds dynamisch programmeerbaar zijn, kun je zelf kiezen hoe die verlichting eruitziet: egaal, of in de vorm van teksten, logo’s of reclame. INKIJK VAN NIEUWSGIERIGE BUREN Ook aan privacy is gedacht. Misschien heb je al weleens op een toilet gezeten met een transparante glazen wc-deur. Of nou ja, transparant… totdat je ’m op slot draait – want dan wordt-ie dankzij schakelbaar folie ineens mat en ondoorzichtig. Spannend! En net als bij de andere oplossingen geldt: de kozijnen kunnen blijven zitten. Het enige wat je vervangt, is het glas.
12 | VLOT
12-13_materia.indd 12
27-02-19 13:02
MATERIAAL Els Zijlstra is architect, oprichter en creative director van materiaalplatform Materia, en adviseert over materialen vanuit haar adviesbureau MaterialMatch. Ze woont op een woonark in Loenersloot.
Aerogel
Voor de doe-het-zelffolies die je voor de privacy op de badkamerramen plakt, is er eveneens een alternatief: Lumisty, een folie dat je direct op bestaand glas kunt laten bevestigen. Helder doorzicht, maar vanuit een bepaalde hoek wat melkachtig. Dé oplossing als je wel rechtuit uitzicht wilt, maar niet zit te wachten op inkijk van nieuwsgierige buren. En dan is er ook nog een hybride tussen de twee bovenstaande oplossingen: schakelbaar plakfolie met een aansluiting op de stroom. Je kunt het door een professional laten aanbrengen op bestaand glas en kunt je glas er dan met één druk op de knop mat of doorzichtig mee maken. Bovendien is dit een folie waar je video’s en foto’s op kunt projecteren, bijvoorbeeld met een beamer. Maar het mooiste is misschien wel dat je kozijn én je glas kunnen blijven zitten. Niet voor niets heet dit spul Premium Smart-folie. EEN WOONBOOT VAN GLAS Als je zou willen, zou je je hele woonboot van glas kunnen maken – zonder in te leveren op comfort. De vloer, de muren, het dak, recht of golvend, warmtewerend én warmtegevend, energieopwekkend, met een spiegel of raam waar je alle informatie van af kunt lezen en die je kunt bedienen als je smartphone: aan het aanbod zal het niet liggen. Aan het gewicht trouwens ook niet, want er zijn al panelen van Thinglas in de maak. Dat is hetzelfde papierdunne, buigbare glas dat ook op je smartphone zit. Glas is dus multifunctioneel in te zetten, vergt naast schoonmaken weinig onderhoud, is duurzaam en bovendien prima recyclebaar. Een woonboot van glas is echt zo’n gek idee nog niet. Wie durft het aan? •
Glas met matterend folie
ADRESSEN • Premium Glass (premiumglass.nl), voor de meeste toepassingen uit dit artikel. • Lintec Europe (lintec-europe.com), voor het Lumistyprivacyfolie zonder stroom. • Kalwall (kalwall.be), voor panelen met aero- en nanogel. • Onyx Solar (onyxsolar.com), voor glas gelamineerd met solarfilm.
Glas met led-folie
VLOT | 13
12-13_materia.indd 13
27-02-19 13:02
Zorgeloos wonen op het water. - AFMEERSYSTEMEN - BAGGEREN - BESCHOEIING - DRIJVENDE STEIGERS - LOOPBRUGGEN - STEIGERS - TRANSPORT WOONARKEN - WATERPASSING WOONARKEN
Noorder IJ- en Zeedijk 102, 1505 HT Zaandam Tel: 075 6122 467 Email: info@wabenecke.nl www.beneckewoonbotenservice.nl
Op, langs en in het water
HET FUNDAMENT VAN UW WATERWONING Het begint met een Hercules betoncasco Hercules Floating Concrete produceert betoncasco’s voor waterwoningen en betonelementen voor drijvende steigers.
BETONCASCO’S
Iedere nieuwe woning, ark of kantoor op het water begint met een betonnen casco. Een betoncasco is het fundament en bepalend voor de levensduur van uw woning op het water.
DRIJVENDE STEIGERS
Hercules Floating Concrete produceert betonelementen, voor drijvende steigers. Wij produceren op maat en in één arbeidsgang tot een lengte van wel 40 meter.
info@herculesfc.nl +31 (0)527 252278
Betonweg 13 8305 AG Emmeloord
w w w. h e r c u l e s f c . n l
D O B B E R E N OV E R D E G R E N S
WATERBEWONERS OP WERELDREIS Waterbewoners Paul en Cassandra hebben hun woonboot in Amsterdam tijdelijk verruild voor een varende boot, de catamaran Dappere Dodo. Daarmee zeilen ze rond de wereld, samen met hun kinderen Katie (5), Victor (3) en Lucas (1). Onderweg maken ze allerlei avonturen mee, die je vanaf nu kunt volgen op vlotmagazine.nl. Om jullie kennis met ze te laten maken, trakteren we jullie nu alvast op hun eerste blogpost. Paul en ik hebben al jaren een droom: we willen samen met onze kids de wereld ontdekken op een zeilboot. Zo kunnen we met ons eigen varende huisje op de meest bijzondere plekken komen en ons met z’n vijven afvragen: wat is dat voor beest? Wonen de mensen hier ook op het water? Hoe doen ze boodschappen als er geen supermarkten zijn? Exotische dieren, witte stranden, een lekker zonnetje en een rustig windje in de goede richting… ‘En nu gaan we!’ Paul schreeuwt het bijna uit – hij is er helemaal klaar mee. En dat snap ik wel, want ik word al weken bezeten door de vraag: wat heeft een mens nodig om te leven? Onze droom wordt eindelijk werkelijkheid, maar wat neem ik mee op de zeilboot en wat laat ik op onze ark? Hoe langer ik erover nadenk, hoe meer ik nodig lijk te hebben. Maar Paul ziet onze zeilboot steeds zwaarder worden (en onze woonark steeds lichter), dus hij maakt een eind aan het gesleep. We gaan! We steken het kanaal over naar Engeland (‘Handschoenen waren toch best handig geweest, schat…’) en wonen ineens op een varende boot! Maar de verantwoordelijkheid begint zwaar op me te drukken. Tot nu toe voelde het vooral als spielerij en vakantie, maar nu is het menens.
Ik slaap een nacht niet en stort me op de voorbereidingen: check, check en dubbelcheck. Alle veiligheidsmiddelen passeren de revue en we doen eindeloos veel boodschappen, voor minstens drie weken op zee. En dan is het zover: we gooien de trossen los. De boot is inmiddels helemaal door de waterlijn gezakt, maar het gaat echt gebeuren: we gaan naar Zuid-Amerika. Ik voel een kriebel in mijn maag als we vertrekken: een piepklein aantal vierkante meter boot op een eindeloos grote oceaan. Dagenlang zien we alleen maar zee, zee en nog eens zee. We houden om beurten de wacht en kijken oneindig veel filmpjes. Er is geen kip op zee – maar wel vis! We vangen een mahi-mahi, een jack en een geelvintonijn, en we zwemmen midden in de oceaan. Na twintig dagen op zee is het zover: land in zicht. Een euforisch gevoel bekruipt me als we het enige haventje van Cayenne in Frans Guyana binnenvaren. We maken onze boot vast aan de steiger en zien het direct aan de wasmachines en koelkasten aan dek van de boten om ons heen: met deze boten wordt niet gevaren, hier wordt op gewoond! Dat is nog eens thuiskomen. •
VLOT | 15
15_cassandra.indd 15
27-02-19 13:02
Na 44 jaar naar de wal Hoe is het om in een huis te gaan wonen als je jaren op een schip hebt gewoond? Martin en ik kunnen er inmiddels over meepraten. In 1972 kochten we een ark op het water, die we een paar jaar later verruilden voor een Friese tjalk. Omdat ik de combinatie van twee kleine kinderen en een houten vloer met joekels van draadnagels niet zo zag zitten, besloten we die algauw te verbouwen. Het draaide uit op een klus van vijf jaar, maar het resultaat was schitterend. Ook de rest van het schip pakten we aan. Vanaf de roef tot aan het vooronder bouwden we het opnieuw op. We plaatsten een mastdek, een mastlier en een luikenkap met ramen, realiseerden drie slaapkamers en hadden in de badkamer zelfs ruimte voor een ligbad. Heerlijk. Het was een fantastisch schip om in te wonen en mee te varen. Dat vonden de kinderen en hun vriendjes ook. Maar uiteindelijk kwamen we toch voor de keuze: willen we blijven varen en het schip helemaal ins orde maken? Of gaan we verkopen? Ik heb er ruim drie jaar over nagedacht, want ik vond het verschrikkelijk om deze fijne buurt met al onze vrienden te verlaten. Bovendien was ik heel actief in de waterwoonwereld, onder andere als penningmeester bij de LWO. Maar uiteindelijk hebben we de knoop toch doorgehakt.
Maar dan. Ik wilde absoluut niet in een rijtjeswoning of appartement gaan wonen. We wilden ruimte om ons heen. Dat vonden we in het plaatsje Noorden, een klein dorpje onder de rook van Nieuwkoop, midden in het Groene Hart. We hebben een stuk aan het huis laten bouwen en zijn nu bezig met de vloer leggen en kasten en meubels kopen. In de tjalk zat alles immers ingetimmerd. Het is wel wennen, na 44 jaar op het water te hebben gewoond. We missen onze vrienden, de wiebelende lampen en het klotsende water. We hoeven de tv weliswaar niet meer keihard te zetten als het regent of hagelt, maar ach, van dat ritmische getik vielen we wel altijd gauw in slaap. En toch: na ruim acht maanden klussen zien we dat het een geweldig huis is. Geen koude voeten meer, maar vloerverwarming. Een grote voor- en achtertuin. En heel veel, ontzÊttend veel ruimte. Dat is heerlijk en maakt een hoop goed. •
Gery Zeilstra, Noorden PS. Omdat we natuurlijk op de hoogte willen blijven van de waterwoonwereld, hebben we als walbewoners een abonnement genomen op VLOT. Zo missen we niks.
16 | VLOT
16_lezersverhaal.indd 16
27-02-19 13:03
POLITIEK & RECHT
BARRY WIE? Nu Cor Goudriaan afscheid heeft genomen van VLOT, is het tijd om kennis te maken met degene die het stokje overneemt: Barry Meruma van advocatenkantoor HABITAT. Bewegen is leven! Dat is mijn levensmotto. Ik ben 57 jaar, ondernemer, altijd lekker actief, doelgericht en betrokken bij mijn omgeving. De basis: een gezin met vrouw en vier kinderen, een advocatenkantoor dat ik elke dag mag laten groeien en bloeien, en bergmarathons – voor sportieve ontspanning na volle dagen. Ik geniet van wat er is, maar ben nieuwsgierig naar wat er nog kan komen. En tsja, laat ik het hoge woord er gelijk maar uit gooien: ik woon niet drijvend, maar onze tuin ligt wel aan open vaarwater. Inclusief een vijf-pk’tje en de prachtige natuur van het Ilperveld bij Amsterdam. WAAROM WOONBOTEN? Ik vind de woonbotenwereld leuk omdat ik een klik heb met het type mensen. Ik generaliseer, maar het is opvallend dat zoveel van de bootbewoners die ik tegenkom het net even anders willen doen dan de rest van de wereld. Bewuste levensgenieters met een positieve grondhouding. Tikje tegendraads, dicht bij de natuur, eigen keuzes willen maken en dan doorpakken. Ruimtezoekers in de regels die gelden. Hoe mooi is dat? Sinds de periode tussen 1950 en 1980 is woonbotenland juridisch in beweging. Toen mensen ontdekten dat je met een boot of ark zomaar ergens kon gaan liggen wonen, was het vrijheid en blijheid. Inmiddels onvoorstelbaar, maar toen begrijpelijk: er was woningnood, regels waren er nauwelijks en handhaving van de regels die er wel waren was geen ‘beleidsprioriteit’ bij de overheid. Gaandeweg werden het overheidsbeleid en de regelgeving concreter en ontstond er een steeds duidelijker bewustzijn – een beweging om woonboten een echte plek te geven als er-
kende, goed geregelde woonsituatie, vergelijkbaar met wonen op de wal. In dat (op zichzelf positieve) proces zitten we eigenlijk nog steeds, met als voorlopig hoogtepunt het nieuwe woonbotenrecht, dat op 1 januari 2018 in werking trad. De woonbotenwereld is nu een wereld van omgevingsvergunningen en bestemmingsplannen geworden. En laat dat nou net de wereld zijn waarin HABITAT dagelijks actief is. KENNIS DELEN Helaas heeft de wens om waterwonen beter te regelen ook een keerzijde: ongeregelde of slecht geregelde historisch gegroeide situaties zullen uiteindelijk worden beëindigd of moeten worden voorzien van de juiste toestemmingen. Vandaar dat we bij HABITAT de HABITAT | Ligplaatscheck hebben ontwikkeld, een soort juridische röntgenfoto van individuele ligplaatsen. Net als met onze website, woonbootadvocaat.nl, hoop ik daarmee meer zicht te bieden op de juridische positie van waterbewoners. Ik hoop van de website zelfs een juridisch expertisecentrum voor woonbotenland te maken – een plek waar alle relevante juridische kennis beschikbaar is. Aan VLOT werk ik graag mee, omdat ik vind dat het blad zo’n mooie, vrolijke sfeer van genieten oproept, en omdat het precies past bij mijn missie: kennis delen en dichtbij zijn als er iets misgaat. Op de pagina Politiek & Recht wil ik nieuwe ontwikkelingen bespreken, juridische onduidelijkheden verhelderen en wellicht een inkijkje geven in onze praktijk van alledag. Het doel: samen naar ruimte blijven zoeken in de regels en oplossingen vinden bij problemen. Want dat is wat woonbootland zo bijzonder maakt. • VLOT | 17
17_politiekenrecht.indd 17
27-02-19 13:03
EEN LIEFDEVOLLE SLEEPVLOOTHERDER Bij de naam Ramiro Duco Ivo da Silva denk je eerder aan een Portugese edelman dan aan een Amsterdamse sleepbootkapitein. Toch is hij dat laatste. Met een vloot boten waarvan hij elk onderdeel kent. Tekst Corine Nijenhuis Foto’s Marlise Steeman
18 | VLOT
18-19_interviewcorine.indd 18
05-03-19 10:51
INTERVIEW
Wanneer Ramiro da Silva (60) over zijn sleepvloot begint, klinkt hij als een herder die liefdevol over zijn kudde praat. ‘Mijn Yska is m’n lief dier,’ zegt hij bijvoorbeeld. En dat ze zijn leukste boot is. Ook over Amstelstroom is hij duidelijk: ‘Die gaat nooit meer weg. Al is het maar een klein rotbootje.’ Noord vindt hij de mooiste van het stel. Het is meteen de grootste sleper van de vloot die Sleepdienst en Bergingsmaatschappij Amstel en Y vormt. Maar omdat het bedrijf gespecialiseerd is in het slepen van woonboten en arken, hoort daar ook nog het ‘achterbootsleepwerk’ bij – waardoor de vloot is uitgedijd tot zes boten. Wanneer ze allemaal in de Amsterdamse thuishaven liggen, is het mudvol in het water naast het schip waarop Ramiro samen met zijn vrouw woont. ‘Eigenlijk is het een uit de hand gelopen hobby,’ vindt hij. ‘Ik kocht gewoon een sleepbootje om lekker mee te gaan varen. Dat deden veel leuke mensen in die tijd.’ ‘Die tijd’ is 1975. Ramiro was zeventien en vond Lekstroom bij een oude baas aan de Nes. De motor was stuk, maar dat was geen probleem: ‘Ik hang aan techniek.’ En terwijl hij er nog aan sleutelde, kwam sleepboot nummer twee al in het vizier. Hij kon haar kopen door een oud speedbootje én zijn bandrecorder te verpatsen. Een beslissende keuze, want met Amstelstroom werd hij professioneel sleepbootkapitein. Al had hij dat niet van tevoren bedacht. LINKE SOEP OP HET IJSSELMEER Ramiro komt niet uit een botenfamilie. Zijn vader handelde in kunstnijverheid. Hij had zijn zoon graag zien studeren, maar steunde Ramiro volledig toen die zich op zijn achttiende verjaardag inschreef bij de Kamer van Koophandel als sleepbedrijf. Hij adviseerde hem zichzelf én zijn boot te verzekeren, en een goede boekhouder te zoeken. ‘Alle dingen waar je als puber in zaken op strandt. Mijn ouders waren meedenkend. En loyaal.’ Zijn vader gaf hem zakelijke raad, zijn moeder bedacht de bedrijfsnaam. Die is intussen een begrip in Amsterdam: wie waterwoont en gesleept moet worden, belt Amstel en Y. Dat geldt voor stalen woonschepen die naar de helling moeten, maar ook voor arken die van ligplaats wisselen. En voor nieuwbouwarken. De rood en blauw geschilderde slepers van Ramiro zijn regelmatig op het IJsselmeer te zien. Met een drijvend huis ertussen. De eerste keer dat hij zich op groot water begaf, had Ramiro geen idee. Zijn allereerste klus met Amstelstroom was op de Amsterdamse grachten geweest, als cameraboot voor televisieopnames. Daarna sleepte hij sleepschepen, botters en arken, maar allemaal op binnenwater. Toen hij zich uiteindelijk met een Sliedrechtse bak bij de Oranjesluizen meldde, begreep hij dan ook niet waarom de sluismeester vroeg waar hij in hemelsnaam heen ging. ‘“Naar Den Oever,” antwoordde ik vrolijk. Ik had geen idee dat het linke soep kon worden, daar op het IJsselmeer.’
HEMELAFWATERING OP ALLE HOEKEN Inmiddels heeft Ramiro al duizenden arken over de voormalige Zuiderzee gesleept. Altijd in samenwerkingsverband: ‘Mijn maat vaart meestal het achterste bootje.’ Veel arken zijn nieuw gebouwd in Urk of Heerenveen. ‘Ze worden steeds groter. En kwetsbaarder. Vroeger was het hout met een randje, dat kon nog wat hebben. Nu is het plaatmateriaal met hemelafwatering op alle hoeken. Als je aanmeert, druk je de regenpijpen plat.’ Om dat risico te vermijden, legt hij nooit aan in de sluizen onderweg. Maar zelfs dan blijft het lastig; de meeste bakken zijn nauwelijks 10 centimeter smaller dan de schutkolk. ‘Dan is het een kwestie van goed mikken. En kijken of het goed gaat.’ Risico’s neemt hij nooit. Als het te hard waait, vaart hij niet over het IJsselmeer. Dat is soms lastig uit te leggen. ‘Dan belt er een klant, en die heeft haast, want de keuken is al besteld. “Kunt u niet een beetje risico nemen?” vragen ze dan.’ Dat doet hij nooit. Want dat ‘beetje risico’ kan betekenen dat een ark zinkt. Met een snelheid van zo’n 6 kilometer per uur duurt de overtocht lang. Overvallen worden door het weer is de grootste angst van een sleepbootschipper. Maar bij kalm weer is varen op open water prachtig. En gezellig: ‘Onderweg bespreken mijn achterbootschipper en ik de hele wereld. Over de marifoon, kanaal twaalf.’ Al houden ze zich wel in: ‘Het is toch een soort radio-uitzending die je doet.’ Hoe die radio-uitzending verloopt, is afhankelijk van welke maat er meevaart. Drie van zijn vijf achterbootschippers zijn vrouw. Ramiro is er terecht trots op. EERST DE DAG VAN MORGEN Na het IJsselmeer volgt vaak een nieuwe hindernis. Amsterdamse bruggen. Want de arken worden niet alleen steeds groter, ze worden ook hoger. Intussen meten ze 2,5 meter. ‘Terwijl de bruggen maar 2,3 zijn.’ In zo’n geval zet Ramiro de vloer vol met kliko’s. Leuk vindt hij dat niet: ‘Die moet ik met de pomp vullen met water. In een nagelnieuw interieur!’ En wat hij ook niet leuk vindt is het ongeduld van de klant. ‘Ik word er zenuwachtig van. Naarmate ik ouder word, krijg ik daar meer last van.’ Zoals hij het ook jammer vindt dat menig eigenaar onzichtbaar blijft. ‘Naar én op de werf. Maar als je een bootje koopt en alles laat doen, dan moet je veel geld verdienen, en dan heb je voor de rest geen tijd meer.’ Ramiro kan zich er niets bij voorstellen. Hij onderhoudt nog steeds al zijn sleepboten zelf. Met groot genoegen: ‘Ik moet van tijd tot tijd gewoon iets doen. Sleutelen, lassen, schilderen. Je maakt zelf het varen mogelijk.’ Hoe zijn toekomst wordt, dat weet hij nog niet. Misschien wat vaker varen in de stad. ‘Want als je leuke klanten hebt, is dat een feestje.’ Maar eerst is daar de dag van morgen. Hopelijk is het goed weer. Want in Urk wacht een ark. En zijn sleepboten, Noord en IJstroom, die hij er al eerder heen voer. Ramiro kijkt ernaar uit om hen weer te zien. • VLOT | 19
18-19_interviewcorine.indd 19
05-03-19 10:51
160078
Hypotheek nodig? Wij bieden u de mogelijkheden van meerdere banken. Wij willen graag bewijzen dat wij beter zijn dan de bank! Test ons...
Mini-Compacta juist voor woonboten!
Al meer dan 35 jaar ervaring in het produceren van: Drijvende terrassen | Drijvende steigers Drijvende wandelpaden | Vlonderboten | Kanovlotten Roeivlotten | Drijvend maatwerk Havenhout is FSC® Gecertificeerd
www.havenhout.nl
Vlaggenschip of lelijk eendje: met een toilet dat onder het rioolniveau ligt, is iedere woonbooteigenaar na afloop van de grote of kleine boodschap aangewezen op een opvoerinstallatie. Een pomp die ervoor zorgt dat de boodschap daar komt waar hij hoort: in het vaak hoger gelegen riool. Een pomp in m’n woonboot? Velen verwachten een technische ruimte nodig te hebben, maar het tegenovergestelde is waar. De mini-Compacta US1.60 van KSB doet wat haar naam belooft: de installatie heeft voldoende aan een zeer beperkte ruimte. Voor meer informatie www.ksb.nl/minicompacta of tel. 020-4079800. KSB Nederland BV . infonl@ksb.com . www.ksb.nl
Westzijde 390, 1506 GL Zaandam, Tel. 075-6351695
Nieuwbouw Verbouw Renovatie Betonreparatie Afmering www.waterlandbouw.nl | Abbert 4 | 8321WN Urk 085-4866217 | info@waterlandbouw.nl
› Onze techniek. Uw succes. Pompen Afsluiters Service n
n
Marianne Zwagerman
COLUMN
Marianne Zwagerman is schrijver, columnist, spreker, dagvoorzitter én waterbewoner.
ZEEZIEK Ben jij weleens zeeziek geweest? Echt zeeziek? Ik had mezelf na mijn eerste zeilreizen op de Middellandse Zee wijsgemaakt dat ik een afgeharde zeebonk ben. Dagenlang zat ik op de punt van de boot naar de meezwemmende dolfijnen te kijken zonder ook maar een klein beetje misselijk te worden. Weliswaar met wat hulp van zo’n klein geel pilletje, maar toch. Tot ik in de Cariben ging zeilen. Golven van vier meter hoog, niet dat laffe gekabbel voor de kust van Spanje en Griekenland. Op de eerste dag hing ik kotsend over de reling en had ik wel terug naar huis willen zwemmen om verlost te raken van het doodzieke gevoel. Maar zeeziekte hoort bij zeezeilen zoals schaatsen bij een Nederlandse winter. Het schijnt zelfs de meest ervaren oceaanracers en marinemensen nog wel eens te treffen. Na een paar dagen went je lijf als het goed is aan de omstandigheden op zee en laat je evenwichtssysteem zich niet meer foppen. Het aanpassingsvermogen van het menselijk lichaam is een groot wonder. Je lijf zit vol met allerlei sensoren die continu signalen doorgeven aan je hersenen over waar jij je bevindt in de ruimte. Sensoren die even van slag kunnen raken als je bijvoorbeeld in een zweefmolen of een achtbaan stapt, of op een boot. Ik wist dat eerlijk gezegd allemaal niet, want er is weinig reden om je te verdiepen in dingen die gewoon hun werk doen. Totdat het niet meer functioneert. Bij mij begon dat een
jaar of dertien geleden. Ik was ineens zeeziek terwijl ik achter mijn bureau zat. Viel om als ik naar mijn auto liep, net als in een tekenfilm, alsof iemand het tapijt onder me vandaan trok. Ik kon groen zien van de misselijkheid zonder geldige aanleiding. Het duurde weken, maanden, jaren. Het ging niet over. Na een lange zoektocht kwam de verklaring: de ziekte van Ménière. Een ziekte met een chique naam, gelukkig. En een waar je niet dood aan gaat. Maar over gaat het ook niet, dus moet je ermee leren leven. Dat lukt me heel aardig, al zwelg ik weleens in zelfmedelijden. Mijn grote geluk is dat ik pas jaren nadat de diagnose werd gesteld op een boot ging wonen. Stel je toch eens voor dat ik me als waterwoner bij de artsen had gemeld met mijn klachten: ‘Ja, mevrouw Zwagerman, u woont op een boot! Ga daar eerst maar eens af!’ Ook nu kijken mensen me nog weleens meewarig aan omdat ik met een evenwichtsziekte op een boot woon. Maar het maakt het juist makkelijker om te accepteren dat ik de ziekte heb. Zeeziek zijn is klote, maar wel draaglijker als je de lampen boven de keukentafel vrolijk heen en weer ziet wiegen. Omvallen in de douche is ellendig, maar iets minder gek als je toch al een beetje op je benen staat te zwaaien omdat je huisje zachtjes op de golven heen en weer beweegt. Liever was ik nooit zeeziek, maar als het toch moet, dan maar op een boot. • VLOT | 21
21_column.indd 21
27-02-19 13:06
HOE BOUW JE EEN ÉCHT SCHOON SCHIP? Water, lucht en zon zijn ideale bronnen om je eigen energie uit te halen. Logisch dat steeds meer waterbewoners van het gas af gaan. Maar wat komt daar allemaal bij kijken? Wat zijn de mogelijkheden? En hoeveel kost het eigenlijk? VLOT vraagt het waterbewoners die de stap al waagden. Tekst & foto’s Aukje van Bezeij
Matthijs Bourdrez. Tijdens de krokusvakantie moet zijn gezin verhuizen. Ze zullen de eerste Schoonschippers zijn die er dan écht wonen. Maar gaat dat lukken? Buiten en binnen is alles modderig en nat – buiten van de regen, binnen van de net aangebrachte leemstuc op de wanden. De vanmorgen onverwachts geleverde keuken staat vreselijk in de weg. Toch staan de stukadoors fluitend op de steigers, en vertelt Matthijs ontspannen over de naderende ontknoping van een project waar ook hij al meer dan zes jaar mee bezig is.
FOTO: LUUK KRAMER
Ze liggen er, de eerste boten van Schoonschip, in het Van Hasseltkanaal in Amsterdam Noord. Ruim 10 jaar geleden maakten de toekomstige bewoners hun eerste plannen. Als het goed is vaart in het voorjaar de hele vloot binnen: 30 woonboten voor 46 huishoudens en meer dan 100 bewoners, een mix van jong en oud. Het is het meest duurzame drijvende dorp van Europa. En voor ons is het, nu al, een bron van inspiratie voor duurzaam wonen en leven op het water. Een ark die een paar weken geleden al aanmeerde is die van
22 | VLOT
22-23-24-25_eigenenergie.indd 22
27-02-19 13:06
EEN HUIS DAT JE KUNT ETEN Een huis van natuurlijke materialen, dat was de droom: geen giftige stoffen, geen plastic. Architect Arjen Aarnoudse van buro TWWB leverde het ontwerp en zocht met Matthijs mee naar duurzame bouwmaterialen. De waterwoning heeft bijvoorbeeld een houtskeletbouw en een houten gevel, en in plaats van de standaard multiplexplaten, ‘met gore lijmen’, gebruikten ze ESB-spaanplaat, zonder het giftige formaldehyde. Ook de isolatie is vrij van troep: daarvoor gebruikten ze zachte en harde houtvezelplaten. Fijn materiaal om mee te werken: je kunt er heel eenvoudig al je leidingen mee kwijt. ‘Je kunt het zagen of opeten,’ lacht Matthijs. ‘En de leemstuc kan er zo op. Daarvoor kozen we een basiskleur die we niet meer hoeven te latexen. Nu is het een ademende gevel: vocht kan erin en eruit.’ MAAR WEL EEN BETONNEN BAK Een eetbaar hans-en-grietjehuis is het niet helemáál geworden. De bak is gewoon van beton. Dat is jammer, vindt Matthijs, want vooral staal en beton zorgen voor de grote footprint in de bouw. Van beton maak je ook niets anders meer. ‘Je kunt het hooguit in stukjes verbrokkelen, om er straten van te maken.’ Er zijn wel alternatieven, zoals gerecyclede kunststoffen, maar geen cascobouwer wil daar al aan. Bovendien heb je onder in je casco gewicht nodig. Dus: beton. Omdat er vaak plastic en bind-
FOTO: MANON VAN DER ZWAAL
EIGEN ENERGIE
middelen in zitten, had Matthijs graag meegedacht over de samenstelling van zíjn beton, maar daar viel niet over te onderhandelen. ‘Ons beton is ons beton, en als je dat niet wil, ga je lekker ergens anders heen,’ kreeg hij te horen. Matthijs: ‘Ze hebben het druk, en voor jou zijn er tien anderen. Dus we kozen toch maar dát beton.’ Waarna hij eraan toevoegt: ‘De bak gaat nu wel honderd jaar mee. Dat is ook een vorm van duurzaamheid.’
>>>
VLOT | 23
22-23-24-25_eigenenergie.indd 23
27-02-19 13:06
ENERGIE UIT POEP Op de betonnen casco’s na barst het van de innovatie bij Schoonschip. Een voorbeeld zijn de vacuümtoiletten, die zijn aangesloten op een apart riool. Op datzelfde riool zijn ook grinders aangesloten: vermaalapparaten die onder je wasbak hangen. Groente- en fruitafval, maar bijvoorbeeld ook botjes en graten, kan Matthijs straks zo door de grootsteen spoelen. De grinder filtert ze eruit en vermaalt ze tot pulp. In Amerika zijn grinders heel gewoon, in Nederland zijn ze verboden. Maar poep en gft zijn een goede mix. Voor een pilot, waar Schoonschip en nog een aantal woningen in de Buiksloterham aan meedoen, is daarom een uitzondering gemaakt. Waternet is samen met Schoonschip initiatiefnemer van het proefproject. Het waterbedrijf zuivert het water en haalt er waardevolle stoffen als fosfaat uit. Van de rest wordt biogas gemaakt. De hele installatie draait op de energie uit dat biogas. Op termijn onderzoekt Waternet hoe dat biogas in woningen kan worden gebruikt. DERTIG WOONBOTEN, ÉÉN AANSLUITING Er zijn nog meer regels aangepast voor Schoonschip. Over de woonboten verspreid liggen vijfhonderd zonnepanelen. In Nederland mogen we de energie die we op ons eigen dak opwekken niet zomaar aan de buren doorgeven, maar Schoonschippers mogen dat straks wel. Ze hebben namelijk met z’n allen maar één aansluiting, en een speciaal ontworpen smart grid zorgt er24 | VLOT
22-23-24-25_eigenenergie.indd 24
27-02-19 13:06
EIGEN ENERGIE LEKKER EN TOCH ZUINIG DOUCHEN MET DE UPFALL Een aantal Schoonschip-bewoners koos voor de upfalldouche. Wie onder een gewone douche staat, gebruikt zo’n twintig liter water per minuut, en dat water loopt meteen het riool in. ‘Zonde, want zo vies is het meestal niet, en we gooien ook de warmte ermee weg,’ zegt acteur Waldemar Torenstra, die vanaf april ook in Schoonschip woont. ‘De upfall-douche doet iets anders: die filtert het water, warmt het iets bij en gebruikt het dan gewoon nóg een keer.’ Een mooie mix van comfort en de wereld mooier maken. Met een verstuiver kun je weliswaar ook douchewater besparen, maar, zegt Waldemar: ‘Ik ben zelf wel erg gehecht aan het gevoel van een volle druppel op mijn huid.’
voor dat ze hun gezamenlijk opgewekte stroom optimaal kunnen benutten. Het systeem houdt bij wie wat opwekt of gebruikt en kan dat onderling verrekenen. SCHIETGAT VOOR VIEZE VOETBALKLEREN Ondanks de houtskeletbouw kwam er ook nog wat staal in de constructie, in verband met een split level. ‘Twee gewone verdiepingen erop was makkelijker geweest, maar nu hebben we twee keer zoveel zichtlijnen,’ zegt Matthijs. En dat is ook wat waard. Er zijn wel meer dingen die eenvoudiger en goedkoper hadden gekund, zoals de loggia. Die wordt net als het dak en het dakterras groen, met veel planten. Matthijs en zijn gezin kijken er straks echter van alle kanten op uit, dus het is een mooie en begrijpelijke investering. In dezelfde categorie: een schietgat voor de vieze voetbalkleren van de jongens. ALS BROOD VAN DE BIOBAKKER ‘Dat duurzaam bouwen beter is voor het milieu? Dat interesseert nu maar weinig mensen,’ zegt Matthijs. Maar als je de materialen kent, als je ze ziet en voelt, dan denk je: dat wíl ik toch. Je kunt alleen niet tegen een ander zeggen: ‘Dat moet jij ook willen.’ Daarom wil Matthijs samen met Arjen een plek maken waar je technieken en materialen kunt beleven en meemaken. ‘Als het want to haves zijn, dan maakt het niet meer uit dat het wat duurder is. Het is net zoiets als lekkerder eten – als een brood van de biobakker. Dat moet je proeven.’ • VLOT | 25
22-23-24-25_eigenenergie.indd 25
27-02-19 13:06
Drijvend Wonen Alarmsystemen
Dé alles in één beveiliging voor
waterbewoners! • • • •
Vorstalarm Wateralarm Rookalarm Inbraakalarm
Stuurt bij alarm een SMS bericht.
€129,–
p ductie * intro
rijs
Advies/bemiddeling woonboten (alle soorten drijvende woningen)
Onder meer: • Makelaardij (aankoop/verkoop) • Taxatie • Bouwbegeleiding • Vergunningen • Conflictbemiddeling
Eenmalige aanschaf zonder abonnement! * Gebruik deze code bij bestellen: VLOT032019
Niek van der Sluis | Tel: 030 - 261 53 57 | info@drijvendwonen.nl drijvendwonen.nl
W W W.REDENGEL.NL
woonbotenmakelaar.nl
woonbotenland.nl
EMCI gecertificeerd makelaar/taxateur woonarken en woonschepen
Opvoerinstallaties
Compacte en krachtige rioolpompen
4 4 5 7 0and.nl 6 2 7 rl 01 nede
info@
kesse
l-
Eenvoudige Eenvoudige installatie installatie „Plug „Plug and and play“ play“ Compact, Compact, dus dus plaatsbesparend plaatsbesparend Gebruiksvriendelijke Gebruiksvriendelijke besturingskast besturingskast
www.kessel-nederland.nl
SCHEEPSJOURNAAL
Postduif Corine Nijenhuis, ruimtelijk vormgever, schrijver en blogger, kocht met haar vriend een vrachtschip ‘uit het werk’: de Henriëtte, een stalen klipper uit 1901. Ze verbouwden haar tot varend woonschip en gaven haar haar doopnaam terug: Alfons Marie. Corine heeft een biografie geschreven over het schip: Een vrouw van staal. www.corinenijenhuis.com
Tijdens het schutten roepen we de sluismeester op. Of Alfons Marie een uurtje aan de remming mag liggen; de hond wil graag uit. Natuurlijk mag dat, de sluismeester is de flauwste niet. Als we maar wel achteraan gaan liggen. Zo ver mogelijk bij de sluis vandaan, bedoelt hij, wat hetzelfde is als zo ver mogelijk bij het land vandaan. Ons wacht een stevige wandelpartij over het lange pad dat meters boven het water ligt. Dat is niet erg, ware het niet dat dat pad gemaakt is van roosters. En dat de poten van de hond niet gemaakt zijn voor een stevige rooster-wandelpartij. Maar ook dat is niet erg; wij zijn ervaren met remmingen, roosters en hondenpoten, wij hebben een fiets met krat waar ons dier precies in past. Om pootloos over de remming te rammelen. Terwijl wij de loopplank van schip naar remming hijsen, klinkt er een mannenstem over de marifoon. Schel en hoog, als een opgewonden haantje. En hard: wij verstaan elke gesproken zin, die hij steevast afsluit met: ‘Overrrrr.’ De man heeft een verstekeling aan boord, zegt hij. Overrrrr. Als de sluismeester niet reageert op de mededeling, zegt hij het nog maar een keer. En ook dat hij daar niet op zit te wachten. Dus of hij zijn verstekeling op de remming mag zetten voordat hij de sluis in gaat. Overrrrr. Wanneer de sluismeester voorzichtig informeert om wat voor verstekeling het precies gaat, kakelt hij van pret: een duif! Het gaat om een postduif! De sluismeester wordt er stil van. Wij ook. ‘Overrrrr,’ roepen mijn vriend en ik, en we zetten de marifoon uit.
Met de hond in de bak rammelen we over het rooster. Het geluid wordt overstemd door luid gekrijs. Verderop heeft een vlucht meeuwen de aanval geopend op iets wat op de remming zit. Het ziet er verre van vriendelijk uit; angstaanjagend is een passender woord. Vier witte duivels die iets grijs aanvallen, wij krijsen terug om ertussen te komen. Het blijkt de verstekeling van het haantje. De postduif. Het dier zit met de kop tussen de vleugels gestoken, niet in staat de meeuwen af te weren. Het beest is kapot van god weet welke lange vliegreis. Hij biedt geen enkel verzet wanneer ik hem oppak. Weerstaat emotieloos de nijdige blik van de hond, die het maar niks vindt dat er een passagier bij komt in zíjn fietsbak. Wanneer wij na de hondenwandeling in die fietsbak kijken, zit hij er nog. Volmondig door zijn duivenpootjes gezakt. De duivenmelker haalt het beest aan boord op. We hebben zijn telefoonnummer kunnen achterhalen dankzij de ring rond het duivenklauwtje. De man beziet zijn dier, dat voor dood in een doosje zit. ‘Die komt er wel weer bovenop,’ zegt hij, ‘hij komt helemaal van Parijs.’ Bijna thuis is hij schijnbaar even gaan zitten. Op het schip van het haantje dat hem onverdroten op de remming zette. ‘Hij heeft geluk gehad,’ meldt de duivenmelker, ‘meeuwen zijn levensgevaarlijk voor een vermoeide postduif. Vooral die van zee.’ Hoevéél geluk, blijkt een halve dag later, wanneer we een sluis naderen. Over de marifoon horen we een hanenstem, de schipper ligt aan de remming, zegt-ie: ‘Overrrrrr.’ Wij lopen langzaamaan achterop. Varen langszij. Halen hem in. Het schip is een zeiljacht. Op de boeg staat een tekening. Daaronder de naam van het jacht. Zeemeeuw. •
VLOT | 27
27_scheepsjournaal.indd 27
05-03-19 10:51
EEN ONBEVANGEN MEISJE EN EEN WANTROUWIGE MEEUW Kiki’s wonderlijke wereldreis is het nieuwste boek van fotograaf Ton Koene. Hij woont met zijn gezin op een boot in Amsterdam en haalde zijn inspiratie voor de reis van Kiki met haar vlot uit zijn eigen omgeving. Tekst Gonneke Bonting Foto’s Ton Koene
Jarenlang werkte Ton Koene (55) in crisisgebieden. Eerst als coördinator bij Artsen zonder Grenzen en daarna als freelance documentairemaker en nieuwsfotograaf. Hij won een World Press Award en de Zilveren Camera, en reisde naar onder meer de Noordpool, woestijnen en het Amazonegebied. ‘Na drie jaar in Afghanistan, waar ik voor de Volkskrant werkte als oorlogsfotograaf, was ik moe,’ zegt Ton. Hij nam ruim een jaar ‘rust’ door een schip te kopen, de spits Pierre, en die om te bouwen tot woonschip. Sindsdien woont hij in een insteekhaven aan het IJ in Amsterdam. Ton maakt fotoboeken, educatieve boeken en reportages. Toen zijn buurmeisje op een dag een houten vlot kreeg, dacht hij: wat nou als ze een keer op dat vlot in slaap valt, losraakt van het schip en het IJ op drijft?
zegt Ton. ‘Die botsing in karakters merk ik bij mezelf als ik in oorlogsgebieden werk: je stelt je open, maar bent ook altijd op je hoede.’ In het begin vindt de meeuw, de verteller in het boek, Kiki ‘altijd onverstandig, altijd onvoorzichtig, altijd onhandig’, maar in de loop van het verhaal groeien ze naar elkaar toe. Aan het eind zegt de vogel: ‘Ze zal altijd wel een beetje raar blijven. Maar ze is ook dapper. En slim. Avontuurlijk. En lief.’ Kiki’s wonderlijke wereldreis is echt een kijkboek. ‘De beelden zijn een combinatie van foto’s en illustraties,’ zegt Ton. ‘De achtergronden zijn foto’s, maar alle elementen heb ik erin gezet. Daarvoor heb ik mijn fotoarchief gebruikt. Daar komen ook het vlot, alle plankjes, de patrijspoort, de reddingsboei, de peddel, het anker en alle andere onderdelen vandaan.’
KIJKBOEK In zijn boek Kiki’s wonderlijke wereldreis laat Ton zien wat er dan allemaal kan gebeuren. Al snel sluit een meeuw zich aan bij Kiki, en samen komen ze de wonderlijkste dingen tegen. ‘Kiki is naïef en onbevangen, de meeuw juist wantrouwend en alert,’
Benieuwd naar Kiki’s wonderlijke reis? Blader dan gauw naar pagina 31 – daar verloten we een exemplaar! •
28 | VLOT
28-29_corineenkadir.indd 28
05-03-19 10:52
INTERVIEW
Kiki’s wonderlijke wereldreis Uitgeverij Clavis, € 18,95 tonkoene.nl
VLOT | 29
28-29_corineenkadir.indd 29
05-03-19 10:52
NIEUWE PRIJS VOOR HET VAARBEWIJS UITZWAAIBORREL
Zoals je in het vorige nummer van VLOT hebt kunnen lezen, gaan onze Politiek & Recht-advocaat Cor Goudriaan en zijn vrouw Louky Schöne lekker genieten van hun nieuwe huis op het Drentse zand. Met het VLOT-team dronken we een uitzwaaiborrel aan boord van zijn ark in Weesp (die trouwens te koop staat!). Cors opvolger Barry Meruma was er ook. Op pagina 17 lees je zijn eerste bijdrage.
Vanaf 1 januari 2020 gaan de examens van het Klein Vaarbewijs niet meer via Vamex, maar via het CBR. Het CBR heeft weliswaar meer locaties dan Vamex en een flinke dosis ervaring als het gaat om examinering, maar er zijn wel een paar dingen waar je rekening mee moet houden. Bij het CBR kun je namelijk maar 2 dagen per week examen doen, en het duurt waarschijnlijk 14 werkdagen voordat je je vaarbewijs in handen hebt als je bent geslaagd. Bovendien gaat het CBR het vaarexamen uitbreiden met een praktijkgedeelte, waardoor het tot wel 10 keer zo duur kan worden. Wil je je vaarbewijs nog halen zonder praktijkexamen, en tegen een fijnere prijs? Regel het dan vóór 2020.
ZOMER IN JE BOL
DRIJFKANT Ook zo’n zin om eropuit te gaan nu de lente langzaam doorbreekt? Wij ook! Op noordhollands-water.nl vind je via je mobiel allerlei leuks om te doen op, in en aan het water. Het aanbod is lekker divers, van kanotocht tot zwemlocatie – en je ziet meteen of het water veilig is of niet.
Deze vrolijke bootjes kwamen tevoorschijn op onze Facebook-tijdlijn, en we vonden ze gaaf genoeg om met jullie te delen. Veel simpeler wordt het niet: wat stukjes drijfhout en wat kant, en klaar is Kees!
GEZOCHT: DUURZAAMHEIDSOMARMERS Het was een droom van alle Schoonschippers om in onze duurzame drijvende wijk een plek te hebben waar mensen die er niet wonen er toch een onderdeel van kunnen zijn. Een plek waarvandaan we het duurzame gedachtegoed kunnen uitdragen. Waar organisaties en particulieren naartoe kunnen komen voor vergaderingen, rondleidingen, etentjes, netwerkevents, filmavonden en wat je maar kunt bedenken. De Schoonschip Hub. Het ontwerp van de Schoonschip Hub is af en de verwachte start van de bouw is voorjaar 2019. In 2020 zullen we haar deuren openen! Maar voor de realisatie zijn we nog wel op zoek naar sponsoren: organisaties die duurzaamheid omarmen, die zich zichtbaar willen verbinden aan Schoonschip en die financieel en/of in natura willen bijdragen. Wil je meer weten? Neem dan contact op via sverbunt@hotmail.com. Saskia Verbunt, Schoonschip, Amsterdam 30 | VLOT
30-31_vlotkort.indd 30
05-03-19 10:54
KO R T & V L O T
VLOT IN DE HOOFDROL
Een boek over een vlot, dat is bij ons natuurlijk recht in de roos. Ben je na het interview met Ton Koene op pagina 28 benieuwd geworden naar zijn boek? Stuur dan een foto van een tof vlot (van jezelf of van je buren) naar redactie@vlotmagazine.nl. Onder de inzendingen verloten we één exemplaar.
VRIEND VAN VLOT
We wonen sinds drie maanden op het water. Ik vind het helemaal top! Een van de leuke dingen is zeker dat we het magazine VLOT ontvangen. Kregen het in de bus op naam van de vorige eigenaar en zijn meteen Vriend van VLOT geworden. Bedankt! Greet Weitenberg, Amsterdam
TIP: IJSVRIJ
Misschien is dit voor de volgende winter praktisch voor arkbewoners? Het functioneert voor mij in elk geval prima: gewoon een buis van pvc met gaatjes en een dompelpomp. De dompelpomp ligt zo’n beetje op de bodem, 3 meter diep, en is met een slang aangesloten op de buis. Die hangt circa 10 centimeter onder water en houdt het water tijdens vorst mooi in beweging. Peter Mollema, Appingedam
OPROEP! Beste waterbewoner,
VLOT heeft je nodig! Ik maak VLOT al sinds 2011 met veel plezier, en dat komt mede door al jullie tips, verhalen en foto’s. Samen creëren we zo een echt waterwoonplatform voor kennisdeling, en daar geniet ik van. Maar… VLOT kan niet meer zonder financiële steun. Daarom hebben we Vrienden van VLOT nodig. Draag je VLOT een warm hart toe? En wil je een bijdrage leveren aan de productiekosten? Word dan Vriend van VLOT voor maar 10 euro per jaar (of meer, als je dat wilt) en ontvang exclusieve kortingen op producten en arrangement die we via VLOT aanbieden. Ga naar vlotmagazine.nl en meld je aan! Vrolijke groet en veel dank,
WORD VRIEND VAN VLOT VLOT | 31
30-31_vlotkort.indd 31
05-03-19 10:54
DE ONRUST jacht- & scheepsbouw
NIEUWBOUW REFIT/RESTAURATIE VERKOOP
Leeuwarderstraatweg 121b | 8441 PK Heerenveen 06-22781260 | info@deonrust.nl OPVOERINSTALLATIES VAN
HOMA
DÉ OPLOSSING
VOOR SANITAIRPROBLEMEN IN WOONARKEN Homa Pompen B.V. biedt woonbootbezitters dé totaaloplossing voor het lozen van afvalwater van sanitairinstallaties die onder het rioleringsniveau liggen of daarvan ver verwijderd zijn. Eén oplossing is bijvoorbeeld de Sanipower, die probleemloos afvalwater uit bad, toilet, douche of wasmachine naar het hoofdriool transporteert.
dompelpomp versnijdt moeiteloos papier en hygiëneartikelen (textiel, vezelstoffen en plasticfolie). De Sanipower is voorzien van een geruis- en gasdicht kunststofreservoir met een directe toiletaansluiting (DN 100, 50 en 25 (ontluchtingsaansluiting) en is ook leverbaar met vrije doorlaat en een groter reservoir.
De Sanipower is voorzien van een speciale snijwerk- en waaierconstructie en is inzetbaar op zowel druk- als vrijvervalrioleringssystemen. De sterke afvalOOK water-
Woonark verkopen? Courtage inclusief btw €1550 Inclusief Funda en andere sites!
Taxatierapport nodig? Inclusief reiskosten en btw €550
Sjoerd van Hettema Beëdigd Woonarktaxateur/Makelaar Lid E.M.C.I. E. info@wonenopwater.nl T. 0611 - 924 985
Wij taxeren en verkopen door heel Nederland ALS ZELFBOUWSET VERKRIJGBAAR
www.wonenopwater.nl
AR 180 JA EN KENNIS ING ERVAR
V O O RT VA R E N D V E R Z E K E R D
Techniekweg 16 4207 HD Gorinchem Tel.: +31(0)183 62 22 12 Fax: +31(0)183 62 01 93 www.homapompen.nl info@homapompen.nl
ZEKER T OP HE ! WATER
24/7
VOOR AL UW WATERBOUWKUNDIGE WERKZAAMHEDEN Gedempt Hamerkanaal 10 | 1021 KM Amsterdam M. 06-150 542 52 | E. info@pkwaterbouw.nl www.pkwaterbouw.nl
KBEREI BAAR Als betrouwbare specialist doet EOC veel meer dan verzekeren alleen. EOC investeert in haar leden en verzekerden. 088 6699500 | eoc.nl |
@EOCverzekering
/EOCverzekering
EEN RONDJE AMSTERDAM
LEUK
LUSTRUMEXPOSITIE
DOK-UMENT
Op 16 mei maken we bekend welke waterwoning de Woonboot van het Jaar 2018 is. Alweer voor de vijfde keer op rij – ons eerste lustrum! Als kersverse waterbewoner praat acteur Waldemar Torenstra de middag aan elkaar. Daarna opent in ARCAM een tentoonstelling over waterwonen, met onder andere foto’s van de winnende Woonboten van het Jaar. Wij van wc-eend zeggen: zeker een bezoekje waard! woonbootvanhetjaar.nl & arcam.nl
Tussen het Centraal Station en het Scheepvaartmuseum ligt het Oosterdok. Dit boek, vol verhalen, anekdotes, tekeningen en foto’s, is een prachtig document over hoe monumenten en moderne stadsontwikkelingen in dit gebied samengaan. WalburgPers, € 19,95 (onder andere verkrijgbaar bij ARCAM)
EXPEDITIE OOSTERDOK De culturele instellingen en bedrijven in het Oosterdok vormen samen Expeditie Oosterdok: een stadskwartier waar ontdekking centraal staat. Op 19 mei houden ze samen een open dag, met allerlei gratis activiteiten. Hou voor meer info de website in de gaten! expeditieoosterdok.nl
KLIKOKERAMIEK
Via deze porseleinen vazen wil Sem Leutscher aandacht vragen voor milieuvervuiling door zeetransport. Mooi detail: ze heeft ze beschilderd met de zwarte koolstof die schepen uitstoten. ‘Waar de duur van het transport de prijs van producten vroeger opdreef, is dat nu omgekeerd,’ zegt Sem over de vazen. ‘Geïmporteerd betekent vaak wegwerpbaar. We zijn ons er nauwelijks van bewust waar onze spullen vandaan komen. Dat mag veranderen.’ Amen. semleutscher.com, te bewonderen in het Scheepvaartmuseum (prijs op aanvraag)
HOME AWAY FROM HOME
Het maakt eigenlijk niet uit wat je bij Pension Homeland bestelt, want als je het geserveerd krijgt op het prachtige terras aan het water, kun je niet anders dan gelukzalig glimlachen. Om dat gevoel vast te houden kun je er ook borrelen, een zelfgebrouwen speciaalbiertje drinken én blijven slapen. pensionhomeland.com, Kattenburgstraat 7
VLOT | 33
33_leuk.indd 33
27-02-19 13:08
DE HOLLANDSE WATERLINIE
HET NATTE HART VAN NEDERLAND Nog nooit gehoord van inundatie, ‘verboden kringen’ en accessen? Maak dan snel kennis met de Hollandse Waterlinie. Dit snoer van forten en vestingen hield ooit de Spanjaarden, Fransen en Duitsers tegen. Nu nodigt de linie vooral uit tot varen, wandelen, fietsen, forten bezoeken en zelfs slapen.
34 | VLOT
34-35-37_doen.indd 34
27-02-19 13:09
DOEN! Tineke Zwijgers (journalist) en Dorien Koppenberg (fotograaf) maken reisreportages en reisgidsen. Ook hebben ze een wandelsite: wandelingen.info.
Eerst een beetje historie. In een vrij rechte lijn tussen het IJsselmeer en de Biesbosch vind je zo’n zestig forten, kastelen en vestingen. Bekend zijn het Muiderslot, Loevestein en NaardenVesting, daterend van de zestiende eeuw. Typische forten van de in de negentiende eeuw aangelegde Nieuwe Hollandse Waterlinie zijn Fort Rijnauwen en Fort bij Vechten. Een waterlinie kon vijandelijke legers tegenhouden door het land onder water te zetten. Vanuit dit principe: steek dammen en dijken door en zet het omliggend terrein onder water (inundatie), ontruim de directe omgeving (in de ‘verboden kringen’ rondom forten mocht niet of alleen met hout gebouwd worden) en breng militair materieel in stelling op de forten en andere hoger gelegen gebieden (accessen). Een halve meter water was ideaal: te veel om erdoorheen te waden, te weinig om te varen. Naar de meeste forten moet je trouwens wel even zoeken, zo’n verdedigingswerk mocht immers niet opvallen. Ze zijn vaak bedekt met gras en omgeven door een flinke ring van water en groen.
Fort aan de Klop
Fort Ruigenhoek
HOUTEN THEEHUIS Vooral rond Utrecht is de fortendichtheid groot. Vanuit de stad peddelen we op een mooie lentedag over de Kromme Rijn naar landgoed Rhijnauwen en leggen aan bij het gelijknamige theehuis. Dat viel destijds onder de kringenwet: het staat in een van de verboden kringen van het naastgelegen Fort Rijnauwen en is daarom uit hout opgetrokken, zodat het snel kon worden afgebroken. Na een pannenkoek op het terras aan het water gaan we het landgoed op voor de Waterliniewandeling. We passeren bunkers, kazematten en grenspalen uit de Eerste Wereldoorlog, toen Nederland neutraal bleef, maar wel paraat was. De bunkers vormen nu een kunstobject. De natuur, zo dicht bij de stad, is weids en idyllisch en dat danken we mede aan die kringenwet. Ten slotte steken we de buitengracht van het fort over om de loopgraven van dichtbij te bekijken. De gracht is met de hand uitgegraven en de grond gebruikt voor de beschermende aarden laag over het fort heen. PARACHUTESPRONG Meer over het verschijnsel waterlinie komen we te weten in het Waterlinie- >>> VLOT | 35
34-35-37_doen.indd 35
27-02-19 13:09
Woonarkenbouw
De Blauwe Wimpel Woonarkenbouw De Blauwe Wimpel is een gerenommeerd familiebedrijf dat zich gedurende 60 jaar heeft gespecialiseerd in de bouw van woonarken en betonnen casco’s. Ook de bouw van drijvende betonnen steigers en pontons, aanbouwcasco’s, het inzetten van stalen woonschepen in beton en het leveren van betonnen kelderbakken behoort tot onze werkzaamheden. Door onze jarenlange ervaring kunnen wij u uitstekend adviseren en begeleiden bij het realiseren van een unieke woonark. Woonarkenbouw De Blauwe Wimpel bouwt woonarken in alle soorten en maten. Klein, groot, laag, hoog, recht, rond, klassiek of juist hypermodern. Bij Woonarkenbouw De Blauwe Wimpel, kunt u uw woonark in elk stadium van afbouw afnemen: Alleen het betonnen casco, tbv de zelfbouw, glas & waterdicht, geheel klaar, turn key, en ook alle stadia daar tussen in. Bent u geïnteresseerd in ambachtelijk, degelijk en inspirerend vakwerk komt u dan eens vrijblijvend langs op onze werf in Diemen, zodat u zichzelf kunt overtuigen van onze mogelijkheden.
Scheepswerf De Blauwe Wimpel BV Overdiemerweg 32, 1111 PP Diemen Tel. 0294 41 27 36 | Fax 0294 43 05 12 | info@deblauwewimpel.nl
www.deblauwewimpel.nl
Beyerinckweg 5 4251 LP Werkendam The Netherlands Tel.: +31 (0)183 301940 www.maksor.nl
DE SPECIALIST VOOR HET UITTRIMMEN VAN UW WOONARK
Ark ligt scheef
Door middel van gepatenteerde drijflichamen weet Maksor uw woonark snel, eenvoudig en zonder onnodige kosten uit te trimmen (stabiliseren).
OVERIGE DIENSTEN VAN MAKSOR DIVING: - Onderhoud, inspectie en reparatie - Afdichten van sanitaire behuizingen (betonpoeren) - Afmeren - Op diepte brengen van de ark d.m.v. baggerwerkzaamheden met behulp van duikers
Aanbrengen GULMÀLFKDPHQ
$UN LV XLWJHWULPG
Theehuis Rhijnauwen
museum. Dat bevindt zich in het Fort bij Vechten, op een kwartiertje lopen van Theehuis Rhijnauwen. Ook dit is weer zo’n enorm met gras bedekt bunkerachtig fort met kleine ramen en lage, smalle gangen. De expositie is aangenaam interactief. We krijgen een polsbandje om, waarmee we een praatje kunnen aanknopen met historische figuren. Onder hen stadhouder prins Maurits, die in 1589 de Hollandse Waterlinie bedacht. Een soldaat toont ons de zwakke plekken van zo’n linie en een boerin klaagt dat ze huis en haard (verboden kringen!) moet verlaten als de vijand oprukt. We maken zelfs een parachutesprong boven de Hollandse Waterlinie. Met virtualrealitybril, dat wel, maar je voelt de wind evengoed aan je stoeltje rukken! FORTACTIVITEITEN De Hollandse Waterlinie mag dan na de Tweede Wereldoorlog ontmanteld zijn, het gonst er nog altijd van activiteit. Zo
zijn de Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht gevestigd in en rond Fort Hoofddijk, biedt Fort Asperen smaakmakende kunsttentoonstellingen en kun je lekker eten en logeren in Fort aan de Klop. Ook dit fort is per boot bereikbaar; het ligt langs de Vecht. En voor wandelaars is er de waterrijke NSwandeling Culemborg, die je vanuit Houten Castellum langs inundatiekanalen, drie forten en met het Liniepontje over de Lek naar Culemborg brengt. Het Waterliniemuseum
PRAKTISCH Kano’s zijn te huur bij Rijnstroom in Utrecht, vanwaar het een uurtje peddelen is naar landgoed Rhijnauwen (rijnstroom.nl). Je kunt ook vanuit hartje Utrecht met de rondvaartboot mee (schuttevaer.com). Alles over het Waterliniemuseum vind je op waterliniemuseum.nl. Kijk voor wandelen en fietsen langs de Hollandse Waterlinie op wandelingen.info. •
SLAPEN IN EEN BOMVRIJ WACHTHUIS Vroeger verbleven er officieren en hield men er het kruit en de projectielen droog en veilig: het bomvrije wachthuis van Fort Spion aan het water van de Loosdrechtse Plassen. Nu is het een gezellig gastenverblijf. Knusse kamers met kleine ramen en een houtkachel, om het ook in de winter warm te houden. De keuken en badkamer zijn modern, maar voor de rest ademt het wachthuis nog altijd de sfeer van rond 1880. Eenvoudiger slaap je in de remise, of met je tent op de kleine camping op het terrein (fortspion.nl). In de omgeving is het fijn kanoën. Fort Spion
VLOT | 37
34-35-37_doen.indd 37
27-02-19 13:10
LOPEN OP HET WATER
Wie 2001: A Space Odyssey weleens heeft gezien, de beroemde sciencefictionfilm uit 1968, herkent in dit kunstwerk misschien wel de monoliet uit het begin. In die scène wordt een groep mensapen geconfronteerd met een enorme rechthoekige monoliet die in niets lijkt op hun woestijnachtige omgeving. De apen weten niet goed wat ze ermee aan moeten, maar zijn wel nieuwsgierig naar het zwarte gevaarte dat ineens in hun leefomgeving staat. Veel filmliefhebbers duiden de scène als de aanleiding voor de vooruitgang – en wat dat betreft is het symbolisch dat dit loopband-achtige kunstwerk nu op de hippe NDSM-werf in Amsterdam staat, vlak bij Schoonschip, waar as we speak woonbootgeschiedenis wordt geschreven. Kunstenaar Zoro Feigl liet zich niet alleen inspireren door de vooruitgang, maar ook door beweging. Zijn drijfveer is het hoe: waarom beweegt iets op een bepaalde manier? Hoe komt dat? En hoe kan hij dat vertalen naar zijn werk? In dit geval heeft hij voor een verfrissende benadering gekozen: het water stroomt niet van boven naar beneden, maar van beneden naar boven over de monoliet. Dat maakt indruk en roept vragen op, net als bij de mensapen uit de film. Zo symboliseert Monolith het mysterieuze en het onverklaarbare. Alsof Feigl wil zeggen: we kúnnen niet op alles grip krijgen. En misschien is dat maar beter ook. •
K U N S T M E T WA T E R In Kunst met Water komen kunstenaars aan het woord die zich laten inspireren door water in de openbare ruimte. Ook een bijzonder beeld gezien in of op het water? Mail naar redactie@vlotmagazine.nl.
Titel: Monolith Kunstenaar: Zoro Feigl Bouwjaar: 2016 Materiaal: staal, rubber, elektromotor Waar: NDSM-werf, Amsterdam (voorheen: o.a. Rijksluchtvaartschool, Eelde) Opdrachtgever: InToNature
Meer weten? Op vlotmagazine.nl vind je een video over Monolith.
38 | VLOT
38_kunst.indd 38
27-02-19 13:10
A DV E R T O R I A L
ALS HET FOUT GAAT Deze pagina wordt gevuld door de Landelijke Woonboten Organisatie (LWO). Dit keer vertellen ze over ontevreden leden en andere missers.
DE ACHTERGRONDFOTO ZEGT NIETS OVER HET ONDERWERP VAN DEZE PAGINA.
In 2018 heeft de LWO telefonisch en per mail tientallen woonbooteigenaren en -bewoners, aspirant-waterbewoners, makelaars en overheden te woord gestaan, modelkoopcontracten verkocht, concept-statuten en voorbeelden van huishoudelijk reglementen verstuurd en adressen verstrekt. Veelal naar tevredenheid, maar soms niet. Ook daar zijn we eerlijk over. Een paar voorbeelden uit de praktijk van het afgelopen jaar. Airbnb-belangen Het houdt veel leden wakker: de regels voor een B&B in de woonboot. Sommigen noemen het bed & brochje, anderen een Airbnb, maar de zorgen zijn hetzelfde. In navolging van regelgeving voor walwoningen is in de grote steden ook de verhuur van (kamers op) woonboten aan toeristen aan banden gelegd. Veel verhuurders vinden dat een inperking van het eigendomsrecht en willen dat de LWO die inperking bestrijdt. Vallen Airbnb-belangen onder de doelstelling van de LWO? Nee. De drijfveer van de LWO is wónen op het water, niet verhúren op het water. De LWO kan de toeristische verhuur van woonboten dus niet verdedigen, want er wordt woonruimte onttrokken aan de woningmarkt. De LWO vindt bovendien dat een lokale vereniging veel beter kan meepraten over plaatselijke regelgeving. Laat de LWO doen wat het moet doen: de belangen van waterwonen in het algemeen behartigen, propageren, bevorderen en verdedigen.
Het advies aan een lid dat zich bij ons meldde met een verhuurkwestie was daarom: wend je tot je plaatselijke woonbotenvereniging, of richt er zelf een op met dit specifieke doel. Het lid heeft dat advies ter harte genomen – en zijn lidmaatschap opgezegd met als motief: ‘Jullie behartigen mijn belang niet.’ Tja… Ligplaatsrechten Een andere interessante en ingewikkelde vraag ging over ligplaatsrechten op basis van oude wetgeving waarvoor geen overgangsrecht opgenomen is in de nieuwe wetgeving. Voor de volledigheid: er is nooit feitelijk gebruikgemaakt van dat recht, want er lagen geen woonboten. De grondeigenaar stelde dat hem zijn rechten waren afgepakt en dat de wet daarom moest worden aangepast, zodat hij alsnog zijn rechten kon uitnutten. De LWO gaf aan weinig heil te zien in een politieke actie als er niet kon worden aangetoond dat er voor veel waterbewoners dakloosheid zou dreigen door het ontbreken van overgangsrecht. Ook het wetsvoorstel over huurbescherming van ligplaatsen bood volgens ons geen aanknopingspunten, nu deze wet ziet op bestaande ligplaatsen en gericht is op huurders. De LWO heeft de vraagsteller daarom geadviseerd om het pragmatisch aan te pakken door een bestemmingswijziging van het perceel of een omgevingsvergunning aan te vragen. Ook wonen op het water wordt tegenwoordig beheerst door de planologische en bouwregelgeving. Wat dat betreft begint het bijna te voldoen aan
VLOT-lezers betalen slechts € 20 voor het eerste jaar van hun lidmaatschap (normaal € 24,50 per jaar). Ga naar lwoorg.nl en regel het nu. LWO - Samen drijf je verder!
een volwaardige woonvorm. Natuurlijk houdt de LWO wél de vinger aan de pols van de wetgever, want het blijft noodzakelijk dat de huurbescherming voor ligplaatsen wordt geregeld. Snelheid De LWO reageert over het algemeen snel, of laat het weten als er wat meer tijd nodig is. Dat deden we ook toen een makelaar ons vroeg om het modelkoopcontract voor woonboten, waarvoor ze al had betaald. We legden haar uit dat de LWO als vrijwilligersorganisatie anders werkt dan de NVM of VEH, en de makelaar begreep dat het een weekje kon duren. Ondertussen bleek de laatste digitale versie van het koopcontract niet traceerbaar en zag de secretaris de mail over het hoofd waarin de penningmeester de betaling bevestigde en aangaf dat hij niet beschikte over het contract. Toen de penningmeester zag dat de actie acht dagen later nog openstond, kwam op datzelfde moment een bericht binnen van betreffende makelaar, stomend van boosheid. Het contract was getekend, maar alleen dankzij een collega-makelaar die het model ook had, want de LWO had niks verstuurd. De makelaar heeft haar geld teruggekregen en de penningmeester verstuurt voortaan zelf de modelcontracten. • De LWO behartigt landelijk ook uw belangen. Neem contact met ons op via lwo@lwoorg.nl.
VLOT | 39
39_lwo.indd 39
05-03-19 10:55
VOORDAT EEN DRUPPEL EEN OVERSTROMING WORDT GROHE SENSE: HET SLIMME SYSTEEM OM WATERSCHADE TE VOORKOMEN
Het nieuwe GROHE Sense systeem controleert vochtigheid in je woonboot, detecteert lekkages, alarmeert je op je smartphone en sluit de watertoevoer af. Geniet 24/7 van een waterschadevrije woonboot. smarthome.grohe.nl
204x297_Sense-SenseGuard.indd 1
01.03.19 15:49