Inhoudelijk en Financieel Jaarverslag over 2009 stichting Wijken voor Kunst
Gaat!heen! ! Buren,!wie!heeft!ze!niet?! Aardige!buren,! mooie!buren,! rare!buren,! exotische!buren,! hulpvaardige!buren,! en!misschien!wel!kunstzinnige!buren!! Morgen!mag!u!gluren! bij!al!uw!kunstige!buren,! en!de!buren!van!uw!buren,! in!hun!ateliers!in!schuren!en!kelders,! of!op!stoffige!zolders.! Misschien!een!schilderijtje!kopen,! bij!uw!stille!buurvrouw,! of!die!trompetsolo!van!uw!buurjongen! nu!eindelijk!eens!horen!zoals!ie!bedoeld!is!! Gaat!heen.! Kijk,!voel!en!snuif!kunst!! Overal!en!nergens,! in!alle!hoeken!en!gaten!van!onze!wijken,! op!straten!en!pleinen,! bij!talloze!rode!vlaggen.! Laat!u!verrassen,!verleiden!en!liefst!inspireren.! Laat!de!sleur!wijken!voor!kunst.! Gaat!heen!! ...!en!verwondert!u.! ! ! Dichter!Û! Opening!Wijken!voor!Kunst!2009! Arnhem,!19!september!2009! AFHAALPOËZIE! Zie!de!website!www.ideeënzolder.nl!
1!
2!
De weekendmanifestatie Wijken voor Kunst vond voor de vijfde keer plaats, dit jaar in het weekend van 19 en 20 september 2009. Het was voor de vijfde keer op rij een weekend met goed nazomerweer en bijbehorende festivalsfeer waarin: 1. amateurkunstenaars en professionals die in de wijken Klarendal, Sint Marten-Sonsbeekkwartier-Spoorhoek wonen en/of werken en (sociaal-) culturele instellingen uit de wijk zich op artistieke wijze konden presenteren middels open inschrijving; 2. een tweetal vooraf georganiseerde kunstprojecten met wijkbewoners wordt gepresenteerd: De Wijk Danst! en het Bunker Open-project. Voorbereidingen septembermanifestatie De voorbereidingen van de septembermanifestatie startten in februari met het bijeenkomen van de organisatievrijwilligers. Voor het thema van 2009 werd aangehaakt bij de Arnhemse kunstmanifestatie Made in Arnhem INVITES, die van 12 september t/m 25 oktober '09 zou plaatsvinden. "In deze editie van Made in Arnhem wordt iedereen uitgenodigd te komen kijken naar de stand van zaken in de beeldende kunst. Maar uitnodigen betekent in dit verband ook: het binnenhalen van andere disciplines en kunstenaars. Wat is hun invloed? Hoe staat Arnhem ervoor? Made in Arnhem is een integraal festival, waarin van alle denkbare uitingen van de beeldende kunst een actueel beeld wordt gegeven." Wijken voor Kunst heeft dit thema vertaald naar 'de Uitnodiging', waarmee aan zowel het uitnodigende karakter van de open ateliers en activiteiten in de wijk zelf werd gerefereerd, als aan de stad om hiervan te komen genieten. Ook vond Wijken voor Kunst het belangrijk om de amateurkunst en wijkgerichte kunstprojecten een plek te geven binnen dit festival. De stand van zaken in de (beeldende) kunst is, wat de stichting betreft, iets wat zich op allerlei fronten en niveaus afspeelt: niet alleen op het vlak van vernieuwing van stijlen binnen de autonome beeldende kunst maar ook in het zoeken en vinden van verbindingen tussen verschillende kunstenaars, amateurs, buurtbewoners. Het aanhaken bestond verder voornamelijk uit het opnemen van de activiteiten van Wijken voor Kunst in het publiciteitsmateriaal (o.a. festivalkrant, website en boek) van Made in Arnhem. Er werden vervolgens 2 werkgroepen gevormd, één voor het organiseren van de weekendmanifestatie en één voor het inhoudelijk begeleiden van bewonersparticipatiekunstprojecten. Met name voor dit laatstgenoemde onderdeel was exra budget aangevraagd bij de wijkplatforms. De uit circa 12 mensen bestaande Manifestatiewerkgroep was verantwoordelijk voor het all over organiseren van de septembermanifestatie. In maart vond werving van deelnemers aan de manifestatie plaats d.m.v. wijkbreed flyeren (in concreto 7.500 door WvK-vrijwilligers huis-aan-huis verspreide inschrijfformulieren). Wijken voor Kunst heeft zich in de afgelopen 4 jaar ontwikkeld van een manifestatie met open inschrijving tot een wijkenbreed georganiseerd festival waar ook meer ‘van bovenaf’ geprogrammeerd en georganiseerd wordt. De open inschrijving is een groot goed: laagdrempelig, werving buiten bestaande netwerken om, verrassend. Wijken voor Kunst hecht er wel belang aan de vaste deelnemers te verleiden tot nieuwe presentatiemogelijkheden of tot samenwerken, door bijvoorbeeld het leggen van dwarsverbanden met andere deelnemers of wijkinstellingen. Voor de vaste kern deelnemers moet deelnemen een spannende, tot persoonlijke ontwikkeling of een tot vernieuwing leidende mogelijkheid zijn. Ook voor
3!
bezoekers dient de manifestatie fris te blijven: het gevaar van herhaling van hetzelfde of metaalmoeheid is immers altijd aanwezig. De inschrijvingen werden vanaf april verwerkt en over een groep coördinatoren (zgn. locatiemanagers) verdeeld. Tot aan 19 september zijn er inschrijvingen binnengekomen, uiteindelijk circa 95. De manifestatiewerkgroep kwam maandelijks bijeen en heeft gewerkt aan het organiseren van de volgende manifestatieonderdelen: - open ateliers; - exposities; - open podium (muziek); - open (mode-)winkels, en andere activiteiten zoals rondom de opening (o.a. optocht). Deze werkgroep verzorgde ook de samenstelling van het programmadrukwerk dat door de vrijwilligers van de organisatie in de week voor de manifestatie huis-aan-huis is verspreid (7.000 stuks, wat overigens net iets te weinig bleek).
Kunstprojecten met bewoners Het plan was om voor de editie van 2009 twee bewonersprojecten-op-maat te organiseren: Kunstenaar-docenten werken gedurende langere tijd met bewoners. De werkwijze van Community Arts was leidraad: Kunstenaar/docent en deelnemers werken daarin op gelijkwaardige wijze samen aan een kunstproductie waarbij de belevingswereld en thema’s van de bewoners/deelnemers uitgangspunten zijn, maar niet per se het onderwerp van een productie. Artistieke kwaliteit nastreven staat voorop. Deze projecten zouden tijdens de septembermanifestatie worden gepresenteerd: er is dan al een podium, er wordt meer deelname en publieksbereik onder de eigen wijkbevolking bewerkstelligd.
De "Bewonersparticipatiekunstprojectenwerkgroep" kwam vanaf maart bijeen. Er zijn twee projecten uitgewerkt: het Bunker Open-project en De Wijk danst! Bunker Open In 2008 was er al contact gelegd met KPN, de beheerder van de atoombunker onder speeltuin De Leuke Linde. Er werd door de KPN toegezegd om de bunker op zondag 20 september 2009 eenmalig te ontsluiten voor bezoekers, specifieker: bewoners uit de omliggende wijken, d.m.v. rondleidingen. Deze openstelling paste goed binnen het thema De Uitnodiging. Wel is door de organisatie besloten om deze openstelling meer inbedding te geven binnen de kunst & cultuurmanifestatie, door een aantal kunst- en erfgoedprojecten met bewoners te plannen en daarvan tentoonstellingen te maken als randprogrammering. De aanleiding hiervoor was dat veel wijkbewoners nieuwsgierig zijn naar de bunker en dat er verhalen en geruchten erover door de wijk gaan. We hebben om die reden de werkelijke achtergrond (wanneer en waarvoor de bunker is gebouwd en wat zich er heeft afgespeeld) tot 20 september geheim gehouden. Ook zijn mensen uit de buurt gevraagd naar hun herinneringen aan de plek waar de bunker staat, ook voor de bouw van de atoomkelder – de speeltuin is ook ooit een begraafplaats geweest. Ook vroegen we mensen om op een plattegrond te tekenen hoe groot zij dachten dat de bunker onder de grond doorliep. Wat betekent de aanwezigheid van 'een Bunker' in je eigen woonwijk? Waar zou deze bunker voor zijn bedoeld? Wat weten mensen nog van de bouw? 4!
Aan kinderen vroegen we o.a.: Hoe zou het zijn om langere tijd ondergronds te moeten leven? Wat heb je daarvoor nodig? Deze vragen heeft een aantal kunstenaars ook vormgegeven m.b.v. een aantal kistjes. Op de Wijkdag Klarendal op 27 juni en op de Klarenmarkt op 26 juli stond Wijken voor Kunst met o.a. deze zintuigenkisten en de plattegronden in een kraam op straat. Met 30 kinderen uit de buurt en ca. 40 volwassenen is zodoende op verschillende momenten gesproken, getekend en er zijn interviews afgenomen. Er is ook contact gelegd met Het Gelders Archief en Gelderland Bibliotheek om oude kaarten en beeldmateriaal te kunnen gebruiken. Op zondag 20 september zijn door twee werknemers van KPN in totaal het maximaal mogelijke aantal van 240 buurtbewoners rondgeleid in kleine groepen. De reserveringskaarten voor de rondleidingen waren binnen twee uur na aanvang al allemaal vergeven. Hierna moesten nog minstens twee maal zoveel mensen worden teleurgesteld, waardoor KPN in overweging neemt deze rondleidingen volgend jaar te herhalen, en heeft medio december toegezegd om tijdens de septembermanifestatie in 2010 opnieuw rondleidingen te willen verzorgen. Van alle materiaal van het project is een tentoonstelling samengesteld die in de hele maand november 2009 in gewijzigde vorm opnieuw is gepresenteerd in de Gelderland Bibliotheek, onderdeel van de Centrale Bibliotheek Arnhem. De Gelderland Bibliotheek heeft hiertoe het initiatief genomen, na enthousiast te zijn geraakt over deze nieuwe vorm waarbij archieffoto's, kaarten en andere bewaarde zaken een nieuwe rol kregen in een participatieproject. De bibliotheek heeft gemiddeld 8 mensen per dag op deze expositie mogen ontvangen, hetgeen naar hun zeggen niet onaardig is. Ter gelegenheid van deze tentoonstelling is door de werkgroep ook een Bunker Hyve geopend, waar op 01-0110 al meer dan 1400 mensen 'vriend' van zijn. Op deze Hyve ontstaan nieuwe contacten met buurtbewoners en oud-bewoners van Klarendal en Sint Marten die interesse hebben in de geschiedenis van de buurt. Het materiaal, de gesprekken met buurtbewoners en foto's en herinneringen, wordt vooral via de contacten van deze Hyve nog steeds aangevuld en uitgebreid. De werkgroep kijkt momenteel naar mogelijkheden om dit materiaal te publiceren. De Wijk Danst! Voor dit bewonersproject is in mei choreografe Paula Walta van de Arnhemse groep 'Beeldend Danstheater Telder' uitgenodigd om samen met buurtbewoners een aantal dansen te maken die op zondag 20 september zouden worden uitgevoerd. Paula Walta heeft vaker gewerkt met een mix van professionele dansers en lokale buurtbewoners met danservaring. Werving van deelnemers werd door de vrijwilligers van WvK ter hand genomen. In totaal zijn 14 deelnemers geworven die allen minimaal enige (amateur)danservaring hadden en van diverse komaf (NL, Turks, Afrikaans) waren. Daarnaast nam Paula 3 professionele dansers mee uit haar eigen netwerk - een hiphopdanser en twee modern/ klassieke dansers. Hierdoor ontstond een spannende gemengde groep die 5 volle dagen keihard heeft gerepeteerd in de weekends voor de uitvoering op 20-9. 5!
Er zijn uiteindelijk 5 korte danspresentaties gemaakt op openbaar toegankelijke buitenlokaties, waarbij het publiek werd meegenomen van plek naar plek, beginnend bij de tunnel onder het Velperpoortstation, via het terras van Goed, langs een parkeerplaats aan de Hommelseweg, het grasveldje achter de molen, naar de speeltuin op het Staringplein. Ook werd er bij enkele presentaties muziek gecomponeerd en uitgevoerd door een violiste uit Klarendal, Tessa Zoutendijk. De hele reeks is twee maal uitgevoerd, steeds met een groeiende schare publiek. Een deel daarvan bestond uit toevallige voorbijgangers die onderweg aanhaakten. De groep dansers is van plan om door te gaan: met elkaar, met nieuwe mensen en met een choreograaf en professionele dansers, om gezamenlijk voor de volgende manifestatie een nieuwe reeks locatiepresentaties te maken. Het Manifestatieweekend Op zaterdagmiddag startte Wijken voor Kunst op feestelijke wijze met een optocht van Molen de Kroon naar het het plein naast het Inloophuis in Sint Marten. Deze kleurrijke optocht bestond uit Turkse dansgroep El Ele met 2 livemuzikanten, enkele steltlopers van circus Poehaa en een aantal oldtimers. Vervolgens is de manifestatie met een gelegenheidsgedicht door 'wijkdichter' Ultsje van Gorkum geopend en werd er een optreden verzorgd door de Domein Big Band. Op deze zaterdagmiddag en -avond vond daarna een opeenvolging plaats van podiumoptredens op verschillende locaties. Hiervoor was gekozen omdat voorgaande jaren door bezoekers om een zaterdagavondprogramma werd gevraagd, en de voorstellingen misschien beter bezocht zouden worden als ze separaat van de atelier- en kunstroute worden aangeboden. Dat bleek maar deels het geval, waardoor het wellicht meer aan goede pr te danken lijkt als de zaal goed gevuld is, dan aan een aparte programmering. Op zondag startte de manifestatie om 12 uur met de uitvoering van De Wijk Danst, op het Staringplein. Daarna liepen de wijken vol bezoekers aan de open ateliers, optredens, voorstellingen en exposities. Mede dankzij het mooie weer was er veel volk op straat. De grootste groep was te vinden rond het Staringplein, waar op het buitenpodium voor cafe Atlanta diverse bands uit de wijk optraden. Omdat de Klarenmarkt ook op deze zondag werd gehouden, ontstond er veel loop van de markt naar het plein. Maar ook op de Nijhoffstraat en de Klarendalseweg werden de hele dag door groepjes mensen met een plattegrond in hun hand gesignaleerd. De locaties sloten hun deuren rond 18.00 uur, de muziek bij Atlanta ging nog door tot 21.00 uur. Daarmee werd de manifestatie afgesloten. Bezoekersaantallen zijn wisselend: van enkele honderden bij de Molen en het muziekpodium tot circa 50 bij exposities aan de buitenranden van de wijk. In evaluaties van deelnemers is dit jaar opmerkelijk meer dan andere jaren, een positieve waardering voor de manifestatie aangegeven. Met name de goede sfeer werd steeds genoemd. De evaluaties zijn meegenomen en leidden, met een eigen organisatie-evaluatie, tot aanpassingen voor volgend jaar.
6!
Wat gebeurde er nog meer in 2009: Stichting Wijken voor Kunst heeft in 2009 een aantal activiteiten georganiseerd, waarvan de weekendmanifestatie in september de grootste was. Maar al in januari, bij het bezoek van minister Eberhard van der Laan aan de wijk Klarendal, sprak de voorzitter van Wijken voor Kunst ook een kort woordje over het bottom up kunstenaarsinitiatief in de wijk. Wijken voor Kunst en het Kinderatelier van Bureau KidKo verzorgden gezamenlijk een workshop over economische en sociale effecten van het stimuleren van creatief ondernemerschap in de wijk aan een delegatie deelnemers aan een Expertmeeting over Wijkeconomie op 8 juni. Deze meeting werd georganiseerd door Bureau Seinpost BV, andere workshops vonden o.a. plaats bij SUBWALK, het Monsteratelier en Marck&Mo. Deelnemers aan de meeting waren afkomstig van diverse gemeenten en woningbouwcorporaties. Verder was Wijken voor Kunst aanwezig bij elke Klarenmarkt in 2009. Op de Koninginnedag-Klarenmarkt werd de kraamruimte benut voor een miniexpositie van een aantal kunstenaars uit de wijk. Er werd live geportretteerd en er was een prikbord waar met losse woorden door voorbijgangers gedichten konden worden gecomponeerd. Op de Nationale Molendag werd op verzoek van de molenaars een gelegenheidsexpositie georganiseerd met twee kunstenaars uit de wijk. Aan de Nacht van de Mode droeg Wijken voor Kunst bij door een foto-expositie op te hangen voor de ramen van een leeg winkelpand: foto's van de Kindermodeshow uit mei 2008 die WvK voor de opening van Station Klarendal had georganiseerd met kinderen uit de wijk. Nieuwe website. In het voorjaar van 2009 heeft Wijken voor Kunst opdracht gegeven aan Netcreators BV, een ICT-bedrijf uit Klarendal, om een nieuwe site te bouwen met een eenvoudige invoermogelijkheid. De oude website was niet goed te onderhouden. De nieuwe website is in de zomer de lucht in gegaan. In het najaar vroeg stichting Actief Meedoen, een activeringsgroep voor m.n. Turkse alleenstaande moeders uit Klarendal en Sint Marten, aan Wijken voor Kunstdocenten Max Kuiper (BK) en Mathilde Maas (drama) om een aantal creatieve activiteiten te verzorgen aan de kinderen van de moeders, die elke zondagmiddag bijeenkomen in wijkcentrum De Hommel. Er zijn 6 activiteiten verzorgd van anderhalf uur. De docenten krijgen hier regulier uurloon voor (vlgs. CAO Kunstzinnige vorming), die voor 50 % door stichting Actief Meedoen wordt vergoed, de andere 50 % komt uit het Wijken voor Kunst budget. Voor 2010 worden de activiteiten zo mogelijk voortgezet en vragen de samenwerkende partners subsidie aan bij Wijkplatform Sint Marten. Plan is om dan ook andere kunstvakdocenten uit de wijk (en uit het WvK-netwerk) bij deze samenwerking te betrekken. In heel 2009 nam Wijken voor Kunst deel aan diverse wijkoverleggen en discussiegroepen: o.a. de Economische tafel Klarendal en Cultuurtafel van cultuurscout Kunstbedrijf i.o. en een werkgroep m.b.t. Brede School / MfC in Sint Marten.
7!