Juni 2010

Commodore Info Bulletin Juni 2010

Spreekwoordelijk Lift off...

Daar ligt hij dan, onze tweede uitgave. Wij willen alle leden bedanken voor de vele complimenten en tips die wij mochten ontvangen! We hebben enkele tips gelijk ter harte genomen, wat terug te zien is in de layout. Met veel plezier hebben wij deze uitgave in elkaar gezet en hopen dat dit weer voor ouderwets leesplezier zal zorgen. Vragen, tips en vooral complimenten zijn nog altijd welkom op info@retroguys.nl.

Voorwoord...

Op de valreep voor de clubdag in Maarssen, is hier het juni nummer van het Commodore Info Bulletin. We hebben weer wat mensen gevonden voor het geven van interviews, het delen van nieuwtjes en stuitten we tevens op opmerkelijk nieuws. Genoeg weer om de pagina's vol te krijgen, zoals altijd met hulp van vele leden!

Terwijl de muziek van Monty on the Run uit de speakers knalt, leggen we de laatste hand aan het nummer. We gaan het eigenlijk steeds leuker vinden en merken dat de leden ook verhalen te vertellen hebben, of opmerkelijke dingen tegenkomen die de moeite van het vermelden waard zijn. Erg leuk om deze stukjes te plaatsen omdat het blad ook een kanaal is waarmee de leden elkaar kunnen bereiken. Top dus!

De laatste maanden zijn we verrast over hoe levendig de demo-scene tegenwoordig nog is. Er schieten over de hele wereld party's uit de grond waar de groepen van weleer, met ietwat oudere koppen, nog steeds tegen elkaar strijden om de eer van de mooiste demo's! Op Breakpoint 2010 presteerden de jongens van Crest het om speciaal voor de REU RAM uitbreiding een demo te maken waarvan wij stil vielen. Op http://tinyurl.com/blueREU is het resultaat te bewonderen. Dit is dan ook de reden waarom wij in juni naar de Rewired party gaan om daarvan verslag te doen. Ook hebben een clublid bereid gevonden zijn verhaal te vertellen over de aankomende X2010 party.

Daarnaast is het fantastisch om te zien dat de clubdagen steeds drukker worden!

Het wordt op de volgende clubdag in juni zelfs zo gezellig, dat er sprake is van het huren van de derde zaal! En zo hoort het ook, iedereen moet de daar geserveerde soep en broodjes kroket ervaren hebben. Ook is het voor ons altijd traditie om ons tot treurens aan toe te laten verslaan met Dynablaster door de webmaster van de AmigaScene. We hebben mail gehad van mensen met defecte onderdelen, die op een clubdag kunnen rekenen op de kennis en support. We gaan dus weer de goede kant op.

We zien ook steeds meer nieuwe games en demos uitkomen voor de C64, die waarschijnlijk ook een plek in het blad gaan krijgen. We hebben zelfs een clublid bereid gevonden een cursus BASIC voor beginners te schrijven. We spelen momenteel ook met het idee om te starten met een ASSEMBLY cursus in het blad.

Graag horen wij wat hierover de meningen zijn en of hier animo voor is.

En zo blijven we zoeken naar nieuwe dingen om het blad en de CommodoreGG nog beter en interessanter te houden voor alle leden. Rest ons nog om iedereen een zonnige vakantie te wensen en vergeet vooral niet het Info Bulletin uit te printen om mee te nemen. Dit blad leest namelijk prima weg op de Camping (wel doorgeven aan de buurman he!) of onder een parasol op een zonnig eiland met een groot glas rum. Zo maar een gratis tip die we jullie mee willen geven...

!

HCC Groepen...

Ron heeft bijna een RSI hand opgelopen van het sturen van mailtjes naar verschillende CommodoreGG leden met de vraag hun interessegroepen goed te zetten.

Omdat het ledenaantal gemeten wordt aan de hand van de gekoppelde interessegroepen, leek het aantal opeens drastisch teruggelopen.

Wat bleek, op de HCC site moet je zelf aangeven bij welke interessegroep je zit. Laat deze feature nou bij het schrijven van deze uitgaven nog steeds niet lukken. Er zat voor Ron niets anders op dan iedereen een persoonlijk mailtje te sturen met de vraag of ze hun interessegoep aan wilde (laten) passen.

Laten wij die arme Ron maar helpen met het plaatsen van een verzoek hier!

We zouden het erg waarderen als alle leden bij de HCC aan willen geven dat hun gebruikersgroep op Commodore hoort te staan. Dan weet het HCC bestuur dat wij nog altijd die grote groep retro-liefhebbers zijn, die elk jaar meer leden kent.

Dit zal de ziektekostenverzekering van Ron ten goede komen, en zal tevens meewerken aan een eerlijke verdeling van de HCC budgetten. We willen natuurlijk wel dat we elkaar kunnen blijven ontmoeten op de clubdagen!

Namens ons alvast hartelijk bedankt!

Commodore Info Bulletin juni 2010

Vervlogen tijden

Nieuws & Info Commodore

De kameleon is op komst...

Multiple Classic Computer Deze maand vonden we weer een waanzinnig stukje moderne retro. De ontwikkelaars van ArcadeRetroGaming zijn bezig met een Mutliple Classic Computer (MCC-216), een klein hardwarematig boxje wat je op de TV kunt aansluiten om zo je oude Commodore 64 en Amiga games weer te herbeleven.

De MCC emuleert de hardware en beschikt over een echte ouderwetse joystick poort, zodat je de Retro Arcade Joystick weer af kunt stoffen. In onze ogen nog altijd de beste joysticks.

Het aansluiten gaat met een S-Video kabel en voor de stroom gebruikt de MCC een USB adapter. In de bundel zit al alles wat je nodig hebt, inclusief de Cloanto C64 CD en een 128MB MicroSD kaart zorgt voor de opslag van alle games. Ook beschikt de MCC over een extern PS-2 toetsenbord en PS2 muisingang. Als we de video mogen geloven ziet het er allemaal erg gelikt uit!

Het is nog even wachten op de Final Version, maar voor een pre-order kun je mailen naar contact@arcaderetrogaming.com. Zorg wel dat je bankrekening minimaal beschikt over €219,=, want dat is de prijs die ze vragen. Ze werken momenteel aan de C64 versie, maar op de site vermelden ze ook dat er binnenkort een Amiga versie aankomt, die ook op dezelfde MCC draait volgens de site. http://www.mcc-home.com

Manomio De iPhone/iPod Touch bezitters onder ons kennen de firma Manomio. Ze waren de eerste die een Commodore 64 emulator met frontend aan de AppStore aanboden. Nadat deze gratis werd, stonden ze een aantal dagen op de eerste plaats van de meest gedownloade iPhone applicatie. Het leuke is dat ze momenteel een Atari 2600 en Amiga emulator in de Alpha fase hebben. Nog even geduld en ook de Amiga kan dus op de iPhone of IPod touch gespeeld gaan worden.

De lijfspreuk van Manomio is dus niet voor niets "In Retro we Trust!" http://www.tinyurl.com/manimio1 http://www.tinyurl.com/manimio2

We wachter er al een tijdje op, maar dit jaar zal het dan gebeuren. Individual Computers verwacht het tweede kwartaal van dit jaar de Chameleon 64 op de markt te brengen. De Chameleon 64 bevat een aantal bekende en nieuwe features, allemaal bij elkaar geprakt op die ene printplaat! Een waanzinnig kunstig staaltje, die de ruim 200 euro die het zal kosten meer dan waard is in onze ogen.

Op de site van Versalia.de is te vinden wat er zoal in komt te zitten en dat is niet mis.

Een Flickerfixer, REU, Turbo Board (en veel meer!) voor de Commodore 64.

In het kort wat technische gegevens: • VGA-output with 60 Hz refresh rate or more • Turbo function with full 6510 processor compatibility • Cycle-exact REU (memory expansion) with 16 MB RAM • MMC/SD card slot with MMC64 compatibility and 1541-emulation • Connector for PS/2 mouse and PS/2 keyboard • Freezer (compatible with Retro Replay) • Bright yellow case with blue buttons • Battery-backed real time clock • IR receiver for CDTV remote control • Stereo audio out for stereo SID emulation • USB link to a PC for debugging and data transfer • Connector for RR-Net (10 Mbit Ethernet)

Update 2 Amiga OS 4.1 Hyperion Entertainment heeft een nieuwe update uitgebracht voor AmigaOS 4.1. Om update 2 te installeren is het vereist dat update 1 reeds geïnstalleerd is. Update twee is belangrijk voor de aankomende publieke Alpha van Timberwolf. Deze update bevat voornamelijk bugfixes. Enkele aanpassingen zijn onder andere de nieuwe Cairo, Ringhoi, AmiDoc.

Amiga Handleidingen Op een Duitse site kwamen we een grote hoeveelheid aan digitale handleidingen tegen. Deze zijn voornamelijk in het Engels. Je vindt er handleidingen van spellen, hardware, utilities e.d. De moeite van het bookmarken waard. http://amiga-manuals.npage.de/index.html

Echofied 6581(Maniacs of Noise)

C64Scene lid C64addict heeft in zijn vrije tijd de Commodore Plus/4 (Recall) Collectie verbeterd en geïndexeerd. Je vindt er spellen, bladen, hulpprogramma's, demo's en intro's. Alle programma's zijn in het *.D64 formaat en de gehele collectie is 152 Mb.

Een demo die niemand mag missen is Echofied 6581 van het Nederlandse Maniacs of Noise (MoN). Het gaat deze demo om de waanzinnige SID tunes die ze produceren. Met de spatiebalk kun je de volgende tunes horen en je SID letterlijk laten zweten. Ik wist niet wat ik hoorde, een inspirerend staaltje retro muziek waar we best een beetje trots op mogen zijn!

http://www.tinyurl.com/34zbo9r

http://www.tinyurl.com/echofied

Commodore Plus/4 Recall

Commodore Wekker

Nostalgie ten top!

Over het praktisch nut valt de discussiĂŤren, over de fun factor gelukkig niet.

Bij Clock2D vonden ze een online Commodore wekker in elk geval leuk genoeg om te maken. Zie het resultaat op http://www.clock2d.com/ commodore-64-alarm-clock.html.

De kersverse downloaddienst DotEmu voert de nostalgie ten top door voor een habbekrats games uit de jaren '80 en '90 opnieuw beschikbaar te stellen.

C64 Forever Update Er is een update uitgebracht voor de C64 Forever 2009 emulator. 0 released. De nieuwe v2009.2.1.0 lost een paar kleine problemen op (automatische reparatie van verwijderde directories of het probleem dat niet alle updates getoond werden bij de optie "Check for Updates"). Deze update is gratis voor alle 2009 versies. De update bevat ook een nieuwe Software Director. http://www.c64forever.com

Mac Gamebase Frontend Andreas Varga heeft de Mac OSX gebruikers blij gemaakt met een echte frontend voor de GameBase64. In het verleden was het alleen de Windows gebruikers gegund een mooie frontend te hebben. Nu kunnen de Mac gebruikers zich het gemak verschaffen van een overzichtelijke applicatie vanwaaruit je de spellen uit de GameBase64 (ruim 5 Gig inmiddels) kunt starten.

Daarnaast is het mogelijk de muziek te beluisteren, spelinfo te bekijken of via youtube de longplays te bewonderen. Dit gratis stukje software mag niet ontbreken, in samenwerking met GameBase64, en SidPLAY2! Donaties zijn echter altijd welkom. http://sidmusic.org/gamebase64browser/#news

Spectacular Copy Zou het niet handig zijn als je de oude tape games kon omzetten naar de bijna net zo oude diskettes. Wat je ook antwoord op de vraag, het is nu mogelijk met een porgramma dat Spectacular Copy heet. De echte diehards hoor ik nu zeggen, "Jongen, die tool is al eeuwen oud" en dat is ook zo. De maker weet ons te vertellen dat deze versie aangepast is om het vergaan en slechter worden van tapes te ondervangen. Het enige wat je nodig hebt is deze verbeterde versie! Het leven kan toch zo simpel zijn. Nu het moeilijke deel... waar liggen toch al die tapes? http://noname.c64.org/csdb/release/?id=91668

Interview Don French Dit heeft niets met taal te maken. Ook is het geen slechte mafia grap (dit dan weer wel). Assembly programmeurs wetten precies over wie ik het heb. De bekende French Silk Assembly Tools. James Laweless heeft een erg leuk interview met Don French online staan die we de moeite van het vermelden waard vonden! http://tinyurl.com/donfrench

Sunteam Amiga Projects Het Sunteam was verantwoordelijk voor een aantal leuke Amiga projecten waaronder een (over)ambitieuze conversie van Alien Storm in AMOS en verschillende ANIME slideshows. Maar het allerleukste aan de website is de Amiga Workbench interface. Je staart opeens naar Amiga laadjes, trashcan en CLI iconen. Erg leuk gedaan. Je kunt er zelfs een heuze remake van Cybernoid te downloaden compleet met "Making of" documentatie. http://www.pcengine.co.uk/sunteam

Het aanbod van DotEmu bestaat hoofdzakelijk uit klassieke adventuregames, waaronder Another World en Beneath a Steel Sky, alsook bekende puzzelspellen als Gobliiins. De games worden verkocht voor prijzen tussen 2 en 10 euro. Sommige games zijn (tijdelijk) gratis. Wel is registratie vereist om deze te kunnen downloaden. Betaalde games kunnen meerdere keren binnengehaald worden.

Ondanks dat het om heel oude games gaat, is het zeker geen abandonware. De verschillende copyrights gelden dus nog steeds.

DotEmu zegt dat het toestemming heeft van alle licentiegevers om de games opnieuw te distribueren. Het garandeert daarbij dat deze stokoude games goed werken op moderne hardware. Windows XP, Vista en 7 worden alvast voluit ondersteund, en klanten kunnen beroep doen op een helpdesk.

De dienst belooft ook om de spelcatalogus gestaag op te bouwen, en op termijn zelfs unieke extra's toe te voegen zoals interviews en andere content. Momenteel is de game Another World te downloaden met opgewaardeerde graphics in HDresolutie.

Over het heruitbrengen van andere klassieke adventuregames zoals de bekende Quest-reeksen van Sierra - denk aan Space Quest en Police Quest - is nog niets bekend. "Wel zullen enkele games van Microids en Cryo Interactive binnenkort te vinden zijn op DotEmu", aldus woordvoerder Marc Guerrier.

Naast games voor de pc vind je op DotEmu gratis te spelen Flashversies van klassiekers zoals Boulder Dash en Street Fighter II.

Commodore 64 op de iPhone Velen onder ons hebben tegenwoordig wel een Iphone of Itouch, wij als redaktie konden ook niet achterblijven en hebben een Itouch waarop al enige tijd ook de c64 emulator draait. Nu is er een nieuwe versie op de iphone/itouch verschenen van de commodore 64 van de maker Manomio LLC. Het leuke is wel dat het tegenwoordig een gratis app is geworden. Tevens zijn er ook al een aantal gratis spellen bijgeleverd. In april 2010 is versie 1.6 uitgekomen , en daarbij ook nog 2 extra games genaamd Space taxi en Super Pipeline 1.Mocht je meer games willen downloaden voor deze emulator, dan kostten deze over het algemeen 79 cent, prima te doen voor deze coole retro app! Zelfs de game Flashback draait erop, al is deze wel ietsje duurder. Maar er is ook een probeerversie die gratis is.

Mocht je meer willen weten, ga dan naar de apple website, of rechtstreeks naar de itunes store om hem op je iphone te zetten. http://tinyurl.com/y2cmvsn

Muismat Wij kwamen deze leuke muismat tegen tijdens het surfen op het web, maar we konden geen maker vinden. Iemand enig idee waar deze te verkrijgen zijn? Leuke hebbeding!

Tap Clean V0.24c TAPClean is een Commodore cassette restauratie programma. Het programma controleert en repareert Commodore 64 en VIC 20 TAP of DC2N DMP bestanden. Tap Clean kan gebruikt worden met een Windows, BSD, Mac OS X of Linux computer.

Usb - Joystick adapter Roland Hager van de retro-donald.de web pagina heeft een USB Joystick-adapter ontwikkeld. Deze adapter maakt het mogelijk om je favoriete joystick op je PC te gebruiken. Je kan de adapter kopen als een bouwpakket. Op de web pagina staat een zeer gedetailleerde beschrijving om de adapter in elkaar te zetten.

Origyn web browser 3.25 Jörg Strohmayer heeft een update van de Origyn Web Browser (OWB) beschikbaar gesteld. OWB is een web browser voor AmigaOS 4.x. In deze versie heeft Jörg meer dan 10 programmeer foutjes verholpen. Hij heeft ook een paar nieuwe functies toegevoegd: Als je CTRL ingedrukt houdt en op een link klikt, dan opent de link in een nieuw window of tab. Hij heeft ook een aantal foutjes verwijderd in het cookie systeem. De laatste versie van OWB kan van de webpagina worden gedownload. http://strohmayer.org/owb/

Nieuw Datasette hardware

http://www.retro-donald.de/pages/usb-joystickadapter.php

A-Eon De web pagina van A-EON is nu online. A-EON is de maker van de AmigaOne X1000. De X1000 is een nieuwe generatie Amiga computer met de volgende specificaties: Dual-core 1.8GHz PowerISA v2.04+ CPU, Xena 500MHz, ATI Radeon R700, 2GB RAM, 500GB Harde schijf, DVD combo drive, Speciale behuizing, toetsenbord en muis, 7.1 kanaal HD audio.

Vimfuego is een apparaat aan het maken voor gebruikers van datassettes op Commodore computers. Dit apparaat maakt het mogelijk om het geluid van een datassette op een PC op te nemen. Het is ook mogelijk om het geluid van de PC te gebruiken om data in te lezen in een Commodore computer. Het apparaat kan gebruikt worden met een PET, VIC-20, C64/128, c16 of de Plus/4. Je kan de vorderingen volgen op het Lemon64 forum.

Geolink (irc) Onderstaande tekst kwamen we wat eerder tegen op tweakers.net: Sinds de teloorgang van de Commodore Amiga zijn er vele klonen verschenen, waarbij het in de meeste gevallen om moederborden ging, zoals de Minimig van de Nederlander Dennis van Weeren. De AmigaOne X1000 wordt echter een compleet systeem, dat naast AmigaOS enkele innovaties bevat en op het high-end segment gericht is. De cpu is een dualcore-PowerPC-model die is gebaseerd op de Power ISA 2.04-architectuur, maar om welke chip het precies gaat mag Aeon naar eigen zeggen niet bekendmaken.

Belangrijker is dat er een programmeerbare co-processor aanwezig: een XMOS XCore-chip die de systeembouwer de naam Xena heeft gegeven. De chip is met 400 mips niet zo krachtig, maar kan wel aan acht threads tegelijk werken, waarbij elk draadje zijn eigen set general purpose-registers tot zijn beschikking heeft en op een gegarandeerd deel van de rekenkracht kan rekenen. Verder is het een event driven-processor die over functionaliteit als timed ports en buffered ports beschikt.

"De mogelijkheden zijn eindeloos: hardware bedienen, dsp-functies, robotics - zelfs sid-chip- en console-emulators", claimt A-eon.

Voor Xena's i/o-connectie met andere hardware moet Xorro zorgen. Xorro is een pci-e x8-slot dat zelf voor verbinding met andere Xcore-processors kan zorgen, waardoor de beschikbare rekenkracht toeneemt, aangezien Xcore een parallele verwerkingsarchitectuur heeft. Er zijn al referentieborden met 16 quadcores gebouwd.

In de atx-behuizing, waarvan het ontwerp nog onbekend is, zal de gebruiker verder onder andere vier ddr2-sleuven, tien usb 2.0-poorten, vier sata 2-aansluitingen en een gigabit-ethernetconnectie aantreffen. Ook is 7.1 audio-ondersteuning aan boord. Naast het Xorro-slot zijn verder aanwezig een pci-e x1- en twee pci-e x16-slots, die in 1x16- of 2x8-modus te gebruiken zijn. Volgens A-eon wordt de AmigaOne X1000 nog voor de zomer leverbaar en zal deze goedkoper worden dan de originele Amiga A1000, die in de jaren tachtig een nieuwprijs van 1295 dollar had.

X-pander 3 Jim Brain werkt momenteel aan een nieuwe cartridge uitbreider voor de Commodore C64. De cartridges kunnen in 3 verticale en 1 horizontale connector worden ingestoken. Elke cartridge positie kan worden geconfigureerd met behulp van een 8 DIP schakelaar (GAME, EXROM, IO1, IO2, ROML, ROMH, POWER). De proto-types zijn getest en de X-pander 3 zal binnenkort te koop zijn voor een voorlopige prijs van $30,--

GeoLink is een netwerk GEOS applicatie voor de Commodore 64, ontwikkeld door ShadowM, die gebruik maakt van de ip65 netwerk stack. Wat je nodig hebt is een Commodore 64, een 1541 disk drive of de 1541 Ultimate en een RR-Net compatible cartridge (1541 Ultimate, RR-Net, MMC Replay of FB-Net). Je kan een d64 bestand van de web pagina downloaden met GEOS 2.0 en de IRC client. http://lyonlabs.org/commodore/geoLink/geoLink.html

RunInUae r3 Christopher Handley heeft een nieuwe versie uitgebracht van RunInUAE. Het doel van RunInUAE is om het de gebruiker zo makkelijk mogelijk te maken om classic games en software onder OS 4.x te draaien.Met de nieuwe r3 versie kan je zogoed als elke HD geïnstalleerde Amiga game draaien evenals iGame en WHDLoad. De installer vraagt om de AmigaForever CD (als je die bezig) daarvan worden de kickstart files overgenomen.

Amiga's 25ste verjaardag!

De "Amiga North Thames" en "Lincolnshire Amiga Group" zullen de 25e verjaardag van de Amiga gaan vieren in Engeland onder de noemer "Vintage Computer Fair". Op dit evenement zal de AmigaOne X1000 gepresenteerd worden aan de wereld. Een beta versie van Timberwolf zal er ook te zien zijn.

Er is een leuke line-up aan bedrijven aanwezig en de inschrijvingen zijn nog gaande: - A-EON - ACUBE Systems SRL - AmigaKit

WinUae 2.1.0 WinUAE, de Windows-port van de UAE Amiga-emulator, is afgelopen woensdag voorzien van een update naar versie 2.1.0. Dit programma is in staat om een Commodore Amiga perfect te emuleren. Alle modellen, vanaf de allereerste Amiga 1000 tot en met de Amiga 4000, worden ondersteund.

- Hyperion Entertainment VOF - Imica - Amiga North Thames - Lincolnshire Amiga Group

Locatie: National Museum of Computing Datum: Zaterdag 19 juni en zondag 20 juni Plaats: Bletchley Park, Milton Keynes, MK3 6EB, Engeland

Deze keer geen 64 games, maar een aantal amiga games om eens nader aan de tand te voelen.

Menace

Zoom

Menace behoort tot de betere arcadespellen: overdadig schietwerk in een schittende omgeving met veel variatie in aanstormend onheil. De planeet Draconia, waar een en ander zich afspeelt, beschikt over een ruim assortiment vreemde wezens, waartegen de speler het moet opnemen. De planeet is verdeeld in zes verschillende zones, die elk worden bewaakt door een soort supermonster.

Zoom is een gridspel, waarbij het draait om het voltooien van talloze vierkantjes die telkens een ander speelvlak vormen. Een spelconcept dat ongeveer net zo oud is als de eerste computers en dus niet echt opzienbarend valt te noemen. Wat Zoom echter onderscheidt van veel andere gridspellen is de manier waarop aan dit bekende idee vorm is gegeven. Het resultaat is een grafisch bijzonder fraai spel. Dat gridspelen verslavend kunnen zijn wisten we al lang, maar bij Zoom is het de vraag of dit door het spel of de uitvoering komt.

Natuurlijk is ook dit gridspel uitgerust met vreemdsoortige lastpakken, die het leven van de speler aardig zuur kunnen. Daar staat echter ook het een en ander tegenover, door de vuurknop in te drukken, de achtervolgende tegenstanders kunnen tegenhouden. Deze griezels varieren van wezentjes die een algehele sloomheid teweeg brengen tot lastposten die reeds voltooide grids weer uitvlakken. De echte vijand is de Gaggernaut, een paar enorm hongerige lippen, die voordurend naar voedsel lijken te snakken. Van tijd tot tijd doemen allerlei extraatjes op in de vorm van apples (extra grids), geldzakken(extra punten), snoepjes(extra kracht) en vraagtekens die van alles kunnen inhouden van het volgende niveau tot het kwijtraken van een leven. Bovendien is het mogelijk om een tijdlang immuun te zijn voor de aanslagen van de vele achtervolgers.

Wanneer een bepaald drankje wordt opgepikt, toont een speciale meter naast het scherm de tijd waarin met onbezorgd kan ronddarren. Voor wie op zoek is naar een spel voor alle leeftijden en wil genieten van grafisch vuurwerk is Zoom zeker de moeite waard.

Afgezien van deze bewaker worden de verschillende zones bewoond door de meest vreemde wezens die men zich kan voorstellen, waaronder onder andere gigantische rupsen, kwallen en draken. Wat ze allemaal gemeen hebben is dat ze het verdedigingsschild aantasten van het in vergelijking piepkleine gevechtsschip dat bestuurd wordt door de speler, en dat ze in behoorlijke aantallen hun aanval uitvoeren. Wanneer de speler erin slaagt zo'n hele golf te vernietigen, kunnen extra wapens worden verdiend, waarbij men de keuze heeft uit verschillende wapens en bijvoorbeeld een puntenbonus. Menace is bijzonder mooi uitgevoerd met vlekkeloos scrollende schermen, mooi gecreeerde griezels en een makkelijk te besturen gevechtsschip, een aanrader!

Formula1 Grand Prix Formula 1 Grand Prix is een racesimulator voor speler in het inmiddels bekende racegenre. Voorafgegaan door een mooi uitgevoerd stukje Fleetwood Mac belandt men eerst in het menuscherm, waar bepaald wordt hoe en waar er zal worden gereden. Er zijn zes verschillende, mooi weergegeven circuits waarop in een bolide naar keuze kan worden rondgetoerd. De racewagens worden bestuurd door middel van de joystick.

Rechtsbovenaan het scherm wordt de versnelling aangegeven, links de snelheid per uur. Het schakelen geschiedt vrij simpel door de joystick met ingedrukte vuurknop naar boven of naar beneden te bewegen. Voor wat betreft de races heeft men de keuze uit een drietal opties: een race tegen de tijd zonder tegenstanders om het circuit te leren kennen, een enkele race met tegenstanders waarbij het er om gaat botsingen te voorkomen en zoveel mogelijk tegenstanders in te halen, en tenslotte alle zes races voor het wereldkampioenschap. De score wordt bepaald door de afgelegde afstand en het aantal ingehaalde auto's. Uit de baan vliegen is er niet bij; wel is het zaak om zoveel mogelijk de andere auto's en de eigen motor te ontzien. Bij een al te grote aanslag op de motor, zoals bijvoorbeeld bij veel te hard rijden in een lage versnelling, bestaat het gevaar dat men uit de race wordt genomen. F1 GP is een racesim volgens de bekende formule: niet slecht, maar ook niets toevoegend aan de al bestaande simulatoren.

Vampire's empire De hoofdrol in Vampire's empire is weggelegd voor de oude en lichtelijk seniele grijsaard Van Helsing, die gebukt gaat onder een volledig uit de hand gelopen obsessie voor vampieren. Deze vampiroloog stort zich gewapend met tenen knoflook en spiegels in de onderaardse gewelven van een spookkasteel op zoek naar Graaf Dracula. Doel van zijn reis is door de spaarzame lichtstralen met behulp van een kristallen bol en spiegels met elkaar te verbinden Dracula uit zijn rustplaats te verdrijven. Het kasteel, dat voornamelijk gekenmerkt wordt door eindeloze trappen en een hardnekkige duisternis, wordt echt bevolkt door grote hoofden, sinistere jongelieden met wapperende haren, vampieren, ratten, valluiken en meer van dergelijke vreemde wezens en ongemakken. Hier tegenover staat Van Helsing's komisch uitgevoerde karatetrap, die van tijd to tijd best effectief blijkt te zijn. Waar het in de praktijk op neerkomt is een hoop ge-ren en gehannes met spiegels, die net even anders komen te hangen dan was voorzien. Van Helsing is een van de meer komische creaties die de spellen in dit genre bevolken, maar ondanks de grappige uitvoering blijkt het spel vrij gauw eentonig te worden. Wat meer spelmogelijkheden in Vampire's empire hadden geen kwaad gekund.

De beoordeling gaat van 1 tot 5, waarbij 5 de hoogst mogelijke score is.

Wie denkt dat de Commodore een van de eerste computers was, think again! Een maandje geleden waren we in Duitsland in een computermuseum in Paderborn genaamd het Heinz-Nixdorf museum. Het grootste computermuseum van de wereld!

Machtig interessant, een wereld vol oudheden, te beginnen met de hieroglyfen (ook een vorm van data) tot aan de hedendaagse computer die je met stemopdrachten je wil kon opleggen. In ons geval helaas niet, want hij had last van doofheid op het moment dat wij het apparaat wat vroegen, maar het bleek een defect in de computer te zijn. Jammer wel.

Ook hadden ze een afdeling met rekenmachines en mobieltjes, wanden vol. Je weet niet wat je ziet!

Ook de Commodore modellen stonden hiertussen.

De computer die toch het meeste indruk maakte was de allereerste die in verkoop ging genaamd de Altair 8800. Geen toetsenbord maar wat schakelaartjes waarmee je de berekeningen kon laten uitvoeren.

Hieronder wat info over deze oer computer: De MITS Altair 8800 is een microcomputer gebaseerd op de Intel 8080A processor. Het vormde de start van de ontwikkeling van de personal computer. De Altair 8800 werd in 1975 ontwikkeld door Ed Roberts en zijn bedrijf MITS en werd voor 397 Amerikaanse dollars als bouwpakket door het Amerikaanse bladPopular Electronics verkocht. De ontwerpers dachten een paar honderd stuks te verkopen aan hobbyisten, maar tot hun verrassing verkochten ze tien keer zoveel gedurende de eerste paar maanden.

Vandaag de dag wordt de Altair algemeen erkend als het begin van de ontwikkeling van de personal computer in de daarop volgende jaren. De interne computerbus (de S-100 bus) en de eerste programmeertaal voor dit apparaat (Altair BASIC) werden de basis van Microsoft.

De Altair bestaat uit de S100-bus die door Ed Roberts ontworpen is. Op deze bus konden uitbreidingskaarten gestoken worden. De 8080 processor werkte met 2MHz en er was 256 byte geheugen. Het aflezen gebeurde met LEDs op de voorkant, en commando's werden ingevoerd met behulp van een rij schakelaars.

Binnen zes maanden was er concurrentie in de vorm van de IMSAI 8080, die al een toetsenbord, beeldscherm en diskettestation bezat. In 1976 waren er al meerdere apparaten die verder waren dan de Altair 8800. Ed Roberts eiste van de nieuwe computerwinkels dat zij alleen maar zijn Altair zouden verkopen.

Maar daardoor keerden de computerwinkels zich juist van de Altair af en verkochten de andere merken. Zodoende werd de Altair snel uit de markt gedrukt die het zelf had gecreĂŤerd.

Natuurlijk zijn we ook op zoek gegaan naar de Commodore afdeling, waar wij achter glas een C64 mochten bewonderen (zie foto). Helaas was de Amiga niet te vinden, toch wel een beetje jammer dat je die niet tegenkomt in het grootste computer museum van de wereld, maar je kan niet alles hebben helaas.

Niettemin hadden we een geslaagde dag, en zijn de dag erna ook nog naar de CEBIT gegaan maar daar zullen we de lezers maar niet mee vervelen ;)

Iets meer over...

Bijna elke vrijdagavond komen we bij elkaar in onze computer schuur waar we o.a. de computertijden van weleer herleven. Als we aan het bulletin werken hebben we altijd Radio 6581 aanstaan. "The Sounds of Sids" knallen door onze speakers en de DJ is nog gekker dan wij bij elkaar. Elke vrijdag geeft deze Schotse mafkees een online show weg waar je de SIDs van toen of Remakes van nu kunt aanvragen. Log daarbij aan met IRC en je hebt het gekkenhuis compleet. Leuke muziek met al even zo maffe gasten zijn de perfecte ingredienten voor een aantal uren retro tunes... Dit nummer iets meer over die DJ...

Radio 6581 DJ

Marc Mijn naam is Marc en mijn IRC nickname is Squirrley.

Ik wordt dit jaar 37 en kom uit Schotland. Momenteel heb ik geen baan, maar ben aan het studeren voor mijn HND Internet en Networking. (HND betekent Higher National Diploma, waarmee je terecht kunt op de universiteiten. Red)

Ik heb een half jaar geleden een breadbox van e-bay gekocht. Op de linkerfoto kus ik het exemplaar, waar ik zoveel mooie herinneringen aan heb. In mijn tiener jaren had ik de C64 (een aantal) een C64c en verschillende keyboards en datarecorders. De datarecorders waarvan de koppen steeds uit sync gingen en die je nooit echt goed afgesteld kreeg.

Hierdoor kon je met een schroevendraaier aan de slag als je een ander bandje wilde gebruiken.

Mijn originele Commodore 64 gebruik ik nauwelijks.

De reden hiervoor is dat je tegenwoordig emulatoren hebt. Wat zou je zelf doen? Wachten tot het spel op een originele Commodore64 geladen is, wat op zich goed is omdat je het nostalgische gevoel terugkrijgt en je een mooie load-tune te horen krijgt, of start je een emulator op warp snelheid waardoor een spel in 5 seconden geladen is? Ik denk het laatste.

De beste Commodore 64 games zijn in mijn ogen Wizball en Ramble over Nazca. Vooral de Wizball Highscore muziek was waanzinnig. Thing on a Spring en Hawkeye waren ook echte toppers, vooral de muziek. Het is eigenlijk erg triest maar ik ging altijd op zoek naar spellen met muziek van Maniacs of Noise.

Ik hou verder de nieuwe ontwikkelingen bij. Ik heb er helaas de tijd niet meer voor, het echte leven neemt teveel tijd in beslag. OS4, MMC64, MiniMig.... het zegt mij eigenlijk helemaal niets. Zodra ik tijd heb, lijkt het me leuk om het eens te Googlen!

Als laatste wil ik kwijt dat ik het fantastisch vind, dat ik een harde kern van aanhangers heb die altijd naar mijn onzinnige verhalen luisteren, met mijn schotse accent en schuine grappen. Ik weet niet waarom ze het doen, maar het is elke vrijdag weer erg gezellig...

Wij sluiten ons daar volkomen bij aan. Verwacht geen nieuws, of hoogstaande gesprekken. Heerlijke SID tunes en een maffe DJ helpen indirect bij het tot stand komen van het Info Bulletin. Naast Radio 6581 is ook SlayRadio bekend, ook de moeite waard om eens te beluisteren!

Members Wizball en SubZero zijn de bedenkers van Radio 6581. Ze belde mij op en vroegen mij of ik het een leuk idee vond om een web-radio programma te presenteren. Ik had al wat ervaring met het maken van Podcasts en vond het erg leuk om mijn eigen show te maken. Zo startte ik dus juni vorig jaar mijn eerste uitzending, stijf van de zenuwen. Sindsdien is het alleen maar leuker geworden.

De show is redelijk improvisatie. Ik zit hier en probeer uit te vinden welke SID tunes jullie willen horen. Dus ik ben redelijk afhankelijk van de verzoekjes van de luisteraars, een langzaam groeiende harde kern die elke vrijdag weer aanwezig is op IRC. http://www.radio6581.com en http://www.slayradio.org Marc (alias Squirrley) en SubZero tijdens een live show

Cursus Basic - Les 1

door c64addict

Introductie Sta me toe mijzelf eerst eens voor te stellen. Ik ben al een Commodore-fanaat sinds mijn 14e, nu alweer enige tijd geleden. De Commodore 64 heeft nu eenmaal een speciaal plekje in mijn hart, al vanaf de dag dat ik hem kocht.

Hoewel ik op dit moment een plekje heb, waar mijn laptop klaar staat voor gebruik, kan ik mijn oude, trouwe Commodore 64, die ik al die jaren nog steeds bewaard heb en die ik zeker ook niet snel weg zal doen, niet opstellen, wegens gebrek aan een monitor (en aan ruimte om hem op te stellen), maar ook omdat de TV hier in huis hoe dan ook al gebruikt (of misschien wel misbruikt) wordt voor dingen als het bekijken van DVD's, en zelfs voor het kijken van, geloof het of niet, TV-programma's.

En toen was daar ineens de C64 emulator. Ik ontdekte PC64, CCS en Vice (later Winvice). Ik ontdekte ook dat er een heleboel programma's en spellen voor de emulatoren bestonden (en bestaan), terwijl ook nu nog nieuwe programma's uitgegeven worden. Toen dacht ik: Je kunt zoveel meer met een Commodore doen dan alleen maar het intikken van LOAD (voor cassettebandjes), of LOAD"programmanaam",8 (voor diskettes) Je kunt toch ook je EIGEN programma maken op de Commodore 64 (Vanaf nu afgekort tot C64)!

Om daarmee te kunnen beginnen, en het tot iets leuks (en soms ook frustrerends, eerlijk gezegd) te maken, dat is het doel van deze cursus. Natuurlijk ben ik bereikbaar voor het beantwoorden van al jullie vragen over alles wat met (Commodore 64) BASIC te maken heeft.

Ik zal alle vragen die ik krijg naar beste kunnen beantwoorden. Even tussendoor, de woorden en begrippen, waarvan ik denk, dat ze nadere uitleg behoeven, worden voorzien van een * en zijn opgenomen in een lijst, die steeds verder wordt uitgebreid, al naar gelang dit nodig is, bij elk deel van de cursus.

In den Beginne...

In den Beginne...

Naast een (toegegeven, erg commerciĂŤel) spel van Radarsoft en het begin van een levensbeschouwend boek, is deze titel ook een ideaal beginpunt voor onze cursus. Je moet ergens beginnen, dus dan maar bij het begin, nietwaar?

Zodra je die goeie ouwe C64 hebt opgegraven uit dat stoffigste hoekje van je zolder (of berging) waar hij heen was verbannen, toen al die nieuwere consoles hun intrede deden, en je hem hebt afgestoft, kom je er meestal achter, dat je de handleiding van het ding niet meer kunt terugvinden. Maar in het verleden heb je de C64 veel gebruikt, dus je weet nog welke commando's je moet intikken zodat je een spel kunt inladen. Als je dat niet meer weet, kun je ze nu in de introductie terugvinden.

Nadat je de C64 zorgvuldig hebt opgesteld, heb je hem verbonden met je TV (of monitor). Zorg daarbij wel dat je de TV op zijn Audio/Videokanaal zet (Meestal is dat Kanaal 36, maar dat kan per regio verschillen). Het kan nodig zijn om de frequentie of het kanaal wat preciezer in te stellen, om het beste beeld en het beste geluid te krijgen. Vergeet daarbij vooral niet de antennekabel, die al aan de TV aangesloten is, los te maken, omdat je anders geen beeld en ook geen geluid zult kunenen krijgen uit je C64. Wat jammer voor de rest van de familie: Geen TV vanavond... Er zijn ook Commodore monitors (vergelijkbaar met de computerbeeldschermen voor PC's) uitgebracht (Even zoeken op Marktplaats of E-Bay moet tot succes leiden) die direct op je C64 aangesloten kunnen worden om beeld te laten zien en geluid te laten horen. Hoe ze aangesloten moeten worden, staat alleen net weer in de handleiding die je niet meer terug kon vinden...

Jammer genoeg heb ikzelf nooit een monitor bezeten. Ik hoop alleen dat je zelf de kabels nog hebt, die bij de monitor horen, want die zijn best wel schaars. Tip voor het aansluiten: Als iets niet lijkt te passen, vooral niet te hard doordouwen!

Hoe dan ook, als alles goed is aangesloten, zou het bekende scherm in de twee kleuren blauw met een knipperende cursor* te zien moeten zijn. Fantastisch! Maar wat nu?

Misschien heb je de taperecorder (Datasette of compatibel) nog, of was je wel rijk genoeg om ook een diskdrive (1541, 1541 II, 1571 of een andere) te kunnen kopen. Diskettes zijn overigens makkelijker in het gebruik dan cassettes. Zorg dus dat je een disk drive (met diskettes) vindt, als je die nog niet hebt. Ze worden nog steeds aangeboden via Marktplaats of E-Bay, en dergelijke websites. Zorg er alleen wel voor dat je de disk drive, die je koopt, ook in Nederland kunt gebruiken. Deels vanwege de stroom, maar ook, hoe onwaarschijnlijk het ook moge klinken, vanwege de kabels die erbij zitten om ze op je C64 mee aan te sluiten. Voor degenen die, net als ik, een emulator gebruiken (omdat er bijvoorbeeld geen plek is voor het opstellen van een echte C64, zoals ik al vertelde), moet de emulator het gebruik van een Datasette emuleren, en ook van (tot 4) aangesloten disk drives. Niet alle emulatoren zijn er even goed in om een Datasette of disk drive(s) te emuleren, maar ze zouden het allemaal wel goed genoeg moeten kunnen. Voor meer informatie daarover, moet ik je doorverwijzen naar de maker van de emulator die je gebruikt. Op dit moment is een landgenoot bezig een nieuwe emulator te ontwikkelen. Als je daar meer over wilt weten, verwijs ik je graag naar de website van c64scene.nl, waar je de ontwikkeling ervan kunt volgen.

De maker ervan stelt het ook op prijs als je hem vertelt wat je graag anders/beter zou willen zien, dus maak vooral gebruik van die mogelijkheid!

Zodra disk en cassette werken, ben je klaar voor de start. Deze cursus is opgezet voor degenen onder ons, die beginner zijn in het programmeren van BASIC, die niet (meer) weten wat de C64 kan doen en voor wie POKE646,2 dieventaal is. Degenen onder u die wel meer weten, maar toch ook niet alles meer onthouden hebben, zullen toch een beetje meer geduld moeten hebben om nog iets aan deze cursus te hebben. Als je trouwens genoeg hebt van de cursus, is er niets op tegen, om je favoriete spelletje uit die goeie ouwe tijd (wat klink ik opeens oud, zeg!) weer eens op te starten, dat te gaan spelen en nu eens niet die Nintendo of Playstation te gaan mishandelen.

Terug naar de C64. De cursor knippert vrolijk aan en uit, en verder zie je niet veel, behalve dan dat 38911 BASIC BYTES FREE zijn en dat je met COMMODORE BASIC V2.0 te maken hebt. Kortom, de C64 us klaar voor gebruik. Als je nu de [return] toets indrukt, zie je de cursor naar de volgende regel gaan. Deze toets zal de informatie, die op die regel staat, in het geheugen zetten, zodra je hem gebruikt.

Probeer het volgende eens: PRINT 1+1 en druk daarna op [return] (vanaf nu afgekort tot [rt]) Probeer daarna: PRINT "1+1" [rt] of PRINT "JE ZIET DEZE ZIN TERUG" [rt] en JE ZIET DEZE ZIN TERUG [rt] Zie je het verschil? Zonder de aanhalingstekens denkt de C64 dat je hem direct aanspreekt, en zal hij je ook meteen een antwoord geven.

Als je aanhalingstekens gebruikt. zul je wat je afgebeeld wilt zien op het scherm afgedrukt zien worden. Als wat je hebt ingetikt echter voor de C64 onbegrijpelijk is zal hij zijn ongenoegen tonen met de mededeling: ?SYNTAX ERROR Precies, dat is wat het betekent: Ik snap helemaal niet wat je bedoelt! De eigenlijke "vertaling" voor de foutmelding is "Fout in woordvolgorde", maar er kunnen ook andere dingen zijn die de fout veroorzaken, zoals een dubbele punt (:) die tussen twee (of meer) instructies is vergeten.

Van nu af aan zet ik niet langer [rt] achter elke regel die ingetikt moet worden, omdat je nu zou moeten weten dat dit gedaan moet worden om de C64 te vertellen wat jij wilt dat hij doet. Nou ja, ik ga in elk geval proberen het weg te laten.

Nu is dit allemaal goed en wel, maar je hebt vast betere dingen te doen dan elke instructie elke keer weer te blijven intikken om de C64 iets te laten doen. Natuurlijk moeten de instructies ten minste ĂˆĂˆn keer worden ingetikt, maar om bijvoorbeeld het hele scherm vol te zetten met HALLO hoef je echt niet steeds PRINT"HALLO" in te geven. Sterker nog, als je dat zou doen, kwam het scherm nooit helemaal vol, want elke regel die je intikt en afsluit met [rt], om de computer HALLO te laten printen komt niet vol.

Wat je wilt, is dat de C64 die instructie om HALLO af te drukken meerdere keren herhaalt.

En dat kan, zoals je misschien al wel zult hebben gedacht)! En wel, met behulp van een programma*.

BIjvoorbeeld zo: 0 PRINT "[cl]:REM HOUD SHIFT INGEDRUKT EN DRUK OP CLR/HOME 1 PRINT "HALLO" 2 GOTO 1 Je hoeft de dubbele punt (:) en wat daarachter staat in regel 1 niet in te tikken, als je dat niet wilt. Maar met REM wordt door programmeurs een nadere uitleg, opmerking of geheugensteuntje in het programma opgenomen, die niet voor iedereen te zien zal zijn, maar alleen voor diegenen die hun programma bekijken. Het GOTO commando wordt gebruikt om de C64 te vertellen dat hij naar een ander deel van het programma moet, om daar verder te gaan met de rest van het programma. Dat andere deel kan zowel voor als na het regelnummer liggen, waarin verwezen wordt naar dat andere deel.

Om het programma te starten, moet RUN gevolgd door [rt] worden ingetikt. (Goed dan, voor deze keer zet ik de [rt] er nog bij.)

Viel hierbij iets op?

Nou? Precies! Het scherm is niet helemaal gevuld met HALLO! Maar dat had ik toch beloofd?

Dat klopt ook. Dit geeft me de kans om je te vertellen, dat een instructie, die in het geheugen gezet is, kan worden aangepast of verwijderd, zolang dat maar op de juiste manier gebeurt. Je zou nu moeten weten wat er gebeurt, als de verkeerde manier gebruikt wordt.

Probeer eens een puntkomma (;) te zetten achter het tweede aanhalingsteken (") in regel 1. Niet links van de aanhalingstekens, al kun je dat wel doen en proberen te voorspellen wat er zal gebeuren. Vergeet ook weer niet [rt] in te drukken nadat je regel 1 hebt aangepast! Als je de puntkomma op de verkeerde plaats had gezet om te kijken wat er zou gebeuren, moet die ook verwijderd worden. Behalve, wanneer je het best vindt dat hij daar staat, natuurlijk.

Lijkt het resultaat nu meer op wat ik beloofd had, als je RUN[rt] intikt?

Dat zou in ieder geval wel zo moeten zijn. Nu dat we de absolute basiskennis over BASIC hebben bijgeschaafd, wordt het tijd voor de volgende stap: We gaan nog wat meer programmeren op de C64. De eerste vraag die dan natuurlijk gesteld moet worden is: Wat gaan we doen? Denk daar goed over na, en neem er goed de tijd voor. Maak het nu nog maar even niet te moeilijk voor jezelf.

Want hoewel een schietspelletje leuk kan zijn, is het niet zo eenvoudig om dat te maken.

Zelfs een simpel spel als PONG (een (vierkante) bal die over het scherm gaat en tegengehouden moet worden voor hij aan de zijkanten van het scherm in het "doel" verdwijnt door twee rechthoekige balken) vergt meer dan je zou denken.

Laten we het eerst even houden bij tekst en nummers op het scherm, als je dat goed vindt. We kunnen er later nog altijd van alles aan toevoegen. Omdat ik helaas niet de mogelijkheid heb om de tekens, zoals die op de C64 voorkomen, af te beelden, kan ik die grafische dingen niet laten zien tijdens deze cursus.

Als je meer dan 1 instructie per regel wilt gebruiken, dienen die gescheiden te worden door een dubbele punt (: of [shift][;]). Delen door wordt gedaan met / en niet met de dubbele punt (:). In het volgende voorbeeld kun je ervoor kiezen om de dubbele punt (:) met REM en wat daarachter staat niet af te beelden, omdat, zoals je hebt kunnen zien, die tekst achter de REM toch niet wordt afgebeeld, maar zorg er wel voor dat je de opmerkingen in ieder geval leest!

Het begint dus allemaal met een idee voor een spelletje. Laten we eens kijken of we een speler een getal tussen 0 en 100 kunnen laten raden (inclusief 0 en 100) dat de C64 bedacht heeft en heeft opgeslagen in zijn geheugen. Ik verklaar sommige dingen in het programma (Achter REM), maar eronder staat een een verdere verklaring van wat het programma doet. Probeer het volgende programma precies zo in te voeren als je het ziet, waarbij dingen die staan tussen [ en ], zoals in regel 0 [CL], weer niet moeten worden getypt zoals je ze ziet.

Daarmee wordt namelijk een in te drukken toets bedoeld, zoals in de terminologie wordt uitgelegd. Nu dit duidelijk is, volgt hier het programma: 0 PRINT[CL] "RAAD HET GETAL" 10 PRINT "DOEL VAN HET SPEL IS, HET GETAL" 20 PRINT "(EEN NUMMER TUSSEN 0 EN 100, INCLUSIEF" 30 PRINT "0 EN 100) DAT DE C64 UIT HEEFT GEZOCHT" 30 PRINT "IN ZO MIN MOGELIJK BEURTEN TE RADEN." 40 PRINT 50 PRINT "SUCCES!" 60 REM INSTRUCTIES VOOR DE SPELER ZIJN 63 REM NUTTIG. DEZE REGEL ZAL MEER DAN 40 MAAR MINDER DAN 81 TEKENS HEBBEN 67 REM DIT MAXIMUM VAN 80 TEKENS GELDT VOOR ALLE PROGRAMMAREGELS! 100 REM REGELNUMMERS OVERSLAAN LAAT RUIMTE VOOR WIJZIGINGEN EN UITBREIDINGEN 110 REM INITIALISATIE (HET GERAAMTE MAKEN) 120 A=0:B=0:C=0:REM IN C64 BASIC KAN LETA=B=C=0 NIET. LET A=0 WEL, HOEFT NIET 140 PRINT "GOED, IK HEB EEN NUMMER." 150 INPUT "AAN WELK NUMMER DENK IK NU";B:REM INPUT VRAAGT ALTIJD OM NUMMERS 155 REM DIE GEBRUIKERS IN MOETEN VOEREN. LETTERS KUNNEN NIET GEBRUIKT WORDEN 160 IF A=B THEN C=C+1:GOTO1000 170 IF A<>B THEN C=C+1 180 PRINT "DAT IS HEM NIET! PROBEER HET NOG EENS":GOTO150 190 END:REM ALS HIER GEEN END STOND, ZOU REGEL 1000 WORDEN UITGEVOERD 1000 PRINT "JE RAADDE HET NUMMER IN";C;"BEURTEN!" 1010 PRINT "NOG EEN KEER? J/N" 1020 GET A$:REM WACHT OP INVOER (KAN ELK KARAKTER ZIJN) 1030 IF A$="" THEN 1020:REM GEEN INPUT? WACHT ER DAN WEER OP

Nu volgt een nadere uitleg van de hierboven afgebeelde instriucties,ook wel listing of programma genoemd.

Wat hebben we nodig? Een nummer tussen 0 en 100. We zullen later een controle toevoegen op de invoer. We moeten letters toewijzen aan de getallen die we nodig hebben, zodat we ermee kunnen werken zonder te weten welke waarde ze hebben. We hebben letters nodig voor het nummer dat de C64 koos (A), dat de speler raadde (B) en om de beurten te tellen (C).

Natuurlijk moet de speler weten welk spel er gespeeld wordt (Regel 0) en wat hij moet doen (Regels 10 tot 50). Dat wordt dus afgebeeld op het scherm. De speler moet ook weten, of het nummer, dat hij geraden heeft, het goede was of niet. Later zullen we dit uitbreiden met een 'hoger'- of 'lager'-indicatie. Als het geraden nummer niet klopt, kan opnieuw geraden worden (Regels 170 - 180) en als het wel goed is, geeft de C64 dat in Regel 160 aan door naar regel 1000 te springen. Dan kijkt het programma of de speler nog een keer wil spelen of niet (Regels 1010 to 1050). Is speler klaar? Dan is het programma dat ook, hetgeen wordt aangegeven in regel 1070. Hoewel de END in Regel 1070 niet strict noodzakelijk is, is de END in regel 190 wel nodig! Probeer de END in Regel 190 maar eens weg te laten door er REM voor te zetten (Na het regelnummer en voor de END). Vergeet later niet die REM weer weg te halen! Dit is overigens een uitstekende methode om te testen of je programma wel doet wat het moet doen. Beperk het tot de basis door alle overbodige dingen met REM uit te schakelen en controleer of de basis werkt voordat je het gaat uitbreiden. Daarna verwijder je stuk voor stuk de REMs voor de delen van uw programma die je eraan toe wilt voegen, maar die een probleem gaven dat je inmiddels hebt opgelost Zoals ik in de introductie al beloofde, gaat het programma nog verder worden uitgebreid tijdens de cursus. We zouden een hoger- lager-/ indicatie kunnen toevoegen, of een gemiddelde van het aantal beurten dat nodig is voor het raden van het getal over meer dan 1 spel. Ook kunnen we een maximum aantal beurten om te raden instellen, enzovoorts.

Veel plezier bij het uitproberen van dit spel en bij het programmeren in het algemeen. Laat me weten wat je van de cursus vindt! (c64addict@hotmail)

TERMINOLOGIE • Cursor - Knipperend blokje dat laat zien waar het volgende teken op het scherm wordt afgebeeld. De cursor kan vanuit programma's worden bestuurd door middel van besturingstekens.

• Emulator - Computersoftware (in dit geval voor de PC, maar er zijn ook emulators voor Commodore 64, Apple Macintosh of zelfs je mobieltje!) die doet alsof het iets anders is, meestal een ander merk computer. In dit geval probeert je PC nu een C64 na te doen, maar het had ook een ZX Spectrum, Sega Megadrive of Nintendo 64 kunnen zijn.

• Besturingstekens en het indrukken van bepaalde toetsen - Waar ik [shift][6] schrijf, bedoel ik dat zowel de shift als de 6 ingedrukt moeten worden, of eerst de shift, die ingedrukt houden en dan kort de 6 indrukken en beide loslaten. De stuurtekens en toetsen die nodig zijn om ze te krijgen worden afgebeeld tussen [ en ]. Bijvoorbeeld als [up], [dn], [lt] en [ri] (Verwar [ri] niet met [rt] voor return!) voor cursor omhoog, omlaag, links en rechts. De tekens die je dan krijgt worden grafisch afgebeeld in listings*. Uitzondering daarop vormt [rt] wat geen teken zal afbeelden, hoewel we later leren hoe return kan worden gebruikt. Cursor omhoog, omlaag, links en rechts worden wel afgebeeld, als je ze indrukt nadat je een keer de " hebt ingetikt. Down ziet eruit als een Q in inverse*. Up is een ingevulde cirkel in inverse. Rechts is een ] in inverse en links een | in inverse. [hm] (home) zet de cursor in de linker bovenhoek van het scherm zonder het scherm schoon te vegen en ziet er als een S in inverse uit als de toets is ingedrukt na ". [shift] en [clr home] (clear) zet de cursor in de linker bovenhoek en veegt ook het scherm schoon. Het ziet er uit als en hartje in inverse als het ingetoetst wordt na ". De 16 kleuren vasn de C64 kunnen ook worden afgebeeld na ", maar hoe die in mijn listings eruit komen te zien, vertel ik wel zodra we zover zijn om ze te gebruiken. Alle andere toetsen, bijvoorbeeld [6] die tussen [ en ] staan, houdt in dat de toets ingedrukt moet worden, meestal samen met nog een andere toets die ervoor staat.

• Inverse - Vergeleken met de kleuren op het scherm, zijn inverse tekens precies andersom. Als het scherm blauw is en de cursor is zwart, dan zijn inverse tekens dezelfde kleuren, maar dan andersom: het teken wordt dan blauw en het vakje waarin het teken staat wordt dan zwart.

• Listing/Programma - Een listing (gewoonlijk worden voor elke regel steeds hogere regelnummers afgebeeld) is een verzameling instructies die in een volgorde worden afgewerkt. Voordat een programma geheel foutloos uitgevoerd wordt kan veel tijd zijn vergaan. Dit is het deel dat ik in de inleiding "frustrerend" noemde; nakijken of je programma zonder fouten loopt en ook of de speler dingen kan doen die jij niet van tevoren bedacht had tijdens het maken Een duidelijk voorbeeld hiervan wordt gegeven in de listing die bij deze cursus is afgebeeld. Later in de cursus zullen we alles wat niet goed klopt corrigeren.

Een kleine fotocollage van onze bijeenkomst in Maarssen van de maand april. Er werd onder andere een uitleg over Ubuntu Linux gegeven, wat weer eens wat anders is dan het basic van de commodore 64 of het Amiga OS. Het was een zeer informatieve dag!

Wat is een CLI Wanneer een besturingssysteem of computerprogramma de gebruiker een command-line-interface (ook wel opdrachtregelinterface, commandoregel of command line interface, afgekort CLI) aanbiedt, wil dat zeggen dat de gebruiker het aanspreekt aan de hand van regels tekst die een of meerdere opdrachtenbevatten. Nadat de opdracht is uitgevoerd krijgt de gebruiker weer de kans om het besturingssysteem of het programma aan te spreken door op de opdrachtregel een nieuwe opdracht op te geven.

Een opdracht of commando wordt doorgaans afgesloten met de 'Enter'-toets. Een opdracht kan bijvoorbeeld een opdracht voor het besturingssysteem zijn, of de naam van een programma wat uitgevoerd moet worden. Bij de meeste opdrachten kunnen allerlei opties meegegeven worden.

Besturingssystemen zoals DOS(command.com) en Unix (bash) maken bijvoorbeeld van dit systeem gebruik. Men maakt bij dit type interface voornamelijk gebruik van het toetsenbord om opdrachten op de geven.

Om er achter te komen welke commando's beschikbaar zijn, is soms een commando gemaakt dat een overzicht van de mogelijkheden geeft. Zo'n commando is bijvoorbeeld: "help", "info" of "?".

Naast besturingssystemen zijn er ook andere programma's die met een CLI kunnen werken. De FTP-client en de Telnetclient van Microsoft in Windows 2000 enWindows XP bijvoorbeeld gebruiken een opdrachtregel. Unix heeft ook talloze opdrachtregel-programma's.

Snel naar de CLI Door tijdens het boot'en van de Amiga op de CTRL-D toetsencombinatie te drukken blijft de gebruiker in een CLI window.

Verborgen mededelingen Druk tegelijkertijd op de beide SHIFT en ALT toetsen. Houdt deze vast en druk dan op een van de functietoetsen en lees wat er in de balk van de workbench verschijnt.(workbench moet wel ingeladen zijn)

Disk ruimte In de CLI kun je met behulp van het commando INFO precies zien hoeveel bytes vrije ruimte er nog op een bepaalde diskette aanwezig is

Een beperkt lijst Om maar een gedeelte van de aawezige files te zien bij LIST commando, kan aan dit commando met de optie S een patroon meegegeven worden waarop geselecteerd wordt. Voorbeeld: "LIST S .pic" laat alleen een lijst met files zien waarin de combinatie .pic voorkomt. Handig voor bijv. DPaint tekeningen.

Rare karakters Soms verschijnen er rare karakters in de CLI. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren na het TYPE'en van een niet-tekst file. Om de normale karakterset terug te krijgen zodat alles weer leesbaar wordt, moet je op CTRL-O drukken. Heb je deze karakters nooit gezien? Druk dan op CTRL-N en je weet welke wij bedoelen.

Meer ruimte op de workbench disk Voor meer ruimte op de workbench disk is het handig om niet gebruikte files (bijvoorbeeld printer drivers)op deze disk te verwijderen zodat er ruimte is voor belangrijkere software. Als je bijvoorbeeld toch geen printer hebt, kun je het volgende doen om meer ruimte te verkrijgen: Ga naar de CLI en tik in: CD DEVS/PRINTERS[return]. Verwijder nu alle printer files door in te tikken: DELETE#? .Je kunt ook het file printer.device in de DEVS: directory verwijderen. O ja, vergeet nooit om eerst een veiligheidskopie te maken van je workbench disk, als het mis gaat zijn de rapen gaar ;-)

Sneller starten Voeg het commando addbuffers x met bijvoorbeeld x vervangen door het getal 20 toe aan de startup-sequence en het resulteert in een snellere start. Plaats het addbuffers commando wel vooraan in de startup-sequence.

Snelle subdirectories Of hoe kom ik snel waar ik zijn moet. Als je veel met sub directories op je disk werkt kan het volgende handig voor je zijn. Om wat overzicht te houden van de inhoud op de schijf, komen vaak geneste directories voor. Bij het wisselen van directories met behulp van het CD commando, wil het dan ook wel een gebeuren dat de op te geven padnaam zo lang is, dat het tikwerk taat vervelen.

Met behulp van het ASSIGN commando kunnen wij ons heel wat werk besparen. Door bijvoorbeeld in te toetsen:

Delete een directory Bij het wissen van een niet lege directory weigert de Amiga dit te doen. Door DELETE Directory ALL in te toetsen, wordt de directory met inhoud en al verwijderd.

Snellere commando's Door vaak gebruikte commando's als DIR, LIST, CD, en COPY naar ram: te kopieeren en het commando PATH ram: ADD in te toetsen kan het werken in de CLI een stuk sneller worden. Voor Amiga gebruikers met 1 diskdrive is het handig om te weten dat de Amiga voor deze commando's nu niet de workbench disk meer nodig heeft. Dit scheelt heel wat werk wat betreft het telkens wisselen van diskettes.

ASSIGN Qd: dh0:Lattice/Source/BigDeal

Wissen

Nu kun je met behulp van CD QD: in een keer naar deze speciale directory gaan, alwaar je bijvoorbeeld je eigen C programma aan het ontwikkelen bent.

Als je vaak aan het wisselen bent tussen dirs dan kun je natuurlijk meerdere assigns plegen (bijv Qd1: ... Qd9:)

Wis een karakter in de CLI met CTRL-H (dit is gewoon delete), wis een hele regel met CTRL-X, wis een heel scherm met CTRL-L. Nu we het toch hebben over CTRL toetsen hebben: CTRL-B is gelijk aan het drukken op het CANCEL antwoord van een willekeurige dos requester, en CTRL-V doet hetzelfde maar dan voor RETRY.

Retro EHBO

We zien vaak vragen uit de verschillende fora naar voren komen, die interessant zijn om met de clubleden te delen. Met toestemming van de beheerders publiceren we in elk bulletin wat topics. Dank gaat dan ook uit naar de mensen van ons eigen CommodoreGG forum, de C64scene en Amigascene.Via info@retroguys.nl kunnen natuurlijk altijd vragen opgestuurd worden.

C64 Leesproblemen Veel mensen die hun Commodore van zolder halen en deze aansluiten lopen tegen dit probleem aan... leesfouten tijdens het laden van hun geliefde spel of programma. Hier een top 3.

1. Defekte diskette. Floppies hebben niet het eeuwige leven (10 jaar mits goed bewaard) en de kans is groot dat deze door de tand des tijds beschadigd zijn.

Probeer het VERIFY commando om een programma te testen:

VERIFY "bestandsnaam",8 2. Koppen van diskdrive callibreren. Omdat de drive een tijd niet gebruikt is, zul je de koppen weer moeten callibreren. Dit kan met callibratie software, maar je moet dan wel de drive openen, de schroeven van de kop los maken en na callibratie weer vastzetten.

3. Vervuilde koppen. Om de koppen schoon te maken zul je de drive moeten openen. Een wattenstaafje met isopropanol kan in dat geval wonderen verrichten.

Het is altijd weer even uitzoeken waar de pijn zit. Het gebeurt ook wel dat de zgn. hub-ring van de oude flop loslaat en in de drive valt. Dit veroorzaakt ook de nodige schade. Bij twijfel kun je de drive altijd meenemen naar de clubdagen. Er zijn altijd leden die je kunnen en graag willen helpen.

Commodore Koeling Zoals bekend, wordt de C64 (breadbin) nogal warm, bij langdurig gebruik. Te warm, wat de levensduur van een aantal chips beperkt.

Een paar maanden geleden vroeg iemand 64Scenelid Ron (alias Hokus Pas), hoe je een C64 het beste kan prepareren voor doorlopend (continu) gebruik.

Aan de hand hiervan, is hij zelf een C64 gaan aanpassen. We vonden het een originele aanpassing die we de clubleden niet willen onthouden! Een bijdrage van Ron. Wat de warmte ontwikkeling betreft, zijn er 4 echte warmte bronnen in een c64 aanwezig. De drie grootste boosdoeners zijn de VIC 6569, de SID 6581, en de PLA 906114-1. Deze drie chips worden werkelijk witheet. Tevens zit er ook nog een 7805 spanningsregelaar die warm wordt, maar die zit al op een koelplaat, dus daar hoef je verder weinig aan te veranderen.

Het zou nog niet zoʼn probleem zijn als die warmte ook weg kon. Het vervelende is, dat het mainboard is ingepakt kartonfolie, waardoor de warmte nauwelijks kan ontsnappen. Om dit warmte probleem gedeeltelijk op te lossen, kun je beginnen met het verwijderen van de folie, wat al een stuk scheelt. Die folie zit daar natuurlijk niet voor niets. Ze dient voor de afscherming van hoogfrequentie om storing te voorkomen veroorzaakt door radio apparatuur.

Maar in de praktijk zal het niet zo snel een probleem opleveren.

Daarnaast kun je de drie grootste warmtebronnen voorzien van een koellichaam. Die VIC 6569 heeft van zichzelf al min of meer een koellichaam, in de vorm van een blikken dekseltje. Niet echt voldoende maar ik heb nog zelden een C64 gezien met een defecte VIC. De toegevoegde waarde van een koelplaat op de VIC is dus een persoonlijke keuze. Ik gebruik als

koellichaam een aluminium U-profiel 20x20 en 1,5 mm dik, wat je bij de plaatselijke bouwmarkt kunt kopen. Die profielen zaag je af, ter grootte van elke chip. Op elke chip smeer je in het midden een beetje koelpasta, en vervolgens op de uiteinden van de chip doe je een druppeltje secondelijm (cyanoacrylaat).

Druk nu voorzichtig het koellichaam vast. Dat moet in één keer goed zitten, want je krijgt het niet meer los. Zorg er wel voor, dat je voldoende lijmvlak in acht neemt. Zodra een chip warm wordt, zet het aluminium profiel meer uit dan de chip, waardoor de lijm kan afbreken. Eventueel kun je het koelplaatje doormiddel van een föhn voorverwarmen tot zoʼn 35 graden en dan vastplakken.

Dat voorkomt dat de koelplaat door krimpen en uitzetten weer los komt te zitten.

Door de koelplaten heb je een C64 met een goede warmte huishouding, die je met gemak continu kunt gebruiken, zonder dat het problemen oplevert.

SID 6581 in een C64c We kwamen een vraag tegen over de SID 6581. Men vroeg of je een SID6581 chip in een C64c kunt prikken. Het antwoord hierop is niet zo eenvoudig als je zou denken. Het hangt helemaal van het type 64c af. Sommige gebruiken de 6581 en sommige de 6580. Omdat de 6580 een ander voltage gebruikt dan de 6580 zijn ze niet uitwisselbaar!

MiniMIG Timing error Een van de eerste vragen die mensen met een nieuwe MiniMIG vragen betreft meestal het aansluiten van een LCD scherm. Vaak krijg je na het aansluiten van een LCD scherm een OUT OF TIMING V: 50HZ H:31kHZ (of iets dergelijks) foutmelding. Je kunt aan de monitor timing niets veranderen wat zal helpen, omdat je deze niet onder de 60Hz kunt krijgen. De oplossing hier is (in de handleiding) het ingedrukt houden van F1 tijdens het opstarten!

PC Printer op de Amiga In het forum van de CommodoreGG vroeg iemand of je een PC Printer kunt aansluiten op een Amiga. Met andere woorden, zijn de pins (pinout) identiek? Ik ken mensen met een Amiga 4000 die het voor elkaar gekregen hebben, zolang je printer geen bidirectional communicatie nodig heeft! Sommige mensen weten te vertellen dat het verstandig is om PIN 14 van de kabel te verwijderen, omdat je anders de kans loopt je Amiga te beschadigen. Anderen spreken dit weer tegen. Om aan de veilige kant te zijn, kun je misschien beter een Amiga printer via de club op de kop tikken.

N A T A N E G N I G E W E B M

R K R F F T M C L M A Y L S I

E B E R E K E N I N G G E V A

I E F I D M L I N E T A C O N

T I P A N O O I M R Q M T B C

N T U O U H C T O E X M R F D

E A N E I T C B I W E A O D D

G R T N N A O E A E F R M Z E

I U F I D T O M T U L G O B H

L G E H I I T R A D B O T S R

L I N C D A E T E T E R O N P

E F A A N D R O I D I P R S R

T N R M M E C H A N I S C H M

N O I T C I F E C N E I C S D

I C Y B O R G C N R A O N H I

robotica radio machine trefpunt intelligentie bewegingen automatisch bots configuratie emotieloos techniek cyborg mechanisch electromotor sciencefiction berekening android programma

Voor de puzzelaars onder ons, twee breinbrekers om op te lossen!

Lach nooit om grappen aan de wand, De grootste grap ligt in je eigen hand!

Een kleine jongen vraagt aan zijn vader: "Papa, als je met mama de liefde bedrijft, wat is ze dan voor jou?" Verrast zegt de vader: ”Ze is de deur van het paradijs”. Dan vraagt de zoon: ”En jij, wat ben jij voor Een kapperszaak die permanent gesloten is, is nooit grappig. haar?” Zegt de vader: ”Ik ben de sleutel van haar paradijs!”

Dan fluistert de zoon in vaders oor: ” Pas op voor de Een houthakker die voor de bijl gaat is nooit grappig. buurman, ik geloof dat hij een reservesleutel heeft !!!…”

Sinaasappelen beroven van hun persvrijheid is nooit grappig.

Luier dan een pamper zijn is nooit grappig.

Een kapper met een onderscheiding is nooit grappig.

Iemand die incontinent is in de zeik zetten is nooit grappig.

Een agent staat met zijn paard voor het rode stoplicht te wachten. Naast hem staat een kleine jongen op zijn fietsje.

De agent kijkt naar beneden en zegt: "Mooi fietsje heb je daar, zeker van Sinterklaas gekregen?"

"Ja, meneer", zegt het ventje. "Wil je dan de volgende keer aan Sinterklaas vragen of hij er een achterlicht op zet?" vraagt de agent. Het jongetje kijkt naar het paard en zegt: "Mooi paard, zeker ook van Sinterklaas gekregen?"

"Ja manneke" zegt de agent.

"Wil je dan volgend jaar vragen aan de Sint of hij de lul eronder zet en niet erboven op?"

Een computer moet je nooit slaan, deze heeft een RAM-geheugen

Multi-tasking: Vrouwen kunnen 2 dingen tegelijk.

Het is alleen zo jammer... ...dat ze het 3 keer opnieuw moeten doen!

Na een lange nacht van vrijen, rolde de jongen op zʼn zij… Hij keek rond en zag een ingelijste foto van een jongeman op het nachtkastje.

Natuurlijk begon hij zich meteen zorgen te maken.

“Is dat je man?” vroeg hij nerveus.

“Nee gek” antwoordde ze en kroop nog eens lekker tegen hem aan. “Je vriend dan?” vroeg hij.

“Nee, helemaal niet” antwoordde ze, knabbelend op zʼn oor. “Wie is het dan?” vroeg de nu wat ongeduldige jongen.

Ontspannen antwoordde ze… “Dat was ik voor de operatie”.

Agenda 12 juni 2010 - CommodoreGG Trefpunt, Kerkweg 21 te Maarssen 10:00 tot 16:00 uur. (Entree €2,=) http://commodore-gg.hobby.nl/ 25 - 27 juni 2010 - Rewired 2010 JC Fuego, Sportlaan 36 te Maaseik (BE) Belgium http://www.rewired.be 9 - 11 juli 2010 - Bunkerparty 2010 Boltestraße 38 te Bochum Werne (DE) http://www.dienstagstreff.de 16 - 18 juli 2010 - Arok 2010 8447 Ajkarendek (Hongarije) 10:00 tot 16:00 uur. (Entree €2,=) http://arok.intro.hu X·2010 - De 10e X party 1 oktober 2010 - X-2010 party De Hoof 18 te Someren. (€ 80,=) http://www.scs-trc.net/x2010/

Robotica Zaterdag 12 juni is de eerstvolgende clubdag in Maarssen!

Het thema van deze dag is Robotica. Het leuke van deze dag is dat er naast robotachtigen van 30 jaar oud, aangesloten op een Commodore 64 ook nieuwe robots te zien zullen zijn. Je krijgt dus een mooi stukje ontwikkeling te zien van de laatste decennia!

Onze leden zullen diverse soorten Robots en aanverwante zaken meenemen en (werkend) laten zien. Maar ook diverse andere clubs en groeperingen doen mee aan deze dag zoals Dutch Robot Games Club. Doe ook mee en neem je knikkerbaan, springmat, robotarm en dergelijke mee!

Natuurlijk is de toegang zoals altijd gratis!

17 - 19 September 2010 - Silesia Trznadla 1 te Czeladz Slaskie (PL) http://en.silesiaparty.pl

Wordt Lid van de HCC Commodore Club!

Voor 24,75 euro per jaar ben je lid van de HCC Commodore Gebruikers Groep!

Als EXTRA krijg je dan een PDF jaarabonnement op dit mooie magazine "het Info Bulletin kado!"

Verder krijg je: • 4x per jaar het HCC!magazine • 10mb webruimte, en een eigen emailadres • Op vertoon van de clubkaart gratis deelname aan al onze Clubdagen • Gebruik van de weggeeftafel op Clubdagen • Ondersteuning van onze "helpdesk" • Hulp bij reparaties Ga naar http://commodore-gg.hobby.nl/lidworden.htm en join the club!