o w t s r e c r a h a d Ä… l g y Jak w
j a i s i z d 2 01 6 / 2 01 7
o w t s r e c r a h a d Ä… l g Jak wy
j a i s i z d 7 1 0 2 / 6 1 0 2
Związek Harcerstwa Polskiego Związek Harcerstwa Polskiego jest największą w Polsce, liczącą ponad 109 tys. członków organizacją wychowawczą dla dzieci i młodzieży. Od prawie stu lat głównym celem działania ZHP jest wspieranie w wychowaniu harcerek i harcerzy – tworzenie waruków do ich wszechstronnego rozwoju.
Misją ZHP jest wychowywanie młodego człowieka, czyli wspieranie go we wszechstronnym rozwoju i kształtowaniu charakteru przez stawianie wyzwań. ZHP jest ogólnopolskim, patriotycznym stowarzyszeniem należącym do światowego ruchu skautowego. Jest organizacją otwartą i apolityczną.
Jednak ZHP to nie tylko organizacja, to przede wszystkim ruch społeczny kształtujący postawy i charaktery. Wspieramy wychowanie dzieci i młodzieży zgodnie z harcerskimi wartościami, takimi jak: patriotyzm, braterstwo, przyjaźń, służba, wiara, praca, sprawiedliwość, wolność i pokój. Wartości te, zapisane w Obietnicy i Prawie Zucha oraz Przyrzeczeniu i Prawie Harcerskim, odnajdujemy w tworzonej przez dziesiątki lat kulturze organizacji. Tworzą one kodeks postępowania i kształtują styl życia członków ruchu harcerskiego, każdemu z nich pozwalają kreować osobistą drogę ich realizacji w budowanych indywidualnie próbach na kolejne – harcerskie i instruktorskie – stopnie. Tradycyjne i uniwersalne wartości uwzględniamy w aktualnych i nowoczesnych programach działania gromad i drużyn, w zadaniach wynikających z potrzeb, zainteresowań oraz pragnień dzieci i młodzieży.
5
W pracy wychowawczej instruktorzy harcerscy stosują sprawdzoną metodę, polegającą na realizacji zadań w małych grupach rówieśniczych, uczeniu w działaniu, wykorzystywaniu stymulującego programu oraz odwoływaniu się do idei wyrażonych w Prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim. Metoda harcerska cechuje się pozytywnością, dobrowolnością, świadomością celów, indywidualnością, naturalnością, pośredniością i wzajemnością oddziaływań między wychowawcami a wychowankami.
Doświadczenie Ruch skautowy zaczął się rozwijać na naszych ziemiach w 1910 roku, w czasie kiedy Polska była pod zaborami. Rozkaz powołujący pierwsze drużyny w imieniu Naczelnej Komendy Skautowej we Lwowie ogłosił 22 maja 1911 r. Andrzej Małkowski, zainspirowany metodą i organizacją skautową stworzoną przez gen. Roberta Baden-Powella w Wielkiej Brytanii. Formalnie Związek Harcerstwa Polskiego powstał kilka lat później, na Zjeździe Zjednoczeniowym w Lublinie, który odbył się w listopadzie 1918 r. Podczas Zjazdu nastąpiło zjednoczenie organizacji skautowych z trzech zaborów. W latach dwudziestych ubiegłego wieku ZHP był współzałożycielem Światowej Organizacji Ruchu Skautowego (WOSM) i Światowego Stowarzyszenia Przewodniczek i Skautek (WAGGGS).
Kapitał ludzki
6
W harcerstwie wychowujemy przez stawianie wyzwań, zachęcamy dzieci i młodzież do ciągłego doskonalenia się, zdobywania wiedzy i umiejętności. Inspirujemy do pokonywania trudności oraz konstruktywnego i innowacyjnego myślenia. Metoda harcerska opiera się na nauce poprzez działanie, rozbudzaniu zainteresowań i pasji młodych ludzi. Wspieramy rozwój intelektualny, fizyczny i emocjonalny.
Kompetencje zawodowe Możemy z dumą stwierdzić, że ludzie, którzy byli w harcerstwie, są autorami nowatorskich rozwiązań i nagradzanych na całym świecie projektów badawczych. Kapitał ludzki to istotny czynnik rozwoju państwa, motor napędowy nauki i gospodarki. Budujemy go z myślą o całym społeczeństwie. Kształtowanie nawyku wspólnego działania i realizacja zadań zespołowych już od wczesnych lat szkolnych procentują podczas nauki, w życiu rodzinnym i zawodowym.
Kapitał społeczny Dzięki pracy w małych grupach uczymy się odnajdywać w różnych rolach społecznych. W drużynach i zastępach kształtujemy poczucie odpowiedzialności i troski o drugiego człowieka. Aktywnie uczestniczymy w życiu społeczności lokalnych. Poprzez akcje społeczne charytatywne pokazujemy naszym podopiecznym, w jaki sposób można zmieniać świat na lepsze. Zasadnicze cechy harcerskiej postawy to tolerancja, braterstwo, wzajemna akceptacja i zaufanie – wartości, które stanowią podstawowy budulec kapitału społecznego.
Nowoczesna organizacja Jesteśmy świadomi, że priorytety i kierunki naszych działań muszą odpowiadać potrzebom współczesnej młodzieży i współgrać z celami rozwojowymi naszego państwa. Dlatego przy określaniu strategii rozwoju ZHP na lata 2012–2017 drogowskazem były dla nas cele wskazane w raportach „Polska 2030. Wyzwania rozwojowe” oraz „Europe 2020. A European strategy for smart, sustainable and inclusive growth”. Wciąż dostosowujemy programy wychowawcze do realizacji naszych celów statutowych, szukając inspiracji m.in. w działaniach organizacji skautowych z innych krajów.
Sieć Drużyny harcerskie to grupy społeczne, dzięki którym młodzi ludzie mogą razem przeżywać przygody, organizować wyprawy, realizować projekty edukacyjne. Działanie harcerskich drużyn i komend to inkubator podstawowych umiejętności przydatnych w profesjonalnym otoczeniu biznesowym. Liderów projektów realizowanych w naszej organizacji uczymy, jak skoordynować pracę wielu zespołów i optymalnie wykorzystać kompetencje tworzących je osób.
Organizacja odpowiedzialna Jesteśmy partnerami szkół i instytucji oświatowych w wychowaniu dzieci i młodzieży. Dbamy o dorobek kulturowy i historyczny Polski, krzewimy nowoczesny patriotyzm, podejmujemy działania aktywizujące społeczność lokalną, wspomagając w tym zakresie instytucje państwowe i samorządowe.
Harcerze tworzą najaktywniejszą grupę społeczną – nasza metoda wychowawcza skłania do podejmowania nowych wyzwań, poszukiwania kolejnych przestrzeni rozwoju i form pracy wolontariackiej.
Mobilność Harcerskie wychowanie przygotowuje młode pokolenie do uczestnictwa w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu. Gotowość do działania, umiejętność szybkiego podejmowania decyzji, wykazywanie się inicjatywą, otwartością i spontanicznością pomagają w adaptacji w nowym miejscu nauki czy pracy. Łatwo zauważyć, że harcerze wykazują się większą niż inni młodzi ludzie odpornością na stres i odważniej podejmują wyzwania.
7
Nasza misja „Naszą misją jest wychowywanie młodego człowieka, czyli wspieranie go...” Aby w owym wspieraniu być skutecznym, stale rozwijamy się i uczymy. Skutecznie wspierać może jedynie organizacja do tego rzetelnie przygotowana, taka, która stale pokonuje własne niedoskonałości i ograniczenia. Organizacja wyrazista, z kompetentną i ideową kadrą. Kadrą, która chce i może stać się dla młodego człowieka autorytetem, przewodnikiem, przyjacielem. Wspieramy drugiego człowieka, czyli pomagamy mu, wskazujemy, umożliwiamy – jednakże wybór drogi i stylu życia należą do tego, kogo prowadzimy harcer-
8
ską ścieżką. W ten sposób uczymy samodzielności i zachęcamy młodego człowieka do brania odpowiedzialności za własne decyzje, działania, własny rozwój. Nie konkurujemy z rodzicami i rodziną. Rodziców traktujemy jako pierwszych, najważniejszych wychowawców, dlatego naszą pracę wychowawczą prowadzimy w stałej współpracy z nimi. ZHP istnieje nie po to, by doskonalić strukturę, przepływ informacji oraz proponować coraz ciekawsze i atrakcyjniejsze rozwiązania metodyczne. Wszystko to ma sens tylko wtedy, gdy służy wspieraniu młodego człowieka. Przy wątpliwościach, czym ZHP rzeczywiście powinien się zajmować, należy postawić sobie pytanie, na ile owe działania służą wspieraniu młodego człowieka w rozwoju.
„...we wszechstronnym rozwoju...”
„...i kształtowaniu charakteru przez stawianie wyzwań.”
Tak budujemy organizację, układamy pracę, tworzymy program czy dzielimy zadania, aby umożliwiać wszechstronny - duchowy, emocjonalny, intelektualny, społeczny i fizyczny - rozwój. Patrzymy na człowieka jako na pewną całość – i wspieramy go w rozwoju każdego z owych aspektów. Dopiero takie holistyczne podejście do kwestii wychowania umożliwia kształtowanie postaw, naukę oraz doskonalenie umiejętności. Nie to wyróżnia nas spośród innych organizacji pozarządowych, że zajmujemy się rozwojem duchowym, emocjonalnym, intelektualnym, społecznym czy fizycznym. Wyróżnia i jest dla nas cenne to, że wszystkie sfery rozwoju są dla nas jednocześnie, stale i równoważnie obiektem naszej troski.
Kształtowanie charakteru wymaga aktywnej postawy wobec siebie samego i otaczającej rzeczywistości. Jesteśmy elementami większej całości – funkcjonujemy wśród innych ludzi, w określonych warunkach, spotykamy się z różnorodnymi postawami wobec życia. Chcemy przygotować młodego człowieka do samodzielnego stawiania sobie coraz wyżej poprzeczki. Do wymagania od siebie i niezgody na bylejakość. Ważne dla nas są umiejętności, wiedza, przeżycia. Mają one jednak być narzędziem do kształtowania charakteru, a nie to kształtowanie zastąpić.
9
ZHP w organizacjach międzynarodowych ZHP jest członkiem-założycielem Światowego Stowarzyszenia Przewodniczek i Skautek (WAGGGS) oraz Światowej Organizacji Ruchu Skautowego (WOSM). ZHP jest również członkiem: • Międzynarodowej Katolickiej Konferencji Skautingu Żeńskiego, • Międzynarodowej Katolickiej Konferencji Skautingu, • Międzynarodowego Bractwa Skautów i Przewodniczek, • Międzynarodowego Porozumienia Skautów Prawosławnych DESMOS.
10
WOSM Związek Harcerstwa Polskiego jest jedną z kilku skautowych organizacji, które w 1922 roku zadecydowały o założeniu World Organization of the Scout Movement. Światowa Organizacja Ruchu Skautowego skupia ponad 160 Narodowych Organizacji Skautowych. To w sumie 36 milionów młodych ludzi, których życiowym mottem - niezależnie od szerokości geograficznej na jakiej żyją - jest tworzenie lepszego świata. Członkostwo w WOSM to nie tylko przywilej i wyróżnienie, ale przede wszystkim świat niekończących się możliwości rozwijania młodych ludzi z poszanowaniem potrzeb globalnego świata. Program „Messengers of Peace”, którego celem jest uwrażliwienie skautów na problemy świata takie jak głód, ubóstwo, niedostatek, doskonale realizuje misję skautingu, czyli wspieranie
rozwoju młodych ludzi poprzez system wartości oparty na Prawie i Przyrzeczeniu Skautowym. WOSM jest partnerem Organizacji Narodów Zjednoczonych, której agendy uczestniczą w Światowych Jamboree Skautowych, wnosząc istotny wkład w program Wioski Globalnego Rozwoju. WOSM podzielony jest na sześć regionów, w których działają Narodowe Organizacje Skautowe. Tylko jedna organizacja skautowa lub federacja organizacji może być uznana za skautową w danym kraju. W Polsce jest to Związek Harcerstwa Polskiego. Nasze stowarzyszenie jest członkiem-założycielem WOSM i jako taki działa w jego strukturach od 1922 do 1949 roku i ponownie od 1996 roku do dziś. Siłą naszego ruchu jest jego globalny wymiar. Najwyższą władzą WOSM jest Światowa Konferencja Skautowa. Odbywa się ona raz na trzy lata. Uczestniczą w niej delegaci reprezentujący wszystkie NSO, których zadaniem jest nie tylko wybranie nowych władz skautingu - Światowego Komitetu Skautowego - ale przede wszystkim ustalenie kierunków działania organizacji.
WAGGGS Światowe Stowarzyszenie Przewodniczek i Skautek (WAGGGS) to stowarzyszenie, którego celem jest stwarzanie dziewczętom i młodym kobietom warunków do rozwijania swoich możliwości i umiejętności jako odpowiedzialnych obywatelek świata. WAGGGS swoją misję realizuje poprzez pogram, który zapewnia dynamiczne i oparte na wartościach szkolenie w zakresie życiowych umiejętności, przywództwa i podejmowania decyzji. Stowarzyszenie oferuje projekty i programy na poziomie międzynarodowym. Ruch przewodniczek i skautek jest oparty na systemie wartości, który ma odzwierciedlenie w Prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim. Praca stowarzyszenia oparta jest na pracy wolontariackiej. W organizacji działa ponad 100 tysięcy wolontariuszek. Pozwala to wdrażać ciekawe propozycje i programy międzynarodowe. Komitet Światowy Organizacji jest złożony z wolontariuszek z całego świata.
11
Grupy metodyczne w ZHP Dzieci i młodzież działająca w ZHP są członkami jednej z 4 grup metodycznych - zuchów, harcerzy, harcerzy starszych lub wędrowników. Przynależność do konkretnej grupy metodycznej zależy od wieku dziecka. Podział ten został utworzony, aby jak najlepiej dostosować program oraz formy pracy gromad zuchowych i drużyn harcerskich do aktualnych potrzeb dzieci, wynikających z wieku w jakim się znajdują. Każda metodyka posiada swój unikatowy charakter, opierający się na różnorodnym programie podejmującym zagadnienia istotne dla dzieci w danym wieku, formach pracy uwzględniających rozwój psychofizyczny podopiecznych oraz instrumentach metodycznych pomagających w rozwijaniu wiedzy i umiejętności młodych ludzi.
12
Zuchy to najmłodsi członkowie Związku Harcerstwa Polskiego, uczniowie klas 0-3 szkoły podstawowej, którzy należą do gromad zuchowych. Dla zuchów wzorcem postępowania jest Prawo Zucha, które dzieci poznają na pierwszych zbiórkach i zobowiązują się je przestrzegać. Podczas zuchowych zbiórek rozwijają swoją wyobraźnię, wchodzą w sferę odpowiedzialności, usamodzielnia się. Co tydzień zuchy przeżywają wyjątkową przygodę, bawiąc się w kogoś lub w coś. Wcielając się w doktorów, rycerzy, strażaków czy czarodziejów, dzieci poznają świat i rządzące nim zasady, świetnie się przy tym bawiąc. Poprzez różnorodne, odpowiednio dobrane gry nabierają dobrych nawyków, które powoli zaczynają tworzyć kręgosłup moralny małego człowieka.
Harcerze to dzieci będące uczniami klas 4-6 szkoły podstawowej, skupione w drużynach harcerskich. Fundamentem systemu wartości i sposobem postępowania harcerza jest Przyrzeczenie i Prawo Harcerskie. Harcerz przede wszystkim uczy się poprzez działanie. Uczestnicząc w grze harcerki i harcerze poznają swoje możliwości, zdobywają nowe umiejętności, kształtują charakter, uczą się współdziałać z innymi. Dzięki aktywności w wielu obszarach i dziedzinach pobudzają swoją wyobraźnię. Program działania drużyny jest tworzony i realizowany przez drużynowego przy współpracy rady drużyny. Podstawą metodyki harcerskiej jest praca zastępami, realizacja stopni i sprawności harcerskich, a także zadań zespołowych.
Harcerze starsi – młodzi ludzie w wieku gimnazjalnym, którzy wraz z grupą przyjaciół szukają własnych ścieżek. Charakteryzują się niezależnością myślenia oraz samodzielnością. Dociekliwie poszukują wytłumaczenia dla otaczającej ich rzeczywistości. Harcerze starsi odkrywają różne pola działania, nowe pasje i zainteresowania. Sprawdzają swoje umiejętności i wiedzę w realnych, życiowych sytuacjach. Program nastawiony jest na większą samodzielność członków drużyny. W tej grupie metodycznej realizowane są stopnie starszoharcerskie oraz projekty, które stanowią samodzielne działanie zastępów.
13
Wędrownicy – młodzież pomiędzy 16 a 21 rokiem życia. Filarami metodyki wędrowniczej są służba, wyczyn oraz ciągły, indywidualny rozwój. Wędrownicy posiadają swoją dewizę, która brzmi „Wyjdź w świat, zobacz, pomyśl, pomóż - czyli działaj” oraz „Kodeks Wędrowniczy”. Wędrownicy nie boją się wyzwań i odważnie patrzą w przyszłość. Realizują marzenia i plany. Świadomie podejmują odpowiedzialne decyzje. Pełnią stałą służbę na rzecz swojego środowiska. Rozwijają pasje i dążą do mistrzostwa. Wędrowników cechuje wrażliwość na otaczający świat i chęć działania na rzecz innych.
14
Akademicy to ruch programowo-metodyczny skupiający studiujących harcerzy, którzy zrzeszają się w kręgach akademickich. Wśród akademików odnajdziemy zarówno wędrowników jak i instruktorów powyżej 19 roku życia. Kręgi akademickie w całej Polsce działają w oparciu o cztery płaszczyzny, które uwzględniają zagadnienia takie, jak samoświadomość własnych kompetencji zawodowych, rozwój obecnych oraz nowych zainteresowań czy odpowiedzialność za otaczający nas świat. Działalność w ruchu akademickim pomaga wykształcić umiejętność współpracy z innymi ludźmi w poszanowaniu odmienności ich poglądów, wyznań i postaw życiowych. Wspiera również dalszy rozwój w ZHP poprzez zdobywanie stopni oraz obejmowanie nowych funkcji.
1.1
Nieprzetarty Szlak Harcerstwo objęło swym oddziaływaniem dzieci i młodzież wyłączoną z normalnego życia w społeczeństwie, izolowaną przez swoją niepełNIEPRZETARTY SZLAK nosprawność lub trudności z dostosowaniem się do norm społecznych. Wychowanków z niepełnosprawnościami skupiają gromady zuchowe i drużyny harcerskie Nieprzetartego Szlaku. Metoda harcerska zastosowana w rehabilitacji dzieci i młodzieży przynosi wyniki przewyższające oczekiwania, dając im nadzieję oraz stwarzając realną szansę na podniesienie sprawności fizycznej i intelektualnej, doskonalenie umiejętności niezbęd-
nych w codziennym życiu, rozwijanie uzdolnień i zainteresowań, pokonywanie słabości i odnoszenie sukcesów. Nieprzetarty Szlak to m.in. rozmaite rajdy, zloty, biwaki, obozy. Dzięki tym formom pracy niepełnosprawne zuchy i harcerze mają możliwość spędzania w sposób aktywny wolnego czasu, odkrywają obszary działania dotychczas zupełnie sobie nieznane oraz zdobywają nowe umiejętności. Dzięki realizacji zadań wspólnie ze sprawnymi rówieśnikami uczą się tolerancji, wzajemnego szacunku, podejmują działania służące integracji środowiskowej, a wypracowywane podczas zajęć harcerskich nawyki stają się elementem wieloprofilowej rewalidacji.
15
Protektorat Prezydenta RP ZHP jest objęte honorowym protektoratem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Protektorat jest wyrazem najwyższego uznania działań podejmowanych przez ZHP oraz jego edukacyjnej misji. Pierwszym protektorem ZHP był marszałek Józef Piłsudski. Był to wyraz wdzięczności za udział harcerzy w działaniach niepodległościowych. W ślad za nim poszli jego następcy - Stanisław Wojciechowski oraz Ignacy Mościcki. Do przedwojennej tradycji powrócono w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Wszyscy prezydenci postkomunistycznej Polski z chęcią otaczali swoim pro-
16
tektoratem ZHP: Lech Wałęsa, Aleksander Kwaśniewski, Lech Kaczyński, Bronisław Komorowski i obecnie sprawujący urząd prezydenta RP – Andrzej Duda. Co roku w Pałacu Prezydenckim Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej spotyka się z harcmistrzami z okazji Dnia Myśli Braterskiej. To czas, kiedy Prezydent dziękuje instruktorom za ich służbę w minionym roku. W spotkaniu biorą udział nowo mianowani harcmistrzowie z organizacji harcerskich, objętych honorowym protektoratem Prezydenta RP – w tym harcmistrzowie ze Związku Harcerstwa Polskiego. Nowi harcmistrzowie otrzymują od Prezydenta RP okolicznościowe odznaczenia.
P H Z m a r g o Pr
17
Program wychowawczy Stale doskonalony program zapewnia realizację naszego najważniejszego celu, jakim jest wychowanie młodych ludzi na świadomych obywateli. Ewaluacja naszych działa pozwala na przygotowanie programu odpowiadającego aktualnym zainteresowaniom i potrzebom harcerzy, stawia przed nimi wyzwania i jest zachętą do samodoskonalenia. Dzięki stymulującemu programowi dostosowanemu do konkretnych grup metodycznych, nasi podopieczni rozwijają się na wielu płaszczyznach, wykazują się aktywnością, biorą odpowiedzialność za siebie i innych, nie boją się podejmować trudnych decyzji.
18
Wykorzystując metodę harcerską w naturalny sposób, poprzez praktyczne działania przekazujemy harcerzom naszą wiedzę i umiejętności. Dzięki temu zyskują doświadczenie niezbędne w dorosłym życiu.
Nauka pracy w grupie, planowanie i realizacja projektów, określanie swoich celów i ich realizacja – to tylko niektóre z umiejętności, których uczą się harcerze podczas zbiórek, wycieczek, biwaków czy obozów.
Celem jest wychowanie Osiąganie sukcesów wychowawczych w naszych czasach nie wymaga rewolucji programowej. Ponadczasowość założeń harcerstwa sprawia, że nie potrzebują one uaktualniania.
nie do młodzieży. O wyjątkowości harcerstwa świadczą sposoby realizacji celów. Jasną w przekazie misję realizują proste formy pracy, które czerpiemy z ruchu skautowego i własnych doświadczeń. W pracy harcerskiej olbrzymią rolę pełni przyroda i poznawanie świata.
Niezbędne jest ciągłe rozpoznawanie marzeń, zainteresowań i problemów naszych wychowanków, tak aby program odpowiadał na ich potrzeby, był atrakcyjny i skuteczny.
Za pomocą metody harcerskiej oddziałujemy na wszystkie grupy wiekowe, dbając przez atrakcyjny program o wszechstronny rozwój członków organizacji w duchu wartości Prawa Harcerskiego. Unikatowa metoda małych grup jest dzisiaj podpatrywana przez wiele organizacji, a uczenie w działaniu stosowane przez nas od ponad stu lat stało się odkryciem nowoczesnej pedagogiki.
Ruch harcerski od początku swego istnienia stawiał sobie za cel wychowanie młodego człowieka. Określony jest dziś w misji Związku Harcerstwa Polskiego, a buduje przewagę nad innymi organizacjami kierującymi swe działa-
System małych grup jest wielką wartością harcerstwa. Dzięki niemu dzieci i młodzież mają szansę budowania swoich małych społeczności, które kierują się zasadami samorządności. Tam także rodzą się przyjaźnie na całe życie, harcerze budują poczucie własnej war-
19
tości i kształtują umiejętności interpersonalne. Mała grupa daje szansę na sprawdzenie się w roli lidera. Nic tak szybko, jak harcerstwo nie uczy przywództwa, nie powierza zadań, funkcji i odpowiedzialności. Bez małych grup nie ma harcerstwa.
Harcerstwo nastawione jest na bezinteresowną służbę – działanie na rzecz innych. Dzięki temu członkowie organizacji uczą się społecznych zachowań i wrażliwości tak bardzo dzisiaj potrzebnych. Program ZHP, czyli to, czym zajmują się gromady i drużyny, zaraz obok metody harcerskiej stanowi o harcerskości ruchu. Atutem programu ZHP jest różnorodność podejmowanych działań. Aby móc nazwać program harcerskim, musi zmierzać on do realizacji Misji ZHP
20
i w konsekwencji do kształtowania młodych ludzi na wzór wskazany w Podstawach Wychowawczych ZHP. Aby to osiągnąć, harcerski program powinien być: • aktualny – nie rekonstruuje historii, lecz ją tworzy, • atrakcyjny dla młodych ludzi – czyli odpowiadający na ich potrzeby, a nie ulegający przelotnym modom, • społecznie użyteczny – zaangażowany w życie swojej małej i dużej społeczności, a nie skupiony tylko na sprawach gromady/drużyny, • przemyślany i zaplanowany – przynoszący pozytywne zmiany, a nie będący zbiorem przypadkowych działań; stawiane cele są wychowawcze.
ZHP realizuje następujące kierunki programowe:
o Harcerstw w ruchu
Wszelka aktywność na świeżym powietrzu – na łonie przyrody, z szacunkiem do natury. Propagowanie zdrowych zachowań, wędrówki, biwakowanie i obozowanie, wspólne przygotowywanie i spożywanie pełnowartościowych posiłków.
ć Aktywnoś społeczna
Zespołowe podejmowanie działań na rzecz społeczności lokalnej w oparciu o rozpoznanie potrzeb najbliższego środowiska działania gromad i drużyn. Tworzenie projektów mających na celu poprawę jakości funkcjonowania wspólnoty lokalnej.
Ciekawość świata
Ciekawość Polski, Europy, świata; ludzi i kultur; przyrody – jej piękna i praw działania. Ciekawość po to, by poznać. Poznać po to, by działać.
ci Sprawnoś e ci na całe ży
Braterstwo
Radosny patriotyzm
Rozbudzanie zainteresowań, praktyczna nauka umiejętności przydatnych w życiu, techniki harcerskie wypełniane aktualnymi treściami, specjalności, a także samoorganizacja, pilność i rzetelność w realizowaniu zadań.
Przyjaźń, nauka dialogu i szacunku mimo różnic, nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z ludźmi, sprzeciwianie się przemocy.
Promowanie Polski w świecie, optymizm i wiara we własne możliwości postawa obywatelska, radosne przeżywanie świąt państwowych, znajomość historii, orientowanie się w osiągnięciach Polaków. Praca z bohaterem.
21
Centralny Bank Pomysłów Centralny Bank Pomysłów to internetowa przestrzeń, w której zbierane są wszelkie materiały, mogące stać się inspiracją dla innych.Umieszczane są w nim konspekty programowe (zbiórki, rajdy, gry), kształceniowe (kursy i war- sztaty), propozycje programowe stworzone przez ZHP lub chorągwie, a także różnorodne poradniki i artykuły. Trafiają tu materiały wypracowane na wszystkich szczeblach organizacji –przez instruktorów z hufców, chorągwi i Głównej Kwatery. Adresatami zamieszczonych w CBP materiałów są wszyscy członkowie ZHP, choć z oczywistych względów, najczęściej będą z nich korzystali instruktorzy, w tym przede wszystkim najważniejsza kadra w całej naszej organizacji –drużynowi. Materiały dostępne są na stronie www.cbp.zhp.pl.
22
Propozycje programowe Związek Harcerstwa Polskiego kładzie olbrzymi nacisk na jakość i atrakcyjność tworzonego programu, tak aby harcerze nie mogli się w naszej organizacji nudzić. Także odpowiednie przygotowywanie kadry i wspieranie jej w pełnionych funkcjach jest dla naszej organizacji elementem niezwykle ważnym. W 2015 i 2016 roku wydano wiele propozycji programowych oraz przygotowane zostały narzędzia wspomagające drużynowych w efektywnym realizowaniu metody harcerskiej. Wszystkie materiały można odnaleźć w Centralnym Banku Pomysłów. W roku 2015 powstały następujące propozycje programowe: „Kierunek Azja”, „Stop bierności. Wyzwolić energię”, „Ekonomia jest kobietą”, „Duch na wakacjach 2015”, „W zdrowym ciele – zdrowy druh”, „Każdy inny, wszyscy równi”, „Leśne Plemiona”, „Harcerz w lesie”. W 2016 roku powstały: „Propozycja programowa na Imieniny Zucha”, „966 - Dawno, dawno temu, kiedy wszystko się zaczęło”, „Harcerski Rachunek Sumienia”, „Zalogowani poprzez Chrzest”, „Światozmieniacze. Cel: Dobro”.
Harcerz w lesie „Harcerz w lesie” to kompleksowy poradnik o lesie. Pierwsza część zawiera artykuły dotyczące struktury lasu, jego budowy, a także leśnych problemów. Druga część to przewodnik po harcerskich formach, które można zrealizować w otoczeniu drzew – na obozach i biwakach. Poradnik opowiada, jak organizować je w zgodzie z naturą oraz jak z naturą obcować. Trzecia część powstała w trosce o podnoszenie świadomości ekologicznej harcerzy – dotyczy propozycji działań śródrocznych, zwiększających wiedzę na temat lasu wśród zuchów, harcerzy, harcerzy starszych i wędrowników. Opracowanie i skład tego poradnika powstały dzięki wsparciu finansowemu programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2015 r.
Leśne plemiona Ta propozycja ukazuje na nowo magię samodzielnego poznawania oraz podziwiania przyrody zarówno tej mniej, jak i bardziej dzikiej. Propozycja zachęca harcerzy do zdobywania sprawności oraz nowych umiejętności – które są przydatne nie tylko w lesie. „Leśne plemiona” to sprawności odpowiadające różnym zwierzętom – w zależności od ich cech charakterystycznych i naszych skojarzeń związanych z nimi. Każdy zestaw stawia wyzwania odpowiednio dobrane, zarówno dla zucha jak i wędrownika. Do tworzenia zestawów sprawności wykorzystane zostały sprawności przyrodnicze, krajoznawcze i ruchowe, a także sprawności wspomagające chęć poznania otaczającego świata, sprawności tzw. „leśne”, czyli zestaw sprawności puszczańskich oraz sprawności przyrodnicze – tak aby każdy znalazł coś dla siebie.
23
Stop bierności. Wyzwolić energię Propozycja „Stop bierności. Wyzwolić energię” promuje aktywność i wychodzenie do innych. Przypomina harcerzom, że warto pracować nad sobą i jednocześnie zmieniać świat, podejmując ambitne i twórcze zadania – na miarę zuchów, harcerzy, harcerzy starszych, wędrowników i instruktorów. Zadania te, wynikające z prawdziwych potrzeb środowiska, realizowane z pasją, odpowiedzialnie i rzetelnie, to właśnie harcerska służba – fundament harcerskiej idei „Stop bierności” przypomina wszystkim tradycyjne pojmowanie służby oraz pomaga tworzyć jej nowe znaczenia, związane z wyzwaniami XXI wieku. Światozmieniacze – Cel: Dobro Zmiana. Jakie zmiany muszą zajść na świecie? Tysiące. Lepszy dostęp do edukacji. Zwalczenie biedy. Zrównoważony rozwój. Równość płci. Pokój. Wymieniać można do końca tej strony albo i jeszcze dłużej. Jak to wszystko osiągnąć? Jedyna zmiana, której potrzebujemy naprawdę, to zmiana w nas samych. I to w nas wszystkich. Działania zwykłych ludzi, obywatelek i obywateli, harcerek i harce-
24
rzy, mogą zmienić świat. Warunkiem jakiejkolwiek pozytywnej zmiany na świecie jest to, że każda i każdy z nas stanie się światozmieniaczem, czyli osobą, która dostrzega i rozumie problemy wokół siebie i - co najważniejsze - chce i potrafi na nie zareagować. Osobą, która raz w tygodniu lub choćby w miesiącu poświęci godzinę na wolontariat, odwiedzi dom dziecka, pomoże imigrantkom i imigrantom uczyć się polskiego, posprząta okoliczny las czy zrobi zakupy starszej sąsiadce... Jak to osiągnąć? 966 - Dawno, dawno temu, kiedy wszystko się zaczęło Propozycja „Dawno, dawno temu, kiedy wszystko się zaczęło” dotyczy nie tylko doniosłego wydarzenia, jakim jest chrzest Mieszka I, ale także tego, co w związku ze świętowaniem jego rocznicy można przekazać w zakresie wychowania duchowego i religijnego, kształtowania postaw patriotycznych i obywatelskich.
Programowy Ruch Odkrywców Działający w ramach ZHP Programowy Ruch Odkrywców pomaga drużynom sprawić, by odkrywanie, ochrona i popularyzacja dziedzictwa kulturowego zamieniła się w przygodę na miarę filmów o Indianie Jonesie czy książek o Panu Samochodziku. Ruch PRO co roku publikuje propozycję programową, dzięki której drużyny mogą wzbogacić swoją pracę o takie narzędzia jak questing, geocaching czy storytelling, wykorzystywać w swoich działaniach efekty laserowego skanowania powierzchni ziemi (LiDAR) czy włączyć się do ogólnopolskiej społecznej akcji monitorowania stanu zabytków.
zespołu, pozyskiwania środków, zarządzania własnym e-wizerunkiem czy wykorzystania swojego harcerskiego doświadczenia na rynku pracy. Ruch PRO jest również organizatorem Rajdu Odkrywców – pięciodniowej wakacyjnej imprezy turystycznej, odgrywającej rolę „terenowego laboratorium”, w którym testowane są i udoskonalane innowacyjne formy edukacji pozaformalnej.
Każdej wiosny ruch organizuje ogólnopolskie warsztaty „Drużyna PRO”, w ramach których zaprzyjaźnieni eksperci pomagają kadrze drużyn zdobyć ponadstandardowe umiejętności w dziedzinie przywództwa, budowania programów pracy, komunikacji i rozwoju
25
#harcerskielato Wakacje są jednym z najważniejszych momentów w harcerskiej pracy. Obozy i letnie wycieczki są podsumowaniem całorocznej pracy drużyn harcerskich. ZHP jest największym organizatorem wakacyjnych wyjazdów dla dzieci i młodzieży w kraju – każdego roku około 80 tysięcy osób bierze udział w obozach organizowanych przez harcerzy. Harcerska przygoda nie może być zastąpiona niczym innym, dlatego też dzielenie się nią jest wspaniałą możliwością. Możemy robić to za pomocą kanałów społecznościowych. Na Facebooku i Instagramie tagowaliśmy nasze statusy oraz zdjęcia z harcerskich przedsięwzięć hashtagiem #harcerskielato. Uruchomiona została specjalna tablica internetowa, gdzie można było znaleźć setki zdjęć wykonanych przez harcerzy podczas ich wakacyjnych przygód.
26
Nieważne w jakim zakątku kraju lub świata nasi harcerze przebywali, każdego dnia dzielili się swoimi przeżyciami z harcerskiego szlaku. Dzięki marce, jaką jest #harcerskielato młodzi ludzie mogli stać się twórcami informacji, wyróżnić się spośród swoich rówieśników i uzyskać większą więź z wspólnotą harcerską.
Związek Harcerstwa Polskiego to największy organizator letniego wypoczynku dla dzieci i młodzieży w Polsce. Co roku uczestniczy w nim ponad 80 tysięcy młodych ludzi!
e z s a N kty e j o r p
27
Betlejemskie Światło Pokoju Betlejemskie Światło Pokoju jest projektem zapoczątkowanym w Austrii już w 1986 roku jako część dobroczynnej misji dla niepełnosprawnych dzieci i ludzi w potrzebie. Idea rozprzestrzenienia Światła z Bazyliki Narodzenia Pańskiego wśród ludzi, podczas okresu bożonarodzeniowego, rozwinęła się w światowe przedsięwzięcie. W 2016 r. harcerze nieśli je pod hasłem „Odważnie twórzmy pokój”. Polscy harcerze i harcerki przekazują Betlejemskie Światło Pokoju od 1991. Od kilku lat ponad dwa tysiące skautów spotyka się na Betlejemskim Zlocie w Zakopanem, zmieniając to miasto w stolicę braterstwa. W czasie dwóch dni biorą udział w grach, wycieczkach górskich, warsztatach, konferencjach oraz koncertach. To wspaniały i jednoczący czas dla wszyst-
28
kich, bez względu na wiek czy wyznanie. Wieńczącym elementem spotkania jest ekumeniczne nabożeństwo celebrowane wspólnie ze skautami z Słowacji, podczas którego reprezentacje wszystkich chorągwi otrzymują Betlejemski Płomień i rozpoczynają swoją indywidualną podróż w dzieleniu się Światłem. Polscy harcerze i harcerki zanoszą Światło razem z bożonarodzeniowymi życzeniami do szpitali, miejsc pracy, szkół i urzędów. Jednakże to nie koniec ich misji. Najważniejszą wartością tych wszystkich działań jest zainicjowanie wewnętrznych przemyśleń, dyskusji i pozytywnych działań lokalnych.
ZHP przekazuje Światło organizacjom skautowym na Ukrainie, Białorusi, Litwie, a także do Danii i Szwecji.
Turniej Zastępów, Turniej Gromad
nia z instrumentów metodycznych. Spośród zastępów i gromad zgłoszonych do turnieju zostaną wybrane najlepsze w każdej chorągwi oraz w całym Związku Harcerstwa Polskiego.
Turniej Zastępów i Turniej Gromad to propozycje programowe ZHP na lata 2014-2018. Celem Turnieju Zastępów jest wzmacnianie systemu małych grup w drużynach. Turniej Gromad stawia natomiast na wspieranie umiejętności drużynowych w korzysta-
Zadania realizowane w ramach turnieju oparte są na przyjętych przez Zjazd ZHP sześciu kierunkach programowych. Współzawodnictwo w Turnieju Zastępów i Turnieju Gromad trwa w ciągu jednego roku harcerskiego i odbywa się w 3 etapach.
29
Światowe Dni Młodzieży 195 patroli pieszych, 14 punktów medycznych, służba ponad tysiąca harcerzy – wolontariuszy, a do tego organizacja pobytu 156 pielgrzymów z USA, Słowacji, Włoch, Francji, Hiszpanii, Portugalii, Argentyny, Meksyku, Wybrzeża Kości Słoniowej i Szwecji – to wymiar zaangażowania Związku Harcerstwa Polskiego w Światowe Dni Młodzieży. Przed oficjalnym rozpoczęciem Światowych Dni Młodzieży, harcerze koordynowali „Dni w Diecezjach”, podczas których przyjmowali w rodzinnych stronach młodzież z całego świata, która przybyła do Polski wcześniej, by przygotować się do spotkania w Krakowie. Przez siedem dni – od poniedziałku 25 lipca do niedzieli 31 lipca – 1147 harcerzy z ZHP pełniło służbę medyczną i porządkową oraz wspierało organizację najważniejszych wydarzeń Światowych Dni Młodzieży w Krakowie, m.in. podczas mszy świętej i drogi krzyżo-
30
wej na Błoniach oraz czuwania i Mszy Świętej Posłania w Campus Misericordiae w Brzegach. Harcerskie patrole medyczne można było spotkać również na dworcach, w parkach, na głównych placach miasta, w miejscach sakralnych, a wieczorami na różnych przedsięwzięciach w ramach Festiwalu Młodych – łączniew ponad 20 miejscach. Najdłuższa harcerska służba medyczna podczas mszy św. w Brzegach zabezpieczała wszystkie sektory i trwała 30 godzin. Harcerze z ZHP przygotowywali się do pełnienia Białej Służby od kilku miesięcy. Był to czas intensywnych szkoleń i nabywania koniecznych umiejętności, ale też okres formacji duchowej. Centrum harcerskiego życia zlokalizowane było na terenie gminy Michałowice, w trzech miejscowościach: Więcławice Stare, Michałowice i Raciborowice. Na czas Światowych Dni Młodzieży harcerze wybudowali małe
miasteczka: część noclegową, część programową, sztab zabezpieczenia medycznego oraz szpital polowy.
Safe From Harm
To nie pierwszy raz, gdy ZHP podejmuje się Białej Służby – pełni ją od 33 lat. Mimo upływu czasu jej idea nadal pozostaje aktualna.
Bezpieczeństwo naszych podopiecznych jest priorytetem każdego drużynowego w ZHP. Przykładamy do tego aspektu naszej działalności wielką wagę, dlatego w WOSM realizowany jest program „Safe From Harm”. To szkolenie, którego celem jest uwrażliwienie młodych ludzi na problem przemocy – zarówno słownej, jak i fizycznej – i wyeliminowanie go z otaczającego nas świata. Przykładowo: pełnoletni uczestnicy 22. Światowego Jamboree Skautowego w Szwecji zobligowani byli przez WOSM do przejścia internetowego szkolenia, w trakcie którego poznawali techniki radzenia sobie z sytuacjami nietypowymi.
Od 25 lipca sztab medyczny pracował bez przerwy. Harcerze pełnili swoją służbę ponad 8 godzin dziennie, kierowani pragnieniem, by każdego dnia na miarę swoich możliwości nieść pomoc innym .
Pragniemy, by każdy członek naszej organizacji miał możliwość rozwijać się w bezpiecznym środowisku pełnym zrozumienia i akceptacji. Świat skautowy, który opiera się na różnorodności, jest najlepszym miejscem, w którym można przeżyć pierwszą lekcję wychowania międzykulturowego.
31
Messengers of Peace Messengers of Peace jest inicjatywą zapoczątkowaną w 2011 roku za sprawą Światowego Komitetu Skautowego. Jej celem jest zachęcenie skautów żyjących na całym świecie do podejmowania lokalnych aktywności na rzecz społeczności. Od prostych działań sprzątania osiedla po duże, takie jak zapobieganie przemocy w szkołach. Każdy projekt skautowy przynosi pozytywne zmiany w społeczności – podnosi poczucie bezpieczeństwa, chroni środowisko naturalne czy poprawia warunki społeczne.
32
W ramach Messengers of Peace można podzielić się swoim projektem z innymi skautami za pośrednictwem strony internetowej. Wszystkie projekty włączane są do wspólnej puli godzin przepracowanych przez skautów na rzecz świata.
Rajd Odkrywców Ruch PRO jest organizatorem Rajdu Odkrywców – pięciodniowej wakacyjnej imprezy turystycznej, odgrywającej rolę „terenowego laboratorium”, w którym testowane są i udoskonalane innowacyjne formy edukacji pozaformalnej.
Edycja 2017 przybiera postać ekspedycji poszukiwawczej, której uczestnicy próbują odnaleźć zaginione dzieła sztuki i pamiątki historyczne oraz nieustalone dotąd miejsca ważnych wydarzeń, przy wspierciu przez instytucje kultury, archeologów. eksploratorów i pasjonatów historii.
Edycja 2016 została przeprowadzona w formie gry typu Live-Action Role Playing opartej ma mechanice gry RPG „Dzikie Pola” Jacka Komudy. W rajdzie wzięło udział ponad 1000 uczestników, którzy wcielali się w postacie epoki sarmatyzmu. Wykonywali rozmaite misje, wchodząc w interakcje z postaciami odgrywanymi przez organizatorów, współpracując z innymi patrolami, wymieniając się informacjami i kolekcjonując cenne przedmioty poukrywane na całym obszarze rajdu, który mierzył 2500 km2.
33
34
a c a r p ł Wspó odowa r a n y z d mię
Konferencja Europejskiego Regionu WOSM i WAGGGS Związek Harcerstwa Polskiego, jako członek międzynarodowych stowarzyszeń WOSM i WAGGGS, uczestniczy w podejmowaniu decyzji dotyczących ruchu skautowego w regionie europejskim i na świecie. W roku 2016 okazją do skorzystania z przysługujących nam praw i obowiązków było zgromadzenie regionalne – europejska konferencja WOSM i WAGGGS, obradująca w dniach 17-22 czerwca 2016 w Norwegii. Wzięło w niej udział ponad 600 osób, reprezentantów organizacji skautowych Europy. Przyjęto sprawozdania i zaplanowano pracę na kolejną trzyletnią kadencję. Delegaci ZHP uczestniczyli w licznych warsztatach
i dyskusjach, promowali kandydaturę Polski do organizacji Światowego Jamboree Skautowego w roku 2023 oraz uczestniczyli w dziesiątkach rozmów bilateralnych i spotkań w różnych grupach zainteresowań, które będą owocować rozwojem ruchu skautowego i harcerstwa. Wśród wielu konferencyjnych sukcesów z dumą odnotowujemy wybór komisarki zagranicznej ZHP hm. Ingi Rusin-Siwiak do władz regionu europejskiego WAGGGS.
35
Międzynarodowe Forum Komisarzy Zagranicznych
36
W styczniu 2016 r. ZHP był gospodarzem Międzynarodowego Forum Komisarzy Zagranicznych „Współpraca przez Solidarność”, które przy uczestnictwie ponad 150 liderów skautowych z Europy odbyło się w Gdańsku.
Odbywające się w Europejskim Centrum Solidarności Forum otworzył laureat Pokojowej Nagrody Nobla Lech Wałęsa oraz Prezydent Miasta Gdańska Paweł Adamowicz.
Do kolebki „Solidarności” przyjechali przedstawiciele zarządów organizacji skautowych odpowiedzialnych za kontakty międzynarodowe z wszystkich krajów Europy. W Forum wziął udział również João Armando Gonçalves – przewodniczący Światowego Komitetu Skautowego, który przy okazji swojej wizyty w Polsce spotkał się z Prezydentem RP Andrzejem Dudą.
Celem spotkania było umożliwienie organizacjom skautowym Europy bliższe poznanie się, nawiązanie kontaktów bilateralnych i wielostronnych, wymienienie doświadczeniami i pomysłami, dyskusja na temat najważniejszych zagadnień skautingu, w tym przygotowanie do zbliżającej się europejskiej konferencji skautowej, a także poznanie kultury kraju gospodarza i przedstawienie kultury własnych krajów.
Intercamp Co roku Związek Harcerstwa Polskiego uczestniczy w międzynarodowych zlocie skautowym Intercamp, który jest organizowany dla osób w wieku 13-17 lat w weekend zielonych świątek. Zloty te cieszą się ogromną popularnością. O ostatecznym zakwalifikowaniu patrolu do reprezentacji Polski decyduje jakość wykonania zadania.
Uczestnikom zaproponowano grę miejską, dzięki której mogli poznać Nysę i historię średniowiecznej Polski oraz do wyboru kilkadziesiąt warsztatów rozlokowanych na terenie zlotu. Intercamp był najważniejszym przedsięwzięciem międzynarodowym, realizowanym na terenie Polski w roku 2015.
W roku 2015 Intercamp po raz pierwszy odbył się w Polsce, na terenie fortów w Nysie. Organizatorem zlotu była Główna Kwatera ZHP, gospodarzem Chorągiew Opolska. W dniach 22-25 maja do Nysy zjechało blisko 2500 skautów - uczestników i członków międzynarodowej kadry IST – z ponad 20 krajów. Pod hasłem „Such an honour” („Wielki zaszczyt”) na kilka dni porzucili realia współczesności, by znaleźć się w świecie średniowiecznych rycerzy i księżniczek, turniejów rycerskich i poszukiwania skarbów.
37
Central European Jamboree W dniach 4-14 sierpnia 2016 we Wrocławiu odbył się zlot skautów i skautek Europy Środkowej CEJ 2016, największe wydarzenie skautowe, w które był zaangażowany Związek Harcerstwa Polskiego w roku 2016. W ramach Central European Jamboree 2016 Polskę odwiedziło 1800 skautów z 29 krajów. Myślą przewodnią CEJ 2016 było „The Art of Scouting” („Sztuka harcowania”). Uczestnicy wspólnie odkrywali różne znaczenia tego hasła, starali się zostać artystami, zostawiającymi świat lepszym niż go zastali. Każdego dnia uczestnicy brali udział w innej części programu – warsztatach artystycznych, grze miejskiej, służbie na rzecz społeczności lokalnej, wycieczkach po Dolnym Śląsku. Dodatkową atrakcją były wydarzenia artystyczne na scenie głównej zlotu – koncerty, imprezy, przedstawienia. Uczestnikami odbywającego się co dwa lata zlotu skautów i skautek Europy Środkowej
38
są przede wszystkim skauci z krajów Grupy Wyszehradzkiej, czyli Polski, Czech, Słowacji i Węgier. Tegoroczny zlot był wyjątkowy pod względem ogromnej liczby reprezentacji z krajów regionu arabskiego, m.in. z Egiptu, Algierii czy Libanu.
fot. Jakub Lewandowski
Europejski Zlot Wędrowników Roverway W dniach 3-14 sierpnia we Francji odbyło się największe europejskie spotkanie wędrowników Roverway pod hasłem „On The Road”. W wędrowniczej przygodzie wzięła udział 40-osobowa reprezentacja ZHP. Patrole z hufców Andrychów, Kielce-Miasto, Pabianice, Zgierz i Łódź-Widzew rozpoczęły swoją przygodę w różnych miastach Francji (m.in. w Paryżu i Rennes), by podczas wędrówki zindywidualizowanymi trasami pełnić służbę na rzecz lokalnej społeczności. Jedni zajmowali się renowacją zabytkowego miasteczka Becours, inni układali kamienną drogę i mur w Rennes, jeszcze inni uczyli się życia w interreligijnej wiosce lub rozmawiali z senatorami regionu Ile-de-France o zasadach rynku fair trade. Po kilkudniowej służbie wszyscy uczestnicy przenieśli się do centrum Scouts et Guides de France w Jambville, gdzie odbył się wspólny zlot.
Eurosea 13 W dniach 21-25 września w Pucku odbyło się europejskie seminarium Eurosea 13. W imieniu ZHP zorganizowało je Centrum Wychowania Morskiego. Eurosea to spotkanie liderów związanych ze skautingiem wodnym, służące wymianie doświadczeń i propozycji żeglarskich dla skautów, wzbogaceniu wiedzy i zacieśnieniu więzi. Seminarium jest organizowane co dwa lata. W Eurosea 13 wzięło udział 46 osób z 16 krajów: Belgii, Danii, Grecji, Włoch, Portugalii, Szkocji, Czech, Irlandii, Słowacji, Hiszpanii, Finlandii, Litwy, Holandii, Austrii, Polski i Australii. Spotkanie było wypełnione warsztatami, prezentacjami, rozmowami i oczywiście żeglowaniem. W ramach Dnia Polskiego gościom zaproponowano rejs na s/y Zawisza Czarny na Hel. W skład 6-osobowej grupy Odyseusza, która koordynuje działania europejskiego skautingu wodnego zostały wybrany przedstawiciel Polski phm. Wiktor Wróblewski.
39
40
Kadra ze s u i r a t n i wolo
Lider+ Skauting bazuje na przywództwie, na postawach i umiejętnościach tych, którzy są liderami skautowymi. Oczekujemy od nich niesienia osobistego przykładu i posiadania niezłomnej postawy. Oczekujemy od nich bycia wzorem dla swoich kolegów. Dlatego też powstał program LIDER+. W pierwszy module zostało przeszkolonych blisko 600 osób. Jest to program szkoleniowy przygotowany dla instruktorów ZHP, którzy podejmują się roli zarządzania pracą różnych zespołami liderskimi w swoich środowiskach. Celem programu jest doskonalenie jakości przywództwa harcerskich liderów poprzez rozwijanie takich umiejętności jak efektywna komunikacja, kierowanie ludźmi, motywowanie i zastosowanie technik liderskich w praktycznych sytuacjach wymagających kierowania zespołem.
Szkolenie Lider+ odbywa się w 3 modułach: • Kierowanie ludźmi w praktyce, • Motywowanie w działaniu, • Zarządzanie systemem pracy z kadrą. Każdy moduł pozwala na rozwijanie innych umiejętności liderskich. Dzięki szkoleniu liderzy harcerscy posiadają wiedzę i umiejętności niezbędne do kierowania ludźmi. Potrafią wpływać na zachowanie, zaimplementować cykl zadania, dostosować go do indywidualnych potrzeb poszczególnych osób oraz delegować obowiązki i uprawnienia.
Zakłada się, że w latach 2014-2018 wszyscy dorośli instruktorzy ZHP wezmą udział w programie Lider+.
41
Kursy harcmistrzowskie „Cogito” Kurs inspiruje instruktorów do osiągania życiowego mistrzostwa i rozwoju instruktorskiego. „Cogito” jest wyzwaniem intelektualnym. Udział w nim to okazją do spotkania ciekawych osobowości, specjalistów i inspirujących ludzi, a także okazja do wymiany doświadczeń z innymi instruktorami. Kursy „Cogito” sprzyjają podejmowaniu większej odpowiedzialności za harcerstwo i ZHP oraz budują etos najwyższego stopnia instruktorskiego. Dają również impuls do pracy nad sobą, własnym warsztatem, umiejętnościami i osobowością. Kursem Harcmistrzowskim
42
realizujemy te punkty Strategii Rozwoju ZHP, skierowane do harcmistrzów i podharcmistrzów, których celem jest wzmacnianie środowiska harcmistrzowskiego w ZHP oraz wsparcie drużynowego w organizacji. Kursy te prowadzone są przez Centralną Szkołę Instruktorską od 2008 r. Od 2012 roku odbyło sie 6 edycji Kursu Harcmistrzowskiego COGITO, w których wzięło udział 161 instruktorów.
Zlot Kadry Zlot Kadry to największa, cykliczna akcja szkoleniowa Związku Harcerstwa Polskiego. Przez 5 dni uczestnicy biorą udział w największej, namacalnej platformie wymiany doświadczeń, oferowanej przez ZHP. Program Zlotu Kadry jest przygotowywany w oparciu o bieżące potrzeby organizacji. Udział w szkoleniach, warsztatach i konferencjach, które odbywają się podczas zlotu, jest dla uczestników szansą na wzbogacenie wiedzy i umiejętności, przeżycie instruktorskiej przygody i nawiązanie nowych, wartościowych przyjaźni na całe życie. Po całym dniu szkoleń, warsztatów i zajęć uczestnicy mogą wziąć udział w ogniskach
metodycznych czy salonach gier. Na uczestników czeka także centrum duchowe oraz liczne wydarzenia towarzyszące takie jak koncerty czy występy artystyczne. Zlot Kadry to wydarzenie nie tylko szkoleniowe, ale także pozwalające odpocząć kadrze ZHP od codziennych obowiązków.
Szacuje się, że w najbliższym Zlocie Kadry może uczestniczyć nawet 40% kadry organizacji.
43
Letnia Akcja Szkoleniowa Co 2 lata Centralna Szkoła Instruktorska organizuje Letnią Akcję Szkoleniową. W 2016 w LASie wzięło udział w sumie 75 osób. Brali oni udział w formach szkoleniowych podnoszących ich wiedzę i umiejętności. W ramach LASu zorganizowane zostały: • Warsztaty Efekt Wioski które były wprowadzeniem do nowego narzędzia pracy z kadrą Mapą Kompetencji. • Kurs przewodnikowski 35+ „Szyfrogram” czyli zmodyfikowany kurs przewodnikowski, którego celem było przygotowanie osób dorosłych do zamknięcia prób przewodnikowskich, złożenia Zobowiązania Instruktorskiego oraz pełnienia funkcji wychowawczych w naszej organizacji.
44
• Zlot komendantów i komend hufców, którego celem była wymiana doświadczeń dotyczących funkcjonowania hufców oraz problemów, z którymi komendy mierzą się w codziennej pracy. • Zlot „Koloryt” skierowany do drużynowych i przybocznych pracujących z metodyką harcerską. Szkolenie skupiało się przede wszystkim na pracy system zastępów, rozwijaniu umiejętności przydatnych na co dzień w pracy drużynowego czy planowaniu pracy drużyny.
Zlot „Koloryt” zgromadził najwięcej, bo aż 24 osoby.
Plebiscyt instruktorski „Niezwyczajni” Każdego dnia w swojej dobrowolnej i często heroicznej pracy, instruktorzy harcerscy robią nadzwyczajne rzeczy, a największą nagrodą jest uśmiech na twarzy dziecka. Dzięki zaangażowaniu i bezinteresowności kadry od ponad stu lat możemy realizować naszą misję – wychowujemy dzieci i młodzież w duchu skautowych wartości, uczymy zaangażowania, patriotycznej postawy i odpowiedzialności. Dzieląc się z nimi naszą wiedzą i praktycznymi umiejętnościami, rozwijamy ich zainteresowania i zachęcamy do stałego rozwoju.
wania niezwyczajnych działań. Dzięki rzeczom, które tworzą, zmieniają świat na lepszy. Podnoszą poziom lokalnych inicjatyw, przełamują negatywne stereotypy, przekraczają bariery. Tak właśnie pracują „Niezwyczajni” liderzy ZHP. Plebiscyt „Niezwyczajni” jest jedną z możliwości powiedzenia głośno naszym instruktorom – „Dziękuję!”. Nagrodzenie statuetką jest oznaką respektu w oczach tysięcy członków ZHP jak i tych, którzy nominowali kandydata oraz wybrali zwycięzcę w internetowym głosowaniu. Tytuł oraz nagroda przekazywana jest przed publicznością przez znane osobistości. Chcąc powiedzieć wielkie „Dziękuję” naszym liderom organizujemy coroczny plebiscyt. Gala, podczas której wręczane są statuetki jest organizowana, aby celebrować Dzień Myśli Braterskiej. Jest to niezwykłe wydarzenie i wielkie przeżycie dla wszystkich członków ZHP.
Wśród 30 000 pełnoletnich członków ZHP jest wielu z charyzmą, kreatywnością i gotowością do inicjo-
45
a r t n Ce owe t u a sk
46
ZHP zarządza trzema centrami skautowymi zlokalizowanymi w najbardziej malowniczych częściach Polski. Także chorągwie posiadają inne obiekty, w których regularnie goszczą harcerze.
Głodówka Pośrodku Tatr, w niedalekiej odległości od Zakopanego znajduje się schronisko ulokowane na polanie Głodówka. To urocze miejsce oferuje jeden z najpiękniejszych widoków pośród całego regionu tatrzańskiego – panoramę gór widzianą z odległości 77 kilometrów. Głodówka jest punktem rozpoczynającym górskie wycieczki. Zapewnia ponad 100 miejsc noclegowych, doskonałe polskie jedzenie i niezapomnianą atmosferę. To wszystko sprawia, że pobyt na Głodówce zapewnia niezapomniane wspomnienia.
Perkoz Perkoz znajduje się pośrodku lasu nad klarownym jeziorem Pluszne. Centrum skautowe, które odnajdziemy na Mazurach zapewnia ukojenie i odpoczynek od hałasu i zgiełku tętniącego miasta. Wspaniała przystań pozwala na praktykowanie sportów wodnych.
Centrum Wychowania Morskiego Centrum Wychowania Morskiego mieści się w sercu Gdyni. Głównymi zadaniami CWM są organizacja wycieczek i rejsów, przeprowadzenia specjalistycznych kursów, spływów kajakowych oraz wydarzeń dla nurków, wspieranie instruktorów w działaniach związanych z edukacją morską. To właśnie pod opieką CWM znajduje się słynny żaglowiec Zawisza Czarny!
47
e i n a z d Ä… z Zar 48
Władze ZHP Najważniejszą władzą w naszym stowarzyszeniu jest odbywający się co cztery lata Zjazd Związku Harcerstwa Polskiego. Zjazd wybiera Naczelnika ZHP i Główną Kwaterę ZHP – zarząd stowarzyszenia, Przewodniczącego ZHP i Radę Naczelną ZHP, Centralną Komisję Rewizyjną, Naczelny Sąd Harcerski.
Naczelnik ZHP
Główna Kwatera ZHP
Harcmistrzyni Małgorzata Sinica jest Naczelnikiem ZHP od 2007 r. Ukończyła Akademię Medyczną w Gdańsku. Od 2009 r. jest członkinią Rady Działalności Pożytku Publicznego, w 2010 r. została uhonorowana tytułem Osobowość Polskiej Edukacji.
• hm. Małgorzata Sinica – Naczelnik ZHP
Przewodniczący ZHP
• hm. Karol Gzyl – członek Głównej Kwatery
Harcmistrz Dariusz Supeł jest Przewodniczącym ZHP od 2013 roku, a z harcerstwem związany jest już od 1967 roku. Jest prezesem zarządu Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych. W 2005 roku odznaczony został Srebrnym Krzyżem Zasługi.
• hm. Krzysztof Budziński – zastępca Naczelnika ZHP • hm. Jacek Smura – zastępca Naczelnika ZHP • hm. Paweł Chmielewski – skarbnik ZHP
• hm. ks. Wojciech Jurkowski – członek Głównej Kwatery • hm. Emilia Kulczyk-Prus – członkini Głównej Kwatery • hm. Justyna Sikorska – członkini Głównej Kwatery • hm. Grzegorz Woźniak – członek Głównej Kwatery
49
Nasi partnerzy
Dzięki przynależności do WOSM i WAGGGS współpracujemy również z:
Organizacja Narodów Zjednoczonych
50
a j c a k i Komun ocja i prom 51
Nowoczesna komunikacja ZHP można znaleźć na Facebooku, gdzie ukazują się najnowsze informacje, relacje z wydarzeń, zdjęcia, ciekawostki, ale także na YouTubie, Twitterze i Instagramie. Informacje dystrybuowane są również za pomocą newsletterów e-mailowych.
ZHP360 ZHP360 to wyjątkowy projekt edukacyjny realizowany w naszej organizacji od 2011 roku. Jest to uczenie w działaniu w najczystszej postaci. Wykorzystując
52
nowe technologie, ZHP360 jest kanałem wewnętrznej komunikacji dającym harcerzom możliwość nie tylko do aktywnego uczestnictwa w projektach najwyższej rangi, ale także do bycia częścią czegoś niesamowitego. Ekipa ZHP360 składa się z wolontariuszy, którzy wierzą, że harcerstwo może naprawdę zmienić świat.
W latach 2014-2016 w warsztatach z obszaru promocji wzięło udział ponad tysiąc osób.
PR LAB 2.0
Akademia Młodych Rzeczników
Chcąc tworzyć pozytywny wizerunek ruchu harcerskiego potrzebowaliśmy zaplecza specjalistów w dziedzinie PR i promocji, którzy poprzez działalność w swoich lokalnych środowiskach dbają o dobre imię naszej organizacji. Umożliwiły to warsztaty PR LAB, które zostały przeprowadzone w latach 2014-2015. Kontynuacją były weekendowe warsztaty PR LAB 2.0 będące zajęciami tylko o jednej tematyce. Tych ostatnich odbyły się trzy edycje: fotografia, grafika i wideo. Łącznie w projekcie wzięło udział około 150 osób. Ich celem było przygotowanie harcerzy do kreowania wizerunku ZHP w środowisku lokalnym oraz umiejętnego promowania harcerskich przedsięwzięć. Nowoczesne podejście do PR ma w przyszłości złamać negatywne stereotypy o ruchu harcerskim i pokazać jego prawdziwe wartości.
By lepiej i skuteczniej kreować wizerunek ZHP w mediach powstał pomysł Akademii Młodych Rzeczników. W grudniu 2015 r. odbyła się pierwsza edycja tego projektu. Do końca 2016 r. odbyły się trzy edycje, podczas których zostało przeszkolonych blisko 40 osób – każda chorągiew miała swojego przedstawiciela. Biorąc pod uwagę specyfikę i potrzebę edukacji w tym obszarze, każda edycja kładła nacisk na inne medium.
53
Powody do dumy „Powody do dumy” jest to kampania kierowana do wewnątrz naszej organizacji pokazująca jak ważną rolę pełni drużynowy. Jej celem jest budowanie w ZHP prestiżu drużynowych, jako najważniejszej grupy instruktorów, od których zależy realizacja Misji ZHP. Wolontariacka, systematyczna praca, ogromna odpowiedzialność za młodych, dorastających ludzi to zadania, przed którymi na co dzień stoją drużynowi ZHP. Chęć realizacji własnych planów, rozwój umiejętności, stałe uczenie się, poszerzanie horyzontów oraz czas dla rodziny, znajomych i własnej ojczyzny to wyzwania, które stoją przed naszymi młodymi drużynowymi. Tym bardziej dobitnie musimy jako organizacja podkreślać ich rolę oraz heroiczność pracy, jaką wykonują na rzecz młodego pokolenia Polaków. W
54
ramach kampanii została przygotowana strona internetowa powodydodumy.zhp.pl, 4 klipy wideo opowiadające o pracy drużynowego, grafiki, quizy, artykuły o drużynowych i porady dla nich. Zostaną przygotowane również profesjonalne materiały wspierające pracę drużynowych. Powstaną plakaty, ulotki naborowe czy też ulotka do rodziców o ZHP. W ramach kampanii został stworzony hashtag #powodydodumy, pod którym drużynowi mogą publikować zdjęcia ze swojej codziennej pracy wychowawczej.
Dobry wieczór ZHP W ponad stutysięcznej organizacji, zrzeszającej 12 000 instruktorów, potrzeba wielu narzędzi, aby móc sprawnie komunikować się z jej członkami. Systematyczny mailing, kanały w mediach społecznościowych, konferencje czy zjazdy – to dobre metody komunikacji, lecz nie pozwalają na systematyczną dyskusję o sprawach bieżących. „ZHP, Dobry wieczór!” to innowacyjny projekt, który pozwala na merytoryczną dyskusję na żywo, raz w miesiącu, ze wszystkimi zainteresowanymi instruktorami ZHP. Systematycznie nadawany program do którego każdy chętny ma bezproblemowy dostęp – to najlepszy sposób na komunikowanie się z instruktorami oraz stwarzanie pola do dyskusji czy zadawania pytań ekspertom, do których na co dzień nie ma się dostępu. W „ZHP, Dobry wie-
czór” poruszane są aktualne dla związku tematy. Przez Facebooka instruktorzy mogą porozmawiać o problemach i wyzwaniach, jakie stoją przed ZHP. W czasie trwania programu widzowie mogą zadawać pytania ekspertom. Aby zadać pytanie, wystarczy wysłać je w wiadomości za pośrednictwem naszej strony na portalu społecznościowym Facebook – nasi eksperci odpowiadają na nie w ciągu kilku minut. Widzowie mają także unikalną możliwość dyskusji z innymi widzami! Aby włączyć się w dyskusję, wystarczy zalogować się i dodać swój komentarz pod oknem transmisji w serwisie YouTube. Ten projekt to kolejny krok pozwalający na stałe unowocześnianie i rozwijanie organizacji w kierunku zgodnym z oczekiwaniami jej członków.
55
? Masz pytanie dotyczące Związku Harcersta Polskiego? Pozwól nam na nie odpowiedzieć. N a p i s z
d o
n a s
rzecznik@zhp.pl
ZHPpl
ZHP_pl
ZHP360
ZHP_pl
ZHP_pl
Chorągwie Chorągiew Białostocka ZHP • biuro@bialostocka.zhp.pl
Chorągiew Dolnośląska ZHP • dolnoslaska@zhp.pl
Chorągiew Gdańska ZHP • sekretariat@gdanska.zhp.pl
Chorągiew Kielecka ZHP • kielecka@zhp.pl
Chorągiew Krakowska ZHP • sekretariat@krakowska.zhp.pl
Chorągiew Kujawsko-Pomorska ZHP • kujawskopomorska@zhp.pl
Chorągiew Lubelska ZHP • biuro@lubelska.zhp.pl
Chorągiew Łódzka ZHP • lodzka@zhp.pl
Chorągiew Mazowiecka ZHP • mazowiecka@zhp.pl
Chorągiew Opolska ZHP • opolska@zhp.pl
Chorągiew Podkarpacka ZHP • podkarpacka@zhp.pl
Chorągiew Stołeczna ZHP • choragiew@stoleczna.zhp.pl
Chorągiew Śląska ZHP • biuro@slaska.zhp.pl
Chorągiew Warmińsko-Mazurska ZHP • warminskomazurska@zhp.pl
Chorągiew Wielkopolska ZHP • wielkopolska@zhp.pl
Chorągiew Zachodniopomorska ZHP, • biuro@zachpom.zhp.pl
Chorągiew Ziemi Lubuskiej ZHP • lubuska@zhp.pl
Copyright © 2016-2017 Związek Harcerstwa Polskiego Opracowanie Grzegorz Zieliński oraz Martyna Abratkiewicz Anna Bróż Lucjan Brudzyński Grzegorz Brzeziński Paweł Chmielewski Agata Salwińska Karol Gzyl Olga Junkuszew Michał Kacprowicz Dorota Kołakowska Joanna Krajcarz Anna Książek Monika Kubacka Emilia Kulczyk-Prus Dorota Nowak-Małek Anna Omiecińska Marek Pęczak Agnieszka Pospieszyl Wojciech Puchacz Inga Rusin Wojciech Sidorowicz Jacek Smura Fotografie Agnieszka Madetko-Kurczab Konrad Kmieć Piotr Rodzoch Jakub Lewandowski Adrian Łukaszewski Michał Kacprowicz Sherif Shicco Karlo Kolar służba prasowa 2. Zlotu Kadry ZHP World Scout Bureau, Inc. Scouterna Opracowanie graficznie Grzegorz Zieliński Karol Gzyl Michał Kacprowicz Michał Pośpiech Sonia Stach Wydawca: Główna Kwatera ZHP ul. M. Konopnickiej 6 00-491 Warszawa www.zhp.pl edycja trzecia marzec 2017
World Association of Girl Guides and Girl Scouts