De juist voeding van Aquariumvissen by Zilverhaai Beringen

De juiste voeding Wat - Hoe - Waarom?

VAN AQUARIUMVISSEN

Une longueur d’avance grâce à la recherche Inhoud 1. Waarom vissen zó voeren als ze het in de natuur gewend zijn? 2. De bestanddelen van de voeding 3. Wat betekent de vorm van de bek voor de juiste voerkeuze? Voer in verschillende vormen en maten Welk voer voor welke visgroepen? 4. Zorg voor afwisseling in het menu 5. Methoden van voeren 6. Visbroed 7. De grote verscheidenheid van het JBL assortiment 8. Extra vitaminen 9. Professioneel voeren en verzorgen... JBL voedseltabel

Publié par JBL GmbH & Co.KG D-67141 Neuhofen www.jbl.de 3ème édition révisée 2006 Texte : Dr. Rainer Keppler, Biologiste de la société JBL Mise en page : akzenta PR. D-53797 Lohmar

Blz. 2 2- 7 810 14 17 -

9 13 16 18 19 20 - 21 22 - 27 28 29

op... r o o v h c t resear

VOORWOORD

in de loop van miljoenen jaren aangepast aan de manier van voedselopname en aan de soorten voedsel die in hun leefomgeving in toereikende mate voorkomen. Slechts in zeer zeldzame gevallen vinden aquariumvissen in hun kunstmatige leefklimaat zonder onze hulp ook maar één voedingsstof in de hoeveelheid die ze nodig hebben. Behalve de zorg voor een zo goed mogelijk aangepaste leefomgeving, hoort daarom het voeren van de vissen met gezond en verantwoord visvoer tot de belangrijkste en tevens interessantste taken van iedere aquariumhouder.

Daarbij komt het er niet op aan het eerst beste voer te nemen en er vooral voor te zorgen dat de vissen daarvan "genoeg” binnenkrijgen. Het is veel belangrijker dat met de bijzondere behoeften van de "gevinde vriendjes” zo goed mogelijk rekening wordt gehouden. Wat het betekent om vissen volgens hun natuurlijke behoeften te voeren en hoe u uw siervissen met behulp van het grote visvoerassortiment van JBL gezond en gevarieerd kunt voeren, leest u in deze brochure.

1. WAAROM

Op de goede manier, d.w.z. volgens hun specifieke behoeften, gevoerde vissen kunnen tijdelijke stresssituaties goed verwerken zonder ziek te worden. Hiertoe behoren o.a. vervoer, tijdelijke schommelingen van de waterkwaliteit, werkzaamheden in het aquarium enz.

Een voedselassortiment, dat, wat zijn samenstelling betreft, zo volledig mogelijk in de natuurlijke behoeften van de vissen voorziet, draagt er samen met een aangepaste leefomgeving, bijvoorbeeld de waterkwaliteit, in hoge mate toe bij dat de vissen minder vatbaar zijn voor ziekten, infecties en parasitaire aandoeningen. Een gevarieerde en zo natuurlijk mogelijke voeding is bovendien van onschatbare waarde voor de paaidrift en voortplanting van uw vissen. Een eerste vereiste als u van plan bent vissen te kweken!

Wij wijzen er in dit verband echter nadrukkelijk op dat zelfs het beste visvoer niet als middel kan worden beschouwd tegen voortdurende stress (bijv. een langdurig verminderde waterkwaliteit, de verkeerde medebewoners enz.) en dat vissen die daaraan worden blootgesteld vroeg of laat ziek worden!

VISSEN ZO VOEREN ALS ZE HET IN DE NATUUR GEWEND ZIJN?

Het juiste voeren van siervissen moet dus altijd samengaan met een verantwoorde instandhouding van de vereiste levensomstandigheden.

Behalve een mogelijke beschadiging van de inwendige organen (vervette lever, darmontstekingen enz.) veroorzaakt verkeerd voedsel een verzwakking van het immuunsysteem, waardoor het gemakkelijker is voor potentiĂŤle ziektekiemen om de vissen aan te tasten.

2. WAARUIT BESTAAT AAN DE VISSOORT AANGEPAST VOER

Als men er eens bij stilstaat hoeveel, maar vooral ook hoeveel verschillende soorten, voedsel de vele vissoorten in de natuur tot hun beschikking hebben, lijkt het op het eerste moment onmogelijk om in de beperkte ruimte van een aquarium in al deze verschillende behoeften te voorzien. Hoe veelzijdig en verschillend de voedselbronnen en de ecologische nissen van de diverse vissoorten echter in de natuur ook mogen zijn, tegenwoordig weet men als gevolg van omvangrijk wetenschappelijk onderzoek, dat al deze voedselbronnen over bepaalde gemeenschappelijke bestanddelen beschikken, die van het grootste belang zijn voor een gezonde en gevarieerde voeding. Als gevolg van deze toegenomen kennis is

het nu mogelijk om bijvoorbeeld vlokkenvoer zodanig te produceren dat alle voor de betreffende vissoorten levensnoodzakelijke bestanddelen daarin voorkomen. Dit zijn proteĂŻnen (eiwitten), lipiden (vetten), koolhydraten, ballaststoffen (vezels), vitaminen en mineralen.

Proteïnen Proteïnen zijn de belangrijkste bouwstenen van ieder dierlijk organisme. Bij gebrek aan deze stoffen is geen groei mogelijk. Proteïnen bestaan uit een groot aantal aminozuren die als de schakels van een ketting aan elkaar hangen, waarbij de volgorde de functie van de bewuste proteïne in het organisme bepaalt. Van de vele intussen bekende aminozuren worden er 12 volgens de huidige stand van de wetenschap als onmisbaar beschouwd (of wel van levensbelang) voor vissen. Dit betekent dat een voldoende hoeveelheid van deze 12 aminozuren in de juiste verhouding tot elkaar in het proteïnegehalte van het visvoer aanwezig moet zijn. Alle andere aminozuren, die vis-

Neem uw visvoer maar eens onder de loep. JBL vlokkenvoer bestaat uitsluitend uit zorgvuldig uitgezochte grondstoffen van hoge kwaliteit, bijvoorbeeld 1 vis

garnalen / zoetwaterkreeftjes 3 sojabonen 4 gist 2

PROTEINEN (EIWITTEN)

LIPIDEN (VETTEN) KOOLHYDRATEN VEZELS VITAMINEN MINERALEN sen voor het aanmaken van hun lichaamsproteïnen nodig hebben, kunnen uit de genoemde 12 worden opgebouwd. Bronnen van proteïne die op ideale wijze aan de eisen voldoen, zijn in het water voorkomende organismen, op de eerste plaats de vis zelf, maar ook plantaardige bronnen van proteïne zoals soja. Om deze redenen bevat JBL visvoer een uitgebalanceerde combinatie van waardevolle proteïnehoudende stoffen zoals vis,

garnalen en soja om er enkele te noemen. Daar vissen in tegenstelling tot de warmbloedigen (vogels, zoogdieren, de mens) proteïnen niet alleen voor de groei nodig hebben, maar gedeeltelijk (naast vetten en koolhydraten) ook als energiebron voor de beweging enz. benutten, dient goed visvoer meer proteïnen te bevatten dan het voer van onze warmbloedige huisdieren.

Lipiden of vetten Bij het samenstellen van het voedsel van siervissen moet bijzondere aandacht worden besteed aan de vetten. Voor vissen is vet op de eerste plaats een licht verteerbare energiebron die zij nodig hebben voor hun bewegingsapparaat en de stofwisselingsprocessen die veel energie verbruiken. Niet ieder vet kan echter door vissen worden verteerd, respectievelijk als energiebron worden gebruikt. Als regel geldt: slechts die vetten die op de voor de betreffende vissoort ideale temperatuur van het water (doorgaans ca. 25 °C) vloeibaar zijn, zijn als visvoer geschikt.

Het vet van warmbloedige dieren (koeien, varkens enz.) blijft op die temperatuur hard en zou daarom als bestanddeel van het voer

Koolhydraten Koolhydraten zijn bijna uitsluitend van plantaardige oorspong en kan men onderverdelen in de stofgroepen suiker, zetmeel en cellulose. Als we de plantenetende vissen even buiten beschouwing laten, kunnen met name zetmeel en cellulose wegens hun complexe chemische structuur door vissen niet of nauwelijks worden verteerd. In chemisch opzicht eenvoudigere vormen van koolhydraten zoals glucose zijn gemakkelijker af te breken en komen dus tot op zekere hoogte als energiebron voor opname in het voedsel in aanmerking. Door zetmeel, maar voor een deel ook cellulose, te koken, worden deze stoffen in hun chemische bouwstenen ontbonden.

NfE (koolhydraten) 32,8 %

Vochtgehalte 6,3%

weer bijna onverteerd worden uitgescheden, wat ernstige darmontstekingen kan veroorzaken. Het vet van waterorganismen is daarentegen ideaal als voedsel voor vissen. Het bevat alle voor de groei, de gezondheid en de kleuren van de dieren onmisbare zogenoemde onverzadigde vetzuren. Sommige plantaardige vetten bevatten weliswaar ook onverzadigd vetzuur, maar natuurlijk in veel geringere hoeveelheden. Door naast sojavisolie, garnalen en andere waterorganismen te verwerken, bevat JBL visvoer vet dat op ideale wijze in de genoemde behoeften voorziet.

% 8,5 As

1,4% Nat. vezels

Onbehandeld vet 7,5%

JBL NOVObel Natuurlijke proteïne 43,5%

Het gevaar van een ongezonde voeding is in een aquarium veel groter dan in de natuur. Daarom moet het voer van siervissen alle essentiële bestanddelen bevatten in de juiste verhouding tot elkaar.

Dit proces wordt met een vakterm "ontsluiten” genoemd. Op deze wijze behandeld zetmeel kan (net als eerder beschreven voor glucose) in zekere hoeveelheden door het organisme van vissen worden verwerkt. Bij de productie van JBL vlokkenvoer wordt het beschikbare zetmeelgehalte door verhitting ontsloten en daardoor voor de vissen lichter verteerbaar gemaakt. Het zetmeelgehalte zorgt er tevens voor dat de afzonderlijke bestanddelen van het voer tot vlokken worden gebonden.

Het vlokkenvoer van JBL is samengesteld uit diverse granen, vele soorten groente en kruiden, zodat er voor iedere vissoort een gezond en gevarieerd aanbod aan plantaardige zetmeelhoudende stoffen en volwaardige plantenstoffen beschikbaar is. Dankzij de etherische oliën, alkaloïden en andere waardevolle bestanddelen van de hoogwaardige kruiden zijn vissen dol op het voer en heeft het een gunstige invloed op hun vitaliteit. Daarnaast bevatten de vlokken knoflook. De inhoudstoffen daarvan verminderen de vatbaarheid voor ziekten en zorgen dat de dieren gezond blijven.

Vezels Hoewel vezels (voornamelijk van plantaardige oorspong) zelf geen directe voedingswaarde hebben, zijn deze, net als bij de mens, onontbeerlijk voor een goede spijsvertering.

JBL vlokkenvoer bevat een aantal plantaardige grondstoffen die voor de juiste hoeveelheid vezels in het voer zorgen.

Alle producten uit het JBL voerassortiment maken het u mogelijk uw vissen, zelfs de meest veeleisende soorten, volgens hun specifieke behoeften en gevarieerd te voeren.

Vitaminen en mineralen Vitaminen zijn biologisch werkzame stoffen die net als vezels geen eigen voedingswaarde bezitten. Zij sturen echter een groot aantal levensnoodzakelijke stofwisselingsfuncties. Vergeleken met de andere voedselbestanddelen is de behoefte aan vitaminen daarom uiterst gering.

bindingen is ethoxyquine. Daar JBL bijzondere waarde hecht aan zo natuurlijk mogelijke ingrediĂŤnten, maakt JBL uitsluitend gebruik van antioxidantia op basis van vitamine E.

Een gebrek aan vitaminen kan echter ernstige, vaak niet meer te herstellen schade aan het organisme veroorzaken. Als gevolg van vitaminegebrek verbleken de kleuren en de weerstand en immuniteit verminderen.

Vitamine A en E zijn bijzonder belangrijk. Vitamine A verhoogt de eigen weerstand van het lichaam tegen ziekten, bevordert de groei en de gezondheid evenals het gezichtsvermogen. Vitamine E verhoogt in de eerste plaats de vruchtbaarheid (vroeger noemde men het daarom ook wel de vruchtbaarheidsvitamine) en beschermt vitamine A en de reeds genoemde onverzadigde vetzuren in het lichaam tegen bederf. De eerder genoemde voor de voeding van vissen onontbeerlijke vetten met een hoog gehalte aan onverzadigde vetzuren zijn in hoge mate aan bederf onderhevig. Als gevolg van de zuurstof in de lucht oxideren de onverzadigde vetzuren in het voer reeds na korte tijd (ze worden "ranzig "), waardoor het voer, afgezien van de onaangename geur die het verspreidt, in feite waardeloos wordt en zelfs als schadelijk voor de vissen moet worden beschouwd. Ook op dit gebied is vitamine E van grote betekenis; het is in staat om de waardevolle onverzadigde vetzuren tegen bederf te beschermen. Stoffen die in staat zijn bederf door oxidatie tegen te gaan noemt men antioxidantia. Behalve vitamine E zijn er nog meer chemische verbindingen met deze eigenschap. Een van de meer bekende ver-

Een voorbeeld van een voer dat veel mineralen bevat is JBL GALA. Het bestaat voor een groot gedeelte uit spirulina algen. Van deze algen is bekend dat ze als leverancier van mineralen ook voor het menselijk lichaam zeer waardevol zijn.

Voor de klant is dit herkenbaar aan de vermelding "met antioxidans E 306". In het voedermiddelrecht betekent dit plantaardige extracten met een hoog vitamine E gehalte.

VITAMINE A VITAMINE D3 VITAMINE E

VITAMINE C (gestabiliseerd) VITAMINE B BIOTINE ; FOLIUMZUUR en vele andere

Alle soorten vlokkenvoer van JBL bevatten een evenwichtig gedoseerd multivitaminecomplex dat in de behoeften van alle siervissen voorziet.

Net als vitamine A bevordert vitamine C de weerstand tegen alle soorten infecties en verhoogt het vooral de organische weerstand tegen belastingen van buitenaf (stress). JBL vlokkenvoer bevat een nieuwe vorm van vitamine C die buitengewoon stabiel en ongevoelig is voor verhitting en andere uitwendige invloeden, onder andere licht en vocht. Alle soorten vlokkenvoer van JBL bevatten een evenwichtig gedoseerd multivitaminecomplex dat in de behoeften van alle siervissen voorziet.

Bovendien verrijkt JBL het voer met inositol. Dit is een op een vitamine lijkende stof die het vervetten van de lever tegengaat en er via een verbeterde voedselopname in de darmen voor zorgt dat de dieren nog beter groeien. Het vitamine- en inositolgehalte zijn op iedere JBL NOVO verpakking vermeld. Door toevoeging van visbeendermeel en een aantal soorten schaaldieren is gewaarborgd dat alle soorten JBL vlokkenvoer de vereiste hoeveelheid mineralen bevatten.

3. WAT BETEKENT DE VORM VAN DE VISSENBEK VOOR DE JUISTE VOERKEUZE?

U kunt zich zeker goed voorstellen dat bij het grote aantal vissoorten en de grote verschillen in de omstandigheden waaronder de vissen leven niet iedere vis op hetzelfde voedsel afgaat. Doordat talrijke wetenschappers de vissen zowel in hun natuurlijke omgeving als in het aquarium nauwkeurig hebben bestudeerd, is het eetgedrag van de meeste aquariumvissen tegenwoordig ruimschoots bekend. Ook u kunt thuis in uw eigen aquarium belangwekkende dingen constateren als u eens precies kijkt hoe de bekken van uw vissen gevormd zijn.

Hoeveel proteïnen, vetten enz. hebben siervissen nodig? We hebben tot nu toe gezien waaruit kwaliteitsvoer moet bestaan. De vraag "hoeveel” is echter nog niet aan de orde geweest en daar gaan we het nu over hebben. Uitgaand van het eetgedrag en het soort voedsel waar vissen de voorkeur aan geven, kunnen we ze indelen in drie hoofdgroepen:

1. Vleesetende vissen (carnivoren) 2. Allesetende vissen (omnivoren)

3. Plantenetende vissen (herbivoren) Tot de eerste groep behoren vissen die door hun voornamelijk rovende manier van leven (ze eten andere vissen) minder geschikt zijn als aquariumvissen, omdat ze bijna uitsluitend met levende vissen gevoerd moeten worden. Aquariumvissen behoren daarom doorgaans tot de groep van allesetende of plantenetende vissen, waarbij er ook tussenvormen voorkomen. Welke vis tot welke groep behoort, kunt u voor een deel uit eigen waarnemingen constateren, maar het staat natuurlijk ook in de speciale literatuur op dit gebied. Behalve de wens zo goed mogelijk in de natuurlijke voedselbehoeften van de dieren

Tabel

Gehalte aan natuurlijke proteïnen / vetgehalte Allesetende Plantenetende vissen vissen 1

40/ 45% 30/ 35% 7/ 9% Natuurlijke proteïnen

3/ 5%

Vet

te voorzien, speelt de vraag welke gevolgen de inhoudstoffen van het voedsel hebben op de verontreiniging van het aquariumwater natuurlijk ook een rol bij het samenstellen van de voedingsbestanddelen. Zoals we eerder hebben vermeld is de stofwisseling van de vissen zo opgebouwd dat eiwitten niet alleen de groei dienen maar naast vetten en koolhydraten ook als energiebron dienen. De toevoeging van eiwit als energiebron heeft echter negatieve gevolgen voor het ecosysteem aquarium. De stikstof die vrijkomt wanneer eiwitten ten behoeve van de energietoevoer worden verteerd, staat de vissen dan niet meer ter beschikking en wordt in de vorm van ammonium via de kieuwen uitgescheden. In het aquarium wordt ammonium vervolgens via nitriet in nitraat veranderd dat het water verontreinigt en de verspreiding van algen in de hand werkt omdat het de werking van plantenmest heeft. Door energie toe te voeren in de vorm van (voor dit doel geschikte) vetten, is het mogelijk om de uit-

scheiding van de stofwisselingsproducten die het water verontreinigen drastisch te verlagen. Omdat vissen in het aquarium echter beperkte bewegingsmogelijkheden hebben, kan een te grote hoeveelheid vet de organen beschadigen en is dus in tegenstrijd met het streven naar een zo lang en gezond mogelijk leven van de dieren. Het voedsel moet dus voor een uitgebalanceerde hoeveelheid eiwitten en andere energieleveranciers als vetten en koolhydraten zorgen die binnen de toegestane toleranties in de natuurlijke behoeften van de dieren voorzien maar tegelijk de waterkwaliteit zo min mogelijk beïnvloeden.

Tabel 2

Koolhydraten / ballaststoffen

Allesetende vissen

Plantenetende vissen

45% 30%

aan koolhydraten krijgen de plantenetende soorten eveneens meer ballaststoffen binnen die uiterst belangrijk zijn voor een goed functionerende spijsvertering. Bij de planteneters moet het voer voor ca. 3-5% uit ballaststoffen bestaan. In het geval van de harnasmeervallen, die zich in het verwerken van houtvezels hebben gespecialiseerd, bedraagt dit percentage minstens 10%. Allesetende soorten hebben daarentegen voldoende aan een ballaststofgehalte van 1-2%.

1/ 2%

Koolhydraten

3/ 5%

Ballaststoffen

Rekening houdend met de boven genoemde overwegingen, hebben de volgende waarden in de praktijk de beste resultaten opgeleverd. Voor allesetende soorten en overgangsvormen naar een meer carnivore levenswijze is een eiwitgehalte van 40-45% aan te bevelen, voor herbivore soorten bedraagt het percentage eiwitten duidelijk minder, ca. 30-35%. In het geval van de plantenetende soorten dient de voorkeur uit te gaan naar plantaardige eiwitbronnen als bijvoorbeeld soja, tarwe en algen. Wat het vetgehalte betreft, heeft men –rekening houdend met bovengenoemde feiten- in ervaring gebracht dat de alleseters 79% en de planteneters 3-5% vet nodig hebben. De hoeveelheid koolhydraten is precies omgekeerd evenredig aan de hoeveelheid eiwitten. Het voer van plantenetende vissoorten moet meer koolhydraten bevatten dan dat van de alleseters. Naast vet fungeren koolhydraten als een snel beschikbare bron van energie. Als gevolg van het hogere gehalte

Het gehele spijsverteringssysteem van de vissen heeft zich in de loop van de evolutie aangepast aan de samenstelling van het voedsel om er zo goed mogelijk gebruik van te kunnen maken. Herbivoren hebben bv. een zeer lange darm, omdat deze voor het verwerken van zwaar verteerbaar plantaardig voedsel ideaal is. Omnivoren, maar vooral ook de carnivoren, beschikken over een aanzienlijk kortere darm, aangepast aan het lichter verteerbare, proteïnerijke voedsel waar deze visgroep de voorkeur aan geeft. Verkeerd voedsel kan daarom ernstige stoornissen van de spijsvertering veroorzaken.

Alle JBL visvoerproducten zijn zó samengesteld dat de hoeveelheden voedingsstoffen precies op een bepaalde visgroep zijn afgestemd. Een nauwkeurige omschrijving van ieder product vindt u in hoofdstuk 7 van deze brochure.

De darm loopt met enkele bochten door het lichaam. Carnivoren hebben een korte rechte darm, bij herbivoren (zie afb.) is de darm daarentegen lang en spiraalvormig gekronkeld.

Waarom moet het voer verschillende vormen hebben? De vorm, grootte en stand van de bek ten opzichte van het lichaam van een vis zijn verdere belangrijke kenmerken waaraan bovenal herkenbaar is op welke diepte en in welke vorm de vis gewend is zijn voedsel te zoeken. Ook hier verdeelt men de vissen doorgaans in 3 groepen die met de volgende vaktermen worden aangeduid: vissen met een bovenstandige, eindstandige of een onderstandige bek. 1 Vissen met een bovenstandige bek

naar boven gewelfd lichaam met een naar verhouding rechte buiklijn (voorbeelden: pantsermeervallen, modderkruipers). Deze vissen zoeken hun voedsel door met hun baarddraden door de bodemgrond te graven. Er zijn talrijke overgangsvormen tussen groep 1 en 2. Eveneens komt het voor dat vissen uit de middelste waterlagen zo nu en dan aan het wateroppervlak naar voedsel zoeken of dat oppervlaktevissen eens verder naar beneden iets eetbaars zoeken. BodemvisJBL Novo vlokkenvoer voor oppervlaktevissen en vissen in de middelste waterlagen.

De Pantodon buchholzi met zijn vlindervormige borstvinnen leeft dicht onder het wateroppervlak. Hij eet insecten die op het oppervlak zijn gevallen of er net boven vliegen.

Tot de eerste groep behoren vissen met een schuin naar boven gerichte bek (bv. Galaxiidae, Pantodon buchholzi). Deze vissen hebben een rechte ruglijn en als oppervlaktevissen zijn ze aangepast aan het zoeken van voedsel aan het water-oppervlak. Vissen met een eindstandige bek hebben JBL NovoFect een horizontaal naar speciaal voor voren uitstekende bek plantenetende en meestal een naar bodemvissen. boven en beneden gelijkmatig gewelfd lichaam (voorbeelden: de zalmachtigen, barbelen). Deze vissen leven in de 3 Vissen met een onderstandige bek middelste waterlagen en zoeken daar naar De vreedzame meervallen zijn een echte aanwinst voedsel. Vissen met een onderstandige bek voor ieder gemengd aquarium. Ze eten restjes herkent men aan hun meestal met baarddraden voedsel op de bodem van het aquarium maar sombegroeide, naar de bodem gerichte bek en hun mige soorten zijn ook goede algenverdelgers.

sen verlaten hun "rijk” echter maar zelden om midden in het water naar voedsel te zoeken. Oppervlaktevissen hebben voedsel nodig dat op het wateroppervlak blijft drijven, zoals JBLNovo vlokkenvoer. JBL NovoSticks M voor grotere vissen, bijvoorbeeld cichliden.

nismen en voorzien daarom op ideale wijze in deze behoefte. Zowel voor vissen uit de middelste waterzone als voor bodemvissen zijn de visvoertabletten JBL NovoTab ontwikkeld. Deze kan men eenvoudig op de bodem laten zinken en bereikt zo de meer "op vlees” ingestelde dieren. Men kan ze echter op een geschikte plaats aan de binnenzijde van het aquarium plakken en de vissen uit de middelste waterlagen zo van hun ideale voedsel voorzien. Het voordeel van deze 2 2

Fischemet miteen endständigem Vissen eindstandigeMaul bek

De karperzalm is een goed voorbeeld van een visgroep uit de middelste waterlagen. Karperzalmen behoren tot de meeste geliefde siervissen en leven doorgaans in grote scholen.

JBL NovoTab en JBL TABIS voor het doelgerichte voeren van vissen uit de middelste waterlagen en bodemvissen.

Een deel van de vlokken zinkt langzaam naar de bodem en is dus ook bereikbaar voor de vissen uit de middelste waterlagen. In de natuur eten oppervlaktevissen veel insecten die op het wateroppervlak zijn gevallen. De producten uit de NOVO serie, bijv. JBL NovoFil, JBL NovoDaph etc. bevatten onbehandelde voederorga-

methode is bovendien dat u niets ontgaat van het enthousiasme waarmee uw vissen elkaar wegduwen om zo goed mogelijk bij het voer te komen.Voor de meer "plantaardig" georiënteerde waterbewoners is er JBL NovoFect, speciale groenvoertabletten. Net als JBL NovoTab kunt u deze aan de ruit van het aquarium plakken en zo de plantenetende soorten van de middelste waterlagen een graag geziene afwisseling in het dagelijkse menu aanbieden. Als u uw vissen af en toe eens wilt verwennen, geef ze dan JBL TABIS visvoertabletten uit de premiumklasse en zorg zo meteen voor meer afwisseling in het menu van alle siervissen. Het hoge gehalte aan spirulina en krill in JBL TABIS en de waardevolle mineralen, carotenoïden en onverzadigde vetzuren die deze grondstoffen bevatten, zorgen voor een gezonde groei en intensieve natuurlijke kleuren. Indien gewenst, kunnen JBL TABIS ook aan een opstaande wand van het aquarium worden geplakt.

Afgezien van het feit dat vissenbekken verschillend gevormd zijn, zijn de afmetingen ook heel verschillend. JBL maakt daarom vlokken in verschillende maten: grote, middelgrote en kleine vlokken â&#x20AC;&#x201C; voor iedere bekgrootte de passende vlokken.

Voer in de vorm van granulaat Sommige vissen eten minder graag vlokken maar zijn dol op brokjes of korrels, omdat deze beter bij de vorm van de bek passen.

Grote vissen, bijvoorbeeld de bonte baarzen, eten het liefst JBL voer in de vorm van brokjes of sticks.

Dankzij het grote assortiment JBL granulaatvoer kunt u iedere vis op ideale wijze van voer in de vorm van brokjes voorzien. JBL granulaatvoer heeft bijzondere drijf- en zinkeigenschappen, zodat het de vissen op iedere diepte van het aquarium bereikt. Een deel van het granulaat blijft op het wateroppervlak drijven, zodat aan het oppervlak levende vissen erbij kunnen, andere delen zinken langzaam of snel naar de bodem en

bereiken zo de vissen uit de middelste waterzone en de bodemvissen. De serie JBL NovoGrano Mini is ontworpen voor kleinere vissen met een lichaamslengte van ca. 3-10 cm en een kleine bek. Hiertoe behoren o.a. neontetra, zebrabarbelen, guppyâ&#x20AC;&#x2122;s en vele andere populaire siervissen.

JBL vlokkenvoer is verkrijgbaar in 3 maten: 1. grote vlokken 2. middelgrote vlokken 3. kleine vlokken JBL voer in de vorm van brokjes: 4. JBL Grana 5. JBL Grana Cichlid

De serie JBL NovoGrano is speciaal bestemd voor middelgrote vissen met een lichaamslengte van ca. 5-15 cm, bijvoorbeeld de kleine bonte baarzen, draadvinnigen enz. Dankzij het geconcentreerde voedingsgehalte in alle JBL gegranuleerde voersoorten zijn de vissen sneller verzadigd. Dit maakt dit type voer economischer dan bijvoorbeeld vlokkenvoer. Een bus granulaatvoer bevat ongeveer twee maal zoveel voer als een bus vlokkenvoer van dezelfde grootte.

De twee soorten granulaatvoer uit de JBL Premium serie, JBL GRANA en GRANA Cichlid zijn een bijzondere lekkernij voor alle vissen. Het bestaat uitsluitend uit zorgvuldig geselecteerde grondstoffen van de hoogste kwaliteit, bijvoorbeeld visproteïne van de hoogste zuiverheid-

heeft de juiste hoeveelheid voer voor 5 vissen. Ook onervaren aquariumliefhebbers kunnen er zo zeker van zijn dat ze hun vissen de juiste hoeveelheid voer geven. Een ander voordeel is dat het voer niet met de vingers in aanraking komt en dus geen bacteriën per ongeluk in het aquarium terechtkomen.

De JBL Click-dispenser is zo geconstrueerd dat het voer luchtdicht verpakt is tot het eerste gebruik en de hoge kwaliteit dus optimaal beschermd is.

Afhankelijk van de lichaamslengte eet de blauwe draadvis het liefst middelgrote tot grote vlokken. Zalmachtigen hebben een kleine bek en geven daarom de voorkeur aan JBL kleine vlokken.

„click“

DISPENSER

graad. Het hoge gehalte aan zeer fijn gemalen planktonkreeftjes met hun waardevolle carotenoïden en onverzadigde vetzuren maakt dit voer zeer geliefd bij de vissen, verhoogt de intensiteit van de kleuren en zorgt voor een stabiele gezondheid. Het innovatieve doseersysteem, de JBL Click-dispenser, maakt het voeren zeer eenvoudig en voorkomt dat de vissen per ongeluk te veel voer krijgen: 1 x "click" en u

NIEUW: met de JBL Click-dispenser is voeren eenvoudiger dan ooit

Vóór het eerste gebruik de doseerdispenser van de bus afschroeven, de beschermfolie verwijderen en de doseerdispenser weer vastdraaien. Dit systeem geeft u de zekerheid dat het voer aan de hoogste kwaliteitseisen beantwoordt. Bij andere in de handel verkrijgbare doseersystemen is het voer niet luchtdicht afgesloten, zodat bacteriën, insecten en vocht het voer voortijdig kunnen bederven.

Speciaal voer voor bepaalde visgroepen Middelgrote tot grote cichliden

JBL NovoRift voor de in hun voedingswijze hoog gespecialiseerde vissen uit de meren van de Afrikaanse Slenk.

Uit de grote familie van de cichliden of bonze baarzen zijn vooral de bonte baarzen uit de Afrikaanse Slenk met haar vele meren, met name het Tanganyikameer en het Malawimeer, zeer geliefd. Voor voerdeskundigen is het echter een bijzondere uitdaging om voor de muilbroeders onder de bonte baarzen voer te ontwikkelen dat zo goed mogelijk in de natuurlijke behoeften voorziet. In de natuur grazen ze hele algengazons kaal met hun vaak speciaal voor dit doel ontwikkelde kauworgaan. Naast de voornamelijk plantaardige kost wordt daarbij tegelijk het ene of andere kleine dier opgegeten. Tot de zeer bekende vertegenwoordigers van deze groep behoren de Tropheus soorten uit het Tanganyikameer. Voer dat een te hoog dierlijk eiwitgehalte of zelfs muggenlarven bevat zou deze visgroep zeker niet overleven. Daarom heeft JBL bijzonder veel moeite gedaan om voor deze visgroep een voer te ontwikkelen dat aan hun eisen voldoet.

JBL NovoRift bestaat voor meer dan 90% uit plantaardige grondstoffen en is daarom zeer gezond voor deze visgroep. Het voer heeft de vorm van sticks die langzaam op de bodem zinken en zodanig inspelen op het eetgedrag van deze vissen. Als gevolg van het hoge gehalte aan plantaardig voer laten andere bonte baarzen uit dezelfde streek van herkomst het voer links liggen. Voor deze vissen die de voorkeur geven aan meer dierlijk voer is JBL NovoStick M het ideale voer. Dankzij het hoge gehalte aan uit vis en garnalen gewonnen eiwitten wordt JBL NovoStick M door alle meer in vlees ge誰nteresseerde bonte baarzen en andere grote vissen uit Afrika maar ook uit Zuid-Amerika gulzig opgegeten.

Plantenetende harnasmeervallen Een andere visgroep met bijzondere voedselbehoeften zijn de plantenetende harnasmeervallen. Deze groep is zeer populair als zogenoemde algenverdelgers. Het geslacht Ancistrus kan als voorbeeld van deze grote visgroep worden genoemd. Evenwel worden de specifieke eisen van deze vreedzame vissen regelmatig over het hoofd gezien. Wanneer de bladeren van grotere waterplanten, met name de zwaardplanten uit de Amazone, enorme gaten beginnen te vertonen, beseft men pas dat er iemand in het aquarium woont die gebrek schijnt te hebben aan iets dat hij blijkbaar in de bladeren vindt, en begint dan na te denken. In de natuur schrapen deze vissen grote hoeveelheden vezels af van het hout dat ze in hun levensruimte tegenkomen. Een groot gedeelte komt in de maag terecht en zorgt voor een goed functionerende spijsvertering. Harnasmeervallen die in een aquarium leven hebben dus ook houtvezels nodig.

En als ze geen geschikt stuk hout vinden dat aan hun eisen voldoet, hebben ze geen andere keus dan de vezels uit bijvoorbeeld bladeren te halen. Met het speciaal voor deze visgroep ontwikkelde voer JBL NovoPlecoChips is dit niet meer nodig. Behalve overwegend plantaardige grondstoffen bevat JBL NovoPlecoChips 10% speciale houtvezels en houdt daarmee rekening met de bijzondere spijsvertering van deze vissen. De harde chips behouden hun vorm zelfs als ze

lange tijd met water in aanraking komen en zinken op de bodem waar de vissen er naar hartelust aan kunnen knagen. Men moet echter wel bedenken dat niet alle harnasmeervallen planten en houtvezels eten. De zebraharnasmeerval Hypancistrus zebra bijvoorbeeld, vroeger L46 genoemd, eet ook kleine dieren en heeft dus een zekere hoeveelheid dierlijk voer nodig; bijv. JBL NovoTab tabletten.

Discusvissen De koning onder de siervissen heeft eveneens voer nodig dat precies op zijn voedingseisen is afgestemd. JBL Grana Discus bestaat uit een speciaal vervaardigd granulaat uit de premiumklasse dat langzaam zinkt en precies is afgestemd op de bijzondere eetgewoontes van "zijne majesteit”. Essentiële onverzadigde vetzuren en waardevolle carotenoïden verhogen de intensiteit van de natuurlijke kleuren van deze vissoort.

Zeevissen Het optimale voer voor discusvissen: JBL Grana Discus

Voer zeevissen net als in de vrije natuur met JBL MARIS en JBL MariPerls

Speciaal voor zeevissen heeft JBL twee soorten voer ontwikkeld die deel uitmaken van de premiumserie en zeer zorgvuldig zijn aangepast aan de behoeften van vissen in een zoutwateraquarium. Naast volwaardige plantaardige bestanddelen bevat het vlokkenvoer JBL MARIS tevens 30% krillvlokken, die door alle zeevissen graag worden gegeten. De miniparels JBL MariPerls bevatten volwaardig zeewier en voorzien de algeneters onder de zoutwatervissen op ideale wijze van natuurlijk voer. Dankzij hun grootte en de uitgekiende wijze waarop ze langzaam zinken, komen de parels perfect tegemoet aan de eetgewoonten van de meeste zeewatervissen.

Goudvissen en kweekvormen van de goudvis die in een aquarium worden gehouden zijn kweekvormen van de kroeskarpers, een ondergroep van de karpers. Karpers zijn planteneters en het voedsel van goudvissen moet dus veel plantaardige grondstoffen bevatten. Om in de specifieke behoeften van plantenetende koudwatervissen te voorzien, moet het voedsel onder andere uit tarwekiemen en algen bestaan. Het vlokkenvoer JBL NovoRed en de voedselparels JBL NovoPerl voorzien op ideale wijze in de wensen van goudvissen. De

voorouders van de kweekvormen. Om de lange vinnen en andere bijzondere uiterlijke kenmerken van deze vissen gezond te houden, hebben ze meer prote誰ne maar daarnaast ook veel tarwekiemen en algen nodig. Het premiumvoer JBL GoldPerls bevat alle voedingsstoffen die deze dieren nodig hebben en zorgt bovendien voor gezonde, intensieve kleuren.

JBL GoldPerls is bewust als zinkend granulaat ontwikkeld, omdat de bijzondere anatomische kenmerken van de meeste kweekvormen van de goudvis het de vissen onmogelijk maken aan het wateroppervlak naar voedsel te zoeken. Aan het wateroppervlak zouden ze samen met het drijvende voer lucht binnenkrijgen dat ze wegens de aangekweekte lichamelijke veranderingen nauwelijks weer kwijt kunnen raken. Dit zou er in extreme gevallen toe leiden dat de vissen met de buik naar boven in het water drijven.

nieuwe parelvorm van JBL NovoPerl komt overeen met het natuurlijke eetgedrag van deze visgroep. De geliefde hoogkweekvormen van de goudvis, bijvoorbeeld sluierstaarten, leeuwenkoppen en vele andere, hebben een aan deze vissen aangepaste vorm van voer nodig. Wegens de aangekweekte veranderingen van deze vissen hebben de voedselbehoeften eveneens veranderingen ondergaan in vergelijking met de uitsluitend planten etende

V OER UW VISSEN RIJK GEVARIEERD AFGESTEMD OP DE NATUURLIJKE BEHOEFTEN EN KWALITEITSBEWUST

Rijk gevarieerd... Dag in dag uit hetzelfde voer, al is het nog zo gezond, wordt al vlug eentonig en bederft de eetlust. – In dit geval is een vergelijking met ons mensen bij uitzondering toegestaan -. U bevordert het natuurlijke gedrag van uw vissen en verhoogt de levendigheid van uw aquarium als u regelmatig variatie in het visvoer brengt. Bovendien zijn de vissen dit in hun natuurlijke omgeving gewend. Daar vinden ze per slot van rekening ook niet elke dag dezelfde soort voedsel. Behalve verscheidene soorten basisvoer biedt JBL u tevens speciaal voer, bijvoorbeeld gevriesdroogde, in hun natuurlijke toestand verkerende muggenlarven, watervlooien, slingerwormen en andere, waarmee u voor afwisseling in het aquariumleven kunt zorgen.

Afgestemd op de natuurlijke behoeften... Dit betekent dat u niet zomaar willekeurige voersoorten met elkaar mag combineren en veronderstellen dat u zo de gewenste variatie in het voedsel brengt, maar dat u het precies volgens de behoeften van uw vissen volgens de bovengenoemde gezichtspunten moet samenstellen. Bijvoorbeeld zó: Nemen we aan dat u een gemengd aquarium bezit met een paar oppervlaktevissen, bijv. snoekforellen, voornamelijk allesetende vissen in de middelste waterlagen en enkele plantenetende soorten op de bodem van het aquarium. Voer dat in alle behoeften voorziet en bovendien gevarieerd is, zou als volgt samengesteld kunnen zijn: Als hoofdvoer geeft u JBL NovoBel of, afhankelijk van de lichaamslengte van

de vissen, JBL NovoGranoMix of JBL NovoGranoMix mini. Als aanvulling hierop geeft u de oppervlaktevissen JBL NovoFil rode muggenlarven en/of JBL NovoDaph daphnia. Sommige vissen uit de middelste waterzones eten die eveneens graag en zullen er vast af en toe naar "vissen". JBL NovoPlecoChips voorziet in de behoeften van harnasmeervallen. Zo nu en dan kunt u een JBL NovoTab voertablet aan de ruit van het aquarium plakken voor de vissen uit de middelste waterlagen. Door uw vissen daarnaast af en toe eens JBL NovoColor, JBL NovoGranoColor of JBL Krill als hoofdmaaltijd te geven, kunnen de kleuren van alle siervissen zich prachtig ontwikkelen.

JBL KRILL

Bij de productie van het vlokkenvoer JBL KRILL wordt het krill in een speciale molen zeer fijn gemalen om te voorkomen dat de vissendarm door de stekels van het krill wordt beschadigd. Als u daarentegen hoofdzakelijk plantenetende vissen in uw aquarium hebt, bijvoorbeeld levendbarenden, moet het voedsel natuurlijk meer plantaardige ingrediënten bevatten. In dit geval zou u als hoofdvoer JBL NovoVert kunnen geven dat u aanvult met een aantal speciale voersoorten. Met behulp van de tabel op blz. 29 van deze brochure kunt u zelf een verantwoord en volledig menu voor uw siervissen samenstellen.

Kwaliteitsbewust... Alle soorten voer van JBL bestaan uitsluitend uit zorgvuldig geselecteerde natuurlijke grondstoffen van hoge kwaliteit die vanzelfsprekend niet onbeperkt houdbaar zijn. Met name vitaminen en de aan het begin genoemde onverzadigde vetzuren kunnen onder invloed van licht en lucht binnen korte tijd bederven.

Rijk aan variatie, op de natuurlijk behoeften afgestemd en kwaliteitsbewust â&#x20AC;&#x201C; met de grote verscheidenheid van het JBL voer heeft u het bij het rechte eind! Alle soorten JBL voer worden volgens strenge kwaliteitsmaatstaven geproduceerd, zodat u verzekerd kunt zijn dat u altijd een vers product in handen krijgt.

Koop daarom liever geen vlokkenvoer in plastic zakken of andere doorzichtige verpakkingen. Wij adviseren om visvoer te kopen dat in licht- en luchtdichte bussen is verpakt en rekening te houden met de beperkte houdbaarheid van het voer door de grootte zo te kiezen dat de inhoud in maximaal 2 maanden is verbruikt. Koop dus bijvoorbeeld niet een literbus voer voor een gemengd aquarium van 80 liter. Het is beter om ten hoogste 250 ml hoofdvoer en speciaal aanvullend voer in eenheden van 50 of 100 ml te kopen. Zo kunt u verzekerd zijn dat uw vissen altijd vers voer krijgen van een hoge kwaliteit. JBL helpt u daarbij met verschillend grote verpakkingen. Bovendien is de houdbaarheid op iedere JBL verpakking vermeld. De datum geldt natuurlijk alleen in ongeopende toestand.

De luchtdichte afsluiting van de busjes JBL visvoer garandeert dat de vitaminen vers en houdbaar zijn.

De stempel geeft aan tot wanneer de inhoud ten minste houdbaar is.

earch Met res ... voorop

5. MANIEREN VAN VOEREN Nadat u nu de nodige achtergrondkennis heeft omtrent de samenstelling van het voer, de behoeften van de verschillende vissoorten en weet hoe u een ideaal menu voor uw vissen kunt samenstellen, moeten we het alleen nog hebben over het "hoe vaak, wanneer, hoeveel en hoe” van het voeren. De nieuwe JBL voerplaats JBL NovoStaDOSAGE tion maakt het u bijDe volwassen dieren van een zonder gemakkelijk uw bepaalde vissoort hebben minvissen doelgericht te voeder vaak voer nodig dan de ren. De voerring past jonge vissen. Voor een volwaszich automatisch aan sen vis is 1 à 2 maal per dag aan veranderingen voeren voldoende. Jonge visvan de waterstand. sen hebben daarentegen 3 à 4 De vissen wennen zeer maal per dag een portie voer snel aan deze voerplaats. Zodra ze nodig. merken dat het etenstijd is, komen ze er met zijn allen op af. Bovendien Daar siervissen doorgaans als jonge vissen krijgt u zo de kans ze bij het eten te in de handel komen, moet u uw vissen in het observeren en te controleren. In begin 3 maal per dag voeren. Als u een keer zelden voorkomende gevallen bij niet thuis mocht zijn, kan een voerautomaat extreem schuwe vissen kan het deze taak van u overnemen. Later kunt u 1 à nodig zijn een extra portie voer 2 maal per dag voeren. Volwassen vissen op het wateroppervlak te strooien kunnen ook gerust eens een dag vasten. om deze vissen de kans te geven ongestoord te komen eten. Wanneer u nog niet precies weet hoeveel voer uw vissen nodig hebben, kunt u beginnen ze gegraDe tijden waarop u uw vissen voert, dienen nuleerd voer te geven, bijvogelijkmatig over de dag te worden verdeeld. orbeeld JBL NovoGrano Kies het tijdstip van de hoofdmaaltijd echter Mix, en dit in de Clickzo dat u thuis bent om uw vissen bij het eten dispenser te doen. U kunt te kunnen gadeslaan. dan zeker zijn dat u uw vissen niet te overdadig voert. Vanuit een filtertechnisch standpunt bezien zou het verstandig zijn de filter tijdens het voeren af te zetten om te voorkomen dat restDe vuistregel is: geef per keer niet meer voer jes voer worden aangezogen en de filter verdan de vissen in ca. 2 à 3 minuten geheel stoppen. Daar echter de schade die ontstaat hebben gegeten. Daar vissen door hun aanals u vergeet hem weer aan te zetten te groot geboren gedrag voortdurend op zoek zijn is, kan hij beter aan blijven. In een buiten naar voedsel en daar in een aquarium ook werking gestelde filter beginnen de tijdens de mee doorgaan, maakt men gemakkelijk de filtratie achtergebleven bacteriën namelijk al fout ze te veel voer te geven. na korte tijd tot ontbinding over te gaan. Afgezien van de nuttige bacteriën die zo verloren Laat u door het gedrag van uw vissen vooral gaan, zou de gehele vispopulatie worden verniet verleiden ze meer voer te geven dan nietigd door de giftige stoffen die hierdoor nodig. Het gevolg is dat het aquariumwater ontstaan in het geval dat de filter in ongereionnodig wordt vervuild. nigde toestand weer aangezet zou worden.

Hoe vaak?

Wanneer?

Hoeveel en hoe?

„click“

DISPENSER

6. WELK VOER VOOR VISBROEDSEL Als vissen verantwoord en rekening houdend met de bijzondere eisen van hun soort worden verzorgd, zal een "blijde gebeurtenis” zelfs in gemengd aquarium niet lang op zich laten wachten. Opdat de minuscule vissenbaby’s zich tot gezonde, krachtige vissen kunnen ontwikkelen, hier enkele tips: Het organisme van een pas geboren visje wil niets liever dan groeien, groeien en nog eens groeien. Daarom hebben jonge vissen een soort voer nodig dat in de behoeften van een snel groeiend lichaam voorziet. Bovendien moeten jonge vissen gedurende de eerste weken van hun leven bijna zonder onderbreking voedsel tot hun beschikking hebben. U moet daarom de moeite nemen om ze minstens 4 à 5 maal per dag te voeren, want een onvoldoende gevoede vis haalt de groeiachterstand, die hij tijdens de eerste levensweken heeft opgedaan, op latere leeftijd nooit meer in. Normaal gesproken zijn de nakomelingen van guppy’s en andere levendbarenden de eerste vissen waar een vers gebakken hobbykweker mee te maken krijgt. In de meeste gevallen moeten de baby’s in het begin in het gemende aquarium worden gevoerd en besluit de hobbykweker pas op een later moment om speciale kweeken opkweekaquariums aan te schaffen. Om de kleine visjes in het begin tegen de vraatzucht van hun volwassen soortgenoten te beschermen, is het gebruik van een aparte

Een succesvolle kweek is het bewijs van een juiste manier van voeren en verzorgen. Nakomelingen in het aquarium zijn de bekroning van deze interessante hobby.

broedbak, JBL BabyHome, die in het aquarium wordt gehangen, dringend aan te bevelen. Het speciale opkweekvoer JBL NovoBaby bestaat uit een complete set van drie soorten voer NovoBaby 01, NovoBaby 02 en NovoBaby 03 met een steeds iets grotere korrelgrootte, zodat u de visjes vanaf hun geboorte tot het bereiken van het stadium van een volwassen guppy steeds het goede voer kunt geven.

Voor de professionele aquariumhouder heeft JBL verschillende soorten opkweekvoer die naar eigen inzicht gecombineerd kunnen worden. De volgende tabel geeft u een idee van de mogelijkheden:

BARBELEN, ZALMACHTIGEN EN ANDERE EIERLEGGENDE SOORTEN

LICHAAMSLENGTE

GUPPY’S EN ANDERE LEVENDBARENDE VISSEN

(wacht met voeren tot de dotterzak is opgegeten)

2 - 5 mm

6 - 10 mm

NovoTom / NovoTemia

levende microplankton

10 - 30 mm > 30 mm

NovoBea / NovoTemia NovoBel / NovoColor

Nobilfluid

NovoTom / NovoTemia NovoBea / NovoTemia NovoBel / NovoColor

JBL NovoTemia Zoutwaterkreefteitjes Uit deze eitjes kunt u zelf op ieder moment een uitstekende kwaliteit levend opkweekvoer aanmaken dat gegarandeerd geen ziektekiemen bevat. Laat de eitjes uitkomen in goed belucht zout water en voer de jonge vissen met de nauplius larven. Met behulp van JBL NovoSal artemia zout zal het uitbroeden van de larven van artemia’s zonder moeite en op betrouwbare wijze tot de gewenste resultaten leiden. Afhankelijk van de gewenste hoeveelheid heeft u voor het uitbroeden één of meer doorzichtige liter flessen nodig, een membraanpomp, een stuk slang, één of meer zoge6 noemde broedapparaten en een artemiazeef (in de speciaalzaak verkrijgbaar). Volg de gebruiksaanwijzing van 7 de broedapparaten.

JBL NovoTom Is een poedervormig voer dat, wat de samenstelling en de korrelgrootte betreft, speciaal is ontwikkeld voor het opkweken van de jongen van levendbarende vissoorten. De nakomelingen van de eierleggende soorten kunt u eveneens JBLNovoTom geven, maar wacht tot ze zo groot zijn als een pas geboren guppy.

JBL Nobilfluid,

Het bijzonder hoge gehalte aan hoogwaardige proteïnen en mineralen zorgt dat de vissenbaby’s goed groeien. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 47%

onbehandeld vet 5,5%

Bij een omgevingstemperatuur van 24-28°C komen de naupliuslarven binnen 24-48 uit (hoe hoger de temperatuur, des De net uitgekomen larte sneller). Let er bij het ven zijn een ideaal voer voeren op dat geen voor de baby’s van de stukjes eizak of hele eitjes kleine vissoorten. in het aquarium terechtko(Afb. 6 men. Deze kunnen een darmafsluiting veroorzanet uitgekomen arte ken die jonge vissen in mia’s. Afb. 7 geen geval overleven. volwassen artemia’s)

natuurlijke vezels 1,8% 2

as 9,8% 4

Is een ultrafijn gehomogeniseerd en buitengewoon vitaminerijk vloeibaar voedsel dat speciaal in de behoeften van de hele kleine visjes van de eierleggende soorten (bijv. zalmachtigen, barbelen) voorziet. Dankzij de vloeibare vorm en het druppelflesje kunt u het voer zeer nauwkeurig doseren overeenkomstig het aantal jonge vissen. De hoge kwaliteit voedingsstoffen en het uitgekiende gehalte aan essentiële vitaminen zorgen dat het minuscule lichaampje van een jonge vis die net is begonnen vrij rond te zwemmen zich krachtig en snel ontwikkelt.

7. DE GROTE VERSCHEIDENHEIT VA N H E T V O E R VA N J B L

Met het volgende overzicht van het visvoerassortiment van JBL willen wij u in stellen het juiste menu voor uw vissen samen te stellen. Weet u het nog? ... rijk gevarieerd, afgestemd op de natuurlijke behoeften en kwaliteitsbewust! Alle soorten JBL vlokkenvoer, sticks en parels bevatten gestabiliseerde vitamine C en natuurlijke vitamine E extracten die als antioxidantia fungeren.

JBL NovoGranoMix hoofdvoer JBL NovoGranoMix is een granulaat dat gedurende de productie maar korte tijd sterk wordt verhit om de inhoudsstoffen zo veel mogelijk te ontzien. Het is zeer rijk aan voedingsstoffen. Omdat een deel van het granulaat langzaam zinkt en een deel enige tijd blijft drijven, bereikt het de vissen op iedere diepte van het aquarium. Essentiële bestanddelen als eiwitten, vetten, koolhydraten, mineralen en vitaminen zorgen dat de vissen gezond blijven en minder vatbaar zijn voor ziekten.

Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 45,2%

onbehandeld vet 5,0%

natuurlijke vezels 1,4%

3 2

as 9,7%

JBL NovoGranoColor kleurenvoer JBL NovoGranoColor bestaat uit natuurlijke grondstoffen van de hoogste kwaliteit, carotenoïde en onverzadigde vetzuren die ervoor zorgen dat de kleuren van alle siervissen zich op natuurlijke wijze kunnen ontwikkelen. Overige beschrijving, zie JBL NovoGranoMix. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 40,0%

onbehandeld vet 7,0%

natuurlijke vezels 3,5% 3

as 9,0%

JBL NovoGranoVert groenvoer JBL NovoGranoVert bestaat uit plantaardige grondstoffen van de hoogste kwaliteit en plantenvezels die speciaal in de voedselbehoeften van plantenetende siervissen voorzien. Overige beschrijving, zie JBL NovoGranoMix. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 30,0%

onbehandeld vet 4,0%

3 2

natuurlijke vezels 5,0% 3

as 9,0%

JBL NovoBel hoofdvoer Dit perfect uitgebalanceerde mengsel van volgens speciale recepten geproduceerde vlokken die u kunt herkennen aan de kleur van de verpakking maakt JBL NovoBel tot het ideale basisvoer van bijna alle vissoorten in gemengde aquariums. Het bevat alle essentiële stoffen die vissen nodig hebben om goed te groeien. De grootte van de vlokken is aangepast aan de behoeften van kleine tot middelgrote siervissen. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 43,5% 1

onbehandeld vet 7,5%

3 2

natuurlijke vezels 1,7% 3

as 8,5%

JBL NovoGrand grote vlokken De samenstelling van JBLNovoGrand is identiek aan die van JBLNovoBel, maar de afmeting van de vlokken waaruit dit hoofdvoer bestaat, is speciaal afgestemd op de wensen van de grotere siervissen, bijvoorbeeld Zuid-Amerikaanse cichliden of grote zalmachtigen, barbelen enz. Samenstelling: zie JBL NovoBel

JBL NovoBea kleine vlokken Net als JBLNovoGrand is JBLNovoBea wat de samenstelling betreft identiek aan JBLNovoBel, maar de afmeting van de vlokken voorziet in dit geval in de voedingseisen van kleine en kleinste siervisjes. Neontetra’s, guppy’s, kleine barbelen enz., maar ook de jongen van de grote soorten krijgen met JBL NovoBea een precies op hun bekgrootte afgestemd voer. Samenstelling: zie JBL NovoBel

JBL NovoColor kleurenvoer De combinatie van zorgvuldig uitgezochte volwaardige natuurlijke grondstoffen en bijzondere natuurlijke extracten bevorderen de groei en de intensiteit van de kleuren van alle siervissen op natuurlijke wijze. U kunt dit waardevolle voer afwisselen met JBL NovoBel of JBL GALA maar het ook alleen als hoofdvoer geven om de kleurintensiteit en de groei van uw vissen te bevorderen. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 46,4%

onbehandeld vet 5,3%

natuurlijke vezels 1,7%

as 12,0%

JBL NovoVert groenvoer met 10% spirulina Dit groenvoer, bestaande uit normaal grote vlokken, voorziet met name in de behoeften van plantentende siervissen zoals levendbarende tandkarpers. Het bevat daarom minder dierlijke proteïnen en meer plantaardige grondstoffen, bijvoorbeeld plantaardige eiwitten, spirulina algen en groenten. Ook voor de kleine bonte baarzen uit de Afrikaanse meren is JBL NovoVert zeer geschikt. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 32,5%

onbehandeld vet 4,5% 2

natuurlijke vezels 2,5%

as 7,0%

JBL NovoRed goudvisvoer

JBL NovoRed bevat alle speciaal op de behoeften van goudvissen afgestemde bestanddelen van een evenwichtig samengesteld mengsel van voornamelijk plantaardige grondstoffen: granen, vis en visbijproducten, garnalen, gist, plantaardige bijproducten en algen. De licht verteerbare middelgrote vlokken zijn een echte lekkernij. De essentiële plantaardige inhoudsstoffen, gestabiliseerde vitamine C, diverse andere vitaminen en het bio-element inositol garanderen dat de vissen goed groeien en minder vatbaar zijn voor ziekten. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 33,5% 1

onbehandeld vet 4,5% 2

natuurlijke vezels 2,0% 3

as 11,0%

JBL NovoPerl

JBL NovoPerl bestaat uit een combinatie van voedingsstoffen in de nieuwe parelvorm die precies is afgestemd op de voedselbehoeften en het eetgedrag van goudvissen die in een aquarium worden gehouden. De volwaardige inhoudsstoffen van tarwekiemen en talrijke andere plantaardige grondstoffen bevorderen de gezondheid van deze visgroep. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 29,5%

onbehandeld vet 4,0%

natuurlijke vezels 5,0%

as 10,5%

JBL NovoTab visvoertabletten

Met deze hoge kwaliteit visvoertabletten kunt u vissen in de middelste waterzone en op de bodem van het aquarium doelgericht voeren. JBL NovoTab bevat gevriesdroogde organismen, hoogwaardige proteïnen en andere waardevolle grondstoffen en is daarom een bijzondere lekkernij voor uw aquariumvissen. Door de tabletten aan één van de opstaande wanden van het aquarium te bevestigen, kunt u de vissen uit de middelste waterlagen goed bij het eten gadeslaan. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 44%

onbehandeld vet 5,0%

natuurlijke vezels 1,8%

as 10,1%

JBL NovoFect groenvoertabletten

Loricariidae, modderkruipers en andere bodemvissen, die de voorkeur geven aan plantaardig voedsel, vinden alle belangrijke voedingsstoffen in JBL NovoFect groenvoertabletten. Spirulina en andere algen evenals enkele soorten groente houden de spijsvertering van de vissen op gang. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 35,5%

onbehandeld vet 3,9%

natuurlijke vezels 3,0%

as 9,8%

JBL NovoPlecoChips voor harnasmeervallen

JBL NovoPlecoChips zijn volgens een speciale productiemethode vervaardigde chips, waarvan samenstelling en consistentie op ideale wijze tegemoet komen aan de gewoonte van harnasmeervallen (Plecostomus, Ancistrus enz.) en andere herbivore bodemvissen om aan planten te knagen. Tarwekiemen, spirulina algen, een hoog percentage groenvoer en 10% essentiële houtvezels garanderen een gezonde en natuurlijke voeding. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 31,0%

onbehandeld vet 3,0% 2

natuurlijke vezels 5,5%

as 11,0%

JBL NovoRift

Langzaam zinkende, kleine voedselsticks, speciaal afgestemd op de behoeften van cichliden uit het Tanganyikameer en het Malawimeer die hun eigen broedsel opeten ("muilbroeders”). Het bestaat voor meer dan 90% uit plantaardige grondstoffen, waaronder o.a. spirulina algen, en voorziet dus op ideale wijze in de behoeften van deze visgroep. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 31% 1

onbehandeld vet 3,0% 2

natuurlijke vezels 5,5% 4

as 11%

JBL NovoStick M JBL NovoStick M bevat alle speciaal aan de voedingseisen van vleesetende cichliden en andere grote siervissen aangepaste bestanddelen: vis en visbijproducten, granen, algen, gist en dierlijke bijproducten. Essentiële vitaminen en natuurlijke extracten bevorderen de groei, de intensiteit van de kleuren en een hoge weerstand tegen ziekten. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 42,0%

onbehandeld vet 5,0%

natuurlijke vezels 3,0%

as 9,5%

JBL NovoFil rode muggenlarven

De gevriesdroogde rode muggenlarven bevatten alle belangrijke voedingsstoffen van levend voedsel. Het is een natuurlijk product dat zelfs door de meest kieskeurige vissen graag wordt gegeten. Wegens het hoge proteïne- en vetgehalte van JBL NovoFil is het eveneens zeer geschikt voor jonge vissen. Om te voorkomen dat de vissen te eenzijdig worden gevoerd, is het zinvol dit voer altijd te combineren met andere soorten voer. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 55%

onbehandeld vet 13%

natuurlijke vezels 7%

as 6% 4

JBL NovoFex tubifexblokjes In de vorm van handige blokjes gevriesdroogde slingerwormen. Een natuurlijk voedsel met een bijzonder hoog proteïnegehalte. Hier geldt net als bij JBL NovoFil: geef dit voer alleen afgewisseld met andere soorten. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 60%

onbehandeld vet 12%

natuurlijke vezels 2% 2

as 8%

JBL NovoDaph watervlooien

Onbehandelde gevriesdroogde watervlooien. Het hoge chitinegehalte van dit aanvullende voer is slechts voor een deel verteerbaar en speelt als ballaststof een belangrijke rol voor de spijsvertering van de vissen. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 50%

onbehandeld vet 10%

natuurlijke vezels 2% 2

as 18%

Voer voor visbroed en jonge vissen Succes bij het kweken van siervissen is voor alle aquariumliefhebbers de bekroning van hun liefhebberij en het bewijs dat de vissen optimaal worden verzorgd en gevoerd. Voor iedere nieuwe generatie aquariumbewoners heeft JBL maar liefst 4 soorten voer die in de behoeften van de jongen van de meeste vissoorten voorzien. Zie blz. 20/21 voor nadere informatie.

PREMIUMVOER VAN JBL

Met het voer uit de Premiumserie van JBL kunt u uw siervissen iets heel bijzonders geven. Voor deze voersoorten hebben wij uitsluitend de beste ingrediënten gebruikt, enerzijds om de vissen voor de afwisseling met extra lekkere hapjes te verwennen, maar anderzijds om bepaalde bijzonder kieskeurige visgroepen eveneens van voer te voorzien dat aan hun speciale eisen voldoet. De serie omvat o.a. speciaal voer voor discusvissen, sluierstaarten en zoutwatervissen.

JBL GALA hoofdvoer met spirulina

Dit is zonder twijfel voer van de hoogste kwaliteit. De speciale methode waarmee de grondstoffen bijzonder fijn worden gemalen en de uitgebalanceerde combinatie van de toegepaste voedingsstoffen zorgen tegelijk voor een hoge verteerbaarheid en een zo gering mogelijke vervuiling van het water. Waardevolle mineralen uit spirulina algen naast vitaminen en het bio-element inositol garanderen een natuurlijke en goede groei en verhogen de weerstand tegen ziekten. De toegevoegde rode muggenlarven worden zelfs door de meest veeleisende vissen graag gegeten. Bovendien bevat JBL Gala spirulina en andere algen en is daarom een waardevolle bron van mineralen. Samenstelling: natuurlijke proteïne 46%

onbehandeld vet 8,0%

natuurlijke vezels 1,8% 2

as 9,0%

JBL Grana gegranuleerd hoofdvoer met 10% krill

Het granulaat blijft voor een deel drijven, is rijk aan voedingsstoffen en is geschikt voor alle siervissen. Het granulaat zinkt naar de diepte van het aquarium met verschillende snelheden, zodat het de vissen uit alle waterlagen daar bereikt, waar ze in de natuur ook naar voedsel zoeken. Dankzij het hoge gehalte aan voedingsstoffen en de lichte verteerbaarheid zijn zelfs de grotere vissen snel verzadigd en wordt het water zo min mogelijk verontreinigd. De uit krill gewonnen onverzadigde vetzuren en carotenoïden verhogen de intensiteit van de kleuren van de vissen op natuurlijke wijze. Gestabiliseerde vitamine C en andere essentiële vitaminen hebben een gunstige invloed op de gezondheid en verhogen de weerstand. Samenstelling: natuurlijke proteïne 43%

onbehandeld vet 6,0%

natuurlijke vezels 1,8% 2

as 9,5%

JBL Grana met 10% krill

De samenstelling van JBL Grana Cichlid en JBL Grana is identiek, maar de afmeting van de brokjes JBL Grana Cichlid is speciaal aangepast aan de behoeften van grotere vissen als cichliden (Afrikaanse en Zuid-Amerikaanse). Samenstelling: als van JBL Grana

JBL TABIS Visvoertabletten uit de premiumklasse zijn een absolute lekkernij voor alle siervissen en zorgen voor verandering in het dagelijkse menu. Veel krill en spirulina garanderen een gezonde ontwikkeling en verhogen de intensiteit van de kleuren. Door toepassing van een speciale maaltechniek zijn de grondstoffen bijzonder fijn gemalen en daarom zeer licht verteerbaar en duidelijk minder waterverontreinigend.

Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 46%

onbehandeld vet 6,0%

natuurlijke vezels 2,5% 2

as 11,2%

JBL KRILL

Vlokkenvoer uit de premiumklasse met 30% krill. Een feestmaal voor alle soorten siervissen! De grondstoffen zijn bijzonder fijn gemalen door toepassing van een speciale maaltechniek. Dit voorkomt beschadiging van de gevoelige darmwand door de stekels van de garnaalachtige planktonkreeftjes, maakt het voer licht verteerbaar en vermindert de verontreiniging van het water. De waardevolle inhoudsstoffen van het krill verhogen de kleurintensiteit van de vissen. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 50,5%

onbehandeld vet 7,5%

natuurlijke vezels 1,5%

as 7,3%

JBL GoldPerls

JBL GoldPerls is samengesteld uit kwalitatief hoogwaardige voedingsstoffen in de nieuwe parelvorm die speciaal in de bijzondere eisen van sluierstaarten en andere kweekvormen van de goudvis voorzien. Naast tarwekiemen en een aantal andere plantaardige grondstoffen zorgen de hoogwaardige inhoudsstoffen van spirulina algen dat de vissen gezond blijven. Essentiële vitaminen, onverzadigde vetzuren en carotenoïde zorgen voor felle kleuren, verhogen de weerstand en zorgen voor een gezonde groei. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 41%

onbehandeld vet 5,0%

natuurlijke vezels 4,0%

as 11,0%

JBL Grana Discus

De bijzondere eigenschap van dit voer is dat het gedeeltelijk blijft drijven. Het granulaat is rijk aan de voedingsstoffen die discus en andere veeleisende siervissen nodig hebben. De korrels zinken met verschillende snelheden. JBL Grana bevat een zorgvuldig samengestelde combinatie van eiwitten met de functie van bouwstoffen, vetten en koolhydraten als energieleveranciers, mineralen, ballaststoffen en carotenoïde. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 47,0%

onbehandeld vet 10,5%

natuurlijke vezels 2,8%

as 7,4%

JBL MARIS

Een speciaal voor zeevissen ontwikkelde combinatie van eiwitten (bouwstoffen), vetten en koolhydraten (energieleveranciers), mineralen en ballaststoffen. Het hoge krillgehalte met waardevolle carotenoïden en onverzadigde vetzuren evenals de volwaardige plantaardige inhoudsstoffen leveren een belangrijke bijdrage in het gezond houden van deze vissen. Het is bovendien bijzonder goed verteerbaar dankzij de speciale methode waarmee het zeer fijn wordt gemalen. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 44,0%

onbehandeld vet 5,0%

natuurlijke vezels 2,5% 3

as 11,2%

JBL MariPerls Langzaam zinkende voederparels samengesteld volgens de voedingseisen van zeevissen die in een aquarium worden gehouden. Het voer heeft de vorm van kleine parels, omdat deze tegemoet komen aan het eetgedrag van deze visgroep. De volwaardige inhoudsstoffen van zeewier en andere plantaardige grondstoffen zorgen voor een stabiele gezondheid van de vissen. Samenstelling: 1

natuurlijke proteïne 38% 1

onbehandeld vet 4,0% 2

natuurlijke vezels 4,5% 3

as 10,5%

Vitaminen bevorderen de vitaliteit, kleurintensiteit, gezondheid en paaidrift van uw siervissen

8. EXTRA VITAMINEN

Zoals al eerder vermeld, bevatten alle soorten vlokkenvoer uit de serie JBL NOVO een uitgebalanceerd multivitaminecomplex. Desondanks kan het onder bepaalde omstandigheden noodzakelijk zijn om vissen extra vitaminen te geven. Voor deze gevallen is er JBL ATVITOL, een vloeibaar multivitaminepreparaat. Atvitol geeft uw vissen de nodige weerstand om tegen bepaalde tijdelijke stresssituaties beter bestand te zijn. Bijvoorbeeld: tijdens een ziektebehandeling en gedurende de periode van herstel daarna tijdens en na het vervoer als begeleidende maatregel tijdens het wennen aan nieuwe aquariumgenoten na omvangrijke werkzaamheden in het aquarium. Bedenk evenwel: Alleen stresssituaties van een beperkte duur kunnen met behulp van vitaminen beter worden verwerkt. Permanente stress, bijvoorbeeld omdat de leefomgeving sterk afwijkt van de omstandigheden in de natuur, kan door geen nog zo hoge dosis vitaminen worden gecompenseerd! De nuttige micro-organismen in het aquarium hebben ook regelmatig vitaminen nodig om de van hen verwachte reinigingswerkzaamheden optimaal te kunnen uitvoeren. Bovendien is vooral na een behandeling tegen visziekten, die de filterbacteriĂŤn eveneens aantasten, een extra portie vitaminen in het aquariumwater zeker op zijn plaats. Als u een keer, om welke redenen dan ook, een busje vlokkenvoer niet binnen 2 maanden hebt verbruikt, kunt u het vitaminegehalte van de vlokken, dat door het lange staan is verminderd, met JBL Atvitol weer op peil brengen. Hiertoe doet u eenvoudig ĂŠĂŠn of meer druppels JBL Atvitol op het voer voordat u het in het aquarium strooit.

29 Met r

o o ro v h c r a ese

p...

Aquariumliefhebbers geven steeds meer de voorkeur aan natuurlijk voer dat inspeelt op de natuurlijke behoeften van hun vissen. JBL heeft deze trend al vroeg onderkend en op veelvoudige wijze omgezet bij de ontwikkeling van haar producten. JBL doet haar uiterste best om een zo hoog mogelijke kwaliteit van haar vlokkenvoer te bereiken. Door de afzonderlijke vlokken zorgvuldig volgens de nieuwste recepten te mengen, is het JBL gelukt om vlokken te produceren die volledig in de voedselbehoeften van de afzonderlijke visgroepen voorzien. In de bijgevoegde tabel vindt u een volledig overzicht van het JBL visvoerassortiment en de vissoorten die het meest in aquariums voorkomen. JBL hoopt het u daarmee gemakkelijker te maken om een gevarieerd, aan de voedingseisen beantwoordend en kwaliteitsbewust menu voor u vissen samen te stellen. Wij wensen u veel succes en plezier met uw "gevinde vriendjes" en met het VOERASSORTIMENT VAN JBL.

V O O R

N AT U U R L

K O U D WAT E R - ,

T R O P I S C H

i L M naD JB a Gr rls L e JB ldP Go L ll i JB Kr L S JB BI hlid TA Cic L a JB ran G L na JB ra G L A JB AL a G e L B JB ovo and N r L oG JB ov l N e L oB t JB ov Ver N r L ano lo JB Gr oCo L an ix JB Gr oM L an JB Gr L

on t Ko etra ng e oz n a alm nd M od en ere de an kl. r k Pa de z re alm nts ruip er gr. ac er s m Ha za hti lm ge rna eerv ac n all sm hti en ee Ha ge rva lfs n na lle v n elb Zu (Lo ide kje ric Am an eri ïda Dis ka cu e) a n s se gro Dw te erg cic cic hli hlid Oo de e n n st-A frik a a Oo st-A nse e nr frik oof aan vi Lab se yrin �gra ssen tvis sm s en aai Aar ers viss “ en ( r e g Eierle e n b ggen o o gvis de ta ndka sen rpers ) Leve (Gala ndba xiida rend e en e z.) tand Zebr karp a- en ers ande re kl. Haaibarbe en an len dere gr. ba rbelen Goudv issen sluiersta

arten Vlindervisse n

Zeewatervissen

Visbroed

Jonge vissen

Volledig voer

Aanvullend v

L IJ K V O E R

JBL Nobilfluid

JBL NovoTemia aby JBL NovoB Tom JBL Novo oDaph JBL Nov x ovoFe JBL N ovoFil JBL N M Stick Novo JBL t oRif Nov hips JBL coC oPle Nov t JBL Fec o Nov b JBL oTa Nov erl JBL voP No d JBL voRe No rt JBL voVe o r L N Colo JB o ov L N IS JB AR s L M iPerl s r u isc Ma

Aanvullend voer voor af en toe

voer

Z E E WAT E RV I S S E N

E N

Z O E T WAT E R H E

De Emanier n vergeet niet; een zo goed mogelijk van de natuur afgekeken van voeren heeft alleen de gewenste resultaten als

de overige omstandigheden waaronder het aquarium en zijn bewoners worden verzorgd overeenkomen met de wensen van uw vissen. In uw gespecialiseerde aquariumzaak zal men u graag adviseren en de titels van vakliteratuur noemen die u verder kunnen helpen. Daar zijn eveneens de overige delen uit de reeks

JBL-WWW-HEFTE

UW DIERENSPECIAALZAAK

NL Art.Nr. 96224 84 V01

verkrijgbaar die andere interessante onderwerpen uit de aquaristiek onder de loep nemen.