Opisyal na Pahayagan ng Gotamco Elementary School Tomo 14 Blg 1
SANGAY NG PASAY● REHIYON NG NCR
MARSO—DISYEMBRE 2014
P
inasinayaan ang bagong tayong multi- purpose covered court ng GES noong ika-17 ng Marso, 2014 at isinalin ang karapatan nina Mayor Antonino Calixto at Congresswoman Emi Calixto-Rubiano sa pamunuan ng dating punungguro na si G. Romy P. Socao. Ang nasabing pasinaya at pagsasalin ay dinaluhan din ng mga punungguro, mga supervisors at ng officer-in-charge superintendent ng DepEd-Pasay City, gayundin ng mga kawani ng Barangay 18. Kaya , nagagamit na ngayon ng mga guro, mag-aaral at komunidad ang court para sa iba‘t ibang gawain at programa ng libre at malaya. Mas nagiging makulay at masaya na rin ang bawat pagdiriwang sapagkat hindi na pinangangambahan ang panahon. –Joana Marie Cuestas
Ang Ceremonial Ribbon-Cutting, kasama ang ating mga pinuno ng bayan at ng dibisyon ng Pasay
ffe
Eco-Savers Program, Nanghikayat ng mga Bata ni Marijo Maramba
N
A
ng 35th Division Young Writer‘s Conference and Contest DYWCC ay isinagawa sa Epifanio Delos Santos Elementary noong ika-3 ng Setyembre 2014 na nilahukan ng mga estudyante mula sa ibat-ibang paaralan ay nagpaligsahan sa iba-ibang kategorya, upang mapili bilang pinakamahuhusay na manunulat sa ibat ibang kategorya.
itong Nobyembre, 2014, nanghikayat ang EcoSavers Program na pinangungunahan ni G. Rey Magallanes upang magkaroon ng ‗‘reuse, reduce and recycle drive‖ sa Paaralang Elementarya Ang mga pambato naman ng GES ng Gotamco. ay sina Carlos Corleone V. Tahup,
RECYCLE THE WORLD: Ang globong ito ay ang nagsisilbing imbakan at tapunan ng mga plastic, na maaaring ibenta at pagkakitaan..
Ang proyektong ito ay nakatutulong sa pagpapanatili ng kalinisan at kaayusan sa kapaligiran. Inaasahan nito na matuto ang mga mag-aaral ng paghihiwahay ng plastic bottle at papel. Ilan sa mga mag-aaral ay tumanggap ng passbook upang maipon nila sa bangko ang mga pinagbentahan ng mga naipon nilang basura.
Lumubos at Trishia Del Prado, na nakipaglaban sa ibat ibang larangan na hinubog ng kanilang mga tagapagsanay na sina G. Froilan Elizaga Gng. Diana Balangue, Bb. Lolita De Paz, G. Joel Keliste, Gng. Janelyn Alfabete, Gng. Lorimer Sibonga, Gng. Joan Remalante, Gng. Vilma Nabua, Gng. Loida Rongcales at G. Herminigildo Alberto III. (Sundan sa pahina 6)
Josaiah Lorrence C. Sibonga, Ma. Kristina Cassandra Degubaton, Apreal Kyla De Leon, Ysabella Osit, John Isaiah Araza, Jens Barbara Concepcion, Marijo Maramba, Ma. Crisela San Jose, Jannary Nabua, Joana Marie Cuestas, Jeff Vista, Ann Kassiel San Jose, Ma. Robena Camila Cubilla, Katherine Hazel Santuele, Alliyah Joy Castro, Vie Necherose Gracia, Princessfatima Ramirez, Aila Mae Bautista, Nicole
School Enrolment 1560 1540 1520 1500 1480 1460 1440 1420 2013-2014
2014-2015
Pahina 5
Pahina 9
Pahina 15
Pahina 17
Pahina 18
2 EDITORYAL
MARSO—DISYEMBRE 2014
Teknolohiya: Nakakatulong ba o Nakakasama? Tunay ngang bago na ang panahon ngayon. Lahat ay modern na. Halos lahat ng mga bagay ay instant na rin. Walang sinumang kabataan ang hindi alam kung ano ang ‗Facebook‘, ‗Twitter‘ o ‘Google‘. At, walang sinumang kabataan ngayon ang hindi alam kung paano gumamit ng cellphone, kompyuter o tablet. Sa mga kabataang Pilipino, nakatutulong kaya o nakakasama ang mga makabagong teknolohiya ngayon? Nakakabahala ang pagkahumaling ng mga kabataan at pagkababad nila sa mga internet café para lang maglaro ng mga online games. Nakakaalarma ang sitwasyong ito. Hindi lamang sila nag-aaksaya ng pera kundi nagpapabaya din sa kanilang pag-aaral. Imbes na ituon ang kanilang oras at konsentrasyon sa pag-aaral ay tila mas ganado silang pumindot sa kompyuter kaysa magbuklat ng aklat. Nakakalimutan nila ang ni Angela Gome
Colosas3:23 ―Anumang inyong ginagawa, ay inyong gawin ng buong puso, na gaya ng sa Panginoon, at hindi sa mga tao,”
Araw-araw, ang reses ay kong hinihintay Hindi dahil gutom akong tunay, sa oras kasing ito, kahit medyo maingay, nasisiyahan ako sa aking mga natutunan. Ang aking mga munting mag-aaral ay natuto pang magbigay. Baon hahatiin sa mga kamag-aral na higit na nangangangailangan. Marahil ang mga munting anghel ay hindi nalalaman,
kanilang mga tungkulin sa paaralan at tahanan. Imbes ang paggawa ng mga takdang-aralin at proyekto ang kanilang atupagin ay mas interesado pa sila na maglaan ng oras sa pagla- laro ng online games. Ano ba ang nakukuha nila sa pagka-adik sa mga bisyong ito? Oo nga, dapat nilang i-enjoy ang kanilang kabataan. Karapatan nila ang maging masaya. Kung tutuusin, walang masama na maipamalas ang kanilang kaala12 sa katulad kong mag-aaral, dahil ditto masasanay tayo sa ating kukuning kurso sa kolehiyo. Para pag tayo‘y kolehiyo na, may sapat na tayong kaalaman sa ating nais na kurso.‖ – Joana Marie Cuestas
man sa mga bagay na ito. Maganda sana kung gagamitin nila ito sa tama, tulad ng pagreresearch at hindi lang sa paglilibang. Dapat isaalangalang nila ang kahalagahan ng mga ito na makakatulong sa kanilang pag-aaral. Sa mga mag-aaral, nararapat lamang na gamitin at linangin ang mga makabagong teknolohiya ngunit dapat sa mabuting paraaan. Huwag itong abusuhin.
Narito sagot:
ang
kanilang
mga
―Sa tingin ko, makakabuti ang K-
katulong sa magulang mo kasi ―Sa tingin ko, makakabuti ang Kmagkakaroon ka ng pera kahit hindi 12 upang mapabilis ang pag-aaral ng ka makatapos ng college.‖ –Juan mga bata at makapagtrabaho agad Miguele Corro at upang makatulong sa pamilya.‖ – Jannary A. Nabua ‖Sa tingin ko, makakabuti ito dahil maikli ang pag-aaral at matutu―Makakabuti ang K-12 dahilan sa nan nila ng advance ang pagtratrapag-aaral ng mga mag-aaral at baho.‖ –Hannah Tricia Maramba
Mahal na Patnugot, Magandang araw po sa inyong lahat na pamunuan ng Tambuli! Natutuwa po ako malaman na tumanggap kayo ng mga kontribusyon mula sa tulad kong mahilig magsulat. Hindi lang po ninyo nabibigyan ng halaga ang paaralan, nahahasa pa ninyo ang kakayahan ng mga mag-aral sa Gotamco.
Maria Faye Labisan, Magandang araw din sa iyo!
Maraming salamat sa iyong papuri! Patuloy po naming pagbubtihin ang simulaing ito upang maging mas matatag ang journalism sa ating paaralan. Asahan ninyo na patuloy Sana ay ipagpatuloy ninyo ang magandang simulating ito. kaming maghahasa ng mga manunulat . Binabati ko kayo! Kasihan nawa kayo ng Poong Maykapal! Lubos na gumagalang, Maria Faye Labisan
Gumagalang, Patnugot
ang kanilang munting baong alay, PANGINOON ay tunay na naliligayahan. Sumaatin ang kapayapaan ng Panginoon!!!! Opisyal na Pahayagan ng Gotamco Elementary School
Carlos Corleone V. Tahup Punong Patnugot
Ma. Kristina Cassandra Degubaton Katulong na Patnugot
Aila Mae R. Bautista upang mapabuti ang isip ng mga bata sa kanilang paglaki at makahanap ng magandang trabaho. Ito ay m akakatulo ng din upang paunlarin ang kanilang buhay.‖ –
Nasa ikatlong taon na ang pagpaptupad ng bagong kurikulum—ang K 10 12. Pero, para sa ilan, alabo at Aliyah Joy Castro hindi ito karapat-dapat. Kaya ―Oo, sapagkat makatutulong din ―Sa tingin ko ay maganda at aking pinulsuhan ang boses ng ito sa ating bilang karagdagang kaal- makakabuti ito kasi kapag nakatapos mga mag-aaral. aman.‖ – Klarissa Marie Flores ka, makakapagtrabaho na at makaTinanong ko sila: ―Sa tingin mo ba makakabuti ang K-12 sa atin, bilang mag-aaral? Bakit?
Pagkaing Ispiritwal
Patnugot sa Balita
Jens Barbra N. Concepcion Patnugot sa Lathalain
Angela Gome Patnugot sa Panitikan
Jannary A. Nabua Patnugot sa Isports
Marijo Maramba Patnugot sa Agham
Mga Litratista: Trishia Del Prado — Nicole Lumubos
Princessfatima Ramirez
Mga Dibuhista:
Jeff P. Vista — Ann Kassiel San Jose Mga Kontribyutor: Apreal Kyla De Leon — Ann Kassiel San Jose Ma. Crisela San Jose — Nica Mae Labaco Ma. Camila Robena Cubilla — Ira Cabballero Cheska Beabianca Navarro— Michelle Bacay Carmencita Ang — Angeline Chavez Juan Miguele Corro — Katherine Hazel Santuele Aliyah Joy Castro — Hanna Tricia Maramba Vie Necherose Gracia — Klarissa Marie C. Flores Allysa Jacobe — Rania Salamat Patrish Merceline Laminoza —Yssabela Osit Jannah Rose Reyes—Khrizelle Wyne Escobido Ella Mae Escote — Marinel Escote John Michael Olpoc — Ma. Cristina Nailon
Punong Tagapayo: G. Froilan F. Elizaga Mga Katulong na Tagapayo: Gng. Dina V. Balangue — Gng. Vilma A. Nabua Gng. Loida L. Rongcales — Bb. Lolita F. De Paz G. Joel D. Keliste — G. Herminigildo Alberto IIIGng. Gng. Roselyn Canero — G. Arsenio Mirando Jr.
Konsultant: Gng. Evelyn D. Deliarte
FB: www.facebook.com/gotamcoelementaryschool
3 BALITA
MARSO—DISYEMBRE 2014
Brigada Eskuwela 2014, lalong pinalakas ni Nica Labaco
Brgy 18 , sa pamumuno ni Kgg. Orlando De Mesa
Lalong pinalakas ang Brigada eskuwela nang pasimulan ito mula Mayo 19 hanggang Mayo23, 2014. Ang taunang paghahanda bago magsimula ng pasukan ay pinamunuan ito ni Gng. Evelyn D. Deliarte, ang bagong punungguro ng paaralan sa tulong ng mga guro, magulang at mga magaaral. Isinasagawa ito upang
masigurong malinis, handa at ligtas ang paaralan sa pagbubukas ng klase sa Hunyo. Samantala, ang Bethany Baptist Church ay nagbigay ng mga fluorescent lamp. May mga nagbigay din ng mga panlinis at pintura bilang pakikiisa sa programa ng DepEd.
Edil– Adha, ipinagdiwang ng mga Muslim M Ipinagdiwang ng ating mga kapatid na Muslim ang ―Edil-Adha‖ sa kanikanilang mga Mosque noong Hulyo , 2014, isang paraan ng paggunita at pag-alala sa pagsasakripisyo ni Propeta Ibrahim (Abraham) sa kaniyang taos pusong pag-aalay ng kanyang anak sa Diyos. Ipinakita rin sa Ediladha ang pagsunod sa kanilang propeta na si Propeta Isaw (Hesus) sa pagaayuno o hindi pagkain simula o pagpatak ng 6:00 ng umaga hanggang sa
oras ng alas 5:00 ng hapon at kakain lamang sa oras ng alas 6:00 ng gabi hanggang alas7:00 at magdadasal sa oras ng 12:00 o alas-dose ng gabi at alassingko ng umaga. Ang kanilang paniniwala ay magdarasal lamang kapag lumitaw ang buwan sa Mecca o Saudi at sinabi ng simbahan na ang ating mga kapatid na Muslim ay walang tinatakdang o takdang oras o araw na pagdarasal nila. Ito ay depende o ibinabase sa Saudi. - Rania A. Salamat
GES Techers at Boy Scouts, Dumalo sa Pagdiriwang ng Araw ng Kalayaan
Musicoveries, dinaluhan ng ilang Gotamecians
D
inaluhan ng ilang magaaral ng GES ang Musicoveries, na inihandog ng libre ng ABS-CBN Philharmonic Orchestra sa Aliw Theater nitong ika-15 ng Agosto, 2014 upang madiskubre nila ang mga iba't ibang bahagi ng orkestra at mga instrumentong pangmusika na ginagamit dito, gayundin ang ilang sikat na kompositor at konduktor sa Pilipinas. Si G. Climacosa
Totoong nagdulot ng kasiyahan at nagbigay ng kaalaman ang nasabing miniconcert sa bawat mag-aaral gayundin sa mga gurong kasama nila na sina Gng. Alfabete, G. Alberto, G. Climacosa, G. Elizaga, Gng. Rongcales at Gng. Nabua, lalo na't tinugtog ng grupo ang makaluma at makabagong tugtugin. - Katherine Hazel Santuele
Ang mga boy scout ng Gotamco habang itinataas ang watawat ng Pilipinas sa SM Mall of Asia Flag Area, Pasay City
Noong ika-12 ng Hunyo ay dumalo ang ilan sa GES Teachers at boys scouts sa flag raising ceremony sa SM MOA Flag Pole Area, upang ipagdiriwang ang Araw ng Kalayaan.
mga guro ng GES na sina G. Rey Magallanes, Mrs. Amalia Batula, Mrs. Diana Balangue, Mr. Froilan Elizaga, Mr. Jul Lester Castillo, Mrs. Roselyn Canero, Ms. Mia Mabulay, Mr. Herminigildo Alberto III at si Ang mga kasama ng Mr. Erwin Climacosa. -mga Boys Scouts ay ang Patrish Merceline Laminoza
4 BALITA Mga Batang Iskawts, Itinalaga: Iskawtsayahan 2014, ginanap Kanya-kanya lapit at kabit ng mga simbolo
Itinalaga ang mga batang iskawt (kid scouts, kab scouts, twinklers, star scouts at junior scouts noong ika-12 ng Setyembre sa pamumuno ni G. Rey M. Magallanes, coordinator ng boy scout at Gng. Rhodora K. Bartido, coordinator ng girl scout na dinaluhan naman ng dating coordinator ng girlscout sa Pasay na si Gng. Susan Binongcal.
MARSO—DISYEMBRE 2014 Patimpalak sa pagkukuwento, naayos na naisagawa Maayos na naisagawa sa GES ang patimpalak sa pagkukuwento, noong ika4 ng Nobyembre, bilang panimulang programa para sa Buwan ng Pagbasa, sa pangunguna ng mga masisipag at magagaling ng guro sa Ingles at Filipino.
say ng mga mag-aaral na lumahok. Binigyan din ng sertipiko ang mga sumali at nagwaging kalahok sa pagkukuwento.
Umaasa naman ang punungguro ng GES na hindi lang tuwing buwan ng Nobyembre magiging masigasig ang mga bata Isang nakakaaliw at sa pagbabasa, kundi napakasayang programa buong taon o araw-araw. ang naganap dahil sa hu- —Vie Necherose Gracia
Kinahapunan ng araw na nabanggit ay ginanap din ang Iskawtsayahan 2014. Nagsaya ang mga scout at guro sa maghapong kasayahan at mga palarong Pinoy.
Layon nito na mabigyan ng pagkakataon ang taumbayan na makapag – ambag ng libro sa mga pampublikong paaralan sa buong bansa. Hinihikayat din ng Dep. Ed. na palaganapin ang proyekto sa pamamagitan ng paggamit sa hashtag na # Share A Book PH sa mga social media. Ang ika-16 na Pangulo ng U.S.A na si Abraham Lincoln ay hindi kaagad nagkaroon ng pormal na edukasyon dahil ang tirahan nila ay malayo sa paaralan at nagpalipat-lipat sila ng tirahan. Naglalakad siya ng malayo upang manghiram , manghingi o mangalap ng mga babasahin. Siya ay mahilig at mahal na mahal ang pagbasa. Dahil sa tiyaga at pagsisikap siya ay nakapag-aral, nagtapos , naging abugado at kalaunan (sundan sa p. 5)
Ipinagdiwang ang Buwan ng Nutrisyon sa Gotamco Elememtary School sa pamumuno nina Gng. Evelyn Deliarte, ang punungguro ng paaralan at si Gng. Nelly M. Rodel, HE Coordinator at gayundin iba pang mga guro, noong Hulyo 2014 upang mapanatili na malusog ang mga tao sa pamamagitan ng panghihikayat na isabuhay ang tema na ―Kalamidad, Paghandaan; Gutom at Malnutrisyon, Agapan‖. Nagkaroon din ng mga paligsahan tulad na Best in Head Gear, poster making, NutriQuiz, at Cooking Contest at iba pa. Ginawaran naman ng mga premyo ang mga lumahok sa mga nasabing paligsahan. —Michelle Bacay
—Katherine Hazel D. Santuele
Inilunsad ng Department of Education sa pamumuno ni Dep. Ed. Sec. Armin Luistro ang Nobyembre 3, 2014 bilang umpisa ng pagdiriwang ng ― 2014 National Reading Month ―. Ang pagdiriwang ngayong taon ay may temang ― Nasa Pagbasa ang Pag-asa. Kasabay nito ay inilunsad din ng kalihim ang proyektong ― Share A Book Challenge‖
Bago ang Parada: Ang mga malulusog
Journalism Workshop, nilahukan
ng mga batang manunulat
Si Gng. Bartido, habang nagtuturo sa Base 4. Sinimulan ang 1st Kindergarten Summer Camp, sa panguguna nina Gng. Leah Guillermo, Gng. Rhodora Bartido, Bb. Joann Carranza at Bb. Koreena Fatima Pagayonan, mga guro sa Kindergarten na tumagal mula ika-14 ng Abril at nagtapos noong ika -18 ng Abril 2014 na may
layuning ihanda ang mga bata sa pagpasok sa susunod na baiting at bigyan ang mga mag-aaral ng kakaibang karanasan habang nasa bakasyon. Sa pakikipagtulungan ng iba pang mga guro at magulang ay naging matagumpay ang nasabing camp. — Chesca Navarro
Nilahukan ng mga piling magaaral ang Journalism Workshop noong ika-5 ng Nobyembre, alas9 ng umaga hanggang hapon sa GES Library upang maging bahagi sila ng Tambuli, ang opisyal na pahayagan ng Gotamco Elementary School. Ang nasabing workshop ay isinulong ng mga gurong tagapagsanay sa journalism na sina Gng. Loida L. Rongcales, Gng. Vilma A. Nabua, G. Herminigildo Alberto III, Bb. Lolita De Paz, G. Joel D. Kelista, Gng. Diana V. Balangue at G. Froilan F. Elizaga, sa patnubay ni Gng. Evelyn D. Deliarte, punungguro ng GES. Naging matagumpay naman ang naturang workshop sapagkat nakapagsulat ang lahat ng lumahok at nakapili ang mga guro ng mga staffers. —Carlos Corleone V. Tahup
5 BALITA
MARSO—DISYEMBRE 2014
Pinulbos na dahon ng malunggay, nilalahok sa mga lutuin sa kantina
I
nihahain na ngayon sa kantina ng paaralan ang mga sopas o iba pang lutuin na may lahok na pinulbos na dahon ng malunggay, na bahagi
Tara Let’s Read!‖ (mula sa p. 4) ay nagging pangulo ng Amerika. Ang hilig sa pagbasa ay nakatutulong upang madagdagan ang ating kaalaman at maging daan sa tagumpay. Ang ating bagong punungguro , na butihing si Gng. Evelyn D. Deliarte ay nagtalaga ng isang Remedial Reading Room sa ating Paaralang Gotamco Elementary. Kung saan matatagpuan ito malapit sa opisina ng ating punungguro malapit sa hagdan. Doon maaari tayong mamili ng
ng kampanya ng punungguro, Gng. Evelyn D. Deliarte upang maisulong niya ang malusog at balanseng pagkain ng mga mag-aaral at mga guro. Ayon pa kay Gng. Deliarte o mas kilala sa dibisyon ng Pasay bilang ―Malunggay Queen‖, ang malunggay diumano ay nagtataglay ng mga sari-saring sustansiya na kailangan ng ating katawan sa pagpapanatili ng kalusagan. - Khrizelle Wyne A. Escobido ibat-ibang babasahin katulad ng aklat, diyaryo , magasin , story books , small and big books atbp. Sa pamamatnubay ni Gng Vilma A. Nabua , SPG –Adviser at SPG – Officers ang mga mag-aaral ay nagbahagi ng kani kanilang mga babasahing materyal. Ang nasabing Remedial Reading Room ay pinagdadausan ng Remedial Class ni Gng. Lea Biares sa tanghali hanggang hapon. Kaya naman ako si Gng. Loida L. Rongcales bilang guro sa Ingles sa Ikaapat na Baitang na nagpapahalaga sa Pagbasa ay hinihikayat ang lahat na ― TARA LET‘S READ! ―. –llr
Young Artists ng Cebu Naging b ah a g i an g Gotamco sa tagumpay ang grupo ng mga batang musikero mula sa Cebu nang manirahan sila ng ilang araw sa paaralan para paghandaan ang National Music Competitions for Young Artists (NAMCYA) na ginanap sa Cultural Center of the Philippines
(CCP), noong ika– 20 ng Nobyembre. Pagkatapos nilang tanggapin ang kanilang premyo, bilang ikatlong puwesto, tumugtog sila sa entablado ng GES, na nagpatunay naman ng kanilang galing.Hannah Tricia Maramba
Carinderia Queen 2013, inilipat na ang korona Kamakailan lamang ay naganap ang pagsasalin ng korona ng tinanghal na Carinderia Queen sa Makati nitong Septyembre taong kasalukuyan. Natatandaang si Bb. Joan Carranza guro sa Kinder ng Gotamco Elementary School ang nagwagi ng unang gantimpala sa nasabing patimpalak.
luluto ng mga espesyal na putahe mula sa malunggay nang kanyang paunlakan ang panayam sa DZMM – Cory Quirino, Umagang kay Ganda at Unang Hirit. Layon nitong hikayatin ang mga manunuod na sumali sa gaganaping contest ―Ang Carinderia Queen contest 2014.‖ Bilang pagsuporta, ang punong gurong GES B.O.D AdAt nito lamang ikaisa vocate of Malunggay Recipies ng Septyembre ay muli na na- ay dumalo rin sa nasabing pamang nagpakita ng kanyang nayam. — Klarissa Marie Flores ganda at kahusayan sa pag-
Umupo si Gng. Evelyn D. Deliarte bilang bagong punungguro ng GES ngayong Mayo 20, 2014, upang ipagpatuloy niya ang adhikain at mga responsibilidad na nasimulan ni G. Romy P. Socao, dating administrador ng naturang paaralan. Si Gng. Deliarte ay isang magaling na punungguro na nagmula sa EDSES. - Juan Miguel Corro
Kasama rin si Gng. Nelly M. Rodel ng GES, Lowelyn Francisco ng JRES at Gng. Ester Antolo ng PVES, mga EPP/ HE Coordinators ng West District.
6 BALITA 35th DYWCC, Isinagawa EDSES; 3 Pasok sa MMYWCC
MARSO—DISYEMBRE 2014 sa
(Mula sa pahina 1)
Karamihan sa mga pambato ng GES ay umuwing luhaan pero nagkaroon sila ng karanasan at saya. Tatlo ang nangibabaw na panatilihin na ipaglaban ang GES: sina Nicole Lumubos na nagwagi sa larangan ng collaborative publishing sa Ingles, Aila Bautista na nagwagi sa unang pwesto sa Filipino radio broadcasting, at si Trishia Del Prado na nagwagi ng ikapitong puwesto sa Filipino photojourn. Pasok sila sa MMYWCC na ginanap naman sa Valenzuela City.—Ulat ni Carlos Corleone V. Tahup
Selebrasyon ng Buwan ng Wika 2014, isinagawa Matagumpay na isinagawa ang selebrasyon ng Buwan ng Wika sa Gotamco Elementary School noong Agosto, 2014 na pinangunahan ni G. Froilan F. Elizaga at sa tulong ng mga guro sa Filipino upang mahasa ang kakayahan ng mga magaaral ng iba‘t ibang larangan at upang patuloy na mapahalagahan ang pambansang wika. Maraming paligsahan na ginanap sa nasabing programa, katulad ng pagtula, pagsayaw, pag-awit, pagbaybay, at paggawa ng poster. Dahil dito, isinagawa ang pampinid na palatuntunan at paggawad ng gantimpala noong Agosto 30, 2014 upang kilalanin ang mga husay at galing ng mga kalahok. Sa pangwakas na programa, ipinakitang muli ng mga nagwaging kalahok ang kanilang napanalunang talent. —Ira Caballero
Ipinagdiwang ang Pandibisyong Buwan ng Wika 2014 sa Andress Bonifacio Elementary School na pinangunahan ni Gng. Aida B. Silva, Filipino Supervisor at iba‘t ibang distrito ng Pasay kasama ang kani-kaniyang punungguro, coordinator, tagapagsanay at mga kalahok, upang isagawa ang pagpili ng
Reading Month 2014, Pinahalagahan Pinahalagahan ang ang pagbabasa sa flag cerReading Month ng paaralang Gotamco, hindi lamang tuwing Nobyembre, kundi buong taon at pinangungunahan ng mga guro sa asignaturang English at Filipino, mga mag-aaral, mga magulang, pamunuan ng GTPA at ng komunidad, upang maging mahusay ang bawat Kyle at Angeline mag-aaral sa pagbasa at magkaroon ng higit na pagmamahal ang bawat emony at sa loob at labas isa sa pagbabasa. ng mga silid-aralan. Dahil dito, isinasagawa
Pinangunahan ng Geneal Parents-Teachers Association (GPTA) sa pamumuno ni Gng. Gigi Martillan, ang programa para sa World Teachers‘ Day‖ noong ika-7 ng Oktubre 2014. Paraan ito ng mga magulang at mag-aaral na maparangalan ang mga magigiting na guro ng paaralan. Bahagi ng proyekto ang pagbibigay ng kahon para sa donation ng mga magulang mula sa iba‘t ibang baitang. Dahil dito, nakalikom ng kaukulang pondo ang mga
Pandango Oasiwas : Sinayaw ng V-Mars
mga kalahok sa mga patimpalak nakaranas naman siya ng isang na ilalaban sa Panrehiyong Bu- makabuluhang karanasan. wan ng Wika. Umawit din doon si John Si Allysa G. Jacobe, ng Lester Figueroa ng Ikaapat na Ikaanim na Baitang- Pangkat II Baitang-Pangkat I, bilang pamuay isa sa mga kalahok sa kaw-sigla sa mga manunuod. Tagisan ng Talino, sa pagsasa- Allysa G. Jacobe nay ni G. Froilan F. Elizaga, GES Filipino Coordinator. Hindi man niya naiuwi ang medalya,
Ang In-Service Training o tinatawag na INSET ay isinakatuparan ng GES Faculty sa pamumuno ng punungguro na si Gng. Evelyn D. Deliarte at ang punong abala na si Gng. Rosenda T. Sibonga, noong ika-20 hanggang 24 ng Oktubre upang mapaigi nila ang kanilang pagtuturo sa klase. Ginawaran ng sertipiko ng pagkilala ang mga gurong naging discussant, gayundin ang lahat ng gurong dumalo sa nasabing training.
- Camila Cubilla
magulang para mabigyan ng Pagkatapos ng programa ay nagkaroon ng munting salu sorpresang regalo ang mga guro. Nagpakitang gilas din -salo sa loob ng silid-aklatan ang bawat pangkat sa pama- ng paaralan. magitan ng mga natatanging —Apreal Kyla V. De Leon bilang.
7 BALITA
MARSO—DISYEMBRE 2014
Mga sakuna, pinaghandaan ng GES
“Mga bata, lumakad ng marahan!” Pinaghandaan ng paaralan ang mga posibleng sakuna, gaya ng sunog at lindol, sa pamamagitan ng dalawang magkaibang fire
at earthquake drills nitong Hulyo, 2014 bilang pagsunod Executive Order No. 137, na bahagi rin ng pagdiriwang ng National Disas-
ter Consciousness Month na pinangunahan ni Ginoong Arsenio P. Mirando, School Coordinator ng National Disaster Risk Reduction Management Council (NDRRMC) na may temang ―Makialam. Makiisa. Sa Pagsugpo ng Panganib May Maitutulong Ka‖. ―Lagi tayong maging handa, dahil ang mga sakuna ay dumarating sa diinaasahang panahon.‖ saad ni Gng. Evelyn D. Deliarte, punungguro ng nasabing
paaralan. Naglagay naman ng isang paalala sa tabi ng mga bakod ng paaralan na na pinagbabawal ang pagparada ng mga sasakyan sa mga kaldasa upang maging takbuhan ng mga mag-aaral sa pagdating ng sakuna at hindi makabalahaw pagdating ng sakuna . Mahalagang ang mga ligtas na lugar sa palibot ng paaralan ay laging handa. —ffe
SPG, umaariba ngayon Umaariba ngayon ang Supreme Pupils‘ Government (SPG) sa pamumunuo nina Jens Barbra N. Concepcion, pangulo at Gng. Vilma A. Nabua, adviser, ngayong taon, simula pa nitong school 2014-2015 upang maipatupad nila ang kanilang plataporma. Ilan sa kanilang adhikain para sa paaralang Gotamco ay pagsasaayos at paglilinis ng mini -garden at paligid. Nangungulekta din sila ng mga aklat na mga donasyon ng mga magulang at mag-aaral para naman sa isa pa nilang programang remidial reading ng mga piling mag-aaral.
SPG in action
Narito ang pamunuan ng SPG:
Jens Barbra N. Concepcion President Aila Mae R. Bautista Vice-President Nica Mae Labaco Secretary Yannah Nicole Cabiso Treasurer Marijo B. Maramba Auditor Carmencita Angelez B. Ang PIO Princessfatima Ramirez Peace Officer - Ni Hannah
Maramba
Lumahok ang limang Volunteers ng GES sa Red Cross Youth Camp na ginanap sa Villa Julia Resort sa Silang Cavite noong ika- 8 hanggang ika- 10 ng Oktubre taong 2014, na pinamumunuan ng Red Cross Coordinator na si G. Arsenio Mirando at sa tulong ni G. Lester Castillo Ang mga kalahok ay sina Carmencita Ang, John Lester
Figueroa, John Isaiah Araza, Nichole Bathan at Jamica Lagos. Ang tatlong araw na pagsasanay ay bagong kaalaman para sa mga mag-aaral na lumahok mula sa iba‘t ibang paaralan ng dibisyon ng Lungsod Pasay. Isinulong ang RCYC upang sanayin ang mga kabataan sa pagbibigay ng paunang lunas. —Carmencita Ang
Mga Batang Iskawts, naglaro sa Councilwide Kid Olympics Naglaro sa Councilwide Kid Olympics na may temang ―Gintong Butil at Kaunlaran para sa Kinabukasan‖ ang mga batang iskawt ng Gotamco sa Mababang Paaralang Jose Rizal. Pinangunahan ni Gng. Amalia Batula, Kab Iskawt Coordinator at Gng. Leah Guillermo, Kid Iskawt Coordinator, kasama sina Gng. Arena, Gng. Cao, Gng. Vitto, Bb. Roselyn Cañero at Gng. Rhodora Bartido. Isang maganda at masayang karanasan para sa mga batang iskawt at mga gurong kalahok ang pagsama sa pro-
grama. Samantala, nag-uwi ng ikatlong puwesto para sa Most Photogenic at Outstanding Cab Scout si Joaquin Vibar. — Cassandra Degubaton
Go, Kid!
8 BALITA
MARSO—DISYEMBRE 2014
School-Based Feeding Program, ipinapatupad; 58 bata, pinatataba
Mga batang siyentipiko, dumalo sa Science Camp 2014 Bula: Bulaga!
lim sa feeding program ng GES canteen. Ang mga ito ay pinapakain ng mga pagkaing sagana sa sustansya at mineral na kailangan ng katawan upang magkaroon ng sapat na timbang at malayo sakit. Ilan sa mga feeding program beneficiaries.
Kaisa ng GES ang mga ibang paaralan ng elementarya dito sa Pasay sa pagsugpo ng malnutrisyon. Ang SBFP o School Based Feeding Program, sa pangunguna ng ating punungguro na si Gng. Deliarte ay namili ng mga batang kulang sa timbang upang sumaila-
Nagsimula ang nasabing programa noong Oktubre 16 ng taong kasalukuyan at hanggang ngayon ay patuloy pa rin ang nasabing programa. Kakikitaan naman ng malaking pagbabago sa timbang ang mga benipisaryo ng naturang feeding program — Jannary A. Nabua
GES Faculty, nag-INSET Ang faculty ng GES ay nagINSET noong mga araw ng Mayo 26 hanggang 30 sa pamumuno ni Gng. Joan Remalante at sa pagpapatnubay ng punungguro upang ihanda ang bawat isa sa kanilang kakaharaping hamon sa muling pagbubukas ng klase Panuruang Taon 2014-2015.
Sa pagtatapos ng nabanggit na training para sa mga guro, ginawaran ng sertipiko ng pagkilala ang mga nagbahagi na kanilang kaalaman. Nakatanggap din ng certificate of attendance ang lahat ng mga dumalo. -Jannary Nabua
Naglakad ang mga magaral ng Paaralang Elemantrayang Gotamco para sa International Walk to School noong ika-14 ng kita ng mga pang-umagang Nobyembre, sa temang ―Safety : estudyante, sa pamumuno ni A Right of Every Pedestrian‖, G. Victor Macahig, coordinator upang maturuan sila ng tamang ng isports at sa tulong ng mga pagtawid sa kalsada, na pinangunahan ni G. Arsenio Mikasamahang guro. rando Jr., coordinator ng Safe
Enerjam ng Milo, nagbigay-saya Noong Oktubre 28, ay nagbigay-saya ang Milo Enerjam sa mg a mag-aaral ng Gotamco, matapos ang isang masiglang intermisiion number o Enerjan exercise, na ipina-
Dumalo ang mga magaaral sa Science Camp na ginanap noong ika-7 ng Nobyembre , 2014 sa loob ng paaralan ng Gotamco, na pinangungunahan ng Science Coordinator na si Gng. Rosenda T. Sibonga kasama ng iba pang guro sa Agham at ibang asignatura, para mahasa o mas lalo pang mapalalim ang kanilang kaalaman at pagmamahal sa
siyensiya. Dahil sa kanilang pagdalo, nagkaroon ng malawak na kaaalaman ang mga mag-aaral, na maituturing na ngayon bilang mga batang siyentipiko. Tumaas din ang kanilang interes sa Science dahil sa mga laro at aktibidad sa isang araw na kasiyahan at pag-aaral. --Aila Mae R. Bautista
Kids at dahil na rin sa kooperasyon ng mga guro at mga magaaral. Sa ginawang parada o paglalakad, sinaliwan ito ng tugtog at musika ng GES Drum and Lyre s a pamumuno naman ni Gng. Janelyn T. Alfabete. —Ulat ni Aliyah Joy Castro
Ang nasabing ehersisyo ay nilahukan ng mga mag-aaral mula sa ikatlo at ikaanim na baitang. Naging matagumpay ang pagpapakitang-gilas ng mga Gotamecians. Sa pagtatapos nito, ay nagpainom ng energy drink ang Milo sa lahat ng mga sumali. —Juan Miguele Corro
Tara! Lakad na para sa ligtas na pagtawid.
9 BALITA
MARSO—DISYEMBRE 2014
GES Marching Band, IBA PANG MGA BALITA: kampeon sa dibisyon West District Science Quest, idinaos ulit sa GES Idinaos ulit sa Paaralang Elementaryang Gotamco ang taunang paligsahang West District Science Quest noong ika-25 ng Setyembre na dinaluhan ng mga paaralang kabilang sa kanlurang distrito ng Lungsod ng Pasay : PVES, CES, JRES, ABES at GES. Upang ganapin ang mga patimpalak sa paggawa ng poster, Science Quiz Bee at Science Investigatory Project (S.I.P). Tumanggap naman ng karangalan sa kategoryang S.I.P ang mga kalahok ng GES na sina Joana Marie Cuestas, Katherine Hazel Santuele at Jannary Nabua, kasama rin si Aliyah Joy Castro. Sinanay sila ni Gng. Diana V Balangue. ---Ann Kassiel San Jose
Medical Mission, ginanap sa GES
GES Marching Band: Ang galing! Nagkampeon ang GES Marching Band sa ginanap na Division Marching Band Competition sa Jose Rizal Elementary School noong ika-1 ng Disyembre, sa pamumuno ni Gng. Janelyn T. Alfabete at sa suporta ng punungguro at mga magulang ng mga mag-aaral na lumahok sa naturang patimpalak.
Tumanggap din ang grupo ng ‗Certificate of Appreciation‘ bilang may pinakamagandang ‗line formation during the conduct of the marching band‘. Patunay lamang na nagbunga ang kanilang pagsisikap na masungkit ang pinakamataas na karangalan. ——Ulat ni Aliyah Joy Castro
UN Celebration at Halloween Party, sabay na idinaos
A
ng United Nation Celebration at Halloween Party ay sabay na idinaos ng mga mag-aaral at mga guro sa Gotamco Elementary School noong ika-31 ng Oktubre upang makatipid sa panahon at paghahanda na dulot ng sembreak at Undas.
Nagbigay ng libreng gamot at pagsusuring pangkalusugan ang isang grupo ng espesyalista na ipinadala ng Munisipyo ng Pasay para sa mga mamamayan mula sa iba‘t ibang barangay, karatig ng paaralan. —Jannah Rose Reyes
4 na Gotamecians, wagi sa Division Science Quest 2014
at mag-aaral suot ang kanilang mga nakakatakot na kausotan at national costume, na nakakaakit ng atensiyon ng mga tao sa bawat daanang kalsada.
Nagkaroon din ng maikling programa para dito at pinili ang mga batang may pinakamagandang national costume at pinAng mga pagdiriwang ay akamalikhain at nakakatakot na sinimulan sa isang makulay at Halloween attire. masayang parada ng mga guro —Yssabela Osit
The cuties.
Ginanap ang medical mission noong Agosto 30, 2014 sa Gotamco Elementary School sa pamamagitan ng mga maalalahaning pinuno na lungsod na sina Congresswoman Imelda Calixto –Rubiano at Mayor Antonino Calixto.
Mga ngiting panalo.
N
agwagi ang apat na magaaral ng Gotamco sa Division Science Quest, kategoryang Science Investigatory Project, na ginanap noong Oktubre 14 sa Pasay City East High School, dahil sa husay ng pagsasanay ni Gng. Diana V. Balangue.
upang makamit nina Katherine Hazel Santuele, Jannary Nabua at Joanna Marie Cuestas, pawang mga mag-araal ng Ikalimang Baitang, ang unang puwesto sa SIP Group Category. Nakuha din ni Aaliyah Joy Castro ang ikalawang puwesto sa SIP Individual Category.
Ang nabanggit na patimpalak Muling sumabak ang apat sa na may temang ―Environmental Regional Science Quest 2014 Protection and Conservation of noong Nobyembre 21. the Ecosystem, ay naging daan –Jens Barbra N. Concepcion
10 LATHALAIN
MARSO—DISYEMBRE 2014
Aklat: Susi ng Karunungan Jens Barbra Concepcion Malaki ang halaga sa atin ng mga aklat, dahil dito tayo natututo sa pagbasa o pagsulat. Maaari rin nating makuha sa bagay na ito ang pagiging mahusay sa klase. Dito rin natin makilala ang mga bayani at iba pang tao na nagbigay ng karangalan sa Pilipinas, sa iba’t ibang larangan. Ang aklat ay mahalaga para sa lahat. Ngunit sa iba, ito ay isang bagay na patapon lamang. Ito ay ginagamit lamang nila upang ipandingas sa uling. Nakakalungkot. Gayunpaman, may mga tao pa na ang turing dito ay isang kayamanan. Sila ang mga taong mahilig at mapagpahalaga sa aklat. Marami ding kabataan ngayon ang nae-engganyong magbasa ng iba’t ibang uri ng libro. Kagaya ko, ako ay nahilig sa pagbabasa simula pa noong ako’y walong taong gulang pa lamang. Kaya naman, natuto akong umunawa ng mga malalim na salita. At, sa sobrang hilig ko sa pagbabasa, natuto na rin akong magsulat o gumawa ng mga lathalain. Napakahalaga talaga ng aklat kaya nararapat lang na alagaan at pahalagahan natin ang bagay na ito. Ito ang susi sa karunungan, na magdadala sa mga mag-aaral tungo sa magandang bukas at sila ay ilayo sa pagkakapariwara.
Hindi niyo aakalaing maaari nating ikamatay kapag nawala ng ating ballpen. Sa pagkawala ng ating mga panulat ,maraming mga tao ang hindi nakakapagbigay balita sa malayo nilang pamilya. At ito ay nagdudulot sa kanila ng kalungkutan. Nais niyo bang malaman kung ano ang mga hakbang, magmula sa pagkawala ng inyong mga ballpen tungo sa kamatayan ? Oo , nais namin makuha ang impormasyon tungkol dito.. Sige aking ipapaliwanag….. Kung ang iyong panulat ay nawala..ibigsabihin wala kang ballpen at lapis… Wala kang panulat…? Wala ka ring maisusulat Walang naisulat… wala kang mapag-aaralan. Kapag wala kang napag-aralan at walang ni isang leksyong nailagay sa iyong utak , tiyak na babagsak ka.. Bumagsak ka ….siyempre hindi ka bibigyan ng diploma. At kung mag-a-apply ka sa trabaho at wala kang maipakitang diploma, asahan mo na hindi ka matatangap. Kung sakaling matanggap ka, wala ka namang alam sa pagtatrabaho dahil wala kang pinag-aralan. Huwag ka ng umasa dahil hindi ka din magtatagal sa pinagtatrabahuhan mo.. Dahil dito wala kang maipambibili ng pagkain mo. Magugutom at mamamayat ka. Tatawagin kang malnourished. Kapag walang sapat na sustansiya ang iyong katawan mangangayayat ka at unti-unting papangit ang iyong itsura. Kapag pu-
Maria Camila Robena A. Cubilla
mangit ka na, e, di walang magkakagusto sa’yo. Huwag mo na ring asahan na may lalapit pa sa’yo para maging kasintahan mo… Wala na ring magpapakasal sa’yo….wala kang magiging supling dahil wala
Ilan-ilan lang sa mga mag-aaral ang nakakapasa sa mga pagsusulit. Ano naman kaya ang mga ginagawa ng ilang magaaral upang bumagsak sa mga pagsusulit? Una sa lahat, ang hindi pagsusulat ng mga lesson na tinuturo. Pangalawa, ang hindi pakikinig sa oras ng pagtuturo. Pangatlo, ang hindi pagre-review ng mga aralin para sa darating na pagsusulit. At lalung-lalo na ang pagpupuyat dahil sa pagpiFacebook. Ilan iyan sa mga halimbawa upang ang isang magaaral ay bumagsak sa pagsusulit.
kang asawa hindi ka magkakaroon ng buo at masayang pamilya…..Mag-iisa ka na. Ang tanging makakausap mo lang ay ang mga litrato ng iyong mga magulang. Mahirap mag-isa dahil wala kang masasandalan wala ka ring mapagsasabihan ng iyong problema.. Malulungkot ka…. Magdudulot ito ng sakit...Maaring lumala ang iyong sakit.. Hindi magtatagal unti-unti ka nang mamamatay. Isipin mong mabuti kung ano ang maaaring mangyari sa’yo kung hindi mo pinahalagahan ang iyong panulat at ang edukasyon…
Kaya, mga mg-aaral, tayo ay ‘wag mag-aral ng mabuti nang sa gayon ay wala tayong magandang kinabukasan at para Ang Unang Araw ng Pasukan hindi natin makamit ang ating mga pangarap sa buhay. "Hay!!" pahikab "inaantok pa ako. O, 9:00 na. Kakain na ako."
guro ko sa Filipino at Math. Si Ma'am Rodel, sa EPP. Si Pagkatapos kong kumain, naligo na ako, nagbihis at Sir Magallanes sa MSEP. At si Ma'am Balangue ang pumasok sa eskwelahan. guro ko sa Science. "Hi, Marilou!" sabi ko nung nakita ko ang bestfriend Matapos ang klase, masaya ako dahil nagkita-kita ko. "Hi, Joana, pasok na tayo", sabi niya. "Sige!" Ma- kami ulit ng mga kaklase ko at nakilala ko ang mga saya akong nakita ko uli ang mga kakalase ko at ma- guro ko sa iba't ibang asignatura. sayang makilala ang mga guro ko. At ito ang unang araw ng pasukan. Joana Marie Si Sir Climacosa ang adviser ko. Si Sir Elizaga, ang Cuestas
11 LATHALAIN
MARSO—DISYEMBRE 2014
GURO: Ang Aking Makabagong Bayani Alyssa Mae D. Verano Sino ang iyong makabagong bayani? Ang aking makabagong bayani ay aking guro. Tinawag ko siyang makabagong bayani hindi dahil nagbuwis siya ng buhay para sa bayan. Tinawag ko ang aking guro sa ganoong pantawag dahil sa kaniyang sipag, tiyaga at kabaitan. Magkakaiba ang katangian ng mga guro, karamihan sa kanila ay mababait, mahaba ang kanilang pasensya. Tuturuan ka nila ng walang pagsusungit at pagtataray. Mayroon din namang mga mataray at supladong mga guro. Sila ay nagsusungit, dahil nais lamang nila na matuto at magkaroon ng disiplina ang kanilang mga estudyante. Gaya na lamang ng aking tagapagsanay na si G. Froilan Elizaga. Kahanga-hanga ang kaniyang katangian. Sa aming paaralan, siya pa lamang ang kilala kong napakasipag na guro. Halos hatiin niya na nga ang kaniyang katawan, dahil siya ay tagapagsanay ng radio broadcasting at ng mga batang manunulat. Bukod sa tagapagsanay nagtutro din siya sa hapon, dahil isa rin siyang guro. Dahil sa kaniyang pagkaabala sa paghahasa sa kagalingan ng mga batang broadcaster at manunulat, Kahit siya ay pagod na pagod na hindi niya ito iniinda, at siya ay nakangiti pa rin, tila parang hindi siya nakararanas ng sakit. Nakakabilib talaga ang kaniyang katangian!! Halimbawa iyan ng katangian ng mga guro. Lahat naman ng guro ay mababait, walang gurong nais na masakatan ang kanilang mga mag-aaral. Kahit sila ay lubusang nahihirapan at napapagod, hindi na nila ito iniisip. Ang nasa isip lamang nila na ang kinabukasan ng mga estudyante ay nasa kamay nila. Kaya naman nagkaroon tayo ng National Teachers’ Month. Ito ay selebrasyon para sa mga guro sa tuwing ika-5 Setyembre hanggang ika-5 ng Oktubre. Mayroon din tayong World Teachers’ Day na ipinagdiriwang naman tuwing Oktubre 5. Iwasan na natin ang pagpapasaway sa mga guro, dahil hindi natin alam ang kanilang ginagawang sakripisyo upang matuto tayo.
Ang aklat ay mahalaga sa akin dahil dito ako natutong magbasa. Sana ang ibang mag-aaral ay matuto na ring magbasa ng libro. Ako ay natuto lamang sa „Abakada‟ at noong nagkaroon ako ng barkada ay napabayaan ko ang pagaaral ko. Nagkaroon ng „line of seven‟ ang grades ko dahil sa pagbabarkada ko. Nagalit sa akin ang nanay ko at ang tiya ko. Ang payo naman ng aking ina ay pagbuithin ko muna ang pag-aaral ko. Nadiyan lang d a w a n g b a r k a d a . Ngayon ay pinagbubuti ko muna ang pag-aaral ko. Sana mataas na ang grades ko sa mga subjects ko. Ngayon ay gumagawa ako ng sanaysay para sa Filipino—para sa grades ko. Pinapangako ko na pagbubutihin ko na ang pag-aaral ko. Kahit pasaway ako sa mga teachers ko, mahal ko pa rin sila. Nakaka-relate din ako sa Wattpad story na may pamagat na Red Diary. Sayang dahil ngayon ay hindi na ako makakabasa dito dahil nawala ang aking c e l l p h o n e . Kahit pasaway ako, nagpapasalamat pa rin ako sa mga guro ko. Naniniwala ako sa sinabi ng aking adviser na “Nasa Pagbasa ang Pag-asa”.
ARAW
NG
MGA
PATAY
Ang Undas, Todos Los Santos o Araw ng mga Patay ay ipinagdiriwang tuwing ika-I ng Nobyembre, bilang pag-alala at pagbibigay-galang sa mga yumao nating m g a m a h a l s a b u h a y . Sa araw na ito ay nagsasama-sama ang mga maganak, galing sa malalayong lugar. Nagdadala sila ng mag masasarap na pagkain at malalamig na inumin. Nag-aalay sila ng mga magagandang bulaklak at nagtitirik ng mga mahahaba at matatabang kandila sa puntod ng namayapang mahal sa buhay. Masaya at magulo ang mga bata kung kaya’t kailangang bantayan sila. Namamalagi sila sa sementeryo kahit mainit at tirik ang araw. Ang iba naman at nakakatulog ng mahimbing sa buong magdamag at kinabukasan na sila uuwi. Malungkot ang karamihan sa kanilang pag-uwi. Juan Miguele M. Corro
12 LATHALAIN
Sige Lang, Selfie Pa Jens Barbra N. Concepcion
Alam mo ba ang salitang selfie? Wala naman sigurong hindi nakakagawa ng gawaing ito, dahil sa kasikatan nito. Dahil sa pag-usbong ng mas makabago at mas magandang teknolohiya, ang noong itim at puti na kulay ng litrato ay naging makulay na at nagkaroon na din ng ibat-ibang disenyo. Ang pormal at simpleng anggulo ng taong kukunan ng litrato ay nagbago na rin. Napalitan na ito ng ibatibang emosyon ng mukha. Ang makabagong paraan naman ng pagkuha ng litrato ay selfie. Sa tuwing maririnig natin ang katagang selfie ang pumapasok kaagad sa ating isipan ay ang, pagkuha ng litrato sa ating sarili. Sa tuwing kukunan natin ng litrato ang ating sarili, gumagamit tayo ng camera, cellphone at laptop.
MARSO—DISYEMBRE 2014
Makabagong Bayani Jens Barbra N. Concepcion Ang una kong mga bayani ay ang aking mga magulang. Hindi ko sila tinawag na bayani dahil sila ay nagbuwis ng buhay para sa bayan, kundi sa kanilang pagsasakripisyo, pag-aaruga at pagmamahal na ibinigay nila sa amin. Kahit na kami ay salat sa pera at maraming problema, hindi nila inisip na ipaampon kaming magkakapatid. Ginawa nila ang lahat ng kanilang makakaya, upang kaming pamilya ay buo pa rin. Sila ay nagsumikap sa kanilang trabaho upang kami ay buhayin at pag-aralin. Binalot nila kami sa kanilang pagmamahal, subalit sa kasamaaang-palad, ang aking ama ay inatake sa puso. Siya ay nawalan ng trabaho. Gustuhin man ng aking ina na ipagpatuloy ang pagtatrabaho nang sa gayon ay makabayad kami sa hospital, ay hindi maaari sapagkat magbabantay siya sa aking ama sa pagamutan. Tuluyan na rin siyang nawalan ng trabaho. Sinubukan ng panahon ang kanilang katatagan at hinarap nila ang mga pagsubok na ibinigay sa kanila. Ipinagpatuloy nila ang h a k b a n g n g k a n i l a n g b u h a y . Katatagan at katapangan ng loob ang ipinakita nila sa amin. Iyon ang dahilan upang hangaan ko sila at suklian ng utang na loob. Ito rin ang rason upang sila ay ay tawagin kong mga makabagong bayani. Nais kong pasalamatan ang kanilang kabutihan.
Upang maging maganda tayo sa ating pagseselfie maari naman tayong pumuwesto sa ibat-ibang anggulo, gaya na lamang ng bird‟s eye view, front view, top view, portrait, at marami pang iba. Mayroon din namang ibat-ibang emosyon para naman sa ating mga mukha, gaya ng duckface, ito ang estilo na paggaya sa mukha ng bibe at ang Ang ating mga bayani ay dakilaan. Ito ang tinatawag nguso ay nakahaba, at may mukha ding tila sina Dr. Jose P. Rizal, An- nating “Araw ng mga Pamnaasiman at marami pang iba.
Naaalala mo pa ba ang ating mga bayani?
dres Bonifacio, Emilio Aguinaldo, Apolinario Mabini at marami pang iba. Tinatawag natin silang mga bayani dahil sila ay nagbubuwis ng kanilang buhay upang isalba at ipagtanggol ang ating bansa sa kamay ng mga dayuhang nagtangkang agawin ito sa atin. At, sila ay nagtagumpay.
Napabilang na din ang Pilipinas sa mga bansang mahilig sa pagseselfie. At ang ating bansa nga ay ang tinaguriang Selfie Capital of World, dahil narito sa Makati at Pasig ang may pinakamaraming bilang ng mahilig sa pagseselfie. Dahil sa kanilang Samantalang, ang Cebu naman ay nasa ikakatapangang ipinakita at siyam na pwesto. Ang salitang selfie ay isanama bilang pag-alala at paggana rin sa Oxford Dictionary. lang sa kanila, ginugunita Ilan lamang itong patunay na malayo na ang narating ng salitang selfie. Kasama na rin natin ito mula sa pagtulog hanggang sa pagising, maging sa pagluha at sa kasiyahan. Gaano man ito kasikat ay huwag tayong lubusang mabihasa dito, dahil gaano man kasaya gawin ang bagay na ito, mayroon pa ring masamang impluwensya na maidudulot sa atin.
natin
ang
kanilang
bansang Bayani”. Ipinagdiriwang natin ang araw na ito tuwing ika-25 ng Agosto. Sa tuwing isinasaisip natin ang araw ng mga bayani, nagpapatunay ito na may pagpapahalaga at pagmamahal tayo sa kanila. Nais mo rin bang maging bayani?
Hindi lang naman ang pagbubuwis ng buhay ang tanging daan upang tawagin kang bayani. Maaari ka- ka rin namang tumulong sa iyong kapwa na walang hinihinging kapalit o di kaya ay maging daan ka tungo sa kabutihan. Ilan lang iyan sa mga paraan upang maging isa kang tanyag na bayani ng ating bansa. — Camila Robena Cubilla
13 OPINYON
MARSO—DISYEMBRE 2014
BARBRA
Mga Pagbati at Kahilingan Ngayong Kapaskuhan
BARADO
Ang patnuguan ng Tambuli ay nangalap ng pagbati at kahilingan para sa Kapaskuhan. Narito ang ilan:
“Sana ngayong Pasko, lahat ng pamilya ay nagmamahalan at wala ng nag-
Umaangal ang mga guro sa kanilang mababang sahod. sinasabi nila na magmula noong namahala ang pangulo natin na si Benigno Aquino III ay hindi na nabigyan pansin ang mga guro.
aaway-awy. At, sana lahat ng pamilya ay buo at walang kulang.”—Nathalie Plazos
Bakit hindi niya kayang taasan ang
aking pamilya. Nais ko sanang maging buo ang aming pamilya at
suweldo ng mga guro? Nasaan
na
ang
“Ang aking kahilingan para sa darating na Pasko ay para sa
nais ko ring na magkasundo kami sa darating na araw na ito. Para naman sa aking mga kaibigan, daang
matuwid?
Iba't ibang damdamin ang mga naging reaksyon ng mga guro. Maraming ding pangbabatikos sa pangulo ang ibinato ng mga mamamayang Pilipino. Agad naman itong sinundan ng komento ni PNoy. Ayon sa kanyang panayam, wala daw siyang magagawa sa pagdagdag ng mga sahod ng mga guro at kawani ng gobyerno, gaya ng wala rin siyang kinalaman sa pagkalimas ng kaban ng bayan. Hindi naman naniniwala ng mga taong bayan sa kaniya.
TECHIE LINE OL ka lagi. Hindi buo ang araw Ni FE mo kapag hindi ka makapag-online o makapag-internet. Parang tatamaan ka ng Ebola virus kapag hindi mo ito nagawa sa buong maghapon. Online ka nga..nakinabang ka ba? Hindi ba sumakit lang ang mata mo at ang mga daliri mo? Sayang di ba? Sayang ang oras at pera. Lalo tuloy yumaman si Zucherberg o ang mga internet provider, gaya ng Smart, Globe, Sun at iba pa. Hindi ba dapat ikaw ang higit na nakikinabang dahil ikaw ang nagbabayad? Tsk tsk..
nais ko sana na lagi tayong magkakasundo at walang nang away. Sana ay lagi kayong malusog at ligtas.’’ —- Carmencita Ang “Ang gusto ko lang naming hilingin sa Pasko ay makasama ko ang aking tatay sa Pasko dahil siya ay nasa maalyong lugar. Sana ang taty ko ay makasam ko ngayong Pasko. Miss na miss na naman siya. We love you, Papa! Merry Christmas and a Happy New Year!” —Pearl Lorraine Cabiso Mahal kong Tita Inday, Ako po ay nagpapasalamat ng sobra-sobra sa inyo dahil sa pagtugon niyo sa mga problema namin. Wala ka man rito sa Pilipinas para makisalo sa pagdiriwang naming ngayong papalapit na araw ng Pasko, Sana ay maging masaya ka a rin. Alalahanin mo rin po ang kalusugan niyo at isipin niyo ring mahal namin kayo. Alagaan niyo po ang iyong sarili diyan para sa muli niyo pong pagbabalik, sabay-sabay at buo na tayong magdiriwang ng maligaya, payapa at maayos na Pasko. Sa muli, maraming salamat at Maliagayang Pasko! Ang iyong paboritong pamangkin, Kristina Degubaton
“Maligayang Pasko sa inyong lahat. Ang hiling ko nagyong Pasko ay sana kaming pamilya ay makumpleto. At sana lahat ng kamag-anak namin ay maging maligaya. Sana rin ay dumating ang aking Daddy mula abroad.”—Francine Nicole Paz “Wala po akong mahihiling sa Pasko kundi ang espiritu ng kasiyahan at pagbibigyan.” —Althea Belacas
Bakit hindi ka mag-Google? Magbasa ka ng “Ang wish ko sa pasko ay magkakasama kaming pamilya ay masaya rin mga artikulo na kapupulutan mo ng aral. Anuang mga nasalanta ng Bagyong Ruby. Sana forever happy.”—Rhaia Gielyn mang tanong mo ay masasagot niya, sa iilang Camaclang pindot. O, hindi ba, malaking ganansiya kung ang pagharap mo sa monitor ay may natutunan ka? Hindi ang puro laro, chat, like at comment ang kaibigan ang internet. Kung OL ka lagi, wala namang sa mga photography clubs, kung saan maaari kang ginagawa mo. Hindi masyadong makabuluhan. mag-post ng sarili mong mga shots. May mga paNasasayang ang bawat segundo o sentimos mo masama. Ang masama ay kapag hinaluan mo ng kabu- contest din sila. Nakakakapag-share ka na, natututo na ginugugol mo sa mga di-gaanong maha- lastugan at kapag ginawa mo lang pampalipas oras ang ka pa. Huwag puro selfie. Try mo naman ang macro, halagang gawain sa internet. pagpindot sa mga letra sa keyboard. Ang pinakamasama still life, portrait o street photography. Amazing „to! Ang utak ay parang memory card o flash ay kung nganga ka pa rin sa klase kahit madalas kang Marami ka pang maaaring salihang club, group o card. Pwede mong imbakan ng mga maha- online. organization sa Facebook. Kung ano ang talent o halagang files. Huwag virus ang ilagay mo! Kasi Kung hilig mo ang pagsulat, i-follow mo ang mga hindi lang computer mo ang masisira, pati ang writers at bloggers sa Facebook. Kahit paano ay card mo at ang sa iba. Makakahawa ka. may matutunan ka sa kanilang mga posts. Better Ang internet ay ay parang kaibigan. Masama siya yet, mag-Wattpad ka.Magbasa ka doon at magsulat. kung pakikitaan mo siya ng masama. Mabuti siyang Magsimula kang mag-blog. Heto ang mga sites: blogger.com at wordpress.com. Malay mo, maging kaibigan sa mabuti ring kaibigan. Sa madaling sabi, sikat kang manunulat at makapag-publish ka gamitin ito ng tama para hindi kasamaan ang idulot ng sarili mong libro. Simulan mo na, habang bata ka nito sa iyong sarili at sa kapwa. pa at hindi pa malabo ang iyong mga mata. Napakarami ngang paraan para maging mabuting
hobby mo, name it and you‟ll get it. Makipagkaibigan ka sa mga talented. Huwag sa mga OL lang ang alam at gusto. Dota? Walang silbi yan! Walang kompanya na magbibigay sa‟yo ng trabaho kahit professional Dota player ka Kung ang hilig mo naman ang photography, join ka pa..
14 OPINYON
Ang bawat isa sa atin ay may pangarap na nais matupad. Bata man o matanda ay may mga pngarap na gustong makait. Mula sa aking mahal na lola ang prinsipyo na maging masipag at matiyaga. Hindi naman masamang mangarap ngunit upang ito ay makamit, kailangan ng ibayong pagsisikap. Minsan, pinangarap kong maging
MARSO—DISYEMBRE 2014 'accountant'. Gusto ko kasing magkaroon ng maganda at maayos na bahay para sa aking mga mahal sa buhay. Ayon sa aking ina, pwede naman daw itong mangyari kung ako ay magsisikap na makatapos ng aking pagaaral upang makamit ko ang aking pangarap. Ang aking munting pangarap ay matutupad. Kailangan ko lamang magtiwala sa aking sarili at manalig sa Diyos upang ako ay Kanyang gabayan. Magdarasal din akong palagi. —- Ni Marijo Maramba
Noong makalumang panahon maraming mga bata ang nais na matuto sa pagbasa at pagsulat at malaman ang tungkol sa mundo. Sila noon ay napakasipag pumasok, ngunit hindi nila naipagpatuloy ang kanilang pag-aaral dahil hindi pa noon uso ang teknolohiya sa ating bansa. Kaya naman maraming mga bata ang hindi nakapagtapos ng pag-aral, hanggang sa sila ay tumanda ng walang napag-aralan. Unti-unting umusbong ang teknolohiya sa ating bansa. Marami na ring paaralan ang ipinatayo sa iba’t-ibang lugar. Sari-saring emosiyon ng mga mamamayan nang makita nila ang mga ginagawang eskwelahan. Hindi nagtagal nauso na rin ang kompyuter at ibatibang uri ng gadgets. Ang mga ito ay nakakatulong sa mga taong nais malaman ang balita sa loob at labas ng Pilipinas, at nakakatulong din ito sa pag-unlad ng ating bansa. Habang lumalawak ang teknolohiya, nag-iiba na din ang ugali ng bawat kabataan. Nagbago rin ang kanilang kagustuhan sa pag-aaral. Dahil nahulog na ang loob ng mga kabataan sa mga gadgets, kinalaunan ayaw na nilang itong bitawan. At, tuluyaan na silang tinamad sa pagaaral. Nakakalungkot tignan ang mga batang naglalaro ng mga makabagong laruan at tila ipinagtatabuyan na nila ang mga libro at kuwaderno. Kahit gaano pa kalawak ang teknolohiya huwag pa rin ipagpalit ang pag-aaral sa paglalaro. Tandaan natin na hindi mananakaw ng sino man ang ating kaalaman. JBC
Bata, Imulat Mo ang Iyong Mata
PAGBATI:
Ginoong Tsk Tsk! "Ang husay mong magsulat sa mga pader at upuan. Bakit ang iyong notebook ay wala man lang laman? "Sa klase, ang daldal mo ay sobra pero sa recitation ikaw ay nganga."
"Estudyante, huwag kang susugod sa klase nang walang ballpen at papel. gaya ng sundalong sumusugod sa giyera nang walang dalang bala at baril Alam mo na kung bakit--- dahil mamamatay kang walang kalaban-laban."
"Kapag love letter ang sinusulat mo mabilis ka pa sa alas-kuwatro. Bakit kapag tungkol sa lesson ninyo pagsulat mo'y kaybagal, tila de-metro." "Ang husay mong magsumbong sa magulang mo. Ikaw naman ang pinakapasaway sa klase ninyo." Ella Mae
Ang patnugutan ng Tambuli, pamunuan ng Gotamco Elemetary School at lahat ng mga guro dito ay malugod na bumabati sa mga nahalal na pinuno ng GPTA para sa Panuruang Taon 2014-2015. Congratulations!
Kababaihan at Kabataan: Ipagtanggol at Pangalagaan
President: Mrs. Gigi Martillan Vice-President: Mr. Ludovico Ocampo Jr. Secretary: Mrs. Janelyn T. Alfabete Treasurer: Mrs. Charito Concepcion Auditor: Mrs. Emilie De Leon Board of Directors: Mrs. Josephine Morin Mrs. Loreta Fernandez Mrs. Almira Añasco Mrs. Mary Ann Lumagui
Alam niyo ba na marami nang nabiktimang kababaihan at kabataan ng pagpatay at panggagahasa? Ang mga babae ay dapat minamahal, inaalagaan at hindi sinsaktan. Ang mga bata naman ay pinapakain ng tamang pagkain, inaalagaan at minamahal. Higit sa lahat, hindi dapat pinabayaan ang mga babae dahil kung wala sila hindi tayo magkakaroon ng ina, nanay, mommy o mama. Tayong mga bata ay may karapatang mabuhay, makapamili ng paniniwalaaan, maging ligtas sa pang-aabuso at iba pa. Ganun din sa mga kababaihan. Kaya dapat natin itong gawin para sa kanila.
Escote
15 PANITIKAN
MARSO—DISYEMBRE 2014
Ang Tunay na Magkaibigan ni Angela T. Gome
HAIKU: Internet
May dalawang magkaibigan. Ang pangalan nila ay Jenna at May -May. Noon pa man magkaibigan na sila. Lagi silang magkasama. Lagi rin silang maligaya. Sila ay magkapitbahay. Si May-May ay nagiipon para sa kanyang pag-aaral.
Jannah Rose Reyes
Isang gabi, habang mahimbing na natutulog si Jenna ay nagkasunog sa lugar nila. Lumalaki na ang apoy kaya imbes na unahin ni May-May ang ipon niya, niligtas niya si Jenna.
Pero, madalas ay may
“Salamat, May-may! Utang ko sa’yo ang buhay ko.” “Wala iyon magkaibigan tayo, di ba?” “Paano pala iyong ipon mo?’’ tanong ni Jenna. “Okay lang iyon mas importante ka kaysa sa pera kasi pag nawala ka hindi na maibabalik pero ang pera pag nawala mababalik pa.” Naging mas tumibay ang kanilang pagkakaibigan. Madalas, ipinagtatanggol ni May-May si Jenna sa mga nangaaway sa kaibigan. Kaya, nang nagpaalam si May-May kay Jenna ay malungkot siya ng husto. “Aalis ka na sa Sabado? Paano ‘yan, wala ng magtatanggol sa akin?’ “Basta lakasan mo ang loob mo.” sabi ni May-May. Sabado, pagkaalis ni May-May ay lumabas si Jenna para matanggal ang kalungkutan niya. Saka naman niya nakilala sa parke si Jenny. “Alam mo Jenny, naalala ko sa’yo si May-May. Sana bumalik na siya para makilala ka niya. Sigurado magkakasundo kayo.” Lumipas ang isang taon, bumalik na si May-May. Nakita niya na may bago nang kaibigan si Jenna. Nagtampo siya. Hindi niya pinapansin ang kaibigan. Pero, hindi natiis ni Jenna si May-May. “May-May, sorry.” “Okay lang iyon. May bago nga pala tayong kaibigan..si Jenny.
Nakakaadik
Tulong sa atin. Biglang nagising ang mga tao nang bumagsak ang UFO. Pasko May isang bata na mabilis na John Michael Olpoc tumakbo palabas ng bahay nila at nilapitan ang bumagsak na Masaya ito. UFO. Lahat ay may regalo Nagulat ang bata nang Sa ninong… ninang. lumabas ang mga alien mula sa spaceship at paglabas nila ay nagsalita ang mga ito. “Kurikurikuk.” Nagpapatulong sila na gawin ang spaceship. TinulunHardin Marinel Escote gan naman ng bata at ng kanyang ama ang mga alien. Masayang mamasyal Nagawa nila. “Kuri-kurikuk!” pasalamat Doon, tayo‟y magsama ng mga alien sa mag-ama sa Tayo na at mag-aral pagtulong. Hindi na daw sila Sa hardin na kayganda babalik. —Ma. Cristina Julia Nailon
TANAGA:
ANG BATANG PAPANSIN
“Hi, Jenny.” “Hi din! Madalas kang ikuwento sa akin ni Jenna. Mabuti at nakabalik ka na.” Simula noon lagi na silang masayang tatlo.
Ang Aking Ina
ni Ma. Kristina Cassandra Degubaton
Ang aking inang sa aking nagbuhay, Kaya kalahati ng buhay sa aki'y inalay Kaya nangako ako sa ina ko, Na pakaiingatan ko ito, kasama ng isip at puso ko... Nagpapasalamat ako sa aking inang nag-alay, Hindi lang yun kundi pagmamahal na binigay, Kasama niyan, ako'y inalagaan, Upang mapabuti aking kalagayan.
Si Joey ay isang batang papansin. Lagi siyang nagpapansin pag may problema. Lagi din siyang nagpapasaway sa kanyang nanay. Pero, nais niyang din magpakabait. Kaya lang, hindi niya kaya. Nagtataka si Joey kung bakit ang lahat ng tao ay galit sa kanya. “Huwag ko na lang kaya silang pansinin”, sabi niya. “Mag-sorry na lang kaya ako sa kanila.”Ginawa niya, pero hindi tinanggap a n g k a n y a n g s o r r y . Nalungkot siya. “May kaibigan pa pala akong natitira,” sabi ni Joey. “Sana patawarin na nila ako.” Tinulungan siya ng kanyang kaibigan na mapatawad ng mga tao. Ngayon ay hindi na papansin si Joey. —-Angeline Chavez
16 LIBANGAN
MARSO—DISYEMBRE 2014
Alam mo Ba?
Herminigildo Alberto III
1.
Kumain sa restaurant ang tatlong magkakaibigan at nag-ambagan sila ng tig-P100 bawat isa kaya ang pera nilang tatlo ay P300. Ang nakain nila ay P250 lang kaya naisipan nilang ibalik ang tig-P10 sa bawat isa at ang natirang P20 ay ibigay na tip sa waiter. Ang pera nila ay naging P270 na lang (P90 bawat isa.) Idagdag mo ang P20 na ibinigay na tip sa waiter at ang suma ay P290 lang. Ang pera nila dati ay P300. Saan napunta ang P10?
Nagka-camping ang 4 na magkakaibigan sa tabing ilog nang makita nila ang isang mabangis na leon na pasugod sa k a n i l a . Ang pagtawid sa malalim na ilog ang tanging paraan upang matakasan nila ang leon nguni't walang marunong lumangoy sa k a n i l a . May maliit na balsang kawayan sa tabi ng pampang na pwede nilang gamitin sa pagtawid sa ilog pero 3 lang ang m a a a r i n g sumakay, kundi ay lulubog ang balsa sa bigat.ng dala. Walang gustong magpahuli ng sakay at malapit na ang leon. Paanong nakatawid sa ilog ang 4 na magkakaibigan, gamit ang maliit na balsang kawayan? Si Jhigz ay bumili ng 3 prutas. Ang pangalan ng mga prutas ay nagsisimula sa letrang O. Anung mga prutas ang binili niya? Minsan naman ang pangalan ng lalake ang nagtatapos sa letrang A, at ang babae ang nagtatapos sa letrang O. Magbigay ka ng halimbawa.
Ang isang tumpok ng tatlong kendi ay ipinagbibili ng P1.50 bawat tumpok. Magkakapareho ang mga kendi. Ilang kendi ang mabibili mo sa P10.00? Magbigay ng pitong salita na nagsisimula sa letrang “P” na matatagpuan sa buong ulo.
Ang ‘Didaskaleinophobia’ ay takot sa pagpasok sa paaralan.
2. Ang unang uri ng lapis ay gawa sa bugkos ng graphite, na tinalian ng pisi.
S U D O K U ni MATH WIZ PALALAYASIN Tatay: "Mula ngayon, wala ng magsasalita ng Ingles.. Ang sinumang magpadugo ng ilong ko at sa nanay nyo, palalayasin sa pamamahay na ito! Klaro ba? Anak: "Ang mga namutawi sa inyong mga labi ay mataman ko pong iiimbak sa sulok ng aking balintataw, sa kaibuturan ng aking puso, gugunamgunamin, aariing salik ng aba at payak kong kabatiran...tatalikdan ag matatayog at palalong banyagang wika, manapay kakalingain, bibigkasin at sakdal timyas na sasambitin ng aking sangkalooban.." (Lalong dumugo ang ilong ng tatay.) google.com
Diksyunaryong Tagalog 1. Anluwagi – karpintero; "Tumawag ka ng anluwagi para maayos ang sirang bintana."
3. Ang tawag sa batang mahilig at madalas magbasa ay ‘bookworm’.
4. Ang salitang libro ay galing sa salitang Latin na ‘liber’, na nangangahulugang manipis at patungpatong na bagay na gawa sa kahoy at balat ng puno, na siyang ginagamit ng mga Romano bilang sulatan.
2.Tibobos - nilalang o tao; "Isa kang tibobos na dapat maging mapang-unawa." 3. Upasala - pang-aalipusta "Ang upasala na ipinakita niya sa dukhang magsasaka ay hindi dapat tularan." 4. Dunggot - dulo "Iyan ang dunggot ng mahabang daan." 5. Kalamas - kaaway "Kalamas ng OFW ang lungkot." Wattpad.com/zilyonaryo
BALIGTAD Noel: Ipapangalan ko sa anak ko ay Leon. Baliktad ng pangalan ko. Nino: Sa akin, Onin. Ikaw, Toto? Toto: Huwag na huwag niyo akong maisali-sali sa usapan niyo!!
17 AGHAM, ATBP.
Dr. JO
Moringa Oleifera: Ang Puno ng Himala Ang Moringa Oleifera o mas kilala sa tawag na malunggay ay isang maliit na puno na umaabot ng labindalawang sentimetro o tatlumpu’t anim na talampakan ang taas at ito ay nabubuhay ng hanggang dalawampung taon. Maiksi ito, ngunit makabuluhang buhay.
MARSO—DISYEMBRE 2014 Ang mga linta ay may tatlumpu't
Usapang Utak
dalawang utak. Ang mga octopus ay may siyam na utak. Samantalang ang mga tao, isa ang utak.
Hindi mahalaga kung gaano karami ang utak ng isang nilalang o kung gaano ito kalaki. Ang mahalaga ay kung paano natin ito ginagamit at pinahahalagahan. Aanhin naman natin ang maraming utak kung hindi naman natin alam ang mga bahagi ng utak? Kaya nga dapat nating malaman na ang utak ng tao ay may tatlong bahagi: forebrain, midbrain at hindbrain. Ang forebrain ay ang bahaging kumokontrol sa isip, pakiramdam, emosyon at gutom ng isang tao. Ang midbrain ay ang bahaging kumokontrol sa pandinig at paningin ng tao, gayundin sa saloobin at kamalayan. Samantalang ang hindbrain, ang kumokontrol sa koordinasyon at pagsusuri ng bawat pandama. Hinati din ang utak sa dalawa--- ang left brain at ang right brain. Pareho itong mahahalaga sapagkat ang kaliwang utak ay para sa analytical processes at ang kanang utak ay para sa creative processes. It means na kapag ang isang tao ay mahusay sa pagbuo o pagimbento ng isang bagay, o pagguhit o pagkulay, madalas niyang gamitin ang kanang utak. Palaisip naman ang taong madalas gamitin ang kaliwang utak. Kadalasang ginagamit ng mga lalaki ang kaliwang utak, kaya sila ay rasyonal. Emosyonal naman ang mga babae sapagkat parehong kanan at kaliwa ang gamit nila. Kaya nga marahil, sila ang madalas magdalawang-isip, sila ang iyakin at madarama. He he
Ang malunggay, marahil ang pinakamabilis tumubo sa lahat ng uri ng puno, na umaabot ng 3 metro o 9 talampakan sa loob lamang ng 10 buwan matapos maitanim ang buto nito. Ito ay mayroong mahahabang ugat at ito ay maaaring mabuhay sa mga tuyong lugar. Ang Moringa Oleifera ay isa sa mga pinakapaki-pakinabang na uri ng puno sa mundo. Ito ay may malaking kontribusyon sa kalusugan ng tao at sa hayop. Sa maraming pagkakataon, ito ay nagpapatunay ng kaibahan ng buhay at kamatayan. At, ang mga dahon nito ay walang naiulat na nakakapagdulot ng negatibong epekto. Bilang isang halamang gamot, ang malunggay ay mas kahangahanga. Maraming pagpapatunay sa iba’t ibang bahagi ng mundo at iba’t ibang tradisyon at kultura na nakasubok ng “Miracle Tree” o “Puno ng Himala” para sa uri ng sakit at karamdaman.
Hindi na bale kung kaliwa man o kanan ang gamit nating madalas. Dapat nating malaman na ang utak ay naaapektuhan ng kinakain natin. Sabi sa pagsusuri, mas mataas ng 14% sa IQ test ang nakukuha ng taong madalas kumain ng mga pagkain may preservatives. Mahalaga rin ang oxygen para sa ating utak dahil ang 1/5 ng hanging ating nilalanghap ay ginagamit ng utak natin. Siyempre, mas sariwa at malinis na hangin ang dapat nating nilalanghap. Mas healthy, di ba? Hindi naman kuwestiyon dito kung sino ang mas matalino-- lalaki ba o babae. Hindi rin ito palakihan ng utak o noo. Hindi totoo na kapag malaki ang ulo at malapad ang noo ay matalino. Weey, di nga?! Bakit si Albert Einstein?! Genius siya pero ang utak niya ay tumimbang lang ng 1,230 gramo. Kung saan maliit kumpara sa average male brain na 1360 gramo. Kakamangha-mangha talaga ang utak, kung numero ang pag-uusapan. Bakit? Ang utak kasi ay binubuo ng 100 bilyong neurons. Ito ang kulay-abong bagay na nagproproseso ng mga impormasyon. Meron din itong sankatutak na blood vessels o daluyan ng dugo na kayang iikot sa Earth ng apat na beses. Ito ay umaabot sa 100,000 milya. Kung ikukumpara naman natin ang utak sa hard drive ng computer, ito ay may 4 terabytes na memory. Kaya nitong punuin ang 80 Blu-Ray discs o ang 850 DVD-R discs o ang 4% ng Library of Congress. See? Small but terrible. Kaya nga, may mga taong kayang mag-memorya ng impormasyon sa loob ng konting segundo. Sa katunayan si Ben Pridmore ang tinaguriang 'champion of memorization' sapagkat kaya niyang i-memorize ang pagkakaayos ng mga baraha sa loob lamang ng 26.38 na segundo. Ngayong alam na natin ang mga impormasyong ito, pag-isipan nating maigi kung paano iingatan ang ating utak upang maging kapaki-pakinabang ito sa ating sarili at sa iba. Kung mautak man tayo o matalino, hindi na iyon mahalaga. Ang importante kung paano natin pagaganahin ang ating nag-iisang utak, dahil hindi tayo linta o octopus. —ffe
18 ISPORTS
MARSO—DISYEMBRE 2014 3 Rhythmic gymnasts, sasabak sa regional Tatlong rhythmic gymnasts ang sasabak sa Regional Palaro 2014 ngayong darating na Pebrero, 2015, matapos manalo nina Jan Christine Mendoza, Meliss Elliah Grace Sabandeja at Larien Jane Lopez sa division level.
Si Anthonette Ailes, suot ang kanyang gintong medalya
EDITORYAL Mahuhusay ang mga Manlalaro ng GES Hindi binabalewala ng mga manlalaro ng Gotamco ang kanilang nalalapit na laban upang hindi nila mabigo ang kanilang tagapagsanay at paaralan. Ngunit sa kabila ng lahat ng ito, hindi naman nila napapabayaan ang kanilang mga aralin.
talang sina Meliss Elliah at Larien Jane naman ang ikalawa at ikatlong puwesto. Ayon naman sa kanilang tagapagsanay na si Bb. Joann Carranza, sasabak sila sa matinding pag-eensayo para paghandaan ang nalalapit na paligNasungkit ni Jan Christine sahan.” ang unang puwesto, saman— Joana Marie Cuestas ibang lugar at nakilala sa buong paaralan. Nabigyan din ang iba ng karangalan sa kanilang dibisyon bilang mahuhusay na manlalaro ng taon. Sa kabila ng kakulangan ng mga makabagong kagamitan sa pagsasanay, nagsumikap ang GES at ang mga gurongtagapagsanay na maikilala ang kanilang husay at galing sa isport na kanilang pinili. Bago pa magpasukan, sinisigurado nila na may mga bagong manlalaro na sasanayin nila tuwing may pagkakataon, hangga‘t dumating ang paligsahan.
Dahil sa dedikasyon ng mga mag-aaral na napasok sa larangan ng isports gaya ng basketball, volleyball, tennis, table tennis, gymnastics at iba pa ay Sadyang mahuhusay ang naging mahusay sila sa kanimga manlalaro at tagapagsanay kanilang larangan. Ang iba naman ay nakapunta na sa iba‘t ng Gotamco!
C o m o t a
ABES, Nilampaso ang GES ni Jannary Nabua ABES pinulbos ang GES sa District Palaro 2014 na ginanap sa kanilang covered court sa iskor na 93-57. Ang GES ay nanguna sa 1st quarter ng laro kontra sa ABES. Ngunit, sa pagtatapos ng kanilang laro kontra sa ABES ay walang nagawa ang GES kundi tanggapin ang pagkatalo. Naging isports naman ang mga manlalaro ng paaralan pati ang coach nito na si G. Alberto. Para sa kanila, sila ay panalo pa rin sa kanilang sariling kakayahan.
Ceremonial Toss: GES vs ABES
gymnastics. Lahat sila ay nakarat- Comota at Johnny Sabandeja. ing na sa NCR. Nakatira sila sa 125 Estrella St., Siblings: Pasay City, kasama na lamang ng Kilalalanin natin sila. kanilang ina sapagkat, sa diInspirasyon Si Genevere, 12-anyos, ay inaaasahang pangyayari ay nanasa Ikaanim na Baitang. matay ang kanilang ama dahil sa Sino nga ba ang magka- Ipinanganak siya noong ika-5 ng pananaksak. kapatid na Comota? Pebrero, 2002. Lubos na nalulungkot ang Sina John Fitz Gerald Comota, Si John Fitz, 11-anyos ay nasa m a g k a k a p a t i d. P e r o, a n g Genevere Eujane Mariah Comota Ikaanim na Baitang din. Ang pangyayaring ito ang nagbibigay at Meliss Ellia Grace Comota ay kanyang kaarawan ay Hunyo 23, sa kanila ng inspirasyon. pare-parehong mahuhusay sa 2003. Balak ni John Fitz Gerald na Si Meliss Ellia maging sundalo. Grace naman, 9Si Genevere Eujane Mariah ay anyos, ay nasa Ikatgusto naming maging isang guro long Baitang at at coach ng gymnastics. isinilang noong ika11 ng Disyembre, Samantalang, ang kapatid 2005. nilang si Meliss Ellia Grace ay nais ding maging guro. Sila ay mga anak Ang magkakapatid, habang nags-eensayo nina Mary Grace ―Para sa mga gustong maging
gymnastic, huwag kayong mahiyang ipakita ang talento ninyo at sumunod sa utos ng coach ninyo.‘‘ ang payo ni Eujane. Ngayong alam na natin ang kuwentong Comota Siblings, maging inspirasyon natin sila na ipakita ang kakayahang meron tayo. —Joana Marie Cuestas
PATNUGUTAN Patnugot sa Isports:
Jannary Nabua Patnugot sa Lathalaing Isports: Joana Marie Cuestas Dibuhista:
Jeff P. Vista