r e d n e l a k s g a verjaard t i e t i l a w k e h pedagogisc De teksten op deze verjaardagskalender zijn een bewerkte selectie van positieve aandachtspunten uit het Scoreformulier Kwaliteit van de Leefomgeving van De NCKO-Kwaliteitsmonitor, het instrument waarmee kinderdagverblijven zelf hun pedagogische kwaliteit in kaart kunnen brengen © 2009 BV Uitgeverij SWP Amsterdam. Voor de inleidende zinnen is ook geput uit het Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar © 2009 Elsevier gezondheidszorg. De verjaardagskalender pedagogische kwaliteit is een uitgave van Bureau Kwaliteit Kinderopvang © 2010. Scores voor jouw kindercentrum Het volledige Scoreformulier Kwaliteit is te downloaden via www.kinderopvangonderzoek.nl. Hiermee kun je nagaan welke aandachtspunten nog geen dagelijkse praktijk zijn in jouw kindercentrum. Kijk en bespreek met elkaar aan welke aandachtspunten je wilt werken en maak hiervoor een plan van aanpak. Observeer na een bepaalde tijd opnieuw de aandachtspunten op de groep en kijk of de aanpak gewerkt heeft en de kwaliteit verbeterd is.
januari 1
17
2
18
3
19
4
20
5
21
6
22
7
23
8
24
9
25
10
26
11
27
12
28
13
29
14
30
15
31
16
ente kin Werken aan excell
deropvang
www.stichtingbkk.nl
Dagindeling Het dagritme van een kindercentrum bestaat uit een afwisseling van activiteiten. Observeren van kinderen is van belang voor de timing van overgangsmomenten. Het dagschema laat een balans zien tussen binnen- en buitenactiviteiten. Actief spel en rustig spel worden afwisselend aangeboden om tegemoet te komen aan de behoeften van kinderen. Wachtperioden bij de overgangen van dagelijkse gebeurtenissen zijn kort (niet langer dan vijf minuten, bijvoorbeeld tussen aan tafel gaan en eten of van eten naar verschonen). Van het programma kan worden afgeweken om tegemoet te komen aan de behoeften van kinderen voor spelactiviteiten (activiteit veranderen als kinderen interesse verliezen, verlenging speeltijd als kinderen geïnteresseerd zijn). Dagelijks is er een variëteit aan spelactiviteiten: sommige geleid door de pedagogisch medewerkers en sommige begonnen door de kinderen. De overgangen tussen dagelijkse gebeurtenissen verlopen soepel (bijv. materialen voor de volgende activiteit staan klaar). De NCKO-Kwaliteitsmonitor, Scoreformulier Kwaliteit van de leefomgeving
februari 1
17
2
18
3
19
4
20
5
21
6
22
7
23
8
24
9
25
10
26
11
27
12
28
13 14 15
deropvang
ente kin Werken aan excell
16
www.stichtingbkk.nl
Vrij spel De meeste kinderen kunnen zichzelf prima vermaken. Maar ook daarbij heb je als pedagogisch medewerker een rol. Pedagogisch medewerkers zijn actief betrokken bij het vrije spel van kinderen (ze helpen bijvoorbeeld kinderen of spelen mee). Het vrij spel vindt dagelijks binnen en buiten plaats (als het weer het toelaat). Regelmatig worden nieuwe materialen en ervaringen toegevoegd om de interesses van kinderen te stimuleren. Kinderen kunnen kiezen uit tenminste vier dingen uit de categorieën: boeken, materialen voor de fijne motoriek, actief lichamelijk spel, knutselen, blokken, zand en water, rollenspel, muziek, natuur/wetenschap.
De NCKO-Kwaliteitsmonitor, Scoreformulier Kwaliteit van de leefomgeving
maart 1
17
2
18
3
19
4
20
5
21
6
22
7
23
8
24
9
25
10
26
11
27
12
28
13
29
14
30
15
31
16
ente kin Werken aan excell
deropvang
www.stichtingbkk.nl
Kinderen helpen taal te ontwikkelen en te begrijpen Niet ieder kind groeit op in een omgeving waarin bewust met taal wordt omgegaan. Pedagogisch medewerkers kunnen hierbij een belangrijke rol vervullen. Pedagogisch medewerkers praten veel en op een plezierige toon met de kinderen, zowel bij routines als spel (voorwerpen en handelingen benoemen, gesprekjes over tekeningen, ervaringen). De communicatie is persoonlijk en individueel (maak bijvoorbeeld oogcontact, noem de naam van het kind en benoem gevoelens). De communicatie is afgestemd op het ontwikkelingsniveau van de kinderen (woorden en zinnen die kinderen begrijpen, gebruik van gebaren om de betekenis te vergroten). Pedagogisch medewerkers zijn goed in het interpreteren van de communicatiepogingen van kinderen en reageren hier goed op (‘Ik weet dat je honger hebt, laten we maar eens wat te eten voor je halen’).
De NCKO-Kwaliteitsmonitor, Scoreformulier Kwaliteit van de leefomgeving
april 1
17
2
18
3
19
4
20
5
21
6
22
7
23
8
24
9
25
10
26
11
27
12
28
13
29
14
30
15
deropvang
ente kin Werken aan excell
16
www.stichtingbkk.nl
Knutselen Bij het knutselen gebruiken kinderen al hun zintuigen. Ze leren dat ze hun omgeving kunnen veranderen en mooi kunnen maken. Dat geeft hen vertrouwen in hen zelf en de wereld om hen heen. Er wordt tenminste drie keer per week met de kinderen geknutseld. De kinderen worden niet gedwongen om mee te doen en kunnen kiezen voor een alternatieve activiteit. Individuele expressie wordt aangemoedigd (er wordt bijvoorbeeld niet gevraagd een kopie van een voorbeeld te maken en er wordt geen gebruik gemaakt van kleurplaten of kleurboeken). De pedagogisch medewerkers ondersteunen de kinderen bij het knutselen en bij het juist gebruik van de materialen. Van de volgende materialen zijn er tenminste drie aanwezig: verf, klei en vormpjes, wasco, potloden, krijt, papier, scharen, kwasten.
De NCKO-Kwaliteitsmonitor, Scoreformulier Kwaliteit van de leefomgeving
mei 1
17
2
18
3
19
4
20
5
21
6
22
7
23
8
24
9
25
10
26
11
27
12
28
13
29
14
30
15
31
16
ente kin Werken aan excell
deropvang
www.stichtingbkk.nl
Natuur en wetenschap De natuur is een bron van kennis en plezier, ook voor de allerjongsten. Er zijn op de groep minstens drie platen, boeken of soorten speelgoed die de natuur realistisch weergeven. De kinderen kunnen dagelijks de natuur ervaren (bijvoorbeeld naar de regen kijken, bloemen ruiken, naar vissen en vogels kijken, met dennenappels spelen, plantjes water geven). De kinderen hebben tenminste twee keer per week contact met de natuur buiten (bijvoorbeeld een ritje in kinderwagen met een pedagogisch medewerker die aandacht uit voor de natuur, spelen in natuurlijk ingerichte buitenruimte, baby’s op een deken in het gras). De kinderen doen tenminste eens per twee weken natuur/wetenschappelijke activiteiten (als insecten observeren, hoeveelheid regen meten, bellenblazen). Dagelijkse gebeurtenissen worden benut om over de natuur te praten (het weer, dieren en planten). De NCKO-Kwaliteitsmonitor, Scoreformulier Kwaliteit van de leefomgeving
juni 1
17
2
18
3
19
4
20
5
21
6
22
7
23
8
24
9
25
10
26
11
27
12
28
13
29
14
30
15
deropvang
ente kin Werken aan excell
16
www.stichtingbkk.nl
Respect voor culturele diversiteit Kinderen komen uit verschillende gezinnen. Hierdoor hebben ze thuis andere gewoontes, taal, waarden en normen geleerd. Rond het vierde jaar ontstaat bij kinderen het besef dat ze bij een bepaalde sociale groep horen; katholiek, moslim, Surinaams, ‘zwart’, ‘wit’,’arm’. ‘rijk’. Pedagogisch medewerkers letten erop dat alle kinderen welkom zijn. Het speelgoed bevat tenminste vier voorbeelden van etnische of culturele diversiteit die makkelijk door de kinderen zelf te pakken zijn (bijvoorbeeld poppen, platen, muziek, rollenspel, boeken, puzzels). Cultureel bewustzijn is zichtbaar in verschillende activiteiten (als gevarieerde soorten muziek, het vieren van verschillende feestdagen, maaltijden en gewoontes).
De NCKO-Kwaliteitsmonitor, Scoreformulier Kwaliteit van de leefomgeving
juli 1
17
2
18
3
19
4
20
5
21
6
22
7
23
8
24
9
25
10
26
11
27
12
28
13
29
14
30
15
31
16
ente kin Werken aan excell
deropvang
www.stichtingbkk.nl
Toezicht op spel en ontwikkeling (1) Kinderen verschillen in de mate waarin ze al goed alleen of samen kunnen spelen. Ze hebben ook regelmatig botsingen en conflicten. Structureer en organiseer situaties, activiteiten en taken zo dat kinderen leren hun mening duidelijk te maken, de ander te begrijpen en zelf oplossingen te zoeken. Pedagogisch medewerkers laten zien dat ze zich bewust zijn van de hele groep, ook al werken ze met individuele kinderen of een klein groepje. Let goed op, reageer snel en werk preventief om problemen te voorkomen. Zorg bijvoorbeeld voor meerdere exemplaren van hetzelfde speelgoed en verplaats actief spel zodat rustig spel niet wordt verstoord. De pedagogisch medewerkers houden zorgvuldig toezicht op alle kinderen, afgestemd op de verschillende leeftijden en mogelijkheden (bijv. jongere en meer impulsieve kinderen krijgen nauwkeuriger toezicht).
De NCKO-Kwaliteitsmonitor, Scoreformulier Kwaliteit van de leefomgeving
s u t s u g u a 1
17
2
18
3
19
4
20
5
21
6
22
7
23
8
24
9
25
10
26
11
27
12
28
13
29
14
30
15
31
16
ente kin Werken aan excell
deropvang
www.stichtingbkk.nl
Toezicht op spel en ontwikkeling (2) Kinderen verschillen in de mate waarin ze al goed alleen of samen kunnen spelen. Structureer en organiseer situaties, activiteiten en taken zo dat kinderen leren hun mening duidelijk te maken, de ander te begrijpen en zelf oplossingen te zoeken. Pedagogisch medewerkers geven kinderen de hulp en aanmoediging die ze nodig hebben. Zij helpen bijvoorbeeld een ronddwalend kind betrokken te raken bij spel. Speel mee met kinderen en laat interesse of waardering zien voor wat kinderen doen en presteren. Er is een balans tussen de behoefte van kinderen om zelfstandig te ontdekken en uit te proberen en de begeleiding door pedagogisch medewerkers. Een kind mag bijvoorbeeld zelf ontdekken dat een niet goed opgebouwde blokkentoren kan omvallen. Pedagogisch medewerkers helpen kinderen bij het ontwikkelen van diverse vaardigheden (als omrollen, kruipen, schommelen en boterhammen smeren). De NCKO-Kwaliteitsmonitor, Scoreformulier Kwaliteit van de leefomgeving
r e b m e t sep 1
17
2
18
3
19
4
20
5
21
6
22
7
23
8
24
9
25
10
26
11
27
12
28
13
29
14
30
15
deropvang
ente kin Werken aan excell
16
www.stichtingbkk.nl
Kinderen helpen taal te gebruiken Door veel en op plezierige toon met de kinderen te praten en door goed taalgebruik stimuleren pedagogisch medewerkers het taalplezier bij kinderen. Pedagogisch medewerkers hebben veel, ook individuele gesprekken met de kinderen. Reageer positief en goed getimed op communicatiepogingen van kinderen (op huilen wordt snel gereageerd). Het praten van de pedagogisch medewerkers is aanmoedigend en positief (bijvoorbeeld complimentjes geven, kinderen aanmoedigen of aangeven dat de kinderen begrepen worden). Pedagogisch medewerkers praten met de kinderen over wat ze met hen doen (bijvoorbeeld: ‘Ik ga je luier nu verschonen.’).
De NCKO-Kwaliteitsmonitor, Scoreformulier Kwaliteit van de leefomgeving
oktober 1
17
2
18
3
19
4
20
5
21
6
22
7
23
8
24
9
25
10
26
11
27
12
28
13
29
14
30
15
31
16
ente kin Werken aan excell
deropvang
www.stichtingbkk.nl
Discipline (handhaven orde) Door duidelijk, consequent en respectvol regels en grenzen te stellen weten kinderen wat er gaat gebeuren en wat er van hen verwacht wordt. Dat geeft een gevoel van veiligheid en helpt kinderen om zich de gestelde waarden en normen eigen te maken en zo hun geweten te ontwikkelen De verwachtingen ten opzichte van kinderen zijn realistisch en aangepast aan hun leeftijd en ontwikkelingsniveau (baby’s en dreumesen hoeven bijvoorbeeld niet langer dan drie minuten te wachten). Er worden positieve methoden gebruikt om problemen op te lossen (bijv. een kind van een negatieve situatie naar een andere activiteit begeleiden, kinderen helpen bij het samen oplossen van een ruzie/conflict). Geef regelmatig aandacht aan ‘goed’ gedrag van de kinderen. Pedagogisch medewerkers helpen de kinderen het effect van hun handelingen op anderen te begrijpen (bijv. laat het huilend gezicht van een ander kind zien). Help de kinderen om bij het oplossen van problemen te communiceren in plaats van agressie te tonen. De NCKO-Kwaliteitsmonitor, Scoreformulier Kwaliteit van de leefomgeving
r e b m e v no 1
17
2
18
3
19
4
20
5
21
6
22
7
23
8
24
9
25
10
26
11
27
12
28
13
29
14
30
15
deropvang
ente kin Werken aan excell
16
www.stichtingbkk.nl
Rekenen In de eerste jaren wordt een basis voor latere rekenvaardigheden gelegd. Kinderen doen dat uit zichzelf, maar hebben ook actieve volwassenen nodig met wie ze hun ontdekkingen kunnen delen, die met hen op onderzoek uitgaan en die hen uitdagen tot zelf nadenken, vergelijken, meten en ordenen. Er zijn minstens twee zaken aanwezig van de reken- en cijfermaterialen: tellen, meten, vergelijken van hoeveelheden, herkennen van vormen, bekend raken met geschreven cijfers. De materialen zijn goed geordend en in een goede conditie. De kinderen kunnen de materialen zelf pakken. Pedagogisch medewerkers doen dagelijks activiteiten waarin spelenderwijs cijfers en rekenen aan bod komen.
De NCKO-Kwaliteitsmonitor, Scoreformulier Kwaliteit van de leefomgeving
december 1
17
2
18
3
19
4
20
5
21
6
22
7
23
8
24
9
25
10
26
11
27
12
28
13
29
14
30
15
31
16
ente kin Werken aan excell
deropvang
www.stichtingbkk.nl
Muziek en beweging De muzikale ontwikkeling van kinderen ontstaat in een mooie wisselwerking met taal, motoriek en de sociaal emotionele ontwikkeling. Een aandachtig oor en (letterlijk) ruimte hiervoor helpt hen om zich fysiek en emotioneel te ontwikkelen en te communiceren. Doe tenminste één keer per dag een muziekactiviteit met de kinderen. Er zijn tenminste twee muziekinstrumenten aanwezig die kinderen makkelijk zelf kunnen pakken. Pedagogisch medewerkers moedigen kinderen aan om mee te doen met muziekactiviteiten. De kinderen worden niet gedwongen om mee te doen en kunnen kiezen voor een alternatieve activiteit. Er worden gevarieerde soorten muziek gebruikt (als klassiek en modern en muziek uit verschillende culturen). De NCKO-Kwaliteitsmonitor, Scoreformulier Kwaliteit van de leefomgeving