pierwiastek stanowi 25 procent wszystkich atomów

w kosmosie (a wodór 73 procent, więc pozostałe pierwiastki to tylko dwa procent).

Problem w tym, że hel w kosmosie znajduje się głów­ nie w gwiazdach, których jeszcze nie nauczyliśmy się eksploatować. Tworzy się też w skorupie ziemskiej w wy­ niku rozpadu radioaktywnego, procesu tak powolnego, że w ludzkiej skali czasu hel nie może być uznawany za odnawialny zasób. Blok uranu wielkości batonika po­ trzebowałby około 500 milionów lat, aby wyprodukować wystarczającą ilość gazu do wypełnienia balonu impre­ zowego. Od ponad wieku hel jest też pozyskiwany jako produkt uboczny wydobycia gazu ziemnego, ale w nadchodzących dziesięcioleciach, gdy świat będzie odchodził od paliw kopalnych, a zapotrzebowanie będzie rosło, będziemy musieli zmierzyć się z niedoborem tego pierwiastka. Przedsmak takiego stanu rzeczy już mieliśmy okazję poznać – w 2012 roku Disneyland w Tokio zawiesił sprzedaż balonów z helem w kształcie Myszki Miki.

Jednym z potencjalnych rozwiązań jest wydobywanie helu z innych pokładów niż te, które zawierają gaz ziemny, jak na przykład Rukwa Basin w Tanzanii. W tym złożu hel jest „zielony” – naturalnie zmieszany z azotem, który można bezpiecznie wypuścić do atmosfery. Przyszłość stabilnych dostaw helu prawdopodobnie będzie zależeć od źródeł innych niż węglowodory, a teraz trwa wyścig, aby je znaleźć. Zazwyczaj hel tworzący się w skorupie ziemskiej pozostaje w niej uwięziony, chyba że istnieje mechanizm, który go uwalnia. Rukwa Basin jest pod tym część 2. POWIETRZE 89 względem wyjątkowy. Gdy magma unosi się między pły­ tami tektonicznymi, ogrzewa skorupę i uwalnia hel, który powoli migruje na powierzchnię. Złoże w Tanzanii jest wystarczająco blisko gorącej lawy, aby hel był uwalniany w ogromnych ilościach, ale wystarczająco daleko, aby uniknąć rozcieńczenia gazami wulkanicznymi, takimi jak dwutlenek węgla, co plasuje to złoże bardzo wysoko na liście potencjalnych źródeł.

Copyright © by Konrad Skotnicki

Projekt okładki oraz ilustracje

Magda Kuc

Fotografia autora na okładce

© Albert Zawada

Redaktorka inicjująca

Milena Rachid Chehab

Redaktorka prowadząca

Dominika Kardaś

Redakcja

Dariusz Fedor

Projekt typograficzny i łamanie

Lucyna Sterczewska

Opracowanie redakcyjne tekstu

CHAT BLANC Anna Poinc­ Chrabąszcz

Opieka produkcyjna

Maria Gromek, Dawid Kwoka

ISBN 978­83­240 ­924 ­3

Książki z dobrej strony: www.znak.com.pl

Więcej o naszych autorach i książkach: www.wydawnictwoznak.pl

Społeczny Instytut Wydawniczy Znak ul. Kościuszki 37, 30 ­105 Kraków

Dział sprzedaży: tel. 12 61 99 569, e­mail: czytelnicy@znak.com.pl

Wydanie I, Kraków 2023

Druk: OZG raf