OD AUTORA
PO CO CI TE GÓRY?
Po co ci te góry?”, „Dlaczego chodzisz po górach?”, „Co cię tak ciągnie do wysokości?” – to pytania, które słyszę bardzo często, lecz nie zawsze jestem w stanie udzielić na nie klarownej odpowiedzi. Czasami śmieję się, że gdybym za każdym razem, kiedy ktoś pyta o sens chodzenia w góry, dostawał na przykład 100 złotych, to pewnie miałbym już kilka działek w Zakopanem. Piotr Pustelnik, słynny polski himalaista i alpinista, powiedział kiedyś, że ludzi można podzielić na tych, którym górskiej pasji nie trzeba tłumaczyć, oraz na tych, którym tej pasji nie da się wyjaśnić. Inaczej mówiąc – albo to czujesz, albo nie. Ciekawe spojrzenie na ten sport miał również pisarz Stanisław Biel, który twierdził, że „góry uczą smaku rzeczy prostych, takich, których nie doceniamy”*. Chyba każdy, kto choć raz spał w schronisku czy też namiocie albo przemierzał przez kilka dni (a nawet dłużej) górskie szlaki, zgodzi się z tymi słowami. To, co mamy na co dzień, czyli bliskie osoby i rodzina, wygodne łóżko, ciepły posiłek lub prysznic z gorącą wodą, nagle w górach staje się marzeniem i jakże ogromnym luksusem. Pomimo odbycia setek dłuższych i krótszych wyjazdów w góry wciąż z ogromnym uśmiechem na twarzy wracam do domu, do Warszawy, gdzie
* M. Bernatt i in., Na tle nieba. Opowiadania mistrzów, Warszawa: Wydawnictwo Sklepu Podróżnika, 2019.
11 Od autora
czekają na mnie najbliżsi. Podobnie rzecz się ma z pierwszym ciepłym prysznicem po tygodniu niemycia się na stokach Kilimandżaro czy też z nocą przespaną w wygodnym i czystym łóżku po którymś z trekkingów w Himalajach. Nagle wszystko smakuje zupełnie inaczej i jest znacznie przyjemniejsze. Tego właśnie uczą góry.
Aby jeszcze bardziej podkreślić to, jak wielką pasją i miłością mogą być góry, warto przytoczyć wypowiedź jednego z pionierów himalaizmu, pierwszego zdobywcy Mount Everestu (8848 m n.p.m.) – Edmunda Hillary’ego. Powiedział on: „Góry upajają. Człowiek uzależniony od nich jest nie do wyleczenia. Można pokonać alkoholizm, narkomanię, słabość do leków. Fascynacji górami nie można”*. Uzależnienie i choroba – to częste porównania, których używają miłośnicy gór. Jednak jeśli przyjrzymy się życiu zawodowemu wspinaczy, od razu zobaczymy, że w tym zawodzie chodzi o coś więcej. Dla nich często góry są na pierwszym miejscu, a rodzina i przyjaciele na drugim. Trudne decyzje, poświęcenie, strach i silne emocje to cechy i stany, które obecne są w każdej rodzinie, w której pojawia się górska pasja. Tak samo jak w przypadku uzależnień. Z tą różnicą, że tu terapia może nic nie wskórać i nie zawsze jest wskazana.
Na koniec przytoczę jeszcze inną wypowiedź, moją własną. Podczas jednego ze spotkań z moim przyjacielem Krzyśkiem, człowiekiem urodzonym pod Warszawą, któremu góry są obojętne, padły pytania o moją górską pasję i o to, co mnie tam tak nieustannie ciągnie. I gdy chciałem już powiedzieć, że trudno to ubrać w słowa, że to się czuje, gdy jest się tam, na miejscu, pomyślałem o innej odpowiedzi. Powiedziałem Krzyśkowi, że w górach czuję, że jestem najlepszą wersją siebie. To właśnie tam, na wysokości, jestem takim Tomkiem Habdasem, jakim
* E. Hillary, High Adventure: Our Ascent of the Everest, New Delhi: Roli Books, 2013.
12 Od autora
Autor na Cieślarze w Beskidzie Śląskim Autor w Himalajach
chciałbym być każdego dnia, niezależnie od lokalizacji i czasu. W górach emocje są największe, uśmiech najszczerszy, problemy znikome, a ja – najbardziej optymistyczny i otwarty. Jestem wtedy człowiekiem, który nie musi nikogo udawać, który cieszy się chwilą oraz życiem i który czuje, że obrał w życiu dobrą drogę.
Jestem najlepszą wersją siebie. I właśnie takiej pasji, która wydobywa z was to, co najlepsze, serdecznie wam życzę.
W Bieszczadach na Rozsypańcu
101 MIEJSC DO ODWIEDZENIA
1 □ Hala Izerska i Chatka Górzystów
2 □ Schronisko Orle i Karlovský most
3 □ Zakręt Śmierci
4 □ Śnieżne Kotły
5 □ Schronisko PTTK Samotnia i Kocioł Małego Stawu
6 □ Śnieżka
7 □ Skalny Stół
8 □ Budniki
9 □ Schronisko PTTK Odrodzenie
10 □ Droga Przyjaźni Polsko ‑Czeskiej
11 □ Lwia Góra
12 □ Zamek Bolczów i Skalny Most oraz inne formacje skalne
13 □ Kolorowe Jeziorka
14 □ Sokolik i Krzyżna Góra
15 □ Waligóra
16 □ Ruprechticki Szpiczak
17 □ Żmij
18 □ Góra Świętej Anny i Wielka Ławka
19 □ Narożnik
20 □ Skalna Czaszka
21 □ Szczeliniec Wielki
22 □ Błędne Skały
23 □ Droga Stu Zakrętów
24 □ Białe Skały
25 □ Łężyckie Skałki i Sawanna Afrykańska
26 □ Gompa Drophan Ling w Darnkowie
27 □ Trójmorski Wierch
28 □ Żmijowiec
29 □ Czerniec i Solna Jama
30 □ Torfowisko pod Zieleńcem
31 □ Orlica
32 □ Czernica i Łysiec
33 □ Borówkowa
34 □ Biskupia Kopa
35 □ Gwarkowa Perć i Piekiełko
36 □ Dawny tor saneczkowy na Koziej Górze
37 □ Szyndzielnia
38 □ Magura i ruiny po dawnym kąpielisku
39 □ Magurka Radziechowska i Hala Radziechowska
40 □ Ochodzita
41 □ Kikula lub Trojak
42 □ Krawców Wierch
43 □ Prusów
44 □ Mędralowa
45 □ Muńcuł
46 □ Hala Redykalna i Redykalny Wierch
47 □ Polica
48 □ Babia Góra
49 □ Żar
50 □ Łysina i Zamczysko
51 □ Zbójnickie Okno i schronisko Pod Potrójną
52 □ Grota Komonieckiego i wodospad Dusiołek
53 □ Wilczy Jar
54 □ Jawornica
55 □ Leskowiec i Hrabskie Buty
56 □ Koskowa Góra
57 □ Wdżar
58 □ Lubań
59 □ Pomnik bombowca Liberator na Pańskiej Przehybce i miejsce katastrofy lotniczej koło Obidowca
60 □ Jaworzyna Kamienicka
61 □ Ćwilin
62 □ Modyń
63 □ Szczebel
64 □ Luboń Wielki
65 □ Perć Borkowskiego
66 □ Trzy Korony
67 □ Przełęcz Szopka
68 □ Zamkowa Góra
69 □ Żar Spiski
70 □ Sokola Perć
71 □ Wysoki Wierch
72 □ Przełęcz Rozdziela i Rezerwat Białej Wody
73 □ Watrisko
74 □ Niżnie Rysy
75 □ Gładka Przełęcz
76 □ Kamień Karłowicza
77 □ Okno Pawlikowskiego i Jaskinia Mylna
78 □ Przełęcz nad Łapszanką
79 □ Słotwiny Arena
80 □ Eliaszówka
81 □ Hala Łabowska
82 □ Jackowa Pościel – Dolina Pamięci
83 □ Dolina Popradu i Kolej Galicyjska
84 □ Lackowa
85 □ Przełęcz Cegiełka
86 □ Rotunda
87 □ Ferdel i Wapienne
88 □ Symboliczne drzwi w Nieznajowej
89 □ Przełęcz Dukielska i wieża widokowa Dukla
90 □ Przełęcz Łupkowska
91 □ Jeziorka Duszatyńskie
92 □ Balnica
93 □ Korbania
94 □ Krzemieniec
95 □ Krywe nad Sanem
96 □ Halicz
97 □ Umowne źródła Sanu
98 □ Cerkiew w Smolniku
99 □ Łysica
100 □ Kapliczka Żeromskiego i schronisko PTTK w Świętej Katarzynie
101 □ Przełęcz Świętego Mikołaja
GÓRY IZERSKIE I KARKONOSZE
Góry Izerskie i Karkonosze to jedne z najdalej na zachód wysuniętych pasm w Polsce. Zachwycają wszystkich swą różnorodnością – zarówno nas, Polaków, jak i naszych sąsiadów, Czechów, z którymi je współdzielimy. Dla nich jest to również najwyżej położona część ich kraju, z najwyższym punktem w postaci szczytu Śnieżki (1603 m n.p.m.). Karkonosze to kraina Ducha Gór – mitycznej postaci, która regulowała życie w tej części Sudetów i mocno wpływała na codzienne zachowania jej mieszkańców.
Nieco w opozycji do wysokich, pełnych stromych jarów i urwisk Karkonoszy pozostają Izery – zalesione pagórki z malowniczymi dolinami rzecznymi i legendami, w których wciąż słychać echo dawnych czasów i państw niegdyś obejmujących te tereny.
Góry Izerskie i Karkonosze
25
1. HALA IZERSKA I CHATKA GÓRZYSTÓW
WOJEWÓDZTWO: dolnośląskie
PASMO GÓRSKIE:
Góry Izerskie (Sudety)
NAJSZYBSZE DOJŚCIE:
• Ze ŚwieradowaZdroju, szla
kiem niebieskim, około 2,5 godz.
• Z Polany Jakuszyckiej, szla
kami zielonym i niebieskim, około 2,5 godz.
Hala Izerska to obszerna górska łąka położona na wysokości 840–880 m n.p.m. Ze względu na lokalizację często nazywa się ją centrum lub sercem Gór Izerskich. Centrum czy nie, z pewnością jest to bardzo chłodne miejsce. Śnieg na Hali Izerskiej może zalegać nawet do maja. Co więcej, statystycznie w każdym miesiącu roku notuje się tu ujemne temperatury. Wszystko za sprawą wilgotnego i chłodnego powietrza atlantyckiego oraz nocnej inwersji termicznej, powstałej na skutek schodzenia zimnego powietrza ze zboczy gór do dna kotliny. Rekordowa temperatura, którą odnotowano na hali, to 36,6°C (pomiar z 29 grudnia 1996 roku). Panujące tu warunki klimatyczne porównywane są do tych znanych z położonych o około 600 metrów wyżej Karkonoszy, natomiast wynosząca 1500 milimetrów roczna suma opadów to wartość odnotowywana również w Tatrach. Właśnie dlatego Hala Izerska zwana jest często „polskim biegunem zimna”.
Specyficzny klimat Hali Izerskiej wpływa na występującą na łące roślinność. Znajdujący się tutaj kompleks torfowisk to największy tego typu kompleks w polskich górach. Aby chronić cenne gatunki roślin, w 2000 roku powołano rezerwat przyrody Torfowiska Doliny Izery (zastąpił on rezerwat Torfowisko Izerskie z 1969 roku). Występują tu między innymi brzoza karłowata (to jedno z trzech miejsc w Polsce, gdzie można znaleźć ten gatunek), jałowiec halny, rosiczka, wełnianka oraz kosodrzewina (najniżej położone naturalne stanowisko w Polsce). Torfowiska
Góry Izerskie i Karkonosze
26
typu wysokiego oraz przejściowego rozwinęły się dzięki dużej ilości opadów atmosferycznych oraz zaleganiu wody na nieprzepuszczalnym gruncie. Szacuje się, że izerskie torfowiska zaczęły formować się jeszcze w trakcie epoki lodowcowej, co oznacza, że najstarsze pokłady pochodzą sprzed 11 tysięcy lat.
Na Hali Izerskiej uwagę przyciąga drewniany budynek, w którym mieści się schronisko turystyczne Chatka Górzystów. Obiekt ten, wraz ze stojąca obok drewutnią, jest pozostałością po nieistniejącej już wiosce GrossIser, która została całkowicie zniszczona w latach powojennych. Jeszcze przed drugą wojną światową teren ten zamieszkiwało około 240 osób. Na hali stały 43 domy, 3 gospody, kawiarnia, remiza, domek myśliwski i szkoła. Wszystko zmieniło się po 1945 roku, kiedy to mieszkańców wysiedlono, a ich
Hala Izerska i Chatka Górzystów
27
Chatka Górzystów na Hali Izerskiej
domy rozebrano. Ocalał jedynie budynek nowej szkoły z 1938 roku.
To właśnie w nim powstało pierwsze schronisko na Hali Izerskiej, zaadaptowane do nowej roli przez studentów z Wyższej Szkoły
Inżynierskiej z Zielonej Góry w latach 80. XX wieku. Obecnie Chatka Górzystów cieszy się bardzo dużą popularnością wśród turystów pieszych, narciarskich i rowerowych (Góry Izerskie idealnie nadają się do turystyki rowerowej). Będąc tu, koniecznie należy skosztować specjałów lokalnej kuchni, czyli puszystych naleśników biszkoptowych ze słodkim serem i konfiturą z jagód. Dla wielu turystów to główny cel wycieczki na Halę Izerską.
PROPOZYCJA WYCIECZKI
Dystans: 18,8 km
Suma przewyższeń: 247 m
Czas przejścia: około 5,5 godz.
Dystans: 20,1 km
Suma przewyższeń: 677 m
Czas przejścia: około 6,5 godz.
Przełęcz Szklarska Rozdroże pod Cichą Równią
Hala Izerska i Chatka Górzystów schronisko Orle Rozdroże pod Działem Izerskim Polana Jakuszycka i Przełęcz Szklarska
ŚwieradówZdrój schronisko na Stogu Izerskim
Stóg Izerski
Hala Izerska i Chatka Górzystów ŚwieradówZdrój
Góry Izerskie i Karkonosze
28
• • • • • • •
2. SCHRONISKO ORLE I KARLOVSKÝ MOST
Schronisko Orle, a właściwie Stacja Turystyczna Orle, to jedno z czterech izerskich schronisk zlokalizowanych po polskiej stronie, malowniczo położone nad potokiem Kamionek (dopływ Izery). Jest to kolejny obiekt (po Chatce Górzystów), który jeszcze kilkadziesiąt lat temu odgrywał zupełnie inną rolę. W tym miejscu od 1754 roku znajdowały się bowiem huta szkła oraz osada
Carlsthal, zamieszkała przez pracowników huty i ich rodziny. Huta funkcjonowała nieprzerwanie aż do 1890 roku. W późniejszym okresie budynek był leśniczówką, posterunkiem niemieckich służb granicznych Grenzschutz (lata 30. XX wieku) oraz strażnicą Wojsk
Ochrony Pogranicza Orle (po drugiej wojnie światowej).
WOJEWÓDZTWO: dolnośląskie
PASMO GÓRSKIE:
Góry Izerskie (Sudety)
NAJSZYBSZE DOJŚCIE:
• Z Polany Jakuszyckiej, szlakami żółtym i zielonym, około 1,5 godz.
Do dziś o starej hucie przypominają szklane donice ustawione na parapecie jadalni schroniska oraz drewniany pomniczek szklarza przed budynkiem. Istotnym elementem budowli jest wieżyczka z dzwonem. Kiedyś pełniła ona funkcję informacyjną. Bicie dzwonu oznaczało, że surówka jest gotowa do wytopu –był to sygnał wzywający pracowników do stawienia się w hucie, nawet w środku nocy. Obecnie wieżyczka i nowy dzwon mają znaczenie głównie dekoracyjne.
Będąc przy schronisku, warto również podejść do doliny rzeki Izery, która na tym odcinku stanowi granicę polskoczeską. Nazwa akwenu wywodzi się z języka celtyckiego, gdzie słowo isirás znaczyło „szybki”, „silny”, „bystry”. Zatem już sama nazwa wskazuje na charakter i możliwości Izery, które potęgowane są przez specyficzny klimat Gór Izerskich. Do Izery można dostać
Schronisko Orle i Karlovský most
29
Chatka Górzystów na Hali Izerskiej
się szlakiem czerwonym (kierunek północny, w stronę Hali Izerskiej) albo za znakami zielonymi, które trawersują stoki góry Granicznik (875 m n.p.m.) i docierają do dawnego turystycznego przejścia granicznego. Trasa ta już od XVII wieku stanowiła ważny trakt komunikacyjny, zwany Starą Szklarską Drogą. Prowadziła ona ze Szklarskiej Poręby, obok huty Carlsthal, przez most graniczny na Izerze, do znanej z wydobycia kamieni szlachetnych i hutnictwa szkła wioski Jizerka. Pierwszy drewniany most na rwącej Izerze nie przetrwał powodzi z 1899 roku. Nowa, bardziej innowacyjna przeprawa wzniesiona została dwa lata później. Do budowy mostu użyto żelbetu, który dopiero co pojawił się w europejskim budownictwie.
Nowy most o zdecydowanie trwalszej konstrukcji poprawił znacząco komunikację pomiędzy osadami Orle i Jizerka. Równolegle wzrosły znaczenie i potencjał turystyczny regionu. Niestety wszystko zmieniło się po drugiej wojnie światowej.
30 Góry Izerskie i Karkonosze
Ruch turystyczny w Górach Izerskich praktycznie zanikł, a granica polskoczechosłowacka była pilnie strzeżona. Most na Izerze, otoczony drutem kolczastym, pozostawał zamknięty aż do około 1980 roku, kiedy to oddział Wojska Ochrony Pogranicza wysadził go w powietrze. Dopiero w połowie lat 90. XX wieku zaczęły pojawiać się pomysły na odbudowę mostu i przywrócenie ruchu granicznego. Po 10 latach – dzięki pracom administracyjnym władz czeskiego Kořenova i Szklarskiej Poręby oraz dzięki wsparciu ze strony licznych miłośników Gór Izerskich – udało się doprowadzić do ponownego otwarcia turystycznego przejścia granicznego nad Izerą. Odbyło się to 15 lipca 2005 roku. Przed nowym, drewnianym mostkiem stoi figurka św. Jana Nepomucena, chroniącego budowlę przed powodzią i zniszczeniem. Od tego czasu każdego roku w rocznicę otwarcia przejścia na brzegu Izery spotykają się samorządowcy ze Szklarskiej Poręby, Harrachova i Kořenova.
PROPOZYCJA WYCIECZKI
Dystans: 23,7 km
Suma przewyższeń: 630 m
Czas przejścia: około 7 godz.
Dystans: 18,8 km
Suma przewyższeń: 247 m
Czas przejścia: około 5,5 godz.
Przełęcz Szklarska
leśna droga (zamknięta zimą)
schronisko Orle
Karlovský most
Jizerka
Harrachov
przejście graniczne PL–CZ
Przełęcz Szklarska
Przełęcz Szklarska
Rozdroże pod Cichą Równią
Hala Izerska i Chatka Górzystów
schronisko Orle
Rozdroże pod Działem Izerskim
Polana Jakuszycka i Przełęcz Szklarska
Schronisko Orle i Karlovský most
31
• • • • • • •
WOJEWÓDZTWO:
dolnośląskie
PASMO GÓRSKIE:
Góry Izerskie (Sudety)
NAJSZYBSZE DOJŚCIE:
• Ze Szklarskiej Poręby samochodem na Zakręt Śmierci, około 8 min
3. ZAKRĘT ŚMIERCI
Zakręt Śmierci (zwany również Czarcim Zakrętem) znajduje się na drodze wojewódzkiej nr 358, pomiędzy Szklarską Porębą a ŚwieradowemZdrojem. Jest to długi na 440 metrów fragment Drogi Sudeckiej, który na stokach Czarnej Góry (964 m n.p.m.) zatacza łuk o kącie prawie 180 stopni. Zakręt powstał w latach 1935–1937. W zamyśle projektantów górska autostrada przez Sudety miała za zadanie przede wszystkim usprawnić prężnie rozwijający się transport drogowy, a także wpłynąć na ruch turystyczny w regionie. Ponadto jej budowa służyła podkreśleniu potęgi III Rzeszy i zapewnieniu dodatkowych miejsc pracy. Zakręt Śmierci zaprojektowano tak, aby w razie potrzeby możliwe było szybkie przerwanie komunikacji. Łuk jezdni podparty jest na murze oporowym, w którym wydrążono trzy korytarze minerskie. Każdy z nich ma kształt litery T. Specjalne komory na końcu korytarzy przeznaczone były na materiały wybuchowe, których eksplozja doprowadziłaby do osunięcia się skał i zniszczenia drogi. Trudno jednoznacznie ocenić, w jakim celu zaprojektowano Zakręt Śmierci właśnie w taki sposób. Historycy podają w wątpliwość tezę, jakoby Droga Sudecka miała pełnić funkcje militarne. Przebiega ona bowiem głównie wzdłuż grzbietów górskich, podczas gdy ze względów strategicznych wojsko zazwyczaj potrzebuje możliwości przedostania się przez góry jak najkrótszą trasą. W związku z tym pojawiają się teorie mówiące o zrabowanych przez nazistów skarbach poukrywanych w okolicznych lasach.
32
i Karkonosze
Góry Izerskie
W tej sytuacji wysadzenie w powietrze łuku nad Szklarską Porębą znacznie utrudniłoby dostęp do takich miejsc. Nazwa „Zakręt Śmierci” nie funkcjonowała w powszechnym użyciu od samego początku historii drogi. Dopiero kolejne wypadki samochodowe ze śmiertelnymi ofiarami spowodowały, że miejsce zaczęto określać w ten sposób. Do najtragiczniejszego w skutkach zdarzenia doszło w 1945 roku, kiedy to kilka radzieckich ciężarówek wypełnionych żołnierzami wypadło z zakrętu i spadło w przepaść.
Zakręt Śmierci
33
Zakręt Śmierci z lotu ptaka
Zakręt Śmierci to obecnie wspaniały punkt widokowy na Kotlinę Jeleniogórską, Szklarską Porębę i przede wszystkim pobliskie pasmo Karkonoszy. Zachwycające panoramy można podziwiać ze specjalnej platformy widokowej wybudowanej na niewielkich skałkach tuż przy drodze. Na miejscu znajduje się również parking (po północnej stronie zakrętu).
PROPOZYCJA WYCIECZKI
Dystans: 9,6 km
Suma przewyższeń: 505 m
Czas przejścia: około 3,5 godz.
Dystans: 12,3 km
Suma przewyższeń: 476 m
Czas przejścia: około 4 godz.
Szklarska Poręba
osiedle Podgórze
Zakręt Śmierci
Wysoki Kamień
Szklarska Poręba
Szklarska Poręba
osiedle Podgórze
Zakręt Śmierci przy Zbójeckich Skałach
Osiedle Klimczoka
schronisko PTTK Kochanówka
Szklarska Poręba
Góry Izerskie i Karkonosze
34
• • • • • • •
4. ŚNIEŻNE KOTŁY
WOJEWÓDZTWO: dolnośląskie
PASMO GÓRSKIE: Karkonosze (Sudety)
NAJSZYBSZE DOJŚCIE:
Na Śnieżne Kotły składają się dwa kotły polodowcowe, położone pomiędzy Łabskim Szczytem (1472 m n.p.m.) a Wielkim Szyszakiem (1509 m n.p.m.). Zachodni Mały Śnieżny Kocioł osiąga głębokość około 300 metrów, a jego dno leży na wysokości około 1175 m n.p.m. Natomiast wschodni Wielki Śnieżny Kocioł jest nieco płytszy (głębokość do 250 metrów, dno na wysokości 1245 m n.p.m.), jednak charakteryzuje się wyższymi ścianami skalnymi, sięgającymi aż 150 metrów. Oba kotły oddziela od siebie masywna skalista grzęda.
Formacje występujące w tej części
• Ze Szklarskiej Poręby, szlakiem żółtym, około 3,5 godz.
• Z Jagniątkowa, szlakami niebieskim i czerwonym, około 3,5 godz.
Karkonoszy, w tym Śnieżne Kotły, zostały uformowane przez lodowiec w plejstocenie, prawdopodobnie w trakcie ostatniego zlodowacenia bałtyckiego. Pozostałością po lodowcu są również Śnieżne Stawki, czyli okresowo wysychające jeziorka polodowcowe na dnie Wielkiego Śnieżnego Kotła oraz na przedpolu Małego Śnieżnego Kotła. To idealny przykład alpejskiego krajobrazu w Karkonoszach: śnieg może zalegać tam aż do połowy lata, szczególnie w stromych żlebach kotłów. W tzw. Żlebie Bazaltowym swoje jedyne w Europie Środkowej stanowisko ma roślina skalnica śnieżna. Jeśli zaś chodzi o świat zwierząt, do bardzo rzadkich gatunków występujących w Śnieżnych Kotłach zaliczyć można ślimaka arktycznego.
Najbardziej charakterystyczną budowlą w tej części Karkonoszy jest niewątpliwie Radiowotelewizyjny Ośrodek Nadawczy Śnieżne Kotły. Ten drewniany budynek z wysoką wieżą,
Śnieżne Kotły
35
Budynek Radiowo-telewizyjnego Ośrodka Nadawczego Śnieżne Kotły
postawiony na wysokości około 1490 m n.p.m., widoczny jest z wielu punktów Kotliny Jeleniogórskiej i stanowi znak rozpoznawczy Śnieżnych Kotłów. Pierwsza budowla w tym miejscu została wzniesiona już w 1837 roku i było to pierwsze prawdziwe schronisko w Sudetach. Mały drewniany domek szybko okazał się niewystarczający z punktu widzenia prężnie rozwijającej się turystyki i stale rosnącej popularności Karkonoszy. Wichura z 1858 roku, która uszkodziła schronisko, przyspieszyła jedynie decyzję o powstaniu nowego, większego obiektu. Prace budowlane zakończyły się w 1861 roku. Wkrótce i ten budynek okazał się jednak niewystarczający, dlatego też pod koniec XIX wieku wzniesiono na Śnieżnych Kotłach hotel górski, inspirowany bryłą zamku Chojnik. Innowacyjnym rozwiązaniem,
36 Góry Izerskie i Karkonosze
niespotykanym dotąd w okolicznych górach, była wieża widokowa z sygnalizacją świetlną pokazującą po zmroku drogę do schroniska oraz informującą o wolnych miejscach noclegowych.
Historia starego schroniska kończy się wraz z początkiem drugiej wojny światowej, kiedy to Luftwaffe wykorzystywało obiekt jako ośrodek wypoczynkowy dla swoich żołnierzy. Po wojnie budynek przejęło Polskie Towarzystwo Tatrzańskie (PTT, później Polskie Towarzystwo TurystycznoKrajoznawcze), jednak w 1961 roku podjęto decyzję o zamknięciu obiektu dla turystów i uruchomieniu stacji przekaźnikowej dla potrzeb telewizyjnych.
Śnieżne Kotły to idealny punkt widokowy na Góry Izerskie i Kaczawskie, Rudawy Janowickie oraz całą Kotlinę Jeleniogórską.
PROPOZYCJA WYCIECZKI
Dystans: 17,5 km
Suma przewyższeń: 420 m
Czas przejścia: około 5,5 godz.
Dystans: 19,2 km
Suma przewyższeń: 1113 m
Czas przejścia: około 7 godz.
Szklarska Poręba
dolna stacja wyciągu na Szrenicę kolej krzesełkowa na Szrenicę
Trzy Świnki
Śnieżne Kotły
Obniżenie pod Śmielcem
Rozdroże pod Wielkim Szyszakiem
Mokre Rozdroże
Szklarska Poręba
Jagniątkowo, Tkacka Góra
Rozdroże pod Śmielcem
Mokre Rozdroże
szlak niebieski
czeska ścieżka
Śnieżne Kotły
Obniżenie pod Śmielcem
Jagniątkowo
Śnieżne Kotły
37
• • • • • • •
NAJCIEKAWSZE ATRAKCJE POLSKICH GÓR
W JEDNYM PRZEWODNIKU
Autor w Himalajach w trakcie trekkingu do bazy pod Everestem
