ZOA Magazine zomer 2019 by ZOA

ZOA ZOMER 2019

Bouwpakket

voor een noodwoning op Sulawesi

“Het is een roeping” WAAROM ANDRIES Z’N GEZIN ACHTERLIET VOOR AFGHANISTAN

Vergeten vaders van Irak ZOA start mannenproject

6.850.000

liter water redt

levens in Ethiopië

Waar is papa?

INHOUD

VOORWOORD

Afwezige vader

11 “Ik bid om hoop voor Afghanistan”

Wekenlang hadden mijn kinderen zich er al op verheugd: met z’n allen naar een mooi concert. Alleen ik was er niet bij. Ik zat voor mijn werk in Canada. Tussen de vergaderingen door zag ik op mijn telefoon de mooie plaatjes van mijn gezin binnenkomen…

Het voormalig solistenbestaan van Andries de Blaeij: Afgesneden van familie, vrienden en geloofsgenoten verschil maken.

4 In het nieuws: Ethiopie

Het is de afgelopen jaren vaker voorgekomen dat ik mijn familie voor een tijdje achter moest laten. Vanwege mijn betrokkenheid bij zendings- en hulpverleningswerk stapte ik zeer regelmatig het vliegtuig in. Natuurlijk had dat zijn weerslag op ons gezin: een verjaardag waar ik niet bij kon zijn, een ouderavond die ik moest missen… Regelmatig stond mijn vrouw er alleen voor als er iets met de kinderen was. Gelukkig hebben computers en mobieltjes de communicatie veel gemakkelijker gemaakt. Maar persoonlijk contact, dat vervangen ze nooit. Hoewel het niet leuk was voor mijn gezin dat ik veel weg was, wisten we altijd dat mijn reizen tijdelijk waren. Dat dat ook anders kan zijn, merk ik vaak als ik vluchtelingenkampen of crisisgebieden bezoek. Ik denk aan de kinderen van Night, uit Zuid-Sudan, die hun vader ach-

10 ZOA maakt verschil: de cijfers

16 Jaco Klamer toont de rol van vaders door de lens

21 Column

16 Zó bouw je een huis op Sulawesi

26 Nieuws uit

'Waar is papa?' Verhalen over getroffen vaders wereldwijd

Tim Hendriks

Ondernemers werken samen met ZOA

Nederland

27 Maak kennis met de nieuwe programma directeur van ZOA, Edwin Visser

De vergeten mannen van Mosul: traumahulpverlening nu ook voor vaders en echtgenoten.

ZOA MAGAZINE

terlieten in de oorlog en nooit meer iets van hem hoorden. Of aan Feruz uit Eritrea (pagina 14), wiens vader al het contact verbrak nadat hij in Zwitserland aankwam. Zo kan het dus ook. Dat je niet weet waar je vader is en of hij nog leeft. Of dat je, andersom, rouwt om het verlies van je kinderen die je als vader achter moest laten. Die verhalen maken het voor mij als reizende vader niet per se makkelijker om steeds weer het vliegtuig in te stappen. Het maakt me echter wel dankbaarder als ik na een reis weer op Schiphol aankom. Terug bij mijn familie. Ík wel… Chris Lukkien Algemeen Directeur

FOTO WILMAR BOER/BEELDVOERDERS

“Een hartje per WhatsApp is toch echt iets anders”

IN HET NIEUWS ETHIOPIË – Uren liep ze, deze Ethiopische vrouw, samen met haar zoon, in de brandende zon. Snakkend naar water voor haarzelf en haar tien kinderen. Toen moeder en zoon aankwamen bij deze bron, bleek de put verdroogd en één grote modderpoel. De desillusie was groot, de wanhoop nabij. Dit voorjaar was het watergebrek in het zuiden van Ethiopië zo groot, dat ZOA een noodhulpproject startte. Duizenden mensen kregen wekenlang schoon drinkwater om de ergste dorst te lessen tot het regenseizoen begon. Levensreddend water. Omdat elk leven telt.

ZOA MAGAZINE

HOE GAAT HET IN IRAK

Vlieg, vlieg, lief vogeltje Ik ben net als jij, mooi en klein Ik ren door de bloemenvelden En gooi steentjes in het water Ik doe een bloemetje in mijn haar Vlieg, vlieg, lief vogeltje TEKST JILKE TANIS // FOTO EO METTERDAAD

De vergeten mannen van Mosul Nadat ZOA de afgelopen jaren 12.000 kinderen in Mosul heeft geholpen, gaat ZOA Irak zich nu ook op getraumatiseerde mannen richten. 6

ZOA MAGAZINE

Met een stralende glimlach bewegen lachende jongens en meiden zingend door een gezellige ruimte vol knutselwerkjes. Juf Iman staat bevlogen voor de groep, haar armen in de lucht. Wie op een willekeurige morgen een van ZOA’s community centers binnenloopt, ervaart een schril contrast met de treurige, kleurloze straten van buiten. En dat is precies de bedoeling: sinds maart 2017 heeft ZOA in acht verschillende centra in Oost- en West-Mosul meer dan 12.000 kinderen en 6000 volwassen vrouwen een veilige haven willen bieden. Tijdens interactieve, speelse lessen leren getraumatiseerde kinderen om te gaan met de monsters die ze de afgelopen jaren, tijdens de bezetting van IS, tegenkwamen. Hun moeders leren op hun beurt hoe ze hun eigen trauma’s verwerken en die van hun kinderen kunnen verzachten.

Afreageren op vrouwen en kinderen

Terwijl duizenden vrouwen en kinderen in Mosul de afgelopen jaren weer hoop kregen op een mooie toekomst, bleven de mannen van Mosul in vrijwel alle hulpprojecten die zich richten op traumaverwerking buiten schot. Regelmatig kreeg projectcoördinator Eva van Iwaarden dan ook van moeders te horen dat de safe spaces weliswaar een veilige plek waren, maar dat de sfeer in de centra een groot contrast vormden met de situatie thuis. “Vrouwen gaven aan dat zij leerden hoe ze hun kind konden helpen, maar dat er thuis vaak een depressieve man

CREATIEVE ACTIVITEITEN HELPEN OUDERS EN KINDEREN OM TE PRATEN OVER GEVOELENS EN TRAUMA’S TE VERWERKEN.

op de bank zat waar niemand naar om keek. Het is voor mannen vaak erg moeilijk om in Mosul werk te vinden en geld te verdienen om het gezin te onderhouden. Voor veel mannen voelt het als falen dat ze niet in staat zijn hun kinderen eten te geven. Dit uit zich dus veelvuldig in depressief of zelfs agressief gedrag, dat afgereageerd wordt op de vrouwen of kinderen.” Met die kinderen zelf is het best lastig om over die problematiek te spreken, merken Eva en de psychologen van de centra. “Je merkt tijdens sessies vaak dat de situatie thuis moeilijk is. Voor veel vaders is het ingewikkeld om de traditionele vaderrol op een goede manier te vervullen en hun kinderen aandacht te geven of te helpen met huiswerk. Daarnaast zijn er veel kinderen die geen vader meer hebben, omdat die als IS’er in de gevangenis zit of is omgekomen.”

MOSUL, EEN STAD IN NOORD-IRAK DIE WORDT DOORKRUIST DOOR DE TIGRIS, VIEL IN 2014 IN HANDEN VAN IS. IN 2017 LEIDDE ‘S WERELDS GROOTSTE MILITAIRE OPERATIE SINDS DE AMERIKAANSE INVAL IN IRAK TOT DE BEVRIJDING VAN DE STAD. DE BEVOLKING LEED ZWAAR. SCHATTINGEN LOPEN UITEEN VAN 2500 TOT 40.000 DODEN TIJDENS DE BEVRIJDING;

→

EEN MILJOEN MENSEN ONTVLUCHTTEN MOSUL.

ZOA MAGAZINE

dankzij lp! uw hu

“Als twee mannen een gesprek voeren en een van hen begint te huilen, steken ze een sigaret op en is het gesprek voorbij” Tegelijkertijd is het niet allemaal negatief, volgens Eva. “We zien hier ook veel families die terugkeren uit kampen in de omgeving en proberen hun leven in Mosul weer optimistisch en vol vertrouwen op te bouwen. Maar de verschillende verhalen van al die kinderen maken ons voorzichtig om het over vaders en moeders te hebben. Vaderdag en Moederdag vieren we dan ook bewust niet, om geen trauma’s boven te halen.”

Mannen met levenservaring

→ DE UITZENDINGEN VAN EO METTERDAAD OVER ZOA’S PROJECTEN IN MOSUL ZIJN TE BEKIJKEN VIA

ZOA MAGAZINE

Het verwerken van trauma’s bij kinderen vraagt veel geduld en tact. Met traumaverwerking bij mannen is dat niet veel anders, aldus Eva. “Vertel een vrouw dat ze om tien uur ‘s morgens welkom is om thee te komen drinken met andere vrouwen en je hebt zo een handvol vrouwen in je centrum. Zeg dit tegen een man en er komt niemand. Overdag zijn mannen sowieso liever op de markt om wat geld te verdienen, of op zoek naar een baan.” Dat vraagt dus om een andere aanpak. “Het plan is nu om oudere, wijze mannen, die door de buurt gerespecteerd worden, uit te nodigen om hun kennis te komen delen met jongere mannen. Mosul is een stad met

HET GEZIN VAN VADER FUAD, DIE IN DE UITZENDING VAN EO METTERDAAD VERTELT OVER DE WONDEN DIE DE OORLOG HEEFT AANGERICHT BIJ HEM EN ZIJN GEZIN.

Terwijl IS in de stad zijn laatste stuiptrekkingen maakte, opende ZOA in maart 2017 de eerste drie safe spaces in Mosul. Doel van deze centra was om vrouwen en kinderen een sprankje hoop te geven en ze de trauma’s van de afgelopen jaren te leren verwerken. De afgelopen twee jaar openden we acht van zulke centra, in zowel het oosten en het westen van de stad. Omdat de nood in Mosul ook in 2019 nog erg groot is, willen we dit jaar een doorstart maken. De naam safe space verandert in community center en ook het doel van de centra verandert: niet alleen vrouwen en kinderen maar ook mannen moeten psychosociale hulp gaan krijgen.

* 1000 kinderen en volwassen krijgen psychosociale steun * 600

een grote universiteit waar veel kennis aanwezig is die nu te weinig gedeeld wordt. We merken dat er - vooral ook bij tieners en jonge mannen - interesse is om naar mannen met levenservaring te komen luisteren. We willen dus eerst een platform bieden voor informele kennisoverdracht. Als de mannen eenmaal aan het centrum gewend zijn zullen we meer focussen op traumaverwerking.” Daarnaast wil het 16-koppige ZOA-team in Irak ook gerespecteerde leiders in de gemeenschap ondersteunen en opleiden om getraumatiseerde mensen in hun omgeving professioneel te kunnen helpen. “Je ziet dat Irakese mannen het moeilijk vinden om over de traumatische gebeurtenissen van de laatste jaren te praten. In de uitzendingen van EO Metterdaad kwam Fuad aan het woord, die uitgebreid vertelde over het verschrikkelijke leed dat hem overkwam. Normaal zijn mannen niet zo open, merken we. Zodra twee mannen een gesprek voeren en een van hen begint te huilen, steken ze een sigaret op en is het gesprek voorbij. Zodra een gesprek kwetsbaar is, hebben mannen hier de neiging om hun mond te houden. Daar komt

kinderen leren lezen en rekenen, 300 jongeren krijgen een life skills training * 600 gemeenschapsleiders worden getraind om 9000 inwoners van Mosul psychisch te kunnen bijstaan. * We willen 1600 mensen bereiken door lezingen op het gebied van mensenrechten * 480 mensen worden bijgestaan met juridische hulp en advies.

bij dat mannen zich dus ook verplicht voelen om het inkomen te verzorgen, waardoor ze maar door blijven rennen en geen tijd hebben stil te staan. Dat is anders bij vrouwen; die zitten vaker thuis en hebben dan tussen de bedrijven door vaker tijd om even stil te staan bij hun verdriet. Als je altijd maar bezig blijft, heb je die tijd niet. Dat is een groot gevaar voor deze samenleving: hoe vergaat het de getraumatiseerde mannen van Mosul over een paar jaar als wij nu niets doen?” j

ZOA gelooft dat naastenliefde geen grenzen kent. Daarom helpen we in Irak, maar ook op vele andere plekken wereldwijd vluchtelingen met de hulp die zij op dat moment nodig hebben. Help je ook mee? Ga naar zoa.nl/naastenliefde

ZOA MAGAZINE

s t c Fa288

Juist op plekken waar de nood het hoogst is, helpt ZOA de meest kwetsbaren. ‘Mede dankzij jouw steun konden we in 2018 op allerlei plekken slachtoffers van rampen en oorlogen ondersteunen. Bedankt! Een greep uit het werk:

SRI LANKA

1350

ETHIOPIË, REGIO DOLLO ADO

jongeren ondersteund met het opstarten van hun eigen bedrijf. IRAK

vissersvrouwen

verenigden zich in 121 zelfhulpgroepen waarin ze onder andere samen sparen en elkaar ondersteunen.

REPORTAGE

Ons werk in 2018: de feiten Tekst: Henrieke Buit

24.970 mensen ondersteund met psychosociale hulp en onderwijs, tot nu toe vooral vrouwen en kinderen.

“DIT IS GEEN WERK, DIT IS EEN ROEPING” TEKST KLAASJAN BAAS // FOTO ZOA

JEMEN

ZUID-SUDAN

1500

gezinnen

ontvingen een pakket met zaden en landbouwgereedschappen. Daarbij werden 180 trainingen gegeven om deze tools zo goed mogelijk in te zetten. 10

ZOA MAGAZINE

13.371

voedselpakketten

werden uitgedeeld aan 31.199 mensen. Daarnaast konden we 37.100 mensen helpen met een cholera-preventie kit.

Levens redden met schoon drinkwater!

In het zuiden van Ethiopië, bij de grens met Somalië schoten we in maart van dit jaar 43.695 mensen te hulp toen het drinkwater daar opraakte. Hele dorpen waren leeg gelopen op zoek naar water en moeders gaven hun kinderen noodgedwongen modderwater te drinken. Met steun van de Nederlandse achterban werd 6.850.000 liter water aangevoerd om de laatste droge maand tot het uitbreken van de regens te overbruggen.

Andries de Blaeij blikt terug op ruim zes jaar in Afghanistan

Eindelijk mag het naar buiten: Andries de Blaeij woonde en werkte de afgelopen zesenhalf jaar in Afghanistan als landen directeur voor ZOA. Voor zijn eigen veiligheid bleef dat geheim, gaf hij alleen interviews onder een schuilnaam en stond hij nooit herkenbaar op een foto. Hoe kijkt Andries nu terug op die bizarre periode en de ontwikkelingen in Afghanistan? Zijn kinderen waren het er niet mee eens, toen Andries zeven jaar geleden vertelde dat hij in Afghanistan ging werken. “Nee, die vonden het niets, veel te onveilig. Ik trok me er niets van aan en ben gewoon gegaan. Met kleinere kinderen had ik nooit voor Afghanistan gekozen, dan ben je geen vader meer.” Het land Afghanistan is er nu slechter aan toe dan toen hij begon, ziet ook Andries. De veiligheid en stabiliteit zijn achteruit gegaan. “De Taliban heeft terrein gewonnen. In sommige gebieden kon ik eerder nog rijden maar nu niet meer. Soms zelfs mijn eigen staf niet. Het is zo zonde. Het land heeft enorm veel grondstoffen, ondanks dat het droog is. Het

→

ZOA MAGAZINE

“Als het vrede is heeft dit land zoveel mogelijkheden” was de grootste exporteur van gedroogde vruchten en noten. Als er vrede is zijn er zoveel mogelijkheden. De bevolking was behoorlijk ontwikkeld, maar er is een braindrain: ontwikkelde mensen vertrekken naar het westen en Amerika voor een beter leven.”

Hoe houd je moed om dit werk te doen als je merkt dat de veiligheid in het land tussen de vingers weg glipt?

“Voor mij is dit geen werk maar een roeping. Juist als het onveiliger en onleefbaarder wordt kunnen we als ZOA een verschil maken in de levens van de individuele mensen die moeten zien te overleven. We helpen mensen die ontheemd zijn vanwege conflicten en natuurrampen in Afghanistan. Naast de gevechten zijn er bijna elk voorjaar overstromingen. Het afgelopen jaar waren er ook enorme droge periodes. Als er niets valt, is er geen opbrengst.”

Wat doet ZOA voor mensen die hierdoor getroffen worden?

“Zodra mensen op de vlucht slaan komen ze in een gebied zonder voorzieningen. Als je ziet hoe droog de gebieden zijn en je mensen kunt helpen aan een waterpomp, zijn ze heel dankbaar. Dat hebben ze vaak nooit gehad. ZOA kijkt niet alleen naar drinkwater maar naar het complete plaatje van gezond leven, zoals hygiëne. In Afghanistan is dit gecompliceerd omdat de toiletten voor mannen en vrouwen streng gescheiden moeten zijn, zelfs niet bij elkaar in het zicht. Bij de washokken moet je je kunnen uitkleden zonder dat iemand het ziet.

ZOA MAGAZINE

We bouwen ook huisjes. Door de overstromingen spoelen de lemen huisjes weg. We adviseren ze hoe ze een goede fundering maken. Dit om te voorkomen dat de huizen in elkaar storten bij erge regen en overstromingen.”

“DE AFGHAANSE VADER IS EEN SOORT DICTATOR”

Over mannen en vrouwen gesproken, hoe gaat dat binnen het ZOA-team dat vooral bestaat uit Afghanen?

“We geven veel trainingen. Mannen mogen geen vrouwen trainen en andersom ook niet. In het team moeten daarom zowel vrouwen als mannen werken. Ook als collega’s moeten vrouwen afstand houden van mannen die niet hun eigen man zijn. Soms was het wel nodig dat een man en een vrouw samen op pad gingen. Een man en een vrouw samen in een auto luistert nauw omdat de kans bestaat dat je elkaar aanraakt. Je kunt dit oplossen door je rugzak ertussen te zetten – dit maakt het acceptabeler. We hadden ook andere trucjes. We namen bijvoorbeeld broer en zus in dienst, of vader en dochter of echtgenoten. Zo konden ze toch samen reizen. Een familielid is geen probleem.”

ZOA HELPT MET HET BOUWEN VAN HUIZEN VOOR AFGHANEN DIE DOOR OVERSTROMINGEN ALLES KWIJT ZIJN.

In Afghanistan wonen bijna geen christenen. Hoe gaat het met je geloofsleven als je er zo alleen voorstaat?

Je bent daar zonder vrienden en familie, je mag niet van het terrein af. Wat kan je doen in je vrije tijd?

“Vijf dagen per week zijn er rond de vijftien mensen, die op de compound wonen. We speelden elke dag volleybal met het team.

Het is goed voor je beweging maar ook voor het team. Na het samen eten speelden we schaak. Dat wordt veel gedaan in Afghanistan. In het weekend was ik vaak alleen.”

AFGHAANSE VROUWEN WORDEN IN ZELFHULPGROEPEN GETRAIND OM ZELFSTANDIG VOEDSEL TE VERBOUWEN.

“Dat vind ik een moeilijke vraag. Ik was nog nooit in contact geweest met moslims. In Afghanistan werk je met bijna alleen maar met moslims. Het was heel boeiend om met hen over God te praten. Het enige wat zij van christenen weten is wat ze horen van een imam. Mijn teamleden weten dat ze voor een christelijke organisatie werken, maar dat vonden ze geen probleem. Het is mooi om hen te vertellen over het ontstaan van ZOA – opgericht door 3 christelijke studenten. Als je er te diep op ingaat gaan ze zich vaak verdedigen. Voor hen is het heel lastig om te horen dat God onze Vader

“Mannen nemen alle beslissingen, ook binnen het gezin. Ze hebben meerdere vrouwen. Ook als de kinderen getrouwd zijn wonen ze vaak nog bij hun ouders. De vader is een soort dictator. Dit heeft te maken met sociale voorzieningen. Er zijn geen bejaardentehuizen en dat soort dingen. Hoe zorg je dan voor ouders? Je bouwt een extra woning bij het huis van je ouders. Om de beurt koken de kinderen en de ouders eten mee. Zolang je vader leeft heeft hij een heleboel te vertellen.”

is. Dat is zo anders dan de visie van de islam. Je moet dit soort onderwerpen niet forceren maar dit soort vragen komen wel. Het slachtfeest gaat over Abraham die zijn zoon Ismaël moet offeren. Je kunt er natuurlijk over vallen dat zij het verhaal anders lezen, maar het is een prachtig verhaal om te illustreren waarom Jezus naar de aarde kwam.”

Er zijn natuurlijk ook veel mannen omgekomen en gevlucht, wat gebeurt er dan? “Vrouwen worden dan het hoofd van het gezin. Het probleem is dat ze weinig vrijheid hebben en altijd met een zoontje op stap moeten. Ze hebben ook geen inkomen. Dit is een lastig probleem. Om vrouwen uit dit isolement te halen heeft ZOA zelfhulpgroepen opgezet. Vrouwen komen bij elkaar om te praten over geld en het sociale leven. Er is een spaarsysteem waar ze een heel klein bedrag in kunnen stoppen. Als ze geld nodig hebben voor een urgent probleem kunnen ze een lening krijgen uit het gemeenschappelijke fonds. Dat moeten ze later terugbetalen. Vrouwen kunnen ook geld lenen voor het opstarten van een eigen onderneming.”

Jouw baan in Afghanistan is nog een openstaande vacature. Waarom is het zo’n toffe baan?

“Het is een geweldig team in Afghanistan, daar heb ik altijd erg van genoten. De mensen die je helpt hebben echt hulp nodig. Dat is enorm bevredigend. Je moet er lol in hebben om te werken in een andere cultuur. Het heeft namelijk ook een keerzijde. De Islam en de cultuur leggen veel beperkingen op. Je moet daar flexibel mee kunnen omgaan.” j

→

SPREEKT DIT VERHAAL JOU AAN? KOM OOK WERKEN BIJ ZOA. KIJK VOOR VACATURES OP ZOA.NL/VACATURES ZOA MAGAZINE

RL D M

Vaderdag is niet voor iedereen een blije dag. Uit de landen waar we werken verzamelden we de meest aangrijpende verhalen over vaders en hun kinderen.

IRAK

ETHIOPIË

SYRIË

Feruz groeit op zonder vader

Vaders en zonen van elkaar gescheiden Programmadirecteur Edwin Visser, tot voor kort landendirecteur Syrië en had in Damascus twee indrukwekkende ontmoetingen met vaders. “Tijdens mijn bezoek aan Damascus Aleppo vertellen Syriërs hoe de crisis hen persoonlijk heeft geraakt. Taxichauffeur Abdelrahman laat me de pinnen zien die uit zijn bovenbeen steken. Bij de strijd om Oost-Ghouta eerder dit jaar werd hij geraakt door een bom. Hij herinnert zich de enorme pijn maar nog veel erger is dat hij zijn vrouw en zoontje al twee jaar niet heeft gezien. Zij verblijven als vluchteling in Egypte. Abdelrahman laat me op zijn telefoon de WhatsApp berichten horen waarin hij liedjes zingt voor zijn zoontje Juud. En de driejarige Juud vertelt in korte audiobestanden dat hij van zijn vader houdt.”

Hoop “Later spreek ik in een buurtsuper met Abu Hekmat. Zes jaar geleden werd een van zijn zoons ontvoerd door rebellen in de provincie Idlib. Na twee jaar kreeg hij bericht dat zijn zoon tegen betaling van losgeld vrij kon komen. Abu Hekmat scharrelde het geld bij elkaar en reisde naar het noorden van het land. De afspraak was dat hij ergens in een theehuis

ZOA MAGAZINE

De 18-jarige Feruz mist haar vader. “Mijn vader kon in Eritrea niet voor mijn moeder en zijn kinderen zorgen: hij verdiende slechts 10 euro per maand. Op een dag besloot hij naar Zwitserland te reizen om daar asiel aan te vragen. Twee jaar lang stuurde hij ons vanuit dat land geld en probeerde hij ons via gezinshereniging ook naar Zwitserland te krijgen. Dat mislukte en mijn vader gaf aan dat hij niets meer voor ons kon doen. Vanaf die dag, nu vijf jaar geleden, hebben we niets meer van hem gehoord. Elke dag stuur ik hem een bericht, nooit kreeg ik antwoord.”

Droom het gevraagde bedrag aan een tussenpersoon zou betalen. Maar die persoon kwam niet opdagen. Er kwam een telefoontje om te zeggen dat de volgende morgen alles geregeld zou worden. Abu Hekmat bleef heel de nacht zitten in het theehuis. Maar de volgende dag gebeurde er weer niets en uiteindelijk keerde hij alleen naar huis terug. Op de vraag of hij nog hoop heeft zijn zoon ooit levend terug te zien, gooit hij vertwijfeld zijn handen in de lucht: ‘Alleen God weet het’.”

Feruz woont inmiddels met haar moeder, broers en zussen in de hoofdstad van Ethiopië. Haar moeder werd erg ziek van de stress, de woede en het verraad van haar man en is afhankelijk van de hulp van Feruz. Feruz zelf kon meedoen in een project van ZOA waarin meiden zoals zij leren hun trauma’s te verwerken. Inmiddels doet ze een vaktraining. Over het verraad van haar vader zegt ze: “Het is niet makkelijk om te weten dat je vader een man is die zijn kinderen in de steek laat. Het is moeilijk om al het geroddel over mijn familie te horen. Dat doet pijn. Tegelijk is het mijn droom om mijn familie een beter leven te geven dan we nu heb-

ben. Ik ben heel blij dat ik mee kon doen aan het programma van ZOA, omdat alles waar we over spraken een link met mijn leven had. Maar mijn grootste hulp is God. Alleen met Hem praat ik over wat er met ons en mijn vader gebeurde. Ik zie dat Hij mij helpt: ook al komt Hij zelf niet naar de aarde om me te helpen, Hij stuurt wel mensen die dat doen!”

'twee rollen tegelijk' Afgelopen februari zond de EO een indrukwekkende serie uit over ons werk in Mosul, Irak. Een van de uitzendingen verhaalt over Fuad, die samen met zijn vrouw, kinderen en zijn broers en hun familie in Mosul woonde toen IS de stad bezette. Op een dag raakt de familie verstrikt in de strijd tussen troepen van IS en het Iraakse leger. Een bom verwoest hun huis en Fuads broers komen om. Terwijl ze dood onder het puin liggen, weet Fuad met zijn vrouw, schoonzus en hun kinderen te ontsnappen door een gat in de muur. Ze vinden een schuilplaats in een ander huis, maar ook daar valt even later een bom op. Fuads vrouw, zijn dochter en zijn schoonzus met haar twee kinderen sterven. Fuad heeft geen keus dan hen in zijn achtertuin te begraven. Na de dramatische gebeurtenissen in zijn leven, heeft Fuad de zorg over zijn dochtertje en de vier weeskinderen van zijn broers. Fuad krijgt steun van ZOA om een nieuwe elektrozaak te starten. Hij en zijn kinderen krijgen daarnaast hulp bij de verwerking van hun trauma’s.

ZOA MAGAZINE

Vaders van betekenis

Vaders, papa’s. Ze zijn van grote betekenis als ze hun kinderen alleen opvoeden of als ze juist worden gemist. Ik kwam en kom hen, of hun vrouwen en kinderen, tegen op mijn reizen: in Rwanda, Libanon, Nigeria en in Indonesië. Zelf weet ik niet of ik op Vaderdag in Nederland ben. Maar als ik op reis ben, zal ik mijn zonen zeker missen. TEKST // FOTO JACO KLAMER

Nachtmerries om papa

In Nigeria bezoek ik de grote kerk van Yola, een toevluchtsoord voor vluchtelingen, waar ik tiener Ladi luca ontmoet. “We vluchtten midden in de nacht. In het pikkedonker stuitten we op strijders van Boko Haram, die ons dwongen moslim te worden. We weigerden. De vrouwen en kinderen werden van de mannen gescheiden en mijn vader werd vermoord: zijn hoofd werd van zijn lichaam gekapt.” Laci Luca blijft angstig in het donker. Ze piekert, en kan de slaap niet vatten. “Ik denk steeds aan de laatste ademtocht van mijn vader. En als ik toch slaap, zie ik het voor me in mijn dromen.”

ZOA MAGAZINE

Jaco Klamer is freelancefotograaf. Hij reist de hele wereld over, waarbij hij ook meerdere ZOA-projecten heeft bezocht en gefotografeerd.

Vermoord in het moeras

25 jaar na de genocide, die plaatsvond in 1994, ben ik weer in Rwanda. Ik ontmoet er moeder Mukanyarwaya Immaculée, die alleen haar zes kinderen grootbrengt. Op 7 april 1994 vlucht zij met haar man en kinderen het moeras in. Daar wordt hij vermoord, terwijl Immaculée en haar kinderen wonderwel gespaard blijven. Onderwijl bevalt Immaculée van dochter Magnifique en is totaal verzwakt als ze anderhalve maand later het moeras verlaten. In 1994 was zoon Jean Paul nog maar zes: “Van mijn vader kan ik me geen voorstelling maken: ik kan me niets meer van hem herinneren.”

→

ZOA MAGAZINE

''Ik ben vader en moeder''

Libanon is gastvrij voor Syriërs op de vlucht, zoals Hassan en zijn zoontje Ali. In een tent vertelt hij me zijn verhaal. “Ik zat in het buurthuis met Ali op mijn arm toen een bom ons huis trof. Mijn vrouw en twee dochtertjes waren op slag dood; een van de kinderen lag in drie stukken door het huis verspreid. Ik was verslagen toen ik mijn vrouw en kinderen dood zag. Ik ontvluchtte Syrië en droeg Ali

Biddend gestorven

Als ik in Indonesië vader Saipul Johri ontmoet, sta ik met lege handen. “Ik vraag me vaak af of ik mijn vrouw nog had kunnen redden, maar weet beter”, zucht de jonge weduwnaar. Vredig zat hij met zijn vrouw Emi Sukmawati (28) op de veranda van hun huis toen op 5

augustus 2018 de aarde begon te beven. In paniek renden ze naar binnen, hun kinderen reddend. Terwijl Emi haar baby met haar hele lichaam beschermde kwam ze onder een betonnen balk terecht. “Ze was in shock. Ik bad met haar terwijl ze vredig stierf, twintig minuten na de beving.”

→

dagenlang op mijn arm. Zonder de steun van mijn vrouw voel ik me onthand. Het valt me loodzwaar om tegelijkertijd vader en moeder te zijn.” Het drukt hevig op mijn schouders. “Ik vind het moeilijk Ali alleen op te voeden, hij is ondeugend, zo jong als hij is”, zucht Hassan, terwijl Ali vrolijk en gekke bekken trekkend door de tent kruipt. “Ik huil soms als ik hem niet in de hand heb, als ik niet weet wat ik moet doen.” j

VADER EN WEDUWNAAR HASSAN MOHAMED HAMUT: “HET VALT ME LOODZWAAR OM ALI OP TE VOEDEN, JONG EN ONDEUGEND ALS HIJ IS. SOMS HUIL IK ALS IK HEM NIET IN DE HAND HEB, ALS IK NIET WEET WAT IK MOET DOEN.”

ZOA MAGAZINE

Eno rm b e dankt! TEKST TIM HENDRIKS // FOTO DORIAN COSIJNSE

BEDANKT VOOR JE STEUN!

PINGUÏN KWIJT

Onze collega’s willen je wat vertellen:

“De dierentuin is groot. En gevaarlijk! En je moet weten, mijn zoontje is dol op krokodillen.”

Ondertussen breekt mij het zweet uit en kijk ik met de motoriek van een stokstaartje schichtig om mij heen. Hoe konden wij hem uit het oog verliezen? De dierentuin is groot. En gevaarlijk! En je moet weten, mijn zoontje is dol op krokodillen. Heeft u een jongetje gezien met een groene jas, rode laarsjes en spierwit champignonnenkapseltje? De bewaker van de vleermuizengrot schudt zijn hoofd. Voor de zekerheid controleer ik ook het wolvennest en troost mij alvast met de gedachte dat Mowgli nog best leuk is opgedroogd. Op weg naar de apenrots ontkom ik ternauwernood aan de wielen van zo’n akelig stil toeristentreintje. Nog voor ik Bokito de hand kan schudden krijg ik het verlossende telefoontje van mijn vrouw. Opgelucht snak ik naar adem terwijl de adrenaline nog door mijn lijf giert. Zoonlief is terecht!

eweldig!

Als een vrolijke pinguïn hobbelt een klein kereltje, zonder ouders, tussen het wandelend publiek. De grote mensen zien hem niet en lopen hem bijna omver. Dan schiet hij er als een raket vandoor. Zonder plattegrond rent hij regelrecht naar het bassin van de zeeleeuwen en drukt zijn neus tegen het glas.

ZOA MAGAZINE

In dit magazine lees je over vluchtgezinnen die door geweld of natuurrampen niet meer compleet zijn. Papa is kwijt, bleef achter om te vechten of is omgekomen. De kinderen vragen: “waar is papa?”. Het idee alleen al gaat me door merg en been. Dat ik er niet kan zijn, niet weet of ze veilig zijn en ze niet kan beschermen. Die avond, als ik mijn zoontje zijn warme slaapzak aantrek, geven we elkaar een extra dikke knuffel. Samen danken we God voor de krokodil en dat meneer pinguïn weer terug is bij zijn papa en mama. j

Tim Hendriks is presentator op Groot Nieuws Radio en ambassa deur van ZOA.

ZOA MAGAZINE

De respons van onze donateurs op de noodhulpactie voor slachtoffers van de aardbevingen en tsunami op Lombok en Sulawesi was overweldigend. Inmiddels ontvingen al meer dan 460 families een bouwpakket voor de bouw van hun nieuwe, tijdelijke huis. En dit zit daar allemaal in!

PUIN, STENEN, ZAND

BAMBOEMATTEN

Voor de vloer/fundering van het huis

Lokaal gemaakt, voor de zijmuren en kamerafscheidingen in het huis. 20 STUKS:

PRIJS VOOR VERVOER, DRIE VRACHTWAGENS:

PRIJS

80,-

PRIJS

€

60,-

30,-

PRIJS

80,-

ZINKEN GOLFPLATEN

€

Voor een goed, dicht dak. 12 STUKS PER HUIS: PRIJS

80,-

€

ZOA MAGAZINE

0,-

€

Om de boel mee in elkaar te zetten PRIJS

25,-

€

VLOERKLEED

Om de voeten warm te houden

En dit isesultaat! het r

PRIJS

230,-

PRIJS

SPIJKERS, SCHROEVEN, DEURKLINKEN EN DEUR- EN RAAMHENGSELS

Om de fundering te metselen en een vloer aan te leggen

Geeft het huis zijn vorm

Voor de veiligheid. Overgenomen uit het oude huis.

€

10 ZAKKEN CEMENT

METALEN STAANDERS EN SPANTEN

€

PRIJS

DEUREN EN KOZIJNEN

€

De prijzen van de materialen fluctueren: door schaarste op de markt en een verslechterde infrastructuur zijn de prijzen de laatste tijd erg gestegen en stijgen ze nog steeds.

Sinds de verwoestende aardbevingen en tsunami deelden onze lokale partners op Lombok 208 en op Sulawesi 250 bouwpakketten uit voor de bouw van tijdelijke huizen. Deze huizen zijn dus niet bedoeld als permanente woonplek voor de slachtoffers van de aardbevingen, maar als eerste noodonderkomen na de ramp. Zo hoeven de eilandbewoners niet meer in tenten te leven, wat ziektes voorkomt en de privacy en hygiëne van de mensen verbetert. ZOA plant in de periode tussen april 2019 en september 2020 op Sulawesi 60 permanente huizen te bouwen. Elk van die huizen krijgt ook een eigen latrine.

ZOA MAGAZINE

Mariska van der Meulen

ONDERNEMERS

Waarom een ZBA-groep?

“Als groep hebben we een gezamenlijke passie voor mensen in moeilijke omstandigheden. Door zo betrokken te worden bij een project realiseer ik me vaak hoe goed wij het hebben. Ik wil mijn steentje bijdragen aan het leven van mensen elders en kan dat op deze manier.”

mede-eigenaar Electroworld Baarn. Sinds kort betrokken bij de ZBA-groep Burundi

ZBA: ONDERNEMERS DELEN KENNIS

Waarom Burundi?

Ondernemers spelen een belangrijke rol in het werk van ZOA. Op verschillende manieren kunnen ondernemers zich verbinden aan een project. Als groep kunnen zij financiële steun bieden, maar ook kennis en expertise als deze gewenst en nodig is. Bevlogen ondernemers bouwen samen met ZOA aan sprankjes hoop op de donkerste plekken in deze wereld. Zowel grote bedrijven als kleine ondernemers kunnen op hun eigen niveau instappen en een steentje bijdragen.

Waarom zou je andere onder nemers willen uitdagen om aan te sluiten bij een ZBA-groep?

“Op deze manier kunnen wij in het Westen iets doen aan het grote gat tussen rijk en arm wereldwijd. Een project als dit laat zien hoe een relatief kleine investering het verschil kan maken in het leven van mensen.”

FOTO JONNEKE

VOOR EEN BETERE TOEKOMST

“In dit project in Burundi krijgen mensen een beroepsopleiding om daarna op eigen benen te kunnen staan. Ik vind dat een heel mooi, menswaardig principe.”

Samen met ondernemers werkt ZOA aan een betere toekomst voor slachtoffers van oorlogen en natuurrampen wereldwijd. Op welke manieren kan dit? Business Partner: Ondernemers zetten als partner van ZOA een project op en blijven betrokken bij de voortgang hiervan. Business Ambassador: Samen met anderen vormen ondernemers een team (ZBAgroep) dat een land of een project van ZOA ondersteunt. Hierbij delen ondernemers hun expertise waar mogelijk. Business Friend: Een ondernemer steunt ZOA-projecten financieel waar dit het meest nodig is.

Voorbeeld: ZBA-groep Burundi Veel mensen in Burundi moesten lange tijd vluchten voor de oorlog in het land en de regio. Nu is er geen plek om naar terug te keren. In 2015 startte ZOA samen met een ZBA-groep een hulpprogramma en bouwde 85 huizen. Momenteel leren 161 mensen een vak, zodat ze straks een eigen inkomen kunnen verdienen.

ZOA MAGAZINE

Carl Drenth Alfa accountants en adviseurs Wat kan een ZBAgroep bijdragen?

“Naast de financiële ondersteuning fungeren ambassadeurs als een klankbord voor de uitvoerenden van een project. Waar nodig, brengen we onze expertise in.”

Hoe worden leden van een ZBA-groep betrokken bij het project?

“We krijgen regelmatig updates over het project waar we ons voor inzetten. Ook krijgen we als ZBA-lid de mogelijkheid om het project te bezoeken. Ik vind het mooi om te zien dat de mensen

nu een eigen inkomen genereren, hierdoor zelfvoorzienend worden en hun kinderen naar school kunnen.”

Wat raakt jou het meest in het project waar je bij betrokken bent?

“Een wezenloze blik in de ogen van een kind raakt me enorm. Als je dat ziet kan je toch niet niets doen? Sommige mensen zeggen dat hulpverlening een druppel op de gloeiende plaat is. Je zult maar net die druppel mogen ontvangen.”

ZOA MAGAZINE

uitgelicht

Nieuws Nederland

25 JAAR

samenwerking Driestar en ZOA De Driestar voert al een kwart eeuw actie voor ZOA. In totaal is er door de school uit Gouda meer dan 2 miljoen euro ingezameld voor beter onderwijs in Uganda. Sinds 1994 organiseren derde klassen van de reformatorische school bijzondere acties zoals de – inmiddels befaamde – ZOA-nacht. Zo hebben duizenden leerlingen ZOA geholpen om ongeveer 100 schoolgebouwen te renoveren en bouwen. Elk jaar gaan leerlingen en docenten met ZOA naar Uganda om zelf te zien wat de inzet betekent voor kinderen en jongeren, vaak vluchtelingen vanuit Zuid-Sudan. “Deze projecten helpen jongeren in Uganda”, zegt Bert Koster, contactpersoon namens ZOA bij de Driestar. “Maar het is minstens zo levensveranderend voor de scholieren van de Driestar zelf. Wat ze daar meemaken vergeten ze hun hele leven niet meer.”

VROUW achter MANNENLOOP

Esther uit Ridderkerk organiseerde in december voor het eerst een mannenloop, met een prachtig eindbedrag.

“Ik vind dat we niet stil mogen staan als we zoveel ellende om ons heen zien. Toen ik de mannenloop organiseerde was Jemen veel in het nieuws en besloten we een actie op te zetten. 87 mannen gaven hier gehoor aan en stonden vroeg in de ochtend klaar om een rondje hard te lopen of te wandelen. Bijzonder om op een concrete manier iets te kunnen doen aan de ongelijkheid in de wereld. We hebben in totaal meer dan 13.000 euro opgehaald, en dat met een spontane actie. Dat is toch geweldig!”

ZOA MAGAZINE

“Ik ga het MiddenOosten wel missen”

PEARL JOZEFZOON ZINGT VOOR ZOA OP NEW WINE Op de New Wine Zomerconferentie, van 20 tot 26 juli in Liempde, geeft zangeres Pearl Jozefzoon een ZOA-concert. Voor bezoekers van New Wine is het concert gratis. Het optreden is op maandagavond 23 juli.

Colofon Het ZOA-magazine is een periodieke uitgave van ZOA. Oplage: 30.000 ISSN: 1871-0727 KvK: 41009723

Tijdens deze zomerconferentie laat ZOA je ook ervaren wat vluchtelingen doormaken op hun zwerftocht. Op het ‘dorpsplein’ richt ZOA een interactieve vluchtroute in.

Adres Sleutelbloemstraat 45 Postbus 4130 7322 AJ Apeldoorn T 055 36 63 339 I www.zoa.nl E info@zoa.ngo

Kom langs en ervaar!

NL46 INGB 0000 0005 50 NL02 RABO 0387 5120 12 Redactie KlaasJan Baas (eindredactie), Henrieke Buit, Leonieke Dekker, Marianne Sijtsma, Maurice van der Spek, Jilke Tanis Aan dit nummer werkte verder mee: Chris Lukkien, Tim Hendriks, Edwin Visser, Kees-Jan Hooglander Vormgeving Deelstra en de Jong, www.deelstraendejong.nl

Facebook Fundraiser

Doneer je verjaardagsgeld aan ZOA! Geen idee wat je voor je verjaardag moet vragen? Start dan via Facebook een actie om je verjaardagsgeld aan ZOA te doneren. Ga naar onze pagina (facebook.com/ zoa.nl) en klik op ‘Inzamelingsacties’ om een actie te starten. Deel de actie met al je vrienden en help samen mensen op weg naar een betere toekomst. Fijne verjaardag! NS VOLG O IAL OP SOC : IA D ME

@ZOA_NL

Fotografie Jaco Klamer, EO Metterdaad, Wilma Vlug

EDWIN VISSER, DE NIEUWE DIRECTEUR PROGRAMMA’S BIJ ZOA

Op 1 april begon Edwin Visser als Directeur Programma’s bij ZOA. Een korte kennismaking met het hart achter de man.

Waarom doe je dit werk? “Wat mij drijft, is om iets van de enorme voorrechten en de rijkdom die ik heb gekregen te delen met anderen. Het delen is geen doel op zich, maar juist een manier om te laten zien hoe God Zijn schepping oorspronkelijk heeft bedoeld: als een plek waar voor armoede en ongelijkheid geen plaats is. Soms lijkt het dat het kwaad in deze wereld meer en meer de overhand krijgt. Het heeft geen zin om kwaad met kwaad te bestrijden. De bijbel leert juist dat onze opdracht is om er iets goeds tegenover te zetten. Het staat heel krachtig verwoord in de Romeinenbrief: Laat u niet overwinnen door het kwade, maar overwin het kwade door het goede.” (Rom. 12:21)

Wat maakt ZOA bijzonder voor jou? “De trouwe club mensen die ZOA steunt is heel uniek. Dat er zoveel donateurs, vrijwilligers, kerken en bedrijven in Nederland zijn die zich verbonden voelen met ZOA, is iets waar we echt zuinig op moeten zijn.”

Wat heb je met het Midden-Oosten? “Ik heb er een stuk van mijn hart verloren. Het leven bruist, is veelkleurig en dynamisch. De bloemrijke Arabische taal is prachtig en je kunt er veel gevoel in kwijt. Iedereen is gericht op delen. ‘Sharing is caring’. Loop ik langs iemand die net zit te eten, dan nodigt hij me direct uit om mee te eten. Het denken vanuit het collectief in plaats van het individu ga ik zeker missen.”

Wat neem je daarvan mee naar ZOA? “Dat mensen veel belangrijker zijn dan dingen.”

Druk Drukkerij De Bunschoter © ZOA. ZOA staat positief tegenover het kopiëren of vermenigvuldigen van artikelen, mits met bronvermelding. Graag ontvangen wij een bewijsexemplaar. Adressenbestanden van ZOA worden niet uitgeleend of doorverkocht.

Leeftijd: 44 jaar Thuissituatie: getrouwd met Lianne, twee kinderen (Aron, 5 en Luka 2). Kerkelijk: In Nederland zijn we verbonden aan de PKN, een kleine, missionaire wijkgemeente in Dordrecht. In Jordanië zijn we verbonden aan een Anglicaanse gemeente. Als we binnenkort naar Nederland gaan verhuizen, zullen we op zoek gaan naar een gemeente in de plaats waar we gaan wonen. Waar dat precies

zal zijn, is nu nog onduidelijk. Opleiding: HBO Voorlichting & Educatie (CHE) Loopbaan: 1998-2007 Media-consultant in Egypte; 2007-2018 Wisselend voor Woord en Daad en MedAir werkzaam in diverse leidinggevende en coördinerende rollen in Sudan, Somalië, Nederland en Jordanië; Vanaf mei 2018: Landendirecteur Syria Response voor ZOA (vanuit Jordanië).

FACEBOOK.COM/ZOA.NL

ZOA MAGAZINE

NAASTENLIEFDE

KENT GEEN GRENZEN Op dit moment zijn wereldwijd meer dan 68 miljoen mensen op de vlucht. Ze zijn alles kwijt en vooral op zoek naar veiligheid en naastenliefde. Juist voor deze mensen staat ZOA klaar, bijvoorbeeld met noodhulppakketten of steun bij de wederopbouw. Help je mee om nog meer mensen in nood hulp te bieden?

Ga naar zoa.nl/naastenliefde of geef op IBAN NL46 INGB 0000 0005 50