DE WONDERLIJKE WERELD VAN DE INDUSTRIE

De Groninger Veenkoloniën zijn ontstaan rond 1600; een relatief jong gebied dus. Pioniers uit alle windstreken kwamen hiernaartoe voor het veen, ook wel het bruine goud genoemd. Ze droegen bij aan de ontwikkeling van het toenmalige niemandsland. Vanuit die pioniersgeest ontstonden onder meer Veendam, Wildervank en de Pekela’s. Het was de drijfveer achter zeevaart, handel, landbouw en industrie op internationaal niveau.

Van Schipper En Boer

Naar Fabrikant

Een wingewest van turf, centrum van de zeevaart, bloeiende wereldhandel en een welvarende lokale economie. Ze hadden het in de Veenkoloniën goed voor elkaar. Maar eind negentiende eeuw werd de concurrentie van de grote motorschepen te groot. In plaats van bij de pakken neer te gaan zitten, vonden de Groningers in de Veenkoloniën zichzelf helemaal opnieuw uit. De schippers sloegen de handen ineen met de boeren en richtten zich op gloednieuwe landbouwindustrie: strokarton en aardappelzetmeel.

STROKARTON: WAARDEVOL

LANDBOUWAFVAL

Stro was tot dat moment landbouwafval, maar het bleek een waardevolle grondstof. Groninger boeren ontdekten dat je er stevig strokarton van kon maken. Vooral Engeland en Duitsland waren grote afnemers van dit gloednieuwe product. Vanaf 1867 werden er daarom twintig strokartonfabrieken gebouwd, waarvan negen in Oude Pekela. De eerste fabrieken werden opgericht door rijke investeerders, maar de bewoners richtten al snel hun eigen coöperaties op. Ook nu nog neemt Groningen het voortouw met karton. Het bedrijf Solidus in Oude Pekela voorziet wereldwijd vele bedrijven van karton. Niet meer gemaakt van stro, maar van gerecycled oud papier.

Solidus

Weidse Aardappelvelden

AARDAPPELS, HET NIEUWE GOUD

Willem Albert Scholten was de man die de Grunneger eerappels in goud veranderde. Hij ontdekte dat je met het zetmeelpoeder oneindig veel producten kon maken. Van bindmiddel voor de voedselindustrie tot textielstijfsel en lijm. In de hoogtijdagen waren er maar liefst 31 aardappelmeelfabrieken, de meeste van Scholten. Ze stonden vooral in Veendam-Wildervank. De Veenkoloniale landbouwers verenigden zich in een coöperatie: AVB, ofwel Avébé. Nu, ruim een eeuw later, is Royal Avebe nog altijd gevestigd in Veendam.

Steenhouwerij Wildervank

De voormalige steenhouwerij Prummel in Wildervank werd in 1897 oorspronkelijk gebouwd als een stoomzuivelfabriek. Toen deze in 1923 failliet ging, werd het overgenomen door H.Prummel die er een steenhouwerij van maakte. Van de stoomzuivelfabriek bleef alleen de boterkelder met een gewelfd plafond bewaard. Tegenwoordig is het pand in gebruik als particulier opslagruimte.

Moderne Pioniers

De succesvolle bedrijven Hempflax en DunAgro in Oude Pekela zijn hedendaagse voorbeelden van de Groningse pioniersgeest. Hier werd ontdekt dat de hennepplant een uitstekende duurzame grondstof is voor (onder meer) bouwmaterialen. Het eerste prefab Hennephuis van Nederland staat zelfs in Pekela. De muren, het dak en de verdiepingsvloeren bevatten hennep. Uiteraard hebben we het over een speciale vezelvariant, niet over de geestverruimende versie. In Veendam zit nog zo’n succesverhaal: Paragon Pet Products Europe BV. Dit bedrijf maakt hondensnacks op natuurlijke basis. De producten zijn all natural en vegetarisch, vrij van granen, tarwe, gluten, suiker en conserveringsmiddelen. De plantaardige grondstoffen voor deze snacks komen uit de regio.

Scheepsbouw En Tewaterlatingen

Hoogezand, Sappemeer, Foxhol en de scheepsbouw horen al eeuwenlang bij elkaar. In de regio waren vroeger wel dertig tot veertig werven. De Historische Scheepswerf Wolthuis in

Sappemeer is de enige werf op staalgebied ten noorden van Amsterdam waar je nog kunt zien hoe het toen was. De werf is vernoemd naar de laatste eigenaren die de werf in 1922 kochten, maar bestaat al sinds 1690. In de zeventiende en achttiende eeuw werden hier hele schepen gebouwd, zoals tjalken en bolschepen. Toen er steeds meer bruggen en sluizen kwamen, werd Wolthuis uiteindelijk een reparatiewerf voor de binnenvaart. Nog steeds kun je hier vrijwilligers aan het werk zien op de oude machines en in de smidse. De werf is elke dinsdag- en donderdagmiddag en van april t/m september elke tweede zaterdag van de maand te bezichtigen.

Aan het Winschoterdiep liggen meerdere scheepswerven die volop in bedrijf zijn. Ze zijn karakteristiek en beeldbepalend in de gemeente en de zijwaartse tewaterlatingen van meestal kustvaarders en binnenvaartschepen zijn indrukwekkend om te zien. Een tewaterlating wordt gecontroleerd uitgevoerd en is een spektakel om bij te wonen. Wil je erbij zijn? Houd de Facebookpagina van Ontdek MiddenGroningen in de gaten én houd rekening met natte voeten.