2 minute read
CO SIĘ WYDAJE
••• STREFA PÓŁCIENIA / MAŁGORZATA BARTKIEWICZ
W poprzednim miesiącu naszą uwagę przyciągnęła publikacja „Obraz – zagadka wzrokowa”, wyjaśniająca fenomen powstawania w umyśle człowieka obrazów otaczającego go świata. To, w jaki sposób wiedza o wizualności potrzebna jest do tworzenia i odbioru sztuki, jest kwestią niezwykle interesującą. Jednak co w sytuacji, gdy ktoś nie dysponuje zmysłem wzroku? Czy jest „skazany” na niemożność tworzenia i odbioru sztuk, w szczególności wizualnych? Aby znaleźć odpowiedzi na te pytania, musimy wejść do strefy półcienia. Pomoże nam w tym najnowsza publikacja Centrum Kultury w Lublinie.
Advertisement
„Strefa Półcienia” to książka będąca efektem współpracy osób niewidomych, słabowidzących i widzących w zakresie pozawizualnego poznawania sztuki. Powstała w efekcie rocznego cyklu warsztatów, zbierając refleksje oraz odkrycia uczestników na temat sztuki. Jej założeniem było pokazanie, w jaki sposób osoby z dysfunkcją wzroku doświadczają malarstwa, rzeźby, instalacji, fotografii czy performance. Książka została zbudowana wokół różnych zagadnień, które wiążą się z uruchomieniem zmysłów takich jak dotyk, słuch, węch przy jednoczesnym wyciszeniu wzroku. Przykładowo: myśląc o ceramice, najczęściej bierzemy pod uwagę jej kształt i ogólne walory wizualne. A przecież już japońscy twórcy porcelany wiedzieli, jak niezwykle ważny jest dźwięk, jaki wydaje po delikatnym uderzeniu, świadczący o jakości jej wykonania. W niektórych przypadkach nawet zapach ceramiki może świadczyć o sposobie jej wypalania. A co z kolorami? Okazuje się, że z powodzeniem mogą zastąpić je... faktury. Stosowanie przez niewidomego artystę wielu faktur w pracy plastycznej można porównać do stosowania kolorów i różnych technik malarskich.
Powstawanie publikacji było długotrwałym procesem, na który składały się rozmowy i działania z ludźmi zajmującymi się dostępnością, tworzącymi tyflografiki i inne obiekty, specjalistami w zakresie malarstwa, rzeźby i ceramiki, a przede wszystkim z dorosłymi osobami z dysfunkcją wzroku, uczestnikami warsztatów. Książka „Strefa Półcienia” pozwala na głębszy wgląd w ich perspektywę i zweryfikowanie wyobrażeń i mitów na temat percepcji sztuki – przede wszystkim współczesnej, pozornie opartej na wizualności. Dodatkowo poszczególne rozdziały zostały oddzielone fotografiami, które pokazują sposób widzenia osób z różnymi wadami wzroku, m.in. z jaskrą, zaćmą, diplopią. Jak przyznają koordynatorki warsztatów odpowiedzialne za powstanie tej publikacji, czyli Agnieszka Chwiałkowska i Marta Ryczkowska, u podstaw ich działań tkwiła głęboka wiara w moc sztuki, która objaśnia przeszłość, pomaga zrozumieć teraźniejszość i przewiduje przyszłość. Pomaga także porozumieć się różnym ludziom bez względu na sposób, w jaki odbierają rzeczywistość.
Powyższy opis książki pozwolę sobie zakończyć jednym zdaniem w niej zawartym, autorstwa kolumbijskiej rzeźbiarki Doris Salcedo: – sztuka jest sposobem myślenia, a żeby myśleć, nie trzeba mieć doskonałego wzroku.
