Орал Өнiрi №10

Page 1

Орал өңірі ОБЛЫСТЫҚ Қоғамдық-саяси газет

- 25 С - 32 С 0

0

Сейсенбі, 28 қаңтар 2014 жыл №10 (19929)

www.zhaikpress.kz

Газет 1918 жылғы 17 қарашадан шығып келеді. 1968 жылы "Құрмет Белгісі" орденімен марапатталған

«Жасотандықтардың»

oral_oniri@inbox.ru

әділет

жанашырлығы Қарпол жылды қорытындылады

3

керуен сарай

5

Өлмеске қадам басты

8


2

АҚПАРАТ Cейсенбі, 28 қаңтар 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru Кеше облыс әкімі Нұрлан Ноғаев Ақ Жайық өңі­ріне белгілі қоғам қайраткері, еңбек ардагері

P

P

P

Атырау облысы Индер ауданы Елтай ауылында «Ден­­дер» газетінің 80 жылдығына және КСРО Журналистер ода­ғының мүшесі, журналист Мақажан Қабиұлын еске алуға арналған волейболдан аудандық ашық турнир өтті. Осы жарыста Тайпақ ауылының командасы бірінші орын алды. 2-3-орындарды Елтай ауылы мен Махамбет ауда­нының әуесқой әуедопшылары еншіледі. Ойында оза шап­ қан тайпақтық Мереке Таукешов «Үздік ойыншы» атан­ды. Жабық ғимараттағы таулы туризмнен Саратов облысы­ ның ашық біріншілігіне қатысқан жерлестеріміз жүлдемен оралды. 24-26 қаңтар аралығында Энгельс қаласында бол­ған бұл жарыста №1 БЖСМ-ның тәрбиеленушісі Альбина Ғайсина және жәнібектік Құралай Мұхит, Айдарбек Ғинят жақ­сы нәтиже көрсетті. Нәтижесінде батысқазақстандықтар жал­ пыкомандалық есепте 2-орын алды. Облыстың шалғай ауылдарындағы мәселенің бірі – адам дүниеден озғанда, марқұмды арулайтын табыттың тапшылығы. Ауылдардағы табыт атаулы ескірген. Облыс­тық орталық мешіттің ұйымдастыруымен Сырым ауда­ нындағы Алғабас және Қазталов ауданындағы Ақпәтер ауыл­дары­на жаңа табыттар жөнелтілді.

Роза Көже­кованы 75 жастық мерей­ тойы қарсаңында қабылдады.

«Мені көп нәрсе қуантады» Гүлжамал ЖОЛДЫҒАЛИ, «Орал өңірі» Орал облыстық партия коми­ тетінің хатшысы болып қызмет атқарған Роза Көжекова жылдар бойы өңіріміздің өркендеуіне ай­тулы үлес қосып, жемісті еңбегі­ нің нәтижесінде екі рет «Құрмет Белгісі» орденімен ма­рапатталды. Құшағы гүлге толып, облыс басшысының қабылдауынан кө­те­-

ріңкі көңіл күймен шыққан Ро­за Лукьянқызы бізбен былай ой бөлісті: – Маған облыс әкімі Нұрлан Асқарұлының іскерлігі ұнайды. Біз оны ылғи қайнаған еңбек ортасында салынып жатқан құры­­лыс нысандарында, өндіріс ошақ­ та­ры мен агрошаруашылықтар­да көреміз. Облыс басшысымен қа­ламыздың гүлденуіне үлес қос­ қан жандар туралы әң­гі­ме­лестік.

Қадыр оқулары өтті

12 маман

Жақында Подстепное мектебінде ақын Қадыр Мырза Әлінің шығармашылығына арналған «Қадыр оқулары­ ның» аудандық байқауы қорытындыланды.

2013 жылы Жәнібек ауданына жолдамамен 5 жоғары білім­ді дәрігер және 7 медбике келді. Жас мамандар көтермеақы­­­мен және 2 дәрігер тұрғын үймен қамтамасыз етілді. 2 жас маман қайта даярлау курстары арқылы білім-біліктерін көтерді.

Теректі аудандық білім беру бөлімінің әдіскері Әсемгүл Жа­ қаеваның мәлімдеуінше, байқау­ ға қатысуға 65 оқушы ниет білдіріп, соның ішінен 58 үміткер бақ сынаған.

Тегін сырғанады Өткен аптада Орал қаласындағы «Жастар» стадионында оқушылар мен студенттерге конькимен тегін сырғанау ұйымдастырылды.

Ақын шығармаларын жатқа оқу, ақын өлеңіне жазылған ән­дерді шырқау және ақынға ар­ наған өз туындысын оқу бойынша өткен байқаудың деңгейі жоғары болды. Алғашқы сында

Осы орайда, алдымен Мұс­тақым Ықсанов ойға оралады. Мені бүгіндері көп нәрсе қуан­­тады. Әсіресе, мектепке де­йінгі білім мекемелерімен бүл­дір­шін­ дер­­ді 100 пайыз қамтамасыз ету – біздің өңір үшін үлкен же­тіс­­тік. Облыс басшысына біз се­ кілді еңбек ардагерлерін ұмыт­­пай, кө­­ңіл бөліп, құрмет көрсет­ке­ні үшін ал­ғыс айтамын, - деді ол өз сөзін­де. Суретті түсірген Темірболат ТОҚМАМБЕТОВ

«Үміт» гимназиясының 7-сынып оқушысы М.Қадырбеков оз­ са, әншілік байқауында Восход мек­тебінің 8-сынып оқушысы М.Жанболат алға шықты. Ақсуат мек­тебінің 10-сынып оқушы­сы Ж.Ғұмар өз шығармасымен бәсе­келестерінен озып тұрды. Аталған жеңімпаздар енді об­ лыстық «Қадыр оқуларына» қа­ тысатын болады.

Самал ЖӘМЕТ, Теректі ауданы

Тарифтің жайын – Бұл шара ҚР Мәдениет және ақпарат министрі М.Құл-Мұхаммед бекіткен медиа-жоспардағы тапсыр­ маларды орындау, бұқара арасында Олимпиада ойындарын на­сихаттау және салауатты өмір салтын бекіту мақсатында өткізіліп отыр. Қала­ мыздағы көптеген жастың жұмыс пен оқудан кейін түрлі шараларға қа­тысуға қолдары тие бер­мейді. Сондай жастарымыздың спортқа көңі­ лін бөлу үшін осындай шара­ларды ұйымдастыру керек болды, – дейді БҚО жастар саясаты мәселелері бас­қарма­сының бас маманы Ермек Мұхамбетқалиев. Міне, сол мақсатқа қол жеткі­зіп, облыс­тық дене шынықтыру және спорт басқар­масының ұйымдасты­ руы­­­мен мұзайдынға кел­­ген әрбір сыр­­ ғанаушыға бір сағатқа коньки тегін берілді. Аталмыш шараны қол­ға ал­ған кезде әлеуметтік желілер арқы­лы хабарлап, жастарды осында тарт­ қан. Осындай игі бастамалар жүйе­лі жалғасын тапса, жерлестеріміздің спортқа деген қызығушылығы арта­­ры анық.

Темірболат ТОҚМАМБЕТОВ Суретті түсірген автор

ТАРАЗЫЛАМАҚ Облысымызға іссапармен келген Қазақстан ұлттық кәсіпкерлер палатасы басқармасы төрағасының орынбасары Гүлнар Құрбанбаева БАҚ өкілдерімен брифинг өткізді.

Гүлбаршын ӘЖІГЕРЕЕВА, «Орал өңірі» Гүлнар Төретайқызының айтуынша, облыс кәсіпкерлері коммуналдық қызметтер тарифіне, соның ішінде жылу тарифі­нің күрт өсуіне наразылықта­рын білдіре отырып, ҚҰК пала­ тасына осы мәселенің мән-жа­ йын анықтауды ұсынған. 2006 жылдан бері тариф 6 есеге өс­ кен. Тарифтердің жоғарылауы тауардың өзіндік құнының өс­ уіне әкеледі және ол өз кезе­ гінде тауардың бағасының қым­баттауына соқтырады. Бұл ба­ ғаны әлеуметтік ырықтандыру жұмыстарына қарамастан, бі­ рін­ші кезектегі күнделікті қол­ да­ныстағы азық-түлік бағасына әсер етеді. – Тарифке қатысты мемле­кет­ тік органдардың, моно­полис­-

т­ ер­дің және кәсіпкерлер­дің ара­ сында түсініспеушілік қалып­­­­тас­қан сыңайлы. Кә­сіпкер­лердің ренішін туғызған мә­селе­ге қа­ тысты барлық мате­риал­мен та­нысып, сарап­та­ма жүргізе­мін. Соның нәтижесі бо­йынша Қа­ зақстан кәсіп­керлер палатасы арнайы комиссия­ны құру қажет­тігін анық­­тайды. Алдымен нор­ матив­тік базамен танысуымыз керек. Облыстың және Табиғи монополияларды реттеу агент­ ті­гінің облыстағы департаменті бас­шылығымен кездестік. Бәл­ кім, еліміздегі қолданыстағы кей­ бір заңдарға өзгерістер енгізу қажет шығар? Әйтеуір, тиісті ша­ ралар алынатын болады, – де­ген Гүлнар Құрбанбаева жур­­на­листердің бірқатар сауалына жауап берді.


Айша ӨТЕБӘЛІ, «Орал өңірі»


4

ЖОЛДАУ Сейсенбі, 28 қаңтар 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Ендігі ұрпақ –

мәңгілік қазақтың перзенті Серік ТҰРСЫНОВ, зейнеткер, «Ерен еңбегі үшін» медалінің иегері:

- Елбасының биылғы Жолдауын Ақорда.kz сайтынан оқып шықтым. Мемлекет басшысы биылғы жылға Үкіметке нақты жеті міндет қойды. Бұлардың ішінде экономика­ ның тұрақты өсімін 6-7 пайызда қамтамасыз ету, кәсіпкерлікті өрістету, инфляцияны төмендету міндеттері бар. Мен қаржылық бақылау саласында ұзақ жыл еңбек еткен адаммын. Сондықтан да бұл – ел экономикасын дамытудағы басты міндеттердің бірі деп есептеймін. Сонымен қатар Елбасы биылғы Жолдауында Үкі­мет пен Ұлттық банкке ағымда­ғы

жылдың 1 маусымына дейін қаржы секторын дамытудың 2030 жылға дейінгі кешенді бағ­ дарламасын әзірлеуді тапсырды. Мемлекет басшысы жүктеген үш көрсеткішті қамтамасыз етуде Үкімет Ұлттық банкпен және жергілікті атқару құрылымдары­ мен бірлесіп жұмыстанып, нақты нәтижелерге қол жет­кізеді деген сенімдеміз.

Уәлиолла ӘБІШЕВ, Қазталов аудандық ардагерлер ұйымының төрағасы: – Болашаққа барар жолды ба­ғамдайтын биылғы Жолдауда барлық сала қамтылған. Оның негізгі өзегі «Қазақстан-2050» стра­тегиясында көрсетілген мін­деттерге қалай жетудің жолдары айқын көрсетілген. Мықты ел­дер ғана ұзақмерзімдік жоспарлау, тұрақты экономикалық ілгерілеу мәселесін жүйелі назарда ұстайды. «Қазақстан - 2050» стратегиясы барлық саланы қамтитын және үздіксіз дамуды қам­ тамасыз ететін жаңғыру жолы деуге болады. Елдігі­ міз бен ерлігімізді дәлелдейтін сынақ осы. Президент Жолдауда «Мәңгілік Ел – ата-бабала­ рымыздың сан мың жылдан бергі асыл арманы», - деді. Ал «Қазақстан - 2050» - Мәңгілік елге бастайтын ең абыройлы, ең мәртебелі жол». Бір ғана мысал, 2050 жылы еліміздегі жан басына шаққандағы жалпы ішкі өнім 60 мың долларға жетуі тиіс. Бұл - міндет. Оны іске асыруға барлық қазақстандық бір кісідей атсалысуы керек. Ол үшін халық денсаулығы,

білім-ғылымды дамытып, инновацияны күнделікті өмірімізге енгізуге барымызды салуымыз керек. Жолдауда Президент алдағы жылдарда студент шәкіртақысы 25 пайызға өсетінін, дәрігерлердің жалақысы – 28, ал мұғалімдердікі 29 пайызға артатынын айтты. Ғылым саласын қаржылау да еселенбек. Осы бағытта Үкіметке бірқатар нақты тапсырмалар жүктелді. Бұған қоса Мемлекет басшысының айтуынша, елімізде инфрақұрылым жетіле түседі. Атом электр стансасы мен мұнай өңдейтін зауыт салынатынын тілге тиек етті Президент. Сондай-ақ міндетті медициналық сақтандыру жүйесі енгізілмек. Ал қазақстандық қоғамды рухани тәрбиелейтін, «Мәңгілік Ел» атты патриоттық акт жасалатыны ұрпақ сабақтастығын ұлттық идеямен нәрлендіріп, болашаққа бағдар беретін, ұлы мақсатқа жетелейтін жаңа идея өмірге келгенін атап айту қажет. Біздер, ардагерлер, ендігі ұрпақ Мәңгілік Қазақ Елінің перзенттері болатынын, сол себепті ұрпақ тәрбие­сіне бұрынғыдан бетер қарау керек екендігін үнемі назар­да ұстайтын боламыз.

Арман ДӘУЛЕТОВ, Орал қалалық «Мұқтаж азаматтарға үйде әлеуметтік көмек көрсету бөлімшесі» мемлекеттік мекемесінің директоры: – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың биылғы «Қазақстан жолы – 2050: Бір мақ­сат, бір мүдде, бір болашақ» Жолдауы әлеуметтік сала қызмет­керлері мен қыз­мет алушыларына тың ізденістерге жол ашқандай. «Мұқтаж азаматтарға үйде әлеуметтік көмек көр­сету бө­лімшесі» мемлекеттік мекемесінің қызмет­ кер­лері әр ап­таның бес күні ауа райының ыстығы мен суығына қарамастан, қаланың түкпір-түкпірін­де тұратын қызмет алушыға үйден қызмет көрсету­де. Менің әріптестерім зейнетінен бейнеті басым жұ­мыс­ты шын ниет, адал пейілмен атқарып, мұқтаж жан­дардың алғысына кенеліп жүр. Енді олардың еңбек­ ақыларының 2015 жылғы 1 шілде­­ден бастап 40 пайызға көбейетіндігі – біз үшін ортақ игілік. Тағдыр тәлкегіне иілсе де, сын­байтын емендей бе­рік мүмкіндігі шектеулі балаларды көр­генде жүрегің ауырмай тұра алмайсың. Осы орайда Жолдаудағы: «Мүмкіндігі шектеулі азаматтарымызға көбірек көңіл бөлу керек. Біз оларды белсенді өмірге тартамыз, олар тек жәрдемақы алып қана қоймайды, сонымен бірге өздерін қоғамның мүшесі, пайдалы еңбеккер ретінде сезінетін болады» – деген жолдар өмірге құштарлықты арттыра түсірері анық. Игі бастамаларға қолдау көрсетіп, қайырымдылық істеріне атсалысатын азаматтар арамызда баршылық. «Әрбір күніміз мерекелі, әрбір ісіміз берекелі болсын! Дамуымыз жедел, келешегіміз кемел болсын! Жарқын іспен күллі әлемді таң қылып, Жасай берсін Елдігіміз Мәңгілік!» деген Президентіміздің өміршең рухты сөздері бәрімізге үлкен серпін береді.


ардагер Сейсенбі, 28 қаңтар 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Жақында тоқсанның тұғырына қонған чапаевтық қария Зейнекеш Сақыбалиев – II және III дәрежелі «Даңқ» ордені, I дәрежелі Ұлы Отан соғысы және жауынгерлік Қызыл Жұлдыз ордендерінің, «Варшаваны азат еткені үшін», «Берлинді азат еткені үшін» барлығы 14 жауынгерлік медальдың иегері. Яғни кешегі күндей күркіреп өткен соғыстың Жеңіс сарбазы. Бүгінде қатары мүлдем сиреп қалған ардагерлеріміздің бірі. От ішінде жанбай қалған бір мақта... сол қариямен жуырда тілдесудің сәті түсті.

н а м р а һ а Қ С

-

оғыс басталғанда мен небәрі 16 жасар бозбала болатынмын, – деп бастады қария өз әңгімесін. - Ол кезде әкем Сақыбалы 42-де екен. Соғыстың аты – соғыс. Алыпқашпа әңгіме көп. «Елмен бірге бізді де майданға жібер» деп екеуміз бірдей өтініш айтып, қаншама есіктерін тоздырсақ та, әскери комиссариаттағылар көнбей қой­ды. Уәждері біреу. Менің жасым жетпейді. Әкем тылдағы жұмысқа керек. Амал жоқ, күтуге тура келді. Ақыры 1942 жылы Фурманов орта мектебін бітірген мені де, жасы 43-ке толған, артельде етікші болып жұмыс жасайтын әкемді де әс­ керге алды-ау. «Енді қайтып көрем бе, көрмеймін бе?!» - деп аңырап қалған анам Жәмиланың көл боп аққан көз жасына қа­ рауға шама жоқ. Тап бір мен бармасам, атаңа нәлет фашистің

беті қайтпайтындай көрінеді. Әрі жастық қой, не де болса, тезірек барғым келіп жүр. Айтып-айтпай не керек, ұзын ырғасы 500-ге жуық адамды жа­бық вагонға тиеп, Ресейдің Чкалов (қазіргі Орынбор) облысы­ның Колтубановка стансасына әкеліп бір-ақ түсірді. Осы жерде екеуміздің жолымыз екі айырылды. Мен кіші командирлер дайындайтын курста қалдым да, әкем екі апталық әзірліктен кейін тікелей майданға аттанды. - Соғыс, шырағым, кейбіреулер жазып жүргендей, тек ұрыс алаңы емес, ақыл мен айланың, қара күш пен оқпанынан от құсқан қарудың, өлім мен өмірдің бәс тіккен , бітіспейтін майданы, – деп жалғастыр­ ды әңгімесін ардагер. - Саясат деген сайқал әлемнің сауырын сипап, өктемдігі мен өшпенділігін шек­сіз билікпен ұштастыруға тырысатын тексіз диктаторлардың қанды қасабы десе де болады. Олар үшін мыңдаған, миллиондаған адам­дар өмірінің құны бір-ақ тиын. Гит-

Қос батырға

құрмет

Жуырда Қаратөбе аудандық мәдениет үйінде «Исатай-Махамбет» қоғамдық қорының ұйымдастыруымен өткен лекция-концерт дауылпаз ақын, дәулескер күйші Махамбет Өтемісұлының шығармашылығын ұлықтауға арналды.

Т

әлімі мол шарада қоғам­ дық қордың директоры Темірхан Елеубаев сөз алып, қордың мақсат-міндеттеріне тоқталып, алдағы уақытта атқарылар жұмыс жоспарларымен бөлісті. «Ақ Жайық өңірін­де құрылған «Исатай-Махамбет» қо­ ры Орал қаласында Исатай мен Махамбетке ескерткіш тұрғызу­ ды, қос батыр рухына арнап жыр кештерін, термешілер байқауын ұйым­дастырып, Махамбет күйле­

рін орындаушылардың аймақтық және республикалық конкурстарын өткізуді жоспарлап отыр», – деді ол. М.Өтемісов атындағы БҚМУ оқытушысы, филология ғылымда­ рының докторы, профессор Ғабит Хасанов жас ұрпаққа патриот­ тық тәрбие беруде ерекше орын алар тау-тұлғалардың таным-тол­ ғамдарына, өлең-жырларына шолу жасап, мысалдар келтірді. Ғалым­ ның айтуынша, бүгінде Махамбет

лер бастаған екінші дүниежүзі­лік соғыс та осындай зобалаң. Ендігі жерде оның бетін әрмен қылсын! - деп , сәл ойланып барып әңгіме­ сін одан әрі сабақтады. - 1943 жы­ лы кіші командирлер дайындайтын арнайы курсты бітіргеннен кейін 8-гвардиялық дивизияның мо­тоатқыштар бригадасының 19 отатқыштар (огнемет) батальоны сапында ұрысқа кірістім. 1944 жылдың 15 маусымында І Беларусь майданы құрамына ендік. Алғашында майдан қолбасшы­сы К.Рокоссовский, қазан айынан бастап соғыс аяқталғанға дейін Г.Жуков болды. Екеуі де – атақты қолбасшы, Кеңес одағының маршалдары. Әскери кеңес мүше­ ле­рі генерал-лейтенант К.Теле­гин, кейіннен генерал-полковник Н.Бул­ганин, штаб бастығы генерал-полковник М.Малинин сынды оқ пен оттың ортасында шыңдалған тамаша әскери басшылар еді. III дәрежелі «Даңқ» орденін Висла өзенінен өтіп , Магнушев плацдармын азат ету ұрысы­­на

есімін еншілеген университетте дауылпаз ақын мұрасын насихаттау мақсатында іс-шаралар жоспары жасақталған. Махамбет атындағы мұражай жұмыс жасайды. Бабалар аманатын арқалаған кеште ән мен күйге кезек берілді. Облысқа кеңінен танымал Құрманғазы атындағы Орал музыка колледжінің оқытушысы, әнші-термеші Фархат Оразов пен жас домбырашы Ақылбек Бектасов өнер көрсетіп, Махамбеттің толғау-термелері мен күйлерін орындады. Махамбеттің «Қайран, Нарын», «Жұмыр, Қылыш», «Өкініш», «Жауға шапқан», «Жайық асу», «Қиыл қырғыны» сынды күйлерін шебер орындаған Ақылбек Бектасовқа қаратөбеліктер қошемет көрсетті. Сонымен қатар әнші-термеші Фархат Оразовтың орындауында­ ғы дауылпаз ақын Махамбеттің «Арғымақтан туған қазанат», «Мен, мен едім...», «Ай, Махамбет, жолдасым» сынды терме-толғаулары жиналғандарға ой салды.

Ертай БИМҰХАНОВ, Қаратөбе ауданы

қатысқаным үшін 8-гвардиялық армияның қолбасшысы, гвар­дия генерал-лейтенанты В.Чуй­ ковтың қолынан, II дәрежелі «Даңқ» орденін Варшаваны азат етуге қатысқаным үшін маршал Г.Жуковтың өз қолынан ал­ға­ным­ды ешқашан ұмытпақ емеспін. Курск иініндегі Украинаны, Польшаны азат етудегі, Одесса, Висла-Одер, Берлин сынды стратегиялық опе­­рацияларға қатыстым. Біздің 8гвардиялық дивизияның құ­рама ротасының Мәскеуде Қы­зыл алаңдағы Жеңіс шеруіне қатыс­ қанын да ерекше атап өтуге тиістімін. Рота­ның алдында генерал-полковник В.Чуй­ков, 35-гвар­ диялық атқыш­тар дивизиясы 101полк командирінің орынбасары гвардия капитаны В.Варенников, 79-атқыштар дивизиясы 227-полк­ тің барлаушысы, гвардия кіші сержанты Л.Божук жүргені – біздің барлығымыз үшін мақтаныш. Қазір ойлап отырсам, сол жылдары жиырманың үстіне ендіенді шыққан бозбала екенмін. Ол кезде біз награда, болмаса әскери шенімізді жоғарылату үшін

5

соғысқан жоқпыз. Бар арманымыз, мақсат-мүддеміз сағат, минут сайын сан мыңдаған адамдардың өмірін жалмап жатқан қанды қырғыннан қалайда тірі шығып, елге аман-есен жету болатын. Әлі күнге дейін көз алдымда, Берлинді алып, «соғыс енді біткен болар» деп қуанышымызды қайда сыйғызарымызды білмей мәз-мейрам болып жатқан кезде қасымдағы қырғыз жігіті қаңғыған оқтың құрбаны болды. Балалар үйінде өскен, ешкімі жоқ тұлдыр жетім еді. Маңдайын иығыма сүйеп: «Ала-то-о-оу»-деп сөзін аяқтай алмай, жарық дүние­ мен мәңгілік қош­тасты. Соны ойласам, арада қан­шама жылдар өтсе де, жүрегім қан жылайды. Не істерсің, сұм соғыс талай тағдырға нүкте қойды ғой... Сонымен, 1945 жылы Берлинді алып, зұлым жауды өз ордасында талқандадық. Бірақ та тағы да екі жыл Берлинде әскери комендатурада борышымды атқаруға тура келді. 1947 жылы елге табан тіредім. Еңбек еттім, оқыдым, ҚазМУ-дың экономика факультетін бітірдім. Зейнеткерлікке шыққанға дейін банк саласында қызмет жасадым. Еңбегім жеміссіз болған жоқ. «КСРО-ның үздік қаржыгері» белгісімен, бірнеше мәрте мақтау, алғысхаттармен марапатталдым. Көріп отырсың, қазір тоқсанның төріндемін. 2011 жылы Құдай қосқан қосағым Қалимадан көз жазып қалдым. Қазір Чапаев ауылында қызым Нұрияның қо­ лындамын. Сөзімнің соңында айтарым, мен «Орал өңірі» газетінің 60 жылдан астам уақыт бойы тұрақты оқыр­ манымын. Өткен жылы 95 жыл­дық­ тарыңызды тойладыңыздар. Не­гізгі оқырмандарыңыз ел ішінде ғой. Солар туралы көбірек жазыңыз­дар. Қаламдарыңыз мұ­қа­л­ма­­сын, айналайындарым менің! - деп аяқ­ тады Жеңіс сарбазы өз әңгімесін.

Әңгімені жазып алған Е.Айжарықов, Ақжайық ауданы

«Жасотандықтардың»

жанашырлығы

«Кәріге құрмет – балаға міндет» деген қағиданы санаға сіңірген бір топ «жасотандықтар» облыс аумағында ауа райының күрт салқындауына орай «Еңбек жасағын» ұйымдастырды.

Е

лбасы Жолдауын арқау етіп, өздерінің азамат­ тық ниеттерін алға тарт­­қан оралдық ерікті жастар қар­ия­лардың үйіне барып, олардың ауласындағы қарды тазалап, есік алдындағы мұзды ойды. «Ар­да­гер­лерді ардақтайық» акция­сымен олар Әйтиев, Сенная, Са­вичев, Фрунзе т.б. көше тұрғын­дарын қамтыды. Қала тұрғын­ дары Е.Ко­шечкин, А.Казин, Р.Га­рифоллина жастардың ықылас­ тарына риза болып, алғыстарын жаудырды. - Қар қалың түскен күндері немесе есік алды көктайғақтанғанда қариялар мұндай көмектерге зәру. Біздің басты мақсаты­-

мыз – жастардың үлкенге деген сыйластығын қалыптастыру, дей­ді шараға қатысқан белсенді жастың бірі Т.Сұлтанов. Ұйымдастырушылардың айтуынша, аталмыш акция аудандарда да жүріп жатыр. Бүгінге дейін жастар Сырым ауданында С.Валиев, С.Ғабделов, Жәнібек ауданында Н.Папина, С.Хайрова, В.Морозов сынды егде жандар­ға қолұшын бер­ген. "Жасотандықтар" кө­шелерді аралап, көмекке зәру жандар­ ға қолғабыс жасауды алдағы уақытта да жалғастыра бермек.

Ақмоншақ МАҚСОТҚЫЗЫ



хабар-ошар oral_oniri@inbox.ru

Cейсенбі, 28 қаңтар 2014 жыл

Ғабдырахим Оразұлы Жұмағазиев Батыс Қазақстан облысының жұртшы­ лығы орны толмас ауыр қазаға душар болды. 81 жасқа қараған шағында ұзаққа созылған ауыр науқастан есімі облысқа та­нымал еңбек ардагері Ғабдырахим Ораз­ ұлы Жұмағазиев дүниеден озды. Ғ.Жұмағазиев 1933 жылдың 17 жел­ тоқсанында Орал облысы, Қазталов ауда­ нының Қазталов ауылында туған. Жастайынан білімге құштарлығымен, зеректігімен көзге түскен ол Фурманов аудандық комсомол комитетінің есеп және статистика бөлімінің меңгерушісі қызметі­не тағайындалады. 1960 жылы А.Пушкин атындағы Орал педагогика институтын бітірген соң бірер жыл жолдамамен Көкшетау облысының Зеренді ауданының Ленин атындағы сегіз жылдық мектебі директорының оқу ісі жөніндегі орынбасары болып жұмыс істейді. 1961-1967 жылдары облысымыздың Теректі және Приурал аудандарының мектептерінде директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары, мектеп директоры болды. Ғ.Жұмағазиев 1967 жылы партия қыз­ метіне жолданады. 1967-1969 жылдары Теректі аудандық партия комитеті үгітнасихат бөлімі меңгерушісінің орынбасары - саяси ағарту кабинетінің меңгеруші­сі қызметін атқарды. 1969-1978 жылдары Орал облыстық партия комитеті Саяси ағарту үйінің консультанты, облыстық партия комитеті үгітнасихат бөлімі меңгерушісінің орынбаса­ры – Саяси ағарту үйінің меңгерушісі болды. 1978-1983 жылдары облыстық партия комитеті ұйымдастыру-партиялық жұмыс­тар бөлімі меңгерушісінің орынба­сары ла­уазымында қызмет жасады. 1983 жылдан

7

Гүлсім Оразмағанбетқызы Сапуанова

1990 жылға дейін облыстық пар­тия комитеті партиялық бақылау комис­сиясының төрағасы болды. 1990-1992 жылдары облыс әкімшілігі ұйымдастыру бөлімі меңгерушісінің орынбасары қызметін абыроймен атқарды. Ғабдырахим Оразұлы Жұмағазиев өзіне сеніп тапсырған жұмысты әр кез абыроймен атқара білді. Ол белсенді өмір позициясын берік ұстанған, өзіне де, өзгеге де талапшыл, талантты ұйымдастырушы еді. Ғабдырахим Оразұлы КСРО және Қа­зақстан Республикасының «Құр­мет белгі­ ле­рімен» және көптеген медальдармен ма­рапатталған. Марқұмның жарқын бейнесі батысқа­ зақстандықтардың жүрегінде ұзақ сақ­та­ла­ ды.

Н.Ноғаев, С.Шәпкенов, Б.Мәкен, С.Сүлеймен, М.Кәрімов, А.Бадашев, М.Құлшар, А.Көлгінов, Е.Салықов, М.Тоқжанов, М.Мұхамбетов, Қ.Төлебаев, Р.Сүйербаев, Х.Ишамбеков, А.Есенғалиев, Н.Есқалиев, Я.Чудров

Табиғи газ тұтынушыларының назарына Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Астана қаласы әділет де­ партаментінің 2014 жылғы 9 қаңтардағы №0091 «ҚазТрансГаз Аймақ» АҚ құ­рыл­тай құжаттарына қосымшалар мен өзгерістер тіркеу туралы» бұйрығына сәйкес «Аркагаз» АҚ-ның «ҚазТрансГаз Аймақ» АҚ-ға қосылу арқылы қайта құрылуына байланысты «ҚазТрансГаз Аймақ» АҚ Батыс Қазақстан өндірістік филиалы 2014 жылғы 1 ақпаннан бастап Батыс Қазақстан облысының Зеле­нов (Щапов, Шаған, Янайкин, Көшім, Балаған, Круглоозерное, Серебряков, Ветелки, Погодаев, Махамбет, Скворкин, Степной, Котельников ауылдары), Ақжайық, Бөкей ордасы, Теректі, Сырым және Қаратөбе аудандарының тұты­ нушылары үшін: - тарату газ құбырлары бойынша тауарлы газды тасымалдау реттелетін қызметіне 1000 м3 үшін ҚҚС есебінсіз 1 887,00 теңге көлемінде тариф белгі­лен­ге­нін хабарлайды. Тауарлы газ бағасы: - тарату құбырлары бойынша тасымалдау қызметіне тариф есебінсіз 1000 м3 үшін ҚҚС есебінсіз 12 940,95 теңге көлемінде; - тарату құбырлары бойынша тасымалдау қызметіне тариф есебімен 1000 м3 үшін ҚҚС есебінсіз 14 827,95 теңге көлемінде. Орал қалалық №2 сотына Таисия Тимофеевна Беличтан 1997 жылдың 20 ақпанында туылған, бұрын Орал қ., Сарайшық көш., 25/1-үй, №3 пәтер мекенжайы бойынша тұр­ған Батыс Қазақстан облысы Орал қаласының тұрғыны Роман Ильич Бушаевты қайтыс болды деп хабарлау туралы арыз түсті. Роман Ильич Бушаев туралы хабардар жандар болса, ақпаратты хабарландыру жарияланған мерзімнен бастап үш ай ішінде Батыс Қазақстан облысы Орал қ. №2 сотына (судья А.К. Қосанова) хабарлауларын сұраймыз.

Батыс Қазақстан облысының мә­дениет саласы ауыр қазаға душар болды. Өмірден асылдың сынығы, жақсының жалғасы өтті. Ақ Жайық өңіріне танымал тұлға, музей­ші, өлкетанушы, «Мәдениет қайраткері» Сапуанова Гүлсім Оразмағанбетқызы үс­ті­міздегі жылдың 22 қаңтарында 62 жасын­да дүние­ден озды. Гүлсім Оразмағанбет­қы­зы 1952 жылы 11 қазанда Ақтөбе облы­ сының Шалқар қаласында дү­ниеге келді. Мұғаджардай тауы, сусыған сұлу құмы бар, аптап ыстығы бетті күйдіретін, осынау өлкені Гүлсім бала күнінен сүйіп өсті. Қазақы қай­мағы бұзылмаған ауылының ты­ныс-тіршілігін көзімен көріп, жадына то­қып өскен оның бойындағы өз халқына, оның салт-дәстүріне деген сүйіспеншілігі оны елінің тарихын тереңірек білуге же­теледі. Осындай арманмен ол Орал қала­ сындағы А.Пушкин атындағы Орал пе­да­гогикалық институтының тарих факультетіне оқуға түсіп, 1977 жы­лы бітірді. Ең­бек жолын Батыс Қазақстандағы музей ісін дамытуға арнаған Гүлсім Оразмағанбет­қызы облыстық тарихи-өлкетану му­зейі­нің кіші ғылыми қызметкерінен музей дирек­ торының орынбасары лауазымына дейін көтерілді. Гүлсім Оразмағанбетқызы өзінің сана­лы ғұмырын, күш-жігерін, бі­лі­мі мен бай тә­жі­рибесін музей ісінің өсіп-өркендеуіне жұм­сап, өл­кемізде музейлердің дамуына сү­ белі үлесін қосты. Өз ісінің шебері, бі­лікті маманның мол тәжірибесінің нәтиже­сімен облыс аумағында бү­гінгі күн талабына сай көптеген музейлер құрылып іске қо­ сылды. Ұлт­тық тарихымызды зерделеуде, ата-бабамыздың өткен шежіресін насихат­ тауда, рухты асқақтата білетін оның экс­ позициядағы қолтаң­ба­лары музей ісінің алтын қорында сақталып, халқымыздың рухани байлығына айналары сөзсіз. Оның жетекшілігімен Батыс Қазақстан, Ақтөбе, Маңғыстау аймақ­тарына ғылымизерттеу экспедициялары ұйымдастыры­ лып, нәтиже­сінде музей қоры баға жетпес құндылықтармен толықтырылды. «Хан ор

дасы тарихының қалану тарихы» тақыры­бы бойынша «Сорос-Алматы» қор орталы­ғы­ның грант иегері болды. Гүлсім Оразмағанбетқызы Ақ Жайық өңі­ рінің тұрғындарына сыйлы, әріптес­те­рінің алдында абырой мен беделге ие болды. 1976 жылы Сапуанов Сатыбалды екеуі шаңырақ көтеріп Ақ Жайық­тың келіні атанды. Отбасында қыздары Гүлжанаты мен Нұржанатын, ұлы Ерболатты оқытып, тәр­ биелеп өсірді, бүгінде балалары әр сала­да қызметте. Ұлы шаңырақ көтеріп, Ал­тындай келін түсіріп, Нұрасылдай неме­ресін бауырына басып әже атанды. Гүлсім Оразмағанбетқызы өмірінің соң­ғы сәтіне дейін жұмыстан қол үзбеді... Еңбекқор, өмірде сыпайы да мәдениетті қалпынан айнымаған, бекзат болмысты, дархан көңілді, кең пейілді аяулы әріпте­ сіміздің жар­қын бейнесі біздің жүрегіміз­де мәңгі сақталады. Марқұмның жаны жаннәтта, иманы жолдас болсын.

А.Батырханов, Ж.Ақбай, К.Өтеғұлов, С.Аманғалиев, Г.Алиева, З.Бисенова, С.Бектенова, И.Гудошникова, Ә.Жоламанов, А.Жұмағалиев, Ю.Зеленцов, Р.Исатаева, М.Қалиев, А.Масалиев, Ғ.Махимов, Ж.Макасова, М.Сдыков, С.Танабаева, Қ.Төлеушов, О.Чеканова және Батыс Қазақстан облыстық тарихиөлкетану музейінің ұжымы

Жәнібек ауданы Ақоба ауылының байырғы тұрғыны болып өмірден өткен аяулы анамыз Орынғаным Бисенованың бақилық болға­ны­на бір жыл болуына орай сағына еске алып отырмыз. Анамыздың иманы жолдас болып, жұмақта нұры шалқысын дейміз. Асыл ана, сөнбейді шырағыңыз, Өмірде биік тұрар Құраныңыз. Алдың жарық, ал артың пейіш болып, Жәннатта болсын орын тұрағыңыз.

Рухына бас иген: бала-келіндері Талғат-Бибігүл, Тайыр-Дәметкен, Асқар-Лиза, Максим-Лаура және қыздары мен күйеу балалары ҚобланНұрия, Салауат-Нұрзия Батыс Қазақстан облысының мемлекеттік мұрағат қызметінің ұжымдары мәдениет, мұ­ рағаттар және құжаттама басқармасының басшысы Айдар Тапашұлы Батырхановқа енесі Нұрсұлу Рахметоллақызының қайтыс болуына орай отбасының және тума-туыстарының қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

«ОРАЛ ӨҢІРІ» Батыс Қазақстан облыстық қоғамдық-саяси газеті. 090000, Орал қаласы, Мұхит көшесі, 57/1. Е-mаіl: оral_oniri@inbox.ru Меншік иесі: «Жайық Пресс» ЖШС Бас директор

Жантас Набиоллаұлы САФУЛЛИН

Бас редактор Бауыржан ҒҰБАЙДУЛЛИН Редакция алқасы: Есенжол Қыстаубаев, Сырымбек Тұяқов (бас редактордың орын­ба­са­р­лары), Жаннат ЕСПОЛАЕВА (жауапты хатшы), Тоқтар КЕНЖЕҒАЛИЕВ (қоғамдық-саяси бөлім), Қазбек ҚАБЖАНОВ (арнайы тілші), Сәкен ӘБІЛХАЛЫҚОВ (экономика бөлімі), Нұрлыбек РАХМАНОВ (гуманитарлық бөлім). Меншікті тілшілер: Тілес ЖАЗЫҚБАЙ (Ақжайық ауданы) Нұрымбек Жапақов (Жәнібек ауданы) Өмірзақ Ақбасов (Жаңақала ауданы) Серік Жұмағалиев (Қазталов ауданы) Мүсірбек Айташев (Сырым ауданы)

8-711-42-21-720, 8-711-35-21-770, 8-711-41-21-755, 8-711-44-31-468, 8-711-34-31-126

Телефондар: Бас редактор 51-25-80, Бас редактордың орынбасарлары 24-17-08, 51-18-08

Жауапты хатшы 50-83-99. Жарнама қабылдау тел/факс: 51-51-09; Бухгалтерия 50-63-99.

Газет ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінде 2006 жылғы 4 мамырда тіркеліп, №7201-г куәлігі берілген

Е-mail: zhaikpress@inbox.ru Қолжазбаларға пiкiр айтылмайды және пай­­да­ла­ныл­маған хат автор­ларына жауап қай­та­рыл­май­ды. Деректердің дәлдiгi үшiн автор жауап­ты. Жарияланым авторларының пiкiрлерi ре­дак­ция көз­­қара­сын бiл­дiр­мейдi. Редакция тап­­сы­ры­сы­мен ­жа­зыл­ма­ған мате­риал­дар үшін қаламақы тө­лен­бейді. «Орал өңірінде» жа­рия­­лан­ған материалдарды сілтемесіз көшіріп ба­ су­ға бол­­май­­ды. Мақалалар электрондық нұсқада қабыл­да­на­ ды. Ж белгісімен жарияланған материалдар ақылы болып есептеледі.

Газет облыстық «Орал өңірі» га­зе­тi редакциясының компью­тер­­лiк орталығында терiлiп, бет­­тел­­дi. "Жайық Пресс" ЖШС баспаханасында басылды Индексі: 65428 Таралымы: 16378, 2 баспа табақ. Газет аптасына үш рет шығады. Корректорлар: Н.СҰЛТАНОВА, Д.шанкишева, ж.жайлауова Кезекшi редактор: с.әбілхалықов


8

керуен сарай Cейсенбі, 28 қаңтар 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Өлмеске қадам басты Кеше Алаш жұрты қазақтың арқалы ақын қызы, Қазақстан халық жазушысы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Фариза Оңғарсынованы соңғы сапарына шығарып салды. Қазалы хабарды естігеннен бе­ рі Арқа мен Атырау, Алатау мен Ақ Жайық, Алтай мен Ақтөбе, жал­пақ қазақ елі тегіс қайғыруда. Ақынның туған жері – Нарын құ­ мының аспанын қара бұлт тор­лап тұрғандай. Ол кезінде кітабының атауын «Шашы ағарған қыз» деп қойға­ нындай, Фариза ақынның өлең­ мен шашы ағарды. «О баста қи­ындау тағдыры боп көріскен» өлеңді өмірлік серігі етті. Махамбетке тән мәрт мінезбен туған елін жырлады. Өзі бір көтеріл­ ген биіктен түскен жоқ. Қайран Мұқағали «қыз да болса», Фари­ заға ғана мұң шақты. Өйткені он­да Махамбет ақынның өршіл ру­хы бар еді. Ол өмірден өтетінін білді, сондықтан бар жазғанын

Игі тілекпен: анаңыз Ақлима, жұбайыңыз Жамаш, қыз-күйеу балаңыз Манарбек-Айгерім, бала-келіндеріңіз Ринат-Кәмшат, Аслан-Айдана, жиен-немерелеріңіз Арсен, Нияз, Шырын

де, хал сұрап, іштартуының өзі бізге жетіп жататын еді. Енді он­дай қамқорлық жетпей, жалғыз­ сырап қалған ақын іні, сіңлілері қаншама. Бірақ қазақ өлеңінің туы құламақ емес. Өйткені ол кешегі Қадыр ақындардың ізімен өлмеске қадам басты. Аз ғана аза сөзін мына өлең жолдарымен түйіндегіміз келеді:

Бұл тірлік суық кейде көк темірден, Ақын ба біреулерге көп көрінген... Аһ ұрып артында оның Өлең қалды, Ақыры Фариза да өтті өмірден.

Тұрғанда жүрек тоқтап, тіл байланып, Дүние жүре берді жырға айналып. Өз елін сүйетұғын өрен болса, Өлеңін Фаризаның тыңдайды анық.

Жамылып қара шәлі жаһан көп күн, Күні де күңіреніп батар көктің. Шоқтығы Атыраудың аласарып, Отты үні өшкендей ме Махамбеттің?!

Бұл ажал сан үмітті үзе келді, Арулар жыр моншағын тізе ме енді. ...Ән қылып халқы ұдайы айтады анық Мәңгілік қартаймайтын Қыз-өлеңді!

Маңдайын тасқа соғып қасқа құлан, Қыран құс құлады ма асқарынан. Дарынның ғұмырына нүкте қойды, Нарынның жұлдыз ағып аспанынан.

Ғайсағали СЕЙТАҚ, ақын, Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі

www.zhaikpress.kz Облыстағы №1 медиахолдинг

Құрметті оқырман! Ғасырға жуық тарихы бар об­лыстық «Орал өңірі» мен «Приуралье» газеттерінің, сондай-ақ ау­дандық газеттердің электрондық нұсқасын www.zhaikpress.kz сайтынан оқи аласыздар. Сонымен қатар күн сайын­ғы жаңа­ лықтармен танысуға да мүм­кіндік бар.

Жәнібек ауданы Тау ауылының тұрғы­ ны, аяулы анамыз Лиза Өтемісқызы БАЯНТАСОВАНЫ мерейлі 60 жасымен құттықтаймыз! Сізге зор денсаулық, мол бақыт тілеп, ұл-қыз, немере-жиендері­ңіз­ дің қызығына бөленіп, ұзақ өмір сүруі­ңіз­ге тілектеспіз. Бізге сонау нұрын шашқан күндейсіз, Жас күніңдей жадырап бір күлгейсіз. Ана болып, әже болып әрқашан, Ортамызда ұзақ өмір сүргейсіз.

жинастырып, түген­деп, халқына тапсы­рып кет­ті. Өмірін өлең­мен бас­тап, нүктесін де өлең­ мен қойды. Хал­қы­ның мәңгілік жоқтайты­нын да сезінді. Бір ғана жұбаныш, ақын мұрасының мәңгілік екендігінде. «Жүзіңді алғаш көргенде-ақ біткен бір сенім, О бастан оқшау ту тіге келген жыршы едің! Өлгеннен кейін көп жоқтап жүрміз өзіңді – Өлмеске аяқ басқаның шығар бұл сенің», деп Меңдекештің Төлегенді жоқтағанындай, бізге де енді жоқтау, өлеңіне тоқтау ғана қалды. Аракідік кездескен­-

Құттықтаймыз!

Теректі ауданы Подстепный №1 ЖОББМ директоры Ақылбай Асымақұлы Кай­ мулдинов 55 жас мерейтойымен құт­ тықтаймыз! Жасыңыз құтты болсын мерекелі, Мол бақыт болсын сізге берекелі. Әрқашан еңбегіңіз еселеніп, Жемісіне жетіңіз еңбектегі.

Игі тілекпен: Подстепный №1 ЖОББМ ұжымы

«Темір тұлпар» мінді Алматы қаласында спорттық және әскери самбодан әлем кубогінің алғашқы кезеңі мәреге жетті. Облыстық дене шынықтыру және спорт басқармасы жоғары спорт жетістіктері бөлімі басшы­ сының міндетін атқарушы Әскер­бек Нұрмұқановтың айтуынша, аталмыш жарыста батысқазақ­стан­ дықтар, төрт дүркін әлем чем­пио­ны Ерболат Байбатыров 57 келі, әлем біріншілігінің қола жүлде­ге­рі, өткен жылғы Қазан универсиа­ дасының күмісін алған Бағдат Жа­рылғасов 62 келі салмақта же­ңім­паз атанды. Оларды Райбек Мең­ діғалиев, Берік Жұмағалиев, Қаз­ бек Ибрашев сынды мамандар баптап келеді. Сондай-ақ Азамат

Шайхы 62, М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік уни­ верситетінің студенті Нұрбол Се­ріков 68 келі салмақта күміс жүл­ дені иеленді. Жалпыкомандалық есепте Қа­ зақстан құрамасы ресейліктерден кейін екінші орынға көтерілді. Қа­зақстан самбо федерациясының президенті Сәкен Мейірбе­ков тур­ нирдің үздік балуаны атан­ған Ер­болат Байбатыровқа Hyundai Accent автокөлігінің кілтін табыс етті.

Арман БОЛАТҰЛЫ

Гранатамен қорқытып, қолға түсті БҚО ІІД баспасөз қызметінің редакцияға жолдаған мәліметіне қарағанда, қаңтардың 22-сі күні сағат 16.20да Орал қалалық ІІБ жедел-басқару орталығының «102» операторына теміржол вокзалы маңындағы «Шашлычок» кафесінің қызметкері кафеде отырған белгісіз жас жігіттің гранатамен қорқытқаны туралы хабар береді.

Орал қалалық ІІБ қызметкер­ лерінің дереу іс-әрекетінің барысында оқиға ізі суымай, 25 жасар М. есімді азамат ұсталды. Мәселенің мән-жайын анықтау барысында әлгі азамат пен кафе қызметкерлері арасында келіспеушілік туындағаны анықталды. Сөйтіп, өзінің айтқанын жөн са­ наған ол бұзақылық танытып, жарылғыш затпен қорқытуға кө­ шеді. Тәркіленген жарылғыш затты тексеру барысында мамандар

оның жаруға жарамды граната екенін анықтаған. Қазіргі уақытта бұл қарудың әлгі әумесердің қо­ лына қалай түскендігі тексерілуде. Кафедегілерді гранатамен қор­ қы­тып, қолға түскен азамат ҚР Қылмыстық кодексінің 132-бабы бойынша Орал қалалық ІІБ-ның уақытша ұстау абақтысына жабылып, оған қатысты қылмыстық іс қозғалды.

Өз тілшіміз


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.