Орал Өңiрi №45

Орал өңірі ОБЛЫСТЫҚ Қоғамдық-саяси газет

www.zhaikpress.kz

Газет 1918 жылғы 17 қарашадан шығып келеді. 1968 жылы "Құрмет Белгісі" орденімен марапатталған

+ 16 С +3 С 0

0

Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл №45 (19964)

oral_oniri@inbox.ru

233,4 мың шаршы метр

тұрғын үй іске қосылмақ Б

атыс Қазақстан облысында биыл 233,4 мың шаршы метр тұрғын үйді іске қосу көзделуде. Облыс әкімінің баспасөз қызметінен түскен мәлімет бойынша соның 34,4 мың шаршы метрі мемлекеттік қолдау есебінен бой көтермек. «Қолжетім­ді тұрғын үй – 2020» бағдарламасына сәйкес биыл республикалық бюджет­ тен 5965,436 млн. теңге бөлінді. Бірінші тоқсанда 61,8 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді, бұл жылдық тапсырманың 26 пайы­ зы. Соның ішінде Оралда жастарға арналған 90 пәтерлік (5,6 мың шаршы метр), Ақсайда 75 пәтерлік жалгерлік (6,5 мың шаршы метр) тұрғын үй іске қосылды. Тұрғын үй құрылыс жинақ жүйесіне қатысушылар үшін 15,7 мың шаршы метр тұрғын үй құрылысына 1416 млн. теңге бөлініп, қазіргі кезде Орал мен Ақсай қалаларында бірнеше үй салы­ нуда. Сондай-ақ жалгерлік тұрғын үй құрылысына (7,8 мың шаршы метр) 626,19 млн. теңге, жас отбасыларға арналған баспана тұрғызуға (10,9 мың шаршы ) 979,6 млн. теңге бөлініп, жұ­ мыстар атқарылуда. Өткен жылы барлық қаржыланды­ ру көздері есебінен жоспардағы 215 мың шаршы метрдің орнына 247 мың шаршы метр тұрғын үй (114,9 пайыз), соның 46 мың шаршы метрі мемлекет­ тік қолдау есебінен пайдалануға беріл­ ген болатын. Ғайса БӘЙМЕН

үзіліс

Бейнебақылау бейәдеп пен жүгенсіздікке тосқауыл бола ма?

жеңімпаздар

10

Эскадрон командирі

айнамкөз

11

Келіндер мектебі керек пе?

13

2

АҚПАРАТ Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

8 жоба мақұлданды P

Өткен сенбіде Жалпақтал ауылындағы орталық саябаққа 80, «Нұр Отан» партиясына 10 жыл» саябағына 40, жастар саябағы­ на 30, мекеме-кәсіпорын ғимараттарының маңына 450 түп талтерек егілді.

P

«НҰР» корпоративтік қайырымдылық қоры облыс әкімдігі­ мен және денсаулық сақтау басқармасымен бірлесіп, «Донор болып, өмір сыйла!» акциясын жүргізуде. Бұл шара Ақжа­йық ауданының орталығы Чапаевта өтті. Дені тәжірибелі до­нор болып табылатын 35 адам қан тапсырды, олардың алтауы – медицина қызметкері. Акция өзге де аудандарда жалғасуда.

P

Теректі ауданында өткен аптада 2226 адам сенбілікке қа­ тысып,120 тонна қоқыс шығарылды. Сонымен қатар 2360 түп жас көшет егілді.

«Қобыз-Қосбасар» Сәуірдің 29 жұлдызында кеш­кі­ сағат 18.30-да филармонияның кіші залында Ер­ кін Нұрымбетов жетекшілік ететін Ғ.Құрман­ға­лиев атын­дағы облыстық филармония­ ның Дәулеткерей атындағы қазақ халық аспаптары оркестрінің қа­ты­суы­мен кон­ церт өтеді. ҚР Мәдениет қайраткері, ха­­лықаралық, рес­публикалық конкурс­тардың лауреаты Жәмила Нұрым­ бетова мен республикалық кон­курстың лауреаты Ақсамал Қанатқалиева өнер көрсетеді. «Қо­быз-Қосбасар» атты бұл кеште халық композиторлары Құр­манғазы мен Тәттімбеттің, шетел классиктері Массне Шу­берт, Брамс, Глиэр, Де Фалья, Дж.Уилльямстардың және Ғ.Жұбанова, Н.Ті­­лендиев, Е.Үсенов, Е.Құсайынов, А.Толғанбаев, Е.Нұрымбе­тов, Қ.Жұ­ мағали сынды Қазақстан композиторларының шығармала­ры орын­ далады.

Талай ел қызығуда Орталық коммуникация­ лар қызметінің кезекті баспасөз мәслихатында Қазақстан халқы ассамблея­ сы төрағасының орынбасары, Президент әкімшілігі жанындағы ассамблея хат­­шылығының басшысы Ерә­лі Тоғжанов, ҚР Парламенті Сенатының депутаты, Қазақстан халқы ассамблея­ сы төр­ағасының орынбасары Анатолий Башмаков пен Мәжіліс депутаты, ас­сам­блея кеңесінің мүшесі На­дежда Нестерова сөз сөй­леп, сұ­ рақтарға жауап берді. Алғашқы сөз алған Е.Тоғжанов жақында өткен Қазақстан хал­қы ассамблеясының кезекті сессия­сының жұмысына және ондағы Елбасы Н.Назарбаевтың сөзінен туындайтын міндеттерге кеңінен тоқталды. Оның айтуынша, Қазақ­стан халқының бірлігін, ұлттар теңдігін, тең құқылығын қамта­ма­ сыз ету жолында толағай істер тындырылып жатыр әрі тынды­ рыла бермек. Отанымыздағы қо­ ғамдық келісім мен халықтардың өзара ымырасын нығайтуға еліміз­ дегі ұлттық-мәдени орталықтар, саяси партиялар, ҮЕҰ-лар және басқалары лайықты үлесін қосып келеді. Елбасымыздың тапсыр­масы бойынша келешекте ассам­

ҚР Президенті жанындағы Орталық Коммуникациялар Қызметі

блеяның қоғамдық мүм­кін­дікте­ рі мен өкілеттіктері ке­ңей­тіледі. Ке­лесі жылы ҚР Конституциясы қабылданғанына 20, ассамблея­ ның құрылғанына 20, Ұлы Жеңіске 70 жыл толуы құрметпен атап өтілмек. Қазір сол атаулы күн­дерге даярлық жұмыстары қолға алынуда. Бір атап өтерлігі, қазір­ дің өзінде дүние жүзінің алпыс­тан астам елі ассамблеяның жұ­ мысы, іс-тәжірибесіне қызығу­шы­ лық байқатуда. Ал А.Башмаков зор сенім та­ны­тып, қазіргі лауазымына таға­ йындаған Елбасы Назарбаевқа ри­залық сезімін білдірді. Соған орай өзінің жұмысын болашақта үш ба­ғытта жүргізетінін мәлімдеді. Соның бірі - көршілес Ресейде тұратын қазақтардың атамекені­ мен сан алуан байланысын ны­ ғайту. Бұдан басқа еліміздің же­келеген жоғары оқу орындарын­ да төзімділік кафедраларының құрылғаны туралы айта келіп, мұндай оң бастамалардың келе­ шекте Көкшетау, Қостанай және басқа қалаларда жүзеге асаты­ нын хабарлады. Мәжіліс депутаты Н.Нестерова Қазақстан Парла­ ментіне ассамблея атынан сайлан­ ған депутаттық топтың жұмысы хақында әңгімелеп, нақты дерек­ терді тілге тиек етті.

Серік ИХСАНҒАЛИ

Облыс әкімінің орынбасары Марат Кәрімовтің төраға­ лы­ғы­мен өткен аймақтық үйлестіру кеңесінің отыры­сын­да жалпы ша­­­масы 875,7 млн. теңгелік 8 жаңа жоба қарал­ды. Күні бү­гінге АҮК-де 43,9 млрд. теңгеге 304 жоба ма­құл­дан­ған.

Гүлбаршын ӘЖІГЕРЕЕВА, «Орал өңірі» «Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасы шеңберінде қа­рас­тырылған жобалар агро­өнер­ кәсіп кешені, құрылыс, автокөлік және өзге де салаларды қамти­ ды. Жобалардың барлығы дер­лік бағдарламаның «Жаңа бизнес бас­тамаларын қолдау» бірінші бағыты бойынша екінші деңгей­ лі банктер несиесінің пайыз­дық мөлшерлемесін субсидиялауға ұсынылды.

АҮК-нің отырысында «UniservTrans» ЖШС-ның «Айналым қара­ жатын толықтыру және көлік са­тып алу», «Евразия лайн» ЖШСның «МАN автокөлігін сатып алу» жобалары «АТФ банк» АҚ, «БТА банк» АҚ-лардың қолдауымен ма­құлданды. «Жангелдиева» ЖКның «Демалыс және ойын-сауық саласында қызметтер көрсету мақсатында жабдық сатып алу», «Орал Вент» ЖШС-ның «Өндіріс­ тік база және жабдық сатып алу» жобалары кеңес отырысында қол­дауға ие болды. Мемлекет есебінен тегін инфрақұрылым

тарту бағытында төрт түлік мал өсіретін төрт шаруашылықтың жобалары қаралды. Теректі ауда­ ны Ақсоғым ауылдық округінен «Ажкеев С.И», Жәнібек ауданы­ нан «Ерлан» және «Жасқанат» шар­уа қожалықтарының өнді­ріс­ тік базаларын электрмен жаб­дықтау, Шыңғырлау ауданынан «Жақып» шаруа қожалығын газ­бен жабдықтау жобалары ма­ құлданды.

– 2014 жылға инфрақұрылым тарту бойынша жобалардың ті­ зі­мі жасақталып болды. Бірақ бү­гін қаралып, қолдауға ие бол­ ған мұндай жобаларды алдағы жылдың жоспарына енгізу үшін ҚР Өңірлерді дамыту министр­лі­ гінің қарауына ұсынамыз, – деді жиынды қорытындылаған об­ лыс әкімінің орынбасары Марат Кәрімов.

Сәрсенбіде «Қазақ­Суар­на­жоба» АҚ мен «Карлс­ крона» ЖШС-ның ұйым­дас­тыруымен «Парк Отель» бизнес орта­лы­ ғында «Қа­зақстандағы сумен қамта­масыз ету және су бұру жү­йесін жаңғырту­ дағы өзекті мәселелер» тақырыбында семинаркеңес өтті.

Айша ҚАБЫЛОВА, «Орал өңірі»

Су мәселесін

Б

ұған облыстық энерге­ тика және тұрғын үйкоммуналдық шаруа­шы­лық басқармасының басшысы Рыспай Өтешев, облыс­тық құ­ры­ лыс басқармасы басшы­сының орынбасары Арман Өксікбаев пен қалалық құрылыс және су саласы мекемелерінің өкілдері, Орал қаласы мен Ақтөбе, Атырау және Маңғыстау мемлекеттік са­ раптама мекемелері, сондай-ақ «Құлман», «Жаңа Консалтинг лтд» ЖШС-ның басшылары қатысты. Семинар барысында «Қа­зақ­Суарнажоба» АҚ мен «Карлскро­ на» ЖШС-ның өкілдері елі­міз­дің сумен қамтамасыз ету жүйе­ сінің өзекті мәселелері жө­нін­де баяндап, су бұру жүйесін жаң­-

қозғаған семинар ғыр­тудың уақыты жеткенін айт­ ты. «ҚазақСуарнажоба» АҚ өкі­ лінің сөзінше, өнеркәсіп орын­дарының пайдаланған суы ұзақ жатып қалып, ауаны бүлдіру­де. Қоршаған ортаны қорғау үшін пайдаланылған қоқыс суды за­лалсыздандыру жолын қа­рас­тыру керек. Осынау өзекті мәсе­ лені тілге тиек еткен ол семи­нар қатысушыларына су ресур­ сын тиімді пайдалану бағытын­да жасақталған жаңа жобамен жұмыстануды ұсынды. Оның ай­туынша, бүгінде аталмыш жо­ба Қазақстанның бірқатар қалала­ры мен Ресейдің Жайық аума­-

«Жас сұңқар – 2014» Қалалық білім беру бөлімі, қалалық прокуратура және қалалық ішкі істер басқармасы қызметкерлерінің ұйымдастыруымен «Жас сұңқар - 2014» байқауы өтті.

Б

алалар мен жасөспі­рім­дер арасында зиян­ды заттарды пайдалану­ дың, құқықбұзу­шылықтың алдын алып, жасөспірімдер арасында құ­қықтық мәдениетті қалыптас­ тыру мақсатында өткен байқауға қала мектептерінің «Жас сұңқар

– 2014» топтары қатыс­ты. Ереже­ ге сай топ құрамында 10 оқушы, оқушылардың жасы 13-15 жас аралығында болды. Кең көлем­де ұйымдастырылған байқауға қаладағы мектеп дирек­тор­ла­рының тәрбие ісі жөнін­дегі орын­басарлары, алғаш­қы әске­-

ғындағы елді мекендерінде, Ор­та Азия мен Моңғолияда табыс­ ты жүзеге асуда. Оның сөзін жал­ ғастырған «Карлскрона» ЖШСның өкілі ұңғылық-сорғылық аг­ре­гаттардың тиімділігі жөнінде әңгімеледі. 2003 жылдан бері жұмыс істеп келе жатқан отан­ дық компанияның өнімдері Гер­ мания, Өзбекстан, Түркіменстан, Тәжікстан, Ауғанстан нарығына ұсынылған. Кеңеске қатысушылар аталмыш жобаларды жүзеге асыру жо­лын талқылап, алдағы уақытта осы ба­ғытта жұмыстануға шешім қа­был­дады. ри дайындық пәнінің мұғалім­ де­рі, әр мектептің кәме­летке толмағандар ісі жөніндегі инс­ пекторлары қатысты Төрт кезеңге бөлініп өткен бай­қау қорытындысы бойынша №30 мектептің тобы бас жүл­дені жеңіп алса, №40 орта мек­ тептің тобы бірінші, №14 жә­не №36 мектептің топтары екін­ші, ал №41, №26 мектеп пен №34 мектеп-гимназиясының то­бы үшін­ші орынға ие болды.

Гүламан ИСМАҒҰЛОВА, Орал қалалық ІІБ-нің баспасөз қызметкері

ҚОҒАМ oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

Таяуда «Бейбітшілік пен келісімнің жол картасы» мегажобасы аясында Тасқалада Қазта­лов ауданының күні өтті. Қазталов ауданының әкімі Нұрлан Бекқайыр бастаған делегация әуелі Аманкелді ауылдық округіндегі қа­уымға жерленген Кеңес Одағының Батыры Садық Жақсығұловтың мәңгілік мекеніне тағзым етіп, мар­ құм­ның рухына Құран ба­­­ғыш­­тап, зиратына гүл шо­ ғын қойды.

Газет ардагері құрметтелді Сонау бір жылдарда он жыл үзілістен кейін қайта құ­рыл­ ған аудандық «Жаңарған өңір» газеті редакциясында қызмет жасап, редакция жұмы­сы­ның қалыптасуына сүбелі үлес қос­ қан, бүгінде облыс­тық «Орал өңірі» газетінің қыз­­мет­кері Ел­аман Әйпішевті зейнеткерлік жасқа толуына орай Жаңа­қа­ла ауданы әкімінің міндетін уа­ қытша атқарушы, ау­дан әкі­мі­нің орынбасары Д.За­карин ар­ найы қабылдады. Қабылдауда аудандық газет жұмысына кезінде елеулі үле­сін қосқан журналиске риза­ шылығын білдірген аудан әкі­мінің міндетін атқарушы Д.За­ карин алғысхат пен ескерткіш сыйлық тапсырды.

О

дан әрі тасқалалықтар тоғыз жолдың тора­­бын­да орналасқан Ақ­ тау ауылдық округінен қонақтар­ды қарсы алып, ақтан дәм тат­ қызды. Түс ауа қонақтар «Азалы ана» мемориалдық кешенінде бо­­лып, мәңгілік алау жанында со­ғыста құрбан болғандарды еске алып, гүл шоқтарын қойды. «Бө­ бек» балабақшасын аралап, ау­дан орталығындағы «Достық» ал­лея­­сына шыршаның жас көшет­ терін отырғызды. Қос ауданның атқа мінерле­рі әкімдіктің шағын мәжіліс залын­да «Қазақстан – достықтың зәулім са­райы» деп аталатын дөңге­лек үстелде бас қосты. Жиынды Тас­ қала ауданының әкімі Санжар Әлиев ашып, Елбасы Жолдауы­ның жергілікті жерде іске асу барысы жөнінде ақпарат беріп, ауданында ардагерлер мен мүм­кіндігі шектеулі жандарды қам­қорлайтын, әйелдер мен жастар­ дың азаматтық белсенділігін да­ мытатын, кәсіпкерлердің құқы­

Эстафета Тасқалаға жетті ғын қорғайтын, ұлттық татулық пен тұрақтылыққа негізделген 6 үкіметтік емес ұйымның жұмыс істейтіндігін атап өтті.

– Өткен жылы ассамблеяның ХХ сессиясында берілген тапсыр­ маға орай қоғамда бейбітшілік пен ұлтаралық келісімді, тұрақ­ ты­лық пен тыныштықты, Елба­сы­ның сарабдал саясатын насихат­ тау бағытында ауданның белсен­ді қоғамдық ұйымдар мен діни бірлес­тіктердің жетекшілері, бі­лім саласы жә­не өзге ұлт өкілдерінен

құ­рылған аудандық және 9 ауыл­ дық округте қоғамдық келісім кеңестері құрылып жұмыстану­да. «Бейбітшілік пен келісімнің жол картасы» республикалық мегажобасын іске асыру мақса­ тын­да ауданда көптеген мәдени іс-шара ұйымдастырылды. Ауыл­ дық округтер арасында екі ай бо­йы мегажоба өткізілді, – де­ді аудан әкімі Санжар Жұма­тай­ ұлы. Басқосуда Қазақстан халқы БҚО ассамблеясы хатшылығының бас­

шысы Ғайса Қапақов сөз алып, ассамблеяның XXI сессиясында берілген тапсырмалар мен қо­ йылған міндеттерді тілге тиек етті. Дөңгелек үстел басында Қаз­ талов ауданының әкімі Нұрлан Мағазұлы тасқалалықтарға риза­ шы­лығын білдіріп, екі аудан ара­ сындағы достықтың одан әрі ны­ ғая түсетінін жеткізді. Аудандық мәдени-демалыс ор­та­лығында Тасқала тұрғында­ры көрші аудан өнерпаздарының кон­цертін тамашалады. Концерт соңында Қазталов ауданының әкі­ мі Нұрлан Бекқайыр Тасқала ау­ данының әкімі Санжар Әлиевке мегажобаның эстафеталық кіта­ бын салтанатты түрде табыстады.

Назгүл СЕРІКҚЫЗЫ, Тасқала ауданы

Таяуда «Орал студент­­тер альянсының» ұйым­­дас­тыруымен БҚО ішкі сая­ сат басқармасында «Об­­­лыс­тағы волонтерлік қозға­ лысты дамыту» тақыры­

Д

Жақында Теректі ауданы Подстепный ауылының тұр­ ғыны Н.Думчевтің ұрлан­ған медалі табылды. Майдангердің айтуынша, ол зей­нетақысын алуға бармақ­шы болып, бешпетін киер кез­де өңіріндегі марапаттардың ішін­де бір медалі жетіспеге­ нін байқа­ған. Өзі ең қымбат дү­ние санайтын медалінің жо­ғалғаны жанына қатты батқан қарт бұл жөнінде дереу поли­ция қызметкер­леріне хабар­ла­ған. Оқиға орнына дереу жеткен полиция қызметкерлерінің та­банды жұмысының нәтиже­сін­ де сол күні ұры анықталып, қарттың құнды дүниесі табыл­ ды. Бұл қылмыстың ашылуын ар­дагер ақсақал Ұлы Жеңіс мей­ рамы қарсаңында полиция­дан үлкен сыйлық ретінде қабыл­ дады.

«Қазгидромет» РМК «Батыс Қазақстан гидрометео­ро­ло­ гия ор­та­лы­­ғының» мә­ліме­ті­ не қа­­ра­­ған­да, 24-26 сәуір күн­­­ дері об­лыс­­ аумағы­ның кей жер­ле­­рінде солтүстік-батыс­тан соққан желдің жылдам­ дығы 15-20 м/с-ға дейін кү­ше­йеді.

Волонтерлер өңгелек үстелде өңірімізде жастардың во­ лонтерлік қозғалысын құру, оны жүзеге асырудың тиімді жолдарын ұсыну, «EXPO -2017» көрмесіне үздік волон­ терлерді дайындау туралы сөз болды. «Орал студенттер аль­ян­сы» корпоративтік қоры­ның ат­ қарушы директоры Салтанат Тұ­манбаева облыстағы волонтер­ лік қозғалысты ұйымдастыру мен дамыту жобасын жүзеге асырып жатқандықтарын, ерікті жас бо­ луға ниеттілердің артып отырғанын, сондықтан жастардың бірыңғай қозғалысын құруды көз­ дейтіндіктерін айтты. Ал облыстық жастар саясаты мәселелері басқармасының бөлім бастығы Біржан Хайруллин жалпы волонтерліктің тарихына тоқталып, оның әлемдік тәжірибеде маңызды оқиғаларға себеп

Қожайынын қайта тапты

Жел күшейеді!

бында дөңгелек үстел өтті.

Ақмоншақ МАҚСОТҚЫЗЫ, «Орал өңірі»

3

басқосуы болып отырғанын, сондықтан бұған немқұрайлы қарамау қажеттігін әр түрлі мысалдармен түсін­ діріп өтті. Жастар ұйымдары жетек­ шілері де өз ойларын ортаға сал­ ды. Жастармен жұмыс жөніндегі ресурстық орталық маманы Да­ нияр Уәлиахметовтың айтуынша, волонтерлік қозғалысқа тек бел­гілі оқу орындарының ғана емес, әр түрлі салаға кәсіптік маман­дар да­йындайтын лицей оқушы­ ларын да тартқан жөн.

– «Жас Отанның» еріктілері қа­тарында 76 студент бар. Біз қазір жастарды көшбасшылық, ко­ман­ далық қарым-қатынасқа баулу­ дамыз. Қыркүйек айынан бас­тап «EXPO - 2017» көрмесіне во­ лонтер дайындау мақсатында тіл үйрету курстарын бастаймыз, - деді аталған жастар қанатының облыстық филиалының атқару­шы хатшысы Дархан Қадырәлиев.

23 елді мекен газға қосылмақ Облыста биыл елді мекендерді газдандыруға 3291,5 миллионнан астам теңге бөлініп отыр. Облыс әкімінің баспасөз қыз­метінен ха­2014 жыл барлағанындай, осы қаржыға 12,8 мың хал­ 23 ауыл газға қосылмақ қы бар 23 ауылды «көгілдір отынға» қо­су көзделуде. Биыл сонда барлығы 556,9 мың адам немесе облыс халқының 87,6 пайызы (2013 жылы 543,5 мың адам немесе 86,7 пайызға жеткен еді) газбен қамтылмақ.

2013 жыл 2013 жылы газдандыруға 2743,3 млн.

543,5 мың адам теңге бөлініп, игерілді. 269,8 шақырым газ немесе 86,7% құбыры тартылып, 4,5 мыңнан астам адамы бар 9 ауылға «көгілдір отын» жеткізілді.

2014 жыл

Елжан ЕРАЛЫ

556,9 мың адам немесе 87,6%

Ұжым басшылары, әсіресе, қалыпты тіршілікті қам­­тама­­­сыз ететін ком­­му­­­нал­­­­­дық ме­ке­мелер­­ дің же­тек­­ші­ле­рі, электр жә­не байланыс желі­лерінің ба­­рын­ша тұ­рақты жұ­мыс жасауын қам­ тамасыз етуі шарт. Білім беру саласы қызмет­ кер­­лері қолайсыз ауа-райына бай­ланысты өз ұжымдарында қауіпсіздік шараларын түсінді­ руі шарт. Төтенше жағдайлар орын ал­­ған кезде Орал қаласы, Дос­­ тық даңғылы, 215 ме­кен­жайы бо­йын­ша немесе 53-60-91, 5452-25 телефондары арқылы Орал қа­­­лалық ТЖАК КДС ке­­зек­­ші диспетчері­не хабарлау керек.

Өз тілшілеріміз

4

Агробизнес - 2020 Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

«Қазақстанға бидай өткізу нарығын кеңейту керек» К.МӘСІМОВ, Қазақстан Республикасының Премьер-министрі

Бидай экспорты өсуде Қазақстанның биылғы жылғы бидай бойынша экспорттық әлеуеті 9,5 млн. тоннаны құрауы мүмкін. Бұл туралы кеше өткен ОКҚ брифингінде «Азық-түлік корпорациясы» ҰК» АҚ-ның басқарушы директоры, коммерциялық директоры Нұрбек Дайырбеков мәлімдеді. «Ауыл шаруашылығы министрлігінің ба­ғалауы бойынша 2014 жылға бидайдың экспорттық әлеуеті 9,5 млн. тоннаны құрайды. 20 сәуірдегі мәліметке сүйенер болсақ, 2013-2014 ж.ж. бойынша Қазақстан 7,3 млн. тонна шамасында бидай экспорт­ тады, осы көрсеткішті негізге алу арқылы біз АШМ көрсеткен көлемді бағындырамыз деп ойлаймын. Сонымен қатар 2014 жылы барлық бидайдың 14%-ы Иранға, 4 пайы­ зы Қытайға экспортталатын болады», - деді Н.Дайырбеков журналистердің сұрағына берген жауабында. Ол сондай-ақ Қазақстандағы дәнді да­ қылдар өнімдерінің былтырғы жалпы жиы­ ны 18,2 млн. тонна шамасын, соның ішінде бидай 13,9 млн. тоннаны құрағандығын еске салды. Және бұл көрсеткіш бидай эк­ спортына жақсы экспорттық әлеует қалып­ тастырары анық. Н.Дайырбековтің айтуынша, қазіргі таңда біздің еліміз бидай экспорты жөнінен әлемде 7-орында тұр. Бидайдың әлемдік нарығындағы біздің үлесіміз 5 пайызды құраған. «Бүгінгі таңда 2013 жылғы бидай экспор­ тынан түскен жалпы пайда 1,2 млрд. доллар­ ды құрады деген мәлімет бар, салыстырар болсақ, 2009 жылғы көрсеткіш 600 млн. дол­

лар шамасында еді», - деді Н.Дайырбеков. Атап айтар болсақ, соңғы төрт жылда би­ дай экспортынан түскен пайда 2,5 есеге көбейген. Сондай-ақ ол Кедендік одақ құрылуының арқасында екі мыңыншы жылдардың со­ ңында қазақстандық бидайдан бас тартуға шақ қалған Ресей елі соңғы екі жылда қазақстандық бидай импорты көлемін ұл­ ғайтып отырғандығын тілге тиек етті. «Егер 2009-2010 маркетингтік жылдары бидай­ дың жалпы импорты жылына 100 мың тон­ на шамасын құраса, ағымдағы және өткен маркетингтік жылдардың қорытындысы бойынша импорт көлемі ұлғайып, миллион тоннадан астам көрсеткішке жетті», - деп сөзін қорытындылады Нұрбек Дайырбеков.

2013 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстан 1,2 млрд. АҚШ доллары тұратын 4922,8 мың тонна бидай экпорттады. Қазақстан бидайының тұрақты импортерлері – Ресей, Әзірбайжан, Өзбекстан, Тәжікстан, Иран, Қырғызстан, Түркия, Грузия, Қытай, Швеция, Ауғанстан елдері. Олардың үлесіне экспорттың 98,8 пайызы тиесілі. Бүгінде министрлік Қытай және Оңтүстік-Шығыс Азия елдеріне экспортты арттыру бағытында жұмыстануда. Географиялық орналасуына қарай және ортақ шекаралар арқылы Қытаймен арада дәнді дақылдар терминалын салу жоспарланған. Бұл Қытай және ОңтүстікШығыс Азия елдеріне бидайды үздіксіз экспорттауға мүмкіндік бермек.

2013 жылғы бидай экспорты 2013 жылғы бидай экспорты мың тонна

Агробизнес – 2020 Бағдарлама мақсаты мен бағыты Бағдарлама мақсаты

Бағдарлама бағыты

1. Қаржылық сауықтыру

• Қаржылық сауықтыру • Саланы қаржыландыру

2. АӨК субъектілерінің тауар, жұмыс және қызмет көрсетудің қолжетімділігін арттыру

ҚР АӨК субъектілерінің бәсекелестік қабілетін арттыруға жағдай жасау

• Мемлекеттік қолдаудың тиімділігі • Жер және салықтық қарым-қатынас • Кооперация дамуы • Маркетинг, кеңес беру

3. АӨК субъектілерінің мемлекеттік жүйесін дамытуды қамтамасыз ету

• Ғылым-білім, инновация, кадрлар­ ды дайындау

4.АӨК мемлекеттік жүйесін реттеудің тиімділігін арттыру

• Әлеуметтік инфрақұрылым

• Аралас салалар: ауыл шаруашылығы химиясы, ауыл шаруашылығы машина құрылысы

Мақсатты көрсеткіштер АӨК нысандарын субсидиялау арқылы ауыл шаруашылығын мемлекеттік қолдау көлемін 2020 жылға қарай 4,5 есе өсіру; АӨК нысандарының борыштық жүктемелерінің мер­ зімін 8 жылдан кем емес уақытқа займдарды жалпы көлемі 300 млрд. теңгеге қайта қаржыландыру және реструктуризациялау есебінен ұзарту; 2020 жылға қарай карантиндік және аса қауіпті орга­ низмдердің таралу қаупін 0,88 коэффициентке дейін; 2020 жылға қарай мониторингтік зертханалық зертте­ уге түскен тамақ өнімдерінің үлесін 0,4 пайызға дейін жеткізу; 2015 жылға қарай электрондық форматқа ауыстырылған мемлекеттік қызметтердің үлесін 62 пайызға жеткізу.

АӨК субъектілерін қаржылық сауықтыру механизмі Қаржылық сауықтыру бойынша қоғамдық кеңес

бидай экспорттаудың үлесі %

АӨК-ны дамыту бағдарламасы аясында шешілуі тиіс 10 мәселе және басқа да бағдарлама құжаттары

1. Әлеуетті қатысушыларға өтінімдерді ұсыну

2. Әлеуетті қатысушыларға мақұлдау туралы шешімді бағыттау

Қаржылық институттар

4. Субсидиялау келісімшартын жасау

5. Сыйақы төлемдерін субсидиялау үшін қаражат аудару * 3. Қатысушыларды қаржылық сауықтандыру шараларын өткізу

АӨК субъектілерінің қарызгері

ға нс

та

н

р Ау

ел де

ци я

Өз ге

ве Ш

й та Қы

ия уз Гр

я рк и Тү

рғ ы

зс

та

н

Ир ан Қы

Тә

жі

кс

та н

та н кс бе

Өз

ай жа н ірб

Әз

Ре с

ей

Өкілетті орган

6. Несие қайтару

жылдық мөлшері 12 пайыздан 7 пайызға дейінгі ниесиелерді және жылдық мөлшері 4 пайыз ауыл шаруашылығы лизингісі сыйақы мөлшерін субсидиялау жүзеге асады *

ауыл-аймақ oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл рысында қаралып, онда өндіріс және қызмет көрсету салалары бағытындағы жобаларға басым­ ды­лық берілді, - деді Нұрлан Сағынтайұлы. Ауданда жыл өткен сайын жұ­мыссыздар мен әлеуметтік жағ­ дайы төмен отбасылар қатары азайып келеді. Жұмыссыздық дең­гейі 3,1% шамасында. Кедей от­ басылар саны өткен жылмен са­ лыстырғанда 5,4%-ға азайып, 61 ша­ңырақ болды. Өткен жылы әлеу­ меттік жұмыс орындарын құруға жергілікті және республикалық бюджеттен 18 млн. 816 мың теңге қаржы бөлініп, жалпы саны 178 адам жұмыспен қамтылған. Ағымдағы жылға республикалық бюджеттен 7 млн. 561 мың теңге бөлінген, 1

теулі жан кәсіпкерлік жобасы бо­ йынша несие алды. 4 жас маман «жастар практикасына», 4 мүгедек тұрғын кәсіптік оқуға тартылды.

102 мүгедек адамға үйден арнау­ лы әлеуметтік қызмет көрсетілу­де. Сондай-ақ өткен жылы әр түр­ лі топтағы 19 мүмкіндігі шектеулі жан «Ақжайық» шипажайында де­ малып келді». Білім беру саласында да айтар­ лықтай жетістіктер бар. Ауданда «Балапан» бағдарламасы жоспар­ лы түрде жүзеге асырылуда.

2013 жылы Сайқын ауылында за­ ман талабына сай жабдықталған 290 орындық жаңа балабақша пайдалануға берілді. Биылғы жыл­ дың 1 сәуіріндегі көрсеткішке көз салсақ, аудан бойынша мектепке

5

2013 жылы «Ақбұлақ» бағдар­ ламасы бойынша Бисен ауылдық округінің Жиекқұм ауылында су құбыры құрылысы аяқталып, ны­ сан қазан айында пайдалануға берілді. Аталған бағдарлама ая­ сында биыл Бисен ауылында ауыл­ ішілік су құбырының құрылысы жүзеге асырылмақ.

- Алдағы жылдары ауданның әлеуметтік-экономикалық дамуы «2014-2020 жылдарға арналған аймақтық даму бағдарламасына» сай жүзеге асырылады. Яғни аг­ро­ өнеркәсіп кешенін, шағын және орта бизнесті дамыту арқылы қо­сымша жұмыс орындарын ашу, тұрғындарды әлеуметтік қорғау, білім мен денсаулық са­лалары­ ның қызмет сапасын жетілдіру

Бөкейліктердің әлеуеті артып, тұрмысы оңалуда

Сейсенбі күні «Қазақстан-Орал» телеарнасында өткен брифингке қатысқан Бөкей ордасы ауданының әкімі Нұрлан Рахымжанов ауданның әлеуметтікэкономикалық дамуы жөнінде баяндады. Сәкен МҰРАТҰЛЫ, «Орал өңірі» Аудан экономикасының негізгі саласы ауыл шаруашылығы болып табылады. Бұл салада өткен жылы өндірілген өнімдердің жалпы со­ масы 3,1 млрд. теңгеден асты, сөй­ тіп 2012 жылмен салыстырғанда 4,6%-ға артты. Ағымдағы жылдың 1 сәуіріндегі жағдай бойынша ау­ дан шаруашылығының барлық са­ натында 50 735 ірі қара, 120 389 қой мен ешкі, 14 412 жылқы, 1 242 түйе тіркелген. Өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда ойсыл қара түлігінен басқасында өсім бар. Аудан бойынша бір тұрғынға шаққандағы шартты мал басы 4,2ні құрайды, бұл - облыс бойынша алдыңғы қатарлы көрсеткіштер­дің бірі. Шаруа қожалықтары да қар­ қынды дамып, олардағы төрт тү­лік басы артуда. 2012 жылы ауданда ірі қара малының аналығы 30-дан асатын 86 шаруа қожалығы тіркел­ ген болса, қазіргі уақытта олардың саны 215-ке жетіп отыр.

- Өткен жылы шағын бизнес субъектілерімен 2,5 млрд. теңге­ нің өнімдері өндіріліп, қызметі көр­ сетілді. Биылғы І тоқсанда осы са­-

ла бойынша өндірілген өнім кө­ лемі – 313 млн. 958 мың, бюджетке түскен төлемдер – 6 млн. 987 мың теңгені құрады, бұл көрсеткіштер өткен жылдың осы кезеңімен са­ лыстырғанда тиісінше 1,2% және 18,9%-ға артып отыр. Тұрғындар «Жұмыспен қамту - 2020 жол кар­ тасы» бағдарламасы аясында ти­ім­ді несиелерге қол жеткізіп, мал басын өсіру, жаңа кәсіпорындар ашу, тұрмыстық кызмет көрсету бағытында кәсіптерін дамытуда. Өткен жылы бағдарлама бойынша 36 тұрғын 60 миллион теңге несие алды. Бұл несиелердің қаржысы­ на көлік жөндеу орындары, жиhаз жасау цехы ашылды, тойхана мен наубайханаға құрал-жабдықтар са­тып алынып, монша салынды. Со­ нымен қатар 30 тұрғын 324 ірі қара малын сатып алып, өсіруде. Биыл ауданға бөлінген 51 млн. тең­ ге несие қаржысын алуға 33 жоба ұсынылды. Айта кететін жайт, ау­ данда осы бағдарлама арқылы несие алып, кәсіпкерлікпен айна­ лысқысы келетін тұрғындар саны жылдан-жылға артып келеді. Мы­салы, биылғы жылға бөлінген қар­жы тұрғындардан түскен сұра­ныс­тың тек 48%-ын қамтып отыр. Сон­дықтан несиелендіруге қатысты жобалар арнайы комиссия оты­

сәуірден бастап 90 адамға әлеу­ меттік жұмыс орындарына жол­ дама берілді. «Жұмыспен қамту 2020 жол картасы» мемлекеттік бағдарламасы аудан халқын жұ­ мыспен тұрақты және нәтижелі қамтуды ұйымдастыруға зор сеп­ тігін тигізуде. Бағдарламаның жұ­ мыс­сыздарды кәсіби оқыту, қайта даярлау және біліктілігін арттыру бағыты бойынша өткен жылы 26 тұрғын кәсіби даярлауға жолдан­ды. Жастар іс-тәжірибесін ұйым­ дас­тыруға 11 млн. 612 мың теңге қаржы жұмсалып, 85 жас маман жұмыспен қамтылды. «Тағдыр тау­ қыметін тартқан мүгедек жандар­ды қоғамға бейімдеп, олардың өмір сүрулеріне қолайлы жағдай жасау – бүгінгі заманның басты та­ лабы, - деді аудан басшысы.

- Аудан бойынша 532 мүгедек адам бар. Былтыр олардың үшеуі тұ­рақ­­ты жұмысқа орналас­ты­ры­лып, 14-і ақылы қоғамдық жұмыс­тарға тартылды. Биылғы жылдың І тоқ­с­анында мүмкіндігі шектеулі жан­дарға арналып ұйымдасты­ рылған бос орындар жәрмеңкесі нәтиже­сінде 4 адам тұрақты жұ­ мысқа ор­наластырылды, сондайақ 6 тұр­ғын қоғамдық жұмыспен қамтыл­ды. Өткен жылы «Жұмыспен қам­ту - 2020 жол картасы» бағ­дар­ ламасы арқылы 2 мүмкіндігі шек­

дейінгі тәрбиемен қамтылу дең­ гейі өткен жылғыдан жоғарылап 75,2%-ды құрағанын көреміз.

2013 жылы «Жұмыспен қамту 2020 жол картасы» бағдарламасы аясында Сайқын ауылдық окру­гі­нің Шоңай ауылындағы бастауыш мектеп күрделі жөндеуден өткі­зіл­ді. Ағымдағы жылы осы бағ­дар­ лама арқылы Бисен ауылында­ғы Б.Жәнекешев орта мектебінің, облыстық бюджет арқылы Жиек­ құм ауылындағы Т.Масин атында­ ғы орта мектебінің ғимараттары жаңа кейіпке енбекші. Азаматтардың денсаулығын ны­ ғайту, салауатты өмір салтын ын­ таландыру бағытында да жоспар­лы жұмыстар атқарылуда. Бүгін­де емдеу мекемелерінде 28 дәрі­гер, 120 орта буын медицина қызмет­ кері жұмыс жасайды. Былтыр ау­ данға жас маман ретінде хирург және терапевт дәрігерлері және фельдшер, лаборант сынды төрт орта буын қызметкер келді. Бүгінгі күні аудандық ауруханаға акушергинеколог, жалпы тәжірибе дәрі­ гері, окулист дәрігерлері жетіс­ пейді. Бір алаңдатар жайт, ауданда қылмыс саны артуда. Мәселен, өт­ кен жылы 233 қылмыс тіркеліпті. Бұл 2012 жылмен салыстырғанда екі есеге көп. Соның ішінде ауыр қылмыс 1,5 есе өсіп, оның ашылуы 63,6%-ды құрады. Бөтеннің мүл­кін ұрлау фактілерінің тең жарты­ сы мал ұрлығының еншісінде, бұл екі есеге артқан. Аудан әкімі мұны 2011-2012 жылдарда тіркелме­ гендігі анықталған қылмыстар­дың есептік кезеңде тіркелуі себебі­мен түсіндіреді. Ағымдағы жыл­дың І тоқсанында ауданда барлығы 25 қылмыс тіркеліп, ол былтырғы жылдың тиісті кезеңімен салыс­ тырғанда үш есеге аз болуы оған дәлел болса керек. Аудандағы 22 елді мекеннің 8-і (36%-ы) табиғи газбен қамтылған, қалғандарына газ құбыры құры­лы­сының техникалық-экономика­лық негіздемесі дайындалды, жо­балықсметалық құжаттары осы жылы әзірленеді. Газбен қамту жұмыста­ры 2015-2016 жылдары жалғасады.

бағытында жүйелі жұмыстар жүр­гізілетін болады, - деді баян­дама­сының соңында Нұрлан Рақым­ жанов. Ерденбек ЖЫЛҚАЙДАРҰЛЫ, «Қазақстан» РТРК» АҚ БҚОФ директорының орынбасары: - Ауданда мал басының кө­бей­ гендігі қуанышты жайт, әрине, бі­рақ ол өз кезегінде экологиялық мә­селе тудыратыны жасырын емес. Кезінде Сейітқали, Үштерек, Жиек­құм елді мекендерінің айналасын­ да тау-тау болып үйіліп, ауылға қарай жылжып келе жат­қан құм­ дарды көрген едік. Жалпы, құм басу қаупін сейілту бағытын­да қандай шаралар қолға алынуда? Нұрлан РАХЫМЖАНОВ: - Өте жақсы сұрақ, құмды тоқ­та­ту үшін тиісті тал-теректер егу, басқа да шаралар алу ісімен ау­ данның орман шаруашылығы қыз­меті жүйелі түрде айналысуда. Зерттеу жұмыстары көрсетіп отыр­ғанындай, бұл мәселенің туындау­ ына негізінен қойлар ықпал ете­ді екен. Яғни қой басы көп шоғыр­ ланған жерлер құмға айналады. Сондықтан біз қойы көп шаруа­ шылықтарды қырлық жерге көшіру жөнінде жұмыстанып жатырмыз. Айнұр ТӨЛЕУҒАЛИҚЫЗЫ, «Жайық үні» газеті: - Біздің естуімізше, ауданда тал-терек егу ісі қалыс қалып тұрған сияқты. Сол рас па? Нұрлан РАХЫМЖАНОВ: - Иә, ағаш өсіруде қиындықтар бар. Себебі аудан көлемінде Мұ­ратсай ауылынан басқа елді ме­кендерде су қоймасы жоқ. То­пы­рақ құнарлығы төмен. Қазіргі таң­да осы мәселелерді шешу үшін жұмыстанудамыз. Мысалы, Сай­қын ауылының маңындағы Гришка де­ген жерден аудан орталығына тех­никалық су тарту мәселесі қарас­ тырылуда. Мұның бәрі ауданда талтерек өсірілмей жатыр деген сөз емес. Орда су желісінен су алып, ауылдарда ағаш отырғызылуда. Суретті түсірген Темірболат ТОҚМАМБЕТОВ

6

бұқара Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Кейінгі кезде: «Ене қан­

Таяуда ҚазИИТУ кешенінде ғылыми жобалар жәрмең­-

дай болуы керек, келін қан­

кесі өтті. Оған қала мектептерінің оқушылары қатысты.

дай міндет атқару керек?

Ғылыми жобалар сайысы

Қалай болғанда келін мен ененің арасы жақын болады?» деген өзекті мәселе

ҚР Ғылым және білім ми­нис­тр­­ ігінің «Жоғарғы оқу орында­л ры мен мектеп арасында ғы­лымды алға өрбіту туралы» қау­ лысы негізінде ұйымдас­тырыл­­ған аталмыш шарада физика, био­ логия, география, қазақ, орыс, ағылшын тілдері пәндері бо­йын­ ша ғылыми жобалар сынға түсті. Үш кезеңнен тұрған сайыста оқушылар өз ғылыми жобала­рын қорғап қана қоймай, қойыл­ ған сұрақтарға да ұтымды жа­уап берді. Шара барысында елі­-

жиі көтеріліп жүр. Қазақ даласының жазыл­ маған заңында қатаң сақ­талған ене мен келін ара­ сын­­дағы сыйластық туралы өз ойымды ортаға салғым келді.

О

сыдан 20 жыл бұрын бір әулеттің желкілде­ ген тұңғышы, жоғары оқу орнын бітірген жас мұғалім киелі шаңыраққа келін болып табалдырық аттадым.

з ы с н а ж л ы с а Сол . . . і т т ө л ы ж і ек

Келін болып түскен жерім – Қа­ра­­төбе ауданының Үшана ауылы. Кел­ ген шаңырағым ауылға сыйлы, татулығы жарасқан, менен бұрын да келін түсіріп, қыздарын ұзатқан үлкен әулет болатын. Алдымдағы абысындарым ене­мізді «Апа» деп атайды екен. Өйт­ кені олардың жұбайы екі үлкен қайын ағамыз ата мен әженің ба­ ласы болып тәрбиеленіпті. Алғаш келін болып түскен күннен бастап өз енемді (біздің жақта ата-ене, қайын ағалардың атын айту келінге әбестік көрінеді, бірақ оқырманға түсінікті болуы үшін енемнің аты-жөнін айтайын, ол – Лайық Мусина. Бұған үлкен­ дер жағы түсіністікпен қарар) «Мама» деп, атамды «Папа» деп атадым. Бұл сөздер орыс тілді бол­ ғанымен, маған осы жандар үшін ең жақын сөз сияқты сезіледі. Мамам өте байсалды, үнемі кү­ліп жүретін, ешкімге артық сөз айтпайтын аңқылдаған адам еді. Жолдасым Нұрбергеннің маған айт­қан мына сөзі мәңгі есімде: «Әкем жайлы сен білесің, ол кісі өзі сыйлай білетін, өзін сыйлата білетін жан. Ал енді сенің қарымқатынасың апаммен жиі болады ғой. Апам ата-енені, он баланы тәр­биелеген жан. Ешқашан жолда­ сының, ата-енесінің алдынан кесе өтпеген, жалғыз қайын інісі мен келінін Құдайындай сыйлаған, қа­йын сіңлі, күйеу балаларын қа­дір­ леген жуас адам. Сондықтан саған айтарым, анамды сыйла, анам­ды қадірле... Мен сенен басқа еште­ңе сұрамаймын...» Жұбайымның той алдында айт­ қан осы сөзін ешқашан ұмытпа­ дым. Қазір үйленетін жігіттер өзі­нің болашақ жарына алдымен анам­ды сыйла деп талап қойса, көп мәселенің алдын алар ма едік?.. Мамам менен кейін де бірнеше келінді қолына түсіріп, тәрбиеле­ ді. Бізге анамыздай болуға ты­рысты. Немерелерін өсірді, қызы­ ғын қызықтады. Ол кісі келіндері­ нің арасында жүріп, бір келінді бір келінге ешқашан жамандаған емес, қайта кішкене жақсылығын көрсе қуанып, өзгелеріне мақтап,

үлгі ететін. Біз түгілі, бөтен кісі­ге қатты сөз айтпайтын. Әлденеге ренжіп қалса, үндемей қалатын. Артынан: «Жаңа былай деп ай­ тайын деп едім» деп отыра­тын. Мен: «Туу, мама айтып тастасаң қайтеді, ол сенен жас қой, неге сөйлетіп қоясың» десем, үнде­ мей, жылы жауып қоя салатын. Қазір ойлап отырсам, осының бә­рі бізге кешірімді болуды көр­сет­ кен үлгі-өнегесі екен ғой. Қаратөбе ауданының Қалды­ғай­ты ауылында маманың қайын інісі мен келіні тұрды (біздер тә­те, апа дейміз. Әкеміздің туған інісі). Сол кісілерді үнемі мақтап, әрбір ісін, сөзін үлгі қылып оты­ рушы еді. Олар бала-шағасымен үйге жиі келетін, әр келгені қуа­ ныш, жиын-той, қой сойып, бала­ ларына құлақ беретін. Осындай жо­ралғыны барлық ағайынына жасаушы еді. Біздің әулеттің за­­ңында келген қонаққа ет асу, сыйсияпат көрсету қатаң сақталған. Осы игі істердің бәріне мамам ешқа­шан шаршамайтын, келінде­рімен бірге жүгіріп жүріп, қонақ күтісетін. Бұл дегенің – тума-туыс ара­сындағы сыйластықты кейін­ гілерге үлгі ету екен ғой. Мамам ешқашан былай істе деп бұйырмайтын, «Былай істеу ке­ рек сияқты, осылай істесе дұрыс сияқты, оны өзің де білесің ғой, өздерің жақсы істейсіңдер» деп мақтап қоятын. Біз соған мәз бо­ лып, жүгіріп жүруші едік. Мамам келіндерді қалай жұмсау керек­ тігін дәл білуші еді. Әкеміздің жағасын ешқашан кір шалмайтын. Тап-таза қылып киі­мін тазалап қояды. Үнемі «Па­ паң біледі» деп алдынан кесе көл­­денең шықпайтын. Бұл деге­нің – келіндеріне күйеулерін (өзінің ба­ лаларын) қалай сыйлау керектігін көрсеткен үлгісі екен. Қазіргі кезде кейбір енелер келіндеріне «Менің баламды бы­ лай сыйла» деп алып, олардың әкесінің жер-жебіріне жетіп, ауыр сөздер айтып отырады. Осындай келеңсіз көріністерді көргенде ға­­зиз енемнің бейнесі көз алды­ма келеді.

міздің индустриалды-иннова­­ция­лық дамуы, оған жас ұр­пақ­ тың қосар үлесі жөнінде уни­вер­ ситет қызметкерлері дайын­да­ ған бейнефильм көрсетілді. Ғылыми сайыс соңында үз­дік оқушылар түрлі аталымдар бо­йынша марапатталды. Бола­шақ­та мұндай шараны дәстүрлі түр­ де өткізу туралы келісілді.

Арайлым ИСМАҒҰЛОВА, ҚазИИТУ-дың оқытушысы

Біріккен тексеріс оң нәтиже беруде

Бізді мамам еш­қа­ шан жұ­­мыстан қал­­­­ дырған емес. Не­ме­ре­ле­рін балпанақ­­тай қы­­лып, өзі бағып өсірді. Тіпті оқуы­мыз­ды те­реңде­тіп жал­ғасты­руға дейін көмек­­тес­­ті. «Мен балалар­ды ба­ ғамын, сен­­дер оқып алыңдар, жейтін нан­да­­рың ғой» деп қа­сы­мыз­да бірге жү­­ре­тін. Сол кезде ауыл­­да­ғы құр­дас кемпірле­рі мама­ ма «студент кемпір» деп ат қойған. Біздер кейіннен қаланың қа­сына Подстепный ауылына кө­ шіп келдік. Соңымыздан қайын інілерім жанұясымен бірінен ке­ йін бірі келе бастады. Екі қайын інім осы жерде үйленді. Енді ма­ мам Үшана мен қала арасында жол салатын болды. Қолында сөм­ке­сі, бізге ауылдың сәлем-сау­қа­ тын арқалап, немерелерін ертіп келеді. Қалаға келгенде барлық баласының үйіне барып қонушы еді. Біз «Қашан келеді екен» деп анамызды асыға күтіп жүретінбіз. Ауылдан мамамыздың әр кел­ гені біз үшін қуаныш еді. Осы бір бақытты сәттер бітпестей көрі­ нетін. Зулап жатқан өмір-ай, сол асыл жансыз екі қысты, екі көктемді арт­қа тастадық. Тұңғыш немересі Дарияның тойын көрсем деуші еді, оған жете алмады, онсыз той өткіздік. Өзі бағып, соңғы сәтіне дейін бесігін тербеткен Кәуса­ры­ ның тілі «Әжем» деп шықты. Өзі көрмеген Аягүл немересі суреті­ нен «Мынау менің әжем» деп көрсетіп жүр. Мен өзімді осындай әулетке, осындай анаға келін болып түс­ кеніме бақытты санаймын. Қазіргі кезде бір нәрсеге сәл ке­лісе алмай қалсақ, «Мамам бар­да осылай болмаушы еді, бұны­мыз дұрыс емес» деп ақылға са­ лып қоя қоямыз. Бұл сабырлылық та ана бойынан бізге дарыған бол­ са керек. Мамамыз салып кет­кен сара жолмен келіндері апалы-сің­ лідей сыйласып жүріп келеміз. Ол кісі қонаққа барғанмен, кар­ та, лото ойнамап еді. Қазіргі кезде келіндері біз де ондай ойындарға әуес емеспіз. Басымыз қосыла қал­са, мамамның әр ісін айтып, әң­ гімелеп отырамыз. Сағынамыз, бір жағымыз бос тұрғандай, бір нәр­се жетпейтіндей көрінеді... Өзіміз де анамыздай үлгілі ене бола ал­ сақ деп армандаймыз.

Жансая СЕМБІ, Теректі ауданы

Бүгінгі таңда Орал қалалық қылмыстық атқару инспекциясында қоғамнан оқшаусыз жазасын өтеп жүрген 21 адам есепте тұр. Олардың 15-і бас бостандығынан шектеулі жазасын өтеушілер болса, оның 4-еуі шартты түрде сотталған, ал қалған 2-еуі – лауазымды қызметтен уақытша шеттетілгендер. ҚР Ішкі істер министрлігінің 2011 жылдың 21 қазанындағы №552 «Қоғамнан оқшаусыз жа­залауға сотталған адамдарды про­филактикалық есепке алу және бақылау бойынша қоғам­ дық қауіпсіздік бөлініс­терінің қыл­­мыстық атқару инспекция­ ларымен өзара іс-қимыл жаса­ су тәртібі туралы» бұйрығына сәйкес, Орал қалалық қылмыс­тық атқару инспекциясының өкіл­­дері есепте тұрған сотталған­дар­ дың үйлеріне және жұмыс орын­ дарына барып, олардың тұрмыс жағдайлары мен мінез-құлқына жиі бақылау жасауда. Мұндай өзара бірлескен тексеру жұмысы айына бір рет тұрақты түрде жүргізілуде. Жақында қылмыстық атқару инспекциясының өкілдері Дер­ көл кенттік әкімшілік полиция бөлімінің қызметкерлері, поли­ ция капитаны Амантай Жанай­ даров және полиция аға лейте­ нанты Тілек Қожамберлиевпен бір­лесіп, қоғамнан оқшаусыз жа­ засын өтеп жүргендермен тағы да жүздесті. Сотталушылардың үйлеріне және жұмыс орында­ рына арнайы барған полицейлер олардың хал-жағдайларын біл­ді. Жазасын өтеушілердің көр­шілерімен және жұмыс орын­ да­рындағы басшыларымен сөй­

лесіп, олар жөніндегі пікірле­рін, мінез-құлқындағы өзгеріс­ те­рі мен өмірге деген көзқара­сын сұрады. Тексеру барысын­да бас бостандығы шектеулі жа­засын өтеушілердің екеуі түнгі мезгілде тұрғылықты мекен­жа­йында болмады. Тәртіп сақта­ма­ғандарды Орал қалалық қыл­ мыстық атқару инспекциясы­ ның қызметкері өзіне шақырып, түсініктеме алды. Нәтижесінде тәртіп бұзушыларға сөгіс жа­рия­ланып, оларға сотпен мін­ дет­тел­ген шектеулерді орын­ дау жөнінде ескертілді. Орал қа­лалық қылмыстық атқару ин­ спекциясы мен Деркөл кенттік әкімшілік полиция бөлімінің қыз­меткерлері бірігіп өткізген тек­ серіс барысында сотталушылар арасында тәрбие бағытында үгіт-насихат жұмысы жүргізілді. Ішкі істер органымен бірлесіп ұйымдастырылған мұндай тек­серулер сотталушылардың қай­тадан қылмыс жасамауына жә­не олардың өмірге деген көз­қа­ расының оңтайлы қалып­тасуына үлкен ықпалын тигізетіні анық.

Самат НАРЫШЕВ, Орал қалалық ҚАИ инспекторы, әділет аға лейтенанты

әлеумет oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

7

Өмірінің өзі – ерлік Бірінші топтағы мүгедек Қамбар Сармалаевтың облыс орталығына қоныс аударғаны күні кеше ғана. Соған қарамастан ол жоқты сылтау етіп, бос отыруды қаламайды. Өйткені жан-тәнімен еңбек етуге, өмір жолындағы күреске дағдыланған жан.

Серік ИХСАНҒАЛИ, «Орал өңірі» Ол 1955 жылы 31 желтоқсанда дүниеге келіпті. Мектепке алты жасында барса керек. Әкесі Мұ­ хамбетжан кезінде механизатор болды. Техникаға шеберлігі сон­ дай, оны сонау соғыс жылдарын­ да арнайы бронмен майданға ал­­маған екен. Көз көргендердің ай­ туынша, әкесінің жыртқан жерінің аумағының түзулігі атқан оқтай болған. Сірә, абзал әкесінен қал­ ған еңбекке адалдық қанмен Қам­барға да берілгенге ұқсайды. Ал төзімділік анасынан ауысқан сы­ ңайлы. Көп балалы отбасында өскен еті тірі бозбала 1972 жылы Қараған­ ды қаласындағы пединституттың көркем графика-сызу факульте­ті­не оқуға түсті. Оны 1976 жылы бі­тіріп, ауылдасы, сондағы медучи­ лищенің түлегі Мүгілсінмен жұл­ дызы жарасып, отау көтерді. Жол­-

­ амамен Жезқазған қаласына жұ­д мысқа жіберілсе де, отбасы жағ­дайына байланысты еліне, Қазта­ лов ауданының Қараоба ауылына кері оралды. Мектепте ұстаз бола жүріп, ауылдың мәдени өміріне белсене араласты. Құрбы-құрдас­ тарымен үзеңгілес жүріп, «Балау­ са» ансамблін құрды. Басқа да игі істерге ұйытқы болды. Әрине, мұғалім ретінде біліктілігін артты­рып, 1977 жылы Оралдың А.Пуш­ кин атындағы пединститутында (бүгінгі М.Өтемісов атындағы БҚМУ) көркем графика-сызу факультеті ашылғасын, бақылаушы-емтихан алушы ретінде қабылдау комиссия­ сының құрамында жұмыс істеді. Бар күш-жігерін білім беруге, өнер көрсетуге және спортқа ар­ наған Қамбар үшін 1980 жылдың күзінен өмір сыны басталды. Бай­ қаусызда асығып жүріп, қозғалған пойыздың астына түскен ол мүге­ дектікке ұшырады. Сол кездегі дә­рігер қауымына мың да бір рақ­ мет! Облыстағы дәрігерлер мен

ауылдағы фельдшер оның тез ор­ нынан тұрып кетуіне де септігін тигізді. Сөйтіп, өмірге қайта кел­ гендей болды. Енді мүмкіндігінің шектеулігіне қарамастан, белсенді іс-әрекетін тоқтатпағаны былай тұрсын, біртіндеп іс-әрекетінің өрісін одан әрі кеңіте түсті. Қолы шебер азамат шәкіртте­ рін сан алуан қол өнеріне баулу­ға кірісті. Өзі ден қойған Б.Не­ менскийдің «Бейнелеу өнері жә­ не көркем еңбек» бағдарламасы бойынша 1991 жылы Алматы қа­ласындағы білім жетілдіру курсын­да болып, келесі жылы аталмыш еңбек авторының ұйымдастыруы­ мен Мәскеу қаласында өткізілген жиынға қатысып, «Ұлттық мектеп­ тердегі бейнелеу өнері және көр­ кем еңбек» бағдарламасының ав­ торы құқығына ие болып қайтты. Күні кешеге дейін сол бағдарлама бойынша Қараоба ауылындағы орта мектепте еңбек етті. Әрине, қатып қалған ештеңе жоқ. Ол сол бағдарламаға әлсін-әлі өзгеріс ен­ гізіп, ұстаздық және тәлімгерлік еңбегінде оны кеңінен пайдалан­ ды. Бағдарлама негізінде үйірме ашып, сабақтан тыс уақытта жыл­ дар бойы жүздеген баланы қол өнеріне баулып шықты. Оның шә­кірттері үнемі түрлі өңірлік, рес­ публикалық, қала берді әлемдік жүлделі орындарды иелен­ ді. Өзі баулып, қияға ұшырған

түлектері қазір жоғары және арнаулы орта білім алып, дизайн, сәу­ лет мамандықтарынан басқа, өзге де өздері жаны қалаған салаларда жемісті еңбек етіп жүр. Қол-аяғының кемшін­ дігіне қарамастан, өзіне қажетті құралдарды қо­ лымен жасаған қажырлы азамат, ұлағатты ұстаз­ дың жеке басы да құр­ мет пен сый-сияпаттан кенде емес. 1989 жылы облыстық білім беру бас­қармасының бұйры­ғымен «Аға мұғалім» атағын алған. 1991 жылы облыс­тық «Жыл мұғалімі - 91» бай­ қауы­ның жүлдегері болып, 1993 жы­ лы «Қазақстан Республикасы білім беру ісінің үздігі» төсбелгісімен марапатталды. 2012 жылы «Ерен еңбегі үшін» төсбелгісін өңіріне тақты. Тап сол жылы «Қа­зақстан Республикасының білім беру ісінің құрметті қызметкері» белгісіне ие болғанын айта кеткен жөн. Қамбар отбасында да бақытты. Жұбайымен бірге екі ұл, екі қыз тәрбиелеп өсірді. Үлкен ұлы Са­ мат үйленсе, қыздары Салтанат пен Шынар тұрмыста. Екінші ұлы Қанат биыл жоғары оқу орнын тәмамдамақ. Қажырлылық пен ше­ берлікті әкеден қабылдаған ұлы Самат кәсіпкерлікпен айналысса,

ал інісі ағасына сеп. Осындай от­ басындағы ынтымаққа жететін не бар!

- Өзім қыз-күйеу, бала-келінде­ ріме ризамын. Бәрі де сыйлап, құрмет тұтады. Қазір уақытша қызкүйеу баламның бос үйінде тұрып жат­қаным да сондықтан. Өйткені бә­ріміз бірлесіп, қала аумағында үй салып жатырмыз. Келешектегі құтты қонысым сол болмақ. Өмір­ ге разымын. Ешқашан өзімді қор­сынып көргенім жоқ. Аллаһтың бергеніне шүкірлік етемін. Тұр­ мыста арақ-шараппен шаруам жоқ. Темекі атты қырсықпен алыс­ қаныма көп болды, түбі жеңіп ты­ нармын. Мемлекеттің біз санатты жандарға қамқорлығына алғыс­тан басқа айтарым жоқ. Тек еліміз тыныш болсын! - дейді қайсар аза­ мат Қамбар.

Депозит жайындағы өзекті 7 сұрақ Жуырда елімізде депозиті бар біраз адам дүрбелеңге түсіп, біршама шығынға ұрынды. Ақшаға қатысты қандай да шешім ойланып жасалуы тиіс. Депозит мәселесінде қателеспеу үшін бірнеше қарапайым нәрселерді білген жөн. Мәселен, біздің елімізде жеке тұлғалардың депозит қызметін ұсынатын кез келген банктен аш­қан депозитіне мемлекет тарапынан кепілдік беріледі. Депозиттерді сақтандыру жү­йе­сі жайындағы сұрақтарымызға «Қа­зақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры» АҚ-ның төрайымы Бақыт МӘЖЕНОВА жауап берді:

1. Банк салымшылары өз са­ лымдарының сақтандырылуы жайлы қауіптенуі керек пе?

– Жоқ. Қазақстанда депозиттер­ді міндетті кепілдендіру жүйесі жұ­ мыс істейді. Валютасына, пайыздық мөлшерлемесіне қарамастан елде­ гі барша жеке тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің барлық депозитте­ ріне мемлекет толық кепілдік бе­ реді. Тіпті азаматтардың кез келген қазақстандық банктен ашылған ағымдағы шоттары мен карт-шот­ тарындағы ақшасына да мемлекет кепілдік береді. Сот шешімімен бір банктің жұмысы мәжбүрлі түрде тоқтатылған жағдайда, Қор сол банк салымшыларына банкке берген ақ­ шасы бойынша 5 миллион теңгеге дейін кепілдік берілген өтемді тө­ лейді. Қаражат Қордың арнайы ре-­ зервінің есебінен төленеді. Ол қа­ ражаттың көлемі қомақты: 2014 жыл­дың 1 наурызындағы жағдайға

сәйкес, арнайы резервтің көлемі 180 миллиард теңгеден асты.

2. Кепілдік берілген өтемнің ең жоғары шеткі сомасын кім белгілейді, теңгенің девальвациясына байланысты ол меже қайта қарастырыла ма?

- Оның сомасы заңда – «Қазақ­стан Республикасының екінші дең­гейдегі банктерінде орналасты­рыл­ ған депозиттерге кепілдік беру ту­ ралы» ҚР заңында жазылған. Бұл заңға өзгерту енгізу, оның ішінде ең жоғары шеткі сомаға қатысты өзгерістер де Ұлттық банкінің ке­лісімімен, ҚР Парламентінің қабыл­ дауымен жасалады. Бұл сома елдегі шынайы да нақты экономикалық ахуалды, де­позиттер нарығындағы фундамен­ талды жайттарды ескеруі тиіс. Мә­селен, 2008 жылдың күзінде эко­ номикадағы дағдарыс көріністерін жойып, жағдайды тұрақтандыру ке­ зеңінде кепілдік берілген өтемнің сомасы 700 мың теңгеден бірден 5 миллион теңгеге дейін көтерілген болатын. Ал 2011 жылдың со­ ңында ел Үкіметі кепілдік берілген

өтемнің ең жоғары шеткі сомасын тұрақты негізде бес миллион теңге деңгейінде қалдыру жөнінде ше­шім қабылдады.

3. Банк клиенті өз депозитін сақтандыру үшін банкпен немесе депозиттерге кепілдік беру қорымен қосымша келісімшарт жасасуы керек пе?

– Жоқ, керегі жоқ. Салымшы бар болғаны тек банкті таңдап, сол банкпен банктік салым жөніндегі келісімге қол қоюы керек немесе ағымдағы шот, не карталық шот ашуы керек. Мемлекеттік кепілдік депозиттердің барлық түрлеріне беріледі. Сондай-ақ мұндай кепіл­ дік жеке тұлғалардың банктердегі шоттарындағы барлық қалдық ақ­шаларына да автоматты түрде бе­ ріледі.

4. Егер салымшының бір банк­

P.S.

те бір немесе бірнеше депозиті болса әрі олардың қосынды сомасы бес миллион теңгеден асып кеткен жағдайда қандай кепіл­дік беріледі?

– Банк мәжбүрлі түрде таратыл­ ған жағдайда Қор салымшыға сол банктегі барлық депозиттері мен өзге де шоттары бойынша, оның ішінде қосымша жарналары мен шотқа салынған сыйақыларын қоса санағандағы ортақ сома бойынша салымдарын бес миллион теңгеге дейін өтейді. Кепілдік берілген өтемнің ең жоғары шеткі сомасы – бір салымшының бір банктегі барша салымдарына ортақ беріледі.

5. Қор депозит бойынша есеп­телген сыйақыны тек оның ка­ питализацияланған жағдайында ғана өтейтіні рас па?

– Заңға сәйкес, Қор депозит бо­йын­ ша есептелген сыйақыны өтемейді. Ал сыйақыны капитализациялау дегені­ міз – бұл берілген сыйақыны депозит бойынша негізгі сомаға аудару. Салым­ шылар банк салымы туралы келісім­ шартты мұқият зерделеп шығуы керек: егер келісімшарт бойынша сыйақы капитализацияланатын болса, онда салымшы банк мәжбүрлі түрде та­ратылған жағдайда капитализа­ция­ ланған сыйақының өтелуін талап ете алады.

6. Банк мәжбүрлі түрде та­

Ж

ратылған жағдайда салымшыға ақшасы қандай мерзім ішінде қайтарылады?

– Банктің мәжбүрлі түрде та­ ратылу жөніндегі сот шешімі өз күшіне енгеннен кейінгі 14 күннің ішінде Қор республикалық БАҚ-тар арқылы төлем жасайтын агент – банкті атап, төлемдердің бастала­ тыны туралы хабарландыру береді. Содан кейін салымшылар бірден сол банкке хабарласып, 5 миллион теңгеге дейінгі кепілді түрде өте­летін ақшасын ала алады.

7. Қазақстандық депозиттерге кепілдік беру жүйесі әлемдік стандарттарға сәйкес келе ме?

– Биыл қазақстандық депозит­ терге кепілдік беру жүйесіне 15 жыл толады. Халықаралық сарапшылар Қазақстанның бұл саладағы жетіс­ тіктерін жоғары бағалайды. 2013ші жылы депозиттерді сақтандыру жүйелерінің халықаралық қауым­ дастығы өткізген Ортақ жиналыста «Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры» АҚ депозиттерге кепіл­ дік беру жүйесін дамытқаны үшін аса беделді халықаралық марапатқа ие болды. Қаржы әлеміндегі жаңа қауіп-қатерлерге төтеп беру үшін Қазақстандағы депозиттерге кепіл­ дік беру жүйесінің үнемі жетіліп оты­ руы маңызды.

Мария Ибраева

Қор жұмысы туралы толығырақ білгіңіз келсе, www.kdif.kz сайтын көруге немесе 8 800 080 10 20 телефон нөмірі арқылы «шұғыл желіге» хабарласуға болады. Бұл желі тұрақты жұмыс істейді, Қазақстан бойынша қалалық телефондардан қонырау шалу – тегін.

8

отандастар Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

Ұлы Жеңіске 1945 2015

жыл

ЖАҚСЫҒҰЛОВ Садық Шәкелұлы С.Жақсығұлов 1924 жылы Батыс Қазақстан облысы Жаңақала ауда­­ны­ ның №20 ауы­лын­ да туған. Соғысқа дейін май зауы­ тында мастер болып жұмыс істейді.

1942 жылдың 6 тамызында майданға аттанады. С.Жақсығұлов 1943 жылы 10 қа­­занда Бородаев хуторы селосын­ дағы ұрыста граната лақтырып, жау­дың бірнеше ату құралын істен шы­ғарады. Соғыста көрсеткен батырлығы үшін 1944 жылдың 22 ақпанында С.Жақ­сығұловқа Кеңес Одағының Батыры атағы берілген. С.Жақсығұлов соғыстан кейін Ка­ мен (қазіргі Тасқала) ауданы «Ше­жін» совхозына оралып, ауылдық кеңес­ тің төрағасы, аудандық қамсыздан­ дыру бөлімінің меңгерушісі, Ка­ мен аудандық партия комитетінің нұс­қаушысы болып жұмыс істейді. Кейіннен Камен ауылдық кеңесі ат­ қару комитетінің төрағасы қыз­метін ат­қарды. Полковник С.Жақсығұлов 2009 жылы қайтыс болды.

ЗРЕЛОВ Иван Петрович И.Зрелов 1924 жылы 20 қаңтарда Калинин облысы Ржев ауданының Появилов дерев­ нясында шаруа от­ басында дүниеге келген.

266-атқыштар полкі (93-атқыш­ тар дивизиясы, 57-армия, 3-Украина май­даны) автоматшылар взводы­ ның командирі, лейтенант И.Зрелов 1944 жылдың 22 наурызы күні Оңтүстік Буг өзенінің оң жаға­ лауындағы биіктікке бекініп алған жауды құртып, бекіністі ұстап тұруға бұйрық алады. Ұрыс қимылдары кезінде Иван Зреловтың тапқырлы­ ғы мен дұрыс шешім ала білуі, плац­ дармды алудағы ерлігі және биік­ тікті қорғап тұруы елеусіз қалған жоқ. Оған 1944 жылдың 3 маусымы күні Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Соғыстан кейін И.Зрелов ІІМ ор­ гандарында қызмет етті. 1955 жылы капитан Зрелов запасқа шығады. Ленин орденімен, медальдармен марапатталады. Өмірінің соңына дейін Теректі ауданының Федоров ауылында тұрып, еңбек еткен. Ол 1983 жылдың 18 сәуірі күні қайтыс болды.

oral_oniri@inbox.ru

Қазақ – қара шаңырақ, Астана қаласында өткен Қазақстан халқы ассамблеясының ХХІ сессиясына қатысқан біздің облыс делегациясы құрамында 19 ассамблея мүшесі болды.

Нұрлыбек РАХМАНОВ, «Орал өңірі»

А

ссамблея мүшелері сессия басталмастан бір күн бұрын Елордада түрлі шараларға қатысты. Мәселен, біздің об­ лыс делегаттарының әрқайсысы «Бірлік» аллеясына шырша отырғызды. Л.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университе­ тінің Наурыз мейрамына қатысты. Атал­ мыш білім ордасында еліміздің үлкен ғалымдарымен тілдесіп, мұражайын ара­ лады. Ассамблея мүшелеріне арналып түрлі көрмелер ұйымдастырылды. Ұлттық университеттің алдында еліміздің танымал өнер жұлдыздарының концертін тамаша­ лады.

- Ассамблея сессиясының жұмысы – үлкен мектеп. Әр сессияның алдында ассамблея мүшелері 2-3 сағат бұрын жина­ лып, пікір алмасамыз, тәжірибемізбен бө­лі­семіз. Біздің облыс делегациясын қар­ сылаған ҚР Көлік және коммуникация ми­ нистрін ассамблея мүшелері облы­сымыз­ ға қонаққа шақырды. Батыс Қазақстан облысының жолдарын, әуежайын жөндеу жайлы пікір алмасты. Ең бастысы, біз Елбасының баяндамасын тыңдап, жұмыс­ қа құлшына кірісуге қанаттанып қайттық,дейді Қазақстан халқы БҚО ассамблея­­сы төрағасының орынбасары, хатшылық бас­­шысы Ғайса Қапақов. – Елбасымыз 1 мау­ сымға дейін ассамблеяны мемлекеттік ме­

кеме деңгейінде құруға тапсырма берді. Енді ассамблеяның жұмысы жаңаша сер­ пін алып, жандана түсетініне сенімдіміз. Достық үйлерін салу жайлы айтқанда, Ел­ басымыз біздің облысты да атап өтті. Келе­сі жылы ассамблеяның құрылғанына 20 жыл толмақ. Сондықтан 2015 жылды Елбасы­мыз Қазақстан халқы ассамблеясы жылы деп жариялады. Ассамблеяның дамуын тағы бір үлкен кезең күтіп тұр. Ассамблеяның қоғамдық институттарын жаңа бір белеске шығару керек. Жұмысының жемісін әрбір отандасымыз сезінуі тиіс. Елдің бірлігі әр адамға байланысты. Данильбек САРАТОВ, «Вайнах» шешенингуш мәдени-ағарту қоғамы» қоғамдық бірлестігінің төрағасы: - Ассамблеяның бірін­ шісінен бастап барлық сессиясына қатыстым. Ал­ғашқы сессия жұмысына қатысуға ат­танғанымда, не үшін бара жатқанымды түсінбегенімді жасырмай­мын. Сол алғашқы жиыннанақ Қазақстанды мекен етіп жатқан әр этностың өкілі өз үйлеріне, айналасындағы адамдарға жы­лылықтың, бейбітшіліктің бір кішкентай бөлшегін алып қайтқандай болып едік. 1995 жылдан бері әр сессияда Елбасы­ ның айтқан ойларын елге жеткізіп келе­ міз. Ынтымақ, бірлік, келісім, тұрақтылық – еліміздің ең басты саясаты. Осы негізгі ойды қоғамда насихаттаумен келеміз. Ас­

самблея – Елбасының құрған ең сенімді қоғамдық институты. Ассамблея мүшелері де Президенттің сенімінен шығуға бар күшжігерін салады. Мен Шешенстанға барғанымда, осы­ дан екі жыл бұрын 115-ке келіп, өмірден озған нағашым жиендерінің арасынан жалғыз мені жанына отырғызып, Елбасы­ мыз Нұрсұлтан Әбішұлының денсаулығын сұрайтын. Елбасымызды «Қазақтың нағыз ұлы, ұлтын сақтап қалды» деп отыратын. Біз, шешендер, қиын-қыстау кезеңде осы жер­ де отырған өзге ұлт өкілдері сияқты қазақ халқының даналығы, кең пейілі арқасында тірі қалдық. Мұны мен жүрген жерімнің бәрінде айтып келемін. Соңғы сессияға шетелдіктер де қатысты. Олар әлемнің барлық елдерінің басшыла­ ры біздің Елбасындай болса, жаһанда бей­ бітшілік орнар еді деді. Біз оларға Елбасы­ мызбен мақтанамыз. Біздің міндет – бүкіл әлем таныған қазақ менталитетін, қазақ стратегиясын, қазақ бейбітшілігін, әрі қа­ рай дамытуға атсалысу. Михаил БЕЛЯЕВ, БҚО-дағы «Беларусь ұлттық-мәдени орталығы «Грамада» қоғамдық бірлестігінің төрағасы: - Елбасы тұрақтылық пен келісім әрбір әкім­нің күнделікті жұмысының бас­ты бағыты болуы тиіс деді. Президенттің ең басты мақсаты – елі­ міздегі тұрақтылықты сақтау. Ассам­блея мүшелерінің бәрі осы істе Елбасының көмек­шілері болуы тиіс деп санаймын. Біздің қазақ жері – құтты мекен, достық пейіл мен қонақжайлықтың адамзатқа үлгісі. Сол үлкен шаңырақтың бір уығы – бе­ ларусь халқы.

отандастар Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

уықтары – түрлі ұлттар Сергей ПОГОДИН, «Орыс мәдениеті орталығы» БҚО қоғамдық бірлестігінің төрағасы: - Ассамблея сессия­ сына сапарымызда Ас­ тана қаласының жасыл желегін көбейтуге үлес қостым. Еліміздің бас сим­волының біріне айналған Бәйтерек те ха­лықтың салт-дәстүр, таным-түсінігіне байланысты тұрғызылған. Біздің де ағаш отырғызуымыздың осы дәстүрге байла­ нысы бар. Елбасы баяндамасында өткенімізді ек­ шеп, келешегімізге бағыт-бағдар берді. Қазақстандық мәдени әлемнің, руханилық пен келісімнің қағидатын санап көрсетті. Біз Қазақстандағы бірлік пен ынтымақ­ ты нығайта түсуге қолдан келгенімізше үлесімізді аямауымыз қажет. Александр ӘжіғАЛИЕВ, «Хаймат» Орал неміс мәдени-ағарту қоғамдық бірлестігінің төрағасы: - Мен Астананың бас жоспарымен танысу ба­ рысында әзірге оның 30 пайызы ғана салынғанын естігенде, тұла бойымды ерекше қуаныш, мақтаныш сезімі биледі. Астана қаласын аралай жүріп ғимараттар­ дың, тұрғын үйлердің бір-бірін қайталамай­ тын сұлулығына көз тойдырдық. Алдағы 16 жылда қаланың бас жоспар бойынша қалай өсетінін ойша елестетіп, шүкіршілік айттық. Сессия барысында Нұрсұлтан Әбішұлы жиналған­дармен емен-жарқын тілдесті. Біз елге әсерленіп, рухтанып оралдық. Ендігі

біздің міндет – Президент игі мақсат-мүд­дені халыққа жеткізу, ел ішінде Елбасы­ның тапсырмаларын, игі саясатын насихат­ тау. Өзара құрмет, сыйластық, түсіністік ұғымдарын жас ұрпақ санасына мықтап сіңіруіміз керек. Виктор ТАРАСЕНКО, БҚО-ның «Еднання» украин мәдени-ағарту қоғамы» қоғамдық бірлестігінің төрағасы: - Ұлт көшбасшысы ХХІ ғасырдың бес мызғымас шындығын алға тартты. Соның бірі ретінде этно­с­аралық қарым-қаты­­нас­­тарды, азаматтық тең құ­қық мәселелерін айтып өтті. «Бейбіт­ шілік, руханият және келісім мәдениеті – әр күн сайын біздің қа­сиетті жері­міздің гүлденіп-өркендеуіне өзінің жаны мен жүрегін салып жүрген барлық 17 миллион қазақстандықтың жанды шығарма­шылы­ғы» – деді. Президент айтқан стратегия – елдің арманына қол жеткізетін, келешегін ке­ мел ететін ұлы мақсат. Сол мақсатқа жетіп, жемісін келер ұрпақ та көруін тілейік. Абдуманап КАРИМОВ, «БҚО бойынша дүнген мәдени орталығы» қоғамдық бірлестігі филиалының төрағасы: - Ассамблея сессия­ сына тұңғыш қатысуым. Үлкен әсермен орал­ дым. Мәдени орталыққа төраға болып жаңадан сайлансам да, ассамблеяның еліміздегі эт­ носаралық келісім мен достықты сақтауда

ешбір елде қайталанбас құрылым екенін білемін. Ассамблеяның тәжірибесіне өзге елдер қызығушылық танытуда. Елбасы­ ның әр сөзіне қосыламыз. Тұрақтылықты сақтауға бәріміз де мүдделіміз. Аветик АМИРХАНЯН, «Мирзоян» армян этномәдени бірлестігінің төрағасы: - Ассамблеяның кезек­ ті бұл сессиясына қатыс­ қан ағылшындық кәсіп­кер Матеос Томас еліміздің болашағына сенімді еке­ нін, мұндағы бизнесі үшін үлкен капиталды еш ойланбастан салаты­ нын айтты. Мұның өзі – біздің елге сырт көздің берген бағасы. Мемлекет басшысының өзі айтып өтке­ ніндей, ассамблея мүшелері тек ән-жыр ай­тумен ғана шектелмей, әлеуметтік мәсе­ лелерді жаңғырту­ға, ел экономикасын көтеруге ат­салысуы қажет деп санай­ мын. Сессия жұмысы аясында еліміздің өзге аймақтарындағы армян мәдени бір­ лестіктерінің өкілдерімен, Арменияның ел­шісімен кездестік. Жаңа елші ассам­блея жұмысы жайлы естігенімен, өз көзімен көргендегі таңданысын жасыра алмады. Елбасының жанында ұлттық киімдерімен отырған қырық шақты ұлт өкілін көріп, Президентіміздің көреген саясатына үл­ кен ризашылығын білдірді. Біздің, армян ұлты өкілдерінің, Қазақстанды өз үйі­міз санайтынымызды айтқанымызда, біздің татулығымызды, еліміздің саясатын күллі әлемге үлгі қылу керектігін айтты. Ирина ЖИЛИК, Қазақстан халқы БҚО ассамблеясы жастар қанатының өкілі: - Сессияда аса ауқым­­ды тақырыптар көтерілді. Елінің болашағына бейжай қарай алмайтын әр жас Нұрсұлтан Әбішұлының әр сөзіне үңіліп, келешек­­­теріне бағыт-бағдар алуы керек деп есеп­ теймін. Жиында Елбасы мемлекеттік тіл­ дің рөліне тоқталғанда, барлық этностар тілдерінің тең дәрежеде дамуына жағдай жасалғанын айтты. Мен қазақ тілін еркін меңгергенімді, жоғары оқу орнында қазақ тілі мен әдебиеті мамандығында білім алып жатқанымды мақтан етемін. Болашақта орыс тілді мектептерде түрлі ұлттың бала­ ларына қазақ тілін оқытуды арман еттім. Президенттің өзі сессияда «Болашақта бар­ лық азаматтардың мемлекеттік тілді білуі олардың бірлігін нығайта түседі» - деді. Елбасы сессия жұмысын қорытынды­ ларда «Дамудың сыры – бірлікте, табыстың сыры – тірлікте» екенін айтты. «Қазақты қара шаңыраққа баласақ, еліміздегі барша этностар – сол шаңыраққа шаншылған уық­ тар. Еліміздің босағасын берік, шаңырағын биік етіп ұстап, түтінін түзу ұшыру – елдік мақсат» - деді. «Берекені көктен тілеме, бір­ лігі мол көптен тіле» дейді дана халқымыз. Осыншама түрлі ұлт ағынан жарыла мақсатмүдделес екенін, ұрпағының келешегін Қазақстанмен байланыстыратынын айтуда. Береке басы бірлікте екенін ұғындырған Елбасы саясатының қолдаушылары екенін білдіруде. «Кемедегінің жаны бір» деген, ендеше, жұрт дегенде жұмылып, ел дегенде егілетін отандастарымыз көп болсын деп тілейік!

9

Ұлы Жеңіске 1945 2015

жыл

ЕСҚАЛИЕВ Сүндетқали С.Есқалиев 1924 жылы Батыс Қазақстан облысы Шыңғырлау ауданының Кон­ стантиновка ауылында туған.

1942 жылы әскерге шақырылады, полк мектебін бітіргеннен кейін шайқастарға қатысады. Фашист басқыншыларымен бол­ ған бір ұрыста С.Есқалиев өзінің де­ несімен жаудың амбразурасын жа­ уып, мәңгі өшпес ерлік жасады. Ұрыста көрсеткен ерлігі үшін Сүндетқали Есқалиевке қайтыс бол­ ғаннан кейін 1945 жылы 24 нау­рыз­ да Кеңес Одағының Батыры атағы беріледі. Лудчица деревнясында жерленген. Ленин орденімен, медальдармен марапатталған. Батырдың туған ауылында бюст орнатылған. Быхов ауданының «Мо­ гучий партизан» кентінде обелиск, Шыңғырлау ауданының Алмазный ауылының орталығында ескерткіш, Минск қаласының көшелерінің бірі­ не мемориалдық тақта орнатылған. Батырдың атымен Минскінің және Быховтың көшелері аталады, Конс­ тантиновкідегі мектепке аты беріл­ ген, осында С.Есқалиевтің мұражайы бар.

КОНЯХИН Иван Иванович И.Коняхин 1921 жылы Калуга об­ лысы Куровск де­ ревнясында туған.

1938 жылы Минск жаяу әскерлер училищесіне түсіп, оны бітіргеннен кейін Белорус әс­ ке­­ри округіне жіберіледі. Осында соғыс­ты қарсы алады. Капитан Коняхиннің батальоны Бромберг, Дойч-Кроне, Шнайдемюль қалаларын алуға, Берлинге шабуыл жасауға қатысады. Соғыстағы ерлігі үшін оған 1945 жылы 27 ақпанда Кеңес Одағының Батыры атағы беріледі. Соғыстан кейін И.Коняхин М.Фрун­зе атындағы әскери акаде­мияны бі­ тірді. 1962-1972 жылдар аралығында Орал облысының әс­кери комиссары болып жұмыс істеді.

1989 жылы Орал қаласында қай­ тыс болды. Ленин, Қызыл Ту, Александр Нев­ ский, «Қызыл Жұлдыз», 3-дәрежелі Отан соғысы ордендерімен, медаль­ дармен марапатталған.

10

үзіліс Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Жыл басында Мәскеу қаласындағы мектептердің бірінде болған оқиға жан түршіктірді. Өрімдей мектеп оқушысы екі бірдей адамның ғұмырына нүкте қойды. Құрбан болғандардың бірі – педагог, бірі – мектептің күзет қызметкері. Әрине, оның бетін әрмен қылсын. Дегенмен «Сақтансаң сақтармын» дегенді ата-аналар да, ұстаздар да естерінен шығармағаны абзал-ау.

Бейнебақылау

бейәдеп пен жүгенсіздікке тосқауыл бола ма?

Ақмоншақ МАҚСОТҚЫЗЫ, «Орал өңірі»

Б

ҚО ІІД мәліметіне сүйен­ сек, өткен жылы облыс мектептерінде 67 заңға қайшы әрекет орын алған, оның 60-ы – ұрлық (мектептерде ұялы телефон, жеке заттар ұрланған). Мектептердегі кәмелетке толма­ ғандар арасындағы заңға қайшы әрекеттер негізінен мүліктік сипат­ та болып келеді және пайда табу мақсатымен ұйымдастырылады. Ал жалпы кәмелетке толмағандар арасында 105 ұрлық, 25 тонау, 5 қарақшылық, 13 бопсалау фактісі тіркелген. Келтірілген деректер – бүгінгі таңда жасөспірімдеріміздің жа­ ғымсыз қылыққа бой алдырып бара жатқанының дәлелі. Бұл – қоғамға үлкен сын. Алайда атқарылып жатқан іс аз емес. Ішкі істер органдары қызметкерлері өткен жылы облыс аумағында кәмелетке толмағандар арасында заңға қайшы әрекеттердің алдын алу, болдырмау шаралары бойын­ ша бірқатар жұмыстар жүргізді. Қоғамдағы осы бір көлеңкелі тұстың алдын алудың бір жолы – білім беру ұйымдарындағы қауіпсіздікті қамтамасыз ету және бақылау. Облыстық білім басқар­ масының берген ақпаратын­ша, бүгінгі таңда 31 білім беру меке­ мелерінде 360 бейнебақылау ор­ натылған. Оның ішінде қаладағы

Тасқала аудандық жастармен жұмыс жөніндегі ресурстық орталық және «Намыс» жастар қоғамдық бірлестігі ұйымдастырған «Бозбала мен бойжеткен» байқауы мәресіне жетті.

4 мектеп пен 3 мектепке дейінгі ұйым, 7 колледж өздерін бейнеба­ қылаумен қамтамасыз еткен. Ал аудандардан әзірге бұл мәселені Ақжайық, Бөрлі, Қазталов, Зеле­ нов аудандарының білім беру ұйымдары шешіп отыр. Алайда облыс аумағында жалпы саны 407 мектеп барын ескерсек, бұл аздық етері сөзсіз. Сондықтан әлі де қосымша 2301 бейнебақылау қажет. Ол 215 млн. 379 мың теңге қаражатты талап етеді.

- Бейнебақылау камералары ба­ ла саны көп білім мекеме­леріне, қаладағы мектептің барлығына орнатылуы керек. Әсіресе, көп­ шілік жиналатын жерлерге құ­ рыл­ғаны дұрыс. Бұған көп қара­ жат керек. Біз бұл туралы тиісті органдарға хат жазудамыз. Білім беру ұйымдарына бақылау бейне­ камераларын орнату, жеке күзет мекемелерімен келісімшарт жа­ сау арқылы бақылауды күшейту жұмыстарын жүргізу жөнінде тап­ сырма берілді, - дейді облыстық білім басқармасының бөлім бас­ шысы Луара Қайрекенқызы. Бейнебақылау орнатқан мек­теп­ тердің бірі - дарынды балаларға ар­ налған С.Сейфуллин атындағы №11 мектеп-интернат кешені. Осыдан біраз жыл бұрын аталған мектепте қылмыстық оқи­ға орын алғаны бел­ гілі. Біз қа­зіргі қауіпсіздік мәселесі туралы сұрағанымызда: «Жал­ пы, бей­небақылау қазіргі талап­ тарға сай қажет. Біз мектепке бей­ небақылау орнатқанымызға төрт жылдай болып қалды. Әсіресе,

дәліздерде, мектептің сыртындағы бақылауға аса мән береміз. Себе­ бі мектеп аумағына сырттан кім, не үшін келіп жүр деген мәселе маңызды. Балалардың кімдермен қа­рым-қатынас жасайтынын біліп отыруымыз керек. Таспаның жаз­ басы 45 күн сақталады. Камера­ ларды менің кабинетімде және мектеп вахтасында орнатылған монитор арқылы қарап отырмыз» деді мектеп директоры Ерсайын Сапаров. Яғни бұл бірқалыпты, тәртіпті бақылаудың тиімді жолы екені көрініп-ақ тұр. Ал осы мектеп­ тегі бейнебақылау камерала­ рын орнатуға 2011 жылы 730837 теңге жұмсалса (саны – 16), 2013 жылы бұған 172048 теңге (саны – 4) қаражат бөлінген. Айына бір рет камераларды техникалық жағдайын тексеретін мекемеге 6250 теңгеден төленіп тұрады екен. Аталған қаржы көлемі мек­ теп бюджеті үшін үлкен шығын, алайда баланың өмірі одан да қымбат екені айдан анық. Бейнебақылау камераларын ор­натқан мекемелер оның көмегі зор екенін айтады.

- Мектепте ұрлық болған жағ­ дайда камералар анықтауға жәр­ дем етеді. Әсіресе, мектептің сырт аумағын бақылау маңызды. Мек­ теп дәлізі мен мектеп ауласын­ да болған жағдайда балалардың әрекеттерін толық бақылай ала­ мыз, - дейді №35 мектеп-лицейі ди­ ректорының тәрбие ісі жөніндегі орынбасары Марина Алексеева.

Бозбала мен

бойжеткен

А

уылдық округтер ара­ сында өткен бәсекеге бес жұп қатысты. Ашық аспан астында өткен сайыстың бірінші кезеңі бойынша бозбала­ лар арғымақ мініп аударыспаққа шықса, бойжеткендеріміз сиыр сауудан сынға түсті.

Ауыл жастарының ата дәстүр­ ден алшақ еместігін сайысқа түс­кен бес жұп та өнерлерімен дәлелдеп бақты. Атқа отырып ар­қасы қозған ауыл жігіттері қапталдағы қарсыласын қайыра жұл­қығанда, таскенеше жабысқан темір тақымдар тұлпарларды да

Гүлнәр есімді ана бақылау ка­ мераларын уақыт­тың өзі талап етіп отырғанын айтады. «Бақылау камераларын, әсіресе, жоғары сыныптарға орнатқан жөн, - дей­ ді ол. - Себебі бала осы кезде түрлі психологиялық өзгерістер­ге ұшырайды. «Махаббат» дертіне шалдығатын, суицид орын алатын кез де – осы кезең. Сондықтан мен осы кезеңдегі оқушыларды ба­ қылауға көбірек алған дұрыс деп санаймын. Сонымен қатар сабақ уақытында ұялы байланысына шұқ­шиып отыратын да мұғалім­ дер бар. Осындай келеңсіздіктерді болдырмауға септігі көп секілді». Қаламыздағы №30 және №10 орта мектептерді бақылауда ұс­ тайтын учаскелік полиция инс­ пекторы Жанболат Имақаевтың айтуынша, аталмыш екі мектеп – бала саны көп білім ұяларының бірі. «Осындай мектептерге бейнебақылау камералары орнатыл­ са, бізге үл­кен көмек, - дейді ол.

– Әсіресе, камераларды мектептің ішкі бұрыш-бұрыштарына, ер ба­лалардың дә­ретханасына, ше­ шініп, киінетін жерге және спорт залдың ер балаларға арналған бөлмелеріне, мектептің сыртқы жағын бақылау­ға орнату ке­ рек. Бұл – ұрлық пен төбелеске, жасөспірімдер арасын­дағы әлім­ жеттікке жол бермеудің жолы». Облыстық ішкі істер департа­ менті мамандары да бейнебақы­ лау орнату арқылы заңсыз әре­ кеттердің алдын алуға, оған жол бермеуге толық мүмкіндік болады деп есептейді. Бұл мәселе облыс әкімінің орынбасары Бақтияр Мәкеннің басшылығымен өткен БҚО әкімдігінің кеңейтілген жи­ налысында да көтерілді. Жиында 2014 жылы білім беру ұйымда­рын бейнебақылаумен қамтамасыз ету­ ге жұмыстану туралы нақты тап­ сырмалар берілген. Ендеше, бұл мәселе де өзінің оң шешімін таба­ рына сенім бар.

Дарынды балаларға арналған С.Сейфуллин атындағы №11 облыстық мектеп-интернат кешенінің бейнебақылау орнату көрсеткіші

2011 жылы

2013 жылы

730837 теңге

172048 теңге

саны – 16

саны – 4

тәлтіректетіп жіберді. Сайыстың келесі кезеңі аудан­ дық мәдени-демалыс орталығын­­да жалғасын тапты. Бұл кезең бойынша әр жұп сахнаға шығып өз­дерін таныстыру, өнерлерін көрсету және сезімдерін білдіру секілді сынақтардан өту керек болатын. Сезім білдіру сынында бір жұп Абай мен Әйгерімнің кез­ десуінен үзінді көрсетсе, келесі жұптың бозбаласы ақын Ғайсаға­ ли Сейтақтың өлеңі арқылы бой­ жеткен жүрегіне жол тапты. Екі кезеңнің қорытындысы бойын­ша «Ең үздік бозбала мен бойжеткен» Қосшы ауылдық ок­

ругінің жастары Мербол Хособо­ лов пен Айназел Әділханова атан­ ды. Шежіндік Әсет Хайыршақов пен Іңкәр Шәкірова «Жарасымды жұп» атанса, Мерейдің намысын қорғаған Ержігіт Распаев пен Айнагүл Мырзағалиева «Белсен­ ді жұп» деп танылды. Ал «Өнерлі жұп» атанған Мейрамғали Ержа­ нов пен Айнагүл Мақауова Ақтау ауылының сенімін ақтады. Ұлтжандылықты үлгі еткен са­ йыс­қа қатысушының бар­лығына да естелік сыйлықтар табыс етілді.

Р.ТАҢАТЖАН, Тасқала ауданы

жеңімпаздар oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

Эскадрон

Ұлы Жеңіске

командирі

(соғыс және еңбек ардагері Төлеген Жұмақаев туралы бір үзік сыр)

Ел-жұрт Төкең деп ардақтаған асыл азамат 1914 жылы Қаратөбе ауданындағы Шалғын ауылдық кеңесінде (қазіргі Қоскөл) өмірге келген.

Б

ала Төлеген ауыл мол­ даларынан сауат аша­ ды. 1927 жылы Орын­ бор қаласындағы тәжірибелік үлгідегі тоғызжылдық қазақ мекте­бінде оқып, кейін сол мек­тептің Қызылорда қаласы­ на көшуіне байланысты оқуын сонда жалғастырды. 1932 жы­ лы мектептің алтыншы сыны­ бын бітіріп, туған жерге ора­ лып, «Аққозы» кеңшарында еңбек экономисі бюросының меңгерушісі болып, 16 жасы­ нан еңбек жолын бастайды. Шаруашылықта жарты жылдай еңбек етіп, кейін Алматыдағы совхоздар министрлігінің зоо­ техникалық-малдәрігерлік инс­­ титутына түсті. Оны 1938 жылы тәмамдап, зоотехник маман­ дығын алып шығады. Жоғары білімді жас маман Ақтөбе облысының Мұғаджар ауданына жолдамамен барып, екі жыл қызмет істейді. Сонда жүргенде 1940 жылы әскерге шақырылады. Сол жылдары пар­ тия қатарына қабылданады. Ол әскери мамандардың тап­шы, халықаралық жағдайдың шие­ ленісіп тұрған кезі еді. Төлеген сияқты оқыған-тоқыған жастар әскерге де қажет болатын. Содан болуы керек, ал­ғашқы әскери даярлықтан соң Төлеген Жұмақаев офицерлік курсқа жіберіліп, Котовский атындағы 3-ші Бессарабия атты әскер дивизиясының №34 оқу-жаттығу полкінде дәріс алады. Одан кейін қорғаныс ми­нистрлігінің Брянск әскери-саяси учили­ щесінде оқиды. Ұлы Отан соғысы басталған кезде лейтенант шенінде №83 атты әскер полкінің 54-ші ат­ ты әскер эскадронының саяси жетекшісі болды. Көп кешік­ пей №98 атты әскер пол­кінің 25-дивизиясының эскадрон ко­мандирі болып тағайын­­­да­ лады. Ұлы Отан соғысы жыл­ дарында өзіндік ізін қал­дырған бұл даңқты дивизия­ның қол­ басшылары мен жауын­гер­ле­ рінің ерлігін баяндайтын ар­ найы кітап шыққан. Соғыстың бастапқы кезіндеақ командованиенің күрделі тапсырмаларын жанқияр­лық­ пен орындап жүрген Төкең 1942 жылы жауынгерлік Қы­зыл Ту орденімен марапатталады. Бұл жорық туралы майдан ке­ зінде шығып тұрған «Отвага» газетінің 1942 жылғы 23 ақпан күнгі санында: «Лейтенант Жұ­

мақаев бастаған 15 жауынгер жау тылындағы қалың орман ішінде келе жатып, күтпеген жерден немістің 250-дей сол­ даты бар колоннасымен кез­десіп қалады. Лейтенант Жұма­ қаев бірінші болып жау офи­ церін атып өлтіріп, «Өлсек те тұтқынға берілмейміз!» деп ұран тас­тайды. Оның өжет қи­мылы қал­ған жауынгерлер­ ге жігер қос­ты. Олар ерекше батылдықпен шабуылға шық­ ты. 60-тан астам солдатын жо­ ғалтқан фашистік колонна ше­ гінуге мәжбүр болды. Отряд жауынгерлерінің бұл ерлігі бас­­қаларға үлгі болды» деп жа­ зыпты. Тағы да сол «Отвага» га­ зеті 1942 жылғы 4 наурыздағы №397 санында саяси жетекші И.Быков «Тегеурінді шабуыл» мақала­сын­да былай деп жаза­ ды: «Ф. деревнясын дұшпан­нан азат ету үшін саяси жетекші Мұха­новтың салт атты жауын­ герлері түн қатып жортуылға шық­ты. Олар таңсәріде дұшпан солдаттарының колоннасына тұтқиылдан шабуыл жасады. Шеп­тің қақ алдында келе жат­­қан эскадрон командирі, кіші сая­си жетекші Т.Жұмақаев жағ­ дай­ды тез түсініп, жауынгер­ лерге аттарынан түсіп, шабуыл­ ға әзірленуге бұйрық берді. Ол дұшпан легінің алдында келе жатқан офицерді автоматтан атып сұлатты да, «Жауынгер­­лер, шабуылға көтеріліңдер!» деп бұйрық берді. Біздің атты әс­ кер іле-шала шабуылға шығып, асып-сасып абдырап қалған гитлершілерге қирата соққы бере бастады. Бұл шайқастың қорытындысында дұшпанның 3 офицері, 120 солдаты өлтірі­ ліп, бір офицері тұтқындалды. Біздің жауынгерлер дұшпан­ ның екі жеңіл зеңбірегін, көп­те­ген қару мен аса маңызды штаб құжаттарын олжалады». Осы арада айта кету керек, соғыс аяқталғаннан кейін, 2-ші екпінді армияның соғыс ке­зін­дегі қолбасшысы (1943-1945 ж.ж.), Кеңес Одағының Баты­ ры армия генералы И.И.Фе­ дюнский, Қызыл Жұлдыз ор­денді Львов жоғары саясиәскери училищесінің бастығы генерал-майор Зиновьев сияқ­ ты Төкеңнің жоғары шенді командирлері ағамыздың май­ дандағы ерліктерін жоғары бағалап, 1977 жылдарға дейін жыл сайын құттықтаулар жі­ беріп келген екен.

11

Тағдырдың жазуы шы­ ғар, Төкеңе соғыс­қа бастан аяқ қаты­су бұйырмаған. Кезекті жауын­герлік тап­ сырманы орын­дау кезінде ауыр жарақат алып, әйтеуір, тірі қалады. Содан госпи­ тальда жарты жыл емделіп, елге қайтарылады. Ко­ман­до­ваниенің арнайы тапсырма­ сымен Қаратөбе аудандық со­ ғыс комиссариатында бөлім бастығы болып істейді. Соғыс­ тан соң бейбіт маман­дығына оралған Төлеген Жұмақаев 1945-1978 жылдар аралығында Қаратөбе, Қалдығайты, Шөп­ті­ көл совхоздарында аға зоо­ техник, директор, Қаратөбе, Жымпиты, Тайпақ аудандарын­ да аудандық ауыл шаруашы­ лығы басқармасының басшы­­­сы, аупарткомның бірінші ха­т­шысы қызметтерін абыроймен атқарып, 1978 жылы зейнет­ керлікке шықты. Ағамыздың өмірлік қосағы болған жары да осал жан емес. Аталарынан талай батыр, би, өнерпаз, сал-серілер шыққан атақты Шотқараның ұрпағы, кезінде белгілі саудагер болған Есқазиев Болаттың қызы Ақ­ күн. Атақты әнші Ғарифолла Құрманғалиевтің жиені. Төкең екеуі 5 ұл, 3 қыз тәрбиелеп, олардың бәріне де жоғары білім алуға барлық жағдайын туғызды. Бүгінде олар Төкең мен Ақкүн апамыздың ұрпақ керуенін әрі қарай жалғасты­ руда. Аудандық партия комите­ тінде жиырма жылға жуық бірінші хатшы болып жұмыс­ танса, соның он төрт жылға жуығын Тайпақ ауданына ар­ напты ағамыз. Аудан эконо­ микасының негізгі саласы мал шаруашылығы, соның ішінде қой шаруашылығы болатын. Сол кезде ауданның экономи­ касымен қатар мәдени өмі­рі дамып, халықтың әл-ауқаты жақсара түсті, талай құ­ры­лыс­тар бой көтерді. Зор ең­бектің нәтижесінде аудан бір­неше дүркін облыстық, рес­пуб­­ли­ калық социалистік жарыс­тар­ дың жеңімпазы атанды. Елдің игі дәстүрін бойына дарытып, жаңаның тынысын тең сезініп өскен халықшыл азамат екі дәуірдің алтын арқауы тәрізді ерекше тұлға болғанына тәрбиесін көрген шәкірттері куә. Жас маман­ дарды тәрбиелеп, өсіруге

мықтап көңіл бөлді. Аудандық партия комитетінің аппаратын­ да М.Есенғалиев, Б.Бисенов, Б.Ғұсманов, Е.Сәрсеев, К.Дос­қалиев, А.Сүлейменов, А.База­рова, С.Әшімғалиева, А.Абду­ ғалиев, А.Серғазиев, Ә.Кереев сынды жастарды шыңдап шы­ ғарды. Оларды әр саладағы жауапты жұмыстарға жұмсап, халық игілігіне қалтқысыз еңбек етуге тәрбиеледі. Расын­ да да, жоғарыдағы Төкеңнің мектебінен шыққан азаматтар кейін бір-бір басшы болып, халыққа абыройлы еңбек етті. Төлеген ағамыздың еңбегі де ескерусіз қалған жоқ. Кезін­ де еліміздің съездеріне талай рет делегат болып қатысты. Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесінің депутаттығына да бірнеше мәрте сайланды. Екі мәрте Ле­ нин орденімен, жауынгерлік Қызыл Ту, Ұлы Отан соғысы, Даңқ, Еңбек Қызыл Ту орден­ дерімен марапатталған. Бұл – Төлеген Жұмақаевтың көзі тірі­сінде ие болған награда­ лары, көрген құрметі. Осыдан он шақты жыл бұрын яғни 90 жылдығында Тайпақ ауылының бір көшесіне есімі берілді. Ал Деркөл ауылындағы бір көшені ағамыздың атымен атау жөніндегі Орал қаласы әкім­дігінің 2005 жылғы 29 жел­тоқсандағы шешімі сол қағаз күйінде қалып қойыпты. Енді, міне, алдағы қыркүйек айында Төлеген Жұмақаевтың 100 жылдығы келе жатыр. Сол күнге орай Төкеңнің мү­ сіні жасалып, орнатылса, за­ мандастарының естелікте­рі­­нен тұратын кітап жарық көрсе, абзал аға еңбек еткен аудан­ дарда түрлі шаралар ұйым­ дастырылса дей­міз. Ол елге елеулі еңбек сіңір­ген Төлеген Жұмақаевқа көр­сетілген құр­ мет қана емес, бүгінгі ұрпаққа да үлгі болар еді.

Әленғали КЕРЕЙТЕГІ, Ақжайық ауданының құрметті азаматы

1945 2015

жыл

КУЛИЧЕВ Иван Андреевич И.Куличев 1920 жылы Астрахан об­ лысы Жоғары Бас­ құншақ стансасын­ да туған. Ба­лалық және жастық шағы Орал қаласында өтті. Лейтенант Куличевтің жауын­ герлік жолы 9-Красноград авиация дивизиясының Киев авиация пол­ кінде басталды.

1944 жылдың шілдесінде И.Ку­ личев 103 әскери ұшу жасап, жаудың 8 танкісін, 38 автомашинасын және басқа да көптеген техникаларын құртты.

1944 жылы 26 қазанда И.Куличев­ ке Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Соғыстан кейін И.Куличев әскери-әуе инженерлік академия­ сын бітірді, әскери басшылық лауа­ зымдарда болды. Ленин, 3 мәрте Қызыл Ту, Алек­ сандр Невский, 1, 2-дәрежелі Отан соғысы, «Қызыл Жұлдыз» ордендері­ мен марапатталған.

1979 жылы қайтыс болды. Мәс­ кеуде жерленген.

МӘМЕТОВА Мәншүк Жеңсікәліқызы М.Мәметова 1922 жылы Батыс Қазақстан облы­ сы Орда ауданы Жасқұс ауылында дүниеге келген. Мәншүктің жастық шағы Орал қа­ ласында өткен. Мәншүк 1942 жылдың тамыз айы­ нан майдандағы армия қатарында болды. Ол үздік пулеметші атанды.

21-гвардиялық атқыштар диви­ зиясының пулеметшісі, гвардия аға сержанты Мәншүк Мәметова Псков облысының Невель қаласын қорғаудағы кескілескен шайқаста қаза болды.

1944 жылдың 1 наурызында оған Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Ленин орденімен марапатталған. Қазақ халқының батыр қызын халқымыз зор құрметпен есте сақтайды. Ержүрек қызға Жәнібек, Орда кенттерінде, Невель және Орал қалаларында ескерткіш, ал Алма­тыда мемориалдық тақта орнатылған. Алматы, Орал, Невель және Қызылорда қалаларында оның атында көше бар, сондайақ оның аты мектепке де беріл­ ген. Алматы қаласындағы көрікті алаңдардың бірінде М.Мәметова мен Ә.Молдағұловаға обелиск-ес­ керткіш орнатылған.

12

дәулет Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Қайта түлеген кәсіпорын

Орал пластмасса зауытының ізбасары саналатын «Орал

сауда-өнеркәсіптік компаниясы» ЖШС-ның жаңа технологиямен жұмыс істей бастағанына он шақты жылдың жүзі болды.

Бар күш-жігерін аталмыш кә­ сіпорынды жаңғыртуға арнаған Валерий Крылов осы жылдар ішін­ де үлкен жетістікке қол жеткізді. Кеңес дәуірінде пластмассадан жасалған ыдыс-аяқтардан бас­ тап, коммуналдық шаруашылық­ қа қажетті құрал-жабдықтардың бірнеше түрін шығарған зауыт бүгінде ірі өндіріс орнына айнал­ ды. Замануи құрал-жабдықтармен толық жабдықталған кәсіпорын одақ көлеміне белгілі болған бұрынғы өнімдерге қоса, темір шатырлар (металлокаркас) мен қабырға қаптамалар (профлист) және олардың арасын қосатын қосалқы бөлшектерді, сондай-ақ қабырғалық сэндвич-панельдер дайындай бастады. Кәсіпорын бұдан басқа жол қауіпсіздігіне ар­ налған белгілер мен ені 20-1600 мм ара­лығындағы поли­этилен мен полипропилен­ нен жа­салған тұр­ балар шығару­ ды қолға алды.

дені Ресей мен Еуропа елдерінен тасымалданған болатын. Енді үл­ кен сұранысқа ие мұндай тұрба­ лар осы «Орал сауда өнеркәсіп компаниясы» ЖШС зауытының конвейерінен шығарылуда. Осы жерде айта кетейік, ені 1600 мм болатын тұрбалар еліміз бойын­ ша тек осы кәсіпорында ғана дайындалады. Кең мойынды жаңа тұрбалар (ені 1600 мм полиэти­ лен тұрбалар) дәл қазіргі уақыт­ та зауыт жанындағы зертхана­да (ла­бораторияда) сынақтан өту­де. Биыл екінші жыл жұмыс іс­теп жатқан бұл зертхана аттестация­ лаудан өткен. Бұл жерден сынақ­тан өткен тұрбалар сапасы жөні­нен мықтылығын дәлелдеді. Кә­сіпорын өнімдерінде кәсіби қа­уіп­сіз­­ дік, денсаулық, сапалық ме­­недж­ менті (ISO 9001:2008, ISO 14001 и СТ РК OHSAS 18001) және эко­ло­­ гия­лық менеджменті жүйеле­ріне сәйкестік сертификаты бар. Сон­ дай-ақ компания СТ-КZ отан­дық өндіруші сертификатына және

Бұл тұрбалар су, газ, телеком­ муникация және кәріз жүйесіне арналған. Оның өнімдерін негізі­ нен құрылыс, мұнайгаз, комму­ налдық кәсіпорындар және об­ лыс тұрғындары тұтынуда. Бұған дейін кең өңешті тұрбалардың

API Spec Q1(Eighth Edition) ISO/TS 29001: 2010 халықаралық стандар­ тына ие.

Анабір жылдары өңірімізге ат басын бұрған Елбасымыз Н.Назарбаев, сол кездегі ҚР Пре­ мьер-­министрінің орынбасары Ербол Орынбаев кәсіпорын жұ­ мысына риза болып, аталмыш компанияда жүзеге асыры­лып жатқан жобалардың ел экономи­ касын көтеруге септігін ти­гізетініне сенім білдірген болатын. Бүгінде компания сол сенім үдесінен шық­ ты деп айтуға болады. Кәсіп­орын тауарлары «Мінсіз сапа» халық белгісіне ие болса, зауыт бас­шы­сы Валерий Крылов «Үздік кә­сіп­кер» атанды. Кәсіпорын «Қазақстан­ ның үздік тауарлары» атты өңірлік конкурсқа жыл сайын қатысып, соңғы бірнеше жыл қатарынан «Халыққа арналған үздік тауар­ лар» аталымын жеңіп алды. Ди­ ректордың айтуынша, компания болашақ инженерлер мен түрлі техникалық мамандардың кәсіби мамандануына да көмектеседі екен. Талай студент оқу үдерісінде осы жерде машықтанудан өтіпті. Осы мақаланы даярлау мақсатын­ да кәсіпорынға барғанымызда, бір топ мемлекеттік қызметкерлердің зауыт жұмысымен танысып жүр­ генін көрдік. Зауыт бүгінде са­ғатына 2 тон­ на, ал жылына 30 мың тонна өнім өндіре алатын­ дай дең­гейге жет­ ті. Оның өнім­деріне Қызылорда, Шым­кент, Тараз, Ақтау, Атырау, Ақтөбе облыстарынан сұраныс көп. Сондай-

Бөрлілік өнерпаздың

Оны «Алтын сақа» қайы­рым­ дылық қорының президенті Мақпал Бағланова мен «Атадан мұра» қорының директоры Гүл­ ден Жұмабай ұйымдастырған бо­латын. Байқауға ІІІ республи­ калық «Тайжарыс» радиобай­ қауын­дағы іріктеуден сәтті өткен бөр­лілік Бану Батырқызы да қа­ тыс­ты. Байқау қорытындысында ол «Ән салу» аталымы бойынша ІІ орынды қанжығасына байлады. Осы орайда Банудай балғын өнерпазымызға демеушілік жа­

- «Бизнестің жол картасы2020» бағдарламасы аясында 2010 жылы жүзеге асқан ал­ғаш­қы инно­вациялық жобаның нәти­же­ сінде кәсіпорын өнімі үш есеге арт­ты. Жұмыс ауқымының артуы жұмыс­шылар санын көбейтуге мүм­кін­дік берді. Бүгінде зауыт­ та 120 адам тұрақты жұмыста. Был­тыр ҚР үдемелі индустриал­ ды-инновациялық дамуы бағ­дар­ ламасы аясында диаметрі 1600 мм-лік полиэтилен тұрба шыға­ руға қажетті құрылғылар алу жөніндегі екінші инновациялық жобаны іске асыруға мүмкіндік алдық. Енді біраз уақыттан соң кең мойынды тұрбамыз да қол­ данысқа енгізілмек. Пайдалану мер­зімі жарты ғасырға дейін со­ зылатын бұл тұрбалар қолданыс­қа шыққан жағдайда, тапсырыс­тар бұрынғыдан да көбейіп, тағы да қосымша жұмыс көзі ашылады деп ойлаймын. Бұл тағы бірқатар адамды тұрақты жұмыспен қам­ туға мүмкіндік береді, - деген дирек­тор осы жетістіктің бәріне ұйым­шыл ұжымның арқасында қол жет­кізгенін айтты. Ынтыма­ғы жарасқан ұжымның әлі талай биік­ терге кө­терілетіні анық. Ж

Айша ӨТЕБӘЛІ, «Орал өңірі»

Сапа және қолжетімділік – біздің құндылығымыз!

Daewoo Gentra

12 200 ш.б. бастап

бағы жанды Жуырда Ақмола облысының Шортанды қаласындағы «Балдәурен» оқусауықтыру орталығында халық әртісі Роза Бағланова атындағы «Ақ сұңқарым» халықаралық байқауы өтті.

ақ Ресейдің Самара, Орынбор, Са­лават қалаларынан да тапсы­ рыс жиі түсіп жатады. Жалпы, көлемі 6 гектар жерді алып жатқан өндіріс орнындағы цехтардың саны бүгінде 12-ге жетті. Жұмыс ауқымын жыл сайын ұлғайтып отырған кәсіпорында биыл тағы бір қосымша цехтың құрылысы басталмақ. Соңғы кездері зауытта орта­ лықтандырылған автоматты жүйе іске қосылып, жұмыс­шылардың жұмысын едәуір жеңілдетті. Ши­ кізатты түсіру, өнімдерді жөнелту секілді қол күшін қажет ететін жұмыстың автоматты жүйеге кө­ шуі кәсіпорынның жұмыс өнім­ ділігін арттырды. Сондай-ақ ши­кі­ зат қорын Ресейден тасымал­дап, өнімдерін өзге аймаққа тонна­ лап шығаратын кәсіпорын үшін инфрақұрылымның маңызы зор. Кәсіпорын аумағындағы су, жа­ рық мәселесі толық шешілген, цехтарға апаратын жол мәселесі де ақырындап оң шешімін табу­ да. Биыл жаңа цехтарға апаратын жолдар асфальттанып, теміржол құрылысы жүргізілмек. Осының бәріне Үкімет қабылдаған оңтайлы бағдарламалардың арқасында қол жеткізгенін айтқан Валерий Кры­ лов Мемлекет басшысының саяса­ тына ризашылығын білдірді.

Ең көп жылдамдығы: 180 шақырым/сағ.

0-100 шақырым/сағ. екпіні: 11,9 с

Қала бойынша: 8,46 л/100 шақырым Жолда: 6,0 л/100 шақырым

Көлемі: 1,5 л. Қуаттылығы: 79 кВт/107 л.с. КПП: 5 МТ/6 АТ Қауіпсіздігі: ABS, AIRBAG, иммобилайзер, ISOFIX, күндізгі қозғалғыш шамдары, орталық құлып Интерьер/экстерьер: РГК (ГУР), тұманға қарсы шамдары, электрлік әйнек көтергіштер Жайлылығы: кондиционер, қапталдағы айналарды жылыту Мультируль*, алдыңғы орындықтарды жылыту

3 жылға кепілдік немесе 100 000 шақырым жүгіріс

Орал қ., 4-ш/а, 28-үй («CAR CITY URAL») Тел.: +7 (7112) 226-522

*Топтамасына қарай бірге беріледі

Қазақстан Республикасы аумағында кез келген телефон арқылы қоңырау шалу ТЕГІН

«Жас Тұран – 2014» жүлдегерлері саған «АқсайГазСервис» АҚ мен «Бөрлі ауылының жануарлар және өсімдіктерді қорғау» мем­ лекеттік мекемесі­­нің директоры­ на алғыс айтамыз.

Исатай Сатимов, Бөрлі орта мектебінің директоры, Бөрлі ауданы

Жақында Алматы қаласындағы Тұран университетінде IV республикалық «ХХІ ғасырдың зияткерлік әлеуеті: қазақстандық жас ғалымдардың үлесі» атты «Жас Тұран – 2014» ғылыми-практикалық конференциясы өтті. Конференцияға қатысқан Ба­тыс Қазақстан гуманитарлық ака­

де­миясы, тарих факультетінің 4-курс студенттері Әсемгүл Бай­ деуова, Салтанат Батырғалиева, Айдана Нығыметова жүлделі орынға ие болды. Студенттердің ғылыми жұмысын үздік басқарға­ ны үшін жас ғалымдардың ғы­­лы­­ми жетекшісі тарих ғылым­дары­ның кандидаты Бақтылы Боранбаеваға «Тұран» универ­ ситетінің рек­торы Р.Алшановтың атынан арнайы марапаттама келді.

Ғалымның ғылыми ізденіс жұмысына баулыған студенттері 2012, 2013 жылдары Тараз қала­ сын­да өткен ғылыми тә­жіри­белік конференцияға қаты­сып, жүлделі 1 және 2-орын­дарға ие болған еді.

А. БАЛЫҚОВА, Ба­тыс Қазақстан гуманитарлық ака­де­ миясының тарих және ӘГП кафедрасының меңгерушісі

айнамкөз Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Бала кезімізде ауылда біреу ажырасып кетті десе, үлкен-кішісі бірдей тосырқай қарайтын. Үйдегі үлкен әжеміз де «Құдай қосқан қосағын, бала-шағасын тастап кеткен көргенсіз» деп әлгі адамды одан сайын жеккөрінішті көрсететін. Қайтып келген қыздарды да әжеміз «жылы ұясын суытқан тәрбиесіз» деп жаратпайтын. Біздің бала ұғымымызда отбасын тастап кеткен еркек, күйеуін тастап кеткен әйел жексұрын болып көрінетін. Ол адамдардың көзіне көрінбеуге, сұрақтарына жауап бермеуге тырысатынбыз.

Гүлжамал ЖОЛДЫҒАЛИ, «Орал өңірі»

Қ

азір ештеңеге таңғал­ майтын болдық. Дүр­кі­ре­ тіп той жасап қосыл­ған жас жұбайлар ажырасып ке­тіп­­­ті деп естісек, солай болуы ке­рек құбылыстай қараймыз. Статистикалық мәліметтерге сүйенсек, өткен жылдың алғашқы үш айында елімізде орташа алған­ да 100 некеге 34 ажырасу тіркел­ ген. Зерттеушілердің мәліметі­не сүйенсек, ерлі-зайыптылар­дың ба­сы­байлы баспананың жоқты­ ғынан – 41, отбасылық өмірге да­ йын болмаудан - 31, тұрмыстық жағ­­дайдың төмендігінен – 29, туыстар арасындағы түсінбеу­ші­­ ліктен – 18, нәрестенің болмауы­ нан 10 па­йызы ажырасады екен. Бүгінгі таңда әйел затына ерек­ ше көңіл бөлінуде. Ана мен баланы қорғайтын арнайы заң, әйел­дер­ дің құқын қорғайтын қоғам­дық ұйымдар, «дағдарыс орталы­ғы» бар, бәрін ашып қойдық. Бі­рақ таяқтың екі ұшы бар. Біз бір жағынан, әйелдерге қамқорлық жасап жатсақ, екінші жағынан, қит етсе, шамаданын дайындап, онсыз да әзер отырған кейбір келін­шектерге «күйеуің ұрса, бізге кел» деп өзіміз ажырасуға қолдау көрсетіп жатқандаймыз. Қоғамда ер адамның, азамат­ тың қадірі төмендеп кетті. Қазір қыз-келіншектер тек қана шенеу­ ніктерге, ақшасы көп бизнесмен­ дерге, не болмаса аз-мұз атағы бар азаматтарға ерекше құрмет­пен қарайтын болды. Ал азаматтың рухани деңгейі, адамгершілігі, бі­­ лі­мі, парасат-пайымы көп қыздар үшін құнсыз болып қалды. «Күйеу­ ге шығамын» деген қызына әкешешесі «Ол кім болып істейді, үйі бар ма, әке-шешесі кімдер?» де­ ген сұрақты бірінші қоятын бол­ ды. Ақылы жоқ, ожар біреу бол­ са да, мол табысы мен үйі болса болғаны. Әжем «Ер адам киелі, ер адам­ ды сыйлаңдар» деп жиі айтатын. Тіпті алда-жалда әкеміздің киімі жер­ге түсіп қалса да, жанұшырып жерден алып көтеріп қоятын. Жү­ гі­ріп ойнап жүрген 7-8 жастағы ойын баласымыз. Аулада жаюлы тұр­­ған киімдерді апамыз «Үйге апа­ рып қой» деп жинап береді. Ерек­ ше екпінмен жүгіріп келіп, төр­гі бөлмеге өтіп, жерде тұрған үтік­тің қасына киімдерді тастай беріп, кері жүгіріп бара жатқанда, кіш­ кен­тай бөлмеде отырған әжемнің «Тоқ­та!» деген дауысы естіледі. Селт­ етіп тоқтай қаламын. «Киім­ дер­дің ішінен папаң мен Мейрам­ ға­ли­дың (жалғыз інім) киімдерін жоғары көтеріп қой» дейді. Са­­нам­да «Қалғанымыз адам емеспіз бе?» деген балаң ой қылаң етсе де,

әже бұйрығын бұлжытпай орын­ дап, шығып кетемін. Біздің үйде ер адам­ға ерекше құрмет көрсетіле­ тін. Әжем отбасы тәрбиесі, әйел­ дер туралы әңгімені көп айтатын. Кейде бір әңгімені бірнеше рет қайталап айта беретін. Мен «Неге қоймай айта береді?» деп іштей ренжитінмін. Қазір ойлап отырсам, әжеміз біздің санамызда қалсын деп айта береді екен ғой. Ол кез­де әже сөздеріне мән бермей, кей­ бірін жүре тыңдадым. Бірақ ке­йін өмір жолында, отбасылық өмір­де бала кезде айтылған әже сөзі, әже өсиеті санамда қайта жаңғырды. «Еркек - үйдің егесі, әйел - үйдің шегесі» демекші, отбасының ірге­ сін ажыратпай ұстап қалу көп жағ­­дайда әйелге байланысты. Сон­­дықтан қазір мектепте оқитын 15-16 жастағы қыздарға азаматты ар­дақ­тау, отбасылық өмір туралы айта­тын курстар ашу керек секіл­ ді. Өмірден көрген-түйгені мол, айтары бар әжелер мен аналар­дан құралған қыз-келіншектер мектебі бізге де керек-ақ. Кез кел­ ген қыз келін, әйел, ана бола алады. Бірақ ол қандай келін, қандай әйел болады? Бұл – ойланатын мәселе. Бізге өзіміздің ұлттық рухани құндылықтарымызды ұлықтайтын қоғамдық ұйымдар жетіспейді. Қазір балабақшалар мен білім ошақтарында «толық емес отба­ сы» деген статус жыл өткен са­йын көбейіп барады. Әкенің айба­ рын көрмеген, әкенің дүркіреген дауысын естімеген бала жасық, қыз мінез болып өседі. Көшеде, қоғамдық орындарда сызылып, майысып сөйлейтін жас жігіт­ терді көп кездестіреміз. Жайлап сұрастыра келгенде, ол жігіттер­ ді тек анасы тәрбиелеп өсіргенін біліп жатамыз. Ертеңгі күні майы­ сып сөйлейтін әкесін көріп өскен ұл да дәл сондай болып өспесі­ не кім кепіл? Содан келіп, әйел сияқты ойлайтын, қазан-ошаққа араласатын ез еркектер көбейіп кетпей ме деген қауіп туады. Психолог мамандардың са­ раптама қорытындысы бойынша отбасында әкесін үлгі тұтатын­ дар­дың саны бар болғаны 10%. Сондай-ақ 2300 ер адам жа­уап берген сауалнамадағы ер-аза­ маттың отбасындағы және ба­ла тәр­биесіндегі ролінің соңғы 10 жыл­да қалай өзгергені туралы сұ­рақ­қа 43,2% ер адам «мүлдем өзгерген жоқ», 31,3%-ы «артты», 17,1%-ы – «төмендеді» деп жауап берген. Ал отанасы мен балаларға қойылған «Әке деген кім?» деген сауалға 53,6%-ы – «асыраушы, отбасының қаржылық кіріс көзі», 36,3%-ы – «көшбасшы, отбасының қорғаушысы және қамқоршысы» 4,4%-ы – «жауап бере алмаймын», 3,6%-ы – «үй қожайыны, бала тәр­ биелеуші», 2,1%-ы «жалқау, жұмыс

13

Келіндер мектебі керек пе?

істемейді» деп жауап берген. Психологтардың айтуынша, туыла сала әкесінің жанында болған ер бала ата-анасына қамқор, сезімтал болып ер жетеді екен. Әкенің бала тәрбиесіне қатысуы физикалық дамуына, мінез-құлқының қалып­ тасуына ықпал етеді. Ал қыз бала тәрбиесінде әке ер адам эталоны ретінде қалыптасады. Әке тәр­ биесін көрген қыз бала үлкенді сыйлауды үйренумен қатар бой­ жеткен шақта да әкесіне ұқсас жігітті іздей бастайды екен. Өткен жылы біздің облыста 6345 неке тіркеліп, 1989 ажыра­ су орын алған. Бұл заң жүзінде тіркелгені, ал тіркелмей, жолда­ ры екі айырылып жүрген жастар қаншама? «Ақыл айтса ауырып қалатын, Бедірей деген қызың бо­ лады, Алдыңнан кес-кестеп өтетін Кекірей деген келінің болады», деп Мөңке би бабамыз айтқан­дай, «Бедірей» қыздар мен «Кекі­рей» келіндерді азайту үшін отба­сы институты мен ұлттық тәрбие­ні жандандыруымыз керек-ақ. Осы орайда біз «Келіндер мектебі ке­ рек пе?» деген сұрақты бірнеше адамға қойдық. Әсел ИШАНОВА, 27 жаста, Орал қаласы: - Қазіргі енелер қатал емес. Тым жалтақ секілді. Көп мәселелерде «Балам не дейді, келінім не дейді?» деп жалтақтап отырады. Жаңа түскен жас келіндер соған әбден үйреніп алған. Менің ойымша, ене­ лердің мысы келінді басып тұру керек. Бұрын келіндер енелерін қатты сыйлаған, дұрысы, енелер ісімен, өнегесімен өзін сыйлата біл­ ген. Қазір енелер өздері жолдасын сыйлай алмайды да, келіндерінен

«Менің баламды сыйла», - деп та­ лап етеді. Ондай талап қою үшін ең әуелі өзі азаматын ардақтап, қолдап, үлгі көрсетуі керек қой. Біз отбасында үш келінбіз. Енеміз бәрімізге бірдей қарайды. Бізді бір-бірімізге жамандамай­ ды. Кемшілігімізді өз арамызда тура айтады. Өз шешеміз сияқты. Ұр­сып алып, артынша айналыптолға­­нып отырады. Менің ойым­ ша, ке­лін­дер мектебі керек. Бірақ тек жи­на­лыс жасап, есеп беру­мен шек­телмейтін, нақты істермен айналыс­са, дұрыс болар еді. Сәуле СҮЙЕУҒАЗИЕВА, 52 жаста, Орал қаласы: - Менің ойым­ ша, келіндер мек­ тебі керек. Жас­ тарға ақыл-кеңес беріп тоқтау айтатын орта­лық­тар­ дың болғаны дұрыс. Қазір ана­лар­ дың көбі жұмысбасты. Қыз­да­­ры­на ақыл айтып отыратын уақы­­ты жоқ. Ажырасқалы тұрған он жан­ ұяның тым құрығанда үшеуін сақ­ тап қалса, оның өзі көмек бо­лар еді. Отбасының бүтіндігі - Ота­ нымыздың бүтіндігі. Мен енеммен 30 жылға жуық бірге тұрдым. Ол кісіден үйренгенім көп болды. Бала тәрбиесі, тамақ пісіру, үй шаруа­ сын кейінгіге қалдырмай тез жасау дегендерді енем үйретті. Өзі ісәрекетімен маған үлгі болды, «Мен енемін, сен келінсің, сен жаса», деп отырған жоқ, менімен бірдей жүрді. Бала тәрбиесіне көп көңіл бөлді. Немерелерін ертегі айтып, бесік жырымен әлдилеп өзі өсірді. Үш немересінің үлкен жігіт болып, алдының жоғары оқу бітірген ма­ ман болған кездерін көріп кетті. Меніңше, жастар ата-енемен бірге тұрудан қашпауы керек. Ақылды әйел ең бірінші жұбайының ата-

анасына жағдай жасауға, соларға көңіл бөлуге ұмтылады. Сонда жұбайың да, балаларың да саған ерекше құрметпен қарайды. Бұл менің көп жылғы тәжірибем. Ме­ нің екі ұл, бір қызым бар. Екі ұл­ дың біреуінің қолында тұрамыз деп жоспарлап жүрміз. Мен де болашақ келініме енемнен көр­ генімді жасаймын. Білгенімді үй­ ретемін, білмегенімізді бірге үйре­ нерміз деп ойлаймын. Бақыт БАҚТИЯР, 37 жаста, Қазталов ауданы: - Мен 35 жасымда келін атан­ дым. Енем алғаш келген күннен-ақ мені жаратпай қарсы алды. Бірге тұрған кезімде қанша көңілінен шыққым келіп, жағдайын жасасам да, әйтеуір ұнамай-ақ қойдым. Өз тарапымнан келіндік мінде­ тімді атқардым. Жұмыс пен үй шаруа­сын бірге алып жүруге ты­ рыстым. Бірақ ол кісі маған ауыр сөздер айтып, жанымды жаралады. Жұбайымның анасы ғой деп біраз шыдадым. Менен тығып баласы­ на тамақ береді. Түсініксіз тұстар көп болды. Бір күні шыдамым бітіп, үйден кетіп қалдым. Біраз уақыттан соң жұбайым артымнан келді. Қазір бөлек тұрамыз. Ол кісі­ ге деген ренішім басылды. Бірақ жасы жетпістен асқан адамның іс-әрекеті маған әлі де түсініксіз. Меніңше, ол кісі менен баласын қызғанған сияқты. Жасым да, жо­ лым да кіші болғанан кейін мере­ келерде сыйлық алып, үйге барып тұрамыз. Бірақ ол кісі әлі күнге мені жаратпай қарсы алып, тоңтеріс мінез танытады. Әр жанұяда келеңсіз жәйттер болып тұрады. Кейде ішіңде то­ лып қалған шерді тарқататын адам таппай қаласың. Сондықтан тек ке­ліндерге ғана емес, енелерге де жол көрсететін келіндер мектебі керек деп ойлаймыз.

14

ел-жұрт Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Жалғасы (Басы газеттің 17 сәуір, №42 санында)

Батыс Қазақстанның баспасөз тарихынан

Қылышбай СҮНДЕТҰЛЫ, тарих ғылымдарының кандидаты Орал губернесіндегі баспа ісі мен баспасөзді жақсарту мәселесі жоғарғы үкімет орны басшылары­ ның алдына да мезгіл-мезгіл қо­ йылып отырды. Осының куәсіндей болған сол жылдардағы жергілікті баспа бөлімінің Қазақ өлкелік пар­тия комитетіне берген мына қа­ты­нас хатына назар аударалық: «Біз­ дің губернеде 4 газет шығады, оның 2-еуі қазақ, 2-еуі орыс тілінде (2 гу­ бернелік, 2 уездік). «Қызыл ту» - гу­бернелік шаруалар газеті. Аптасы­ на 3 рет шығады. Басылымды та­ра­тушылардың белсенді жұмысы ар­ қасында таралымы 500-ден 2800-ге жетіп, сонымен бірге жазылу баға­ сы ай сайын 60 тиыннан 40-30 ти­ын­ға төмендеді. 2300 данасы ауыл­дарға, ал қалғандары қалаішілік тарайды. Ай сайын 1200 сом көле­ мінде жетіспестік (дефицит) бар. «Красный Урал» - орыс тілінде шы­ ғатын губернелік шаруалар газеті. Күн сайын шығады, аптасына 1 рет қосымша «Юный большевик» атты комсомол бетшесі шығады. Тара­лымы 2800, оның 700-і ауылға та­райды. Жетіспестік 1500 сом мөл­ шерінде. «Жұмыскер тілі» - ОралЕмбі мұнайлы аудандарындағы жұ­ мысшы қазақтар мен бүкіл Гурьев уезін қамтитын жұмысшылар газе­ тасы. Оның жағдайы губернелік га­ зеттерге қарағанда өте ауыр. Тара­ лымы 800 дана. «Рабочая правда» - бұл да Гурьев уезінде шығады. Ап­ тасына 2 рет шығатын орыс тілін­ дегі жұмысшылар газеті. Таралымы 750 дана. Бұл екі уездік газет жұмысшылар арасында аз тарайды, себебі газет қызметкерлері әлсіз және ешкім оларға қаржылай көмектеспейді. Сондықтан Қазақстандағы 3 мың­ дай, ал маусымдық кезде 5-6 мың­ ға дейін жететін жұмысшыларды тұрақты қамтитын жұмысшы газет­тері үшін шұғыл түрде редактор­лар жіберіп және үкіметтің қар­жы­ лай көмегі керек. «Қызыл ту» мен «Красный Урал» редакциялары 33 мың сом шығынмен жұмыс істейді. Жылдық смета 11 мың сом мөлше­ рінде жетіспеушілік (дефицит) жа­ салып, қаржы айналымы 20 мың

сом мөлшерінде көрінді». Міне, осы хаттың әсері болса керек, Қазақ өлкелік партия коми­тетінің баспасөз бөлімінің меңге­ру­ шісі Т.Рысқұлов 1926 жылы 13 ма­мыр күні №327 санмен Қазақ­с­тан үкіметінің басшысы Н.Нұрма­ қовқа төмендегі мазмұнда қатынас қағаз жібереді: «ВКП(б) өлкелік ко­митетінің баспасөз бөліміне Қа­ зақстан баспасөзінің сұранысын қа­нағаттандыру үшін қажетті смета шығындарын жолдайды. Сұралған барлық қаржы тек қана жағдайы өте ауыр басылымдарды тығырық­ тан шығарудың амалына арналып бір жолға субсидия есебінде беріл­ мек. Субсидия төмендегі шығын­дар үшін қажет: «§11 Орал газеттері: а) Екі жұмысшылар газеті («Жұ­ мыскер тілі» мен «Рабочая Прав­да» - 6.025 сом 30 тиын; б) Губерниялық «Қызыл ту» үшін - 4.908 сом 00 тиын; в) «Красный Урал» - 10.626 сом 00 тиын» [ҚР ПМ 141-қ., 17-т., 21-іс, 1 п]. Жалпы, өлкеміздің баспасөзі басқа аймақтардағыдай көп қиын­ шылықтарды бастан кешті. Деген­ мен редакция қызметкерлерінің басылымдарға деген сүйіспеншілі­гі мен қажырлы еңбегінің арқасын­ да газеттер тұрақты шыққан еді. Қорыта келгенде, Орал өңірі га­ зет-журналдарының тарихы бүгінгі Қазақстан баспасөзінде өзіне тән сара жолы, қолтаңбасы бар басы­ лымдар болып қалды. БАТЫС ҚАЗАҚСТАН БАСПАСӨЗІ ТАРИХЫНАН ІІ бөлім (1932-1938 жылдар) Қазақстанның өз ішіндегі әкім­ші­ лік-территориялық бөлініске бай­ланысты 1928 жылы 17 қаңтарда Орал губернесі округтерге айна­ лып, Гурьев және Орал аудандары құрылды. Осы өңірге тарап тұрған «Қызыл ту» газеті Жымпитыға кө­ шірілді. Мұның соңы Орал қаласы мен қала төңірегіндегі қазақтар үшін өз тілінде газет оқуын қиындатты. Жергілікті халықтың ұсынысына орай 1930 жылы 21 қазан күні өт­кен Орал аудандық партия коми­ тетінің бюро мәжілісінде «Үлгілі ауыл» газетін шығару үшін редак­ циялық алқа құрылып, газетті ұйым­дастыру жұмысы басталып кете­ді. Көп ұзамай 1930 жылдың 1 жел­ тоқсаны күні аталмыш газет жарық көріп, сусындап қалған жергілікті оқырмандардың сүйікті басылы­ мына айналады. Кейін басылым 1931 жылдың 8 наурызынан бас­ тап «Үлгілі кеңес» атауына ие бо­ лып, қаладағы №194 Луначарский атындағы баспаханада 1500 дана­ мен басылды. Редакторлығына М.Бекжанов қол қойып отырған. (Жалғасы бар)

Кәсіпкерлер Палатасының өңірге қажетті кадрлар даярлаудағы орны мен ролі туралы Мемлекет Басшысы өзінің биылғы Жолдауында еліміздің алдағы дамуына айрықша мән бере отырып, Қазақстанның 2050 жылға дейінгі дамуының стратегиялық жоспарын нақтылады. Президент Қазақстанның дамыған 30 елдің қата­ рына кіруі үшін алдағы атқарылатын жұмыстар­дың басым бағыттарын белгіледі. Елбасы орта жә­не шағын бизнесті дамыту, оған тиісті жағдайлар жасау керектігіне тоқталды. Шағын және орта биз­нес – Жалпыға ортақ еңбек қоғамының экономи­калық негізі деп жариялады. Шағын бизнес жанұя­ лық салтымызға айналып, ұрпақтан-ұрпаққа берілуі керек деп Елбасы айрықша атап өтті.

XXІ ғасырдағы дамыған ел дегеніміз - белсенді, білімді және денсаулығы мықты ұрпақтың ғасыры екендігіне Президент тоқтала келіп, таяудағы 2-3 жылда дуальдік, техникалық және кәсіптік білім берудің ұлттық жүйесінің негізін қалыптастыру ке­ рек. Келешекте жастардың техникалық білім алуын мемлекеттік кепілдендіруге көшіруді қарастыру қажет екендігіне тоқталды. Осындай алға қойылған ауқымды міндеттер өңір­дегі кәсіпорындар мен мекемелердің кәсіби мамандар қажеттілігіне мониторинг жүргізу, эко­номика салаларының еңбек нарығы сұранымын ескере отырып, мемлекеттік тапсырысты жасақтау мен орналастыруға ұсынбалар даярлау, маман­­дар­дың еңбекке орналастырудың шараларын жа­сақ­тауды және жүзеге асыруды қажет етеді. Отандық техникалық және кәсіптік білім жүйесі­нің тарихында жаңа кезең басталып отыр, ол са­ рапшылар пікіріне сай оның сапалы жаңа деңгейге көтеруі тиіс. Қандай жаңа өзгерістер күтілуде, болашақта саланы не күтіп тұр? Жаңа құрылым туралы. «Ұлттық кәсіпкерлер па­ латасы туралы» Қазақстан Республикасының Заңы­ на сай елімізде ұлттық кәсіпкерлер палатасы (ҰКП) және өңірлік құрылымдары жасақталды. Осы Заң­ға сай кәсіпкерлер мен жұмыс берушілерге тех­ никалық және кәсіптік білім беруге талдау жүргізу, оның дамуына ықпал жасау құқығы беріліп отыр. Бұл міндеттерді атқару үшін ҰКП мен өңірлік құ­ рылымдарында ТжКБ талдау жүргізу және оның дамуына ықпал жасау бөлімдері құрылды. Жаңа құрылымның міндеттері мен атқаратын қызметі «Ұлттық кәсіпкерлер палатасы туралы» Қа­зақстан Республикасының Заңының 13-бабында айқындалған. «Ұлттық кәсіпкерлер палатасы туралы» Қазақ­ стан Республикасының Заңына сай кәсіпкерлер палатасының құзырына техникалық және кәсіптік білім ұйымдарын басқаруға, мемлекеттік тапсы­рысты қалыптастыру мен орналастыруға қатысу міндеттері жатады. Мұндай тәжірибе экономикасы дамыған елдер­дің (Германия, Австрия, Түркия, Корея, Норвегия т.б.) палатасының қызметтерінде өз тиімділігін көрсетті. «Қазақстан – 2050» стратегиясын жүзеге асыру аясында Қазақстан Республикасындағы техникалық және кәсіптік білім беруді жаңа сапалы деңгейге көтеру, елімізді әлемдік нарыққа шығару үлкен мем­ лекеттік маңызға ие болып отыр. ҰКП мен оның өңірлік құрылымдары алдында ТжКБ саласының қазіргі жағдайы, оның өзекті мә­ селелерін талдау міндеті тұр. Әсіресе, ТжКБ жүйесінің жұмыс берушілермен тиімді әрекеттесуіне, олардың бірлесіп атқаруға кедергілер болып отырған жағдайларды анықтау. Дұрысында, мұның барлығы біртұтас мақсат – білікті кадрларды даярлауға, ең негізгісі, еңбек нарығы­на қажетті кадрларды даярлауға бағытталуы тиіс. Оны жүзеге асырудың маңызды жағдайы - ТжКБ мазмұны мен нормативтік базасы қалыптасуы ке­ рек. Ол дегеніміз, бірінші кезекте, ТжКБ мемлекет­ тік жалпыға міндетті білім беру стандарты, екінші

кезекте, оқу жоспарлары мен оқу бағдарламалары, кәсіптік стандарттар мен салалық біліктілік рам­ калары болуы керек. Бұл бағыттағы қазіргі жағдай көптеген олқылықтардың орын алып отырғанды­ғын көрсетеді. Кадрлар даярлауға жұмыс беруші­ лердің тікелей қатысуы қажет, себебі олар өздері­не кімдер қажет, оның қандай біліктілігі болуы ке­рек екендігін біледі. Қазір ешкімге жасырын емес, жұмыс берушілер­дің кадрлардың біліктілігіне көңілдерінің толмауы­ ның басты себебі мамандардың кәсіби сапасы өн­діріс талабы мен сұранымына сай келмеуде. Мұның басты себебі оқу орны – жұмыс беруші байланысы тиісінше қойылмаған, әркім өз бағытында жұмыс­ тарын атқаруда. Осы байланысты жандандыру, кадрлар даярлау үрдісіне жұмыс берушілерді қатыстыру, екі жақтың бірлесіп қызмет атқаруына катализатор болу – кә­сіпкерлердің кадрлар даярлауға қатысуының бас­ты мүддесі. ҚР БжҒМ тиісті құрылымдары бұрынғыша жал­пы стратегиялық басшылық жасау, ТжКБ саласын­дағы тиісті стандарттар мен нормативтерді сақтау­ды жүзеге асырады. Өңірлік кәсіпкерлер палатасы алдында бұдан басқа да міндеттер тұр: ТжКБ қолданудағы норма­тивтік ба­засына талдау жасау, жұмыс берушілер­мен әріп­тестік қатынастағы кедергілерді анықтау, оқытуға инновациялық технологияларды енгізуге ықпал жасау. Мұның барлығы ТжКБ жүйесінің да­муына, оның қызметін уақыт сұранымына ыңғай­ ластыру үшін жасалуы тиіс. Жұмыстардың негізгі бағыттары туралы. Қазіргі уақытта еңбек нарығында кадрлар даярлау мен қайта даярлауды негізінен білім басқармасы мен жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар­ды үйлестіру басқармасы сияқты мемлекеттік ор­гандар қызметтерін атқарып келеді. Енді бұл қызметтерді атқаруда триада: кәсіпкер­лер палатасы - білім басқармасы - жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламаларды үйлестіру бас­ қармасы құрылады, бұлардың бірлесіп жұмыста­нуы бұл бағыттағы қызметтің тиімділігін көтеруі тиіс. Жұмыс берушілер олардың сұранымына және қажеттілігіне жауап беретін мамандар даярлаудың механизміне қол жеткізеді. Сөйтіп, өндіріске кел­ген колледж бітірушілердің деңгейі жұмыс беру­ шілердің тілегіне сай емес деген мәселе күн тәр­ті­ бінен түсе бастайды. Өңірлік кәсіпкерлер палатасы – оқу орны – жұ­мыс беруші триадасының бірлесіп қызмет жа­ сауына катализатор рөлін атқара­тын болады. Бұл идеяның нәтижелі жүзеге асырылуына ҰКП ретінде құрылған коммерциялық емес, өзін-өзі басқаратын ұйымның атқаруы халықаралық тәжі­ рибеде бар нәрсе. Барлық дамыған елдерде ТжКБ саласындағы саясатты жұмыс беруші анық­тап, жүргізіп отырады. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, жұмыс беруші маман ретінде даяр өнімді алумен қатар оны өндіріс қажеттілігіне сай даярлау үрдісіне белсенді түрде қатысуы керек. Алда ТжКБ жүйесінің хал-ахуалын жақсартуға бағытталған маңызды жұмыстар жетер­лік. Ал бұл өз кезегінде қоғамның әлеуметтік жағ­ дайының жақсаруына оң әсерін тигізуі тиіс. Ж

А.К.Абулкаирова, БҚО Кәсіпкерлер палатасы директорының орынбасары

естелік oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

Ғашықтан қалған

«Ғашық тал»

Шыңғырлау ауданы Тасмола ауылының маңынан ағып жатқан Жіңішке өзенінің далалық бетінде ені 400 метр, ұзындығы 3 шақырымға созылған тоғай бар. Оны шыңғырлаулықтар «Ғашық тал» деп атап кеткен. Себебі оны ектірген Ғашық есімді азамат екен. Жерлестері «Сұлулық пен бекзаттықтың белгісіндей еді» деп баға берген сол азамат, Ғашық Сағадетұлы Қазиев, бүгінде ортамызда жоқ. Бірақ артында өлмес белгі қалдырған оны жерлестері аңыз қылып айтады...

Ұлдай ҚАБОШҚЫЗЫ, «Орал өңірі»

О

лардың бірінші айта­ тыны - кейіпкеріміздің ерекше сұлулығы мен ақсүйектігі. Жаздың ыстығында да костюм-шалбармен, галстук тағып, сымдай болып жүретін Ғашық Сағадетұлы әдемілік пен тазалық­ ты сүйетін, аса мәдениетті, терең білімді, іскер басшы болыпты. 1944 жылы 23 сәуір күні Жәнібек ауда­ нында дүниеге келіпті. 1970 жылы

тоғайға тоқталайықшы. Директор әріден ойлаған тәрізді. Жіңішке өзенін жағалай қонған Тасмола ауылын құм басып қалу қаупі бар екен. Ғашық Сағадетұлы Орын­ бордан қарағаш, жиде, көктерек, қарағайдың көшеттерін алдырып ектіреді. Бұл іске В.Себелев сияқ­ты орман шаруашылығы маманда­рын жұмылдырады. Жас талдардың өсіп кетуі үшін күзетші қойып, су құйып баптауды ауылдағы бар­­лық мекеме-ұйымдарға кезекшілік жа­ сауды тапсырады. Ол кезде совхозда 10 мыңнан

жатып емделген көрінеді.

1988 жылы Ғашық Сағадетұлы Оралдағы «Май-ірімшік» базасына директор болып тағайындалады. Себебі ағамызға мәскеулік про­ фессорлар жеңілдеу жұмысқа ауысуға кеңес беріпті. Сол жылы 2 қазан күні клубта жиын өтіп, Ғашық ағамыз Оралға көшкелі жатқа­нын айтып, ауылдастарымен қошта­ сып, рақметін айтады. Сол жерде тұрғындар оны ешқайда жібергісі келмейтіндерін айтып сөйлейді, әйелдер жағы жылайды. Жиын өте ауыр өтеді. Жерлестерінің өзіне

деген шынайы ықыласын көріп, Ғашық Сағадетұлы қатты толқиды. «Әкемнің өзі де ауылды қимап­ ты. Сол күні кеште аяқ астынан жүрегі ауырып, өмірден озып кет­ті» дейді қызы Динара. Ғашық ағамыз бен Мағрипа апамыз екі ұл, екі қыз тәрбиелеп өсірді. Тұң­ ғыштары Тимур Оралда, учас­келік полиция инспекторы, Ин­дира – «Нұр Отан» партиясы облыс­тық бөлімшесінің есепшісі, Динара – Орал қаласындағы тұтыну­шылар­ дың құқығын қорғау басқар­ма­сы басшысының орынбасары, Жа­ сих – кәсіпкер. Бүгінде 69 жас­та­ғы Мағрипа Имашқызы – бес немеренің әжесі. «Өмірден ерте кеткені болмаса, оның есімі өшкен жоқ. Қаулап өсіп келе жатқан «Ғашық тал» тоғайы, ауылда өткен өміріміз, жастық шағымыз бізге сағыныш болып қалды ғой» дейді Мағрипа апамыз. Абзал ағамыздың өзі қолымен отырғызған жас шыбықтар бүгінде тамыры тереңге тартқан алып те­ ректерге айналып, желдің өтінде желбіреп, шыңғырлаулықтарды дауылдан, құмнан, жел мен боран­ нан қорғап тұр. «Жақсының аты өлмес» деген осы. Естіген құлақты елең еткізіп, сезімді селт еткізетін Ғашықтан қалған «Ғашық талдың» тарихы, міне, осындай.

Сенбілікте, ортада Ғашық Қазиев

Орынбор ауыл шаруашылығы ин­ститутын бітіріп, еңбек жолын Шыңғырлау ауданының Белогор ауылында бастаған. 1971 жылы "Шілік" совхозына директор бо­ лып тағайындалады. Жаңа директордың келуімен ауылдың тыныс-тіршілігі бірден өзгеріп сала беріпті. Ол көшеге жа­ рық тартып, алыстағы тұщы суды ауылға кіргізеді. Құбыр тартып, көшеге колонка жасатады. Кеңсе, клуб, дүкендердің іші-сыртын жа­ ңартып, төңірегін қоршатады, гүл ектіреді. Ең бастысы - шыңғырлаулықтар «Ғашық тал» деп атап кеткен

астам ірі қара, 27 мың қой, 50 кө­ лік, 50 трактор, комбайн болыпты. Іскер директор ауылға жаңадан әмбебап дүкен, монша салдырып, шаштараз ашқан, телемұнара тұр­ ғызған. Мектеп, аурухана, бала­ бақ­шаның жұмысын жүйелі жолға қойған, ауылдың қарияларын төрге шы­ғарып, қатты сыйлаған көрі­неді. Өнерлі адамдарды жинап, домбыра ансамблін құрыпты. Кон­церттік киімдер тіккізіп, мейрам­дарда ойын-сауық ұйымдасты­ рудың ше­бері болған. Ауыл ме­ дицинасына да зор көңіл бөліпті. Ол кезде тұрғындар аудан, облыс асып кетпей ауылдағы ауруханаға

1-қатарда сол жақтан екінші Ғашық Қазиев, оған жалғас отырған А.Бланктың "Возвращения Будулая" фильмінде ойнаған актриса Клара Лучко

15

Мағрипа ҚАЗИЕВА, жары: - Ғашық ең­бекқор, өте се­зімтал, әді­летті, сұлулық пен тазалықты сүйетін жан еді. Ол міндетіне мал, ша­ руа деп бір жақты қараған жоқ, ауыл мәдениетін кө­ теруде көп еңбек етті. Сол жылдардағы мектеп дирек­ торы М.Фугаров, бас дәрі­ гер, Ленин орденді Е.Бедина, Р.Чинаров, Ж.Нұр­сұл­ танов, М.Валиев, А. Жұба­­­ ниязов, Л.Төлегенова, Н.Мұ­ қа­нова сияқты әріптестері өзіне сай, айтқанын екі ет­пейтін еңбекқор жандар еді. Ғашық өмірден өткен­ де қайғымды жеңілдеткен, қолұшын созған сол кездегі облыс басшысы Есқалиев Нәжімеден ағаға алғысым шексіз. Бұны саналы өмірін ауыл тұрмысын кө­теруге арнаған директор Ғашық Сағадетұлының еңбегін ба­ ғалау деп білемін. Егер тірі болса, биыл 70 жасқа бо­ лып, ұрпағының ортасында отырар еді. Халықтың бер­ ген ба­ғасынан биік не бар? «Ғашық тал» деп ат қойып, жолдасыма өмірлік ескерт­ кіш қойған жерлестеріме қатты ризамын.

Адақ ШОТПАНОВ, Шыңғыр­ лау аудандық «Серпін» газетінің редакторы: - Мен Ға­­шық ағамызды көрдім. Сырбаз, сәнді қияқ мұрт­ ты, өте көрікті кісі бол­ ды. Мықты домбырашы еді, сүйектелген, жинал­ малы са­ры домбырасын тартқандағы салалы саусақ­ тары әлі күнге дейін көз алдымда. Шахматты шебер ойнайтын еді. Қол қоятын «Великан» деген үлкен қаламсабы болды. Ауыл­ да домбыра ансамблін құрды, сол ансамбль та­ лай байқауда жүлде алды. Ауыл мәдениетін көтерді, ауыл-үйдің тазалығына көп көңіл бөлді. Тұрғындардың, соның ішінде мамандардың жүріс-тұрысы мен киімі­ нің сәнді болуын қа­лады. Жерлестер, соның ішінде жастар ол кісіге қарап бой түзеді. Бәрі Ғашық ағамызға еліктеп, жып-жина­қы, кос­ тюм-шалбарының қырын шығарып киетін. Ағамыз Орал қаласына қызметке ауысамын деп жүргенінде қайтыс болып кетті. Туған жері Жәнібек ау­данына апарып жерледі. Ғашық аға­мыз көрген адам­ның жа­дын­да жатталатын, бұрын­ ғының сал-серісі сияқ­ты жан еді...

16

көкейкесті Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

Жағдайың қалай,

oral_oniri@inbox.ru

Тайпақтың тал-терегі?..

Орман - табиғаттың адам баласына бұйыртқан баға жетпес қадірлісі. Ол жазда сая, қыста пана болуымен қатар, ретіне қарай пайдаланғанда жылу береді, өзі жайқалып тұрған жеріне көрік, сұлулық сыйлайды. Орман жайқалған жерде неше алуан гүл, тілді суыратын жеміс-жидек өседі, шөп түрлері көздің жауын алады. Жүгірген аңға, ұшқан құсқа сая болатын ол жерлерде кішкентай «ағайындарымыз» өсіп-өнеді. Тап осындай орман Тайпақ өңірінде орналасқан. Ол бұрынғы Чапаев ауданы шекарасы мен Атырау облысы Индер ауданы шекарасы арасында созылып жатыр. Жалпы орман аумағы деп алғанда 30 мың гектардың үстінде. Осының саялы да мәуелі талтерек болып жайқалып, нағыз орманға келетіні 10 мың 503 гектарды ғана құрайды екен. Біз бүгін осы Тайпақ орман және жануарлар дүниесін қорғау жөніндегі мемлекеттік мекемесінің директоры Құрманғазы Нәсіпұлы Қуаншалиевті арасында әңгімеге тарта отырып, Тайпақтың тал-терегінің жағдайына көз жүгіртпекпіз.

О

рман жарықтық – тірші­ ліктің бірден-бір қайнар көзі. Ол көміртегін бойы­ на сіңіріп алады да, оттегін, яғни қыбырлаған тіршілік атаулының жұтып, демалатын ауасын, ауа бол­ ғанда қандай, саф ауасын бөліп шығарады ғой. Біз сөз етіп отырған Тайпақ орман шаруашылығы ме­ кемесіне бұрынғы Чапаев ауда­ ны шекарасынан бастап, Атырау облысы Индер ауданының шека­ расына дейінгі Антон, Алмалы, Тайпақ, Степной, Қарауылтөбе бө­ лімшелері мен Орал – Атырау күре тас жолын жағалай жайқалған тал-теректер кіреді. Бұл көк же­ лек жолды қыстың қарлы боран­ ды кездерінде басып қалудан қор­ ғай­ды. Табиғатта мәңгілік ештеңе жоқ. Жасырып қайтеміз, орман қо­ры жыл сайын қурап, қартайып, қатары сиреп барады. Тайпақ ор­ манында, әсіресе, Жайық бойын­ да қураған ағаштардың жылдан жылға көбейіп бара жатқанды­ғы­ на ең алдымен Жайық өзеніне су мол түсіп, тасымауынан, керісінше оның тартылып бара жатқандығы тікелей себепкер болуда. Өткен жылғы жаздағы аптап ыстықтан тоғайлықтағы көктеректердің жа­­пырақтары жаз айында-ақ сар­ ғайып түсіп қалды. Оны Тайпақ өңіріне іссапарға барған осы жолдардың авторы да байқап, қатты өкінгенін айтқым келеді. Баяғыда демей-ақ қоялық, сонау

1970-1980 жылдарда Жайықтың қос бетінде жатқан Ақсуат (Ба­ турин) пен Қарауылтөбенің ара­ сында жүре қалсақ, ит тұмсығы өтпегенмен, аттылы кісіні ақтылы қойымен жасыратындай терек­ тер көк тіреп тұрушы еді. Қазір сол ағаштардың бәрі қартайып, қау­сап, айнала жалаңаштанып қал­­ған. Ал 60-жылдарда ауылдың іргесіндегі сайдан басталатын то­ ғайда бүлдірген өсетін. Одан әрі жүріңкіреп, тоғайға дендей ен­сең, мойылы (торын) төгілген қой­науға кіріп кететінсің. Бүгінде солардың бірі жоқ, оның орнын шоғайна басқан.

– Тоғайдың негізгі қурауы 2009 жылдың жазынан басталды, - дей­ді Тайпақ орман және жануар­лар дүниесін қорғау жөніндегі мем­ле­кет­тік мекемесінің директоры Құрманғазы Қуаншалиев. Себеп – жо­ға­рыда айтқан тоғайлық үшін негізгі ыл­ғал көзі Жайықтың тар­ тылып бара жатқан­дығы, кенері­ нен шы­ғып, та­сымай­тындығы жә­не қыста қардың, жаз, күзде ыл­­ ғалдың аз тү­сетіндігі. Тіпті жер асты сула­рының көзі сарқыла бас­ тады-ау деген күдік те жоқ емес. Орман­­шылар бұған қоса Тайпақ өңірі­нің ауа райы соңғы жылдарда құрғақшылықты климатқа айна­ лып бара жатқандығын жасырмай­ ды. Өйткені көктемнен бастап күз айларына дейін жаңбыр жарық­тық бір тамбай, күнделікті температу­ ра 40-45 градусқа дейін ыситыны, ал кейде тіпті 49 градусқа жететін­ дігі тұрақты құбылысқа айналған.

Ал мұндай кездерде топырақ­ тың беткі қабаты 50-55 градусқа дейін қызатын көрінеді. Мұның өзі жаңадан егілген тал-теректің өсіп-өніп кетуіне кедергі келтіру­ де. Дегенмен орманшылардың бейнетқор қолдары мен ерен еңбектерінің арқасында ғана ол құрып кетуден сақталып келеді. Бұл арада орман төңірегінде жүрген басшылар мен қосшылардың және қатардағы орманшылардың жыл он екі ай тынымсыз еңбектерін ең алдымен айтуымыз керек. Оған дәлел БҚО табиғи ресурс­ тар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасының басшы­ сы Амангелді Дәулетжанов пен Ақжайық ауданы әкімі Нари­ ман Төреғалиев бастап (екеуі де білектерін сыбанып жұмыс істеді дейді көргендер), ауылдық округ әкімдері, орман­шылар қос­тап, Жайық жағалай жатқан ауылдар­ дың жамағаты атсалысып, ірі сен­ біліктер ұйымдастырылып келе жатқандығы. Мысалы, өткен жыл­­ дың 23-24 тамызы күндері Тай­пақ ММ қызметкерлерінің ті­келей мұ­­рындық болуымен қурап тұр­ған ағаштарды қырқып, жалпы но­ байы 400-дің үстінде адам ор­ ман ішінде санитарлық таза­лау жұмыстарын жүргізіп, орман-то­ ғайды құлпыртып жіберді. Айт­ пақшы, оған Ақжайық, Бөрлі, Чапа­ ев, Орал, Январцев орманшылары көлік, құрал-саймандарымен ке­ ліп, сенбіліктің көрігін екі күн бойы қыздырып, тіпті керім болды. «Сол кезде жалпы нобайы 700 гектар жерде 1500 текше метр қураған ағаштар қырқылып, жиналды.

Орман ішінде жайрап жатқан бір­ неше тонна қалдық, қоқыстар жи­ налып, аулаққа әкетілді. Осындай сенбіліктерге белсене қатысатын халайыққа, мекеме, ұжымдарға үлкен рақмет айтамын орман­ шылар атынан. Сауабы мен ке­ лешегі зор осынау жұмыстарға жастарымызды тартуға да үнемі көңіл бөліп отырамыз. «Жасыл ел» бағдарламасы шеңберінде өткен жылы 1 маусым – 1 тамыз айлары аралығында екі лекпен 70 студент жас жұмыспен қамтама­ сыз етілді. Осындай келешектің қа­мын ойлаған игі шаралар жиіжиі өтіп тұрса, шіркін... Сонымен қатар жыл сайын орманшылар 50 гектар жерге шыбық шаншып, орман-тоғайдың «жасын» ұзарта түсуде. Біз сөз етіп отырған ор­ ман шаруашылығы мекемесінің үш гектарға орналасқан басыбай­ лы тұқым бағы бар. Онда орман­ ды жасартуға арналған өздеріне қажетті тұқым ағаштары егіледі. Олардың қатары қара ағаш, жиде, жыңғыл, акация, көктерек, шаған, үйеңкі, сексеуіл, қарақат, жүзгін сияқты екпе көшеттерден тұрады. Алдағы уақытта көшет түрлерін көбейту мақсатындамыз. Тек өт­кен жылдың өзінде осы тұқымбақ­ тан көктемгі егуге 95 мың, теректер қатарын толықтыру үшін 45 мың, «Жасыл даму» бағдарламасын іске асыру жолында ауылдарға 885 дана көшет түрлері таратылып, егілген. Соңғы кезде Тайпақ орман ша­руа­шылығы мекемесін авто­ көлік­пен, ағаш кесетін, өңдейтін түрлі қондырғылармен жабдықтау жақсара түскен. Орманның жауы көп, соның

бірі, әсіресе, жаз айларында әлсінәлсін болып тұратын өрттер. Ол көбіне адами факторлардан орын алып жатады. Демалушы­ лар, малшылар, шөп шабушылар жаққан оттарын шала сөндіріп немесе шылымдарын кез келген жерге лақтырып кетеді. Осын­ дай салақтықтың кесірінен өткен жылы Антон мен Қарауылтөбе орман бөлімшелерінде тілсіз жау орын алды. Осы арада мына бір мысалға құлақ түрейікші: бір ағаштың мәуелеп өсіп-өнуі үшін ең аз дегенде 40-50 жыл (ғасырлап өсетіндері де бар ғой) керек. Ал соны сіреңкенің бір ғана талы не­ месе сөндірілмей лақтырылған темекі тұқылы қас-қағым уақытта күлге айналдырады екен. Ормантоғай үшін ең қауіп көзі болып табылатын өрттің алдын алу үшін орманшылар күндіз-түні тыным таппайды. Ал балтасын беліне қыстырып, орман-тоғайға ұрлыққа баратын «барымташылармен» кү­ рес жыл он екі ай бойы толас тап­ пайды. Бұған қоса саялы жерлерде (тоғайдың) малын заңсыз жаятын­ дар, рұқсат етілмеген жерлерден шөп шабатындар жиі кездеседі. Міне, осындай аяқтан шалған ке­ дергілер Тайпақтың тал-терегінің ит тұмсығы өтпейтін орманға ай­ налмағанмен (ол күндер де келер деп үміттенейік), жайқалып кетуін тежеуде. Тайпақ орман және жануарлар дүниесін қорғау жөніндегі мем­ лекеттік мекемесі өздерінің төл міндеттерімен қатар аудан көле­ мін­дегі түрлі шараларға белсене қатысады. Мектеп оқушыларына, қария­лар­ға әлеуметтік-тұрмыстық жағы­нан демеушілік көрсетіп, ха­ лық­тың алғысына бөленіп келе жатқа­нын айта кетуіміз керек. Десек те, олар өздерінің ең ұлы мақсаты – Тайпақтың тал-терегі жайқалған тоғайын келер ұрпақ­ қа аздырмай-тоздырмай аманат­ тауды ұмытпай, борышымыз деп түсінеді. Өйткені ол ұлы міндет Елба­ сымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстанды «Жасыл елге айнал­ дырайық!» деген ұлы арманынан бастау алады ғой...

Есенжол ҚЫСТАУБАЕВ, «Орал өңірі», Ақжайық ауданы

ДЕНСАУЛЫҚ oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

● Балауса бойжеткенге кеңес

Жеке бас тазалығы маңызды

Аудан-ауылдардағы оқырмандармен өт­­кен кездесулерде патша кө­ңіл оқырман­дары­мыз­ дың бірі бозбалалар мен балауса бойжеткендерге жыныстық тәрбие беру бағытында материалдар жариялап отыруымызды сұрады.

– Анасы қызын кішкене күнінен жеке гигиенаны сақтауға үйре­туі тиіс. Сөйткен қыз бала өсе келе күн сайын дәрет алып, жуынып жү­ретін болады. Етеккір кезінде та­ залыққа ерекше мән беру шарт. Ондай күндері екі мезгіл жуынған дұрыс. Төсемелерді (прокладка) уа­қтылы ауыстырмау жыныс мү­шесіне инфекция түсіреді. Ал күн­ делікті қолданатын гигиеналық тө­семелерді (ежедневка) тазалық үшін жиі ауыстырғанның зияны жоқ. Дәрет алып, жуынғанда кір сабынды пайдалануға болмай­ды. Өйткені кір сабын теріні құрға­ тып жібереді. Сондай-ақ жыныс мүшесінің тері асты майларын зақымдауы ықтимал. Сол себеп­ тен хош иісті сабынмен жуынған жөн.

О

ған таңғала қоймадық, өйткені бесіктен белі шық­пай жатып, түрлі ке­ леңсіз жағдайларға ұрынып жат­­қан ұл-қыз аз емес. Әсілі, әдепті, тәр­бие көрген ұл-қыздың ата-ана­ сын жерге қарататындай, оғаш қы­лыққа бармасы анық. Десек те, елімізде жыныстық және репро­ дуктивтік денсаулықты сақтау ас­социациясы арнайы жүргізген зерттеулер қортындыларына сү­йенсек, жастардың 46%-ы жыныс­ тық және репродуктивтік денсау­­лық жайындағы ақпаратты «кө­ шеден» естиді. Десе де жас ба­ лаларға «етек астындағыны» сөз етуді емес, олардың ертеңгі

Аяқты жылы ұстау керек

Табаннан өткен болашағына, денсаулығына алаң­ дайтындықтан «ұятты» мәселе деп өртенбей, жасөспірімдердің көке­ йінде жүрген кейбір сауалдарға арнайы маманның көмегімен жа­ уап іздеуге тырысатын боламыз. Қазақстанда әрбір алтыншы отбасында бала жоқ. Мамандар оны «жастар ерте жастан күтінуді білмейді» деп түсіндіреді. Еліміз­ де жүктіліктің 11-16%-ын ерте жүктілік құрайды, соған орай жа­ санды түсікке баратындардың ба­ сым бөлігі – 14-18 жас аралығын­ дағы қыздар. Бүгінгі жастардың көбісінің иммунитеті әлсіз, бой­ жеткендеріміз тал шыбықтай көрі­неміз, арықтаймыз деп анорек­ сияға шалдығуда. Жұқпалы жы­ ныс­тық аурулардың көбейгенін, әйелдерде кездесетін киста мен миома ауруларының аруларымыз­ дан да табылып жатқанын ес­кер­сек, қоғамда жыныстық тәр­ биені жылы жауып қоюға болмай­ тынын түйсінесіз.

– Қыз бала – алдымен болашақ ана, ұл – ертеңгі әке. Сондықтан оларды бала жастан денсаулығын күтуге үйрету – ата-ананың боры­шы. Өйткені сау әке-шешеден де­­ні сау бала дүниеге келеді. Бұл – ақиқат. Қазақ қыздарының көп­ ші­лігі күйеуге шығып, жүкті бол­ған­ша гинекологтың бетін көр­мей­ді, гинеколог тек әйелдерді қа­­райды деп қателеседі. Қазіргі заңымыз бойынша жасөспірім­ дерді 18 жасқа толғанша қабыл­ дауға анасы ертіп келеді. Тұр­мыс құрмаған қыздарға қатысты кесел-дерттің себебін тік ішек ар­қылы, қынап ар­қылы зерттей­ міз. Сондықтан бойжет­кенде­рі­міздің гинеколог ма­манға ба­ру­ ға қорқасоқтайтын жөні жоқ, – де­ді облыстық перина­тал­дық ор­талық бас дәрігері­нің емдеу ісі

17

сыз жаман жөніндегі орынбасары, акушергинеколог Тәрбие Жұмашева. Тө­менде тәжірибелі ма­манның қыз балаларға қатысты бірнеше кеңе­ сін ұсындық.

Тал шыбықтай болам деп... ауру болма – Қыз бала анаға жақын бола­ ды. Алайда қызының етеккірі келді ме, әлде мүлдем келмеді ме деп алаңдамайтын аналардың барын көріп жүрміз. Бұл дұрыс емес. 1114 жас аралығында жасөспірім­­нің мінез-құлқында, ағзасында өз­ герістер болады. Дәрігерлердің тілімен айтсақ, осы кезде қыз ба­ланың бойында жыныстық же­ті­ лу үрдісі өтеді және етеккірі ке­ леді. 15-16 жасқа келгенше кей­бір қыздарға етеккір келмеуі мүм­кін. Ондай жағдайда етеккірі кө­ рінбеген қызды міндетті түрде гинеколог маманға апару керек. Өйт­кені 16 жасқа дейін етеккірдің кешігуі жыныстық жетілу үрдісінің тежелуін көрсетеді. Оны аменорея деп атайды. Аменорея дегеніміз – етеккірдің 6 айдан және одан да көп уақыт келмеуі. Аменорея қыз баланың жыныстық дамуын те­жеп қана қоймай, ауытқытып жіберуі де ықтимал. Етеккірі келмеген қыз бала жағдайды анасына айтып, аурудың алдын алуы үшін маман­ға көрінуі тиіс.

Күнтізбе не үшін қажет?

– Қыздардың өздерінің етек­ кі­рінің күнтізбесін жүргізуге дағ­ дыланғаны жөн. Олар мұндай күн­-

тізбені тек тұрмыс құрған әйелдер жүргізеді деп ойлайды. Ал іс жү­ зінде күнтізбе жүктілікті жоспар­лау үшін ғана емес, етеккір циклі­ нің қалыпты екендігін анықтау үшін де қажет болады. Етеккір цик­лі дегеніміз – оның бірінші кел­ген күнінен келесі етеккірдің ал­ғашқы күніне дейінгі уақыт ара­ лығы. Етеккір циклі әркімде әр түрлі болады. Біреуде ол 21–36 күн болса, екінші әйел затында 28 күн, кейбір қыз балаларда 21-27 не­месе 30-36 күнді құрайды. Ден­ саулығы қалыпты қыздардың етек­ кір аралығы 28 күн болады. Етек­кір уақытынан кешігіп, айлап кі­ дірсе, онда гинеколог-эндокрино­лог маманның қабылдауына бар­ ған жөн. Түрлі жағдайлар етеккір циклінің бұзылуына соқтырады, мысалға, қабыну, суық тию неме­ се қатты эмоциялық әсерлер, со­ның ішінде күйзеліске ұшырау, уайым-қайғы әсер етеді. Гине­ко­ логиялық және эндокриндік ау­ рулардан, дұрыс тамақтанбаудан, артық салмақтан, гормоналдық жағ­дайдың бұзылуынан, қан аз­дық­қа байланысты да етеккір циклі бұзылады. Кейбір қыздар етеккірдің ал­ ғашқы күндерінде іштің төменгі бөлігі ауырады деп төсектен тұр­майды. Бұл – ауру емес, іштің тө­менгі бөлігі жатыр бұлшық етте­ рінің жиырылуының салдары. Кей­­біреулерде етеккір келерден бұ­ рын да іштің төменгі бөлігінде ауыр­сыну жағдайлары болады. Мұ­ның барлығы қалыпты жағ­дай, сондықтан одан қорықпай, күн­ делікті тірлікпен айналыса беру­ге тырысу керек.

Ыстық монша зиян – Жалпы етеккір кезінде ауыр зат көтеріп, ауыр жұмыс істеуге болмайды. Ондай күндері ыстық моншаға түсу, ыстық буға шабы­ ну зиян. Өйткені белден төменгі ағзаларды қанмен қамтамасыз ете­тін тамырларға ыстықтың әсе­ рінен қанның құйылуы ұлғайып, артық мөлшерде қан кетеді. Етек­ кір кезінде моншаға түскенде жы­ныс жолдарына инфекция жұқ­ тыру қаупі күшейеді. Себебі етек­ кір кезінде жыныс мүшелері кез келген инфекцияға әлсіз келеді. Сондықтан душты да ұзақ қабыл­дау құпталмайды. Себебі су ти­ геннен денедегі тіндер, жүйке жү­ йелері тітіркеніп, жатырдың қыз­­меті бұзылады. Осының әсе­рі­нен етеккір тоқтап қалады. Етек­кір дегеніміз – түсінікті тілмен айтсақ, бір ай бойы ағзада жи­ налған қажетсіз зат және оның ағзада қалмағаны дұрыс.

– Қыз балалар байқампаз ке­ леді. Етеккір келгенде, оның түсіне мұқият қараған жөн. Ол ұйынды­ сыз, ашық түсті болады. Ал оның түсі қоюланып, қарақошқылданса немесе жабысқақ болса, жатыр­ дағы қабынудың алғашқы белгі­сі деп қабылдау керек. Жалпы, қыз балаға аяқ-қолын жылы ұстаған абзал. Аяқтан өткен салқыннан жы­ныс мүшелеріне, бүйрек, қуы­қ­­асты бездеріне суық тиеді. Қа­зір­гі аяқ киімнің көпшілігі сырт­ тан келеді. Сондықтан олардың сапасы осал, біздің жақтың ауа ра­­йына лайықталмаған, табанда­ ры жұқа. Сән қуған бойжеткен­ дер қақаған қыстан жұқа етікпен, жұқа шұлықпен шығады. Табаннан өткен салқын жатыр мен аналық бездің жұмысын бұзады. Оның соңы бедеулікке соқтырады. Ана­ лық бездің жұмысы бұзылғаннан кейін жатырда киста пайда бола­ ды. Жыныс жолдарының қатты суықтауы, жатыр түтікшелерінің қабынуы әйелдерде кездесетін бедеуліктің басты себебі десе де болады. Бедеуліктің салдарынан отбасының шырқы бұзылатыны да жасырын емес. Сондықтан қыз бала сән қумай, ертеңгі күні өкін­бес үшін жасөспірім кезден денсаулықты күтіп, түрлі аурулар­ дың алдын алып, сақтанып жүрге­ні дұрыс.

Дайындаған Гүлнар ШӘҢГЕРЕЙ

Тәрбие отбасынан басталады Қазақ елінің тәуелсіздік алға­ нына жиырма жылдан астам уа­қыт өтті. Ғасырлар бойына атабаба аңсаған теңдікке қол жеткіз­ дік. Азаттықтың арқасында бе­делді елге айналдық. Баба арма­ нына қол жеткізген ұрпақ қандай бақытты! Алайда бүгінде жастар ара­ сында жат қылықтар кездеседі. Үлкенге құрмет, кішіге ізет аза­ йып бара жатқандай. Әлбетте, баласына жақсы тәрбие беру – ата-ананың міндеті. Сондай-ақ сол ата-ананың өзі көргенді, тәр­ биелі отбасында өскен жандар болса, құба-құп. Әке – отбасы­ның тірегі. Баласы десе, жанын береді. Дегенмен әр адамның тәр­биені өзінен бастағаны абзал. Жастайынан бойына жақсылық жиып өскен жан болса, қандай ғанибет.

Тәрбие неден туындайды? Тәр­биенің анасы кім? Әлбетте, ол – иман. Иман – барша адамзат ба­­ласының жүрегіне ұялайтын нұр. Адам иман арқылы ақ пен қараны ажырататын дәрежеге ие. Мұхаммед (с.ғ.с.) пайғамбар­дың хадистерінде: «Әкенің мін­ деті – өз балаларына жақсы тәр­ бие беріп, есімдердің ең жақ­сысын қоюы», «Ана балалары мен қыздарын имандылыққа тәр­ биелесе, жұмақта болады» дейді. Балаларды ибаға, имандылық­ қа үйретейік. Тәрбиелі, білімді ұрпақ – тәуелсіздік тірегі. Қазақ елі өркендей берсін.

Бауыржан ОМАРОВ, Жәнібек аудандық мұсылмандар мешітінің азаншысы

18

қаулы-қарар Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru ЖОБА

Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің 2014 жылғы « » № қаулысымен бекітілген «Діни іс-шараларды өткізуге арналған үй-жайларды ғибадат үйлерінен (ғимараттарынан) тыс жерлерде орналастыруға келісу туралы шешім беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламенті 1. Жалпы ережелер 1. «Діни іс-шараларды өткізуге арналған үй-жайлар­ ды ғибадат үйлерінен (ғимараттарынан) тыс жерлерде орналастыруға келісу туралы шешім беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламенті «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» 2013 жылғы 15 сәуірдегі Қазақстан Республикасы Заңының 16-бабы 3-тармағына сәйкес әзірленген.

2. «Діни іс-шараларды өткізуге арналған үй-жай­ ларды ғибадат үйлерінен (ғимараттарынан) тыс жер­ лерде орналастыруға келісу туралы шешім беру» мем­ лекеттiк көрсетілетін қызмет «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» 2011 жылғы 11 қазандағы Қазақстан Республикасының Заңы және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 24 ақпандағы №137 қаулысымен бекітілген «Діни іс-шараларды өткізуге арналған үй-жай­ ларды ғибадат үйлерінен (ғимараттарынан) тыс жерлерде орналастыруға келісу туралы шешім беру» мемлекеттiк көрсетілетін қызмет стандарты (бұдан әрі – Стандарт) не­ гізінде көрсетіледі.

3. Мемлекеттік көрсетілетін қызметті өтініштерді қабылдайтын және мемлекеттік көрсетілетін қызметтің нәтижелерін беретін Батыс Қазақстан облысының әкім­ дігі атынан «Батыс Қазақстан облысының дін істері бас­ қар­масы» мемлекеттік мекемесі (бұдан әрі – көрсетілетін қызметті беруші) көрсетеді.

4. Мемлекеттік қызмет көрсету формасы: қағаз түрінде.

5. Мемлекеттiк қызметті көрсету нәтижесi – діни іс-шараларды өткізуге арналған үй-жайларды ғибадат үйлерінен (ғимараттарынан) тыс жерлерде орналастыру­ ға келісу хат не осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламентінің 13–тармағында көзделген жағдайда және негіздер бойынша мемлекеттік қызметті көрсетуден бас тарту туралы дәлелденген жауап.

6. Мемлекеттiк қызмет жеке және заңды тұл­ғаларға (бұдан әрі – көрсетiлетiн қызмет алушы) тегін көрсетіледі.

7. Мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет нәтижесiн ұсыну түрі: қағаз түрінде.

2. Мемлекеттік қызмет көрсету процесінде көрсетілетін қызмет берушінің құрылымдық бөлімшелерінің (қызметкерлерінің) іс-қимыл тәртібін сипаттау 8. Мемлекеттік қызмет көрсетілетін қызметті беру­ші­ нің мекенжайы: Батыс Қазақстан облысы, Орал қала­сы, Достық-Дружба даңғылы, 201 үй, 4-қабат, №404 каби­нет­те көрсетіледі, телефоны: 8 (7112) 50-63-95, жұмыс кес­те­сі Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәй­кес демалыс және мереке күндерін қоспағанда, дүй­сен­бі – жұма аралығында 13.00-ден 14.30-ға дейін түскі үзі­ліс­пен сағат 9.00-ден 18.30-ға дейін. Құжаттарды қабылдау алдын ала жазылусыз және жеделдетілген қызмет көрсетусіз кезек күту тәртібімен жүзеге асырылады.

9. Мемлекеттік қызмет көрсету тәртібі туралы ақ­парат көрсетілетін қызметті берушінің ресми сайтында www.din-zko.gov.kz орналастырылған.

10. Көрсетілетін қызметті алушының мемлекеттік қызметті көрсету тәртібі мен мәртебесі туралы ақпарат­ ты қашықтықтан қол жеткізу режимінде мемлекеттік қызмет көрсету мәселелері бойынша бірыңғай байланыс орталығының телефоны, көрсетілетін қызметті берушінің телефоны арқылы алуға мүмкіндігі бар.

11. Мемлекеттік қызмет көрсету мәселелері жөніндегі бірегей байланыс орталығы: 1414,8-800-080-7777.

12. Мемлекеттік қызметті көрсетудің мерзімдері: 1) Құжаттар пакетін тапсырған кезінен бастап күн­ тізбелік 30 күн ішінде; 2) Құжаттар пакетін тапсырудағы рұқсат етілген ең ұзақ күту уақыты – 30 минут; 3) тосушыға қызмет көрсетудің рұқсат етілген ең ұзақ уақыты – 30 минут.

13. Үй-жайдың рухани (діни) білім беру ұйымдарының аумағы және ғимараттарынан басқа, мемлекеттік орган­ дар, ұйымдар, Қарулы Күштер, басқа әскерлер және әскери құрылымдар, сот және құқық қорғау органдары, қоғамдық қауіпсіздікті, жеке тұлғалардың өмірі және денсаулығын қамтамасыз етумен байланысты басқа да қызметтер, білім мекемелерінің аумағы мен ғимараттарында орналасуы мемлекеттік қызметті көрсетуден бас тартуға негіз болып табылады.

14. Мемлекеттік көрсетілетін қызметті алушы (не сенім­ хат бойынша оның өкілі) өтініш берген кезде мемлекеттік көрсетілетін қызметті алуы үшін төмендегі құжаттарды ұсынуы қажет: 1) осы мемлекеттік көрсетілетін қызмет рег­ламентінің 1-қосымшасына сәйкес нысан бойынша өтініш; 2) жеке тұлғалар үшiн – жеке басын куә­ландыратын құжаттың көшiрмесi немесе заңды тұлғалар үшiн салыс­ тырып тексеру мақсатында құжаттардың түпнұсқасын міндетті түрде ұсына отырып – діни бірлестікті мемле­ кеттік тіркеу (қай­та тіркеу) туралы куәліктің* немесе анықтаманың көшiрмесi; Ескертпе:* «Қазақстан Республикасының кейбір заң­намалық актілеріне заңды тұлғаларды мемлекеттік тір­кеу және филиалдар мен өкілдіктерді есептік тіркеу мәсе­лелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгі­ зу туралы» 2012 жылғы 24 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңы қолданысқа енгізілгенге дейін берілген заңды тұлғаны (филиалды, өкілдікті) мемлекеттік (есептік) тіркеу (қайта тіркеу) туралы куәлік заңды тұлға өз қызметін тоқтатқанға дейін жарамды болып табылады; 3) тіркелген діни бірлестіктің басшысы қол қойған діни іс-шараларды өткізуге арналған үй-жайларды ғибадат үйлерінен (ғимараттарынан) тыс жерлерде орналасты­ ру туралы еркін нысандағы анықтама-негіздеме (тие­сілі діни бірлестіктің атауы; үй-жайды салу мақсаты; осы аумақта діни қажеттіліктерін қанағаттандыруға мұқтаж келушілер саны; үй-жайдан (ғимараттан) бес жүз метр қашықтықта діни білім беру ұйымдарын қоспағанда, білім беру ұйымдары, мемлекеттік органдар, мемлекет­ тік мекемелер, Қарулы күштер, басқа да әскерлер мен әскери құралымдар, сот және құқық қорғау органдары,

қылмыстық-атқару жүйесі ғимараттарының жоқ екендігі, сондай-ақ екі жүз метр қашықтықта мемлекеттік меке­ мелер, мемлекеттік кәсіпорындар ғимараттарының жоқ екендігі көрсетілген); 4) құқық белгілеуші құжаттың көшірмесі және (немесе) жер учаскесінің сәйкестендіру құжатының көшірмесі, но­ тариалды куәландырылған не салыстырып тексеру үшін түпнұсқалары ұсынылады; 5) осы үй-жай немесе ғимарат орналасқан әкімшілік – аумақтық бірлік шекарасының көлемінде әрекет ететін жергілікті қоғамдастық жиналысының (жиынының) діни іс-шараларды өткізуге (жақын маңда тұрғын үйлер болған жағдайда ұсынылады) келісетіні туралы шешімінің көшірмесі; 6) меншік иесінің үй-жайды діни іс-шараларды өткізу үшін пайдалануға келісуі туралы хаты (ғимарат жалға алынған жағдайда ұсынылады); 7) заңды тұлғаның немесе дара кәсіпкердің аталған ғимаратта немесе үй-жайда діни іс-шараларды өткізуге (жақын маңда заңды тұлғаның не жеке кәсіпкердің үйжайлары болған жағдайда ұсынылады) келісетіні туралы хаты беріледі. Осы тармақтың 6), 7) тармақшаларында көзделген құжаттарда көрсетілген күн өтініш берілгенге дейін үш ай­ дан артық болмауға тиіс. Құжаттарды қабылдап алған тұлғаның тегі, аты-жөні, құжаттардың қабылданған күні мен уақыты көрсетіліп, мөртаңба қойылған көрсетілетін қызметті алушы өті­ нішінің көшірмесі көрсетілетін қызметті алушыдан осы тармақта көрсетілген құжаттар топтамасы мен заттардың қабылданғанын растау болып табылады.

15. Құжаттарды қабылдап алғаннан кейін көрсетілетін қызметті берушінің лауазымды (жауапты) тұлғасы құ­ жаттардың толықтығын, мәліметтерін тексеру жүргізеді.

16. Мемлекеттік қызмет көрсетілу барысында төмен­ дегі құрылымдық – функционалдық бірліктер (бұдан әрі – ҚФБ) – мемлекеттік қызмет көрсетуге қатысушы көрсеті­ летін қызметті берушінің жауапты тұлғалары әрекет етеді: 1) көрсетілетін қызметті берушінің басшы; 2) көрсетілетін қызметті берушінің лауазымды (жауап­ ты) тұлғасы.

21. Әрбір ҚФБ әкімшілік әрекетінің жүйелілігі мен өзара іс-қимылының сипаттамасы осы Регламенттің 2-қо­ сымшасында берілді.

17. Көрсетілетін қызметті берушінің және (немесе) оның лауазымды (жауапты) тұлғаларының шешімдеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағымданған жағдайда шағым жазбаша түрде мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламентінің 8-тармағында көрсетілген мекенжай бо­ йынша қызметті берушінің басшысы атына беріледі. Шағымдар пошта бойынша жазбаша түрде немесе қолданыстағы заңнамамен қарастырылған жағдайларда электронды түрде, не болмаса шабарманмен көрсетілетін қызметті берушінің кеңсесі арқылы қабылданады. Көрсетілетін қызметті берушінің мекенжайына келіп түскен көрсетiлетiн қызметті алушының шағымы тіркел­ геннен кейін бес жұмыс күн ішінде қаралуға тиіс. Көрсетілген мемлекеттік қызметтің нәти­желерімен келіспеген жағдайда, көрсетілетін қызметті алушы мем­ лекеттік қызмет көрсету сапасын бағалау және бақылау жөніндегі уәкілетті органға шағым бере алады. Мемлекеттік қызмет көрсетудің сапасына баға беретін және бақылайтын уәкілетті органның атына келіп түскен көрсетiлетiн қызметті алушының шағымы тіркелгеннен кейін он бес жұмыс күн ішінде қаралады.

18. Көрсетiлетiн қызметті алушы мемлекеттік көр­ сетілген қызмет нәтижелерімен келіспеген жағдайда заңнамамен бекітілген тәртіпте сотқа шағымдануға құқылы.

3. Мемлекеттік қызметті көрсету барысында әрекет (өзара іс - қимыл) ретінің сипаттамасы 19. Көрсетiлетiн қызметті алушының мемлекеттік көрсетілетін қызмет үшін өтініш берген сәтінен бастап мемлекеттік көрсетілетін қызмет нәтижесін алғанға дейін­ гі мемлекеттік қызмет көрсетудің кезеңдері: 1) көрсетiлетiн қызметті алушы көрсетілетін қызметті берушіге өтінішпен бірге Стандарттың 9-тармағына сәйкес құжаттарды береді; 2) Көрсетілетін қызметті берушінің лауазымды (жа­ уапты) тұлғасы құжаттар пакетін қабылдайды, оларды тіркеу журналына тіркейді, құжаттарды алғанын растай­ тын қа­ғаз береді, құжаттарды тексереді, рәсімдейді, діни үйлер­ден (ғимараттардан) тыс жерлерде діни шаралар өткі­зуге арналған үй-жайлардың орналасуын келісу тура­ лы келісімхатты дайындайды және жолдайды, не мемле­ кеттік көрсетілетін қызметті көрсетуден бас тарту туралы дәлелденген жауабын 3) көрсетілетін қызметті берушінің басшысы діни үйлерден (ғимараттардан) тыс жерлерде діни шаралар өткізуге арналған үй-жайлардың орналасуын келісу ту­ ралы келісімхатына не мемлекеттік көрсетілетін қызметті көрсетуден бас тарту туралы дәлелденген жауабына қол қояды, көрсетілетін қызметті берушінің лауазымды (жау­ апты) тұлғасына жолдайды; 4) көрсетілетін қызметті берушінің лауазымды (жау­ апты) тұлғасы діни үйлерден (ғимараттардан) тыс жерлер­де діни шаралар өткізуге арналған үй-жайлардың ор­на­ла­суын келісу туралы келісімхатты не мемлекеттік көр­се­тілетін қызметті көрсетуден бас тарту туралы дә­лел­ден­ген жауабын қабылдайды, тіркейді және көрсе­ тілетін қыз­метті алушыға береді.

4. Халыққа қызмет көрсету орталықтары және (немесе) басқа қызмет көрсетушілермен өзара іс – қимыл ретінің, сондай – ақ мемлекеттік қызмет көрсету барысында ақпараттық жүйелерді пайдалану ретінің сипаттамасы 20. «Діни іс-шараларды өткізуге арналған үй-жайлар­ ды ғибадат үйлерінен (ғимараттарынан) тыс жерлерде орналастыруға келісу туралы шешім беру» нағыз мем­ лекеттік көрсетілетін қызметі халыққа қызмет көрсету орталықтары және басқа қызмет көрсетушілер арқылы көрсетілмейді.

«Діни іс-шараларды өткізуге арналған үй-жайларды ғибадат үйлерінен (ғимараттарынан) тыс жерлерде орналастыруға келісу туралы шешім беру» мемлекеттiк көрсетілетін қызмет регламентіне 1-қосымша Өтініш формасы _______________________________________ әкімі (облыс, республикалық маңызы бар қала, астана) ___________________ (тегі, аты, жөні) өтініш беруші_________________________ _ ___________________________________ (діни бірлестік басшысының тегі, аты, әкесінің аты, атауы, діни бірлестіктің пошталық мекенжайы және телефоны)

ӨТІНІШ Сізден діни іс-шараларды өткізуге арналған үй-жайларды ғибадат үйлерінен (ғимараттарынан) тыс жерлерде орнала­ суына келісім беруіңізді өтінемін, орналасқан мекенжайы: _____________________________ _______________________ Діни бірлестік басшысының қолы __________________________ Мерзімі, діни бірлестіктің мөрі

«Діни іс-шараларды өткізуге арналған үй-жайларды ғибадат үйлерінен (ғимараттарынан) тыс жерлерде орналастыруға келісу туралы шешім беру» мемлекеттiк көрсетілетін қызмет регламентіне 2-қосымша Әрбір ҚФБ әкімшілік әрекеттерінің жүйелілігі мен өзара іс-қимылының әрбір әкімшілік әрекетінің уақыты көрсетілген сипаттамасы

Алушы көрсетілетін қызметті берушіге қажетті құжаттарын тапсырады

1. Көрсетілетін қызметті берушінің лауазымды (жауапты) тұлғасы құжаттар пакетін қабылдайды, оларды тіркеу жур­ налына тіркейді, құжаттарды алғанын растайтын қағаз береді, діни үйлерден (ғимараттардан) тыс жерлерде діни ша­ ралар өткізуге арналған үй-жайлардың орналасуын келісу туралы келісім­ хатты дайындайды және жолдайды не мем­лекеттік көрсетілетін қызметті көрсетуден бас тарту түсініктеме жауабын дайындайды, оларды қызмет көрсетушіге қол қоюға жолдайды

2. Көрсетілетін қызметті берушінің басшысы діни үйлерден (ғимараттардан) тыс жерлерде діни шаралар өткізуге арналған үй-жайлардың орнала­ суын келісу туралы келісімхаты­ на не мемлекеттік көрсетілетін қызметті көрсетуден бас тарту түсініктеме жауабына қол қояды, көрсетілетін қызметті берушінің лауазымды (жауапты) тұлғасына жолдайды

3. Көрсетілетін қызметті берушінің лауазымды (жауапты) тұлғасы діни үйлерден (ғимараттардан) тыс жерлерде діни шаралар өткізуге арналған үй-жайлардың орналасуын келісу туралы келісімхатты не мемлекеттік көрсетілетін қызметті көрсетуден бас тарту түсініктеме жауабын қабылдайды, тіркейді және көрсетілетін қызметті алушыға береді

ЖОБА Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің 2014 жылғы « » № қаулысымен бекітілген «Миссионерлік қызметті жүзеге асыратын тұлғаларды тіркеуді және қайта тіркеуді жүргізу» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламенті 1. Жалпы ережелер 1. «Миссионерлік қызметті жүзеге асыратын тұлғалар­ ды тіркеуді және қайта тіркеуді жүргізу» (бұдан әрі-мем­ лекеттік көрсетілетін қызмет) мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламенті «Мемлекеттік көрсетілетін қызмет­тер туралы» 2013 жылғы 15 сәуірдегі Қазақстан Республи­ка­сы Заңының 16-бабы 3-тармағына сәйкес әзірленген.

2. «Миссионерлік қызметті жүзеге асыратын тұлға­ ларды тіркеуді және қайта тіркеуді жүргізу» мемлекет­ тік көрсетілетін қызмет «Діни қызмет және діни бір­ лестіктер туралы» 2011 жылғы 11 қазандағы Қазақстан Республикасының Заңы және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 24 ақпандағы №137 қаулысымен бекітілген «Миссионерлік қызметті жүзеге асыратын тұлғаларды тіркеуді және қайта тіркеуді жүргізу» мемле­ кеттік көрсетілетін қызмет стандарты (бұдан әрі – Стан­ дарт) негізінде көрсетіледі.

3. Мемлекеттік көрсетілетін қызметті өтініштер­ді қа­ былдайтын және мемлекеттік көрсетілетін қызметтің нәтижелерін беретін Батыс Қазақстан облысының әкімдігі атынан «Батыс Қазақстан облысының дін істері басқармасы» мекемесі (бұ­дан әрі – көрсетілетін қызмет­ті беруші) көрсетеді.

4. Мемлекеттік қызмет көрсету нысаны: қағаз түрінде.

5. Мемлекеттiк қызметті көрсету нәтижесi – осы мем­ лекеттік көрсетілетін қызмет регламентінің 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша миссионерді тіркеу (қайта тіркеу) туралы куәлік немесе осы мемлекеттік көрсетілетін қыз­ мет регламентінің 13-тармағында көзделген жағдайларда және негіздер бойынша мемлекеттік қызметті көрсетуден бас тарту туралы дәлелденген жауап.

6. Мемлекеттiк қызмет жеке тұлғаларға (бұдан әрі – көрсетiлетiн қызмет алушы) тегін көрсетіледі.

7. Мемлекеттiк көрсетiлетiн қызмет нәтижесiн ұсыну түрі: қағаз түрінде.

2. Мемлекеттік қызмет көрсету процесінде көрсетілетін қызмет берушінің құрылымдық бөлімшелерінің (қызметкерлерінің) іс-қимыл тәртібін сипаттау 8. Мемлекеттік қызмет көрсетілетін қызметті беруші­ нің мекенжайы: Батыс Қазақстан облысы, Орал қаласы, Достық-Дружба даңғылы, 201-үй, 4-қабат, №404 кабинетте көрсетіледі, телефоны: 8 (7112) 50-63-95, жұмыс кестесі Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес демалыс және мереке күндерін қоспағанда, дүйсенбі – жұма аралығында 13.00-ден 14.30-ға дейін түскі үзіліспен сағат 9.00-ден 18.30-ға дейін. Құжаттарды қабылдау алдын ала жазылусыз және жеделдетілген қызмет көрсетусіз кезек күту тәртібімен жүзеге асырылады.

9. Мемлекеттік қызмет көрсету тәртібі туралы ақпа­ рат көрсетілетін қызметті берушінің ресми сайтында www.din-zko.kz. орналастырылған.

10. Көрсетілетін қызметті алушының мемлекеттік қыз­

метті көрсету тәртібі мен мәртебесі туралы ақпаратты қашықтықтан қол жеткізу режимінде мемлекеттік қызмет көрсету мәселелері бойынша бірыңғай байланыс ор­ талығының телефоны, көрсетілетін қызметті берушінің телефоны арқылы алуға мүмкіндігі бар.

11. Мемлекеттік қызмет көрсету мәселелері жөніндегі бірегей байланыс орталығы: 1414,8-800-080-7777.

12. Мемлекеттік қызметті көрсетудің мерзімдері: 1) Құжаттар топтамасын тапсырған кезінен бастап күнтізбелік 30 күн ішінде; материалдар бойынша қорытынды алу үшін дінтану сараптамасын жүргізу кезінде тіркеу немесе қайта тіркеу мерзімі тоқтатыла тұрады. Сараптама жүргiзу мерзiмі са­ раптама объектісі келіп түскен күнінен бастап күнтізбе­лік отыз күннен аспайды. Сараптама жүргiзу үшiн сарапшы­ ның (сарапшылардың) қосымша материалдар мен ақпа­ ратты зерделеуі қажет болған жағдайда, сараптама жүр­ гiзу мерзiмi күнтiзбелiк отыз күнге ұзартылуы мүмкiн; Осы көрсетілетін қызмет регламентінің 13-тармағы­ның 1) тармақшасында көрсетілген негіз бойынша мемлекеттік қызмет көрсету тоқтатылған (дінтану сараптамасы ұзар­ тылған) жағдайда, көрсетілетін қызметті беруші тоқ­татыл­ ғаннан (дінтану сараптамасы ұзартылған) бастап екі жұ­мыс күні ішінде оның мерзімін көрсете отырып, мемлекет­тік қызмет көрсетуді уақытша тоқтату туралы хабарлайды; 2) құжаттар пакетін тапсыру үшін күтудің рұқсат етіл­ ген ең ұзақ уақыты – 30 минут; 3) қызмет көрсетудің рұқсат етілген ең ұзақ уақыты – 30 минут.

13. Мемлекеттiк көрсетілетін қызметтен бас тартуға мыналар негіз болып табылады: 1) дінтану сараптамасының теріс қорытындысы; 2) конституциялық құрылысқа, қоғам­дық тәртіпке, адамның құқықтары мен бостан­дық­тарына, тұрғын­дардың денсаулығы мен адамгершілігіне қатер төндіретін миссионерлік қызмет.

14. Көрсетiлетiн қызметті алушының көрсетілетін қызметті берушіге өтініш жасаған кезінде: миссионерді тіркеу (қайта тіркеу) туралы куәлік алу үшін көрсетiлетiн қызметті алушыға барлық қажетті құжаттарды тапсырғанын растайтын құжат қажет емес.

15. Көрсетілетін қызметті берушінің және (немесе) оның лауазымды (жауапты) тұлғаларының шешімдеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағымданған жағдайда шағым жазбаша түрде мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламентінің 9 тармағында көрсетілген мекенжай бойын­ ша қызметті берушінің басшысы атына беріледі. Шағымдар пошта бойынша жазбаша түрде немесе қолданыстағы заңнамамен қарастырылған жағдайларда электронды түрде, не болмаса көрсетілетін қызметті берушінің кеңсесі арқылы қабылданады. Көрсетілетін қызметті берушінің мекенжайына келіп түскен көрсетiлетiн қызметті алушының шағымы тіркел­ геннен кейін бес жұмыс күн ішінде қаралуға тиіс.

(Жалғасы бар)

қаулы-қарар oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің 2014 жылғы «___» _________ № ___ қаулысымен бекiтiлген

«Туристік ақпарат, оның ішінде туристік әлеует, туризм обьектілері және туристік қызметті жүзеге асыратын тұлғалар туралы туристік ақпарат беру» мемлекеттік қызмет регламентіне 1-қосымша Әрбір іс-әрекеттің (рәсімнің) өту кезектілігін әрбір рәсімнің (іс-әрекеттің) ұзақтығын көрсете отырып сипаттау

«Туристiк ақпарат, оның iшiнде туристiк әлеует, туризм объектiлерi және туристiк қызметтi жүзеге асыратын тұлғалар туралы ақпарат беру» мемлекеттiк көрсетілетін қызмет регламенті 1. Жалпы ереже 1. «Туристiк ақпарат, оның iшiнде туристiк әлеует, ту­ ризм объектiлерi және туристiк қызметтi жүзеге асыратын тұлғалар туралы ақпарат беру» мемлекеттік қызмет (бұдан әрі - мемлекеттік қызмет) Орал қаласы, Х.Чурин көшесі ме­ кенжайында орналасқан 090006, тел.:8 (7112) 51-27-11, 5154-53, e-mail: ves.zko@mail.ru Батыс Қазақстан облысының «Кәсіпкерлік және индустриалдық-инновациялық даму басқармасы» ММ (бұдан әрі - көрсетілетін қызметті бе­ руші) көрсетіледі. Мемлекеттік қызметтің көрсетілетін нәтижелерін бе­ ру және өтінімдерді қабылдау көрсетілетін қызметті беру­ шінің кеңсесі арқылы жүзеге асырылады.

2. Мемлекеттік қызмет көрсету нысаны: қағаз жүзінде.

3. Туристік ақпаратты, соның ішінде туристік әлеует, туризм объектілері және туристік қызметті жүзеге асы­ ратын тұлғалар туралы ақпарат беру мемлекеттік қызмет көрсету нәтижесі болып табылады. Мемлекеттік қызмет көрсету нәтижесінің ұсынбалы нысаны: қағаз жүзінде.

2. Мемлекеттік қызмет көрсету процесінде құрылымдық бөлiмшелердiң (жұмысшылардың) іс-қимыл тәртiбін сипаттау 4. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 5 наурыздағы №192 «Туристiк ақпарат, оның iшiнде ту­ ристiк әлеует, туризм объектiлерi және туристiк қызметтi жүзеге асыратын тұлғалар туралы ақпарат беру» мем­ лекеттік қызмет Стандартының (бұдан әрі – Стандарт) 1-қосымшасындағы нысан бойынша өтінім мемлекеттік қызмет көрсету рәсімін бастауға негіз болып табылады.

5. Мемлекеттік қызмет көрсету құрамына кіретін әрбір үдерістің (іс-әрекеттің) мазмұны, оның орындалуының ұзақтылығы: қызмет алушы Стандарттың 1-қосымшаға сәйкес көрсетілетін қызметті берушіге жазбаша өтініш береді; көрсетілетін қызметті берушінің кеңсе қызметкері түс­ кен өтінімнің нөмірін, мезгілін және парақтар санын жур­ налға тіркейді, қызмет алушыға өтінімді қабылдап ал­ған қызметкердің аты-жөнінің бас әріптері мен тіркелген мез­ гілі, нөмірі көрсетілген талон береді – 20 (жиырма) минут; көрсетілетін қызметті берушінің кеңсе қызметкері тір­

кеуден кейін өтінімді көрсетілетін қызметті берушінің бас­ шысына қарау үшін ұсынады – 30 (отыз) минут; көрсетілетін қызметті берушінің басшысы қызмет алушының өтінімін қарап жауапты орындаушыға мемле­ кеттік қызметті әрі қарай орындау бойынша тапсырма бе­ реді - 30 (отыз) минут; көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындау­ шысы өтінімнің толықтығын және дұрыс рәсімделуін тексереді, бас тарту жөніндегі дәлелді жауапты немесе хабарландыруды рәсімдейді, одан кейін кеңсе қызметкері көрсетілетін қызметті берушінің басшысына қолтаңба қоюға жолдайды – 4 (төрт) жұмыс күндері; көрсетілетін қызметті берушінің кеңсе қызметкері көрсетілетін қызметті берушінің басшысына хабарланды­ руды немесе бас тарту жөніндегі дәлелді жауапты жолдай­ ды – 30 (отыз) минут; көрсетілетін қызметті берушінің басшысы хабар­ ландыруға немесе бас тарту жөніндегі дәлелді жауапқа қол қояды және оны көрсетілетін қызметті берушінің кеңсесіне жолдайды – 30 (отыз) минут; кеңсе қызметкері бас тарту жөніндегі дәлелді жауапты немесе хабарландыруды рәсімдейді, одан кейін қызмет алушыға көрсетілген мемлекеттік қызметтің нәтижесі жөнінде хабарлайды және қызмет алушыға қолма-қол түрде немесе пошта арқылы көрсетілген мемлекеттік қызметтің нәтижесін жолдайды – 30 (отыз) минут.

3. Мемлекеттік қызмет көрсету процесінде қызмет беруші құрылымдық бөлiмшелерінің (жұмысшылардың) өзара іс-қимыл тәртiбін сипаттау 6. Мемлекеттік қызмет көрсету барысында қаты­сатын көрсетілетін қызметті берушінің құрылымдық бөлiм­ше­ле­ рінің (жұмысшылардың) тізімі: 1. көрсетілетін қызметті берушінің кеңсесінің қыз­ меткері; 2. көрсетілетін қызметті берушінің басшысы; 3. көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындау­ шысы.

7. Құрылымдық-функционалдық бірліктердің (бұдан әрі – ҚФБ) әкімшілік іс-әрекетті (тәртіп) орындау мерзім­ дерін көрсете отырып, әкімшілік қызметтерінің өзара ісәрекетінің (тәртіптері) және кезеңділігінің сипаттамасы осы Регламенттің 1-қосымшасында көрсетілген.

Көрсетілетін қызметті берушінің басшысы 4. Көрсетілетін қызметті берушінің басшысы қызмет алушының өтінімін қарап жауапты орындаушыға мемлекеттік қызметті әрі қарай орындау бойынша тапсырма береді - 30 (отыз) минут 7. хабарландыруға немесе бас тарту жөніндегі дәлелді жауапқа қол қояды және оны көрсетілетін қызметті берушінің кеңсесіне жол­ дайды – 30 (отыз) минут

Қызмет алушы 1. қызмет алушы Стандарттағы 1-қосымшаға сәйкес көрсетілетін қызметті берушіге жазбаша өтініш береді

Көрсетілетін қызметті берушінің кеңсе қызметкері 2. Көрсетілетін қызметті берушінің кеңсе қызметкері түскен өтінімнің нөмірін, мезгілін және парақтар санын журналға тіркейді, қызмет алушыға өтінімді қабылдап алған қызметкердің атыжөнінің бас әріптері мен тіркелген мезгілі, нөмірі көрсетілген талон береді – 20 (жиырма) минут; 3. Тіркеуден кейін өтінімді көрсетілетін қызметті берушінің басшысына қарау үшін ұсынады – 30 (отыз) минут; 6. Көрсетілетін қызметті берушінің басшысы­ на хабарландыруды немесе бас тарту жөніндегі дәлелді жауапты жолдайды – 30 (отыз) минут; 8. Бас тарту жөніндегі дәлелді жауапты немесе хабарландыруды рәсімдейді, одан кейін қызмет алушыға көрсетілген мемлекеттік қызметтің нә­ тижесі жөнінде хабарлайды және қызмет алу­шыға қолма-қол түрде немесе пошта арқылы көрсе­тіл­ген мемлекеттік қызметтің нәтижесін жолдайды – 30 (отыз) минут

(Соңы. Басы газеттің №40 санында)

2014 жылғы «_____»____№_____ Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің қаулысымен бекітілген Жеке қосалқы шаруашылықтарда ірі қара малдың аналық мал басын қолдан ұрықтандыру жөніндегі шығындарды 100%-ға дейін өтеуге арналған субсидиялар нормативі Субсидиялау бағыты

Өлшем бірлігі

1

Ірі қара мал шаруашылығы Жеке қосалқы шаруашылықтарда ірі қара малдың аналық мал басын бас қолдан ұрықтандыру жөніндегі шығындарды 100 %-ға дейін өтеу;

1 бірлікке арналған субси­ диялар нормативтері, теңге 2167,3

Көрсетілетін қызметті берушінің жауапты орындаушысы 5. Көрсетілетін қызметті беру­ шінің жауапты орындаушысы өті­ німнің толықтығын және дұрыс рәсімделуін тексереді, бас тарту жөніндегі дәлелді жауапты немесе хабарландыруды рәсімдейді, одан кейін кеңсе қызметкері көрсетілетін қызметті берушінің басшысына қол қоюға жолдайды – 4 (төрт) жұмыс күндері

2014 жылғы «_____»____№_____ Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің қаулысымен бекітілген Жеткізушілерге қойылатын өлшемдер мен талаптар

ЖОБА Мал шаруашылығы саласындағы субсидиялаудың кейбір мәселелері туралы

№

19

№ Субсидиялау бағыты 1. Жеке қосалқы шар­уа­ шы­лықтарда ірі қа­ра малдың аналық мал басын қолдан ұрық­тан­ дыру жөніндегі шы­­ғын­ дарды 100%-ға де­йін өтеу;

Өлшемдер мен талаптар 1. Жеке қосалқы шаруашылықтардағы ірі қара малдың аналық басын қолдан ұрықтандыру бойынша қызметтер көрсету жөніндегі шарттың түпнұсқасы мен көшірмесінің болуы; 2. Жеке қосалқы шаруашылықтардағы ірі қара малдың бір аналық мал басын қолдан ұрықтандыру бойынша қызметтер көрсету жөніндегі шығындарды есептеу-анықтамасының болуы; 3. Ұрықтандырылған ірі қара малдың аналық басына ұрықтандыру актісінің және тексеру жүргізу актісінің түпнұсқалары мен көшірмелерінің болуы; 4. Отандық асылдандыру орталығынан (асылдандыру орталықтарын есепке алмағанда) ұрықты сатып алуға шарттың түпнұсқасы мен көшірмесінің болуы.

Облыстық мәслихаттың шешімі Орал қаласы

№17-3

16 сәуір 2014 жыл

Батыс Қазақстан облыстық мәслихатының 2013 жылғы 13 желтоқсандағы №14-3 «2014-2016 жылдарға арналған облыстық бюджет туралы» шешіміне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы ҚР Әділет министірлігі БҚО әділет департаментінің нормативтік-құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізілімінде 18.04. 2014 ж. №3503 болып енгізілді

Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 4 желтоқсандағы Бюджет кодексіне және Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» Заңына, Қазақстан Республикасының 2014 жылғы 31 наурыздағы «2014 - 2016 жылдарға арналған республикалық бюджет тура­ лы» Қазақстан Республикасының Заңына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы» Заңына сәйкес, облыстық мәслихат ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ: 1. Батыс Қазақстан облыстық мәслихатының 2013 жылғы 13 желтоқсандағы №14-3 «2014-2016 жылдарға арналған облыстық бюджет туралы» шешіміне (Норма­ тивтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде №3374 тіркелген, 2014 жылғы 9 қаңтардағы «Приуралье» газетінде және 2014 жылғы 9 қаңтардағы «Орал өңірі» газетінде жарияланған), келесі өзгерістер мен толықты­ рулар енгізілсін: 1-тармақта 1) тармақшадағы «94 310 314 мың» деген сан «105 937 842 мың» деген санмен ауыстырылсын; «23 338 384 мың» деген сан «29 256 985 мың» деген сан­ мен ауыстырылсын; «салықтық емес түсiмдер – 1 364 946 мың» деген жолы­ мен толықтырылсын; «70 971 930 мың» деген сан «75 315 911 мың» деген сан­ мен ауыстырылсын; 2) тармақшадағы «94 042 138 мың» деген сан «104 087 685 мың» деген санмен ауыстырылсын; 3) тармақшадағы «2 705 285 мың» деген сан «2 682 111 мың» деген санмен ауыстырылсын; «3 545 497 мың» деген сан «3 792 423 мың» деген сан­ мен ауыстырылсын; «840 212 мың» деген сан «1 110 312 мың» деген санмен ауыстырылсын;

4) тармақшадағы «0» деген сан «286 164 мың» деген санмен ауыстырылсын; «қаржы активтерін сатып алу» деген жолындағы «0» де­ ген сан «286 164 мың» деген санмен ауыстырылсын; 5) тармақшадағы «-2 437 109 мың» деген сан «-1 118 118 мың» деген санмен ауыстырылсын; 6) тармақшадағы «2 437 109 мың» деген сан «1 118 118 мың» деген санмен ауыстырылсын; «3 277 321 мың» деген сан «3 521 585 мың» деген сан­ мен ауыстырылсын; «840 212 мың» деген сан «2 452 282 мың» деген санмен ауыстырылсын; «бюджет қаражатының пайдаланылатын қалдықтары» деген жолындағы «0» деген сан «48 815 мың» деген санмен ауыстырылсын; 3-тармақта 1) тармақшадағы «37 927 846 мың» деген сан «42 436 460 мың» деген санмен ауыстырылсын; үшінші абзацта «909 725 мың» деген сан «959 569 мың» деген санмен ауыстырылсын; бесінші абзацта «100 000 мың» деген сан «225 000 мың» деген санмен ауыстырылсын; жетінші абзацта «10 117 656 мың» деген сан «10 481 625 мың» деген санмен ауыстырылсын; сегізінші абзацта «1 877 434 мың» деген сан «1 899 274 мың» деген санмен ауыстырылсын; оныншы абзацта «4 678 мың» деген сан «4 994 мың» деген санмен ауыстырылсын; он жетінші абзацта «112 619 мың» деген сан «296 577 мың» деген санмен ауыстырылсын; жиырма төртінші абзацта «979 626 мың» деген сан «1 088 454 мың» деген санмен ауыстырылсын; отыз төртінші абзацта «1 416 688 мың» деген сан «1 574 098 мың» деген санмен ауыстырылсын; мынадай мазмұндағы отыз бесінші, отыз алтыншы, отыз жетінші, отыз сегізінші, отыз тоғызыншы, қырқыншы,

қырық бірінші, қырық екінші, қырық үшінші, қырық төртінші абзацтармен толықтырылсын: «аудандардың (облыстық маңызы бар қалалар) бюд­ жеттеріне моноқалаларда кәсіпкерліктің дамуына ықпал етуге кредиттер беру - 86 854 мың теңге; техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарында мамандарды даярлауға арналған мемлекеттік білім беру тапсырысын ұлғайтуға – 31 556 мың теңге; техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарында білім алушылардың стипендияларының мөлшерін ұл­ ғайтуға – 71 772 мың теңге; жергілікті атқарушы органдардың мемлекеттік білім беру тапсырысы негізінде техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында білім алушылардың стипендияларының мөлшерін ұлғайтуға – 5 682 мың теңге; мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек төлеуге – 91 802 мың теңге; 18 жасқа дейінгі балаларға мемлекеттік жәрдемақы­ лар төлеуге – 22 556 мың теңге; мемлекеттік мекемелердің мемлекеттік қызметшілер болып табылмайтын жұмыскерлерінің, сондай-ақ жер­ гілікті бюджеттерден қаржыландырылатын мемлекеттік кәсіпорындардың жұмыскерлерінің лауазымдық ай­ лықақысына ерекше еңбек жағдайлары үшін ай сайынғы үстемеақы төлеуге – 2 234 951 мың теңге; мамандандырылған уәкілетті ұйымдардың жарғылық капиталдарын ұлғайтуға – 286 164 мың теңге; жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қол­ дауға – 8 860 мың теңге; «Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасы шеңберінде индустриялық инфрақұрылымды дамытуға – 657 252 мың теңге.»; 4-тармақта «840 212 мың» деген сан «1 110 312 мың»

деген санмен ауыстырылсын; «840 212 мың» деген сан «998 652 мың» деген санмен ауыстырылсын; келесі мазмұндағы 4-1 тармақпен толықтырылсын: «4-1. 2014 жылға арналған облыстық бюджетте 79 631 мың теңге сомасындағы пайдаланылмаған (толық пайдаланылмаған) нысаналы трансферттерді облыстық бюджетке қайтару қарастырылғаны ескерілсін.»; келесі мазмұндағы 4-2 тармақпен толықтырылсын: «4-2. 2014 жылға арналған облыстық бюджетте аудандық (қалалық) бюджеттерге облыстық бюджет қаражат есебінен бөлінетін нысаналы даму трансферттері және ағымдағы нысаналы трансферттердің жалпы сомасы 3 270 793 мың теңге көлемінде қарастырылғаны ескеріл­ сін, оның ішінде: 739 457 мың теңге – ағымдағы нысаналы трансферт­ тер; 2 531 336 мың теңге – нысаналы даму трансферттері. Аталған сомаларды аудандық (қалалық) бюджеттерге бөлу облыс әкімдігінің қаулысы негізінде жүзеге асыры­ лады.»; 8-тармақта «840 212 мың» деген сан «2 452 282 мың» деген санмен ауыстырылсын; 10-тармақта «462 704 мың» деген сан «1 235 958 мың» деген санмен ауыстырылсын; аталған шешімнің 1 қосымшасы осы шешімнің қо­ сымшасына сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

2. Осы шешім 2014 жылдың 1 қаңтарынан бастап қолданысқа енгізіледі.

Сессия төрағасы Облыстық мәслихат хатшысы

З. Мусина М. Құлшар

20

ТЕЛЕЖОСЫҚ Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

ДҮЙСЕНБІ, 28 сәуір ҚАЗАҚСТАН

6.00 «ТАҢШОЛПАН».

8.30, 11.30, 16.30, 19.30, 22.10, 2.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 8.40 «Апта. Kz» 9.45, 20.05 «Айтуға оңай...»

10.30, 18.30 «Парыз».

11.40 «Қазақтың қолөнері» 11.55 «Дауа».

12.25 «Ақсауыт».

13.00 «Еңбек түбі - береке» 13.05 «Майя». Мультхикая.

13.30 «Зерде».

14.05 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу. Тікелей эфир 15.10 «КЕЛІН». (с субтитрами) 16.00 «Менің Қазақстаным» 16.50 ӨЗЕКЖАРДЫ 17.10 «Біз қазақша сөйлейміз». Реалити шоу 17.50 «Ғажайыпстанға саяхат». Мультхикая 18.00 «ЗАҢ ЖӘНЕ БІЗ». Тікелей эфир 20.50 «ЖЕДЕЛ ЖӘРДЕМ».

21.40 «ТҮНГІ СТУДИЯДА Нұрлан Қоянбаев» 22.45 «SPORT.KZ» 23.05 «Келін». (с субтитрами) 23.50 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев» 0.20 «Көкпар» Ұлттық ойын 1.05 «Дауа»

1.40 «Ұлттық өнім» 2.35 «Өзекжарды»

ОРАЛ

16.50 «Апта» 17.30 “Сыр толғау”

Қазақстан-Орал

06.55 Аңдатпа 07.00 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама.

07.30 «Телемаркет», жарнама 07.25 “Шырқайды Жайық” 08.00 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама.

08.30 “Астана махаббатым менің”. Телехикая.

09.50 «Свое дело» (с сурдопереводом) 09.35 “Сыр толғау” 10.00 “Темірқазық” 10.20 Жеңіс тарихы. “Соғыс жылғы балалар” 10.40 “ЕРЖҮРЕК РЕНЖЕРЛЕР “. Бала­ лар телехикаясы 11.25 “Марвел”. Мультсериал 12.10 “Білгіштер бекеті” 13.40 “Метод Фрейда”. Телехикая.

13.00 “Мәлім де беймәлім Қазақстан” 13.30 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары (сурдоаудармамен) 13.45 Новости «АҚЖАЙЫҚ» (с сурдо­

переводом) 13.55 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа 14.00 17.55 Үзіліс 17.55 Аңдатпа 18.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары . Тікелей эфир 18.15 «Телемаркет», жарнама 18.20 “Мне 20 лет”. Деректі сериал.

19.00 Новости «АҚЖАЙЫҚ» . Тікелей эфир 19.15 «Телемаркет», жарнама 19.20 “ЗАҢҒА СҮЙЕН” 20.00 История Победы. “Кто тебя помнит молодым” 20.20 “ЖАЙЫҚ ЖАУҺАРЛАРЫ” 20.40 “ТОПЖАРҒАН” 20.50 «Телемаркет», жарнама 21.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 21.25 «Телемаркет», жарнама 21.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 21.55 «Телемаркет», жарнама 22.00 “АСТАНА МАХАББАТЫМ МЕНІҢ”. Телехикая.

22.50 “МЕТОД ФРЕЙДА”. Телехикая.

23.40 “Мне 20 лет”. Деректі сериал.

00.00 «Ақжайық» жаңалықтары (сур­ доаудармамен) 00.30 Новости «Ақжайық» (с сурдо­ переводом) 01.00 Аңдатпа

ХАБАР

ЕУРАЗИЯ

00.00 «Ақжайық» жаңалықтары (сур­ доаудармамен) 00.30 Новости «Ақжайық» (с сурдо­ переводом) 01.00 Аңдатпа

22.40 «Жансарай». Әшірбек Сығай.

00.20 Арнайы хабар Бизнес Ауа райы Спорт

06.00 «Жаңа күн».

08.00 Ақпарат арнасы – Жетi күн. Сараптау бағдарламасы.

9.00 Информационный канал - ана­ литическая программа Жетi күн 10.00 Кино. «Артур Ньюман, гольф майталманы».

11.30 «Туған өлке».

12.00, 16.00, 19.00, 23.10, 00.30 Жаңалықтар 12.15 Көзқарас 12.45 «Әр үйдің сыры басқа». Деректі драма.

13.15 «Айтұмар».

14.00, 17.00, 20.00, 23.40 Новости 14.10 Екатерина Семенова в мелод­ раме «Две судьбы, новая жизнь».

15.00 «Телефон доверия». Докумен­ тальная драма 15.50 «Подари детям жизнь» 16.15 ВВС ұсынады «Мысыр».

17.15 «25- шақырым».

18.10 «Біз». Ток-шоу.

19.30 «Бюро расследований».

20.30 «Сулейман Великолепный».

21.20 «След».

22.10 Көзқарас 22.40 Тотальный футбол 00.10 Журналдар Бизнес Ауа райы Спорт Журналдар

5.00 «П@УТINA+» 5.50 ЖАҢАЛЫҚТАР 6.00 Телеканал «Доброе утро» 10.00 Татьяна Казючиц, Анатолий Лобоцкий, Анна Большова в много­ серийном фильме «ГАДАНИЕ ПРИ СВЕЧАХ» 10.55 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» (каз.)

11.20 «ВРЕМЯ ОБЕДАТЬ» (каз.)

11.55 «МОДНЫЙ ПРИГОВОР» (каз.)

13.00 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (каз.)

13.35 «П@УТINA» 14.00 «НОВОСТИ ДНЕМ» 14.25 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» 14.50 «СУДЕБНЫЕ ИСТОРИИ» 15.50 «ДАВАЙ ПОЖЕНИМСЯ» 17.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 18.00 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (каз.)

18.30 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (каз.)

19.30 «П@УТINA» 20.00 «НОВОСТИ В 21:00» 20.30 «ПУСТЬ ГОВОРЯТ» 21.55 Многосерийный боевик «БРАТСТВО ДЕСАНТА» 23.10 Комедия «КАК ВЫЙТИ ЗАМУЖ ЗА МИЛЛИОНЕРА» 1.05 «КОМИССАР МОНТАЛЬБАНО» (каз.)

СЕЙСЕНБІ, 29 сәуір ҚАЗАҚСТАН

6.00 «ТАҢШОЛПАН».

8.30, 11.30, 16.30, 19.30, 22.10, 2.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 8.45, 20.50 «Жедел жәрдем».

9.40, 20.05 «Айтуға оңай...»

10.25 «Сүйкімді жәндіктер». М/ф 10.35, 18.30 «Парыз».

11.45 «Sport.kz» 12.10 «Алаң» ток-шоуы 13.00 «Еңбек түбі - береке» 13.05 «Майя». М/ф 13.30 «Зерде».

14.05 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу. Тікелей эфир 15.10 «КЕЛІН». (с субтитрами) 16.00 «Ұлттар ұлықтаған ұлы дала» Арнайы тележоба 16.25 «Еңбек түбі -береке» 16.50 «Ас болсын!»

17.35 «Сыр-сұхбат» 18.10 «EXPO ЖОЛЫ» 21.40 «ТҮНГІ СТУДИЯДА Нұрлан Қоянбаев» 22.45 «EXPO жолы» 23.05 «Келін». (с субтитрами) 23.50 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев» 0.20 «Ұлттық өнім» 0.45 «Еңселі Елорда»

0.55 «Ас болсын!»

1.40 «EXPO жолы»

Орал

16.50 «Ақжайық» жаңалықтары 17.15 “Темірқазық” 17.35 «Жандауа»

Қазақстан-Орал

06.55 Аңдатпа 07.00 «Ақжайық» жаңалықтары (сур­ доаудармамен) 07.25 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама.

07.55 «Телемаркет», жарнама 08.00 Новости «Ақжайық» (с сурдо­ переводом) 08.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама.

09.00 “Астана махаббатым менің”. Телехикая.

09.45 “Заңға сүйен” 10.15 “Замансөз” 10.45 “Бәрекелді” 11.05 «Арнайы репортаж» 11.25 Жеңіс тарихы. “Жәнібек. Соғыстың жарасы” 11.45 Мультфильм 12.00 Батыс Қазақстан облыстық мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының басшысы

А.Т.Батырхановтың қатысуымен тіке­ лей эфирдегі баспасөз мәслихаты 12.40 “Метод Фрейда”. Телехикая.

13.30 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 13.45 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 13.55 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа 14.00 17.55 Үзіліс 17.55 Аңдатпа 18.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары . Тікелей эфир 18.15 «Телемаркет», жарнама 18.20 “Мне 20 лет”. Деректі сериал.

19.00 Новости «АҚЖАЙЫҚ» . Тікелей эфир 19.20 Батыс Қазақстан облыстық мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасының басшысы А.Т.Батырхановтың қатысуымен баспасөз мәслихаты 20.00 История Победы. “Нерастра­ ченная нежность” 20.20 “АТАМЕКЕН” 20.40 “БУДЬТЕ ЗДОРОВЫ” 21.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 21.25 «Телемаркет», жарнама 21.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 22.00 “АСТАНА МАХАББАТЫМ МЕНІҢ”. Телехикая.

22.50 “МЕТОД ФРЕЙДА”. Телехикая.

23.40 “Мне 20 лет”. Деректі сериал.

ХАБАР

06.00 «Жаңа күн».

08.00, 10.00, 12.00, 16.00, 19.00, 23.20, 00.40 Жаңалықтар 08.10 «Бюро расследований» 08.40 «Моя планета».

9.00, 14.00, 17.00, 20.00, 23.50 Ново­ сти 9.10, 18.10 «Біз». Ток-шоу.

10.10, 21.20 «След».

11.00, 20.30 «Сулейман Великолеп­ ный». 4 сезон.

12.15 Көзқарас 12.45 «Әр үйдің сыры басқа». Деректі драма.

13.15 «Айтұмар».

14.10 Екатерина Семенова в мелод­ раме «Две судьбы, новая жизнь».

15.00 «Телефон доверия». Докумен­ тальная драма 15.50 «Подари детям жизнь...»

16.15 ВВС ұсынады «Мысыр».

17.15 «25- шақырым».

19.30 Арнайы хабар 22.10 Көзқарас

ЕУРАЗИЯ

5.00 «ҚҰРБЫЛАР» 5.50 ЖАҢАЛЫҚТАР 6.00 Телеканал «Доброе утро» 10.00 «ГАДАНИЕ ПРИ СВЕЧАХ». Заключительная серия 10.55 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» (каз.)

11.20 «ВРЕМЯ ОБЕДАТЬ» (каз.)

11.55 «МОДНЫЙ ПРИГОВОР» (каз.)

13.00 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (каз.)

13.35 «П@УТINA» 14.00 «НОВОСТИ ДНЕМ» 14.25 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» 14.50 «СУДЕБНЫЕ ИСТОРИИ» 15.50 «ДАВАЙ ПОЖЕНИМСЯ» 17.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 18.00 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (каз.)

18.30 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (каз.)

19.30 «П@УТINA» 20.00 «НОВОСТИ В 21:00» 20.30 «ПУСТЬ ГОВОРЯТ» 21.55 «БРАТСТВО ДЕСАНТА». Заклю­ чительная серия 23.10 Комедия «КАК ВЫЙТИ ЗАМУЖ ЗА МИЛЛИОНЕРА» 1.05 «КОМИССАР МОНТАЛЬБАНО» (каз.)

СәрСЕНБІ, 30 сәуір ҚАЗАҚСТАН

6.00 «ТАҢШОЛПАН».

8.30, 11.30, 16.30, 19.30, 22.10, 2.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 8.45, 20.50 «Жедел жәрдем».

9.40, 20.05 «Айтуға оңай...»

10.25 «Сүйкімді жәндіктер». М/ф 10.35, 18.30 «Парыз».

11.45 «Агробизнес».

12.05 «Қазақстан - Ресей сыртқы сауданың басты әріптестері» Арнайы тележоба 12.25 «Заң және біз» 13.00 «Еңбек түбі - береке» 13.05 «Майя». М/ф 13.30 «Жүзден жүйрік» 14.05 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу. Тіке­ лей эфир 15.10 «КЕЛІН». (с субтитрами) 16.00 «Шетелдегі қазақ балалары». (Канада) 3-хабар (с субтитрами) 16.50 «ӨЗЕКЖАРДЫ» 17.10 «Еңбек түбі-береке» 17.15 «Толағай».

18.05 «ҚЫЛМЫС ПЕН ЖАЗА».

21.40 «ТҮНГІ СТУДИЯДА Нұрлан Қоянбаев» 22.45 «Қазақстан - Ресей сыртқы сауданың басты әріптестері» Арнайы тележоба

23.05 «Келін». (с субтитрами) 23.50 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев» 0.20 «Сыр-сұхбат» 0.50 «EXPO жолы» 1.15 «Мың түрлі мамандық» 1.45 «Өзекжарды»

ОРАЛ

16.50 «Ақжайық» жаңалықтары 17.15 “Арнайы репортаж” 17.35 «Бәрекелді»

Қазақстан-Орал

06.55 Аңдатпа 07.00 «Ақжайық» жаңалықтары (сурдо­ аудармамен) 07.25 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама.

07.55 «Телемаркет», жарнама 08.00 Новости «Ақжайық» (с сурдопе­ реводом) 08.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама.

09.00 “Астана махаббатым менің”. Телехикая.

09.50 “Жайық жауһарлары” 10.10 «Топжарған» 10.30 “Другой Уральск” 10.55 История Победы. “Забыть о Войне”

11.15 “ЕРЖҮРЕК РЕНЖЕРЛЕР “. Балалар телехикаясы 12.00 “Марвел”. Мультсериал 12.40 “Метод Фрейда”. Телехикая.

13.30 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 13.45 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 13.55 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа 14.00 17.55 Үзіліс 17.55 Аңдатпа 18.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары. Тікелей эфир 18.15 «Телемаркет», жарнама 18.30 “Мне 20 лет”. Деректі сериал.

19.00 Новости «АҚЖАЙЫҚ». Тікелей эфир 19.20 “ЕЛ АЛДЫНДА”. Тікелей эфир 19.50 «Телемаркет», жарнама 20.00 Жеңіс тарихы. “Соғыс жылғы балалар”.

20.40 “ЖАСАМПАЗДЫҚ БЕЛЕСІ 2050” 21.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 21.25 «Телемаркет», жарнама 21.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 22.00 “АСТАНА МАХАББАТЫМ МЕНІҢ”. Телехикая.

22.50 “МЕТОД ФРЕЙДА”. Телехикая.

23.40 “Мне 20 лет”. Деректі сериал.

00.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары (сур­ доаудармамен) 00.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ» (с сурдопе­ реводом) 01.00 Аңдатпа

ХАБАР

06.00 «Жаңа күн».

08.00, 10.00, 12.00, 16.00, 19.00, 23.20, 00.30 Жаңалықтар 08.10 Арнайы хабар 08.35 «Моя планета».

9.00, 14.00, 17.00, 20.00, 23.50 Новости 9.10, 18.10 «Біз». Ток-шоу.

10.10, 21.20 «След».

11.00, 20.30 «Сулейман Великолеп­ ный». 4 сезон.

12.15 Көзқарас 12.45 «Әр үйдің сыры басқа». Деректі драма.

13.15 «Айтұмар».

14.10 Екатерина Семенова в мелодра­ ме «Две судьбы, новая жизнь».

15.00 «Телефон доверия». Докумен­ тальная драма 15.50 «Подари детям жизнь...».

16.15 ВВС ұсынады «Мысыр».

17.15 «25- шақырым».

19.30 Жаңа қоғам 22.10 Көзқарас

22.40 «Көзкөрген».

00.20 «Жаңа қоғам» Бизнес Ауа райы Спорт Журналдар

ЕУРАЗИЯ

5.00 «ҚҰРБЫЛАР» 5.50 ЖАҢАЛЫҚТАР 6.00 Телеканал «Доброе утро» 10.00 «СВАДЕБНЫЙ ПЕРЕПОЛОХ» 10.55 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» (каз.)

11.20 «ВРЕМЯ ОБЕДАТЬ» (каз.)

11.55 «МОДНЫЙ ПРИГОВОР» (каз.)

13.00 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (каз.)

13.35 «П@УТINA» 14.00 «НОВОСТИ ДНЕМ» 14.25 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» 14.50 «СУДЕБНЫЕ ИСТОРИИ» 15.50 «ДАВАЙ ПОЖЕНИМСЯ» 17.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 18.00 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (каз.)

18.30 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (каз.)

19.30 «П@УТINA» 20.00 «НОВОСТИ В 21:00» 20.30 «ПОЛЕ ЧУДЕС» 21.55 ПРЕМЬЕРА СЕЗОНА. «ТОЧЬ-ВТОЧЬ» 01.20 Международный турнир қазақ күресі «ЕУРАЗИЯ БАРЫСЫ»

Тележосық oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

21

бейСЕНБІ, 1 мамыр ҚАЗАҚСТАН

6.00 «ТАҢШОЛПАН».

8.30, 20.50 «Жедел жәрдем».

9.25, 20.05 «Айтуға оңай...»

10.10 «Ағайынбыз бәріміз». Мерекелік концерт (2012 ж.)

11.00 АСТАНА. 1 МАМЫР - 2013. Арнайы репортаж 11.20 «Қазақстан бірліктің бесігі». Арнайы тележоба. 1-хабар 11.45 «Нұрсәулем-ай». Концерт 13.15 «Қазақстан бірліктің бесігі». Арнайы тележоба. 2-хабар 13.40 «Маймақ қаз». Мультфильм.

14.05 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу. Тікелей эфир 15.10 «КЕЛІН». (с субтитрами) 16.00 Қазақстан халқы Ассамблеясының мерекелік концерті 17.20 Нұрлан Әлімжанов, Бибігүл Төлегенова, Ержан Жарылқасынов, Нұржұман Ықтымбаев «Балалық шағымның аспаны» драмасында

19.30, 22.10, 2.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 21.40 «ТҮНГІ СТУДИЯДА Нұрлан Қоянбаев» 22.45 «Қазақстан бірліктің бесігі». Арнайы тележоба. 1-хабар 23.05 «Келін». (с субтитрами) 23.50 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев» 0.20 «Қазақстан бірліктің бесігі». Арнайы тележоба. 2-хабар 0.40 «EXPO жолы» 1.00 «Мың түрлі мамандық» 1.30 «Мәлім де беймәлім Қазақстан»

Қазақстан-Орал

06.55 Аңдатпа 07.00 «Ақжайық» жаңалықтары (сурдоаудармамен) 07.25 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама.

07.55 «Телемаркет», жарнама 08.00 Новости «Ақжайық» (с сурдопереводом) 08.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама.

09.00 “Астана махаббатым менің”. Телехикая.

09.50 «Ел алдында» 10.20 «Атамекен» 10.40 “Будьте здоровы” (с сурдопереводом) 11.00 История Победы. “Успеть сказать спасибо. Хиуаз Доспанова” 11.20 “Марвел”. Мультсериал 12.05 “Метод Фрейда”. Телехикая. 11-бөлім 12.55 “Куланенок”. Көркем фильм 13.55 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа 14.00 17.55 Үзіліс 17.55 Аңдатпа 18.00 “Мне 20 лет”. Деректі сериал.

18.40 “Зеленов ауданы көркемөнерпаздарының концерті” 20.00 История Победы. “Джаныбек. Следы войны” 20.20 “МӘҢГІЛІК ДОСТЫҚ

МЕКЕНІ”. Деректі фильм 20.40 “АЛТЫН БЕСІК” 21.00 “1 МАМЫР ҚАЗАҚСТАН ХАЛҚЫНЫҢ БІРЛІГІ КҮНІ”. Мерекелік репортаж 22.10 «Телемаркет», жарнама 22.20 “АСТАНА МАХАББАТЫМ МЕНІҢ”. Телехикая.

23.10 “МЕТОД ФРЕЙДА”. Телехикая. 12-бөлім 00.00 “ Художник Павел Зальцман”. Деректі фильм 01.00 Аңдатпа

ХАБАР

06.00 «Жаңа күн». Мерекелік бағдарлама.

08.00, 10.00, 12.00, 16.00, 19.00, 00.30 Жаңалықтар 08.10 «Елдің асыл мұраты». Деректі фильм.

9.00, 14.00, 17.00, 20.00, 01.30 Новости 9.10 «Ел бірлігі» Концерт.

10.10 «Ел бірлігі» Концерт.

10.20 Кино. Қазақфильм ұсынады

«Жеңіс семсері».

12.15 «Дос-Мұқасан» және «Самоцветы» ансамбльдерінің мерекелік концерті..

14.10 Кино. Алексей Чадов, Асель Сагатова в мелодраме «Ирония любви» .

16.15 «Біз біргеміз». Деректі фильм.

17.15 «25- шақырым».

18.15 «Біз». Ток-шоу.

19.30 Арнайы хабар 20.30 «Күлкіде шекара жоқ». Бауыржан Ибрагимов пен «Кривое зеркало» театрының бірлескен концерті.

22.15 Кино. Болат Абдильманов, Нурканат Жакыпбай в драме «Жерұйық – земля Обетованная».

01.00 Арнайы хабар

ЕУРАЗИЯ

5.00 «ОНИ И МЫ» (каз.)

5.45 «ЕУРАЗИЯ БАРЫСЫ» 7.25 «ТАҢҒЫ ПОШТА»

8.00 Новости 8.15 Ольга Котельникова, Анатолий Руденко в фильме «БУКЕТ» 9.55 Премьера. «НАРОДНАЯ МЕДИЦИНА» 11.10 «ОНИ И МЫ» (каз.)

12.05 «ИГРЫ РАЗУМА». Многосерийный фильм (каз.)

13.00 «НОВЫЕ ПИРАМИДЫ» (каз.)

13.40 Легендарное кино в цвете. «ВЕСНА НА ЗАРЕЧНОЙ УЛИЦЕ» 15.35 Зоя Буряк, Анастасия Панина, Мария Белоненко в фильме «Кабы я была царица» 20.00 «НОВОСТИ В 21:00» 20.27 ЖАҢАЛЫҚТАР 21.00 «П@УТINA+» 22.00 «ДУ ҚОЛ ШОКОЛАД» 23.10 Мировое кино. Премьера. Джим Керри в комедии «ПИНГВИНЫ МИСТЕРА ПОППЕРА» 1.00 Международный турнир қазақ күресі «ЕУРАЗИЯ БАРЫСЫ»

жұма, 2 мамыр ҚАЗАҚСТАН

6.00 «ТАҢШОЛПАН».

8.30, 11.30, 16.30, 19.30, 22.10, 2.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 8.45 «Жедел жәрдем».

9.40, 20.05 «Айтуға оңай...»

10.25 «Сүйкімді жәндіктер». М/ф 10.35, 18.30 «Парыз».

11.45 «МЕНІҢ ҚАЗАҚСТАНЫМ» 12.20 «Келбет» 12.45 «Қазақстан би әлемі» 13.05 «Майя». М/ф 13.30 «Жүзден жүйрік» 14.05 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу. Тікелей эфир 15.10 «КЕЛІН». (с субтитрами) 16.00 «Жан жылуы» 16.25 «Еңбек түбі - береке» 16.50 «ӨЗЕКЖАРДЫ» 17.10 «ЖАҢА ҚАЗАҚСТАН - 2050» 17.40 «ПАРЛАМЕНТ» 18.05 «ИМАН АЙНАСЫ» 20.50 «ҰЛТТЫҚ ШОУ» 21.55 «Жайдарман». Үздік әзілдер 22.45 «Парламент»

ҚАЗАҚСТАН

6.00 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт 7.30 «СЕНБІЛІК ТАҢ».

8.35 «АГРОБИЗНЕС» 9.00 «ДАУА» 9.35 «АC БОЛСЫН!»

10.20 «Әзіл әлемі» 12.00 «ТЕЛҚОҢЫР» 12.45 «БІР ХАЛЫҚ, БІР ЕЛ, БІР ТАҒДЫР». Республикалық ақындар айтысы.

14.25 «Шетелдегі қазақ балалары» 14.55 «ЖАРҚЫН БЕЙНЕ» 15.25 «Мың түрлі мамандық» 16.00 «Футболдан Әлем чемпионаты - 2014». «Road to Brazil». Арнайы хабар 16.30, 19.30, 22.10, 2.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 16.50 «Еңселі Елорда»

23.05 «Келін». (с субтитрами) 23.50 Жерар Депардье, Нұржұман Ықтымбаев, Болат Қалымбетов, Наталия Арынбасарова, Наталья Гвоздикова «Жиде. Кешіккен махаббат» комедиясында 1.15 «Иман айнасы» 1.40 «Өзекжарды»

Қазақстан-Орал

06.55 Аңдатпа 07.00 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама.

07.25 “Шырқайды Жайық” 07.55 «Телемаркет», жарнама 08.00 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама.

08.30 “Астана махаббатым менің”. Телехикая. 8-бөлім 09.20 “Жасампаздық белесі 2050” 09.40 “1 мамыр Қазақстан халқының бірлігі күні”. Мерекелік репортаж 10.50 История Победы. “Нерастраченная нежность”

11.10 “Марвел”. Мультсериал 11.45 “Метод Фрейда”. Телехикая.

12.35 “Степные раскаты”. Көркем фильм 13.55 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа 14.00 17.55 Үзіліс 17.55 Аңдатпа, «Телемаркет», жарнама 18.05 “Балапаннан базарлық” 19.10 “Рыцарь серебреного века. Л.Гумилев”. Деректі фильм 19.50 «Телемаркет», жарнама 20.00 История Победы. “Забыть о войне” 20.20 “ТАРИХТАН ТАҒЫЛЫМ” 20.40 «ЖАНДАУА» 21.00 “ҚЫЗЫМЫН МЕН ЕЛІМНІҢ”. Әнші Ж.Рахимованың шығармашылық кеші 22.10 “СМЕРТЬ ШПИОНАМ”. Телехикая.

23.00 “АСТАНА МАХАББАТЫМ МЕНІҢ”. Телехикая.

23.50 “ВИРТУАЛЬНАЯ ЛЮБОВЬ”. Көркем фильм 01.10 Аңдатпа

ХАБАР

06.00 Мультфильм.

06.20 Кино. «Құрақ көрпе».

08.00, 10.00, 12.00, 16.00, 19.00, 00.00, 01.00 Жаңалықтар 08.10 Арнайы хабар 08.35 «Достояние Республики». Д/фильм.

9.00, 14.00, 17.00, 20.00, 00.30 Новости 9.15, 18.10 «Біз». Ток-шоу.

10.10 Кино. «Менің атым Қожа».

12.15 Көзқарас 12.45 «Әр үйдің сыры басқа». Деректі драма.

13.15 «Айтұмар».

14.10 Виктория Толстоганова в военной драме «Баллада о Бомбере».

15.00 «Телефон доверия».

15.50 «Подари детям жизньӘ».

16.15 ВВС ұсынады «Ричард Хаммондтың жер кіндігіне саяхаты».

17.15 «25- шақырым».

19.30 Вектор развития 20.30 «Жұлдызды дода.Звездные войны». Развлекательное шоу.

22.00 Ниа Вардалос в комедии «Мое большое греческое лето».

23.30 Көзқарас 00.45 Вупи Голдберг. «Данышпан екенімді білсем ғой» комедиясында. Бизнес Ауа райы Спорт Журналдар

ЕУРАЗИЯ

5.00 «ОНИ И МЫ» (каз.)

5.45 «ЕУРАЗИЯ БАРЫСЫ» 7.25 «ТАҢҒЫ ПОШТА» 8.00 Новости 8.15 Виктория Полторак, Андрей Биланов, Аня Зайцева в фильме «ПРОДАЕТСЯ КОШКА»

10.30 «ФАБРИКА ГРЕЗ» с Ольгой Артамоновой 11.05 «ОНИ И МЫ» (каз.)

12.00 «ИГРЫ РАЗУМА». Многосерийный фильм (каз.)

12.55 «ДУ ҚОЛ ШОКОЛАД» 13.50 «УГАДАЙ МЕЛОДИЮ» 14.30 Саера Сафари в фильме «1001» 19.00 «Первый канал «Евразия» представляет шоу «ЛУЧШИЙ ГОРОД.KZ» 20.00 «НОВОСТИ» 20.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 20.45 «ТІЛШІ ТҮЙІНІ» 21.15 ЖАҢАЛЫҚТАР 21.35 Мировое кино. Премьера. Сурадж Шарма, Жерар Депардье в приключенческом фильме «ЖИЗНЬ ПИ» 0.15 «П@УТINA+» 1.15 Международный турнир қазақ күресі «ЕУРАЗИЯ БАРЫСЫ» 3.30 «КОНТРОЛЬНАЯ ЗАКУПКА» (каз.)

СЕНБІ, 3 мамыр 17.00 «БІР ХАЛЫҚ, БІР ЕЛ, БІР ТАҒДЫР». Республикалық ақындар айтысы.

18.40 «ЖАН ЖЫЛУЫ» 19.05 «АРНАЙЫ РЕПОРТАЖ» 20.05 «ЕКІ ҒАШЫҚ» Концерт 21.40 «СІЗ НЕ ДЕЙСІЗ?»

22.45 Ким Бейсингер, Венсан Перес, Лиам Эйкен «Мен армандаған Африка» 0.45 «Дауа» 1.15 «Жарқын бейне» 1.45 «Қазақстан би әлемі»

Қазақстан-Орал

08.55 Аңдатпа 09.00 «Алтын бесік» 09.20 “Жергілікті уақыт” 09.40 «Телемаркет», жарнама 09.50 История Победы. “Джаныбек. Следы войны” 10.10 “Смерть шпионам”. Телехикая.

11.00 “Марвел”. Мультсериал 11.45 “Телемаркет”, жарнама 11.50 “Астана махаббатым менің”. Телехикая.

12.40 “Балапаннан” базарлық 13.35 “Мәңгілік достық мекені”. Деректі фильм 14.00 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа 14.05 16.55 Үзіліс 16.55 Аңдатпа, «Телемаркет», жарнама 17.00 “Балапаннан” базарлық 18.00 История Победы. “Солдатское счастье” 18.15 «Телемаркет», жарнама 18.20 “Сағындырған әндер-ай” 19.00 «АПТА» 19.40 “ТЕМІРҚАЗЫҚ” 20.00 «ПАНОРАМА НЕДЕЛИ» 20.40 «СВОЕ ДЕЛО» 21.00 «СЫР ТОЛҒАУ» 21.20 «Телемаркет», жарнама

21.30 “СЕНБІЛІК ШОУ” 22.15 “СМЕРТЬ ШПИОНАМ”. Телехикая.

23.05 “АСТАНА МАХАББАТЫМ МЕНІҢ”. Телехикая. 10-бөлім 23.55 “ЛЕСНАЯ БАЛЛАДА”. Көркем фильм 01.15 Аңдатпа

ХАБАР

06.00 «Махаббат мерейі».

07.30 «Ким». Мультфильм 08.20 «Табиғаттың тартуы». Д/с.

08.55 «Подари детям жизнь...»

9.00, 14.00, 17.00, 20.00, 23.10 Новости 9.10 «Оян.Kz».

10.00, 12.00, 16.00, 19.00, 22.40 Жаңалықтар 10.10 «Дело вкуса с Татьяной Веденеевой» 10.40 ПРОД.ВОПРОС 11.00 «Сноски».

11.30 «Әр үйдің сыры басқа». Деректі драма.

12.10 Виктория Толстоганова в военной драме «Баллада о Бомбере».

14.10 «Жансарай». Әшірбек Сығай.

15.00 «Африка» Д/ф.

16.15 Бармысың, бауырым?

17.15 Кино «Кемелдік бейнесі».

19.30 «Энергия будущего».

20.30 Х/ф « Метро».

23.40 Қазақтың мемлекеттік М.Әуезов атындағы академиялы драма театры . «Ымырттағы махаббат»/драма /

ЕУРАЗИЯ

5.00 «ЕУРАЗИЯ БАРЫСЫ» 7.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 7.15 «ТІЛШІ ТҮЙІНІ» 7.40 ЖАҢАЛЫҚТАР 8.00 Новости

8.10 Алексей Макаров, Мария Миронова, Максим Юдин, Леонид Громов в фильме «ЛИЧНОЕ ДЕЛО МАЙОРА БАРАНОВА» 9.55 Шоу «ЛУЧШИЙ ГОРОД.KZ» 11.05 «ОНИ И МЫ» (каз.)

12.00 «ИГРЫ РАЗУМА». Многосерийный фильм (каз.)

13.00 Любимые комедии. «БЕЛЫЕ РОСЫ» 14.50 «ДОБРЫЙ ВЕЧЕР, КАЗАХСТАН!»

15.55 Анна Тараторкина, Григорий Антипенко в фильме «СПАСТИ МУЖА» 20.00 «АНАЛИТИКА» 21.00 «П@УТINA+» 22.05 «ДУ ҚОЛ ШОКОЛАД» 23.10 Комедия «ГОРЬКИЙ. СЛАДКИЙ» 1.30 Кино. «ГОРДОСТЬ И СЛАВА» (каз.)

жекСЕНБІ, 4 мамыр ҚАЗАҚСТАН

6.00 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт 7.05 «Мәлім де беймәлім Қазақстан» 7.35 «Умизуми командасы». М/ф 8.30 «Мызғымас достық». М/ф 10.05 «СЫР-СҰХБАТ» 10.35 «АҚСАУЫТ» 11.10 «Сіз не дейсіз?»

11.40 «Ұлттық шоу» 12.45 «Ұстаз».

14.00 «ҚОСАРЛАНҒАН ӘЛЕМ» драма 16.00 «Футболдан Әлем чемпионаты - 2014». «Road to Brazil». Арнайы хабар 16.35 «ЕҢСЕЛІ ЕЛОРДА» 16.50 «ҚАЗАҚСТАН БИ ӘЛЕМІ» 17.10 «МАХАББАТ ОРДАСЫ». Әнші, сазгер Гауһар Әлімбекова 19.30 «АПТА. КZ»

20.35 «ЖАЙДАРМАН». Республикалық Премьер лига 1/8 финал. 3-топ 22.15 «АЛАҢ» ток-шоуы 23.05 «КӨКПАР» 23.50 «Қосарланған әлем» Драма 1.45 «АПТА. КZ»

Қазақстан-Орал

08.55 Аңдатпа 09.00 «Апта» (сурдоаудармамен) 09.40 «Жандауа» (сурдоаудармамен) 10.00 «Панорама недели» (с сурдопереводом) 10.40 «Телемаркет», жарнама 10.50 “Тарихтан тағылым” 11.10 “Сенбілік шоу” 12.00 Жеңіс тарихы. “Жастық шағын жоғалтқандар” 12.20 “Смерть шпионам”. Телехикая.

13.10 “Балапаннан” базарлық

13.30 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 13.45 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 14. 00 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа 14.05 16.55 Үзіліс 17.55 Аңдатпа, «Телемаркет», жарнама 18.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары. Тікелей эфир 18.15 «Телемаркет», жарнама 18.20 Жеңіс тарихы. “Матай. Аңыздың басы” 19.00 Новости «АҚЖАЙЫҚ». Тікелей эфир 19.15 «Телемаркет», жарнама 19.20 “ВРЕМЯ ВАШЕГО ВОПРОСА”. Тікелей эфир 20.00 «АРНАЙЫ РЕПОРТАЖ» 20.20 «БӘРЕКЕЛДІ» 20.40 “Женские секреты” 21.00 “ЗАМАНСӨЗ” 21.25 «Телемаркет», жарнама 21.30 “ПРИУРАЛЬЕ КОЛЫБЕЛЬ

ДРУЖБЫ”. Деректі фильм 21.50 “СМЕРТЬ ШПИОНАМ”. Телехикая.

22.40 “АСТАНА МАХАББАТЫМ МЕНІҢ”. Телехикая.

23.30 “Мне 20 лет”. Деректі сериал.

00.00 «Ақжайық» жаңалықтары (сурдоаудармамен) 00.30 Новости «Ақжайық» (с сурдопереводом) 01.00 Аңдатпа

ХАБАР

06.00 «Махаббат мерейі».

07.30 Айбын.

08.10 Балалар уақыты. «Роботым екеуіміз».

9.00 Куб удачи. Лотерея.

9.10 М/ф «Котенок по имени Гав» 9.30 Телесериал - детям. «Синбад».

11.00 «Планета 51». Мультфильм.

12.40 АС АРҚАУ 13.00 «Жұлдызды дода.Звездные войны». Развлекательное шоу.

14.30 В прямом эфире – ТВ Бинго 15.30 Кино. «Қарақшы қыздар» комедиясында.

17.30 Шәмші әндерінен концерт.

18.15 Көзкөрген.

19.00 Ақпарат арнасы – Жетi күн. Сараптау бағдарламасы.

20.00 Информационный канал аналитическая программа Жетi күн 21.00 «Посмотрим, обсудим» с Олегом Борецким. Кино. «История одной старушки» .

23.45 Кино. «Шынайы махаббат 2: Париж хикаясы» .

01.15 Кино. «Жұдырық сілтем жерде».

ЕУРАЗИЯ

5.00 «ҚҰРБЫЛАР» 6.10 «П@УТINA+»

7.25 «8 первых свиданий» 9.10 «КАЗЛОТО». Прямой эфир (каз/рус) 9.55 ПРЕМЬЕРА. «ТАТЬЯНА САМОЙЛОВА. «МОИХ СЛЕЗ НИКТО НЕ ВИДЕЛ» 11.00 «ЛЕТЯТ ЖУРАВЛИ» (каз.)

13.00 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (каз.)

13.35 «П@УТINA» 14.00 «НОВОСТИ ДНЕМ» 14.25 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» 14.50 «СУДЕБНЫЕ ИСТОРИИ» 15.50 «ДАВАЙ ПОЖЕНИМСЯ» 17.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 18.00 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (каз.)

18.30 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (каз.)

19.30 «П@УТINA» 20.00 «НОВОСТИ В 21:00» 20.30 «КРАСОТКА» 22.50 Филипп Киркоров. «ДРУГОЙ» 1.40 Мировое кино. «ЖАТВА» (каз.)

3.15 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (каз.)

22

хабар-ошар Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

“ҚазТрансГаз Аймақ” АҚ Батыс Қазақстан өндірістік филиалының БСН 070241006886 шектеулі бағасында есептелген инвестициялық бағдарламаның (жоба) орындалуы туралы ақпарат ОКЭД-46 712 бойынша табиғи газ өткізу 2014 жылғы 1-тоқсан бойынша

мың теңге

№ р/с

Инвестициялық бағдарлама (жоба) көрсеткіштерінің атауы (әрекет ету кезеңін көрсете отырып)

Кіммен бекітілді (күні, бұйрық нөмірі)

1 2 3 4 5 8 9 10 11

“ҚазТрансГаз Аймақ” АҚ Батыс Қазақстан өндірістік филиалының 2013 жылға газ өткізу қызмет түрі бойынша инвестициялық бағдарламасы

“ҚазТрансГаз Аймақ” АҚ Басқармасының шешімі 13.11.2013ж. №45 хаттамасы

13 14 15

Іс-шара атауы І тоқсан Үздіксіз қоректендіру көзі (тұрақтандырғышпен) Үздіксіз қоректендіру көзі (қуаттылығы 1500 Va кем емес) Монитор Блок жүйелік МФУ (көпфункционалды қондырғы) Принтер Фотоаппарат

Итого

ІІ тоқсан

240,00

ІІІ тоқсан

ІV тоқсан

Өтсе де қанша уақыт, қаншама жыл, Әкетайым, біз біргеміз мәңгі сізбен. Бүгін, міне, жиналып, еске алмақпыз, Сырласып іштей ғана өзіңізбен.

137

540 1 800

459

150 65

Бейнекамера

107

Принтер

55

325,000

20,000

операционды жүйе Сметалық бағдарламалық қамтамасыз ету

600,000

459

3093,6

0

Вирусқа қарсы бағдарламалық қамтамасыз ету Вирусқа қарсы бағдарламалық қамтамасыз ету

12

2014ж.

Еске алушылар: зайыбы Күміс, балалары, қыз-күйеу балалары, немере-жиендері

63,500 1008,5

мың теңге Шектеулі бағада есептелген инвестициялық бағдарлама нысанының іс-шаралар жоспарлы параметрлері (көрсеткіштері) Өлшем Инвестиция сомасы, Өлшем Инвести­ция Техникалық параметрлері Өлшем бірлігі бірлігі мың теңге бірлігі көзі Үздіксіз қоректендіру көзі (тұрақтандырғышпен), 600 VA, дана шығыс саңылаулар саны 3, элек­ 15,00 240,00 15 трсіз жұмыс уақыты 5-20 мин, RS-232, телефон желісін қорғау Үздіксіз қоректендіру көзі дана 1,00 137,00 1 (қуаттылығы 1500 Va кем емес) дана

дана

дана

дана

дана

дана

дана

дана

дана

Монитор, кең форматты, экран өлшемі 19 ‘’, рұқсаты 1600 х 900, электр тұтынуы 40 Вт Блок жүйелі, корпустан, про­цес­ сордан, платадан Cori-3, жедел жадыда 4Gb кем емес, қатты дисктен 500 Gb кем емес, бейнео­картадан 1Gb кем емес, қоректендіру блогынан, саңы­ лау­лардан, оптикалық жетектен тұрады МФУ (көпфункционалды қондырғы), монохромды МФУ форматы А4, принтер жылдамдығы 24 парақ/мин, көшіру ID карта, түрлі-түсті сканерлеу Принтер лазерлі, түсі -моно­ хромды, формат-А4, баспа жылдамдығы - 50 парақ/мин. астам, рұқсат етілуі 600х1200 Фотоаппарат сандық, айналы, матрица типі -CMOS; тиімді пик­ селдер саны 10,2 мегапиксель; матрица өлшемі 23,6*15,8 мм; оптикалық zoom 3.1x; фокус Бейнекамера сандық, Матри­ ца-МОS, 1 / 4.1’’, 3.05 Мпикс; Дисплей-ЖК, 3”, 480800 пикс.; Интерфейсы-AV –выход, HDMIвыход, USB-интерфейс; ЖадыКарта жады SD, SDHC, SDXC Принтер лазерлі, түсі - моно­ хромды, формат-А4, баспа жылдамдығы - 50 парақ/мин. астам, рұқсат етілуі 600х600 Вирусқа қарсы бағдарламалық қамтамасыз ету, KAV жұмыс стан­циялары үшін, лицензияны ұзарту Вирусқа қарсы бағдарламалық қамтамасыз ету, ESET NOD32 серверлік машиналар үшін, лицензия ұзарту

20,00

540,00

40 күндік ас беру дастарқаны 7 мамыр күні сағат 12.00-де Жусандыой ауылында өтетінін хабарлаймыз.

Еске алушылар: Нуриев, Кайрлиевтер отбасы 20,00

1 800,00

20

5,00

459,00

5

1,00

150,10

1

0,50

65,00

1

0,50

107,00

1

2. Тіркеу бөлімі: 5) 52-82-22 8) 52-82-66

0,50

54,50

1

3. Шұғыл жәрдем бөлімі: 10) 52-80-57

65,00

325,00

65

2,50

20,00

3

Операционды жүйе Microsoft Windows 7 proffesional rus

15,00

600,00

15

дана

Сметалық бағдарламалық қамтамасыз ету, автоматтанды­ рылған сметалық және ресурс­ тық есептер жүйесі. АВС-4

1,50

63,50

2

Беркітілген тұрғындар мен қаралушылар үшін Хабарлама: ШЖҚ «№4 қалалық емханасы» МКК бойынша 2014 жылдың 1 мамырынан бастап мына жаңартылған телефон нөмірлері қолданысқа енгізіледі: 1. Әкімшілік: 1) Директор – 52-82-81 2) Қабылдау бөлімі – 52-79-33 3) Директордың емдеу ісі жөніндегі орынбасары – 52-79-34 4) Бухгалтерия – 52-79-22

Қоғамның амортиза­циялық аударымда­ ры мен таза пайдасы

Шектеулі бағада есептелген инвестициялық бағдарлама нысаны іс-шаралар жоспарлы параметрлерінің (көрсеткіштері) орындалуы (тоқсан сайын, өсу жиынымен)

дана дана

Үздіксіз қоректендіру көзі (тұрақтандырғышпен) Үздіксіз қоректендіру көзі (қуаттылығы 1500 Va кем емес)

Өлшем бірлігі

Инвестиция сомасы, мың теңге

Өлшем бірлігі

дана

0

Инвестиция көзі

Ауытқу

-

Ауытқу себебі

дана

0

-

дана

Монитор

дана

0

-

дана

Блок жүйелік

дана

0

-

дана

МФУ (көпфункционалды қондырғы)

дана

457,5

5

2

дана

Принтер

дана

0

-

Жеткізуші ұсынған бағаға байланысты

дана

Фотоаппарат

дана

0

-

дана

Бейнекамера

дана

0

-

дана

Принтер Вирусқа қарсы бағдарламалық қамтамасыз ету Вирусқа қарсы бағдарламалық қамтамасыз ету

дана

0

-

дана

0

-

дана

0

-

операционды жүйе Сметалық бағдарламалық қамтамасыз ету

дана

0

-

дана

0

-

дана дана дана дана

“ҚазТрансГаз Аймақ” АҚ БҚӨФ директоры

м.о.

Р.Исмаилов

6) 52-79-20 9) 52-82-88

7) 52-82-77

Жоғары қабілетті және сәулелік жүктемесі ай­тар­лық­тай төмен соңғы үлгідегі аппаратта компьютерлік то­мография (қабатталған рент­ генология) өт­кізіледі. Баға­сы төмендетілді. Мекенжайымыз: Орал қа­ласы, Есенжанов көше­сі, 19-үй (“Омега” зауыты ауданы) “Ме­дициналық орталық” ЖШС. Анықтама алу үшін телефон: 53-72-59, 53-67-78

мың теңге

Техникалық параметрлері

Қаратөбе ауданы Жусандыой ауы­ лының тұрғыны болған бірімізге аяулы ұл, бірімізге асыл жар, балаларының сүйікті әкесі, бауырларына қимас жан Жарас Ғилажеддинұлы Нуриевтің бақилық болғанына 40 күн болуына орай сағынышпен еске аламыз. Адал жар, аяулы әке, асыл арман, Сағыныш сізге деген басылар ма? Көз жұмдың, дүниеден өттің ерте Тағдырдың жазғанына шара бар ма?

20

дана

Өлшем бірлігі

Ақжайық ауданы Жаңабұлақ ауы­ лының тұрғыны болған бірімізге адал жар, бірімізге сүйікті әке Амангелді Шохайұлы Сейтқалиев егер ара­ мызда болса, 24 сәуір күні 70 жасқа толар еді. Осыған орай сағынышпен еске аламыз.

Қоғамның амортизациялық аударымда­ ры мен таза пайдасы

«Медициналық орталық» ЖШС-да келесі бөлімдер бойынша ақылы түрде ем-шаралар жүргізіледі: • хирургиялық • гинекологиялық • көз аурулары

• құлақ, мұрын және тамақ аурулары • ішкі аурулар • жүйке аурулары

Қосымша ақпаратты мына телефон арқылы алуға болады: 53-72-59.

Қазталов аудандық білім беру бөлімі және білім беру қыз­мет­ керлерінің кәсіподақ ұйымы облыстық білім басқармасы басшысы­ның орынбасары Нұрлан Меңешұлы Сабыровқа әкесінің қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады. Көп бейінді облыстық балалар ауруханасының ұжымы балалар хирургі Әліби Хамидоллаұлы Төлегеновке әкесі Хамидолланың қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады. Ақжайық ауданы әкімдігі, аудандық мәслихат және ардагерлер ұйымы еңбек ардагері Хамидолла Төлеуғалиұлы Төлеуғалиевтың қайтыс болуына байланысты марқұмның отбасы мен тума-туыста­рына қайғыларына ортақтасып көңіл айтады.

хат-хабар oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

23

ҚҰРМЕТТІ ТАЛАПКЕР! Батыс Қазақстан облысының ішкі істер департаменті Қа­ зақстан Республикасы және Ресей Федерациясы Ішкі істер министрлігінің білім беру ұйымдарына (Алматы, Қарағанды, Қостанай, Омск, Волгоград академиялары мен Санкт-Пе­ тербург университетіне) 2014/2015 оқу жылына талапкер­ лерді іріктеу жұмысы басталғанын жариялайды. Оқуға жалпы орта, орта-техникалық немесе арнайы кә­сіптік білімі бар, 16 жасқа толған, ішкі істер органдары қызметкерлеріне қойылатын талаптарға сай келетін, ден­ саулығы бойынша әскери қызметке және оқуға жарамды жастарды шақырамыз. Жасөспірімдердің бойы – 170 см. тө­ мен емес, қыздардың бойы – 160 см. төмен емес болуы тиіс. Өтініштерді қабылдау ІІМ-ның білім беру ұйымдарына оқуға түсуге ниет білдір­ ген Қазақстан Республикасының азаматтары тұрғылықты мекенжайы бойынша Батыс Қазақстан облысы ІІД кадр жұ­ мысы басқармасына, Орал қаласы ішкі істер басқармасы­ның кадр жұмысы бөлімшесіне, аудандық ішкі істер орган­дарына және полиция бөлімдеріне өтініштерін береді. Өтініштер 2014 жылғы 1 қаңтар - 10 мамыр аралығында қабылданады. Өтінішке: 1) Үміткердің және оның отбасы мүшелеріне жеке куә­ ліктің және туу туралы куәліктің көшірмелері (нотариалды расталған); 2) фотосуреттер (бас киімсіз, көлемі 3,5х4,5 см. 8 дана фотосурет, көлемі 10х12 см. 1 дана фотосурет); 3) өз қолымен толтырылған өмірбаян (түпнұсқа); 4) білімі туралы аттестаты немесе дипломның көшірмесі (өткен жылғы білім беру ұйымдарының бітірушілері үшін нотариалды расталған); 5) 2014 жылғы жалпы білім беретін мектептердің түлек­теріне (оқушыларға) 11 сынып табелінің көшірмесі, 2014 жылғы орта-техникалық немесе арнайы кәсіптік мекеме­ лерінің түлектеріне (студенттерге) үлгерім туралы анықтама. Жоғары білім берудің кәсіптік оқу бағдарламаларын іске асыратын Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің білім беру ұйымдарына оқуға қабылдау шарттары ІІМ-ның білім беру ұйымдарына оқуға қабылдау тәртібіне сай медициналық, дене шынықтыру және психофизиоло­ гиялық көрсеткіштері бойынша талапкерлерді іріктеуді, со­нымен қатар ІІМ-ның мандаттық комиссиясының шешімі бойынша ІІМ-ның білім беру ұйымдарының тыңдаушылары

қатарына талапкерлерді қабылдауды ІІМ-ның қабылдау ко­ миссиясы жүзеге асырады. ІІМ-ның білім беру ұйымдарына Алматы, Қарағанды, Қостанай академиялары жатады. Оқуға түскеннен кейін курсанттардың оқуы, стипендиясы, тамақтануы, киім-кише­ гі және демалыс мезгіліндегі жол ақысы мемлекет атынан толық қамтылады (ақысыз). Оқуды аяқтағаннан кейін біті­ру­ші курсанттар міндетті түрде қызметке алынады және оларға «полиция лейтенанты» атағы беріледі. Талапкерлердің медициналық куәландырудан өтуі 1. ІІМ-ның білім беру ұйымдарына талапкерлердің ме­ дициналық куәландырудан өтуі міндетті талап болып табы­ лады.

2. Медициналық куәландыруды облыстық ІІД жанында­ғы облыстық әскери-дәрігерлік комиссиясы (Орал қаласы, Достық даңғылы, 168-үй) өткізеді. Оны өту үшін ІІД кадр жұмысы басқармасынан 2014 жылғы 1 сәуірден 1 мамырға дейін арнайы жолдама алынады. Талапкерлердің дене бітімі көрсеткіштері бойынша іріктеу 1.Талапкерлерді дене бітімі көрсеткіштері бойынша іріктеу және дене шынықтыру жаттығуларын орындау нә­ тижелерін бағалау ІІМ білім беру ұйымдарына түсушілерге арналған дене шынықтыру даярлығы бойынша норматив­ терге сәйкес жүргізіледі.

2. Дене шынықтыру даярлығы бойынша нормативтер талапкерлердің мынадай спорттық жаттығу түрлерін орын­ дауын көздейді: 100 метрге жүгіру (ұлдар, қыздар); 1000 (кросс) метрге жүгіру (қыздар); 3000 (кросс) метрге жүгіру (ұлдар); биік салмадан тартылу (ұлдар); кешенді күш жаттығулары (қыздар).

Сауда-саттық Ағаш ұста шеберлігі, есік қонды­ру, балкон рамасын жасау. Тел.: 8-701-180-44-20, 8-777-390-97-16 Үй салуға жер телімі сатылады. 12 со­ т­­ық. Жаңақала ауылы, бар­лық құжат­та­ры бар. 340 000 теңге. Тел.: 8-701-420-57-30, 8-777-734-51-37, 8-7172-37-00-37

Талапкерлердің ҰБТ және кешенді тестілеуді тапсыруы 1. 2014 жылғы жалпы орта білім беретін мектептердің түлектеріне ұлттық бірыңғай тестілеуді тапсыру міндетті бо­ лып табылады.

2. Өткен жылдардың орта жалпы білім беру ұйымдары­ ның (жалпы орта) түлектеріне, техникалық және кәсіптік (бастапқы және орта кәсіптік, ортадан кейінгі) білім беру ұйымдарының түлектері кешенді тестілеуді М.Өтемісов атындағы БҚМУ базасында тапсырады.

Трактор МТЗ-50, косилька КТП-6, тыр­ науыш 6-М автоматпен краповик, при­цеп, талкай барлық құрылымдар 5 предмет сатамын. Тел.: 87114252450, 8-778-648-33-67, 8-775-156-34-37 Зашаған кентіндегі №30 мектеп ауда­ нында орналасқан 100 м² саман кір­піш­пен қапталған, 4 б., газ, әжетхана, ванна, телефон, салынып бітпеген 2 са­рай және 1 гаражы бар. Жер телімі – 12 сотық үйім­ ді сатамын. Бағасы – 61, 000 ш.б. немесе 3 бөлмелі пәтерге ауыстырамын. Тел.: 8-777-060-22-99, 8-705-212-34-11

Білім беру ұйымдары және мамандықтардың атаулары Білім беру ұйымдардың атаулары 1. Алматы академиясы (Алматы қ.)

2. Б.Бейсенов атындағы Қарағанды академиясы Қарағанды қ.

3. Қостанай академиясы Қостанай қ.

Бакалавриат мамандығы

Оқыту мерзімі

Пәндер тізбесі

құқық қорғау қызметі

1.Қазақ тілі немесе орыс тілі; 2. Қазақстан тарихы; 3. Математика; 4. Таңдау бойынша пән – бүкіләлемдік тарих.

ақпараттық жүйелер

1.Қазақ тілі немесе орыс тілі; 2. Қазақстан тарихы; 3. Математика; 4.Таңдау бойынша пән – физика.

4 жыл

құқық қорғау қызметі

1.Қазақ тілі немесе орыс тілі; 2. Қазақстан тарихы; 3. Математика; 4. Таңдау бойынша пән – бүкіләлемдік тарих.

4 жыл

құқық қорғау қызметі

1.Қазақ тілі немесе орыс тілі; 2. Қазақстан тарихы; 3. Математика; 4. Таңдау бойынша пән – бүкіләлемдік тарих.

4 жыл

Бейінді пән

4 жыл

Тасқала ауданы Тасқала ауылынан үй сатылады. Газ, электр жарығы, теле­фон, су үйге өткізілген. Аулада қора, жемшөп орны (сеновая), монша, жеміс ағаш­тары бар. Жері – 7 сотық. Тел.: 51-61-19 (қалада), ұялы тел.: 8-747-640-89-63, Тасқаладағы тел.: 21-3-78

бүкіләлемдік тарих

физика

Ақжайық ауданы Чапаев ауылында 10 сотық жер телімімен үй сатылады. Барлық жағдай жасалған. Тел.: 8-707-455-49-70, 8-777-392-43-52

бүкіләлемдік тарих

Жиһаз сатамын. Жатын бөлме гарниту­ ры, 2 орындық жатын төсек, шкаф, 2 тумба, айна, комод, балалар шкафы сатылады. Үй тел.: 26-22-95, сағ. 19.00-ден кейін, 8-705-506-85-05

бүкіләлемдік тарих

Балконы бар бір бөлмелі жатақхана­ға жалға жіберемін. Тел.: 8-778-277-05-63, Орал қ., Гагарин көшесі, 36/4, 44-пәтер, үй тел.: 27-47-42

Анықтама алу үшін мына мекенжайға хабарласыңыз: БҚО Орал қаласы, Пугачев көшесі, 45-үй, 435 - кабинет, тел: 98-42-85. Интернет-ресурсының адресі: www. dvdzko.gov.kz БҚО ІІД КЖБ

Жоғары қабілетті және сәулелік жүктемесі айтар­л­ықтай төмен соңғы үлгідегі аппаратта компьютерлік томография (қабатталған рентгенология) өткізіледі. Әмбебап аппаратта магнитті-резонанстық томо­ графия (МРТ) өт­кізіледі. Зерттеудің барлық кескінді түрлері бар. Тексеруге дәрігер­дің нұсқауынсыз тек­ серіс қабылданады. МРТ кабинетінің дәрігері бақылау

Ақжайық ауданы Бударин ауылында үй сатылады. Газдан­дырылған, теле­фон, су, жөндеу жасалған. Монша, қорасы бар. Тел.: 8-777-564-08-87, 8-771-849-01-76, 8-7112-28-49-11, 8-7113-6-97-750

аумағын белгілейді. Мекенжайымыз: Орал қаласы, Есенжанов көшесі, 19-үй, («Омега» зауыты ауданы), «Медициналық ор­ талық» ЖШС).

Ақжайық ауданы Чапаев ауылында Гагарин көшесі, 12, 1-пә­тер мекенжайы бойынша орналасқан үй сатылады. Гара­ жы, жазғы асүйі, моншасы, шаруашы­лық құрылыстары, бақшасы, 8 сотық жер те­лі­мі бар. Тел.: 8-701-318-82-95, Чапаев ауылын­ дағы тел.: 91-3-74, 91-0-77, 91-9-39

Анықтама алу үшін телефон: 53-72-59, 53-67-78

Үлкен шаған ауылынан тас жол шеті­нен жайылымға ыңғайлы 10 сотық жер телімін сатамын. Тел.: 22-03-21, 8-701-161-92-14, 8-777-194-17-74 Жаңақала ауданы орталығында орна­ ласқан жұмыс істеп тұрған әмбебап сау­да үйін сатамын. Қасында «Талап» дәріхана­ сы бар, жер телімі – 0,300 га, бизнес үшін қолайлы, құрылыс материалдарын, ірі габаритті тауарлар саудасы үшін ыңғай­лы орын. Құны 60,000 ш.б. Келісуге болады. Тел.: 51-79-25, 23-67-04, 8-701-635-19-56, 8-777-201-42-46 Владимировка ауылынан (пост – ГАИ «Кушум»), Орал қаласынан 46 км, ОралАтырау трасса (жол) бойында орна­лас­қан, саманнан 2-3 бөлмелі үй сатыла­ды, газ­дандырылмаған (2-3 жылда күті­луде). Га­­раж, монша, құдық, қойма (погреб), жазғы үй, 2-3 мал қорасы бар, жемісжидек ағаш­тары баршылық. Кушум ка­налы, Жайық өзені, тоғай тиіп тұр. Мал ұстауға өте ың­ғайлы, жер көлемі жеткілікті, үй шетте орналасқан. Баға­сы – 1 550 000. Саудала­суға болады. Тел.: 8-705-150-52-57, 8-707-849-98-13, 8-775-300-20-40, 8-705-592-80-00 Ешкінің таралған таза түбітін аламын.

1 кг – 1000 теңге. Тел.: 8-702-853-48-21, 8-705-638-95-05 «Шағала» дүкені ауданынан кірпіш үй сатылады. 3-қабат, жалпы аумағы – 42,5 ш.м. екі бөлмелі пәтер, жиһазымен, тоңазытқыш, сплитжүйе, пластикалық терезелер. Бағасы – 42 мың $. Тел.: 8-701-512-88-67, 8-705-822-21-45 Барабаш Виктор Андреевич Тәжірибелі биоток иесі классикалық, нүктелі массаж жасайды (бас, мойын, омыртқа, остеохондроз, жарақаттан соңғы сарысуды тарату). Бағасы келісім бойынша. Тел.: 8 705 145 67 56, 8 778 105 05 52 Малайзияда жасалған үстелдер мен орындықтар сатылады. Қорапталған. Жет­ кізіп, жинап береміз. Тел.: 51-95-97, 8-701-331-66-24 Қызмет көрсету Құрылыс жұмыстары: сан­­тех­ни­ка, су құ­бы­­ры, кә­різ жүйе­сі, электр­лік, ағаш ұс­ та­сы­ның жұмыс­тары, ка­фель­дік жә­­не іш­кі жұ­мыс­тар­­ды орын­дай­мын. ГВЛ, ГКЛ орна­ту, ір­ге­­­та­сын қа­лаудан тө­бе­­сін жабу­ға де­йін­ гі жұ­мыс­тарды жасай­мын, “кіл­тін тап­сыру”. Тас қалау. Дәне­кер­­леу жұ­мыстары. Сапалы! Қым­бат емес! Тел.: 8-705-328-60-54, 8-701-849-07-78

«ОРАЛ ӨҢІРІ» Батыс Қазақстан облыстық қоғамдық-саяси газеті. 090000, Орал қаласы, Мұхит көшесі, 57/1. Е-mаіl: оral_oniri@inbox.ru Меншік иесі: «Жайық Пресс» ЖШС Бас директор

Жантас Набиоллаұлы САФУЛЛИН

Бас редактор Бауыржан ҒҰБАЙДУЛЛИН Редакция алқасы: Есенжол Қыстаубаев, Сырымбек Тұяқов (бас редактордың орын­ба­са­р­лары), Жаннат ЕСПОЛАЕВА (жауапты хатшы), Тоқтар КЕНЖЕҒАЛИЕВ (қоғамдық-саяси бөлім), Қазбек ҚАБЖАНОВ (арнайы тілші), Сәкен ӘБІЛХАЛЫҚОВ (экономика бөлімі), Нұрлыбек РАХМАНОВ (гуманитарлық бөлім). Меншікті тілшілер: Тілес ЖАЗЫҚБАЙ (Ақжайық ауданы) Нұрымбек Жапақов (Жәнібек ауданы) Өмірзақ Ақбасов (Жаңақала ауданы) Серік Жұмағалиев (Қазталов ауданы) Мүсірбек Айташев (Сырым ауданы)

8-711-42-21-720, 8-711-35-21-770, 8-711-41-21-755, 8-711-44-31-468, 8-711-34-31-126

Телефондар: Бас редактор 51-25-80, Бас редактордың орынбасарлары 24-17-08, 51-18-08,

Жауапты хатшы 50-83-99. Жарнама қабылдау тел/факс: 51-51-09; Бухгалтерия 50-63-99.

Газет ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінде 2006 жылғы 4 мамырда тіркеліп, №7201-г куәлігі берілген

Е-mail: zhaikpress@inbox.ru Қолжазбаларға пiкiр айтылмайды және пай­­да­ла­ныл­маған хат автор­ларына жауап қай­та­рыл­май­ды. Деректердің дәлдiгi үшiн автор жауап­ты. Жарияланым авторларының пiкiрлерi ре­дак­ция көз­­қара­сын бiл­дiр­мейдi. Редакция тап­­сы­ры­сы­мен ­жа­зыл­ма­ған мате­риал­дар үшін қаламақы тө­лен­бейді. «Орал өңірінде» жа­рия­­лан­ған материалдарды сілтемесіз көшіріп ба­ су­ға бол­­май­­ды. Мақалалар электрондық нұсқада қабыл­да­на­ ды. Ж белгісімен жарияланған материалдар ақылы болып есептеледі.

Газет облыстық «Орал өңірі» га­зе­тi редакциясының компью­тер­­лiк орталығында терiлiп, бет­­тел­­дi. "Жайық Пресс" ЖШС баспаханасында басылды Индексі: 65428 Таралымы: 16648, 6 баспа табақ. Газет аптасына үш рет шығады. Корректорлар: Н.СҰЛТАНОВА, Д.шанкишева, ж.жайлауова Кезекшi редакторлар: с.әбілхалықов, н.рахманов

24

керуен сарай Бейсенбі, 24 сәуір 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Бәрі де бастауыштан басталады

Жаңақала ауданы Қызылоба ауылының тұрғыны, сүйікті анамыз Нәсіпханым ИСАТАЕВАНЫ мерейлі 65 жасымен шын жүректен құттықтаймыз!

Орал қаласының темір жол бекеті маңындағы Чапаев алаңында №45 жалпы білім беретін орта мектептің бастауыш сыныптарының қатысуымен флешмоб ұйымдастырылды. Шараға 250-ге жуық оқушы қатысып, өз өнерлерін ортаға салды.

Ұл мен қызын бақытына балаған, Жанарынан мейірім-нұр тараған. Сен қуансаң, жадырайды жанымыз, Бұл жалғанда асыл жан жоқ анадан. Ортамыздың сәні болып жүріңіз, Сізге арналды тілек пенен гүліміз. Жүз жасаңыз, денсаулық та зор болсын, Құтты болсын туылған бүгін күніңіз!

Фарида ДАУЫМОВА, №45 мектептің директоры:

Ольга МОЛДАШЕВА, ата-аналар өкілі:

- Елбасымыздың «Қазақстан - 2050» страте­гия­сы бойынша салауатты өмір салтын на­си­хат­тау барысында адам ағзасына зиянды та­ғамдарды тұтынудан сақтануды бастауыш сы­ныптардан бас­тауды жөн көр­дік. Бұл шара­­ның басты мақсаты – оқушылардың қоғамдық өмір­де белсенділігін арттыру және сауатты та­ мақтану үрдісін қалыптастыру. Мұндай шара­ лар алдағы уақытта жоғары сынып оқушыла­ рының да қаты­суымен жалғасын табады.

- Чипсы, кока-кола, кириешки сықылды зиянды та­ғам­ дардан бала денсаулығын сақтау мақсатында қолға алын­ған шарадан ата-аналар да білмегенін біле түседі. Қызым үшінші сыныпта оқиды. Осындай флешмобтар балалары­мызға өте пайдалы деп сенемін.

P.S. Түрлі түсті лента ұстаған бастауыш сыныптар­дың оқушылары ортаға шығып, патриоттық әуендерге тамаша би өнерін көрсетті, кейін айналасында тұр­ған оқушылар қатарға қосыла берді. Флешмобты тама­ша­ лауға көрермен көп жиналды. Темірболат ТОҚМАМБЕТОВ

жеңіспен оралды аралы­ғында Ақтөбе қаласында хор әуендерінің «Жұбанов көктемі – 2014» халықаралық фес­ тивалі болып өтті. Фестивальға Ресейден, еліміздің әр түкпірінен хор ұжымдары қатысты. Өңірімізден аталған фестивальға

барып қайтқан болатын.

Ақмоншақ МАҚСОТҚЫЗЫ, «Орал өңірі» Құрамында Қазақстанның ха­лық әртісі Базарғали Жаманбаев, ҚР еңбек сіңірген өнер қайраткері Бейімбет Демеуов қазылық жа­са­ ған байқаудың бас жүлдесі Ақтө­бе гуманитарлық колледжінің

Ойын – тәрбие құралы Мектеп жасына дейінгі баланың жан-жақты дамуы үшін дидактикалық ойынның ролі ерекше. діріп, кіші үлкенді сыйлауға үйре­ неді. Ойын арқылы баланың сөздік қоры дамып, рухани жетіле түсе­ ді. Сондықтан тәрбиеші баланың ойынға деген қызығушылығын арт­ тыру бағытында жұмыстануы тиіс.

С. НҰРЖАНОВА, №29 «Балауса» балабақшасының қызметкері

Ақтөбе қаласында таэквондодан студенттер арасында еліміздің бесінші ашық чемпионатынан батысқазақ­ стандықтар табысты оралды.

келген 15-ке тарта

құралған өнер ұжымы

Құтты болсын 60 деген жасыңыз, Қуаныштың кемерінен тасыңыз. Әрқашанда мықты болып денсаулық, Қажымастан жүзден әрмен асыңыз.

Таэквондодан топ жарды

Қырғызстаннан және

студенттерінен

Орал қаласының тұрғыны, асыл жар, сүйікті ана, әже Қырмызы Меңешқызы ИМАНҒАЛИЕВАНЫ 25 сәуірде толатын 60 жас мерейтойымен шын жүректен құт­тықтаймыз! Деніңізге саулық, отбасы орта­ сының сәні болып аман-есен ұзақ ғұмыр сүруіңізге тілектеспіз.

Ойын арқылы баланың көзқа­ расы қалыптасып, ой-өрісі дами­ ды. Балалар бірлесіп ойнауға үй­ ренеді. Ойын баланың жолсерігі іспетті. Ойын кезінде қасындағы құрбысымен келісіп, түсінісіп ой­ най білудің өзі баланы кішкентай кезінен ұжыммен араласуға үй­ре­­теді. Бірлесе ойнап отырып, бала қоршаған орта туралы түсінігін кеңейтеді. Бір-біріне ізеттілік біл­-

Сәуірдің 17-18-і

саз колледжінің

Құттықтаушылар: бала-келіндеріңіз Гүлбаршын, Жанболат-Гүлнар, Бекболат-Жанна, ҚайырболатИндира, Ақболат-Перизат, қыз-күйеу балаларыңыз Нұрсейіт-Ботагөз, Аягөз, немерелеріңіз Ренат, Жамбыл, Айымгүл, Айгерім, Саят, Айнара, Армат, Ершат, Ақан, Аружан, Заңғар, Рахман, Рахим, Айбибі, Айзере, Айым, Гауһар, жиендеріңіз Мәдина, Жандос, Нұрая

Құттықтаушылар: жұбайыңыз Жәрдемғали, бала-келініңіз Асылхан-Дарина, немереңіз Даяна

Колледж хоры

Құрманғазы атындағы

Құттықтаймыз!

өнер ұжымына, 1-орын оралдық­ тарға, 2-3-орындар Өскемен мен Қырғызстаннан келген өнерпаз­ дарға бұйырды.

- Ұжымда 30-дан аса адам өнер көрсетті. Небәрі 16-17 жастағы ұлқыздар музыкамен кәсіби айна­ лысып жүрген үлкен ұжымдардан оқ бойы озып шықты. Құрамымыз да аса көп емес. Хорда адам көп болса, дауыс та зор шығады. Ал біз азғантай болсақ та, шеберлігі­міз­ді таныттық. Байқау шарты бо­ йынша әр ұжым 20-25 минут ішін­ де шығармаларды орындады. Оның ішінде міндетті түрде А.Жұ­ бановтың және Ғ.Жұбанованың бір-бір шығармасы болуы керек. Репертуарымызда 9 ән болды. Олардың қатарында А.Жұбанов­тың «Қарлығаш», Ғ.Жұбанованың

«Дауыл», Б.Байқадамовтың «Су тасушы қыз» сынды шығармала­ ры бар. Хор сонымен қатар К.Шу­ берттің «Агнус дэй», Дж.Герш­вин­ нің «Oh, Y can’t sit down» секілді шетелдік әуендерді де орындады. Сөйтіп, 4 тілде ән шырқады. Біз осы байқауға баруымызға қолдау білдіріп, сенім артқан колледж басшылығына алғыс айтамыз. Сту­денттер осындай фестивальдар арқылы шыңдалып, олардың тә­ жірибелері молая түседі, - дейді хор жетекшісі, осы оқу ұжымын­да 30 жылдан аса еңбек еткен ұс­ таз Игорь Шмидт. Қазақ ән өнерінің классигі Ахмет Жұбановқа арналған бұл байқау жыл сайын халық және хор музыкасынан кезектесіп өтіп оты­ рады.

Аға жаттықтырушы Арслан Ор­дабаевтың айтуынша, Батыс Қа­ зақстан инженерлік-гуманитарлық университетінің студенті Арман Өтеуов 54 келі салмақта, Батыс Қазақстан инженерлік-техноло­гия­­лық университетінен Әсел Дүй­ сенова 49 келіде жеңімпаз атанды. Сондай-ақ М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік уни­ верситетінен Диана Ғазизова күміс,

Айкөркем Қайырманова, басқа оқу орындары атынан қатысқан Тіле­ ген Дарбаев, Әлжан Қайырғозин, Дариға Мәжитова қола жүлдені еншіледі. Аталмыш жарыс нәтижесінде іріктелген Қазақстан құрамасы 8-14 маусымда Қытайдың Хоххот қаласында өтетін студенттердің 13інші әлем біріншілігіне қатысады.

Арман БОЛАТҰЛЫ

ман! р ы қ а, о і мақал ықты рметт

Құ

і қыз тіндег k.com е з а г ceboo ңірі” a ө .f л w а р w О дегі ды w Енді “ ықтар желісін газеті ік т т жаңал е тық еум

әл лыс ар. ірі” об қи аласызд ң ө л а “Ор н да о асына ш қ а р а п