Орал Онiрі №53

Орал өңірі ОБЛЫСТЫҚ Қоғамдық-саяси газет

www.zhaikpress.kz

Газет 1918 жылғы 17 қарашадан шығып келеді. 1968 жылы "Құрмет Белгісі" орденімен марапатталған

+ 32 + 18

С

0

С

0

Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл №53 (19972)

oral_oniri@inbox.ru

Балаңыз «кім» болып ойнап жүр? Күн жексенбі болатын. Аяғын апыл-тапыл басқан кішкентайымды ертіп, аулада серуендеп жүргенбіз. Алаңқай толған балалар. Әр жерде шүпірлеп ойнап жатыр. Менің назарымды «Маған кредит бересіз бе?» деген кішкентай қыздың саңқылдаған дауысы аударды. Топ болып құмда ойнап жатқан балалардан бөлініп, күркешеде (беседка) ойнап жүрген қос бүлдіршінге еріксіз көз алмай, қарап қалыппын, Калькуляторына үңіліп, әл­ де­нені есептеген 8-9 жас ша­ масындағы ұл бала «Зарплат қанша аласыз?», - деп сұрап қояды. 6-7 жас шамасындағы қыз да тайсалар емес. «80 мың аламын» - деп жауап бер­ді. Бала қолындағы қағаз-қала­ мымен қанша кредит беретінін, айға қанша шығатынына дейін есептеп, қызға «карточ­ ка» беріп, «осыдан аласыз» деп жатыр. Мен ойынға әбден бе­ рілген балғындардың қасына жақындап. – Қандай ойын ойнап жатсыңдар, балақайлар?,деп әдейі сұрадым. – «Біз «банк» болып, ойнап жатырмыз», - деп тақылдады қара қыз. Ұл бала менің ойынды бөлгенімді жаратпай, қабағын түйе қарап, қарындасын сүйреп алып кетті. Суретті түсірген Темірболат ТОҚМАМБЕТОВ

Жаңалықтар мозайкасы

Бірден төрт қозы туды

Төтеншеліктер топ жарды Таяуда қаламыздағы Әйтиев көшесі бойындағы спорт кешенінде өңіріміздегі күштік құрылымдар волейболдан сынға түсті. Облыстық волейбол федерациясы ұйымдастырған жа­ рыс­қа тоғыз команда қатысты. Олардың ішінде облыстық сот, БҚО ЭҚСЖКД (қаржы полициясы), қылмыстық атқару жүйесі басқармасы, облыстық салық департаменті, шекара қызметі, ҚР ІІМ ішкі әскерінің «Батыс» өңірлік қолбасшылығы бар. Сайыстың ашылу салтанатында сөз алған облыс әкімінің бірін-

ші орынбасары, облыстық волейбол федерациясының пре­зи­денті Серік Шәпкенов бұл жарыс­тың маңызына тоқталып, игі ті­ле­гін білдірді. Екі күнге созылған жарыс нә­ ти­­жесінде төтеншеліктер бас жүлдеге ие болды. БҚО ІІД мен ҚР ҰҚК БҚО бойынша департа­ ментінің командалары қалған жүлделі орындарды бөлісті. Ата­ лым­дар бойынша Қ.Егізов (ҰҚК) үздік байланыстырушы, О.Самар­ қанов (ІІД) үздік тосқауыл қоюшы, П.Арыс­танов (ТЖ) үздік шабуылшы деп та­нылды. Жүлдегерлердің бәрі бағалы сыйлықтармен, дипломдармен марапатталды.

(Жалғасы 12-бетте)

17 мамырда Батыс Қазақстан облыстық тарихи-өлкетану музейі «Музейдегі түн» акциясын ұйымдастыруда.

«Музейдегі түн» Жаңақаланың өзінде тұратын ерлі-зайыпты Бектемір мен Света Бекқалиевтардың жеке иелігіндегі саулықтың бірі бірден төрт қозы туды.

- Осы саулық соңғы екі жыл қатарынан үшеуден туды. Бірақ қыста туып, қозысын өлтіріп ала­тын едік. Биыл бірден төрт қошақан туды. Төртеуі де аман, өсіп келеді, - дейді отанасы Света Бекқалиева. Таңсықты көрмек үшін тіл-

шілер барғанда, қой өрістен ке­ліп жатыр екен. Саулықты бөлектеген үй иесі төрт қозысын қатар жіберді. Балажан саулық «түйдей құрдас» төрт төліне кезек еміренеді. Қозылар болса, емуге таласуда.

- Екі-екіден шығарып, кезекпен еміземіз, әрі қосымша сүт береміз, - дейді мал иесі. Төрт қозының басқа қоша­қан­ дардан еш кемдігі жоқ. Бірден 4 қо­шақан туған қой еділбай тұқымды ірі саулық. Мұндай да болады екен-ау!

Аталмыш күні сағат 10.0002.00 аралығында өте­тін үш­бу шара 18 мамыр – Ха­лық­ара­ лық музей күніне орай ұйым­ дастырылуда. «Музейдегі түн» кезінде музей экспозициясын тамашалау бағытындағы «Экскурсиялық марафон», қол­ өнер шеберлерінің «Ғасыр­лар мұрасы» жәрмеңкесі, музейлік фотоателье, саздан бұйым жасаушылардың шеберлік дә­ рісі және спорттық ойындар өтеді. Сондай-ақ музейге түнде келгендердің назарына кон­ церттік бағдарлама да ұсы­ны­ лады.

2 P P

P

АҚПАРАТ Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

БҚО денсаулық сақтау басқармасының баспасөз қызметінің хабарлауы бойынша Бөрлі ауданы тұрғындарының денсаулы­ғы мен өмір сүру сапасын арттыру мақсатында 20 мамыр кү­ні Ақсай қаласында мемлекеттік - жеке меншік серіктестік ар­қа­сында гемодиализдік орталықтың бөлімшесі ашылады. Жақында Жаңақала аудандық Д. Нұрпейісова атындағы өнер музейінде қазақтың айтыс өнерінің көгінде найзағайдай жарқ еткен жаңақалалық жас ақын Асылбек Ишановты еске алу кеші өтті. Еске алу кешінде экраннан ақын туралы «Аққан жұлдыз» деректі фильмі көрсетілді. Айтыскерге арналған көрмеде оның өмірбаяны мен шығармашылығынан сыр шерткен фотосуреттер мен деректер жинақталды. Жаңақала орта мектебінің оқушылары ақынның бір топ өлеңдерін на­қы­шы­на келтіре оқыса, Асылбектің жолын қуған жас ақындар О. Нұр­болатұлы, Д. Дидарұлы өз өлеңдерін оқыды. Ақжайық ауданының орталығы Чапаевта осыдан бірер жыл бұрын саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбанда­рына арналған ескерткіш тұрғызу белгіленген еді. Бүгінде «Зерде» саябағында соның құрылысы жүргізілуде. Өткеннен сабақ, тағылым жаңғырығы болар зерделік тұғыр кәсіпкер Асқар Отарғалиевтың дизайнерлік жобасымен қолға алынды. Ескерткіштің биіктігі – 3, ені 2,7 метр болады.

Олимпиададан жүлделі оралды

oral_oniri@inbox.ru Сейсенбі күні облыс әкімдігінің мәжіліс залында ҚР Президенті жанындағы Адам құқықтары жөніндегі комиссияның бастамасымен «Қазақстандағы адам құқықтарын қорғаудың халықаралық және ұлттық тетіктері» тақырыбында семинар-тренинг өтті.

Еламан ӘЙПІШЕВ, «Орал өңірі»

Адам құқықтарын қорғауға арналды

С

еминар-тренингке жергілікті құқық қорғау жә­ не сот органдарының, білім беру, денсаулық сақтау мекемелерінің қызметкерлері, үкіметтік емес ұйымдардың және БАҚ өкілдері қатысты. Семинарды ҚР Президенті жанындағы Адам құқықтары жө­ ніндегі комиссия хатшысы Тастемір Әбішев ашты. Бұдан соң сөз алған облыс әкімінің орынба­ сары Бақтияр Мәкен семинартренингті өткізуге Астанадан ар-

найы келген қонақтарға Жайық өңіріне қош келдіңіздер дей ке­ ле талқыланатын мәселенің ма­ ңыздылығына тоқталды. Басқосудың алғашқы бөлімін­де ҚР Президенті жанындағы Адам құқықтары жөніндегі комиссия хатшысы Тастемір Әбішев адам құқықтарының тұжырымдама­сы мен адам және азаматтың құ­ қық­тары мен бостандықтарын пайдалану қағидаттары, ҚР Ата Заңында көрсетілген адам мен азаматтың негізгі құқықтары мен

Өскемен қаласында академик, ҚР-ның еңбек сіңірген мұғалімі Қ.Біті­ баева атындағы халықаралық олимпиада өтті. Мемлекеттік тілдің мәртебесін көтеру, «Үш тұғырлы тіл» мәдени жобасын іске асыра отырып, көптілділікті дамыту, дарынды бала­ларды анықтау мақсатында ұйымдастырылған білім сайысына алысжақын шетелдерден және республикамыздың түкпір-түкпірінен 166 оқушы қатысты. Қазақ тілі мен әдебиеті пәні бойынша өткен олим­пиадада Орал қаласындағы №38 мектеп-лицейдің оқушысы Айгүл Жасқай­ратова (жетекшісі Л.Құсайынова) мен №35 мектеп-лицейдің оқу­шысы Анастасия Пищуллина 3-орын алды. Осы білім ұяларының оқушылары Гүлстан Қылышбай мен Эллина Таипова (тәлімгерлері Г.Тасқарина, Г.Ташаева, Н.Кереева) арнайы дипломдарға ие болды.

Паллиативті көмек Кеше облыстық жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламаларды үйлестіру басқармасының мәжіліс залында ауыр халдегі науқас балаларға паллиативті көмек көрсету әдістерін түсіндіруге арналған семинар өтті.

Гүлжамал ЖОЛДЫҒАЛИ, «Орал өңірі»

О

блыстық ішкі саясат бас­қармасының қолда­ уымен, «Бәйтерек» мүм­кіндігі шектеулі балалар қоғам­ дық бірлестігі мен мұқтаж аза­ маттарға үйден әлеуметтік қыз­мет көрсету мемлекеттік мекеме­ сі қызметкерлерінің ұйымдас­ты­ румен өткен семинарға науқас балаларды күтіп отырған ата-ана­лар қатысты. Семинарға арнайы келген Қа­ рағанды қаласындағы «Кредо» қоғамдық бірлестігінің директоры Надежда Козаченко паллиативті көмек беру туралы өз ойларын ортаға салды. Паллиативті

көмек дегеніміз – жазылмайтын дерттен зардап шегетін адамға мамандандырылған медицина­лық қызмет көрсету, яғни диагнозға қарамай, аурудың белгілерін же­ ңілдету. Негізгі мақсаты – емделуші мен отбасының өмір сапасын, көңіл күйін жақсартуға көмектесу. Паллиативті көмек дәрігерлермен, медбикелермен және басқа мамандармен бірге көрсетіледі. Пал­лиативті жәрдем көрсететін ма­ мандар тобының мүшелігіне мас­са­жистер, диетологтар және өз­ге де мамандар кіреді. Біздің өңі­рімізде де осы әдісті енгізу үшін көптеген жұмыс жасалуда. Қазір­гі күннің өзінде еріктілерден құрал­ ған арнайы топтар жа­сақталу­да, - дейді мамандар.

бостандықтарын қорғау, Қазақ­стандағы адам құқықтарын қор­ ғаудың ұлттық жүйесі туралы әңгімеледі. Сондай-ақ аталмыш семинар­да ҚР Президенті жанындағы Адам құқықтары жөнін­дегі ко­мис­сия мүшелері, Л.Гумилев атын­ дағы Еуразия университетінің профессоры, заң ғы­лымының док­торы Еңлік Нұрға­лиева, Қазақ­­стан кәсіподақтар федерация­сы төрағасының орынбасары Қай­ рат Амандықов ҚР азаматта­ры­ның әлеуметтік және еңбек құ­ қықтарын қорғау­дың және кә­сіподақтардың би­лік органдары мен ҮЕҰ өзара іс-қимыл әре­ кет­терін жетілдіру, әлеуметтік әріптестікті дамыту мәселелері бойынша дәріс оқыды. Семинар-тренингке қаты­су­ шы­лар адам құқық­тарын қорғау және көтермелеу саласындағы жұмыс тәжірибелерімен алмасты.

Суретті түсірген Темірболат ТОҚМАМБЕТОВ

ҰБТ-ға арналған семинар М. Өтемісов атындағы БҚМУ-да облыстық білім басқармасының атсалысуымен «Ұлттық бірыңғай тестілеу мәселелері және келешегі» атты облыстық ғылымитәжірибелік семинар-кеңес өтті.

С

еминарға кеңес мү­ше­ лері ­ мен облыстық жә­ не қалалық білім беру басқармасының қызметкерлері,

мектеп директорлары, облыс­ тық және қалалық мектептер­дегі тарих пәнінің мұғалімдері, ЖОО тарихшылары мен ғалым­-

дар қатысты. Семинар-кеңесті тарих ғылымдарының докторы, профессор Т. Рысбеков жүргізді. Бірнеше бағытты қамтыған ғы­ лыми-тәжірибелік шарада жо­ғары оқу орындары мен кол­ледждерде, мектептерде Отан та­рихын оқытудың өзекті мә­ селелері мен жаңа технология және ақпаратты құралдарды тиімді пайдалану әдістері айтылды. Семинар тақырыбына байланысты ҰБТ мәселелері және тест сұрақтарының жинағы бо­йынша арнайы көрме ұйымдас­ тырылды. Баяндамалар бойынша қатысушылар тарапынан сұ­рақтар қойылып, ол жарыссөз­ ге ұласты. Семинар соңында қа­ тысушыларға сертификаттар тапсырылды.

Рита СҰЛТАНҒАЛИЕВА, М. Өтемісов атындағы БҚМУ-дың баспасөз хатшысы

ҚОҒАМ oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

Жаңа жүйе таныстырылды

ҚР Президенті жанындағы Орталық Коммуникациялар Қызметі

Биылғы ҰБТ -да

Мамырдың 13-і күні Орта­лық ком­ муникациялар қыз­ме­ тінде Қазақ­стан­дағы жаңа зейнет­ақы жүйесі таныстырылды.

Ағымдағы жылы Ұлттық бірыңғай тест тапсыру жүйесінде еш өзгеріс болмайды. Бұл туралы 13 мамыр күні ҚР Президенті жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте ҚР Білім және ғылым министрі Аслан Сәрінжіпов мәлімдеді. «Биыл бірыңғай ұлттық тесті­леу жүйесі өзгермейді. Біз тест өткізуге толығымен дайынбыз. Осы мақ­сатқа жасақталған 155 нысан сақадай сай. Қазіргі уақытта оқу бітірушілердің 70 пайызы тіркелген. Яғни биыл мектеп бітіретін

түлектердің 70 пайызы тест тапсыратын болады» деді ол. Өз кезегінде Үкімет басшы­сы­ ның әлеуметтік салаға жауапты орынбасары Гүлшара Әбді­қа­лы­қова Ұлттық бірыңғай тестілеу Ми­нистрлер кабинеті отырысында қаралатындығын айтты. «Бұл мәселе бойынша келесі апта ішінде арнайы Үкімет отырысы өте­ді» деді вице-премьер.

Өз тілшіміз

Несиелер екі жылда есептен шығарылады Ұлттық банк төр­ағасы Қайрат Келімбетов 13 мамыр күні Орталық коммуникациялар қызметінің брифингінде сөйлеген сөзінде бүгінгі таңда екінші деңгейлі банктердің несие портфельдерінің 30 пайызы «жұмыс істемейтін несиелер» екенін мәлімдеді. Және ҚР Ұлттық банкі нашар активтер мен жұмыс істемейтін несиелердің проблемасын 2016 жылғы 1 қаңтарға дейін шешуді жоспарлап отырғанын жеткізді.

– Осы орайда Ұлттық банк Үкі­ метпен және банктермен бірлесе отырып Салық кодексіне өз­герістер енгізу бойынша тұтас шаралар әзірлеп жатыр. Жақында проблемалы несиелер қорын бас­қару бойынша тұжырымдама жо­ басы әзірленді. Ал «жұмыс істемейтін несиелер» дегеніміз – белгілі бір уақыттан кейін банкке олар бойынша төлем тоқтайтын несиелер. Яғни несие алушы несиені қайтаруға қабілетсіз болып

ҚР Еңбек және халықты әлеу­ меттік қорғау министрі Тамара Дүйсенованың айтуынша, жаңа жүйедегі бірінші компонент – зейнеткерлік жасқа жеткен бар­лық азаматқа олардың ең­ бек өтілі мен жалақысына қа­рамастан, бірдей мөлшерде рес­публикалық бюджет қара­жа­ты­ нан мемлекет төлейтін ба­залық зейнетақы бол­мақ. «Біріншіден, азаматтарда жү­йеге қатысу өтілі болмаған жағ­ дайда оларға ең төмен күнкөріс көлемінің 50%-ына тең келетін мөлшерде әлеуметтік зейнет­ақы берілетін болады. Екіншіден, жү­йеге қатысу өтілі 20 жыл бол­ ған жағдайда оның базалық зей­нетақысының мөлшері ең тө­мен күнкөріс деңгейінің 70%-ын құ­райтын болады. Кейін коэффициент жүйеге қатысқан әрбір жыл үшін арттырылып отырады. Үшіншіден, қатысу өтілі 35 жыл болған жағдайда базалық зей­нетақы ең төмен күнкөріс дең­ гейіне тең болады» деп атап өтті министр. Т. Дүйсенованың ай­туынша, жаңа тұжырымдама зей­нет­ақы төлемдері мөлшерінің парапар­лығына және Қазақстан Респуб­ ликасындағы зейнетақы жүйе­ сінің ұзақ мерзімді қар­жы­лық тұрақтылығына кепілдік беру

мақ­сатында мемлекеттің, қыз­ меткер мен жұмыс беру­ші­нің жауапкершілігін күшейте оты­ рып, зейнетақымен қамсыз­ дандырудың қолданыстағы көп­ деңгейлі жүйесін сақтап қалуды көздейді. «Басты тұжырымдамалық өз­ геріс қолданыстағы жинақтау­­шы жүйесін жұмыс берушілердің қыз­меткерлердің пайдасына мін­ детті 5 пайыз жарналары есебінен қалыптасқан жаңа шарттыжинақтаушы компонентімен то­ лықтыру болып табылады. Атап айтқанда, жүйеге қатысушы әр­ бір адамға дербес зейнетақы шоты (қазіргі жинақтау шотына қосымша) ашылатын болады, он­ да жұмыс берушілердің жарналары тіркеліп отырады. Жұмыс берушілерден түсетін жарна­лар капиталдандырылмайды және же­келеген адамдардың меншігі бол­майды, ол осы жүйеге қатысу­шылардың ағымдағы зейнет­ақы­ларын төлеуге жұмсалатын бо­лады. Зейнетақы мөлшері жұ­мыс берушінің 5 пайыздық жарна­ла­рының есебінен қалыптаса­тын жинақ негізінде айқында­ла­ды. Зейнетақы өмір бойы төле­нетін болады» деп атап өтті министр.

Т. ҒАБДІРЕШҰЛЫ

«ЕХРО – 2017» көрме кешеніндегі Қазақстанның ұлттық павильонының құрылысы бір айдан кейін басталады. Бұл туралы кеше Орталық коммуникациялар қызметіндегі брифингте мәлім болды.

шығады, ол қашып кетеді немесе оның ақшасы жоқ, болмаса жоба жұмыс істемейді немесе нысанның құрылысы аяқталмай қалған, қалай болғанда да банк үшін бұл жақсы емес. Се­бебі ол берген несие бойынша ақша алмайды. Қазақстанның банк сек­торында соңғы жылдары осын­ дай «нашар несиелер» 4,5 трлн. теңгеден асып отыр, бұл – екін­ші деңгейлі банктердің несие портфельдерінің 30 пайызы, яғни бұл – есептен шығаруға тура келе­ тін несиелер, - деді Қ.Келімбетов. Осындай несиелерді есептен шығармайтын банктердің лицен­зиялары екі жылдан кейін тоқ­ татылмақ.

Тоқтар КЕНЖЕҒАЛИЕВ

Кешен құрылысы басталады «Астана ЕХРО – 2017» ҰК» АҚ көрме кешенінің барлық 26 нысанының құрылысын 26 ай­дың ішінде жүзеге асыруды жоспарлап отыр. Оның ішінде ха­­лық­аралық, корпоративтік және та­қырыптық павильондар, тұр­ғын үй кешендері, мектеп, бала­бақша, қонақ үй, конференц зал және бас­пасөз орталығы, ЭКСПО-кеңсе, Энерджи холл, ком­мерциялық және сауда аумақ­ тары, ЭКСПО-плаза, көркемдік орталық секілді нысандар бой көтереді. «Астана EXPO - 2017» ҰК» АҚ

Ұлы Жеңіске 1945 2015

өзгеріс жоқ

құрылысы бойынша басқарма төр­ағасының кеңесшісі Қанағат Тілемісовтің айтуынша, жалпы құ­рылыстың белсенді кезеңі 20152016 жылдарға сәйкес келеді. Көрме кешені 2016 жылдың жел­тоқсанында толықтай аяқ­талуы тиіс. Көрме кешенінің жалпы ауданы 173,4 гектар жерді қам­титын болады. Оның 148 гектарына тұрғын үйлер, мәдениәлеуметтік нысандар, ойын-са­уық орындары, ал 25 гектарына көрме кешені салынбақ.

Гүлнар ШӘҢГЕРЕЙ

3 жыл

СТРЕЛЕЦ Дмитрий Лаврентьевич Д.Стрелец 1920 жылы Приморск өлкесі Партизан ауданы Гордеевка ауылында туған.

1941 жылдың маусымынан Кеңес Армиясы қа­ тарында, Д.Стрелецтің взводына Донец өзенінен соғысып өту тапсырмасы беріледі. Д.Стрелецтің взводы өзеннен алғашқылардың бірі болып өтіп, жау плацдармын басып алады, жауды қууды жалғастыра түседі. Шайқас үс­тін­ де взвод командирі қаза болады, кіші лейтенант Д.Стрелец басшы­ лықты қолға алып, тапсырманы ойдағыдай орындайды. Жеке ерлігі мен батырлығы үшін оған 1945 жылы 24 наурызда Кеңес Одағының Батыры атағы беріледі. Соғыстан кейін капитан Стрелец Орал қаласында тұрды, жергілікті өнеркәсіп қызметкерлері кәсіподағы облыстық комитетінің төрағасы болып жұмыс істеді. «Ленин», «Отан соғысы», «Қызыл Жұлдыз» ордендерімен марапат­ талған.

1998 жылы қайтыс болды. Орал қаласындағы оның тұр­ ған үйіне мемориалдық тақта орнатылған.

СТРИЖАЧЕНКО Алексей Авраамович А.Стрижа­чен­ ко 1911 жы­лы Черкасск облы­­ сының Бело­ озерье ауылын­да дүниеге кел-­ ­­­­ген. Ол Алматы қаласындағы коопе­ра­тив техникумын бітіріп, 17 жасында құюшы болып еңбек ет­кен. 20-жылдардың аяғында Батыс Қазақстан облысы Теректі ауданы «Новее життя» коммунасына қоныс аударды. Колхоздың төрағасы, Подстепный селосында тұтынушылар одағының төрағасы болып қызмет атқарды. Соғыста көрсеткен батырлығы мен ерлігі үшін А.Стрижаченкоға 1944 жылы 19 наурызда Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Соғыстан кейін М. Фрунзе атындағы әскери академияны бітірді. Майор А. Стрижаченко 1946 жылы запасқа шығып, Алматыға көшіп келді. Ол «Ленин», «Қызыл Ту», 1, 2дәре­желі «Отан соғысы» орден­ дері­мен марапатталған.

4

ауыл–аймақ Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Қаратөбеде мұғалім жетіспейді Сәкен ӘБІЛХАЛЫҚОВ, «Орал өңірі» Қаратөбенің тарихына қысқа­ша шолу жасап өткен Асхат Берлеш­ ұлы бірінші кезекте ауданның бюджетіне тоқталды. Қаратөбе өт­ кен жылдың қорытындысы бойынша бюджетті игеру ісінде облыс көлемінде көш бастап келеді. Жалпы, былтыр аудандық бюджет 2,099 млрд. теңгені құраған. Аудан экономикасының негізі мал шаруашылығы. Бұл салада қазір 262 шаруа қожалығы қызмет атқар­ ды. Осы шаруашылықтарда 557 адам өз нәпақасын тауып жүр. Мал шаруашылығы қалыпты дамып келеді. Шағын кәсіпкерлік саласында өндірілген өнім көлемі 1152,0 млн. теңгені құрап, бюджетке 49,9 млн. теңге түсім түсірілді, ол барлық салық түсімінің 22%-ын құрайды. Өткен жылы ауданда несие серіктестігін құру бойынша ұйым­ дастыру жұмыстары жүргізіліп, бү­гін­­гі таңда олар тіркеуден өтіп, шаруа қожалықтарын несиелендіру­ді бастады. 90,2 млн. теңге көлемін­ де несиелендіру желісі ашылды, осыдан жарғылық қордың жиналуына сәйкес 36,9 млн. теңге несие беріледі. Қазір төрт шаруа қожалығы 23,1 млн. теңге несиеге ірі қара малдарын және тракторлар сатып алды. «Бизнестің жол картасы - 2020» бағдарламасы да тиісті деңгей­де іске асуда. Мәселен, бағдарлама­ ның І бағыты бойынша «Думан», «Еркебай» шаруа қожалықтары­ның электр желілерін тарту жобалары өңірлік үйлестіру комиссиясымен мақұлданды. Осындай мақсатпен ауданда 2 шаруа қожа­лығы мал сою алаңдарын салып, қыстақтарына газ тарту үшін жо­балық-смета­лық құжаттамалар жа­сақ­тауда. Бұл жобалар жүзеге асса, жаңадан 7 жұмыс орны ашылады деп кү­ тілуде. «Осы бағыттарды ескере отырып, барлық ауылдық округтер­ді қамтып, 2013-2015 жылдарға ар­ налған Қаратөбе ауданының шағын және орта бизнесті дамыту картасы жасақталды, - деді әкім. - Ал­ дағы уақытта осы шағын және

орта бизнесті дамыту картасына енгізілген жобаларды мемлекеттік бағдарламаларды пайдалана отырып жүзеге асыру бағытында жұмыстанатын боламыз». Әлеуметтік салада да айтар­ лықтай жұмыстар атқарылуда. Өт­кен жылы 517 адам тұрақты, мау­ сымдық және уақытша жұмысқа орналасты. 39 жұмыссыз кәсіби оқыту және қайта даярлауға жолданды, оған 1972,9 мың теңге қар­жы бөлінді. Жаңадан 383 жұмыс орындары ашылды. Бос орын­дар жәрмеңкесі төрт мәрте ұйым­ дастырылды. Жәрмең­ке бары­сын­­­да мүмкіндігі шектеулі бір адам тұрақ­ты жұмысқа, 3 мүгедек маусымдық жұмысқа орналасты. Ал был­тыр 61 мүмкіндігі шектеулі жан үшін тұрақты және уақытша, маусымдық жұмыстардан орын табылды. Осы атқарылған жұмыс­тар нәтижесінде 2012 жылы жұмыс­ сыздық деңгейі 0,6 пайыз болса, былтыр 0,5 пайызды құрады. «Жұмыспен қамту - 2020 жол картасы» бағдарламасының І бағы­ ты бойынша Аққозы ауылдық округіндегі мәдениет үйі күрделі жөндеуден өтті. Екінші бағыт, яғни ауылда кәсіпкерлікті дамыту мақ­ сатында 37 адамға 59,0 млн. теңге несие берілді. Оның ішінде екі мүмкіндігі шектеулі азамат бар. Осы бағдарламаның ІІІ бағыты аясында кәсіби даярлауға 13 адам әр түрлі мамандықтар бойынша оқуға жіберілді. Қайта даярлау, біліктілігін арттыру курстарына 6 адам жолданып, жұмысқа орналастырылды, оның біреуі – мүмкіндігі шектеулі жан. Әлеуметтік жұмыс орындарына 139 адам жолданды.

116 жас маман жастар практикасынан өткізілді. Енді білім мен денсаулық салаларына тоқталайық. Өткен жылы 1-6 жастағы балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен қамту 68,5%, 3-6 жастағы балаларды есептеген­де мектепке дейінгі тәрбиемен қамту 98,3%-ды құрады. «Қаратө­ беден мектеп бітіріп кеткен оқушы­ ның тек екеуі ауылға оралады, - де­ ді А. Шахаров. - Сол себепті бізде ма­ман тапшылығы бар. Әсіресе, білім саласы бойынша. Математика, орыс тілі, химия мен физика

Cуретті түсірген Темірболат ТОҚМАМБЕТОВ

Сейсенбіде «Қазақстан-Орал» телеарнасында өткен баспасөз мәслихатына Қаратөбе ауданының әкімі Асхат Шахаров қатысты. Ол ауданның әлеуметтік-экономикалық дамуы турасында баяндама жасап, журналистердің қойған сұрақтарына жауап берді.

пәндерінен мұғалім жетіспейді. Бүгінгі таңда осы пәндер бойынша 11 мұғалім керек. Жастарды ауылға тұрақтандыру үшін «Дипломмен ауылға» бағдарламасы бойынша келген 26 жас маманның он екісіне тұрғын үй сатып алуға арналған несиелер берілді». Денсаулық сақтау саласы да басты назарда. Былтыр 8 медицина қызметкері келді. «Дипломмен ауылға» мемлекеттік бағ­дарла­ масы бойынша келген 5 маманға көтермеақы, 3 маманға тұрғын үй сатып алуға арналған несие берілді. Қазір ауданда ақ желеңді аб­зал жандар жеткілікті. Қаратөбеде демографиялық көрсеткіш жақсы. Мәселен, былтыр дүниеге 297 сәби келді. Ол 2012 жылмен салыстыр­ ғанда 46 балаға артты. Қаратөбені сөз ете отырып, мә­ дениетті айтпай кетуге болмас. Ау­ данда 41 мәдени мекеме жұмыс жасайды. Халық шығармашылы­ ғын дамыту және кеңінен насихаттау бағытында аудандық мәденидемалыс орталығы жанында әр жанр бойынша халықтық, үлгілі атақтар­ ға ие бес ұжым бар. Жеті ауылдық округтегі мәдениет үйлері күрделі жөндеуден өткен. Ал қазір ҚПО б.в. компаниясының демеушілігімен Қалдығайты ауылында жаңа үлгідегі 200 орындық мәдениет үйі құрылысы жүргізілуде. Бұйыртса, пайдалануға биылғы тамыз айында беріледі. Қаратөбеліктердің 17%-ы спортпен тұрақты айналысады. Елбасы Жолдауында айтылғандай, бұқаралық спортпен айналысатындар

Шағын кәсіпкерлік саласындағы нысандар саны

санын мейлінше көбейту, салауатты өмір салтын насихаттау мақса­ тында ауданда 24 дене шынық­ тыру мекемесі жұмыс жасайды. Биылғы ақпан айында «Қаратөбе» спорт клубы ашылды. Клубқа 10 әдіскер қызметке алынып, сегізі ауылдық округтерде жұмыстану­ да. Өткен жылдың соңында аудан орталығынан теннис корды алаңы салынып, қолданысқа берілді. Қаратөбедегі 22 елді мекеннің онына оқшауланған құбырлар арқылы су келіп тұр. Яғни аудан халқының 78%-ы таза ауыз сумен

қамтылған. Үшағаш және Үшана елді мекендерінің маңында тұщы су көзі болмауына байланысты ондағы тұрғындарға ауыз су тасымалдану арқылы жеткізіліп берілуде. Аудандағы 981 үй көгілдір отын­ ға қосылған. Қаратөбе, Шөпті­көл, Сулыкөл, Үшағаш, Соналы елді мекендердегі барлық әлеуметтік ғи­ маратқа газ жеткізілді.

– Бізді қылмыс, соның ішінде мал ұрлығының көбеюі алаңдатып отыр. Көптеген ауылда мал өріске бағымсыз жіберілуде. Осы олқылықты алдын алу мақсатын­ да ауылдағы ағайындарға мал бағу, чип салу туралы түсіндір­ме жұмыстары жүр­гізілуде. Құқық бұзушылықтың алдын алу мақ­ сатында Қаратөбе ауылында тағы да бір бейнебақылау камерасы орнатылып, аудандық ішкі істер бөліміне тұрмыстық техникалар берілді. Биыл атқарылар жұмыс бұрынғыдан да ауқымды. Яғни «Ақбұлақ» бағдарламасы бойынша ауылішілік су құбыры желілерін қайта құру, ауылдарға газ тарту, коммуналдық тұрғын үйлердің құрылысын аяқтау, ау­дан орталығында дене шынықтырусауықтыру кешенін салу, Жымпиты-Қаратөбе қатқыл табанды жол құрылысын аяқтау міндеттері тұр, - деді Асхат Шахаров.

Айнұр ТӨЛЕУҒАЛИҚЫЗЫ, «Жайық үні» газетінің тілшісі:

– Соңғы кездері Қалдығайты өзеніндегі су деңгейі төмендеп кетті. Қазіргі жағдайы қалай?

– Ағымдағы жылы Қалдығайты мен Жақсыбай өзендеріне су жақсы келді. Соның нәтижесінде 10 мың гектардай жер сумен қамтылды. Биыл Қалдығайты суару жүйесін қалпына келтіру жұмыстарын жүргізу үшін 2,6 млн. теңге бөлінді. Қазір жобалық-сметалық құжаматтамалар дайындалуда. Бұл жобамыз жүзеге асса, сумен қамтылатын аумақтың көлемі көбеймекші. Бұл жайылымдарды жақсартып, ауыл, соның ішінде мал шаруашылығын дамытуға оң ықпалын тигізері сөзсіз.

Сәкен ӘБІЛХАЛЫҚОВ, «Орал өңірі» газетінің бөлім меңгерушісі:

– Жақында «Іnfoportal.kz» ақпарат агенттігі «Халқымыздың мәдени құндылықтарын қолдау ісінде қай әкім алда?» деп сауал тастаған болатын. Сайт пайдаланушылары БҚО-ның 12 ауданы мен Орал қаласы әкімдеріне өз пікірлерін білдірген еді. Сауалнама нәтижесінде сіз оқ бойы алға шықтыңыз. Жалпы, өзіңіз мәдениетке жақынсыз ба, бойыңызда қандай өнер бар?

– Рақмет, Қаратөбе – небір дарындарды, тарихи тұлғаларды дүниеге әкелген мекен. Сол себепті ауданға басшы болып отырып, мә­дениетке көңіл бөлмеу қисынсыз деп ойлаймын. Ауданда бұл бағытта көптеген жұмыс атқарылуда. Дарынды балалар баршылық. Олардың өнерін ұштау бағытында жүйелі жұмыстар атқарылуда. Қазақ болғасын әу деп қоямыз. Үйім мәдениет үйінің дәл іргесінде. Қолым бос кезде сонда барып тұрамын.

Ерденбек ЖЫЛҚАЙДАРҰЛЫ, «Қазақстан-Орал» телеарнасының қызметкері:

Ауыл Құрылыс шаруашылығы 2012 жыл

Көлік

Сауда

Басқа салалар

2013 жыл

Барлығы

– Үш дүркін әлем чемпионының спортты қойып, саясатқа келуіне не түрткі болды? «А» корпусына құжат тапсырған кезде алдыңызға қандай мақсат қойдыңыз? Отбасыңыз туралы да айтып өтсеңіз...

– Мұнда келгенше Ақтөбе қалалық, кейін облыстық мәслихаттың депутаты болдым. Былайша айтқанда, саясатпен бұрыннан байланысым бар. Елбасымыздың тікелей бастамасымен «А» корпу­сы жөнінде заңнама шыққасын, бағымды сынап көрейін деп құжат­тарымды тапсырдым. Ол кезде әкім болам деп ойлаған жоқпын. Сынақтан өткеннен соң облыс әкімі Нұрлан Асқарұлынан ұсыныс түсті. Сөйтіп, дәм бұйырып Қаратөбеге келдік. Мемлекеттік қызметке құжат тапсырған кезде еліміздің өркендеуіне өз үлесімді қоссам деген жоспарым болды. Енді, міне, бір жылға жуық уақыт аралағында өзімнің білім-білігімді, күш-жігерімді, тәжірибемді Қаратөбенің өркендеп, халқымыздың әл-ауқатының көтерілуіне жұмсап келемін. Отбасылымын, екі ұлым бар. Таяуда, яғни 5 мамырда қызым дүниеге келді. Ақ Жайықтан шыққан еліміздің батыр қызының құрметіне орай есімін Мәншүк деп қойдым.

БҰҚАРА oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

Сырым аудандық мәсли­хат­ы­ның бесінші шақыры­ лымындағы жаңа құ­рамына 2012 жылдың қаң­тар айында өткен сайлауда 12 депутат сайланған болатын.

М

емлекеттік қыз­метке сайлануына және өз өтініші бо­йынша депутаттық өкілет­тік­ терінің уақытынан бұрын тоқ­­татылуына байланысты №7 Бұл­дырты және №9 Талдыбұлақ округтерінде 2013 жылдың қазан айында қосымша сайлау өткізіліп, №7 Бұлдырты ок­ругінен Бұлдырты орта мек­ тебі­нің директоры А. Бисалиева және №9 Талдыбұлақ округінен «Нұр Отан» партия­

йырғалиев пен Т. Жүсіпқа­лиев­тың есептері тыңдалып, мал ұр­лықтарының ашылу көрсет­кіштерінің төмендігі, жалпы ау­дан бойынша мал ұрлықта­ рын болдырмаудың алдын алу шараларын жүзеге асыру қажеттігі ескертілді. «Бұлан, Талдыбұлақ ауыл­дық округтерінің санитар­лық тазалығы мен елді мекендер­ді көркейту жұмыстары туралы» ауылдық округ әкімдері Т. Их­санов пен Б. Төле­ге­новтың ха-

атындағы Жымпиты орта мек­тебінің күрделі жөндеу жұ­мыс­тарының сапасын назарда ұстап келді. Депутаттардың ұсы­нысымен осы білім ұясы спорт залының терезеле­рін заман талабына сай ауысты­ ру және спорттық құрал-жаб­ дықтарды жаңарту ұсы­нылды. Барлық депутат 2013 жыл­ дың ақпан айында сайлаушылар алдында есеп берді.

2013 жылдың тамызын­ да тәуелсіз Қа­зақстан тари­хында тұңғыш рет биліктің жергілікті органдары басшы­ларының сайлауы өткізілді. Бұл ел өміріндегі бас­ты қоғам­дық саяси оқиғаға айналды. Сырым аудандық мәслиха­ты­ның депутаттары өз сайлау­

Сенімнен шығу – парыз

сы Сырым аудандық филиа­лы төрағасының бірінші орын­басары Е. Исанов аудан­дық мәслихаттың депутаттары болып сайланды. Қазіргі бесін­ші шақырылған Сырым аудан­ дық мәслихаты халық сеніп сайлаған, өмірдің барлық жақ­ тарын көрген, білімді, пара­ сатты, жауапкершілікті сезіне бі­летін 12 депутаттан тұрады. Олардың біреуі денсаулық сақ­­тау саласында, біреуі мәде­ниет саласында, үшеуі білім саласында жұмыс істейді, бесеуі әр түрлі өндіріс саласында жеке кәсіпкер. Аудандық мәслихат өз қыз­ метін ҚР Конституциясында, «Қазақстан Республикасын­да­ғы жергілікті мемлекеттік бас­ қару және өзін-өзі басқару ту­ралы» Заңында және өзге де заң актілерінде, аудандық мәс­ лихаттың регламентінде белгі­ ленген талаптарға сай атқа­ руда. Мәслихаттың және тұрақ­ты комиссиялардың 2013-2014 жылдарға арналған жұмыс жос­­­парына сәйкес күні бүгінге дейін мәсли­хат­тың 6 кезекті және 6 кезектен тыс сессиясы өткізілді.

2013 жылдың наурыз айында Жымпиты ауылындағы көп қабатты 12 үй иелерінің қа­ тысымен «Жымпиты ауыл­дық округінде тұрғын-үй ком­му­ нал­дық шаруашылығын жаң­ғырту бағдарламасының орын­далуы барысы туралы» көпші­ лік тыңдау өткізілді. Онда үй иелерінің күрделі жөндеу жұ­ мыстарына жете мән бермей отырғандығы, соның нәти­же­ сінде 2013 жылға кондоми­ ниум нысандарының ортақ мүл­­­кіне жөндеу жұмыстары жүр­гізуге бөлінген нысаналы трансферттердің игерілмей қа­­луы мүмкін екендігі түсінді­­ріл­ді. Нәтижесінде 5 көп қа­бат­ты үйге күрделі жөндеу жұ­мыс­ тары жүргізілді. «Бұлдырты және Жетікөл ауылдық округтеріндегі мал ұрлығының жәйі туралы» ауыл­дық округтердегі аймақтық по­ лиция инспекторлары Н. Ба­-

барламалары тың­далып, «Ай­мақтарды дамыту­дың 2013 жылғы жобалық бағ­дарлама­ сына» сәйкес Бұлан ауылдық округіне 750 мың теңге, Тал­ ды­бұлақ ауылдық округіне 600 мың теңге қо­сымша қоқыс­тар шығаруға қаралғандығы сөз болды. қушылардың бос уақытын тиім­ді өт­ кізу, олардың ара­сын­да құқықбұзушылықтың алдын алу мақсатында жүйелі турде атқарылатын іс-шара­ларға байланысты, оқушылар­ дың жазғы демалысын және аула клубтарының жұмысын ұйымдастырудағы аудандық білім беру бөлімінің жұмысы тыңдалды. Мәслихаттарға заңдылық­қа сәйкес жер қатынастарын реттеуді жүзеге асыру міндет­тері де жүктелген. Осыған бай­ланысты шаруа қожалық­ тарының ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру үшін алған жерлерінің тиімді пайдалануы жәйі туралы мәселе қаралып, олардың өздеріне бекітіліп берілген жерді тиімді пайдалануын үнемі бақылауда ұс­тап мониторинг жүргізіп отыру, жерді тиімсіз пайдаланып немесе пайдаланбай жүрген шаруа қожалықтарының жер телімін ауданның жер қорына қайтарумен үнемі жұмыстану аудандық жер қатынастары бөліміне тапсырылды. Мәслихат депутаттарының барлығы «Нұр Отан» партия­ сының мүшесі болғандықтан, партияның аудандық филиалы бекіткен жоспар кесте­сіне сәйкес азаматтарды қабыл­дайды. Жыл ішінде осы қабыл­дауда 46 азамат болды. Ау­дан­ дық мәслихаттың депутаттары «Нұр Отан» партиясының аудандық филиалымен бірле­сіп, 2013 жылы ауданда «20112020 жылдарға арналған тұр­ғын-үй коммуналдық шаруа­шылығын жаңғырту» бағдар­ламасы аясында көп қабатты үйлерді жөндеу жұмыс­та­ры мен Қадыр Мырзалиев

О

шылары алдында үл­кен жа­ уапкершіліктерін таныта отырып, бұл сайлауға белсенді қатысты. Осы орайдағы біздің таңдауымыз айқын болатын. Ол халықтың неғұрлым кө­кей­кесті проблемаларын са­ палы әрі ұтымды шешуге септесу еді. Таңдаушылар әкімдік лауа­ зымға үміткерлердің сайлау­ алды бағдарламаларын мұ­қият зерттеді. Депутаттармен кез­десулер барысында олар бар­лық сұраққа біліктілікпен то­лық жауап беріп отырды.

12 ауылдық округте өткен ауылдық округ әкімі­не кандидаттарды ұсынған қауым­дас­тықтың жиналыстары­на қа­ты­сып, олардың ой-пі­кірлері­мен танысты. Сайлау қорытындылары олар­­­дың ашық та мөлдір бо­лып өтіп, қолданыстағы заң­нама мен демо­кратиялық істәжіри­бесінің талап қағи­да­ ларына толық сәй­кес келгендігін көрсетті. аңдаушылардың оты­ры­сында аудандық мәслихат депутат­та­ рының жасырын дауыс беруі арқылы аудандағы 12 ауылдық округ әкімдері 4 жылға сай­ла­ды. Депутаттар өз таңдау­ла­ рына елді мекен­дердің әлеу­ меттік-экономикалық дамуы тәуелді болып тұрғандығын жақсы түсінді. Сөйтіп, әрбір де­путат қолданыстағы заң ал­дында, сонымен бірге тұрғын­­дар алдында жоғары жауап­ кершілік биігінен табылып, өз таңдауларын саналы түрде жа­сады. Биылғы жылы мәсли­хат­ тардың құрылғанына 20 жыл толды. Атқарылар жұмысты та­ғы да бір саралап, сайлау­шы­ лардың сенімінен шығу жолында жұмысты жандандыра түсу әрбір депутаттың басты парызы болып қала бермек.

Т

Әнуарбек ҒАЛЫМОВ, Сырым аудандық мәслихатының хатшысы

5

Оқырмандармен Өткен аптада «Орал өңі­ рі» газе­тінің бөлім редак­­­торы Нұр­лыбек Рахманов Жәнібек ауданын­дағы оқырмандар­мен кездесті.

А

ой бөлісті

удан орталығы Жәнібекте­­гі Т. Жароков атын­дағы орта мектепте өткен кездесуде шал­­ғайдағы оқыр­мандарымыз кезеккезек сөз алып, газет жайлы ой-пікірлерін білдірді. Аталмыш мектептің директоры Ермек Жұмагереев облыстық «Орал өңірі» мен «Приуралье» газеттеріне Тайыр ақын атындағы мектептің 100-ден астам мұғалімі жазылғанын, газеттегі мақалаларға көңілдері толатынын айтты. Ардагерлер Болат Закарин ақсақал қарапайым еңбек адамдары көбі­рек дәріптелсе деген өтінішін айтса, Меркен Кенжеғалиев қария ба­сы­­лымнан техникалық ғылым-білім тура­сындағы материалдарды жиі көргісі келетінін, еліміз өз бағдарына алған «жасыл экономи­ка» халыққа жан-жақ­ ты түсін­дірілсе деген пікірін ортаға сал­ды. Тарих пәнінің мұғалімі Мэлс Қуа­ нышқалиев басылымдағы тарихи ма­қалаларды іздеп жүріп оқитындарын айтты. Тәуелсіздік­тің құндылығын, бей­ бітшіліктің қадірін жас буынның санасына баспасөз арқылы тереңірек сіңіру қажеттігін, тәуелсіздік мерекесі басқа мейрамдардың тасасында, бір күндік шара деңгейінде қалып жататынына қынжылыс білдірді. «Нұр Отан» партия­ сы аудандық филиалы төрағасының бірінші орынбасары Мереке Хайдаров,

еңбек ардагерлері Мертен Кенжеға­лиев, Кәрім Хайруллин, «Ақбастау» жастар қоғамдық бірлестігінің жетек­шісі Мөлдір Әбдірешева да басылым туралы ойларымен бөлісіп, тілектерін жеткізді. Аудан орталығынан шалғай­да ор­наласқан кішігірім Тегісшіл елді меке­нінде өткен кездесуде оқырмандар ауылдың тыныс-тіршілігін, хал-жайын өз көздерімен көруге келген тілшілерге алғыс білдірді. Үш жүздей тұрғыны бар, көптен тілшілер ат басын бұрма­ған бұл ауылда газеттің біршама оқыр­ маны болғанмен, газет-журналдың ке­шігіп келетіні белгілі болды. Ауыл тұр­ғындары Аманкелді Ғұбашев пен Ғарифолла Ерақаев тарихқа бай Тегісшіл өңіріндегі кейбір жер-су атаулары ұмытылып бара жатқанын, солар басылым бетінде жарық көрсе деген ұсыныстарын айтты. Сондай-ақ газет тілшісі аталмыш ау­данның Борсы, Талов ауылдарында да болып, өңірге қатысты біраз тарихи деректерге қанықты. Ауылдардағы Ұлы Отан соғысының ардагерлерімен, сұрапыл жылдарды өз көзімен көрген қариялармен, тың игеруге қатысқан еңбек адамдарымен кездесіп, біраз мақалаға жүк боларлық тың дүниелер жинап қайтты. Мұның бәрі газетіміз­дің алдағы сандарында ішінара беріліп отыратын болады.

Нұртай ТЕКЕБАЕВ, Жәнібек ауданы

6

ОҚЫРМАН Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru Өңіріміздегі мәдениет

ар д н а ж ы т қ а у ш Шағатайдағы асқа?» амал бар ма тозб «Жан болған соң ұлғая айтқандай, жас деп Қадыр ақын екен. ді қыл көбейе бере келе, ыңқыл-сың ндай со ан ағ лтырың сызд -ауБасың ауырып, ба на ха ем , еп е дауа ізд сәттерде дертімізг із. Әл­дәрігерге жүгінем рухана жағалап, р­ген жү п көңі­лімізден шығы мегіндей жағдайда із і­м өз кеменің бірі – лік медициналық ме ер ріг дә­ ғы ай ауылында к бе кен еткен Шағат ең де ме ке ме ы. Осы я ли амбулатория ұжым Ға ер жірибедегі дәріг ­ ме ететін жалпы тә­ ы нд сұлан Нә­діров сы я Зо Үмбетқалиева, Жа , ва то бе ға Тәжмағам йіргер мен Дари Сымбат мпыр Қамешова, ла Қа , Сақыпкереева тық Айан Сұлташева, Шат Хайруллина, Марж лығы сыр дбикелер, денсау бекова секілді ме жасына рікә ыл-аймақтың берген біздің ау

ет етіп, ше қалтқысыз қызм қолдарынан келген лердің ші ын жасап, емделу тіс шипалы ем-домдар -ақ ай нд ғып келеді. Со лкө­ңілдерінен шы ке на ды ал та а Ибрашев ат. дәрігері Сағидолл ам аз ен рг жү ып сын ал ген адамның алғы ын айт, сының жақсылығ ақ «Ж і пт бе Сол се астарды уқ генге сайып, на нұры тасысын» де ді атсаен лс бе ықтыруға ауру-сырқаудан ай жандар­ ты ақ шу а­тайдағы лысып жүрген Шағ ісі атынан мақтың үл­кен-кіш ға біздің ауыл-ай емін. Ең­ шылығымды білдір алғыс айтып, риза йындар! ла на ла берсін, ай бектерің жемісті бо

АҒАЗИЕВ, Қайыржан ЖҰМ тыл ардагері зейнеткер-ұстаз, , Шағатай ауылы ны да ау і Терект

Гауһардың самырсын күбісі Биыл «Жұмыспен қамту - 2020 жол картасы» бағдарламасының ауылдағы кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі екінші бағыты бойынша несие алуға төрт бірдей мүмкіндігі шектеулі жан өтініш берді.

С

олардың бірі – Жәнібек ауылының тұрғыны Гау­һар Өтегенова. Ол был­тыр Ресейдің Санкт-Петербург қаласынан өз қаржысына «Кедровая бочка» (самырсын күбі) алдырып, шағын сауна арқылы үйінен емдеу қызметін көрсетіп келген болатын. Бұл – емдеу-са­уықтыру бағытында ауданда бұ­рын-соңды болмаған тың кәсіп. Гауһардың күбісі кө­ лемі ықшам, тек бір адамның түсуіне ар­нал­ған. Самырсын күбіге түскен жанның ағ­ засы тазарып, шаршағаны басылады, жүй­ке және қан-тамыр­лары жүйесін қалпына келтіріп, нығайтуға көмектеседі. Орыс мон­шасының барлық құндылығы­мен берік бай­ ланысқан самырсын күбінің (фитобочка) адам ағзасына бұдан басқа да пайдалы жағы көп. Гауһар бастаған кәсібінің тиім­ділігі мен та­бысын арттыру мақсатында жуырда аудан орталы­ғын­дағы М. Ықсанов атындағы көше­ ден бір ғимаратты жалға алып, самырсын күбісін осында орналастырыпты.

– Биыл бағдарламаға сәйкес мамыр айын­да 1 миллион теңге несие аламын. Бұл қар­ жыға оң­түстіккореялық сылап, уқалап емдеуге (массаж) арналған кереует пен үстел сатып алып, кәсібімді одан әрі жетілдірмек­пін, – дейді кәсіпкер өз сөзінде.

Нұрымбек ЖАПАҚОВ, Жәнібек ауданы

Жас өрендер жүлдесі Жуырда Бурабайда өткен республикалық «Тайжарыс радио» байқауына БҚО атынан қатысқан Д.Нұрпейісова атындағы №1 балалар саз мектебінің оқушылары өте жоғары деңгейде өнер көрсетті.

Д

үбірлі додаға әр түрлі аталымдар бойынша барлығы 250-ден аса бүл­діршін қа­тыс­ты. «Күмбірлеген күй» аталымынан Құрманғазының «Адай» күйімен көрерменнің көз­ айымына айнал­ған Әділ Ахметов бас жүлдеге ие бо­лып, Түркияның Ала­нья қала­сында өте­-

тін халықаралық фес­тиваль­ға жол­дама алды. «Ән шыр­қау» аталымы бойынша кіші топ­тан Жандәурен Абылаев бас жүлдеге ие болды. Сондай-ақ ән мен күй додасына қатар қатысқан Аяу­лым Жұмағұл сайыстың қос түрі­ нен де ІІ орын, ал ән салудан Әділ Ахметов пен Диас Нұрман­ғалиев ІІ орынды иеленді.

Жас қырандарымыздың облы­ сы­мыздың өнер қоржынына үл­кен олжа салуы Сәния Күміс­ қалиева, Нұрсұлу Бақтыгереева, Дастан Есентеміров, Асқар Кен­ жеғалиев сынды ұстаздарының қа­жырлы еңбегінің жемісі деп бі­ леміз.

Бейбіт ҚАЖЫҒАЛИЕВ, Д.Нұрпейісова атындағы №1 балалар саз мектебінің қызметкері

саласы ардагерінің бірі Феликс Аркадьевич Баюканский 65 жасқа толды. Алайда көрер көзге тың көрі­нетін Феликстың кәрілік қамы­ тына мойын­сұнар түрі жоқ. Әлі де бо­йын­дағы қуаты мен сар­қыл­мас қажырын, мол тәжіри­ бесін өзінің сүйікті ісіне

н і т е л і б Біз й и к с н а Баюк

арнаудан тартынбайды.

О

рал қаласында өмірге келген Феликс Арка­ дьевич бала кезінен Ақ Жайық өңірінің өткеніне қызы­ғушылықпен қарады. Осы құштар­ лық оны мектеп бітіргесін, сол кездегі А.Пушкин атындағы педа­ гогикалық институтқа әкелді. 1972 жылы аталмыш жоғары оқу ор­нын тарих пәні бойынша тәмам­ даған ол алғашқыда мемлекеттік мұрағаттар мекемесінде, кейін тарихи-өлкетану мұражайында көп жыл бойы еңбек етті. Сол кезде­гі басшылары М. Айтмұхамбетова мен Ұ. Ершориеваны өзі өмір бойы қарыздар ұстаздары ретінде санайды. Аталмыш мекемелерде қыз­мет істей жүріп, ол тарих ғы­лы­­мы бойынша үлкен ғалымдықты аң­сады, соған жан-жақты даяр­ланды да. Тіпті кандидаттық ми­ нимум тапсырып та үлгерген. Алай­да кездейсоқтық­қа айта­рың бар ма?.. ...1980 жылы ақпанда жас маманды кенеттен Орал қалалық парткомына шақырды. Ондағы лауазымды тұлғалар Ф. Баюканский­ ге қалалық мәдениет басқарма­сы басшысының лауазымын ұсын­ ды. Күтпеген ұсыныстан алғаш­ қыда айтарға сөз таппай қалған ол бас тартты. Алайда «Қаламасаң, күштейміз, қолыңнан келмесе, үй­ретеміз» іспеттес сталиндік қағи­ датқа сай, қалалық партком қар­ сылықты қабылдамады. Сөйтіп, тарихшы мәдениет қыз­меткеріне айналды. Мәдениет саласындағы жылдар ішінде іскер жан талай жар­ қын күндерді де, қатты қиналған шақтарды да бастан кешірді. Бі­рақ қай-қайсысында да Феликс өмірге құштарлығы мен өзіне сенімінен бір сәтте де айныған емес. Қазақтың марқасқалары Ж. Мол­дағалиев, Қ. Жантілеуов, Р. Бағы­ла­нова, Б. Төлегенова және тағы бас­ қасымен кездесіп, бірге жүр­генін мақтан етеді. Орыстың атақты өнер иелері Л. Лещенко, О. Таба­ков және басқасымен жүздесуі туралы да сағаттап айтуға даяр.

1989 жылы Орал қаласында тұң­ ғыш рет Наурыз тойын атап өту­ ге мұрындық болғанның бірі де осы Ф. Баюканский. Айта берсе­ңіз, облыстағы өнер мен мәде­ниет ісін дамытуға қосқан үлесі зор.

Феликс Аркадьевичтің ұлты – жебірей. Алайда ұлттық тілі ив­ритті оқи білмейтініне өзі сәл қын­­жылыс білдіреді. Өмір бойы орыс­тілді ортада болып, соған бе­йім­ делген адамға ол оңай да емес. Дегенмен 1989 жылы Мәскеуден ұлттық-мәдени орталықтар құру туралы нұсқау келгенде, сол кез­дегі ресми билік аталмыш жұ­ мысты да Ф. Баюканскийдің құзы­ рына берген. Жаратылысынан жі­герлі Феликс іске құлшына кі­ рісті. Көп ұзамай аталмыш орта­лықтар жұмысын бастады. Алғаш­ қылардың бірі ретінде татар, кәріс, неміс және басқа ұлттық-мәдени орталықтар бой көтерді. Ішінде Абрам Ягнинский басшылық ет­кен жебірей ұлттық-мәдени орта­ лығы да бар. Қазір Феликс Ар­ кадьевич – өңіріміздегі жебірей ұлт­тық-мәдени орталығы төр­а­йы­мының орынбасары. Өзінің қатқабат жұмысының болуына қа­­ра­мастан, Қазақстан хал­қы ассам­ блея­сы облыстық отауының ты­ныс-тіршілігіне белсене араласып, белсенділік танытуда. Ф. Баюкан­ ский жылдар бойғы жемісті ең­бегінің арқасында «Ерен ең­бе­гі үшін» медалімен марапатта­лып, «Мәдениет қайраткері» ата­нды. Қазір «Шабыт» балалар өнер мек­тебін­де істейтін қайраткер­дің спорт­­тық теңеумен айтқанда, «екінші тынысы» ашылған сыңайлы. Мәдениет саласынан еңбектегі бақытын тапқан азаматтың үйінде де береке-құт мол. Биыл жан жа­ ры Валентина Владимировнамен жұ­бын жазбай өмір сүргеніне 42 жыл­дан асыпты. №7 мектепте ширек ғасырдан астам уақыт бойы ағылшын тілінен сабақ берген жұ­ байы қазір құрметті еңбек дема­лысында. Ұлы Юрий Мәскеуде, геология-минералогия ғылымда­ рының кандидаты, қазір М.Ломо­ носов атындағы ММУ-да сабақ береді. Үйленген, бір ұлы бар. Қы­зы Светлана – психология ғылымы­ның магистрі, М.Өтемісов атын­ дағы БҚМУ-да қызмет істейді. Рас, ұл-қызы әке жолын таңдамапты. Бірақ ең бастысы - олардың әке­ нің қанымен бойына тараған жүк­телген іске адалдық сынды қа­ сиетін сақтап қалғаны сөзсіз.

Серік ІЗБАСАРҰЛЫ

ЕЛ-ЖҰРТ oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

7

● Ортақ мұрат – отыздық

Жарық диодты шамдар Оралда өндірілуде Орал қаласында «Alpha lucem» ЖШС жарық диод­ ты технологиялар негізінде жарықтандырғыш құралдары өндірісін іске қосты.

Гүлбаршын ӘЖІГЕРЕЕВА, «Орал өңірі»

Ж

аңалыққа жаны құш­тар оралдық қос азамат жарық диодты технологиялар негізінде жарықтандыр­ ғыш құралдары өндірісі жобасын жасақтады. Алдымен «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚның облыстағы филиалында кәсіп­ керліктің негіздері курсында тегін оқып, сертификат алған. Сөйтіп, олар өткен жылы инновациялық грантқа тапсырыс беріп, өңірлік инновациялық грант жөніндегі комиссияның оң шешімін алды. Одан кейін облыс әкімінің орынбасары Марат Кәрімовтің төрағалығымен өткен аймақтық үйлес­ тіру кеңесінің отырысында да тың жоба қолдауға ие болды.

– Жобаны іске асыру мақ­ сатында екі құрылтайшы ретінде Алексей Смирнов екеуміздің әрқайсысымыз үш миллион теңгеден, алты миллион теңге мемлекеттік қайтарымсыз грант ал­дық. Кәсіпорын құрып, өткен жылдың 17 мамырында тіркеуден өткіздік. Қағазбастылық болған жоқ, әрі кеткенде бір жарым ай шамасында грант қолымызға тиді. Елі­ мізде энергияны үнемдеу жөніндегі заңның және соған орай Үкіметтің тиісті қаулыларының қабылдануы жарық диодты жарықтандырғыштар өндірісінің өзек­ тілігіне көзімізді жеткізгендей бол­ ды. Мамандығымыз экономист болғанымен, бұл мәселе бізді бұрыннан қызықтыратын. Сондық­тан Алексей Смирнов екеуміз осындай өндірісті жолға қоюға бел шеше кірістік, - деді «Alpha lucem» ЖШСның директоры Арман Сағитов бізбен әңгімесінде. Арман Айдынғалиұлының айтуынша, өндірісті нөлден бастаудың өз қиындықтары бар. Өнімді ресей-

лік ГОСТ-Р 54 250-2011 техника­ лық шарттары бойынша шығару үшін Астанаға барып, төрт ми­ нистрліктің қарауынан тиісті құжат­ тары өткізіліп, рәсімделді. Содан соң мемлекеттік есепке алу тіркеліміне тіркелу жұмыстарымен шұғылданған. Мемлекеттің тегін гранты бизнес-жобаға сәйкес ресейлік зауыттардан станоктар мен құрал-жабдық сатып алуға жұмсалды. Орын жалға алынып, оны цех қылып жөндеген. Сөйтіп, кәсіпорын жарық диодты шамдар өндіруді биылғы наурыз айында бастады. Қазір шағын цехта екі адам еңбек етеді. Жарық диодты шамдарды тапсырыс бойынша шығаруға кіріскен. Өнім өндіруге жарық диодтары, алюминий линейкалар Ресейден алынуда. Шамның сыртқы қорабына қаңылтыр шикізаты «Акселор-Миттал» компаниясынан алуға келісім жасалған.

– Бүгінде жарық диод қолданысқа кеңінен енуде. Жарық диод дегеніміз – электр тогын өткізген кезде белгілі бір түсті сәулені шығаратын жартылай өткізгіш аспап. Мектепте физика

пәнінен естеріңізде қалған шығар, анод, катод дегендер, соның көмегі­ мен жарықтандырылады. Жарық диод әдеттегі жарық көздеріне ұқсамайды. Өйткені онда газ бен қыздыру жібі болмайды. Оның сынғыш шыны сауыты және жыл­ жып кету қаупіне ие бөлшектері де жоқ. Жарық диодтарының бірегей сипаттамаларының арқасында жарық диодтарды қолдану мүмкіндігі іс жүзінде шексіз. Жарық диодтар жалпы жарық­ тандырудың түрлі жүйелерінде кеңінен пайдаланылады. Бұл өзі – келешектің аспабы, тұрғын үйлерді, өндіріс орындарын, көшелерді жарықтандыратын жарықтандырушы аспапқа айналады, - деді Арман Сағитов. Оның айтуынша, жарық диодты шамдарды пайдалану мерзімінің ұзақтығы 60 мың сағатқа дейін жетеді. Ондай шамдар экологиялық жағынан қауіпсіз. Сондай-ақ олар бөлменің ауасын өзге шамдар сықылды шап­ шаң ысытып жібермейді. Өйткені электр қуатының 90-95 пайызы жарықтандыруға жұмсалады. Адамның денсаулығына да зия-

Имамдар да доп ойнайды Таяуда ҚМДБ-ның БҚО бойынша өкіл имамы Руслан Сұлтановтың ұйытқы болуымен мешіт қызметкерлері арасында спорт жарысы өтті. Жарыс күрес, гір тасын көтеру, арқан тартыс, футбол, волейбол бойынша ұйымдастырылды. Алдымен футбол ойналды. Екі команда да допты шиыра теуіп, бірбіріне дес бермеді. Одан кейін бәсеке волейбол жарысына ұласты. Допты шыр айналдырып, екі топ та ұпайды тең бөлісті. Балуандар бір-бірімен белдескенде, амалтәсілімен ерекше көзге түскен, жалынды жастардың белін қайыс­ тырған 50 келі салмақтағы Орал қалалық мешітінің найб имамы Махамбет Мұханғалиев, 60 келіде

Ерлан Дәуітов, 70 келі салмақта Қуаныш Қарабаев, ал 90 келіде Бекқожа Садықов жеңіске жетті. Гір тасын көтеруде Темірбек Әділбек (50 кг), Аманжол Ізмұханбетов (70 кг), Қаһарман Жақыпов (90 кг) жеңіс тұғырына көтерілді. Жамағатқа дастарқан жайылып, ҚМДБ-ның БҚО бойынша өкіл имамы Руслан Тыныштықұлы сөз алып, бірлік, ынтымақ жайында уағыз айтып, дін қызметкерлерін нәтижелі

жұмысқа шақырды. Облыстық орта­ лық мешіттің найб имамы Мұрат­ бек Қыстаубаев пен орталық мешіттің ұстазы Ержан Есім діни сұрақтар қойып, тұшымды жауаптар алынды. Діндарлар «Таза ауада тыныстап, бойымыз сергіп, рухани демалып қалдық» – деп тарқасты.

Нұрлан САМАТҰЛЫ, облыстық мешіттің баспасөз хатшысы

ны жоқ. Әдеттегі қуат үнемдегіш шамдардағыдай құрамында сынап болмайтындықтан, арнайы қабылдау орындарына тапсырам деп әуре болмайсыз. Көздің көру қабілетіне де залалсыз. Тағы бір басты ерекшелігі, жарық диодты аспаптар энергияны аз тұтынады және олардың түрлері мен пайдалану жағдайларына қарай электр қуатын тұтыну шығынын 43-92 пайызға азайтады.

– Нарықтағы сатылып жатқан Қытайда жасалатын өндірістік шамдарды сапасыз деуге келмес. Бірақ олардың бөлшектерін алатын болсақ, сапасына кепілдік ету, яғни өнімді кері қайтару жағы қиын. Өнім өндіруге қажетті құрылымдық бөлшектерді Ресейден алғанымыз тиімді. Диодтық шамдар - жоғары технологиялық күрделі үрдістерден тұратын өнім. Негізі жарық диодты жарықтан­ дырғыштар құрылыс шығынын электр қуатымен қамтамасыз етуді жобалау барысында-ақ шығынды азайтады. Өйткені мұндай жарық­ тандырғышты пайдаланатын болсақ, үйге, офиске, өзге де құрылыс нысанына берілетін қуат төмен болуы қажет. Сондықтан облыс­ тағы жобалау институттарына өз ұсыныстарымызды білдірудеміз, - деді компания құрылтай­ шыларының бірі Алексей Смирнов. Кәсіпорында жарық диодты шамдардың үш түрі өндіріліп, са­ тылымға шығарылуда. Енді көшені жарықтандыратын және өндіріс­тік орындарға арналған жарық диодты желілер шығару жобасы қолға алынуда. «Желаев астық өнімдері комбинаты», қаладағы бірқатар сау­ да орындары оралдық диодтық шамдармен қамтамасыз етілген. Компания қазақстандық сертификат алған. Енді тендерлерге қатысып, бақ сынамақ. Тендерлерде айы оңынан туып жатса, алдағы уақытта өндірісті кеңейтіп, жаңа жұмыс орындарын ашу жоспарланып отыр.

ҚР Президенті жанындағы Орталық коммуникациялар қызметі

Тауар айналымы 88 пайызға ұлғайды Ақмоншақ ЖҰМАЕВА, «Орал өңірі»

О

сы аптада елімізде «Қазақстан және ин­теграциялық процес­тер» апталығы басталды. Соған орай апталықтың бірінші күнін­ де ОКҚ-да инвестициялық климат тақырыбына арналған брифинг өтті. Оның жұмысына қатысқан ҚР Экономика және бюджетті жоспарлау министрлігі Халықаралық экономикалық интеграция департаменті­ нің директоры Ернар Бәкенов Кедендік одақ қызметі бастал­ ғалы бері еліміздің одақтың басқа елдерімен тауар айналымы 88 пайызға өсіп, қазіргі таңда 24 миллиард­ долларға жеткенін баяндады. Сонымен қатар ол өткен жылы 2009 жылмен салыстырғанда өңделген тауарлар экспорты екі есеге ұлғай­ ғанын, осыған орай КО елдеріне өңделген тауарлар экс­ портының үлесі 44 пайыздан 55 пайызға өскенін жеткізді.

– Мысалы, Ресей мен Беларусь елдеріне кондитер өнімдерінің экспорты 3 есе, трансформалар экспортының көлемі 11 есе, ал жеңіл шағын тоннажды жүк көлік­терінің жеткізілімі 17 есеге өсіп отыр. Сон­ дай-ақ КО елдеріне аккумулятор бойынша экспортымыз 1,7 есе, конденсатор бойынша 1,3, сусындар бойынша 13 есеге ұлғайды, – деді Ернар Бәкенов.

8

ДАЛА-ҚАЛА Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

Биылғы сәуір айының соңғы күндерінде оқырман­дар­мен жүздесу мақса­тын­да редакция қызмет­керлері Сырым ауданында болып қайтты. Сапарымыз Алғабас ауылынан басталды. Орта мектепте өткен кездесуді ашқан аудандық ішкі саясат бөлімінің басшысы Талғат Дарғожиев «Орал өңірі» газеті­ нің қоғамдық мән-маңызына тоқ­талып, бүгінгі таңда 1,3 мың сы­рымдық басылымның тұрақты оқыр­маны екенін айтты.

- Біз «Орал өңірі» газетін сіздерге таныстыру үшін келгеніміз жоқ. Жүз жылға жуық тарихы бар басылымды көпшілік біліп қана қоймай, оны өздерінің рухани серігі санайды. Газет осы уақыт­ тан бері ел-жұртқа қалтқысыз қызмет етіп келеді. Біздің келген мақсатымыз – газетімізге қатыс­ ты сіздердің ой-пікірлеріңіз бен сын-ескертпелеріңізді тыңдау. Ауыл­дағы ағайынның қандай мә­ селесі біздің назарымыздан тыс қалып жатыр, соны есту. «Сырт көз көреген» дейді ғой, газеттің шығармашылық үрдісін жетілдіре түсуді қажет етер тұстар турасында ұсыныстарыңызды білсек деп келдік, - деді «Орал өңірі» газетінің бас редакторы Бауыржан Ғұбайдуллин. Жиын барысында сөз алған ауыл әкімі Өркен Әменов, мектеп психологы Саламат Қаналиев басылымның ұстанған бағытына, ішкі мазмұнына, сыртқы келбетіне, тілшілердің шығармашылық әлеуетіне көңілдері толатындарын жеткізді. Дәл осындай кездесулер Жым­питыдағы Қ.Мырзалиев атында­­ғы орта мектепте, Бұл­ дырты, Аралтөбе, Бұлан, Өлеңті ауыл­­дық округтерінде де өтті.

Сәкен ӘБІЛХАЛЫҚОВ, Сырым ауданы Алмагүл БИСӘЛИЕВА, Бұлдырты орта мектебінің директоры: - «Орал өңірі» газеті ауыл­да­ғы м е к т е п т е р­ д е г і түрлі мәсе­ле­лер­ дің шешілуіне ықпал жа­сап жүр­ генін білеміз. Сондай бір мәселе бізде де туындап отыр. Мекте­ бімізге өнер саласына қатысты мамандар қажет. Мәселен, атааналар балаларды би өнеріне үйрететін хореографты сұрайды. Ауылға маман ретінде келмесе де, тиісті орындар оларды машық­ тан өтуге жіберсе екен дейміз. Талапты оқушыларымыз осы аз ғана уақыттың ішінде біраз нәр­се үйреніп қалар еді.

Таяуда облыстық төтен­ше жағдайлар департаментінде «Су қоймала­рында адам қазасының алдын алу» атты кеңес өтті. Онда аталмыш департамент басшысының орынбасары О.Бержанов ел-жұрттың шомылу маусымында сақтыққа шақырып, сөз сөйледі.

oral_oniri@inbox.ru

Оқырманын іздеген газет олжалы сұранысына сәй­кес маман­дық­тар туралы ма­­қала­лар басылады. Бұл ата-ана­ларға да, тү­лек­терге де, мұ­ ға­лім­дер­ге де үлкен көмек. Осы бағыт­тағы ма­қала­ларды жиірек беріп тұрса­ңыздар. Мәриям ҚОЖЖАНОВА, Аралтөбе орта мектебінің 11-сынып оқушысы: Жаһандану үрдісі жастарға кері әсерін тигізуде. Оның зардабын ұлттық Қален АХМЕТҚАЛИЕВ, Бұлдырты ауылдық округі ардагерлер кеңесінің төрағасы: - Негізінен газетті оқырман іздеуі керек. Бүгін газет бізді іздеп келіп отыр. Ауылымызда «Орал өңіріне» бір қа­уым ел жазылады. Жаңа бас ре­ дактор газеттің са­пасына байланысты қандай сын-ескертпе айтасыңдар деп сұра­ды. Соған байланысты өз пікірім бар. Ауыл­ дағы біраз ағайын ойы же­ңіл, дерегі бұлыңғыр мақала жазатын сарыжағал басылым­дар­ға әуес. Мемлекеттік сипат­та­ғы басылымдар сондай жандар­ды тәрбиелеу­ ге атсалысуы ке­рек деп есептей­мін. Қамажай РАМАЗАНОВА, Бұлдырты орта мектебінің мұғалімі: - Бүгінгі таң­ дағы өзекті мәсе­ ле – дін. Газет беттерінде негізінен діни тақырыпта өткен жиналыстар туралы ғана ақпараттар беріледі. Ал ол шаралардың қан­дай пайдасы болғандығы турасында неге кеңірек жазбасқа? Бұл дәстүрлі емес діннен зардап шегіп жүргендерге де, қарапайым оқырманға да ой салары сөзсіз. Соңғы кездері ислам ғұламала­ ры мен теолог мамандардың ойпікірлерін бере бастағандары­­ңыз құптарлық.

Сағынғали НӘСІПҚАЛИЕВ, «Бұлдырты жастары» ұйымының жетекшісі: - Ауылда талантты жас көп. Алайда олардың көбі танылып жатқан жоқ. «Орал өңірі» аудандардағы меншікті тілшілері мен штаттан тыс қоғам­дық тілшілер арқылы осындай жастарды насихаттауға жете ден қойса екен деймін. Сәбит БАҚТЫҒАЛИЕВ, Өлеңті ауылдық округінің тұрғыны: - Ауылымызда әлеуметтік қыз­ мет көрсету ор­ талығы ашылып, біз сияқты ардагерлерге түр­лі кө­ мек көрсетілуде. Осы орта­лыққа ауылдың ақсақалдары жи­налып, Елбасы Жолдауын, мем­лекеттік сая­сатты насихаттау бағытында түрлі шаралар өт­кіземіз. Сол кезде «Орал өңірі» газеті біздің сенімді серігіміз болады. Алдағы уақытта да газет беттерінен діни, әлеуметтік, мә­­ дени тыныс-тіршілікке және салтдәстүрге қатысты мақалалар­­ды жиі оқығымыз келеді. Жолдығали ӨТЕЕВ, Аралтөбе ауылының тұрғыны: - «Егемен Қа­ зақстан», «Орал өңірі», «Сырым

Судан да сақтану қажет ТЖД ТЖ алдын алу бөлімінің бастығы М.Отаров «Жас Отан» жастар қанаты арқылы еріктілер тарту мәселесін көтерді. Тұрғындар арасында үгіт-насихат жұмысының белсенділігін арттыру мақсатында жас еріктілерді үйлерді аралап, су айдындарында рейдтер жүргізуге жаднамалар

мен парақтар таратуға атсалысу­ ға шақырды. Жиын қорытындысы бойынша су айдындарында тосын өлімнің алдын алуға бағыттал­ ған нақты шаралар ұйымдастыру қолға алынды.

БҚО ТЖД баспасөз қызметі

елі» газеттері – м­енің көп жылдан бергі серігім. Басқаға ақша қимасам да, осы үш басылымға жазылудан қаржым­ды аяған емеспін. Жалпы, редакц­ия қызметкерлері оқырмандар­мен осындай жанды кездесулер­ді жиі ұйымдастырса, газеттің бе­делі одан сайын артып, таралы­мы өсе түсетініне сенемін. Сәуле ЕСҚАБЫЛОВА, Аралтөбе орта мектебінің мұғалімі: - Наурыз се­кіл­ді мереке­лік ша­ра­ларды айтпа­ ған­да, ауылда көп­­­ші­лік қонақ күтуден басқа салт-дәс­ түрді ұстанып жүрген жоқ. Сол себепті осы олқылық­­­тың ор­нын толтыратын жүйелі ма­қа­ла­лар жарияланса деген ті­лек бар. «Орал өңірі» газетінде «Кім бо­лам?» де­ ген айдармен бү­гінгі за­ман­ның

тәр­­бие арқылы азайтуға болады. Ал ұлттық тәрбие отбасынан бас­ та­ла­ды. Сол себепті «Орал өңірі­ нен» жанұя жарастығын, отба­сы­ ның берекелі тірлігін баяндай­­тын мақалалар мен арнайы бетте­рі­ ңізді жиірек көрсек дейміз. Гүлшат ЕШЕКЕНОВА, Аралтөбе орта мектебінің мұғалімі: - Тек арақ пен темекінің зияны туралы емес, оның зардабын тартқан жандар, олардың өкініші жөнінде мақалалар жиі берілсе, оның оқушыларға, жастарға берер тәлімі мол болатын сияқты. Тағы бір айтайын дегенім, ауылда да, қалада да отбасын ұмытып, карта ойнайтын әйелдер бар. Сондай жандарды тәрбиелеуге бәрі­міз бірігіп атсалысайық.

ДАЛА-ҚАЛА oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

9

«Ерлік - елге мұра, Айша ӨТЕБӘЛІ, «Орал өңірі»,

Махамбетті оқиық! Таяуда Махамбет Өтемісұлы атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университетінде VI Махамбет оқулары өтті. Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференцияға жергілікті ғалымдармен қатар Түркия, Оңтүстік Корея ғалымдары да қатысты.

Қазбек ҚҰТТЫМҰРАТҰЛЫ, «Орал өңірі» Конференцияны университет ректоры, академик Асхат Иман­­ғалиев сөз сөйлеп ашып, бұл шараның маңызы мен мәр­ те­бе­сіне тоқталып өтті. Соңғы жыл­дары білім ордасы жанынан «Махамбет» халықаралық ғылы­

ми-зерттеу орталығы құры­лып, табысты жұ­мыс істеуде. Бұл күні осы орталық дайындаған «Бабалар тарихына тағзым» атты жаңа жинақтың тұсауы кесілді. Конференцияның пленарлық мәжілісінде түркиялық Ардахан университетінің профессоры Ор­­­хан Сөйлемез, Атырау қалас­ынан келген ақын Қойшығұл Жылқы­ шиев, оралдық өлкетану­шы Ғаділ­­ше Өтебәлі, Сеул қа­ла­сы Сунг­­ конгхое университеті­нің про­­­­­фес­ соры Ли Джонг Хьюн, «Махам­­бет» халықаралық ғы­лыми-зерт­­­теу орталығының дирек­то­ры Абат Қыдыршаев және БҚМУ профес­соры, экономика док­торы Ли­ лия Мерғалиева баянда­ма жа­ сады. Түстен кейін конферен­ ция жұмысы әр сала бойынша 7 секцияға бөлініп, түр­лі тақырып­ тағы баяндамалармен жалғасты.

– «Махамбет оқулары» біздің

Сырым ауданында «Менің кіші Отаным» атты тарихи-өлкетану экспедициясы ұйымдасты­ рылып, осы тарихи-танымдық жорыққа қатысу­ шылар бір аптаның ішінде аудан аумағындағы тарихи орындарға сапар шекті. Аудан әкімі Абат Шыныбеков­­тің тікелей ұйытқы болуымен жүзеге асқан экспедицияның құ­ рамына ҮЕҰ, БАҚ, туризм саласы өкілдері, оқушылар кірді. Он жеті адамнан құралған экспедиция­ның маршруты Қособа ауылдық окру­гіне қарасты Жырақұдық ауылы­нан басталды. Онда екі бір­ дей обаны барып, көзімізбен көр­ дік. Келесі нүкте – Жетікөл ауылдық округі. Бұл округтің аумағы Сырым Датұлының өміріне қатысты болғандықтан, тарихи маңызы мейлінше зор. Осында Сырым батырдың баласы, ру билеушісі, әскери старшын, полковник, тархан Қазы бидің және Сырым батырдың немересі Омар би Қазыұлының бейіттері бар. Бұдан бөлек, Даттың немересі Сәттің кесенесі мен қыл араласқан шикі кірпіштен салынған Шошақмола да осында. Округтің Ақоба елді мекенінен көп ұзамай Ормантай әулиенің де бейіті бар. Біздер көрген ескі қорымның бәріндегі құлпытастар Батыс Қа­зақстан аймағына тиесілі оймыш құлпытас кейпіне жатады. Осын­дай бай жәдігерлер Жосалы ауыл­дық округіндегі Айдана қоры­мын­да, Талдыбұлақ ауылдық округін­де­гі Қызыл мешіт орнын-

Атырауда да жыл сайын өтеді. Бірақ Оралдағы шараның сипаты бөлек, мағыналы, терең мазмұнды екен, – дейді Қойшығұл Жылқышиев. Ал педагогика ғы­ лымдарының докторы Абат Қы­ дыршаев «Бабалар тарихына тағ­ зым» атты кітап студенттер мен ғалымдар қатысқан экспедиция нәтижесінде жинақталған мате­ риалдар негізінде шыққанын, ке­­ лешекте жүйелі түрде шыға бере­ ті­­нін жеткізді. Конференцияда есте қалған оқиға – түркиялық ғалымның қазақ тілінде баяндама жасап, Махамбет жырларын жалпы түр­ кі шайырларының шығар­мала­ рымен салыстыра талдауы бол­­­­ды. Орхан мырза «Қазақ шаңы­­ра­ ғы астында бүкіл түркі біріксе» деген ұсыныс айтты.

Суретті түсірген автор

ұрпаққа - ұран»

Жақында облыстық тарихи-өлкетану музейінің қызметкерлері Жеңістің 69 жылдығына орай «Ерлік - елге мұра, ұрпаққа - ұран» атты плакаттар көрмесін ұйымдастырды. Бұған Ұлы Отан соғысының жә­ не Ауған соғысының ардагерлері мен облыстық қорғаныс істері жө­нін­дегі департаментінің қызмет­кер­ лері және студенттер қатысты. Шара көрме жұмысын таныстырудан басталды. Келушілерге шара маңызын түсіндірген му­зей қызметкері Динара Есеналиева көрме залындағы Ұлы Отан соғысы жылдарын еске түсі­ретін плакаттарды көрсетіп, олар­­дың маңызына жеке-жеке тоқ­тал­ды. Мысалы, залдағы «Сен өз ер­кің­ мен жазылдың ба?», «Сен Отан үшін не істедің?», «Отан-Ана ша­ қырады!» атты сурет-плакаттары жұртшылықтың отаншылдық сезі­ мін арттырып, халықтың рухын кө­терсе, сатиралық плакаттар неміс-фашист басқыншыларының қан­құйлы іс-әрекетін әшкерелейді. Сондай-ақ залда тыл өмірін баяндайтын плакат та көп болды. Оларда соғыс жылдарында қала мен далада аянбай еңбек еткен бала-шаға мен қарттардың, әйелдер мен со­ ғыс мүгедектерінің ауыр өмірі бейнеленген. Көрмеге келгендер бұдан

басқа жауынгерлердің майданнан ата-анасына, бауырларына жазған хаттары мен соғыс жылдарындағы газет қиындыларын, Кеңес әскер­ лерінің қару-жарақтарын көріп, осы өңірден соғысқа аттанған боз­ дақтардың тізімі жазылған кітап беттерін парақтады. Олардың әр­ қайсысы бұл кітаптан іштей өз атасын, ағасын іздегені хақ. Көрменің екінші бөлімінде осы шараға арнайы шақырылған Ұлы Отан соғысының ардагері Қадыр Ғайсин сөйлеп, сол бір зобалаң жылдардың қиындығы жөнінде әңгімеледі. ІІ Украина майданында қиян-кескі айқастардың бел ортасында болған Қадыр ақсақал елге оралған соң басшылық қызмет­­терде жүріп, зейнетке шыққан. «Бірлік пен ынтымақтастықтың арқа­­ сында Ұлы Жеңіске қол жеткіздік» деген қарт майдангер жастарды адал өмір сүруге шақырып, еліміз­ге ты­ныш­тық тіледі. Облыстық қорғаныс істері жө­ ніндегі департаментінің қыз­мет­ кері Арман Ахонов сөйлеп, елімізді жаудан қорғаған майдангерлер мен күндіз-түні тынымсыз жұмыс істеп, Ұлы Жеңісті жақындатқан тыл ардагерлерінің ерлігіне тағзым етті. Шара барысында Ж.Досмұхамедов атындағы педколледж жанындағы «Вдохновение» әдеби клубының мүшелері ән шырқап, Жеңіс туралы өлеңдер оқыды. Жиын клуб мүшелерінің орындауындағы «Же­ ңіс күні» әнімен қорытындыланып, ардагерлерге ескерткіш сыйлық­­тар табыс етілді.

Тарихи танымды тереңдетер жорық

да, Алға­бас ауылының шетіндегі зират­та және Бұлан ауылдық округіндегі Жамбыл ауылындағы Тайлақ батыр қорымы мен Ат­ шоңқай қорымдарында молынан сақталған. Бірқатары мүжіліп, пұ­­шайман халде жатқанымен, төте жазуға сауатты адам үшін ондағы жазуды оқуға мүмкіндік бар. Экс­ педиция құрамындағы аудан­ дық мешіттің найб имамы Санат Кәрімов кейбір құлпытастардан сандарды танып, жазуларын оқы­ ды. Сырым ауданындағы көне құл­ пытастардың басы ХVIII ға­сырдан

басталады. Және бір ескерер­ лігі, ғалымдар айтатын ХІХ-XX ғасырлардағы құлпытастарға тән ерекшеліктер біздің аудан аума­ ғындағы құлпытастарда да кездеседі. Яғни рулық таңбалары бар, мұқият өңделген, жазу және ою-өрнектерімен барынша безендірілген. Бұл аудан аумағын ме­кендеген ру-тайпалардың мә­ дениеті мен таным-түсінігінің жо­ ғары деңгейде болғандығын білдірсе керек. Осы сияқты Сырым шыққан төбе, Сырым батырдың кесенесі, әулие Жұмағазы ха­ зіреттің жатқан жері, 1929 жылғы

ашаршылықтан жерленгендердің орны, Есен­гелдінің бейіті, Қорған шұңқыр сияқты тарихи жерлер­ дің аудан тарихында ойып алып тұрған орындары бар. Сырым ауданындағы Айдарсор (үлкен және кіші айдындары), Жалтыркөл, Былқылдақ басындағы бұлақтар, Есенгелді бейіті маңындағы тоғай секілді табиғаттың таңғажайып бөліктері де көңіл аударуға тұрарлық. Бұл орынның барлығына жергілікті жердегі шежіреші қариялар мен тарихшылармен бірге барып, барынша тың әрі нақты мағлұмат алуға тырыстық. Ал Жосалыдағы Лұқпан құды­ ғы, Мұқаштың құдығы, Үшқат, Ал­ ғабастағы Қабанбай, Қақпақты сияқ­ты аңызға өзек болған жер­ лер мен Қырыққұдықтағы Қарт­ мәм­бет, Тұман мазары, Зейнеке әу­лие, Болғанбай, Қылышқожа әу­лие, Естек–Мәстек, Қаратай сұл­­тан, Қоңдыкер батыр, Жарқын ба­тыр секілді тұлғалардың ізі қал­ ған орындарға жолымыз түспеді. Дегенмен көп кешікпей бұл жер­ лерге де экспедицияның табаны тиері хақ. Жалпы, аудан көлемінде көне қорым мен ескі құлпытас өте көп. Эспедиция барысындағы алдын ала есептегеніміз бойынша кем дегенде 60 дана көне құлпытас

бар. Оның үштен бірі Бұлан ауыл­ дық округінде. Енді бұл құлпытас иелерінің аты-жөні, шыққан тегі, лауазымы, әлеуметтік дәрежесі, қай жылдары өмір сүргендігі, ұрпақтары туралы толық мәлімет алу мүмкіндігі жасалса дейміз. Сонда Сырым ауданының тарихы тың деректермен толығар еді. Тағы бір мәселе, тарихи орындарды табиғи факторлардың ке­ сірінен жойылып кетпеуі үшін нақ­ты жұмыстар атқаруы тиіс. Оған ауыл малдарынан да зиян бар. Қа­зір­дің өзінде Сәттің кесенесі жарты­лай қираған. Осы қауіп Шошақмо­лаға да төніп тұр. Бір аптаның ішінде ауданның тарихи орнының барлығына ат ба­ сын бұру мүмкін емес. Бір құлпы­ тасты оқып, зерттеудің өзі біраз уақыт алады. Әрі оның шежіресін зерделеудің тұтас ғылыми еңбек­ ке татымды мағлұматқа жол ашуы әбден ықтимал. Осы сапардың өзі экспедиция мүшелеріне көп ой салды. Соған орай «Сырым ауданының тарихи орындары мен көрікті жерлерінің анықтамалы­ғы» атты еңбекті жарыққа шығару күн тәртібіне қойылды.

Бауыржан ШИРМЕДИНҰЛЫ, экспедиция мүшесі, Сырым ауданы

10

ӘЛЕУМЕТ Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

● 31 мамыр – Саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күні

Ақтың оты өшпейді

Жаһанша Досмұха­медов атындағы «Қай­раткер» қоғамдық қоры және «Дә­

«Мен қазақпын мың өліп мың тірілген» деп ақиық ақынымыз Жұбан Молдағалиев айтқандай, халқымыз сталиндік саяси қуғын-сүргін зобалаңын да бастан кешті.

дәм ата-Жұмағазы хазірет» қоғам­дық қоры биылғы 31 мамыр күні ел бірлігі мен ұрпақ­тар сабақтас­ты­

О

ғын нығайту мақса­тында ізгілік шарасын өткізеді.

Шараға з ы м а р ы қ ша 31 мамыр – Саяси қуғын-сүр­гін құрбандарын еске алу күні­не арналған шараның ұйымдас­ тырушылары – «Дәдәм ата-Жұма­ғазы хазірет» қоғамдық қоры­нан Ғарифолла Жанбозов пен Жа­ һанша Досмұхамедов атындағы «Қайраткер» қоғамдық қорының төрайымы, тарихшы-ғалым Дә­ меткен Сүлейменова. Ізгілік ша­расы «Дәдәм ата-Жұмағазы ха­ зірет» кесенесі маңында 31 мамыр күні сағат 12.00-де басталады. Ша­ ра барысында саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандары­на

Құран-Кәрім бағышталады және тақырыпқа сәйкес баяндамалар оқылады, ас берілмек. Осынау шараға қатысқысы келетіндердің назарына: Сырым ауданындағы аталмыш мекенге бару үшін облыстық қазақ драма театрының жанындағы алаңнан сол күні сағат 11.00-де жүретін автобусқа отыруыңызға болады.

Жаһанша Досмұхамедов атын­дағы «Қайраткер» қоғамдық қоры

сы дүрбелеңде Жа­ңа­қаланың екі бірдей бас­шысы, аудандық партия комитетінің бі­рінші хатшысы Мағауия Өтегенов пен аудандық кеңес атқару коми­тетінің төр­ағасы Есет Тоқсанов бірінен соң бірі ұсталып, арыстай азаматтар атылып кетті. Тіпті «Хазіретті қонақ ет­тің» деген желеумен ауданның Ма­шер, Кәкім деген қарапайым адам­­да­ры да ұсталып, қайтпас са­парға аттанса, Дәулеткерей Ке­женов, Досқазы Имашев, Ғұ­мар Салықов, Біләл Сәркенов сынды партия, кеңес қызметкер­лері­нің алды атылып, соңы ұзақ жылдар тар қапаста отырып, түрменің тауқыметін тартты. Ал Мәскеу қаласында көр­нек­ті мемлекет қайраткері Д. Қонаев­ пен бірге оқып, кейін Балқаш кен­ байыту комбинатында қатар қызмет атқарған жерлесіміз Қа­сым Байғанин де жазықсыз жа­ ланың құрбаны болды. «Ақтың оты өшпейді» деген­дей, кейін бұлардың бәрі де ақталып,

азаматтық құқықтары қалпына келтірілді. Елбасымыздың Жарлығымен 31 мамыр – Саяси қуғын-сүргін құр­ бандарын еске алу күні болып белгіленді. Бұл күн қашан да қасірет­ті де қасиетті күндер тізбесінде қала бермек. Жыл сайын ауданымызда саяси қуғын-сүргін құрбандары мен жазықсыз жапа шеккен жандар­ды еске алу шаралары өткізіледі. Осыдан екі жыл бұрын аудан орталығындағы саябақтардың бі­рінде аудан әкімі Лавр Хайрет­ диновтың бастамасымен сол бір сүреңсіз кезеңді еске түсірер әрі қуғын-сүргін құрбандары рухына арналып ескерткіш-белгі қойылып, онда олардың тізімдері ілініп, бейнелері мәрмәр таспен кескінделді. Оның ашылу рәсіміне аудандық кеңес атқару комитетінің төрағасы болған Есет Тоқсановтың баласы Вилен қария ұлы Ерланмен, басқа да бейкүнә жандардың ұрпақ­тары қатынасты. Тарих дөңгелегі кері айнал-

майды. Әйтсе де адамзат кешкен жақсылықтар мен жаман­­дықтардың, сәттіліктер мен сәт­сіздіктердің, жеңістер мен жеңі­ ліс­тердің қай-қайсысы да уақыт бедерінде айшықты белгілерімен қалады. Сталиндік жазалау да тари­хы­ мыздың қасіретті беттері бола бермек. Енді елі үшін еңбек етіп, ең­бек­ тері еш болған боздақтарға ар­ налған мақаламды мынадай жыр жолдарымен аяқтамақпын. Гүл басып, қу мекен тақырды, Атой сап ер ұлдар шарқ ұрды. Оятып ұлтын да ұйқыдан, Азаттық, теңдікке шақырды. Ту етіп Алаштың ұранын, Көтерді төбеге Құранын. Күн болып қазақтың көгінде, Жандырды туған ел шырағын. Сұм заман неліктен сорлады, Аспанды қара бұлт торлады. Дариға-ай, шошынған қырандар, Тұғырға қайтып кеп қонбады. Көрді де тағдырдың салғанын, Көтеріп уақыттың салмағын. Тарихқа айналды тұлғалар, Қалдырып ұрпаққа арманын.

Закария СИСЕНҒАЛИ, Жаңақала аудандық мәслихатының хатшысы

Ауылдарды аралады ҚР Парламенті Сена­тының депутаты Ерболат Мұқаев Тасқала ауданының тұрғындарымен жүздесіп, бірнеше нысанды аралады.

С

енатор алдымен аудан активімен кездесті. Бас­қо­ суда аудан әкімі Санжар Әлиев жергілікті жерде Елбасы Жолдауының іске асуы, өзге де атқарылып жатқан іргелі шаруалар мен жаңа жобалар бойынша ақпарат берді. Халық қалаулысы жиналған­дар алдында елдегі ірі саяси оқи­ғаларға тоқталып, Елбасы Жолда­ уының ел игілігіне айнал­ғанды­ғын атап өтті.

– Тоқсан сайын Парламент де­ путаттары облыстарға шығып, мем­лекеттік бағдарламалардың іс­­ке асу барысын қарап, халықпен жүздесіп, елдегі ірі саяси оқиға­ лардан түсінік береді. Әрине, негізгі басымдық Елбасы Жолда­уын насихаттауға бағытталады. Үде­ме­лі индустриалды-иннова­ция­лық даму бағдарламасының І кезе­ңінде елімізде 651 жоба сәтті іске асып, 64 мың жаңа жұмыс орны ашылып, 67 мың адам тұрақты жұмысқа орналасты. Аталған мем­лекеттік бағдарлама әлі де жал­ ғасатын бо­лады. Елбасы отбасы биз­несін дамытуды ұсынды. Со­ның нәти­жесінде «Жұмыспен қам­ ту – 2020» бағдарламасы бойын­ша несие серіктестігі арқылы талай жанұя өз кәсібін ашты. Мемлекет ауыл шаруашылығын дамыту­ға ерекше назар аударып отыр.

А. Ионкинді еске алды Қазір халықтың 46 пайызы ауыл­дық жерде тұрады. Сондықтан ел­ дің алтын қазығы ауылдың дамуы – елдің өркендеуі. Үкімет тарапы­нан берілетін субсидиялар көбін­де ірі шаруашылықтарға бағыт­тал­ған. Сол себепті шаруашы­лық­ тарды ірі­­лендіру жұмысы да заман талабы. Мал басын асылдандыру елдің түкпір-түкпірінде қарқынды жүріп жатыр. Бұл бағыттағы жұ­ мыстар Тасқала ауданында да өз деңгейінде қолға алынғандығын атап өткім келеді, - деді Ерболат Рахметоллаұлы. Сенат депутаты облыстағы қар­жылық жағдайға да тоқталып өт­ті. Өңірде салынатын жол мен жаңа жобаларды, оның өлке өркение­­тіне қосатын үлесін де салмақ­тап шықты. Азық-түлік қауіпсіздігін сөз еткен сенатор 2020 жылы әлем халқының саны 10 млрд. адамға жететіндігін тілге тиек етіп, қазірдің өзінде әлемде әр онын­ шы адамның ішер асқа жарымай отырғандығын алға тартты.

– Әлемде түрлі дүрбелең көбе­ йіп кетті. Береке басы – бірлікте. Елбасының салиқалы саясаты­

ның арқасында елде қой үстіне бозторғай жұмырт­қа­лаған заман орнады. Ал біздің елі­мізде ынтымағы жарасқан отандастарымыз тату-тәтті өмір сүріп, жасампаз еңбектің жемісін теру­де, – деп атап өтті сенатор. Астаналық мейман одан кейін «ТрансНафта-Центр» АҚ тапсы­ры­сы бойынша Шежін ауылдық округі аумағындағы жер асты ресурстарын барлаумен айналы­ сып жатқан «Си Бу» компа­ния­ сының жұмысымен танысып, Ащы ауылының аумағындағы «Бола­шақ» шаруа қожалығында бол­ ды. Аталмыш шаруашылық биыл 150 асыл тұқымды «Герефорд» сиырын алған болатын. Шаруа­шылық жетекшісі Нұр­тай Жұма­ шев депутатқа мем­лекет тарапы­нан ауыл шаруа­шы­лығы саласы­ на бөлініп жатқан қаржылай қол­даудың қомақты еке­­нін жеткізіп, бұл қадам ауылға деген ерекше қамқорлықтың айғағы екенін айтты.

Думан ЗЕЙНЕЛ, Тасқала ауданы

Жуырда Оралда әйгілі шабуылшы, КСРО спорт шебері Анатолий Ионкинді еске алуға арналған футболдан жасөспірімдер арасында халықаралық турнир мәреге жетті. «Ақжайық» футбол клубының баспасөз қызметінен түскен мәліметке қарағанда, аталмыш жарысқа Орал, Ақтөбе, Атырау, Қостанай және Самара қалаларынан барлығы сегіз команда қатысып, бақ сынады. Финалдық бәсекеде «Ақжайық» және «Ақтөбе» футбол орталықтарының командалары жа­сыл алаңға шығып, онда 2:1 есебімен жеңіске жеткен ақтөбеліктер чемпион атанды. Үшінші орынға Самараның «Юнит» командасы көтерілді. Жекелеген спортшылардан Әсет Құлбаев («Авиатор», Ақтөбе) – үздік қақ­ пашы, Әлішер Әжімов («Ақтөбе» футбол орталығы) – үздік қорғау­ шы, Рамиль Жанғазиев («Атырау») – үздік жартылай қорғаушы, Данила Косарев («Юнит») – үздік шабуылшы, Ерқанат Құбайдолла («Ақжайық») – үздік мерген, Ал-

тынбек Нағашымбеков («Ақтөбе») үздік ойыншы атанды. Еске сала кетейік, А.Ионкин (4.10.1950, Орал – 13.05.2009, Орал) Орал қаласында туып-өсті. Қазіргі «Ақжайық» футбол клубы стадионы маңында тұрған ол аяқдоптағы алғашқы қадамын Оралда бастап, Алматыда аяқтады. «Қайраттың» құрамында КСРО чемпионатында 25 гол соқты. Әсіресе, 1974 жыл­ғы маусымда қарсыластар қақпа­ сына 16 доп енгізіп, Олег Блохиннен кейін екінші орынға кө­­терілді. Жаттықтырушылық қыз­­мет атқарып, Қазақстан футбол федерациясының вице-президен­ ті болған Анатолий Ионкин бұдан бес жыл бұрын, 2009 жылы 13 мамырда бір кезде өзі доп тепкен стадионда жүрегі тоқтап, көз жұмды.

Арман БОЛАТҰЛЫ

АЗАМАТ oral_oniri@inbox.ru

Ұлттық спортты

Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

ұлықтаған жігіт

Орда бұзар отыздан енді ғана асқан Орынбасар ат спорты дегенде, ішкен асын жерге қояды. Өйткені оның өзі – атбегі. Ат құлағында ойнайтын шабандоз, көкпар, аударыспақ сияқты ұлттық ойындардың шебері. Ол бастауыш сыныптарда оқып жүргенде-ақ, жездесі сыйға тартқан тайдың қасынан күні бойы шықпайтын. Жем, су беріп баптайтын.

– Сексенінші жылдары бұрынғы Фурманов ауданына қарасты біздің Ақкөл ауылында ат бәйгесінің өзі аракідік, тек мейрамдарда ғана ұйымдастырылатын, - дейді ол бізбен әңгімесінде. - Бала кезімде ауылда ат бәйгесі болатын күнді асыға күтетінім әлі есімде.

Ж

үйрік аттарды жарысқа салуды жаны сүйетін жас жігіт Оралдағы пе­дагогикалық институттың дене шынықтыру және спорт факуль­ тетіне түсіп, оны 2003 жылы ой­ дағыдай тәмамдайды. Еңбек жолын облыс орталығындағы №12 кәсіптік лицейде мұғалім болып бастады. Осында қызмет істеп жүргенде, біреулерден қалада ат спорты мектебі ашылыпты деген хабарды естиді. Қуанышы қойнына сыймай, шарқ ұра іздеп, мектепті тауып алды. Қос бірдей бөлімшесі бар мектептің алғашқысы Асан ауылында, екіншісі «Жас дәурен» балалар үйінің базасында орналасыпты. Облыс басшылығының қолдауымен мектепті белгілі ат­ құмар азамат Алтай Зейнуллин ашыпты, ал ат спортының аға жат­ тық­тырушысы Манас Шалабаев деген жігіт екен. Орынбасардың өтінішін олар ден қоя тыңдап, бірден ат бапкері, жаттықтырушы қызметіне қабылдады. Жаңадан ашылған мектепке Жамбыл об­лы­ сындағы атақты Луговой жыл­қы зауытынан асыл тұқымды аттар әкелініпті. Жас жігіт жұмысқа кіріс­кесін, сол аттарды бәйгеге дайындай бастады. Сол шақта бертін ке­ле Жә­нібек ауданының әкі­­мі болып қызмет істеген Берік Есен­ғалиев Асан ауылында тұрады екен. Ол Луговойдан әкелінген жүй­рік жылқылардың ішінен «Най­зағай», «Араб» деп аталатын аттарды таңдап алып, бәйгеге жаратып жүрді. Орынбасар одан атты бәйгеге қосудың қыр-сырын үйрене жүріп, ұққанын оқушы­ лардың зердесіне тоқи берді. Ал­ғашында қырықтан астам атқұ­ мар шәкірт жинады. Солардың он шақтысы қазір ат спортынан тә­уір нәтижелерге жетіп, осы кәсіп­ тің маманы атанды.

– Алдында айттым ғой, ат үстін­ де ойналатын көкпар, аударыс­ пақты бұрын-соңды меңгермеге­ німіз өз алдына, тіпті оған қатысып та көрмеппіз. Бірде Астанаға се­ минарға барғанымда, ат спорты өркен жайған Оңтүстік Қазақстан облысының Түлкібас ауданында тұратын Жаныс Саев деген

азаматпен танысып, ат үстіндегі ұлттық ойындар хақында небір керемет әңгімелерді естіп, қайран қалдым. Семинардан оралған соң басшымнан сұранып, Түлкібасқа бардым. Он күн жатып, көкпар тартуға арналған ер-тұрман, басқа да ат әбзелдерімен танысып, бұл ойынның өзіне тән қасиеті мен ерекшелігіне қанықтым, - дейді ол. Орынбасар Оңтүстікте болған сапарынан Оралға көкпар ойынына қажетті жабдықтар мен құралсаймандарды алып қайтады. Шә­ кірттерін ешкіні тақымға басу, жата тарту сияқты көкпардың көпте­ген әдістеріне баули бастайды. Оның оңтүстікке барғанда үйрен­ ген нәрсесі көп болатын. Айтуынша, Шымкент жақта жаппай көкпар деген үрдіс ойын бар. Алды бес жүзден бастап, соңы мың атқа дейін бір ешкіге таласады. Бір көкпарға 32 жеңіл автокөлік­ке дейін тігілетін кездері болады. Шілдехана, сүндет той, қыз ұзату дегеніңіз көкпар­сыз өтпейді. Мә­селен, біздің облыс бойынша көкпар тартатын тек 10 мықты жігіт болса, оларда әр ауыл, әр ауданда жаппай көкпар тартатындар көптеп табылады. Орынбасар Оңтүстіктен көрген көкпар ойынын там-тұмдап болса да біздің жаққа енгізуге тырысты. Атқұмар жігіттерді жинап, Асан ауылында сенбі сайын көкпар ұйымдастырып, бұл ойынның қырсырына біраз төселіп алды. Сөйтіп жүргенде 2005 жылдың жаз айында Ақтөбе облысының Қобда ауданында Кеңес Одағының Батыры Әлия Мол­дағұлованың туғанына 80 жыл толуына арналып көкпар, қыз қуу, теңге ілу және аударыспақ­ тан жарыс оздырылып, оған қа­ тыс­қан 5 команданың арасынан біздің жігіттер екінші орынды жеңіп алады. Ақтөбедегі жүлделі орынға малданған көкпаршылар сол жылы күзде ұлттық спорт түрлерінен Павлодар қаласында өтетін бесінші ел чемпионатына көңілдері марқайып, қалайда жеңеміз деп барды. Орынбасар бұл біріншілікке тайпақтық Уәлихан Қайыровтан өзгесі «Ақ­ көл» ауылының күш-қайраты бұл­ қынған Артур Чурин, Жасұлан

Балмулдин, Жасұлан Қожбанов, Айдынбек Жасмұқанбетов, Оралбек Үмбетов, Дархан Жолаев, Жә­ нібек Сүйіндіков секілді кілең бір сайдың тасындай мықты жігіттерді апарды. Жеребе тасталғанда жігіттер көкпар сайысынан Жамбыл облысының әйгілі «Әулие ата» командасымен күш сынасатын болды. Әу бастан бұл ойынға кәнігі болған жамбылдық мықты көкпаршыларға кім шақ келеді, астына мінген белді, қазанаттары­ мен тоқайласып, үзеңгі қағысып қалғанда, біздің жігіттер ат-матымен жерге құлап түседі. Осы жарыста оралдық көкпаршылар ойсы­рай жеңіліпті. Бір жылдан соң Пав­лодар қаласында ха­лықтық ойындар фестивалі өтіп, 12 облыстан команда келді. Мұнда да жігіттердің бағы жанбады. Же­ңі­ лістің ащы дәмін татқан спорт­ шылар ұлттық ойынға ден қою керек екендігін түсінді. Басқа бапкерлермен бірге біздің Орынбасар да мейрам кездерінде қалаға жақын жердегі ауылдарға барып, ұлттық ойындарды насихаттады, насихаттап қана қоймай іс жүзінде атқа мықты, берік, икемді балаларды таңдап, көкпар, аударыспаққа баулыды. 2007 жылы ат спорты бойынша балалар спорт мектебіне Аманжол Қадырбеков директор болып тағайындалады. Жаңа басшы ұлттық спорттық ойындарды өрге сүйреуге ұмтылды. Басшы болып келгеніне жарты жыл өтпей жатып, дәлірек айтқанда, 2008 жылғы мамыр айында тұңғыш рет ат спортынан Қазақстан біріншілігін Оралда өткізуге ұйытқы болды. Ат спортының мамандары сол біріншіліктің өте жоғары деңгейде ұйымдастырылғанын әлі күнге дейін соншалықты құмартып айтады. Екі лигада өткен чемпио­ натта аударыспақтан оралдық Рауан Тұрдалиевтің бірінші орын алып, спорт шебері атағын алуы ат спорты дамымаған біздің аймақ үшін зор жетістік еді. Аз да болса, қол жеткен табыс жігіттерді жігерлендіре түсті. ол жылы Қостанай облы­сында өткен ел бірінші­ лігінде қыз қуудан үшін­-

С

ші орынды иемденді. Алайда осы жылғы қыркүйекте Көкше­тау қаласында жастар арасында ұлт­тық ойын түрлерінен өткен чем­пионатта орал­дық оқушылар жа­ рысқа алғаш рет қатысқан­дықтан, жүлделі орын ала алмады. Есе­сіне сол біріншіліктен біршама тә­жірибе жинады. Үзбей жаттық­қан жігіттер 2009-2010 жылдары Тараз, Астана қалаларында өт­кен чемпионаттарда үшінші орын­ды иемденді, жастар арасындағы біріншіліктерге қатысты.

– Алматы облысының Қарасай ауданында 2009 жылы көкпардан өткен ел біріншілігінде Жәнібек Бисекешев деген шәкіртім ауда­ рыспақ сайысының ақтық кезеңі­не шығып, екінші орын алды, - дейді Орынбасар. - Сол жарыста шәкір­ тім Оңтүстік Қазақстан облысынан келген баланы ат үстінен жұлып алғанда, қуанғанымнан көзімнен жас ыршып түсті. Тағы бір шәкіртім Ақтілек Сәрсенов осы біріншілікте қола жүлдеге ие болып, көкпар­ дан Қазақстан құрама команда­сы­ ның мүшелігіне қабылданды. Ал Жанболат Қуанышқалиев есімді шәкіртім теңге ілуден жастар ара­ сындағы ел біріншілігінде екінші орын алса, ересектер арасында жаттықтырушы Армат Сәрсекенов чемпион атанып, осыған дейінгі ел рекордын жаңартты. Сондай-ақ 2010 жылы Ақтөбе қаласында өт­ кен жастар арасындағы біріншілікте Жәнібек чемпион атанып, спорт шебері атағын қорғаса, Ақтілек тағы да қола жүлдеге ие болды. Теңге ілуден шәкіртім Жанболат Қуанышқалиев екінші орынды иемденді. Сол сияқты Жанайдар Бисекешев (ол да шәкіртім) Ресейдің Рязань қаласында оздырылған халықаралық ат жарысында ел намысын қорғап, тұғырдың екінші сатысынан көрінді. Бұл аралықта басшымыз Аманжол Қадырбеков те республикалық жарыстарға қа­­тысып, ұлттық спорт түрі ауда­ рыспақтың осы кезге дейін ауызша айтылып келген ережесін жинақ­ тап, қағаз бетіне түсіріп, алғашқы авторы атанды. Орынбасар айтса айтқандай, облыста ат спорты бұдан да

11

зор жетістіктерге жетіп, өрлеу баспалдағының барлық сатысынан өтер ме еді, әттең, тек қаржы тапшылығы қолды байламаса. Қа­ра­жаттың жетіспеушілі­гіне бай­ ланысты спортшылар 2011 жы­лы Көкшетауда оздырылған чем­пио­ натқа толық құрамда бара алма­ды. Онда да ат спорты мекте­бінің директоры Аманжол Сансыз­байұлы өз есебінен банктен несие алып, біріншілікке баратындардың жол қаржысы шығынын өз мойнына алды. Жарысқа әзірлеген аттары нағыз бабында болатұғын. Амал не, көлік жалдауға жағдай болмағасын, жаттыққан аттарды тастап, екі жабы атты жалға алуға тура келді. Ол аттарға үйлесе алмаған шабандоз жігіттер біріншілікте қола жүлдені қанағат тұтты. Орынбасардың шәкірттері де қаржы тапшылығынан екі жыл бойы ел біріншілігіне қаты­са алма­ ғандықтан, ересектер тобына ауысып кетті. Батыс Қазақ­стан облыс­ тық ұлттық ат спорты түрлерінің бас бапкері, аға жаттықтырушы болып қызмет істейтін біздің кейіп­ ке­ріміз басшылардың ұйғары­мы­ мен Жәнібек аудандық балаларжасөспірімдер спорт мектебіне директорлыққа тағайындалды. ұрнағы жылғы тамыз – айын­да Жәнібекке кел­генімде, аудан­­ның құ­ рылғанына 90 жыл толу мерейтойына қызу әзірлік жүр­гізіліп жатыр екен. Аудан әкімінің қол­ дауымен мерейтой бағдар­­ла­ масына бұрын Жәнібекте өткі­ зілмей келген көкпар, аударыс­пақ, теңге ілу секілді ұлттық спорт ойындарын енгіздік. Оған қызы­ ғу­шылық танытқан жастарды тарт­тық. Былтыр жазда бесінші аудандық «Ақбидай» ауыл спорты ойындарына да ұлттық спорт түрлерін енгізіп, жарысқа оңтүс­ тік бағыттағы Ұзынкөл, Күйген­көл, Ақоба және солтүстік тұста­ ғы Жәнібек, Тау, Қамысты ауылдары бір-бірден команда шығар­ ды. Талов, Жақсыбай ауылдары команда шығара алмағандықтан, борсылық шабандоз жігіттер жарыста үшінші орынмен шектелді. Аталмыш сайыста күйгенкөлдік атбегі Жасұлан Темірғалиевтің ұлт­тық ойындардың қай түрінен болса да шеберлік көрсеткенін айрықша айта кеткен жөн. Бұдан соң іле-шала Ақжайық ауданында оздырылған облыстық жарыста ол атын көкпарға да, аударыспаққа да, теңге ілуге де, қыз қууға да салып, ауданның намысын қолдан бермеуге тырысып бақты. Облыста және ауданда ұлттық спорттық ойындардың дамуына Аманжол Қадырбековтің лайықты үлес қо­ сып келе жатқанын айта кеткім келеді. Тақымы тастай, құрыш бі­лекті, батыр жүректі осындай ұл­ дарымыз көп болса, ауданда ат спорты өрлейді деп ойлаймын, - дейді Орынбасар Ғилымов өз сөзінде. Ұлттық спортты ұлықтау­шы жі­ гітпен әңгімелесе отырып, оның сөзінен алдағы уақытта ауданда ат спорты бөлімшесін ашқысы ке­леті­нін ұқтық. Бұл мәселе жө­­нінде ол облыстық дене шы­нық­ тыру және спорт басқармасына ұсыныс та жолда­ған. Алға қойған жоспарлары көп. Мә­селе шешімін тауып жатса, Жә­нібек ұлттық спорт ойында­рының қай­наған ортасы­на айналуы бек мүмкін.

Б

Нұрымбек ЖАПАҚОВ, Жәнібек ауданы

12

айналайын Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Балаңыз «кім» болып ойнап жүр? (Соңы. Басы 1-бетте)

Ертеңіне әлгі балаларды кіреберістен (подъезден) кездестірдім. Ағасы өзінен сәл-ақ кіші қарындасын арқалап, түсіп келеді екен. Олар кешегі жерге барып, тағы да ойнай бастады. Ағайынды ұл мен қыздың татулығы, бір-біріне деген қамқорлығы мені қызықтыра түсті. Оларға жақын отырып, ойындарын тамашалауға кірістім. Қыз алаңқайдың сыртына шығып кетті. Қолындағы ұялы телефонын алып, ағасына «хабарласып» жатыр.

- Ағай квартирге қаншаға жібересіз?

- 45 мың ба? Су, газ бәрін өзі­міз төлейміз бе?

- Бүгін барып үйді қарауға бола ма? Тақылдап сұрақ қойып болға­сын қолындағы кішкентай сөмкесін алып, ағасының қасына келді. Бала оны күркешеге кіргізіп, «үймен» таныстырып жатыр. Пысық қара қыз маған жымия қарап «Біз бүгін «квартирант» болып ойнап жа­ тырмыз» деді мен сұрамай-ақ. Ағасы тағы да бізге жаратпай, алара қарады. Кешкілік серуенге шыққан са­ йын қос бүлдіршінді іздейтін әдет таптым. Біраз уақыт көрінбей кеткен олар бір күні өздерінің үйреншікті орнына жайғасты. Екеуінің бұл күнгі ойындары тіпті бөлек. Жолға қарай шығып тұрған қарындасын ағасы нұқып құлатты да, сосын орнынан тұрғызып, ай­ қайлап «Жедел жәрдем» шақы­ рып, ұялы телефондарынан «пепілдеген» дыбыс шығарып, әуре болды да қалды. Алғашында түк түсінбеген мен бірдеңе болып қалды ма деп қастарына жүгіріп барып едім, мені көрген қыз аға­ сының қолынан түсіп, «Біз бүгін «авария» болып ойнап жатыр­мыз» деді көзін сығырайтып.

- Ол жаман ойын ғой.

- Жоқ, апай, мен өлмеймін! Тек өтірік аяғым сынып қалады.

- Сонда да олай жамандық шақыруға болмайды. Көңілді ойын ойнағандарың дұрыс. Ойланып қалған қыз: - Менің мамам да алдында «авария» болды. Тек аяғы сынып, ауруханаға жатты. Оны қағып кеткен ағай бізге көп ақша төледі, - деді еркелей сөйлеп. Енді мен ойланып қалдым. Қазіргі балалар ақшаны жақсы көреді дегеннің бір дәлелі алдымнан шықты.

Біз ойнаған ойындар Есіме бала кезде біз ойнаған ойындар түсті. Алақандай ауылда көргеніміз мұғалім болғандықтан, біз «мұғалім» болып жиі ойнайтынбыз. Әр мұғалімнің өз ерекшелігі бар. Біріміз қызыл жейде кисе, қызыл моншақ пен қызыл

көзді сырға тағатын Тоқташ апай болғымыз келсе, енді біріміз бе­лін қылдырықтай қылып, әдемі көй­ лек киіп, жанымызды шыға­рып, сабақ сұрайтын Құрмансұлу апай болғымыз келеді. Тағы біріміз бе­ ріліп сабақ түсіндіретін Гүлзира апай болсақ деп қол көтереміз. Сол апайлардан көргенімізді, со­ лардың қимыл-әрекетін ойын­ға салатынбыз. Қазіргі тілмен айт­ қанда біз үшін олар «жұлдыз» еді. Біздің бала кезімізде, әсіресе, жаз кездерінде той жиі болатын. Тіпті екі күннің бірінде той болып жататындықтан, біз де той болып ойнайтынбыз. «Қыз ұзату» тойлары біртүрлі көңілсіз көрінгендік­ тен, «Келін түсіру» ойынын ойнаймыз. Біздің бала ұғымымызда ақ көйлек киген келін періштедей еді. Ауылдың әңгімесі кеше түс­ кен келін болғандықтан шы­­ғар, қыздар жағы періште келін бо­лу­­ға кәдімгідей таласатынбыз.

Бүгінгі таңда қаламызда 81 мектепке дейінгі ұйым қызмет етуде. Оның ішінде 48 балабақша, бір мектеп-бақшасы, 28 мектеп жанындағы шағын орталықтар бар. Кеше Орал қаласы­ ның әкімі Алтай Көлгінов осылардың арасында күрделі жөндеу жүргізіліп жатқан үш балабақшаны аралады. Яғни №17 «Родни­ чок», №6 «Шолпан», №49 «Ақ ниет» бөбекжайлары болды.

Ақмоншақ ЖҰМАЕВА, «Орал өңірі» - Ағымдағы жылы сегіз әлеу­ меттік нысанды күрделі жөндеу­ ден өткізуді жоспарладық. Оның ішінде үш балабақша, төрт мектеп, бір кітапхана бар. Оған республикалық және жергілікті бюджеттен 1 миллиард 100 миллион теңгедей қаражат бөлінді. Қа­­зір­гі уақытта үш балабақшаға күр­де­лі жөндеу жүргізіліп жатыр. Ға­сырдан аса тарихы бар ме­ке­ме­де орна­ласқан «Шолпан», Заша­ған кентіндегі «Родничок» бө­ бек­жай­лары бұған дейін күрделі жөндеуден өтпеген. Ал №49 болып жаңадан ашылатын «Ақ ниет» балабақшасының орнында бұрын №42 «Ақ ниет» мектеп-гимназиясы болғаны мәлім. Жөндеу барысында осы мекемелердің барлық базасы жаңартылатын болады. Бала-

лар үшін жасалып жатқан істер өз жалғасын табады, - деді қала әкімі. Осылайша 1 маусым – Халық­ аралық балалар күні қарсаңында екі балабақша бөбектерін қай­та қабылдайды, ал «Ақ ниет» бө­ бекжайы маусымның ортасында ашылады деп жоспарланып отыр. Сөйтіп, үш бөбекжайға 600-ге жуық бала орналаспақ. Әзірге екі бала­бақшаның тәрбиеленушілері қаламыздағы өзге бақшаларға орналастырылған. Үш нысанды жөндеу жұмыстарына шамамен 253 млн. теңге қаражат жұмсалу­ да. Жөндеу жұмыстарын «Рембыт­ строй» ЖШС, «Уральскстройинвест» ЖШС және «Real-Treid LTD» компаниясы жүргізуде. Жөндеу барысымен толық танысқан қала басшысы балалардың қауіпсіздік мәселесі мен бөбекжай айнала­ сын абаттандыруға баса назар ауда­руды тапсырды.

Одан қалды көктем шығып, жер кебісімен «Орта доп», «Тығылыспақ», «Ақ терек, көк терек», «Соқыр теке», тіпті арасында асық та ойнайтынбыз.

Техника әлдилеген сәбилер Қазіргі балалар рольді ойындар­ ға құмар емес. Компьютер мен ұя­ лы телефон балаларымыздың 4-5 жастан бастап сенімді серігіне айналады. Түрлі ойындар мен құлақ құрышын қандырар музыка­ның бірнеше түрі жинақталған (ай­фон, планшет) әмбебап дүниелерді балаларымыз жастанып ұйықтай­ тын болды. Тіпті шарана сәби­лер­ ді де ұялы телефондағы әуезді әндермен әлдилеп, оны әспеттеп жастығының астына салып қоя­тын күнге жеттік. Нәрестеміз бір-екі жастан бастап-ақ ұялы телефон мен теледидар пультін өзі басып,

меңгеретін болды. Оларға қарап, баламыз заманауи болып өсіп келеді, техникаға жетік деп мәз боламыз. Ал ғалымдар болса, ұялы те­­лефонның адам ағзасына зия­ ны көп деп дабыл қағуда. Ға­лым­ дардың айтуынша, 10 жыл бойы күніне жарты сағат ұялы телефонмен сөйлескен адамдардың глиома дертіне шалдығу қаупі 40 пайызға дейін ұлғаятын көрінеді. Ұялы телефондардың электро­ магниттік сәулелері жүйке, эндо­ криндік және жыныстық ауру­ лардың асқынуына әсер етеді. Эпилепсия, жүйке аурулары, ақ қан сияқты дерттің де асқынуы­ның негізгі себепкері де осы сым­сыз телефон екен. Балалар ұялы телефон мен компьютердегі онлайн ойындарды әп сәтте меңгеріп алады. Мұндай ойындардың жақсы жағы баламызға логикалық және стратегиялық ойлауды, адамдармен ортақ тіл табысуды үйретуі мүмкін. Ал кемшілігі біріншіден, бала шынайы өмірді ұмытып, виртуалды өмірге бойы үйреніп, тәуелділік пайда болады. Екіншіден, бұл ойында белгілі бір жетістікке жету керек, ол қолдан келмей жатса, ашушаңдық пайда болып, балаңыз жүйке жүйесі дер­ тіне шалдығуы ықтимал екен. *** Сюжетті рольді қозғалыс ойындарын қазіргі балалар ойна­май­­­ды десек те, жоғарыдағы ағайындылардың мазмұнды ойыны көп­­ке ой саларлықтай. Қалай бол­ ғанда да, қазіргі балалардың ойы­ ны мұңдылау көрінді маған. Сіз не дейсіз оқырман? Сіздің бала­ңыз «кім» болып ойнап жүр?

Гүлжамал ЖОЛДЫҒАЛИ, «Орал өңірі»

Бөбекжайлар жаңартылуда

автоарғымақ oral_oniri@inbox.ru

Бейнетіркегіш деген не? Оқырманымыздың бірінен «Қазір көптеген көліктер бейнетіркегіш (видеорегистратор) орнатқан. Оның қажеттілігі неде? Бұл құрылғының мүмкіндіктері қандай?» деген сауал келді. Бейнетіркегіштің қызметі – кө­ іктің жүрген жолын бейне­жаз­ л баға түсіру. Алғашқыда көліктің ал­дынан кездескенін аталмыш құ­ рылғының объективіне жазатын жүргізушілер қазір артқы әйнегіне де орнатып, соңында қалған жолды да жазатын болды. Тіпті екінші камерасы көлік ішіне бағытталып, салонның ішін жазып тұратын түрлері де сатылымға шықты. Бұл кішігірім құрылғылар экранмен не экрансыз болып бөлі­ не­ді. Егер көлікте DVD-ойнатқыш, автотеледидар немесе GPS-навигатор болса, экрансыз регистратор орнатуға болады. Өйткені жоғарыда аталған мониторлар­ дың бәріне бейнетіркегішті жал­­­ғау әбден орынды.

Не үшін керек? Көлігіңізді от алдырғаннан бастап бұл құрылғының объективі қамтыған айналаның бәрін жаза бастайды. Жазбаны қалай пайдалану әркімнің өз еркінде. Көбінесе жол-көлік оқиғасы орын алғанда, жүргізуші сотта өзінің кінә­сіздігін дәлелдеу үшін, кейде жол ереже­ сін бұзбағанын жол по­лициясы­ на дәлелдеу үшін пай­­­­­даланады. Бүгіндері талай қыл­­мыс, даулы жол-көлік оқиғалары осы құрылғылардың көмегімен де оң шешімін табуда.

дында қозғалыс болса ғана жаза бастайды. GPS қабылдағышы орнатылған тіркегіштер де бар. Бұлар жер серігі арқылы көліктің жүрген картасын бөлек файлға жазып береді. Сондай-ақ GPS тіркегіш дәл уақытты, жылдамдықты анықтап жазады.

Қандай ерекшеліктері бар? Көбінесе тіркегіштер бейнені SD-картқа жазады. Сондай-ақ өзінің қатқыл дискісіне жазатын түрлері де жоқ емес. SD-картты компьютерде пайдалану қолайлы.

SD карт көліктің діріліне де шыдамды, қуат көзін аз пайдала­на­ ды. Ал қатқыл дискілі тіркегіш­ тер­дің көлемі үлкендеу болып келе­ді. Нөлден төмен температурада жұмыс істемей де жатады. Ішіндегі жазбаны компьютерге түсіру үшін тіркегіштердің өзін көліктен ағытып алуға тура келеді. Неғұрлым көлемі кіші тіркегіш ұрылардың көзіне көп түсе бермейді. Ал тіркегіш қолды болмау үшін күн сайын үйге алып кету де жүргізушіге қолайсыздық ту­ дырары шындық.

Бейнетіркегіштердің бағасы оның бейне жазу сапасының жо­ ғарылығына байланысты. Айналаны шолуы аса маңызды. Мысалы, 60 градус бұрышты көретін тіркегіш жолдың екі қозғалыс жола­ғын (полоса движения) жазады. Ке­йін жазбадан ұсақ бөлшектерді де көруге мүмкіндік болады. Ал 130 градус бұрышты қамти алатын тіркегіш жолдың жанындағы жаяу­лар өтпесіне дейін жазып, кең сурет бергенмен, сапасы жоғары бола бермейді. Айта кетерлігі, таңдау жасап жатсаңыз, ұялы телефондағыдай алмалы-салмалы қуат батареясы бар тіркегіш алғаныңыз абзал. Се­бебі өзінің кіріктірілген (встроенный) батареясы ұзақ өмір сүр­ мейді. «Жаман айтпай, жақсы жоқ» деген, тек қана көліктен қуат алып жұмыс істейтін ондай тіркегіш­пен жол-көлік оқиғасына тап болып, көлігіңіздің қозғалтқышы сөніп қалса, не электр жүйесі істен шық­ са, нағыз керек уақытында бей­ нежазба іске аспай қалады. Ал дер­бес батареялы тіркегіш қан­дай жағдайда да қызметін атқа­рады. Бейнетіркегіштердің Орал қала­ сындағы орташа бағасы 2500 теңге мен 50 мың теңге аралығында.

Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

13

Жылдамдықтың жаңа рекорды Bugatti Veyron Super Sport көлігінің 2010 жылы жасаған жылдамдық көрсеткішін 1 267 аттың күші бар Hennessey суперкары өзгерте алды. АҚШ-тың “Hennessey” компаниясы өзінің Venom GT көлігін Кенне­ ди космос орталығының ұшу алаңында сынады. Сынақта жаңа авто­ көлік 435.3 км/сағат көрсеткішін көрсете алды. Бұл әлемдік рекорд­ тық көрсеткіш Гиннес кітабына тіркелді. “Hennessey” компаниясы­­ның өкіл­­дері өз көліктерінің 450 км/са­ғат жылдамдығына шақта­лып жасалғанын мәлімдеуде.

Venom GT капотының астында 7 литрлік V-турбо қозғалтқыш бар.

1 267 аттың күші бар супер­кардың салмағы 1 244 кг ғана. Аталған компания дәл осындай көліктің жылына тек бірнеше данасын ғана шығарады. Бағасы 600 000 мен 1 000 000 АҚШ доллары аралығында.

Таразда айыптұрақ тегін Биылғы 1 мамырдан бастап Жамбыл облысында айыптұраққа әкімшілік заңнама арқылы түскен көліктен күн сайынғы ақы алуға тыйым салынды. Бұл туралы kolesa.kz сайты жазды. Бұрын бұл облыстағы айып­тұраққа қамалған көлік­терден ол жерде тұрған әр күніне мың теңгеден алынып келген. Енді бұл міндетті жергілікті атқарушы орган өз мойнына алып, бұл ба­ғытта қосымша қаржы да қарас­тыр­ған көрінеді.

Техбайқауда тағы өзгеріс

Оның мүмкіндігі қандай? Бейнетіркегіштер сандық жа­ дыға (флеш-карт) 2 мен 15 минут аралығындағы (өзіңіздің өз­­гер­ туіңізге қарай) бейнежазба­ны үз­діксіз түсіреді. Жады тол­ған­да, алғашқы бейнежазбаны құ­рыл­ ғының өзі кетіріп, орын босатып, бейнеге жазуды тоқтатпайды. Жақ­сы тіркегіштің автодабылға, есік­­тердің ашылу датчиктеріне т.б. қосылуға мүмкіндігі болуы керек. Яғни автодабыл іске қосылғанда бейнені жазуға тіркегіш автоматты түрде қосылуы керек. Өзінің қозғалыс датчигі бар тіркегіштер де қолданылады. Олар былайғы кезде сөніп тұрады да, объективіне адам не көлік ілінсе, яғни ал-

Қорытынды Бейнетіркегіш, сөз жоқ, пайдалы құрал-жабдық. Алайда оны сатып алу­дың жұрттың бәріне тап қажеттілік бола бермейді. Мәселен, са­палы ұялы телефондарға арналған арнайы тіркегіш бағдарлама бар. Соны орнатып, телефоныңызды көлігіңіздің алдыңғы әйнегіне ор­натып қойсаңыз, одан керемет бейнетіркегіш шығады. Тіпті сапасы жағынан көптеген бейнетіркегішпен таласа алады. Тек ұялы телефон жолды жазып келе жатқанда, біреу-міреу қоңырау шалып қалмаса болғаны. Ал түсіру сапасы жоғары, қымбат тіркегіштерді фотоаппа­рат не бейнежазба ретінде қолдануға болатынын да айта кеткен жөн. Біздің мақсат тек ой салу ғана. Көлік жүргізу мәдениеті төмен біздің қоғамның жолдарында өзіңді қорғау үшін мұндай құралқондырғы артық етпейтін де сияқты.

Биылғы күзде еліміздің техникалық байқау ережесінде өзгерістер орын алмақ.

19 сәуірде ресми БАҚ-та жа­ рияланған «Жол қозғалысы жай­лы» жаңа заң 20 қазанда кү­ ші­не енбек. Бұл құжатта міндетті техникалық байқаудан шық­­қа­нына 4 жылға дейінгі (шық­қан жылын қоса есептегенде) кө­ лік­тер босатылмақ. Сондай-ақ тех­бай­қау өткені жайлы қағаз бланк қолданыстан шығарылып,

техбайқаудан мінсіз өткені жайлы факт бірыңғай ақпараттық жүйеде тіркелмек.

20 қазанға дейін жүргізуші­ лерге қағаз бланк беріле бере­ді. Сондай-ақ жаңа заң бойын­ша техбайқаудан өткен соң жүр­ гізушінің қолына көліктің жағ­ дайы жайлы диагностикалық карта берілетін болады. Егер көлік техникалық ақаулығынан жол-көлік оқиғасына тап болса, диагностикалық картаны толтырып, техбайқаудан өткізген оператор жауап беретін болады.

Беттің авторы Нұрлыбек РАХМАНОВ

14

ӘДІЛЕТ Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

Елбасымыздың «Қазақ­ стан - 2050 стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің

oral_oniri@inbox.ru

«Сот шешімін орындамағандар да

жаңа саяси бағыты» Жол-

ҚАМАУҒА АЛЫНАДЫ»

дауында орындалмаған сот шешімдеріне байланысты сот билігінің беделіне нұқсан келтірілетіні ескерілген. Мемле-

тан­дығынан айыруға жазаланады. Сонымен қатар 362-бап бойынша қозғалған қылмыстық істерді алдын ала тергеуді ҚР ҚІЖК-нің 192-бабы 2-бөлігі бойынша ішкі істер органдарының тергеушілері жүргізеді.

кет басшысының тапсырмаларын іске асыру мақсатында ҚР Әділет министр­лігі атқарушылық іс жүргізу жүйесін заңнамалық тұрғыдан қуаттады. Биылғы жылдың 15 қаңтарында «ҚР кейбір заңнамалық актілеріне атқарушылық іс жүргізуді жетілдіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңға қол

– Өзгерістер мен толықты­ рулар енгізілген жаңа заңда әке­лік борышын өтеуден жал­ тарғандарға жауапкершілік қа­ тайған сияқты.

қойылып, күшіне енгізілді. Батыс Қазақстан облысы сот актілерін орындау департаментінің басшысы Күнсәуле Айсағалиқызы Аралбековамен әңгімеміз осы бағытта өрбиді.

– Заңға енгізілген өзгерістер мен толықтырулар сот орындау­ шыларының мәртебесін жоғары­ латып, сот шешімдерінің уақытын­ да орындалуына көп ықпалын тигізері анық. Егер Заңға енгізіл­ген өзгерістер мен түзетулерді таратып айтар болсақ, Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқықбұ­ зушылық туралы кодексінің 524бабына енгізілген өзгерту бойын­ша сот үкімін, сот шешімін неме­се өзге де сот актісін және ат­қа­ рушылық құжатты орындамаған жағдайда бес тәуліктен он тәулік­ке дейін әкімшілік қамаққа алынады. Сонымен қатар айыппұл мөлшері де өсіп отыр. Аталған кодекстің 551-2-бабына да өзгерістер енгізілді. Жаңа заң бойынша атқарушылық құ­ жат­тардың орындалуын қамтама­сыз ету саласындағы уәкілетті ор­ган осы кодекстің 525-527-баптарында көзделген әкімшілік құқықбұзушылықтар туралы істерді қарайды. Әкімшілік істер бойынша жаза қолдануды сол уәкілетті органның басшысы, орынбасары, аумақтық бөлім басшылары жүзеге асырады. Бұрын әкімшілік іс құжаттарын сотқа апарып, сот орындаушының тұтастай бір жұмыс күні кететін еді. Аталған әкімшілік істерді атқарушылық құжаттардың орындалуын қамтамасыз

ету саласындағы уәкілетті орган­ ның қарауына беруі тағы бір мәр­ те сот орындаушының мәрте­бе­сін арттырып отыр. Заңның 85-бабында аукцион өт­кізілмеді деп жарияланған жағ­дайда өндіріп алушыға бас­тап­ қы бағасы 20 пайызға тө­мен­де­­тілген бағамен мүлікті өзінде қалдыру құқығы беріледі де­се, жаңа заңда өндіріп алушыға мү­ лікті бастапқы құны бойынша өзін­де қалдыру туралы ұсыныс беріледі де, бас тартқан жағдайда қайталама сауда-саттыққа қатысу құқығы беріледі, екінші голландық әдіспен өтпеген жағдайда жиыр­ма пайызға төмендетілген бағамен ұсынады. Өндіріп алушы мү­лік­ті қабылдаудан бас тартқан кезде борышкердің басқа мүлкі бол­маған жағдайда сот орындау­шы­сы оны қайта бағалау және одан әрі өткізу жөнінде шаралар қа­ былдайды делінген. Көп жағдайда екінші деңгей­де­гі банктерге мүліктерін 20 па­ йызға төмендетілген бағамен ұсын­­ған кезде ұзақ уақыт жауап бе­рілмей, атқарушылық құжат­тың орындалуына кедергі келтіретін еді.

– Күнсәуле Айсағалиқызы, сот үкімін, сот шешімін орын­дама­­-

ған борышкерлер қан­дай жа­ уапкершілікке тартыла­ды?

– Қазақстан Республикасы Қыл­­мыстық кодексінің 362-бабы­мен сот үкімін, сот шешімін орын­дама­ған борышкерлерді қылмыс­тық жауапкершілікке тарту үшін ішкі істер органдарына ұсыныс жол­ данады. Жаңа өзгерістер бойынша, сот актісін алты айдан астам орындамау, мұны дәл осындай әрекет жасағаны үшін бір жыл ішінде әкімшілік жаза қолданылған адам жасағанда 180 сағаттан 200 сағатқа дейінгі мерзім­ге қо­ ғамдық жұмыстарға тартуға, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады. Билік өкілі, мемлекеттік қыз­ метші жергілікті өзін-өзі басқару органының қызметшісі, сол сияқ­ты мемлекеттік мекеменің, ком­ мерциялық немесе өзге де ұйым­ ның қызметшісі жасаған теріс әре­кеттер – бес жылға дейінгі мер­­ зімге белгілі бір лауазымды атқару немесе бір қызметпен айналысу құқығынан айыруға не 180 сағат­тан 240 сағатқа дейінгі мерзім­ге қоғам­дық жұмыстарға тартуға, не бес жылға дейінгі мерзімге бас бос­­­тандығын шектеуге не үш жыл­дан бес жылға дейін бас бос­-

Барух ісі прокуратураға жолданды Ұлыбритания азаматы Барух Питер Даниэль Альфред 2013 жылғы 7 қарашадан бастап «Жайықмұнай» жауапкершілігі шектеулі се­­ріктестігінің шақыруымен Батыс Қазақстан облысының аумағында кеңесші ретінде қызмет істеген болатын. Қазақстан аумағында болған ке­зін­де ол негізгі жұмысымен қа­тар, кә­ мелетке толмаған азаматшаларды пор­нографиялық суретке түсіріп, интернетке таратумен айналысқан. Бұл ойын іске асыру үшін «В контакте» әлеуметтік желісіне «Патрик Браун» деген лақап атпен тіркелген аккаунт­ты пайдаланған. Бірақ оның бұл «кә­ сібі» ұзаққа бармай, әшкере болды.

2014 жылғы 15 қаңтарда аталған факті бойынша Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 2731-бабы 3-б. «б» тармағымен (кә­ме­летке толмағандарды порно­графия­

лық бейнелері бар материалдарды немесе заттарды жасау және айналым­ға шығару не оларды порнография­ лық сипаттағы ойын-сауық іс-шара­ ларына қатысу үшін тарту) қылмыстық іс қозғалды. П.Барух өз кінәсін мойындаған жоқ. Алайда кәсіби тергеу әрекет­те­рінің нәтижесінде дәлелдеме­лік ба­за бекітіліп, 2014 жылғы 12 ма­мыр­да қылмыстық іс айыптау қорытын­ дысымен Орал қаласы­ның прокуратурасына жолданды.

БҚО ІІД тергеу басқармасы

– Жаңа заңда борышкер әке­ лер өз міндеттерін үш айдан астам уақытта орындамаған жағ­дайда, 120 сағаттан, 180 сағатқа дейінгі мерзімге қо­ғамдық жұ­ мысқа тартылады, не болмаса, екі жылға дейінгі бас бос­тандығы­ нан айырылу жаза­сы­на кесіледі. Кәмелетке толмаған балаларға тө­ленетін алимент бо­йынша бере­шектің мөлшерін алимент төлеу­ ге міндетті адамның алимент өн­діріп алынбаған кезең­дегі жа­лақысы мен өзге де кірі­сін негізге ала отырып, сот орындау­ шысы айқындайды. Егер алимент төлеуге міндетті адам осы ке­зеңде жұмыс істемеген болса немесе оның табысы мен өзге де кірісін растайтын құжаттар тапсырылмаса, алимент бойынша бе­решек сол берешекті өндіріп алу кезінде республикалық орташа ай­лық жалақы мөлшерімен есептейді. Борышкер сот орындаушы­сына атқарушылық іс жүргізу ке­ зеңінде жұмыс орнының, тұра­тын жерінің өзгергені туралы, сон­дай-ақ жаңа кіріс және мүлік көз­ дерінің пайда болғаны туралы көр­ сетілген мән-жайлардың пайда болған сәтінен бастап үш жұмыс күні ішінде жазбаша хабарлауға міндетті. Егер борышкерде берешекті өтеу үшін жеткілікті ақша болмаған жағдайда ол борышкерге тиесілі басқа мүлік­тен өндіріп алынады. Заңды тұл­ғалардың және кәсіпкерлік қыз­ метпен айналысатын жеке тұл­

ғалардың дебиторлық берешегін анықтау үшін сот орындаушысы борышкерден, заңды тұлғалар­дан және кәсіпкерлік қызмет­пен айналысатын адамдардан өзіне қажет бухгалтерлік құжаттаманы талап етуге құқылы.

– Күнсәуле Айсағалиқызы, мұ­ нан бірер жыл бұрын елімізде жеке сот орындау­шы­ларының институты құрылғаны белгілі. Бұл жөнінде не айтар едіңіз?

– Иә, Қазақстан ТМД елдері арасында бірінші болып жеке сот орындаушылары институтын қолданысқа енгізді. Осынау инс­титуттың қазақстандық үлгісі­нің ерекшелігі – жеке сот орындаушы­ ларының мемлекеттік сот орындаушыларымен бірдей деңгейде қызмет атқаратындығы. Олардың еңбекақылары ай сайын қанша жұмыс атқаруына байланысты тө­ленеді. Бүгінгі таңда облыс бо­ йынша 11 жеке сот орындаушысы қызмет атқаруда. Олардың 9-ы Орал қаласында, 2-еуі Бөрлі ау­ мақтық бөлімінде қызмет етіп жүр.

– Халықтан түсетін арыз-ша­ ғым көп пе?

– Өткен жылы біздің департаментке Сот актілерін орындау комитеті арқылы заңды және же­ ке тұлғалардан 67 арыз-шағым ке­ліп түсті. Соның барлығына да уақтылы жауап берілді. Арыз-ша­ғымдарды мейлінше азайту мақ­ сатында күнделікті атқарушылық өндірістер бойынша қабылдау ұйым­дастырылады. Қабылдау барысында атқарушылық өндіріс зерттеліп, орындалуға жататын ісәрекеттер айқындалып, арыз ие­сі­не нақты жауап беріледі.

Сұхбаттасқан Фатихолла МАШТАХОВ, БҚО сот актілерін орындау департаментінің баспасөз хатшысы

Тәуелсіз Қазақстан Республикасының құқық­тық зайырлы мемлекет ретінде дамуы жолында ұлттық заңнамамызға оң өзгерістер енгізіліп, жаңа жетістіктерге қол жеткізілуде.

Қоғамға қажет қызмет Атап айтқанда, Қазақстан Республикасы кейбір заңна­ малық актілеріне пробация қызметі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықты­рулар енгізу туралы Заңы қабыл­данды. Пробация латын тілінен аударғанда «сынау» деген мағынаны білдіреді. Әлемнің дамыған алпауыт мемлекетте­ рінде пробация қызметі ке­ңінен қолданылады. Ол адам­ заттың адами қасиетін сақтау­ды негізгі санап, сотталған адамды қоғамға бейімдеу мақ­сатында жергілікті атқару ор­гандарымен бірлесіп, соттал­-

ған­дардың тұрмыстық әлеу­ меттік жағдайына жан-жақты көмек көрсету болып табылады. Бұл жобаның жетекшісі әрі ұзақ уақыт пробация қызме­тін зерттеп енгізуші ретінде Қыл­ мыстық-атқару жүйесіне еңбегі сіңген азамат, әділет полков­нигі С.Бакулиннің еңбегі атап өтуге лайық. Осы қызметті жан­дандыру, нормативтік акті­ лерді пайдалана отырып, заң аясында қызмет атқару қыл­мыстық-атқару инспекцияла­ рына жүктелген. Ел ертеңі үшін жасалып отырған бұл жо­ба алдағы уақытта нәтиже

беріп, сотталған азаматтардың жағдайын көтеру бағытында жұ­мыстар атқарылады деп кү­ тілуде.

Берік БАЙЗАҚОВ, әділет аға лейтенанты, Орал қалалық қылмыстық-атқару инспекциясының инспекторы

жеңімпаздар oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

Толарсақтан қан кешіп...

Ө

ткен ғасырдың бас кезінде Жәнібек ауданы Ұзынкөл ауылын мекен еткен Елемес пен Ару Бақсайысовтардың отбасында Хайреден, Ғафар, Рахила, Мұхтар, Нұрхат және Тайыр есімді ұл-қыздары дүниеге келіп, өсіп өнген. Сол бір жылдардағы коллективтендіру, бай-кулактарды кәмпескелеу сықылды қызыл белсенділердің саясатынан өзін аулақ ұстамақ оймен Елемес Бақсайысов жылы орнын суытып, көршілес Ресейдің сол уақыттағы Сталинград облысына қоныс аударған. Ұлы Отан соғысына осы әулеттен Ғафар, Мұхтар, Нұрхат және Тайыр аттанған. Солардың ара-

Соғыс қияметін бір кісідей көрген, жауған оқтан қабырғасы сөгіліп, қаны судай төгіліп, елге мүгедек болып оралса да, сол көрген бейнетін ұрпаққа қарыз етпей өмірден өткен, адами қасиеттері аса жоғары аталарымыз қаншама? Солардың бірі – жерлесіміз Қуаныш Досанов болатын.

Барлаушының хаты

сында қан майданнан елге Ғафар ғана оралған. Елемесов Ғафардың ұрпақтары бұл күнде Жәнібек өңірінде кәсіпкерлікпен танылған азаматтар. Олар ағайынды Ескендір, Есқайыр және Есбол Елемесовтер. Лейтенант шенінде барлаушылар полкін басқарып, жауға қарсы соғысқан Мұхтар Жәнібек аудандық халыққа білім беру бөлімінің меңгерушісіне ағасы Хайреденді іздеп хат жазады. Хат жоғарыда есімі аталған Хайреденнің қызы Рая апайдан алынды. Сол бір сұрапыл жылдардан сақталған хат төмендегіше сыр шертеді. Хатты сол қалпында, еш өзгертусіз орыс тілінде беріп отырмыз. «Здраствуйте много уважаемый тов. Зав. Роно. Прошу сообщить адрес моего брата ране работающего у Вас Елемесов Х (а нине не знаю работает ли он или нет). Одновременно сообщаю что нахожусь жив и здоров в действующей Армий истребляем и уничтожаем немецких захватчиков. Прошу не отказать мою просьбу. С приветом начальник разведки полка лейтенант Елемесов М. Мой адрес: Действующая Красная Армия П.П.С. 14-17.772 сп. М. Елемесову» Аға лейтенант Мұхтар Елемесовтің қызмет еткен бөлімінің командирі мен комиссары қол қойған қаралы қағазда былайша мәлімет берілген: ИЗВЕЩЕНИЕ Ваш брат стр. лейтенант Ильмесов Мухтар уроженец Казаньская обл. (құжатта солай) Джанибекского р-н в бою за Социалистическую Родину, верный воинской присяге, появив геройство и мужество, был ранен 5/IV умер в 47 МСБ 5/IV 42 г. похоронен на кладбище г. Севастополь. Хабарлы қағаздан ұққанымыз Мұхтар Елемесов 1942 жылы 5 сәуір күні Севастополь қаласында ерлікпен қаза тапқан. Ал жоғарыда есімі аталған Тайыр туралы Ресей Федерациясы Қорғаныс министрлігінің орталық мұрағатынан қор № 33, тізбе № 11458, іс №438 алған дерек былайша өрбиді: Баксаисов Таир Елемесович 1925 жылы Батыс Қазақстан облысы Жәнібек стансасында туған. Қазақ КСР-і, Батыс Қазақстан облысы Жәнібек аудандық әскери комиссариатынан әскерге алынған. Соңғы қызмет орны 290-атқыштар дивизиясы 882-атқыштар полкі. Әскери

15

шені кіші лейтенант. Атқыштар ротасының взвод командирі.

14.10.1944 жылы қаза тапқан. Гродно қаласы Лыпники деревнясынан 2000 метр жерде жерленген. Туысқанының мекенжайы: Анасы Ару Баксаисова Батыс Қазақстан облысы Жәнібек стансасы Ұзынкөл селосы. Ал 1999 жылы Орал қаласынан жарық көрген «Боздақтар» кіта­ бының VI томының 27-бетінде былайша дерек келтіріліп, Тайырдың тегі қате жазылған: «Бақсанов Тайыр Елемесұлы-1925 ж. Мұратсай а/с туған. Қазақ. Кіші лейтенант. 1944 ж.қазанда қаза тапқан. Белосток ауд. Липники д. жерленген». Бақсайысов Елеместің ұлы Николай Бақсайысов та сұрапыл соғыстан оралмаған. Оның негізгі азан шақырып қойған есімі Нұрхат. Ол жастайынан Ресей жерінде оқып, білім алған. Ресей Федерациясы Қорғаныс министрлігінің орталық мұрағатынан алынған деректе былайша өрбиді: «Баксаисов Николай Елемесович 1918 жылы Орал облысы Жәнібек ауданында туған. Киров облысы Ново-Троицкий аудандық әскери комиссариатынан әскерге алынған. Соңғы қыз­ мет орны 19-атқыштар дивизиясы. Әскери шені қатардағы жауынгер.

1944 жылы 6 қазанда қаза тапқан. Заечар қаласының солтүстік батысында 400 метр жерде №4 зиратқа жерленген. Туысқанының мекенжайы әкесі Баксаисов Ильмес Орал облысы Жәнібек ауданы Мурацайск ауылы (құжатта солай)». Бұл арада Мұратсай ауылы деп оқысақ еш қателеспейміз. Ал 1999 жылы Орал қаласынан жарық көрген «Боздақтар» кітабының VI томының 26-бетінде жоғарыдағы Николай Бақсайысов туралы былайша дерек келтірілген. «Баксагасов Николай Ильментович. Орыс. Қатардағы жауынгер.

1944 ж. қазанда қаза тапқан. Югославияда жерленген». Әрине, қазақ ұлтының азаматын орыс деп жазып жіберу ақылға сыймайды. Ештен кеш жақсы демекші, мұрағат құжаттарын алға тарта отырып, қолымызға тиген мәліметтерді газет бетіне жария­ лау – азаматтық парызымыз. Ұлы Отан соғысы зардабын шекпеген отбасы жоқ десек, артық айтқан болармыз. Оған дәлел – жоғарыда есімдері аталған бір әулеттің ұлдарының қым-қиғаш тағдырлары.

Ахмедияр БАТЫРХАНОВ, Жәнібек ауданы

1913 жылы туған Қуаныш Досанов армияға 1938 жылы ша­ қырылды. Ұлы Отан соғысы басталған күні Буг өзеніне 23 ша­ қырым жердегі шекара бойында 6-армияның 300 атқыштар полкінде еді. Сол күні таңғы сағат 3-4 шамасында неміс ұшақтары шекараға жақын бөлімдерді тұт­ қиылдан бомбалады. Күтпеген шабуылдан абыржу басталды. Елең-алаңда полк командирі, полковник Ушаков мұның қасы­ на екі жауынгер қосып, өз көлігін беріп, шекара бойын барлауға жібереді. Аспаннан торыған неміс ұшағы төбеден оқ жаудырып, жүргізбей қояды. Жүргізушіге оқ тиіп, қаза болады. Және бір солдат жараланады. Бұлар жолдан адасып, орман ішіне кіріп кетеді. Босып жүрген әйелдер мен балаларға кездеседі. Олар Соколя ауданының адамдары екен.

– Түнгі сағат 2 шамасында Украин ұлтшылдары аудандық партия комитетінің бірінші хатшысы Мулявкодан бастап барлық басшыларды тұтқындап, айдап кетті. Біз солардың отбасымыз, - дейді олар. Қ. Досанов серігімен бірге 13шекара заставасына жетеді. Олар Буг өзенінен өтетін көпір аузына қорғаныс құруда екен.

– Сендер мына аласапыран­ да бәрібір өз бөлімдеріңді таба алмайсыңдар. Бізбен бірге болың­ дар. Немістер көпірсіз өте алмайды. Қызу шайқас болатыны даусыз. Өткізбеуіміз керек, - деген застава командирі, лейтенант Лопатин бұларды да ұрысқа әзірлейді. Немістер күттірмей-ақ шабуылын бастайды. Қуаныш немістің танкі­ сін алғаш осы жерде көреді. Олар көпірге жақындаған жау танктерін өртеумен болады. Бір танкіні лейтенант Погорелов көпір үстінде өртеп, жолды бітеген. Немістер оны өзенге құлатып жол ашуға тырысады. Осы жан алып, жан беріскен шайқаста бұлар жаудың 14-15 танкісін жойыпты.

– Мен Лизам үшін ешнәрседен тайсалмаймын. Ол перзентхана­да, түнде ұлды болдық. Отан үшін жан аямайық, жолдастар! - деген застава командирінің орынбасары Погорелов сол күнгі ша­ буылдаған немістің тағы бір танкісін жарып, өзі де құрбан бола­ды. Күш тең емес. Көпірді жау ақыры басып алады. Батыс Ук­ раинадағы армиялар да қиын жағдайда қалған еді. Өйткені немістерге қолдау көрсеткен Украин ұлтшылдары байланыс сымдарын үзіп тастаған еді. Бұлар ұрыса отырып шегінеді. Шығын екі жақтан да аз болмайды. Әскери тактиканы тиімді қолданған 8механикалық корпус Луцк, Ровно, Грубешова бағытында неміс әскеріне ойсырата соққы береді. Танк дивизиясының командирі,

генерал Ромбел 500-ге тарта жауынгерімен тұтқынға түседі. Буг өзенінен шығатын тас жолдың бойы. Оның да майдан үшін стратегиялық маңызы өте зор-ды. Қанды қырғын. Дала қан сасып, адам өліктері жиналмай жатты. Осы ұрыста қаншама қандыкөйлек жолдастарынан айырылғанын Қуаныш Досанов өзегі өртене отырып әңгімелейтін.

– Артымыздан қосымша күш, қару-жарақ келмей қалды. Немістер бізді қоршауға ала бастады. Оң қанатымыздағы Батыс әскери округінің қолбасшысы Павлов­ тың армиясы табанды қарсылық көрсетпей, Минскіні жауға беріп қойды. Біз қоршауда қалдық. Осы шайқаста ерекше ерлік көрсеткен майор Бычков болды. Соның арқасында қоршауды бұзып шықтық, - деп жазады өз естелігінде Қ. Досанов. Мұнан кейін біздің кейіпкері­міз 62-армияның құрамында соғыса­ ды. 1944 жылы 9 сәуір күні қатты жарақат алып, госпитальға түседі. Сол жылы 9 қараша күні 1 Беларусь армиясына қолбасшы болып Жуков келеді. Берлинді, Рейхстагты алу 8-армияға тапсырылады. Бұл кезде жау Висла өзенінің арғы бетінде күшті бекініс жасап, қор­ ғанысқа көшкен еді. Желтоқсан айы. Күн боран, үскірік суық. Өзен толық қатпаған. Арғы бетке өту өте қауіпті. Алайда құрамында Қ.Досанов бар 220-полктің 6-ротасына қиын тапсырма беріледі. Боранды пайдаланып, өзеннен өтіп, жар астына бекініп, шабуыл басталғанда, тұтқиылдан қолдау көрсетуі керек. Бұлардың екі адамы суға кетіп, өзеннен әупіріммен өтіп, бекінеді. Боран ашылады. Неміс бекінісі бұлардан 120 метр, тым жақын. Немістер күн ашыл­ ғасын өзен бойын бақылауға алады. Түнгі патрольдің бірі бұларды байқап қалады. Бұлар да оны тұт­ қындап үлгеріп, тылға жіберіпті. Таң ата немістер әуеден минометпен атқылап, ұшақпен бомбалап, сілікпелерін шығарып, құртып жіберу үшін шабуылға шығады. Бұлар немістің 7 танкісін жояды. Бірақ өздерінің де күші сарқылып, шығыны көбейеді. Рота командирі Турба өледі. Арттан көмек келген кезде ротадан 6 солдат қана қалады. Қуаныш Досанов есін санбатта (санитарлық батальонда) жияды. Бұл ұрыс туралы Жуковтың кітабында жазылған. Соғыстың басынан аяғына дейін қа­ тысып, 600 шақырым жерді жаяу жүріп өткен жерлесіміз, кіші политрук Қуаныш Досановтың көрген құқайы тек бұлар ғана емес.

17 сәуір күні Берлинге шаб­у­ыл басталады. Көптеген қаланы жаудан тазартқан 8-армия 25 сәуір күні немістің орталық аэродро-

мын басып алады. Осы аэродромда екі ерекше бронды ұшақ қолға түседі. Аэродром коменданты, полковник Н.Ганстың айтуынша, оның үлкені Гитлерге, кішісі генерал Кребиске қашуға арналып дайындалған ұшақ екен.

79-гвардиялық дивизия Берлинге үш көшемен кіреді. Берлинде 400-ге жақын қорғаныс баррикадасы болса, соның 84-і осы көшеде болыпты. Екі оттың ортасында қалған немістің әйелдері, балалары мен қарттары ақ жалау көтеріп өте бастайды. Арасында неміс армиясының жансыздары да болыпты. Олар біздің әскердің шоғырланған жерін дәл көрсетіп, біраз шығынға ұшыратады. Көше қан сасыған. Бораған оқ бас көтертпейді. Рейхстаг. Бекіні­ сі мығым. Алдырар емес. Қайтақайта шабуыл нәтиже бермейді. Терезесі алдында өлген адамдар үйіліп жатыр. Өз бөлімінен байланысы үзілген Қ.Досанов артынан жеткен Р.Қошқарбаевтардың полкімен ұрысқа қайта араласады.

– Шабуыл алдында бізге кіші сержант Пятницкий деген жігіт келді. Өзін 3-батальон командирі Нестеровтың байланысшысымын деп таныстырған ол Рейхстагке ту тігу тапсырмасын жеткізді. Ту дегенде есіме түсті. Мен 21 сәуір күні бір метр қызыл матаны әзірлеп, планшетіме салып қойғанмын. Соны алып, өзіміз паналап отыр­ ған бомба шұңқырының үстің­гі жағындағы Рейхстаг терезесіне ұмтылдым. Біреуі көтеріп, туды бекіте бастаған кезімде жарылыс болды. Ту бекіді ме, жоқ па, білмеймін. Есімді 1945 жылдың 9 тамызы күні госпитальде жидым, - деп жазыпты майдангер өз естелігінде. Сөйтіп, соғыстың басынан аяғы­ на дейін қан кешкен жерлесіміз І топ мүгедегі болып елге оралады. Кейін тілі бірте-бірте түзелгенмен, құлағы естімей қалады. Ал санын­ дағы бомба жарқыншағы жер қойны­на өзімен бірге кетіпті. Қуаныш Досановтың ерлігі елеу­сіз қалмай, бірнеше орден, медальдармен марапат­ талыпты. Бірақ ерлігі шежіре болар жерлесіміз міндетсініп, төрден орын сұрап, ерекше құрмет дәмет­ кен жан емес. Түсінігі де, кісілігі де мол қарапайым жан еді. Ерлік ескірмейді, елі барда ер есімі ұмытылмақ емес.

Өмірзақ АҚБАСОВ, Жаңақала ауданы

16

қаулы-қарар Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

2014 жылғы 16 сәуірдегі №17-3 мәслихаттың шешіміне қосымша 2013 жылғы 13 желтоқсандағы №14-3 мәслихаттың шешіміне 1 - қосымша

2014 жылға арналған облыстық бюджет

252

004

001

003 006

Облыс ауқымындағы төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою 43 619 Қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқықтық, сот, қылмыстық-атқару қызметі 5 037 794 Құқық қорғау қызметi 5 037 794 Облыстық бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы ішкі істер органы 4 980 309 Облыс аумағында қоғамдық тәртіпті және қауіпсіздікті сақтауды қамтамасыз ету 3 902 903 саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Қоғамдық тәртіпті қорғауға қатысатын азаматтарды көтермелеу 2 972 Мемлекеттік органның күрделі шығыстары 959 761

008

Жол қозғалысы қауіпсіздігін қамтамасыз ету

7 750

04

1

271

261

013 014 015

003

Белгілі тұратын жері және құжаттары жоқ адамдарды орналастыру қызметтері Әкімшілік тәртіппен тұтқындалған адамдарды ұстауды ұйымдастыру Қызметтік жануарларды ұстауды ұйымдастыру Облыстың құрылыс басқармасы Ішкі істер органдарының объектілерін дамыту Бiлiм беру Мектепке дейiнгi тәрбие және оқыту Облыстың білім басқармасы

48 528 24 151 34 244 57 485 57 485 10 766 445 959 569 959 569

027

Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында мемлекеттік білім беру тапсырыстарын іске асыруға аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) бюджеттеріне берілетін 959 569 ағымдағы нысаналы трансферттер

2

261

003 006

Бастауыш, негізгі орта және жалпы орта бiлiм беру Облыстың білім басқармасы Арнайы білім беретін оқу бағдарламалары бойынша жалпы білім беру Мамандандырылған білім беру ұйымдарында дарынды балаларға жалпы білім беру

048

Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) бюджеттеріне негізгі орта және жалпы орта білім беретін мемлекеттік мекемелердегі физика, химия, биология кабинет- 118 813 терін оқу жабдығымен жарақтандыруға берілетін ағымдағы нысаналы трансферттер

061

1

01

2

І. Кірістер Салықтық түсімдер Табыс салығы Жеке табыс салығы

105 937 842 29 256 985 8 633 012 8 633 012

2

03

05

07

1

3 4

1

Әлеуметтiк салық Әлеуметтік салық Тауарларға, жұмыстарға және қызметтерге салынатын iшкi салықтар Табиғи және басқа да ресурстарды пайдаланғаны үшiн түсетiн түсiмдер Кәсіпкерлік және кәсіби қызметті жүргізгені үшін алынатын алымдар Басқа да салықтар Басқа да салықтар Салықтық емес түсiмдер

14 705 372 14 705 372 5 918 601 5 918 601 0 0 0 1 364 946

01

1

3

Мемлекеттiк меншiктен түсетiн кiрiстер Мемлекеттiк кәсiпорындардың таза кiрiсi бөлiгiнiң түсiмдерi Мемлекет меншiгiндегi акциялардың мемлекеттiк пакеттерiне дивидендтер

94 946 24 0

4

Мемлекет меншігіндегі, заңды тұлғалардағы қатысу үлесіне кірістер

0

5

Мемлекет меншігіндегі мүлікті жалға беруден түсетін кірістер

0

6 7

0 94 922

03

0

285

006

Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) бюджеттеріне үш деңгейлі жүйе бойынша біліктілігін арттырудан өткен мұғалімдерге еңбекақыны көтеруге берілетін 192 287 ағымдағы нысаналы трансферттер Облыстың дене шынықтыру және спорт басқармасы 1 243 530 Балалар мен жасөспірімдерге спорт бойынша қосымша білім беру 958 347

0

04

Бюджет қаражатын банк шоттарына орналастырғаны үшiн сыйақылар Мемлекеттiк бюджеттен берiлген кредиттер бойынша сыйақылар Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер ұйымдастыра­ тын мемлекеттік сатып алуды өткізуден түсетін ақша түсімдері Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер ұйымдастыра­ тын мемлекеттік сатып алуды өткізуден түсетін ақша түсімдері Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бюджетінен (шығыстар сметасынан) ұсталатын және қар­жы­ландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар

4

007

253

Мамандандырылған бiлiм беру ұйымдарында спорттағы дарынды балаларға жалпы бiлiм беру 285 183 Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру 4 007 284 Облыстың денсаулық сақтау басқармасы 224 362

5

261

253

261

043

024

003

224 362 3 782 922 3 782 922 8 358 8 358 8 358 0

052

9

261

001 002 004

005

007

011

019 029 067

Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында мамандар даярлау Облыстың білім басқармасы Техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарында мамандар даярлау Мамандарды қайта даярлау және біліктіліктерін арттыру Облыстың денсаулық сақтау басқармасы Кадрлардың біліктілігін арттыру және оларды қайта даярлау Облыстың білім басқармасы “Жұмыспен қамту – 2020 жол картасын” іске асыру шеңберінде кадрлардың біліктілігін арттыру, даярлау және қайта даярлау Бiлiм беру саласындағы өзге де қызметтер Облыстың білім басқармасы Жергілікті деңгейде білім беру саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Ақпараттық жүйелер құру Облыстық мемлекеттік білім беру мекемелерінде білім беру жүйесін ақпараттандыру Облыстық мемлекеттік білім беру мекемелер үшін оқулықтар мен оқу-әдiстемелiк кешендерді сатып алу және жеткізу Облыстық ауқымда мектеп олимпиадаларын, мектептен тыс іс-шараларды және конкурстар өткізу Балалар мен жасөспірімдердің психикалық денсаулығын зерттеу және халыққа психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялық көмек көрсету Облыстық мемлекеттік білім беру мекемелеріне жұмыстағы жоғары көрсеткіштері үшін гранттар беру Әдістемелік жұмыс Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелерінің және ұйымдарының күрделі шығыстары

Сомасы

113

Жергілікті бюджеттерден берілетін ағымдағы нысаналы трансферттер

279 542

114 271

Жергілікті бюджеттерден берілетін нысаналы даму трансферттері Облыстың құрылыс басқармасы

0 1 546 093

104 087 685 1 281 701

Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) бюджеттеріне білім беру объек365 533 тілерін салуға және реконструкциялауға берілетін нысаналы даму трансферттер

037 276

Санаты

Сыныбы

1

Ерекшелiгi

Iшкi сыныбы

мың теңге

03

1

Атауы

Сомасы

1 000 000

Мұнай секторы ұйымдарынан түсетін түсімдерді қоспағанда, мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бюджетінен 1 000 000 (шығыстар сметасынан) ұсталатын және қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар

06

Басқа да салықтық емес түсімдер

270 000

1

Басқа да салықтық емес түсімдер

270 000

3

4

01

01

1

Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату Трансферттердің түсімдері Төмен тұрған мемлекеттiк басқару органдарынан алынатын трансферттер

0 0 0 75 315 911 79 631

2

Аудандық (қалалық) бюджеттерден трансферттер

79 631

02

1

Мемлекеттiк басқарудың жоғары тұрған органдарынан түсетiн трансферттер Республикалық бюджеттен түсетiн трансферттер

75 236 280 75 236 280

03

Облыстардың, Астана және Алматы қалаларының бюджеттеріне берілетін трансферттер 0

Облыстық бюджеттің, Астана және Алматы қалалары бюджеттерінің басқа облыстық 0 бюджеттермен, Астана және Алматы қалаларының бюджеттерімен өзара қатынастары

Кіші функция

Функционалдық топ

1

1

Бағдарлама

Бюджеттік бағдар­ ламалардың әкімшісі

Атауы

Мемлекеттiк басқарудың жалпы функцияларын орындайтын өкiлдi, атқарушы және басқа органдар 1 024 051

110

001 002 003

Облыс мәслихатының аппараты Облыс мәслихатының қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер Ақпараттық жүйелер құру Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

40 917 36 917 0 4 000

2

120

282

001 002 004

001 002 003

Облыс әкімінің аппараты Облыс әкімнің қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер Ақпараттық жүйелер құру Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Облыстың тексеру комиссиясы Облыстың тексеру комиссиясының қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер Ақпараттық жүйелер құру Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Қаржылық қызмет

843 805 773 499 65 400 4 906 139 329 123 679 7 000 8 650 136 302

257

Облыстың қаржы басқармасы

136 302

1

01

ІІ. Шығындар Жалпы сипаттағы мемлекеттiк қызметтер

001

002

009

5

258

001

02

9

1

271

120

005

080

010

Жергілікті бюджетті атқару және коммуналдық меншікті басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Ақпараттық жүйелер құру Жекешелендіру, коммуналдық меншікті басқару, жекешелендіруден кейінгі қызмет және осыған байланысты дауларды реттеу Жоспарлау және статистикалық қызмет Облыстың экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасы Экономикалық саясатты, мемлекеттік жоспарлау жүйесін қалыптастыру мен дамыту және облысты басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Жалпы сипаттағы өзге де мемлекеттiк қызметтер Облыстың құрылыс басқармасы Мамандандырылған халыққа қызмет көрсету орталықтарын құру Қорғаныс Әскери мұқтаждар Облыс әкімінің аппараты Жалпыға бірдей әскери міндетті атқару шеңберіндегі іс-шаралар

011

Аумақтық қорғанысты даярлау және облыс ауқымдағы аумақтық қорғаныс

67 601

2

120

012

56 938 863 863

287

Төтенше жағдайлар жөнiндегi жұмыстарды ұйымдастыру Облыс әкімінің аппараты Облыстық ауқымдағы жұмылдыру дайындығы және жұмылдыру Облыстық бюджеттен қаржыландырылатын табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар, азаматтық қорғаныс саласындағы уәкілетті органдардың аумақтық органы

Облыс ауқымындағы азаматтық қорғаныстың іс-шаралары

12 456

003

117 863 0 18 439 108 348 108 348 99 158 9 190 13 000 13 000 13 000 147 927 90 989 90 989 23 388

56 075

007

001

05 1

253

004

2

253

005 006 007

012

3

017

253

009

019 020 021

022

026

027

036

046

4

253

014

038

Білім беру объектілерін салу және реконструкциялау Облыстың балалар құқықтарын қорғау басқармасы Жергілікті деңгейде балалар құқықтарын қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Денсаулық сақтау Кең бейiндi ауруханалар Облыстың денсаулық сақтау басқармасы Республикалық бюджет қаражаты есебінен көрсетілетін және аудандық маңызы бар және ауылдың денсаулық сақтау субъектілері көрсететін медициналық көмекті қоспағанда, бастапқы медициналықсанитариялық көмек және медициналық ұйымдар мамандарын жіберу бойынша денсаулық сақтау субъектілерінің стационарлық және стационарды алмастыратын медициналық көмек көрсетуі Халықтың денсаулығын қорғау Облыстың денсаулық сақтау басқармасы Жергілікті денсаулық сақтау ұйымдары үшін қанды, оның құрамдауыштары мен препараттарын өндіру Ана мен баланы қорғау бойынша қызмет көрсету Салауатты өмір салтын насихаттау 2011-2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» Мемлекеттік бағдарламасы аясында бас бостандығын айыру орындарында отырған және босап шыққан тұлғалар арасында АҚТҚ- инфекциясының алдын алуға арналған әлеуметтік жобаларды іске асыру Шолғыншы эпидемиологиялық қадағалау жүргізу үшін тест-жүйелерін сатып алу Мамандандырылған медициналық көмек Облыстың денсаулық сақтау басқармасы Туберкулез, жұқпалы аурулар, психикалық күйзеліс және мінез-құлқының бұзылуынан, оның ішінде психикаға белсенді әсер ететін заттарды қолдануға байланысты, зардап шегетін адамдарға медициналық көмек көрсету Туберкулезбен ауыратын науқастарды туберкулезге қарсы препараттармен қамтамасыз ету Диабетпен ауыратын науқастарды диабетке қарсы препараттармен қамтамасыз ету Онкогематологиялық науқастарды химия препараттарымен қамтамасыз ету

3 037 620 1 794 090 811 130 671 860

0 2 753 614 1 181 460 59 748 0 36 658 41 161 243 657 237 707 15 973 42 014 225 000

1 180 560 26 061 26 061 24 848 691 24 387 24 387 24 387 745 226 745 226 510 687 118 756 115 783 0 0 6 175 505 6 175 505 3 375 989 247 086 132 752 119 770

Созылмалы бүйрек функциясының жетіспеушілігі бар, аутоиммунды, орфандық аурулармен ауыратын, иммунитеті жеткіліксіз науқастарды, сондай-ақ бүйрегін трансплант- 198 842 таудан кейінгі науқастарды дәрілік заттармен қамтамасыз ету Гемофилиямен ауыратын науқастарды қанды ұйыту факторларымен қамтамасыз ету Халыққа иммундық профилактика жүргізу үшін вакциналарды және басқа иммундық биологиялық препараттарды орталықтандырылған сатып алу Жіті миокард инфаркті бар науқастарды тромболитикалық препараттармен қамтамасыз ету Онкологиялық науқастарға тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде медициналық көмек көрсету Емханалар Облыстың денсаулық сақтау басқармасы Халықтың жекелеген санаттарын амбулаториялық деңгейде дәрілік заттармен және балаларға арналған және емдік тағамдардың арнаулы өнімдерімен қамтамасыз ету

306 606 418 097 22 783 1 353 580 11 702 845 11 702 845 1 005 658

Скринингтік зерттеулер тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде жүргізу 271 516

қаулы-қарар oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

001

003 006

Облыс аумағында қоғамдық тәртіпті және қауіпсіздікті сақтауды қамтамасыз ету 3 902 903 саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Қоғамдық тәртіпті қорғауға қатысатын азаматтарды көтермелеу 2 972 Мемлекеттік органның күрделі шығыстары 959 761

008

Жол қозғалысы қауіпсіздігін қамтамасыз ету

7 750

04

1

271

261

013 014 015

003

Белгілі тұратын жері және құжаттары жоқ адамдарды орналастыру қызметтері Әкімшілік тәртіппен тұтқындалған адамдарды ұстауды ұйымдастыру Қызметтік жануарларды ұстауды ұйымдастыру Облыстың құрылыс басқармасы Ішкі істер органдарының объектілерін дамыту Бiлiм беру Мектепке дейiнгi тәрбие және оқыту Облыстың білім басқармасы

48 528 24 151 34 244 57 485 57 485 10 766 445 959 569 959 569

027

Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында мемлекеттік білім беру тапсырыстарын іске асыруға аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) бюджеттеріне берілетін 959 569 ағымдағы нысаналы трансферттер

2

261

003 006

Бастауыш, негізгі орта және жалпы орта бiлiм беру Облыстың білім басқармасы Арнайы білім беретін оқу бағдарламалары бойынша жалпы білім беру Мамандандырылған білім беру ұйымдарында дарынды балаларға жалпы білім беру

048

Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) бюджеттеріне негізгі орта және жалпы орта білім беретін мемлекеттік мекемелердегі физика, химия, биология кабинет- 118 813 терін оқу жабдығымен жарақтандыруға берілетін ағымдағы нысаналы трансферттер

061

0

285

006

Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) бюджеттеріне үш деңгейлі жүйе бойынша біліктілігін арттырудан өткен мұғалімдерге еңбекақыны көтеруге берілетін 192 287 ағымдағы нысаналы трансферттер Облыстың дене шынықтыру және спорт басқармасы 1 243 530 Балалар мен жасөспірімдерге спорт бойынша қосымша білім беру 958 347

1 000 000

4

007

253

Мамандандырылған бiлiм беру ұйымдарында спорттағы дарынды балаларға жалпы бiлiм беру 285 183 Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру 4 007 284 Облыстың денсаулық сақтау басқармасы 224 362

5

261

253

261

043

024

003

224 362 3 782 922 3 782 922 8 358 8 358 8 358 0

052

9

261

001 002 004

мың теңге Сыныбы

1

01

2

І. Кірістер Салықтық түсімдер Табыс салығы Жеке табыс салығы

105 937 842 29 256 985 8 633 012 8 633 012

2

03

05

07

1

3 4

1

Әлеуметтiк салық Әлеуметтік салық Тауарларға, жұмыстарға және қызметтерге салынатын iшкi салықтар Табиғи және басқа да ресурстарды пайдаланғаны үшiн түсетiн түсiмдер Кәсіпкерлік және кәсіби қызметті жүргізгені үшін алынатын алымдар Басқа да салықтар Басқа да салықтар Салықтық емес түсiмдер

14 705 372 14 705 372 5 918 601 5 918 601 0 0 0 1 364 946

01

1

3

Мемлекеттiк меншiктен түсетiн кiрiстер Мемлекеттiк кәсiпорындардың таза кiрiсi бөлiгiнiң түсiмдерi Мемлекет меншiгiндегi акциялардың мемлекеттiк пакеттерiне дивидендтер

94 946 24 0

4

Мемлекет меншігіндегі, заңды тұлғалардағы қатысу үлесіне кірістер

0

5

Мемлекет меншігіндегі мүлікті жалға беруден түсетін кірістер

0

6 7

0 94 922

03

04

Бюджет қаражатын банк шоттарына орналастырғаны үшiн сыйақылар Мемлекеттiк бюджеттен берiлген кредиттер бойынша сыйақылар Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер ұйымдастыра­ тын мемлекеттік сатып алуды өткізуден түсетін ақша түсімдері Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер ұйымдастыра­ тын мемлекеттік сатып алуды өткізуден түсетін ақша түсімдері Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бюджетінен (шығыстар сметасынан) ұсталатын және қар­жы­ландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар

Мұнай секторы ұйымдарынан түсетін түсімдерді қоспағанда, мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бюджетінен 1 000 000 (шығыстар сметасынан) ұсталатын және қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар

06

Басқа да салықтық емес түсімдер

270 000

1

Басқа да салықтық емес түсімдер

270 000

3

4

01

01

1

Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату Трансферттердің түсімдері Төмен тұрған мемлекеттiк басқару органдарынан алынатын трансферттер

0 0 0 75 315 911 79 631

2

Аудандық (қалалық) бюджеттерден трансферттер

79 631

02

1

Мемлекеттiк басқарудың жоғары тұрған органдарынан түсетiн трансферттер Республикалық бюджеттен түсетiн трансферттер

75 236 280 75 236 280

03

Облыстардың, Астана және Алматы қалаларының бюджеттеріне берілетін трансферттер 0

005

Облыстық бюджеттің, Астана және Алматы қалалары бюджеттерінің басқа облыстық 0 бюджеттермен, Астана және Алматы қалаларының бюджеттерімен өзара қатынастары

007

011

019 029 067

Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында мамандар даярлау Облыстың білім басқармасы Техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарында мамандар даярлау Мамандарды қайта даярлау және біліктіліктерін арттыру Облыстың денсаулық сақтау басқармасы Кадрлардың біліктілігін арттыру және оларды қайта даярлау Облыстың білім басқармасы “Жұмыспен қамту – 2020 жол картасын” іске асыру шеңберінде кадрлардың біліктілігін арттыру, даярлау және қайта даярлау Бiлiм беру саласындағы өзге де қызметтер Облыстың білім басқармасы Жергілікті деңгейде білім беру саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Ақпараттық жүйелер құру Облыстық мемлекеттік білім беру мекемелерінде білім беру жүйесін ақпараттандыру Облыстық мемлекеттік білім беру мекемелер үшін оқулықтар мен оқу-әдiстемелiк кешендерді сатып алу және жеткізу Облыстық ауқымда мектеп олимпиадаларын, мектептен тыс іс-шараларды және конкурстар өткізу Балалар мен жасөспірімдердің психикалық денсаулығын зерттеу және халыққа психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялық көмек көрсету Облыстық мемлекеттік білім беру мекемелеріне жұмыстағы жоғары көрсеткіштері үшін гранттар беру Әдістемелік жұмыс Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелерінің және ұйымдарының күрделі шығыстары

113

Жергілікті бюджеттерден берілетін ағымдағы нысаналы трансферттер

279 542

114 271

Жергілікті бюджеттерден берілетін нысаналы даму трансферттері Облыстың құрылыс басқармасы

0 1 546 093

Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) бюджеттеріне білім беру объек365 533 тілерін салуға және реконструкциялауға берілетін нысаналы даму трансферттер

037 276

1

1

Атауы

Бағдарлама

Кіші функция

1

Бюджеттік бағдар­ ламалардың әкімшісі

Функционалдық топ

Санаты

Ерекшелiгi

Iшкi сыныбы

17

Сомасы

0

Атауы

Сомасы

ІІ. Шығындар Жалпы сипаттағы мемлекеттiк қызметтер

1

Мемлекеттiк басқарудың жалпы функцияларын орындайтын өкiлдi, атқарушы және басқа органдар 1 024 051

110

001 002 003

Облыс мәслихатының аппараты Облыс мәслихатының қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер Ақпараттық жүйелер құру Мемлекеттік органның күрделі шығыстары

40 917 36 917 0 4 000

2

120

282

001 002 004

001 002 003

Облыс әкімінің аппараты Облыс әкімнің қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер Ақпараттық жүйелер құру Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Облыстың тексеру комиссиясы Облыстың тексеру комиссиясының қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер Ақпараттық жүйелер құру Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Қаржылық қызмет

843 805 773 499 65 400 4 906 139 329 123 679 7 000 8 650 136 302

257

Облыстың қаржы басқармасы

01

104 087 685 1 281 701

007

001

05 1

253

004

136 302

2

253

005 006 007

117 863

012

0

3

017

253

009

019 020 021

022

026

027

036

046

4

253

014

038

039

001

002

009

5

258

001

02

9

1

271

120

005

080

010

Жергілікті бюджетті атқару және коммуналдық меншікті басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Ақпараттық жүйелер құру Жекешелендіру, коммуналдық меншікті басқару, жекешелендіруден кейінгі қызмет және осыған байланысты дауларды реттеу Жоспарлау және статистикалық қызмет Облыстың экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасы Экономикалық саясатты, мемлекеттік жоспарлау жүйесін қалыптастыру мен дамыту және облысты басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Жалпы сипаттағы өзге де мемлекеттiк қызметтер Облыстың құрылыс басқармасы Мамандандырылған халыққа қызмет көрсету орталықтарын құру Қорғаныс Әскери мұқтаждар Облыс әкімінің аппараты Жалпыға бірдей әскери міндетті атқару шеңберіндегі іс-шаралар

011

Аумақтық қорғанысты даярлау және облыс ауқымдағы аумақтық қорғаныс

67 601

2

120

012

56 938 863 863

287

Төтенше жағдайлар жөнiндегi жұмыстарды ұйымдастыру Облыс әкімінің аппараты Облыстық ауқымдағы жұмылдыру дайындығы және жұмылдыру Облыстық бюджеттен қаржыландырылатын табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар, азаматтық қорғаныс саласындағы уәкілетті органдардың аумақтық органы

003

Облыс ауқымындағы азаматтық қорғаныстың іс-шаралары

12 456

03

1

252

004

Облыс ауқымындағы төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою Қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқықтық, сот, қылмыстық-атқару қызметі Құқық қорғау қызметi Облыстық бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы ішкі істер органы

43 619 5 037 794 5 037 794 4 980 309

18 439 108 348 108 348 99 158 9 190 13 000 13 000 13 000 147 927 90 989 90 989 23 388

56 075

Білім беру объектілерін салу және реконструкциялау Облыстың балалар құқықтарын қорғау басқармасы Жергілікті деңгейде балалар құқықтарын қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Денсаулық сақтау Кең бейiндi ауруханалар Облыстың денсаулық сақтау басқармасы Республикалық бюджет қаражаты есебінен көрсетілетін және аудандық маңызы бар және ауылдың денсаулық сақтау субъектілері көрсететін медициналық көмекті қоспағанда, бастапқы медициналықсанитариялық көмек және медициналық ұйымдар мамандарын жіберу бойынша денсаулық сақтау субъектілерінің стационарлық және стационарды алмастыратын медициналық көмек көрсетуі Халықтың денсаулығын қорғау Облыстың денсаулық сақтау басқармасы Жергілікті денсаулық сақтау ұйымдары үшін қанды, оның құрамдауыштары мен препараттарын өндіру Ана мен баланы қорғау бойынша қызмет көрсету Салауатты өмір салтын насихаттау 2011-2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» Мемлекеттік бағдарламасы аясында бас бостандығын айыру орындарында отырған және босап шыққан тұлғалар арасында АҚТҚ- инфекциясының алдын алуға арналған әлеуметтік жобаларды іске асыру Шолғыншы эпидемиологиялық қадағалау жүргізу үшін тест-жүйелерін сатып алу Мамандандырылған медициналық көмек Облыстың денсаулық сақтау басқармасы Туберкулез, жұқпалы аурулар, психикалық күйзеліс және мінез-құлқының бұзылуынан, оның ішінде психикаға белсенді әсер ететін заттарды қолдануға байланысты, зардап шегетін адамдарға медициналық көмек көрсету Туберкулезбен ауыратын науқастарды туберкулезге қарсы препараттармен қамтамасыз ету Диабетпен ауыратын науқастарды диабетке қарсы препараттармен қамтамасыз ету Онкогематологиялық науқастарды химия препараттарымен қамтамасыз ету

3 037 620 1 794 090 811 130 671 860

0 2 753 614 1 181 460 59 748 0 36 658 41 161 243 657 237 707 15 973 42 014 225 000

1 180 560 26 061 26 061 24 848 691 24 387 24 387 24 387 745 226 745 226 510 687 118 756 115 783 0 0 6 175 505 6 175 505 3 375 989 247 086 132 752 119 770

Созылмалы бүйрек функциясының жетіспеушілігі бар, аутоиммунды, орфандық аурулармен ауыратын, иммунитеті жеткіліксіз науқастарды, сондай-ақ бүйрегін трансплант- 198 842 таудан кейінгі науқастарды дәрілік заттармен қамтамасыз ету Гемофилиямен ауыратын науқастарды қанды ұйыту факторларымен қамтамасыз ету Халыққа иммундық профилактика жүргізу үшін вакциналарды және басқа иммундық биологиялық препараттарды орталықтандырылған сатып алу Жіті миокард инфаркті бар науқастарды тромболитикалық препараттармен қамтамасыз ету Онкологиялық науқастарға тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде медициналық көмек көрсету Емханалар Облыстың денсаулық сақтау басқармасы Халықтың жекелеген санаттарын амбулаториялық деңгейде дәрілік заттармен және балаларға арналған және емдік тағамдардың арнаулы өнімдерімен қамтамасыз ету

306 606 418 097 22 783 1 353 580 11 702 845 11 702 845 1 005 658

Скринингтік зерттеулер тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде жүргізу 271 516 Аудандық маңызы бар және ауыл денсаулық сақтау субъектілерінің медициналық көмекті және амбулаториялық-емханалық көмекті халыққа тегін медициналық көмектің 9 913 079 кепілдік берілген көлемі шеңберінде көрсетуі

қаулы-қарар Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

005

114 272

001

12

1

268

002 003

025

4

268

9

268

001

005

13

9

120

257

011 113 114

065

012

Облыстық жергілікті атқарушы органының резерві

040

045

046

2

254

255

047 048

002 003

009

279

032

3

4

5

254

271

255

254

005 006

021

034

001

008 013 017

032

6

271

251

022

001

9

255

019

028

040

004

001 004

051

279

024

035

036

515 090

084

515 090

14 1

257

016

15

1

257

006

007

Субвенциялар

22 961 152

011

Нысаналы пайдаланылмаған (толық пайдаланылмаған) трансферттерді қайтару

247 157

017

Нысаналы мақсатқа сай пайдаланылмаған нысаналы трансферттерді қайтару

0

9 319 14 533 297 10 994 29 324 515 090 0 0 0 0 0

428 375 428 375 422 159 6 216 0 0 0 0 0 262 735 238 678 46 416 105 500 1 660 70 000 15 102 24 057 24 057 29 796 29 796 29 796 419 214 410 354 10 000 4 928 395 426 8 860 8 860 191 703 191 703 171 364 63 553

102 040 100 040 2 000 0 0 2 619 222 821 589 1 121 310 0 676 323 1 735 1 735 1 735 1 735 23 208 309 23 208 309 23 208 309 0

024

026

Заңнаманың өзгеруіне байланысты жоғары тұрған бюджеттен төмен тұрған бюджеттер0 ге өтемақыға берілетін ағымдағы нысаналы трансферттер

029

Облыстық бюджеттерге, Астана және Алматы қалаларының бюджеттеріне әкiмшiлiкаумақтық бiрлiктiң саяси, экономикалық және әлеуметтiк тұрақтылығына, адамдардың өмiрi мен денсаулығына қатер төндiретiн табиғи және техногендік сипаттағы төтенше 0 жағдайлар туындаған жағдайда жалпы республикалық немесе халықаралық маңызы бар іс-шаралар жүргізуге берілетін ағымдағы нысаналы трансферттер

030

Бюджет саласындағы еңбекақы төлеу қорының өзгеруіне байланысты жоғары тұрған 0 бюджеттерге берлетін ағымдағы нысаналы трансферттер

III. Таза бюджеттік несиелендіру

2 682 111

Бюджеттік несиелер

3 792 423

06

Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамсыздандыру

995 998

9

Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамтамасыз ету салаларындағы өзге де қызметтер

995 998

266

Облыстың кәсіпкерлік және индустриалдық-инновациялық даму басқармасы

995 998

006

“Жұмыспен қамту – 2020 жол картасы” шеңберінде ауылдағы кәсіпкерлікті дамытуға 995 998 жәрдем­десу үшін бюджеттік кредиттер беру

07

Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық

1 844 936

1

Тұрғын үй шаруашылығы

1 844 936

271

Облыстың құрылыс басқармасы

1 844 936

009

Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) бюджеттеріне тұрғын үй жобалауға, 1 844 936 салуға және (немесе) сатып алуға кредит беру

5 811 102 000 20 339

10

Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған 864 635 ортаны және жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары

20 339

1

Ауыл шаруашылығы

8 179 457 7 210 376 7 210 376 736 684 729 796

258

Облыстың экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасы

864 635

Мамандарды әлеуметтік қолдау шараларын органдарға берілетін бюджеттік кредиттер

864 635

5 743 896 0 0

007

864 635 іске асыру үшін жергілікті атқарушы

13 9

266

Басқалар Басқалар Облыстың кәсіпкерлік және индустриалдық-инновациялық даму басқармасы

Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттеріне моноқалаларда 86 854 кәсіпкерліктің дамуына ықпал етуге кредиттер беру

015

0

86 854 86 854 86 854

5

01

1 2

Бюджеттік кредиттерді өтеу Бюджеттік кредиттерді өтеу Мемлекеттік бюджеттен берілген бюджеттік кредиттерді өтеу Пайдаланылмаған бюджеттік кредиттерді қайтару

1 110 312 1 110 312 1 110 312 0

IV. Қаржы активтермен жасалатын операциялар бойынша сальдо

286 164

Атауы

Сомасы

1 235 958

Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) бюджеттерiне мемлекеттік мекемелердің мемлекеттік қызметшілер болып табылмайтын жұмыскерлерінің, сондай-ақ жергілікті бюджеттерден қаржыландырылатын мемлекеттік кәсіпорындардың 1 695 986 жұмыскерлерінің лауазымдық айлықақысына ерекше еңбек жағдайлары үшін ай сайынғы үстемеақы төлеуге берілетін ағымдағы нысаналы трансферттер

13

9

257

Қаржы активтерін сатып алу Басқалар Басқалар Облыстың қаржы басқармасы

286 164 286 164 286 164 0

005

Заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыру немесе ұлғайту

0

279

6

01

969 081 969 081 44 962 141 000 3 119 380 000 400 000 7 799 844 7 799 844 207 000 207 000 2 931 944

258

Облыстың экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасы

Жергілікті бюджеттік инвестициялық жобалардың және концессиялық жобалардың техника-экономикалық негіздемесін әзірлеу немесе түзету және оған сараптама жүргізу, 50 000 концессиялық жобаларды консультациялық сүйемелдеу

266

001

003 005

010

011

012

003

0

Мемлекеттік органдардың функцияларын мемлекеттік басқарудың төмен тұрған деңгейлерінен жоғарғы деңгейлерге беруге байланысты жоғары тұрған бюджеттерге 0 берілетін ағымдағы нысаналы трансферттер

Облыстың кәсіпкерлік және индустриалдық-инновациялық даму басқармасы Жергілікті деңгейде кәсіпкерлік және индустриалдық-инновациялық қызметті дамыту саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары «Бизнестің жол картасы - 2020» бағдарламасы шеңберінде жеке кәсіпкерлікті қолдау «Бизнестің жол картасы - 2020» бағдарламасы шеңберінде кредиттер бойынша пайыздық мөлшерлемені субсидиялау «Бизнестің жол картасы - 2020» бағдарламасы шеңберінде шағын және орта бизнеске кредиттерді ішінара кепілдендіру

50 000

1 889 638 91 509 37 349 11 000 1 646 131 50 000

«Бизнестің жол картасы - 2020» бағдарламасы шеңберінде бизнесті жүргізуді сервистік қолдау 53 649

Бағдарлама

269

271

039

1

Ерекшелiгi

Ерекшелiгi

Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттеріне Моноқалаларды дамытудың 2012 - 2020 жылдарға арналған бағдарламасы шеңберінде ағымдағы іс-шараларды іске асыруға берілетін ағымдағы нысаналы трансферттер Облыстың дін істері басқармасы Жергілікті деңгейде дін істер саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелер мен ұйымдардың күрделі шығыстары Облыстың құрылыс басқармасы «Бизнестің жол картасы - 2020» бағдарламасы шеңберінде индустриялық инфрақұрылымды дамыту Облыстың энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасы «Бизнестiң жол картасы - 2020» бағдарламасы шеңберiнде индустриялық инфрақұрылымды дамыту Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттеріне «Өңірлерді дамыту» бағдарламасы шеңберінде инженерлік инфрақұрылымын дамыту үшін берілетін нысаналы даму трансферттері Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) бюджеттеріне Моноқалаларды дамытудың 2012 - 2020 жылдарға арналған бағдарламасы шеңберінде моноқалаларды нысаналы жайластыруға берілетін нысаналы ағымдағы трансферттер Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттеріне Моноқалаларды дамытудың 2012 - 2020 жылдарға арналған бағдарламасы шеңберінде бюджеттік инвестициялық жобаларды іске асыруға берілетін нысаналы даму трансферттері Борышқа қызмет көрсету Борышқа қызмет көрсету Облыстың қаржы басқармасы Жергiлiктi атқарушы органдардың республикалық бюджеттен қарыздар бойынша сыйақылар мен өзге де төлемдердi төлеу бойынша борышына қызмет көрсету Трансферттер Трансферттер Облыстың қаржы басқармасы Бюджеттік алып қоюлар

Iшкi сыныбы

001

041

038

Сыныбы

Бюджеттік бағдар­лама әкімшісі

Санаты

56 480

Функционалдық топ

028

031

Кіші функция

279

271

Сыныбы

2

Санаты

11

Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізу үшін ветеринариялық мақсаттағы бұйымдар мен атрибуттарды, жануарға арналған ветеринариялық паспортты орталықтандырып сатып алу және оларды аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдарына тасымалдау (жеткізу) Ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерге өсімдіктерді қорғау мақсатында ауыл шаруашылығы дақылдарын өңдеуге арналған гербицидтердің, биоагенттердің (энтомофагтардың) және биопрепараттардың құнын арзандату Тұқымдық және көшет отырғызылатын материалдың сорттық және себу сапаларын анықтау Тракторларды, олардың тіркемелерін, өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы, мелиоративтік және жол-құрылыс машиналары мен тетіктерін мемлекеттік есепке алуға және тіркеу Тыңайтқыштар (органикалықтарды қоспағанда) құнын субсидиялау Ауыл шаруашылығы дақылдарын қорғалған топырақта өсіру Су шаруашылығы Облыстың табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы Су қорғау аймақтары мен су объектiлерi белдеулерiн белгiлеу Коммуналдық меншіктегі су шаруашылығы құрылыстарының жұмыс істеуін қамтамасыз ету Облыстың ауыл шаруашылығы басқармасы Ауыз сумен жабдықтаудың баламасыз көздерi болып табылатын сумен жабдықтаудың аса маңызды топтық жүйелерiнен ауыз су беру жөніндегі қызметтердің құнын субсидиялау Облыстың энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасы Ауыз сумен жабдықтаудың баламасыз көздерi болып табылатын сумен жабдықтаудың аса маңызды топтық жүйелерiнен ауыз су беру жөнiндегi қызметтердiң құнын субсидиялау Орман шаруашылығы Облыстың табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы Ормандарды сақтау, қорғау, молайту және орман өсiру Жануарлар дүниесін қорғау Облыстың құрылыс басқармасы Орман шаруашылығы объектілерін дамыту Балық шаруашылығы Облыстың ауыл шаруашылығы басқармасы Тауарлық балық өсіру өнімділігі мен сапасын арттыруды субсидиялау Қоршаған ортаны қорғау Облыстың табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы Жергілікті деңгейде қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шаралар Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Табиғатты қорғау іс-шараларын іске асыру Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелерінің және ұйымдарының күрделі шығыстары Облыстың құрылыс басқармасы Қоршаған ортаны қорғау объектілерін дамыту Жер қатынастары Облыстың жер қатынастары басқармасы Облыс аумағында жер қатынастарын реттеу саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, қоршаған ортаны қорғау және жер қатынастары саласындағы басқа да қызметтер Облыстың ауыл шаруашылығы басқармасы Инновациялық тәжірибені тарату және енгізу жөніндегі қызметтер Уақытша сақтау пунктына ветеринариялық препараттарды тасымалдау бойынша қызмет көрсету Мемлекеттік ветеринариялық ұйымдарды материалдық-техникалық жабдықтау үшін, қызметкерлердің жеке қорғану заттарың, аспаптарды, құралдарды, техниканы, жабдықтарды және инвентарды орталықтандырып сатып алу Облыстың энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасы Жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдану Өнеркәсіп, сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі Облыстың құрылыс басқармасы Жергілікті деңгейде құрылыс саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Жергілікті бюджеттерден берілетін нысаналы даму трансферттері Облыстың сәулет және қала құрылысы басқармасы Жергілікті деңгейде сәулет және қала құрылысы саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Көлiк және коммуникация Автомобиль көлiгi Облыстың жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасы Көлік инфрақұрылымын дамыту Автомобиль жолдарының жұмыс істеуін қамтамасыз ету Облыстық автомобиль жолдарын және елді-мекендердің көшелерін күрделі және орташа жөндеу Әуе көлiгi Облыстың жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасы Жергілікті атқарушы органдардың шешімі бойынша тұрақты ішкі әуе тасымалдарды субсидиялау Көлiк және коммуникациялар саласындағы басқа да қызметтер Облыстың жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасы Жергілікті деңгейде көлік және коммуникация саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Әлеуметтiк маңызы бар ауданаралық (қалааралық) қатынастар бойынша жолаушылар тасымалын субсидиялау Мемлекеттік органның күрделі шығыстары Жергілікті бюджеттерден берілетін ағымдағы нысаналы трансферттер Жергілікті бюджеттерден берілетін нысаналы даму трансферттері Басқалар Басқалар Облыс әкiмiнiң аппараты Заңды тұлғалардың жарғылық капиталын қалыптастыру немесе ұлғайту Облыстың қаржы басқармасы

oral_oniri@inbox.ru

Iшкi сыныбы

18

Атауы

Сомасы

Облыстың энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасы 286 164 Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) бюджеттерiне мамандандырылған уәкілетті ұйымдардың жарғылық капиталдарын ұлғайтуға берiлетiн нысаналы даму 286 164 трансферттерi Атауы

Сомасы

Мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер Мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер Қаржы активтерін ел ішінде сатудан түсетін түсімдер V. Бюджет тапшылығы (профициті) VI. Бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану)

0 0 0 -1 118 118 1 118 118

қаулы-қарар oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл ЖОБА

Батыс Қазақстан облысының автомобиль көлігі саласындағы мемлекеттік қызмет регламенттерін бекіту туралы «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» 2001 жылғы 23 қаңтардағы, «Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер туралы» 2013 жылғы 15 сәуірдегі Қазақстан Республикасының Заңдарын және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 27 наурыздағы «Автомобиль көлігі саласында мемлекеттік қызметтер көрсету мәселелері туралы» №256 қаулысын басшылыққа ала отырып, Батыс Қазақстан облысының әкімдігі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ: 1. Қоса беріліп отырған Батыс Қазақстан облысының автомобиль көлігі саласындағы төмендегідей мемлекеттік қызмет регламенттері бекітілсін: 1) «Халықаралық техникалық байқау сертификатын беру»; 2) «Жолаушыларды облысаралық қалааралық, ауданаралық (облысішiлiк қалааралық) және халықаралық қатынастарда автобустармен, шағын автобустармен тұрақты емес тасымалдау, сондай-ақ жолаушыларды халықаралық қатынаста автобустармен, шағын автобустармен тұрақты тасымалдау жөніндегі қызметпен айналысу үшін лицензия беру, қайта ресімдеу, лицензияның телнұсқаларын беру».

2. Осы қаулының орындалуын бақылау Батыс Қазақстан облысы әкімінің бірінші орынбасары С.Ж.Шәпкеновке жүктелсін.

3. Осы шешім алғаш ресми жарияланған күннен күнтізбесі он күн өткен соң қолданысқа енгізілсін. Облыс әкімі

Н.Ноғаев ЖОБА 2014 жылғы ________ №__ Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің қаулысымен бекітілген

«Халықаралық техникалық байқау сертификатын беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламенті 1. Жалпы ережелер 1.«Халықаралық техникалық байқау сертификатын беру» мемлекеттік көрсетілетін қызметі (бұдан әрі – мемлекеттік көрсетілетін қызмет) Орал қаласы, Х.Чурин көшесі, 116 мекенжайы бойынша орналасқан «Батыс Қазақстан облысының жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасы» мемлекеттік мекемесі (бұдан әрі–көрсетілетін қызметті беруші), Қазақстан Республикасының 1996 жылғы 15 шілдедегі № 29-І «Жол қозғалысы қауіпсіздігі туралы» Заңының 8-тармағының, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 27 наурыздағы №256 «Автомобиль көлігі саласында мемлекеттік қызмет көрсету мәселелері туралы» қаулысымен бекітілген мемлекеттік қызмет стандартының (бұдан әрі-Стандарт) негізінде заңды және жеке тұлғаларға (бұдан әрі – қызметті алушы) көрсетіледі.

2. Өтініштерді қабылдау және мемлекеттік қызметті көр­ сету нәтижелерін беру: 1) Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Мемлекеттік қызметтерді автоматтандыруды бақылау және халыққа қызмет көрсету орталықтарының қызметін үйлестіру комитетінің Батыс Қазақстан облысы бойынша «Халыққа қызмет көрсету орталығы» республикалық мемлекеттік кәсіпорны филиалының Орал қалалық бөлімі «Халыққа қызмет көрсету орталығы» республикалық мемлекеттік кәсіпорны (бұдан әрі – ХҚКО); 2) www.e.gov.kz «электрондық үкіметтің» веб-порталы немесе www.elicense.kz «Е-лицензиялау» порталы (бұдан әрі – портал) арқылы жүзеге асырылады.

3. Мемлекеттік көрсетілетін қызмет нысаны: электрондық (ішінара автоматтандырылған) және (немесе) қағаз түрінде.

4. Мемлекеттік көрсетілетін қызмет нәтижесі халықаралық техникалық байқау сертификатын (бұдан әрі – сертификат) беру немесе қажет болғанда Стандарттың 10-тармағында көзделген негіз бойынша мемлекеттік қызметті көрсетуден бас тарту туралы дәлелді жауап беру болып табылады.

2. Мемлекеттiк қызмет көрсету үдерісінде көрсетілетін қызметті берушінің құрылымдық бөлімшелерінің (қызмет­ керлерінің) iс-қимыл тәртiбiнің сипаттамасы 5. Мемлекеттік көрсетілетін қызмет бойынша рәсімдерді (әрекеттерді) бастау үшін негізгі көрсетілетін қызметті алушының мемлекеттік қызметті көрсету үшін қажетті Стандарттың 9-тармағында көзделген құжаттарын немесе электрондық сұранысты көрсетілетін қызметті берушінің қабылдауы болып табылады.

6. Мемлекеттік қызмет көрсету мерзімдері: 1) көрсетілетін қызметті алушы көрсетілетін қызметті берушіге не ХҚО-ға құжаттарды тапсырған, сондай-ақ порталға жүгінген сәттен бастап – 2 (екі) жұмыс күні ішінде; 2) мемлекеттік қызметті көрсетуден бас тарту туралы дәлелді жауап беру – 1 (бір) жұмыс күні ішінде жүзеге асырылады; 3) ХҚКО-ға құжаттардың топтамасын тапсыру үшін кезек күтудің рұқсат етілген ең ұзақ уақыты – 15 минут; 4) ХҚКО-ға көрсетілетін қызметті алушыға қызмет көр­ сетудің рұқсат етілген ең ұзақ уақыты- 15 минут.

7 Мемлекеттік қызмет ақылы негізде көрсетіледі. Халықаралық сертификатты немесе халықаралық сертификаттың телнұсқасын бергені үшін мемлекеттік баж 2008 жылғы 10 желтоқсандағы «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Кодексінде (Салық кодексі) белгіленген баж мөлшерлемесіне сәйкес халықаралық сертификатты және халықаралық сертификаттың телнұсқасын беру орны бойынша төленеді және мемлекеттік баж төлеу күніне белгіленген айлық есептік көрсеткіштің 50 пайызын құрайды. Төлеу тәсілі: мемлекеттік баж бюджетке банктер немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар арқылы, сондай-ақ «электрондық үкіметтің» төлем шлюзі (бұдан әрі – ЭҮТШ) арқылы аудару жолымен не қолмақол ақшамен төленеді.

8. Мемлекеттік қызметті көрсету үдерісінің құрамына кіретін рәсімдер (іс-қимыл): 1) көрсетілетін қызметті беруші кеңсесінде құжаттардың тіркелуі; 2) көрсетілетін қызметті беруші басшысының құжаттарды қарауы; 3) көрсетілетін қызметті беруші басшысы орынбасарының құжаттарды қарауы; 4) көрсетілетін қызметті беруші бөлім басшысының құжаттарды қарауы; 5) көрсетілетін қызметті беруші бөлім қызметкерінің құжаттарды қарауы және мемлекеттік қызмет нәтижесінің қорытындысын рәсімдеуі; 6) көрсетілетін қызметті беруші басшысының мемлекеттік қызметті көрсету нәтижесіне қол қоюы; 7) мемлекеттік көрсетілетін қызметті көрсету нәтижесін қызметті алушыға жолдау.

3. Мемлекеттiк қызмет көрсету үдерісінде көрсетілетін қызметті берушінің құрылымдық бөлімшелерінің (қызметкерлерінің) өзара iс-қимыл тәртiбiнің сипаттамасы 9. Мемлекеттік қызметті көрсету процесінде көрсе­тілетін қызметті берушінің қызметкерлері жұмылды­рылған: 1) көрсетілетін қызметті беруші кеңсесінің қызметкері; 2) көрсетілетін қызметті берушінің басшысы;

ры;

3) көрсетілетін қызметті беруші басшысының орынбаса-

4) көрсетілетін қызметті беруші бөлімнің басшысы; 5) көрсетілетін қызметті беруші бөлімнің қызметкері; 10. Көрсетілетін қызмет берушінің құрылымдық бөлім­ шелері арасындағы рәсімдердің (әрекеттердің) кезең­ділігін сипаттау: 1) көрсетілетін қызметті беруші кеңсесінің қызметкері құжаттарды түскен сәттен бастап 15 минут ішінде журналда тіркейді және көрсетілетін қызметті беруші басшысының қарауына енгізеді; 2) көрсетілетін қызметті берушінің басшысы 30 минут ішінде қызметті алушының құжаттарын қарайды және оларды көрсетілетін қызметті беруші басшысының орынбасарына жолдайды; 3) көрсетілетін қызметті беруші басшысының орынбасары қызметті алушының құжаттарын 15 минут ішінде қарайды және көрсетілетін қызметті беруші бөлімнің басшысына жолдайды; 4) көрсетілген қызметті беруші бөлімнің басшысы қызметті алушының құжаттарын 15 минут ішінде қарайды және көрсетілетін қызмет беруші бөлімінің қызметкеріне орындауға береді; 5) көрсетілетін қызметті беруші бөлімнің қызметкері 1 жұмыс күннің ішінде мемлекеттік көрсетілетін қызметтің нәтижесін дайындайды және көрсетілетін қызметті берушінің басшысына қол қоюға жолдайды; 6) көрсетілетін қызметті беруші басшысы 1 сағаттың ішінде мемлекеттік көрсетілетін қызметтің нәтижесіне қол қояды; 7) көрсетілетін қызметті беруші бөлімнің қызметкері 1 жұмыс күннің ішінде ХҚКО ақпараттық жүйесі немесе порталға қызмет берушінің электрондық цифрлық қолтаңбасын куәландыратын қағаз түрінде немесе электрондық құжат түрінде көрсетілетін қызметтің нәтижесін жолдайды.

11. Осы регламенттің 1-қосымшасында әр үдерістер­ дің (әрекеттер) ұзақтығын көрсетуімен құрылымдық бөлім­ шелерінің (қызметкерлері) арасындағы үдеріс (әрекет­тер) кезеңділігінің сипаттамасы келтірілген.

4) 8-үдеріс – көрсетілетін қызметті алушы ХҚКО опера­то­ры арқылы ЭҮАШ АЖО-да қалыптастырылған қызметтің нәти­же­ сін (халықаралық техникалық байқау сертификатын немесе бас тарту туралы дәлелді жауапты) алады.

14. «Электрондық үкімет» веб-порталы арқылы мемлекеттік қызмет көрсету кезінде көрсетілген қызметті беруші мен көрсетілетін қызметті алушының жүгіну және рәсімдердің (ісқимылдардың) реттілігі тәртібін сипаттау: 1) көрсетілетін қызметті алушы жеке сәйкестендіру нөмірінің (бұдан әрі - ЖСН) және (немесе) бизнес сәйкестендіру нөмірінің (бұдан әрі - БСН) және парольдің (Порталда тіркелмеген қызмет алушылар үшін іске асырылады) көмегімен Порталға тіркеледі; 2) 1-үдеріс – көрсетілетін қызметті алу үшін Порталда көрсетілетін қызметті алушының ЖСН/БСН және паролін (авторизациялау үдерісі) енгізуі; 3) 1-шарт - Порталда ЖСН/БСН және пароль арқылы тір­ келген көрсетілетін қызметті алушы мәліметтерінің дұрыс­ тығын тексеру; 4) 2-үдеріс - көрсетілетін қызметті алушының мәліметтерінде кемшіліктердің болуына байланысты Порталда авторизациялаудан бас тарту жөнінде хабарламаны қалыптастыру; 5) 3-үдеріс – көрсетілетін қызметті алушы осы Регламентте көрсетілген қызметті таңдайды, қызметті көрсету үшін экранға сұраныстың нысанын шығарады, үлгі талаптарының және оның құрылымын ескере отырып, нысанды (мәліметтерді енгізу) толтырады. Стандарттың 9-тармағында көрсетілген қажетті құжаттардың көшірмелерін электрондық түрде сұраныс нысанына жалғайды, сондай-ақ сұранысты куәландыру үшін көрсетілетін қызметті алушы ЭЦҚ тіркеу куәлігін алады; 6) 2-шарт – Порталда ЭЦҚ тіркеу куәлігінің қолданылу мерзімін және қайтарып алынған (күші жойылған) тіркеу куәліктерінің тізімінде жоқтығын, сондай-ақ бірдейлендіру мәліметтерінің (сұраныста көрсетілген ЖСН/БСН және ЭЦҚ тіркеу куәлігінде көрсетілген ЖСН/БСН арасындағы) сәйкестігін тексеру;

19

7) 4-үдеріс – көрсетілетін қызметті алушының ЭЦҚ түпнұс­ қалығының расталмауына байланысты сұратылып отырған қызметтен бас тарту жөнінде хабарлама қалып­тастыру; 8) 5-үдеріс – көрсетілетін қызметті алушының сұранысын өңдеу үшін ЭҮШ арқылы көрсетілетін қызметті алушының ЭЦҚ куәландырылған (қол қойылған) электрондық құжаттарды (қызмет алушының сұранысы) ЭҮАШ АЖО-ға жолдау; 9) 3-шарт - көрсетілетін қызметті беруші көрсетілетін қыз­ метті алушының Стандартта көрсетілген, қызмет көрсетуге негіз болатын жалғаған құжаттарының сәйкестігін тексереді; 10) 6-үдеріс - көрсетілетін қызметті алушының құжатта­­рын­ да кемшіліктердің болуына байланысты сұратылып отыр­ған қызметтен бас тарту жөнінде хабарламаны қалыптастыру; 11) 7-үдеріс – көрсетілетін қызметті алушы Порталда қалыптастырылған қызметтің нәтижесін (электрондық құжат нысаны бойынша хабарлама) алады. Мемлекеттік қызметті көрсету нәтижесі көрсетілетін қызметті алушының «жеке кабинетіне» көрсетілетін қызметті берушінің уәкілетті тұлғасының ЭЦҚ-мен куәландырылған электрондық құжат нысанында жолданады. Портал арқылы мемлекеттік қызмет көрсету кезінде ақпараттық жүйелердің функционалдық өзара іс-қимылының диаграммасы осы Регламенттің 3-қосымшасында көрсетілген.

5. Көрсетілетін қызмет берушінің және (немесе) оның лауазымды адамдарының, ХҚКО және (немесе) оның қызметкерлерінің мемлекеттік қызмет көрсету мәселелері жөніндегі шешімдеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағымдану тәртібі 15. Көрсетілетін қызметті берушінің және (немесе) олардың лауазымды тұлғаларының, ХҚКО-ның және (немесе) олардың қызметкерлерінің мемлекеттік қызмет көрсету мәселелері бойынша шешімдеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағым­ дану тәртібі Стандарттың 3-бөліміне сәйкес жүзеге асырылады.

«Халықаралық техникалық байқау сертификатын беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламентіне 1-қосымша Әр үдерістердің (әрекеттер) ұзақтығын көрсетуімен құрылымдық бөлімшелерінің (қызметкерлері) арасындағы үдеріс (әрекеттер) кезеңділігінің сипаттама схемасы

Қызметті алушы

Көрсетілетін қызметті беруші кеңсесінің қызметкері құжаттарды журналда тіркейді және көрсетілетін қызметті беруші басшысының қарауына енгізеді (15 минут)

Көрсетілетін қызметті беруші бөлімнің қызметкері ХҚКО ақпараттық жүйесі немесе порталға көрсетілетін қызметтің нәтижесін жолдайды.

(1 жұмыс күннің ішінде)

Көрсетілетін қызметті берушінің басшысы мемлекеттік көрсетілетін қызметтің нәтижесіне қол қояды ( 1сағат)

Көрсетілетін қызмет берушінің басшысы құжаттармен танысқаннан кейін құжаттарды қарау үшін басшы орынбасарына жолдайды (30 минут)

Көрсетілетін қызметті беруші бөлімнің қызметкері мемлекеттік көрсетілетін қызметтің нәтижесін дайындайды және көрсетілетін қызметті берушінің басшысына қол қоюға жолдайды (1 жұмыс күннің ішінде)

Көрсетілетін қызметті беруші басшысының орынбасары қызметті алушының құжаттарын қарайды және көрсетілетін қызметті беруші бөлімнің басшысына жолдайды (15 минут)

Көрсетілген қызметті беруші бөлімнің басшысы қызметті алушының құжаттарын қарайды және көрсетілетін қызмет беруші бөлімінің қызметкеріне орындауға береді (15 минут)

«Халықаралық техникалық байқау сертификатын беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламентіне 2-қосымша ХҚКО арқылы мемлекеттік қызметті көрсету кезінде іске қосылатын ақпараттық жүйелердің функционалдық өзара іс-қимылдарының №1 диаграммасы

4. Мемлекеттiк қызмет көрсету үдерісінде ХҚКО-мен өзара іс-қимыл тәртібін, сондай-ақ ақпараттық жүйелерді пайдалану тәртібінің сипаттамасы 12. Әр үдерістің (іс-қимылдың) ұзақтығын көрсете отырып, ХҚКО-ға жүгіну тәртібін сипаттау: 1) көрсетілетін қызметті алушы Стандарттың қосымшасына сәйкес өтінішті және қажетті құжаттарды ХҚКО операторына береді, ол электрондық кезек ретімен «кедергісіз» қызмет көрсету арқылы операциялық залда жүзеге асырылады (2 минут ішінде); 2) 1-үдеріс–қызмет көрсету үшін ХҚКО-ның операторы Халыққа қызмет көрсету орталығы ықпалдастырылған ақпараттық жүйесінің ақпараттық жұмыс орнына (бұдан әрі – ХҚКО ЫАЖ АЖО) логинді және парольді (авторизациялау үдерісі) енгізеді (1 минут ішінде); 3) 2-үдеріс – ХҚКО-ның операторы қызметті таңдайды, экранға мемлекеттік қызметті көрсету үшін сұраныс нысаны шығады және ХҚКО операторы көрсетілетін қызметті алушының немесе сенімхат бойынша қызмет алушы өкілінің (нотариалды куәландырылған сенімхаттың болуы қажет, басқалай куәландырылған сенімхаттың мәліметтері толтырылмайды) мәліметтерін енгізеді (2 минут ішінде); 4) 3-үдеріс – электрондық үкімет шлюзі (бұдан әрі–ЭҮШ) арқылы жеке немесе заңды тұлғалардың мемлекеттік деректер қорына (бұдан әрі – ЖТ МДҚ/ЗТ МДҚ) көрсетілетін қызметті алушының мәліметтері туралы, сондай-ақ бірыңғай нотариалдық ақпараттық жүйесіне (бұдан әрі - БНАЖ)– көрсетілетін қызметті алушы өкілінің сенімхат мәліметтері туралы сұрау жолдау (2 минут ішінде); 5) 1 шарт - ЖТ МДҚ/ЗТ МДҚ көрсетілетін қызметті алушы мәліметтерінің және БНАЖ сенімхат мәліметтерінің бар болуын тексеру (1 минут ішінде); 6) 4-үдеріс–ЖТ МДҚ/ЗТ МДҚ-да көрсетілетін қызметті алу­ шы мәліметтерінің немесе БНАЖ-да сенімхат мәліметтерінің болмауына байланысты мәліметтерді алуға мүмкіндіктің жоқ­ тығы туралы хабарламаны қалыптастыру (2 минут ішінде); 7) 5-үдеріс – электрондық үкіметтің аймақтық шлюзінің автоматтандырылған жұмыс орнына (бұдан әрі – ЭҮАШ АЖО) ЭҮШ арқылы ХҚКО операторының электрондық цифрлық қолтаңбасымен куәландырылған (қол қойылған) электрондық құжаттарды (көрсетілетін қызметті алушының сұранысын) жолдау (2 минут ішінде); ХҚКО арқылы мемлекеттік қызметті көрсету кезінде іске қосылатын ақпараттық жүйелердің функционалдық өзара ісқимылдары осы Регламенттің 2-қосымшасына сәйкес диаграммада келтірілген.

13. Әр үдерістің (іс-қимылдың) ұзақтығын көрсете отырып, Орталық арқылы мемлекеттік қызметті көрсету нәтижесін алу үдерісін сипаттау: 1) 6-үдеріс – электрондық құжатты ЭҮАШ АЖО-да тіркеу (2 минут ішінде); 2) 2 шарт – көрсетілетін қызметті берушінің көрсетілетін қызметті алушы ұсынған қызмет көрсетуге негіз болып табылатын, Стандартта көрсетілген құжаттардың сәйкестігін тексеруі (өңдеуі) (2 минут ішінде); 3) 7-үдеріс – көрсетілетін қызметті алушының құжаттарын­ да кемшіліктердің болуына байланысты сұратылып отырған қызметтен бас тарту жөніндегі хабарламаны қалыптастыру (2 минут ішінде);

«Халықаралық техникалық байқау сертификатын беру» мемлекеттік көрсетілетін қызмет регламентіне 3-қосымша Портал арқылы мемлекеттік қызмет көрсету кезінде функционалдық өзара іс-қимылдың № 2 диаграммасы

Шартты белгілер: Бастапқы хабарлама Аяқтаушы хабарлама Аяқтаушы қарапайым оқиға Қате Ақпараттық жүйе

Үдеріс Шарт Басқару ағыны Хабарламалар ағыны Соңғы қызметті алушыға ұсынылған электрондық құжат

20

хат-хабар

Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

жақсартып, қан арттырады; ағзаны

демікпе, аритмия, тахикардия

«БҚО энергетика және тұрғын үйкоммуналдық шаруашылық басқармасы» ММ бос мемлекеттік әкімшілік лауазымдарға орналасуға конкурс жариялайды. 090006, БҚО Орал қ. Х.Чурин көшесі, 116, 2-қабат, 202-бөлме, анықтама алу үшін телефон: 8(7112)50-97-98, e-mail: depenerg-zko@mail.ru 1. Басқарманың мемлекеттік сатып алу, құқықтық және кадрлық жұмыстар бөлімінің бас маманы (негізгі қызметкер бала күтімі демалысында) – 1 бірлік (Д-О-4) санаты, жалақысы қызмет өтіліне қарай 64063 теңгеден 86485 теңгеге дейін. Функционалдық міндеттері: Қазақ­ стан Республикасының қолданыстағы заңнамаларының сақталуын қадаға­ лайды; Бюджеттер үшін нысаналы трансферттер бойынша келісімшарттарды рәсімдейді; Сот істері бойынша басқарманың мүддесін қорғайды; Бас­ қарманың ішкі бақылау қызметі бойынша жұмыстарды жүргізеді; Басқармадағы құжаттардың заңнамаларға сәйкестігіне жауап береді; Мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру бойынша процедураларды жүргізуге қатысады, хаттамалық шешімдерді әзірлейді, мемлекеттік сатып алу бойынша қажетті құжаттарды жинақтап, олардың тиісінше тіркелуін жүзеге асырады; Мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру бойынша құжаттардың заңнамаларға сәйкестігіне жауап береді; Бөлім басшысы болмаған уақытта оның міндеттерін атқарады. Үміткерлерге қойылатын талаптар: Жоғары кәсіптік. Орта кәсіптік рұқсат етіледі. Мамандығы – «Құқық (Құқықтану)», «Әлеуметтік ғылымдар және бизнес» (экономика, қаржы, есеп және аудит, менеджмент, мемлекеттік және жергілікті басқару). Орта кәсіптік біліммен, жұмыс өтілі кем дегенде мемлекеттік қызметте бір жыл болуы тиіс, болмаса лауазым орнында осы санатқа сәйкес келетін функционалдық бағытта екі жыл жұмыс өтілі болу керек. Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемле-

кеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы», «Мемлекеттік сатып алу туралы», «Қазақстан Республикасындағы тіл­дер туралы» Заңдарын, «Қазақстан 2050 стратегиясы – қалыптасқан мемлекет­тің жаңа саяси бағыты», аталған санат­тың нақты лауазымының мамандануына сәйкесті салалардағы қарымқатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының өзге нормативтік-құқықтық актілерін білу. Компьютерде жұмыс жасай білгені жөн. Функционалдық міндеттерін орындауға қажетті көлемде мемлекеттік тілді білгені жөн. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерді орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

2. Басқарманың энергетиканы дамыту бөлімінің бас маманы (негізгі қызметкер ұзақ оқу демалысында) – 1 бірлік (Д-О-4) санаты, жалақысы қызмет өтіліне қарай 64063 теңгеден 86485 теңгеге дейін. Функционалдық міндеттері: Бас­ қарма құзыретінде Қарашығанақ жобасы бойынша мәселелерді жүргізеді, ББК және БСК-ға ақпарат әзірлейді; Облыстың мұнай-газ кәсіпорындарында инвестициялық жобалардың іске асырылуы барысына мониторинг жүргізеді, мәліметтер, аналитикалық анықтамалар және басқа да материалдарды дайындайды; Басқарманың стратегиялық жоспары мен аумақты дамыту бағдарла­ маларының орындалуы бойынша материалдар дайындауға қатысады; «Энергияны үнемдеу - 2020» бағдарламасы бойынша жұмыстар атқару; Облыс бойын­ша жылу және электр жүйесінің мониторингісін жүргізу; «Аумақтарды дамыту» бағдарламасы бойынша жобалар дайындайды; Бөлім басшысы болмаған уақытта, оның міндеттерін атқарады. Үміткерлерге қойылатын талаптар: Жоғары кәсіптік. Орта кәсіптік рұқ­ сат етіледі. Мамандығы – «Техникалық ғылымдар және технологиялар», «Әлеу­ меттік ғылымдар және бизнес» (экономика, қаржы, есеп және аудит, менедж­

мент, мемлекеттік және жергілікті басқару). Орта кәсіптік біліммен, жұмыс өтілі кем дегенде мемлекеттік қызметте бір жыл болуы тиіс, болмаса лауазым орнында осы санатқа сәйкес келетін функционалдық бағытта екі жыл жұмыс өтілі болу керек. Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру туралы», «Қазақстан Республикасының газ және газбен жабдықтау туралы», «Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы», «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы», «Мемлекеттік сатып алу туралы», «Қазақстан Республикасындағы тілдер туралы» Заңдарын, «Қазақстан - 2050 стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты», аталған санаттың нақты лауазымының мамандануына сәйкесті салалардағы қарым-қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының өзге нормативтік-құқықтық актілерін білу. Компьютерде жұмыс жасай білгені жөн. Функционалдық міндеттерін орындауға қажетті көлемде мемлекеттік тілді білгені жөн. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерді орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

3. Газдандыру және электрлендіру бөлімінің бас маманы – 1 бірлік (Д-О4) санаты, жалақысы қызмет өтіліне қарай 64063 теңгеден 86485 теңгеге дейін. Функционалдық міндеттері: Облыстың елді мекендерін газдандыру жұмыстарын жүргізеді, аймақтық газдандыру бағдарламалары мен инвестициялық жобаларды әзірлеуге және іске асыруға қатысады. Елді мекендерді электрлендіру және газдандыру бойынша тапсырыс беруші ретінде мемлекеттік қабылдау комиссиясын ұйымдастырады және қатысады, мердігерлердің тапсырыстарын тексереді, жетекшілік ететін мәселелері бойынша ақпараттық сараптама және жинақтау жүргізеді. Газ және электр жұмыстары бойынша мемлекеттік сатып алу процедуралары үшін

техникалық ерекшеліктерді дайындайды. Форма-2, Форма-3 бойынша нысандарға барып, жұмыстардың орындалуына бақылау жүргізеді, тексереді, қол қояды. Үміткерлерге қойылатын талаптар: Жоғары кәсіптік. Орта кәсіптік рұқсат етіледі. Мамандығы – «Техникалық ғылымдар және технологиялар», «Әлеуметтік ғылымдар және бизнес» (экономика, қаржы, есеп және аудит, менеджмент, мемлекеттік және жергілікті басқару). Орта кәсіптік біліммен, жұмыс өтілі кем дегенде мемлекеттік қызметте бір жыл болуы тиіс, болмаса лауазым орнында осы санатқа сәйкес келетін функционалдық бағытта екі жыл жұмыс өтілі болу керек. Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру туралы», «Қазақстан Республикасының газ және газбен жабдықтау туралы», «Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы», «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзінөзі басқару туралы», «Мемлекеттік сатып алу туралы», «Қазақстан Республикасындағы тілдер туралы» Заңдарын, «Қазақстан - 2050 стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты», аталған санаттың нақты лауазымының мамандануына сәйкесті салалардағы қарымқатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының өзге нормативтік-құқықтық актілерін білу. Компьютерде жұмыс жасай білгені жөн. Функционалдық міндеттерін орындауға қажетті көлемде мемлекеттік тілді білгені жөн. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерді орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер. Конкурс Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері жөніндегі агенттігі төрағасының 2013 жылғы 19 наурыздағы №06-7/32 бұйрығымен бекітілген бос әкімшілік мемлекеттік лауазымға орналасуға конкурс өткізу және конкурс комиссиясын қалыптастыру қағидалары негізінде өткізіледі. Конкурс комиссиясының отырысына байқаушыларды қатыстыруға жол

беріледі. Қажетті құжаттар тізбесі: 1) белгіленген нысан бойынша өтініш; 2) 3x4 өлшемдегі суреті бар белгіленген нысандағы сауалнама; 3) нотариалды куәландырылған білімі жөніндегі құжаттардың көшірмелері; 4) нотариалды куәландырылған еңбек жолын растайтын құжаттардың көшірмелері; 5) Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау министрлігінің 2010 жылғы 23 қарашадағы №907 бұйрығымен бекітілген (Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілердің тізілімінде 2010 жылғы 21 желтоқсанда №6697 болып тіркелген) нысан бойынша денсаулық жағдайы туралы анықтама; 6) Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігінің көшірмесі; 7) Құжат өткізу сәтінде күші бар шекті мәннен төмен емес нәтижелі тесттен өту туралы сертификат. Азаматтар біліміне, жұмыс тәжірибесіне, кәсіби шеберлігіне және беделіне қатысты (біліктілігін арттыру, ғылыми дәрежелер мен атақтар берілуі туралы құжаттардың көшірмелері, мінездемелер, ұсынымдар, ғылыми жарияланымдар және өзге де олардың кәсіби қызметін, біліктілігін сипаттайтын мәліметтер) қосымша ақпараттар бере алады. Конкурсқа қатысуға қажетті құжаттар конкурс туралы хабарландыру жарияланған сәттен бастап 10 жұмыс күні ішінде мына мекенжайға 090006, БҚО Орал қ., Х. Чурин көшесі, 116-үй, 2-қабат, 202-бөлме, анықтама алу үшін телефон: 87112-50-97-98, e-mail: depenergzko@mail.ru тапсыруы тиіс. Электрондық пошта арқылы конкурсқа қатысуға құжат тапсырған азаматтар әңгімелесу басталғанға дейін бір жұмыс күнінен кешіктірмей құжат тұпнұсқаларын тапсырады. Әңгімелесуге жіберілген үміткерлер одан үміткерлерді әңгімелесуге жіберу туралы хабардар ету күннен бастап 5 жұмыс күні ішінде Батыс Қазақстан облысының энергетика және тұрғын үйкоммуналдық шаруашылық басқармасында өтеді.

жарнама oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

Девальвациядан кейінгі Батыс Қазақстан облысындағы қолма-қол шетел валютасы нарығы «Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі» туралы Қазақстан Республикасы Заңына сәйкес Ұлттық Банктің мақсаты Қазақстан Республикасындағы баға тұрақтылығын қамтамасыз ету. Айырбас бағамының ел экономикасы үшін маңыздылығын ескере отырып, соңғы жылдары Ұлттық Банктің валюталық саясаты 1 АҚШ долларының деңгейін 145-155 теңге көлемінде сақталуына бағытталды. Бұл экономикалық және қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз етуге мүмкіндік берді. 2013 жылы Қазақстанның ішкі жалпы өнімі 6 пайызға артып, инфляция 4,8% кеміп, тарихи тұрғыда ең төмен көрсеткішті көрсеткен. Дегенмен, жетекші дамушы елдердегі жағдай өз әсерін еліміздің экономикасына тигізуде, өйткені Қазақстанның экономикасы ғаламдық экономикамен тығыз байланыста. Бұл Америка Құрама Штаттарындағы «сапалық бағдарламасына» сәйкес қаржы дамушы елдерден дамыған елдерге ақты және осы елдердің валютасына қысым жасады. Нәтижесінде әлемдік экономиканың кейінгі дамуындағы белгісіздіктің әсерінен әлемдік қаржы және тауар нарығындағы өзгерістер артты. Осыған байланысты Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі 2014 жылдың ақпан айында теңгенің бір сәттік девальвациясын жүргізді. Теңгенің бір сәттік девальвациясының негізінде 1 АҚШ долларының бағамы 185 теңге шамасында белгіленіп, девальвациясының деңгейі 20%-ға асқан жоқ. Девальвацияға дейінгі және одан кейінгі айырбастау пункттеріндегі қолма-қол шетел валюталарымен жүргізіліп жатқан операцияларды сараптай отырып келесі тұжырымға келуге болады.

2013 жылдың 4 тоқсанында Батыс Қазақ-

стан облысында валюталық операцияларды ұйымдастыруға құқы бар заңды тұлғалардың айырбастау пункттері 78241,00 мың АҚШ долларын, 6637,82 мың еуро және 870386,81 мың Ресей рублін сатты. Шетел валюталарының сатып алу/сату орташа алынған бағамдары бір АҚШ долларына 153,37/154,25 теңге, 1 еуро – 207,32/210,38 және 1 Ресей рубліне – 4,70/4,76 теңгені құрады.

2014 жылдың 1 тоқсанында Батыс Қазақстан облысында валюталық операцияларды ұйымдастыруға құқы бар заңды тұлғалардың айырбастау пункттерінің шетел валюталарын (АҚШ доллары мен Ресей рублі) сату айтарлықтай ұлғайды. Атап көрсеткенде АҚШ долларын сату көлемі 86205,29 мың АҚШ долларын құрап, өткен жылдың 4 тоқсанымен салыстырғанда 7964,29 мың АҚШ долларға немесе 10,18% артты. Ресей рублін сату көлемі 1176694,87 мың Ресей рублін құрап, өткен жылдың 4 тоқсанымен салыстырғанда 306308,06 мың Ресей рубліне немесе 35,19%-ға артты. Ал еуроны сату көлемі 6343,47 мың еуроны құрап, өткен жылдың 4 тоқсанымен салыстырғанда 294,35 мың еуроға немесе 4,43%-ға азайды. АҚШ доллары мен Ресей рублін сату көлемінің өсуі негізінен Кеден одағының жұмысына байланысты және Кеден одағы аумағында халықтың қарымқатынасының белсенділігінің қарқындауынан болды. Облыста еуроны сату көлемінің төмендеуі жалпы дүниежүзілік үрдістердің болуымен және Украинадағы саяси-экономикалық ахуалдың тұрақсыздығымен байланысты.

Шетел валюталарының сатып алу/сату орташа алынған бағамдары бір АҚШ долларына 171,54/172,02 теңге, 1 еуро – 233,68/235,22 теңге және 1 Ресей рубліне – 4,83/4,85 теңге болды.

2014 жылдың наурыз айында теңгенің АҚШ долларына қатысты бағамы 1 АҚШ доллары үшін 181,78–184,08 теңге аралығында өзгерді. Сәуір айының басына теңгенің биржалық бағамы наурыз айында 1,1%-ға нығайып, бір АҚШ доллары үшін 182,06 теңге болды.

2014 жылғы наурыз айында қосымша сауда-саттықтардағы мәмілелерді қоса алғанда, Қазақстан қор биржасындағы биржалық операциялардың көлемі 2014 жылғы ақпанмен салыстырғанда 12,5%-ға ұлғайып, 8,3 млрд. АҚШ доллары болды. Биржадан тыс валюта нарығында операциялардың көлемі 0,9 млрд. АҚШ долларына дейін 34,4%-ға төмендеді. Жалпы алғанда, ішкі валюта нарығындағы операциялардың көлемі 2014 жылғы ақпанмен салыстырғанда 15,3%-ға төмендеп, 9,2 млрд. АҚШ доллары болды. Сонымен, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүргізген девальвация әлемдік қаржылық дағдарыс әсерінің алдын алу және ұлттық экономиканың тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін қажетті шара болып табылды.

Т. МУКАЕВ, «ҚР Ұлттық Банкі» РММ Батыс Қазақстан филиалы валюталық операцияларды бақылау бөлімінің бас маман-экономисі Ж

Кеден одағы бойынша салық салудың практикалық мәселелері

Үш мемлекеттің (Қазақстан Республикасы, Ресей Федерациясы және Беларусь Республикасы) Кеден одағы 2010 жылдың 1 шілдесінде құрылған болатын. Сол уақыттан бастап Кеден одағы аясында жанама салық салу салық органдарына жүктелді. Тауарларды тасымалдау және жанама салықтарды төлеу жөніндегі арнайы сұрақтардың туындауына байланысты, төменде көрсетілген және салық төлеушілер жағынан жіберілетін қателіктер жөнінде тоқталып кетсек. Әкелінетін тауарлар бойынша СЭҚ ТН (ТН ВЭД) кодтарын қолдануға қатысты тауарлық номенклатура кодтарын тауардың келген күні бойынша қолдану қажет. Тауарларды кіргізу туралы өтініштермен жұмыста ақпараттық жүйе бақылау жүргізеді және СЭҚ ТН (ТН ВЭД) кодтарын қате көрсеткен жағдайда ФЛБ (форматты-логикалық бақылау) қатесін көрсетіп отырады. Өтініште жеткізушінің тауарға ілеспе құжаттарының негізінде номенклатураның әрбір позициясы бойынша мәліметтер көрсетіледі. Оған қоса көліктік құжатта (тауарға ілеспе құжат) әкелінетін бір-біріне ұқсас тауарлардың жалпы атауы көрсетілген қорытынды баған болған жағдайда бір типті тауарларды бір бағанмен көрсету ережеде қарастырылған. Тауар үшін СЭҚ ТН (ТН ВЭД) коды кеден одағы қызметінің сыртқы экономикалық қызметінің Бірыңғай тауарлық номенклатурасына сәйкес көрсетіледі. Еуразиялық экономикалық комиссиясы (ЕЭК) алқасының 2012 жылғы 16 шілдесіндегі №54 шешімімен (2012 жылғы тамыздан бастап әрекет етеді) Кеден одағының сыртқы экономикалық қызметінің Бірыңғай тауарлық номенклатурасы (КО СЭҚ БТН) және 2012 жыл 30 тамызда №149 Кеден одағының Бірыңғай кеден тарифі (КО БКТ) (30.09.2012ж. бастап енгізілді) бекітілді. КО СЭҚ БТН классификаторы бұрын Кеден одағының www.tsouz.ru порталында Мәліметтер дерекқоры бөлімінде >Кедендік-тарифтік реттеу >КО БКТ және КО СЭҚ БТН тарауында жа-

рияланды. Қазіргі уақытта Еуразиялық экономикалық алқаның 16.04.2013ж. №83 «Интернет жүйесінде Еуразиялық экономикалық комиссиясының ресми сайты туралы» шешіміне сәйкес 19.05.2013ж. бастап мына мекенжай бойынша жаңа ресми сайт қолданысқа енгізілді: http://www. eurasiancommission.org. РФ сатушыларының СТСН (ИНН) кодтарын қате көрсетулеріне байланысты өтініштерде көрсетілген 5 және 6 разрядтарды тексеру қажеттілігін айта кету керек. Олар РФ салық органдарымен ресейлік және шетелдік ұйымдарға тағайындалатын 01, 50, 51ден 56-ға дейін, 63 деп белгіленетін тоғыз мәнге тең болуы керек. Егер «КПП қатесі» анықталса, өзінің өнім берушісіне жүгініп, КПП кодын нақтылаған дұрыс. (РФ салық инспекцияларында есепке қою себебінің коды), немесе интернет ресурстарының қызметін пайдалану қажет. Осыған байланысты кез келген салықтық есептілікті толтырғандай өтініш толтырғанда СОНО АЖ-гі бар мүмкіндікті пайдаланып, жолдағанға дейін «СЕН толтырылуын тексеру» қажет. Өйткені мұндай жағдайда бұрын Серверге жолданған есептілікті кері қайтарып алуға тура келмейді. Қателіктер табылған жағдайда нәтижесі «беріледі»: қай жолда, қай бағанда қателік бар. КО елдеріне экспорттық жөнелтімдерді жүзеге асыратын салық төлеушілер санаты үшін, ҚР аумағына Кеден одағы елдерінен тауарларды экспорттау кезіндегі ҚҚС есептеу ерекшеліктеріне тоқталсақ: Қазақстан Республикасы аумағынан кеден одағы мүшесі – өзге мемлекет аумағына тауарды экспорттағанда қосымша құн салығының нөлдік ставкасы қолданылады. Оған қоса экспортеркәсіпорын Кодекстің 276-10-бабымен қарастырылған құжаттар жиынтығын салық органына ұсынып, операцияны растауы қажет. Сондай-ақ айналымды іске асырған күннен бастап 180 күнтізбелік күн ішінде салық органына Кеден одағының мүшесі-мемлекеттің

салық төлеушісі-сатып алушысымен рәсімделген тауарларды кіргізу туралы өтінішті ұсыну қажет (ұсыну бойынша міндет Кодекстің 276-21 бабының 1 тармағында көрсетілген). Кодекстің 276-11-бабы 3-тармағы 8 тармақшасында кодекстің 635-бабының 4тармағымен қарастырылған құжаттар тізіміне сілтеме норма енгізілген (валюталық табыс түсімін растау). ҚҚС бойынша декларацияда Кеден одағының аумағына – РФ мен БР-ға өткізілген тауарлар бойынша шот-фактуралар тізілімдерін ұсынуға арналған 300.09 және 300.10 қосымшалары енгізілген. ҚР Кодексінің 276-17-бабымен Кеден одағы елдеріне тауарды экспорттауға шот-фактураларды рәсімдеу ерекшеліктері қарастырылған. Атап айтқанда, ҚР СК 263-бабымен қарастырылған ақпараттан басқа шотфактура мазмұнында төмендегідей болуы керек.

1) өткізу бойынша айналымның іске асқан күні; 2) СТСН/ЕСК – салық төлеушінің сәйкестендіру нөмірі/Ресей Федерациясынан сатып алушыны есепке қою себебінің коды; 3) ТЕН – Беларусь Республикасынан сатып алушы – төлеушінің есептік нөмір.

1С:Бухгалтерия 8 Қазақстан үшін бағдарламасында СТСН/ЕСК және ТЕН «контрагент резиденттігі елінде салықтық тіркеу нөмірі» деректемесінде көрсетіледі, оған қоса ресейлік контрагенттер СТСН/ЕСК туралы мәліметтер бірыңғай жолмен «/» бөлу белгісімен көрсетіледі.

1С:Бухгалтерия 8 Қазақстан үшін бағдарламасында РФ мен БР елдеріне өткізу кезінде талап етілетін қосымша мәліметтерді қамтитын және 300.00. формасына сәйкес келетін шот-фактураның арнайы формасы бар.

А.УМБЕТОВА, Кеден одағы шеңберіндегі жанама салықтарды Ж әкімшілендіру басқармасының бас маманы

21

Құрметті А. Жұмағалиев атындағы Жосалы орта мектебін бітіргеніне 5 жылдан бастап 40 жыл толған түлектер! Сіздерді 25 мамыр «Сәт сапар, жас түлек!» атты соңғы қоңырау салтанатына және түлектермен кездесу кешіне шақырамыз! Байланыс телефондары: 871123491118, 871123491119, 87775801901 Казталов ауданы әкімінің аппараты ММ, 090700, БҚО, Қазталов ауданы, Казталов ауылы, Шарафутдинов көшесі, №1 үй, аудан әкімі аппаратының персоналды басқару қызметі (кадр қызметі), анықтама телефондары: 8 (71144) 31169; 31168, электрондық мекен-жайы: akimkaztalov@mail.ru, бос әкімшілік мемлекеттік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды 1. Аудан әкімі аппаратының персоналды басқару қызметі (кадр қызметі) бөлімінің бас маманы. («Е-4» санаты, 1 бірлік). «Е-4» санаты үшiн лауазымдық жалақысы қызмет өткерген жылдарына байланысты 59 579 (min) теңгеден 80 720 (max) теңгеге дейiн. Функционалдық міндеттері: Мемлекеттік органда кәсіби бейімделу мен тәлімгерлікті ұйымдастыру, мемлекеттік органның кәсіби кадр дамуын, оның ішінде қайта даярлау, біліктілігін арттыру, тағылымдамалардан өтуін ұйымдастыру арқылы қамтамасыз ету, конкурстық, аттестаттау, тәртіптік және кадр мәселелері жөніндегі өзге де комиссиялардың қызметін ұйымдастыру және қамтамасыз ету, мемлекеттік қызметке кіру, өткеру және тоқтату рәсімдерін сақтауды қамтамасыз ету, мемлекеттік қызметшілердің қызметіне бағалау жүргізуді ұйымдастыру, олардың аттестаттау рәсімдерінің сақталуын қамтамасыз етеді. Жоғары органдарға тиісті статистикалық есептер тапсыру, мемлекеттік қызметшілердің қызметіне бағалау жүргізуді ұйымдастыру және басқа да заңмен белгіленген міндеттер. Қазталов ауданы әкімі аппараты қызметкерлерінің жеке істерін, еңбек кітапшаларын толтыру және еңбек өтілдерін анықтау. Азаматтарды мемлекеттік наградалармен марапаттау жұмыстарын ұйымдастыру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: «Құқық», «Мемлекеттік және жергілікті басқару», «Білім беру» (құқық және экономика негіздері) мамандықтары бойынша жоғары немесе ортадан кейінгі білім. Білімі туралы құжаттарды шетелдік білім беру ұйымдарында алған азаматтар («Болашақ» бағдарламасының түлектерінен басқа) білімі туралы құжаттарын тану немесе нострификациялау рәсімінен өтуі тиіс. Конкурс Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері агенттігі Төрағасының 2013 жылғы 19 наурыздағы №067/32 бұйрығымен бекітілген мемлекеттiк әкiмшiлiк лауазымдарға орналасуға конкурс өткiзу және конкурс комиссиясын қалыптастыру қағидалары негiзiнде жүргiзiледi. Конкурсқа қатысу үшін қажетті құжаттар:

1) өкiлеттi орган белгiлеген нысандағы өтiнiш; 2) 3х4 үлгідегі суретпен өкілетті орган белгілеген нысандағы толтырылған сауалнама; 3) бiлiмi туралы құжаттардың нотариалдық куәландырылған көшiрмелерi /мемлекеттік қызметшілер тапсыратын құжаттарды олар жұмыс істейтін мемлекеттік органдардың кадр қызметі куәландыра алады/; 4) еңбек қызметін растайтын құжаттың нотариалдық куәландырылған көшiрмесi /мемлекеттік қызметшілер тапсыратын құжаттарды олар жұмыс істейтін мемлекеттік органдардың кадр қызметі куәландыра алады/; 5) Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің 2010 жылғы 23 қарашадағы № 907 бұйрығымен бекітілген (Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілердің тізілімінде 2010 жылы 21 желтоқсанда № 6697 болып тіркелген) нысандағы денсаулығы туралы анықтама; 6) Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігінің көшірмесі; 7) Құжаттарды тапсыру сәтінде уәкілетті органмен белгіленген шекті мәннен төмен емес нәтижемен тестілеуден өткені туралы қолданыстағы сертификат. Құжаттарды қабылдау мерзімі конкурс өткізу туралы хабарландыру соңғы жарияланған күнінен бастап 10 жұмыс күнінің ішінде, көрсетілген мекенжай бойынша сәйкесті мемлекеттік органға тапсырылуы тиіс. Конкурс комиссиясының қарауына құжаттарды қабылдау мерзімінде азаматтардың өздері әкеліп берген, поштамен немесе электрондық адресіне жіберілген (қоса тіркелген құжаттардың тізбесі көрсетілген құжат тігілетін папкада орналастырылған) құжаттары қабылданады. Құжаттардың толық емес пакетін ұсыну конкурс комиссиясының оларды қараудан бас тартуы үшін негіз болып табылады. Конкурсқа қатысу үшін құжаттарды электрондық пошта арқылы берген азаматтар құжаттардың түпнұсқасын әңгімелесу басталғанға дейін бір жұмыс күн бұрын кешіктірілмей беріледі. Осы құжаттардың түпнұсқасы берілмеген жағдайда тұлға әңгімелесуден өтуге жіберілмейді. Әңгімелесуге жіберілген кандидаттар оны кандидаттарды әңгімелесуге жіберу туралы хабардар ету күнінен бастап бес жұмыс күні ішінде Қазталов ауданы әкімі аппаратында өтеді. Аталмыш лауазымдарға орналасатын үміткерлер конкурсқа қатысу шығындарын (әңгімелесу өтетiн жерге келу және қайту, тұратын жер жалдау, байланыс қызметiнiң барлық түрлерiн пайдалану) өздерiнiң жеке қаражаттары есебiнен жүргiзедi.

Қазақстан Республикасы “Динамо” ДСҚ “Мамандандырылған оқу орталығы” ЖШС БҚО филиалы

«Ерканер» несиелік серіктестігі» ЖШС (№0660695, 30.12.2012 ж.) өз жұмысын тоқтатқандығын хабарлайды. СТН 121240020345, Сырым ауданы Аралтөбе ауылы, 110-үй.

«Батыс су арнасы» ЖШС 2014 жылдың 13 мамыры мен 4 маусым аралығында қала бойынша су өткізу желілерін жоспарлы шаю жұмыстары жүргізілетіндігін хабарлайды. Осыған орай қала­лық желілердегі қысым әлсін-әлсін төмендейтін болады. Уақытша келтірілген ыңғайсыздық үшін кешірім сұраймыз және аталмыш уақыт аралығында су қорын жинақтап алуыңызды сұраймыз. «Батыс су арнасы» ЖШС әкімшілігі

22

хабар-ошар Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

Жаңақала ауданы Қырқопа ауылының тұрғыны болған бірімізге адал жар, бірімізге сүйікті ана-әже Маржан Қайырғалиева егер ортамызда болса, 15 мамырда 83 жасқа толар еді. Адал жар, аяулы ана, асыл әже, Сағыныш сізге деген басылар ма? Көз жұмдың, дүниеден өттің ерте, Тағдырдың жазғанына шара бар ма?!

Сағына еске алушылар: жұбайы Жасенғали, бала-келіні Болат-Балым, немере-шөберелері Ақжайық ауданы Шабдаржап ауылының тұрғыны болған асыл жар, сүйікті әке, ата Бисенбай Кәшімұлы Искалиев егер де ортамызда болса, 16 мамырда 75 жасқа толар еді.

oral_oniri@inbox.ru

Ақжайық ауданы Тайпақ ауылының тұрғыны болған Сайын Қабдолұлы Бақмановты сағынышпен еске аламыз. Сайын Қабдолұлы – саналы ғұмырында үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсетіп, үлкен абыройға ие болған жан. Тума-туыс, дос-жа­рандардың арасында үлкен беделге ие атпал азамат олардың тіреушісі де, сыйлысы да болды.

40 жылға жуық аянбай еңбек еткен оған республика, облыс көлемінде алған мақтаулары куә. Ендігі жерде айтарымыз – иманы жолдас, топырағы торқа болсын. Оның жарқын бейнесін бауырлары ешқашан ұмытпайды. Жүрегімізде мәңгі сақтаймыз.

Сағына еске алушылар: анасы Қамия, бауырлары Серік-Бақыт, ЖұматАлтын, ұл-қыздары, немере-жиендері

Ширек ғасыр сен өмірден өткелі, Жарқын бейнең тек жүректен кетпеді. Тірі жүрсең, келер еді-ау саған да Биылғы жыл 75-тің көктемі. Әлі күнге аңсауменен сағынып, Жаутаңдаймыз көңіліміз жабығып. Мерейтойдың орнына біз ас беріп, Құран оқып, еске аламыз қамығып.

Еске алушылар: зайыбы Дәметкен, бала-келіндері мен қыз-күйеу балалары, немерелері Теректі ауданы Сары­ өмір ауылының тұрғыны болған еңбек және тыл ардагері, әкеміз Нажиме­ ден Амиргалиевтің қайтыс болғанына 9 мамырда 2 жыл болды. Жан әкеміздің топырағы торқа, жаны жәннатта болсын деп, сағына еске аламыз. Жан әкешім, 2 жыл болды арамыздан кеткеніңе, Мұңаямыз, сағынып, сені жоқтаймыз. Асқар таудай ақ адал жан едіңіз, Ұл-қыздарың еске алуға келдік бүгін үйіңе.

Сағына еске алушылар: балалары, немере-жиендері

Бөкей ордасы ауданы Жиекқұм ауылының тұрғыны болған бірімізге адал жар, бірімізге сүйікті әке Хайрболат Сапарғалиұлы Шандыровтың өмірден озғанына 5 мамыр күні 4 ай болуына орай сағына еске аламыз. Тәрбиеңді көріп өстім жасымнан, Ешкім сендей сипамаған басымнан. Түсіне алмай қалдым, әке, артыңда Кетуің де болды-ау маған тосыннан. Он бес күн өтіп, немерең келді өмірге, Аңсап ең, әке, осынау сол бір күнді де. Күн санап өзің сағына сондай күтуші ең, Көре алмай кеттің немереңнің жүзін де. Өмірден ерте кетсең де, Көңілден мәңгі кетпейсің. Жұмақтың тоймас бағында Мәңгілік мекен еткейсің! Жете алмай кеткен қызыққа Ана өмірде еш ойланбай жеткейсің.

Еске алушылар: зайыбы Кәмила, бала-келіндері Қуаныш-Аққу, СағынышБибігүл, Аманжол, Еркебұлан-Құндыз, немерелері Милетта, Нұрсат, Хайрбек, тума-туысқандары

Бұл өмірде адам баласының ойсыз, қиялсыз өмір кешпейтіні анық. Көңілі қалықтап, қиялы шартарапқа самғаған уақыттарда, күтпеген жерден болмашы затқа тұтанып, кең өріс алып кететін ойлары да болады. Міне, мені де (жиені Әйгерім Кауметова) кейде қиял жиегіне жетектеп ертіп алатын ойлар бар. Сол ойлардың бірегейі – мейірімді жан, асқар тау ағамыз болған нағашым Абай Сәтиұлы туралы толғаныс... Мұндағы мақсат – мен білгенді ел білсін, ел білетіндерін еске түсірсін деген ізгі ниет. Халқымның «Үйдің жақсысы ағашынан, жігіттің жақсысы на­ғашыдан» деген мақалының байыбына орай Абай нағашым туралы көңілімде жүрген ойларды ортаға салу мен үшін үлкен міндет болып отыр. Өйткені бойындағы адалдық, адамгершілік, жүктелген іске жауаптылық қасиеттерінің үй­лесімділігі ұштасып жататын, болмысы бөлек, парасат-пайымы ерек­ ше адам болатын. Өмір сүрген кезінде кейінгі ұрпаққа үлгі боларлық сәт-тер аз емес. Енді осы жерден өз ойымды өрбітсем! Абай нағашым өте ұстамды, не айтса да ойланып айтатын, толғанып сөйлейтін кісі еді. Бұл ұшқан ұясы, алған тәрбиесіне де қатысты шығар. Кейін осы азаматтық қыры атқарған қызметі барысында көрініс берді. Ақиқатын айтсақ, қайраткерлік тұлғалануына комсомолдық жұмысының, партиялық саладағы еңбегі үлкен мектеп болды. Сондықтан өзіміз ұшырасқан, оңаша сырласқан кездердің бәрінде дерлік ол кісі өте терең ойы бар, мәнді, астарлы сөздер айтып, адамның ішкі дүниесінде бір жаңашыл сезім, көңіл күй, көзқарас, дүниетаным тудыратын. Осы Абай нағашымның арқасында мен өмірде көп нәрсені үйрендім. Оның әрбір айтқан сөзін, әрбір әрекетін байқап, есіме қағып алатынмын, себебі ол кісінің қандай сыйлы екенін өз көзіммен көрдім. Мен де осындай ерекше

тұлға болуды армандадым. Анам маған әрдайым нағашы ағамды үлгі ретінде айтып отырады. Сондықтан болар, бұл өмірдегі еңбек жолымда (Мәдениет министр­ лігінің Мәдениет комитетінде) келеңсіздікке шалынбай келе жатқаным да, адамдармен жақсы қарым-қатынасты ұстай білуім де нағашымның арқасы шығар деген ой туады. Осындай өр тұлғаның анамның ағасы болғанына қуанып, мақтан тұтамын. Бүгінгі таңда Абай Сәтиұлының бейнесі күн өткен сайын биіктеп бара жатқанын періште жүрегіммен сезем. Қайран, Абай ағам менің! Адалдықты алға салып өттіңіз-ау. Қаншама рет дидарласқан сәтімізде әлдекім туралы кіжініп, күйініп айтқан немесе күйзеліп айтқан сөзіңізді естімеппін. Өміріңіздің мәні мен сәні болған Орынтай апа мен Дәурен, Индира ұл-қыздарыңыз көңіліңізді жәудіретпей, елге сыйлы азаматтар болып, аман-есен жүре беруіне тілектеспін. Орынтай апамның, яғни жеңгетайымның ақ жарқын жүзін мұң шалмасын, жұмысының жемісін көріп, сүйікті балалары мен немерелерінің қызығын қызықтаған өмір тілеймін. Осындай жаны жайдары Орынтай апа мен Дәу­ рен, Индира (жанұясы) барда Абай нағашымның шаңырағының түтіні түзу ұшатынына мен кәміл сенемін! Нағашымның рухы биік, жаны тыныш, жатқан жері жарық болғай...

Жиені Әйгерім Кауметова

Сауда-саттық Ешкінің таралған таза түбітін ала­мын. 1 кг – 1000 теңге. Тел.: 8-702-853-48-21, 8-705-638-95-05 Ешкінің түбітін қабылдаймыз, бағасы – 500 теңгеден бастап. Тел.: 8-777-458-24-05, 8-702-361-80-67, 8-705-433-27-97 Зашаған кентіндегі №30 мектеп ау­данында орналасқан 100 м² саман кір­­піш­пен қапталған, 4 б., газ, әжетхана, ванна, телефон, салынып бітпеген 2 са­рай және 1 гаражы бар. Жер телі­ мі – 12 сотық үйім­ді сатамын. Баға­сы – 61, 000 ш.б. немесе 3 бөлмелі пә­тер­ге ауыстырамын. Тел.: 8-777-060-22-99, 8-705-212-34-11 Жаңақала ауданы Жаңақала ауылы Мамыр көшесіндегі №30 үйдің 1 пәтері сатылады. Жанында жаңа мектеп пен жаңа аурухана бар. Жылу жүйесі тартылған. Ауыз суы, көл суы кіріп тұр. Аулада 16 метр сарайы екі бөлмелі, моншасы, гаражы, мал

қорасы бар, су құятын құдығы бар, мал қорада мал суаратын құдығы бар жер астынан өнген, жеміс ағаштары, бау-бақша өсіп тұр. Ұялы тел: 8-778-105-98-13, 8-771-025-10-72 Жаңақала ауданы Қызылоба ауылында 4 бөлмелі жеке үй сатылады, кәріз жүйесі бар, телефон, интернет, үлкен сарай, шаруашылық қоражайы бар, орталық көшеде, мектеп т.б. мекемелер жақын орналасқан. Тел.: 8-777-860-72-57 Жаңақала ауданынан жұмыс жасап тұрған дүкен сатылады. Орталықта, жанында мектеп, балабақша, аурухана бар. Жаңақала тел.: 87710140080, үй тел.: 21-1-78 Зеленов ауданы Макаров ауылында жер сатамын. 10 сотық. Арзан. Тел.: 8-775-128-01-80, 8-705-545-43-02 «Шағала» дүкені ауданынан кір-

піш үй сатылады. 3-қабат, жалпы аумағы – 42,5 ш.м. екі бөлмелі пәтер, жиһазымен, тоңазытқыш, сплитжүйе, пластикалық терезелер. Бағасы – 42 мың $. Тел.: 8-701-512-88-67, 8-705-822-21-45 Барабаш Виктор Андреевич Ақжайық ауданы Бударин ауылында үй сатылады. Газдандырыл­ған, теле­фон, су, жөндеу жасалған. Монша, қорасы бар. Тел.: 8-777-564-08-87, 8-771-849-01-76, 8-7112-28-49-11, 8-7113-6-97-750 Үлкен шаған ауылынан тас жол ше­ті­нен жайылымға ыңғайлы 10 со­ тық жер телімін сатамын. Тел.: 22-03-21, 8-701-161-92-14, 8-777-194-17-74 Пятимардан үй сатылады, жиһаз, киім, ыдыс-аяқ, 5-10 м кесілген ағаш­тар, темір тұрбалар, бәрі қолда­ныл­ ған. Тел.: 8-771-565-02-39

МТЗ-80 тракторы сатылады, 1989 ж/ш, КУН-10 ілмесі (навеска) бар. УАЗ-3307 бортты (темір кузов) а/көлігін сатамын, газ жанармай. Тел.: 8-775-373-41-62 Тәжірибелі биоток иесі классика­лық, нүктелі массаж жасайды (бас, мо­йын, омыртқа, остеохондроз, жа­ ра­қаттан соңғы сарысуды тарату). Бағасы келісім бойынша. Тел.: 8 705 145 67 56, 8 778 105 05 52 Ақжайық ауданы Чапаев ауылында Гагарин көшесі, 12, 1-пә­тер мекенжайы бойынша орналасқан үй сатылады. Гара­жы, жазғы асүйі, моншасы, шаруашы­лық құрылыстары, бақшасы, 8 сотық жер те­лі­мі бар. Тел.: 8-701-318-82-95, Чапаев ауылын­дағы тел.: 91-3-74, 91-0-77, 91-9-39 Жиһаз сатамын. Жатын бөлме гарни­туры, 2 орындық жатын төсек, шкаф, 2 тумба, айна, комод, балалар шкафы сатылады.

Үй тел.: 26-22-95, сағ. 19.00-ден кейін, 8-705-506-85-05 Қызмет көрсету Құрылыс қызметі, сантехник, электрик қызметі, плотниктік, жөндеу, ка­фельдік, кірпіштік жұмыстар, ГВЛ, ГКЛ. Үй, коттеджерді даярлап тапсыру. Балқыту жұмыстары. Жобалық, смета­лық есептемелер. Қымбат емес! Тел.: 8-705-328-60-54, 8-701-849-07-78

Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграр­ лық-техникалық университеті ақжайық етті-жүнді қой тұқымының төлдерін (1 жастан асқан) және ересек аналықтар­ын сатады. Тел.: 50-21-15, 51-61-25

хабар-ошар oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

Балмолда ТОҚСАНҰЛы

ТАЛАПКЕР 2014 «Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы» Республикалық ислами діни бірлестігінің «Орал медресесі» жеке мекемесі 2014-2015 жаңа оқу жылына талапкерлерді оқуға ШАҚЫРАДЫ! Орал медресесі 2008 жылы негізін қалады. ҚР БҚО әділет департаментіне 2012 жылдың 25 қазанында қайта тіркелді. Куәлік № 557-1926-01-М-е, электрондық жаңа мемлекеттік лицензия №013003435 2013 жылдың 5 наурызында берілген. Сабақ қазақ және араб тілдерінде жүргізіліп, медресемізді үздік дипломмен тәмамдаған студенттерге Нұр-Мүбарак университетінде тегін оқу мүмкіндігі бар, оқу ақысыз, 2 жыл 10 ай, шәкірттер жатақханамен және үш мезгіл тегін ас-сумен қамтамасыз етіледі. Біліктілік: 0112013 – Имам хатиб; 0112023 – Ислам негіздерінің мұғалімі; Құжаттар тізімі: 1. Ұсыныс; 2. Өтініш; 3. Жеке куәлік көшірмесі; 4. Аттестат немесе диплом (түпнұсқа);

5. Өмірбаян; 6. 086-У үлгісіндегі медициналық анықтама; 7. 063 үлгідегі егілу туралы анықтама; 8. Фото 3х4 (6 дана); 9. Скоросшиватель; 10. Конверт. Сондай-ақ наркологиялық, психотерапиялық диспансерден анықтама және сотталмағандығы туралы куәлік талап етіледі. Қабылдау мерзімі: Ү.ж. 1 маусымынан 16 тамызына дейін құжаттар қабылданады. Мекенжайымыз: Орал қаласы, Ж. Досмұхамедов көшесі, 22-үй. (Базар аялдамасындағы Орал қалалық мешіті) Тел: 8 (7112) 504002 Факс: 8 (7112) 504002 Ұялы тел: 8 702 480 8020, 8 701 379 6834

«Нұр-Мүбарак» талапкерлерді шақырады! ТАЛАПКЕР-2014 Нұр-Мүбарак университетi – Елiмiздегi жоғары бiлiмдi имамдар, исламтанушылар, дінтанушылар, араб және ағылшын тілі мамандарын даярлайтын бiрегей оқу ордасы. Оқу орнында Египет пен Қазақстанның бiлiктi доктор-профессорлары, мамандары сабақ бередi. Университет студенттерiне Египеттің ЖОО-да курстардан, машықтанудан өтуге, магистратура мен докторантурада бiлiмiн тереңдетуге, ғылыммен айналысуға мүмкiндiк жасалған. Бакалавр - «5В021500 – Исламтану» (ерлер және қыздар бөлiмi) - «5В020600 – Дiнтану» - «5В011900 – Шет тiлi: екi шет тiлi» (араб-ағылшын тiлдерi және ағылшын-араб тiлдерi) Сырттай бөлім - «5В020600 – Дiнтану» (Екінші жоғары білім). Жоғары оқу орнынан кейінгі білім: Магистратура - «6M021000 – Шетел филологиясы»; - «6М020600 – Дінтану» - «6М021500 – Исламтану» Докторантура - «6D021500 - Исламтану» - «6D020600 – Дiнтану»

23

- «6D021000 – Шетел филологиясы» Исламтану мамандығына түсуші талапкерлерден құжаттар 20 маусым мен 1 шілде аралығында қабылданып, 2-7 шілде аралығында Құран, Ақида-фиқһ ілімдері бойынша шығармашылық емтихан тапсырады. 17-23 шілде аралығында Қазақстан тарихы мен қазақ тілінен кешенді тестілеу өткізіледі. Басқа мамандықтарға кешенді тестілеу және ҰБТ-дан өту балын жинаған талапкерлер қабылданады. Керекті құжаттар • Өтініш; • Аттестат немесе диплом (түпнұсқа);

• 3x4 мөлшердегі 6 фотосурет; • 086-У үлгісіндегі медициналық анықтама; • 063 үлгідегі егілу туралы анықтама; • Жеке куәлік көшірмесі. Сондай-ақ Исламтану мамандығына түсетіндер үшін наркологиялық, психотерапиялық диспансерден анықтама және сотталмағандығы туралы куәлік талап етіледі. Алматы қаласы, әл-Фараби даңғылы 73, «академиялық қалашық» аялдамасы. Тел.: 8 (727) 302-09-40, 302-09-34. Факс: 8 (727) 302-09-30. Сайт: www.nmu.kz E-mail: nur-mubarak2001@mail.ru.

Батыс Қазақстан облысының білім басқармасы «Орал өңірі» газетінің 2014 жылғы 13 мамырдағы №51-52(19971) жарияланған бос лауазымдарға орналасуға ашық конкурсының хабарландыруындағы «Конкурс Қазақстан Республикасының Мелекеттік қызмет істері агенттігі төрағасының 2013 жылғы 19 наурыздағы №06-7/32 бұйрығымен бекітілген мемлекеттік әкімшілік лауазымдарға орналасуға конкурс өткізу және конкурс комиссиясын қалыптастыру қағидалары негізінде жүргізіледі» деген азат жолынан кейін «Конкурс комиссиясының отырысына байқаушыларды қатыстыруға жол беріледі» деген сөйлеммен толықтыруды енгізеді.

88-ге қараған шағында партия және кеңес органдарының ардагері Балмолда Тоқсанұлы дүниеден озды.

1926 жылдың 30 тамызында Орда ауданының Бисен ауылында дүниеге келген ол 1933 жылы Жиекқұм ауылындағы орталау мектепке оқуға барады. 19391940 оқу жылында 7-сыныпты тамамдап, М. Горкий атындағы орта мектептің 8-сыныбына қабылданады. 1942 жылдың сәуір айынан бастап Бисен ауылының «Алғашық» колхозында бригада мен сиыр фермасында есепші болып жұмыс жасады.

1947 жылы әскер қатарына шақырылды. 1950 жылы әскерден оралғасын Жәнібек ауданының «Қызыл Қазақстан» 7 жылдық мектебінде дене тәрбиесінің мұғалімі болды. Осы жылдары Орал педагогикалық училищесін, Орал педагогикалық институтын орыс тілі және әдебиеті мамандығы бойынша сырттай оқып бітіреді. 1956 жылдан СОКП мүшесі.

1959-1967 жылдар аралығында Жәнібек ауданы, Бисен ауылындағы Нариман сегізжылдық мектебінде мұғалім, мектеп директорының оқу ісі жөніндегі орынбасары қызметтерін атқарды. Осы жылдары «Қазақ ССР оқу ісінің үздігі» белгісімен марапатталды.

1967 жылы «Орда» совхозы жанынан құрылған саяси-ағарту кабинетінің меңгерушісі, 1972 жылы

Орда ауданы қайта құрылғанда, аудандық партия комитетінің ұйымдастыру бөліміне нұсқаушы болып бекітілді. 1973 жылы «Орда жұлдызы» газеті редакторының орынбасары, 1987 жылдың мамыр айында зейнет демалысына шыққанша, осы газеттің редакторы болып жұмыс жасады. Бірнеше рет аудандық партия комитетінің пленум мүшесі, екі рет Орда аудандық кеңесінің депутаты болып сайланды. Көп жылғы қажырлы еңбегі әділ бағаланып, бірнеше медальдармен, Құрмет грамоталармен марапатталды. КСРО және Қазақ КСР Журналистер одағының мүшесі ретінде баспасөздерде көптеген мақалалары жарық көрді. Жары Сақыпжамалмен алпыс жыл тату-тәтті өмір сүріп, 2 ұл, 1 қыз тәрбиеледі. Үлкен шаңырақтың басшысы, қадірлі ата болған Балмолда Тоқсанұлының бейнесі оны білетіндердің жүрегінде ұзақ сақталады. Жатқан жері жайлы, топырағы торқа болсын.

Ағайын-туыстары, ұрпақтары

«Батыс Қазақстан облысының ауыл шаруашылығы басқармасы» ММ «Инновациялық тәжірибені тарату және енгізу жөніндегі қызметтер» бағдарламасына өтінім берушілер арасында іріктеу жүргізілетіндігі туралы ХАБАРЛАМА «Батыс Қазақстан облысының ауыл шаруашылығы басқармасы» ММ «Инновациялық тәжірибені тарату және енгізу жөніндегі қызметтер» бағдарламасына өтінім берушілер арасында іріктеу жүргізілетіндігі туралы хабарлайды. Инновациялық жобаларды іріктеу АӨК мына салалық бағыттары бойынша іске асырылады: 1) өсімдік шаруашылығы (оның ішінде өсімдіктерді қорғау және карантин); 2) мал шаруашылығы және ветеринария; 3) ауыл шаруашылығын механикаландыру; 4) ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу. Өтініш беру мерзімі: осы хабарлама ресми жарияланған күнінен бастап 10 жұмыс күні. Байланыс телефондары: 8(7112) 51-06-47. Мекенжайы: Орал қаласы, Қасым Аманжолов көшесі, 75, 207-бөлме.

Бөкей ордасы аудандық «Орда жұлдызы» газетінің ұжымы ұзақ жылдар осы аталмыш басылымға басшылық жасаған ардақты ағамыз, тәлімгер-ұстазымыз, Қазақстан Журналистер одағының мүшесі, еңбек ардагері Балмолда Тоқсанұлының фәни дүниеден бақиға озуына байланысты марқұмның ұл-қыздары­ на және барша тума-туысқандарына ауыр қайғыларына ортақтасып көңіл айтады. Асыл азаматтың топырағы мамық, жатқан жері жарық болғай.

«ОРАЛ ӨҢІРІ» Батыс Қазақстан облыстық қоғамдық-саяси газеті. 090000, Орал қаласы, Мұхит көшесі, 57/1. Е-mаіl: оral_oniri@inbox.ru Меншік иесі: «Жайық Пресс» ЖШС Бас директор

Жантас Набиоллаұлы САФУЛЛИН

Бас редактор Бауыржан ҒҰБАЙДУЛЛИН Редакция алқасы: Есенжол Қыстаубаев, Сырымбек Тұяқов (бас редактордың орын­ба­са­р­лары), Жаннат ЕСПОЛАЕВА (жауапты хатшы), Тоқтар КЕНЖЕҒАЛИЕВ (қоғамдық-саяси бөлім), Қазбек ҚАБЖАНОВ (арнайы тілші), Сәкен ӘБІЛХАЛЫҚОВ (экономика бөлімі), Нұрлыбек РАХМАНОВ (гуманитарлық бөлім). Меншікті тілшілер: Тілес ЖАЗЫҚБАЙ (Ақжайық ауданы) Нұрымбек Жапақов (Жәнібек ауданы) Өмірзақ Ақбасов (Жаңақала ауданы) Серік Жұмағалиев (Қазталов ауданы) Мүсірбек Айташев (Сырым ауданы)

8-711-42-21-720, 8-711-35-21-770, 8-711-41-21-755, 8-711-44-31-468, 8-711-34-31-126

Телефондар: Бас редактор 51-25-80, Бас редактордың орынбасарлары 24-17-08, 51-18-08,

Жауапты хатшы 50-83-99. Жарнама қабылдау тел/факс: 51-51-09; Бухгалтерия 50-63-99.

Газет ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінде 2006 жылғы 4 мамырда тіркеліп, №7201-г куәлігі берілген

Е-mail: zhaikpress@inbox.ru Қолжазбаларға пiкiр айтылмайды және пай­­да­ла­ныл­маған хат автор­ларына жауап қай­та­рыл­май­ды. Деректердің дәлдiгi үшiн автор жауап­ты. Жарияланым авторларының пiкiрлерi ре­дак­ция көз­­қара­сын бiл­дiр­мейдi. Редакция тап­­сы­ры­сы­мен ­жа­зыл­ма­ған мате­риал­дар үшін қаламақы тө­лен­бейді. «Орал өңірінде» жа­рия­­лан­ған материалдарды сілтемесіз көшіріп ба­ су­ға бол­­май­­ды. Мақалалар электрондық нұсқада қабыл­да­на­ ды. Ж белгісімен жарияланған материалдар ақылы болып есептеледі.

Газет облыстық «Орал өңірі» га­зе­тi редакциясының компью­тер­­лiк орталығында терiлiп, бет­­тел­­дi. "Жайық Пресс" ЖШС баспаханасында басылды Индексі: 65428 Таралымы: 16645, 6 баспа табақ. Газет аптасына үш рет шығады. Корректорлар: Н.СҰЛТАНОВА, Д.шанкишева, ж.жайлауова Кезекшi редакторлар: г.кенжеғалиева, С.әбілхалықов

24

керуен сарай Бейсенбі, 15 мамыр 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Құттықтаймыз! Бөрлі ауданы Киров ауылының тұрғыны бірімізге аяулы анамыз, бірімізге әжеміз Орынша ҚАЙЫРҒАЛИЕВАНЫ 70 жас мерейтойымен құттықтаймыз! Деніне саулық, отбасына амандық тілейміз.

Жаңақала ауданы Қырқопа ауы­лының тұрғыны сүйікті атамыз Жасенғали ҚАЙЫРҒАЛИҰЛЫН мерейлі 85 жасымен шын жүректен құт­ тықтай­мыз! Ата, тойың құтты болсын Барлық адам сізді асылға балайды. Немерелер барлығымыз жұптасып, Тойымызды көруіңізді қалайды.

арайлы,

Құттықтаушылар: бала-келініңіз БолатБалым, немере қыз-күйеу балаларыңыз Қайрат-Толқын, Генадий-Гүлдана, Айшат, Бақытжан-Ұлмекен, Жанар, шөберелеріңіз

Теректі ауданы Подстепный ауылының тұрғыны досымыз Ажғали Батырбайұлы СӘЛІМБАЕВТЫ ердің жасы – 50 жасымен шын жүректен құттықтаймыз! Сізге зор денсаулық, осы өмірдің қуанышына бөленіп жүре беруді тілейміз. Құтты болсын 50 деген жасыңыз, Аман болсын әрқашанда басыңыз. Бейнет көрмей, қызығы мол өмірде Әлі талай асулардан асыңыз.

70 жасың болсын бақыт баянды, Біз тілейміз ұзақ ғұмыр саялы. Шаңыраққа періштелер қонақтап, Ақ тілектер қабылдансын аялы.

Құттықтаушылар: бала-келіндеріңіз ЖұбатырГүлжан, Нұрболат, қыз-күйеу балаларыңыз Серікбай-Мариям, Роза, Берік-Райса, АзаматӘлия, немере-жиендеріңіз Бөкей ордасы ауданы Бөрлі ауылының тұрғыны аяулы анамыз Уасила Құбайқызы ШАМПАЕВАНЫ мерейлі 50 жасымен құттықтаймыз!

50 жасың құтты болсын, анашым, Сіз біз үшін асқар биік дарасың. Көрмеші енді бұл өмірдің наласын, Алла арттырсын ғұмырыңның бағасын. Өмір саған әжімдерін салуда, Өткен күндер жылжып артта қалуда. Бақытты бол, бақытты бол, анашым, Лайықсың сен бақытты болуға.

Игі тілекпен: достарыңыз

Ізгі ниетпен: қыз-күйеу балаларыңыз Лена-Дәулет, Альбина-Бекет, Бұлбұл-Айбек, Мөлдір-Мирас, Динара, жиендеріңіз Аружан, Дана, Әліби, Айсен

Белгілі ақын Қайрат Жұмағалиевтің шығармашылығына арналған республикалық

«Армысың, айналайын, Ақ Жайығым!» атты ақындар мүшәйрасы «Тұңғыш», «Жанар», «Айнамкөз», «Са­ қара», «Шапағат», «Сәске», «Құбажон», «Жарық дүние» сынды жыр жинақ­ тарын оқырман қауымға ұсынып, әлем әдебиетінің жау­һарларын ана тілімізде сөйлеткен ақын Қайрат Жұмағалиев 2009 жылдан өмі­рінің соңына дейін «Жайық Пресс» ЖШС-ында қызмет істеді. Айтулы ақынның әдеби мұрасын ке­ ңінен насихаттау мақсатында «Жайық Пресс» ЖШС Батыс Қазақстан облыс­ тық мәдениет, мұрағат және құжат­ тама басқармасымен бірлесіп мүшәйра өткізбек.

Мүшәйра тақырыптары: 1. «Қазақтың Қайраты» - ақын туралы өлең.

2. Ақ Жайық, Нарын құмы туралы өлеңдер.

3. Еркін тақырып. Мүшәйраға қатысушылар аталған тақырыпқа сәйкес бұрын еш жерде жарық көрмеген үш өлеңін ұсынады. Авторлар өлеңдерінің электронды және қағаз түріндегі нұсқасына толық атыжөндерін, өздері жөніндегі дерек-мәліметтерді қоса жазып, 2014 жылдың 1 қыркүйегіне дейін тапсырулары тиіс. Мүшәйраға жас ерекшелігіне қарамастан, еліміздің кез келген азаматы қатыса алады. Бас жүлде - 100 мың теңге. Сондай-ақ бірінші, екінші, үшінші жүлде және ынталандыру сыйлықтары беріледі. Жеңімпаз-жүлдегерлер дипломдармен, ақшалай, бағалы сыйлықтармен марапатталады.

Өлеңдерді мына мекенжайға жолдау қажет: 090000, Орал қаласы, Мұхит көшесі, 57/1, 2-қабат. Байланыс телефондары: 8 (7112) 51-25-80, 50-30-14, e-mail: oral_oniri@inbox.ru.

Жәнібек ауданы Жәнібек ауылының тұрғыны қадірлі де құрметті Ерболат Аязұлы АЯЗОВТЫ пайғамбар жасы – 63-ке толуымен шын жүректен құттықтаймыз! Құтты болсын зейнеткерлік жасыңыз, Қуаныштың кемерінен тасыңыз. Әрқашанда мықты болып денсаулық, Қажымастан жүзден әрі асыңыз!

Құттықтаушылар: жақсыбайлық құдақұдағиыңыз Рахматолла-Гүлсара, қыз-күйеу балаңыз Сағындық-Гүлфия, жиендеріңіз Саят, Саяна, Сабира Айнұр НАЗЫМГЕРЕЙҚЫЗЫ, сізді бүгінгі 30 жасыңызбен құттықтаймыз! Кез келген шәкіртіңізге ғана емес, әріптестеріңізге де үлкен мейірбандықпен қарап, салиқалы ана ретінде әрқашан қолдау көрсетіп, ақылшы ұстаз ретінде кемелді кеңестер беруге қажымағаныңыз үшін, бойыңыздағы барлық бағалы қасиеттерді ұрпаққа аманат етуге тырысқаныңыз үшін сізге зор ілтипат пен ықыласымызды білдіреміз. Деніңіз сау болып, ұл-қыздарыңыздың қызығын көріп, ұрпақ тәрбиелеуде қанатыңыз талмай, биік шыңдарға көтеріле беріңіз демекпіз. Еңбегіңіз жанып, мерейіңіз үстем болсын! Жанұяңызға амандық, жаныңызға тыныштық, зор бақыт тілейміз!

Игі тілекпен: «АТиСО» колледжінің 2013 жылғы түлектері 735-топ қыздары

«Орал өңірінде» QR-код Енді оқырмандарға zhaikpress. kz сайтына кіру үшін ұзақ сілтемені терудің қажеті жоқ. Ол үшін ұялы телефоныңыздағы камераны газеттегі штрих-кодқа бағыттасаңыз болғаны. Суреттегі - QR-код. Ноутбуктердің веб-камерасы немесе ұялы телефон­ ның фотокамерасы бұл штрих-код арқылы сізге ақпаратты өте тез қол­ жетімді етеді. «Орал өңірін» оқи отырып оның сайтынан бейнегалереяларды көргіңіз келсе, басылымның архивінен мақалалар іздегіңіз келсе, дәл осы QR-код қажетті парақшаға жол сілтейді. Ол үшін Сіз: 1. Ұлы телефоныңызға арнайы бағ­ дарлама орнатуыңыз керек.

2. Сол бағдарламаны іске қосасыз.

3. Камера нысанын QR-кодқа бағыт­таңыз. Одан әрі бәрін бағдарламаның өзі

атқарады.

QR-кодты тани алатын бағдарла­ малар: Symbian OS V9 жүйесі үшін - Kaywa reader, QuickMark Windows Mobile жүйесіне - Quick­ Mark, I-Nigma Mobile Mac OS X үшін (Apple iPhone, Apple iPhone 3G) - iMatrix Mobile Java жүйесі үшін: Kaywa reader, I-Nigma Android жүйесі үшін – «Сканнер штрихкода» бағдарламасы IOS үшін: Scan, Qrafter Windows жүйесі үшін - QuickMark

Каратэшінің күміс жүлдесі Батысқазақстандық спортшы Влада Подмарева каратэдодан Орталық Азия чемпионатынан күміс жүлдемен оралды. Облыстық дене шынықтыру және спорт басқармасынан түскен мәліметке қарағанда, аталмыш біріншілік Тәжікстанның Худжанд қаласында өткен еді. 68 келі салмақта өнер көрсеткен Владаның бапкері Асқар Досжанов. Айта кету керек, осы чемпионат

кезінде төрешілер мен бапкерлер үшін семинар ұйымдастырылды. Соның қорытындысы бойынша БҚОдан бірінші рет Қуаныш Қайыровқа каратэ-додан халықаралық дәреже­ дегі төреші атағы берілді.

Елжан ЕРАЛЫ