Орал Өнiрi №5

Орал өңірі ОБЛЫСТЫҚ Қоғамдық-саяси газет

-3 С - 17 С 0

0

Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл №5 (19924)

www.zhaikpress.kz

Газет 1918 жылғы 17 қарашадан шығып келеді. 1968 жылы "Құрмет Белгісі" орденімен марапатталған

oral_oniri@inbox.ru

«Қолжетімді тұрғын үй – 2020»:

Руханият

облыс алдыңғы лекте "...Пірдің соңы – Бекет"

8-9

көкейкесті

2

Өнеркәсіп өрге басты

2013 жылы Батыс Қазақстан облысында өнеркәсіп өнімдерінің жалпы өсімі: макарондық өнімдер жаңа піскен нан

Балуандар боз кілемде

13

Кеше Орал қаласындағы ОЖСШМ спорт залында еркін күрестен Батыс Қазақстан облысының чемпионаты басталды.

8,5%

ет және тағамдық қосымша өнімдер

ұн

1,6%

Сирек құстарды "Қызыл кітаптан" іздеп жүрмейік

10,8%

1,1есе

жарма

1,2 есе

шұжық, кондитерлік өнімдер

1,3 есе

Көкөніс шырындары

2,3 есе

1659,7

млрд. теңге

1994-96 жылы туылған жастар мен қыздар және 1997-99 жы­лы туылған жасөспірімдер арасында өтіп жатқан облыстық біріншілікке Ақжайық, Бөрлі, Сырым, Қаратөбе, Тасқала жә­ не Орал қаласының командасынан жүзден астам балуан қатысып, бақтарын сынау үстін­-

де. Чемпионаттың ашылу салтанатында сөз алған облыс­ тық де­не шынықтыру және спорт бас­қармасы бұқаралық спортты дамыту бөлімінің басшысы Ақжан Ишанов жарысқа қатысушыларға зор табыс тіледі. Темірболат ТОҚМАМБЕТОВ

2

АҚПАРАТ Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

Жаһан жаңалықтары Қытайдың қаржы нарығы өткен жыл­ дың жазынан бері дүрбелең үстінде. Өйт­ кені онлайн несие беруге маманданған компаниялардың құрдымға кетуі бастал­ ды. Одан шағын кәсіп­керлік зардап ше­ гіп отыр. Міне, жарты жыл бойы банк­ тер жеке кәсіпкерлер, дүкеншілер және базар сатушыларына несие беруден бас тартуда. Жақында сегіз жыл бойы жан сақтауда жатқан Израильдың бұрынғы Үкімет басшысы Ариэль Шарон мәңгілікке көз жұмды. Оның мың жарым адам жи­ налған жаназасы бітер-бітпестен араб аймағы – Газа қаласынан атылған екі зымыран сол маңға келіп жарылды. Се­ бебі Ариэль Шарон – бес араб-жебірей соғысының белсенді ұйымдастырушысы және қатысушы­сы. Басқасын айтпағанда, оның мойнында 1948 жылы жебірей­­лер қырып салған Дейр-Яссин араб ауы­­лы қарт-кемпір, әйел, бала-шағасы­ның қаны бар. Сірә, аталмыш зымыран­дар оған арналған арабтың соңғы «сәлемде­ месі» бол­са керек. Айтпақшы, жарылыс­ тан ешкім зардап шекпеген. Украинадағы ахуал қалпына түсер емес. Киев қаласында 600-дей ереуіл­ шілер мемлекеттік органдарды қоршауға алып, жұмысына кедергі келтіруде. Олар 2014 жылға мемлекеттік бюджет жобасының қабылдануына қар­сы. Атал­ мыш бюджетте ішкі істер министрлі­­гін қаржыландыруға бұрынғыдан гөрі мол ақша бөлінген екен. Алайда Парламент төрағасы Владимир Рыбак 2014 жылға арналған бюд­жеттің 16 қаңтар күні еш талқылаусыз және жеңілдетілген үдерім­ де қабылдануы мүмкін­дігін мәлімдеді. Азияның бір елі – Тайландта да Үкімет­ке қарсы шерулер жүріп жатыр. Қарсы­ лық көрсетушілер ел астанасы – Бангкок қаласына келетін жолдардың бәрін жа­уып тастауды көздеп отыр. Мақсат – 2 ақпанда мерзімінен бұрын өткізілетін сай­лауға дейін Үкіметті доғарысқа кетуге мәжбүр ету. Саяси ахуалдың шиеленісуі­ не қарамастан, астаналық дүкендер мен фирмалар қалыпты жағдайда жұмыс іс­ теуде.

144

Сансөйлем Өңірімізде «Тұрғын үй-коммуналдық шаруа­ шылығын жаңғырту» бағ­дарламасы жүзеге ас­ қаннан бастап осынша көп пәтерлі тұрғын үй жөнделді. Соның ішінде: 2011 жылы – 30, 2012 жы­лы - 86 , былтыр 28 үй жаңа кейіпке енді. Ал биыл облыс бойынша 83 көп қабатты тұрғын үйлерді күрде­лі жөндеу қарастырылған, соның ішінде Орал қаласы бойынша – 25 үй.

Сейсенбі күні облыстық ішкі саясат басқармасының бастамасымен Кеңес әскерінің Ауған елінен шығарылғанына 25 жыл толуына орай 2014 жылға арналған іс-шаралар жоспарын жүзеге асыру мақсатындағы жиын өтті.

Нұртас НАБИОЛЛАҰЛЫ, «Орал өңірі» «Нұр Отан» партиясының об­ лыстық филиалының мәжіліс за­лында өткен шараға облыс әкі­мінің орынбасары Бақтияр Мәкен, мемлекеттік орган басшылары, жоғары оқу орындарының өкіл­дері, «Ауған соғысының мүге­дек­

тері және ардагерлерінің Батыс Қазақстан облысы қоғамы» қоғамдық бірлестігінің мүшелері, үкіметтік емес ұйымдар мен БАҚ өкілдері қатысты. Отырыста атал­ ған жоспар бойынша атқа­рыла­тын жұмыстар, өткізілетін ша­ра­лар мен кездесулер жайы тал­ қыланды. Жиын барысында облыстық

oral_oniri@inbox.ru

Үкімет басшысы Серік Ахметовтің төрағалық етуімен өткен мәжілісте «Қолже­тімді тұрғын үй - 2020» бағдар­ ламасының жүзеге асырылу барысы талқыланды. Онлайн режимінде өткен бұл жиынға облыс әкімі Нұрлан Ноғаев пен өңірдегі құрылыс және банк саласының басшылары қатысты.

«Қолжетімді тұрғын үй – 2020»: Облыс алдыңғы лекте Айша ӨТЕБӘЛІ, «Орал өңірі»

Ж

иынды жүргізген Серік Ахметов алдымен аталмыш бағ­дарламаның өткен жылғы нәти­жесіне тоқталды. Үкімет басшы­ сының мәлімдеуінше, жыл қоры­ тындысы бойынша былтыр елі­мізде 6,8 млн. шаршы метр тұр­ ғын үй салынған. Бұл 2012 жылғы көрсеткіштен едәуір жоғары. Үкі­ мет басшысы атап өткенін­дей, былтыр кейбір өңірлерде құры­ лысқа бөлінген бюджет қара­жа­ ты толық игерілмеген. Сондай-ақ бірқатар облыстарда жалға бері­ летін және несиелік тұрғын үй құрылысы кешіктірілуде. Осы мәселе бойынша сөз алған Өңірлік даму министрі Болат Жәмішев бекітілген кесте­ден қалыс келе жатқан өңір­лер­ дің бар екенін айтып, салын­ баған үйлердің елеулі көлемі Маң­ғыстау облысына тиесілі еке­нін жеткізді. Министр бұдан бас­ қа тағы алты өңірдің әкімдік­те­рі өткен жылдардағы құры­лыс қарқынынан едәуір қалыс қал­ ғанын айтып, осы кемшілік­тердің орнын толтыру бағытында әкім­діктердің тиісті шаралар қабыл­ дауы қажеттігін жеткізді. Премьер-министр «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» АҚ-ның

жұмысын сынға алды. Оның сө­ зін­ше, облыстардың тең жарты­сы «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» бойынша баспананы пай­ далануға беру жоспарын 100 па­ йызға орындаған. Ал өңірлердің қалған жартысының жоспарды орындау деңгейі 75-тен 0 пайыз­ға дейін. Серік Нығметұлы бас­ пананы пайдалануға беру жоспарын 100 пайызға орындаған Ақтөбе, Қарағанды, Батыс Қазақ­ стан, Қостанай, Қызылорда, Сол­ түстік Қазақстан, Ақмола, Алма­ты облыстарын ерекше атап көр­сете отырып, Шығыс Қазақ­стан, Атырау, ОҚО, Павлодар, Маң­ғыс­ тау мен Жамбыл облыста­ры­ның бұл бағыттағы өнімсіз жұмы­сы­на қынжылыс білдірді. Серік Нығметұлы тұрғын үй саласына берілген қаржыны игере алмаған аймақтан қайтарып алып, оны осы бағытта қарқынды жұмыс істеп жатқан өзге аймақ­қа аудару қажеттігін айтты. Бұдан соң Экономика және бюджеттік жоспарлау министрі Ерболат До­ саев сөз алып, банктерге құры­ лыс барысын тікелей бақылау мүм­кіншілігін беру қажет деген пікірін жеткізді. Жиынды қорытындылаған Премьер-министр барлық әкім­ дерге «Қолжетімді тұрғын үй – 2020» бағдарламасы аясында биыл­ға жоспарлаған тұрғын үй көлемін міндетті түрде орындау­ ға тапсырма берді.

«Қолжетімді тұрғын үй – 2020» бағдарламасын жүзеге асыру үшін біздің облысқа 2013 жы­ лы республикалық бюджеттен 6,1 млрд. теңге бөлініп, ол қар­ жы толығымен игерілді және жоспарланған 46 мың шаршы метрдің орнына 51 мың шар­шы метр тұрғын үй іске қосыл­ ды. Сөйтіп, жоспар 110,8 па­йыз­ ға орындалды. Барлық қаржы­­лан­дыру көздері есебінен жос­парланған 215 мың шаршы метр­ дің орнына 247 мың шаршы метр тұрғын үй іске қосылды және жылдық тапсырманың орындалуы 114,9 пайызды құрады. Өткен жылдың қорытындысы бойын­ша ауылдық жерлерде 8 көп пә­терлі (812) және 42 бір-екі пә­ терлі (47) үйлер салынып, іске қосылды. Аталмыш бағдарламаны жү­ зеге асыру үшін биыл біздің об­лысқа республикалық бюджет­ тен 5,9 млрд. теңге бөлінді. Жоспар бойынша осы қаржыға 216 мың шаршы метр тұрғын үй са­лынуы тиіс болса, оның 53,9 мың шаршы метрі мемлекеттік қол­дау есебінен іске қосылмақ. Аталмыш бағдарламаны ортақ қара­ жаттандыруға ағымдағы жы­лы облыстық бюджеттен 661,938 млн. теңге қарастырылды. Сондай-ақ биыл ауылдық жерлер­де 14 көп пәтерлі (1360) және 24 бір пәтерлі үйлерді қолданысқа енгізу жоспарлануда.

25 жылдыққа жоспар іш­кі саясат басқармасының бас­шысы Айгүл Есекенова мерей­ тойлық датаны атап өту шарала­ рының жоспары жайлы баяндама жасады. Қалалық және облыстық мәслихат шешімімен интернацио­ налист-жауынгерлер мен Ауған со­ғысында қаза тапқандардың от­басына мемлекеттік және арнайы төлемақы қарастырылғаны айтылды. Соғыстан оралмаған жерлестерімізге ескерткіш тұрғызу жо­басы да жүзеге асуда. Мамыр айында Жеңіс алаңында интер­

на­ционалист-жауынгерлерге үш метр­лік ескерткіш орнатылып, со­ғыста қаза тапқан 27 батысқа­зақ­стандықтың барельефті бейне­ сімен Еске алу алаңы ашылмақ. Жергілікті атқарушы билікке ұйымдастыру жұмыстары үшін алғыс айтқан «Ауған соғысының мүгедектері және ардагерлері­нің Батыс Қазақстан облысы қо­ ғамы» қоғамдық бірлестігінің төр­ағасы Тахир Қосшанов Еске алу аллеясы бұрынғы кеңестік елдер аумағында тұңғыш болатынын,

мұн­да облыс әкімі Нұрлан Ноғаев­ тың еңбегі зор екенін мәлімде­ді. Жиында мерекелік шаралар жос­пары талқыланып, жастардың әскери-патриоттық бағыттағы тәр­ биесіне басымдық беру жайы сөз болды. Кеңестік әскердің Ауған елі­нен шығарылғанына 25 жыл толуына арналған салтанатты ша­ра облыстық қазақ драма театрын­да өтпек. Осы шара аясында Ауған соғысына арналған патриот­тық әндердің гала-концерті де ұйым­ дастырылмақ.

ҚОҒАМ oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

Өңірде 52 мектеп

3

Өлеңімен төрге озды

аттестаттаудан өтпеген...

Орал қаласында тұратын Назар Қуанғалиев белгілі ақын, жазушы Владимир Гундаревті еске алуға арналған республикалық «Менің туған үйім» («Мой родной дом») атты жыр байқауының лауреаты атанды. Аталмыш байқауды «Алматы» әдебиет үйі», Қазақстандағы Ресей ынтымақтастығының өкілдігі, Қазақстан Жазушылар одағының орыс әдебиеті жөніндегі кеңесі бірлесіп ұйымдастырған. Байқау жеңімпаздарына (олардың арасында Мәскеу, Алматы және басқа қала, ауылдардан қатысқандар бар) грамота, сыйлықтар қаңтар айының аяғында Алматыдағы Ресей консулдығында табыс еті-леді.

Суретті түсірген Александр КУПРИЕНКО

Кеше «ҚазИИТУ» ғылым-білім кешенінде «Педагог кадрларды дайындау, білімін жетілдіру орындары мен білім беру ұйымдарының өзара ынтымақтастығы арқылы оқыту мен тәрбие сапасын арттыру жолдарын жүйелеу» деген тақырыппен кеңес өтті.

Нұрлыбек РАХМАНОВ, «Орал өңірі»

Ж

иынға облыс әкімінің орынбасары Б.Мә­кен, білім саласына қа­тыс­ ты басқармалардың басшылары, қала, аудан әкімдерінің орынбасарлары, қалалық, аудандық бі­лім беру бөлімінің басшылары, университет ректорлары мен колледж директорлары, оқытушы­лар мен мұғалімдер қатысты. Ке­ңес­ті облыстық білім басқарма­ сының басшысы Айгүл Мыңбаева басқарып отырды. Тым шұбалыңқы тақырып қо­йыл­са да, бұл кеңестің көтерген жүгі ауыр болды. Саланың көкей­ кесті мәселелері қозғалды. Көр­сет­кіштер сараланып, сын да ай­тылды. Оқу жылының жартыжыл­ дығына талдау жасалып, алдағы міндеттер нақтыланды. Облыстық білім басқармасы басшысының орынбасары Ра­қым­жан Хамза баяндама жасап, са­ ланың ағымдағы жай-күйін жанжақты сипаттап берді. Жыл сайын жаңа білім беру нысандары пайдалануға берілу­де. Бүгінде облыста 145 бала­ бақша, 39 мектеп-балабақша кешені, 285 мектепке дейінгі шағын орталықтар мектепке дейінгі бі­лім беруді қамтып келеді. 1-6 жас­қа дейінгі балаларды мектепке дейінгі білім берумен қамту – 59,4 пайыз, 3-6 жас аралығын қам­ту 95,7 пайызды құрайды. 17357 бала балабақша кезегін күту­де, оның 2363-і – 3 пен 6 жас аралы­ ғындағылар. Өңірімізде 407 мемлекеттік күн­дізгі жалпы білім беретін мектеп бар. Олардың саны ағымда­ғы оқу жылы 6 бірлікке қысқарса, оқушылар саны өткен жылғымен салыстырғанда 428-ге кеміген. Облысымыздағы мектептердің 62 пайызы – шағын жинақталған мектептер. Олардағы білім сапасын көтеру бағытында 2015

жылға қарай 13 тірек мектебін ашу жоспарланған. Қазіргі таңда ондай 8 мектеп аудандарда жұ­ мыс істеуде. ҰБТ-да облыс бойынша орташа балл көрсеткіші 78,15 болды.

2013 жылы Бөкей ордасы және Жәнібек аудандарында орташа балдың күрт төмендеуі байқал­ ды. Ауыл мектептерінің ҰБТ көр­ сеткіші бойынша білім сапасы қала мектептерінен төмендігі де сөз болды. Облыс мектептерінде мұға­ лім­дердің өз мамандығы бойын­ша емес, өзге пәндерден сабақ беруі әлі жойылмай отыр. 195 мұғалім «Білім туралы» ҚР Заңына қайшы жұмыс жасауда. Ал педагог кадрларға қажеттілік – 83 орын. Ең қажет пән мұғалімдері – математиктер мен физиктер, химиктер, бастауыш сынып мұғалімі мен қазақ тілінде білім беретін мектептердегі орыс тілі пәні педагогтары. Кадр­лар­ға қажеттіліктің келешек жос­па­ры жасалмайды. Кадр тапшылығын шешудің бір жолы ретінде облыстық білім басқармасы басшысының орын­басары Рақымжан Хамза М.Өте­ місов атындағы БҚМУ-ға үш пәнді – математика, физика, информатика пәндерін және химия, география, биологияны, сон­дай-ақ қазақ тілі, орыс тілі мен ағылшын тілі пәндерін қатар алып шығатын маман дайын­дау жайлы ұсыныс айтты. Облыс оқушыларының 75,7 па­йызы, ал 1-4-сынып аралы­ғын­дағы оқушылардың 98,9 пайызы ақысыз ыстық тамақпен қам­ты­лып отыр. Орал қаласы мен Қа­ ратөбе, Шыңғырлау, Қазталов ау­дандарында ыстық тамақпен қам­ ту көрсеткіші төмен. Аудандарда спортқа қаржы­ ның аз бөлінетіндігі де айтылды. ҚР Үкіметінің 2013 жылғы 9 шілдедегі отырысында жергілікті жер­­лердегі дене шынықтыру пәні мұғалімдерінің салауатты өмір

сал­тын қалыптастыру бағдар­ла­масы бойынша сабақтан тыс жұ­мыстар жүргізгені үшін база­ лық жалақысына қосымша 45 па­йыз еңбекақы алатындар санын 100 пайызға жеткізу жайлы тапсырылған болатын. Облысы­мызда дене шынықтыру пәні мұ­ға­лімдерінің 29 пайызы ғана сыныптан тыс жұмыстары үшін қо­ сымша ақы алады. Бұл көр­сет­кіш Бөкей ордасы ауданында 100 пайыз болса, Қаратөбе, Теректі аудандарында 5 пайыз шамасын­ да, ал Ақжайық, Жаңақала, Тасқа­ ла, Зеленов аудандарында мүл­дем төленбейді. Облыста ұйымдастырылған түр­лі шараларға дұрыс қатыс­пай­ тын аудандардың білім беру бө­лімі басшыларының жұмысына сын айтылды. Кеңесте Білім жә­ не ғылым министрлігі ұйымдас­тыр­ған біліктілікті арттыру курс­ тарына іссапар шығындарына қар­жы жоқ деп мамандарын жі­бермейтін аудандар бары да белгілі болды. Сондай-ақ маман­дарды жұмыс орнына бөлу шарасына аудандық білім беру бө­ лімдерінің маманы емес, басшы­сы, аудандық әкімдіктен жауап­ты тұл­ға қатысуы керектігі де айтылды. «Себебі дипломын қолына жаңа алған маманды аудан-ауыл­ға бөліп тұрып, сіздердің аттары­ ңыздан «саған мынадай-мынадай жағдай жасаймын» деп айта ал­маймыз. Сол себептен жауапты тұлғалар қатысуы тиіс» деді облыстық білім басқармасының өкілдері. Кеңесте оқушылардың суицидке баруы, кәмелетке толмаған­ дар арасындағы қылмыс, зиянды әдеттер де назардан тыс қалмады. Кәмелетке толмаған 309 бала іш­кі істер органдарында есепте. Оқу­ шылардың діни ағымдарға қаты­ сы да мәселе боп көтерілді. Сырт киімінде дәстүрлі емес діни ба­ғыт белгісі бар 56 оқушы бар екен. Батыс Қазақстан облысы білім саласындағы бақылау департа­ мен­тінің директоры Светлана Бахишева білім сапасын арт­ты­рудың мәселелері мен оны ше­шу жолдары жайлы ойларын орта­ ға салды. Департамент тексеріс­терінің қорытындылары бойынша мысалдар келтірген Свет­лана Меңдіғалиқызы біраз кемшілікті талқыға салды. Баянда­

мадан облыста 52 мектептің ат­тестаттаудан өтпегені (оның 20сы балалардың білім деңгейі­нен), шағын жинақы мектептер­ дің 35 пайызында маман тап­ шылығы бары, 2 педаго­гикалық мамандығы жоқ адамның мұ­ға­ лімдік қызметте жүргені (был­тыр алтауы анықталған болатын) белгілі болды. М.Өтемісұлы атындағы БҚМУдың бірінші проректоры Әсет Тасмағамбетов, Ж.Досмұхаме­дов атындағы педагогикалық кол­ледж директоры Шалқыма Құр­ маналина педагог кадрларды да­йындау мен олардың білім са­пасы турасында баяндама жа­ сады. «Назарбаев зияткерлік мектебі» ДББҰ «Педагогикалық ше­берлік орталығының» Орал қа­ ласындағы бөлімшесінің директоры Айдарбек Айтбөкешев бі­лім сапасын арттырудағы жаңа формация мұғалімінің рөлі жай­лы тұжырымын көпшілік талқы­ сына салды. Кеңесті облыс әкімінің орын­басары Бақтияр Мәкен қорытын­ дылап, саланың әр көрсеткіші­не егжей-тегжейлі тоқталды. Бі­лім саласына қатысты мемлекет­тік бағдарламалардың орындалуын тілге тиек етті. Білім сапасын артыруды жергілікті билік бақылауға алып, жағдай жасау керектігін аудан әкімі орынбасар­ларына құлаққағыс қылды. Жаз­ ғы демалысты ұйымдастыру, қо­ сымша білім беру мекеме­лерінің жұмысын жандандыру жөнінде тапсырмалар берді. Инклюзивті білім беру мәселелерін шешуге баса тоқталды. Жетім және ата-ана қамқорлығынсыз қалған балалардың түйткілдерін, «Ша­ ңырақ» жасөспірімдер үйінің күр­ делі жөндеуді қажет ететіндігін айтып өтті. Кадрлар даярлау­дың маңыздылығына, тәжірибе ал­ма­ суды жандандыру, жастар ара­­сындағы жұмыссыздықты шешу жолдарын қарастыру қажет­ті­лі­ гіне тоқталды. Кеңеске қатысушылар ҰБТ көр­­сет­кіші бойынша облысымыз елі­міз бойынша үшінші орында тұрғанмен, саланың әлі де жұ­­мыстанатын тұстары бар еке­нін, саланың түрлі құры­лым­да­ ры өзара бірлесіп жұмыстану ар­қылы ғана үлкен жетістіктерге жете алатынын айтып, тарқасты.

«Ақ-Наз»-дың наны Теректі ауданындағы Шал­ қар ауылының тұрғыны, жеке кәсіпкер Жазира Жек­ сенғалиева өз қара­жа­ты­на наубайхана ашып, ауыл тұр­ ғындарынының алғысына кенелді. Наубайхананы қызғалдақ­­тай құлпырған қыздары Ақерке, Назеркенің есімдерінің бірінші буындарынан құрап «Ақ-Наз» деп атады. Бүгінде наубайхана қызметкерлері халыққа дәмі тіл үйірер нан өнімдерін ұсыну­да. Жалпақ жұршылыққа нанмен бірге түрлі тәтті тоқаштарын ар­зан бағамен ұсынып отырған наубайхана иесі өнімдерге тұ­тынушылар сұранысының жо­ ғары екенін айтады.

Үздіктерге марапат Ақсай қаласындағы ұйымдар мен мекемелер, кәсіпорындар арасында ғимараттардың алдын безендіру байқауы жыл сайын өткізіліп келеді. Биыл бұл шараны қалалық әкімдік тағы да қолға алды. Жаңа жыл қарсаңында әр ме­кеме иелері өздеріне тиесілі ғи­­мараттарды безендіруге ат­са­лысқан болатын. Жақында қала әкімі Қайрат Өтегенов аудандық әкімдіктің кіші залында байқауға белсене қатысқан үздік мекемелер­ді анықтады. Ғимараттардың алдын жаңажылдық безенді­ руде «Вестерн бар», «Ривера» және «Ақсай бар» мейрамхана­ лары үздік деп танылып, же­ңім­паздарға қала әкімдігінің дип­ломдары табыс етілді.

Өз тілшілеріміз

4

қаулы-қарар Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Батыс Қазақстан облысы әкімі аппаратының стратегиялық жоспарына облыс әкімдігінің 2013 жылғы 27 желтоқсандағы № 306 қаулысымен енгізілген өзгерістер мен толықтырулар туралы 2010 жылғы 30 желтоқсандағы №340 «Батыс Қазақстан облысы әкімі аппаратының 2011-2015 жылдарға арналған стратегиялық жоспары туралы» облыс әкімдігінің қаулысымен (облыс әкімдігінің 2011 жылғы 30 наурыздағы №37, 2011 жылғы 1 шілдедегі №111, 2011 жылғы 16 қарашадағы №201, 2011 жылғы 23 жел­тоқсандағы №246, 2012 жылғы 16 сәуірдегі №68, 2012 жылғы 21 желтоқсандағы №261, 2012 жыл­ ғы 27 желтоқсандағы №282, 2013 жылғы 11 шілдедегі №136 қаулыларымен енгізілген өзгерістер мен толықтыруларды қоса) бекітілген Батыс Қазақстан облысы әкімі аппаратының 2011-2015 жылдарға ар­ налған стратегиялық жоспарына осы қаулының қосымшасына сәйкес төмендегідей өзгерістер енгізілді: 2013 жылғы «___» ________ № ____ облыс әкімдігінің қаулысына қосымша 2010 жылғы 30 желтоқсандағы №340 облыс әкімдігінің қаулысымен бекітілген

Сапа көрсеткіштері Іс-шаралардың орындалуын қамтамасыз ету Бюджеттік шығыстар көлемі

%

100

мың теңге

3713

012 бюджеттік бағдарламасы Бюджеттік бағдарлама

120 012 000 «Облыстық ауқымдағы жұмылдыру дайындығы және жұмылдыру»

Сипаттамасы

Аумақтық қорғаныс іс-шараларын қамтамасыз ету

«Батыс Қазақстан облысы әкімінің аппараты» мемлекеттік мекемесінің 2011-2015 жылдарға арналған стратегиялық жоспарына енгізілген өзгерістер мен толықтырулар 1. «7.1. Бюджеттік бағдарламалар» кестесіндегі: «7.1. Бюджеттік бағдарламалар» кестесіндегі: 120 001 000 «Облыс әкімінің қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер» бюджеттік бағдарламасы» кестесінде: «Бюджеттік шығыстар көлемі» деген жолдың «2013» деген бағанындағы «817351» саны «841781» санымен ауыстырылсын; 20 002 000 «Ақпараттық жүйелер құру» кестесінде: «Бюджеттік шығыстар көлемі» деген жолдың «2013» деген бағанындағы «8000» саны «7000» санымен ауыстырылсын;

120 009 000 «Аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің әкімдерін сайлауды қамтамасыз ету және өткізу» кестесінде: «Бюджеттік шығыстар көлемі» деген жолдың «2013» деген бағанындағы «31653» саны «27705» санымен ауыстырылсын; «120 009 000 «Аудандық маңызы бар қалалар­ дың, ауылдардың, кенттердің, ауылдық округ­­тердің әкімдерін сайлауды қамтамасыз ету және өт­кізу» кестесінен кейін осы қаулының қосымша­сына сәйкес жаңа кестелермен толықтырылсын:

мазмұнына қарай Бюджеттік бағдарлама түрі

Бюджеттік бағдарлама Сипаттамасы

Бюджеттік бағдарлама түрі

Бюджеттік бағдарлама көрсеткіштерінің атауы 1

120 010 000 ««Жалпыға бірдей әскери міндетті атқару шеңберіндегі іс-шаралар» Облыстық медицина комиссиясын құру және оны ұстау, құжаттармен, медициналық құрал-саймандар және жабдықтармен, автокөліктермен, оргтехникамен қамтамасыз ету, облыстық жинақтау пунктінің ғимаратын ағымдағы жөндеуден өткізу және ғимаратты жабдықтау. Облыстың мемлекеттік органдарының, ұйымдарының және халқының мазмұнына қарай жұмылдыру, әскери жағдай және соғыс уақыты кезеңдерінде облыстың жұмыс атқаруын қамтамасыз етуге дайындығы іске асыру тәсіліне қарай жеке ағымдағы/даму ағымдағы Өлшем 2015 жобалаЕсепті кезең Жоспарлы кезең бірлігі натын жыл 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2 3 4 5 6 7 8 9

Тікелей нәтиже көрсеткіштері

%

100

ағымдағы/даму

ағымдағы

2

2015 жобала натын жыл

Есепті кезең

Жоспарлы кезең

2009

2012

2013

2014

6

7

8

2010 2011

3

4

5

9

Тікелей нәтиже көрсеткіштері Аумақтық қорғаныс ісшараларын орындауда аумақтық қорғаныс бөлімшелерінің және басқарма орган­дары­ ның дайындығы

%

100

Түпкілікті нәтиже көрсеткіштері Аумақтық қорғаныс бө­лім­шелерінің күзе­ ті­летін нысан­дар­ды қорғау бойын­ша әске­ ри дайын­дық деңгейі

Іс-шаралардың орында­луын қамтамасыз ету Бюджеттік шығыстар көлемі

%

100

%

100

мың теңге

19134,0

011 бюджеттік бағдарламасы 120 011 000 «Аумақтық қорғанысты дайындау және облыстық ауқымдағы аумақтық қорғанысы» Басқару пункттерін дайындық жағдайда ұстау, КШЖ және штабтық Сипаттамасы жаттығуларды өткізу, басқарманың басқару құрамы және мамандарын оқыту бойынша іс-шараларды қамтамасыз ету Облыстың мемлекеттік органдарының, ұйым­ дарының және халқының жұмылдыру, әскери мазмұнына қарай жағдай және соғыс уақыты кезеңдерінде облыс­тың жұмыс атқаруын қамтамасыз етуге Бюджеттік бағдарлама түрі дайындығы іске асыру тәсіліне қарай жеке ағымдағы/даму ағымдағы Бюджеттік бағдарлама Өлшем 2015 жобалаЕсепті кезең Жоспарлы кезең көрсеткіштерінің атауы бірлігі натын жыл 2009 2010 2011 2012 2013 2014 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Тікелей нәтиже көрсеткіштері Дайындықтан өткендердің % 50 үлесі Бюджеттік бағдарлама

Түпкілікті нәтиже көрсеткіштері Жұмылдыру дайындығы және жұмылдыру ісшараларын өткізуде басшы құрамы және басқарма мамандарының әзірлігі

жеке

100

Сапа көрсеткіштері

Есепке алу және шақырту жөнінде іс-шараларды орындауда облыстық жинақтау пунктін қамтамасыз ету Түпкілікті нәтиже көрсеткіштері Есепке алу және шақырту іс-шараларды орындауда облыстық жинақтау пунктінің дайындығының деңгейі Сапа көрсеткіштері Іс-шаралардың орындалуын қамтамасыз ету Бюджеттік шығыстар көлемі

іске асыру тәсіліне қарай

Бюджеттік бағдарлама Өлшем көрсеткіштерінің бірлігі атауы

1

010 бюджеттік бағдарламасы

ҚР Үкіметінің - мемлекеттік шекараны, маңызды коммуникациялық нысандарды, тұрғындарды қорғау мақсатында және қарсыластардың жоспарлы немесе десанттық барлау жүргізуін, арнайы операциясын болдырмау, диверсиялық және әсери топтарын жою, сондай-ақ мемлекет аумағындағы немесе оның жекелеген аймақтарында әскери жағдайды орнату және қолдау бойынша мемлекеттік іс-шараларды жүзеге асыру

%

100

%

100

мың теңге

374

3. «7.2. «Бюджеттік шығыстар жиынтығы» кестесіндегі: «Шығыстар барлығы, оның ішінде:» деген жолдың «2013» деген бағанындағы «857004» саны «899707» санымен ауыстырылсын; «Ағымдағы бюджеттік бағдарламалар, соның ішінде» деген жолдың «2013» деген бағанындағы «849004» саны «892707» санымен ауыстырылсын; «120 001 000 «Облыс әкімінің қызметін қамтамасыз ету жөніндегі қызметтер» деген жолдың «2013» деген бағанындағы «817351» саны «841781» санымен ауыстырылсын; 120 009 000 «Аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің әкімдерін сайлауды қамтамасыз ету және өткізу» деген жолдың «2013» деген бағанындағы «31653» саны «27705» санымен ауыстырылсын; «120 009 000 «Аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің әкімдерін сайлауды қамтамасыз ету және өткізу» деген жолынан кейін төмендегідей жолдармен толықтырылсын:

мың теңге Есепті кезең Өлшем бірлігі

2009 жыл

2010 жыл

Жоспарлы кезең 2011 жыл

2012 жыл

2013 жыл

120 010 000 «Жалпыға бірдей әскери міндетті атқару шеңберіндегі іс-шаралар»

мың теңге

19134,0

120 011 00 «Аумақтық қорғанысты дайындау және облыстық ауқымдағы аумақтық қорғаныс»

мың теңге

3713,0

120 012 000 «Облыстық ауқымдағы жұмылдыру дайындығы және жұмылдыру»

мың теңге

374,0

2014 жыл

2015 жыл

«Бюджеттік даму бағдарламалары, соның ішінде» деген жолдың «2013» деген бағанын­ дағы «8000» саны «7000» санымен ауыстырылсын; 120 002 000 «Ақпараттық жүйелер құру» деген жолдың «2013» деген бағанындағы «8000» саны «7000» санымен ауыстырылсын.

АУЫЛ-АЙМАҚ oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

Ақжайық ауданының әкімі Нариман Төреғалиевтың халыққа есеп беруі Алмалы мен Тайпақ ауылдарында өтті. Сөз алған тұр­ғындар ауданда билік пен қара­ пайым жұрт арасындағы байланыс нығая түскеніне, жинақылық пен бастамашылдық өрістегеніне ризашылықтарын жеткізді.

тер аз емес. Бірақ қол жеткенмен шектелмейік, ауыл тазалығын қамтамасыз етудегі құнтсыздық, мал бағымын жөнді ұйымдас­тыра алмау секілді кемшіліктерден ары­лу керек. Бақшалық алқаптар­­­­дың сортаңдануы аза­ мат­тарымыз­ды алаң­­датуы тиіс.

Бақшалық алқаптар

сортаңданып барады

С

оңғы екі жылда жеке тұр­ғын үй салуға 105 жер телімі беріліп, былтыр­дың өзінде 3131 шаршы метр (2012 жылмен салыс­ тырғанда 22,4%-ға артық) бас­пананың көтерілуі, үш ауылда жаңа мектеп салынуы, сабақ мез­­гілінде бастауыш кластар­да­ғы және табысы аз отбасы­ лардағы оқушылардың ыстық ау­қатпен түгел қамтылуы, 4 қо­сым­ша білім беру ұйымына 6091, яғни оқушылардың 93,1%ының тар­тылуы, халық­тық ата­ ғына ие бол­ған өнер ұжымда­ры санының 7-ге жетуі – міне, мұндай жақсылықтар ортақ абы­ ройды еселейді. Кәсіпкерлік са-

ласын дамытуға 160,8 млн. теңге несие берілді. Асыл тұ­қымды ірі қара бағатын 5, жылқы өсі­ ретін 4 шаруа қожалығы рес­ публикалық палатаға тіркелді. Сон­дай-ақ өткен жылы шаруа қожалықтары 208,6 млн. теңге субсидия (алдыңғы кезеңдер­ мен са­лыстырғанда екі есеге жуық көп) иеленді. Сарытоғай мен Базаршолан ауылдық округтеріндегі тұр­ғын­дармен есепті кездесулерде де өр­кендеудің алғышарты болып табылатын осындай кө­ рікті іс­тер баяндалды. Әр сала жұмысының сан қыры бейнефильм арқылы да әңгімеленді.

– Көңілімізді көркейткен іс-

... өткен жылы шаруа қожалықтары 208,6 млн. теңге субсидия (алдыңғы кезеңдер­мен са­ лыстырғанда екі есеге жуық көп) иеленді. Тамшылатып суа­руды неге қолға алмасқа? Осы істі бақша өсіру­ден тәжірибесі бай алмалы­лық­ тар бастаса, қалай? Ер­кекшөп былтыр 30 гектарға егілді, енді 1000 гектарға жеткізу­ді меже­-

ледік. Жігіттер осындай баста­ маларға барып жатса, жол ашық. Ауылдық округтердің басшы­ лары соның бәріне бас ауыртуы керек. Будариндегі «Атамұра» шаруа қожалығы алма да өсі­ реді. Бұл жемісті бұрын өсі­ рілген ауылдарда неге қайта қолға алмасқа, - деген Нариман Төреғалиұлының сөзі ағайын­ ды ойлантып тастады. Аудан басшысы мектептерде бі­лім са­пасының төмендігіне байла­ нысты да алаңдаушылығын жет­кізді. Сөз алғандар әкім есе­бін толық қуаттады. Сонымен қатар мә­селен, Алмалыда телефон байланысында іркіліс ба­ры, мектепте автокөліктің ес­кір­гені туралы айтылды. Тай­ пақ­тық зейнеткер Сабыр­ғали Досқалиев Жайықта су дең­ гейінің ұзақ уақыт бойы кө­те­ рілмеуі көпшілікті табиғатқа зор кеселін тигізе ме деп қинап келе жатқанын қаперге салды. Алмалылық Сәмиға Смадия­рова мүгедек ұл-келініне тігіншілік кә­сіпкерлікпен айналысу үшін жағ­дай жасалғанына ал­ ғысын айтты. Есеп беру барысында аудан әкімі ауыл тұрғындары үшін жеке қабылдаулар жүргізуде.

Болат ЕСҚАЛИЕВ, Тілес ЖАЗЫҚБАЙ, Ақжайық ауданы

5

Сахнада – мұғалім мен оқушы Таяуда Зеленов ауданының Мичурин жалпы білім беретін мектеп-балабақшасында «Жұлдызды жұп» ән байқауы өтті.

М

ұғалімдер мен оқу­шылар арасындағы байланысты, сый­ластықты нығайтуды, өнерге деген қызығушылықты артты­­руды мақсат тұтқан ән сайы­сында мұ­ ғалімдер оқу­шы­лар­мен жұп құрып сахнаға шықты. «Жарқыра жұлдыз» жә­ не «Жұлдыз пародиясы» деп аталған қос тур­дың нәтижесі бойынша мектеп директорының орынбасары Гүл­мира Абдрахманова мен 11-сынып оқу­шы­ сы Армат Шәкіровтің жұ­бы үздік деп танылды. Ал дене тәрбиесі пәнінің мұғалімі Маргарита Никифорова мен 10-сынып оқушысы Каролина Вруцкая, технология пәнінің мұғалімі Эльми­ра Бекбаева мен 9-сынып оқушы­сы Асылжан Қапаева қалған жүл­делі орындарды иеленді.

Мәди ЫҚЫЛАС, Зеленов ауданы

Дін-діңгек

«Даму» қорының кепілдігі – несие алудың мүмкіндігі Сіз – өз ісін дөңгелетіп жүрген кәсіпкерсіз бе? Өз бизнесіңізді дамыту үшін, Сізге несие керек пе? Ал банк мамандары несие алу үшін Сіздің кепілзатыңыздың құны жеткіліксіз дейді. Не істеу керек? Мұның шешімі бар! Кепілдік алу үшін «Даму» Қорына өтініш жасаңыз. «Даму» Қоры кепіл­ затыңыздың жеткіліксіз сомасының орнына берілетін кепілдікті он бес күн ішінде мақұлдайды. Несие алуға өтініш

Кепілдік алуға өтініш Кепілдік алуға берілген өтініш мақұлданды

Қаржыландыру мақұлданды

Үлкен мөлшерде несие алушыларға арналған Жеке кепілдіктер несие 300 млн. теңгеге дейін, қоса есептегенде

кепілдік несиенің 50%-на дейін

несие бойынша мөлшерлеме 14%-ға дейін

несие мақсаты 1. Инвестициялар

кепілдік мерзімі 3 жылға дейін

2. Құрамдастырылған Инвестиция көлемі 70%-дан кем емес, айналым қаражаты 30%-ға дейін

Ақжайық ауданының Қабыршақты және Жаңа­ бұлақ ауыл­дық ок­ругте­рінің орталық­та­рында

«Даму» қорының өтінішті қарау уақыты

тұр­ғындармен “Асыл дінімізді ардақта” атты

15 жұмыс күні

жүздесулер өтті.

Кепілдікке ие болу шарттары: БИЗНЕС САЛАСЫ

«Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасында көрсетілген басым бағыттар

НЕСИЕ АЛУ­ ШЫЛАРҒА АРНАЛҒАН ҚАРЖЫЛЫҚ ТАЛАПТАР

Өзге де несиелер немесе лизингтік келісімдер бойынша мерзімі өткен борышының болмауы

ҚОР КОМИССИЯСЫ

Кепілдік мерзімі 2 жылға дейін болған жағдайда кепілдік сомасының 0,5%-ы Кепілдік мерзімі 2 жылдан артық болған жағдайда кепілдік сомасының 1%-ы

Салық төлемдері, зейнетақылық жар­на және бюджетке әлеумет­тік төлемдер бо­йын­ша борыш­тың болмауы (10 АЕК дейінгі борыштарға рұқсат беріледі)

Несие көлемі 60 млн. теңгеден асатын жобалар бойынша кәсіпкердің жобаға ақшалай қара­ жатпен қатысуы жоба құнының 10%-нан немесе мүлікпен қатысуы 20%-нан кем болмауы тиіс

Саll-орталық: 1408 (тегін) 8 800 080 18 90 (тегін) www.damu.kz

Жат ағымнан өртенбесін өзегің...

О

блыстық мешіттің найб има­мы Мұ­ ратбек Қыстау­баев, “Жайық” деструктивтік діни ағымдардан жапа шеккендер­­ге көмек орталығының жауап­

ты қызметкері, исламтанушы Арман Нұрахметұлы, Орал мед­­ресесінің ұстазы Әсет Раман­­құлов, аудандық ішкі саясат бө­ лімінің басшысы Тілек Ғаб­душев жи­нал­ған қалың жұртқа адам­­-

затқа арналған Исламның шексіз құнды­лықтары, Ханафи мазһа­бы­ ның асыл ерекшеліктері, бөтен діни ағымдардың кесірі хақында жан-жақты әңгімеледі. Тұрғын­дар­ дың сұрақтарына жауап беріліп, облыстық ішкі саясат басқармасы­ ның тапсырысымен облыстық телеарна түсірген “Жат ағымға ар­балғандар” атты фильм көрсе­тілді. Сұрқиялардың тырнағына ілі­ніп қалып, ақыры өмірі өксіген, түр­ ме­­­ге түскен соқталдай азаматтар­ дың, олардың туысқандарының, аналарының өкініші мысалдар­мен баяндалған бұл фильм әлеу­ метке үлкен ой салды.

Бекем БЕКҰЛЫ, Ақжайық ауданы

6

тағзым Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

Социалистік Еңбек Ері Кенже­бек Меңдәлиевтің туғанына биылғы жылдың 22 қаңтарында 100 жыл толмақ.

1963 жылдың қаңтар айында Кенжебек Меңдәлиев облыстағы ірі де іргелі аудандардың бірі – Фурманов (кейін Жалпақтал) ау­­да­нына партия комитетінің бі­ рін­ші хатшысы болып келді. Бұл кезде тұтас Кеңес Одағында, республикада үлкен құрылымдық өзгерістер басталып кеткен кезең еді. Жаңақала ауданы таратылып, оның төрт ірі шаруашылы­ғы Фурманов ауданына беріл­ді. Өн­ дірістік-аймақтық басқарма­­­лар, өл­келік партия комитеттері құ­ рылды. Ауыл шаруашылығын ұйымдастыру бағытындағы бар­ лық жұмыстардың билігі өнді­ріс­­ тік басқармаларға жүктел­ді. Ал аудандық партия комите­ті сол өндірістік басқарма жанын­дағы партия комитеті деп аталатын болды. Аппаратындағы бір хатшы ауыл шаруашылығы маманы бо­лу керек деп ұсынылды. Демек, партия комитетінің басқару ау­ қымы ықшамдалды. Ол енді сая­ си-қоғамдық және әлеуметтік мә­ селелермен шұғылданатын бол­ды және аудандық өндірістік бас­қар­ маның алып отырған ше­шім­дері­ не, шараларына тиісті дең­гей­де құлақ асып отыратын және оның алдына түсіп, билік қоз­ға­майтын шеңберге шектеді. Облысымыздағы бұрынғы Орда, Жаңақала, Жәнібек, Қазта­ лов, Фурманов аудандарына қа­ райтын колхоз-совхоздар мен ауыл шаруашылығы мекемелері енді Фурманов территориялықөндірістік басқармасына бірікті­ рілді. Осыған орай Кенжеақаң (1965 жылға дейін) Фурманов ауыл­дық өндірістік басқармасы­ ның партия ұйымының хатшысы қыз­метін атқарды. Бұл кезде республикалық, өл­ келік, облыстық, аудандық құ­ры­­ лымдардың, соның ішінде Фур­ ма­нов өндірістік басқар­ма­сы­­ның алдында 1963-1964 жыл­дар­дың «қоян» жылының мал қыстағын ұйымшылдықпен өт­кі­зу міндеті тұрды. Алайда Фур­ма­нов тер­ри­ ториялық-өнді­ріс­тік бас­қар­масы қамтитын шар­уа­шылықтардың бә­ рінде мал қыс­­тағы ауыр жағ­дайда өтті. Бұл жыл­­дары мен «Красный парти­зан» совхозының директо­ ры бо­лып қызмет істейтін едім.

1963 жыл­дың алғашқы айларынан бас­тап жылдың қуаңшылық бағы­ты көріне бастады. Қоғамдық малдың жазғы жайылымы мен суа­рылуы жаздан бастап қиын­ дық туғызды. Бес табын ірі қара Гурьев облысының мемлекеттік қо­рындағы бос жайылымдарға ор­наластырылып, құдық қазып суа­рылды. Жеті мыңдай қой “Бірлік” кеңшары жеріндегі бос су көз­­ деріне орналастырылып, малшы­ лар жаз бойы көшумен болды. Жүздеген шақырым жердегі ала жаздай мал тамағы дайындалған «Бірлік» кеңшары мен Камен ау­ данының «Сердалы» және «Тайке» мал орындарына қоғам ма­лын ай­дап апарып қыстату оңай шаруа бол­ған жоқ. Біздің шаруашылықта да мал қыстату ауыр жағдайда өтті, қоғамдық мал басы шектеліп, бас­қа шаруашылықтарға бөліп беру арқылы еріксіз азайтылды. Са­йып келгенде, ауыл шаруашы­ лы­ғы са­ласындағы барлық билікті

oral_oniri@inbox.ru

Ел үшін еңбек еткен ер

қол­ға алған өндірістік басқармасы де­­ген құрылым өзінің тиімділігін көр­­се­­те алмады. Ақыры оны 1964 жыл­­дың аяғында таратып, аудан­­ дық ауыл шаруашылығы басқар­ ма­­сы деп қайта құрды. Енді аудандағы барлық бас­ шылық аудандық партия ко­ми­ те­­тінің құзырына берілді. Шар­уа­шылықты ұйым­дас­ты­ра­тын ше­­шім­дер өндірістік бас­қар­ма­ның кеңсесінде емес, аудандық партия комитетінің бюросында алынатын болды. Билік қолға тиген бірінші күннен бастап Кенжеақаң барлық мекеме, шаруашылық басшыларын іріктеп алудан бастады. Бірер жылдың ішінде партиялық басшылықты жүре тыңдайтын, ұзын арқан, кең тұсаумен жүрген басшылар, лауазымды қызмет­ кер­лер түгел босатылып, барлық салаға өзінің көзі мен құлағы болатындай адамдар тағайындалды. Шаруашылықтарда, мекемелерде ішкі тәртіп күшейтілді, мәденирухани жұмыстар жанданды. Мен, әрине, Кенжеақаңның өміріне баға беруден аулақпын. Алайда ол кісімен 1963 жылдан 1985 жылға дейін бір ауданда бірге жүріп, 16 жыл қоян-қолтық еңбек етіп, дәм-тұздас болып, ілкіде оппозициялық топта болсам да, кейін пікірлес інісіндей кеңе­ су­ден, сөйлесуден байқағаным, өзім­ше түйгенім – Кен­жеақаң көп қазақ­тың бірі емес екенін түсіндім. Кен­жеақаңның тек өзіне ғана тән, өзі қалыптастырған ел басқарудың тиімді, қарапайым тәсілдері, та­лап-тәртіптері болды. Осы арқылы әр ауылдағы жұмыс жағдайынан, тыныс-тіршілігінен, мұң-мұқтажы­нан, малжан амандығынан күн сайын деуге болатындай ха­бар­дар болып отыратын жұмыс жүйе­сін қалыптастырды. Кенжеақаң сөзге тұйық, бірақ ой-өрісі кең, жан-жақты, өз ойын, ұсыныс-пікірлерін анық ма­ғы­ насында жеткізе айтатын, әр оқи­ ғаға, әр адамның сөз мәнісіне, қоғамдағы не саясаттағы әрбір өз­геріске өз көзқарасы бар аза­ мат болды. Кенжеақаңның бо­йын­ да қайнаған қуат болатын. Өзі­нің қайраткерлігі мен іскерлігінің ар­ қасында аудан халқына сөзі өтім­ ді, жұртшылықтың қолдауына ие болды. Ол уақытпен санаспай, жұмыстың әр саласын күн-түн демей жүріп көретін, барып қа­ райтын. Сенбі, жексенбі күндері де аудан орталығындағы сауда, тұрмыстық қамту, коммуналдық қызмет мекемелерін аралап кө­ ріп, көшелерде жүрген автокөлік­

тер­ді, адамдарды тоқтатып, қалжағдайын сұрап, сөйлесіп, қо­­ғам­­­­дық тәртіптің сақталуын қа­да­ ға­­лайтын. Бақылаудың, бас­шы­­лық­ тың бұндай жүйесі де жұмыс ол­ қылығын түзетуге ықпал ететін. Кенжеақаңның күнделікті жұ­ мысында қабылдау күні деген, ұсақ-түйек деген ұғым «ертең кел, бүрсігүні кел» деген сөзбұйда­лық болмайтын, жалған сөйлеуді сүй­ мейтін, бірсөзді болып, мә­се­лені қолма-қол шеше беретін. Шын мәнінде, Кенжеақаңның өмір­ден түйгені көп, тәжірибесі мол еді. Ол кісіні адам тани білудің психологы, кадрларға тәлім берудің профессоры деп айтуға болады. Дастарқан басында да мағынасы мың батпан салмақты сөзімен туа біткен тектіліктің үлгі­сін көрсетіп отыратын. Сырт қарағанда, Кенжеақаң сұс­ты, қатал болып көрінгенмен, ол қолынан іс келетін кадрларға мейіріммен қарады. Жаза бас­ қан лауазымды қыз­­мет­керлер­ дің бір­де-біреуін соттат­қан жоқ, кемші­лік­теріне қарап, тәртіпке ша­қы­рып, жауапкершілікке үй­ ретті, еліне, халқына адал қыз­мет етуге тәрбиеледі. Осы прин­цип­ пен Кенжеақаң аудан жұрт­­шы­ лы­ғы­мен қоян-қолтық 16 жыл бо­йы жұ­мыс істеп, аудан­­ды әлеу­ меттік-экономикалық тұр­­ғы­­дан өркендетуде уа­қы­ты мен күшқуатын аяған жоқ. «Өзім үшін туып­пын, жұртым үшін күйіп­­пін» дей­тіндей, жараты­лы­сы бө­лек азамат­тың өнегелі өмірі – көп­ке үлгі. Бұрынғы бабалар айтқандай, «Ел басқарар ақылмен дара көсем, сөз асылын айтады би мен шешен» дегендей, Кенжеақаң өткен кеңес­тік дәуірдегі ел басқарудың жаңа партиялық басқару талабымен, тіпті қазіргі нарықтық кезеңдегі ел басқарудың кейбір элементтерін ұштастыра білген дара басшы болды. Сондықтан да Кенже­ақаң 30 жыл үш ауданда бірінші хат­шы болған, кезінде екі мәрте Қа­зақ КСР Жоғарғы Советіне депутат бо­лып сайланған, Ленин, Еңбек Қы­зыл Ту ордендерімен марапат­тал­ған, Социалистік Еңбек Ері атан­ған мемлекет және қоғам қайрат­ке­рі.

Кенжеақаң қандай қызмет ат­ қарса да, әділдігі мен туралығы үшін халқы қадірлеген білікті басшы, абзал азамат, біртуар тұлға екенін көрсетті. Халқымыздың «Адам өлген күні өлмейді, ұмытылған күні өледі» деген аталы сөзі бар. Кенжеақаңның жұмыстан қалғанына 35 жылдай, өмірден өткеніне 28 жылдай уақыт өтсе де, ол кісінің үлгі-өнегесі санамыздан өшпесі анық. Халқымызда «Ұмыттыр­майтын – даңқ, ұмытпайтын халық» деген тағы бір аталы сөз бар. Жал­ пақталдықтар Кенжебек Мең­ дәлиевтің даңқын асқақтатып, ел есінде қалдыру мақсатында осы ауылдағы екі еңселі орта білім беретін мектептің біріне, ауылдың ортасындағы үлкен бір көшеге Меңдәлиевтің есімін берді. Орта мектепте Кенжеақаңа арналған мемо­риалдық тақта, ал оның шағын мұражайында Кенжеақаң­ ның өмірі мен қызметінен сыр шертетін арнайы бөлме бар. Енді, міне, осы мектептің алдынан Меңдәлиевтің туғанына 100 жыл толуына орай мүсіні қойылатын болды. Кенжеақаңның үйдегі тірлігі де қарапайым болды. Ол 30 жылдан астам үш ауданда партия комитетінің бірінші хатшысы бола жүріп, не Оралдан үй алған жоқ, не Жалпақталдан салтанатты сарай салдырған жоқ, жарқыратып машина мінген жоқ. Гауһар жеңгей екеуі ұл-қыздарын нағыз бақыт, бақилық деп есептеп жүргенде, ұзақ өмір жолын бірге кешіп келе жатқан зайыбы ойламаған жерден 1979 жылы 59 жасында кенеттен дүние салды. Бұл тосын жағдай зейнеткерлікке жаңа шыққан қайратты да қажырлы Кенжеақаңа қатты соққы болды. Ақыры өзі де 71 жасында дүние салды. Бірақ ел-жұрттың ортақ мүддесі үшін жылдар бойы жанын салып еңбек еткен жарқын тұлға біздің әрдайым жадымызда.

Шәріп ХАЙРОЛЛАҰЛЫ, республикалық дәрежедегі дербес зейнеткер, Жалпақтал ауылы, Қазталов ауданы

Мәжит ЖАДАНОВ, Ұлы Отан соғысының ардагері, зейнеткер журналист: - Кенжебек Меңдәліұлы нар тұлғалы, үлкен жүректі азамат болды. Оның бойындағы азаматқа тән қасиеттердің бәрі қимыләрекетінен көрініп тұратын еді. Ол өзі жұмыс істеген жылдарда шаруашылық саласында, тұрмыс-тіршілікте ойсыраған кемшілік жіберген адамдарды біле тұрса да, олардың бірдебіреуін ауыр жазаға ұшыратпады. Бұл - оның адамға қамқорлығы, асыл кісілігі. Жайсаң АҚБАЙ, өлкетанушы: - Кенжекең психолог еді. Ол адамдардың іштей не ойлап тұрғанын немесе олардың нен­ дей осал, қандай мықты жақтары барын ешкімнен сұрап жатпай-ақ, өзінің ой сүзгісінен өткізіп, дәл анықтайтын. Басшы ретінде ол істі «ірі» немесе «уақ» деп бөлмей, маңыз беріп, өзі бастап, басқалардан да барлық істерге мән беруді талап етті.

Әмбеге аян, тарихты адамзат жасайды. Сондайақ халықтың көзі, құлағы, тілі – газетті журналистер мен баспагерлер жасайды.

Соңында ізі сайрап жатыр Егер 95 жылдан астам тарихы бар рес­публикамыздағы ең қарт га­­зет­­тердің бірі де бірегейі – «Орал өңірінің» өткен тарихына және облысымыздағы үлкен аудан­дар­ дың бірі – Ақжайық ауданының «Жайық таңы» газетінің тарихына көз жүгіртер болсақ, осы айтулы екі газеттің редакция аппаратында көп жылдар бойы қызмет өткен Рақаң – Рамазан Ахметовты еске алуымыз – оның рухы алдында өзімізге зор абырой іспетті де ғанибетті іс. Өйткені ол екі басылымның да еңбеккері, басылым ардагері болып дүниеден өтті. Рақаң аталған аудандық және облыстық газет мекемелерінде отыз жылдан аса еңбек етті. Ау­дан­ дық газетте еңбек ете жүріп, ау­дан өмі­рін, халықтың әлеу­мет­тік-тұр­ мыс­тық жағдайын, эко­но­микасын газет бетінде ке­ңі­нен көрсете жүріп, прак­ти­ка­лық жұ­мыстан қол үзбес­тен, Алма­тыдағы С.М. Киров атындағы Қазақ университетін тә­ мамдады. Оған өмір­ден үйреніп, ха­ лық универ­си­те­тінен де мол білім алғанын қосыңыз. Оқу, үзбей іздену оның журналистік мамандығын жетілдіре түсті. Қаламы ұшталды. Өмірлік тәжірибесін молайтты. Сол жылдардағы Чапаев аталатын ауданның «Аңқаты», «Чапаев» асыл тұқымды мал зауыттарының Одақ бойынша республикамыз­ ға танымал болғанын аудандық, облыстық газет беттерінде жүйе­ лі жазып, тәжірибелі журналист, қаламгерлігімен өңірге мәшһүр болды. Аудандық газетте қаламы тө­ селіп, кәсіби журналист болып қалыптасқан Рақаң кейін об­лыстық «Орал өңірі» газетінің Чапаев және Тайпақ ауданда­рын­да­ғы меншікті тілшісі болды. Рақаң өзінің өмірінің соңғы бірнеше жылында Ақжайық аудан­дық газетінің редакция ұжымында бөлім меңгерушісі, редактордың орынбасары лауазымдарын ат­қарды. Рақаңның өмір жолын, хал­қына, оқырмандарына сі­ңір­ген еңбегін есте қалдыру үшін өз ауданында игі шаралар істеліп жатқан болар. Былтырғы жылы оны еске алу үшін республикалық Жур­налистер одағы Алматы қаласында футболдан еске алу матчын өткізді. Оны облыстық және республикалық газеттер арқылы біліп отырдық. Өмірден бақилыққа ертерек аттанып кеткен Рақаңның соңына қалдырған басты байлығы да, ескерткіші де зиялы отбасы – балалары, ұл-қыздары, немерелері, ба­ лаларының анасы, бәйбішесі Жібек есімді немерелерінің әжесі екенін айта аламыз. Рақаң балаларының анасын, не­ мерелерінің әжесін «Менің Қыз Жібегім!» деп, бізді күлдіріп те қоятын. Өзі өмірден ертерек озып кеткенмен, шаңырағы орнында. Бәйбіше­ сі – Қыз Жібегі ба­лаларының қам­­қорлығында, ау­дан орталығы Чапаев ауылында ба­қуатты тұрмыс кешуде. Рақаңның шаңырақ оты шалқи бермек.

Ғилаж НАУРЗИН, Орал қаласы

тұлға oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

7

Қазақтың Қадыры Екі жыл ақын жүрек тоқтағалы, Екі жыл қалың елі жоқтағалы. «...Осындай мықтылық иесінің бірі Қадырдың өзі. Дәлірек айтқанда, Қадырдың қадірі – мықтылығында...»

Зейнолла ҚАБДОЛОВ, академик

Қ

азақстан жазушыла­ры­ ның кезекті ХIII құ­рыл­ тайы да (2007 ж.), ХIV құрылтайы да (2012 ж.). Алматыда, Абай атындағы опера және балет театрында өткен бо­ла­ тын. Осы екі құрылтай аралы­ ғын­­да қаншама қаламдастар о дү­­­ние­­лік болды десеңізші! ХIII – құ­рыл­­тай жабыларда, көрнекті жа­­­зу­­­шы Әзілхан Нұршайықов те­ бі­ре­­не сөйлеп, жиналғандардың көзі­не жас алдыртып, «алтын әде­биет сендерге аманат» деген еді. Жасы келген қаламгер келесі құрыл­тайды көре алмайтынын сезсе керек. Ал әріптестері мен қалың оқырман қауым қазақ өлеңі­нің хас шебері, көзі тірісінде классик ақын деп мойындалған Қадыр Мырза Әлінің қас қағымда фәниден бақиға сапар шегіп, келмеске кете барарын біліп пе?! Білмек түгіл, ойға да алған жоқ-ты. Өмірін өлеңге ғана арнаған Қадыр ақын жер үстінде жоқ қазір. Томтом кітаптарын туған халқына аманаттап, біздердің, пенделердің әрбір іс-әрекетін о дүниеде жүріп, бағып-бағамдап отырғандай... Ақын Қадыр Мырза Әлі – төл поэзиямыздағы ерекше құбылыс. Ол қазақ өлеңіне жаңалық әке­ луді о бастан мақсат тұтты. Жүйежинақтарды дүниеге келті­ру ар­­қылы, ендігі бағыт-бағдарды белгі­леп берді. Ұстаздық сақалмен өлшенбесе керек. Оның негізгі тірек-ұстыны ақыл-парасат дер едік. Қадыр ақынның әрбір өлеңі ой қазанын­ да ұзақ қайнап, көбік-тосаптан әб­ден арылған күйінде, оқырман санасына бірден орныға қалуы­ мен ерекшеленіп тұрады. Демек, ақын даусыз дарыны нәтижесінде, өзінің алдында жүрген аға буын ақындарға да, тұстас-тұрғылас,

іні, балауса буын өкілдеріне де көшбастаушы болды деп толық сеніммен айта аламын. Қадыр ақынның өлеңдері поэзияның эталоны іспетті болып, үлкен-кіші таланттарды босаңсып кетуден сақтандырып отырды. Жоғарыда айтып өткен жүйежинақтары жалпы қазақ өлеңінің тың тұрпатқа ие болуына ерек­ ше ықпал етті. Ақындарымыз қа­ ласын-қаламасын, Қадыр ақынға қарап ой-бой түзейтін болды! Сөз өнерінің құдіреті деген осы. Қадыр ақын өлең өлкесіне шә­ кірттік еліктеу-солықтаудан ада, бірден шебер қалпында келді. Университеттің берері көп қой. Десек те, Қадыр Мырза Әлі – әлем­ дік поэзиядан мейірін мейлінше қандырып, өзінің айтарын әбден белгілеп алған, жетер жерін білген, шығар биігін шамалаған сұң­ ғы­ла тұлға. Ол алпыс жылға со­ зыл­ған шығармашылық өмірінде тын­дырар ісін, сонау балаң, балауса шағында-ақ өлшеп-пішіп қойғандай әсер қалдырады. Қадыр ақынның «Ой орманы» өлеңдер жинағы орда бұзар отыз жасында жарық көрді. Алақан көлеміндей шағын кітап әдебиетшілер қауымын да, мыңсан оқырманды да дүр сілкіндіргені біздің есімізде. Кітаптың атын қоюда алдына жан салмаған Қадыр ақын, жұқа мұқабалы, газет қағазына басылған қарамаға көзге қораш көрінетін жыр жинағын айқайлатып «Ой орманы» депті. Бір гәп бар мұнда. Әрбір адымын аңдап басатын, күпіну, даңғазылыққа жаны қас ақынның әңгімеге арқау болып отырған кітабына елді елең еткізетін ат қоюы тегін емес-ті. «Ойдың орманын арқалаған жинаққа мұқият назар аударыңдар. Болашақ кітаптарым-

ды қадағалап отырыңдар» деп оқырмандарды дәмелендіргенін байқаймыз. «Ой орманы» кітабы Қадыр ақынның бүкіл шығармашылығының лейтмотиві десе болғандай. Зер салып оқыған адам осынау шағын жинақтағы әрбір өлеңнен кейінірек тұтас бір топтама, тіпті көлемді кітап «тамыр алғанын» байқар еді. Күш-жігерін жастардың берер ме еді қарттарға, Кейбір қарттар сияқты тартыншақ бір артқы арба. Ақыл-ойын қарттардың берер ме еді жастарға, Су сияқты керек ол жалын толы бастарға. Иә, өлең өлкесіне мұқият әзірлікпен келген Қадыр ақын, жыл сайын дерлік бір соны жинақ ұсынып отырды. Жоғарыда айтып өткеніміздей, қаламгер жаңа кітабын түгелдей бір мақсатқа бағындырып, атқан сайын жамбы түсірген мергендей, нысанаға дөп тигізгеніне куә оқырман. «Дала дидары», «Бұлбұл бағы», «Ақ отау», «Домбыра», «Жерұйық», «Алақан», «Шапағатты шақ», «Қорамсақ», «Көкпар», «Қызыл кітап»... Бір ғажабы, Қадыр ақын оқыр­ манын үнемі тәрбиелеп отыр­ ғандай әсер қалдырады. Өлең­ дердегі айтылар ой жинақтан жи­наққа күрделілене түседі. Ақын қалдырған көп томдықтарға тағы бір үңіліп шыққан оқырман, адам­ танудың ұлағатты эпопеясынан нәр алғандай әсерде болары хақ. Терең білімді, халқының тарихын, арман-мақсатын, үмітмүддесін бір кісідей біліп-сезінетін ақын, айтар ойын нәзік сезім тіндеріне орап, шөл даладағы аңқасы кепкен адамға салқын шербет жұтқызғандай болады. Біз арқалы ақынның өлеңдерін көзімізбен оқып, жүрегімізден өткізіп, санаға тоқимыз. Жауһар жырлардың әсерінен түрлі кесірлікеселді ойлардан тазарып, рухани баий түскендей боламыз. Қадыр ақынның өлеңдерін оқисың да, ойланасың да, оқисың. Олар сені уысынан шығармай, жансерігіңе айналып, қандай көңіл күйі жағдайында болсаң да, ақылшың сияқтанып тұрады.

Балам, озық өрен бол, Қыз көзіндей терең бол. Мінеді ме? Құлақ сал. Мақтады ма? Керең бол. Қиярыңды қиып бол, Тыярыңды тыйып бол. Өз ұлыңнан төмен бол, Өз әкеңнен биік бол! Бұл өлең жолдары батадай қабылданады. Әр шумақта терең ой жатқан жоқ па! Неге ақын: «Өз ұлыңнан төмен бол, Өз әкеңнен биік бол!» дейді? Неге әке өз ұлынан төмен, өз әкесінен биік болуы керек? Иә, бұл «әкеден бала ширек кем туады» деген қасаң қағиданы теріске шығарып, өсер елдің баласы әкеден озып туса игі деген асқақ мұратты меңзеп тұр ғой. Осылай болғаны абзал емес пе! Әкеден баланың, баладан немеренің ойы мен бойы артып туса, бұдан артық арман болмақ емес адамзатта. Қадыр ақынның өлеңдерін оқып отырғанда, автор айтылғандар­­дың бәрін басынан кешіргендей әсер­ де боласың. Бұл нені білдіреді? Ақын өз жырларының әрбір тар­ мақ, шумақтарына жан дүниесінің бір бөлшегін қосып, сол арқылы өлеңнің қан тамырларының бүлкбүлк соққанын оқырманның біліпсезінуін мақсат еткендей көрінеді. ...Ақындық шығар айыпты, Әлі де білмен себебін. Өлеңге айтып қойыппын Өмірдің айтпа дегенін. Өтірік жырдың қайдағы, Болмайсың шығып шетіне. Ақиқат – сөздің қаймағы, Тұрмайды шықпай бетіне. Осынау екі шумақ өлеңнен терең ой, дәл образ, ойнақы сезім, яғни нағыз поэзияның «бес қаруы» түгел табылып тұр емес пе! Өлең мүмкіндігінің шексіз екендігін Қадыр ақын кезекті кітаптарында одан әрі дәлелдей түсті. Жоғарыда айтып өткен жүйе-жинақтар мен осылардан кейін жарық көрген кітаптары абыз ақынның берік бағыт, биік мақсаттан таймай, жаратқан сый­ лаған даңғайыр дарынын пара-

сатты поэзияның озық үлгілерін жасауға арнағанын көрсетті. Еліміз тәуелсіздігі қазақ хал­қы­ ның қаншама буынының асқақ арманы болса, Қадыр ақынның алпыс жыл бойына жазған жырлары ұрпақ тәрбиесінде ерек­ше рөл атқарады. Яғни азат ойлы адамдардың қалыптасуына қыз­ мет етті. Жиналыста тасталған ұран құлаққа жеткенмен, сана­ ға сіңбейді. Ал парасатты поэ­ зияның жөні бөлек. Ол миды құнарлыландырып, адамзатты сапаландыра түседі. Ақын Қадыр Мырза Әлінің кітаптарын қай кезеңнің оқырман­ да­ры үшін де өмір оқулығы деп қа­былдаған жөн. Сөз зергерінің екінші, яғни мәңгілік өмірі басталды. Ақын шығармашылығын одан ары үңіле зерттеп-зерделейтін ұр­ пақ енді-енді өсіп-жетіліп келеді. Ақын Қадыр Мырза Әлінің же­ ке өмірі туралы көп айтылып, жазыла бермейді. Жаңсақ түсініктер орын алып жатады кейде. Қалам­ гер жөнінде жарияланған кейбір жазбаларда едәуір селкеуліктер байқалады. Қадыр ақын қарапайым отбасында дүниеге келді. Әкесі Ғинаят Ұлы Отан соғысынан кейінгі жыл­ дардың бірінде асырасілтеу сая­ саты салдарынан туған жерден шалғайда мерт болды. Бала Қа­дыр негізінен Жымпиты кентіндегі интернатта тәрбиеленді. Анасы Мағыраш Мырзаәлі келіні өткен ғасырдың тоқсаныншы жылдарында о дүниелік болып, Жымпиты кентіндегі зиратта жерленді. Төрт құлақты кесененің маңдай тұсындағы шағын мәрмәр тақтада былай деп жазылған: «Бала боп қызық көре алмай, баладан қызық көре алмай, байдан да қызық көре алмай, қайдан да қызық көре алмай, дүниеден өтті бір пенде. Баласы Қадыр». Бары осы. Аз сөздерде көп мағына жатыр емес пе? Бұл эпитафия да өлеңдей қабыл­данып тұр ғой. Ақын Қадыр Мырза Әлінің өмірі өткен күнде, өзі бізбен бірге!

Айтқали НӘРІКОВ, ақын, Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі

8

руханият Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

Ұлдай САРИЕВА, Орал-Шетпе-ЖаңаөзенШетпе-Атырау-Орал, «Орал өңірі»

oral_oniri@inbox.ru

«...Пірдің соңы –

360 әулиесі бар делінетін Маңғыстау өңірінде жатқан Пір Бекет қазақ жұртының ғана емес, бүкіл мұсылман дүниесінің ажырамас бір бөлігі болып кеткені шындық.

XVIII ғасырдағы Оғыланды жеріндегі Бекет ата жер асты мешіті ҚР қорғауындағы тарихи ескерткіш саналады. Бұл қасиетті топыраққа 1994 жылы арнайы сапарлаған Президент Нұрсұлтан Назарбаевтан бастап, исі қазаққа аты таныс ірі тұлғалардың бәрінің аяғы тиді. Елбасының Маңғыстаудағы тарихи ескерткіштерді аралап, Бекет атаның басына тәу етуі еліміздің тарихи мұраларын қамқорлыққа алып, ұрпаққа жеткізуге, ата-баба тарихын көздің қарашығындай сақтай білуге жол ашқандай. Бұған Елбасының 2010 жылы Бекет атаның туғанына 260 жыл толуына орай «Бекет ата тағылымы» атты халықаралық ғылыми-теориялық конференцияға қатысушыларды құттықтауы ресми дәлел бола алады. Ал өткен жылдың соңында Маңғыстауда 5 мың тонна жүк көтеретін, алыс қашыққа арналып жасалған қос кеме теңізге түсті.

- Мен барлық теңізшілер мен маңғыстаулықтарды құттықтаймын. Ат беру – үлкен жауапкершілік. Бұлар біздің қазақстандық брендтер болмақ. Сондықтан олардың біреуіне мен «Түркістан», екіншісіне «Бекет ата» деген атау беремін. Аруағы қолдап жүрсін бәрімізді, - деген болатын Елбасы.

Ө

ткеніне топырақ шашпаған қазақ қашан да ата-бабаны, аруақты сыйлаған. Алысжақын шетелден, сонау Хорезм, Нөкіс, Түркімен елінен, Алматы, Шымкенттен бері қарай ағылған халықтың Бекет атаны жандарына медеу тұтуы, бір Құдіретке бас ұрулары ғаламат. Ұстаз, ағартушы, батыр, көреген, астролог, сәулетші, аруақты емші, әулие Пір Бекет Мырзағұлұлы 1750 жылы Атырау облысының Жылыой ауданы аумағындағы Ақкиізтоғай ауылынан 30 шақырым Ақмешіт деген жерде дүниеге келген. Мырзағұлдан Алдаберген, Алдоңғар, Меңдіғұл, Бекет және Әпуаш, Ақмаңдай атты қыздар туған. Бүгінде Ақмешітте Бекеттің ұлы Тоғай, атасы Жаналы, әке-шешесі Мырзағұл мен Жәния жерленген. Бұл мешітке Бекет ата

тараған Қосқұлақтың тоғызыншы ұрпағы Ислам Мырзабекұлы басшылық етеді. Киелі Маңғыстауды бетке ал­ ған біз де №8 «Мәскеу-Алматы» пойызына отырдық. Қасымда – «Орда жұлдызы» газетінің тілшісі Гүлнәр Қадырова. Біз мінген вагондар тіркемелі екен. Ағытылып Ақтөбеде он сағат тұрып, «Ақ­ төбе-Маңғышлақ» пойызына тір­келдік. Бекет атаға баратын жо­ лаушылардың дені Шетпе станса­ сына түсіп, әрі қарай Жаңаөзен қаласына барады. Екінші түні Шетпеге келдік. Вокзал басында таксиден көп нәрсе жоқ. Біреуіне отырып, Жаңаөзенге жеткен бізді бірден Бекет ата қонақүйіне әкеп түсірді. Мұнда бір сөтке 500 теңге. Ертесіне қонақүй қызметкері Венера Оғыландыға, яғни Бекет атаға баратын көлікті үйге шақырды. Бір байқағанымыз, маңғыстаулықтар иманжүзді, адамның қас-қабағына

Шопан атаның зираты

қарап тұрады екен. Неге екенін қайдам, оларға бір көргеннен сеніп қаласың және бойыңдағы қазақ қаның іске қосылып кетіп, жүрегің жібіп, бір ортақ, ұлы туыстықты сезінесің. Бұл Бекет атаның құдіретінен шығар. Сондай сезімде жүріп, жол сөмкемізді қонақүйге тастап, Аллаға сыйынып жолға шықтық. Жаңаөзен мен Оғыландының арасы 140 шақырым, апарған көлік түнемеге қалсаң да күтіп, кері алып қайтады екен. Бекет атаға бармас бұрын алдымен Шопан атаға соғуға міндеттісің. Мұны жазылмаған заң деуге де болады.

Шопан атаның кереметі Бекет 14 жасында әкесінен рұқсат сұрап: «Уа, менің асыл дің­ гегім, шайқалмас тірегім, мен сіз­дің келісіміңізге ділгермін» – дейді.

- Айт, балам, ті­ легіңді орындауға әзірмін.

- Атақты бір Пір­дің алдынан бі­лімғылым үйренгім келеді, – дейді ба­ласы. Әкесі: «Жо­ лың болсын, балам, бірақ алдымен Шо­пан атаның рұқса­ тын ал, зиярат ет» – дейді. Зират басына түнеп жатқан Бекеттің түсіне ен­ген Шопан ата: «Хиуаға бар, онда Бақыржан деген қа­­­сиет иесі бар, со­ны сағала» – дейді. Бекет кетпейді. «Хиуа қай жақ­та,

қалай табам, көлігім де жоқ?» – деп ұйқыға жатады. Төртінші таңда «Балам, көлігің әзір тұр, жолға шық, енді бұл жерден кет» деген қатаң дауыстан шошып оянады. Алдында тыпыршып пырақ тұр екен дейді. Бекет үзеңгіге аяғын салысымен, ала жөнелген пырақ оны бір елге әкеліп, ғайып болып кетеді. Ол ел Бақыр­ жан Пір тұратын Хиуа шаҺары екен. Хиуа мен Үргеніштің медреселерінде Үндістан, Пәкстан, Ауғанстан, Қазақстан, Иран, Ирак, Араб, Түркі елдерінің балалары оқыған. Ол жерде мұсылман дүниесінің не­бір ғұламалары дәріс беріпті. Бе­кет ата Хиуадағы Бақыржан ұс­ таздан дәріс алып, кейінірек 40 жас шамасында қартайған ұста­ зына қайта барып пірленген. Содан бері «Мәдинада – Мұхаммед, Түркістанда – Қожа Ахмет, Маң­ғыс­тауда - Пір Бекет» деген сөз бар. Міне, Бекет атаның әулиелік жо­ лының бастауында тұрған Шопан атаға Бекет атадан бұрын зиярат ету себебі осында жатыр.

Аян Шопан ата зиратының басында отырған шырақшы Ибрайым есімді ағамыз екен. Жұбайы Ма­риям апамен (суретте) тілдестік.

1977 жылдан бері Шопан ата­ның басына келген зияратшы­ларға қызмет етіп отырған апамыз сонау жылдары бір перзент­ке зар болыпты. Бір күні түс көре­ді. Түсінде үстіне шекпен киген Шопан ата: «Қызым, қатты уайымдадың-ау, тілегің қабыл болды, мә, ұста!» деп құндақтаулы сәбиді оған қарай лақтырып жіберіпті. Сол күннен бастап аян көре бастаған апай перзентті болыпты. «Содан бастап осы жерден айналшықтап шыға алмадық, банк қызметкері едім, ақыры бәрін тастап, тылсымның бұйрығымен Шопан атаның шырақшысы болып отырмыз», – дейді апай. Ау­ қаттанып алған жолаушылар әрі қарай Бекет атаны бетке алады. Жосалы атты құзды шыңның шалғайында жатқан Оғыланды­ ға біз қас қараймай жеттік. Еңіс­ ке түсер қыр басында зия­рат етушілерге арналған үйлер ор­ наласқан. Атаның басына тек қа­ на айдау соқпақпен, бір-екі адам ғана қатар жүре алатындай тас жолмен екі шақырымдай жүріп, сатылап түсесің. Атаның құдіре­ті үстінен келген тікұшақты қон­ дыр­майды, қапталынан да келе­тін жол жоқ дейді. Бұл соқпақ – Бе­кет атамыздың жүрген жолы. «Осы жолмен қиынсынбай келгендерге шарапатым тиеді» – деген екен ата.

Ұстаздың еншісі Бекет Бақыржан Пірден жеті жыл дәріс алады. Оқу бітіп, шә­ кірттер елге қайтпақ болғанда Бақыржан Пір мешіттің төбесі­ нен асатаяғын лақтырып жібе­ ріп, «Кім тапса, сол иелік етсін» дейді. Іздеп кеткен шәкірттер таппай келеді. Бекет орнынан

руханият oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

Бекет» қозғалмайды. Ұстазы: «Сен неге іздемейсің?» – дейді. «Ол таяқ әлі түсетін жеріне жеткен жоқ, әлі ұшып барады, шалғайға түсер» – дейді жұмбақтап. Оқу бітіп Бекет елге кетерде Пір: «Еншіңе берерім асыл тысты кітап, тымақ, балта және аса. Тағы не сұрайсың?»

– дейді.

– Ататын оқ беріңіз.

- Бір оқ беремін.

- Азық беріңіз, ата.

- Берер азығым жеті атаңа дейін жетеді.

- Көлік керек.

- Көлігіңді Шопан ата берді ғой.

- Мекенжайым қайда болады?

- Артыңнан бір оғылан жіберермін. Ол саған кездескенше аса­ таяқ та табылмас, - депті ұстазы.

Академик Сахаровтың өкініші Оқуын бітірген Бекет Жем өзені бойындағы еліне келеді. Халықтың сауатын ашу, иман­ ды­лыққа шақырып, ислам дінін уағыздау мақсатында Ақмешіт­те, Бейнеуде, Оғыландыда жарқа­ бақты ойдырып, мешіт салдырады (жалпы, Ата 7 мешіт салған). Сол кезде Бекет ата 24 жаста екен. Оның мешіттерінің орны, құрылысы мен құрамы физика, математика, химия, астрономия, жағрафия, биология сынды жаратылыс ғылымдарымен тығыз байланысты салынған делінеді. Оған бір ғана дәлел – барлық мешіттің төбесінің ашық, ғарыш ақпаратын тікелей қабылдайтын қасиетке ие­лігі. Оғыландыдағы мешіттің ту­ра төбесінде Темірқазық жұлды­зы тұр. Сопылықтың жеті дәреже­ лі сатысының ең шыңы - Гаус дәрежесіне Ахмет Яссауи мен Пір Бекет ие болған делінеді. Бекет атаның аққу болып ұшатыны, пырақпен самғай жөнелетіні, таң намазының сүннетін үйінде, ал парызын көзді ашып-жұмғанша Хиуада оқитыны, жыл аралатып

9

Бекет атаның қара шаңырағы қайда? БАЕВ, Әбіш КЕКІЛ млекеттік ысы, ҚР Ме ш у з а ж қ ы хал Еңбек Ері: ың иегері, н ғы ы л й рал сы мен Арал, О у а р ты А а д лан кісәпір зам өлкенің еже қ н е та зг й е а б -б н н а а н л - Иман қиянат п жатқан ұ тап бір ауыз арасын алы ш г а ғы Д а б те ға п о та К Бұл та мен асиетті Беке й алмаған. қ са ы а р ж а д т а н н я ғы гі тұр де қи лазыған н, зәредей зінде де, құ е к н ға н айта алмаға а у қ аңырақ ауызға өлкеде әр ш алдымен Бекеттің атын е кезінде д алған.

Меккеге ұшып баратыны туралы аңыз жетерлік. Әрине, оқығантоқығаны жоқ қарапайым адам сенбестей жағ­дай. Бірақ академик Андрей Сахаров: «…Мен атом энергиясымен бекер айналысыппын. Мен сопылықтың Кратовый нара теориясымен шұғылдануым ке­рек еді. Оны меңгергендер бір құр­­лық­тан екінші құрлыққа, бір планетадан екінші планетаға көзді ашып жұмғанша бара алады. Құр­ лықтың әр жерінде бір мезгілде көрінуге болады. Өмірдегі өкіні­шім осы» деуі сопылықтың биік шыңына қол жеткізген Бекет ата­ ның шынында да осындай қасиет­ ке ие болға­ны­на дәлел.

Оғыландыда Оғыланды шыңының сұсы, ға­ сырлар бойы жел мен жауынның өзі түзеген тау қатпарларының сан алуан бояуы көр­ген адамды таңғалдырады. Бекет ата Оғыландыда, ойпаңдағы шоқының шығыс беткейінен ойып жасаған сол жер асты ғимаратында жерленген. Бұл Жосалы асуының оңтүстік-шығыс шалғайы. Бұл – Бекет атаға әулиелік дарыған жер. Шыңның дәл осы жерінде Бекет мешіт салатын жерді белгілеу үшін Бақыржан әулие жіберген Оғылан атты аруақпен кездеседі. Бекетті көрген Оғылан қаша жүріп, Жосалы асуының дәл осы тұсына келгенде көзден ғайып болып кетіпті. Бекет мекенін осы жерден салу керектігін түсінеді. Белгі салып тұрған оның көзіне шың етегінде Бақыржан Пір лақтырған асатаяқтың шаншылып тұрғаны түседі. Аманатты алуға келген Бекет оны бағып отырған қарияны көреді. Қарт: «Мұны бірінші көрген мен, аса менікі, бірақ қанша тартсам да

орнынан суырылмайды» – дейді. «Асаны кім суырып алса, соныкі болсын» – дейді Бекет. Қарт қанша тартса да, суырылмаған аса Бекет жақындағанда, өздігінен суырылып ауада қалықтап тұра қалады. Қарт налып жылапты. Қарттың көз жасы тамған екі жерден ащы сулы бұлақ пайда болыпты, оны бүгінде «көз бұлағы» – дейді. Дәмі көздің жасындай ашқылтым бұл бұлақтың суы көз ауруларына ем екен. Ал Бекет ата мешіті жанындағы тұщы сулы бұлақ асатаяқ қадалған жерден бастау алған көрінеді. Бағзы замандағы қалпын сақтаған бұлақ суының ауруға ем екендігі дәлелденіп, жазылып келеді. Мешіттің іші үш қанат киіз үй­ дей, үш жаққа есігі бар. Оң жақта­ ғы бөлмеде 1813 жылы 63 жасында өмірден озған Бекет атамыз жерленген. Шымылдық ұсталған екінші бөлмеде қарындасы Әпуаш жатыр. Ал сол жақтағы бөлмеде ата көзі тірісінде аналарға, келіншектерге ем салған көрінеді. Он­да тұрған белағашты үш рет ай­ налған әйел жан дертінен айы­ғып, баласыздары жүкті болады екен. Сыртта ғасырлар желі мен дауылына төтеп беріп мүжілген, бірақ қайыспас мешіттің қабыр­ ғасында ұзын сырық сүйеулі тұр.

«Орнында бар оңалар»

Әншейінде бір аялдама жаяу жүргім келмей тұратын мен жақпар тастардың құрсауымен жаяу төмен түсіп, үстірттегі ұшпа ернеудің етегінде тұрған Бекет ата зиратына қалай шаршамай барып, кері оралғаныма таңғалдым. Қас қарая тау басында тұрған қонақүйге жеткенімде, бойымды бір керемет күш биледі... Бұл сезім басқа да зияратшылардың жүзінен анық б а й қ а л ы п тұрды. Бұл жерді «Оғыланды-Бекет ата» қоғамдық қорының басшысы, Бекет атаның сегізінші ұрпағы Тұрғанбай Сәулеұлы (суретте) ұстап отыр екен. Бір мезгілде Атыраулық зиятшылар және алдыңғы қатардан оң жақтан бірінші Гүлнәр Қадырова мыңнан астам

адам сыйып кететін үш бөлме толы зияратшылар. Мұнда да Шопан ата басындағыдай табақ-табақ ас тартылды. Дәу самаурындар екі иығынан дем алып тұр. Мұндағы ас-су зиярат етушілердің әкелген дәмдері. Жағдайы барлары қой сойғызып, қалғандары шай-сүт, неше түрлі тәттілерді үйіп-төгіп жатыр. «Көп түкірсе, көл» деген, жаздың бір күнінде 400-500, тіпті мыңдаған адам жиналатын бұл қасиетті жерде ешкім де аш қалмайды.

- Бекеттің бес баласының бірі Тоғайдан тараймыз. Бекет атамыз «қара шаңырақты Тоғай тұқымы ұстасын» – депті. Әкеден балаға ауысып келе жатқан Оғыландыдағы бұл тарихи мұраны кіші балам Қуанышқа тапсырып отырмын. Әкем Сәуле 1935 жылы Түркіменстанның Ташауыз облысына ауысып кетіп, 1963 жылы қайтып оралды. Сол жылы 14 наурыз күні түйеге жүгімізді артып, есекке мініп, көшіп келдік. Оғыландыны алғаш 13 жасымда көрдім. 1972 жылы әкем өмірден өтерде: «Осы жер саған аманат, атаға түсетін жол бұзылып, байланыс кесіліп қалмасын» – деп тапсырды. Содан бері осындамын. Мақсатымыз - келген адамдарды қарсылап, Бекет атаның басында Құран оқытып, малдарын сойғызып, ас-суын дайындап беру, әңгімемізді айтып, жолға кері шығарып салу. Бір күнде 1,5 мың адам келіп, 250-300 табақ тартылатын күндер болады. Күні-түні шай, ас әзір тұр, үйіме әкетем, қасиетті жердің дәмін бала-шағама таттырам десең, қалағаныңды салып ал. Атаның несібесі бәріне жетеді, - дейді Тұрғанбай аға. Көктемде «ҚазМұнайГаз» АҚ жігіттері қонақтарға арнап үл­кен үй салғалы жатыр екен. Бұл жұ­мыстың басында кезінде Оғы­ ландыға жарық тартып берген Ұзақбай Қарабалин мырза тұрған көрінеді. Ал Тұрғанбай ағаның өзі Жаңаөзенде тұрады. Жолдасы Жәнипа, Қана, Қуаныш атты ұлдары, үш немересі бар.

Бекет атаның қара шаңырағы қайда, қасиетті түтінді кім түтетіп отыр? деген сауалмен ізденіп көр­ сек, Мырзағұлдың қасиетке ие ша­ ңырағын Бекет-Тоғай – Құлни­яз Сарымолда, (Алданияз) - ОразАралбай ұстаған. Қара шаңырақ­тың бүгінгі иесі Аралбайдың ұлы Көбен Оңтүстік Қазақстан облы­ сының Жетісай қаласында тұрады екен. Оларда атадан қалған киіз үйдің маңдайшасы бар көріне­ ді. Көбеннің Мұрат, Қойлыбай, Әзіретәлі, Пернебек атты ұрпағы бар. Қазақтың жазылмаған заңы бойынша қарашаңырақ кенже ұл Пернебекке тиісті. Бекет атаның бірнеше асасы болыпты. Бақыржан берген қасиетті көк асаның атаның қай ұрпағында екендігі туралы қарама-қайшы болжамдар бар. Бұл асатаяқта арабша жазулар мен 26 белгі бар дейді. «Ғаламда­ғы бүкіл жаратылыстың құпиясы­на ие саналатын көк асаның ба­ сындағы күмістен соғылған бөлігі жоғалып кеткен» – дейді зерттеушілер. Бүгінде ғалымдар асадағы неше түрлі сызықтар мен шимай жазуларды оқып, жұмбақты ашу мақсатында жұмыстануда көрі­неді. Ал Бақыржан ғұлама берген тымақ пен қасиетті кітап та атаның ұрпақтарында сақтаулы көрінеді.

«Атасыздық – отансыздық...» Көзі тірісінде бала оқытып, қиянат, күпірлік, қараулық, қа­ты­ гездік, арсыздыққа жол бермеген Бекет ата бүгінде адайдың ғана емес, исі мұсылманның рухани ұстазы дәрежесінде. Бұл қасиетті топыраққа аяқ басқан адам рухани түлеп, жүрегіне ізгілік нәрін құйып, өмірдің шын мәнін түсініп, қанағат пен шүкіршілікке тойып оралады десем, артық айтпаспын. Балдай бұлағы сарқылмаған, құз­ды еркін жайлаған арқары мен таутекесі ойнақтаған Оғыланды­ мен қимай қоштасып, жолға шық­ тық. Жаңаөзен қаласына келіп, Бекет ата қонақүйінде асықпай тынықтық. Кеште қонақүйден ке­ліп алып кеткен такси бізді Шетпе стансасына жеткізді. №313 «Маңғышлақ-Атырау» пойызына отырдық. Ертесі күні кеште Аты­ рауға келдік. Сол түні «АтырауОрал» автобусымен Оралға жеттік. Егер Бекет атаға біз барған бағытпен баратын адам болса, барып-қайту жолына 6 күн және бар болғаны 17257 теңге кететі­нін айтқымыз келеді. Бұл «Ата жолы» немесе басқа да күдікті топтарға қосылып барудан әл­де­ қайда арзан. «Атасыздық – отансыздық, отан­ сыздық – опасыздық, опасыздық – имансыздық» деген Әбіш Кекілбаев ағамыз. «Қарқараға келіп жандарың қысылғанша, атымды атамаңдар. Ауыр халде ауызға алсаңдар, аруағым жар болар» деген Бекет атаны бетке алған көліктер керуені Жосалының сүрлеу жолды асуында толассыз шұбыруда. Ұлыстың ұранына айналған Бекет атаның рухы ұрпақты ата-бабаны қадірлеуге, отбасы құндылығын сақтауға тәрбиелей берері анық.

10

«Ел аузынан» Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

– » и л а Қ е б ө т к і с «Те ңшысы

Диуананы халық аяйтұғын. Ол еш рұқсатсыз әркімнің шоланына кіріп жата бере­тін. Қақаған қыста да ауызғы үйде қонып шығады. “Үйге кір, үсіп қаласың” деген жанашырлыққа басын шай­қап, қарсылық көрсет­ кен. Қарапайым шаруа отба­сыла­ рының үйіне ғана бас сұғады екен. Қолында қандай да бір билігі бар адамдардан алыс­тан қашқақтап жүріпті. Даладағы шөп үйінділерінде қонып жатқанын талай адам көрген. Күндіз де мая үстінде қарақұсша шоқиып отырады. Дастарқан басына келе қалса, темір ыдыстан тамақ ішпейді, темір қасық ұстамайды. Берген тамақты бос ыдыс сұрап, соған теріс қарап отырып құйып, сыртын бере отырып тамақтанады екен. Нанды асықпай уатып, ұсақтап жейді. «Ішіне ине салып бересіңдер» дей­ді екен өзі. Адамның бетіне қарап сөйлемеген. Тайсақтағандай боп басын төменшік тарта сөйлейтін болған. Қанша адаммен сөйлестім, Қали жайлы бәрінің айтқаны тап осындай.

Қали – киборг...

– Ол кезде техника аз. Ат ша­ на, арбаға мініп, әркімге ілесіп жү­ре беретін. Ауылдың тентектеу Мәди сынды жігіттерінің арбадан итеріп, түйгіштеп түсіріп жібергенін көрдік. Маң даладан түсіріп кетсе де еш ренжімейтін, қарсыласпайтын да. Өзі өте жүрдек еді. Жортақтап жүгіргенде аттылы адамға жеткізбейтін. Кейін сол кездегі НКВД қызметкерлері ұстап, тыңшы болып шыққанын естігенде, жұрттың таңғалғаны рас, - дейді Жәнібек ауданы, Ұзынкөл ауылының тұрғыны Рахматуллин Мұхтар қария. Қариялардың айтуына қара­ ған­­да, диуана көбінесе телефон бағаналарының түбінде отырады екен. Айлап жоғалып кетіп, сол кезде “Ленин жолы” колхозы аталған Ұзынкөл ауылына қайта келіп жүрген. Одан балалар қатты қорқатын. Үстіне қысы-жазы фуфайка киген. Кір-қожалақ дорба­ сымен азын-аулақ киім-кешегін ар-­­ қалап жүрген. Жазда да шешпей­ тін қазақы бөрігінің төбесі те­­сік болған. Тесік төбе Қали аталуы да сол себепті.

– 1954 жылы Абдош қыстауын­ да отырдым. Қой бағамыз. Күздің бір күнінде қатты жаңбыр төгіп тұрғасын отарды үйге жақында­­тып айдап келдім. Шалаштың қа­сын­да әлгі Қали отыр. Екі жағы суал­ ған арықша, орта бойлы болатын. Қырық күн шілде басынан бөркін тастамады. Жұрт оны мүлдем жуын­байды десе де, бет-аузы кірқожалақ боп жүрмейтін. Қарт анам шайға шақырды. Қали үйге кіргенмен, үндемей басын шайқап, ас­қа жоламады. Сосын үш саусағын көрсетіп, «маған үш сом берші» деді. Сол кездің бір бестік қаға­зын ұстаттық. «Сыртқа шығып ке­лейін» деп дорбасын сүй­реп шығып кет­ті. Артынан ілесіп шық­сам, үй артында теріс қарап кү­ бірлеп сөйлеп отыр. Жақындап бармадым. Ол тыңшы болуы мүм­ кін, оның сөйлесетін құ­ралдары болуы мүмкін деп мүлдем ойлап көрмеппіз. Үйге бір айналып кі­ріп шықсам, Орданы бетке алып қараң-құраң етіп көз ұшында ба­ ра жатты... Шопан болып отыр­ ғанымызда сол маңды Мақсот де­ген жылқышы да мекендеді.

oral_oniri@inbox.ru

ы т л е т е ш

«Апыр­май, әлгі Қалиға жылқы­мен жете алмадым» дейтін. Ауылға барғанда да ел ішінен көріп қа­ лып жүрдім. Эльтон жағының мал­шыларынан да Қалидың сол маң­ да жүргенін еститінбіз, - дейді Нұрсайын Ажғалиев қария. Бөкей ордасы ауданының Қа­ расу елді мекенінде тұратын 90 жастағы Күнзия Баймұқашева әже: «Қали адамды көргенде тобыл­ғы, жыңғылдың арасына кіріп ке­тетін. Сапар деген елді мекен­де тұрғанымызда үйімізге келгені бар. Ақ ұсындық. Иіскеп көрді. Бұл қылығы ұнамай, «Сенің де анаң бар шығар» деп қатты зекідім. Үн­ демей сіміріп салды да, рақмет айтпастан тұра жөнелді. Мүти­ғол­ ла деген ауылдасымыздың оны қамшымен сабағаны да есімде» дейді. Осы ауданның Мұратсай ауы­лында тұратын Мәлік Нұрға­ лиев қария: «Қалиды 13-14 жа­сымда көрдім. Біздің жақта оны «Шашты Ғали» деп атады. Ұзын ша­шын самайына түйіп алатын. Ала­салау, ширақ, арық адам болатын. Үнемі оң жамбасында дор­басы салаңдап жүретін. Балалар­­ға зияны болмады, үлкендерден қатты қорқатын. Жататын жер таң­­­дамайтын. Көбіне малшылар пункттерін жағалап жүрді» – дейді.

– Ол кезде Орданың Жетібай ауылында тұрдық. Әкем Төлеген ауылдық кеңесте қызмет істеді. Бірде ауылда жүрген Қалидың құ­жаттарын сұраған. «Жұлым-жұлы­ мы шыққан, жартылай өртенген құжатында тек Қали деген аты ға­на оқуға келді. Киімінің ішінен жер­ге сырғып түскен айнаны көр­ дім. Қолыма ұстап қарағанымда, дөңгелек айнаның беті төртбұ­ рыш торға толы болды. Қали жас балаша жылап отырып сұрап, ай­насын кері алды. Ауылдың айналасында әскери нысандар көп бол­ғасын тікұшақтар көп қонатын. Әлгі Қали соларды айналшықтап қарап жүретін» дейтін әкеміз, де­ді бүгінде Жәнібек ауылында тұратын Серік Сарбалин.

– Қалиды жалғызбасты, аурулы деп аяған аудан басшылығы жатақханадан кішігірім бөлме бергені де есімде, – дейді Нұрсайын Ажғалиев ақсақал. – Алайда он шақты күн тұрды ма, тұрмады ма, қайтадан жоғалып кеткен. Содан

кейін Қалиға деген сезік пайда болды-ау деймін. Осы жағдайдан кейін көп ұзамай ұсталды. Ұсталғаннан кейін оны Сара­ товтағы зертханаға алып кеткен. «Сан, қол бұлшық еттеріне, басы­на байланыс құралдары орна­тыл­ ған болып шыққан» дейді қария­лар. Журналист Серік Ихсанға­ли­­дың пікірі де осыған саяды. «На­ ғашы ата-әжем Меңжан Текебаев пен Жұмабике Бижанова Орда­ ның Әженінде тұрған. Олардың «Қали шпион болып шығыпты. Бас терісінің астында кілең сым кө­рінеді» деп айтып отыратынын еститінбіз. Бірақ назар салып, кө­ бірек сұрамаппын» – дейді ол. Жалпы киборг (ағылшынның cybernetic organism – кибер­не­ тикалық ағза сөзінен шыққан) деген ұғым бар. Ол медицинада құрамында механикалық немесе электрондық компоненттері бар биологиялық ағза, маши­наадам­заттық гибрид деп кезде­ седі.

Тыңшы назары қайда түсті? Әлбетте, оқырманның “ол жақ­ та шетел тыңшысы не істеп жүре­ді?” деп ойлары сөзсіз. Бөкей ордасы, Жәнібек аудандарына таяқ тастам жерде бүгінде Ресейдікі саналатын сынақ полигоны мен әскери базалар бар екенін еске саламыз. Тыңшы айналасы әскери базаларға толы Эльтон маңынан тұтқындалады. Және дәл сол кезде Кеңес үкіметі мен АҚШ арасында қырғи қабақ соғыс жүріп жатқа­ны тарихи шындық. КСРО-ның басты бақталасы АҚШ-ты әуеден қанша зерттесе де, көз жеткізе алмайтын жаңа жер асты әс­ ке­­ри базалары қызықтыруы да заңдылық... Екінші дүниежүзілік соғыс аяқ­ та­лысымен Кеңес Одағы мен АҚШ арасында «қырғи қабақ соғыс» басталды. Ядролық қаруы бар мұ­­хиттың ар жағындағы алпауыттан қалмаймыз деп И.Сталин қол астындағыларға зымырандар мен атом бомбасын шығаруды тап­сырды. Сынақ үшін Нарын құмы­ мен жалғасқан Ресейдің Астра­хан облысына қарайтын Капустин Яр аймағы таңдап алынды. Орда тарихының қасіретті беті де осы

полигон. 1948 жылы полигонға бе­ рілген аудан аймағында жер асты, жер үсті сынақтары жүргізіледі. Жылдар өте сынаққа жер тарыла бастағасын үкіметтің Орда ауданының Хаки соры мен Азғыр елді мекеніне назары ауды. Сөй­ тіп 1952 жылы 12 маусымда Ке­ңес өкіметі Батыс Қазақстан об­ лысының Орда ауданын тарату туралы арнайы қаулы қабылдап, ауданның 19 колхозы күшпен өз­ ге аудандарға көшіріледі. Қария­лар шын мәнісінде жалпы саны 51 елді мекеннің халқы елдің түк­пір-түкпіріне тарыдай шашыра­тып жіберілгенін айтады. Көш­­тің алды Сайқын стансасынан по­йыз­ дар­ға тиеліп, мыңдаған шақы-­­ рым­­дағы өзге облыстарға қоныс ау­­дарылған болатын. Марқұм ақын Қай­рат Жұмағалиевтің газеті­міз­де жарияланған естеліктерінде Шым­кент облысына көшірілген халық­тың қалай қырылғанын өз көзі­мен көргені айтылады. Кейбір ауыл­дың тұрғындары бақыттары­на орай облыс ішіне ғана көшіріл­ ген. Мы­салы, марқұм Рысқаным Жаршина әжей Орданың «Жұл­ дыз» кол­­хозының халқы Жәнібек ау­да­ны­ның ен даласына қазіргі Жақ­сы­бай ауылының алғашқы қа­­зы­ғын қаққанын айтып отыра­тын еді. Үкіметтің маңызды шаруашы­ лық нысаны саналған №88 түйе зауытының малшылары күштеп көшірілгеннен тура бір айдан ке­-­­ йін орындарына қайтарылған. Оның куәгері бүгінде Жәнібек ауылы­ ның тұрғыны Ибраиым Сұл­танов ақсақал: – Пикап мәшинесімен әскери киінген ұзын бойлы адам келді. Ол жергілікті билікке бір күнде кө­шіп болыңдар деген. Кейін бір жиналыста кәсіподақ комитетінің төр­ ағасы бол­ған Мұхтар Сейтәлиев: «Әнеукүн­гі кел­ген кісі – үлкен мұрт­ты қарт» деді. Халықтың үлкен мұртты қарт деп атап кеткені – атақты әске­ри қолбасшы Семен Буденный, – дейді. Шынымен де, бұл маршал Буденныйдың Қы­зыл армияның атты әскер қол­ басшысы, әрі Қор­ғаныс ми­нистрі­нің ерекше тапсырмалар бойынша орынбасары болып жүрген кезі-тұғын. Бұл дерек тарихи шындыққа келеді. Се­бебі 1954 жылдың 14 қыркү­йе­гінде Орын­бор облысындағы Тоцк полиго­нында атом бомбасын қолданған үлкен әскери жат­тығу өтеді. ТАСС-тың сол жылғы 17 қыр­кү­ йек­тегі жазбаларында былай де­лінеді: «Ғылым-зерттеу және тә­жірибелік жұмыстар жоспары­на сай, соңғы күндері Кеңес Ода­­­ғында атомдық қарудың бір тү­ рі сынақтан өткізілді. Сынақтың мақ­саты атомдық жарылыс­тың барысын зерттеу болатын. Сынақ ке­зінде алынған құн­­ды нәти­­же­лер кеңес ғалымда­ры мен ин­же­нер­лері үшін атом ша­буы­

P.S.

лынан қор­ғану жолдарын зерт­теу үшін аса қажет еді. Ядро­лық қаруды сы­­нау жұмыстары Ұлы Отан соғысы жылдарында бас­ талған. Кеңес одағының Атом жо­басына Игорь Курчатов жетекшілік етті. 1946 жыл­дың жазында мамандандырылған институт­тар­ды жо­балау мен оларды құрылы­сы туралы ОК БКП(б) мен КСРО Министрлер Кеңесінің қаулысы шықты. АҚШ-пен бәсекелескен КСРО ядролық державаға айнал­ды. Жал­пы, әскери бағыт­тағы алғаш­қы оқу-жаттығу жұмыс­тары Ка­пустин Яр полигонында өткізу жоспарланды. Бірақ 1954 жыл­дың көктемінде сы­ нақ алаңы Тоцк по­лигонына алмастырылды. Тоцкідегі әске­ри жаттығулар «Снежок» деген атқа ие болды. Бұл жұмыс­тарға басшылық ету маршал Геор­ гий Жуковқа сеніп тап­­сы­рыл­­­ды. 1954 жылдың көкте­мін­де да­ йын­дық бағдарламасы бастал­ ды. По­лигонға жақын ор­на­лас­ қан елді мекендер алдын ала басқа жерге көшірілді. Тоцкіге КСРО-ға одақ­тас барлық мем­ле­ кеттің қорға­ныс министрлері кел­­­ді. Сынақ ала­ңына Александр Ва­силевский, Константин Рокоссовский, Ро­дион Малиновский, Иван Конев, Иван Баграмян, Семен Тимо­шенко, сонымен қатар Семен Бу­денный және Климент Ворошилов бастаған Кеңес Одағының мар­шалдары келді. Сынаққа бір тәулік қалғанда, Кеңес одағының қорғаныс министрі Николай Булганин, Министрлер кеңесінің төр­ ағасы Георгий Маленков пен сол кездегі Орталық Комитеттің бірінші хатшысы Никита Хрущев келіп жетті». Осы сынақ алдымен Тоцкіде емес Капустин Ярда өткізіле­тін болғанда, аймақ халқын эвакуациялау Семен Буденныйға тап­ сырылуы әбден мүмкін.

– Сөйтіп біздің ауылдағы он екі шаңырақ, ол кезде жөнді дүние­де жоқ, бар жүгін түйеге артып, малды шулата айдап көштік. Хаки сорынан үш шақырым жерде отыр едік. Жергілікті 48 колхоз, 2 совхоз, бір мал бордақылау сов­ хозының халқы жан-жаққа кетті. Бізге, ба­лаларға, бір ай сабақ болмайды деді. Тура бір айда біз кері қайт­тық. Келгенде жер боп-бос, қызыл топырағы шығып жатты. Астына әскери құпия саналатын нысандар салғанын түсіндік. Халық Капустин Яр, Азғыр мен Эльтонды жер астымен қосқан деп те жүр­ді. Орда халқы «38-інші параллель» дегенді жақсы біледі, – дейді Ибраим қария. - 1952 жылы қазір­гі Әжен ауылының шығысында төрт шақырым жерде Қосжан деген мекенге апам Тыныс ұзатыл­ ды. Сол жылы құдаларымыз­дың ауылына барғанда, тесік төбе Қа­ лиды көрдім. Кішкентай бойлы, арықша адам болатын. Ауыл балалары кесектеп қуып жүрді. Ол Жамантау, Торғай деген жерлерде көп жүрген. Сайқын аумағында­ғы танкодром маңынан ұстады деп естідім. Ол негізінен Орда топы­ рағынан шыққан адам деседі. Ол кезде тыңшыларды тез сіңесің деп туған жеріне жібереді екен. Ал Ұлттық қауіпсіздік комитеті қызметкерлері оның фотосын ұс­ тап жүріп іздеген...

Нұрлыбек РАХМАНОВ, Ахмедияр БАТЫРХАНОВ, Орал-Жәнібек-Орда-Орал

Облысымыздың Бөкей ордасы, Жәнібек аудандарында Ұлы Отан соғысы жылдарында жау тыңшылары, әскери по­лигон салынған, сынақ өткізілген жылдары шетел тың­шы­лары жүргені ел ішінде әлі күнге дейін айтылады. Қали тура­лы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің мұрағатына сұ­раныс жіберіп едік, фамилиясы анықталмағандықтан, қан­дай да болсын дерек табу мүмкін болмады.

ел-жұрт oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

«Wikimania – 2013» «Wikimania – 2013» («Уикимания – 2013»)

халықаралық конференциясы өткен жылы Қытайдың Гонконг қаласында өтті. Жалпы уикимания дегеніміз бұл түрлі уики-жобалардағы қатысушылардың тәжірибе алмасу, жобалар туралы баяндама жасау, жаңа байланыстар орнату мақсатында бас қосатын ғылыми конференциясы. 100-ден аса елден келген 1000-нан астам ғалым, сарапшы қатысқан бұл конференцияға еліміздегі Назарбаев зияткерлік мектептеріндегі уикиклубтың белсенді оқушылары барып қайтты. Біздің облыстан барған делегацияның қатысу

Динара ШАНКИШЕВА shankisheva.diko@inbox.ru

мақсаты, көрген-білгендері мен алған әсерлерін білу мақсатында олармен жүздескен болатынбыз.

Гүлзина НАГИБОВА, Орал қаласындағы Назарбаев зияткерлік мектебінің информатика пәнінің мұғалімі: - «WikiBilim» қорының президенті Нұрбек Матжани келіп, оқушыларға шеберлік сыныптарын (мастер-класс) өткізген болатын. Оқушыларға қалай мақала жазу керек, оны қалай өңдеуге болатынын үйретті. Кейін белсенді оқушыларымыз мақала жазып, іздене бастады. Мақалалардың саны мен сапасына қарай үш оқушыны іріктеп алдық. Негізгі мақсатымыз – үйрену, тәжірибе алмасу, балаларды шығармашылыққа баулу. Оқушылар өте жақ­сы әсермен оралды. Келгеннен кейін олар Facebook, ВКон­ так­те сынды ғаламтор желілерінде өз парақшаларын ашып, жинаған тәжірибелерімен бөлісіп, ойларын жазды. Өзгелерді мақала жазуға тарту мақсатында шеберлік сыныптарын өт­кі­зе бастады. Бірнеше белсенді ұл-қыз анықталып, басында 2-3 мақа­ла жазған олардың қазіргі уақыттағы мақалаларының саны 13-15-ке жетті.

Шынболат ТНАЛИЕВ, Орал қаласындағы Назарбаев зияткерлік мектебінің 8-сынып оқушысы: - Қазақ уикипедиясын дамытуға өз үлесімізді қосу үшін осы кон­ференцияға бардық. Әр елден жиналған қаламгерлер өз уикипедиялары туралы айтты. Уикипедия энциклопедиясының не­ гізін қалаушы Джимми Уэйлс Қазақстаннан барған делега­циямен ар­найы кездесіп, уикипедияның және өзге де ақпарат көздерін еркін таратуға бағытталған жобалардың қазіргі жағдайы мен бола­ шағы туралы баяндап берді. Сонымен бірге қазақша уикипедияға уи­кисөздік, терминдер аудару секілді жаңа жобаларды қосуға кеңестер бер­ді. Бұл кездесуден кейін уикипедияның өміршең жоба екеніне кө­зім жетті. Меніңше, қазақ уикипедиясының басты мақсаты – қазақ ті­лін дамыту. Мысалы, кез келген қолданушы уики­ педия сайтына кі­ріп, мақаланы өңдей алады, басқа да мәліметтер қосып, ақпаратты одан әрі байыта түседі. Егер пайдаланушы білімді, сауатты болса, мате­риал сапасы да жақсарады. Бұл ана тіліміздің қолданыс аясы­ның ке­ңеюі­не мүм­кін­дік береді деп ойлаймын. Қызығушылығы, ең бастысы, сапалы дүние жазуға ықыласы бар әр адам осы жобаға қатысса, 1-2 жылда қазақ уикипедиясы әлем­ дегі ең мықты уикипедиялардың қатарынан табылатынына әбден сенімдімін. Болашақта инженер-геолог, мұнайшы болуды армандаймын, халықаралық қатынастар саласы да қызықтырады.

P.S.

Сая ЖАҢАБАЙ, Орал қаласындағы Назарбаев зияткерлік мектебінің 11-сынып оқушысы: - Уикипедияның негізін қалаушы Джимми Уэйлспен кездесу маған үлкен әсер қалдырды. Оған көкейімізде жүрген сұрақтарымызды қо­ йып, тұшымды жауап алдық. Уикипедия энциклопедиясына салған алғашқы мақалам «Алхимик» деген кітап жайында болды. Кітаптың мазмұны, авторы туралы мәліметтермен бірге өз ойыммен де бөлістім. Болашақта инженер-химик болуды қалаймын.

• Уикипедия ресми түрде алғаш рет 2001 жылы 15 қаң­тар­ да ашылды, негізін қалау­шылар – Ларри Сэнгер мен Джимми Уэйлс.

• Қазіргі таңда уикипедия әлемнің 287 тілінде жұмыс істейді және онда 28 миллионнан аса мақала бар.

• Жоба басталғалы бері қазақша уикипедиядағы мақа­ лалар саны 7 000-нан 203 000-ға дейін, ал ай сайын қаралатын беттердің саны 200 000-нан 10 000 000-ға дейін өсті.

• 2011 жылы Израильдің Хай­ фа қаласында өткен ха­лықара­ лық Уикимания конференциясында қазақ уикипедиясы «2011 жылдың үздік уикипедиясы» деп танылды.

• «WikiBilim» қоғамдық қоры – қазақ тілін және интернетте қазақ тілінде ағартушы­лық мазмұнды арттыруды көз­дей­тін коммерциялық емес ұйым.

Логистика ұғымы ақпарат, тасымалдау, мүліктеу, қоймалау, қаптамалау және қауіпсіздік сияқты құраушылардың бірлесуін қамтиды. Логистика көптеген кәсіпорындардың негізгі функцияларының бірі болып табылады. Логистиканың негізгі көздейтін мақсаттарын жұмыс өнімділігіне және өзіндік құнға байланысты деп шартты түрде бөлуге болады.

Мұнайдар БАЛМОЛДА:

11

Әріптесіміз, қалың көпшілікке «ҚазақстанОрал» телеарнасындағы авторлық хабарларымен танымал Мұнайдар Балмолданың ел таныған ақын екендігін оқырмандарымыз жақсы біледі. Қаңтардың 18-і күні облыстық қазақ драма театрында әдебисазды шығармашылық кешін өткізгелі отырған Мұнайдарды бүгінгі туған күнімен құттықтай отырып, бір топ өлеңін жариялап отырмыз.

«Мен – тұлпармын, тұяғын ай жаныған!» Ақ тұлпар

Бөлтірігім

Бойымда буырқанған күшім ерен, Мен асаумын арқырап кісінеген. Көзім тұны көрікті ой, рухым дала, Ішім өлең!

Мен Бөрімін, сендерсің бөлтірігім, Арғы тегің – Ашина, Ер Түрігің!.. Ит-қорқаулар қаптаған бұ заманда, Жаралғанбыз күн-түні жорту үшін!..

Атылғанда тұяғым ай жаныған, Мен тұлпармын алмаңыз қай жағынан. Құйын-перен зауласам, жұлдыз дерсің, Түсі берен!

Мен Бөрімін, сендерсің бөлтірігім, Бір Алладан басқадан қорқу үшін. Баққаным жоқ, ақ адал асым беріп, Туғансыңдар ел рухын серпу үшін!..

Сауырымды қамшы емес, қылыш тілген, Батырлармен қанқасап ұрыс кірген. Мен қазанат қамалды қопаратын, Құрыш денем! Қас дүлдүлмін жарысқан дыбыспенен, Жүйткісем желді қанат, туыс көрем! Мен сияқты даланы сүйген ерге, Рух берем! Мен пырақпын жеті қат көктен өткен, Жаһанды жақсылықпен көктем еткен. Адамзатты жерім жоқ әлі күнге, Өкпелеткен. Құйрық-жалым байрақтай желбіреген, Үстімде ерлер туып, ел түнеген. Жер апшысын қуырып, қара аспанды, Серпіген ем! Мен жылқымын, кіретін түсіне жер, Ақынға от беретін, күйшіге шер. Мен Қазақтың қаны мен мінезімін, Арғы жағын айтпай-ақ, Түсіне бер!

Жарық таңым Алланы алғаш болып танытқаным, Ұлтымның уызына жарытқаным. Анашым, өзің ғана мәңгі-бақи, Алыста, жақында бол, жарық таңым. Анадан туған екен алыптарым, Келемін қадам сайын танып бәрін. Соларға ұқсағым кеп, қанат қағып, Қырандай қияларда қалықтадым. Тағдырдың тар жолында қауіп барын, Жақсыға жаналғыштың жауыққанын... Сен көрдің аштық пенен суықты да, Сақтадың ұлттың жанын, халық санын. Алланы алғаш болып танытқаным, Ұлтымның уызына жарытқаным. Анашым, өзің ғана мәңгі-бақи, Алыста, жақында бол, жарық таңым.

Мен Бөрімін, сендерсің бөлтірігім, Табандарың бұл жерге берку үшін. От пен суға саламын, сынап бағам, Нардың жүгін арқаңа арту үшін!.. Мен Бөрімін, сендерсің бөлтірігім, Ешқашанда алмаймыз жол тынымын. Нысанаға байланған тағдырымыз, Ұрпағымыз Исатай, Ер Сырымның!.. Мен Бөрімін, сендерсің бөлтірігім, Күйрек болсаң, кеуденің солқылы мың... Ер Махамбет жырымен шөліңді бас, Нағыз Қазақ, нағыз ер бол, құлыным!..

Иманды жан Жанарыңа, жаным-ау, жас іркілді, Жас іркілді, жасырып асыл күнді... Сен жыласаң, жер мен көк бірге егілер, Жыламашы, жылама, жасыр сырды... Жан едің ғой жарқылдар жасын сынды... Жан едің ғой жарқылдар жасын сынды, Дүниеде бір сенің басың құнды. Сен неліктен босадың бұлай, қалай, Төзбедің бе тезіне тасыр күннің?.. Шаттығынан қаттысы басым күннің... Ойлай-ойлай менің де басым сынды... Ішілмеген үстелде асым тұрды... Сен екеуміз жабықсақ, аспан түгіл, Тасқан ғұмыр теңіздей ғасыр мұңды... Жыламашы, жылама, жасыр сырды... Ту сыртыңнан тас атып қасың тұрды, Кейде сенген табалап досың күлді... Құдайдан да қорықпайтын пенделерден, Иманды жан, илләйім қашық жүрші... Көздерінше көкке өрлеп тасып жүрші... Мойыныңа мінген мың масыл сынды, Күле жүріп еңсерші, асыл құрбым. Жаратқанның уәделі күні бар ғой, Жарылқайтын қайыспас батыл құлды... Бір Алланы жаныңа жақын қылшы...

12

ДЕНСАУЛЫҚ Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Аудандық аурухана директоры, хирург Сұлтанбек Сайынұлы Ораз­ғалиев

Міндетіміз –

Жаңақала аудандық ау­ру­ха­насында істейтін 305 қыз­мет­кер­дің 25-і жоғары білім­ді дәрі­гер­лер болса, соның екеуі жоғары санатты. 150 орта буынды медицина қыз­мет­керлері және 45 кі­ші қызметкер, 85 әкім­ шілік-тех­ни­калық қызметкер бар.

ДЕНСАУЛЫҚТЫ НЫҒАЙту

«Жаңақала аудандық ауруханасы» ШЖҚ МКК ауданның 23658 тұрғынына жоға­ры деңгейде кепілдендірілген сапалы меди­ци­налық көмек көрсетіп, тұрғын­дардың ден­саулығын нығайту мақсатында жұмыстануда.

120 орындық Жаңақала ау­дан­ дық орталық ауруханасы 1972 жы­лы ашылған болатын. Ауру­ха­ наның негізін қалаған акушергинеколог, Қазақ КСР денсау­лық сақтау үздігі Лиза Ғұбашева. Одан кейінгі жылдары ауруханаға С.Сат­қанов, А.Нұрышев, А.Ораз­­ға­лиев, С.Сүлейменов, К.Ахмет­қа­лиев, М.Дүй­сеев, К.Беке­нов, А.Ғаб­­бас, Б.Еле­уов, А.Хабулов, Ж.Әб­уев, А.До­са­лиев басшылық етті. Ау­ру­ханаға 2010 жылдан бас­тап хирург Сұл­танбек Ораз­ға­лиев басшылық ету­де. 2013 жы­лы ауда­нымызда жа­ңа емхана қолданысқа беріл-

ді. Типтік жоба­да салынған кең, жылы, таза ауруханада жұмыс жеңілдеді. Аурухана құрамына 7 дәрігерлік амбулатория, 1 фельд­ шерлік-акушерлік пункт, 13 ме­ дициналық пункт, күндізгі стационар, 45 орындық тәуліктік стационар, жедел жәр­дем бөлімі бар. Ал емханада от­басылық денсаулық орталығы, әлеуметтікпсихологиялық көмек орталығы, консультативтік-диаг­ностика бө­­лі­мі жұмыс істейді. Ау­руханамыз­ дың материалдық-техникалық ба­засы жыл сайын жаңарып, зама­

науи техника­ларымыз көбею­де. Биыл радиа­ция­лық ауырт­палық­ты төменде­туші, рентген­дік сәу­ лелерден қор­ғаушы кабинасы­ мен жабдықтал­ған аз мөл­шер­лі сандық ска­нерлеу­­ші флю­оро­граф, автоматтандырылған рент­ гено­­маммография­лық аппара­ты, Корей елінің «М-1010» лор ком­байны, Чехияда жасал­ған «Diplo­ mat ADEPT DA 130» стома­­то­ло­гиялық аппараты және тағы бас­ қа да аппараттар сатып алынды. Жаңақала аудандық ау­ру­ха­­насында істейтін 305 қыз­мет­кер­дің 25-і жоғары білімді дәрі­гер­лер болса, соның екеуі жоғары санатты. 150 орта буынды медицина қызметкерлері және 45 кі­ші қызметкер, 85 әкімшілік-тех­ни­ калық қызметкер бар.

2010 жылдан бастап 4 дәрігер біріншілік мамандандырудан өтіп, бүгінде «Саламатты Қазақстан» мем­­лекеттік бағдарламасына сәй­

кес жалпы тәжірибелі дәрігер жә­ не отбасылық дәрігер қызметін атқаруда. 2013 жылы ЖНҚК (СКПН) есебінен 16 дәрігер, 69 орта буынды медицина қызметкері 1 психолог білім жетілдіру мен қайта дайындау курсынан өтті. Соңғы жылдары әлеуметтік маңызы бар басты индикаторларды орындауда оңды даму үрдісі байқалуда: – ана өлімі тіркелген жоқ; – сәби өлімі (1000 тірі туғанға шақ­қанда) 2012 жылы 30,7 болса, 2013 жылы бұл көрсеткіш 11,2 болып, 2 есеге төмендеген, – Жүрек қан айналым ауруынан аурушаңдық көрсеткіші (100 мың тұрғынға шаққанда) 22,9 пайызға, осы аурудан өлім көрсеткіші 20,2 пайызға төмендеді.

– Туберкулез ауруынан өлім саны тіркелген жоқ.

– Онкологиялық аурулардың өлім саны екі жылда бірдей дең­ гейде.

2012-2013 жылдары ауданы­ мыз­ға жаңадан 5 жас дәрігер жұ­мысқа алынып, «Дипломмен ауыл­ға» бағдарламасы бойынша тұр­­ғын үймен қамтылып, көтермеақыларын алды. «Кезексіз емха­на» ұра­­нымен әлеуметтік-бағ­дар­ лы профилактикалық көмек ұйым­ дас­­­тырылды, тұрғындарды тіркеу, дәрігерді үйге шақыру және дә­рігердің қабылдауына жазылу онлайн режимінде ұйымдас­ты­ рылды. Дәрігерге дейінгі қа­был­дау кабинеті, лаборатория барлық соңғы технологиялық жабдық­­тар­мен жабдықталды. «Сала­мат­ты Қа­зақстан» мемлекеттік бағ­­дар­лама­сы аясында халық ден­­сау­лығын сақтау, аурудың алдын алу мақ­сатында салауатты өмір салтын қалыптастыру кабинеті жұмыс

атқарады. Жүрек-қан та­­мыр­­­­ла­ры аурулары, туберку­лез, обыр тә­­різді әлеуметтік ма­ңы­зы бар ау­рулардың алдын алу мақ­са­тын­ да «Қант диабеті», «Тиімді та­мақ­тану», «Сүт безі обырын ерте анық­тау» тақырыбында денсау­ лық сабақтары, «Жас аналар мек­тебі», «Отбасын жоспарлау каби­ неті», «Жастар денсаулығы орта­лығы» және «Алдын алу, пси­хо­ло­ гиялық-әлеуметтік бөлімі» жұмыс атқарады. Ауданда ауруды ерте анықтау және ауыл тұрғындарына жоға­р­ы мамандандырылған медицина­лық көмек көрсету мақсатында облыстан жылжымалы медицина­лық көмек көрсету кешені 8 ауыл­дық округте болып, 2387 тұрғын­ ның денсаулығын тексерді. 2013 жылдан бастап обыр ауруын ерте анықтауға нысаналы топтар бо­йынша скринингтік тексеру жүр­ гізілді, нәтижесінде өңеш пен ас­ қазан обырынан – 16 адамнан, қуық безінің обырынан – 5 адамнан, бауырдың, тік ішектің обыр ау­руынан – 1 адамнан ерте сатысын­ дағы обыр ауруы анықталды. Ден­ саулық сақтау жүйесінде бас­тап­қы медициналық санитар­лық кө­ мек көрсету бөлімінің және стационар алмастырушы терапия бө­лімі­нің жұмыстарын жақсарту, ал­дын алу, психологиялық-әлеу­ меттік бөлімінің жұмысын жан­дан­ дыру арқылы халықтың ден­сау­лы­ ғын жақсартып, өмір сүру жа­сын ұзарту алда тұрған міндетіміз. Ж

Эльмира ҚИСАБЕКОВА, «Жаңақала аудандық орталық ауруханасы» ШЖҚ МКК-ның бөлім меңгерушісі

көкейкесті Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

13

Қазақстанда «Қызыл кітапқа» енгізілген құстардың саны жыл сайын көбеюде. Себебі бізде сирек кездесетін және жойылып бара жатқан құс түрлерін қолдан өсіріпкөбейтетін арнайы мемлекеттік бағдарлама жоқ. Орнитологтар осылай деп дабыл қағып отыр.

Тоқтар КЕНЖЕҒАЛИЕВ, "Орал өңірі"

Б

ір кездердегі әйгілі Хвалын теңізінің жұр­ нағы-Жайықтағы жағ­ дай тіпті алаңда­тады. Ежелгі теңіз шегінгеннен кейін орнында қалған сулы-батпақты өлкеде кезінде аң-құстың неше шұрайы айран-асыр тірлік кешкен. Өзен-көл аңғарларынан ара­ кідік табылатын солтүстік бұғы­ сының, жабайы мүйізтұмсық пен мамонттың сүйектері сөзімізге дәлел. Қарт Қаспийге итбалық пен арқанбалық та осы ежелгі теңізден барды деген болжам бар. Тарих­ қа тереңдемей-ақ, XIX ғасырдағы ахуалға көз жүгіртейік. Белгілі орыс саяхатшысы Г.Карелин Орал өңірін аралап жүріп, бір ғана құс­ тың 345 түрін хатқа түсірген. Және бұл құстардың барлығы Орал­мен бірге көршілес Атырау мен Орынбор облыстарының аумағына кең таралған деп мәлімет беріпті.

1929 жылы Жайық бойымен саяхат жасаған жазушы Алексей Толстой өзінің «Аңшы күнделігі­ нен» атты жолжазбасында: «Бұл өңірдің шөбі адамның бойынан асады. Үйеңкі мен қайың қаптап өскен тоғайда келе жатсаң таба­ ныңнан астынан шіл мен құр пырпырлап ұшады. Бұл аңшы үшін нағыз жұмақ жер» деп аузының суы құрып сипаттама берген екен. Барылдауық үйрек, қоңыр қаз, қас­қалдақ, дуадақ, сары шымшық, балшықшы құс және тағы да бас­ қа толып жатқан қанаттылардың өкінішке қарай қазір орнын сипап қалған жайымыз бар. Бірін етті болғаны үшін атып алсақ, екінші­ лерін жай ғана ермек үшін қырып салдық. Мысалы, бүгінде дуадақ күллі Қазақстан үшін сирек құс. Ал осыдан жүз жыл бұрын Жайық өңірін дуадақсыз көзге елестету мүмкін емес-тұғын. Топ-тобымен жүретін, салмағы 10 келіге дейін жететін бұл құстың да «ажалы» аңшылардан болды. Әсіресе, қыс кезінде қанатына мұз қатып ұша алмай қалған дуадақты атпен қуып жетіп соғып алатындар обал-са­ уапты ойлады деймісіз. Табиғаттың тамаша жаратылысы сөйтіп Жайық өңірінде сирек кездесетін құсқа айналды. «Шынтуайтында, бұл құс шөптің дәнімен, ұсақ жәндіктермен

Сирек құстарды

«Қызыл кітаптан» іздеп жүрмейік қоректеніп, табиғатқа орасан зор пайда әкеледі. Бір дуадақ бірне­­­ше гектар жайылымдық жерді сақ­тап қалады», – дейді ғалымдар. Каспий жағалауы мен Жайық бойында қырғынға ұшыраған жал­ ғыз дуадақ емес. Аққұтан мен аққу да ашкөздіктің құрбаны болып келеді. Аққұтанды әдемі қауырсыны үшін, ал аққуды нәзік мамығы үшін аулады. Осындай жауыздықтың салдарынан Қазақстанның «Қызыл кітабы» бірнеше мәрте жаңғыр­ тылып басылып, оған енген сирек және жойылудың алдында тұрған құстардың қатары жыл санап өсуде. Бір айта кетерлік жағдай, «Қызыл кітапқа» кіргізілген еліміздегі барша құс атаулының тура үштен бірі Жайық өңірінің еншісіне тиеді екен. Олардың арасында қызыл және бұйрабас қоқиқаз, жал­бағай, қиқылдақ, қарашақаз, шүрегей үйрек және басқалары бар. Әрине, Кеңес одағы тұсында көптеп құрылған қорықтар мен заказниктер құстардың түбегейлі жойылып кетпеуіне септігін тигізді. Алайда жаһандану деген атау­ мен жер-дүниені жаулап келген дәуірде құс қорғау шараларын жүзеге асыру қиындап кеткені рас. Тіпті кей жерлерде құстың санын өсіру емес, жойып алмай, сақтап қалу жөнінде әңгіме қозғауға мәжбүрміз. Судың азаюы, жайылымның тарылуы, урба­ низация, жабайы туризм, жағы­м­ сыз экологиялық факторлар да

құстардың қанатын кере жаюы­ на кедергісін келтіріп жатыр. «Мүм­кін біз кейбір факторларды өзгерте алмаспыз. Бірақ мемлекеттік деңгейде сирек және жойылып бара жатқан құстарды қолдан өсіріп, табиғи ортаға жерсіндіруге арналған арнайы бағдарлама қабылдауымызға болады ғой. Бұл шаруаны атқару үшін бізде мамандар да, қаржы да жеткілікті. Жетпей тұрғаны тек ниет қана» дейді алматылық ғалым, зоология ғылымдарының докторы Қанағат Айқанов. Әзірге сирек құстар мәселесін шешуді тек жеке питомниктер мен шағын кәсіпкерлер қолға алып отыр. Солардың бірі Теректі ауда­нының тұрғыны Ербол Кен-

жалиев қаланы ауылға айырбастап, туған жерде қырғауыл өсіруге кірісті. Бүгінде фермасында 400дей құс бар. Ақсоғым ауылының 33 жастағы тұрғыны туғанынан табиғатқа жақын өскен. Ат жаратып, тазы жүгіртеді. Үй құстарын да өсіреді. Қаз-үйрек пен тауықты айтпағанда, ауласында бөдене, мысыр тауығы, қырғауыл қаптап жүр.

– Қырғауылдың екі түрін өсі­ре­мін. Румын қырғауылында пав­ линнің түсі бар. Оны таңдаған себебім - тоғаймен түстес, қоңыржасыл. Сарылары – аңшылық қыр­ ғауылы. Оларды қамыста жүру­ге асыраймын. Қырғауылдың еті дәмді, жұмыртқасы нәрлі. Сал­ мағы тауықпен шамалас. Менің

көздегенім – оны етке тапсыру емес, қырғауылға арналған аң­ шылықты дамыту. Осы оймен Жайықтың жа­ғасынан жер алдым. Болашақта демалыс базасын, аң­ шылық ша­руашылығын дамыту жоспарымдада бар. Қазір 400 қырғауылдың 100-ін еркіндікке жібердім. Егін шаруашылықтары көп болғасын, жемшөптен мәселе жоқ. Бірнеше ауыл адамын жұ­ мыспен қамтып отырмын – дейді Е.Кенжалиев (суретте). Батыс Қазақстан аумағында та­ биғи жағдайда кездеспегенімен, бұл құсты болашақта облыстың аңшылық шаруашылықтарынан кез­­дестіруіміз әбден мүмкін. Себебі қырғауыл атуға аңшылардың қы­ зығушылығы орасан. Бүгінде облыста 36 аңшылық шаруашылығы бар. Соның екеуі қырғауыл өсіру­ге көңіл бөліп, теректілік кәсіп­кер­ ден құс сатып алыпты.

– Қырғауыл атудың қызығы мол. Құстар нулы жерде жүреді. Итті жібересің де, үркіп ұшқан қырғауылды нысанаға аласың. Қа­ зір құс ату мерзімі көктем мен күз­ де екі аптадан. Ал арнайы өсірсе, демалушыларға жыл бойы жағдай болады, - дейді облыстық аң­шы­ лар мен балықшылар қоға­мының төрағасы Юрий Чалусов. Мамандардың пікірінше, бұл браконьерліктің азаюына әсер етеді. Қырғауылға құмартқан те­ рек­тілік кәсіпкердің бастамасы туризмнің дамуына да түрткі бол­ мақ. Өңірдегі сирек кездесетін және жойылып бара жатқан құс түрлерін сақтап қалудың тағы бір жолы 2015 жылы құрылатын «Бөкей ордасы» табиғи резерваты болуы тиіс. Төрт ауданның жерін қамтитын, аумағы 700 гектар болатын қорыққа бірде-бір шаруа қожалығының жері кірмейтіні қуантты. Енді резерватта «Қызыл кітапқа» енген әсем тырна, аққұйрық бүркіт, безгелдек, дуадақ және басқа да құс түрлері ерекше қорғауға алынбақ. Бұл да болса, қанаттыларды қамқорлық­ қа алып, санын көбейтуге септігін тигізетін алғашқы қадам деп ұғынамыз.

14

хат-хабар Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Жалпақталдықтардың мерейі үстем Таяуда Алматы қаласында «Happy New Year - Бақытты Жаңа жылыңызбен!» деп аталатын ІІ халықаралық балалар фестивалі өтті. «Бейбітшілік әлемі» халықа­ра­ лық бірлестігі ұйымдастырған шараға еліміздің түкпір-түкпірі­ нен 7 мен 15 жас аралығындағы 500-дей бала қатысты. Олардың ішінде облысымыздың намысын қорғаған К.Меңдәлиев атындағы орта мектебінің оқушылары да бар. Жалпақталдықтар қолөнер көрмесі бойынша 9 жұмыс апар­ған еді. Нәтижесінде батика техникасы бойынша бас жүлдені аталмыш мектептің өнер бөлімі­нің оқушысы Әйгерім Махатова иеленді. Ал суреттен витраж тех­ никасы бойынша Аяжан Калимул­ лина І орын алса, Меңзада Кен­ жеғалиева ІІ орынға ие болды.

Соған орай олардың тәлімгері Зәмзагүл Әбуова жасөспірімдер­ ге тәрбие беру ісіне сіңірген ең­ бегі үшін ұйымдастыру комите­ті атынан марапатталды. Ал күй өнерінде ересектер арасында Берік Сағит Ә.Желді­ баевтың «Ерке сылқымын» орындап, бас жүлдегер деп танылды. Кіші топта өнер көрсеткен Дари­ға Сабырғалиева Дәулеткерей­ дің «Жеңгем сүйерін» нақышы­на келтіре тартып, І орынды иеленді. Тәлімгер Ержан Жасұла­нов халықтар арасында бірлік

пен ынтымақты нығайтуға, жас ұрпақты тәрбиелеу мен өнерге баулуға қосқан үлесі үшін «Ал­тын медальмен» марапатталды. Өткен жыл да аталмыш өнер ұжымы үшін табысты болды. Мектеп шәкірттері республика көлемінде, шетелдерде ұйымдас­ тырылған түрлі өнер сайыста­рына қатысып, жүлде алып еді. Енді, міне, жаңа жыл да табысты басталды.

Тұрарбек ҚАЙЫРҒАЛИҰЛЫ, Қазталов ауданы

дегі №567 бұйрық), Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы жел­тоқсанның 30-ындағы №1689 қаулысымен бекітілген «Қазақстан Республикасында Телекоммуни­ кация жүйелерін қорғау ере­же­лерінің» талаптарын қатаң сақ­тау­ лары қажет. Жер қазу жұмыстарын жүргі­зетін, мен­шіктік түріне қарамас­ тан заңды тұлға­лардың және аза­ маттардың барлығы жұ­мыстарды бастамас бұрын, жұмыс жүргі­зіле­ тін жерлермен байланыс кабелі өтіп жатпағанын, егер өтіп жатқан болса, кімге қарасты екенін анық­ тап алуы тиіс. Кабель құрылғыла­ ры бар болса, оны пайдалану­шы байланыс кәсіпорнымен жұмыс бағы­тын үйлестіру жайында келі­ сіп алуға міндетті және жұмыс бастаудан үш күн бұрын оның өкілін жазбаша түрде шақырып, жұмысты соның қатысуымен ғана жүргізуі тиіс. Естеріңізде болсын: байла-

Құжаттарды қабылдау 2014 жылғы 13 қаңтар мен 5 ақпан аралығында келесі мекенжайлар бойынша жүзеге асырылады: 1) Астана қ. (физика-математикалық бағыттағы мектеп), Түркістан көшесі, 2/1, тел.: 8 (7172) 79-72-74 2) Астана қ., Түркістан көшесі, 2/1, 125-каб., тел.: 8 (7172) 79-94-81 3) Ақтөбе қ., Батыс-2 ш/а, 26-уч., тел.: 8 (7132) 70-47-80 4) Атырау қ., Нұрсая ш/а, 11-көше, 22-ғимарат, тел.: 8 (7122) 55-85-51, 8-775-645-80-95 5) Қарағанды қ., Шахтеров даңғылы, 62, тел.: 8 (7212) 55-88-80 6) Көкшетау қ., Мирзоян көшесі, 59, тел.: 8 (7162) 25-31-40 7) Қызылорда қ., Сұлтан Бейбарыс көшесі, 8, тел.: 8 (7242) 55-11-51 8) Павлодар қ., Ткачев көшесі, 16/2, тел.: 8 (7182) 70-47-40 9) Семей қ., Қабылбаев көшесі, 32, тел.: 8 (7222) 53-18-88 10) Талдықорған қ., Қаратал ш/а, 47-үй, тел.: 8 (7282) 21-98-62 11) Тараз қ., Арай массиві, Домалақ ана көшесі, 266, тел.: 8 (7262) 9998-55 12) Өскемен қ., Комсомольская көшесі, 43/1, тел.: 8 (7232) 60-40-03 13) Орал қ., Московская көшесі, 16, тел.: 8 (7112) 22-27-04 14) Шымкент қ. (физика-математикалық бағыттағы мектеп), Ақжайық ш/а, Элитный қалашығы, 6-құрылыс, тел.: 8 (7252) 29-30-06 15) Шымкент қ. (химия-биологиялық бағыттағы мектеп), Нұрсат ш/а, 1 а құрылыс, тел.: 8 (7252) 42-51-70 Құжаттар жұмыс күндері сағат 9.00-ден 17.00-ге дейін, жексенбі күні сағ. 14.00-ге дейін қабылданады. Түскі үзіліс: 13.00-14.00 аралығында. Тестілеу 2014 жылғы 1-2 наурызда өткізіледі. Тесттің өтетін орны туралы ақпарат 17 ақпан күні www.nis.edu.kz веб-сайтында жарияланады.

Хабарландыру «Батыс Энергоресурсы» ЖШС электр энергиясын тұтынушылар назарына 15.01.2014 жылдан бастап тәулік зоналары бойынша электр энергиясына жаңа орта босату және сараланған тарифтер енгізілетінін хабарлайды.

Байқаңыз, кабель ! Батыс Қазақстан облыстары­ ның аума­ғында байланыстың ма­­гистральдық мыс және оптика­ лық-талшықты байланыс желіле­рі өтеді. Олар газ құбырларының қорғаныс алаңдары арқылы тар­ тылған және магистральды газ құбырларын, мұнай құбырла­рын, газ тасымалдайтын кәсіпшіліктер­ ді технологиялық байланыспен қамтамасыз етеді. Магистральды кабель желілеріне зақым келтіру байланыс қызметін ұзақ уақыт бойы кідіртеді, мұнымен бірге мыс кабель жоғары кернеулі 2000 Вольтке дейінгі ток жүріп тұрған­ дықтан оған жа­қындаудың өзі өмірге қауіпті. Магистральдық кабель және оптикалық-талшықты байланыс жо­лы желілерін қор­ғауды қамта­ масыз ету, олардың зақымда­луы­на және үзілуіне жол бермеу мақ­са­тында бөгде ұжымдардың, же­ке азамат­тардың Қазақстан Рес­ публикасының «Байланыс тура­лы» Заңы (2004 жылғы шілде­нің 5-ін-

«Назарбаев Зияткерлік мектептері» дербес білім беру ұйымы Астана, Семей, Көкшетау, Талдықорған, Орал, Ақтөбе, Шымкент, Тараз қалаларындағы физика-математикалық бағыттағы, Астанадағы Назарбаев Зияткерлік мектебіне және химия-биологиялық бағыттағы Өскемен, Қарағанды, Атырау, Қызылорда, Павлодар, Шымкент қалаларындағы Назарбаев Зияткерлік мектептерінде Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің – Елбасының «Өркен» білім беру гранты негізінде 2014-15 оқу жылында қызық және орыс тілдерінде білім алатын 7-сынып оқушыларын іріктеуге конкурс жариялайды.

ныс кабе­лін зақымдау мемлекетке ондаған, жүзде­ген мың теңгемен есептелетін зиян келтіреді, ол зи­ян кабельді зақымдауға кі­нәлі заңды тұлғалар мен азаматтардан өндіріп алынады; тікелей кінәлі адамдар ҚР Қылмыстық кодексі­нің 333-бабына сәйкес 100-ден 500-ге дейінгі айлық есептік көр­ сеткіштер мөлшерінде айып төлеу немесе бір жылға дейінгі мерзім­ге еркінен айыру жазасына тар­ тылады. Жер қазу жұмыстарын жүргізу­ ге және келісім алуға қатысты бар­лық мәселелер бойынша мына мекенжайға хабарласу керек: 0900005, Батыс Қазақстан об­лысы, Орал қаласы, Желаев п., өнеркәсіп ауданы, 7-үй.

«KazTransCom» АҚ Орал филиалы, тел.: 8 (7112) 939051, 514299, 939004, факс: 939009.

«KazTransCom» АҚ Орал филиалы

Тәулік зоналары бойынша сараланған тарифтер: Электр энергиясын тауар өндіру, жұмыстар және қызмет көрсету үшін пайдаланатын тұтынушылар (заңды тұлғалар, шаруа қожалықтары, бюджеттік мекемелер, ЖК және басқа) - тұтынудың түнгі аймақ тарифі (сағ. 23 сағ. 07 дейін) 5,01 теңге - тұтынудың күндізгі аймақ тарифі (сағ. 07 сағ. 19 дейін) 16,31 теңге - тұтынудың кешкі аймақ тарифі (сағ. 19 сағ. 23 дейін) 35,74 теңге Орта босату тарифі (1 кВт.сағ. үшін теңге): Электр энергиясын тауар өндіру, жұмыстар және қызмет көрсету үшін пайдаланатын тұтынушылар (заңды тұлғалар, шаруа қожалықтары, бюджеттік мекемелер, ЖК және басқа) 16,31 теңге. «Батыс Энергоресурсы» ЖШС «Орал өңірі» газетінің (№2, 09.01.14 ж.) алғаш­қы нөмірінде қоршаған ор­таны қорғау іс-шара­лар жоспары бойынша хабарланған «ТрансНаф­та-Центр» АҚ қателік жіберілді, «ТрансНаф­та-Центр» АҚ орнына «Инженерлік Бұрғылау Компаниясы» «СиБу» ЖШС оқылу қажет. Сонымен қатар қоғамдық тыңдау Тасқала ауданы­ның әкімдік сайтында хабарланған, мекенжайы: www.taskala-bko.gov.kz

«Назарбаев Зияткерлік мектептері» дербес білім беру ұйымының филиалы – «Орал қаласындағы физика-математикалық бағыттағы Назарбаев Зияткерлік мектебі» қызметкерлерді қабылдауға конкурс жариялайды. Куратор – 2 бірлік Баспасөз хатшысы – 1 бірлік Түйіндемені Орал қаласы, Московская, 16 к., тел.: 8 (7112) 22-27-04 (факс) жіберуге болады.

Сауда-саттық d-54 жаңа теледидар са­тыла­ды. Ба­­ға­сы арзан. Тел.: 27-72-21 УАЗ-2206 сатамын, «В» санатты, 2011 ж. шы­ға­рылған, инжектор, 22-ш.м. жүгірген. Бағасы: 2 000 000 т.г. Ұялы тел.: 8-777-180-33-13 Орал қаласы 6-шағынауданынан 5 бөл­­мелі пә­тер сатылады. 8 (9)-қабат, лифт жұмыс жасайды. Жақсы жөндеу жасал­­ған, пластикалық терезелер, 3-балконы бар. Қасында мектеп, бала­бақша, «Же­ңіс» базары бар. Сондай-ақ 3 бөлмелі пәтерге үстемақымен айырбастау нұсқаларын қа­ рас­ты­рамыз. Құны – 78 000 $ Тел.: 8-705-156-25-10, 8-702-790-59-12, 26-41-56, assa.30@mail.ru

Үлкен Шаған ауылынан, тасжолдың қасы, газ, су, электр жарығы жүріп жат­ қан жерден мал жайылымы ыңғайлы жер телімін сатамын (10 сотық). Тел.: 22-03-21, 8-701-161-92-14 2 бөлмелі пәтер сатылады. «Гормол­ завод» аялдамасы ауданы, кірпіш үй, 2-қабат (2). Су өл­шегіштері бар, пластика­ лық терезе, кабельді ТВ, тел., жөндеу жүргізілген, жағдайы жақсы, балкон. Шұ­ ғыл! Саудаласуға болады. Несиеге рәсім­деу мүмкіндігі де қарастырылған. Тел.: 8-705-328-43-38, 8-775-896-39-34, 52-52-36 Жаңақала ауданы орталығында ор­на­ласқан жұмыс істеп тұрған әмбебап сау­да үйін сатамын. Қасында «Талап» дәрі­

ханасы бар, жер телімі – 0,300 га, бизнес үшін қолайлы. Құрылыс мате­риалдарын, ірі габаритті тауарлар сауда­сы үшін ың­ ғайлы орын. Құны – 75.000 ш.б. Түрлі нұс­қа, айырбас, бөліп төлеу. Тел.: 51-79-25, 23-67-04, 8-701-635-19-56, 8-777-201-42-46 Үй салуға жер телімі сатылады. 12 сот­­ық. Жаңақала ауылы, барлық құжатта­ры бар. 340 000 теңге. Тел.: 8-701-420-57-30, 8-777-734-51-37, 8-7172-37-00-37 «ПАЗ», «КамАЗ» көліктеріне жабынды (чехол) тігуге тапсырыстар қабылдаймын. Тел.: 8-705-162-73-66 Орал қаласынан 20 шақырым жерде,

Пойма стансасынан үй сатылады, аумағы – 53 шаршы метр. Шунтталған, кірпішпен қапталған. Гаражы үлкен, монша, жазғы асханасы бар, аула 23 со­тық, құдық – электр. мотор. қасында мектеп, бала­бақша, элеватор, маслозавод бар. Бағасы – 3 000 000 теңге. Тел.: 87023329755, 87771955458

Жаңақала ауылына фармацевт немесе прави­зор қажет. Тұрмысқа жайлы тұрғын үймен қам­тамасыз етеміз. Жалақысы – 60 000 теңге. Тел.: 8-705-389-87-68, 8-701-675-24-88

Орал қаласынан 50 шақы­рым, Вла­­димиров­ка ауылында (Зеле­­нов ауданы), Орал-Аты­рау тас жо­­лы бойында (МАЙ посты, Көшім) үй сатылады, гараж, жаз­ғы сарай, монша, жертөле, құдығы бар. Жер кө­лемі 15-20 сотық, жеміс-жидек ағаштары (алма, өрік т.б.) бар. Бағасы 1 млн. 500 мың теңге. Тоғай, өзендер қа­сында. Тел.: 8-705-150-52-57, 8-775-300-20-40, 8-705-592-80-00

Құрылыс жұмыстары: сан­­техни­­ка, су құ­бы­ры, кә­різ жүйе­сі, электр­лік, ағаш ұс­та­-сы­ның жұмыс­тары, ка­фель­дік жә­­ не іш­кі жұмыс­тар­ды орын­-­дай­мын. ГВЛ, ГКЛ орнату, ірге­­та­сын қа­лаудан тө­бе­сін жабу­ға де­йін­гі жұ­мыс­тарды жасай­ мын, “кіл­тін тап­сыру”. Тас қалау. Сапалы! Қым­бат емес! Тел.: 8-705-328-60-54, 8-701-849-07-78

Қызмет көрсету

өмір-өзен oral_oniri@inbox.ru

Астанадан Оралға бет алған пойыз жүйткіп келеді. Купедегі кешеден бері арқа-жарқа болып келе жатқан сапарластарымыз Орал шаһарына жақындағанда, бір сәт тынығып алуды жөн көрген. Қасымдағы Жаңақала ауданы Мәстексай ауылындағы С.Меңдешев атындағы орта мектепті бітіргеннен кейін отыз жылдан соң сыныптастарымен кездесуге келе жатқан жұбайыма қарап қойып, өткен өміріміздің кейбір сәттерін ой елегінен өткіздім.

...Әлі есімде. Сексенінші жыл­ дардың басында Орталық Коми­ теттің Алматыдағы баспаханасында жұмыс істей жүріп, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық мемлекеттік университетінің жур­налисти­ ка факультетінде сырттай оқып жүр­ген кезім. Зы­мы­раған уақыт десе­ңізші. Газет шығару цехына жұ­мысқа енді орналасқан мәстек­ сайлық осы күнгі жұбайым Мең­ сұлу Зәкарияқызы Жүсіпқалиева­ мен танысып, табысқанымызға да отыз жыл толғаны-ау. Үйленгенімізге бір жыл өткен соң Мәстексайдағы ата-енемізді көріп, сәлем беріп қайтайық деп жолға шыққанбыз. Жаз айы еді. Күн ыстық. Оралдан Орда жаққа бет алған сары “пазик” автобус­ тың іші жолаушыларға лық толы. Сол кезде Чапаев атанған қазіргі Ақжайық ауданының үстінен өт­ тік, Мәстексай жоқ. Пятимардан өттік, көрінбейді. Жол деген аты ғана. Ой-шұңқыры көп болғасын, тасжолдан бұрылып, дала жолымен жүретін жерлері көп екен. Ондайда есік-тесіктен кірген ала шаң ауыз-мұрныңды бір толтырып кетеді. Қасымызда отырған үлкен апайларға жол қысқартар әңгіме керек, әзіл керек. «Үсті-ба­ сыңды қаққыштауыңа қарағанда, біз­дің жақтың баласына ұқсамай­ тын жігітсің, дәу де болса күйеу бала боларсың?». Сөзге тартқан апайдың түсі жылы екен. «Болсақ болармыз, өздеріңіз қаяқтан?» дедім іле-шала. «Қаяқтан деуіне қарағанда не Қызылорда, не Шымкент жақтан келе жатқан күйеу бала болды ғой». Апайдың үлкені дәл таптым дегендей, бүкіл дене­ сімен селкілдей күледі. Әңгімеміз жарасып отырған апайларыммен әзілдескім келіп кетті.

Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

15

Отыз жыл өткен соң кездесуден түйген ойлар

- Күйеу балаларыңыз екенім рас, бірақ келіншегімді Сайқын­ нан алмағаныма қуанып келе жа­ тырмын.

- Әй, күйеу бала, үш жүз ша­қы­ рым Мәстексайға жеткенде оның ар жағындағы үш жүз ша­қы­рым жердегі Сайқынға жете алмаймын деп отырсың ба? Біз үшін Мәс­­­тексайдан ары жарты-ақ жол. Қа­рашы өзін, Мәстексайдың қы­ зы керек болса селкілдетіп Ор­да­ ға да алып барады, ты­ныш отыр! Әйтпесе біз-ақ алып кетеміз. Автобустың іші қыран-топан күлкіге көмілді. Осылай өткенді ой елегінен өткізіп отырғанда по­йы­ зымыз Оралға келіп тоқтады. ...Енді, міне, тағы да Жаңақала­ ны бетке алып келеміз. Бізді қарсы алуға келген жаңақалалық досымыз, жеке кәсіпкер Жұмагерей Базыкешевтің су жаңа «Джипі» жүйрік жорғадай есіп, зулап келеді. Жұмагерейді біз Жұмаш дейміз. Жұбайы Рита Қайырғалиева (Ба­зыкешева) – менің жұбайым Мең­ сұлу екеуі сыныптас, мәстексай­ лық­тар. Жер алыс демей, отбасы­­­­ лық қы­зық-қуанышымызды бө­лісіп, ара­ласып тұрамыз. Сол отыз жыл бұ­рын­ғы ойқы-шойқы жол өз­гер­ ген. Әсіресе, Ақжайық ауда­нының ор­та­лығына дейін тақтай­дай тегіс. Одан кейінгі жолға қара жа­мыл­ ғы төселген, бірақ әлі де жөн­дей түсуді қажет етеді екен. Әңгімелесіп отырып Жаңақала ауданының орталығына қалай жеткенімізді байқамай қалыппыз. Бізді келген бойдан алпыс алты­ лардың тағы бір пысық қызы Роза Әмірова қарсы алып, алдымен аудан орталығының қол жеткен жетістіктерімен таныстырды. Қала сыртынан ақшаңқан үй салып, тындырымды іс жасап жатқан шаруақордың бірі – осы Роза.

Жолдасы Жанас екеуі тиянақты тірлік жасап, берекелі отбасын құрған. Жұбайымыз екеуміздің бұл жақ­қа келмегенімізге он шақты жыл болып қалып еді, Жаңақала танымастай өзгеріпті. Бұрын ау­ дан орталығының сыртымен Орда жаққа жүретін күрежолды бүгінде қала көшесі дерсің. Бұрын осы жолдың оң жақ сырты бос жатқан маң дала еді, енді ол жерге ақ­ шаңқан, көк, қызыл шатырлы жа­ ңа үйлер тізіле қалған. Бұл орайда облыс, аудан әкімінің аудан жұртшылығына жасап отырған қамқорлығы мен қолдауының арқасында соңғы жылдары жаңа мектеп, аурухана, балабақшалар бой көтерген. Жақсы тұрмыс сананы да билейді деген рас болар, жұрт жаңа заманға сай үй салуды да үйренген. Бұрын жоқшылық қол байлағасын, тоқал үйлер көп еді, қазір құрылыс материалда­­рын қолданудың түр-түрі ауылға да жетіпті. Жасыл желегі бар сая­­бақ та пайда болған. Сыныптастар арасынан ауыл­ дың тірлігіне Розамен қатар өз үлестерін қосып отырған Гүлнәз Хамзина, Роза Қазмағанбетова, Рита Базыкешеваларды атауға болады. Отыз жылдық кездесуді ұйымдастырушылар да осы­­лар. Мәстексай ауылының тұр­­ғын­ дары сондай-ақ Ерлан Жүсіпов, Бәтима Сапарова, Бауыржан Нұр­ мышев, Әлібек Тілегенов, Гүлнәр Зәкиева, Мақпал Бисекенова, Байсерік Қабиевтердің есімдерін де жылы ілтипатпен атады. Сондай-ақ ауылдастары қазір Атырау­ да тұрып жатқан алпыс алтылық мәстексайлықтар Ақсәуле Батыр­ гереева, Гүлжан Қайыржанова және Алматыдан өз бақытын тап­қан Ақзираш Зарипқызының

бе­­реке­лі тірліктерінің қазіргі жас­ тарға үлгі екенін алға тартты. Кейінгі уақытта баспасөз беттерінде мектеп түлектерінің он, жиырма, отыз, қырық жылдық кездесулеріне түрлі пікірлер жарияланып жүр. Олардың бірқатары мұндай кездесулерді тек ас ішіп, аяқ босатар деп ба­ғаласа, енді бірі кездесулер болсын, бірақ мектеп­ ке де, ауылға да өнегелі іс көр­ сетер мәнді басқосулар болсын дегенді айтады. Алдыңғы пікірлер босқа ас ішкен қаражаттарын неге өздері оқыған мектеп пен тұр­мы­сы нашар ауыл тұрғындарына кө­мек ретінде бермейді дегенге саяды. Басқа жерлерде қандай еке­­нін қайдам, мәстексайлық мек­теп бі­ тірушілердің кездесулері­нің өзін­ дік қалыптасқан жақсы дәстүрі мен жас буынға үлгі бо­лар­лық өнегелі істері бар екен. Негізінен, жеке қожалық пен жеке тұрмыс-тіршілікке сүйен­ген ауыл «бөрі арығын білдірмес» кейіппен өмір сүруде. Қай тұр­ғын­ мен сөйлессеңіз де, нағыз ауыл адамының, қазақы шүкір­шіліктің иісі сезіледі. Кездесудің алғашқы күні сексен үшінші жылдың түлектері бас­тауыш сыныпта жетекшілік ет­кен Рахима Сапқанқызы, Нафиха Насырқызы, қазақ тілі мен әде­ биетінен сабақ берген Аққалам Кәрімқызы, химия пәнінің мұғалі­ мі Нұрмұхан Құспанғалиұлының және әр жылдары тағдырдың жазуымен дүниеден өткен басқа да ұстаздары мен сыныптастарының әруақтарына бас иіп, дұға оқы­ ды. Содан кейін биылғы мектеп бітірушілердің соңғы қоңырау салтанатты жиынына қатысып, алтын ұя мектептері мен ұстаздары­на деген құрметтерін көрсетті.

Жиын соңында мектеп клубында бас қосқан жиырма және отыз жылдық кездесуге келген түлек­ тер мектепті биыл бітірушілер­дің ұйымдастырған «Аға ұрпақтан өнеге» атты мерекелік шарасына қатысты. Әуелі балалық шақтары мен мектеп қабырғасында өткіз­ ген сәттерден бейне, слайд-суреттер көріп, ұмытылмас қызық­ ты кезеңдерін еске түсірген аға тү­лектер жас буын өнерлеріне де риза болысты. Алды ата-әже бола бастаған аға ұрпақ өкілдері өздері жеткен биік белестері мен жетістіктерін әңгімелеп берді. Мәстексай ауылынан осындай жақсы әсермен қайтуға жинал­ дық. Дегенмен айтпасқа болмайтын бір жайды ортаға салғанды жөн көріп отырмыз. Ауылдан аудан орталығына келген кезде Жаңақалада соңғы қоңырау күні болған өкінішті оқиғаны естідік. Соңғы қоңырау салтанатынан соң көңіл көтермек болған өрімдей алты түлек (бес қыз бала мен бір ұл бала) көлік апатына ұшырапты. Аман қалғандарына шүкір дегенмен, бас жарылып, қол-аяқ сын­ ған ауыр жарақаттары жетерлік. Мектепті ойдағыдай үздік бітіріп, жоғары оқу орнына түседі деп үкілеп отырған үміттерінің қиын тағдырға тап болған жағдайлары­ на кім жауап береді? Ауылға үлгі болар аудан орталығында мұндай оқиғаның орын алуы бірінші рет емес екен. Өткен жылдары да дәл осындай оқиға орын алыпты. Сондағы екі өрімнің өмірін қиған қайғылы оқиғадан ешкімнің сабақ алмағаны ма? Соңғы қоңыраудан соң су жаңа көлікке мінгізіп, балаларды желмен жарыстыру деген әдет қайдан шыққан? Өкінішке орай, осы дарақылау дәстүр еліміздің әр түкпірінде жаман әдетке айналып бара жатқан сияқты. Тұрмыс жақсара бастаса, үй салып, жаңа көлік алу қажет нәрсе, әрине. Дегенмен шектен тыс масаттану мен дарақылықты жастарға үйретпесек екен. Әр нәр­­сенің еңбекпен келетінін, шоқ­ пен ойнағанның от басарын, кө­ лік­пен ойнағанды көлік басарын жамағаттың жетесіне жеткізе бер­ сек дейміз. Бұған, алдымен, атаана­лар, сосын ұстаздар мен ауыл, ау­дан әкімдері назар аударар деп ой­лай­мыз. ...Артта жаңарған Жаңақала өңірі қалып барады. Махамбет пен Исатай батыр бабаларымыз жортқан ұлы даланың әлі талай қазақ ұрпағын асырары сөзсіз. Ол үшін елі мен жерінің қамын ойлар жас буын болашағымыз - балашағамыз аман болғай...

Сәдуақас ЖҰБАТОВ, Қазақстан Журналистер одағының мүшесі, Астана – Орал – Жаңақала – Мәстексай — Астана Суретте: мектеп түлектері

16

күнтізбе Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

Міне, табалдырығымыздан аттаған жаңа 2014 жылдың бір аптасын да артқа қалдырдық. Қамбар атаның құзырындағы бұл жыл қазақ үшін, соның ішінде біздің Батыс Қазақстан облысы үшін қандай атаулы күндерімен есте қалмақ? Газетіміздің осы санында биылғы жыл ішінде аталып өтілетін мерейтойлар мен елеулі оқиғаларға тоқталғанды жөн көрдік. Қазбек ҚҰТТЫМҰРАТҰЛЫ, «Орал өңірі»

Е

ң алдымен, ел тәуелсіз­ дігі жолында қызмет еткен, өнер-білімге қолы ерте жетіп, қараңғы халқына сол білімнен үлес беруге ұмтылған арыстарымызды, ардагер тұлғаларды, Алаш азаматтарын еске алайық. Биылғы 25 маусымда қоғам қайраткері, І Ресей Мемлекеттік Думасының мүшесі болған Жантөрин Сәлімгерей Се­ йітханұлының (1864-1920) туылға­ нына 150 жыл толмақ. Сондай-ақ Батыс Алашорда қозғалысының бір шоғыр қайраткерінің мерейтойы биыл қатар келеді. Олар – ағар­тушы педагог, Батыс Алашор­ да қозғалысының мүшесі Төле­­ген Иманғазиев (16.03.1874-1938), мем­лекет және қоғам қайраткері, саяси қуғын-сүргін құрбаны Ораз Исаев (9.12.1899-1939), Алаш қоз­ ғалысының көрнекті қайраткері Бақтыгерей Құлманов (22.12.18591919), Алашорда үкіметі Батыс бөлімшесінің мүшесі және белсенді қайраткері, саяси қуғын-сүр­ гін құрбаны Бижан Жанқадамов (23.12.1889-1937), алғашқы қазақ журналистерінің бірі, ақын, қо­ ғам қайраткері Елеусін Бұйрин (1874-1933), Батыс Алашорда қай­

oral_oniri@inbox.ru

2014 ? л ы ж й а д н а бұл қ –

раткері, алғашқы қазақ дәрігер­ лерінің бірі Бақтығали Бейсенов (1889-1938), Батыс Алашорда қай­ раткері, қазақтың алғашқы ауыл шаруашылығы мамандарының бі­­рі, саяси қуғын-сүргін құрбаны Кәрім Жәленов (1889-1938), Батыс Алашорда қайраткері, алғашқы қа­ зақ дәрігерлерінің бірі Есенға­ли Қасаболатов (1889-1938), Жайық өңіріндегі Алаш қозғалысына жә­ не ауылды кеңестендіру ісіне қа­ тысқан қайраткер Қарабай Кө­зеев (1894-1938). Батыс Қазақстан өлкесі қашанда ән мен жырдың, күмбір күйдің қайнар бұлағы ғой. Осы жылы қазақ музыка өнерінің көкжиегін кеңейтіп, ұлтымыздың саз қазы­ насына өлшеусіз үлес қосқан бірнеше тұлғаны еске алудың реті келеді. Мысалы, бүгінде есімі көп айтыла бермейтін әнші, композитор Шынтас Қаратаевтың (18841948) туылғанына 130 жыл, күйші, композитор Оразғали Сүйінбеков (25.04.1889-1964) пен күйші, саят­ шы Әжігерей Дүйсеғұлұлының (1889-1956) туылғанына 125 жыл, әнші, Қазақстанның еңбек сіңір­ ген әртісі Лұқпан Мұхитовтың (14.11.1894-1957) туылғанына 120 жыл болмақ. Белгілі күйші-домбырашы, Қазақстанның еңбек сі­ ңірген әртісі Қабиғожин Оқаптың (1904-1942) туылғанына 110 жыл болса, күйші, дирижер, Қазақ ха­ лық аспаптар оркестрінің негізін қа­лаушылардың бірі, жәнібектік Ғаб­дұлман Матовтың (1914-1942) туыл­ғанына 100 жыл болды. 20 жел­тоқсанда қазақтың тұңғыш пиа­ нист қызы, жәнібектік Гүл­жау­­һар Шомбалованың (1919-1958) туылғанына 95 жыл толады. Сондай-ақ әнші, Қазақ ССР-ның ха­лық әртісі, шыңғырлаулық Нари­ман Қаражігітов (80 жыл – 20.05.1934),

11 мектеп

қобызшы, Қазақстан­ның еңбек сіңірген әртісі, профессор, бөкей­ ордалық Меруерт Қаленбае­ва (75 жыл – 9.06.1939), композитор, Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері Мансұр Сағатов (75 жыл – 2.01.1939), әнші, термеші, жыраулық өнер дәстүрін насихаттаушы, қаратөбелік Жақсылық Сәрсенғалиев (70 жыл – 2.05.19442001), әнші, Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі, К.Байсейітова атын­ дағы республикалық әншілер бай­ қауының лауреаты Жұмаға­ным Рахимованың (60 жыл – 1954) ме­рейтойлары аталып өтпек. Биыл Орал қаласында Дина Нұр­пейісова атындағы алғашқы музыка мектебінің ашылғанына 80 жыл (1934) толса, тамыз айында Орал қаласындағы Құрманғазы атындағы саз колледжінің құрыл­ ғанына 70 жыл (1944) болады. Мерейтойын күтіп отырған өнер ұжымының бірі – «Ақ Жайық» әнби ансамблі. Оның ұйымдасты­ рылғанына да 40 жыл (1974) болыпты. Бұл жыл Кеңес үкіметі кезінде ерен еңбегімен, партия-кеңес жұмысында белсенділігімен көзге түскен бірқатар азаматтың да мерейтойы аталып өтпек. Бөкейор­

ерлердің өмір жолы «Орал өңірі» газетінің биылғы сандарында көрініс табады. Бұл жыл шыға бастағанына ға­сырға таяған «Орал өңірі» газе­ тіне, жалпы баспасөз тарихына қатысты да бірқатар датаға толы.

1911-1913 жылдары Орда мен Орал қаласында шығып тұрған «Қазақ­стан» газеті туралы тұңғыш зерттеуші, халық мұраларын жинау­ шы, ғылым кандидаты, зерттеуші Мұстафа Ысмағұлов (1914-1987) ағамыздың туылғанына 100 жыл толады. 17 ақпанда журналист, ақын, Қазақстан Журналистер одағы­ ның мүшесі, Қазақстанның еңбек сіңірген мәдениет қызметкері, «Орал өңірі» газетінің бас редакторы болған Ғарифолла Көшенов (1939) ағамыз 75 жасқа толады. Біздің бұрынғы әріптестеріміз – айтыскер ақын Дариға Мұштанова мен ақын, Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі Аманкелді Шахин 60-тың асқарына шықпақ. Сөзіміз қалам иелеріне қарай ойысқан соң ақын, жазушы, драматург, аудармашы, қаратөбелік Берқайыр Аманшин (1924-1985) ағамыздың 90 жылдық торқалы тойы 11 қарашада келетінін айта кетейік. Сондай-ақ, 23 тамызда ақын, Қазақстан Жазушылар ода­ ғы­ның мүшесі, «Ақ Жайықтың

«Ақ Жайық» ән-би ансамблі (1984 ж.)

далық Керей Еділбаев (1884-1956), жаңақалалық Қали Жанарыстанов (1884-1968), қаратөбелік Нұрға­ ли Қолғанатов (1884-1967) сынды Социалистік Еңбек Ерлерінің туғанына биыл 130 жыл толмақ. Социалистік Еңбек Ері Есниязов Алғазының (1889-1972) туғанына 125, Жүнісов Ниетқалидің (19041965) туғанына 110, Кенжебек Меңдәлиевтің туғанына 100 жыл толмақ. Ал Кеңес Одағының Батырлары Ерденбек Ниетқалиевтің (1914-1945) 100 жылдығы, Ахмедияр Хұсайынов (1924-1986) пен Садық Жақсығұловтың (1924-2009) 90 жылдығы да биыл аталып өтпек. Аты-жөні аталмай кеткен талай

ақ шағаласы» атанған Ақұштап Бақтыге­реева (1944) 70 жасқа толады. Дәл осы жыл – ақын Жұбан Молдағалиевтің «Мен қазақпын» поэмасының жарық көргеніне 50 жыл (1964). Жарты ғасырдан бері әр қазақтың кеудесіне мақтаныш ұялатқан ғажап дастанның ғұмыры әлі ұзақ болатынына сенімдіміз.

1954 жыл Қазақстанның кең байтақ даласын тас-талқан етіп жыртып тастаған «Тың және ты­ ңайған жерлерді игеру» атты нау­ қанның басталған уақыты еді. Бұл темір түреннен Батыс Қазақстан облысы да шет қалған жоқ. «Успенка», «Ульяновск», «Правда» (қазір­

гі Тоғанас), «Шаганский» (қазіргі Шаған) ауылдарының іргетасы сол кезде қаланыпты. Қазақ даласын әрі орыстандырып, әрі эрозияға ұшыратқан осы алапатқа да алпыс жыл болады. Орал әуежайы 1934 жылдың 21 сәуірінде пайдалануға берілген екен. Бүгінде басынан бағы тайып тұрған әуежайымыз 80 жылдық мерейтойында бір серпіліп, халық­ аралық мәртебеге ие боларына сенгіміз келеді. Осы жылы Оралда ойға алынатын тұлғалардың бірі – Сәкен Сейфуллин. Совнарком төрағасының ықпал етуімен Орал қаласында ашылған 7 жылдық қазақ мектебі (қазіргі №11 мектеп-интернат кешені) биыл өзінің 90 жылдығын (1924) атап өтпек. Алғашқы халық мұғалімдерінің бірі, қоғам қайраткері Нұғыман Залиевтің (1889-1938) туғанына 125 жыл, мемлекет қайраткері, қазақ әйелдері арасынан шыққан тұңғыш инженер, жәнібектік Мә­ дина Бегалиеваның туғанына 115 жыл, тарихшы, қазақ арасынан шыққан тұңғыш тарих ғылымы­ның кандидаты, ақжайықтық Халел Әділ­гереевтің (1904-1974) туғаны­ на 110 жыл. Деректер биылғы маусым айында Орал ет-қалбыр комбинаты­ның құрылғанына, Орал обаға қарсы күрес стансасының ашылғанына 100 жыл (1914) толатынын айтады. Ал Орал қаласындағы қалалық демалыс паркінің іргесі осыдан 175 жыл (1839) бұрын қаланыпты. «Аяз» ЖШС-ның құрылғанына 90 жыл (1924). 14 қазанда Орал-Кө­ шім суару-суландыру жүйесінің ашылғанына 75 жыл (1939) толады. Орал қаласында алғашқы теле­ дидар бағдарламасының көрсе­ тілгеніне де биыл 50 жыл (1964) болады екен. Әлемдегі ең қоры көп газ кеніштерінің бірі, Қазақстан экономикасын өрге тартып тұрған өндіріс алыптарының бірегейі – Қарашығанақ мұнай-газконденсат кен орнының ашылғанына да биыл 35 жыл (1979) болады. Бұл айтылғандар – биыл аталып өтілер көп мерейтойдың кейбірі ғана. Жаңа 2014 жылдың табалдырығында тұрып, біз де бұл жылдың кейін тарих сахнасында айтулы оқиғаларымен, танымал тұлғаларымен есте қалатын ерекше кезең болуын тілейміз. Ж.Молдағалиев атын­ дағы об­лыс­тық ғылымиәмбебап кітапха­насының өлкетану әдебиеттері бөлімі құрастырған арнайы күн­тізбелік жинақ негізінде дайын­далды.

тағдыр Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Берқайыр Аманшин

17

Орда топырағына ат басын бұрғанда алдымен талай тарландардың тұсауын кескен мәдениет үйіне соқпай кетпеймін. Өлеңжырдың кәусарына шомылдырып, өткен күнді құндағына ап тербетер осынау киелі орынның жаныңды сыздатар сағынышы да жоқ емес.

«Әкемізге өкпемізді Мансұр Сағатов

Нариман Қаражігітов

Ораз Исаев

Сәлімгерей Жантөрин

М

ен Ажар Балабасованы сол киелі сахнадан жиі көремін. Мәдениет үйінің көркемдік жетекшісі ретінде қызмет ете­тін ол тамылжыта ән де салады. Ажар Балабасова деп отырғанымыз – кезінде айтыскерлік әрі әншілік өнерімен облысымызға аты мәшһүр болған Кенжеғали Ба­лабасовтың қызы ғой. Өмір­ дің жаныңды аяусыз жаншылап тастайтын әділетсіздігі­не қарсы тұрып үйренгендіктен бе, қатарларынан ересектеу көрінетін аса салмақты Ажар Бисен ауылында көп балалы отбасында өсті. Анасы Әсия он құрсақ көтерген екен. Оның екеуі жастай шетінеп, сегіз бала бір ұяның балапандарындай болып, қанаттасып жетілді. Ажар он үш жасына дейін ата-анасымен бірге балалық базарында алаңсыз тірлік кешіпті. Үлкендердің аяқ­тарын сәл шалыс басуы кішкентай, жазықсыз жүрек­терді аяусыз жаралап кетері анық. Сол көкөрім қыз кезінде-ақ ата-анасының ажы­расуы Ажар­ дың да жан дүние­сіндегі үкілі үміттерін әлдеқай­да ұшырып әкетті. Тек орны толмаған са­ ғыныш қана қалып қойды. Кейде сол жүрек түкпірін мекендеп алған сағыныштың жа­­нын сыздатып ауыртатыны бар. Ажардың әкесі Кенжеғали «облыс ақыны» атанған айтыскер, әнші-сазгер, термеші бо­лып, өнерімен талай биікті бағындырған, небір жақсыжай­саңдармен сыйлас­қан та­­лантты адам екені бар­шаға мә­лім. Жастайынан өлең-жырға, өнер­ге ғашық Кенжеғали Ба­ ла­ба­сұлының сұңқылдаған үнін естіген Ғарифолла Құр­ манғалиев ақ батасын беріп, өнердегі тұсауын кескен екен. Белгілі себептермен отбасынан жырақ тұрып жатқан әке­ні «Адасқанның алды - жөн,

ұмыттық»

ар­ты – соқпақ» деп Абай атамыз айтқандай, үйіріне қайта келіп қосылар» деп Ажар да бауырларымен бірге ұзақ күт­ ті. Сол үміт тіні арада отыз жыл өтсе де, әлі үзілген жоқ.

– Сен маған телефон шалып, «Орал өңірі» газетінен едік деп әкем туралы сұрағандарыңа, біз­дерді ұмытпағандарыңа әрі қуандым, әрі толқыдым, – деді Ажар бізбен әңгімесінде. Өткен жылдың мамыр айында «Орал өңірі» газетінің арнайы тапсырмасымен соң­ ғы уақытта елеусіз қалған Кенжеғали Балабасов ақса­қалдың шаңы­рағына бас сұққан едім. Сонау балалық бал­дәурені өткен Жиекқұм ауылында бұрынғы интернаттың бірер бөлмесін паналап отырған ақсақалдың жайсыз тірлігі кө­ңі­ліме түрлі ой сап кеткенді. 1967 жылы Қазан төң­керісінің жарты ға­сырлық мерекесіне орай өт­кізілген облыстық ақындар айтысына қатысып, бірден «облыс ақыны» атағына ие болған өнер­ паздың шашасына шаң жұқ­ тырмаған жүйрік болғанын бө­кейліктер жақсы біледі. Ша­ рықтаған дауыс, таза дикция, сұңқылдай құйылған домбыра үні өнерсүйер қауымның есінде сақталып қалған. Әрі әнші, әрі ақын ағамыздың қырықелуден аса өзі шығарған ән­ дері де бар. Тағдыр дауылы адастырған ол он жыл салт өмір сүрсе, одан бері де өзімен тағдырлас жанмен бас қосып, екі жарты бір бүтін болып тірлік кешуде. Қазір бірге түтін түтетіп отырған қа­рияның да төрт баласы бар. Күндер­дің күнінде олардың қау­қары қа­йт­қан аналарына кеп, «үйге қайт» демесіне кім кепіл? Біз барғанда Кенжеғали ағай үй сыртында, бес-алты жандыққа арналған қорасы­ ның төңіре­гінде жүр екен. Қалбалақтап, ішке бастады. Жұпыны, кішкен­тай бөлме. Бұ­-

рын атағы жайылған өнер­ паздың даңқты өмірін ай­ғақ­ тайтын ешнәрсе көзге ілінбеді. Кәрілік атты тажалдың құрығына ілінген ақ­сақалдың өзінен өрбіген ұр­пақтары бо­ла тұра, жалғыздық күйін кешіп, жанұясынан жырақ қал­ғаны көңілімізді аласапыран күйге түсірді. Сәлден соң жан-жағымызға бағамдай зер салған біздің назарымызға ақ­сақалдың домбыра ұстап түскен солғын­дау суреті ілікті. Осы арада өткен өміріне өкінішін анық аңғарт­қан қа­ рияның жанарынан көз жа­сы сорғалап қоя берді. Өкі­ніші бір басына жетерлік жанның жүрегін жаралап, тағ­дырын таразылауды мақсат тұтып отыр­мағанымызды көзі қарақ­ ты оқыр­ман түсінер деп ойлаймыз.

- Өнер ортасында жүрген соң, әріптес ағалардың «Кен­ же­ағаның қызы ғой» деп мені іштартып жатқанына көңілім өсіп, толқып қалатынмын. Сол арқа сүйер әкенің үйден кетуі өте ауыр тиді. Анам Әсия ешқашан әкемізді кінәлап, артық ауыз сөз айтқан емес. Әкемнің анасы Кенжеғаным адуынды, тентектеу адам болатын. «Келінімнің қасында қаламын», – деп анам­ның қо­ лында қалды. Қайтпас сапарға да анам өз қолымен арулап шығарып салды. Әкем отбасымыздан кетіп қалғанда кенже сіңлім бес жаста еді. Әке мейі­ рімін сезінбей өсті. Алайда мен әкемді қатыгез деп ойламаймын. Ол да кезінде ақ­ тарылып, қателігін айта алма­ ған болар. Шынымды айтсам, өзге бала­ларында да әкемізге деген еш­қандай өшпенділік жоқ. Кейде әкеммен жүздесіп: «Мен сені сағынып жүрмін» деп айтқым келеді, – дегенді Ажар бізбен ішкі сырын бөлісіп. Осы мақаланы жазу бары­ сында Бисен ауылындағы Кен­

жеғали ағайдың балалық шағы өткен Балабас ақсақалдың да қара шаңырағына бас сұқ­тық. Ұрпағының ортасында мар­қа­ йып отырған Әсия Балабасовамен әңгімеміз Кенжеғали ағай төңірегінде өрбіді.

– Кенжақаңнан он құрсақ көтердім. Оның екеуі жастай қайтыс болып, бүгінде сегіз балам аман-сау, өмір арбасын өздері сүйреп, тірліктерін көріп келеді. Бірге тұрған кезде отағасына қарсы шыққан емеспін. Кетем деді. Кетті. Арада отыз жылдай уақыт өтті ғой. Балалардың да, менің де ешқандай қарсылығымыз жоқ. Келем десе, қарсы емеспіз, деп ойын ірікпеді апамыз. Иә, араға түскен отыз жыл­ дай уақыттың ызғарын байқа­ мау, сезінбеу мүмкін емес. Де­генмен қарым-қатынасты жы­ лытуға қарсы емес перзенттер пейілінің кеңдігі мен Әсия апайдың қазақ әйелдеріне тән төзімділігі, кешірімділігі кө­­ңілге үміт ұялатады. Өзінен өрбіген ұл-қызының ортасында еңселеніп отырған Кен­жеғали ақ­сақалды көру ға­нибеті тезірек туса дейміз, шір­кін... Өйткені «Сү­рінбейтін тұяқ, жаңылмайтын жақ жоқ» де­гендей, бір кезде шайтан азғырып, ша­ңырағынан жы­ рақтап, балаларына жат­тай болып кеткен жан жанұясы­ мен қайта табысса деген ой бә­рімізді мазалап жүргелі қашан... «Бәріміз» деп отыр­ ғаным – сонау жылдарда өнер көгінде, айтыс додасында жар­қырап жанған Кенжеғали ақын, әнші, жыршы, сазгер, термеші туралы талай қалам тербеген «Орал өңірінің» жур­­налистері ғой! Бұған Шол­пан, Дариға, Үзілдік апала­рымыз да, Қатимолла, Көшерғали, Са­ ғынтай ағалар да қо­сылар деп ойлаймыз.

Гүлнәр ҚАДЫРОВА, Бөкей ордасы ауданы

18

қаулы-қарар Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

ЖОБА

Батыс Қазақстан облысы аумағында құрылыс салудың (Жалғасы. Басы газеттің №2 санында) ЕРЕЖЕСІ 12) салдарынан азаматтардың, со­ ның ішінде мүгедектердің және жалпы қоғамның өмір сүру және мекендеу ортасының жай-күйі нашарлайтын, құқықтары мен заңды мүдделеріне қысым жасалатын, мемлекеттік мүд­ делерге зиян келтірілетін, Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген жауапкершілікке алып келетін басқа да іс-әрекеттер.

139. Жіберілген бұзушылықты және оның салдарын жою, сондай-ақ келтірілген шығынның (зиянның) орнын толтыру міндеттері аталған бұзушылықтарға жол берген субъектіге жүктеледі.

140. Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі субъектілерінің жіберген бұзушылықтары салдарынан салынған объектінің кепілдікті пайдаланылу мерзімінің сақталмау фактілері Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің нормаларына, сондай-ақ «Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы» заңына сәйкес анықталады.

3. Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі субъектілерінің құқықтарын қорғау 141. Елді мекендердің аумақтарын­ да құрылыс салуды жүзеге асыру ке­ зінде субъектілердің құқықтарын қор­ ғау жә­не құқықбұзушылықтар үшін жа­уапкершілік Қазақстан Республи­ка­сы заң­намасымен анықталады.

142. Елді мекендердің аумақтарында құрылыс салу жөніндегі заңнаманы бұзудан келген шығынды кінәлі тұлғалар Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген көлемде және тәртіпте өтеулері тиіс.

7. Аумақтарда құрылыс салуды реттеу тәртібі 1. Тұрғын аумақтарға құрылыс салу тәртібі 143. Құрылымдық-жоспарлау тұр­ ғысынан, қағида бойынша, елді мекен­ дердің тұрғын аумақтары тұрғын ғимараттар, тұрғын кварталдар, шағын аудандар, тұрғын аудандар және басқа да тұрғын құрылымдар тобы түрінде берілуі тиіс. Жаңа тұрғын үй құрылысы халық­қа өмір сүрудің қолайлы жағдайла­рын, әлеуметтік қызмет көрсетулердің кепілденген ең аз мөлшерін және құры­ лыс салудың қандай да бір типі үшін экономикалық тұрғыдан негізделген инженерлік қамтамасыз ету деңгейін қамтамасыз ететін қала құрылысы кешендері түрінде тұрғын ортасын қалыптастыруды көздеуі тиіс.

144. Тұрғын аумақтарына құры­ лыс салу сәулет-қала құрылысы құ­ жаттамасының (бас жоспарлардың, егжей-тегжейлі жоспарлау жобаларының) негізінде жүзеге асырылуы тиіс.

145. Тұрғын аумақтарды жобалау және тұрғын үйлерді орналастыру кезінде үйлер мен олар орналасқан жер телімдерін күтіп ұстау және қызмет көрсету мақсатында кейіннен көппәтерлі тұрғын үйлердің тұрғын және тұрғын емес үй-жайлары меншік иелерінің кондоминиумдары құрылуы мүмкін екендігін ескеру қажет.

146. Көппәтерлі тұрғын үйлер кешендерін жобалау кезінде эко­ло­гия­ лық, санитарлық және өртке қар­сы талаптарды есепке ала отырып, үстіңгі алаңда балалар ойнайтын, спорт және шаруашылық алаңдарын орналастырып, жерасты кеңістігін көлік тұ­рақта­ ры, гараждар және инженерлік жабдық құрылыстарын орналастыру үшін барынша пайдалану қажет.

147. Аула кеңістігі элементтерін орналастыру үшін қажетті аудандардың есебі сәулет жоспарлау тапсырмасы және қолданыстағы нормативтерге сәйкес орындалады.

148. Жеке тұрғын үй құрылысы ау­ дандарын және кварталдарын жобалау және салу (қайта құру) қызмет көрсету мекемелері мен кәсіпорындарын орналастыра және қажетті инженерлік-

көліктік инфрақұрылымды қамтамасыз ете отырып, кешенді түрде жүзеге асырылады. Жеке тұрғын үйлерді салатын азаматтарға заңнамамен белгіленген тәртіпте жер телімдерін беру құрылыс салу (қайта құру) аумағын инженерлік даярлау, кіреберіс жолдарын, кө­ шелерді және квартал ішіндегі жолдарды, қажет болатын магистральдық инженерлік желілерді салу, аумақты тігінен жоспарлау бойынша жұмыстар кешенін орындағаннан кейін жүзеге асырыла алады.

2. Қала маңы аймағы аумақтарына құрылыс салу 149. Қала маңы аймағына енгізілген елді мекендер жерлері елді мекеннің бас жоспары, егжей-тегжейлі жоспарлау жобалары және құрылыс салу жобалары, жерлерді аумақтарға бөлу схемалары және басқа да қала құрылысы құжаттамасы негізінде пайдаланылады.

150. Орталық-қала мен облыстың атқарушы органдарының жоспарлау және құрылыс салу жобаларын, қала маңы аймағы аумағында жерлерді аймақтарға бөлу схемаларын қаланың бас жоспарымен сәйкестікке келтіру және берілген аумақта басқа да қала құрылысы құжаттамасын әзірлеу бойынша өзара ықпалдастығы жерлерді пайдаланудың аумақтық Ережелерімен және тәртіптерімен жүзеге асады.

151. Қала құрылысын ерекше реттеу аймағына енгізілген жерлер орталық-қа­ ланы дамытуға, оның инженерлік және көліктік инфрақұрылымының қалыпты жұмыс істеуі үшін қажет құрылыстар­ды салуға және орналастыруға арнал­ған резервтік аумақтар болып табылады.

152. Қала құрылысын ерекше реттеу аймағында құрылыс салу аталған аймақта орналасқан елді мекендердің қаланың сәулет және қала құрылысы органымен келісілген бас жоспарына сәйкес жүзеге асырылады. Келешекті қала шегінің ішінде, қала құрылысы және жобалық құжаттамамен қамтамасыз етілмеген аумақта күрделі құрылыс объектілерін жергілікті орналастыруды, облыстық атқарушы органдармен және қалалық атқарушы органдарымен келісе отырып, жергілікті атқарушы органдар жүзеге асырады.

153. Жеке және заңды тұлғалардың меншігіне немесе жер пайдалануына қала құрылысын ерекше реттеу ай­ мағынан жер телімдерін беруді немесе мақсаттық пайдаланылуын өзгерту­ді заңнамамен белгіленген тәртіпте, қа­ ла­лық және қала маңы аймағының кешенді түрде әзірленген қала құры­ лысы құжаттамасын ескере отырып, өз құзыреттерінің шегінде жергілікті атқарушы органдар жүзеге асырады.

154. Қала маңы аймақтары жер­ лерінің құрамына қаламен біртұтас әлеуметтік, табиғи және шаруашылық аумақты құрайтын, қала шегінен тыс жердегі жерлер де енгізілуі мүмкін.

155. Дамыту, қала құрылысын ерекше реттеу аймақтарын (қаланы дамытуға, инженерлік және көліктік инфрақұрылымдардың қалыпты жұ­ мыс істеуі үшін қажет құрылыстарды орналастыруға және салуға арналған резервтік аумақтарды), ормандар, орман-бақтар және басқа да жас көшеттер отырғызылған, қорғау және санитарлық-гигиеналық функцияларды орындайтын, халықтың демалыс орны болып табылатын жасыл аймақтарды бөле отырып, аумақты аймақтарға бөлу жүзеге асырылады.

156. Қалалардың қала маңы аймақ­ тарының көлемдері мен шекарала­рын жерге орналастыру, сәулет және қала құрылысы мемлекеттік орган­дары­ның бірлескен ұсынысы бо­йынша, осы қа­ лалардың бас жоспарларын бекіте­тін мемлекеттік органдар белгілейді жә­не өзгертеді.

157. Жерлердің қала маңы ай­ мағына енгізілуі осы жерлерге мен-

шік құқығының және жер пайдалану құқығының тоқтатылуына алып кел­мейді.

158. Қала маңы аймағына енгізілген жерлерді пайдалану тәртібі мен режимін қала маңы аймағына енгізілген аумақтың тиісті атқарушы органдарымен келісілген тиісті елді мекеннің атқарушы органының ұсынысы бойынша қала маңы аймағын белгілеген ор­ган анықтайды.

159. Қала маңы аймағының шектері белгіленген тәртіпте бекітілген қала құрылысы құжаттамасымен анық­ талады.

160. Ережелер мыналарға таралады: келешекті қала шегінің ішіндегі қала маңы аймағының аумақтары; қала мен қала маңы аймағы елді мекендерінің дамуы мен жұмыс істеуі үшін маңызды мәнге ие, қаланың қа­ ла маңы аймағын жоспарлау жобасы­ мен және басқа да қала құрылысы құ­ жаттамасымен анықталған, келе­шек­ті қала шегінен тыс қала маңы айма­ғы­ның аумақтары; ғимараттар, құрылыстар және олардың кешендері, жылжымайтын мүліктің басқа да объектілері, осы ау­ мақтарда орналасқан инженерлік-кө­ ліктік коммуникациялар мен олардың элементтері.

161. Қала маңы аймағы аумағын­да­ғы сәулет, қала құрылысы және құ­рылыс қызметі мәселелері бойынша об­лыс пен орталық-қала атқарушы орган­да­ рының өзара қатынастарын реттеу келесі қағидалардың орындалуын не­гізге ала отырып жүзеге асырылады: қала мен оның қала маңы аймағы­­ ның аумағын қамтитын бірыңғай, объек­ тивті қалыптасқан аумақтық-кеңістіктік және табиғи-экологиялық құрылымды өзара байланысты дамыту негізінде оның сәулеттік келбетін қалыптастыру және жетілдіру; қала маңы аймағын аумақтық дамыту бағдарламалары мен жобаларын әзірлеуді бірлесе қаржыландыру; даму басымдықтарын келісу. Аудан мен қаланың атқарушы органдарының арасында сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі және қала маңы аймағындағы жер қа­тынастары мәселелері бойынша ке­ліспеушіліктер болған жағдайда түп­ кілікті шешім облыстық атқарушы орган құрған мемлекеттік комиссиямен қабылданады.

162. Қаланың қала маңы аймағы аумағының құрамындағы резервтік аумақтар болып табылатын ерекше мемлекеттік реттеу аумақтарында құ­рылыс салу бойынша талаптар заң­ намамен белгіленген тәртіпте жүзеге асырылады.

3. Құрылыс салуды реттеу аймақта­ры және табиғи кешен аумақтарында құрылыс және абаттандыру объектілерін орналастыру тәртібі.

163. Құрылыс салуды реттеу ай­ мақтары мен қорғалатын табиғи ландшафт аймақтарының, өзендерді, көл­­­дер­ ді, шипажайларды, тарих, археология, қала құрылысы, сәулет және өнер ес­ керткіштерін қорғау аймақтарының (бұдан әрі «қорғау аймақтарының») аумақтарында, сондай-ақ арнайы мақ­саттағы аумақтарда құрылыс пен абат­тандыру объектілерін орналастыру Қазақстан Республикасының жер, экологиялық, су, халықтың ден­сау­лы­­ғы және денсаулық сақтау жүйе­сі тура­ лы кодекстеріне, Қазақстан Республи­ касындағы сәулет, қала құры­лысы жә­ не құрылыс қызметі туралы Қазақстан Республикасының заңдарына, тарихимәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану туралы, сондай-ақ осындай аумақтарды пайдалану жөніндегі бас­ қа да нормативтік-құқықтық актілерге сәйкес жүзеге асырылады.

164. Республика аумағында орна­ ласқан барлық тарих, археология, қала

құрылысы, сәулет және өнер ескерткіш­ тері (бұдан әрі - тарих және мәдениет ескерткіштері) қол сұғылмайтын бү­ кілхалықтық игілік болып табылады және олардың жай-күйіне қарамастан, функционалдық тұрғыдан ұтымды пайдалана отырып, сақталуы және қал­пы­на келтірілуі тиіс.

165. Қалалар мен басқа да елді мекендердің тарих және мәдениет ескерткіштерін пайдалану режимі оларды қорғау аймақтарының облыстың жергілікті атқарушы органдарымен бекітілген жобаларында, тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау және пайдалану ережелеріне сәйкес анықталады.

166. Тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау аймақтарының шектерінде аумақты пайдалану режимінде қарастырылмаған құрылыс және абаттандыру объектілерін орналастыру қажет болған жағдайда, мұндай жұмыстарды жүргізуге рұқсатты жергілікті атқарушы органдардың ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі бере алады немесе ол белгілеген тәртіпте беріледі.

167. Тарихи-сәулеттік тірек жоспарлар жасалмаған қорғау аймақта­ ры аумағында құрылыс объектілерін орналастыруға, сондай-ақ ескерткіш­ терді қорғау аймақтарының аумағын пайдаланудың белгіленген режимінен ауытқуға тек орналастырылатын объек­тіге арнайы орындалған және тарихи-сәулеттік тірек жоспарлар үшін көзделген тәртіпте бекітілген қала құрылысы құжаттамасының жобасы бойынша ғана жол беріледі.

168. Қорғау аймақтарының шектерінде жер, құрылыс-монтаждау және басқа да жұмыстарды жүргізу қолданыстағы Қазақстан Республикасы нормативтікқұқықтық актілеріне сәйкес жүзеге асырылады.

169. Қазақстан Республикасының тарихи-мәдени мұра объектілерін қорғау және пайдалану туралы заңнамасы­ ның орындалуын бақылауды мыналар жүзеге асырады: 1) облыс, аудандардың (облыстық мәндегі қалалардың) жергілікті ат­қа­ рушы органдары; 2) уәкілетті орган.

170. Тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау аймақтарының шектеріндегі қорғауды, қалпына келтіруді, пайдалануды және режимнің сақталуын тікелей бақылауды тиісті жергілікті атқарушы органдардың тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау жөніндегі комиссиялары жүзеге асы­ рады.

171. Елді мекендердің табиғи кешені көбінесе табиғат қорғау, рекре­ациялық, сауықтыру және ландшафт түзу функцияларын орындайтын және елді мекеннің табиғи-ландшафтық қаң­қа­сын құрайтын өсімдіктер және (неме­се) су объектілері басым болатын ау­мақтардың жиынтығы болып табылады.

172. Табиғи кешен аумақтарына: табиғи аумақтар ­ – дендропарк, өзендер мен бұлақтардың құрылыс салынбаған табиғи аңғарлары; көгалдандырылған аумақтар – сая­ бақтар, бақтар, бульварлар мен сквер­ лер, бақ-саябақ жасау өнері мен ланд­ шаф­тық сәулет ескерткіштері, сондай-ақ тұрғын үйлер құрылысы­ның көгал­дан­ ды­рыл­ған аумақтары, қо­ғамдық, өнді­ рістік және коммуналдық мақсаттағы нысандар; резервтік аумақтар – бұзылған және табиғи қасиеттерін жоғалтқан ау­ мақтарды қайта қалпына келтіру үшін жаңадан көгалдандыратын аумақтар ұйымдастыру үшін резервке алынған аумақтар жатады.

173. Табиғи кешен аумақтарын сақтау мен дамытудың негізгі бағыттары қала маңы аймағы елді мекендерінің табиғи кешенінің тұтастығын сақтауды, әртүрлі иерархиялық деңгейдегі рекреациялық аймақтарды қалыптастыруды, қоршаған ортаға жағымсыз ықпалдарды болдыр-

2013 жылғы «___»________ № ____ Батыс Қазақстан облысы әкімдігінің қаулысына қосымша

мау жөніндегі шешімді және табиғи кешеннің нақты аумақтарын тиісінше күтіп ұстауды (жобалаудың барлық сатыларында белгіленіп отырған қызметтің қоршаған ортаға ықпалын бағалау процедурасын жүргізуді) ұйғарады.

174. Қорғалатын табиғи ландшафтар аймақтарында, сондай-ақ өзендерді, көлдерді, шипажайларды қорғау жә­ не ерекше қорғалатын аумақтар ай­ мақтарында құрылыс объектілерін орналастыруға және оларды пайдалану кезіндегі шаруашылық іс-әрекетке тек Экологиялық кодекс пен табиғат­ ты қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану жөніндегі басқа да қолданыстағы нормативтер мен ере­желер талаптарын қатаң сақтаған жағдайда ғана жол беріледі.

175. Тарих және мәдениет ес­керт­ кіштерінің есебін жүргізу, қорғау, пайдалану және қалпына келтіру ережелерін орындамаған, ескерткіштерді қорғау, қорғалатын табиғи ландшафт аймақтарының, сондай-ақ өзендерді, көлдерді, шипажайларды қорғау ай­ мақтарының және ерекше қорғалатын аумақтардың режимін бұзған адамдар Қазақстан Республикасының қол­ даныстағы заңнамасына сәйкес қар­ жылық, әкімшілік немесе қылмыстық жауапкершілікке тартылады 4. Ұжымдық және жекеленген жерсеріктік және эфирлік қабылдау құрылғыларын орнату мен пайдалануға арналған талаптар 176. Ұжымдық және жеке жерсеріктік және эфирлік қабылдау құрылғыларын тұрғылықты ғимараттарда жеке және ұжымдық жерсеріктік және эфирлік антен қабылдаулары ҚР ҚНжЕ 3.0243-2007, ҚР ҚНжЕ 3.02-10-2010 талаптарына, ҚР Үкіметінің 2011 жылғы 15 қарашадағы №1341 «Радиотехникалық объектілерге қойылатын санитарлықэпидемиологиялық талаптар» сани­ тар­лық қағидаларын бекіту туралы қаулысы, Қазақстан Республика­сы Құрылыс және тұрғын үй-комму­нал­ дық шаруашылық істері агенттігі төр­ағасының 2012 жылғы 10 жел­тоқ­ сандағы №603 бұйрығымен бекітілген «Құрылыс cалудың аумақтық ере­же­ ле­рін әзірлеудің қағидалары» та­лап­­та­ рына сәйкес және басқа да нор­ма­тив­ тік-құқықтық құжаттарға сай жүзе­ге асы­ры­ла­ды.

177. Ұжымдық және жеке жерсе­ рік­тік және эфирлік қабылдау құрыл­ ғы­ларын стационарлық ғимарат ша­ тырында құбыр бағаналарына арнайы жоба­сыз дайындаушы зауыттың техни­ калық сипаттамасына сай орнатуға рұқ­ сат етіледі.

178. Атқарушы органдар жеке жер­ серіктік және эфирлік қабылдау құ­рыл­ ғыларын қоғамдық (қоғамдық-іскерлік) және рекреациялық ай­мақ­­тар­да орнату талаптарын анықтаған кез­де­ ­сол аймақтарда орналасқан ар­хи­тек­ту­­ ра­лық нысандардың орна­ла­суының ай­ рық­ша жағдайлары ескеріледі.

179. Қоғамдық (қоғамдық-іскерлік), рекреациялық аймақтардың жалпы архитектуралық қөрінісін және адамдар денсаулығының, жануарлар мен дүние-мүліктің қауіпсіздігін қамта­ма­сыз ету мақсатында жеке жер­се­рік­тік және эфирлік қабылдау құрыл­ғы­ларын ғи­ мараттың фасад жағынан және тарих, мәдениет және сәулет ескерткіші болып табылатын ғимарат­тарға орнатуға тыйым салынады.

180. Жеке қабылдау құрылғыларын орнатуға байланысты кез келген ісқимылдар атқарушы органдармен, сондай-ақ ғимарат және құрылыс меншік иелерімен келісілуі қажет.

181. Жеке және ұжымдық қабылдау құрылғыларын фасадтарға орналастыру архитектуралық шешіммен, фасадты әрлендіру мен ғимаратты кешенді инженерлік құрылымдаумен ұштастырылуы қажет.

(Жалғасы бар)

Қаулы-қарар oral_oniri@inbox.ru (Жалғасы. Басы газеттің №2 санында)

Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл Мәслихаттың 2013 жылғы 13 желтоқсандағы №14-3 шешіміне 1 - қосымша

2014 жылға арналған облыстық бюджет 2

257

001 002 009

5

02

1

2

258

120

120 287

03

001

010 011

012

003 004 1

252

001 003 008 013

271 04

1

2

261

261

014 015 003

027

003 006 048

061 285

4

253 261

5

253 261

9

261

006 007

043 024 003 052

001 002 004 005 007 011 019 029 067

271

276 05

1

113 114 007 037 001

Қаржылық қызмет Облыстың қаржы басқармасы Жергілікті бюджетті атқару және коммуналдық меншікті басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Ақпараттық жүйелер құру Жекешелендіру, коммуналдық меншікті басқару, жекешелендіруден кейінгі қызмет және осыған байланысты дауларды реттеу Жоспарлау және статистикалық қызмет Облыстың экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасы Экономикалық саясатты, мемлекеттік жоспарлау жүйесін қалыптастыру мен дамыту және облысты басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Қорғаныс Әскери мұқтаждар Облыс әкімінің аппараты Жалпыға бірдей әскери міндетті атқару шеңберіндегі іс-шаралар Аумақтық қорғанысты даярлау және облыстық ауқымдағы аумақтық қорғаныс Төтенше жағдайлар жөнiндегi жұмыстарды ұйымдастыру Облыс әкімінің аппараты Облыстық ауқымдағы жұмылдыру дайындығы және жұмылдыру Облыстық бюджеттен қаржыландырылатын табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайдар, азаматтық қорғаныс саласындағы уәкілетті органдардың аумақтық органы Облыс ауқымындағы азаматтық қорғаныстың іс-шаралары Облыс ауқымындағы төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою Қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқықтық, сот, қылмыстық-атқару қызметі Құқық қорғау қызметi Облыстық бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы ішкі істер органы Облыс аумағында қоғамдық тәртіпті және қауіпсіздікті сақтауды қамтама­сыз ету саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Қоғамдық тәртіпті қорғауға қатысатын азаматтарды көтермелеу Жол қозғалысы қауіпсіздігін қамтамасыз ету Белгілі тұратын жері және құжаттары жоқ адамдарды орналастыру қызметтері Әкімшілік тәртіппен тұтқындалған адамдарды ұстауды ұйымдастыру Қызметтік жануарларды ұстауды ұйымдастыру Облыстың құрылыс басқармасы Ішкі істер органдарының объектілерін дамыту Бiлiм беру Мектепке дейiнгi тәрбие және оқыту Облыстың білім басқармасы Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында мемлекеттік білім беру тапсырыстарын іске асыруға аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) бюджеттеріне берілетін ағымдағы нысаналы трансферттер Бастауыш, негізгі орта және жалпы орта бiлiм беру Облыстың білім басқармасы Арнайы білім беретін оқу бағдарламалары бойынша жалпы білім беру Мамандандырылған білім беру ұйымдарында дарынды балаларға жалпы білім беру Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) бюджеттеріне негізгі орта және жалпы орта білім беретін мемлекеттік мекемелердегі физика, химия, биология кабинеттерін оқу жабдығымен жарақтандыруға берілетін ағымдағы нысаналы трансферттер Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) бюджеттеріне үш деңгейлі жүйе бойынша біліктілігін арттырудан өткен мұғалімдерге еңбекақыны көтеруге берілетін ағымдағы нысаналы трансферттер Облыстың дене шынықтыру және спорт басқармасы Балалар мен жасөспірімдерге спорт бойынша қосымша білім беру Мамандандырылған бiлiм беру ұйымдарында спорттағы дарынды балаларға жалпы бiлiм беру Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру Облыстың денсаулық сақтау басқармасы Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында мамандар даярлау Облыстың білім басқармасы Техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарында мамандар даярлау Мамандарды қайта даярлау және біліктіліктерін арттыру Облыстың денсаулық сақтау басқармасы Кадрлардың біліктілігін арттыру және оларды қайта даярлау Облыстың білім басқармасы "Жұмыспен қамту – 2020 жол" картасын іске асыру шеңберінде кадрлар­ дың біліктілігін арттыру, даярлау және қайта даярлау Бiлiм беру саласындағы өзге де қызметтер Облыстың білім басқармасы Жергілікті деңгейде білім беру саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Ақпараттық жүйелер құру Облыстық мемлекеттік білім беру мекемелерінде білім беру жүйесін ақпараттандыру Облыстық мемлекеттік білім беру мекемелер үшін оқулықтар мен оқуәдiстемелiк кешендерді сатып алу және жеткізу Облыстық ауқымда мектеп олимпиадаларын, мектептен тыс іс-шараларды және конкурстар өткізу Балалар мен жасөспірімдердің психикалық денсаулығын зерттеу және халыққа психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялық көмек көрсету Облыстық мемлекеттік білім беру мекемелеріне жұмыстағы жоғары көрсеткіштері үшін гранттар беру Әдістемелік жұмыс Ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелерінің және ұйымдарының күрделі шығыстары Жергілікті бюджеттерден берілетін ағымдағы нысаналы трансферттер Жергілікті бюджеттерден берілетін нысаналы даму трансферттері Облыстың құрылыс басқармасы Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) бюджеттеріне білім беру объектілерін салуға және реконструкциялауға берілетін нысаналы даму трансферттер Білім беру объектілерін салу және реконструкциялау Облыстың балалар құқықтарын қорғау басқармасы Жергілікті деңгейде балалар құқықтарын қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер Денсаулық сақтау Кең бейiндi ауруханалар

253

мың теңге 2

133 519 133 519 115 080

253

0 18 439 95 640 95 640 95 640 3

73 655 16 717 16 717 12 834 3 883

253

56 938 863 863 56 075 12 456 43 619 3 750 401 3 750 401 3 745 301 3 627 951 2 972 7 750 48 528 4

24 151 33 949 5 100 5 100 9 377 367 909 725 909 725 909 725 2 927 986 1 728 510 767 199 650 211

5

253

253

118 813

9

192 287

253

1 199 476 920 677 278 799 3 757 139 212 117 212 117 3 545 022 3 545 022 7 736 7 736 7 736 0 0 1 774 781 748 912 59 618

271

06

1

256

0 34 828 41 161 232 666 224 335 15 973 261

40 331 100 000 0 0 999 916 0 999 916 25 953 25 953 23 810 370 24 102

271 2

256

9 256

Облыстың денсаулық сақтау басқармасы 004 Республикалық бюджет қаражаты есебінен көрсетілетін және аудандық маңызы бар және ауылдың денсаулық сақтау субъектілері көрсететін медициналық көмекті қоспағанда, бастапқы медициналық-санитариялық көмек және медициналық ұйымдар мамандарын жіберу бойынша денсаулық сақтау субъектілерінің стационарлық және стационарды алмастыратын медициналық көмек көрсетуі Халықтың денсаулығын қорғау Облыстың денсаулық сақтау басқармасы 005 Жергілікті денсаулық сақтау ұйымдары үшін қанды, оның құрамдауыш­ тары мен препараттарын өндіру 006 Ана мен баланы қорғау бойынша қызмет көрсету 007 Салауатты өмір салтын насихаттау 012 2011-2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы аясында бас бостандығын айыру орындарында отырған және босап шыққан тұлғалар арасында АҚТҚ- инфекциясының алдын алуға арналған әлеуметтік жобаларды іске асыру 017 Шолғыншы эпидемиологиялық қадағалау жүргізу үшін тест-жүйелерін сатып алу Мамандандырылған медициналық көмек Облыстың денсаулық сақтау басқармасы 009 Туберкулез, жұқпалы аурулар, психикалық күйзеліс және мінез-құлқының бұзылуынан, оның ішінде психикаға белсенді әсер ететін заттарды қолдану­ ға байланысты зардап шегетін адамдарға медициналық көмек көрсету 019 Туберкулезбен ауыратын науқастарды туберкулезге қарсы препараттармен қамтамасыз ету 020 Диабетпен ауыратын науқастарды диабетке қарсы препараттармен қамтамасыз ету 021 Онкогематологиялық науқастарды химия препараттарымен қамтамасыз ету 022 Созылмалы бүйрек функциясының жетіспеушілігі бар, аутоиммунды, орфандық аурулармен ауыратын, иммунитеті жеткіліксіз науқастарды, сондай-ақ бүйрегін транспланттаудан кейінгі науқастарды дәрілік заттармен қамтамасыз ету 026 Гемофилиямен ауыратын науқастарды қанды ұйыту факторларымен қамтамасыз ету 027 Халыққа иммундық профилактика жүргізу үшін вакциналарды және басқа иммундық биологиялық препараттарды орталықтандырылған сатып алу 036 Жіті миокард инфаркті бар науқастарды тромболитикалық препараттармен қамтамасыз ету 046 Онкологиялық науқастарға тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде медициналық көмек көрсету Емханалар Облыстың денсаулық сақтау басқармасы 014 Халықтың жекелеген санаттарын амбулаториялық деңгейде дәрілік заттармен, балаларға арналған және емдік тағамдардың арнаулы өнімдерімен қамтамасыз ету 038 Скринингтік зерттеулер тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде жүргізу 039 Аудандық маңызы бар және ауыл денсаулық сақтау субъектілерінің медициналық көмекті және амбулаториялық-емханалық көмекті халыққа тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде көрсетуі 045 Халықтың жекелеген санаттарын емдеудің амбулаториялық деңгейінде жеңілдікті жағдайда дәрілік заттармен қамтамасыз ету Медициналық көмектiң басқа түрлерi Облыстың денсаулық сақтау басқармасы 011 Республикалық бюджет қаражаты есебінен көрсетілетін және аудандық маңызы бар және ауылдың денсаулық сақтау субъектілері көрсететін медициналық көмекті қоспағанда, жедел медициналық көмек көрсету және санитариялық авиация 029 Облыстық арнайы медициналық жабдықтау базалары Денсаулық сақтау саласындағы өзге де қызметтер Облыстың денсаулық сақтау басқармасы 001 Жергілікті деңгейде денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі қызметтер 008 Қазақстан Республикасында ЖИТС алдын алу және оған қарсы күрес жөніндегі іс-шараларды іске асыру 013 Патологоанатомиялық ашып тексеруді жүргізу 015 Ақпараттық жүйелер құру 016 Азаматтарды елді мекеннен тыс жерлерде емделу үшін тегін және жеңілдетілген жол жүрумен қамтамасыз ету 018 Денсаулық сақтау саласындағы ақпараттық талдамалық қызметі 028 Жаңадан iске қосылатын денсаулық сақтау объектiлерiн ұстау 033 Денсаулық сақтаудың медициналық ұйымдарының күрделі шығыстары Облыстың құрылыс басқармасы 038 Деңсаулық сақтау объектілерін салу және реконструкциялау 083 "Жұмыспен қамту – 2020 жол" картасы шеңберінде ауылдық елді мекендерде орналасқан дәрігерлік амбулаториялар және фельдшерлік акушерлік пункттер салу Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамсыздандыру Әлеуметтiк қамсыздандыру Облыстың жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасы 002 Жалпы үлгідегі медициналық-әлеуметтік мекемелерде (ұйымдарда) қарттар мен мүгедектерге арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету 012 Тірек-қозғалу аппаратының қызметі бұзылған балаларға арналған мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелерде (ұйымдарда) мүгедек балалар үшін арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету 013 Психоневрологиялық медициналық-әлеуметтік мекемелерде (ұйымдар­ да) психоневрологиялық аурулармен ауыратын мүгедектер үшін арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету 014 Оңалту орталықтарында қарттарға, мүгедектерге, оның ішінде мүгедек балаларға арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету 015 Балалар психоневрологиялық медициналық-әлеуметтік мекемелерінде (ұйымдарда) психоневрологиялық патологиялары бар мүгедек балалар үшін арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету Облыстың білім басқармасы 015 Жетiм балаларды, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды әлеуметтік қамсыздандыру 037 Әлеуметтік сауықтандыру Облыстың құрылыс басқармасы 039 Әлеуметтік қамтамасыз ету объектілерін салу және реконструкциялау Әлеуметтiк көмек Облыстың жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасы 003 Мүгедектерге әлеуметтік қолдау көрсету Әлеуметтiк көмек және әлеуметтiк қамтамасыз ету салаларындағы өзге де қызметтер Облыстың жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасы

19 24 102 24 102

729 573 729 573 503 015 114 500 112 058 0

0 6 037 204 6 037 204 3 259 816 247 086 132 752 119 770 198 842

306 606 418 097 22 783 1 331 452 11 331 858 11 331 858 1 005 658 271 516 9 542 092 512 592 679 734 679 734 656 414

23 320 5 007 899 1 656 811 86 809 22 446 58 856 0 57 826 25 999 0 1 404 875 3 351 088 3 307 892 43 196 1 865 418 1 563 717 1 077 436 565 036 0 244 716 0 267 684 369 403 337 062 32 341 116 878 116 878 119 519 119 519 119 519 182 182 145 443

(Жалғасы бар)

20

ТЕЛЕЖОСЫҚ Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

ДҮЙСЕНБІ, 20 қаңтар ҚАЗАҚСТАН

16.00 «Менің Қазақстаным» 16.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 16.50 «ӨЗЕКЖАРДЫ» 17.10 «Білгірлер отауы». Зияткерлік сайыс 18.00 «ЗАҢ ЖӘНЕ БІЗ». Тікелей эфир 18.30 «Ұлжан».

19.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 20.05 «АЙТУҒА ОҢАЙ...»

20.50 ТҰСАУКЕСЕР! «СЫРҒАЛЫМ».

21.40 ТҰСАУКЕСЕР! «КЕЛІН».

22.30 «ТҮНГІ СТУДИЯДА Нұрлан Қоянбаев» 23.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 23.35 «SPORT.KZ» 0.00 «Көкпар» Ұлттық ойын 0.40 «Өзекжарды» 0.55 «Дауа» 1.30 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев» 2.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 2.35 «Ұлжан».

ОРАЛ

16.50 «Апта» 17.30 «Бәрекелді»

Қазақстан-Орал

06.55-17.55 ПРОФИЛАКТИКА 17.55 Аңдатпа 18.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары. Тікелей эфир

18.15 «Телемаркет», жарнама 18.20 “ЕХРО. Түркі әлемі”. Деректі фильм 19.00 Новости «АҚЖАЙЫҚ». Тікелей эфир 19.15 «Телемаркет», жарнама 19.20 “ОПИРАЯСЬ НА ЗАКОН” 20.00 “ЖАЙЫҚ ЖАУҺАРЛАРЫ” 20.30 “ТОПЖАРҒАН” 20.50 «Телемаркет», жарнама 21.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 21.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 22.00 Телехикая.

22.45 “ГРОМОВЫ. ДОМ НАДЕЖДЫ”. Телехикая.

23.35 Деректі фильм 00.00 «Ақжайық» жаңалықтары 00.30 Новости «Ақжайық» 01.00 Аңдатпа

ХАБАР

16.00 Кешкі жаңалықтар 16.15 «Қос өзен аралығы - әлемдік өркение бесігі». Д/сериал 17.00 Вечерний выпуск новостей.

17.15 «Ұзақ жол».

18.10 «Біз». Ток-шоу.

19.00 Қорытынды жаңалықтар.

19.30 «Бюро расследований».

20.00 Итоговый выпуск новостей.

20.30 «Тракторшының махаббаты».

21.10 Российский детективный сериал «След».

22.00 Тотальный футбол 22.30 Қорытынды жаңалықтар.

23.00 Журналдар 23.30 Итоговый выпуск новостей.

00.00 Журналдар 00.30-02.00 Жаңалықтар Бизнес Ауа райы Спорт Журналдар

ЕЛ АРНА

16.00 “Паула және жабайы хайуанаттар”.

17.00 “Ән арна”. Музыкалық бағдарлама.

18.00 “Жар@йсың”.

18.30 “Туған өлке”. Танымал тұлғалардың туған жеріне саяхаты.

19.00 “Әуен әлеміне саяхат”.

19.20 “Бәрі де мүмкін”. Өзекті де өткір проблема көтеретін ток-шоу.

20.00 “Группа счастья”. /Ресей/ 21.00 “Ұшқыштар”.

21.40 Прогноз погоды.

21.45 Кино. “Четверо похорон и одна свадьба”.

23.25 “Жар@йсың”.

ЕУРАЗИЯ

16.00 «ДАВАЙ ПОЖЕНИМСЯ» 17.00 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (каз.)

17.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 17.45 НОВОСТИ 17.55 Погода

18.00 «ПУСТЬ ГОВОРЯТ» 19.00 Премьера. «ПЯТНИЦКИЙ. Глава вторая» 20.00 «НОВОСТИ В 20.00» 20.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 21.00 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (қаз.)

21.30 Ауа райы 21.35 «ДӘРІГЕР АХМЕТОВА» 22.30 «Сапа бақылауда» 23.00 Х/ф «Черные кошки» 0.45 «МАРУСЯ. ИСПЫТАНИЕ» 1.30 «ЖИТЬ ЗДОРОВО» (қаз.)

2.25 «КОНТРОЛЬНАЯ ЗАКУПКА» (қаз.)

СЕЙСЕНБІ, 21 қаңтар ҚАЗАҚСТАН

6.00 «ТАҢШОЛПАН».

8.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 8.45 «Сырғалым».

9.40 «Айтуға оңай...»

10.25 «Ертегілер еліне саяхат». Мультхикая.

10.40 «Сүйкімді жәндіктер». Мультхикая.

10.55 «Санжар мен Қайсар».

11.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 11.45 «Sport.kz» 12.10 «Алаң» ток-шоуы 15.00 «Жаныңда жүр жақсы адам». Деректі фильм.

15.35 «Ұлттық өнім» 16.00 «Махамбет». Деректі фильм 16.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 16.50 «Еңселі Елорда» 17.05 «Ас мәзірі» 17.35 «Сыр-сұхбат» 18.10 «EXPO ЖОЛЫ» 18.30 «Ұлжан».

19.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 20.05 «АЙТУҒА ОҢАЙ...»

20.50 ТҰСАУКЕСЕР! «СЫРҒАЛЫМ».

21.40 ТҰСАУКЕСЕР! «КЕЛІН».

22.30 «ТҮНГІ СТУДИЯДА Нұрлан Қоянбаев» 23.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 23.35 «Еңселі Елорда» 23.45 «EXPO жолы» 0.10 «Мәлім де беймәлім Қазақстан» 0.45 «Ұлжан».

1.30 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев» 2.00 ЖАҢАЛЫҚТАР

ОРАЛ

16.50 «Ақжайық» жаңалықтары 17.15 “Темірқазық” 17.35 “Топжарған”

Қазақстан-Орал

06.55 Аңдатпа 07.00 «Ақжайық» жаңалықтары 07.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы саздыақпараттық бағдарлама.

07.55 «Телемаркет», жарнама 08.00 Новости «Акжайык» 08.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» таңғы сазды ақпараттық бағдарлама.

09.00 Телехикая.

09.45 “Опираясь на закон” 10.20 “Бәрекелді” 10.40 «Арнайы репортаж» 11.05 “Замансөз” 11.35 Мультсериал 12.00 “БАЛА КҮТУШІ”.

12.30 “Громовы. Дом надежды”. Телехикая.

13.30 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 13.45 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 13.55 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа 14.00 17.55 Үзіліс 17.55 Аңдатпа 18.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары . Тікелей эфир 18.15 «Телемаркет», жарнама 18.20 Деректі фильм 19.00 Новости «АҚЖАЙЫҚ» . Тікелей эфир 19.20 “ЕЛ АЛДЫНДА”. Тікелей эфир 19.50 «Телемаркет», жарнама 20.00 “ЕХРО жолы”. Деректі фильм

20.20 “АТАМЕКЕН” 20.40 “БУДЬТЕ ЗДОРОВЫ” 21.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 21.25 «Телемаркет», жарнама 21.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 22.00 Телехикая.

22.45 “ГРОМОВЫ. ДОМ НАДЕЖДЫ”. Телехикая.

23.35 Деректі фильм 00.00 «Ақжайық» жаңалықтары 00.30 Новости «Ақжайық» 01.00 Аңдатпа

ХАБАР

06.00 «Жаңа күн».

08.00 Таңғы жаңалықтар 08.10 «Бюро расследований» .

08.40 «Моя планета». Д/сериал 9.00 Утренний выпуск новостей.

9.10 «Біз». Ток-шоу.

10.00 Таңғы жаңалықтар 10.10 Российский детективный сериал «След».

10.45 «Тракторшының махаббаты».

11.25 Көзқарас 12.00 Түскі жаңалықтар 12.10 «Білгенге маржан...»

15.00 Премьера! «Семейные мелодрамы». Документальная драма.

15.50 «Подари детям жизнь».

16.00 Кешкі жаңалықтар 16.15 «Қос өзен аралығы - әлемдік өркениет бесігі». Д/сериал 17.00 Вечерний выпуск новостей.

17.15 «Ұзақ жол».

18.10 «Біз». Ток-шоу.

19.00 Қорытынды жаңалықтар.

19.30 Арнайы хабар 20.00 Итоговый выпуск новостей.

20.30 «Тракторшының махаббаты».

21.20 Российский детективный сериал «След».

22.10 «Жансарай». Әшірбек Сығай.

22.50 Қорытынды жаңалықтар.

23.20 Журнал 23.30 Итоговый выпуск новостей.

00.30 Журналы 01.00-02.00 Жаңалықтар Бизнес Ауа райы Спорт Журналдар

ЕЛ АРНА

7.30 “Ән арна”. Музыкалық бағдарлама.

8.20 Ауа райы 8.25 “Тікелей эфир”.

10.00 “Ең қауіпті алпыс жыртқыш”, 10.30 Кино. “Приключения Кроша”.

11.50 “Ұшқыштар”.

12.30 “Жар@йсың”.

13.00 ИЗМЕРИТЕЛЬНЫЕ РАБОТЫ 15.00 ҚР Әнұраны 15.05 “Алдар көсе”. /Қазақстан/ 15.40 Мультсериал “Ким”.

16.10 “Паула және жабайы хайуанаттар”.

17.00 “Ән арна”. Музыкалық бағдарлама.

18.00 “Жар@йсың”.

18.30 “Шіркін-Life” реалити-шоуы.

19.20 “Әйелдің бәрі әдемі”. Арулар жайлы бір үзік сыр.

20.00 “Группа счастья” /Ресей/ 21.00 “Ұшқыштар”.

21.40 Прогноз погоды.

21.45 Кино. Сальма Хайек, Пенелопа Крус в комедийном вестерне “Бандитки”.

23.20 “Жар@йсың”.

ЕУРАЗИЯ

5.00 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (қаз.)

5.45 ЖАҢАЛЫҚТАР 6.00 Телеканал «Доброе утро» (қаз/ор.)

10.00 Новости 10.05 «ВРЕМЯ ОБЕДАТЬ» 10.40 «ДОБРЫЙ ВЕЧЕР, КАЗАХСТАН!»

11.40 «КОНТРОЛЬНАЯ ЗАКУПКА» (қаз.)

12.15 «ДӘРІГЕР АХМЕТОВА» көп сериялы мелодрамасы 15.00 «ГРЯЗНЫЕ ДЕНЬГИ». «РЕМОНТ» 15.50 «ДАВАЙ ПОЖЕНИМСЯ» 16.55 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (қаз.)

17.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 17.45 НОВОСТИ 17.55 Погода 18.00 «ПУСТЬ ГОВОРЯТ» 19.00 Премьера. «ПЯТНИЦКИЙ. Глава вторая» 20.00 «НОВОСТИ В 20.00» 20.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 21.00 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (қаз.)

21.30 Ауа райы 21.35 «ДӘРІГЕР АХМЕТОВА» 22.30 «Сапа бақылауда» 23.00 Х/ф «Черные кошки» 0.45 «МАРУСЯ. ИСПЫТАНИЕ» 1.30 «ЖИТЬ ЗДОРОВО» (қаз.)

2.25 «КОНТРОЛЬНАЯ ЗАКУПКА» (қаз.)

СәрСЕНБІ, 22 қаңтар ҚАЗАҚСТАН

6.00 «ТАҢШОЛПАН».

8.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 8.45 «Сырғалым».

9.40 «Айтуға оңай...»

10.25 «Ертегілер еліне саяхат» Мультхикая 10.40 «Сүйкімді жәндіктер». Мультхикая 10.55 «Санжар мен Қайсар» 11.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 11.45 «Ұлттық өнім» 12.05 «EXPO жолы» 12.25 «Заң және біз» 13.00 «Джеспен бірге табайық». Мультхикая 13.20 «Санжар мен Қайсар» 13.55 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ». Ток-шоу. Тікелей эфир 15.00 «Жаныңда жүр жақсы адам» 15.35 «Мың түрлі мамандық» 16.05 «Сөнбес сәуле» 16.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 16.50 «ӨЗЕКЖАРДЫ» 17.10 «Толағай». Отбасылар сайысы 18.00 «ҚЫЛМЫС ПЕН ЖАЗА» 18.30 «Ұлжан».

19.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 20.05 «АЙТУҒА ОҢАЙ...»

20.50 ТҰСАУКЕСЕР! «СЫРҒАЛЫМ».

21.40 ТҰСАУКЕСЕР! «КЕЛІН».

22.30 «ТҮНГІ СТУДИЯДА Нұрлан Қоянбаев» 23.00 ЖАҢАЛЫҚТАР 23.35 «Өзекжарды» 23.50 «Сыр-сұхбат» 0.20 «Ұлттық өнім» 0.45 «Ұлжан».

1.30 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев» 2.00 ЖАҢАЛЫҚТАР

ОРАЛ

16.50 «Ақжайық» жаңалықтары 17.15 «Атамекен» 17.35 «Жайық жауһарлары»

Қазақстан-Орал

06.55 Аңдатпа 07.00 «Ақжайық» жаңалықтары 07.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» 08.00 Новости «Акжайык» 08.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» 09.00 Телехикая.

09.50 “Ел алдында” 10.25 “Жайық жауһарлары” 10.55 «Топжарған» 11.15 “Другой Уральск” 11.35 Мультсериал 12.15 “БАЛА КҮТУШІ”.

12.45 “Громовы. Дом надежды”.

13.30 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 13.45 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 14.00 17.55 Үзіліс 17.55 Аңдатпа 18.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары. Тікелей эфир 18.15 «Телемаркет», жарнама 18.30 Деректі фильм 19.00 Новости «АҚЖАЙЫҚ». Тікелей эфир 19.20 “ВРЕМЯ ВАШЕГО ВОПРОСА”. Тікелей эфир 19.50 Деректі фильм 20.40 “СТРАТЕГИЯ СОЗИДАНИЯ – 2050” 21.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 21.25 «Телемаркет», жарнама 21.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 22.00 Телехикая 22.45 “ГРОМОВЫ. ДОМ НАДЕЖДЫ” 23.35 Деректі фильм 00.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 00.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 01.00 Аңдатпа

ХАБАР

06.00 «Жаңа күн».

08.00 Таңғы жаңалықтар 08.10 Арнайы хабар 08.35 «Глобальные вызовы современности».

9.00 Утренний выпуск новостей.

9.10 «Біз». Ток-шоу.

10.00 Таңғы жаңалықтар

10.10 Сериал «След».

10.50 «Тракторшының махаббаты».

11.30 Көзқарас 12.00 Түскі жаңалықтар 12.10 «Білгенге маржан...»

13.00 «Әр үйдің сыры басқа». Деректі драма.

13.30 «Әуен әлеміне саяхат» 14.00 Дневной выпуск новостей.

14.10 «Хабар»! «Наследство».

15.00 «Семейные мелодрамы».

15.50 «Подари детям жизнь».

16.00 Кешкі жаңалықтар 16.15 «Қос өзен аралығы - әлемдік өркениет бесігі». Д/сериал 17.00 Вечерний выпуск новостей.

17.15 «Ұзақ жол».

18.10 «Біз». Ток-шоу.

19.00 Қорытынды жаңалықтар.

19.30 Жаңа қоғам 20.00 Итоговый выпуск новостей.

20.30 «Тракторшының махаббаты».

21.20 Сериал «След».

22.10 Көзкөрген .

22.55 Қорытынды жаңалықтар.

23.25 Журналдар 23.30 Итоговый выпуск новостей.

00.00 Журналдар 00.30-02.00 Жаңалықтар Бизнес Ауа райы Спорт Журналдар

ЕЛ АРНА

7.30 “Ән арна”. Музыкалық бағдарлама.

8.20 Ауа райы 8.25 “Тікелей эфир”.

10.00 “Ең қауіпті алпыс жыртқыш”.

10.30 Кино. “Ханзада мен қайыршы”.

11.50 “Ұшқыштар”.

12.30 “Жар@йсың”.

13.00 “Дон И”. /Корей/ 14.10 “Сенім. Білім. КZ”.

14.30 “Әйелдің бәрі әдемі”.

15.10 “Алдар көсе”. /Қазақстан/ 15.40 Мультсериал “Ким”.

16.10 “Паула және жабайы хайуанаттар”.

17.00 “Ән арна”. Музыкалық бағдарлама.

18.00 “Жар@йсың”.

18.30 “Архифакт”- тарихи-танымдық бағдарлама 18.50 “Что наша жизнь...”. История из жизни с Жаном Байжанбаевым.

19.20 “Ерлердің ісі бітер ме?” ток-шоуы.

20.00 Детективный сериал “Цезарь”.

21.00 “Ұшқыштар”.

21.40 Прогноз погоды.

21.45 Драма “Ангел-А”.

23.10 “Жар@йсың”.

ЕУРАЗИЯ

5.00 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (қаз.)

5.45 ЖАҢАЛЫҚТАР 6.00 Телеканал «Доброе утро» (қаз/ор.)

10.00 Новости 10.05 «ВРЕМЯ ОБЕДАТЬ» 10.40 Х/ф «СВАТЫ 3» 11.40 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (қаз.)

12.35 «ДӘРІГЕР АХМЕТОВА»

13.30 «ҮЙ БОЛУ ҚИЫН» 14.00 «Күндізгі жаңалықтар» 14.15 «НОВОСТИ ДНЕМ» 14.30 «СУДЕБНЫЕ ИСТОРИИ» 15.25 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» 15.45 «ДАВАЙ ПОЖЕНИМСЯ» 16.50 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (қаз.)

17.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 17.45 НОВОСТИ 17.55 Погода 18.00 «ПУСТЬ ГОВОРЯТ» 19.00 «ПЯТНИЦКИЙ. Глава вторая» 20.00 «НОВОСТИ В 20.00» 20.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 21.00 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (қаз.)

21.30 Ауа райы 21.35 «ДӘРІГЕР АХМЕТОВА» 22.30 «Сапа бақылауда» 23.00 Х/ф «Черные кошки» 0.45 «МАРУСЯ. ИСПЫТАНИЕ» 1.30 «ЖИТЬ ЗДОРОВО» (қаз.)

2.25 «КОНТРОЛЬНАЯ ЗАКУПКА» (қаз.)

Қазақстан Республикасы “Динамо” ДСҚ “Мамандандырылған оқу орталығы” ЖШС БҚО филиалы

Тележосық oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

21

бейСЕНБІ, 23 қаңтар ҚАЗАҚСТАН

6.00 «ТАҢШОЛПАН».

8.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 8.45 «Сырғалым».

9.40 «Айтуға оңай...»

10.25 «Ертегілер еліне саяхат» Мультхикая 10.40 «Сүйкімді жәндіктер» Мультхикая 10.55 «Жүзден жүйрік» 11.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 11.45 «Агробизнес» 12.10 «EXPO жолы» 12.30 «Ұлт мақтанышы» Деректі фильм 13.00 «Джеспен бірге табайық» Мультхикая 13.20 «Жүзден жүйрік» 13.55 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ» Тікелей эфир 15.00 «Жаныңда жүр жақсы адам» 15.35 «Ұлттық өнім» 16.00 «Мың түрлі мамандық» 16.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 16.50 «Қылмыс пен жаза» 17.10 «EXPO жолы» 17.30 «Ұлт мақтанышы». Деректі фильм 18.00 «ШЕТЕЛДЕГІ ҚАЗАҚ БАЛАЛАРЫ» 18.30 «Ұлжан».

19.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 20.05 «АЙТУҒА ОҢАЙ...»

20.50 ТҰСАУКЕСЕР! «СЫРҒАЛЫМ».

21.40 «КЕЛІН».

22.40 «ТҮНГІ СТУДИЯДА Нұрлан Қоянбаев» 23.10 ЖАҢАЛЫҚТАР 23.45 «Ұлттық өнім»

0.05 «EXPO жолы» 0.25 «Қылмыс пен жаза» 0.55 «Ұлжан».

1.40 «Түнгі студияда Нұрлан Қоянбаев» 2.10 ЖАҢАЛЫҚТАР

ОРАЛ

16.50 «Ақжайық» жаңалықтары 17.15 «Жандауа» 17.35 “Сыр толғау”

Қазақстан-Орал

06.55 Аңдатпа 07.00 «Ақжайық» жаңалықтары 07.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» 08.00 Новости «Акжайык» 08.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» 09.00 Телехикая 09.45 «Время вашего вопроса» 10.15 «Атамекен» 10.35 “Будьте здоровы” 10.55 Мультфильм 11.40 Деректі фильм 12.15 “БАЛА КҮТУШІ”.

12.45 “Громовы. Дом надежды” 13.30 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 13.45 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 14.00 17.55 Үзіліс 17.55 Аңдатпа 18.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары. Тікелей эфир 18.20 Деректі фильм

19.00 Новости «АҚЖАЙЫҚ». Тікелей эфир 19.20 “ЕЛ АЛДЫНДА”. Тікелей эфир 20.00 “ Оңтүстік Корея: ЕХРО-ға дейін” 20.20 “ЖЕРГІЛІКТІ УАҚЫТ” 20.40 “АЛТЫН БЕСІК” 21.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 21.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 22.00 Телехикая 22.45 “ГРОМОВЫ. ДОМ НАДЕЖДЫ” 23.35 Деректі фильм 00.00 «Ақжайық» жаңалықтары 00.30 Новости «Ақжайық»

ХАБАР

06.00 «Жаңа күн».

08.00 Таңғы жаңалықтар 08.10 Жаңа қоғам 08.20 «Моя планета». Д/сериал 9.00 Утренний выпуск новостей.

9.10 «Біз». Ток-шоу.

10.00 Таңғы жаңалықтар 10.10 Сериал «След».

10.50 «Тракторшының махаббаты».

11.30 Көзқарас 12.00 Түскі жаңалықтар 12.10 «Білгенге маржан...»

13.00 «Әр үйдің сыры басқа». Деректі драма.

13.30 «Әуен әлеміне саяхат» 14.00 Дневной выпуск новостей.

14.10 «Наследство».

15.00 «Семейные мелодрамы»

15.50 «Подари детям жизнь».

16.00 Кешкі жаңалықтар 16.15 «Қос өзен аралығы - әлемдік өркениет бесігі». Д/сериал 17.00 Вечерний выпуск новостей.

17.15 «Ұзақ жол».

18.15 «Біз». Ток-шоу.

19.00 Қорытынды жаңалықтар.

19.30 Арнайы хабар 20.00 Итоговый выпуск новостей.

20.30 «Тракторшының махаббаты».

21.10 Сериал «След».

22.00 «Сол бір кеш...»

23.15 Қорытынды жаңалықтар.

23.45 Журналдар 00.00 Итоговый выпуск новостей.

00.30 Журналдар 00.00-02.00 Жаңалықтар Бизнес Ауа райы Спорт Журналдар

ЕЛ АРНА

7.30 “Ән арна”. Музыкалық бағдарлама.

8.20 Ауа райы 8.25 “Тікелей эфир”.

9.20 “Әлем халықтарының ас мәзірі”.

10.00 “Ең қауіпті алпыс жыртқыш”.

10.30 Кино. “Су перісі”.

11.50 “Ұшқыштар”.

12.30 “Жар@йсың”.

13.00 “Дон И”. /Корея/ 14.10 “Побочный эффект”. Все о

качестве товаров и услуг.

14.30 “Ерлердің ісі бітер ме?” токшоуы.

15.10 “Алдар көсе”. /Қазақстан/ 15.40 Мультсериал “Ким”.

16.10 “Паула және жабайы хайуанаттар”.

17.00 “Ән арна”. Музыкалық бағдарлама.

18.00 “Жар@йсың”.

18.30 Анимациялық “Қазақ елі”.

18.50 Ел арнада еліміздің мықты әзілкештерінің “Әзіл Tube” бағдарламасы.

19.20 “Пятый угол”. Социальное шоу.

20.00 Премьера! Артем Ткаченко, Даниил Страхов в детективном сериале “Цезарь”.

21.00 “Ұшқыштар”.

21.40 Прогноз погоды.

21.45 Кино. Антонио де ла Торре, Марио Касас в фильме “Группа 7”.

23.15 “Жар@йсың”.

ЕУРАЗИЯ

5.00 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (каз.)

5.45 ЖАҢАЛЫҚТАР 6.00 Телеканал «Доброе утро» (қаз/ор.)

10.00 Новости

10.05 «ВРЕМЯ ОБЕДАТЬ» 10.40 Х/ф «СВАТЫ 3» 11.40 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (қаз.)

12.35 «ДӘРІГЕР АХМЕТОВА» 13.30 «ҮЙ БОЛУ ҚИЫН» 14.00 «Күндізгі жаңалықтар» 14.15 «НОВОСТИ ДНЕМ» 14.30 «СУДЕБНЫЕ ИСТОРИИ» 15.25 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» 15.45 «ДАВАЙ ПОЖЕНИМСЯ» 16.50 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (қаз.)

17.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 17.45 НОВОСТИ 17.55 Погода 18.00 «ПУСТЬ ГОВОРЯТ» 19.00 Премьера. «ПЯТНИЦКИЙ. Глава вторая» 20.00 «НОВОСТИ В 20.00» 20.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 21.00 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (қаз.)

21.30 Ауа райы 21.35 «ДӘРІГЕР АХМЕТОВА» 22.30 «Сапа бақылауда» 23.00 Х/ф «Черные кошки» 0.45 «МАРУСЯ. ИСПЫТАНИЕ» 1.30 «ЖИТЬ ЗДОРОВО» (қаз.)

2.25 «КОНТРОЛЬНАЯ ЗАКУПКА» (қаз.)

жұма, 24 қаңтар ҚАЗАҚСТАН

6.00 «ТАҢШОЛПАН».

8.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 8.45 «Сырғалым».

9.40 «Айтуға оңай...»

10.25 «Ертегілер еліне саяхат».

10.40 «Сүйкімді жәндіктер».

10.55 «Жүзден жүйрік» 11.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 11.45 «МЕНІҢ ҚАЗАҚСТАНЫМ» 12.20 «Келбет» 12.50 «Джеспен бірге табайық» 13.20 «Жүзден жүйрік» 13.55 «ӘЙЕЛ БАҚЫТЫ»Ток-шоу.Тікелей эфир 15.00 «Жаныңда жүр жақсы адам» 15.35 «Ұлттық өнім» 16.00 «Жан жылуы» 16.25 «Еңбек түбі - береке» 16.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 16.50 «ӨЗЕКЖАРДЫ» 17.10 «ЖАҢА ҚАЗАҚСТАН - 2050» 17.40 «ПАРЛАМЕНТ» 18.05 «ИМАН АЙНАСЫ» 18.30 «Ұлжан».

19.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 20.05 «АЙТУҒА ОҢАЙ...»

20.50 «ҰЛТТЫҚ ШОУ» 21.55 «КЕЛІН».

22.45 ЖАҢАЛЫҚТАР

23.15 «Жайдарман».Үздік әзілдер 23.35 «Сәлем, сіңілім, қош бол, жастық шақ!» отбасылық фильмі 1.10 «Парламент» 1.30 «Иман айнасы» 1.50 ЖАҢАЛЫҚТАР 2.20 «Өзекжарды» 2.35 «Ұлжан».

Орал

16.50 «Ақжайық» жаңалықтары 17.15 “Замансөз” 17.35 “Алтын бесік”

Қазақстан-Орал

06.55 Аңдатпа 07.00 «Ақжайық» жаңалықтары 07.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» 08.00 Новости «Акжайык» 08.30 «АРАЙЛЫ АҚЖАЙЫҚ» 09.00 Телехикая 09.45 «Ел алдында» 10.20 “Стратегия созидания – 2050” 10.40 “Молодежный проспект” 11.00 Мультсериал 11.55 “БАЛА КҮТУШІ”.

12.25 “Громовы. Дом надежды”.

13.10 Деректі фильм 13.30 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары

13.45 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 14.00 17.55 Үзіліс 18.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары. Тікелей эфир 18.20 Деректі фильм 19.00 Новости «АҚЖАЙЫҚ». Тікелей эфир 19.20 “ВРЕМЯ ВАШЕГО ВОПРОСА” Тікелей эфир 19.50 “ЕХРО. Этно”. Деректі фильм 20.10 “МӘҢГІЛІК ЕЛ” 20.40 «ЖАНДАУА» 21.00 «АҚЖАЙЫҚ» жаңалықтары 21.30 Новости «АҚЖАЙЫҚ» 22.00 Телехикая 22.45 “ГРОМОВЫ. ДОМ НАДЕЖДЫ”.

23.35 Деректі фильм 00.00 «Ақжайық» жаңалықтары 00.30 Новости «Ақжайық»

ХАБАР

06.00 «Жаңа күн».

08.00 Таңғы жаңалықтар 08.10 Арнайы хабар 08.35 «Моя планета». Д/сериал 9.00 Утренний выпуск новостей.

9.15 «Біз». Ток-шоу.

10.00 Таңғы жаңалықтар 10.10 Сериал «След».

10.50 «Тракторшының махаббаты».

11.30 Көзқарас

12.00 Түскі жаңалықтар 12.10 «Білгенге маржан...»

13.00 «Әр үйдің сыры басқа» Деректі драма 13.30 «Әуен әлеміне саяхат» 14.00 Дневной выпуск новостей.

14.10 «Наследство».

15.00 «Семейные мелодрамы».

15.50 «Подари детям жизнь».

16.00 Кешкі жаңалықтар 16.15 «Қос өзен аралығы - әлемдік өркениет бесігі». Д/сериал 17.00 Вечерний выпуск новостей.

17.15 «Ұзақ жол».

18.10 «Біз». Ток-шоу.

19.00 Қорытынды жаңалықтар.

19.30 Вектор развития 20.00 Итоговый выпуск новостей.

20.30 «Орталық ХАБАР».

21.20 Дуэйн Джонсон в боевике «Стукач» 23.10 Қорытынды жаңалықтар.

23.40 Итоговый выпуск новостей.

00.10 Журналдар 00.30-02.00 Жаңалықтар

ЕЛ АРНА

7.30 “Ән арна” 8.20 Ауа райы 8.25 “Тікелей эфир”.

9.20 “Әлем халықтарының ас мәзірі”.

10.00 “Ең қауіпті алпыс жыртқыш”.

10.30 Кино. “Проша ханзада”.

11.50 “Ұшқыштар”.

12.30 “Жар@йсың”.

13.00 Мультфильм. “Конек-горбунок”.

14.10 Discovery “Северная Америка”.

15.10 “Алдар көсе”. /Қазақстан/ 15.40 Мультсериал “Ким”.

16.10 “Паула және жабайы хайуанаттар”.

17.00 “Ән арна”. Музыкалық бағдарлама.

18.00 “Жар@йсың”.

18.30 “Жақсы адам” Табысқа жеткен тұлғалар туралы хабар.

18.50 “Әсем әуен “Ел арнада” 19.20 “Әзіл-кеш” - сықақ бағдарлама 20.00 Сериал “Цезарь”.

21.00 “Ұшқыштар”.

21.40 Прогноз погоды.

21.45 Фильм “Домовой”.

23.30 “Жар@йсың”.

ЕУРАЗИЯ

5.00 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (қаз.)

5.45 ЖАҢАЛЫҚТАР 6.00 Телеканал «Доброе утро» (қаз/ор.)

10.00 «ЖҰМА УАҒЫЗЫ» 10.15 «ВРЕМЯ ОБЕДАТЬ» 10.50 Х/ф «СВАТЫ 3»

11.45 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (қаз.)

12.35 «ДӘРІГЕР АХМЕТОВА» 13.30 «ҮЙ БОЛУ ҚИЫН» 14.00 «Күндізгі жаңалықтар» 14.15 «НОВОСТИ ДНЕМ» 14.30 «СВАТЫ У ПЛИТЫ» 15.05 «ДОБРЫЙ ВЕЧЕР, КАЗАХСТАН!». Лучшее (қаз/ор.)

16.05 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» 16.25 «ЖДИ МЕНЯ» 17.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 17.45 НОВОСТИ 17.55 Погода 18.00 «ПОЛЕ ЧУДЕС» 19.00 Премьера. «ПЯТНИЦКИЙ. Глава вторая» 20.00 «НОВОСТИ В 20.00» 20.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 21.00 «КАРАОКЕ ТАКСИ» (қаз.)

21.30 Ауа райы 21.35 «ДӘРІГЕР АХМЕТОВА» 22.30 «Сапа бақылауда» 23.00 Мировое кино. Премьера. Кейт Хадсон, Брайан Гринберг, Энн Хэтэуэй в фильме «ВОЙНА НЕВЕСТ» 0.30 «Человек и закон» 1.25 «МАРУСЯ. ИСПЫТАНИЕ» 2.10 Фильм «ВЕРНЫЕ ДРУЗЬЯ» (қаз.)

3.35 «КОНТРОЛЬНАЯ ЗАКУПКА» (қаз.)

СЕНБІ, 25 қаңтар ҚАЗАҚСТАН

6.00 Қазақстан эстрада жұлдыздары концерт 7.30 «СЕНБІЛІК ТАҢ».

8.35 «АГРОБИЗНЕС» 9.00 «Дауа» 9.35 «Аc мәзірі» 10.10 «ҚАЗАҚСТАН ДАУЫСЫ». Финал 11.50 «ТЕЛҚОҢЫР» 12.35 «МЫҢ ТҮРЛІ МАМАНДЫҚ» 13.05 «БІЛГІРЛЕР ОТАУЫ» 14.00 «Болашақ».

15.00 «Әли мен Айя».

15.10 «Жаңа Қазақстан - 2050» 15.30 «ЖАРҚЫН БЕЙНЕ» 16.00 «Мәлім де беймәлім Қазақстан» 16.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 16.50 «Келін». 739-743-бөлімдері 18.40 «ЖАН ЖЫЛУЫ» 19.05 «АРНАЙЫ РЕПОРТАЖ» 19.30 ЖАҢАЛЫҚТАР 20.05 «Дала дауысы». II Халықаралық радиофестивалі жеңімпаздарын салтанатты марапаттау кеші 22.25 «СІЗ НЕ ДЕЙСІЗ?»

22.55 «Көкжалдар мекені» драма 0.50 ЖАҢАЛЫҚТАР 1.25 «Арнайы репортаж» 1.50 «Ғасырлар үні». фильм 2.35 ЖАҢАЛЫҚТАР

Қазақстан-Орал 08.55 Аңдатпа 09.00 «Ақжайық» жаңалықтары 09.30 «Алтын бесік» 09.50 «Телемаркет», жарнама 10.00 Новости «Ақжайық» 10.30 “Время вашего вопроса” 11.05 “Жергілікті уақыт” 11. 25 Мультфильм 11.40 «Балапаннан» базарлық 12.40 Көркем фильм 13.50 “Телемаркет”, жарнама, аңдатпа 14.00-16.55 Үзіліс 16.55 Аңдатпа, «Телемаркет», жарнама 17.00 «Балапаннан» базарлық 18.00 Деректі фильм 18.15 “Шалқар шабыт” 19.00 «АПТА» 19.40 “ТЕМІРҚАЗЫҚ” 20.00 «ПАНОРАМА НЕДЕЛИ» 20.40 «СВОЕ ДЕЛО» 21.00 «СЫР ТОЛҒАУ» 21.20 «Телемаркет», жарнама 21.30 Көркем фильм 23.30 Көркем фильм 01.00 Аңдатпа

ХАБАР

06.00 «Махаббат мерейі ».

07.35 Мультфильм 08.00 «Табиғаттың тартуы» 08.20 Ұлт саулығы. Денсаулық бағдарламасы.

08.55 Подари детям жизнь.

9.00 Утренний выпуск новостей.

9.10 Балалар уақыты. «Фархат». Мультсериал.

10.00 Таңғы жаңалықтар 10.10 Кулинарная программа «Дело вкуса с Татьяной Веденеевой», 10.40 ПРОД.ВОПРОС 11.00 Наши олимпийцы. «Денис, ты лучший». Д/фильм.

11.30 «Әр үйдің сыры басқа». Деректі драма.

12.00 Түскі жаңалықтар 12.10 «Жансарай». Әшірбек Сығай.

13.00 «Орталық ХАБАР». Сараптамалық бағдарлама.

14.00 Дневной выпуск новостей.

14.10 Любимое кино. Том Хэнкс, Мэг Райан в мелодраме «Неспящие в Сиэтле».

16.00 Кешкі жаңалықтар 16.15 Бармысың, бауырым?

17.00 Вечерний выпуск новостей.

17.15 «Ұзақ жол».

19.00 Қорытынды жаңалықтар.

19.30 «Глобальные вызовы современности». Д/сериал .

20.00 Итоговый выпуск новостей.

20.30 «Аймақтар аламаны-2» республикалық телебайқауы.

21.30 Моника Белуччи в драме «Под подозрением».

23.20 Қорытынды жаңалықтар.

23.50 Итоговый выпуск новостей 00.20-02.00 Қазақтың мемлекеттік М.Әуезов атындағы академиялық драма театры.И.Сапарбай. «Сыған серенадасы» поэтикалық-музыкалық драма .

ЕЛ АРНА

7.30 Концерт “Әсем әуен “Ел арнада”.

7.55 Ауа райы 8.00 “Архифакт”- тарихи-танымдық бағдарлама .

8.20 “Оян.KZ”. Таңертеңгілікотбасылық бағдарлама.

9.10 “Сенім. Білім. КZ”.

9.30 “Суперпапа”. Реалити-шоу.

10.20 Анимационный фильм. “Остров забвения: Харука и волшебное зеркало”.

11.55 “Жақсы адам” Табысқа жеткен тұлғалар туралы хабар.

12.20 “Хабар” агенттігінің алтын қорынан. “Алтыбақан” дәстүрлі музыка думаны.

12.50 “Хабар” агенттігінің алтын қорынан. “Ауылдың алты ауызы”.

13.20 Отбасылық кино. “Томар балақай үйленеді”.

14.40 Республиканский конкурс молодых иполнителей “Жас қанат - 2013”.

15.45 Үнді фильмі “Гүл мен тас”.

18.20 “Что наша жизнь...”. История из жизни с Жаном Байжанбаевым.

18.50 “Жігіт сұлтаны”.

20.30 Мегахит по выходным! Хилари Суэнк, Джерард Батлер в мелодраме “P.S. Я люблю тебя”.

22.30 “Туған өлке” - Танымал тұлғалардың туған жеріне саяхаты.

23.00 “Саз әлемі-2013” ән-байқауының үздік әндерінен концерт.

ЕУРАЗИЯ

5.00 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (қаз.)

5.50 «ЖИТЬ ЗДОРОВО» (қаз.)

6.45 «ИДЕАЛЬНЫЙ РЕМОНТ» (қаз.)

7.30 «ТАНҒЫ ПОШТА» 8.00 Новости

8.10 «СМАК» 8.45 Лирическая комедия «ПЕТРОВИЧ» 10.35 «ФАБРИКА ГРЕЗ» с Ольгой Артамоновой 11.00 Ауа райы 11.05 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (қаз.)

12.00 «ПРАВИЛА МАСКАРАДА». Многосерийный фильм (қаз.)

12.50 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» (қаз.)

13.05 «ДУ ҚОЛ ШОКОЛАД» бағдарламасының премьерасы 14.00 Наше любимое кино. «КАВКАЗСКАЯ ПЛЕННИЦА, ИЛИ НОВЫЕ ПРИКЛЮЧЕНИЯ ШУРИКА» 15.20 Х/ф «БРАК ПО ЗАВЕЩАНИЮ. ТАНЦЫ НА УГЛЯХ» 18.15 «МИНУТА СЛАВЫ. ДОРОГА НА ОЛИМП». ФИНАЛ 20.00 «НОВОСТИ В СУББОТУ» 20.30 «сенбілік ЖАҢАЛЫҚТАР» 20.45 «ТІЛШІ ТҮЙІНІ» 21.15 «сенбілік ЖАҢАЛЫҚТАР» 21.30 Ауа райы 21.35 «ХОРТОН» (қаз.)

23.00 «НОВЫЙ ГОД НА ПЕРВОМ» 1.00 Премьера. «УКРОЩЕНИЕ АМУРА» 1.35 «ИДЕАЛЬНЫЙ РЕМОНТ» (қаз.)

2.20 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» (қаз.)

2.35 «ХОРТОН» (қаз.)

жекСЕНБІ, 26 қаңтар ҚАЗАҚСТАН

6.00 Қазақстан эстрада жұлдыздарының қатысуымен концерт 7.05 «Мәлім де беймәлім Қазақстан» 7.35 «Умизуми командасы». Мультхикая.

8.30 V маусым. «АЙГӨЛЕК». Балалар байқауы. Финал.

10.05 «СЫР-СҰХБАТ» 10.35 «АҚСАУЫТ» Әскерипатриоттық бағдарлама 11.10 «Сіз не дейсіз?»

11.40 «Ұлттық шоу» 12.45 «Шетелдегі қазақ балалары» 13.10 «ТОЛАҒАЙ». Отбасылар сайысы 14.00 «Болашақ». 20-21 бөлімдері 15.30 «Әли мен Айя». Мультхикая.

15.40 «ҰЛЫ ДАЛА ДҮБІРІ». Деректі фильм.

16.15 «Арнайы репортаж» 16.40 «ЕҢСЕЛІ ЕЛОРДА» 16.50 «Келін».

18.40 «ҒАСЫРЛАР ҮНІ». Этномузыкалық фильм 19.30 «АПТА. КZ»

20.35 «Жайдарман» 22.10 «АЛАҢ» ток-шоуы 23.00 «КӨКПАР». Ұлттық ойын 23.40 Ричард Дрейфусс, Дэнни ДеВито, Барбара Херши «Қалайы сатушылар» драмасында 1.35 «Телқоңыр» 2.15 «АПТА. КZ»

Қазақстан-Орал 08.55 Аңдатпа 09.00 «Апта» 09.40 «Жандауа» 10.00 «Панорама недели» 10.30 «Телемаркет», жарнама 10.40 “Мәңгілік ел” 11.00 Мультфильм 11.20 «Балапаннан» базарлық 12.20 Көркем фильм 13.50 «Телемаркет», жарнама, аңдатпа 14.00-16.55 Үзіліс 16.55 Аңдатпа, «Телемаркет», жарнама 17.00 Деректі фильм 17.40 «Балапаннан» базарлық

18.40 Деректі фильм 19.15 “Шалқар шабыт” 20.00 «АРНАЙЫ РЕПОРТАЖ» 20.20 «БӘРЕКЕЛДІ» 20.40 “ЖЕНСКИЕ СЕКРЕТЫ” 21.00 “ЗАМАНСӨЗ” 21.30 «Телемаркет», жарнама 21.35 Көркем фильм 23.40 Көркем фильм 01.00 Аңдатпа

ХАБАР

06.00 «Махаббат мерейі ».

06.50 М/фильм.

07.10 «Табиғаттың тартуы» 07.30 Айбын. Әскери-патриоттық бағдарлама.

08.10 «Фархат». Мультсериал.

9.00 «Оксана в стране чудес» .

10.35 «Санта и волшебный огонь» . Мультфильм 11.50 «Волшебные часы Санты». Мультфильм 13.00 АС АРҚАУ 13.30 «Аймақтар аламаны-2» республикалық телебайқауы.

14.30 В прямом эфире –ТВ Бинго.

15.30 «Қарсы соққан жел» драма 17.00 Көзкөрген.

17.45 «Сол бір кеш..»

19.00 Ақпарат арнасы – Жетi күн. Сараптау бағдарламасы.

20.00 Информационный канал аналитическая программа Жетi күн 21.00 «Одна суьдба» .

21.30 «Посмотрим, обсудим» с Олегом Борецким. Кино. «Соловей Разбойник».

23.35 Чоу Юнь-Фат «Хуанг Шидың балалары» драмасында.

01.35-03.15 Брендан Глисон «Аңыс баққан әккілер» комедиясында .

ЕЛ АРНА

7.30 Мультсериал “Гарфилд шоуы”.

8.15 Ауа райы 8.20 “Оян.KZ”. Таңертеңгілікотбасылық бағдарлама.

9.10 “Побочный эффект”. Все о качестве товаров и услуг.

9.40 Анимациялық фильм. “Буратиноның бастан кешкендері”.

10.45 “Хабар” агенттігінің алтын қорынан. “Алтыбақан” дәстүрлі музыка думаны.

11.15 “Хабар” арнасының алтын қорынан! “Ұят болмасын” музыкалықкөңілашар бағдарламасының үздік әзілдерінен топтама.

12.00 Отбасылық кино. “Томар балақай бәлеге тап болды”.

13.10 Анимационный фильм. “Под покровом ночи”.

14.25 Деректі фильм. “Хайуанаттар бағындағы кішкентайлар”.

15.05 Ел арнада еліміздің мықты әзілкештерінің “Әзіл Tube” бағдарламасы.

15.35 Концерт российских звезд. “Новые песни о главном”.

17.50 “Жігіт сұлтаны”.

19.10 Концерт. “Үш жас бақытты болсын”.

21.10 Мегахит по выходным! Милла Йовович в фильме “Обитель зла”.

22.50 “Саз әлемі-2013” әнбайқауының үздік әндерінен концерт.

ЕУРАЗИЯ

5.00 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (қаз.)

5.50 «ЖИТЬ ЗДОРОВО» (қаз.)

6.50 «Сенбілік ЖАҢАЛЫҚТАР» 7.05 «ТІЛШІ ТҮЙІНІ» 7.30 «Сенбілік ЖАҢАЛЫҚТАР» 7.45 «ВОСКРЕСНЫЕ БЕСЕДЫ» 8.00 Новости 8.10 «ЗДОРОВЬЕ» 9.10 «КАЗЛОТО». Прямой эфир (қаз/ор.)

9.55 ПРЕМЬЕРА. «ЛЕОНИД ЯРМОЛЬНИК. «Я – СЧАСТЛИВЧИК!»

11.05 «В НАШЕ ВРЕМЯ» (қаз.)

12.00 «ПРАВИЛА МАСКАРАДА». (қаз.)

12.50 «ИСТИНА ГДЕ-ТО РЯДОМ» (қаз.)

13.05 «МИЛЛИОНЕРЫ ПОНЕВОЛЕ» (қаз.)

14.00 Фильм «Желание» 16.00 «ДОБРЫЙ ВЕЧЕР, КАЗАХСТАН!»

17.00 «ДУ ҚОЛ ШОКОЛАД» 17.55 Фильм «МЫ ИЗ БУДУЩЕГО 2» 20.00 «АНАЛИТИКА» 21.00 Мерекелік концерт 23.00 «ПОВТОРИ». Финал 1.25 «ЖИТЬ ЗДОРОВО» (қаз.)

2.20 «ПРАВИЛА МАСКАРАДА». Многосерийный фильм (қаз.)

22

хабар-ошар Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

Виталий Иванович Каркула Батыс Қазақстан облысы Зеленов ауданы то­пырағында дүниеге келген, белгілі кәсіпкер, ауыл шаруашылығы саласының білгір ұйымдастыру­ шысы, Зеленов ауданының құрметті азаматы, «Құрмет» орденінің иегері Виталий Иванович Каркуланың абыройлы болғанын, атымтай аза­ маттығын ел-жұрты жақсы біледі. Адал азамат қандықол қаскөйлердің қолы­нан қапыда қаза тапты. Марқұм туған топырағынан бір елі ажырамай саналы ғұмырын ауыл шаруашылығы саласының өркендеуіне, жаңа технологияны қолданысқа батыл енгізіп, ел экономикасының қарқындауына адал еңбегімен сүбелі үлес қосқан жан. Виталий Иванович Каркула 1952 жылы 21 ақпанда Переметный ауылында үлкен отбасында дүниеге келді. 1969 жылы орта мектепті тәмамдап, 1970-1972 жылдар аралығында Кеңес әскері қатарында азаматтық борышын өтеді. 1973-1989 жылдары іргелі “Камен” совхозында табысты еңбек етіп, кеңшар директорының орынба­сары қызметін атқарған. 1988 жылы Алматы «Казпотребсоюз» (Қазақстан тұтынушы­лар одағы) техникумынан қоғамдық тамақтану технологы мамандығын игерген.

1993 жылы Виталий Иванович Каркула өңірде алғашқылардың бірі болып шаруа қожалық ұйымдастырып, жетекшілік етті. Ол өз ісін жалға алған шағын жер теліміне он шақты жұмысшымен егін салудан бастады. Белсенді өмір позициясын ұстана білген тәжірибелі азамат, ел Президентінің барлық бастамаларын халыққа кеңінен насихаттап, қарапайым еңбегімен мемлекет экономикасын нығайтуға күш салды. Шаруашылық өрісін кеңейте жүріп, өңірдің азық-түлік белдеуін жасақтауда табысты еңбек етті. Облыстық мәслихат депутаты, ке­йін аудандағы шаруа қожалықтар ассоциациясына төрағалық етті. Тәуелсіз еліміз Қазақстан Республикасының іргетасының орнығуына жасампаз әрі игілікті еңбегімен атсалысып, қарапайымдылығымен, іскерлігімен, алдына қойған мақсаттарына жетудегі табандылығымен ерекшеленген азаматтың артында осынау айрықша қолтаңбасы, ізгілік іздері қалды. Ауыр қазаға байланысты марқұмның жанұясы мен тума-туыстарына, дос-жаран­дарына қайғыра көңіл айтамыз. Оның ақжарқын бейнесі ел жадында мәңгі сақтал­мақ. Қош бол, аяулы азамат!

К.Жақыпов, Р.Исмағұлов, А.Аманғалиев, Г.Құлжанова, М.Залмұқанов, А.Сигунов, М.Искалиев, С.Выдрин, Б.Батаев, Т.Сапаров, Г.Қапақов, М.Оңғарбеков Орал қаласы білім бөлімінің «Оқу-өндірістік комбинаты» КММ келесі бос қызметтерге конкурс жариялайды: 1. Оқу ісі бойынша директордың орынбасары – 1 бірлік 2. Бухгалтер – 1 бірлік 3. Іс жүргізуші – 0,5 бірлік

4. Аудармашы – 0,5 бірлік 5. Шаруашылық меңгерушісі – 1 бірлік 6. Жүргізуші Б, С, Д, Е санатты

Талаптар: 1. Қажетті құжаттар тізімдері көрсетілген конкурсқа қатысу туралы өтініш 2. Жеке тұлғаны растайтын құжаттың көшірмесі 3. Білімі туралы құжаттардың көшірмесі (нотариуста куәландырылған)

4. Кадрлық есеп бойынша толтырылған жеке парақша 5. Еңбек қызметін растайтын құжаттар көшірмесі (нотариус куәландырған) 6. Алдын ала медициналық куәландырудан өткендігі туралы құжат

Конкурсқа қатысу туралы құжаттар конкурс талабы газетте жария­ланған күннен бастап 15 күнтізбелік күн ішінде келесі мекенжайға тапсырылуы тиіс: БҚО, Орал қаласы, Ғұмар Қараш көшесі, 28-үй, тел.: 51-12-40

Түзету «Зеленов ауданы әкімі аппараты» ММ бос мемлекеттік әкімшілік лауазымдарға конкурс жариялаған 2014 жылғы 11 қаңтардағы №3 газеттегі хабарландыруда 3 тармақтың В) тармақшасындағы конкурсқа қатысушы үміткерлерге қойылатын талаптар деген сөзден кейін: Техникалық ғылымдар және технология (көлік, көлік техникасы және технологиясы, аспап жасау, жылу энергетикасы, электр энергетикасы, гидротехникалық құрылыс және ғимарат), құқық, әлеуметтік ғылымдар және бизнес, ауыл шаруашылығы ғылымдары мамандықтары бойынша жоғары білім деп оқылсын.

М.Өтемісов атындағы БҚМУ ұжымы М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемле­кеттік университеті география кафедрасының аға оқытушысы Балдай Әмзеқызына анасы, «Орал өңірі» газетінің бас редакторы Бауыржан Файзоллаұлына енесі Несіпкүл Шыназбекқызының қайтыс болуына орай отбасының және тума-туыстарының қайғысына ортақтасып кө­ңіл айтады. “Орал өңірі” газеті редакциясының ұжымы М.Өтемісов атындағы БҚМУ-дың аға оқытушысы Балдай Ходжановаға анасы Несіпкүл Шыназбекқызының қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып көңіл айтады. «КазИИТУ» ғылыми-білім кешенінің әкімшілігі мен ұжымы Дамира Махсотқызы Урасаеваға әкесі Махсот Шукургалиевтің қайтыс болуына байланысты орны толмас қайғысына ортақтасып көңіл айтады.

oral_oniri@inbox.ru

Ақжайық ауданы Базартөбе ауылының тұрғыны болған Орынша Есенғалиқызы Есенғалиева көзі тірі болса, қаңтар айының 20-сы күні 60 жасқа толар еді. Бірақ Жаратқанның жазмышы төрт мүшелмен – 49 жаспен ғана шектепті. Шешеміз 6 ұл-қыз тәрбиелеп өсірген ардақты ана болумен қа­тар, өмірінің соңғы кезіне дейін 20 жылдың үстінде ауыл­дың мәдениет үйінде қызмет істеп, адал еңбегімен ауылаймақтың алғысына бөленген асыл жан еді. Аяулы анамыз­дың нұр бейнесі мәңгі жадымызда. Жан едің пейіш бақтай пейілі бар, Жүруші ек ақылыңа сүйеніп әр.

Аялы алақаның жетіспей жүр, Аналық жүрегіңнің мейірі бар...

Сағына еске алушылар: ұлы-келіні Аслан-Нұрсәуле, қыз-күйеулері мен немере-жиендері Қаратөбе ауылының тұрғыны, отбасының ибалы келіні, жолдасының адал жары, бала-шағасының ардақты анасы болған Бақытханым Нұрсұлтанқызы Әлжанова былтыр, 2013 жылдың 9 ақпанында өмірден озған болатын. Міне, уақыт зулап өтіп, сүйікті анамыздың арамыздан кеткеніне 1 жыл да болып қалыпты. Айналасына шуағын шашып, нұрын бөлеп жүретін асыл бейнесін, жанымызға мейірімін төгер жылы сөзін қатты сағындық... Бір жыл зулап өтсе де, анамыз­ды есімізге алмай өткен күніміз болған емес. Алайда ажал­ға амал бар ма?!... Анамыздың тек жаны жаннатта болып, ру­хы мәңгі биікте болсын. Пендеміз пешенемен өлшенетін, Алланың жазғанына бағынамыз. Жан едің жүрегі кең ел сенетін, Анашым, ақ жүзіңді сағынамыз.

Асыл ана, сөнбейді шырағыңыз, Өмірде биік тұрар Құраныңыз. Алдың жарық, ал артың пейіш болып, Жәнатта болсын орын, тұрағыңыз.

Барша ағайын, тума-туыс, жақын-жұрағат, жолдас-жораларды 2014 жылдың 8 ақпанында сағат түскі 12-00-ге «Ақжайық» мейрамханасына Әлжанова Бақытханым Нұрсұлтанқызының рухына бағышталған 1 жылдық еске алу асына шақырамыз.

Еске алушылар: жұбайы Самат және балалары Бөкей ордасы ауданы Құрманғазы ауылының тұрғыны болған сүйікті әкеміз Шамұ­рат Яхин 1906-2004 жылдар аралығында өмір сүріп, дүниеден озды. 45 жыл ұстаз­дық етіп, бар өмірін ұрпақ тәрбиесіне арнаған әкеміз «Қазақ КСР оқу ісінің үздігі», Еңбек Қызыл Ту орденімен, бірнеше медальдармен марапатталған. Ақыл иесін, парасатын жоймастан өзінің туған ауылының ақсақалы, абыз атанып, ел құрметіне бөленіп отырып еді. Сүйікті әкеміз бен анамыз араларына 1,5 жыл салып, бірі 98 жасында, бірі 89 жасында дүние салғанына 10 жыл болды. Мәңгілік өмір жоқ екенін білсек те, аяулы ата-анамызды сағына еске алып, рухына Құран бағыштаймыз. Жандары жәннатта, топырақтары торқа, имандары жолдас болғай!

Барлық ұрпақтары атынан кенже ұлы Қазбек Сырым ауданы Бұлдырты ауылының тұрғыны болған аяу­лы анамыз Мадина Нұртілеуованың дүниеден озғанына 1 жыл болуына орай сағына еске аламыз. Өмір неткен алдамшы еді, өтпелі, Жыл өтіпті-ау сіз өмірден өткелі. Әр кез сізді сағынышпен еске алып, Көзден жас, көңілден мұң кетпеді.

Еске алушылар: Мұхатовтар жанұясы, балакеліндері, қыз-күйеу балалары Жаңақала ауданы Айдархан ауылы­ның тұрғыны болған аяулы жар, асыл әке Ізғали Лұқпанұлы Жантілеуов егер арамызда болса, 18 қаңтарда 50 жасқа толар еді. Әттең, сұм ажал арамыздан ерте әкетті... Сағынамыз, жоқтаймыз, не шара, қолымыздан келетіні – Құран ба­ғыштап, еске алу. Топырағы торқа, жа­ны жәннатта, иманы жолдас болсын! Әке сағынышы Келгені ме мына өмірден озар күн, Орны толмас, әкетайым, қазаңның. Жанарыма қайғылы жас ұйыды, Арамызға құлағанда ажалдың. Жан емес ең адал жолдан жаңылған, Қайысады бар қайғыдан қабырғам. Шарамыз жоқ, көндігеміз, қайтеміз, Жер құшақтап жылап қалдық соңыңнан. Есімің де тұрады есте жаңғырып, Кете бардың өшпес ізді қалдырып. Әкетайым – жарқыраған алмасым, Қайғы сыйлап неге кеттің жанға шын?!

Жатқан жерің жарық болсын, не дейін?! Отыңды еш өшірмейді Жалғасың. Естисің бе қызыңдағы мұң-әнді, Үзем қалай тағдыр салған бұғауды? Отбасы боп жұма сайын, әкетай, Бағыштаймыз аруағыңа Құранды.

Сағына еске алушылар: зайыбы Мария, ұлы Жалғас, қыздары Аида, Асылайым

хат-хабар oral_oniri@inbox.ru

Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

«Батыс Қазақстан облысының құрылыс басқармасы» мемлекеттік мекемесі бос әкімшілік мемлекеттік лауазымдарға орналасуға конкурс жариялайды: 090006 БҚО Орал қ., Х.Чурин көшесі,116-үй, 3-қабат, 349-бөлме, анықтама алу үшін телефон: 87112-50-43-24, e-mail: zko.аgis@list.ru 1. Басқарманың мемлекеттік сатып алу және келісімшарт құжаттамалары бөлімінің бас маманы (1 бірлік) жалақысы еңбек өтіліне байланысты 64063-тен 86485 теңгеге дейін (Д-О-4 санаты). Функционалдық міндеттері: Қазақстан Республика­ сы­ның мемлекеттік сатып алу саласындағы қолданыстағы заңнама талаптарын сақтау; Басқарманың Стратегиялық және Оперативті жоспарларын дайындау, түзету және іске асыру үшін қажетті ақпарат ұсыну; Басқарма бойынша тауарларды, жұмыстар мен қызметтерді мемлекеттік сатып алу жоспарларын құру; Тауарларды, жұмыстар мен қызметтерді мемлекеттік сатып алу үрдісінің ұйымдастыру іс-шараларын жүзеге асыру және өткізу; Интернет-ресурста тауарларды, жұмыстар мен қызметтерді мемлекеттік сатып алуды өткізу туралы ақпаратты уақтылы орналастыру; Мердігерлік ұйымдармен шарттарды дайындау және айыппұл санкцияларына қатысты шарттың міндеттемелерін орындауға бақылау; Мемлекеттік сатып алу туралы шарттың орындалуын қамтамасыз етуді уақтылы енгізу жөніндегі шарттық міндеттемелерді сақтау бойынша жұмыстар жүргізу; мемлекеттік сатып алудың адал емес қатысушылар тізіліміне мердігерлерді енгізу үшін мәліметтерді уақтылы ұсыну; Тауарларды, жұмыстар мен қызметтерді мемлекеттік сатып алу жөнінде мониторинг жүргізу; мемлекеттік сатып алуға қатысты мәселелер бойынша сотта және өзге мемлекеттік органдарда Басқарманың мүддесін қорғау (қажет болған жағдайда); бөлім бойынша қажетті ақпараттар мен есептемелерді ұсыну. Өз жұмысын ұйымдастыру қабілеті, ақпараттық-талда­ малы сипаттағы үлгілерді игеру, тіл табысу. Үміткерлерге қойылатын талаптар: Жоғары. Маман­дығы – «Техникалық ғылымдар және технологиялар» (құ­ры­лыс, құрылыс материалдары, бұйымдары мен құрылым­да­ рының өндірісі), «Құқық» (құқықтану, құқық қорғау қызметі, халықаралық құқық), заңгер, «Әлеуметтік ғылымдар және бизнес» (мемлекеттік және жергілікті басқару, экономика), экономист, есепші-талапшы, инженер-құрылысшы, құ­рылыс саласындағы инженер-экономист, энергетик, техник-құрылысшы (техник-технолог). Орта кәсіптік біліммен, жұмыс өтілі кем дегенде мемлекеттік қызметте бір жыл болуы тиіс, болмаса лауазым орнында осы санатқа сәйкес келетін функционалдық бағытта екі жыл жұмыс өтілі болу керек. Қазақстан Республикасының заңдарын білуге арналған тестілеу бағдарламасына сәйкес Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілерін білу. Қазақстан Респуб­ли­касының «Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы», «Мемлекеттік сатып алу туралы», «Лицензиялау туралы», «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы», «Қазақстан Республикасындағы тілдер туралы» Заңдарын, Қазақстанның 2050 жылға дейінгі

даму стратегиясын, аталған санаттың нақты лауазымының мамандануына сәйкесті салалардағы қарым-қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының өзге нормативтікқұқықтық актілерін білу. Компьютерде жұмыс жасай білгені жөн. Функционалдық міндеттерін орындауға қажетті көлемде мемлекеттік тілді білгені жөн. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерді орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер. Конкурс Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері жөніндегі Агенттігі төрағасының 2013 жылғы 19 наурыздағы №06-7/32 бұйрығымен бекітілген бос әкімшілік мемлекеттік лауазымға орналасуға конкурс өткізу және конкурс комиссиясын қалыптастыру қағидалары негізінде өткізіледі. Қажетті құжаттар тізбесі: 1) белгіленген нысан бойынша өтініш; 2) 3x4 өлшемдегі суреті бар белгіленген нысандағы са­ уалнама; 3) нотариалды куәландырылған білімі жөніндегі құжат­ тардың көшірмелері; 4) нотариалды куәландырылған еңбек жолын растай­тын құжаттардың көшірмелері; 5) Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау министр­ лігінің 2010 жылғы 23 қарашадағы №907 бұйрығымен бекі­ тілген (Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілердің тізілімінде 2010 жылғы 21 желтоқсанда №6697 болып тіркелген) нысан бойынша денсаулық жағдайы туралы анықтама; 6) Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігінің көшірмесі; 7) Құжат өткізу сәтінде күші бар шекті мәннен төмен емес нәтижелі тесттен өту туралы сертификат. Азаматтар біліміне, жұмыс тәжірибесіне, кәсіби шеберлігіне және беделіне қатысты (біліктілігін арттыру, ғылыми дәрежелер мен атақтар берілуі туралы құжаттардың көшірмелері, мінездемелер, ұсынымдар, ғылыми жарияланымдар және өзге де олардың кәсіби қызметін, біліктілігін сипаттайтын мәліметтер) қосымша ақпараттар бере алады. Конкурсқа қатысуға қажетті құжаттар конкурс туралы хабарландыру жарияланған сәттен бастап 10 жұмыс күні ішінде мына мекенжайға 090006, БҚО Орал қ., Х.Чурин көшесі,116-үй, 3-қабат, 309-бөлме, анықтама алу үшін телефон: 87112-50-43-24, e-mail: zko.аgis@list.ru тапсыруы тиіс. Электрондық пошта арқылы конкурсқа қатысуға құжат тапсырған азаматтар әңгімелесу басталғанға дейін бір жұмыс күнінен кешіктірмей құжат түпнұсқаларын тапсырады. Әңгімелесуге жіберілген үміткерлер одан үміткерлерді әңгімелесуге жіберу туралы хабардар ету күннен бастап 5 жұмыс күні ішінде Батыс Қазақстан облысы құрылыс басқармасында өтеді.

Кардиологтарға алғыс Осы жылдың 24 желтоқсан күні облыстық кардиологиялық орталықта жүрегіме тамыр ауыстыру бойынша ота жасалған болатын. Осы тұста ор­ талықтың жылы шырайлы, ақ көңілді абзал жандарының еңбегі орасан зор екенін, соның ішінде Айгүл Мақсотқы­ зы Исалиева, Жанайдар Қаз­туғанұлы Қазтуғанов, Руслан Қадырболат­ұлы Аюпов атты дәрігерлердің, аға-кіші мед­бикелердің аса біліктілігін, нау­қастар­ға деген сыйлы қарым-қатына­ сын ерек­ше баса айтқым келеді. Емдомының өзін былай қойғанда, бір өздеріне өмірімізді сеніп тапсырып отырған кезде айтқан үміт берер жылы сөздерінің өзі көңілге үлкен медеу екен. Қазір осы білікті дәрі­ герлеріміздің арқасында отадан аманесен шығып, әрі қарай жалғастырып емімді алудамын. Қазір де осы ақ халатты абзал жандарымыз күнде келіп, хал-жағдайымызды сұрап, жы­ лы сөздерін аямай, көңілімізді бір марқайтып кетеді. Бұл үшін де ерек-

Ұрыларды “тұзақтады”

ше алғысымды білдіргім келеді. Енді алдағы күні Құдайдың қолдауымен, дәрігерлеріміздің күшімен дертім­нен құлан таза айығатыныма үлкен сенім білдіремін. Осы мақалам арқылы облыстық кардиологиялық орталықтың бас­шы­лығына, барша дәрігерлер қауы­мына, медбикелері мен қызмет­кер­ леріне үл­кен рақметімді айтып, ден­деріне сау­лық, отбасыларына аман­ дық пен береке, игі істерінде тек жеңістер мен табыстар тілегім келеді. Жаңа жыл сіздерге тек құты мен ырысын, бақыты мен қуанышын ала келсін. Істеріңіз өркендей берсін! Күн сайын мен сияқ­ты облыс тұр­ ғындарының алғысына бөленіп жүре беріңіздер!

Ақжайық ауданы Бейтілеу ауылын­да қазан айының 26-сы күні болған мал ұрлығын жедел түрде ашып, бар ынта-жігерле­ рімен қылмыскерлер­мен күре­ сіп, өздерінің біліктілігін, бі­лім­дерін көрсете білген Ақжайық ау­даны ішкі істер бөлімінің қыз­ мет­кер­лері: аудандық ішкі істер бөлімі бастығының бірінші орынбасары Қайырбек Шоқановқа, учаскелік инспектор Болат Би­сенғалиевке, жедел уәкіл Ақыл­ бек Елекешов, Мейрамбек Ор­ таевтарға, криминалист Айболат Нұрлыбековке алғысымыз шексіз. Барлық Ақжайық аудандық ішкі істер бөлімінің қызметкер­лері­нің отбасыларына амандық, еңбек­те­ріне сәтті­лік тілейміз.

Қамария Күміспаева, Қаратөбе ауданының тұрғыны

Асхат Камбалов, Бибігүл Сатыбалдиева, Бейтілеу ауылы

23

«Б» корпусы бойынша бос әкімшілік мемлекеттік лауазымға орналасуға конкурс туралы хабарландыру «Орал қаласының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушы көлігі және автомобиль жолдары бөлімі» ММ: 090000, Орал қаласы, Фрунзе көшесі, 127а-үй, 2-қабат, 15-бөлме, анықтама үшін телефондар: 8-(7112) 506272, факс: 8-(7112) 512899, электрондық мекенжайы: ujkdx_uralsk@mail.ru бос мемлекеттік әкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды. Тұрғын үй және жекешелендіру секторының бас маманы, Е-R-4 сана­ты /№1-9 0-14-5/, лауазымдық жалақысы қызмет өткерген жылдарына байланысты 56 375,56 теңгеден 76 235,14 теңгеге дейін. Функционалдық міндеттері: Тұрғын үй мәселелері бойынша азаматтарды қабылдау, кеңес беру; Тұрғын үйге мұқтаж азаматтарды тіркеу, есепке алу; Азаматтардың өтініштері бойынша тұрғын жай жағдайын тексеруге шығу; Мемлекеттік тұрғын үйлердің мәліметтер базасын қалыптастыру, түгендеу жүргізу; Тұрғын үй комиссиясының отырысына құжаттар дайындау; Қала әкімдігінің тұрғын үй беру туралы қаулылары мен шешімдерінің жобасын дайындау; Қала әкімдігінің қабылданған қаулылары бойынша құжаттар дайындау; Жеке және заңды тұлғалардың өтініштерімен, мұрағатпен жұмыс. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: «Әлеуметтік ғылым­дар мен бизнес» (экономика, есеп және аудит, қаржы), «Құқық» (құқықтану) ма­ мандықтары бойынша жоғары кәсіптік немесе ортадан кейінгі білім. «Болашақ» бағдарламасымен оқыған азаматтардан басқа, ҚР аумағынан тыс жерлерде білім алған азаматтар, білімі туралы құжаттарын настрифика­циялап, настрификацияланғандығы жөніндегі куәлігін ұсынуы қажет. Жұмыс тәжірибесі келесі талаптардың біріне сәйкес болуы тиіс: жоғары білім; Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалдық бағытына сәйкес облыстарда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі бар болған жағдайда ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі. Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасы­ның «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республи­ касының Парламентi және оның депутаттарының мәртебесi туралы», «Қазақ­стан Республикасының Үкіметі туралы» Конституциялық заңдарын, Қазақ­стан Республикасының «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлық­ қа қарсы күрес туралы», «Әкімшілік рәсімдер туралы», «Жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарау тәртiбi туралы» Заңдарын, осы санаттағы нақ­ты лауазымның мамандануына сәйкес облыстардағы қатынастарды реттей­тін Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілерін, «Қазақстан – 2050» Стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» стратегия­сын білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалдық міндеттерді орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер; Конкурсқа қатысу үшін қажетті құжаттар: - өкілетті орган белгілеген нысандағы өтініш; - 3х4 үлгідегі суретпен өкілетті орган белгілеген нысандағы толтырылған сауалнама; бiлiмi туралы құжаттардың нотариалдық куәландырылған көшiрмелерi немесе өзге де заңдарда белгіленген тәртіппен куәландырылған көшірмелері /мемлекеттік қызметшілер тапсыратын құжаттарды олар жұмыс істейтін мем­лекеттік органдардың кадр қызметі куәландыра алады/; - еңбек қызметін растайтын құжаттың нотариалдық куәландырылған кө­ шiрмесi немесе өзге де заңдарда белгіленген тәртіппен куәландырылған көшірмелері /мемлекеттік қызметшілер тапсыратын құжаттарды олар жұмыс істейтін мемлекеттік органдардың кадр қызметі куәландыра алады/; - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің 2010 жылғы 23 қарашадағы №907 бұйрығымен бекітілген (Қазақстан Республикасының Нор­мативтік-құқықтық актілердің тізілімінде 2010 жылы 21 желтоқсанда №6697 болып тіркелген) нысандағы денсаулығы туралы анықтама; - Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігінің көшірмесі; - құжаттарды тапсыру сәтінде уәкілетті органмен белгіленген шекті мәннен төмен емес нәтижемен тестілеуден өткені туралы қолданыстағы сертификат қабылдау мерзімі конкурс өткізу туралы хабарландыру соңғы жарияланған күнінен бастап 10 жұмыс күнінің ішінде, көрсетілген мекенжай бойынша сәйкес­ ті мемлекеттік органға тапсырылуы тиіс. Конкурс комиссиясының қарауына құжаттарды қабылдау мерзімінде азаматтардың өздері әкеліп берген, поштамен немесе электрондық мекенжайға жіберілген (қоса тіркелген құжаттардың тізбесі көрсетілген құжат тігілетін папкада орналастырылған) құжаттары қабылданады. Құжаттардың толық емес пакетін ұсыну конкурс комиссиясының оларды қараудан бас тартуы үшін негіз болып табылады. Конкурсқа қатысу үшін құ­жаттарды электрондық пошта арқылы берген азаматтар құжаттардың түп­ нұсқасын әңгімелесу басталғанға дейін бір жұмыс күн бұрын кешіктірілмей береді. Осы құжаттардың түпнұсқасы берілмеген жағдайда тұлға әңгімелесу­ден өтуге жіберілмейді. Әңгімелесуге жіберілген кандидаттар оны кандидаттарды әңгімелесуге жіберу туралы хабардар ету күнінен бастап бес күн ішінде конкурс жарияла­ған Орал қаласының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушы көлігі және автомобиль жолдары бөлімінде өтеді. Аталмыш лауазымдарға орналасатын үміткерлер үшін көтермеақы шы­ғын­ дары, тұрғын үй және жеңілдіктер берілмейді.

«ОРАЛ ӨҢІРІ» Батыс Қазақстан облыстық қоғамдық-саяси газеті. 090000, Орал қаласы, Мұхит көшесі, 57/1. Е-mаіl: оral_oniri@inbox.ru Меншік иесі: «Жайық Пресс» ЖШС Бас директор

Жантас Набиоллаұлы САФУЛЛИН

Бас редактор Бауыржан ҒҰБАЙДУЛЛИН Редакция алқасы: Есенжол Қыстаубаев, Сырымбек Тұяқов (бас редактордың орын­ба­са­р­лары), Жаннат ЕСПОЛАЕВА (жауапты хатшы), Тоқтар КЕНЖЕҒАЛИЕВ (қоғамдық-саяси бөлім), Қазбек ҚАБЖАНОВ (арнайы тілші), Сәкен ӘБІЛХАЛЫҚОВ (экономика бөлімі), Нұрлыбек РАХМАНОВ (гуманитарлық бөлім). Меншікті тілшілер: Тілес ЖАЗЫҚБАЙ (Ақжайық ауданы) Нұрымбек Жапақов (Жәнібек ауданы) Өмірзақ Ақбасов (Жаңақала ауданы) Серік Жұмағалиев (Қазталов ауданы) Мүсірбек Айташев (Сырым ауданы)

8-711-42-21-720, 8-711-35-21-770, 8-711-41-21-755, 8-711-44-31-468, 8-711-34-31-126

Телефондар: Бас редактор 51-25-80, Бас редактордың орынбасарлары 24-17-08, 51-18-08,

Жауапты хатшы 50-83-99. Жарнама қабылдау тел/факс: 51-51-09; Бухгалтерия 50-63-99.

Газет ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінде 2006 жылғы 4 мамырда тіркеліп, №7201-г куәлігі берілген

Е-mail: zhaikpress@inbox.ru Қолжазбаларға пiкiр айтылмайды және пай­­да­ла­ныл­маған хат автор­ларына жауап қай­та­рыл­май­ды. Деректердің дәлдiгi үшiн автор жауап­ты. Жарияланым авторларының пiкiрлерi ре­дак­ция көз­­қара­сын бiл­дiр­мейдi. Редакция тап­­сы­ры­сы­мен ­жа­зыл­ма­ған мате­риал­дар үшін қаламақы тө­лен­бейді. «Орал өңірінде» жа­рия­­лан­ған материалдарды сілтемесіз көшіріп ба­ су­ға бол­­май­­ды. Мақалалар электрондық нұсқада қабыл­да­на­ ды. Ж белгісімен жарияланған материалдар ақылы болып есептеледі.

Газет облыстық «Орал өңірі» га­зе­тi редакциясының компью­тер­­лiк орталығында терiлiп, бет­­тел­­дi. "Жайық Пресс" ЖШС баспаханасында басылды Индексі: 65428 Таралымы: 16548, 6 баспа табақ. Газет аптасына үш рет шығады. Корректорлар: Н.СҰЛТАНОВА, Д.шанкишева, ж.жайлауова Кезекшi редакторлар: с.ихсанғали, г.әжігереева

24

керуен сарай Бейсенбі, 16 қаңтар 2014 жыл

oral_oniri@inbox.ru

Құттықтаймыз!

Аңызға айналған британдық сапа. Since 1924 17 890 ш.б. бастап

18 990 ш.б. бастап

20 860 ш.б. бастап

Орал қаласының тұрғыны, әкеміз, атамыз Сұлтан ИДОЯТОВТЫ 85 жасқа толуымен шын жүректен құттықтаймыз! Тілейміз жақсы өмір басыңызға, Ұрпағың қаумаласын қасыңызға. Салауатты, салиқалы өмір кешіп, Жүре бер аман-есен ортамызда.

Барлық автокөлік АБҚ-мен (АКПП)

Құттықтаушылар: Идиятовтар әулеті және ұл-қыздарыңыз, келін-күйеу балаларыңыз, немере-шөбере, жиендеріңіз

Орал қ., 4-ш/а, 28-үй («CAR CITY URAL» ғимараты) Тел.: +7 (7112) 226-522

, н ы т л 1а 6 қола

Бүгінде Орал қаласының тұрғындары болып табылатын, жақында 80 жасқа толып, ша­ ңырақ көтергендеріне 57 жыл болған әке-шешеміз, ата-әже­міз Мағаз Бекқайырұлы мен Фазила Дүйсенғазықызын мерейтойларымен шын жү­рек­тен құттықтаймыз! Оларға ден­ саулық, қажымас қайрат, балашаға, немере-шөберелерінің ортасында бақытты дәурен кешуіңіз­ді тілейміз. Сіздер барлық саналы ғұмырларыңызды жас ұрпақ­тың тәлім-тәрбиесіне арнадыңыздар, қазір өңірлеріңізде «ҚазақКСР оқу-ағарту ісінің озық қызметкері» деген төсбелгілеріңіз жарқы­рай­ды. Біз сіздерден қашан да үлгі аламыз, сіздермен мақтанамыз!

Таяуда Саратов облысының Энгельс қаласында грек-рим күресінен өткен ХV бүкілресейлік турнирде №1 БЖСМның тәрбиеленушілері ел намысын абыроймен қорғап келді. Олимпиада чемпионы И.Яры­ гинді еске алуға арналған бұл жарыста Ресей, Қазақстан және Белоруссия мемлекеттерінен кел­ген балуандар өзара сынға түсті.

200-ге тарта жас спортшы қатыс­ қан сайыс нәтижесінде Қуаныш

Кеңесов (46 келі) бас жүлдегер деп танылды. Ал Азамат Мұхама­ диев (36 келі), Рүстем Темірғали (42 келі), Айбарыс Меңдешев (54 келі), Ержан Жұмағұлов (58 келі), Әділхан Акунов (63 келі), Ислам Шүлеуов (76 келі) қола жүлдені

иеленді. Балуандарымыздың жақ­ сы нәтиже көрсетуіне М.Аманды­ қов, М.Төлегенов, Д.Куратаев, Б.Жалмұхамбетов, А.Ерекешев сын­ды бапкерлердің қосқан үлесі зор.

Өз тілшіміз

Қос ойыншы ұлттық құрамада Допты хоккейден Қазақстан ұлттық құрамасына Оралдың «Ақжайығынан» қос бірдей ойыншы алынып отыр. Команданың бас бапкері Дмитрий Иванниковтің айтуынша, «Ақжайықтың» капитаны Ескендір Нұғманов пен Петр Грибанов биыл Иркутск қаласында 26 қаңтар – 2 ақпан аралығында өтетін әлем біріншілігінде ел намысын қорғамақ. Онда Қазақстан ұлттық құрамасы (бас бапкері

Алексей Никишов) Ресей, Швеция, Финляндия, Норвегия сын­ды командалармен күш сынасады. «Ақжайық» ойыншыларының әлем чемпионатына қатысуына байланысты кездесулер кестесі­не өзгерістер енгізілді. Воткинскі­ нің «Знамя-Удмуртия» команда-

сымен ойын 24 қаңтардан 23-іне ауыстырылды. Ал Орынбордың «Локомотивімен» өтетін матчтар 1-2 ақпаннан 8-9 ақпанға шеге­ рілді. Қазіргі кезде «Ақжайық» жо­ ғары лига командалары арасында Ресей чемпионатының екін­ші тобында 30 ұпаймен екінші орында келеді. Бұл топтан ал­ ғашқы үш орынды еншілеген командалар финалдық сайыстарға қатысады.

Ғайса БӘЙМЕН

www.zhaikpress.kz Облыстағы №1 медиахолдинг

Құрметті оқырман! Ғасырға жуық тарихы бар об­лыстық «Орал өңірі» мен «Приуралье» газеттерінің, сондай-ақ ау­дандық газеттердің электрондық нұсқасын оқи аласыздар. Сонымен қатар күн сайын­ғы жаңа­лықтармен танысуға да мүм­кіндік бар.

Игі тілекпен: бала-келіндеріңіз, қыз-күйеу балаларыңыз, немере-шөберелеріңіз және Үмбетовтер әулеті Өзінің саналы өмірін балалар мен жас­ тарға дәріс беруден жалықпай, білім саласында 40 жыл қызмет жасап келіп, қазір сол адал еңбегінің зейнеткерлікте жемісін кө­ріп отырған әкеміз Қайыпхан Бөлекбай­ ұлы Досқалиевті 65 жас мерейтойымен шын жүректен құттықтаймыз !

65 жас туған күнің құтты болсын, Өміріңіз шаттық пен нұрға толсын. Қызықты күндеріңіз арайланып, Көкірегіңіз күмбірлеген күйге толсын!

Игі тілекпен: зайыбыңыз Сәуле, балаларыңыз Артур-Гүлмира, Назгүл-Наурыз, Саягүл-Ернияз және немере-жиендеріңіз Қайрат Сатыбалдыұлы БАЙҒАЗИЕВ! Сізді 63 жас туған күніңізбен құттық­таймыз! Сізге денсаулық, зор байлық ті­лейміз. Отбасыңыз аман болып, бақыт­ты өмір сүрі­ңіз. Қыздарыңыз бен жиен­деріңіздің қызығын көріңіз.

Игі тілекпен: құдаңыз Сайлау, құдағайыңыз Алма, Руслан-Аққайың, Әмина, Фатима

Жәнібек ауданы Қамысты ауылының тұр­ғыны, асыл жар, сүйікті әкеміз Көшкенғали Қуанұлы ЖАРАСОВТЫ 18 қаң­тарда 60 жас­ қа толу мерейтойымен құт­тықтаймыз! Асыл әке, ардағы ұл-қызының, Бәрін болжап жүретін алдағының. Анамыз Меңсұлумен қанаттасып, Жүріңіз әр күн сайын алға басып. Жан әке, құтты болсын 60 жасың, Біз үшін ардақты ғой алтын басың. Немереден көріңіз шөберені, Жыр алыбы Жамбылдың көріп жасын.

Құттықтаушылар: зайыбыңыз Меңсұлу, балаларыңыз Айдынғали-Айгүл, Ербол-Гүлмира, Меңдіғали-Айнұр, Берік-Айнагүл, немере-жиендеріңіз Жарамсыз деп танылсын Игисинов Жумагельдының атына 2008 жылғы 26 тамызда берілген жер учаскесіне жеке меншік құқығын беретін №0169568 мемлекеттік акт жоғалуына байланысты жарамсыз деп танылсын. Батыс Қазақстан облысы, Сырым ауданы, Бұлдырты а/о, Бұлдырты а., 3-үй, 24/1-пәтер, жер учаскесінің кадастрлық нөмірі: 08-122-012-101