Menno Bentveld ondersteunt 10:10 The Energy Challenge Lees meer op www.watdoejijuit.nl
Nicolette Kluijver ondersteunt 10:10 The Energy Challenge Lees meer op www.watdoejijuit.nl
10:10 is een initiatief om heel Nederland achter één idee te krijgen: bespaar 10% op je energieverbruik en verlaag de CO2-uitstoot! Gestart in Engeland is de campagne wereldwijd met succes geïntroduceerd van Finland tot Bangladesh en Frankrijk tot China . Wie meedoet met 10:10, zet daadwerkelijk zelf een stap en bespaart 10 procent. Thuis, op school, op het werk, in de gemeente. Het is simpel en voor iedereen. 10:10 heeft een positief effect, niet alleen op het klimaat, maar ook op je portemonnee, je gezondheid, en je humeur. 10:10 is ook een signaal aan de wereld, bedrijven en de politiek: ‘energiebesparing is mogelijk en noodzakelijk’. Individuele acties onder één collectieve paraplu, dat is 10:10
ONDERWIJS ORGANISAT
IES
THUIS BEDRIJVEN
NAAM EN MEEDO
ALS
DE POSTCO
1010nl.org
OK
LAAT WETEN DAT JE MEEDOET
ONTVANG TIPS EN TOOLS
BESPAAR!
VERTEL HET VERDER
SAMEN OP WEG NAAR EEN SCHONE TOEKOMST
Mijn 10:10 stappenplanner
In Nederland wordt 10:10 gefaciliteerd door een klein projectteam onder de titel 10:10 The Energy Challenge. Deelnemende partnerbedrijven, -organisaties en overheden maken het werk van 10:10 in Nederland mogelijk. 10:10 is een ‘maatschappelijke beweging’ waarvan het projectteam energiebesparende tips en tools verspreidt, personen/ organisaties inspireert en motiveert om zich aan te sluiten en mee te doen. De strategie: het sneeuwbaleffect! Want iedere deelnemer creeërt een nieuw platform voor uitbreiding van de campagne. 10:10 levert een indrukwekkende hoeveelheid tools voor energiebesparing: checklists, CO₂-monitor voor huishoudens, CO₂reductiecalculator voor bedrijven, Mijn 10:10 Stappenplanner, etc. Via de website van 10:10 zijn ook ondersteunende teksten, illustraties, banners, widgets, etc. te downloaden. 10:10 faciliteert, inspireert en motiveert! Met behulp van 10:10 weet iedereen hoe hij/zij kan besparen en kan iedereen dit verhaal ook weer door vertellen. CO2 reductie calculator tool voor bedrijven en organisaties
Onine klimaatscan voor personen
As at 21/01/2011
1010nl.org
Naast de gratis online tools en nieuwsbrieven die 10:10 biedt worden regelmatig checklists, tips , flyers en posters samengesteld voor diverse doelgroepen (gratis te downloaden via de website).
Elk jaar ontwikkelt het creatieve team van 10:10 samen met haar partners de 10/10 (10 okt) najaarscampagne 10:10 The Energy Challenge. Dit is het jaarlijkse kristallisatiepunt waarbij we laten zien en ervaren dat energiebesparing noodzakelijk, mogelijk en vaak heel gemakkelijk is! Nevendoel is om de naamsbekendheid van 10:10 te vergroten en nog meer participanten te betrekken.
10/10/2010
DE GROTE 10:10 TEST - ZET HET KLIMAAT OP 1 LIVE: De grote 10:10 test In 2010 was de 10:10 Challenge de Grote ’10:10’-Test bij de VARA op Nederland 1, waar de kijker thuis aan mee kon doen. Bijna 1 miljoen mensen volgden deze quizshow op Nederland 1.
1010nl.org
De test werd gepresenteerd door Jeroen Pauw en Menno Bentveld. In het panel zaten onder andere Astrid Joosten, Pierre Wind en Prem.
10/10/2011
WATDOE JIJ UIT? + DE NATIONALE ELEKTRICITEITSMETER In 2011 stond de uitdaging in het teken van elektriciteit besparen. 10:10 lanceerde met haar partners de Nationale Elektriciteitsmeter en daagde heel Nederland uit om deze omlaag te brengen. Circa 500.000 mensen deden deze dag iets uit!
1010nl.org
Op de druk bezochte actie website www.watdoejijuit.nl kon men o.a. speciale checklists met tips downloaden, voorbeeldverhalen van deelnemers lezen en spelen met de ludieke fruitmachine.
In het hele land werden posters gemaakt door zowel personen als bedrijven/organisaties met de online Wat doe jij uit postermaker.
POSTERCAMPAGNE
1010nl.org
Nicolette Kluijver ondersteunt 10:10 The Energy Challenge Lees meer op www.watdoejijuit.nl
In het hele land doen mensen iets uit op 10 oktober, onder wie volkszanger Dries Roelvink, BNN presentatrice Nicolette Kluijver, VARA Kassa-presentator Brecht van Hulten, Menno Bentveld presentator VARA Vroege Vogels en cabaretier/columnist Harm Edens.
DE NATIONALE 10:10 ELEKTRICITEITSMETER
De wijkmeter van Hoofddorp werd geplaatste bij de Freinetschool. Het was een hele happening voor de kinderen.
Onthulling van de 10:10 elektriciteitsmeter in het Stadhuis-Muziektheater Amsterdam
1010nl.org
10:10 lanceert de eerste nationale elektriciteitsmetere met (input van TenneT ) en twee lokale meters: een in het Stadhuis-Muziektheater Amsterdam en een in de Haarlemmermeer (i.s.m. Liander) Deze meters geven inzicht in het verbruik op landelijk wijk-, en kantoorniveau.
10:10 levert een online tool waarmee organisaties hun activiteiten via een interne postercampagne kunnen communiceren. Microsoft zette haar collega’s op de foto, van de Coffee Company tot en met de directie: iedereen deed mee!
Wat blijkt? Meer dan de helft van de beeldschermen en/of computers blijft na werktijd gewoon aan of standby staan. Met een interne post-it actie (gefaciliteerd door 10:10) kun je je collega’s op originele wijze aanmoedigen om het apparaat na gebruik uit te zetten.
1010nl.org
Organisaties slaan massaal aan het plakken: Hivos, de VARA, Universiteiten van Maastricht, Utrecht, Amsterdam en Wageningen, Mondial Movers, Het Dorint Hotel, Rabobank Schiphol, de Gemeente Den Bosch, ROC Zeeland, Plugwise en Greenchoice, en vele anderen!
SP!TS krant
Flaironline.nl maandag 3 oktober 2011
Bedrijven nemen voortouw 10:10 KORT Elektriciteitsmeter TenneT, de beheerder van het Nederlandse elektriciteitsnetwerk, gaat op 10 oktober meten hoeveel stroom er met de actie Wat doe jij uit? bespaard zal worden. Ook bij de gemeente Amsterdam en hele wijk in Hoofddorp komt een bespaarmeter. Deze Nationale Elektriciteitsmeter en de andere meters kan je volgende week live volgen op internet.
Proefdraaien Om te zien hoeveel minder energie er gebruikt wordt op 10 oktober, moet je natuurlijk wel weten hoe groot het normale verbruik is. Daarom wordt vandaag proefgedraaid met de Nationele Elektriciteitsmeter.
Post-it actie Bij ongeveer dertig grote bedrijven en instellingen worden vrijdag memo’s opgehangen op apparaten die niet gebruikt worden, maar wel aan staan. De bedoeling is dat deze maandag (en daarna) wÊl worden uitgezet, om onnodig energieverbruik terug te dringen.
Sluipverbruik Iedereen wordt uitgedaagd om zuinig te zijn met energie. De makkelijkste manier om dit te doen, is kijken welke apparaten veel energie verbruiken in hun standby functie. Gebruik je ze niet? Trek de stekker uit het stopcontact!
Bespaartip Het is natuurlijk even de vraag of het weer het toelaat, maar wie zelf in ĂŠĂŠn klap flink wat energie wil besparen, moet volgende week maandag de was niet in de droger stoppen, maar gewoon aan de waslijn hangen. De wasdroger is gemiddeld goed voor 11 procent van het jaarlijkse energieverbruikt (en dat kost je 70 euro).
Ventileren Congrescentrum World Forum in Den Haag doet ook mee aan de uitdaging om 10 procent energie te besparen. Hoe? Door de ventilatie uit te zetten, en natuurlijke manieren van luchtdoorstroom te benutten
De discussie over klimaatverandering binnen de Verenigde Naties is compleet vastgelopen. Maar dat betekent niet dat het onderwerp van tafel is. Het bedrijfsleven gaat wel door met verduurzaming.
dinsdag 4 oktober 2011
11,7 miljoen kW elektriciteit
Alle investeringen in duurzame energie zetten ons alleen maar op achterstand ten opzichte van landen als China, vreest de hoofdredacteur van het sceptische klimaatblog Climategate.nl. DOOR JAN-WILLEM NAVIS
Bij beheerder TenneT van het Nederlandse elektriciteitsnetwerk zijn ze blij met de 10:10 Energy Challenge. Want sinds kort kan het personeel bijna tot op de seconde nauwkeurig het verbruik aflezen. DOOR JAN-WILLEM NAVIS
Wedstrijd Den Bosch wil een klimaatneutrale stad zijn en heeft daarom een wedstrijd uitgeschreven. Veertien teams doen mee in een strijd om zoveel mogelijk te besparen.
naar een energiezuinige toekomst. Zo lobbyde Philips met succes voor een Europees verbod op gloeilampen. En stroomverkopers adverteren tegenwoordig steeds meer met de verkoop van isolatiematerialen. Hoe anders is dat beeld dan het beginfilmpje van de klimaattop in Kopenhagen, vol rampspoed. Een veelbekritiseerde zet, die voroal dom was omdat doemdenkers in de geschiedenis altijd ongelijk hebben gekregen. Want als er schaarste is, worden mensen juist inventiever, is haar verhaal. Juist dat is de reden dat het bedrijfsleven nu doorzet waar de politiek
Guerilla
De uitdaging: die meter omlaag!
De Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam doen ook mee met 10:10. Daar zijn al speciale guerillateams in de weer die onnodig stroomverbruik in kaart brengen. Vooral studenten die de monitor van de pc aan laten staan zijn doelwit.
10:10 The Energy Challenge is een wereldwijd klimaatinitiatief dat personen en organisaties helpt bij het terugbrengen van hun CO2 uitstoot. Dat gebeurt met inspirerende voorbeelden, een online besparingscalculator voor bedrijven en een speciale ’Mijn 1010 stappenplanner’. Dit najaar voert 10:10 campagne voor elektriciteitsbesparing en introduceert de Nationale Elektriciteitsmeter. Met de oproep ’Wat doe jij uit?’ wordt heel Nederland uitgedaagd om op de actiedag (10/10) elektrische apparaten uit te doen (of laten) en zo samen de Nationale Elektriciteitsmeter omlaag te brengen. Goed voor het klimaat, goed voor de portemonnee. Kijk op Watdoejijuit.nl
Na de kritiek op het filmpje vorig jaar waarin op Monty-Pythonachtige manier hoofden ontploften, heeft 10:10 dit jaar voor een sexy campagne gekozen. Op www.watdoejijuit.nl vind je de opwindende spot.
het laat liggen. Ook de overheid ziet dit nu in. Vandaag presenteren minister Verhagen en staatssecretaris Atsma in
IJsselstein de Green Deals: projecten die goed zijn voor het milieu ĂŠn voor de economie.
10 OKTOBER TREKT HIVOS DE STEKKER ERUIT! Wat doe jij uit? DOE OOK MEE MET DE LANDELIJKE ACTIE www.watdoejijuit.nl
donderdag 6 oktober 2011
Niet langer de juf napraten
10:10 KORT
Dries Roelvink ondersteunt 10:10, The Energy Challenge. Zo te zien kan hij best een dag je zonder zonnebank. FOTO: WWW.WATDOEJIJUIT.NL
10 Energy Challenge
Oude wijn in nieuwe zakken. Dat is overwegend het oordeel over de Green Deals die het kabinet gisteren sloot met bedrijven en instellingen die duurzamer willen werken. Niet alleen linkse politici reageren sceptisch, ook bedrijven hebben kritiek. VAN ONZE BINNENLANDREDACTIE voor duurzame ondernemers De Groene Zaak ontbreken structurele maatregelen die hard nodig zijn voor een transitie naar een duurzame economie. Het platform, dat meer dan 100 duurzame ondernemers vertegenwoordigt, zal de Green Deal dan ook niet meetekenen. Volgens het platform lijkt de Green Deal vooral in te steken op inspanningen die door het bedrijfsleven moeten worden gepleegd. Het is de organisatie echter onduidelijk onder welke voorwaarden de overheid instapt. Het is de bedoeling van het kabinet dat niet zomaar met subsidies wordt gestrooid, maar dat ook obstakels in wet- en regelgeving worden aangepakt. „En soms gaat het er ook gewoon om dat partijen bij elkaar worden gebracht�, zegt een woordvoerder van staatssecretaris Atsma (mi-
AMSTERDAM –
Energy Challenge 9
woensdag 5 oktober 2011
Green Deals oogsten kritiek AMSTERDAM – Volgens het platform
DOOR JAN-WILLEM NAVIS Europa wil zich wel verbinden aan nieuwe afspraken voor het reduceren van broeikasgassen, maar China wil niks op papier zetten. Obama wil wel meedoen, maar loopt vast op de Republikeinse meerderheid in het Huis van Afgevaardigden. Rusland, BraziliĂŤ en Zuid-Afrika zien het nut wel in van zuiniger omgaan met energiebronnen, maar willen wel dat hun economie op hetzelfde hoge tempo blijft draaien. En dan is er nog de wereldwijde economische crisis. Zo kan het gebeuren dat bijna niemand nog geloof heeft in succesvolle onderhandelingen over een nieuw VN-klimaatverdrag, dat de opvolger van het Kyotoprotocol moet worden. Dit verdrag uit 1997 was een doorbraak: voor het eerst spraken de westerse industrielanden af dat ze minder broeikasgassen uit zouden stoten. Ontwikkelingslanden (waaronder Rusland en China) hoefden niet mee te doen aan deze afspraken. Nu moeten de snelgroeiende economieĂŤn wel meedoen Eind november beginnen de cruciale besprekingen tijdens de volgende VN-klimaattop in Durban. De stemming is weinig hoopvol; de economische crisis vraagt alle aandacht van de wereldleiders. En de economie gaat nog altijd boven de opwarming van de aarde. Toch zit achter het klimaatvraagstuk ook een oerprobleem uit de economie: de toekomstige schaarste aan energiebronnen en andere grondstoffen. Is de aarde groot genoeg om iedereen te onderhouden? In 2009 had er al een opvolger voor het Kyotoprotocol moeten komen. Maar in Kopenhagen mislukte de top. Terwijl de besprekingen op diplomatiek niveau daarna instortten, ging het bedrijfsleven wĂŠl door met het zoeken
6 Energy Challenge
Sexy campagne
Het is een grote misvatting dat mensen die sceptisch zijn over klimaatverandering, natuurhaters zijn. „Ik doe niets liever dan met de verrekijker de wei in wandelen�, zegt hoofdredacteur Hajo Smit van Climategate.nl terwijl hij vanuit zijn woonkamer het polderlandschap overziet. Smit ergert zich wild aan het feit sommige kinderen uit de buurt niet eens een kievit kunnen herkennen. „Maar dan praten ze wel netjes de juf na die zegt dat Nederland over 50 jaar onder water staat omdat wij allemaal autorijden.� De site Climategate.nl bestaat sinds november 2009, toen bleek dat vooraanstaande klimaatwetenschappers rond Phil Jones van de Britse University East Anglia rommelden met onderzoeksdata, en er bovendien alles aan deden om onderzoek met onwelgevallige conclusies te weren uit de academische tijdschriften. „Terwijl kritiek van vakgenoten nu juist de kurk is waarop wetenschap drijft�, zegt Smit. „Neem het voorbeeld van de Italiaanse onderzoekers van CERN die vaststelden dat neutrino’s sneller gaan dan het licht.� Dat was vorige week wereldnieuws, omdat deze waarnemingen in strijd zijn met de onomstreden relativiteitstheorie van Einstein. „De wetenschappers vonden dat al jaren geleden en hebben eerst eindeloos alles nagelopen op meetfouten of fouten in het systeem. Toen ze die niet vonden publiceerden ze hun bevindingen en maakten zijn hun data openbaar met de vraag: collega’s, zien jullie iets dat wij fout doen? Als dat niet zo is, dan is misschien de theorie onjuist.� In de nog zeer jonge klimaatwetenschap, waar vele wetenschappers door hun verbintenis met de milieubeweging rocksterstatus verwierven, ging het er heel anders aan toe. Wie om de ruwe data vroeg, kreeg niets, wie kritiek waagde te hebben, werd geschoffeerd. Tot er een grote hoeveelheid interne mails online werd gezet. Daarin werd
Vanuit Noorwegen wordt op vol vermogen (700 megawatt) stroom uit waterkrachtcentrales het land ingevoerd, via een zeekabel. Ook vanuit Groot-Brittannie wordt deze ochtend elektriciteit naar Nederland getransporteerd via een ondergrondse kabel, de ochtendspits komt daar altijd wat later op gang, legt Jan Vorrink uit. Ondanks al die import, exporteert ons land weer stroom naar Duitsland. Een kwestie van vraag en aanbod: omdat het in Noorwegen veel heeft geregend, kunnen de waterkrachtcentrales daar bakken goedkope stroom leveren. En in Nederland opgewekte stroom is weer net iets goedkoper dan Duitse. De centrale commandokamer van het
lieu). In ruil voor meer groene energieopwekking versoepelt de overheid waar mogelijk de regels. Dat wil niet zeggen dat er helemaal geen subsidie komt. Zo stelt het rijk 150.000 euro per jaar beschikbaar voor het ontwikkelen van efficiÍnte manieren voor het maken van biogas. Hiervoor betaalt het rijk ook anderhalve arbeidsplaats. Bovendien was er al veel geld voor het steunen van de ontwikkeling van duurzame energie. Gisteren werd duidelijk dat het vooral om de bouw van windmolenparken gaat. „De kostprijs voor windmolens moet flink omlaag�, stelt brancheorganisatie NWEA. Voor dergelijke projecten is dit jaar anderhalf miljard euro beschikbaar. Maar er zijn ook totaal andere projecten die de komende jaren op weg moeten worden geholpen. Zo wil Amsterdam in vijf jaar 24.000 energieneutrale woningen bouwen en moeten er in 2025 een miljoen elektrische auto’s rijden in ons land. Ook moeten minstens twaalf grote waterzuiveringsinstallaties omgebouwd zijn tot fabrieken waar uit rioolwater stroom kan worden opgewekt. Ondanks de opeenstapeling van plannen is er niet overal enthousiasme. GroenLinks vindt de Green Deal een gemiste kans. „Deze deal is te vrijblijvend, echte keuzes blijven uit. Waar zijn de stevige normen die innovatie stimuleren en de afrekenbare doelen�, aldus fractievoorzitter Jolande Sap. Volgens D66-Kamerlid
Nicolette Kluijver ondersteunt de actie 10:10 en zit maandagavond in een donker huis. FOTO WWW.WATDOEJIJUIT.NL
Stientje van Veldhoven is het niet meer dan „een gerecyclede versie van de voorstellen uit het kabinet-Balkenende II�, en daarmee oude wijn in nieuwe zakken.
De VVD is tevreden met de maandag bekendgemaakte Green Deal. „In plaats van het weggeven van subsidies, daagt dit ondernemers veel meer uit te zoeken naar echte oplossin-
gen�, aldus VVD-Tweede Kamerlid RenÊ Leegte. Het CDA noemt de Green Deal een ’win-win situatie’, die niet uitgaat van een subsidiepot, maar maatwerk levert inzake regelgeving.
10 OKTOBER TREKT HIVOS DE STEKKER ERUIT! Wat doe jij uit? DOE OOK MEE MET DE LANDELIJKE ACTIE www.watdoejijuit.nl
gesproken van het ‘verbergen’ van onderzoeksgegevens die niet in de opwarmingstrend pasten, met ‘een trucje’. Deze rel werd ‘climategate’ gedoopt en die domeinnaam legde Smit meteen vast. Sindsdien discussiĂŤren zo’n duizend bezoekers per dag over ‘alarmisten’, slechte data en veel te harde conclusies. Het toontje doet steeds meer denken aan dat van GeenStijl, maar dan met een wetenschappelijk sausje. „Als ik te kort door de bocht ga, krijg ik daar meteen reacties op.â€? Maar een beetje humor is best welkom in het klimaatdebat. Hajo Smit studeerde cum laude af op klimaatverandering. Maar hij stelt nu dat de milieubeweging eigenlijk een religie is die met dank aan de media en de politiek de wetenschap grof misbruikt. „Milieuclubs prikkelen wetenschappers om alarm te slaan, wat weer leidt tot tamtam in de media waardoor de politiek weer dikke subsidies naar de wetenschap en de milieuclubs schuift. Dit vliegwieleffect houdt onze hele samenleving in een ijzeren groene greep.â€? Smit vreest economische achterstand door de huidige focus op groene energie. „Over China roepen alle alarmisten dat dat land zo goed bezig is met groene energie. Tja, dat land heeft zoveel energie nodig, dat waterkracht, wind en zon gewoon in gelijke mate meegroeien met kernenergie en kolen. De Chinese
Stroomdip na kus
Menno Bentveld presenteert Vroege Vogels op Radio 1 en ondersteunt de Energy Challenge. FOTO: WWW.WATDOEJIJUIT.NL
overheid zal best afspraken over het klimaat willen maken, want hoe gekker Europa gaat doen over windmolens, hoe meer zij verdienen, waar anders kan je die dingen goedkoper produceren? De economische schade is groot. Wist je dat dit kabinet miljarden minder hoeft te bezuinigen als de subsidies op
groene energie worden ingetrokken?� Door de wereldwijde aandacht voor Climategate is volgens Smit er weer balans gekomen in de wetenschap. „ Geen serieuze wetenschapper claimt meer dat er consensus is over klimaatverandering. De media doen het ook al een stuk rustiger aan.�
„Wat nu nog op volle toeren draait is het duurzaamheidcircus in het bedrijfsleven. Ik hoop dat onze managers in 2012 als Kyoto afloopt en Amerika een nieuwe president kiest, snel weer bij zinnen komen. Anders gaan we de economische strijd tegen China dik verliezen.�
5 Gemiddeld 0 , ,/$&. ,' ) *+ ) *&.* , " .$% )- & ).**, /, ) 4* )
( " 1 .. -.,**(
($'%* ) &$'*1 .. $." ,/&. $) # ' /, ) 0 , ,/$& &*( % ) *+ , & ) )# $ $ *+ % ' &.,$ $. $.-, & )$)" -. . &$'*1 ..//, . " . ' (* . ( ) " *(' " .$% )- .$ 5 " 4 ( )'$%& windmolens # ) $) ,' ) ) ( 2$(/( + $. $. 0 ) ( " 1 .. . & $) . 1$' 4 + $. $. !'$)& /$. , $ ) ( . 1$) + ,& ) *+ ' ) ) $) 4 5 Pieken en dalen $) ) ,"$ 0 , ,/$& 4$%) $%) )**$. 4* ",**. . 4 .*. " !,*)-. 1 )& , /1 ) ' $ ) $% )) . ) ( $% ",*. 0* . ' 1 -.,$% ) ., ) ",*. 1$-- '$)" ) *+ ' " .$% )- 1 -.,$% ) 2., #**" .$% )- ,/-. 5 *& kus 0 ) $'' ( ' 2 ) , ) 2$( $) 1 - 4* ) (*( ). * ) "$)" # . 0 , ,/$& +'*.- ( . .*. +,* ). *(' " ( . )., ' ) 0,$%1 ' *)-. ). + $. $. ' 0 , ) (* . *0 ,.*''$" ' &.,$ $ . $. ," )- # ) $. -**,. +$ & ) 1*, ) $) # . /$. )' ) *+" 0 )" )
vrijdag 7 oktober 2011
Meer zwijnen en insecten Wat is er in Nederland al te merken van klimaatverandering? In de natuur van alles: het wordt een steeds drukkere beestenboel.
ARNHEM –
KROMMENIE –
6 Energy Challenge
DOOR JAN-WILLEM NAVIS AMSTERDAM – DrieÍntwintig nieu-
Nederlandse stroomnet in Arnhem is op het oog een saaie controlekamer, maar er gaat een fascinerende wereld schuil achter de getallen en lijntjes op de schermen van de operators. TenneT is verantwoordelijk voor het transport van elektriciteit over het hoogspanningsnet in Nederland, dat is gekoppeld aan de netten in de rest van Europa, tot Turkije en LibiÍ aan toe. De frequentie van de wisselstroom moet 50,00 hertz zijn, maar verandert continu. 49,97 hertz betekent dat er 1000 megawatt (1 miljoen kilowatt) te weinig elektriciteit is. Dat tekort wordt automatisch opgevangen door een van de aangesloten centrales. Vanuit Arnhem wordt vanaf maandag om de vier seconden doorgegeven hoe groot het energieverbruik is, om te kunnen meten wat het succes van 10:10 is. „Dat is ook voor ons een vernieuwing, eerder kregen we die informatie per kwartier door. We zijn dus erg blij met de actie, zo zien we in de toekomst storingen nog sneller", vertelt Vorrink. Afgelopen maandag is de nulmeting voor de actie gedaan. Het was qua energieverbruik een normale dag, met de gebruikelijke dip tussen middernacht en een uur of zeven ’s ochtends, als het verbruik langzaam weer oploopt. Toch is er een probleem met het vergelijken. Want maandag was het erg warm, wellicht tien graden warmer dan komende maandag. Vorrink: „Misschien stond bij veel bedrijven de airco te blazen." Aan de andere kant
we insectensoorten en een kwal. Dat was de oogst aan dieren die vorig jaar voor het eerst werden waargenomen in ons land. Van de insectensoorten waren er zeventien een wespensoort. Maar ook de luzernebehangersbij en de schubhaarkegelbij. Niet elke nieuwe soort die er in ons land bijkomt, is het gevolg van
Volksverhuizing
,( )- * . **& (
( . ) ,"3 # '' )" )$ /1 1 . /, ) , 0 ) 0$) ) FOTO: WWW.WATDOEJIJUIT.NL
zullen veel mensen de was weer buiten hebben gehangen, in plaats van die in de droger te stoppen. Op 10 oktober zal professor Wil Kling dit soort verschillen om de paar uur gaan duiden. De invloed van de
wind wordt automatisch verrekend. Kleine windparken leveren vaak rechtstreeks energie aan het lokale net. Omdat niet in realtime te volgen is hoeveel die leveren, wordt dit door TenneT en 10:10 berekend aan de hand
van de windkracht. Gisterochtend draaiden de molens op ongeveer 60 procent van hun vermogen. Dat levert 350 mW op, 3 procent van het verbruik.
10 OKTOBER TREKT HIVOS DE STEKKER ERUIT! Wat doe jij uit?
10 OKTOBER TREKT HIVOS DE STEKKER ERUIT! Wat doe jij uit?
DOE OOK MEE MET DE LANDELIJKE ACTIE www.watdoejijuit.nl
DOE OOK MEE MET DE LANDELIJKE ACTIE www.watdoejijuit.nl
Het mag voor de Nederlandse natuur goed klinken, al die nieuwe soorten, maar volgens milieusysteemanalist Arnold van Vliet is de situatie zorgelijk. „Leuk, twee nieuwe vlindersoorten, maar tweederde van de vlinders in Nederland wordt met uitsterven bedreigd�, zegt de wetenschapper van de Wageningen Universiteit. In de natuur vindt een ware volksverhuizing plaats, is zijn stokpaardje. „Planten en dieren passen zich altijd aan veranderende omstandigheden aan. Alleen gaan de veranderingen voor sommige soorten te snel. Zo kunnen vogels die in Afrika overwinteren, niet weten dat het groeiseizoen de afgelopen vijftig jaar een maand langer is geworden.� Jonge eendjes worden eerder geboren, maar de bonte kiekendief is soms te laat voor de insectenpiek. Maar Van Vliet maakt zich met meest zorgen over de 30 hotspots in de wereld, de plekken die samen maar 2 procent van het aardoppervlak vormen, maar waar wel de helft van alle plant- en diersoorten voorkomt. „Uit die gebieden kan je niet verhuizen, want ze krimpen steeds meer en worden omringd door cultuurland en bebouwing. Ik houd mijn hart vast voor wat de opwarming daar gaat betekenen.�
klimaatverandering. Maar het feit dat het de laatste dertig jaar wat warmer is geworden heeft duidelijk uitwerking op de natuur, zegt insectenonderzoeker Roy Kleukers van de Universiteit Leiden. „Insecten vermenigvuldigen zich heel sterk, en er zijn er daarom altijd die het verderop zoeken. Het is alleen de vraag of ze in die verder gelegen gebieden kunnen overleven.� En dat lukt sommige soorten steeds beter. Neem de wespspin, een soort die je rond 1980 hoogstens in Noord-Frankrijk kon vinden. „Nu is die alomtegenwoordig in Nederland.� Of een insect dat noordwaarts trekt, in ons klimaat kan overleven, hangt niet zozeer af van hoe streng de winter is. Volgens Kleukers kunnen de beestjes over het algemeen goed tegen de kou. „Een warme zomer is belangrijker. Uit Brits onderzoek is gebleken dat er twee jaar na een warme zomer een veel grotere sprinkhanenpopulatie is. In de warme zomer kunnen de vrouwtjes zich goed voortplanten. Een dier dat wel een hekel heeft aan koude winters, is het wild zwijn. Vooral de jongen kunnen niet zo goed tegen vorst, vertelt Johan Thissen van de Zoogdiervereniging. Dat deze soort zo snel groeit in onze streken, wijten onderzoekers aan het warmer worden. „Zwijnen eten vooral eikels en beukennootjes. Die laatste zijn er steeds meer, omdat planten door de opwarming sneller groeien. Vroeger had een beuk eens in de zes jaar een zogenaamd mastjaar, een jaar waarin de nootproductie heel hoog is, nu is dat om het jaar.� Ook vleermuizen profiteren volgens Thissen van het warmere klimaat. „Sinds de jaren tachtig zien we een toename van soorten en aantal-
Brecht van Hulten ondersteunt de 10:10 Engergy Challenge. Maar dat niet alleen: morgen presenteert ze een speciale aflevering van Kassa over electriciteitsbesparing. Om vijf voor zeven op Nederland 1. FOTO: WWW.WATDOEJIJUIT.NL
len. Die wordt door wetenschappers voor een deel toegeschreven aan het warmere klimaat. Dat is vooral voor de jongen belangrijk, zij kunnen beter overleven als het warmer is.�
In het vogelrijk zijn de cetti zangvogel en de ijsvogel voorbeelden van vogels die vaker voorkomen. De vogelonderzoekers van Sovon verwachten dat grotere vogels die ver-
blijven in of bij kust, moeras en open water minder zullen voorkomen in Nederland, maar daar staat tegenover dat er meer zangvogels bijkomen. Dit zijn vaak kleinere vogeltjes.
Energieverbruik stadhuis Amsterdam zichtbaar op 10-10 De gemeente Amsterdam is enthousiast deelnemer aan de actie ‘Wat doe jij uit op 10 oktober?’. Al langer is Amsterdam actief bezig het energiegebruik in de gemeentelijke gebouwen terug te dringen. Het stadhuis heeft bijvoorbeeld al een groen dak en een ‘groen’ datacentrum. Op maandag 10 oktober gaat iedereen nog meer zijn best doen om het energieverbruik terug te dringen. De monitors op het stadhuis gaan na gebruik uit, ambtenaren pakken de trap in plaats van de lift en schakelen het licht uit zodra dat kan. In de entreehal van het stadhuis/Muziektheater staat op 10 oktober een elektriciteitsmeter die laat zien wat die acties aan besparing opleveren. De meter is te volgen op http://www.watdoejijuit.nl, maar iedereen kan zelf komen kijken in de hal. U bent van harte welkom.
Nu.nl
Nos.nl
Microsoft.nl
Koffietijd.nl
BNDeStem.nl
kassa.vara.nl
foto: Edwin van Eis
8 Energy Challenge
1010nl.org
1010nl.org
ASN Bank
Groenlinks.nl
Den Bosch politiek
Omroep Groningen
Gemeente Leeuwarden
Gemeente Haarlemmermeer
Duurzamestudent.nl
De Gelderlander
Liander
RTL4 19.30 Nieuws
Koffietijd (RTL)
Prime time aandacht voor de campagne en elektriciteitsmeter
Wijnand Duyvendak licht 10:10 toe en geeft bespaartips
Giel - 3FM
Wijnand Duyvendak is te gast bij Giel Beelen in de vroege ochtend.
De Heer ontwaakt - Radio 2 Omroep Max
Editie NL (RTL)
Jeugdjournaal online
Omroep Brabant
Menno Bentveld praat in Tijd voor MAX vanuit een gedimde studio.
Lotte vertelt in het Jeugdjournaal over de elektriciteitsmeter bij de Freinetschool in Haarlemmermeer.
De redactie van Editie NL doet zelf ook actief mee. Samen met Milieu Centraal geeft 10:10 tips aan redactie en publiek.
Bij Omroep Brabant staat de Gemeente Den Bosch centraal. Koploper van ‘Wat doe jij uit?’ .
Van uit een donkere studio fietsten Sander de Heer en zijn redactie de plaatjes aan
Radio M Utrecht
In het lunchtprogramma ‘Aan tafel’, vertelt Henriette Brons over de actie ‘ Wat doe jij uit?’ en geeft bespaartips.
1010nl.org
DOE MEE!
10:10 The Energy Challenge is er voor iedereen! Gebruik het materiaal op je eigen manier en ga op weg naar 10% minder CO2.
WAT IS 10:10 NIET
;[d c_b_[k#eh]Wd_iWj_[ ;[d jef Zemd YWcfW]d[ ;b_jW_h Feb_j_[a ][ab[khZ =heej [d _d][m_aa[bZ$
WAT IS 10:10 WEL
;[d ab_cWWj_d_j_Wj_[\ mWWh _[Z[h[[d WWd c[[ aWd Ze[d <WY_b_j[h[dZ [d fhWaj_iY^ _dif_h[h[dZ Fei_j_[\ [d k_jZW][dZ ;[d ]he[_[dZ[ X[m[]_d]BWW]Zh[cf[b_]0 _[Z[h[ ijWf j[bj
1010nl.org
Doe mee en schrijf je in bij 10:10. Hiermee laat je zien dat jij ook energie wilt besparen. Doe de klimaatscan, gebruik Mijn 10:10 en geef aan of je de twee-wekelijkse nieuwsbrief met tips wilt ontvangen.
Doe mee en schrijf de organisatie in! Je kunt dan kosteloos gebruik maken van de CO2 reductiecalculator. Wij helpen elkaar op weg naar 10% besparing. Deel jouw inspirirende verhaal met andere organisaties. Maak gebruik van al onze materialen voor interne en/of externe campagnes.
Zie www.1010nl.org voor een uitgebreide deelnemerslijst organisaties, bedrijven en onderwijs. Geinteresseerd in partnerschap? Neem dan contact op met Wijnand Duyvendak (wijnand@1010global.org)
Wijnand Duyvendak
HenriĂŤtte Brons
Chrisje Simon-Van Oosterhout
Projectleider wijnand@1010global.org
CoĂśrdinatie communicatie & pers henriette@1010nl.org
Communicatie en fondsenwerving chrisje@1010nl.org
Maarten Pieterson
Nicole Bakker
Volkan Korkmaz
Onderwijs (onderwijs@1010nl.org)
Adviseur maarten@1010nl.org
Financien nicole@1010nl.org
Design & webadvies volkan@1010nl.org www.artofweb.nl
1010nl.org
Sanne Tieke