ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ Α.1.Παρουσίαση του προβληματισμού Το κύριο θέμα με το οποίο ασχοληθήκαμε στην ερευνητική εργασία είναι η φιλία. Επειδή η φιλία είναι ένας πολύ γενικός όρος, ειδικότερα μελετήσαμε μεταξύ ποιων μπορεί να υπάρξει φιλία, τις συνθήκες ενός δυνατού και ισχυρού δεσμού και την σύγκριση φίλων-οικογένειας. Α.2.Παρουσίαση των λόγων για τους οποίους επιλέξαμε το θέμα Ο κύριος λόγος για τον οποίο επιλέξαμε αυτό το θέμα είναι ότι κανείς μπορεί να βρει τα συναισθήματά του. Επίσης, επειδή η αγάπη είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας της ζωής, είναι πολύ ενδιαφέρων να την μελετήσει κανείς. Β. ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ Β.1. Κύριες αναφορές στην φιλοσοφία Μία πολύ καλή αρχή για να αγγίξουμε το θέμα της φιλίας είναι η φιλοσοφία. Έτσι μέσα στην εργασία μας υπάρχουν αναφορές σε μεγάλους φιλοσόφους μας ,όπως ο Αριστοτέλης, και στις προσωπικές ιδέες τους. (από τον Νικηταρά Άγγελο) Β.2.Κύριες αναφορές στην τέχνη Ένας άλλος χώρος από τον οποίο προσπαθήσαμε να πάρουμε ιδέες για το θέμα ήταν η τέχνη. Γι’αυτό, προσθέσαμε και αναλύσαμε δυο ποιήματα, όπως «το ποίημα για τη φιλία» του Σεφέρη και επίσης «το ποίημα για τη φιλία» του Άγγλου Χόρχε και δυο κινηματογραφικές ταινίες, οι οποίες ονομάζονται «Η ζωή είναι ωραία» και «Ελευθερώστε τον Γουίλι» . (Από τους Μιχάλη Νιάνιο και Ορέστη Τζουρμπάκη) Β.3.Προσεγγίζοντας τη φιλία μέσα από ένα θεατρικό έργο Επειδή υπάρχουν πολλά αξιοσημείωτα θεατρικά έργα, από τα οποία μπορεί κανείς να κατανοήσει καλύτερα την φιλία, επιλέξαμε και εμείς να την προσεγγίσουμε μέσα από το έργο που θα δείτε παρακάτω. (Από τον Νικηταρά Άγγελο) Γ. ΕΠΙΛΟΓΟΣ (ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ) Ορέστης Ιωαννίδης : Το μάθημα της ερευνητικής εργασίας στο οποίο συμμετέχω έχει ως θέμα τη φιλία. Στην αρχή, για να είμαι ειλικρινής, δεν με ενδιέφερε το θέμα που είχα επιλέξει. Ήμουν πολύ διστακτικός. Δεν συμμετείχα ιδιαίτερα και γνωρίζω ότι ήμουν λάθος. Το πρότζεκτ είναι ένα ελεύθερο μάθημα. Μπορώ να πω ένα από τα καλύτερα… και ο λόγος ; Γιατί κάθε φορά θέτουμε ένα θέμα συζήτησης με βάση πάντοτε τη φιλία και ο καθένας έχει την ελευθερία να εκφράσει την δικιά του
άποψη, σύμφωνα με τα δικά του πιστεύω. Τελικά , οι συζητήσεις που κάναμε αλλά και που συνεχίζουμε να κάνουμε δεν μου είναι αδιάφορες. Σε κάθε μάθημα μου κεντρίζουν όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον. Επιπλέον , κάτι που θεωρώ πολύ σημαντικό αλλά και αδύνατο στις μέρες μας , είναι ότι οι συζητήσεις , καθώς και τα ερωτήματα που μας παρουσιάζονται με βάζουν σε σκέψη και μπορώ να πω , πως με έχουν προβληματίσει ιδιαίτερα. Δε θα μπορούσα να σκεφτώ ποτέ ούτε και να κρίνω ορισμένους φίλους με βάση αυτά που έχουν πει αρχαίοι φιλόσοφοι. Από μία άποψη είναι τρομερό! Μέσα από αυτό το μάθημα έμαθα πολλά και αισθάνομαι πολύ τυχερός που είχα την ευκαιρία να το παρακολουθήσω!
Μιχάλης Νιάνιος : Η ερευνητική εργασία μού έχει αφήσει μια θετική εικόνα σαν μάθημα , διότι δεν είναι τόσο σφιχτό όσο τα άλλα μαθήματα. Το κύριο θέμα του είναι ν ανταλλάξεις γνώμες μιλώντας με τους συμμαθητές σου και να έρθεις σε επαφή με αυτούς. Ένα θετικό επίσης είναι ότι ο σκοπός του δεν είναι η βαθμολογία προς τον μαθητή , αλλά να μάθεις γενικές γνώσεις στο θέμα που έχεις διαλέξει. Αν θα μπορούσα να αλλάξω κάτι στο πρότζεκτ μου , θα ήταν πρώτον να δίνουμε λιγότερο σημασία στις εξωσχολικές ασκήσεις , επειδή κατά την γνώμη μου , δεν είναι αυτό το κύριο θέμα και δεύτερον η τελική εργασία να αποσκοπεί στο να δείξουμε στα άλλα τμήματα κάποια πράγματα για το πρότζεκτ μας. Κατά τα άλλα δεν πιστεύω ότι μού άφησε πολύ ισχυρά συναισθήματα , άλλα ήταν κάτι πολύ καλό στον τομέα της μάθησης , γιατί παρόλο που δεν έδειχνα πάντα προσοχή , μού άφησε σημαντικές γνώσεις για την φιλία.
Ορέστης Τζουρμπάκης : Πρόσφατα σαν ομάδα σε ένα πρότζεκτ με θέμα τη φιλία μάς δόθηκε προθεσμία ενός μηνός να συνεργαστούμε μεταξύ μας , για να καταφέρουμε να δημιουργήσουμε μια ερευνητική εργασία με θέμα τη φιλία. Η απόφαση αυτή ήταν κάτι διαφορετικό και πρωτότυπο γι εμάς , διότι είχαμε συνηθίσει την ατομική εργασία. Προσωπικά μου μού ανατέθηκαν τα ποιήματα , τα οποία πρέπει να βρω τουλάχιστον δύο και να τα σχολιάσω. Η ιδέα πως κάνω κάτι διαφορετικό στο πρότζεκτ μού δημιουργεί ένα περίεργο αίσθημα χαράς , αν και δεν αντιλέγω πως θα είναι δύσκολο και θα χρειαστεί να καταβάλω μεγάλη προσπάθεια για να παρουσιάσω μια σεβαστή και επαρκή εργασία. Φυσικά , μου δημιουργούνται και κάποιοι προβληματισμοί , καθώς θα είναι η πρώτη μας φορά που θα μοιραστούμε τις ιδέες μας , θα σχολιάσουμε τα θέματα , θα τα αξιολογήσουμε , θα προτείνουμε και γενικά οτιδήποτε κάνει μια ομάδα.
Αντώνης Δανάς : Η ερευνητική εργασία που συμμετέχω έχει ως θέμα τη φιλία. Σε αυτήν παρουσιάζονται πολλοί προβληματισμοί , όπως αν υπάρχει πραγματική φιλία και μεταξύ ποιων μπορεί να υπάρξουν αυτοί οι δεσμοί φιλίας. Αυτή η εργασία
με έχει βοηθήσει πάρα πολύ το να σκεφτώ γι τους παραπάνω προβληματισμούς σε προσωπικό πλαίσιο. Έχω κάνει αρκετές σκέψεις για το αν οι φιλίες μου είναι αρκετά ισχυρές και για το πόσο με καλύπτουν. Επίσης μού έρχονται πολλά συναισθήματα . Για παράδειγμα , της χαράς όταν σκέφτομαι πόσο σημαντικό είναι να έχεις πραγματικούς φίλους , οι οποίοι νοιάζονται για εσένα. Από την άλλη πλευρά , όπως της λύπης και της απογοήτευσης , όταν πιστεύω πως οι σχέσεις μου αλλοιώνονται. Τέλος , πιστεύω πως όλοι μπορούν να βρουν πραγματικούς φίλους που ενδιαφέρονται για αυτούς αν τα συναισθήματα είναι αμοιβαία και η συμπεριφορά τους είναι η κατάλληλη σε κάθε περίσταση.
Η ερευνητική εργασία αποτελείται από τους : Αντώνη Δανά Ορέστη Ιωαννίδη Άγγελο Νικηταρά Μιχάλη Νιάνιο Ορέστη Τζουρμπάκη
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΦΙΛΙΑ Τι ορίζει ως φιλία ο Πλάτωνας και τι ο Αριστοτέλης και ποια η σημασία της; Πλάτωνας: Ο Πλάτωνας αρχικώς υποστηρίζει ότι η φιλία μπορεί να υπάρξει μόνο για ενάρετους ανθρώπους , διότι οι κακοί έχουν την τάση να εκμεταλλεύονται ο ένας τον άλλον και να δημιουργείται εχθρικό κλίμα στην σχέση τους. Είναι άνθρωποι ασταθείς που δεν νιώθουν φίλοι ούτε με τον ίδιο τους τον εαυτό , οπότε είναι ανέφικτο να γίνουν φίλοι με οποιονδήποτε άλλον. Ωστόσο, ο φιλόσοφος θεωρεί επίσης ότι μεταξύ δύο ομοίων δεν είναι δυνατόν να ευδοκιμήσει μία φιλία , αφού οι δύο άνθρωποι δεν θα αλληλοσυμπληρώνονται και δεν θα χρειάζεται ο ένας τον άλλον. Έτσι οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι φιλία μπορεί να υπάρξει μεταξύ ανθρώπων ενάρετων και ανθρώπων ούτε καλών ούτε κακώνi.Ο Πλάτωνας, για να μας κάνει να αντιληφθούμε τι είδους σχέση υπάρχει μεταξύ δύο πραγματικών φίλων, μας δίνει το παράδειγμα της σχέσεως γιατρού-ασθενή. Στο παράδειγμα θεωρούμε την υγεία ως το «αγαθόν» , την αρρώστια ως το «κακόν», και το σώμα ως το «μήτε αγαθόν μήτε κακόν». Έτσι ο ασθενής , όταν φοβάται ότι θα αρρωστήσει, ώστε να αποφύγει το κακόν , πηγαίνει στον γιατρό αναζητώντας το καλό. Έτσι αντίστοιχα ο φίλος που δεν είναι κακός , αλλά γνωρίζει ότι πρέπει να προσπαθήσει αρκετά ώστε να χαρακτηριστεί ενάρετος, καταφεύγει στον πραγματικά αγαθό ώστε να τον βοηθήσει στην πνευματική του αναζήτηση. Δηλαδή το κακό λειτουργεί ως παράδειγμα προς αποφυγήν και ωθεί τους ανθρώπους που προσπαθούν να βρουν τον δρόμο τους στο καλό. Οπότε και η φιλία είναι για τον Πλάτωνα το μέσο με το οποίο θα επιτευχθεί ο σκοπός αυτών των ανθρώπων. Ο Πλάτωνας στο «Λύσις» , για να τονίσει την αξία της φιλίας , αναφέρει χαρακτηριστικά ότι θα προτιμούσε να έχει έναν αληθινό φίλο απ’ ότι ολόκληρο το χρυσάφι του Πέρση βασιλιά. Σαφώς θεωρεί λοιπόν ότι χωρίς αληθινούς φίλους είναι δύσκολο να υπάρξει ευδαιμονία. Αριστοτέλης: Ο Αριστοτέλης θεωρεί ότι απαραίτητα στοιχεία μιας φιλίας είναι η αγάπη και η ευμένεια( δηλαδή η θέληση για το καλό του φίλου χωρίς ιδιοτελείς σκοπούς). Αυτό που αξίζει την αγάπη μας είναι το καλό, το ευχάριστο και το χρήσιμοii. Οι φιλίες οι οποίες στηρίζονται στην ευχαρίστηση ή την ωφελιμότητα, πιστεύει ότι έχουν προκύψει κατά και τύχη και κατά συνέπεια είναι ευμετάβλητες και πιθανόν να διαλυθούν σε μικρό χρονικό διάστημα. iii Η τέλεια φιλία όμως είναι η φιλία που στηρίζεται στο καλό, δηλαδή στην αρετή , διότι η αρετή του ανθρώπου είναι κάτι μόνιμο και σταθερό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βάση για τη
σύναψη αληθινής φιλίας. Επίσης , ο ενάρετος φίλος από την φύση του θα είναι χρήσιμος και ευχάριστος , οπότε και η τέλεια φιλία καταφέρνει και συνδυάζει την ευχαρίστηση , την χρησιμότητα και την αρετήiv. Ο Αριστοτέλης αναφέρει ξεκάθαρα στο έργο του ότι θεωρεί την φιλία ένα είδος αρετής όπου όλοι οι άνθρωποι επιδιώκουν να το αποκτήσουν, ανεξαρτήτως κοινωνικής θέσης. Πιστεύει ότι η φιλία μπορεί να δράσει ως καταφύγιο στη φτώχεια και τις δυστυχίες , καθώς και να βοηθήσει να αποφευχθούν πολλά παραστρατήματα ή λάθη. v Νικηταράς Άγγελος
i
Πλάτων, Λάχης - Λύσις, εκδόσεις Κάκτος, έτος 1992 Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια Θ, Παράγραφος 3, εκδόσεις Κάκτος, έτος 1992 iii Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια Θ, Παράγραφος 4, εκδόσεις Κάκτος, έτος 1992 iv Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια Θ, Παράγραφος 5, εκδόσεις Κάκτος, έτος 1992 v Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια Θ , Παράγραφος 1, εκδόσεις Κάκτος , έτος 1992 ii
Ποίηση και Φιλία Ποίημα στους φίλους ( Χόρχε Λουίς Μπόρχες) Δεν μπορώ ν’ αλλάξω το παρελθόν ή το μέλλον σου. Όμως όταν με χρειάζεσαι θα είμαι εκεί μαζί σου. Δεν μπορώ να αποτρέψω τα παραπατήματα σου. Μόνο μπορώ να σου προσφέρω το χέρι μου να κρατηθείς και να μη πέσεις. Οι χαρές σου, οι θρίαμβοι και οι επιτυχίες σου δεν είναι δικές μου. Όμως ειλικρινά απολαμβάνω να σε βλέπω ευτυχισμένο. Δεν μπορώ να περιορίσω μέσα σε όρια αυτά που πρέπει να πραγματοποιήσεις, όμως θα σου προσφέρω τον ελεύθερο χώρο που χρειάζεσαι για να μεγαλουργήσεις. Δεν μπορώ να αποτρέψω τις οδύνες σου όταν κάποιες θλίψεις σου σκίζουν την καρδιά, όμως μπορώ να κλάψω μαζί σου και να μαζέψω τα κομμάτια της για να την φτιάξουμε ξανά πιο δυνατή. Δεν μπορώ να σου πω ποιος είσαι ούτε ποιος πρέπει να γίνεις. Μόνο μπορώ να σ' αγαπώ όπως είσαι και να είμαι φίλος σου.
Αυτές τις μέρες σκεφτόμουν τους φίλους μου και τις φίλες μου, δεν ήσουν πάνω ή κάτω ή στη μέση. Δεν ήσουν πρώτος ούτε τελευταίος στη λίστα. Δεν ήσουν το νούμερο ένα ούτε το τελευταίο. Να κοιμάσαι ευτυχισμένος. Να εκπέμπεις αγάπη. Να ξέρεις ότι είμαστε εδώ περαστικοί. Ας βελτιώσουμε τις σχέσεις με τους άλλους. Να αρπάζουμε τις ευκαιρίες. Να ακούμε την καρδιά μας. Να εκτιμούμε τη ζωή. Πάντως δεν έχω την αξίωση να είμαι ο πρώτος, ο δεύτερος ή ο τρίτος στη λίστα σου. Μου αρκεί που με θέλεις για φίλο. Ευχαριστώ που είμαι. Σχόλια: Ο ποιητή μέσα από αυτό το ποίημα μας εκφράζει και μας παρουσιάζει την έννοια της φιλίας στην ζωή μας. Φιλία δεν είναι να χαίρομαι με κάθε επιτυχία του φίλου μου, φιλία είναι να απολαμβάνω να βλέπω τον φίλο μου ευτυχισμένο. Φιλία δεν είναι να λυπάμαι με αυτά που συμβαίνουν στον φίλου μου, φιλία είναι να προσπαθήσω με κάθε τρόπο να παρηγορήσω και με διαφόρους τρόπους να φτιάξω την διάθεση του λυπημένου και στενοχωρημένου φίλου μου. Τέλος δεν μπορώ να αλλάξω ούτε να σε αλλάξω είσαι φίλος μου για αυτό που είσαι.
Είναι παλιό το λιμάνι ( Γιώργος Σεφέρης) Είναι παλιό το λιμάνι, δεν μπορώ πια να περιμένω ούτε το φίλο που έφυγε στο νησί με τα πεύκα, ούτε το φίλο που έφυγε στο νησί με τα πλατάνια, ούτε το φίλο που έφυγε για τ’ ανοιχτά. Χαϊδεύω τα σκουριασμένα κανόνια, χαϊδεύω τα κουπιά να ζωντανέψει το κορμί μου και ν’ αποφασίσει. Τα καραβόπανα δίνουν μόνο τη μυρωδιά του αλατιού της άλλης τρικυμίας. Αν το θέλησα να μείνω μόνος, γύρεψα τη μοναξιά, δε γύρεψα μια τέτοια απαντοχή, το κομμάτιασμα της ψυχής μου στον ορίζοντα, αυτές τις γραμμές, αυτά τα χρώματα, αυτή τη σιγή. Τ’ άστρα της νύχτας με γυρίζουν στην προσδοκία του Οδυσσέα για τους νεκρούς μες στ’ ασφοδίλια. Μες στ’ ασφοδίλια σαν αράξαμε εδώ πέρα θέλαμε να βρούμε τη λαγκαδιά που είδε τον Άδωνι λαβωμένο. Σχόλια: Σε αυτό το ποίημα ο Σεφέρης παρομοιάζει τον εαυτό του με τον Οδυσσέα, καθώς ο Οδυσσέας ταλαιπωρήθηκε για αρκετό χρονικό διάστημα στις θάλασσες και σε διάφορες ηπείρους. Ο μόνος καημός του Οδυσσέα ήταν να πάει στην γλυκιά πατρίδα του και να δει για μια ακόμα φορά την γυναίκα του, τον γιο του και τους παλιούς του φίλους. Έτσι και ο Σεφέρης στο παραπάνω ποίημα δείχνει την τρομακτική σιγή που τον κυριεύει, καθώς και τον καημό και την απελπισία του που είναι μόνος του, ψάχνοντας απελπισμένα έναν φίλο. Αλλά όλοι οι φίλου του έχουν φύγει και τώρα μοναχά επιβιώνει από τις αναμνήσεις τους… Ορέστης Τζουρμπάκης
Φιλία και Κινηματογράφος Ελευθερώστε τον Γουίλι(Free Willy) Ένα ορφανό αγόρι, ο Τζέρσεϋ,μαζί με ένα φίλο του, γυρίζουν και ζωγραφίζουν με σπρέι στους τοίχους, μια μέρα βρίσκονται κοντά σε ένα θαλάσσιο πάρκο και αποφασίζουν να ζωγραφίσουν τους τοίχους, εκεί όμως ο Τζέρσεϋ συλλαμβάνεται από έναν αστυνομικό ο οποίος όταν μαθαίνει πως ο Τζέρσεϋ είναι ορφανός, αποφασίζει να του βρει ένα ήρεμο οικογενειακό περιβάλλον έτσι τον υιοθετεί ένα ζευγάρι στο θαλάσσιο πάρκο, ο Τζέρσεϋ τα πάει καλά με τους νέους του γονείς παράλληλα όμως αναλαμβάνει να καθαρίσει και της ζωγραφιές του. Στο θαλάσσιο Πάρκο, γνωρίζεται με το Γουίλι, μια φάλαινα Όρκα που είναι η ατραξιόν του πάρκου, ο Γουίλι όμως παρά την επιμονή και την αφοσίωση τον εκπαιδευτών του αρνείται να μάθει καινούρια κόλπα. Ο Γουίλι αφού αιχμαλωτίζεται από κάποιους ψαράδες και χωρίζεται βίαια από την μητέρα του, γνωρίζεται με τον Τζέρσεϋκαι ξεκινάει μιαδυνατή φιλία. Γίνονται φίλοι και ο Γουίλι θα ξεκινήσει να μαθαίνει γρήγορα νέα κόλπα χάρις στον καινούριο του φίλο και να εμπιστεύεται ξανά τους ανθρώπους, ο ιδιοκτήτης του πάρκου όμως που έχει ασφαλίσει το Γουίλι έναντι ενός μεγάλου χρηματικού ποσού πιστεύει πως αξίζει περισσότερο νεκρός παρά ζωντανός, τότε ο Τζέρσεϋ ,με την βοήθεια τον 2 εκπαιδευτών του Γουίλι, κάνει ότι μπορεί για να σώσει το φίλο του και να τον επιστρέψει στο φυσικό του περιβάλλον . Στην ταινία βλέπουμε να εξελίσσεται μια δυνατή φιλία μετάξι ενός παιδιού και ενός ζώου. που έχουν αρκετά κοινά και οι δυο έχουν αναγκαστεί να αποχωριστούν την μητέρα τους σε πολύ μικρή ηλικία, εμπιστεύονται δύσκολα τους άλλους, όμως παρόλα αυτά καταφέρνουν να εμπιστευτούν ο ένας τον άλλο γι’ αυτό και αναπτύσσεται μια τόσο δυνατή σχέση, η εμπιστοσύνη είναι μια από της βασικές προϋποθέσεις για να μπορέσει να εξελιχθεί μια φιλία, ένα άλλο βασικό στοιχείο της φιλίας που συναντάμε στην ταινία είναι η αγάπη και η αφοσίωση που δείχνει ο ένας στον άλλο. Κατά την γνώμη μου, το κύριο μήνυμα της ταινίας είναι ότι μπορεί να υπάρξει φιλία ακόμα και μεταξύ ανθρώπων και ζώων
Η Ζωή είναι ωραία (La Vita e bella) Η ταινία αφηγείται την ιστορία ενός Ιταλού εβραίικης καταγωγής, του Γκουίντο, που κάποια στιγμή ερωτεύεται μια ιταλίδα, την Ντόρα ,από αριστοκρατική οικογένεια, αφού παντρευτούν αποκτούν ένα παιδί, τον Τζιότζε. Ξαφνικά όταν ξεσπά ο Β’Παγκόσμιος πόλεμος ο Γκουίντο αναγκάζεται να πάει μαζί με τον μικρό του γιο
στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, λόγω της εβραίικης καταγωγής τους και έτσι αναγκάζεται να αποχωριστεί την γυναικά του, εκεί κάνει τα αδύνατα δυνατά για να κρύψει τον γιο του από τους ναζί και παράλληλα προσπαθεί να δώσει στον γιο του την αίσθηση πως όλο αυτό που συμβαίνει είναι ένα παιχνίδι με έπαθλο ένα τανκ. Περνάει διάφορες δύσκολες καταστάσεις μέσα από αυτό, παρόλα αυτά μέχρι και την τελευταία στιγμή δεν αφήνει τον γιο του να μάθει τι στα αλήθεια συμβαίνει. Όταν φθάνει το τέλος για τον Γκουίντο το τελευταίο πράγμα που κάνει είναι να χαρίσει γέλιο στον γιο του. Όλα αυτά τα καταφέρνει μέσα από την τεράστια αγάπη που έχει για τον γιο του η οποία του δίνει δύναμη. Αφού το στρατόπεδο συγκέντρωσης έχει αδειάσει και ο Τζιότζε πλέον έχει μείνει μόνος του, με τον Γκουίντο νεκρό, βρίσκει το τανκ που του έλεγε ο πατέρας του, έχοντας διασωθεί αρκετά χρονιά αργότερα θα καταλάβει την τεράστια αυτοθυσία και αγάπη του πατερά του. Στην ταινία υπάρχει πλήθος συναισθημάτων ,όμως κυριαρχεί το συναίσθημα της αγάπης, το οποίο έχει άμεση σχέση με την φιλία ,γιατί και στην αληθινή φιλία υπάρχει η ανιδιοτελής αγάπη, εκεί που νοιάζεται πραγματικά για τον άλλον όπως ο Γκουίντο για το γιό του. Μέσα από αυτό το παράδειγμα βλέπουμε λοιπόν το κοινό σημείο της σχέσης πατερά γιού με την σχέση δυο αληθινών φίλων και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει έντονο το στοιχείο της προστασίας όπως ο πατέρας προστάτευε το γιό έτσι και ένας πραγματικός φίλος θα προστατέψει το φίλο του. Επίσης, ακόμα και το χιούμορ στις δύσκολες καταστάσεις είναι ένα στοιχείο της ταινίας που μας παραπέμπει σε μια αντίστοιχη φιλική σχέση και μας διδάσκει πως η πραγματικές σχέσεις αγάπης αντέχουν στα δύσκολα όπως η σχέση των πρωταγωνιστών, έτσι λοιπόν γίνεται και στην πραγματική φιλία. Μιχάλης Νιάνιος
Αριστοφάνους Ειρήνη Προβληματισμοί γύρω από το έργο «Ειρήνη», του Αριστοφάνη , και η σύνδεση του με τη φιλία.
Ο Αριστοφάνης συνέγραψε το έργο του «Ειρήνη» στην δύση μιας ταραγμένης πολιτικά περιόδου όπου οι πόλεμοι μεσουρανούσαν σε ολόκληρη την ελληνική έκταση. Με την «Ειρήνη» αποσκοπούσε τόσο στο να στηλιτεύσει μέσα από ένα σατυρικό δράμα την στάση των Ελλήνων πολιτικών αρχηγών κατά την διάρκεια των πολέμων όσο και να προβληματίσει ευρύτερα τους ανθρώπους όσον αφορά στην αξία της ειρήνης. Μέσα απ’ το έργο του μας προβάλλει την εικόνα του ανθρώπου να είναι έρμαιο των συνεχών πολεμικών συγκρούσεων και να είναι παραδομένος εξ’ ολοκλήρου στον άσπλαχνο και δίχως έλεος θεό Πόλεμο. Αξίζει να αναφερθεί ότι μπορούμε να αντλήσουμε από το κείμενο v την πεποίθηση του Αριστοφάνη ότι ενώ πολλές φορές υπάρχει η θέληση για ειρήνη εκ μέρους των απλών πολιτών , ο πόλεμος βρίσκει ως μέσο εκδήλωσης του τους αδαείς και ανάλγητους ηγέτες των κρατών(π.χ Κλέων). Διαβάζοντας λοιπόν την «Ειρήνη», σε συνάρτηση με τους προβληματισμούς μας γύρω απ’ την φιλία και το ποιες συνθήκες ευνοούν την ύπαρξη της , μας δημιουργείται ένα πολύ σοβαρό ερώτημα που χρίζει απαντήσεως : Είναι εφικτό να επιτευχθεί φιλία μεταξύ λαών ή κρατών ώστε να βασιλεύσει η ειρήνη και να αποφευχθεί ο πόλεμος; Άμα απαντήσουμε λαμβάνοντας υπ’ όψιν μας ένα απ’ τα σημαντικότερα εργαλεία που βρίσκεται στα χέρια της ανθρωπότητας , την ιστορία , τότε μάλλον η απάντηση θα ήταν ξεκάθαρη. Όχι, δεν είναι εφικτό. Δεν έχει παρατηρηθεί μέχρι στιγμής στα χρονικά ανιδιοτελής σχέση αλληλεγγύης μεταξύ κρατών. Η φιλία , ως γνωστόν, κρίνεται στα δύσκολα. Και στα δύσκολα πάντα το συμφέρον την υπερνικούσε. Τις περισσότερες φορές μάλιστα, η ίδια η φιλία ξεκινάει ξεκάθαρα λόγω αμοιβαίων συμφερόντων , οπότε και αν εκλείψουν αυτά τα συμφέροντα , τότε είναι προφανές ότι δεν θα υπάρχει λόγος ύπαρξης και της φιλίας. Σημαντικό θα ήταν βέβαια να μην εξετάζουμε το θέμα μόνο από ιστορικής απόψεως καθώς η μονοδιάστατη ανάλυση δεν ευνοεί την ερεύνα ενός τόσο καίριου και διαχρονικού ερωτήματος.
Η επιστήμη που μπορεί να μας βοηθήσει τόσο να ορίσουμε την φιλία ως έννοια όσο και να διαχωρίζουμε τις μορφές της είναι η φιλοσοφία . Κατά την άποψη μου , το σημαντικότερο γραπτό που διαθέτει η παγκόσμια δυτική φιλοσοφία πάνω στην φιλία είναι αδιαμφισβήτητα τα Ηθικά Νικομάχεια του Αριστοτέλη. Η άποψη του Αριστοτέλη για την φιλία είναι σαφήςv. Τέλεια φιλία μπορεί να δημιουργηθεί μεταξύ ανθρώπων(στην περίπτωση μας κρατών) ενάρετων , όπου η αρετή , όντας άφθαρτη και μόνιμη , χρησιμοποιείται ως βάση για την σχέση μεταξύ δύο υποκειμένων. Υποστηρίζει επίσης, ότι δεν υφίσταται πραγματική φιλία όταν η σχέση είναι ιδιοτελής και χρησιμοθηρική. Στην περίπτωση μας, είναι δυνατόν η σχέση μεταξύ δύο κρατών να μην είναι χρησιμοθηρική; Υπάρχει περίπτωση δηλαδή δύο χώρες να είναι σύμμαχοι χωρίς να εμπλέκονται πολιτικά συμφέροντα ; Η απάντηση μάλλον είναι ξεκάθαρη. Δεν υπάρχει περίπτωση. Κι αυτό διότι οι πολιτικοί αρχηγοί, οι οποίοι έχουν και την μεγαλύτερη ευθύνη σε αυτές τις σχέσεις, είναι εκλεγμένοι για να προασπίζουν το συμφέρον της χώρας και να συνάπτουν φιλίες με βάση το τι είναι ωφέλιμο για την πατρίδα. Οπότε και ο ίδιος ο λαός δεν προτίθεται να βάλει την αρετή πάνω από το ίδιο του το συμφέρον. Αλλά ακόμα και σε κάποιον ιδεατό κόσμο που οι πολίτες θα ενδιαφέρονταν περισσότερο για πνευματικά και ψυχικά χαρακτηριστικά παρά για το συμφέρον τους , θα ήταν δυνατόν να χαρακτηρίζαμε έναν λαό ενάρετο ; Αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί, με αρκετή δόση ευγενείας, αφελές. Η φιλία αφορά σε δύο ανθρώπους. Δεν μπορεί να αγγίξει ένα κράτος ή ένα έθνος. Δεν μπορεί ένας ολόκληρος λαός να χαρακτηριστεί ενάρετος. Οπότε και δεν μπορεί να υπάρξει φιλία μεταξύ λαών. Μπορεί να υπάρξει φιλία μόνο μεταξύ ανθρώπων. Ο Αριστοτέλης επίσης θεωρεί ότι φιλία και εμπιστοσύνη είναι έννοιες σύμφυτες. Στο κείμενο του Αριστοφάνηv μπορούμε να δούμε τους Αθηναίους με τους Λακεδαιμονίους , ενώ κατά καιρούς και οι δύο να προσπαθούν να επαναφέρουν την ειρήνη , η καχυποψία και η έλλειψη εμπιστοσύνης να τους εμποδίζει. Η διαχρονικότητα του Αριστοφάνη είναι γνωστή. Εκεί που ο ατομικισμός και η προσπάθεια για επιβίωση παίζουν εξέχοντα ρόλο , η φιλία πολύ δύσκολα ευδοκιμεί. Για να συνοψίσουμε , φιλία είναι κάτι το προσωπικό. Δεν υπάρχει φιλία μεταξύ λαών , μεταξύ εθνών , μεταξύ ομάδων. Υπάρχει φιλία μεταξύ ανθρώπων. Η φιλία είναι συναίσθημα. Και οι μάζες ανθρώπων συναισθήματα δεν βιώνουν. Και με την ειρήνη θα μου πείτε , τι θα γίνει ; Ε, ειρήνη θα έχουμε όταν όλοι οι άνθρωποι νιώσουν την φιλία και την αγάπη και αντιληφθούν την ομορφιά του ψυχικού μας κόσμου. Τότε ο πόλεμος δεν θα αποτελεί λύση για κανέναν.
Άγγελος Νικηταράς