landschapstekening Vorming 20170614

cultuur met kleine c dicht bij de mensen

Landschapstekening van de deelraad Vorming

© Jan Crab

2

Landschapstekening van de deelraad Vorming

Met deze brochure, deze ‘Landschapstekening’, willen we vanuit de deelraad Vorming een overzichtelijk beeld creëren: we tonen wie we zijn en hoe we als verenigingen willen evolueren. Het afgelopen jaar was voor onze verenigingen, naast het organiseren van hun ‘gewone’ activiteiten en de klassieke overlegmomenten, een jaar van zelfreflectie. Via brainstorms en enquêtes, genoteerde anekdotes, accurate vragenrondes en diverse werkvormen werd niet alleen gepeild naar een stand van zaken, maar ook naar de wensen.

Wat betekenen culturele verenigingen in een stad als Leuven vandaag en morgen? Hoe kunnen ze het bindweefsel vormen tussen mensen in een dichtbevolkt en verstedelijkt gebied?

E

erst en vooral: nieuwe Leuvenaar, je bent van harte welkom om deel te nemen aan onze vormingsactiviteiten!

En wie weet wil je graag lid worden? Voor jou, als kersverse inwoner van de sprankelende en springlevende stad Leuven, schetsen we even wie we zijn, wat we doen en hoe jij bij ons past! We hopen dat je hiermee ‘goesting’ – om maar een gezellig Vlaams woord te gebruiken – krijgt om je bij ons aan te sluiten. En ook voor wie al even in Leuven woont, geldt deze hartelijke uitnodiging! Misschien ken je ons nog niet en twijfel je of onze werking iets voor jou zou kunnen betekenen. Mogelijk trekken we jou met de hierop volgende sfeervolle pagina’s en onze visietekst wel over de streep...

De stad Leuven heeft een rijk en divers verenigingsleven.

Veel socio-culturele verenigingen zijn vertegenwoordigd in

›300

verenigingen actief

5

deelraden

de Cultuurraad. Omdat er meer dan 300 verenigingen actief zijn binnen deze context, werd de Cultuurraad opgesplitst in de Cultuurkoepel en vijf deelraden: amateurkunsten, erfgoed, kunsten, vorming en vrije tijd. Elke Leuvense socio-culturele vereniging kan zich door de Leuvense cultuurraad laten erkennen. Als erkende vereniging geniet je van een aantal voordelen. Je kan een lokaal en materiaal huren tegen een voordelige prijs, na het eerste jaar kan je subsidies aanvragen en je blijft op de hoogte van wat er gebeurt in het Leuvense culturele veld door deelname aan een deelraad.

3

Landschapstekening van de deelraad Vorming

4

cultuur met kleine c dicht bij de mensen!

3.500

activiteiten¹

›35.000 deelnemers in 20161

In tijden van besparingen komt niet altijd vriendelijke communicatie vanuit de soms misnoegde cultuurhuizen, culturele spelers en organisaties. Wij willen ons met de deelraad Vorming wèl positief opstellen en benadrukken hoe waardevol de initiatieven van de Leuvense verenigingen zijn. De talloze kleine culturele activiteiten waar deze verenigingen zich maandelijks, wekelijks of zelfs dagelijks mee bezig houden, zijn voor vele mensen hun enige band met cultuur. Onder de noemer ‘cultuur met kleine c, dicht bij de mensen’ lichten we in woord en beeld toe hoe deze verenigingen het verschil maken in een drukbezette en vaak hectische samenleving.

“

Jaarlijks zetten we met SPQR een persoon of vereniging in de schijnwerpers wanneer deze zich verdienstelijk maakte voor de promotie van de stad Rome of Italië in het algemeen. Op onze receptie van 21 april (stichtingsdatum van Rome) ontvangen ze dan uit handen van een prominent de Romulus, een bronzen beeldje van Romulus en Remus met hun wolvin-moeder.

Alle dertien keren tot nu toe zijn de winnaars zeer vereerd en dagen ze op de uitreiking op met een grote groep vrienden en familie.

De prijs blijkt telkens een sterke bevestiging voor deze amateurs, professionelen of semiprofessionelen. Verschillende winnaars komen jaarlijks terug en we kunnen ook steeds een beroep doen op hun medewerking: de prijs was een stimulans om verder te doen.”

W

e maakten een optelsommetje; schrik niet van de duizelingwekkende aantallen... 30 van de

60 aangesloten verenigingen bij de deelraad Vorming namen deel aan deze enquête. Hierin werd – nu kortweg samengevat – gepolst naar cijfermateriaal, bereik en doelstellingen. Na verwerking kwamen we aan onderstaande kernconclusies.

Deze 30 op 60 verenigingen tellen samen 3110 leden

— Johan,SPQR

en organiseerden 1748 activiteiten waaraan in totaal maar liefst 17.553 mensen deelnamen.

5

Gemiddeld waren 38% van de aanwezigen eigen leden, wat betekent dat de uitstraling naar andere geïnteresseerde niet-leden toch wel erg groot is.

41% van de activiteiten vonden plaats in Leuven, 25% in Kessel-Lo, 19% in Wilsele,

D

it is dus op basis van de helft van de verenigingen van de deelraad. Wie zin heeft, maakt de

rekenoefening hoeveel de wérkelijke totalen opleveren indien alle organisatoren de enquête hadden ingevuld…

9% in Heverlee en

Uiteraard zijn deze vormingsactiviteiten zo divers als

6% op diverse andere plaatsen buiten Leuven.

de verenigingen zelf: van dagelijkse online-lessen

De leeftijden zijn als volgt verdeeld, zowel over de leden als over het totaal aantal deelnemers: 21-40 jaar: 34,5% 41-60 jaar: 38% +60 jaar: 27,5% Slechts 4 verenigingen werken niet samen met andere verenigingen.

Nederlands, wekelijkse cursussen die de creativiteit van tientallen jonge vrouwen aanwakkeren tot workshops en wandelingen die op jaarbasis 1500 natuurliefhebbers trekken. Wat ze gemeen hebben: net door als groep cultuur dicht bij huis aan te bieden, werken ze drempelverlagend. We maken ons sterk dat onze organisaties een excellent middel tegen vereenzaming en verzuring in onze maatschappij zijn en het kan nóg straffer. De banden die leden onderling smeden,

Maar liefst 8 verenigingen brengen een jaarboek

worden geëxtrapoleerd naar samenwerkingen tussen de

of tijdschrift uit.

verschillende verenigingen.

1

geëxtrapoleerd op basis van de antwoorden van 30 van de 60 verenigingen.

Landschapstekening van de deelraad Vorming

Sociaal weefsel in de deelgemeenten vs. cultuur in het centrum

“

— Agnes, Femma Kessel-Lo

© Lies Van Herreweghe

6

Femma-Bovenlo wil vrouwen samenbrengen door workshops te organiseren over o.a. naaien, bloemschikken en juwelen maken. In deze cursussen ontmoeten jong en iets ouder elkaar en kunnen ze hun (klein)kinderen verrassen met een mooi cadeautje.”

E

“

en ander voorbeeld: in het verleden waren er al

Centraal in alle verhalen staan de termen

drie ‘win-winbeurzen’: een platform voor de lokale

‘samenbrengen, ontmoeten, gemeenschapsgevoel

culturele verenigingen om te ‘matchen’ met andere

opbrengen’. Waar vroeger de grote koepels - en dus ook

verenigingen of organisaties, telkens met een andere

de bijhorende ideologie - een grote rol speelden, gaan

insteek.

leden nu vooral af op hun eigen interesse en de locatie waar activiteiten en vergaderingen plaatsvinden.

Een eerste keer werden verenigingen in de mogelijkheid gesteld contacten te leggen met bedrijven door middel

Op onze eerste Abdijdag hebben we getracht om diverse kunsten (tekenen, schilderen, zang, poëzie,…) samen te brengen in de adbij van Vlierbeek om de kunsten te promoten. Dit om de abdij in het voetlicht te stellen: het is hier aangenaam om elkaar te ontmoeten! Na afloop is meteen besloten om dit ieder jaar te herhalen omdat er meer dan 200 bezoekers waren. Dit jaar willen we, wegens het succes, alle verenigingen uitnodigen. Kom in de abdij onder begeleiding van tekenleraars schilderijtjes en tekeningen maken van de abdij. Drievoudig doel: verenigingen samen-brengen, een creatieve hobby promoten én de abdij van Vlierbeek leren kennen!”

van een soort ‘speeddating’. Telkens werd nagegaan

— Hugo, Davidsfonds Vlierbeek

specialiteiten met een shoppingronde door Leuven op

wat men voor elkaar kon betekenen. Eén voorbeeld wat hieruit kwam: de cultuurvereniging SPQR (bezig met alles wat ‘Romeinse cultuur’ is) organiseerde een pizzaevent voor een bedrijf dat in ruil gratis een website opzette. Zo werden er tientallen ‘win-win contracten’ opgestart, die niets kosten maar veel helpen en kosten

7

besparen. Een andere keer werd dit ook georganiseerd tussen verenigingen met een andere etnische oorsprong. Opnieuw met tientallen kruisbestuivingen.

Femma Leuven werkt nu bijvoorbeeld samen met de Chinese vereniging NiHao Leuven, en beiden versterken zo hun werking. Ze genoten ook van elkaars culinaire zoek naar de juiste ingrediënten. Deze vormen van vernieuwing en kruisbestuiving werken inspirerend. Er werd dan ook besloten in Leuven om de twee jaar een ‘win-winbeurs’ op te starten, maar steeds te zoeken naar

© Roselinde Bon

© Jan Mennens

een ander ‘thema’.

Landschapstekening van de deelraad Vorming

“ © Job Sander

8

“

Antje de Boeck bracht een zeer gevoelig theaterstuk over buddyschap en euthanasie dat ze enkel op verzoek speelt. Ondanks onze vrees dat dit geen gemakkelijk stuk was om de zaal vol te krijgen, overtrof de opkomst onze stoutste verwachtingen. We waren vooral blij dat niet enkel ‘pro-euthanasie’-verenigingen bleken op te dagen, maar ook veel mensen uit palliatieve zorgen. Daardoor kon je echt van een verbindend toneelstuk spreken.”

— Jan, Willemsfonds Leuven

Elke twee jaar organiseren wij de ‘Internationale dag van de vriendschap’. De bedoeling is Esperantosprekers van verschillende moedertalen een hele dag te onderhouden met uiteenlopende educatieve en recreatieve activiteiten. Deze dag heeft steeds een groot succes met deelnemers uit het hele land en de buurlanden. Voordrachten, fotozoektochten, begeleide wandelingen door Leuven, samen eten,… Dit alles in een gemoedelijke sfeer en in één enkele taal: het Esperanto. De jaren tussenin is er plaats voor het Talenfestival waarbij Esperanto 3000 in samenwerking met taalleraars, universiteitsprofessoren e.a. een twintigtal verschillende ‘kleine’ talen voorstelt aan een algemeen publiek. Hierbij wordt ook de waarde van bedreigde talen benadrukt als uitdrukking van de eigen cultuur, als tegengewicht tegen de monopolietalen in opgang. Veel mensen hebben zo de waarde van Esperanto leren kennen en zijn begonnen de taal te leren om bij te dragen tot de solidariteit met bedreigde talen.”

— Ivo, Esperanto 3000

Evolutie

N

ieuwe – soms wat vluchtigere – vormen van cultuur doen hun intrede: flashmobs en tijdelijke

acties met een wisselend publiek en deelnemers vormen een uitdaging in de toekomst van verenigingen.

Een oorspronkelijk kortstondig initiatief kan een blijvertje worden. TEDxLeuven organiseert met een twintigtal vrijwilligers één of meerdere inspirerende conferenties per jaar waar 500 deelnemers, jong en oud op afkomen. ‘Urban woorden’ is een in oorsprong Leuvense vereniging met een passie voor slam, rap en performance. Vanuit de overtuiging dat schrijven een positieve en creatieve uitlaatklep kan zijn voor iedereen begonnen ze workshops te organiseren voor scholen en cultuurcentra. Gaandeweg verbreedde het doelpubliek, waardoor er nu ook workshops worden aangeboden aan gevangenissen, non-profit organisaties en bedrijven verbluffend wat betreft integratie van deze jongeren

Bij vergaderingen heeft iedereen wel zijn eigen verhaal om mee naar buiten te komen. Het geeft dan ook een gevoel van verbondenheid. Onze vereniging richt activiteiten in (via ledenblad gemeld) die vooral de samenhorigheid stimuleren.”

© urbanwoorden.be

“

over heel Vlaanderen. Hun activiteiten werken

— Arthur, Weduwen-Weduwnaars Leuven

“

en de persoonlijke kwetsbaarheid van hun verhalen leidt tot een mooie vorm van cultuur. Getuigenissen bij de vleet: kringen kunnen werken rond thema’s die voorheen taboe waren en wie door lotgenoten informatie aangereikt krijgt, put troost uit informatieve sessies en vergroot zijn of haar netwerk. Een groot pluspunt in de strijd tegen eenzaamheid...

Op een gespreksbijeenkomst zat een moeder van een jong volwassen man met ernstige psychoses. Het was de eerste keer dat ze naar een activiteit van Similes kwam en ze was totaal overstuur. Ze heeft de hele avond gepraat over haar zorgen, de vele tegenslagen, over haar overlevingsstrategieën om de moeilijkheden het hoofd te bieden… Wij hebben vooral geluisterd en haar gesteund. We hopen dat ze die avond naar huis ging met weer een beetje hoop in haar hart.”

— Jo, Similes Oost-Brabant Regionaal

9

V

aak een ruim publiek dus. Uiteraard stemt dat tot tevredenheid, maar we mogen niet op onze

lauweren rusten. In heel wat organisaties is de kerngroep, de denktank zeg maar, aan het verouderen.

Als we uit de cijfers concluderen dat de jongere leeftijdscategorieën in grote getale deelnemen aan activiteiten, dan graag ook in het bestuur. Deze brochure is daarom ook een oproep naar allen.

Maak ons nog bekender! Laat onze stemmen echoën en promoot via alle kanalen de mogelijkheden van de Leuvense sociaal-culturele verenigingen!

Politiek gezien kan een occasioneel charmeoffensief

10 © Thomas Heyman

geen kwaad … Aandacht voor de gewone mens en diens activiteiten is een mooie positieve tegenhanger van verzuring en vereenzaming. Vaak wordt ook aangegeven dat geschikte lokalen zo’n grote hap uit het budget opslokken, zodat een hogere ledenbijdrage of cursusgeld moet gevraagd worden. Vooral in de deelgemeenten klinkt de roep om lokalen luid. Nochtans is iedereen het er over eens dat juist de sociale kloof enkel kan verkleind worden, indien de financiële drempel laag

D

genoeg is en geen horde vormt om in te stappen.

naar de mensen te brengen, voelen zich gewaardeerd

verandert eveneens en richt zich meer en meer op

door positieve feedback en proberen zich dan ook

sociale en digitale media. Juist hierbij willen we de

continu te vernieuwen en verbeteren. Ook vernieuwend

hand in eigen boezem steken: we moeten met een open

denken in een organisatie kan inspireren: zo

geest kijken naar deze wijzigingen, maar we denken dat

is er een Leuvense capoeiravereniging waar een

de beleidsmakers ons zeker nog betere ondersteuning

rolstoelpatiënt een actieve en geapprecieerde deelnemer

kunnen bieden in de digitale media-uitdaging én de

is, wat anderen dan weer inspireert om diversiteit

internationale en veeltalige context van Leuven.

e organisatoren van hun kant, die zich belangeloos inzetten om op een laagdrempelige manier cultuur

breder te bekijken dan interculturele origine of voor andersvaliden louter het aspect van toegankelijkheid.

Het platvorm waarop cultuur aangeboden wordt,

“

Een tijdje geleden hebben we besloten om een sterk sociaal initiatief op poten te zetten. Na consultatie van de stad Leuven en Ter Wende, het observatiecentrum voor kinderen in een moeilijke thuissituatie, bleek dat stress bij kinderen een groeiende problematiek is. Zowel op school, in de sportclub als thuis moet er flink gepresteerd worden. We hebben als vereniging een themaavond georganiseerd voor ouders, waarbij ervaringsdeskundigen en psychologen een woordje uitleg verstrekten over deze problematiek en ook tips gaven om stress bij kinderen te verminderen.

In het daaropvolgende weekend hebben we allerlei workshops gehouden waarbij ouders samen met hun kinderen allerlei toffe activiteiten konden doen. Hierdoor werd even onder de aandacht gebracht hoe belangrijk het is om zonder druk voldoende tijd door te brengen met je kinderen.

Door de organisatie van dit project hebben we een positieve impact gecreëerd op een bepaalde groep in de maatschappij. Anderzijds hebben de leden van onze vereniging zichzelf ook ontwikkeld, aangezien zij verantwoordelijk waren voor de organisatie (communicatie, promo, financiën) van het tweedaagse project.”

— Tom, JCI Leuven

Wat we willen vragen aan het beleid:

O

nze verenigingen verouderen en hebben voortdurend nood aan nieuwe krachten, nochtans

blijkt het publiek dat naar de 3500 activiteiten komt, talrijk (35.000) en jong (75% 21j-60j). Het beleid kan ons helpen door:

© Bart Auwerx

“

25 jaar engagement in het vroegere K.A.V. en nu Femma laat mij de veranderende maatschappij ervaren. Eerst was vooral het informatieve belangrijk. Mensen, vooral vrouwen met mindere kansen de mogelijkheid geven om te leren spreken voor een groep, leren overleggen en beslissingen nemen en vooral ook als gelijken leren samenwerken.

Later evolueerde de vrouwenbeweging meer naar het denken over de eigenheid van vrouwen en hoe wij onze ervaringen ook kunnen omzetten in een ruimer engagement.

Voor sommigen is dat politiek engagement, voor anderen een functie als vrijwilliger in verschillende sociale organisaties. Op dit moment is er een heel belangrijke verschuiving qua interesses. Wij ondervinden vooral veel nood om de vrouwen terug rust te geven na de werkuren: amusement, samen sporten, handwerk en andere creatieve bezigheden te doen. Het belerende heeft plaatsgemaakt voor het creatieve en sociaal-culturele.”

ons te helpen de sociale media en digitale wereld

— Moniek, Femma

brengen met (nieuwe) geïnteresseerden.

beter te bespelen: de drempel blijkt hoog, en vorming en concrete hulp zijn nodig; ons te helpen andere culturen te betrekken zodat ze zich thuisvoelen in onze verenigingen, want de wereld -en Leuven nog meer- verandert; te trachten aandacht te hebben voor de deelgemeenten: in de deelgemeenten zijn lokalen schaars, toch vinden 60% van onze activiteiten daar plaats, ook door te trachten dit creatiever te organiseren; ons te blijven ondersteunen door de organisatie van Win-win beurzen, contactmomenten met andere culturen, en zeker ook de nieuwe Leuvenaars. ons te helpen, naar analogie van Amateurama en Zocalo, een ‘Dag van de Vorming’ te organiseren: Een dag waarop vormingsverenigingen aan een ruim publiek gratis enkele lezingen/workshops aanbieden, en zo de vormingsverenigingen in de kijker zetten en in contact

11

12

Leden van de deelraad Vorming, juni 2016: Alexandertechniek Centrum vzw, August Vermeylenfonds – Afdeling Leuven, Davidsfonds Blauwput Kessel-Lo, Davidsfonds Heverlee, Davidsfonds Leuven-Centrum, Davidsfonds Vlierbeek Kessel-Lo, De Dijle, Dorpscomité 3012WD, Esperanto 3000 vzw, FemaLe, Femma Boven-Lo Kessel-Lo, Femma Onze-Lieve-Vrouw van Troost, Femma Sint-Michiel Leuven, Femma Vlierbeek Kessel-Lo, Femma Wilsele-Dorp, Femma Wilsele-Putkapel, Fietsersbond Afdeling Leuven, Filipiniana-Europa vzw, Future Visions Unlimited vzw, Gespreksgroep Egenhoven vzw, Gezinsbond Kessel-Lo - GOSA, Goddeau vzw, Homo et Natura vzw, Huis voor Vrijzinnigen, JCI Leuven, Komyodo Zenboeddhistisch Centrum, Kriterion, KVLV Terbank, KVLV Wilsele-Putkapel, KWB Kessel-Lo, KWB Park Heverlee, KWB Wilsele-Putkapel, Landelijke Gilde Wilsele-Putkapel, Leren Ondernemen vzw, Markant Groot-Leuven, Markant Leuven Centrum, Masereelfonds Leuven, NEOS Heverlee, Nihao Leuven, Oudleerlingenbond Don Bosco, Perpleks vzw, S.P.Q.R, Samen Nederlands Spreken, Seniorama vzw, Similes Oost-Brabant, S-Plus Cursuswerking, Sprankel Brabant, TEDxLeuven vzw, Universitaire Werkgroep Literatuur en Media, Urban Wo(o)rden vzw, VIBEG vzw, VIVA-SVV Kessel-Lo, VIVA-SVV Wilsele, VIVA-SVV, Vlaamse Volksbeweging Leuven, Voedselteams vzw, WeduwenWeduwnaars Leuven, Willemsfonds - Afdeling Leuven

13

14

– TEKST – Veerle Hauwaerts – FOTO’S – Bruno Tits, Jan Crab, Lies Van Herreweghe, Jan Mennens, Roselinde Bon, Job Sander, urbanwoorden.be, Bart Auwerx, Thomas Heyman

15

– IN SAMENWERKING MET STAD LEUVEN – V.U. stad Leuven, Denise Vandevoort, Professor Van Overstraetenplein 1, 3000 Leuven