ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
ÙËÓ fiÏË Ô˘ ÛÙÂÁ¿˙ÂÈ ÙÔ ÌÔ˘Û›Ô, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜ ‹ ·˘ı·›ÚÂÙ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ ̤ÙÚËÛ˘ ÁÈ· Ó· ηٷϋÍÔ˘Ó ÛÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· ÔÈ· ÂÎı¤Ì·Ù· Ù·Í›‰Â„·Ó ÙÔÓ ÈÔ Ì·ÎÚ‡ ‰ÚfiÌÔ ÁÈ· Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó ˆ˜ ÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Ô˘ Ù· ÛÙÂÁ¿˙ÂÈ Û‹ÌÂÚ·. ✒ ¡· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÂͤÏÈÍË ÂÓfi˜ ı¤Ì·ÙÔ˜ ‹ ÂÓfi˜ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘ .¯. ›‰·Ó ÙÔ ÚÒÙÔ Ï˘ÓÙ‹ÚÈÔ ÛÙÔ ·È‰ÈÎfi ÌÔ˘Û›Ô, ÙÔ Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Ì ÙÔ ÛËÌÂÚÈÓfi Î·È Û¯Â‰È¿˙Ô˘Ó ‹ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔ Ï˘ÓÙ‹ÚÈÔ ÙÔ˘ ̤ÏÏÔÓÙÔ˜ Ò˜ ÙÔ Ê·ÓÙ¿˙ÔÓÙ·È, ÙÈ ¿ÏÏÔ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ οÓÂÈ Î.Ï. ✒ ¡· ·›ÍÔ˘Ó ¤Ó· ·È¯Ó›‰È ÁÓÒÛˆÓ. ∆· ·È‰È¿ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È Û ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜. ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ì›· ÎÏ„‡‰Ú·. ∂Ó·ÏÏ¿Í Ë Ì›· ÔÌ¿‰· οÓÂÈ Ì›· ÂÚÒÙËÛË ÛÙËÓ ¿ÏÏË Î·È ¤ˆ˜ fiÙÔ˘ ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ Ô ¯ÚfiÓÔ˜ Ù˘ ÎÏ„‡‰Ú·˜ Ù· ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Ô˘ ‰¤¯ÙËΠÙÔ ÂÚÒÙËÌ· ı· Ú¤ÂÈ Ó· ··ÓÙ‹ÛÔ˘Ó ·ÓÙÏÒÓÙ·˜ ·fi ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ·¤ÎÙËÛ·Ó. ✒ ¡· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ‰Èο ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ Î·È Ù˘ Ï·ÛÙÈ΋˜ .¯. Ì ۷ԇÓÈ, ËÏfi, Á‡„Ô, ÌÂ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ·fi ¿¯ÚËÛÙ· ˘ÏÈο, ÌÂ Ù˘ÒÌ·Ù·, Ì ÂÈÎfiÏÏËÛË Î·ÚÙÒÓ Î.¿. Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·˜ ˘ÏÈο Ì ȉȷ›ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ (.¯. Îfi‚Ô˘Ó ·fi οÚÙ˜ ‹ ·ÏÈ¿ ÂÚÈÔ‰Èο ÂÈÎfiÓ˜ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Ì›· ‰È΋ ÙÔ˘˜ ÚÔı‹ÎË ÌÔ˘Û›Ԣ Î.Ï.). ✒ ¡· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ¤Ó· ı·ÙÚÈÎfi ·È¯Ó›‰È. ¶.¯. ÌÂÙ¿ ·fi Ì›· ›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Ì ٷ ηٷÛÙ‹Ì·Ù· Ù˘ ·ÏÈ¿˜ ∞ı‹Ó·˜ ÌÔÚ› Ó· ·›ÍÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ηٷÛÙË̷ٿگ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÏ¿Ù˜, Ó· Ô˘Ï‹ÛÔ˘Ó, Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ó, Ó· ˘ÔÏÔÁ›ÛÔ˘Ó, Ó· „˘¯·ÁˆÁËıÔ‡Ó. ✒ ¡· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ¤Ó· ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÂ›Ô ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì ÌÔÓ٤Ϸ-·ÓÙ›ÁÚ·Ê· Ô˘ ı· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ‹ Ì ·ÏÈ¿ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ı· ʤÚÔ˘Ó ·fi Ù· Û›ÙÈ· ÙÔ˘˜.
¢È·‰Èηۛ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ ÙËÓ Â›Û΄Ë, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë Ù˘: ✒ TÈ Î·Ù¿ÊÂÚ·Ó Ó· ηٷÎÙ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Û ۯ¤ÛË Ì ÙȘ ·Ú¯ÈΤ˜ Î·È ÙȘ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÂȉÈÒÍÂȘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ›Û΄˘. ✒ ¶fiÛÔ Â˘¯¿ÚÈÛÙË ‹Ù·Ó ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Ë ÂÌÂÈÚ›·. ✒ ¶fiÛÔ Î·Ï¿ ‹Ù·Ó Û˘ÁÎÚÔÙË̤ÓÔ˜ Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ÂÈÌÂÏ‹ıËÎÂ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È fiÛÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ‹Ù·Ó Ë ‚Ô‹ıÂÈ¿ Ô˘ ÚÔÛ¤ÊÂÚ ÁÈ· ÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘. ✒ ¶Ò˜ ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛ·Ó Î·È fiÛÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο ‹Ù·Ó Ù· ʇÏÏ· ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ‰È·ÌfiÚʈÛ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿, fiÛÔ Ù· ‚Ô‹ıËÛ·Ó Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó ÂÎı¤Ì·Ù· ‹ Ó· ÂÂÎÙ›ÓÔ˘Ó ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Î·È ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ ÙÔ˘˜. ✒ AÓ Ë Â›ÛÎÂ„Ë Û˘Ó¤‚·Ï ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙˆÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ Î·È ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ✒ ¶ÔȘ ÚfiÛıÂÙ˜ ÁÓÒÛÂȘ ·¤ÎÙËÛÂ Ë ›‰È· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· Ô˘ ÌÂϤÙËÛ Ì ٷ ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Ù˘.
281
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
π¢∂∂™ °π∞ ¢ƒ∞™∆∏ƒπ√∆∏∆∂™ ¶∂ƒπµ∞§§√¡∆π∫∏™ ∂∫¶∞π¢∂À™∏™ ¶√À ª¶√ƒ√À¡ ¡∞ ™À¡¢∂£√À¡ ª∂ ∆√ £∂ª∞ ∆∏™ ™À¡√π∫π∞™14 ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ¤Ó· ÌÈÎÚfi Ù˘ÈÎfi ÌÂÛÔÁÂÈ·Îfi Î‹Ô ∆· ·È‰È¿, ÂÍÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜ ÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜, ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ¤ÏÏÂÈ„Ë Ú·Û›ÓÔ˘. ™˘ÏϤÁÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· Î·È Ù· ·›ÙÈ¿ ÙÔ˘ (Ë ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ fiÏ˘, ˘ÂÚ‚fiÛÎËÛË, ˘ÚηÁȤ˜ Î.Ï.). ∞ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ó· Ê˘Ù¤„Ô˘Ó Ê˘Ù¿ Û ÂÈÏÂÁ̤Ó˜ ı¤ÛÂȘ. ∫·ÏÔ‡Ó ¤Ó· ‰·ÛÔÏfiÁÔ Ô ÔÔ›Ô˜ ÙÔ˘˜ ÌÈÏ¿ ÁÈ· Ù· ÌÂÛÔÁÂȷο ÔÈÎÔÛ˘ÛÙ‹Ì·Ù·. ªÂÏÂÙÔ‡Ó ÊˆÙÔÁڷʛ˜ ‹ ‰È·Ê¿ÓÂȘ ÌÂÛÔÁÂÈ·ÎÒÓ ÔÈÎÔÛ˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ. ∂ÈϤÁÔ˘Ó Î·È Ê˘ÙÂ‡Ô˘Ó ÌÈÎÚ¿ Ê˘Ù¿ (·ÚÙ›Ê˘Ù·) ·fi Ù· ÎÏ·ÛÈο Ê˘Ù¿ ÙˆÓ ÌÂÛÔÁÂÈ·ÎÒÓ ÔÈÎÔÛ˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ (‡ÎÔ, Ô˘ÚÓ¿ÚÈ, Û¯›ÓÔ, ·ÁÚ¤ÏË, ÁÎÔÚÙÛÈ¿, ÈÎÚÔ‰¿ÊÓË, ‰Ú˘˜ Î·È ÌÂÚÈο ·ÚˆÌ·ÙÈο fiˆ˜ Ú›Á·ÓË ‹ ̤ÓÙ·) ÛÙÔ ¿ÚÎÔ Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜ ‹ ÛÙÔ ÎÔÓÙÈÓfi ‰·Û¿ÎÈ. ∆·˝˙ÔÓÙ·˜ Ù· Ô˘ÏÈ¿ ∆· ·È‰È¿ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÊÙÂÚˆÙÔ‡˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜ ÙÔ˘˜. ∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ¯ÂÈÌÒÓ· Ù· Ô˘ÏÈ¿ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ‰‡ÛÎÔÏ· ÙÚÔÊ‹. ™˘ÏϤÁÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· Ù· ›‰Ë Ô˘ÏÈÒÓ Î·È ÙËÓ ÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘˜. ∞ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ó· Ù· ÊÚÔÓÙ›ÛÔ˘Ó Î·È Î·Ù·Û΢¿˙Ô˘Ó Ù·˝ÛÙÚ˜ ‹ ʈÏȤ˜ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙË ı¤ÛË Î·È ÙÔÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi Ù˘ ʈÏÈ¿˜ ÒÛÙ ӷ Ì·›ÓÂÈ Ô ‹ÏÈÔ˜ ̤۷ fiÏË ÙËÓ Ë̤ڷ, Ó· ʈٛ˙ÂÈ Î·È Ó· ˙ÂÛÙ·›ÓÂÈ Ù· Ô˘ÏÈ¿, Î·È Ó· ÌË ÙË ¯Ù˘Ô‡Ó ÔÈ ‚ÔÚÈ¿‰Â˜. ∞ÔÍËÚ·›ÓÔÓÙ·˜ Ê˘Ù¿ Î·È ¿ÓıË ∆· ·È‰È¿ ÌÂÏÂÙÔ‡Ó Ù· Ê˘Ù¿ Î·È Ù· ¿ÓıË ÛÙË Û˘ÓÔÈΛ· ÙÔ˘˜. ªÂÏÂÙÔ‡Ó ÙÔ ÚfiÏÔ ÙˆÓ Ê˘ÙÒÓ ÛÙË ‰È·ÎfiÛÌËÛË ÙˆÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎÒÓ ¯ÒÚˆÓ. ∂ÈÛΤÙÔÓÙ·È ¤Ó· ·ÓıÔˆÏÂ›Ô Î·È ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Û˘Óı¤ÛÂȘ ·ÔÍËÚ·Ì¤ÓˆÓ Ê˘ÙÒÓ. ∫fi‚Ô˘Ó Ê˘Ù¿ Î·È ¿ÓıË ·fi ΋Ԣ˜ ‹ ÎÔÓÙÈÓÔ‡˜ ·ÁÚÔ‡˜, Ù· ÌÂٷʤÚÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ù· ‰¤ÓÔ˘Ó Ì ¤Ó· ÎÔÚ‰fiÓÈ ‹ Ì ۇÚÌ· Û ÌÔ˘Î¤Ù·, Ù· ÎÚÂÌÔ‡Ó ·Ó¿Ô‰· ÁÈ· Ó· ÍÂÚ·ıÔ‡Ó Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ. ∫¿‰Ô˜ ·Ó·Î‡ÎψÛ˘ ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·Î‡ÎψÛË. ∆ÔÔıÂÙÔ‡Ó ¤Ó· ÎÔ˘Ù› ¤Íˆ ·fi ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·Î‡ÎψÛË Ì·Ù·ÚÈÒÓ. ∂ÓËÌÂÚÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ÙÔÈ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ·. √È ÍÂÚÔÏÈıȤ˜ ∫¿ÓÔÓÙ·˜ ÂÚ›·ÙÔ Û ¤Ó· ÌÔÓÔ¿ÙÈ Ì ÍÂÚÔÏÈıȤ˜ Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ Â›Ó·È 14. °È· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È Â‰Ò ‚Ï. ª·ÓÔ‡ÛÔ˘, 2000 Î·È ¶···‡ÏÔ˘ Î.¿Ï., 2002. ∫·ıÒ˜ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ‰È·ı¤ÙÂÈ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Â˘ÂÏÈÍ›· ·fi Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ‚·ıÌ›‰ˆÓ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ªÂϤÙ˘ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÓۈ̷وıÔ‡Ó Î·ÈÓÔÙfi̘ ‰Ú¿ÛÂȘ fiˆ˜ «¶ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋ ∂η›‰Â˘ÛË», «∞ÁˆÁ‹ ÀÁ›·˜», «¶ÔÏÈÙÈÛÙÈΤ˜ ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜», ÔÈ Ôԛ˜ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ıÂÛÌÔıÂÙË̤ӷ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·. ŒÙÛÈ ¤Ó· ÚfiÁÚ·ÌÌ· .¯. ¶ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ÙÔ ‚·ÛÈÎfi ÈÛÙfi ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì fiϘ ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Î·È Ó· ‰È·ÚΤÛÂÈ ÙfiÛÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· fiÛÔ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ë ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÔÈ ÂȉÈÒÍÂȘ Ô˘ ¤¯ÂÈ ı¤ÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜.
282
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
ηٷÛ΢·Ṳ̂ÓÔ. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È ¿ÏϘ ηٷÛ΢¤˜ Ì ¤ÙÚ· (Ì¿ÓÙÚ˜, ·Ó·‚·ıÌ›‰Â˜), ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ·Ô˘Û›· Û˘Ó‰ÂÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡, Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Ì ٷ fiÛ· ¤Ì·ı·Ó ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙˆÓ ÛÈÙÈÒÓ. ∂ÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Î·Ù·Û΢¤˜ Ì ¤ÙÚ˜.
π¢∂∂™ °π∞ ™Ã∂¢π∞ ∂ƒ°∞™π∞™ ¶√À ª¶√ƒ√À¡ ¡∞ •∂∫π¡∏™√À¡ ∂π∆∂ ∞¶√ ∆∞ π¢π∞ ∆∞ ¶∞π¢π∞ ∂π∆∂ ∞¶√ ∫∞£∏ª∂ƒπ¡∂™ ∂•∂ƒ∂À¡∏™∂π™ ™∆∏¡ ∞À§∏… EÌ›˜ ‹ ÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ ÛÒÌ· ‹ Ô Â·˘Ùfi˜ Ì·˜ ∞ÊÔṲ́˜ ÁÈ· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ٷ ·Ú·¿Óˆ ı¤Ì·Ù· ‰›ÓÔÓÙ·È Û˘¯Ó¿ ·fi Ù· ·È‰È¿ ηıÒ˜ .¯. Û˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ «∂ÁÒ Â›Ì·È ÈÔ „ËÏfi˜» ‹ «Œ¯ˆ ÈÔ ÌÂÁ¿Ï· ¯¤ÚÈ·» ‹ ηıÒ˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ «¢ÂÓ ÌÔÚÒ Ó· ÙÔ ÊÙ¿Ûˆ. ¢ÂÓ Â›Ì·È ÙfiÛÔ ÌÂÁ¿ÏË» ‹ ·ÎfiÌ· Ì ·ÊÔÚÌ‹ ÙË ı¤·ÛË ‹ ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÂÓfi˜ ·ÙfiÌÔ˘ Ì ÎÈÓËÙÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ì ηٿÏÏËÏ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙË Û˘˙‹ÙËÛË ÒÛÙ ӷ Ù· ÚÔÙÚ¤„ÂÈ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÙÈ ·ÏÏ¿˙ÂÈ ÛÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜ fiÙ·Ó ÌÂÁ·ÏÒÓÔ˘Ó ‹/Î·È Û ÙÈ ¯ÚËÛÈÌÂ‡Ô˘Ó Ù· ·ÓıÚÒÈÓ· ̤ÏË. ªÔÚ›, ˙ËÙÒÓÙ·˜ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ, Ó· ÚÔÙÚ¤„ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ʤÚÔ˘Ó ·fi ÙÔ Û›ÙÈ ÊˆÙÔÁڷʛ˜ ·fi ÙfiÙ Ԣ ‹Ù·Ó ÌÈÎÚ¿, Ó· ÙȘ Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Ì ÚfiÛÊ·Ù˜ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘˜, Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚ¤˜. ªÔÚ› Ó· Ù· ÚÔÙÚ¤„ÂÈ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Ô ¤Ó·˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ, ÚÔÛ·ıÒÓÙ·˜ Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó Û ÙÈ ·˘Ùfi˜ Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó Â›Ó·È Í¯ˆÚÈÛÙfi˜. ªÔÚ› Ó· Û˘ÛÙ·ı› Ì›· ÂÈÙÚÔ‹ ·Ú·ÙËÚËÙÒÓ Ë ÔÔ›· ı· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ ÚÔÛÂÎÙÈο ‰‡Ô ·È‰È¿ ÁÈ· Ó· ÂÓÙÔ›ÛÂÈ ÙȘ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘˜: «∏ ∂ÏfiÓ· Â›Ó·È ÈÔ „ËÏ‹ ·fi ÙËÓ ∞ÁÁÂÏÈ΋», «√ °È¿ÓÓ˘ ¤¯ÂÈ ÈÔ ÌÂÁ¿Ï· Ì¿ÙÈ· ·fi ÙÔ ™Ù¿ÌÔ», «√ ¡ÙÈÏ¤Ó ¤¯ÂÈ Ì·‡Ú· Ì¿ÙÈ·, ÂÓÒ Ô ª·ÓfiÏ˘ ¤¯ÂÈ Ú¿ÛÈÓ·. Œ¯Ô˘Ó fï˜ Î·È ÔÈ ‰‡Ô Ì·‡Ú· Ì·ÏÏÈ¿, ·ÏÏ¿ Ô ¡ÙÈÏ¤Ó ¤¯ÂÈ ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿». ªÔÚÔ‡Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó ·È¯Ó›‰È·: ¢‡Ô ·È‰È¿ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Ì ·ÎÚ›‚ÂÈ· ¤Ó· ÙÚ›ÙÔ ·È‰› Ù˘ Ù¿Í˘, ÙÔÓ›˙ÔÓÙ·˜ Ù· ȉȷ›ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô˘ ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ó Í¯ˆÚÈÛÙfi. ∆· ¿ÏÏ· ·È‰È¿ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ì·ÓÙ¤„Ô˘Ó Û ÔÈÔ ·È‰› ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È. ªÔÚ› Ó· ۯ‰ȿÛÔ˘Ó ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο. ™Î¤ÙÔÓÙ·È Î·È Ï¤Ó ÙÈ ÂÚÈ̤ÓÔ˘Ó Ó· ·ÏÏ¿ÍÂÈ ÛÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜ ηıÒ˜ ÌÂÁ·ÏÒÓÔ˘Ó. ∞ÏÏ¿˙Ô˘Ó ÌfiÓÔ ·˘Ù¿ Ô˘ Ê·›ÓÔÓÙ·È; ∆È ı· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó fiÙ·Ó ÌÂÁ·ÏÒÛÔ˘Ó Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ó ÙÒÚ· Î·È ÁÈ·Ù›; ∂ӉȷʤÚÔÓ ¤¯ÂÈ ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ıÂÏ‹ÛÂÈ Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂÈ ÙȘ ȉ¤Â˜ Î·È ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Î·È ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜, ˙ËÙÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Ò˜ Â›Ó·È ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜ ·fi ̤۷. ¶·Ú·ÙËÚ› Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ Ù· fiÚÁ·Ó· Ô˘ ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·È ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿ ηÈ, ·Ó ÙÔ ıˆÚ› ÛÎfiÈÌÔ, Ì ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ηÙ¢ı‡ÓÂÈ ÙË Û˘˙‹ÙËÛË Î·È Û ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ Ô˘ Èı·ÓfiÓ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ·ÔÙ˘ˆı› Î·È Ô˘ ÂÎÙÈÌ¿ fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÚÔηϤÛÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Î·È Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ: .¯. «∆È Á›ÓÂÙ·È ÙÔ Ê·ÁËÙfi Ô˘ ÙÚÒÌÂ;» Î.Ï. ∏ Û˘˙‹ÙËÛË ÌÔÚ› Ó· ÂÂÎÙ·ı› ÛÙË ÊÚÔÓÙ›‰· ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘˜ (Û˘Óı‹Î˜ ˘ÁÈÂÈÓ‹˜, ‰È·ÙÚÔÊ‹, ·Ù˘¯‹Ì·Ù· Î.Ï.) Î·È Û ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ó· ÎÏËıÔ‡Ó Î·È ÂȉÈÎÔ› Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÂÓËÌÂÚÒÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Î·È ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ··ÓÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ (.¯. ·È‰›·ÙÚÔÈ, ·È‰Ô„˘¯ÔÏfiÁÔÈ Î.Ï.).
283
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∆∞ ªÀƒª∏°∫π∞ ∏ ¤ÌÊ˘ÙË ÂÚȤÚÁÂÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û˘¯Ó¿ Ù· Ô‰ËÁ› Û ·˘ıfiÚÌËÙ˜ ÂÍÂÚ¢ӋÛÂȘ ÛÙËÓ ·˘Ï‹ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ. ŸÛ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ì‚Ô‡Ó ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ·˘Ï‹˜ (.¯. Ù· ÂÚÈÛÙ¤ÚÈ· Ô˘ ÙËÓ ÂÈÛΤÙÔÓÙ·È, Ù· ¯ÂÏȉfiÓÈ· Ô˘ ¤Î·Ó·Ó ÙË ÊˆÏÈ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙ· ÎÂÚ·Ì›‰È·, Ô ¶¤ÙÚÔ˜ Ô˘ ¤ÂÛÂ Î·È ¯Ù‡ËÛ ÛÙÔ ÙÛÈ̤ÓÙÔ Î.Ï.) Î·È ÔÈ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Ô˘ οÓÔ˘Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ fiÔÈˆÓ ÂÍÂÚ¢ӋÛÂÒÓ ÙÔ˘˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ·ÊÔṲ́˜ Ô˘ ·Ó, ıÂÏ‹ÛÂÈ Ó· ÙȘ ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ê˘Ó›ÛÔ˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙË Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ‚¿ıÔ˜ ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ÂοÛÙÔÙ ı¤Ì·ÙÔ˜. ∆Ô Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ı¤Ì· Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·, Ô˘ ÂÚÈÏËÙÈο Û·˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ì ‰Ò, ÚԤ΢„ ̛· ¿ÓÔÈÍË Ô˘ ·˘Ù¿ Ù· ÌÈÎÚÔÛÎÔÈο ˙ˆ¿ÎÈ· ›¯·Ó ηٷÎχÛÂÈ ÙËÓ ·˘Ï‹ ÂÓfi˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ. ∏ ÚÔÛÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÚ¿ÊËΠÛÙȘ ·ÙÂÏ›ˆÙ˜ ÛÙÚ·ÙȤ˜ Ì˘ÚÌËÁÎÈÒÓ Ô˘ ·Ó‚Ôη٤‚·ÈÓ·Ó ÛÙÔÓ ÎÔÚÌfi ÂÓfi˜ ‰¤ÓÙÚÔ˘. ∆· ·È‰È¿ ÚÔÛ·ıÔ‡Û·Ó Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó ·fi Ô‡ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Î·È Ô‡ ¿ÓÂ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ıÂÒÚËÛ fiÙÈ Â›Ó·È Ì›· ηϋ ¢ηÈÚ›· Ó· Ù· Ì˘‹ÛÂÈ ÛÙË ÏÔÁÈ΋ Ù˘ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜.
∞ã º∞™∏ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· Ô˘Ó ÙÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÁÈ· Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·. ∫·È Ù· ·È‰È¿, ·Ú·ÎÈÓÔ‡ÌÂÓ· Ì ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ (‚Ï. ¿ÏÏ· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ ÛÙÔ ÎÂÊ. 10), ϤÓÂ: ∑Ô˘Ó Î·È ÛÙ· Û›ÙÈ· Ì·˜, ÙÚÒÓ „ˆÌ› Î·È ¿ÏÏ· Ê·ÁËÙ¿, ·Ó‚·›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ‰¤ÓÙÚ·, ÎÔ˘‚·ÏÔ‡Ó Ê‡ÏÏ·, ÎÔ˘‚·ÏÔ‡Ó Î·È ÛfiÚÔ˘˜ Î·È ÙÚ›ÌÌ·Ù· ·fi „ˆÌ› Î.Ï. ™Â ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯·ÚÙ› Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ οÓÂÈ ¤Ó· Û¯‹Ì· Ô‚¿Ï Î·È ÁÚ¿ÊÂÈ Ì¤Û· ÙË Ï¤ÍË «ªÀƒª∏°∫π∞», ÂÍËÁÒÓÙ·˜ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÈ Î¿ÓÂÈ. °‡Úˆ Á‡Úˆ ı· ÁÚ¿„ÂÈ fiÛ· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·. ŒÙÛÈ, ·Ó ͯ¿ÛÔ˘Ó Î¿ÙÈ, ı· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙÔ Í·Ó·ı˘ÌËıÔ‡Ó…
∑Ô˘Ó Î·È ÛÙ· Û›ÙÈ· Ì·˜
∆ÚÒÓ „ˆÌ› Î·È ¿ÏÏ· Ê·ÁËÙ¿
∞Ó‚·›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ‰¤ÓÙÚ·
∫Ô˘‚·ÏÔ‡Ó Ê‡ÏÏ·
MYPMH°KIA
∆· ÙÚÒÓ ٷ Ô˘ÏÈ¿ Œ¯Ô˘Ó Ì¿ÙÈ·
∆· ·Ù¿ÓÂ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ
284
∫Ô˘‚·ÏÔ‡Ó ÙÚÔÊ‹
∑Ô˘Ó Î¿Ùˆ ·fi ÙË ÁË
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ∆È ı· ‹ıÂÏ·Ó ÏÔÈfiÓ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ·Ú·¿Óˆ ÁÈ· Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·; ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· Ù· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ·ÎfiÌË ÈÔ ÚÔÛÂÎÙÈο Î·È Ó· ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ó Ù· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜. ∂ΛÓË Ù· ηٷÁÚ¿ÊÂÈ Ì ÚÔÛÔ¯‹. ¶Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ù· Ì¿ıÔ˘Ó fiÏ· ·˘Ù¿; ∆È ı· Ú¤ÂÈ Ó· οÓÔ˘Ó; ∆· ·È‰È¿ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó: «¡· ‚Úԇ̠fiϘ ÙȘ Ì˘ÚÌËÁÎÔʈÏȤ˜ Î·È Ùڇ˜»,
10
∂Ó‰ÂÈÎÙÈο ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ¶Ô‡ ˙Ô˘Ó; ∑Ô˘Ó Î¿Ùˆ ÛÙÔ ¯ÒÌ· ‹ Î·È ¿Óˆ ÛÙÔ ‰¤ÓÙÚÔ; ∆È ÙÚÒÓÂ; ∆ÚÒÓ ʇÏÏ·; ¶Ô‡ Ù· ¿Ó ·˘Ù¿ Ô˘ ÎÔ˘‚·ÏÔ‡Ó; ¶Ò˜ Á›ÓÔÓÙ·È Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·; ¶Ò˜ ÁÂÓÓÈÔ‡ÓÙ·È; ¶Ò˜ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜; °È·Ù› ¤¯Ô˘Ó ÎÂÚ·›Â˜; ∆È Î¿ÓÔ˘Ó Î¿Ùˆ ·fi ÙË ÁË;
«¡· „¿ÍÔ˘Ì ÁÈ· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· ÛÙÔ Û›ÙÈ Ì·˜ Î·È ÛÙÔ Ì·ÏÎfiÓÈ Î·È ÛÙÔÓ Î‹Ô», «¡· ʤÚÔ˘ÌÂ Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È Ó· Ù· Ù·˝ÛÔ˘Ì», «¡· Ù· ‰Ô‡ÌÂ Î·È ÛÙÔ ÌÈÎÚÔÛÎfiÈÔ». ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ·Ó ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ¿ÏÏÔÈ ÙÚfiÔÈ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·. ∆Ô˘˜ ı˘Ì›˙ÂÈ Ò˜ ¤Ì·ı·Ó Î·È ÁÈ· Ù· ÂÚÈÛÙ¤ÚÈ·. ∆· ·È‰È¿ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó: «¡· ‚ÚÔ‡ÌÂ Î·È ‚È‚Ï›·», «¡· „¿ÍÔ˘ÌÂ Î·È Ì ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹».
µã º∞™∏ ∆· ·È‰È¿ ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Ôχ ÚÔÛÂÎÙÈο Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·. ∞fi Ô‡ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó Î·È Ô‡ ¿ÓÂ; ∂ÓÙÔ›˙Ô˘Ó ÙȘ Ì˘ÚÌËÁÎÔʈÏȤ˜. ∆· ʈÙÔÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó. ∂ÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ù· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó ÛÙÔ ¯·ÚÙ›. ∂ÈÛΤÙÔÓÙ·È ÙȘ Ì˘ÚÌËÁÎÔʈÏȤ˜ Î·È ÙȘ ÂfiÌÂÓ˜ ̤Ú˜. ∫¿ÓÔ˘Ó Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· ÙȘ ›‰È˜ ‰È·‰ÚÔ̤˜; ¶fiÛÔ ÌÂÁ¿Ï˜ ‰È·‰ÚÔ̤˜ οÓÔ˘Ó;
¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÚÔÛÂÎÙÈο Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·. ¶Ô‡ ¿ÓÂ; ¶fiÛÔ Ì·ÎÚÈ¿;
285
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∆Ô Î·ı¤Ó· ÌÂٷʤÚÂÈ ÌfiÓÔ ÙÔ˘ Ù· ÛfiÚÈ· Î·È Ù· ʇÏÏ· ‹ Ù· ÌÂٷʤÚÔ˘Ó fiÏÔÈ Ì·˙›; ™¤ÚÓÔ˘Ó ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÙÔ˘˜ ÙÚ›ÌÌ·Ù· ·fi „ˆÌ› ÁÈ· Ó· ‰Ô˘Ó ·Ó ı· Ù· ÎÔ˘‚·Ï‹ÛÔ˘Ó Î·È ·˘Ù¿. ¶fiÛË ÒÚ· οÓÔ˘Ó Ó· ¿Ó ÛÙË ÊˆÏÈ¿ ÙÔ˘˜; ªÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔÔ‡Ó ÙȘ ‰È·‰ÚÔ̤˜. ™ÙËÓ Ù¿ÍË Ù· Í·Ó·‚Ï¤Ô˘Ó ÛÙÔ ‚›ÓÙÂÔ Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ó·˙ËÙ¿, ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô. ∫·Ù‚¿˙Ô˘Ó ÊˆÙÔÁڷʛ˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 12). ∆Ș ÌÂÁÂı‡ÓÔ˘Ó, ÙȘ ÌÈÎÚ·›ÓÔ˘Ó Î·È ÙȘ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó. ∑ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· Î·È ÙȘ ‰È·‰ÚÔ̤˜ ÙÔ˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ¯ÔÓÙÚÔ‡˜ Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜, ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· Ì ϷÛÙÂÏ›ÓË ‹ ÂÈÂṲ̂ÓÔ ¯·ÚÙ› (papier maché). ¢È·‚¿˙Ô˘Ó Î›ÌÂÓ· Ì ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·. ¶ÏËÚÔÊÔÚÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙË ˙ˆ‹ ÙˆÓ Ì˘ÚÌËÁÎÈÒÓ Î·È ÁÈ· Ù· ÂÏÒÚÈ· Ì¿ÙÈ· ÙÔ˘˜ Ô˘ ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó Ì ÔÏÏ¿ ÎÔÌÌ·Ù¿ÎÈ· ·fi Û·Ṳ̂ÓÔ Î·ıÚ¤ÊÙË. ª·ı·›ÓÔ˘Ó ÁÈ· ÙȘ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤Ó˜ ÎÔÈӈӛ˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÁÈ· ÙË ‚·Û›ÏÈÛÛ·, Ô˘ Â›Ó·È ÌËÙ¤Ú· fiÏˆÓ ÙˆÓ Ì˘ÚÌËÁÎÈÒÓ Ù˘ ›‰È·˜ ʈÏÈ¿˜. ºÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÈÛÙÔڛ˜ ÁÈ· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· Î·È ÙȘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡Ó.
°ã º∞™∏ ¢È·‰Èηۛ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ∆· ·È‰È¿ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ·ÊËÁËıÔ‡Ó ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜. ∞ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô Î·È Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó. ∞˘Ùfi ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·Ó·‚ÈÒÛÔ˘Ó ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÙȘ ·ÓÂÍÂÙ¿ÛÔ˘Ó. ∂ÈϤÁÔ˘Ó ÙÔ Î·Ù·ÏÏËÏfiÙÂÚÔ ˘ÏÈÎfi ·fi ÙÔ ·Ú¯Â›Ô ÙÔ˘˜ (ʈÙÔÁڷʛ˜, ΛÌÂÓ· Ô˘ ÂÂÍÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó fiˆ˜ ÙÔ ÚÔÛ¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜, ÙÔ ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ, ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ÙȘ Ôԛ˜ ÛηӿÚÔ˘Ó Î·È ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ›¯·Ó ηÙ‚¿ÛÂÈ ·fi ÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô) Î·È ÙÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Û˘ÓÙ¿ÍÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηٷÁÚ¿ÊÂÈ Î¿Ùˆ ·fi οı ÂÈÎfiÓ· Ù· Û¯fiÏÈ· Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó. ™ÙËÓ ÚÒÙË ÛÂÏ›‰· ÚÔÛı¤ÙÂÈ ˆ˜ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙȘ ‰ÈΤ˜ Ù˘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜.
“TÔ ÎÔÚÈÙÛ¿ÎÈ”, ÁÚ¿ÊÂÈ Ë XÚ‡Û·, “ÎÔÈÙ¿ÂÈ Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· Î·È ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ Ô˘ ÁÈ’ ·˘Ù¿ Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· Â›Ó·È ÙÔ ‚·Û›ÏÂÈÔ”.
286
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
∞Á·ËÙÔ› ÁÔÓ›˜ √È ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Î·È ÔÈ Î·Ù·Áڷʤ˜ ÛÙÔÓ Î‹Ô Â›Ó·È ÌÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ ÍÂÎÈÓ¿ ·fi ÙÔ˘˜ ÚÒÙÔ˘˜ Ì‹Ó˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Î·È ·Ú¤ÛÂÈ Ôχ ÛÙ· ·È‰È¿. √ ΋Ԙ ¿ÏψÛÙÂ, ÛÙ·ıÂÚfi ÛËÌÂ›Ô ·Ó·ÊÔÚ¿˜, ÚÔÛʤÚÂÙ·È ˆ˜ ‰›Ô ¤Ú¢ӷ˜ ÙˆÓ ·ÏÏ·ÁÒÓ Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·È ÛÙË Ê‡ÛË Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ηÈÚÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ Î·È ÙȘ ÂÔ¯¤˜. ™ÙË ‰È¿ıÂÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ¿ÓÙ· ÙÔ ··Ú·›ÙËÙÔ ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙȘ ηٷÁڷʤ˜ ÙÔ˘˜ fiˆ˜ ›Ó·Î˜ (clipboards), Ì·Úη‰fiÚÔÈ, ¯·Û·fi¯·ÚÙÔ, ¯·ÚÙÈ¿ ∞4 Î.¿. ∞˘Ù‹ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÌÂÁ¿Ï˜ ·ÏÏ·Á¤˜ Û˘ÓÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔÓ Î‹Ô ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì·˜. ∆· ‰¤ÓÙÚ· Ú·ÛÈÓ›˙Ô˘Ó, ÂÓÒ Ù· ÌÈÎÚÔÛÎÔÈο ¤ÓÙÔÌ· οÓÔ˘Ó ÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛ‹ ÙÔ˘˜. ∆· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· ¤ÁÈÓ·Ó ÙÔ ·Á·Ë̤ÓÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ⁄ÛÙÂÚ· ·fi ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ fiÛˆÓ ÁÓÒÚÈ˙·Ó Î·È ÙˆÓ ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ¤ıÂÛ·Ó, ·ÔÊ·Û›Û·Ì ӷ οÓÔ˘Ì ÌÈ· ¤Ú¢ӷ Î·È Ó· Ì¿ıÔ˘Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Ú¿ÁÌ·Ù· ÁÈ’ ·˘Ù¿. ™Â fiÏË ÙËÓ ÔÚ›· ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ¤ÌÊ·ÛË ‰fiıËΠÛÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ·fi ‰È¿ÊÔÚ˜ ËÁ¤˜, ÛÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛË, ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹, ÙËÓ ÂÈÓfiËÛË ÙÚfiˆÓ Â›Ï˘Û˘ ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Ù¤ıËηÓ, ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·È‰È¿ Î·È ÛÙo ‰È¿ÏÔÁÔ. ª¤Û· ·fi ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó Ù· ·È‰È¿ Û˘˙‹ÙËÛ·Ó, ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏfiÁËÛ·Ó, ¤ıÂÛ·Ó ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·, ·ÚÔ˘Û›·Û·Ó Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛ·Ó ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜, ̤ÙÚËÛ·Ó ÔÛfiÙËÙ˜, ·ÊËÁ‹ıËÎ·Ó Î·È ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ·Ó ÈÛÙÔڛ˜, ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ·Ó Î·È ¤Î·Ó·Ó ÚˆÙfiÙ˘Â˜ ηٷÛ΢¤˜ Ì ‰È¿ÊÔÚ· ˘ÏÈο, ¤Ì·ı·Ó ÔÏÏ¿ ÁÈ· ÙÔ ÎÔÓÙÈÓfi ÙÔ˘˜ Ê˘ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È ÙËÓ ÈÛÔÚÚÔ›· ÛÙË Ê‡ÛË. ÃÚËÛÈÌÔÔÈ‹Û·Ì ›Û˘ ÙËÓ „ËÊȷ΋ οÌÂÚ· ÁÈ· Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ì ·˘Ù¿ Ô˘ ·Ú·ÙËÚÔ‡Û·Ó, ÙÔ ÌÈÎÚÔÛÎfiÈÔ ÁÈ· Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÙȘ ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ Î·È ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ÁÈ· ÙË ÁÚ·Ê‹ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ÁÈ· Ó· ÂÈÛÎÂÊÙԇ̠¯Ú‹ÛÈ̘ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜. ŒÓ· ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Ô˘ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒıËΠ·fi ‰È¿ÊÔÚ˜ ËÁ¤˜, ηıÒ˜ Î·È ‰Â›ÁÌ· ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÌÔÚ›Ù ӷ ‰Â›Ù Û ·˘Ùfi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ¤ÊÙÈ·Í·Ó Ù· ›‰È· ÁÈ· ÂÛ¿˜. ¢È·‚¿ÛÙ ̷˙› Ì ÙÔ ·È‰› Û·˜ ·˘Ùfi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Î·È ˙ËÙ‹ÛÙ ÙÔ˘ Ó· Û·˜ ·ÊËÁËı› Î·È Ó· Û¯ÔÏÈ¿ÛÂÈ ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘.
287
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
O °ÈÒÚÁÔ˜ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ÔÏÏ¿ Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·. T· ›‰Â Ô˘ ÂÚ·ÙÔ‡Û·Ó ÛÙÔÓ Î‹Ô.
288
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 11 ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ›·-¤ÎÊÚ·ÛË: ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙË Ê·ÓÙ·Û›· √È Ù¤¯Ó˜ fiˆ˜ Ë ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋, Ë ÁÏ˘ÙÈ΋, Ë ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ù¤¯ÓË, Ë Î›ÓËÛË Î·È Ë ÌÔ˘ÛÈ΋ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔÛÂÏ·ÛÔ˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·fi ÙËÓ Ôχ ÌÈÎÚ‹ ÙÔ˘˜ ËÏÈΛ·. ∏ ·ʋ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ¤ÚÁ· Ù¤¯Ó˘ ÚÔÛʤÚÂÈ ÏÔ‡ÛÈ· ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· ÁÈ· ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· Ù˘ ·ÈÛıËÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ‡˜ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó Ì›· ÚÔÛˆÈ΋ Û¯¤ÛË Ì ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi (µ·Ê¤·, 2002). ∏ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜-ηÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ·ÍÈÔÔ›ËÛË, ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÙfiÛÔ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ fiÛÔ Î·È ÛÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ÙÔ˘˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ Î·È Ù˘ Û˘ÓÔÏÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘Í˘, ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó: ✒ Ó· ‰ÈÂÁ›ÚÔ˘Ó Î·È Ó· ‰È·ÙËÚÔ‡Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ✒ Ó· ÚÔˆıÔ‡Ó ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÂÚÂı›˙Ô˘Ó ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘˜, ✒ Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÎÚÈÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÈηÓfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ·Ó··Ú·ÛÙ·ÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÛΤ„˘, ✒ Ó· ÂÌÏÔ˘Ù›˙Ô˘Ó ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ Î·È Ì¤Û· ÙË ÛΤ„Ë Î·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜, ✒ Ó· ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ·ÓÙ›ÏË„Ë. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÛ·ı› Ó· «ÚÔÛʤÚÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· Ô˘ ÎÂÓÙÚ›˙Ô˘Ó ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘˜ Î·È ÙË ‰È¿ıÂÛ‹ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ÙÔ˘˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ¿ÁÓˆÛÙ˜ Ù¯ÓÈΤ˜ Î·È ÚˆÙfiÙ˘· ˘ÏÈο Ô˘ ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Ó¤Â˜ ÂÎÊÚ·ÛÙÈΤ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜» (µ·Ê¤·, 2002). √È Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ (ÂÈηÛÙÈΤ˜, ı·ÙÚÈΤ˜, ÌÔ˘ÛÈÎÔÎÈÓËÙÈΤ˜) ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙ· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ (‚Ï. ÎÂÊ. 7 Î·È 10) ‰È¢ڇÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È Ù· ·È‰È¿, ·ÊÔ‡ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÛÙ· ÙÂÏÂ˘Ù·›· Ó· Â͈ÙÂÚÈ·ÛÔ˘Ó Ì ÔÈΛÏÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ‚ÈÒÌ·Ù· Î·È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· Ô˘ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó Ì ÙÔ ÏfiÁÔ. ∫·È Ê˘ÛÈο ηٿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘˜ ÔÈ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ‰È·Ï¤ÎÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. √ ¯ÔÚfi˜ Û˘Ó‰˘¿˙ÂÙ·È Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋, ÔÈ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ÂÎÊÚ·ÛÙÈ΋ ΛÓËÛË Î·È Ì ÂÈηÛÙÈο ÛÙÔȯ›· Î.Ï. Ÿˆ˜ Î·È ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ˘fiÏÔȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ı¤ÙÂÈ ÛÙfi¯Ô˘˜ Î·È Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ› ۯ‰ȷÛÌÔ‡˜, ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ¿ÓÙ· ÌÂÁ¿Ï· ÂÚÈıÒÚÈ· ÁÈ· ÙËÓ ÂχıÂÚË ÚÔÛˆÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÁÈ· ·Ó·ÚÔÛ·ÚÌÔÁ¤˜, Ô˘ Ë ›‰È· ı· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÂÈ Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë ÙȘ ·ÓÙȉڿÛÂȘ ÙÔ˘˜.
289
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11.1 ∏ ∂π∫∞™∆π∫∏ ∂∫ºƒ∞™∏ Ÿˆ˜ Ê¿ÓËΠ۠fiÏ· Ù· ÎÂÊ¿Ï·È· Ô˘ ÚÔËÁ‹ıËηÓ, ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ Î·È Ë ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Î·Ù’ ÂÍÔ¯‹Ó Ù· ̤۷ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜, ÙȘ ÛΤ„ÂȘ, Ù· ‚ÈÒÌ·Ù· Î·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜. ∏ ÂÈηÛÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË, ηıÒ˜ Î·È Ë ¤ÎÊÚ·ÛË Ì¤Ûˆ ¿ÏÏˆÓ ÌÔÚÊÒÓ Ù¤¯Ó˘ (ΛÓËÛË, ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË), ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÔ˘Ó ·ÌÂÛfiÙÂÚ· Î·È ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙÂÚ· ·’ fi,ÙÈ Ì ÙÔ ÏfiÁÔ. ∏ ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÈηÛÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÂӉȷʤÚÔÓ Ô˘ ÂȉÂÈÎÓ‡Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· Ù· ˘ÏÈο (Terrieux et al., 1996). ∆Ô˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· Ù· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó, Ó· Ù· ·ÁÁ›˙Ô˘Ó Î·È Ó· Ù· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó Î·È ¯·›ÚÔÓÙ·È Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜. ∞ÔÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË Î·ı·˘Ù‹, ¯ˆÚ›˜ Ó· Ù· ··Û¯ÔÏ› Ì ÙÈ ı· ÌÔÈ¿˙ÂÈ ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ÂÈηÛÙÈ΋˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó. Œ¯ÔÓÙ·˜ Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È Ì ̷Úη‰fiÚÔ˘˜, ͢ÏÔÌÔÁȤ˜, ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜, ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜, Ï·ÛÙÂÏ›ÓË, ËÏfi Î·È ˘ÏÈο ÁÈ· ÎÔÏÏ¿˙ Î·È Î·Ù·Û΢¤˜, Ù· ·È‰È¿ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, ηÏÏÈÂÚÁÒÓÙ·˜ ÙËÓ Â˘Ê˘˝·, ÙËÓ ÂÊ¢ÚÂÙÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘˜ (Prendice et al, 2003). ¢ÔÎÈÌ¿˙ÔÓÙ·˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ù· ·Ú·¿Óˆ ˘ÏÈο, Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ‚ÈÒÓÔ˘Ó ·ÈÛıËÙËÚȷΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË (Dodge & Colker, 1998), ·ÏÏ¿ Î·È ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Ù· ‚ÈÒÌ·Ù· Î·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ (¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 2003). ¶·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ ÚÔÛÂÎÙÈο ÙȘ ÂÈηÛÙÈΤ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Û˘˙ËÙÒÓÙ·˜ Ì·˙› ÙÔ˘˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ηٷÓÔ‹ÛÂÈ ÔÏÏ¿ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙfiÛÔ ÙÔ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ÎfiÛÌÔ, fiÛÔ Î·È ÙȘ ȉ¤Â˜ Î·È ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÁÈ· Ú¿ÁÌ·Ù· Î·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ. ∞·Ú·›ÙËÙË ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÂÊ¢ÚÂÙÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ Ê·ÓÙ·Û›·˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙËÓ ¿ÓıËÛË Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ë ÂÓÂÚÁfi˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÏÔ΋ Û ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÚˆÙfiÙ˘Â˜ ·Ú·ÁˆÁ¤˜ (Prendice et al., 2003). Œ¯ÔÓÙ·˜ Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· οÓÔ˘Ó ‰ÔÎÈ̤˜ Î·È ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡˜ Ì ¯ÚÒÌ·Ù·, Û¯‹Ì·Ù· Î·È fiÁÎÔ˘˜, Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÚfiÛıÂÙ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÚÔԉ¢ÙÈο ÙËÓ ·Ó··Ú·ÛÙ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÛΤ„Ë Î·È Ó· ÂÍÂÏ›ÛÛÔ˘Ó Ì ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÔ‡, ηٷÎÙÒÓÙ·˜ Ì ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÂÊfi‰È· Ô˘ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, ÙËÓ ÂÚÌËÓ›·, ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ·fiÏ·˘ÛË ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Ô˘ Ù· ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ. º˘ÛÈο, ‚·ÛÈÎfi˜ ÛÙfi¯Ô˜ Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÂÈηÛÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Â›Ó·È Î˘Ú›ˆ˜ Ë ‰È·‰Èηۛ· Î·È fi¯È ÙÔ ·ÈÛıËÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. ŸÏ· Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÎÊÚ·ÛÙÔ‡Ó Î·È Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÔ˘Ó ÂÈηÛÙÈο. ™ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù· Û¯¤‰È¿ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÚˆÙfiÏÂÈ·, ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È fï˜ ηıÒ˜ ¤¯Ô˘Ó Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·È Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Î·È Î·ıÒ˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù¯ÓÈΤ˜, ÂÍÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜ ÂÚÁ·Ï›· Î·È ˘ÏÈο. ∆Ô Î·Ïfi ·ÈÛıËÙÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÚÔ·ÙÂÈ fiÙ·Ó ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÚÔÛÂÏÎ‡Ô˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ∞fi Ù· ·Ú¯Èο, ÚˆÙfiÏÂÈ· Û¯¤‰È· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ‰›ÓÔÓÙ·È Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó Ì ÏÔ‡ÛÈ· Î·È Î·Ù¿ÏÏËÏ· ˘ÏÈο.
290
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
∞Ó·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·È Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓ· Û¯‹Ì·Ù·, ·ÏÏ¿ Ë ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ ‰ÂÓ ·›ÚÓÂÈ ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÌÔÚÊ‹.
∫·ıÒ˜ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔÓÙ·È Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÂÚÁ·Ï›·, Ù¯ÓÈΤ˜ Î·È ˘ÏÈο, Ù· Û¯¤‰È¿ ÙÔ˘˜ ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È. ™ÙËÓ ÚÔÎÂÈ̤ÓË ÂÚ›ÙˆÛË ¤Î·Ó·Ó ¤Ó· Û¯¤‰ÈÔ Ì ̛· ÎÏÂÈÛÙ‹ ÁÚ·ÌÌ‹. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Ú·ÙËÚÔ‡Û Ì ÙÈ ÌÔÈ¿˙ÂÈ ·˘Ùfi Ô˘ Û¯ËÌ·Ù›ÛÙËÎÂ Î·È ÙÔ˘ ÚfiÛıÂÙ·Ó ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›· Î·È ÛÙÔȯ›· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Ô˘ ı· ÙÔ˘˜ ¤ÙÚÂ·Ó Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ó Î·È ÛÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ÙÈ ·Ó··ÚÈÛÙ¿ ÙÔ Û¯¤‰Èfi ÙÔ˘˜. H E‡· ¤Î·Ó ÌÈ· ÁÔÚÁfiÓ· ÙÚ·ÁÔ˘‰›ÛÙÚÈ·.
291
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
TÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ ηÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ∏ ÂÓ·Û¯fiÏËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ʇÏÏ· ÂÚÁ·Û›·˜ ‹ ‚È‚Ï›· Ô˘ ÂÚȤ¯Ô˘Ó ÌÔÙ›‚· Î·È ÂÚÈÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÈÎfiÓˆÓ, Ù· ÔÔ›· ηÏÔ‡ÓÙ·È ·Ï¿ Ó· ¯ÚˆÌ·Ù›ÛÔ˘Ó, Ë ·ÓÙÈÁÚ·Ê‹ ÚÔۯ‰ȷÛÌ¤ÓˆÓ ÌÔÙ›‚ˆÓ, Ë ¤ÓˆÛË ÙÂÏÂÈÒÓ Ì ÁÚ·Ì̤˜ ÒÛÙ ӷ Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È Ë Î·Ù·Û΢‹ ÔÌÔÈfiÌÔÚÊˆÓ ¯ÂÈÚÔÙ¯ÓÈÒÓ, Ô˘ ‚·Û›˙ÔÓÙ·È Û ¤ÙÔÈÌ· ÚÔۯ‰ȷṲ̂ӷ Û¯‹Ì·Ù· ‰ÂÓ Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ÂÈηÛÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ‰ÂÓ ÚÔ¿ÁÔ˘Ó ÙË ÛΤ„Ë Î·È ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ‰ÂÓ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·˘ÙÔÂÔ›ıËÛ˘ Î·È Ù˘ ·˘ÙÔÂÎÙ›ÌËÛ‹˜ ÙÔ˘˜. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, Ù· ˆıÔ‡Ó Û Ì˯·ÓÈÛÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÂÓ¤ÚÁÂȘ ÔÈ Ôԛ˜ ηٷÛÙ¤ÏÏÔ˘Ó Î¿ı ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ‰È¿ıÂÛË, Î·È ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ÌÂÈÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ·˘ÙÔÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘˜, ÁÈ·Ù›, ηıÒ˜ ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ Ô‰ËÁ›Â˜, Ô˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙȘ ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó fiÏÔÈ, Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ÁÈ· οÔÈÔ ÏfiÁÔ ‰ÂÓ ı· Ù· ηٷʤÚÔ˘Ó Û˘¯Ó¿ ·Ôı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È.
Schirrmacher, 1998, ÛÛ. 22-25
Ÿˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙ· ÎÂÊ¿Ï·È· Ô˘ ÚÔËÁ‹ıËÎ·Ó (‚Ï. ΢ڛˆ˜ ÎÂÊ. 8, 9 Î·È 10) ·ÏÏ¿ Î·È Û ·˘Ù¿ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó, Ë ÂÓ·Û¯fiÏËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ٷ ÂÈηÛÙÈο ÙÔ‡˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜, Ó· ÁÂÓÓÔ‡Ó È‰¤Â˜ Î·È Ó· ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÌÔÚÊ‹, Ó· ‰ÔÌÔ‡Ó Î·È Ó· ·Ó·‰ÔÌÔ‡Ó ÓÔ‹Ì·Ù· Î·È Ó· ÂÌÏÔ˘Ù›˙Ô˘Ó Ù· ÂÎÊÚ·ÛÙÈο ÙÔ˘˜ ̤۷, ·ÓÙ·ÔÎÚÈÓfiÌÂÓ· Û ÚÔÎÏ‹ÛÂȘ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Ì·ıËÛȷο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· (Prendice et al., 2003). ∫·ıÒ˜ Ë Ù¤¯ÓË Â›Ó·È ¿ÏÏÔ˜ ¤Ó·˜ ÙÚfiÔ˜ ·Ó··Ú¿ÛÙ·Û˘, fiˆ˜ Ë ÁÚ·Ê‹ ‹ ÔÈ Î·Ù·Û΢¤˜ Ì ÙÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi, ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ó‰ÂıÔ‡Ó Ì fiϘ ÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÛÔ˘‰ÒÓ (¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 2003). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Ë ÂÈηÛÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË ÌÔÚ› Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ¤Ó· ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÈηÓÔÔÈËÙÈÎfi ̤ÛÔ ÂÍÂÚ‡ÓËÛ˘ Î·È ·Ó··Ú¿ÛÙ·Û˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÂÓfi˜ ı¤Ì·ÙÔ˜ ÌÂϤÙ˘. √È ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ÙÔ˘˜ ÌÂٷʤÚÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·. ∏ ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ ̤۷ ·fi ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛË ··ÈÙ› ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ÎÔÈÙ¿˙Ô˘Ó Ì ÚÔÛÔ¯‹ Î·È Ó· οÓÔ˘Ó Û˘¯ÓÔ‡˜ ÂϤÁ¯Ô˘˜ ÙˆÓ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ Ô˘ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó. ªÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÏÂÙÔÌÂÚ›˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Î·È ÁÈ· ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ ÌÂÚÒÓ Ì ÙÔ fiÏÔ (Katz & Chard, 2004). ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó ‹ Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó Ì ÂÈÂṲ̂ÓÔ ¯·ÚÙ› (papier maché), Ì ϷÛÙÂÏ›ÓË ‹ Ì ËÏfi Ù· ˙Ò· ‹ Ù· Ê˘Ù¿ Ô˘ ÌÂϤÙËÛ·Ó ÛÙË ÌÂϤÙË ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, Ó· ·ÂÈÎÔÓ›ÛÔ˘Ó ÙȘ ÔÛfiÙËÙ˜ Ô˘ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ˘ÔÏÔÁ›ÛÔ˘Ó ÛÙ· Ì·ıËÌ·ÙÈο, Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ÁÈ· Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ¤ÁÚ·„·Ó, Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÊÈÏÔÙ¯ӋÛÔ˘Ó ·È¯Ó›‰È· Ô˘ Â͢ËÚÂÙÔ‡Ó ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ‰ÂÍÈÔًوÓ. ∂›Û˘ Ù· Û¯¤‰È· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·ÔηχÙÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ò˜ Ù· ›‰È· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ (Katz & Chard, 2004). ∂›Û˘, ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊ·, ηıÒ˜ ÂÌϤÎÔÓÙ·È Û ηÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ¤¯Ô˘Ó ¢ηÈڛ˜ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÁÓÒÛÂȘ, ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì fiϘ ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜: ✒ ¢ÈÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜ Ù· ˘ÏÈο ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›·, Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, Ó· οÓÔ˘Ó ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ ÁÈ· ÙȘ ȉÈfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘: ·Ó·ÌÂÈÁÓ‡ÔÓÙ·È ‹ ‰ÂÓ ·Ó·ÌÂÈÁÓ‡ÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ‰È·Ï‡ÔÓÙ·È ‹ ÛÙÂÚÂÔÔÈÔ‡ÓÙ·È, Â›Ó·È Ì·Ï·Î¿ ‹ ÛÎÏËÚ¿, Îfi‚ÔÓÙ·È Â‡ÎÔÏ·, ‰‡ÛÎÔÏ· ‹ ηıfiÏÔ˘ Î.Ï.
292
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
✒ ÀÔÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜ Î·È ‚¿˙ÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Ù›ÙÏÔ˘˜ Î·È ÏÂ˙¿ÓÙ˜ ÂÌϤÎÔÓÙ·È Û ‰È·‰Èηۛ˜ ÁÚ·Ê‹˜. ✒ ÃÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ‡ϷÛÙ· ˘ÏÈο, fiˆ˜ Ï·ÛÙÂÏ›ÓË, ˙˘Ì¿ÚÈ, ËÏfi Î.¿., ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ Î·È ÌÂÁÂıÒÓ Î·È, Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ ÂÓÓÔÈÒÓ fiˆ˜ Ë ‰È·Ù‹ÚËÛË Ù˘ ÔÛfiÙËÙ·˜ (.¯. Ì ÙËÓ ›‰È· ÔÛfiÙËÙ· Ï·ÛÙÂÏ›Ó˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó Ì›· ÌÂÁ¿ÏË Ì¿Ï· ‹ ÔÏϤ˜ ÌÈÎÚ¤˜). ✒ ∫·ıÒ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ÂÚÁ¿ÛÙËηÓ, Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó Ù· ˘ÏÈο Î·È ÙȘ Ù¯ÓÈΤ˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó Î·È Ó· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁÔ‡Ó ÁÈ· ÙȘ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘˜, ÂÓÈÛ¯‡ÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ.
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¯Â‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÁÈ· ÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ ÛÒÌ·, Ù· ·È‰È¿ ¤Î·Ó·Ó ÙÔ ¤Ó· ÙÔ ÂÚ›ÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙÔ Î¿ı ÂÚ›ÁÚ·ÌÌ· ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ·Ó ÎÂÊ¿ÏÈ, ¯¤ÚÈ· Î·È fi‰È·, ¤ÊÙÈ·Í·Ó Ì·ÏÏÈ¿, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Ì·ÏÏ› ÏÂ̷͛ÙÔ˜ Î·È ÙÔ ¤ÓÙ˘Û·Ó Î¿ÓÔÓÙ·˜ ÎÔÏÏ¿˙ ·fi ˘Ê¿ÛÌ·Ù· Î·È ¯·ÚÙÈ¿.
ªÂÙ¿ Ì›ÏËÛ·Ó ÁÈ· Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ̤ÚË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ Î·È Ù· ÛËÌ›ˆÛ·Ó ¿Óˆ ÛÙÔ Û¯¤‰Èfi ÙÔ˘˜. √ ηı¤Ó·˜ ¤ÁÚ·Ê fiˆ˜ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÁÚ¿„ÂÈ. ŒÁÚ·„·Ó «ÎÂÊ¿ÏÈ», «Ï·ÈÌfi˜», «¯¤ÚÈ», fiˆ˜ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Ù· ÁÚ¿„Ô˘Ó (‚Ï. ÎÂÊ. 8).
293
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∂ȉÂÈÎÓ‡Ô˘Ó Ù· ¤ÚÁ· Ô˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ·Ó Û ¯·ÚÙ› Ô˘ ·Ó·Î‡ÎÏˆÛ·Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË1
∏ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ·È‰ÈÎÔ‡ ۯ‰›Ô˘ Œ¯ÔÓÙ·˜ Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ ÂÈηÛÙÈ΋˜ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ˘ Ù· ·È‰È¿ ÂÍÂÏ›ÛÛÔ˘Ó ÚÔԉ¢ÙÈο ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ Ò˜ Ó· ÎÚ·ÙÔ‡Ó Î·È Ó· ¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ÌÔχ‚È·, Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜ Î·È ÈӤϷ Î·È Ò˜ Ó· ·Ó··ÚÈÛÙÔ‡Ó È‰¤Â˜ Î·È ·ÓÙÈΛÌÂÓ·. ªÂÏÂÙËÙ¤˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó fiÙÈ ‰È·Ó‡Ô˘Ó ÙÚ›·-Ù¤ÛÛÂÚ· ‚·ÛÈο ÛÙ¿‰È· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ ÙÔ˘˜ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘. 1. ¶ÚÒÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ: ∆· ÌÔ˘Ù˙Ô˘ÚÒÌ·Ù·. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÁÚ·Ì̤˜ ¯ˆÚ›˜ ¤ÏÂÁ¯Ô Î·È ¯ˆÚ›˜ η̛· ‰È¿Ù·ÍË. 2. ¢Â‡ÙÂÚÔ ÛÙ¿‰ÈÔ: ∂ϤÁ¯Ô˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘˜ Î·È Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ·Ó·ÁÓˆÚÈÛÙÔ‡Ó Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓ· ÌÔÙ›‚· Î·È Û¯‹Ì·Ù· ÛÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ ÙÔ˘˜, ¯ˆÚ›˜ fï˜ ·˘Ù‹ Ó· ·›ÚÓÂÈ ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÌÔÚÊ‹. 3. ∆Ú›ÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ: √ÓÔÌ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ô˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ·Ó, Ë ÔÔ›· fï˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÈÌË ·fi ¿ÏÏÔ˘˜. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ Î·È Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ ‰ÂÓ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó Ì ۷ʋ ÚfiıÂÛË Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Î¿ÙÈ, ·ÏÏ¿ ·Ú¯›ÛÔ˘Ó Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó ¯ˆÚ›˜ Ó· ¤¯Ô˘Ó οÙÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Î·Ù¿ ÓÔ˘ Î·È ‡ÛÙÂÚ· ϤÓ fiÙÈ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ·Ó ·˘Ùfi Ô˘ ÙÔ˘˜ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÙÔ˘˜ ı˘Ì›˙ÂÈ ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. 4. ∆¤Ù·ÚÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ: ∞Ó·ÎÔÈÓÒÓÔ˘Ó ÙÈ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Î·È ÙÔ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ. ™ÙÔ Û¯¤‰Èfi ÙÔ˘˜ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÁÚ·Ì̤˜ Ô˘ ˘Ô‰ËÏÒÓÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰· ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ (.¯. Ô˘Ú·Ófi˜, ÁË), ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÚÔÔÙÈ΋ Î·È Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ ·Ó·ÏÔÁÈÒÓ Î·È ˘¿Ú¯ÂÈ ‰È·Ê¿ÓÂÈ· (.¯. ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Û›ÙÈ· ̤۷ ÛÙ· ÔÔ›· Ê·›ÓÔÓÙ·È Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó, ı¿Ï·ÛÛ· Ô˘ ̤۷ Ê·›ÓÔÓÙ·È Ù· „¿ÚÈ· Î.Ï.). ∫·ıÒ˜ οı ·È‰› ¤¯ÂÈ ÙÔ˘˜ ÚÔÛˆÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ Ú˘ıÌÔ‡˜ ·Ó¿Ù˘Í˘, ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂ÓÔ˜ ¯ÚfiÓÔ˜ ηٿ ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÚÓÔ‡Ó ·fi ÙÔ ¤Ó· ÛÙ¿‰ÈÔ ÛÙÔ ¿ÏÏÔ. °‡Úˆ ÛÙ· ¤ÓÙ ÙÔ˘˜ ¯ÚfiÓÈ· ¤¯ÂÈ ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ÛÙÔ Ù¤Ù·ÚÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ. ªÂ ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›·, ÙËÓ ˆÚ›Ì·ÓÛË Î·È ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË, Ù· ·È‰È¿ ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Û˘Ì‚·ÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ Î·È Ó· ÌÈÌÔ‡ÓÙ·È ÚfiÙ˘·.
Matil & Marzan, 1981Ø ÛÛ. 5-6. ∫¿ÓÈÛÙÚ·, 1991, Û. 18Ø Dodge & Colker, 1998, ÛÛ. 177-179
1. ªÂ ÙËÓ ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË Î·È ÙËÓ Î·ıÔ‰‹ÁËÛË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÌÔ‡ÏÈ·Û·Ó ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ Î·È ÙȘ ˙‡ÌˆÛ·Ó, ÒÛÔ˘ ¤ÁÈÓ·Ó ÌÈ· Ì¿˙·. ∆Ș ¤‚·Ï·Ó ÛÙÔ ÌϤÓÙÂÚ, ÚfiÛıÂÛ·Ó Ï›ÁÔ ÓÂÚfi ·ÎfiÌË Î·È ·ÙÏ·ÎfiÏ. ÕÏÂÈ„·Ó ¤Ó· ʇÏÏÔ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜ Ì ‚·˙ÂÏ›ÓË Î·È ÙÔÔı¤ÙËÛ·Ó Â¿Óˆ ÙÔÓ ÔÏÙfi ÙÔ˘˜. ∆ÔÓ ¿ÏˆÛ·Ó ηϿ ÒÛÔ˘ Ó· Á›ÓÂÈ Ë ÛÙÚÒÛË fiÛÔ ÈÔ ÏÂÙ‹ ÌÔÚÔ‡Û·Ó. ŸÙ·Ó ÛÙ¤ÁÓˆÛÂ, ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ·Ó Â¿Óˆ.
294
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
ÀÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ηÏÏȤÚÁÂÈ· Î·È ÙËÓ ÂÈηÛÙÈ΋ Ì¿ıËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, Ì ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ, ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó Î·È Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ¤Ó· ¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Î·È Û¯fiÏÈ· ÛÙ· Ï·›ÛÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ¢ÓÔ› ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ·È‰È¿ ÂÓfi˜ «ÔÙÈÎÔ‡ ÏÂÍÈÏÔÁ›Ô˘»2 (Prendice et al., – ªÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ Ôχ ÙÔ ÎÔÏÏ¿˙ Û·˜. ∆È ¿ÏÏÔ ÛΤÊÙÂÛÙ fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ ÚÔÛı¤2003) Î·È ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹ ÛÂÙÂ; ÙÔ˘ Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ – ∞˜ ÛÎÂÊÙԇ̠Ҙ ı· ÌÔÚÔ‡Û˜ Ó· Î·È ÁÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂȘ Ì›· Á¿Ù·. ∞fi Ô‡ ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ Î·Ù‡ı˘ÓÛË, ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ fiÙÈ ÂÍÔÏ›˙ÂÈ ÙË ı· ÌÔÚÔ‡Û˜ Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂȘ; ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ Ì ÏÔ‡ÛÈÔ ÂÈÎÔÓÈÎfi – ∆È ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚Â› ·Ó ‚˘ı›ÛÂȘ ·˘Ùfi ÙÔ ÈÓ¤ÏÔ Ì ÙËÓ ÎfiÎÎÈÓË ˘ÏÈÎfi (‚Ï. ÎÂÊ. 5), ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ Î·È Ú·ÌÔÁÈ¿ ̤۷ ÛÙÔ ÔÙ‹ÚÈ Ì ÙËÓ Î›ÙÚÈÓË; ÁÌ·ÙÔÔÈ› ÂÈÛΤ„ÂȘ Û ÂÎı¤ÛÂȘ, ÌÔ˘– ¶ÔÈ·ÓÔ‡ Ë ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· Û›·, ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Î·È ÌÔ˘Û›· ÛÙÂÁÓÒÛÂÈ ÚÒÙË, Ù˘ ∂Ó‹Ù Ô˘ ¤‚·„ Ì Ϸ˚΋˜ Ù¤¯Ó˘, ÈÓ·ÎÔı‹Î˜ Î·È Î·ÏÓÂÚÔÌÔÁȤ˜ ‹ ÙÔ˘ °ÈÒÚÁÔ˘ Ô˘ ¤‚·„ Ì ÏÈÙ¯ÓÈο ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ·, fiÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜; ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ‰Ô˘Ó Î·È Ó· Û¯ÔÏÈ¿ÛÔ˘Ó – ¶Ò˜ ÙÔ ¤ÊÙȷ͘ ·˘Ùfi ÙÔ Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈÔ ¯ÚÒÌ·; ∂›Ó·È Ôχ fiÌÔÚÊÔ! ¤ÚÁ· ÂÒÓ˘ÌˆÓ Î·È Ï·˚ÎÒÓ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÒÓ. – ŒÊÙȷ͘ ÔÏϤ˜ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ Û‹ÌÂÚ·. ¶ÔÈ· ∂›Û˘ ηÏ› ηÏÏÈÙ¤¯Ó˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÚÔÙ›ÓÂȘ Ó· ÎÚÂÌ¿ÛÔ˘Ì ÛÙÔÓ ÙÔ›¯Ô; ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÁÈ· Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó ÙË – À¿Ú¯Ô˘Ó ÔÏÏ¿ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Û¯‹Ì·Ù· Û’ ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙ· ·È‰È¿, Ù· ÔÔ›· ÌÔÚÔ‡Ó ·˘Ùfi ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ! ¶ÔÈÔ˜ ÌÔÚ› Ó· Ù· Ó· ÙÔ˘˜ οÓÔ˘Ó ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ. ∂ȉÈÒÎÂÙ·È ·fi ÌÂÙÚ‹ÛÂÈ; – ¢È¿ÏÂ͘ Ôχ ˙ÂÛÙ¿ ¯ÚÒÌ·Ù·! ªÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ Î¿ı ›ÛÎÂ„Ë Ù· ·È‰È¿ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙÔ Ôχ Ô ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ΛÙÚÈÓÔ˜ ‹ÏÈÔ˜. º·›ÓÂÙ·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ‰˘Ó·Ùfi fiÊÂÏÔ˜. ŒÙÛÈ ÔÈ ÂÈÔχ Ï·ÌÂÚfi˜! ÛΤ„ÂȘ ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÔÓÙ·È Î·È, ηٿ ÙËÓ ÚÔ– ¢Ô˘Ï¤„·Ù Ôχ Ì ÙÔÓ ËÏfi! £¤ÏÂÙ ӷ ÂÙÔÈÌ·Û›·, ‰›ÓÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· Ì·˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÙ ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÙȘ ÚԂϤ„ÂȘ Î·È ÙȘ ÚÔÛ‰Ô˘ Ô˘ ÊÙÈ¿Í·ÙÂ; – ∆È ‰Â›¯ÓÂÈ Ë ÌÔÚÊ‹ Ô˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ˜; ÙÔ˘˜. ∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ›Û΄˘ ÛÙÔÓ – ¶ÔÈÔ ·fi Ù· ¤ÚÁ· Ô˘ ¤ÊÙȷ͘ Û‹ÌÂÚ· ÛÔ˘ ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ¯ÒÚÔ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÚˆÙ‹·Ú¤ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ; ÛÔ˘Ó, Ó· ·ÁÁ›ÍÔ˘Ó, Ó· Ì˘Ú›ÛÔ˘Ó, ·ÍÈÔÔÈ– ¶Ò˜ ÙÔ ¤ÊÙȷ͘ ·˘Ùfi ÙÔ ¯ÚÒÌ·; ÒÓÙ·˜ ÙÔ Ì˘·Ïfi Î·È ÙȘ ·ÈÛı‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜. – ∏ ı¿Ï·ÛÛ· ‰Â›¯ÓÂÈ Û· Ó· ÎÈÓÂ›Ù·È Ì ÙÔ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙfi ¯·ÚÙÔÌ¿ÓÙÈÏÔ Ô˘ Ù˘ ¤‚·Ï˜. ªÂÙ¿ ÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë ÚÔÙÚ¤ÔÓÙ·È Ó· – ∆È ÛÔ˘ ¿ÚÂÛ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î·ıÒ˜ ¤ÊÙÈ·¯Ó˜ ·ÔÙ˘ÒÛÔ˘Ó Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ·˘Ùfi ÙÔ ¤ÚÁÔ; ÂÈηÛÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ fiÛ· ›‰·Ó Î·È ¤Ì·ı·Ó, ÂÈϤÁÔÓÙ·˜ Ù· ηٿÏÏËÏ· ˘ÏÈο ÁÈ· Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ Î·ıÂÙ› (.¯. ∆È ¯ÚÒÌ· Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙË ı¿Ï·ÛÛ·; ∆È ¿ÏÏ· ˘ÏÈο Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÙË ‰Â›ÍÔ˘Ó ÙÚÈ΢ÌÈṲ̂ÓË Î·È ·ÊÚÈṲ̂ÓË; ¶Ò˜ Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ¤Ó· ÙÚ¤ÓÔ; ¶Ò˜ Ó· ÂÓÒÛÔ˘Ó Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ‚·ÁfiÓÈ·;).
2. ¡· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ‰ËÏ·‰‹ ¤ÓÓÔȘ fiˆ˜ ¯ÚÒÌ·, Û¯‹Ì·, ÁÚ·ÌÌ‹, ÌÔÙ›‚Ô, ˘Ê‹, ÌÔÚÊ‹, Î·È Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙȘ ¯ÂÈÚÈÛÙÔ‡Ó ÂÈηÛÙÈο.
295
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¶ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë – ∂›·Ì fiÙÈ ÛÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô ı· ¿Ì ӷ ‰Ô‡Ì ٷ Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Ù· ·ÏÈ¿ ¯ÚfiÓÈ·. ∆È Ú¿ÁÌ·Ù· Ê·ÓÙ¿˙ÂÛÙ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ‰Ô‡ÌÂ; – √ ˙ˆÔÏÔÁÈÎfi˜ ΋Ԙ Ô˘ ı· ÂÈÛÎÂÊÙԇ̠¤¯ÂÈ ÔÏÏ¿ ˙Ò· Ô˘ ηÓÔÓÈο ˙Ô˘Ó ÛÙË ˙Ô‡ÁÎÏ·. ¶ÔÈ· ˙Ò· Ù˘ ˙Ô‡ÁÎÏ·˜ ·fi ·˘Ù¿ Ô˘ ÁÓˆÚ›˙ÂÙ ı· ı¤Ï·Ù ӷ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÔ˘ÌÂ;
º˘ÛÈο Ë ÁÏÒÛÛ·, fiˆ˜ Î·È Û οı ¿ÏÏË ÂÚ›ÙˆÛË (‚Ï. ÎÂÊ. 8, 9 Î·È 10), ‰È·‰Ú·Ì·Ù›˙ÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ Î·È ÛÙË ‰È‰·Ûηϛ· Î·È ÙË Ì¿ıËÛË Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ ηϤ˜ Ù¤¯Ó˜. ª¤Ûˆ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙȘ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÏÂÍÈÏÔÁ›Ô˘ Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ·ÚÔÌÔÈÒÛÂȘ, ÌÂÙ·ÊÔÚ¤˜ Î·È ·Ó·ÏÔÁ›Â˜ (Prendice et al., 2003). ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ: ✒ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÛÙ· ˘ÏÈο Î·È ÙÔ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÙÔ˘˜ ÙÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ô˘ ı· ‰ÒÛÂÈ È‰È·›ÙÂÚÔ ‡ÊÔ˜ ÛÙȘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙÔ˘˜, ✒ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙȘ ÚˆÙfiÙ˘Â˜ ÂÈηÛÙÈΤ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ✒ Ì ‰È·ÎÚÈÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÔÏÔÎÏËÚÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜: «ªfiÓÔ˜ ÙÔ˘ ˙ÂÈ Ô Ï·Áfi˜ ÛÙÔ ‰¿ÛÔ˜;», «∆È Ãڈ̷ٛ˙Ô˘Ó ÁÏ˘Ù¿ Ô˘ ¤ÊÙÈ·Í·Ó ¿ÏÏÔ ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ·fi ·È¯ÓȉÔ˙˘Ì¿ÚÈ ‹ ËÏfi ¤¯ÂÈ Â¿Óˆ ·˘Ùfi ÙÔ ‰¤ÓÙÚÔ;»
∂ÌÏÔ˘Ù›˙ÔÓÙ·˜ ÙË ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ ∂ÎÙfi˜ ·fi Ù· ˘ÏÈο Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ ÎÂÊ.5 (‚Ï.ÛÂÏ.73), ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó3: °È· ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋: ºÙÂÚ¿ ·fi ÌÈÎÚ¿ ÍÂÛÎÔÓÈÛÙ‹ÚÈ·, Ï·ÛÙÈο ÌÔ˘Î¿ÏÈ· Ê·Ú̷ΛԢ Ì ÌÈÎÚfi ¿ÓÔÈÁÌ· (ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È Ì¤Û· ÙÔ ¯ÚÒÌ· Î·È Î·ıÒ˜ Û¤ÚÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ ÌÔ˘Î¿ÏÈ Â¿Óˆ ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ·È Û¯¤‰È·), ÚÔÏ¿ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÌÂÁÂıÒÓ, ÛÎÔÈÓÈ¿, ÎÔÚ‰fiÓÈ·, ·Ï˘Û›‰Â˜, ÛÊÚ·Á›‰Â˜ ·fi ÊÚÔ‡Ù·, Ï·¯·ÓÈο ‹ ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ· Î.Ï. Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ηٷÛ΢¿ÛÂÈ Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿, ÊÂÏÏÔ›, ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ· Ì ÔÈÎ›ÏˆÓ ÌÂÁÂıÒÓ Ùڇ˜, Ì›ÏȘ ÌÂÁ¿Ï˜, ·Ï¿ÙÈ ¯ÔÓÙÚfi, ÏÈÓ¿ÙÛ·, ηڷ‚fi·ÓÔ, ÎÂÚ·Ì›‰È·, ÎÂÚÈ¿, ¯¿ÚÙÈÓ· È¿Ù· Î.Ï. °È· ÎÔÏÏ¿˙: ÃfiÚÙ· ·ÔÍËڷ̤ӷ ‹ Û˘ÓıÂÙÈο, ʇÏÏ·, ÛfiÚÔÈ Î·È ˙˘Ì·ÚÈο, ÎÔ¯‡ÏÈ·, ¤ÙÚ˜, ¿ÌÌÔ˜, ÚÈÔÓ›‰È·, ¯¿ÓÙÚ˜ Î·È Ô‡ÏȘ (ÔÈÎ›ÏˆÓ ÌÂÁÂıÒÓ Î·È ˘Ê‹˜), ÎÔ˘ÌÈ¿, ‚·Ì‚¿ÎÈ, ¢ÎÔ‚ÂÏfiÓ˜, Û¿ÁÎÔÈ, Ó‹Ì·Ù·, Ù·Èӛ˜ (˘Ê·ÛÌ¿ÙÈÓ˜, Ï·ÛÙÈΤ˜, ÎÔÏÏËÙÈΤ˜ Î·È ‰ÈÏ‹˜ fi„˘, ÌÔÓˆÙÈΤ˜), ÏÈÓ¿ÙÛ·, ˘Ê¿ÛÌ·Ù· (‰È·ÊfiÚˆÓ ÔÈÔًوÓ, ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ Î·È ÌÂÁÂıÒÓ .¯. ÙÛfi¯· Î.Ï.), ‰Ô¯Â›· Î·È ¯·ÚÙfiÎÔ˘Ù· ÔÈÎ›ÏˆÓ ÌÂÁÂıÒÓ Î·È Û¯ËÌ¿ÙˆÓ, 3. √È È‰¤Â˜ ÁÈ· Ù· ˘ÏÈο Â›Ó·È Î·È ¿ÏÈ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈΤ˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÍÔÏ›˙ÂÈ ÙË ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ Î·Ù¿ ÙËÓ ÎÚ›ÛË Ù˘, Û˘ÓÂÎÙÈÌÒÓÙ·˜ ¿ÓÙ· Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ì ٷ ˘ÏÈο Ô˘ ÂÎÙÈÌ¿ fiÙÈ ı· Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙ· ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË.
296
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
‰›¯Ù˘·, ÊÂÏÏÔ› Î·È ÒÌ·Ù·, Ì¿ÙÈ· Ï·ÛÙÈο, ÎÂÚ·Ì›‰È·, ÛÂÏÔÊ¿Ó, ÙÂÓÂΉ¿ÎÈ·, Ô‰ÔÓÙÔÁÏ˘Ê›‰Â˜, ÎÔÌÊÂÙ›, ‰È·ÊfiÚˆÓ Ù‡ˆÓ ÌË ÙÔÍÈΤ˜ ÎfiÏϘ ηٿÏÏËϘ ÁÈ· ·È‰È¿ Î.Ï. °È· ηٷÛ΢¤˜: ∫·ÚÔ‡ÏÈ·, Ó‹Ì·Ù·, ÎψÛÙ¤˜, ÏÈÓ¿ÙÛ·, ˘Ê¿ÛÌ·Ù·, οÏÙÛ˜, ηÚÊÈ¿, ‰Ô¯Â›·, ‰›¯Ù˘, ·ÏÔ˘ÌÈÓfi¯·ÚÙÔ, ÒÌ·Ù· Î·È ÊÂÏÏÔ›, ÛÂÏÔÊ¿Ó, ·˘ÁÔı‹Î˜, ÙÂÓÂΉ¿ÎÈ·, ¯·ÚÙÔÛ·ÎԇϘ, ¯¿ÚÙÈÓ· È¿Ù·, Û‡ÚÌ· ›·˜, Í˘Ï¿ÎÈ· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÔÈ ÁÈ·ÙÚÔ› ÁÈ· Ó· ‚Ï¤Ô˘Ó ÙÔ Ï·ÈÌfi, ‰ÈÏfiηÚÊ·, ˘ÏÈο Ú·„›Ì·ÙÔ˜, Û˘ÚÚ·ÙÈο, ‰È·ÙÚËÙÈΤ˜ Ì˯·Ó¤˜, ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· Î·È ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ¯·ÚÙfiÎÔ˘Ù· Î.Ï. °¡ø™∏ ∞¡∞º√ƒ∞™: Ãøª∞, ª√∆πµ√, Àº∏ ∆· ‚·ÛÈο ¯ÚÒÌ·Ù· Â›Ó·È ÙÔ Î›ÙÚÈÓÔ, ÙÔ ÎfiÎÎÈÓÔ Î·È ÙÔ ÌÏÂ. ∆Ô ¿ÛÚÔ Î·È ÙÔ Ì·‡ÚÔ ‰›ÓÔ˘Ó fiϘ ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÙˆÓ Èı·ÓÒÓ ‰È·‚·ı̛ۈÓ. ∂›Ó·È ÂӉȷʤÚÔÓ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ fiÙÈ Ù· ‚·ÛÈο ¯ÚÒÌ·Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Â˘Ú¤ˆ˜ fiÔ˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ÂÚÂıÈÛÙ› ȉȷ›ÙÂÚ· Ë ·›ÛıËÛË Ù˘ fiÚ·Û˘ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ (‰È·ÊËÌ›ÛÂȘ, Ô‰Èο Û‹Ì·Ù· Î.Ï.). ∞Ó Ù· ‚·ÛÈο ¯ÚÒÌ·Ù· ·Ó·ÌÂȯıÔ‡Ó Û ›Û˜ ÔÛfiÙËÙ˜, ÚÔ·ÙÔ˘Ó: ♦ ∞fi ÎfiÎÎÈÓÔ Î·È Î›ÙÚÈÓÔ _ ÔÚÙÔηϛ. ♦ ∞fi ÎfiÎÎÈÓÔ Î·È ÌÏ _ ̈‚ ♦ ∞fi ÌÏÂ Î·È Î›ÙÚÈÓÔ _ Ú¿ÛÈÓÔ ∆· ¯ÚÒÌ·Ù· Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó Ï¤ÁÔÓÙ·È ·Ú¿ÁˆÁ· ¯ÚÒÌ·Ù·, Â›Ó·È Û‡ÓıÂÙ· Î·È ·ÓÙ›ıÂÙ· ·fi ÂΛÓÔ Ô˘ ‰ÂÓ Ì‹Î ÛÙËÓ ·Ó¿ÌÂÈÍË. ∆Ô ¯ÚÒÌ· Ô˘ ‰ÂÓ Ì‹Î ÛÙËÓ ·Ó¿ÌÂÈÍË Ì·˙› Ì ÂΛÓÔ Ô˘ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi ·˘Ù‹Ó, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Ù· ˙¢Á¿ÚÈ· ÙˆÓ Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈÎÒÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ (ÌÏÂÔÚÙÔηϛ, ÎfiÎÎÈÓÔ-Ú¿ÛÈÓÔ, ΛÙÚÈÓÔ -̈‚). ∆· Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈο ¯ÚÒÌ·Ù· ·Ó ÙÔÔıÂÙËıÔ‡Ó ÙÔ ¤Ó· ‰›Ï· ÛÙÔ ¿ÏÏÔ ‰›ÓÔ˘Ó ÈÛ¯˘Ú‹ ·ÓÙ›ıÂÛË. ∞Ó ·Ó·ÌÂȯıÔ‡Ó fï˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÁÎÚ›˙Ô˘˜ ÙfiÓÔ˘˜. ∞Ó ¤Ó· ·fi Ù· ·Ú¿ÁˆÁ· ¯ÚÒÌ·Ù· ÙÔ ·Ó·Î·Ù¤„Ô˘Ì Ì ̛· ›ÛË ÔÛfiÙËÙ· ÂÓfi˜ ‚·ÛÈÎÔ‡ –·’ ·˘Ù¿ Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ– ¤¯Ô˘Ì ÌÈ· ηÈÓÔ‡ÚÁÈ· ·Ú·ÏÏ·Á‹, ÛÙËÓ ÔÔ›· ΢Úȷگ› ÙÔ ¯ÚÒÌ· Ô˘ ÏÂÔÓ¿˙ÂÈ. ¶.¯. ΛÙÚÈÓÔ Î·È Ú¿ÛÈÓÔ = ÎÈÙÚÈÓÔÚ¿ÛÈÓÔ. ∞fi Û˘Ó¯›˜ Ù¤ÙÔȘ ·Ó·Ì›ÍÂȘ ÚÔ·ÙÂÈ ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ÔÈÎÈÏ›· ·Ô¯ÚÒÛÂˆÓ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙÔ ¯ÚˆÌ·ÙÈÎfi ·ÎÏÔ. ¶ÚÔÛı¤ÙÔÓÙ·˜ Ï¢Îfi ‹ Ì·‡ÚÔ ÛÙȘ ·Ó·Ì›ÍÂȘ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È Ì›· ÔÈÎÈÏ›· ·fi ·ÓÔȯÙfiÙÂÚ˜ ‹ ÛÎÔ˘ÚfiÙÂÚ˜ ·Ô¯ÚÒÛÂȘ. ∞ӷηÙ‡ÔÓÙ·˜ Ì·‡ÚÔ Î·È ¿ÛÚÔ Û ›Û˜ ÔÛfiÙËÙ˜ ÚÔ·ÙÂÈ ¤Ó· ‚·Ú‡ ÁÎÚ›˙Ô ¯ÚÒÌ·. ∞Ó Û’ ·˘Ùfi ÙÔ ÁÎÚ›˙Ô ÚÔÛı¤ÛÔ˘Ì οÔÈÔ ·fi Ù· ‚·ÛÈο ¯ÚÒÌ·Ù·, ·ÔÎÙ¿ ÎÈ ·˘Ùfi ÌÈ· ηÙ‡ı˘ÓÛË .¯. ÁÎÚ›˙Ô Î·È Ú¿ÛÈÓÔ = ÁÎÚÈ˙ÔÚ¿ÛÈÓÔ. T· ÙÚ›· ‚·ÛÈο ¯ÚÒÌ·Ù· Î·È ÙÔ ¿ÛÚÔ Î·È Ì·‡ÚÔ ·Ó ·Ó·ÌÂȯıÔ‡Ó Û ›Û˜ ÔÛfiÙËÙ˜, ‰›ÓÔ˘Ó ¤Ó· ÁÎÚ›˙Ô ¯ÚÒÌ·. ∆Ô ¯ÚÒÌ· ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙÚÂȘ ȉÈfiÙËÙ˜: ÙËÓ ·fi¯ÚˆÛË, ÙÔÓ ÙfiÓÔ Î·È ÙËÓ ¤ÓÙ·ÛË. ∞fi¯ÚˆÛË Â›Ó·È ÙÔ Ó¤Ô ¯ÚÒÌ· Ô˘ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi ÙËÓ ·Ó¿ÌÈÍË ¿ÏÏˆÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ. ∆fiÓÔ˜ Â›Ó·È Ë ‰È·‚¿ıÌÈÛË ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ ·fi ÙÔ ·ÓÔȯÙfi ÛÙÔ ÛÎÔ‡ÚÔ. ºˆÙÂÈÓfiÙËÙ· Â›Ó·È ÙÔ ÔÛÔÛÙfi Ͽ̄˘ Ô˘ ¤¯ÂÈ ¤Ó· ¯ÚÒÌ·. ∆Ô Êˆ˜ Î·È Ë ÛÎÈ¿ ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È ˆ˜ ‰È·‚·ıÌ›ÛÂȘ ÙÔ˘ Ì·‡ÚÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ¿ÛÚÔ˘ ‹ ˆ˜ ‰È·‚·ıÌ›ÛÂȘ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ fiÔ˘ ÙÔ ÊˆÙÂÈÓfiÙÂÚÔ ·ÓÙÈÚÔۈ‡ÂÈ ÙÔ Êˆ˜. ∆· ¯ÚÒÌ·Ù· ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Î·È Û ‰‡Ô ·ÎfiÌË Î·ÙËÁÔڛ˜: Ù· „˘¯Ú¿ Î·È Ù· ıÂÚÌ¿. ¶ÚÔÛ¤¯ÔÓÙ·˜ Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi ÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË ÙÔ˘ Ï¢ÎÔ‡ ʈÙfi˜ ÛÙÔ Ê¿ÛÌ·, ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ì fiÙÈ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Û ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜: ÌÔ‚, ÌÏÂ Î·È Ú¿ÛÈÓÔ (ÔÌ¿‰· ÙˆÓ „˘¯ÚÒÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ) Î·È Î›ÙÚÈÓÔ, ÔÚÙÔηϛ Î·È ÎfiÎÎÈÓÔ (ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ıÂÚÌÒÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ). ∏ ˘Ê‹ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙË ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘. ªÔÚ› Ó· Â›Ó·È ¿ÁÚÈ·, ̷Ϸ΋, ˘ÁÚ‹, ÎÔÏÏ҉˘, Ï·ÌÂÚ‹, ÌÔ˘ÓÙ‹, ÁÔ‡ÓÈÓË, ÙÚ·¯È¿, ÛÔÁÁ҉˘, ÔÏÈÛıËÚ‹ Î.¿. ∆· ÌÔÙ›‚· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ·È Ì ¯ÚÒÌ·Ù·, Û¯‹Ì·Ù· ‹ ۇ̂ÔÏ· Ô˘ ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È Û ÌÈ· ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Î·È ˘Ô‰ËÏÒÓÔ˘Ó ÚÔ‹, Ú˘ıÌfi ηÓÔÓÈÎfiÙËÙ· Î·È Â·Ó¿ÏË„Ë. ∞ÍÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙË ‰È·ÎÔÛÌËÙÈ΋.
Matil & Marzan, 1981Ø ∫¿ÓÈÛÙÚ·,1991Ø Schirrmacher, 1998Ø ™ÈÁÔ‡ÚÔ˜, 2001
297
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÙȘ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÔÈΛϘ Ù¯ÓÈΤ˜ Î·È ˘ÏÈο4 ∆· ·È‰È¿, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÔÈΛϷ ˘ÏÈο ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋˜ fiˆ˜ ÌÔχ‚È·, Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜, ͢ÏÔÌÔÁȤ˜, ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜, Î¿Ú‚Ô˘Ó·, Ï·‰Ô·ÛÙ¤Ï, ÎÈ̈ϛ˜, Ù¤ÌÂÚ˜, ·ÏÏ¿ Î·È ˘ÏÈο ‰È·ÙÚÔÊ‹˜, fiˆ˜ ̷ηÚfiÓÈ·, Ê·ÛfiÏÈ·, ʷΤ˜ ‹ ¿¯ÚËÛÙ· ˘ÏÈο fiˆ˜ ÎÔ˘ÙÈ¿ ·fi Û˘Û΢·Û›Â˜ Î·È ·ÏÈ¿ ÂÚÈÔ‰Èο Î.Ï., ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ù¯ÓÈΤ˜5. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈο ÌÔÚÔ‡Ó: ● N· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ó Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Ì ٷ ‰¿¯Ù˘Ï¿ ÙÔ˘˜ ‹ Ì ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ· ‚Ô˘ÙËÁ̤ӷ Û ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜. ● N· ηχ„Ô˘Ó Ì ¤Ó· ·¯‡ ÛÙÚÒÌ· ʈÙÂÈÓÒÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁÈ¿˜ ÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ ÙÔ˘˜ Î·È ÌÂÙ¿, ÛÙË Óˆ‹ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·, Ó· ۯ‰ȿÛÔ˘Ó Ì ¤Ó· ·È¯ÌËÚfi ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ (.¯. ͇ÏÈÓÔ Î·Ï·Ì¿ÎÈ). ● N· ‚¿„Ô˘Ó Ì ·Ú·Èfi ‹ Ì ˘ÎÓfi ¯ÚÒÌ· ‹ Ó· Ù· Û˘Ó‰˘¿ÛÔ˘Ó Î·È Ù· ‰‡Ô. ● N· ·ÏÒÛÔ˘Ó Ì ¤Ó· ‚·Ì‚¿ÎÈ Â¿Óˆ ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ÙÔ˘˜ ͇ÛÌ·Ù· ͢ÏÔÌÔÁÈ¿˜, ÎÈ̈ϛ·˜ ‹ Î¿Ú‚Ô˘ÓÔ˘ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó ·fi ¿Óˆ. ● N· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó ¿Óˆ Û ‚ÚÂÁ̤ÓÔ ¯·ÚÙ›. ● N· ‰È·ÎÔÛÌ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜ Ì ÔÏÏÒÓ ÂȉÒÓ ÙÂÏ›˜ ‹ ÁÚ·Ì̤˜. ● N· ‚Ú¤ÍÔ˘Ó ÙÔ ¯·ÚÙ› ÙÔ˘˜ Ì ¤Ó· ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ Î·È Ó· οÓÔ˘Ó Â¿Óˆ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ¤˜ ÎËÏ›‰Â˜ Ì ÌÂÏ¿ÓÈ. ● N· ‚Ú¤ÍÔ˘Ó ÙÔ ¯·ÚÙ› ÙÔ˘˜ Ì ¤Ó· ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ Î·È Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Â¿Óˆ Ì ٤ÌÂÚ˜ ·Ú·ÈˆÌ¤Ó˜. ● N· Ú›ÍÔ˘Ó ·Ï¿ÙÈ Â¿Óˆ ÛÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ Ô˘ ¤ÊÙÈ·Í·Ó Ì ٤ÌÂÚ˜, Ó· ÙËÓ ·Ê‹ÛÔ˘Ó N· ÛÙÂÁÓÒÛÂÈ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· ÙË ‚Ô˘ÚÙÛ›ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ʇÁÂÈ ÙÔ ·Ï¿ÙÈ. ● N· Ú›ÍÔ˘Ó ÛÙ·ÁfiÓ˜ ·Ú·ÈˆÌ¤ÓÔ˘ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ ÛÙË Ì¤ÛË ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ ÙÔ˘˜ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· Ê˘Û‹ÍÔ˘Ó Ì ¤Ó· ηϷ̿ÎÈ. ● N· ÎÔÏÏ‹ÛÔ˘Ó Â¿Óˆ ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ÙÔ˘˜ Ì ¯·ÚÙÔÙ¤È ÊÈÁÔ‡Ú˜ Î·È Û¯‹Ì·Ù· Ô˘ ¤ÎÔ„·Ó ·fi ÂÚÈÔ‰Èο, Ó· ¯ÚˆÌ·Ù›ÛÔ˘Ó fiÏË ÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ ηÈ, ·ÊÔ‡ ÛÙÂÁÓÒÛÔ˘Ó Ù· ¯ÚÒÌ·Ù·, Ó· ·Ê·ÈÚ¤ÛÔ˘Ó ÙȘ ÊÈÁÔ‡Ú˜ Î·È Ù· Û¯‹Ì·Ù· Ô˘ ÎfiÏÏËÛ·Ó. ● N· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ¯ÚˆÌ·Ù›ÛÔ˘Ó Ì·ÙÔÓ¤Ù˜ ‚Ô˘ÙËÁ̤Ó˜ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ¯ÚÒÌ·Ù· ‹ ÎÔÌÌ·Ù¿ÎÈ· ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ Ì ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ Î·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ Ùڇ˜. ● N· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó, ·ÓÙ› ÁÈ· ÌÔχ‚È, ÎÂÚ› ÛÙÔ ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· ÂÚ¿ÛÔ˘Ó fiÏÔ ÙÔ ¯·ÚÙ› Ì ÈÓ¤ÏÔ ‚Ô˘ÙËÁ̤ÓÔ Û ¤Ó· ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ¯ÚÒÌ·Ù· ·Ú·ÈˆÌ¤Ó˘ Ù¤ÌÂÚ·˜. ● N· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ÛÊÚ·Á›‰Â˜ (.¯. ·fi ·Ù¿Ù·), Ó· ÙȘ ·Ï›„Ô˘Ó Ì ¯ÚÒÌ· Î·È Ó· ÙȘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó Û˘Óı¤ÛÂȘ Ì ·ӷϷ̂·ÓfiÌÂÓ· ÌÔÙ›‚·. 4. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË, ÚÈÓ ·fi ÙË ¯Ú‹ÛË Ó¤ˆÓ Ù¯ÓÈÎÒÓ Î·È ˘ÏÈÎÒÓ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘˙ËÙÈÔ‡ÓÙ·È Î·È Ó· Û˘Ó·ÔÊ·Û›˙ÔÓÙ·È Ì ٷ ·È‰È¿ ÔÈ Î·ÓfiÓ˜ ·ÛÊ·Ï›·˜. ¶.¯. fiÙ·Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Î·Ï·Ì¿ÎÈ ÁÈ· Ó· Ê˘Û‹ÍÔ˘Ó ÙÔ ¯ÚÒÌ· Ô˘ ÙÔÔı¤ÙËÛ·Ó ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ÙÔ˘˜ Ê˘ÛÔ‡Ó ÌfiÓÔ Î·È ‰Â ÚÔ˘ÊÔ‡Ó, ‰Â ‚¿˙Ô˘Ó Ù· ¯¤ÚÈ· ÛÙÔ ÛÙfiÌ· fiÙ·Ó Â›Ó·È ÁÂÌ¿Ù· ÌÔÁȤ˜, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ï·ÛÙÈΤ˜ ԉȤ˜ ‹ Î·È Á¿ÓÙÈ· Î.Ï. 5. √È È‰¤Â˜ ÁÈ· ÙȘ Ù¯ÓÈΤ˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· ·ÓÙÏ‹ıËÎ·Ó ·fi Ù· ‚È‚Ï›·: ª·ÁÔ˘ÏÈÒÙ˘, 1989Ø ∫¿ÓÈÛÙÚ·, 1991Ø Delpeux, 1987Ø ¶·ÚÔ‡ÛË, 1995.
298
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
º˘ÛÔ‡Ó Ì ηϷ̿ÎÈ ÙÔ ¯ÚÒÌ· ¿Óˆ ÛÙÔ ¯·ÚÙ›.
●
●
●
●
●
●
11
∫ÔÏÏ¿˙ Ì ٷ ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· Ô˘ Ì¿˙„·Ó ηٿ ÙËÓ ¤ÍÔ‰fi ÙÔ˘˜ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÔÌ·‰È΋ ÂÚÁ·Û›·.
N· Û˘Óı¤ÛÔ˘Ó Â›Â‰· ‹ ·Ó¿ÁÏ˘Ê· ÎÔÏÏ¿˙ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÎÔÌ̤ӷ Û ‰È¿ÊÔÚ· Û¯‹Ì·Ù· ¯·ÚÙÈ¿ Î·È ˘Ê¿ÛÌ·Ù· Ù˘ ›‰È·˜ ‹ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋˜ ˘Ê‹˜, ʈÙÔÁڷʛ˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ê‡ÏÏ· ‰¤ÓÙÚˆÓ, ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· ‹ ‚fiÙÛ·Ï·, fiÛÚÈ·, ˙˘Ì·ÚÈο, „ËÊ›‰Â˜ Ô˘ ¤ÊÙÈ·Í·Ó ·fi ËÏfi Î·È ·È¯ÓȉÔ˙˘Ì¿ÚÈ. N· ÂȯÂÈÚ‹ÛÔ˘Ó ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙÚÈۉȿÛÙ·ÙˆÓ Î·Ù·Û΢ÒÓ (.¯. ÙË Ì·Î¤Ù· Ù˘ ÁÂÈÙÔÓÈ¿˜, ¤Ó· ·ÛıÂÓÔÊfiÚÔ ÁÈ· ÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ È·ÙÚ›Ԣ, ¤Ó· ·˘ÙÔΛÓËÙÔ ÙÚÔÊÔ‰ÔÛ›·˜ ÁÈ· ÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ Ù˘ Ù¿Í˘ ‹ ·ÎfiÌË Î·È ÌÂÁ¿Ï˜ ηٷÛ΢¤˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ·˘Ï‹˜) ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ¯·ÚÙÔÓ¤ÓȘ Û˘Û΢·Û›Â˜ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Ô˘ ÙȘ ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì ÔÈΛÏÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÂÈηÛÙÈο. N· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó Ì›· ·ÚÎÂÙÔ‡ ¿¯Ô˘˜ Â›Â‰Ë ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ·fi ËÏfi, ·È¯ÓȉÔ˙˘Ì¿ÚÈ, ¯·ÚÙÔÔÏÙfi ‹ Ï·ÛÙÂÏ›ÓË Î·È Ó· ȤÛÔ˘Ó Â¿Óˆ Ù˘ ‰˘Ó·Ù¿ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÊfiÚ̘ ÁÈ· Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó Û¯¤‰È·, Ù· ÔÔ›· ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚¿„Ô˘Ó Ì ÈӤϷ. N· ÂÓÒÛÔ˘Ó Ì ÎfiÏÏ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›Â˜ ·fi ·È¯ÓȉÔ˙˘Ì¿ÚÈ ‹ ËÏfi, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ ÁÏ˘ÙÈ΋˜. N· ÎÔÏÏ‹ÛÔ˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Óˆ¿ ‹ ·ÔÍËڷ̤ӷ ÊÚÔ‡Ù·, Ï·¯·ÓÈο, ¤ÙÚ˜, ˙˘Ì·ÚÈο Î·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó Û˘Óı¤ÛÂȘ Ì ¤Ó· ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ›‰Ë ˘ÏÈÎÒÓ. N· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ÎÔ‡ÎϘ ·fi ·ÏȤ˜ οÏÙÛ˜, Ì·Ï¿ÎÈ·, ¯·ÚÙfiÓÈ· Î·È ¯·ÚÙÈ¿, ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ·, ¯·ÚÙÔÔÏÙfi, ͇Ϸ Î·È Î·Ï·Ì¿ÎÈ·, ÂÓÙ˘ˆÛȷο ˘Ê¿ÛÌ·Ù· Î.Ï. (‚Ï. Î·È ÎÂÊ. 11.2 ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· «TÔ ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ Î·È ÙÔ ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ»)6.
6. °È· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ȉ¤Â˜ Î·È ÏËÚÔÊÔڛ˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ ÎÔ‡ÎϘ ‚Ï. Delpeux (1987) Î·È ¶·ÚÔ‡ÛË (1995). ∂›Û˘ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›Â˜ Î·È Î·Ù·Û΢¤˜ Ì ÔÏÏ¿ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÂȉÒÓ ˘ÏÈο ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·˙ËÙËıÔ‡Ó ÛÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÂÚÈÔ‰Èο, ‚Ï. .¯. Ù· ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, ¶·Ú¿ı˘ÚÔ ÛÙËÓ ∂η›‰Â˘ÛË, ™‡Á¯ÚÔÓÔ ¡ËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Î.Ï., ηıÒ˜ Î·È Û¯ÂÙÈΤ˜ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜.
299
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
N· ÛηϛÛÔ˘Ó Ì ¤Ó· ÎÔ˘Ù¿ÏÈ Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ Û¯¤‰È· Û ̷ϷÎfi Û·Ô‡ÓÈ, Á‡„Ô Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÛÙÂÁÓÒÛÂÈ Î·Ï¿, ¿„ËÙÔ ËÏfi ‹ ÊÂÏÈ˙fiÏ, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ ÁÏ˘Ù¿ Ù· ÔÔ›· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚˆÌ·Ù›ÛÔ˘Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜. ∆· ·È‰È¿ ÛÙÔ ›‰ÈÔ ¤ÚÁÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ó‰˘¿ÛÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·fi Ì›· Ù¯ÓÈΤ˜ Î·È Ó· ●
ŒÊÙÈ·Í·Ó ÎÔ‡ÎÏ· ÁÈ· Ó· ‰È·ÊËÌ›˙ÂÈ ÙÔ ÊÔ‡ÚÓÔ ÙÔ˘˜ Ì ¯·ÚÙ› ÙÔ˘ ̤ÙÚÔ˘.
ŒÊÙÈ·Í·Ó ¯·ÚÙÔÓ¤ÓÈ· ÛÔ˘Ï¿ Î·È Ù· ‰È·ÎÔÛÌÔ‡Ó Ì ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜
300
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÂÚÁ·Ï›· Î·È ˘ÏÈο. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Û οı ÂÚ›ÙˆÛË Ì ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÙȘ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ ÙÔ˘˜, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ì ı·˘Ì·ÛÌfi Î·È ·Ô‰Ô¯‹ ÛÙÔ ·ÈÛıËÙÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙˆÓ ¤ÚÁˆÓ ÙÔ˘˜, ÚÔÙÚ¤ÂÈ Î·È Ù· ·È‰È¿ Ó· Û¯ÔÏÈ¿ÛÔ˘Ó ÙÈ Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, Ù· ·Ú·ÎÈÓ› Ó· ·Ó·ÊÂÚıÔ‡Ó ÛÙȘ Ù¯ÓÈΤ˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘˜ ˘ÂÓı˘Ì›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ηϋ˜ ¯Ú‹Û˘ ÙˆÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ.
11
¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· ·È‰È¿ – ∆È ÈÛÙ‡ÂȘ fiÙÈ ı· ÁÈÓfiÙ·Ó ·Ó ˙ˆÁÚ¿ÊÈ˙˜ Ì ÙÔ Î¿Ú‚Ô˘ÓÔ Ô˘ ‰È¿ÏÂ͘ ¿Óˆ Û ‚ÚÂÁ̤ÓÔ ¯·ÚÙ›; – µÏ¤ˆ fiÙÈ ¤ÛÙÚˆÛ˜ ÙÔ ¯·ÚÙ› ÛÔ˘ Ì ¤Ó· ·¯‡ ÛÙÚÒÌ· Ì ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜. ∆È ı· ÁÈÓfiÙ·Ó ·Ó ‰ÔΛ̷˙˜ Ó· ۯ‰ȿÛÂȘ ¿Óˆ ÛÙÔ ¯ÚÒÌ· Ì ͇ÏÈÓÔ Î·Ï·Ì¿ÎÈ; – ªÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ Ôχ ·˘Ù‹ Ë Î·Ù·Û΢‹ Ì ¯·ÚÙfiÎÔ˘Ù· Î·È ¯·ÚÙÔÔÏÙfi. ¶Ò˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÔ ¤Î·Ó˜; – ¶Ò˜ ηٿÊÂÚ˜ Ó· Ê·›ÓÂÙ·È Ë ı¿Ï·ÛÛ· ÙfiÛÔ ·ÊÚÈṲ̂ÓË; – ∆È ¯ÚÒÌ· ‡Ê·ÛÌ· ÛΤÙÂÛ·È Ó· ‰È·Ï¤ÍÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÊfiÚÂÌ· Ù˘ ÎÔ‡ÎÏ·˜ Ô˘ ¤ÊÙȷ͘; – ™Ô˘ ·Ú¤ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔ Î·Ú¿‚È Ô˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ˜ Ì ÙÔ˘˜ Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜ ‹ ·˘Ùfi Ô˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ˜ Ì ÙÔ ÈÓ¤ÏÔ; – ∫Ï›۷Ù ηϿ Ù· ÛˆÏËÓ¿ÚÈ· Ì ÙȘ Ù¤ÌÂÚ˜; – £˘Ì¿ÛÙ Ҙ ηı·Ú›˙Ô˘Ì ٷ ÈӤϷ ÁÈ· Ó· Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘ÌÂ Î·È ÙËÓ ÂfiÌÂÓË ÊÔÚ¿;
∑ˆÁÚ·ÊÈ΋ Ì ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜ Î·È Í‡ÏÈÓÔ Î·Ï·Ì¿ÎÈ: «ŒÓ·˜ ‰Ú¿ÎÔ˜ Î·È ¤Ó· Ô˘Ï› Ô˘ ÌÂÙ¿ ¤ÁÈÓ·Ó Ê›ÏÔÈ».
301
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¢π∞ª√ƒºø¡√¡∆∞™ ªπ∞ ∂∫£∂™∏ ∑ø°ƒ∞ºπ∫∏™ ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¯Â‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ı¤Ì· «√È ˙ˆÁÚ¿ÊÔÈ» Ù· ·È‰È¿ ÂÙÔ›Ì·Û·Ó ÙË ‰È΋ ÙÔ˘˜ ¤ÎıÂÛË ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋˜. ∆· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜ Ù·ÍÈÓÔÌ‹ıËÎ·Ó Î·È ÂÎÙ¤ıËÎ·Ó ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ı¤Ì·: ÚÔÛˆÔÁڷʛ˜, ı¤Ì·Ù· ÓÂÎÚ‹˜ ʇÛ˘, ı·Ï·ÛÛÔÁڷʛ˜ Î.Ï. ∫¿ı «˙ˆÁÚ¿ÊÔ˜» ·ÚÔ˘Û›·Û ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Ê¤ÚıËΠÛÙȘ Ù¯ÓÈΤ˜ Î·È Ù· ˘ÏÈο Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛÂ.
¶ÚÔÛˆÔÁڷʛ˜: ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ˘ÏÈο Î·È Ù¯ÓÈΤ˜. ∏ ∂ÏfiÓ·, Ë ª·Ú›· Î·È Ë µ·ÏÂÓÙ›ÓË ÚÔÙ›ÌËÛ·Ó ÈӤϷ, ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜ Î·È ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜, ÂÓÒ Ë ƒ¤ÓÈ· ¤·ÈÍ Ì ÙÔ ÌÔχ‚È Î·È ÙȘ ÁÚ·Ì̤˜.
∏ ̇ËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ηÓfiÓ˜ Î·È Ù¯ÓÈΤ˜ ∂ÓÒ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ·ÓÔȯ٤˜ Î·È Ó· ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË, ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË, ÙÔÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ·Ó·Î¿Ï˘„Ë, ·Ú¿ÏÏËÏË Âȉ›ˆÍË Â›Ó·È Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È ÙÔ ÛˆÛÙfi ÙÚfiÔ ¯Ú‹Û˘ ÙˆÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ, Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Î·ÓfiÓ˜ Î·È Ó· Û˘ÓËı›ÛÔ˘Ó Ó· ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó ‰È·‰Èηۛ˜ ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰ÂÓ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ͯӿ fiÙÈ Î¿ı ·È‰› ¤¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ Ú˘ıÌfi ·Ó¿Ù˘Í˘. ∫·Ó¤Ó· ·È‰› ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÁÔËÙ‡ÂÙ·È ‹ Ó· ÎÔ˘Ú¿˙ÂÙ·È Ì ‰‡ÛÎÔϘ, ÏÂÙÔÌÂÚ›˜ ‹ Û˘¯Ó¿ ·ӷϷ̂·ÓfiÌÂÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È Ù¯ÓÈΤ˜, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙÔ Îfi„ÈÌÔ Ì „·Ï›‰È, Ë ‰È·ÎfiÛÌËÛË ÂÈÊ·ÓÂÈÒÓ Ì ·ӷϷ̂·ÓfiÌÂÓ· ÌÔÙ›‚· Î.¿.
Schirrmacher, 1998.
302
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ∞. ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘ Î·È ÁÓˆÚÈÌ›·˜ Ì ·ÓıÚÒÔ˘˜ Î·È ˘ÏÈο 1. °¡øƒπªπ∞ ª∂ ∆∞ À§π∫∞: ∆√ Ã∞ƒ∆π ∫∞π √π π¢π√∆∏∆∂™ ∆√À
µ·ÛÈ΋ Âȉ›ˆÍË ¡· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙËÓ ·ÔÚÚÔÊËÙÈÎfiÙËÙ· ˆ˜ ȉÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ Ë ÔÔ›· ÂËÚ¿˙ÂÈ ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋˜. °¡ø™∏ ∞¡∞º√ƒ∞™ ∆Ô ¯ÚÒÌ·, Ë ˘Ê‹ Î·È Ë ·ÔÚÚÔÊËÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋˜.
Matil & Marzan, 1981
ÀÏÈο ÃÔÓÙÚfi ¯·ÚÙ› (¯·Û·fi¯·ÚÙÔ), ÚÔÏfi ¯·ÚÙ› ÎÔ˘˙›Ó·˜, ÎfiÏϘ ¯·ÚÙÈÔ‡ Û ̤ÁÂıÔ˜ ∞4, Ê›ÏÙÚ· ÙÔ˘ ηʤ, ·ÏÔ˘ÌÈÓfi¯·ÚÙÔ, ÛÂÏÔÊ¿Ó, ‰È¿ÊÔÚ· ›‰Ë Ú¢ÛÙÒÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ (ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜, Ï·ÛÙÈο Î.¿) Î·È ÂÚÁ·Ï›ˆÓ (‚Ô‡ÚÙÛ˜, ÈӤϷ, ÛÙ·ÁÔÓfiÌÂÙÚ·, ÎψÛÙ‹ Î.¿.).
¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ∆· ·È‰È¿ ·Ú¯Èο ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ ¯·ÚÙfiÓÈ Ì ÓÂÚÔÌÔÁÈ¿ Î·È ÈÓ¤ÏÔ. ∫¿ÓÔ˘Ó ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ, Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ Î·È ÚԂϤ„ÂȘ ηıÒ˜ ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ÎÔ˘˙›Ó·˜, ÛÙ· Ê›ÏÙÚ· ÙÔ˘ ηʤ, ÛÙÔ ·ÏÔ˘ÌÈÓfi¯·ÚÙÔ Î·È ÛÙ· ˘fiÏÔÈ· ˘ÏÈο. ¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· ·È‰È¿ ∆È ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ı· Û˘Ì‚Â› ·Ó ÎÚ·Ù‹ÛÂȘ ·ÚÎÂÙ‹ ÒÚ· ÙÔ ÈÓ¤ÏÔ ·Î›ÓËÙÔ ¿Óˆ ÛÙÔ ¯·ÚÙ›; ∆È ı· Û˘Ì‚Â› ·Ó Ú›ÍÂȘ ÌÔÁÈ¿ Ì ÙÔ ÛÙ·ÁÔÓfiÌÂÙÚÔ ÛÙÔ ·ÏÔ˘ÌÈÓfi¯·ÚÙÔ Î·È ÙÈ ı· Û˘Ì‚Â› ·Ó ÙË Ú›ÍÂȘ ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ÎÔ˘˙›Ó·˜;
™‡Ó‰ÂÛË Ì ¿ÏϘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ∫·ıÒ˜ Ë ·Ú·¿Óˆ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Â›Ó·È ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈ΋, ÌÔÚ› Ó· ·Ó·Ù˘¯ı› ˆ˜ ÚÔηٷÚÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó Ù· ηٿÏÏËÏ· ˘ÏÈο ÁÈ· ÙÔ ¤ÚÁÔ Ô˘ ı· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó.
2. ¶√ƒ∆ƒ∂∆∞ ∫∞π °∫ƒπª∞∆™∂™7 ∆· ·È‰È¿ οıÔÓÙ·È Û ˙¢Á¿ÚÈ· ÙÔ ¤Ó· ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ ¿ÏÏÔ Î·È Ù· ·ÚÔÙÚ‡ÓÔ˘Ì ӷ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Ì ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ ÚfiÛˆÔ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘. «¶Ò˜ Â›Ó·È Ù· Ì·ÏÏÈ¿ ÙÔ˘; ∂›Ó·È Ì·ÎÚÈ¿ ‹ ÎÔÓÙ¿;», «∆È ¯ÚÒÌ· ¤¯Ô˘Ó Ù· Ì¿ÙÈ· ÙÔ˘;», «¶Ò˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Â›Ó·È Ù· ÊÚ‡‰È· ÙÔ˘;», «∏ ̇ÙË ÙÔ˘;», «∆· ¯Â›ÏÈ· ÙÔ˘;». ∞ÊÔ‡ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ÁÈ· Ï›Á· ÏÂÙ¿, ÙÔ˘˜ ÌÔÈÚ¿˙Ô˘Ì ¯·ÚÙfiÓÈ· Î·È ÌÔÁȤ˜ Î·È Ù· ·ÚÔÙÚ‡ÓÔ˘Ì ӷ ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÙÔ ÔÚÙÚ¤ÙÔ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ Ô˘ ·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó. 7. √È È‰¤Â˜ ÁÈ’ ·˘Ù‹Ó Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÂfiÌÂÓË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ì ٷ Û›ÙÈ· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ¤ÓÙ˘Ô «∂ÈηÛÙÈο ·È¯Ó›‰È· Î·È ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË» (∫·Ó¿ÎË & ∫·Ú·ÓÙ¿Ó·, 1998).
303
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∂Âȉ‹ Ù· ·È‰È¿ fiÙ·Ó ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó ÙÔ ¤Ó· ÙÔ ¿ÏÏÔ Û˘¯Ó¿ οÓÔ˘Ó ÁÎÚÈÌ¿ÙÛ˜ ‹ ÁÂÏ¿ÓÂ, Ë ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÌÔÚ› Ó· ÙÚÔÔÔÈËı›. ∑ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Ô ¤Ó·˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ Î¿ÓÔÓÙ·˜ ÁÎÚÈÌ¿ÙÛ˜ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ Î·ıÚ¤ÊÙË. ∏ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ·˘Ù‹ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ó‰Âı› Ì ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘.
K¿ÓÔ˘Ó ÁÎÚÈÌ¿ÙÛ˜ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Ô ¤Ó·˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔ.
µ. ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ۯ¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ 1. ∆√ ™¶π∆π ¶√À ª∞™ ∞ƒ∂™∂π ªÈ· ‚fiÏÙ· ÛÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÌÔÚ› Ó· ‰ÒÛÂÈ ÙÔ ¤Ó·˘ÛÌ· ÁÈ· ¤Ó· Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ ηÙÔÈ˘. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Ì ÚÔÛÔ¯‹ Ù· Û›ÙÈ· Ô˘ ‚Ï¤Ô˘Ó Î·È Ó· Ù· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Ì fiÛ˜ ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ ÌÔÚÔ‡Ó: fiÛÔ˘˜ ÔÚfiÊÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ó, ¤¯Ô˘Ó Ì·ÏÎfiÓÈ·, Ò˜ Â›Ó·È Ù· ·Ú¿ı˘Ú¿ ÙÔ˘˜, ÙÈ ¯ÚÒÌ· ¤¯Ô˘Ó, ¤¯Ô˘Ó ·˘Ï¤˜, ¤¯Ô˘Ó Â͈ÙÂÚÈΤ˜ ÛοϘ, ÎÏËÌ·Ù·ÚȤ˜, ÊÂÁÁ›Ù˜, ¤¯Ô˘Ó ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· ÛÙȘ ·˘Ï¤˜ ‹ Ù· Ì·ÏÎfiÓÈ· Î.Ï. ∂ÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó fiÛ· ›‰·Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Ò˜ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· Â›Ó·È ÙÔ Û›ÙÈ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ˙Ô˘Ó. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ¯ˆÚÈÛÙÔ‡Ó Û ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ ·ÙfiÌˆÓ Î·È Ó· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ó Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ÙÔ Û›ÙÈ ÙˆÓ ÔÓÂ›ÚˆÓ ÙÔ˘˜. £· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ú¤ÛÂÈ Î·È ÛÙÔ˘˜ ÙÚÂȘ, ·ÊÔ‡ ÙÔ ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ˙‹ÛÔ˘Ó Î·È ÔÈ ÙÚÂȘ ÂΛ ̤۷.
ÀÏÈο ÷ÚÙÔÓ¤ÓÈ· ÎÔ˘ÙÈ¿ Û ‰È¿ÊÔÚ· ÌÂÁ¤ıË, ¯·ÚÙÔÙ¤È, ¯ÚÒÌ·Ù·, ÈӤϷ, ¤Ó· ÎÔ›‰È ÁÈ· ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi.
TÚfiÔ˜ ηٷÛ΢‹˜ ™ÙËÓ ·fiÊ·Û‹ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ Ô˘ ı· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó Ú¤ÂÈ Ó· Û˘ÓÂÎÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ Û¯‹Ì· Î·È ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙÔ˘ ÎÔ˘ÙÈÔ‡ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÌÚÔÛÙ¿ ÙÔ˘˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ˘˜ ‚ÔËı¿ÂÈ ·ÓÔ›ÁÔÓÙ·˜ ÙȘ fiÚÙ˜ Î·È Ù· ·Ú¿ı˘Ú· Ô˘ ı· ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ì ÙÔ ÎÔ›‰È. ∫¿ı ÔÌ¿‰· ¤¯ÂÈ ÛÙË ‰È¿ıÂÛ‹ Ù˘ ÌfiÓÔ ¤Ó· ¯ÚÒÌ· ÁÈ· Ó· ‚¿„ÂÈ ÙÔ Û›ÙÈ Ù˘,
304
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Î·È ÙÔ ¿ÛÚÔ ÁÈ· Ó· ÂÈÙ‡¯ÂÈ ·Ô¯ÚÒÛÂȘ ÙÔ˘. ŸÏ· Ù· Û›ÙÈ· Ô˘ ı· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ı· Ù· ‚¿ÏÔ˘Ó Ì·˙› ÁÈ· Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó Ì›· ÔÏÈÙ›·, Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙË ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ·˘Ï‹ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ. ªÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ‰¤ÓÙÚ·, Ï·Ù›˜ Î·È Û¯ÔÏ›· Î·È Ó· Ê·ÓÙ·ÛÙÔ‡Ó ÙË ˙ˆ‹ ÛÙËÓ ÔÏÈÙ›· ÙÔ˘˜. ∞˘Ùfi ÌÔÚ› Ó· ˘ÚÔ‰ÔÙ‹ÛÂÈ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ Î·È ÌÔ˘ÛÈÎÔÎÈÓËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜.
2. ª∂§∂∆ø¡∆∞™ ∆∞ ¢∂¡∆ƒ∞ ∆∏™ ¶∂ƒπ√Ã∏™
¶Èı·Ófi ÛËÌÂ›Ô ÂÎΛÓËÛ˘ Î·È ÂȉÈÒÍÂȘ √È ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙ· ‰¤ÓÙÚ·, ÙȘ Ôԛ˜ Â›Ó·È Èı·ÓfiÓ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ì ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ ÙˆÓ ÂÔ¯ÒÓ Î·Ù¿ ÙȘ ÂÈÛΤ„ÂȘ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÎÔÓÙÈÓfi ¿ÚÎÔ, ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ÂÎΛÓËÛ˘ ÁÈ· ¤Ó· Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ٷ ‰¤ÓÙÚ· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜. ∂ÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÈηÛÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙËÓ ÔÚ›· ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙÔ˘˜, Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›·: – ¡· ÂÍÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ Î·È ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÙˆÓ Ì¤ÛˆÓ Î·È ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó (ÌÔχ‚È·, ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜, „·Ï›‰È·, ÎfiÏϘ Î.¿.). – ¡· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó fiÙÈ ÛÙÔȯ›· fiˆ˜ ÙÔ ¯ÚÒÌ·, Ë ˘Ê‹, Ë ˘ÎÓfiÙËÙ· Î·È ÙÔ Û¯‹Ì· ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌÒÓ Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈο ÁÈ· ÙËÓ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ‰¤ÓÙÚˆÓ. – ¡· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù·, Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Î·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó Î·ÓÔÓÈÎfiÙËÙ˜. – ¡· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó È‰¤Â˜ Î·È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· Ì ÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋, ÙÔ ÎÔÏÏ¿˙ ÙË ÁÏ˘ÙÈ΋. – ¡· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙÔÓ fiÁÎÔ Î·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÙÚÈۉȿÛٷ٘ ηٷÛ΢¤˜. – ¡· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ¿¯ÚËÛÙ· ˘ÏÈο ÚÔÛÂÁÁ›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ È‰¤· Ù˘ ·Ó·Î‡ÎψÛ˘. – ¡· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋ Î·È Ù· ˘ÏÈο Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó. – ¡· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó Ò˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Ù· ‰¤ÓÙÚ· ÛÙ· ¤ÚÁ· ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÒÓ.
¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ∫·Ù¿ ÙȘ ÂÈÛΤ„ÂȘ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¿ÚÎÔ Ù· ·È‰È¿, ÂÊԉȷṲ̂ӷ Ì ηٿÏÏËÏ· ̤۷, fiˆ˜ ʈÙÔÁÚ·ÊÈ΋ Ì˯·Ó‹, ›Ó·Î˜ Ì ÎÏÈ, ¯·ÚÙÈ¿ ∞4, Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜, ÌÔχ‚È· Î.¿., ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó fi,ÙÈ ÙÔ˘˜ ÚÔηÏ› ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Ì fiÔÈÔÓ ÙÚfiÔ ı¤ÏÔ˘Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó fiϘ ÙȘ ·ÈÛı‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜, Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó, Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ Î·È Û¯¤ÛÂȘ. ∞ÎÔ‡Ó ÙÔ ıÚfiÈÛÌ· ÙˆÓ Ê‡ÏψÓ, Ì·ÁÓËÙÔʈÓÔ‡Ó Ù· Ô˘ÏÈ¿, Ì˘Ú›˙Ô˘Ó ÙÔÓ ·¤Ú·, ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó Ù· ¯ÚÒÌ·Ù·, Ù· Û¯‹Ì·Ù·, ÙȘ ηÓÔÓÈÎfiÙËÙ˜. ∂ÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÏfiÁÔ, ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔηÏ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ’ ·˘Ùfi Ô˘ οÓÔ˘Ó, Ó· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁÔ‡Ó, Ó· ı¤ÙÔ˘Ó ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·, Ó· οÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ Î·È Ó· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ï‡ÛÂȘ ηıÒ˜ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì ٷ ˘ÏÈο. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· Ù· ‰¤ÓÙÚ· Î·È ÁÈ· Ù· ˘fiÏÔÈ· ÛÙÔȯ›· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ·˘Ù¿. ¶¿Óˆ ÛÙ· ‰¤ÓÙÚ·, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ˙Ô˘Ó Ô˘ÏÈ¿ Î·È ¤ÓÙÔÌ·. √ ‹ÏÈÔ˜ Ù· ʈٛ˙ÂÈ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÛÎȤ˜. ∆· ʇÏÏ· ÙÔ˘˜ ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó ¯ÚÒÌ· ‹/Î·È ¤ÊÙÔ˘Ó ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ÂÔ¯¤˜.
305
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ ÙÔ Ê¿ÎÂÏÔ ·ÚÔ˘Û›·Û˘8 Ì ¤ÚÁ· ˙ˆÁڿʈÓ, ʈÙÔÁڷʛ˜, Ù·Èӛ˜, οÚÙ˜, ·Ê›Û˜ Î·È ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ Ì ÙÔ›· Î·È ‰¤ÓÙÚ·. ¢›ÓÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ÂÎÊÚ·ÛÙÔ‡Ó ÂÈηÛÙÈο, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ Ì›· ÔÈÎÈÏ›· ·fi ‰È·ı¤ÛÈÌ· ˘ÏÈο. ●
∫ÔÏÏ¿˙ Ì ʇÏÏ·
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ÙÔ Û¯‹Ì· Î·È ÙÔ ÂÚ›ÁÚ·ÌÌ· ÙˆÓ Ê‡ÏÏˆÓ Ô˘ Û˘Ó¤ÏÂÍ·Ó Î·Ù¿ ÙËÓ Â›Û΄‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¿ÚÎÔ. ∂›Ó·È ÌÈÎÚ¿, ÛÙÚÔÁÁ˘Ï¿, Ì˘ÙÂÚ¿. ™˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó ·ÏËıÈÓ¿ ʇÏÏ· Î·È ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ‰È¿ÊÔÚ˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ ¿ӈ Û ÌÈ· ÂÈÊ¿ÓÂÈ·. ∞ÁÁ›˙Ô˘Ó Ù· ʇÏÏ· Î·È Î·ÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó ÙËÓ ˘Ê‹ ÙÔ˘˜. ∫¿ÔÈ· Â›Ó·È ··Ï¿. ÕÏÏ· Â›Ó·È Á˘·ÏÈÛÙÂÚ¿. ∂ÈϤÁÔ˘Ó Î·Ù¿ÏÏËÏ· ˘ÏÈο fiˆ˜ Ú¿ÛÈÓÔ ‚ÂÏÔ‡‰Ô ‡Ê·ÛÌ·, ‚ÂÏÔ˘Ù¤ Î·È ÁÏ·Û¤ ¯·ÚÙ›, ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó ‰È¿ÊÔÚ· ʇÏÏ·, Ù· Îfi‚Ô˘Ó Î·È Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó. ™˘ÌÏËÚÒÓÔ˘Ó ÙË Û‡ÓıÂÛË ÊÙÈ¿¯ÓÔÓÙ·˜ .¯. ÙÔ˘˜ ÎÔÚÌÔ‡˜ ÙˆÓ ‰¤ÓÙÚˆÓ, ¤Ó· ÙÔ›Ô Ì ʇÏÏ· ÛÙË ÁË Î.¿. √ÚÈṲ̂ӷ ·È‰È¿ ÌÔÚ› Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÚˆÙfiÙ˘Â˜ Î·È fi¯È Ú·ÏÈÛÙÈΤ˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ, fiˆ˜ ÂÓfiÙËÙ˜ Î·È ·ÓÙÈı¤ÛÂȘ Ì ٷ Û¯‹Ì·Ù· Î·È ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙˆÓ Ê‡ÏψÓ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó Ì·˙› fiÏ· Ù· ÛÙÚÔÁÁ˘Ï¿ ʇÏÏ· Î·È ·ÏÏÔ‡ Ù· Ì˘ÙÂÚ¿ ʇÏÏ·, ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ·Ú·È¿ Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· Î·È ÈÔ ˘ÎÓ¿ Ù· ÌÈÎÚfiÙÂÚ·, Ù· ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó Î˘ÎÏÈο Î.Ï. ●
∑ˆÁÚ·Ê›˙ÔÓÙ·˜ ʇÏÏ·
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· ÙˆÓ Ê‡ÏÏˆÓ ÛÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ Ô˘ ÙÚ¿‚ËÍ·Ó Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÔ¯¤˜ ÛÙÔ ¿ÚÎÔ. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Ù· ıÂÚÌ¿ ¯ÚÒÌ·Ù· Û ʈÙÔÁڷʛ˜ ÊıÈÓÔˆÚÈÓÒÓ ÙÔ›ˆÓ (ÎfiÎÎÈÓ·, ΛÙÚÈÓ· Î·È ÔÚÙÔηÏÈ¿) Î·È ÙÔ ¯ÚÒÌ· ÙˆÓ Ê‡ÏÏˆÓ Û ·ÓÔÈÍÈ¿ÙÈη ÙÔ›·. ¢ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó ·Ó·Ì›ÍÂȘ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ Ì ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜ Î·È Ù¤ÌÂÚ˜ ÛÙÔ Î·‚·Ï¤ÙÔ Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Ó. ¶ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÂÙ‡¯Ô˘Ó ÔÏϤ˜ ·Ô¯ÚÒÛÂȘ ÙÔ˘ Ú¿ÛÈÓÔ˘, ÙÔ˘ ηʤ Î·È ÙÔ˘ ΛÙÚÈÓÔ˘. ∆Ô Ê‡Ïψ̷ οı ‰¤ÓÙÚÔ˘ ¤¯ÂÈ ÔÏϤ˜ ·Ô¯ÚÒÛÂȘ. ∑ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó ‰¤ÓÙÚ· Û ÌÂÁ¿Ï˜ ÂÈÊ¿ÓÂȘ ¯·ÚÙÈÔ‡. ºÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÊıÈÓÔˆÚÈÓ¿ ÙÔ›· Ì ٷ ıÂÚÌ¿ ¯ÚÒÌ·Ù·. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÌÔ˘ÓÙ¿ Î·È ‚ÚÔ¯ÂÚ¿ ÙÔ›·. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó fiÙÈ Ô ‹ÏÈÔ˜ οÓÂÈ ÈÔ ÊˆÙÂÈÓ¿ Ù· ¯ÚÒÌ·Ù·. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÛÎȤ˜. Èڛ˜ ʈ˜ ‰ÂÓ ÌÔÚԇ̠ӷ ‰Ô‡Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù·. ™˘Óı¤ÙÔ˘Ó ÙÔ›· ÌÔ˘ÓÙ¿, ‰Ô˘Ï‡ÔÓÙ·˜ Ì ÛÎÔ‡Ú· ¯ÚÒÌ·Ù·. ¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ı¤ÙÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¶fiÛ· Ú¿ÛÈÓ· ¯ÚÒÌ·Ù· ‚ϤÂÙ ÛÙ· ʇÏÏ·; ¶fiÛ· ηÊÂÙÈ¿ ¯ÚÒÌ·Ù· ·Ú·ÙËÚ›Ù ÛÙÔÓ ÎÔÚÌfi; ªÂ ÙÈ ˘ÏÈο ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÔÚԇ̠ӷ ÂÙ‡¯Ô˘Ì ηχÙÂÚ· Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· Î·È ÙȘ ·Ô¯ÚÒÛÂȘ; ¶Ò˜ Ê·›ÓÔÓÙ·È Ù· ‰¤ÓÙÚ· ÙË Ó‡¯Ù·; ¶Ò˜ Á›ÓÂÙ·È ÙÔ ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘˜ ·Ó Û˘ÓÓÂÊÈ¿ÛÂÈ Í·ÊÓÈο;
¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Ù· ÎÏ·‰È¿ ÙˆÓ ‰¤ÓÙÚˆÓ. ¶ÚÔÛ¤¯Ô˘Ó ÙȘ ÁÚ·Ì̤˜. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Ì ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ ¤ÚÁÔ «∫fiÎÎÈÓÔ ‰¤ÓÙÚÔ» ÙÔ˘ ¶ÈÂÙ ªÔÓÙÚÈ¿Ó9. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÙËÓ ÔÈÎÈÏ›· ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌÒÓ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙÔÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi Î·È ÙË Û˘˙‹ÙËÛË: ÙÈ ˘ÏÈο Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹8. √ Ê¿ÎÂÏÔ˜ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ Â›Ó·È Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜ Ì ÙÔ ÂÔÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ Û˘ÁÎÚÔÙ› Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜. 9. http://www.artchive.com/artchive/M/mondrian/mondrian_red_tree.jpg.html Î·È http://www.artland.co.uk/page752b.htm
306
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó Ù· ‰¤ÓÙÚ· ÙÔ˘˜ Ì ·˘Ù¿; ™¯Â‰È¿˙Ô˘Ó ‰¤ÓÙÚ· Ì Á˘ÌÓ¿ ÎÏ·‰È¿ ÂÈϤÁÔÓÙ·˜ Î¿Ú‚Ô˘ÓÔ, ÌÔχ‚È· Î·È Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜, Ê˘ÛÒÓÙ·˜ Ú¢ÛÙ¿ ¯ÚÒÌ·Ù· Ì ÙÔ Î·Ï·Ì¿ÎÈ, ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ÛÙ·ÁfiÓ˜ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ Ó· Î˘Ï‹ÛÔ˘Ó ÂχıÂÚ· ÛÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ‰¤ÓÙÚ· Ì ·Ó¿ÁÏ˘ÊË ˘Ê‹, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÁÈ· ÎÔÚÌfi ÊÂÏÏfi, ¯·ÚÙ› ÔÓÙÔ˘Ï¤, ÏÈÓ¿ÙÛ·, Á˘·Ïfi¯·ÚÙÔ, Ù۷ϷΈ̤ÓÔ ¯·ÚÙ› Ô˘ ‚¿ÊÔ˘Ó Ì ÓÂÚÔÌÔÁÈ¿. ºÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ‰¤ÓÙÚ· Î·È ÎÏ·‰È¿ ¿Óˆ ÛÂ Â›Â‰Ë ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Ì ÛÎÔÈÓÈ¿ Î·È Ó‹Ì·Ù· ÏÂ̷͛ÙÔ˜. ºÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÙÚÈۉȿÛٷ٘ ηٷÛ΢¤˜ ‰¤ÓÙÚˆÓ Ì ۇÚÌ·, ηϷ̿ÎÈ·, ËÏfi Î·È Ï·ÛÙÂÏ›ÓË. ¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ı¤ÙÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¶Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘Ì ÙÔÓ ÎÔÚÌfi ¤ÙÛÈ ¿ÁÚÈÔ; ¶Ò˜ ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È Ù· ÎÏ·‰È¿ ÛÙÔÓ ÎÔÚÌfi; ¶Ò˜ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘Ì ٷ ʇÏÏ· Ó· Â›Ó·È ˘ÎÓ¿; ¶Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ‰Â›ÍÔ˘Ì ÚÔ˜ Ù· Ô‡ Ê˘Û¿ÂÈ Ô ·¤Ú·˜; ¶Ò˜ ı· ‰Â›ÍÔ˘Ì fiÙÈ Ù· ʇÏÏ· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È; ¶fiÛÔ Ôχ ‚Ú¤¯ÂÈ ÛÙÔ ÙÔ›Ô Ô˘ ۯ‰›·Û˜; ¶ÔÈÔ ˘ÏÈÎfi ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÈÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ÁÈ· Ó· ۯ‰ȿÛÔ˘Ì ÙȘ ¢ÎÔ‚ÂÏfiÓ˜;
¢È·‰Èηۛ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, fiˆ˜ οÓÂÈ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ fiÏˆÓ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È, ÚÔÛ·ı›, ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ÂÊÈÎÙÔ‡, Ó· ηٷÁÚ¿ÊÂÈ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Ù˘ ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó Ù· ·È‰È¿ (Ù‹ÚËÛË ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘, ˯ÔÁÚ·Ê‹ÛÂȘ, ʈÙÔÁڷʛ˜, ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔ‹ÛÂȘ) Î·È ÁÈ· ÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ·Ó. √È Î·Ù·Áڷʤ˜ Ù‹˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ÌÂÏÂÙ¿ ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È, Ó· ·ÓÙ·ÏÏ¿ÛÛÂÈ ÛΤ„ÂȘ Î·È ·fi„ÂȘ Ì ÙȘ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ Ù˘, Ó· ·Ó·ıˆÚ› Î·È Ó· ‚ÂÏÙÈÒÓÂÈ ÙȘ Ú·ÎÙÈΤ˜ Ù˘ (‚Ï. ÎÂÊ. 3). ¶·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ÙÈ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÈ Î¿ı ·È‰› Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ, ÂÓÙÔ›˙ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ‰˘ÛÎÔϛ˜ Î·È ÚÔÙ›ÓÂÈ Ï‡ÛÂȘ Ô˘ ı· Ù· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó Ó· Ù· ηٷʤÚÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ·. ¶.¯.: ✒ ∞Ó ¤Ó· ·È‰› ‰ÂÓ Ù· ηٷʤÚÓÂÈ Ó· Îfi‚ÂÈ Ì ÙÔ „·Ï›‰È, ÚÔÛ·ı› Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ ·Ó ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÓÔ‹ÛÂÈ Ì ÔÈÔÓ ÙÚfiÔ Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ ÎÚ·Ù¿ÂÈ ‹/Î·È ÚÔÙ›ÓÂÈ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ χÛÂȘ, fiˆ˜ Ó· Û¯›ÛÂÈ Ù· ¯·ÚÙÈ¿ ·ÓÙ› Ó· Ù· Îfi„ÂÈ ‹ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ ¤Ó· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ›‰Ô˜ „·ÏȉÈÔ‡ (.¯. „·Ï›‰È ÁÈ· ·ÚÈÛÙÂÚfi¯ÂÈÚ˜). ✒ ∞Ó ¤Ó· ·È‰› ‰Â›¯ÓÂÈ ÌÂȈ̤ÓÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ï·ÛÙÈ΋˜, ÛΤÙÂÙ·È Ò˜ ÌÔÚ› Ó· ÙÔ ÂÓÂÚÁÔÔÈ‹ÛÂÈ (.¯. ÚÔÛı¤ÙÔÓÙ·˜ ¯ÚÒÌ· ÛÙÔ ·È¯ÓȉÔ˙˘Ì¿ÚÈ ‹ ‰›ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘ ÂÓÙ˘ˆÛȷΤ˜ ÊfiÚ̘ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ). ✒ ∞Ó ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·È‰› Ì ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÛÙÔ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi ÙˆÓ ÎÈÓ‹ÛˆÓ, ÙÔ˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Û ÂÓfiÙËÙ˜, ÁÈ· Ó· ÙËÓ ˘ÏÔÔÈ› ‚‹Ì· ÚÔ˜ ‚‹Ì·10. ✒ AÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·È‰› Ì ÌÂȈ̤ÓË fiÚ·ÛË, ‚¿˙ÂÈ Î›ÙÚÈÓË ÌÔÁÈ¿ ÛÙËÓ ÎfiÏÏ· Ó· Á›ÓÂÈ ÈÔ Â˘‰È¿ÎÚÈÙË ‹ Ú›¯ÓÂÈ ÚÈÔÓ›‰È· Î·È ¿ÌÌÔ ÁÈ· ÈÔ ¤ÓÙÔÓË ·›ÛıËÛË ·Ê‹˜, Î.¿.
10. °È· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ·È‰ÈÒÓ Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÂȉÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, ‚Ï. °ÎÔ˘ÓÙ ™¿ÏÏÈ‚·Ó, 2002.
307
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
™˘ÓÂÚÁ·ÙÈΤ˜ ÂÈηÛÙÈΤ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›Â˜ ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È ÛÙÔ Î·‚·Ï¤ÙÔ ÛÙËÓ ·˘Ï‹
™˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙÚ¤ÂÈ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜: ♦ Ó· ·Ú¤¯Ô˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ¢ηÈڛ˜ Î·È ˘ÏÈο ÁÈ· ÂÈηÛÙÈ΋ ÂÓ·Û¯fiÏËÛË Î·È ÛÙÔ Û›ÙÈ, ♦ Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙË ‰È‡ڢÓÛË Ù˘ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·˜ ¿¯ÚËÛÙ· ˘ÏÈο Î·È ˘ÏÈο ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ¯Ú‹Û˘ ·fi ÙË Ï›ÛÙ· Ô˘ ÙÔ˘˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ (·ÏÈ¿ ÂÚÈÔ‰Èο, ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÂȉÒÓ ÎÔ˘ÙÈ¿, ¯·ÚÙÔÓ¤ÓÈÔ˘˜ Î˘Ï›Ó‰ÚÔ˘˜ ·fi ¯·ÚÙÈ¿ ÎÔ˘˙›Ó·˜ Î·È ¯·ÚÙÈ¿ ˘Á›·˜, ·ÏȤ˜ ÙÛ¿ÓÙ˜ Î·È ·ÏÈÔ‡˜ ÛÎÂÏÂÙÔ‡˜ ·fi Ì˘ˆÈο Á˘·ÏÈ¿ Î·È ·fi Á˘·ÏÈ¿ ËÏ›Ô˘, ‚·Ì‚¿ÎÈ Î·È ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ·, ·Ï‡ÚÈ, ˙˘Ì·ÚÈο, Ê·ÛfiÏÈ·, ʷΤ˜ Î.Ï.) Î·È Ì·˙‡ÔÓÙ·˜ ·fi ÙË Ê‡ÛË ˘ÏÈο Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÍfi‰ˆÓ ÛÙËÓ ÂÍÔ¯‹ (ʇÏÏ·, ‚fiÙÛ·Ï· Î.Ï.), ♦ Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó, fiÛÔÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·ı¤ÛÔ˘Ó ¯ÚfiÓÔ, ÛÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔ›ËÛË Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ, ·ÊÔ‡ ÚÒÙ· ÂÓËÌÂÚˆıÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ¤ÚÁÔ, Û ۷ÊÒ˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂ÓÔ ¯ÚfiÓÔ, ♦ Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ˆ˜ Û˘ÓÔ‰Ô› ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÂÍfi‰ˆÓ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË.
11.2 ∏ ¢ƒ∞ª∞∆π∫∏ ∆∂á∏ ∏ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË ÚÔ·ÙÂÈ ·‚›·ÛÙ· Î·È Ê˘ÛÈο ÛÙÔ ÂχıÂÚÔ ·È¯Ó›‰È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·fi ÙËÓ Ôχ ÌÈÎÚ‹ ËÏÈΛ·, ηıÒ˜ ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ÌÈÌÔ‡ÓÙ·È ÚfiÏÔ˘˜ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙfi˜ ÙÔ˘˜ (·›˙Ô˘Ó ÙË Ì·Ì¿, ÙÔÓ Ì·Ì¿, ÙÔ ÌˆÚfi, ÙÔ ÁÈ·ÙÚfi Î.Ï.) ‹ ÚfiÏÔ˘˜ ÂÌÓ¢Ṳ̂ÓÔ˘˜ ·fi ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜ ·Á·ËÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘˜ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ (·›˙Ô˘Ó ÙÔ Ï‡ÎÔ, Ù· Á·Ù¿ÎÈ·, ÙÔ˘˜ ÂÙ¿ Ó¿ÓÔ˘˜ Î.Ï.) ‹ ·fi ‹ÚˆÂ˜ ·È‰ÈÎÒÓ ÙËÏÂÔÙÈÎÒÓ ÛÂÈÚÒÓ. ∏ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ù¤¯ÓË ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, ÊÚÔÓÙ›˙ÔÓÙ·˜ Ó· ‰È·ÙËÚ‹ÛÂÈ ÙË ‰È¿ıÂÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ·Ó·Î¿Ï˘„Ë Î·È ·È¯Ó›‰È, ÂȉÈÒÎÂÈ Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ ÙË ÌÂÙ¿‚·Û‹ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ ÂχıÂÚÔ ·È¯Ó›‰È, fiÔ˘ Ë ‰Ú¿ÛË ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ÌÂ Ê˘ÛÈÎfi ÙÚfiÔ, ÛÙËÓ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ηٿÎÙËÛË ÛÙÔȯ›ˆÓ Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜. ∏ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ·˘Ù‹ ηٿÎÙËÛË, Ë ÔÔ›· ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÙ·È Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Û˘ÓÂȉËÙÔ‡˜ ۯ‰ȷÛÌÔ‡˜ Ô˘ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÛÙȘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ οı ÊÔÚ¿ Û˘Óı‹Î˜ Ù˘ ‰Ú¿Û˘, ÂÓÒ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÎÚÈÙÈ΋˜ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ (.¯. Ò˜ ı·
308
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
Û˘ÌÂÚÈÊÂÚfiÙ·Ó Ô Ï‡ÎÔ˜ ·Ó ‹Ù·Ó ηÏfi˜, ÙÈ ÌÔÚ› Ó· οÓÂÈ ÙÔ ÎÔÚÈÙÛ¿ÎÈ ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÂÈ fiÙÈ Â›Ó·È ¯·ÚÔ‡ÌÂÓÔ Î.Ï.) (Somers, 2000). ∆· ·È‰È¿, ηıÒ˜ ÂÌϤÎÔÓÙ·È Û ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘, ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· Î·È È‰¤Â˜, Ó· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜, Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó, Ó· Û˘Ó·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó, Ó· «ÌÔ˘Ó ÛÙÔ ÎÔÛÙÔ‡ÌÈ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘», Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÎÚÈÙÈο Î·È Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Ï‡ÛÂȘ, Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÙȘ Û˘Ì‚¿ÛÂȘ Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÔÈ Î·ÏÏÈÙ¤¯Ó˜ ÂÚÌËÓÂ‡Ô˘Ó ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙË ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ ÁÏÒÛÛ·. ™Â οı ·fiÂÈÚ· ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÂÌϤÎÔÓÙ·È Ë ÂÈηÛÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË, Ô ‹¯Ô˜ Î·È Ë Î›ÓËÛË, ÛÙÔȯ›· ‰ËÏ·‰‹ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ¿ÏϘ Ù¤¯Ó˜. ∏ Û‡ÓıÂÛË ·˘Ù‹ ÛÙÔȯ›ˆÓ ·fi fiϘ ÙȘ Ù¤¯Ó˜ Û ¤Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfi Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi Û‡ÓÔÏÔ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÙȘ Ù¤¯Ó˜ ˆ˜ ÌÈ· ÂÓÈ·›· ÌÔÚÊ‹ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, ¤ÎÊÚ·Û˘ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ (∫Ô˘ÚÂÙ˙‹˜, 1997). º˘ÛÈο fiϘ ÔÈ ÌÔÚʤ˜ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘ ·ÍÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Î·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË (‚Ï. Û¯ÂÙÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Î·È ÛÙÔ ÎÂÊ.10). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ù¤¯ÓË (fiˆ˜ Î·È Ì ÙȘ ¿ÏϘ Ù¤¯Ó˜) Ù· ·È‰È¿ ‰Â ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÌfiÓÔ ˆ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ›, ·ÏÏ¿ Î·È ˆ˜ ·ÎÚÔ·Ù¤˜ Î·È ı·٤˜. ¶·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ·ÎÔ‡ÁÔÓÙ·˜ ı·ÙÚÈΤ˜ ·ÊËÁ‹ÛÂȘ ÈÛÙÔÚÈÒÓ ‚ÂÏÙÈÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ·ÓÙ›ÏË„Ë, ÂÌÏÔ˘Ù›˙Ô˘Ó ÙË ÁψÛÛÈ΋ ÂÎÊÚ·ÛÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÈηÓfiÙËÙ· Î·È ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ Ì ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË Î·È ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi (MacGaslin, 2000). ∆· ·È‰È¿, ·›˙ÔÓÙ·˜ ı¤·ÙÚÔ, ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ, ·ÓÙƠ̷̂ Î.Ï., Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ª√ƒº∂™ ∆∏™ ¢ƒ∞ª∞∆π∫∏™ ∆∂á∏™ ™∆π™ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ηÈ, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ‚Ȉ̤Ó˜ ∆∞•∂π™ ∆ø¡ ªπ∫ƒø¡ ¶∞π¢πø¡ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈڛ˜, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ 1. ∏ ÂÎÊÚ·ÛÙÈ΋ ΛÓËÛË Î·È Ô ¯ÔÚfi˜ ˙ˆ‹˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙÔ ·È2. ∏ ÌÈÌÈ΋/·ÓÙƠ̷̂ 3 √ ·˘ÙÔۯ‰ȷÛÌfi˜ ¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ Î·È Ì ηٿÏÏËϘ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ 4. ∏ Ì ı·ÙÚÈÎfi ÙÚfiÔ ·Ê‹ÁËÛË ÈÛÙÔÚÈÒÓ Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ 5. ∏ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË ·˘ÙÔÛ¯¤‰ÈˆÓ Î·È ÁÓˆÛÙÒÓ ‰Ú¿Ì·ÙÔ˜ fiˆ˜ Ë ¤ÓÙ·ÛË, Ë ·ÓÙ›ıÂÛË, Ë ÈÛÙÔÚÈÒÓ ÂÛÙ›·ÛË, Ù· ۇ̂ÔÏ· Î.Ï.. ∞ÏÏËÏÂȉÚÒ6 ∆Ô ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ Î·È ÙÔ ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ ÓÙ·˜ Ì·˙› ÙÔ˘˜ Ù· ·Ú·ÎÈÓ› Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó 7. ∆Ô ·›ÍÈÌÔ Ì ̿ÛΘ 8. ∏ ‚ÈÓÙÂÔÛÎfiËÛË ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂˆÓ ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜, Ó· ÂÈÓÔÔ‡Ó ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È 9. ∏ ı·ÙÚÈ΋ ·Ú¿ÛÙ·ÛË Ó· ÛÙ‹ÓÔ˘Ó ÛÎËÓÈο –¯ˆÚ›˜ Ó· ÂÌÔ‰›˙ÔÓÙ·È MacGaslin, 2000 ·fi ÙËÓ ¤ÏÏÂÈ„Ë Ù¯ÓÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔًوӖ, Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Î·È Ó· Û˘Ó‰˘¿˙Ô˘Ó ˘ÏÈο Ì ·ÚfiÛÌÂÓÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ Ì ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ Î·È ÂÍÔÏ›˙ÂÈ Ì ÏÔ‡ÛÈÔ ˘ÏÈÎfi ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘ (‚Ï. Î·È ÎÂÊ. 5). ∆Ô Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ, ‰È¢ÎÔχÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· Ì·›ÓÔ˘Ó ÛÙË Ê·ÓÙ·Ûȷ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÔÈÎ›ÏˆÓ ÌÔÚÊÒÓ Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘, Ó· ÂÈÓÔÔ‡Ó Î·È Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÚfiÏÔ˘˜. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ› ¤Ó· Îϛ̷ ÂÏ¢ıÂÚ›·˜ Î·È ·Ô‰Ô¯‹˜ ÙÔ˘ οı ·ÙfiÌÔ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ¯ˆÚ›˜ ·Ó·ÛÙÔϤ˜ ÙȘ ÛΤ„ÂȘ, ÙÔ Êfi‚Ô Î·È ÙË ¯·Ú¿ ÙÔ˘˜. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙË Ì›ÌËÛË ‚Ȉ̷ÙÈÎÒÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛˆÓ, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (ÈÚ¿Óı˘, 1989). ∞Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ Î·È ÂΛÓË ÚfiÏÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ÒıËÛË ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙÔÓ ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÙÔ˘ ‰Ú¿Ì·ÙÔ˜. ªÂ Ù· ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· Ô˘ ÚÔÛʤÚÂÈ
309
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÛÙ· ·È‰È¿ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙÔÓ ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÂÎÊÚ·ÛÙÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ Ì¤ÛˆÓ Î·È ÛÙËÓ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ηٿÎÙËÛË Ù˘ Û¯ÂÙÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘ (Edwards et al., 2000). º˘ÛÈο ÁÈ· Ó· ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈı› Û ·˘Ùfi ÙÔ ÚfiÏÔ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ÂÍ·ÛΛ Ù· ‰Èο Ù˘ ÂÎÊÚ·ÛÙÈο ̤۷ Î·È Ó· ÂÓËÌÂÚÒÓÂÙ·È ÁÈ· Ӥ˜ Ù¯ÓÈΤ˜ (µ·Ê¤·, 2002). Ÿˆ˜ Î·È Û ¿ÏÏ· ÛËÌ›· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚı› (‚Ï. ÎÂÊ. 8, 9, 10 Î·È 12), Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó fiÏ· ÙȘ ›‰È˜ ÂÌÂÈڛ˜. À¿Ú¯Ô˘Ó .¯. ·È‰È¿ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÌËÓ ¤¯Ô˘Ó ‰ÂÈ ÔÙ¤ ı·ÙÚÈ΋ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ‹ ÔÈ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘˜ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ Ù· ı¿̷ٷ Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÂÚÁ·Û›Â˜ ·ÌÊÈ‚fiÏÔ˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ (∫·ÁÁÂÏ¿ÚË, 1989). ∂ÈϤÔÓ Ù· ªª∂ Ù· ‚ÔÌ‚·Ú‰›˙Ô˘Ó Ì ı¿̷ٷ ¯·ÌËÏ‹˜ ÔÈfiÙËÙ·˜, Ù· ÔÔ›· ηٷӷϛÛÎÔ˘Ó, ·ÊÔ‡ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈ΋ ÚfiÙ·ÛË ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÂχıÂÚÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÙÔ˘˜ (µ·Ê¤·, 2002). ™ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È Û fiÏ· Ù· ·È‰È¿, ȉȷ›ÙÂÚ· Û ·˘Ù¿ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÌË ÚÔÓÔÌÈÔ‡¯· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·, ÔÏϤ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ ÙÔ˘˜ Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ Â·Ê‹ Ì ÙȘ Ù¤¯Ó˜ Î·È ÁÈ· Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ıË ·ÈÛıËÙÈ΋ ηÏÏȤÚÁÂÈ·. °¡ø™∏ ∞¡∞º√ƒ∞™ ∆· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ‰Ú¿Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Û οı ÌÔÚÊ‹ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘ Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÙË ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ú¿ÍË Â›Ó·È: √ ¯ÒÚÔ˜: ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙÔÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ‹ Ê·ÓÙ·ÛÙÈÎfi ¯ÒÚÔ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È Ë ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ú¿ÍË (.¯. Ë ¯ÒÚ· ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡, ¤Ó·˜ ·ÁÚfi˜, ÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ ÛÒÌ· Î.Ï.) Î·È ÙÔ ÛÎËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ (Û¯‹Ì·, ̤ÁÂıÔ˜, ÔÚÁ¿ÓˆÛË). √ ¯ÚfiÓÔ˜: ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ‰È·‰Ú·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· (·ÚÂÏıfiÓ, ·ÚfiÓ ‹ ̤ÏÏÔÓ), ÁÈ· ÙËÓ ÂÔ¯‹, ÁÈ· ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙˆÓ ËÚÒˆÓ, ÁÈ· ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Î·È ÙÔ Ú˘ıÌfi Ù˘ ‰Ú¿Û˘. ∆· ۇ̂ÔÏ·: ¶ÚfiÛˆ·, ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È ÂÈÎfiÓ˜, ÛËÌ·›Â˜ Î·È ÙÚ·ÁÔ‡‰È·, Û˘Ì‚ÔÏÈΤ˜ ¯ÂÈÚÔÓƠ̂˜ Î·È ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÌÔÚ› Ó· ¤¯Ô˘Ó ȉȷ›ÙÂÚË ÛËÌ·Û›· ÛÙ· ‰ÚÒÌÂÓ· Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È. ∏ ·ÓÙ›ıÂÛË: ∏ ·ÓÙ›ıÂÛË Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÙ·È fiÙ·Ó Ë Î›ÓËÛË Û˘Ó‰˘·ÛÙ› Ì ÙËÓ ·ÎÈÓËÛ›·, ÙÔ Êˆ˜ Ì ÙÔ ÛÎÔÙ¿‰È, Ô ‹¯Ô˜ Ì ÙË ÛȈ‹ Î.¿. ∂›Û˘ Ù· Ê˘ÛÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο fiˆ˜ ÙÔ Û¯‹Ì·, ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜, Ë ËÏÈΛ·, ÔÈ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘, Ë ÊˆÓ‹, Ë ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ·ÓÙÈı¤ÛÂȘ, ηıÒ˜ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Ù‡Ô˘˜ Î·È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·. ∏ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ ¤ÓÙ·ÛË: ∏ ¤ÎÏËÍË, ÙÔ ·Ó·¿ÓÙ¯Ô, ÙÔ Ì˘ÛÙËÚÈ҉˜, Ë Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË Î.¿. ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙËÓ ¤ÓÙ·ÛË. ∆Ô Îϛ̷: ∫ϛ̷ ‹ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· Â›Ó·È Ë ·›ÛıËÛË Ô˘ Ï·Ó¿Ù·È Î·Ù¿ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ‰Ú¿Ì·ÙÔ˜.
MacGaslin, 2000Ø Croft-Piggin, 2005
1.∏ ∂∫ºƒ∞™∆π∫∏ ∫π¡∏™∏ ∫∞π √ Ã√ƒ√™ ∏ ΛÓËÛË Â›Ó·È Ô Ê˘ÛÈÎfiÙÂÚÔ˜ ÙÚfiÔ˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ª¤Ûˆ Ù˘ ΛÓËÛ˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó Î·È ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ Û˘¯Ó¿ Ôχ ÈÔ Â‡ÁψÙÙ· ·’ fi,ÙÈ Ì ÙË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· (‚Ï. ÎÂÊ.2 Î·È ÎÂÊ.11.3). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ Î›ÓËÛË Î·È ÙÔ ¯ÔÚfi. ¡· ·ÔÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Û˘¯Ó¿ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È Ó· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÂχıÂÚ· ÛÙÔ Ú˘ıÌfi ÙÔ˘˜ (‚Ï. ÂÓfiÙËÙ˜ 11.3 Î·È 11.4). ¶·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈÓÔÔ‡Ó ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÁÈ· Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó Ì ·˘Ù¤˜ ȉ¤Â˜ Î·È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂˆÓ Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·,
310
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
Û˘˙ËÙÒÓÙ·˜ ÁÈ· ÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi, ·Ó··ÚÈÛÙÔ‡Ó ÙËÓ Î›ÓËÛË ÙˆÓ Ô˘ÏÈÒÓ, ÙˆÓ ·ÂÚÔÏ¿ÓˆÓ, ÙˆÓ Û‡ÓÓÂÊˆÓ Î.¿. ªÂÏÂÙÒÓÙ·˜ ¤Ó· ˙ˆÁÚ·ÊÈÎfi ›Ó·Î· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó Ù· ÚfiÛˆ·, Ù· ÛÙÔȯ›· ‹ Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘. µÁ·›ÓÔ˘Ó ·fi ÙÔÓ ›Ó·Î· Î·È ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÂχıÂÚ· ÛÙÔ ¯ÒÚÔ. ŒÓ· ·È‰› ÌÔÚ› Ó· ¿ÚÂÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÔ˘ Ô˘ ·ӷۯ‰ȿ˙ÂÈ ÙÔÓ ›Ó·Î· ηÏÒÓÙ·˜ Ù· Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ ‹ ÌÈ· Ó¤· ı¤ÛË ÛÙÔÓ ›Ó·Î·. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ (¶.¯. ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ›Ó·Î· «∞Ú·Á̤ӷ ηڿ‚È·» ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ µÔÏ·Ó¿ÎË11) ¶Ô‡ ¿Ó ٷ Ô˘ÏÈ¿; ∆· ηڿ‚È·; ∆È ı· Û˘Ì‚Â› ÛÙ· Û‡ÓÓÂÊ·; ∆È Î·ÈÚfi οÓÂÈ; ¶Ò˜ ı· ‰Â›ÍÔ˘Ì fiÙÈ Ù· ηڿ‚È· Ù·ÍÈ‰Â‡Ô˘Ó Û ‹ÚÂÌË ı¿Ï·ÛÛ·; ∆È Î¿ÓÔ˘Ó ÔÈ Ó·‡Ù˜;
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ۯ‰ȿ˙ÂÈ ·È¯Ó›‰È· ÁÈ· ̤۷ Î·È ¤Íˆ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË, Ù· ÔÔ›· ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ Î›ÓËÛË ÙÔ˘ ÛÒÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜, Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ Î·È Â›Â‰·, Ú˘ıÌÔ‡˜ Î·È ÙÚfiÔ˘˜ ΛÓËÛ˘, ηıÒ˜ Î·È ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÌÂÏÒÓ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜, ·Ó·Î·Ï‡ÙÔÓÙ·˜ ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜. ∂ÈϤÁÂÈ ·È¯Ó›‰È· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ‚Ȉ̤Ó˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ·ÊÔṲ́˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ÁÓˆÛÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ. ∆Ô˘˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ó· ·Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ ÂÚ·ÙÔ‡Ó ÛÙËÓ ¿ÌÌÔ Ù˘ ·Ú·Ï›·˜ Î·È fi¯È ÛÙËÓ ¤ÚËÌÔ. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ ˙Ô˘Ó, Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ .¯. Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÔ˘Ó Ó· ÎÈÓËıÔ‡Ó Û·Ó Ó· Â›Ó·È Î·Ófi˜ Ô˘ ÛÙÚÈÊÔÁ˘Ú›˙ÂÈ, fiÚÙ· Ô˘ ·ÓÔÈÁÔÎÏ›ÓÂÈ, ÎÔ‡ÓÈ· Ô˘ ·ÈˆÚ›ٷÈ, ÎÂÚ› Ô˘ ÙÚÂÌÔÛ‚‹ÓÂÈ, ÙÚ¤ÓÔ ·ÚÁfi Î·È ÙÚ¤ÓÔ ÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚÔ, ¯ÂÏÒÓ·, Ï·Áfi˜, ÂÙ·ÏÔ‡‰·, Ì·ÏfiÓÈ, ʇÏÏÔ Ô˘ ÙÔ ·›ÚÓÂÈ Ô ¿ÓÂÌÔ˜, ÛËÌ·›· ÛÙÔ ÎÔÓÙ¿ÚÈ, Ê›‰È· Ô˘ ¤ÚÔ˘Ó ÛÙË ÁË, Á¿Ù·, ÏÈÔÓÙ¿ÚÈ, ÂϤʷÓÙ·˜, ¯Ù·fi‰È, Ï¿ÛÙÈ¯Ô Ô˘ ÍÂÊÔ˘ÛÎÒÓÂÈ, ÓÂÚfi Ô˘ Ú¤ÂÈ, Ì¿Ï· Ô˘ ¯ÔÚÔˉ¿ÂÈ, ˉ¿ „ËÏ¿, Î˘Ï¿ÂÈ ‹ ÛÙ·Ì·Ù¿. ÕÏϘ ÊÔÚ¤˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰›ÓÂÈ ÙÔ Ú˘ıÌfi Ù˘ ΛÓËÛ˘ Ì ÙÔ Ù·ÌÔ˘Ú›ÓÔ, ηıÒ˜ ·ÊËÁÂ›Ù·È ÙË ‰Ú¿ÛË: .¯. Ù· ·È‰È¿ ‚·‰›˙Ô˘Ó ·ÚÁ¿ οو ·fi ÙÔÓ ‹ÏÈÔ, ÛÙËÓ ¤ÚËÌÔ, ÛÙÔ ¯ÈfiÓÈ, ÙÚ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ Í¤ÊˆÙÔ, Ë‰Ô‡Ó ÙÔ ÔÙ¿ÌÈ, ÛηÚÊ·ÏÒÓÔ˘Ó Û ¤Ó· ÏfiÊÔ ÙÚ¤¯Ô˘Ó Ó· ÎÚ˘ÊÙÔ‡Ó ÛÙË ÛÎÔÙÂÈÓ‹ ÛËÏÈ¿, ÂÚ·ÙÔ‡Ó ÛÙ· Ù˘ÊÏ¿ ̤۷ ÛÙË ÛËÏÈ¿, ‚Á·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ Êˆ˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ‹¯Ô˘˜ Î·È Ë¯ËÙÈΤ˜ ËÁ¤˜ ÁÈ· Ó· Û˘Óԉ‡ÛÔ˘Ó ÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜, ηıÒ˜ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡Ó Ì¤Ûˆ Ù˘ ÂÎÊÚ·ÛÙÈ΋˜ ΛÓËÛ˘ Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ‹ ÛÙÔȯ›· Ù˘ ʇÛ˘. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: ● ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡Ó ÙË ı¿Ï·ÛÛ· ÙÈÓ¿˙ÔÓÙ·˜ ÛÙÔ Ú˘ıÌfi ηٿÏÏËÏ˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ¿ÛÚ· Î·È ÌÏ ÛÂÓÙfiÓÈ·, ● ΢ÏÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ‡Ê·ÛÌ· Î·È Á›ÓÔÓÙ·È Î‡Ì·Ù·, „¿ÚÈ· Ô˘ ÎÔÏ˘ÌÔ‡Ó Î·È Û ˙¢Á¿ÚÈ· ‚¿ÚΘ Ô˘ ·ÚÌÂÓ›˙Ô˘Ó, ● Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÂÓfi˜ Ê·ÎÔ‡ Ô˘ ·Ó·‚ÔÛ‚‹ÓÂÈ, ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È Û ˘ÁÔÏ·Ì›‰Â˜ Ô˘ ¯ÔÚÂ‡Ô˘Ó ÛÙÔ ‰¿ÛÔ˜, ● ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ηÛÙ·ÓȤÙ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙËÓ ·›ÛıËÛË Ù˘ ‚ÚÔ¯‹˜, ÎÔ˘ÓÔ‡Ó ¤Ó· ʇÏÏÔ ·ÏÔ˘ÌÈÓfi¯·ÚÙÔ ÁÈ· ·ÛÙÚ·‹ ηıÒ˜ ¤ÊÙÔ˘Ó ÛÙË ÁË.
11. http://www.culture.gr/2/21/214/21406m/g06m019.html
311
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∫˘ÏÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ‡Ê·ÛÌ· Î·È Á›ÓÔÓÙ·È „¿ÚÈ· Ô˘ ÎÔÏ˘ÌÔ‡Ó.
¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Î·È ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ: Ù· ηÏ› Ó· ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ Î·È Û ˙¢Á¿ÚÈ·, Ó· ÂÈÓÔÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó Û˘Óı¤ÛÂȘ Ì ÙËÓ Î›ÓËÛ‹ ÙÔ˘˜ (.¯. Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ·ÛÙÚ·¤˜ Î·È ‚ÚÔÓÙ¤˜ ¯Ù˘ÒÓÙ·˜ η¿ÎÈ· ·fi ηÙÛ·ÚfiϘ, ·Ó·‚ÔÛ‚‹ÓÔÓÙ·˜ Ê·ÎÔ‡˜ Î·È ÙÚ¤¯ÔÓÙ·˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ). ∫·Ï› ¤Ó· ·È‰› Ó· οÓÂÈ ÌÈ· ΛÓËÛË Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ Ó· ÙË Û˘Ó¯›ÛÂÈ ‹ Ó· ÙË Û˘ÌÏËÚÒÛÂÈ: ÙÔ ¤Ó· ·È‰› Â›Ó·È Ô ·¤Ú·˜ Ô˘ Ê˘Û¿ ÙÔ ¿ÏÏÔ Á›ÓÂÙ·È ÙÔ ‰¤ÓÙÚÔ Ô˘ Ï˘Á›˙ÂÈ, ÙÔ ¤Ó· ·È‰› Â›Ó·È Ë ‚ÚÔ¯‹ Ô˘ ¤ÊÙÂÈ fiÏÔ Î·È ÈÔ ‰˘Ó·Ù¿ Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ Á›ÓÂÙ·È ¯Â›Ì·ÚÚÔ˜ Ô˘ ·Ú·Û‡ÚÂÈ Ù· ¿ÓÙ· ÛÙÔ ¤Ú·Ì¿ ÙÔ˘ ̤¯ÚÈ Ô˘ ÂÍ·Ê·Ó›˙ÂÙ·È ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· ‹ ÙÔ ¤Ó· ·È‰› Â›Ó·È Ì·ÏfiÓÈ Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ ·È‰› ÙÔ ÊÔ˘ÛÎÒÓÂÈ Ì ÌÈ· ÙÚfiÌ· Î·È Ì ÙÔ ÛÙfiÌ·. ªÂ ÙËÓ Î›ÓËÛË Î·È ÙÔ ¯ÔÚfi Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÊËÁËıÔ‡Ó ·˘ÙÔÛ¯¤‰È˜ ÈÛÙÔڛ˜, ÁÓˆÛÙÔ‡˜ ̇ıÔ˘˜ Î·È ·Ú·Ì‡ıÈ·. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈο ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ «∏ ‚·Û›ÏÈÛÛ· ÙÔ˘ ¯ÈÔÓÈÔ‡» ÙÔ˘ ÷Ә ∫ÚÈÛÙÈ·Ó ÕÓÙÂÚÛÂÓ, Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·È¯Ù› ¯ˆÚ›˜ ÙÔ˘˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˘˜ ·fi Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿, Ì ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÛÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ·ÊËÁËÙ‹.
312
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
2. ∏ ªπªπ∫∏/¶∞¡∆√ªπª∞ ∏ ÌÈÌÈ΋/·ÓÙƠ̷̂, fiˆ˜ Î·È Ë ÂÎÊÚ·ÛÙÈ΋ ΛÓËÛË, Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË ÛȈËÏ‹ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ÔÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ‰È·Ì¤ÛÔ˘ Ù˘ ¯ÂÈÚÔÓÔÌ›·˜ Î·È Ù˘ Ú¿Í˘ Û ¯ÒÚÔ ÈÔ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ Î·È ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ ·fi ÙÔ ¯ÒÚÔ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È Ë ÂÎÊÚ·ÛÙÈ΋ ΛÓËÛË (MacGaslin, 2000). ™Â ·˘Ù‹ ÙË ÌÔÚÊ‹ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘ ¤ÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÌÔÚÊ·ÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ Î·È ÙȘ ·ÎÚȂ›˜ ¯ÂÈÚÔÓƠ̂˜ Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·È ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ì›ÌËÛ˘. ∆Ô ÛÒÌ· ÙÔ ›‰ÈÔ Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ÙÚ·‚‹ÍÂÈ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔ‡ Î·È fi¯È Ù· ÛÎËÓÈο Î·È Ù· ‰È·ÎÔÛÌËÙÈο ÛÙÔȯ›· (ª·ÚÙ› & ™ÌÈı, 2004·). ÃÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ¤Ó·Ó ηıÚ¤ÊÙË ‹ ¤Ó· ·˘ÙÔÛ¯¤‰ÈÔ Ï·›ÛÈÔ ›Ûˆ ·fi ÙÔ ÔÔ›Ô Ê·›ÓÂÙ·È ÌfiÓÔ ÙÔ ÚfiÛˆfi ÙÔ˘˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηÏ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó Ì ÁÎÚÈÌ¿ÙÛ˜ Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·, fiˆ˜ ¯·Ú¿, χË, ı˘Ìfi Î.¿12. ∆· ·È‰È¿ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ó Ì ÙËÓ Î›ÓËÛË ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ÙÔ Û˘Ó·›ÛıËÌ· Ô˘ ÓÈÒıÔ˘Ó Î·ıÒ˜ ‚Ï¤Ô˘Ó, ·ÎÔ‡Ó, Ì˘Ú›˙Ô˘Ó, ·ÁÁ›˙Ô˘Ó ‹ Á‡ÔÓÙ·È Î.Ï. ¶·ÚÈÛÙ¿ÓÔ˘Ó ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· fiÙÈ ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ¤Ó· η¤ÏÔ Ì¤Û· ÛÙÔ Ì·Ô‡ÏÔ Ì ٷ ÚÔ‡¯· Î·È ÂΉËÏÒÓÔ˘Ó ÙË ¯·Ú¿ ÙÔ˘˜ fiÙ·Ó ÙÔ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó. ∫¿ÓÔ˘Ó fiÙÈ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ¤Ó· ·ÂÚÔÏ¿ÓÔ Ó· ÂÙ¿, ¤Ó· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ Ô˘ ÂÚ∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÚÔÙÚÔ¤˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ∆ÒÚ· ›̷ÛÙ „ËÏÔ›, Ôχ „ËÏÔ›… ∆ÒÚ· ¤¯Ô˘Ì ·Ù¿, fiÙÈ ÙÚÒÓ ¤Ó· ÊÚÔ‡ÙÔ, ›ÓÔ˘Ó ¯˘ı˘ÌÒÛÂÈ Ôχ… ∆ÒÚ· Û˘Ó·ÓÙԇ̠¤Ó·Ó ηÏfi Ìfi, ·ÎÔ‡Ó ¤Ó· ‰˘Ó·Ùfi ıfiÚ˘‚Ô Û·Ó ¤ÎÚËÍË Ê›ÏÔ… ∆ÒÚ· ›̷ÛÙ ÌÈÎÚÔ›, Ôχ ÌÈÎÚÔ›, fiˆ˜ Î·È ÙÚÔÌ¿˙Ô˘Ó, È¿ÓÔ˘Ó ·Á¿ÎÈ· Î·È Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·… ∆ÒÚ· ›ÓÔ˘Ì ÙË ÏÂÌÔÓ¿‰· Ì ·ÁÒÓÔ˘Ó Ù· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜. ¶·ÚÈÛÙ¿ÓÔ˘Ó fiÙÈ ÌÂÁ¿ÏË Â˘¯·Ú›ÛÙËÛË… ∆ÒÚ· ›̷ÛÙ ¿ÚÚˆÛÙÔÈ ÓÙ‡ÓÔÓÙ·È, ·ÎÂÙ¿ÚÔ˘Ó Ú¿ÁÌ·Ù·, Ì·Î·È ›ÓÔ˘Ì ÙÔ Ê¿ÚÌ·ÎÔ Ô˘ ‰Â Ì·˜ ·Ú¤ÛÂÈ… ÁÂÈÚ‡ԢÓ, ·ÏÒÓÔ˘Ó ÚÔ‡¯·, ÂÍÂÙ¿˙Ô˘Ó ¤Ó·Ó ·ÛıÂÓ‹ Î.Ï. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜, Ì ηٿÏÏËϘ ÚÔÙÚÔ¤˜ ·fi ÏÂ˘Ú¿˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÂÈÓÔÔ‡Ó ÌÔÚÊ·ÛÌÔ‡˜, ¯ÂÈÚÔÓƠ̂˜ Î·È ÎÈÓ‹ÛÂȘ Î·È Ó· ·Ó··ÚÈÛÙÔ‡Ó ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, ˘ÏÈο Î·È ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÌÂÏÂÙÔ‡Ó. ∫¿ı ·È‰› Á›ÓÂÙ·È .¯. ¤Ó· ·È¯Ó›‰È, ÚÔÌfiÙ, ÎÔ‡ÎÏ·, ·˘ÙÔÎÈÓËÙ¿ÎÈ, Ì¿Ï· Î.¿. Ô˘ ‚Á·›ÓÂÈ ·fi ÙÔ ÎÔ˘Ù› Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ù· ÚÔÛfiÓÙ· ÙÔ˘ ¯ˆÚ›˜ Ó· ÌÈÏ¿, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ì ¯ÂÈÚÔÓƠ̂˜ ¤Ó· ¿ÁÁÂÏÌ·, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› Ì ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘ ¤Ó·Ó Ù‡Ô Î.Ï. ∫·ÏÔ‡ÓÙ·È Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ Î·È ˙¢Á¿ÚÈ· Î·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜. ∆· ·È‰È¿, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Û ˙¢Á¿ÚÈ· Á›ÓÔÓÙ·È ÁÏ˘Ù¿. ŒÓ· ÙÚ›ÙÔ ·È‰› ·ÏÏ¿˙ÂÈ ÙË Û‡ÓıÂÛË. ¢‡Ô ·È‰È¿ ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ¤Ó· Ê·ÓÙ·ÛÙÈÎfi ˙ÒÔ Ì ‰˘Ô ÎÂÊ¿ÏÈ·. 12. ™˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·˜ ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ì ÂÈηÛÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó ÙË ÁÎÚÈÌ¿ÙÛ· ÙÔ˘ Ê›ÏÔ˘ ÙÔ˘˜ Ô˘ ÙË ‚Ï¤Ô˘Ó Ì¤Û· ÛÙÔÓ Î·ıÚ¤ÊÙË (‚Ï. ÂÓfiÙËÙ· 11.1).
313
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
3. √ ∞À∆√™Ã∂¢π∞™ª√™ √ ·˘ÙÔۯ‰ȷÛÌfi˜ ‰Â ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Û Î›ÌÂÓÔ Î·È ‰ÂÓ ÚÔۯ‰ȿ˙ÂÙ·È. ¶ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ˆ˜ ÔÌ·‰È΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. ∏ ÂͤÏÈÍË Î·È ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ‰ÂÓ ÚÔηıÔÚ›˙ÔÓÙ·È. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÈÚ¿˙Ô˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜: «∂ÁÒ ı· Â›Ì·È Ë ‰·ÛοϷ Î·È ÂÛ›˜ Ù· ·È‰È¿, ÂÓÙ¿ÍÂÈ;». ∏ ‰Ú¿ÛË ‰È·ÎfiÙÂÙ·È Ù·ÎÙÈο ÁÈ· Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó –ÂÎÙfi˜ ÚfiÏÔ˘– ÔÈ ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜, Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·, ÙËÓ È‰¤· ‹ ÙÔ ı¤Ì· (MacGaslin, 2000). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔηÏ› ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ‰È¿ÊÔÚ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· fiˆ˜ ÌÈ· ˘Í›‰·, ¤Ó· ·ÏÈfi η¤ÏÔ, ¤Ó· ÛÂÓÙfiÓÈ, ÌÈ· ٷ̤Ϸ, ÌÈ· Ì¿Ûη ˘ÚÔÛ‚¤ÛÙË, ÌÈ· ·Ï˘Û›‰· Û·ÏÔ˘, ¤Ó· ÎÔ˘›, ¤Ó· ÙÚÈ·ÓÙ¿Ê˘ÏÏÔ, ÌÈ· ÛÔÎÔÏ¿Ù· Î.¿. ∆· ·È‰È¿ ηıÈṲ̂ӷ Û ·ÎÏÔ ÌÂÙ¿ ·fi ¤Ó·Ó ηٷÈÁÈÛÌfi ȉÂÒÓ Ô˘ ÙÔÓ ¤¯ÂÈ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÙÔ Ò˜ ‚Ú¤ıËΠÂΛ ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ, ·fi Ô‡ ‹ÚıÂ, Û ÔÈÔÓ ·Ó‹ÎÂÈ Î·È ÙÈ Ú¤ÂÈ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· οÓÔ˘Ó Î·È Ò˜. ∫¿ı ·È‰› ¤¯ÂÈ Ó· ÂÈ Î·È Ó· ‰Â›ÍÂÈ Î¿ÙÈ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ÚÔ‡¯· Î·È ˘ÏÈο ·fi ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ˘ Î·È Ó· ·›˙Ô˘Ó ÚfiÏÔ˘˜. ¶ÚÔηÏ› ÙÔ ‰È¿ÏÔÁÔ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ Î·È Ë ›‰È· ÚfiÏÔ˘˜, fiˆ˜ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Ù·¯˘‰ÚfiÌÔ˘, ÂΛÓÔ˘ Ô˘ ‰ÂÓ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Î·È ·Ó·˙ËÙ¿ ÏËÚÔÊÔڛ˜, ÂΛÓÔ˘ Ô˘ ¤¯ÂÈ ¯·ı› Î¿Ô˘, ÙÔ˘ Ù·ÍȉÈÒÙË, ÙÔ˘ Ê›ÏÔ˘, ÙÔ˘ ÛÔÊÔ‡, ÙÔ˘ ˆÏËÙ‹, ÙÔ˘ ·ÓÂÈı‡ÌËÙÔ˘ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Î.Ï.
4. ∏ £∂∞∆ƒπ∫∏ ∞º∏°∏™∏ ªπ∞™ π™∆√ƒπ∞™ ∏ Ì ı·ÙÚÈÎfi ÙÚfiÔ ·Ê‹ÁËÛË ÌÈ·˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ¤ÏÎÂÈ ÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹ Ù˘ ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú·Ì˘ı¿‰Â˜. √È ·Ú·Ì˘ı¿‰Â˜ ‹Ù·Ó Ï·˚ÎÔ› ·ÊËÁËÙ¤˜ ÈÛÙÔÚÈÒÓ Ô˘ Ì ÙËÓ Ù¤¯ÓË Î·È ÙÔ Ù·Ï¤ÓÙÔ ÙÔ˘˜ ÁÔ‹Ù¢·Ó ÌÈÎÚÔ‡˜ Î·È ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜. ™ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ë ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· Ô˘ ı· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı› ηٿ ÙËÓ ÒÚ· Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘ ¤¯ÂÈ ÚˆÙ·Ú¯È΋ ÛËÌ·Û›·. ªÈ· ÎÔ‡ÎÏ· ‹ ¤Ó· ÌÔ˘ÛÈÎfi ÌÔÙ›‚Ô Ô˘ ı· ·Ó·ÁÁ¤ÏÏÔ˘Ó ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘, ÙÔ Ì·ÁÈÎfi Ú·‚‰› Ù˘ ÓÂڿȉ·˜, ¤Ó· Á¿ÓÙÈ ‹ ¤Ó· ·ÏÈfi η¤ÏÔ, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙË Ì·Á›· Ù˘
314
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
·Ú·ÛÙ·ÙÈ΋˜ ·Ê‹ÁËÛ˘ (∫·Ï·Ì·Ï›ÎË-ª¿Ô˘, 1997). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ηÏ› Ì ÓfiËÌ·, Ì ‹¯Ô ‹ Ì ϤÍÂȘ Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ÌÈ· ‰È·‰Ú·ÛÙÈ΋ Û¯¤ÛË Ì ÙÔ ·ÎÚÔ·Ù‹ÚÈÔ.
5. ∏ ¢ƒ∞ª∞∆√¶√π∏™∏ ªπ∞™ π™∆√ƒπ∞™ ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˙ˆÓÙ·Ó¤„Ô˘Ó Ì ΛÓËÛË ÈÛÙÔڛ˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ·ÊËÁÂ›Ù·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÊËÁÂ›Ù·È ·Ú¯Èο ÛÙ· ·È‰È¿ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, ÂÂÓ‰‡ÔÓÙ¿˜ ÙËÓ Ì ηٿÏÏËÏË ÌÔ˘ÛÈ΋ Î·È ‹¯Ô˘˜, Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ÙË ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Ì ÙËÓ Î›ÓËÛË. ∫·ıÒ˜ ·ÊËÁÂ›Ù·È ¿ÏÈ ·ÚÁ¿ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, Ù· ·È‰È¿ ·ÚÈÛÙ¿ÓÔ˘Ó Ì ΛÓËÛË fi,ÙÈ Ù· ÂÓÙ˘ˆÛÈ¿˙ÂÈ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ¯ÚˆÌ·Ù›˙ÔÓÙ·˜ ηٿÏÏËÏ· ÙË ÊˆÓ‹ Ù˘ Î·È ÙÔÓ›˙ÔÓÙ·˜ ȉȷ›ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ¯·Ú·ÎÙ‹ÚˆÓ, ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙȘ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘˜. ™Â ÂfiÌÂÓ˜ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ηÏ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ ηÈ, ·ÚÂÌ‚¿ÏÏÔÓÙ·˜ ÚÔÙÚÔ¤˜ ηٿ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË, Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÙˆÓ ¯·Ú·ÎÙ‹ÚˆÓ ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹: .¯. «∆· Ó·Ó¿ÎÈ· ÍÂΛÓËÛ·Ó ÁÈ· Ó· ¿Ó ÛÙÔ ‰¿ÛÔ˜. ∂Ï¿Ù ӷӿÎÈ·…» ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ ÚfiÏÔ˘˜ ÁÈ· fiÏÔ˘˜. ™Â ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ÔÈ ÚfiÏÔÈ ‰ÂÓ Â·ÚÎÔ‡Ó, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔÛÙÂıÔ‡Ó ¯·Ú·ÎÙ‹Ú˜ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ‹ Ó· ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈËıÔ‡Ó ÛÙÔȯ›· Ù˘ ʇÛ˘, fiˆ˜ ÔÈ ÎÂÚ·˘ÓÔ›, ÔÈ ·ÛÙÚ·¤˜, Ë Î·Ù·ÈÁ›‰· Î.Ï. ∞·Ú¿‚·ÙÔ˜ fiÚÔ˜ Â›Ó·È fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÚfiÏÔ. ªÈ· ÔÌ¿‰· ·È‰ÈÒÓ ÌÔÚ› Ó· ·Û¯ÔÏËı› Ì ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙˆÓ ÛÎËÓÈÎÒÓ. ∆ÔÓ›˙ÔÓÙ·˜ Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›ˆÓ Î·È ¯·Ú·ÎÙ‹ÚˆÓ ¶ÂÚ·ÙÔ‡Ó ·ÁηÏÈ·Ṳ̂ÓÔÈ ÛÊȯٿ ÁÈ·Ù› Â›Ó·È Ôχ Ê›ÏÔÈ… √ Ì¿ÁÔ˜ Â›Ó·È „ËÏfi˜ Î·È ÎÈÓÂ›Ù·È ·ÚÁ¿, Ôχ ·ÚÁ¿… ∆· ‰˘Ô ·È‰È¿ ‹Ù·Ó Ôχ ¯·ÚÔ‡ÌÂÓ·. ÃÔÚÔË‰Ô‡Û·Ó „ËÏ¿. ∞ÎfiÌË ÈÔ „ËÏ¿… ∏ ¤ÙÚ· ¤ÂÛ ÛÙÔ ÓÂÚfi, ¤Î·Ó ¤Ó· ‰˘Ó·Ùfi, Ôχ ‰˘Ó·Ùfi ıfiÚ˘‚Ô Î·È fiÏ· Ù· „¿ÚÈ· ¤ÙÚÂÍ·Ó Ó· ÎÚ˘ÊÙÔ‡Ó…
∏ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·, ÔÈ Î·ıËÌÂÚÈÓ¤˜ ÂÌÂÈڛ˜, Ë Ê·ÓÙ·Û›·, ¤Ó· ›ηÈÚÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ËÁ¤˜ ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Î·È ÙË ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË ÈÛÙÔÚÈÒÓ. √È ÈÛÙÔڛ˜ Ô˘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ¿ÏÏÔÙÂ Â›Ó·È ·˘ÙÔÛ¯¤‰È˜, ‰È·ÌÔÚʈ̤Ó˜ ·fi Ù· ·È‰È¿ ‹/Î·È ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, ÂÓÒ ¿ÏÏÔÙ ٷ ·È‰È¿ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡Ó ÁÓˆÛÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔڛ˜ ·˘ÙÔۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·˜. ∏ ÈÛÙÔÚ›· Ô˘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË, ·ÓÔȯً ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜, Ó· ·Ó·ÙÚ¤ÂÈ ÙËÓ ÚˆÙfiÙ˘Ë ‹ Î·È Ó· Â›Ó·È Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÌÈ·˜ ¿ÏÏ˘. ∂ȉÈÎfiÙÂÚ· Ë ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË ÌÈ·˜ ·˘ÙÔÛ¯¤‰È·˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÌÔÚ› Ó· ·Ó·‰Âȯı› ˆ˜ ÌÈ· ·ÓÔȯً ‰È·ıÂÌ·ÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. ∞ÓÔȯً ÁÈ·Ù› ·Ó·‰‡ÂÙ·È ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ Ù· ÔÔ›· ηٷı¤ÙÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜, ÙȘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó, ÙȘ ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Î·È ÙȘ ·ÓÙ·ÏÏ¿ÛÛÔ˘Ó. ¢È·ıÂÌ·ÙÈ΋ ÁÈ·Ù› ÌÔÚ› Ó· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È fi¯È ÌfiÓÔ Ì ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÏfiÁÔ Î·È ÙË ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ù¤¯ÓË, ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÔÏϤ˜ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, ÂÊfiÛÔÓ ·ÓÙÏ› ÙÔ ˘ÏÈÎfi Ù˘ ·fi Ù· ı¤Ì·Ù· Ù˘ ˙ˆ‹˜. ∆· ·È‰È¿ ‹ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÈϤÁÔ˘Ó ÙÔ ı¤Ì· ‹ Ù· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓËıÔ‡Ó ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÓÙÏ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó. ∞Ó·-
315
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
˙ËÙÔ‡Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜, Ù· Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, ÙȘ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ. √ Ê¿ÎÂÏÔ˜ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÙ·È Û˘Ó¯Ҙ ηٿ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ‰Ú¿Û˘, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ٷ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ·ÎÔÏÔ˘ıÂ›Ù·È Ë ·ÊËÁËÌ·ÙÈ΋ ‰ÔÌ‹. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ¤¯ÔÓÙ·˜ ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ÚfiÏÔ Î·È Ë ›‰È·, ı¤ÙÂÈ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Î·È ÚÔηÏ› Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ. ¶·È‰È¿ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Á›ÓÔÓÙ·È ËıÔÔÈÔ›, ÎÔÈÓfi, ÎÚÈÙÈÎÔ›. ∞ÏÏ¿˙Ô˘Ó ÚfiÏÔ˘˜ Î·È ‰Ú¿ÛË. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ¤ÙÛÈ ¤Ó·˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˜, ÌÈ· ‰È·‰Ú·ÛÙÈ΋ Û¯¤ÛË. ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Î˘Ú›ˆ˜ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Á‡Úˆ ·fi Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· Î·È ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÚfiψÓ, Û ÂȉÈο ‰È·Ï›ÌÌ·Ù· ηٿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜, ηıÒ˜ Î·È Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ÂÓÙ˘ÒÛÂˆÓ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ì ÙË ¯Ú‹ÛË ÔÈÎ›ÏˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ.
∆Ô ÌÏ ·Ó› ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÈ ÙË ı¿Ï·ÛÛ· Î·È Ù· ·È‰È¿, Ì ÛÎÔ˘fiÍ˘Ï· ÁÈ· ÎÔ˘È¿, Â›Ó·È ÎˆËÏ¿Ù˜…
EÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ ÔÚ›· ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ˘ ÌÈ·˜ ·˘ÙÔÛ¯¤‰È·˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ 1. ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ È‰¤· ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ˘ ÌÈ·˜ ·˘ÙÔÛ¯¤‰È·˜ ÈÛÙÔÚ›·˜
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÌÈ· ‰È΋ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚ›· ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· Ô˘ Ù· ÂӉȷʤÚÂÈ. 2. ∞ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì·
∆›ıÂÓÙ·È ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÔÈ È‰¤Â˜ Î·È ÔÈ ÁÓÒÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· Ô˘ ÚfiÙÂÈÓ·Ó. ∞Ó·˙ËÙÔ‡ÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÛı¤ÙÂÈ Î·È ÂΛÓË ÏËÚÔÊÔڛ˜, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ Î·È ÊˆÙÔÁڷʛ˜, ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜, ÌÈÎÚ¿ ‚›ÓÙÂÔ Î.Ï. 3. ¶¤Ú·ÛÌ· ·fi ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙË Ê·ÓÙ·ÛÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Á›ÓÂÙ·È Ì¤ÏÔ˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ¤Ó· ÚfiÏÔ, ·ÎfiÌË Î·È ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹ fiÙ·Ó ÙÔ ÎÚ›ÓÂÈ ÛÎfiÈÌÔ, Î·È Ì ηٿÏÏËÏ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ‚ÔËı¿ Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰ÔÌ‹ÛÔ˘Ó Î¿ÔÈ· ·fi Ù· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘: .¯. «¶Ò˜ ı· ı¤Ï·Ù ӷ Â›Ó·È Ô ‹Úˆ·˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ì·˜;», «¶Ò˜ Ê·ÓÙ¿˙ÂÛÙ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÂÚ·Ù¿ÂÈ; ¶Ò˜ ϤÙ ӷ ÌÈÏ¿ÂÈ;». 4. ∏ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ‰Ú¿Û˘
∏ ÈÛÙÔÚ›· ‰ÔÌÂ›Ù·È ÛÙ·‰È·Î¿ ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ·fi Ù· ·È‰È¿. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ‚ÔËı¿ÂÈ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Ì ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ÂȉÈÒÎÔ˘Ó: – Ó· Ù· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Ó· ÔÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÙfiÔ, .¯. «¶Ô‡ ÌÔÚ› Ó· ‹Á·Ó Ù· ˙Ò· ÙÔ˘ ‰¿ÛÔ˘˜ ÌÈ· ËÏÈfiÏÔ˘ÛÙË Ì¤Ú· ÙÔ˘ ηÏÔηÈÚÈÔ‡;»
316
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
– Ó· Ê·ÓÙ·ÛÙÔ‡Ó ‰Ú¿ÛÂȘ Î·È Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜, .¯. «∆È ÌÔÚ› Ó· ¤Î·Ó·Ó ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· Ù· ˙Ò·;» – Ó· Ù· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ηıÒ˜ ÙË ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡Ó, .¯. «£· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ‰Â›ÍÔ˘Ì ·›˙ÔÓÙ·˜ ÙÈ ¤Î·Ó·Ó…;», «¶Ò˜;» ∆· ·È‰È¿ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È Û ÔÌ¿‰Â˜ Î·È Î¿ı ÔÌ¿‰· Û˘˙ËÙ¿, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙËÓ È‰¤· Ù˘. ™˘Óı¤ÙÔ˘Ó ÙȘ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ‰Ú¿ÛÂȘ-·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂȘ Û ̛· ÛÎËÓ‹ Ô˘ ·›˙Ô˘Ó fiÏÔÈ (.¯. Â›Ó·È fiÏÔÈ Ì·˙› ÛÙË ÛÎËÓ‹ Î·È Ù· ·È‰È¿-ÎÔ˘ÓÂÏ¿ÎÈ· ·›˙Ô˘Ó Ì¿Ï·, Ù· ·È‰È¿¯ÂÏÒÓ˜ οÓÔ˘Ó ËÏÈÔıÂڷ›· Î.¿. ). 5. ∂ÛÙ›·ÛË ÛÙÔ ÚfiÏÔ
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ ÛÙË ‰Ú¿ÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ı¤ÏÔÓÙ·˜ Ó· ÂÈÛÙ‹ÛÂÈ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ÎÂÓÙÚÈÎfi ÚfiÏÔ: .¯. «¡ÔÌ›˙ˆ ˆ˜ ¤ÊÙ·ÛÂ Ë ÒÚ· Ó· Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÔ˘Ì ÙÔÓ ‹Úˆ· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ì·˜», «¶·Ú·ÙËÚ‹ÛÙ ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ‹Úˆ·, ·Ó ÎÚ·Ù¿ οÙÈ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘, ·Ó οÙÈ ı¤ÏÂÈ Ó· Û·˜ ÂÈ…». √ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹˜ Ì·›ÓÂÈ ÛÙË ÛÎËÓ‹ Î·È ·›˙ÂÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘. 6. ∞Ê‹ÁËÛË Ù˘ Ú¿Í˘ Ô˘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ·Ó, Û¯ÔÏÈ·ÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ Î·È ÙˆÓ Û˘Ì‚ÔÏÈÎÒÓ ÎÈÓ‹ÛÂˆÓ ÙÔ˘ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹, ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Û˘Ó·ÈÛıËÌ¿ÙˆÓ
™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ Ë ÚÒÙË Ú¿ÍË Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ˘. ∆· ·È‰È¿ Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ οıÔÓÙ·È Û ·ÎÏÔ (·ã Û˘Ó‰ڛ·) Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó fi,ÙÈ ¤·ÈÍ·Ó Ì¤¯ÚÈ ÙÒÚ·. ™¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜, ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Î·È ÙÔÓ ÙfiÔ fiÔ˘ ‰È·‰Ú·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ·, οÓÔ˘Ó ÂÚÌËÓ¢ÙÈΤ˜ ˘Ôı¤ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ Û˘Ì‚ÔÏÈΤ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛÂ Ô ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹˜, ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈΤ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ∆È ¤ÁÈÓ ̤¯ÚÈ ÙÒÚ· ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ì·˜; ∆È Â›¯Â Û˘Ì‚Â› ÛÙÔÓ ‹Úˆ·; ¶Ò˜ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ Û˘Ó¤‚Ë; ¶Ô‡ ϤÙ ӷ ‹Ù·Ó Ô ‹Úˆ·˜ ÚÈÓ; ¶Ô‡ ‹Á·ÈÓÂ; ∆È ‹ıÂÏ ӷ ÂÈ Ì ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘; ¶Ò˜ ÙÔ ÛΤÊÙËΘ; ∆È ÌÔÚ› Ó· ·Ó·˙ËÙÔ‡ÛÂ; ¶Ò˜ ÓÈÒıÂÈ ÙÒÚ·; ∂Û›˜ Ò˜ ÓÈÒıÂÙÂ;
7. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ (ÏÔ΋, ÎÏÈ̿ΈÛË, χÛË)
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˘Ô‚¿ÏÏÂÈ Î·È ¿ÏÈ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÂȉÈÒÎÔÓÙ·˜ Ó· ·Ú·ÎÈÓ‹ÛÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÂÎÙ›ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÏÔ΋ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜, Ó· ÙËÓ Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó Û ̛· ÎÏÈ̿ΈÛË Î·È Ù¤ÏÔ˜, Ó· ηٷϋÍÔ˘Ó Û χÛË. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¶Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ì ÙÔÓ ‹Úˆ· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜; ∆È Ï¤Ù ӷ οÓÔ˘Ì ÙÒÚ·; ¶Ô‡ ÚÔÙ›ÓÂÙ ӷ ¿ÌÂ; ¶Ò˜ ı· ¿ÌÂ; ∆È ¯ÚÂÈ·˙fiÌ·ÛÙ ÁÈ· ÙÔ Ù·Í›‰È; ∆È Ï¤Ù ӷ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÔ˘Ì ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ Ì·˜;
¶Èı·Ó¤˜ ÂÂÎÙ¿ÛÂȘ Î·È Û˘Ó‰¤ÛÂȘ ª›· ·˘ÙÔÛ¯¤‰È· ÈÛÙÔÚ›· ÌÔÚ›: – Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ Û ÌÈ· ·Ú¿ÛÙ·ÛË, ·Ó Ù· ·È‰È¿ ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙËÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó Û ¤Ó· ¢ڇÙÂÚÔ ÎÔÈÓfi, – Ó· Â›Ó·È ÙÔ ¤Ó·˘ÛÌ· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÓfi˜ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ‹ ·ÓÙ›ıÂÙ· Ó· ·Ó·Ù˘¯ı› ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛ˘ ÂÓfi˜ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜.
317
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
6. ∆√ ∫√À∫§√£∂∞∆ƒ√ ∫∞π ∆√ £∂∞∆ƒ√ ™∫πø¡13 ∏ ηٷÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ˘ √ ¿ÓıÚˆÔ˜ ¤ÊÙÈ·Í ÎÔ‡ÎϘ-ÔÌÔÈÒÌ·Ù· ÙˆÓ ıÂÒÓ ÙÔ˘ Ôχ ÓˆÚ›˜. ™Â ÔÏÏ¿ ̤ÚË ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ ÔÈ ÎÔ‡ÎϘ ·˘Ù¤˜, ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ï·ÙÚ›·˜ Î·È ÂÍ¢ÌÂÓÈÛÌÔ‡, ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ˆ˜ ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙ¤˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Î·È ÛÙÔ ıÂfi. ™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈ΋ Ì˘ıÔÏÔÁ›·, Ô ıÂfi˜ ◊Ê·ÈÛÙÔ˜ ›¯Â ÊÙÈ¿ÍÂÈ Ì›· ÛÂÈÚ¿ ·fi ¯Ú˘Û¤˜ Ì˯·ÓÈΤ˜ Á˘Ó·›Î˜ ÁÈ· Ó· ÙÔÓ ‚ÔËıÔ‡Ó ÛÙÔ Ì˯·ÓÔ˘ÚÁÂ›Ô ÙÔ˘, ηıÒ˜ Î·È ÙÔÓ ¯¿ÏÎÈÓÔ Á›Á·ÓÙ· ∆¿Ïˆ, ‡ÛÙÂÚ· ·fi ·Ú·ÁÁÂÏ›· ÙÔ˘ ª›Óˆ·. √ ¢·›‰·ÏÔ˜, ıˆÚÔ‡ÌÂÓÔ˜ ˆ˜ Ì·ÎÚÈÓfi˜ ·fiÁÔÓÔ˜ ÙÔ˘ ◊Ê·ÈÛÙÔ˘, ÙÂÏÂÈÔÔ›ËÛ ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋ ÙˆÓ ·Á·ÏÌ¿ÙˆÓ Î·È Ì ÙË ¯Ú‹ÛË ÂÚÁ·Ï›ˆÓ Ô˘ Ô ›‰ÈÔ˜ ›¯Â ÂÈÓÔ‹ÛÂÈ. ∆· ·Á¿ÏÌ·Ù¿ ÙÔ˘ ›¯·Ó Ù¤ÙÔÈ· ˙ˆÓÙ¿ÓÈ· Ô˘ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ›ÛÙ¢·Ó fiÙÈ, ·Ó ‰ÂÓ Ù· ¤‰ÂÓ·Ó, ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÎÈÓËıÔ‡Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ʇÁÔ˘Ó. ∏ „¢‰·›ÛıËÛË Ù˘ ΛÓËÛ˘ ÙˆÓ ·Á·ÏÌ¿ÙˆÓ Û˘Ó‰¤ıËΠ̠ÙËÓ È‰¤· fiÙÈ Ù· ·Á¿ÏÌ·Ù· ¤¯Ô˘Ó „˘¯‹.
¶·ÚÔ‡ÛË, 2003, Û. 22
∆Ô ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ ÌÔÚ› Ó· ÂÓÙ·¯ı› ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ì ÙÔ˘˜ ·Ú·Î¿Ùˆ ÙÚfiÔ˘˜: 1. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÌÈ·˜ ÁˆÓÈ¿˜ Ì ÎÔ‡ÎϘ. ∂›Ó·È Ô ¯ÒÚÔ˜ fiÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ı· ·›ÍÔ˘Ó Ì ÙȘ ÎÔ‡ÎϘ, ı· ·˘ÙÔۯ‰ȿÛÔ˘Ó ·ÙÔÌÈο ‹ ÔÌ·‰Èο. ∏ ÁˆÓÈ¿ ı· ¤¯ÂÈ ÎÔ‡ÎϘ Ô˘ ÚÔÛÂÏÎ‡Ô˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ‰›ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· ÁÈ· Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÙȘ ÎÔ‡ÎϘ. 2. ⁄·ÚÍË Ù˘ ÎÔ‡ÎÏ·˜ Ù˘ Ù¿Í˘ (Ì ÌÔÚÊ‹ ·ÓıÚÒÈÓË ‹ ˙ÒÔ˘). ∂›Ó·È Ë ÎÔ‡ÎÏ· Ô˘ ¯ÂÈÚ›˙ÂÙ·È Ô ‰¿ÛηÏÔ˜, Â›Ó·È ÌÈ· ·˘ÙfiÓÔÌË ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·, ‰ÂÓ ˘ÔηıÈÛÙ¿ ÙÔ ‰¿ÛηÏÔ, ·ÏÏ¿ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ˆ˜ ·Ó·ÊÔÚ¿, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ÌÈ· ͯˆÚÈÛÙ‹ Û¯¤ÛË Ì ٷ ·È‰È¿ (‚Ï. ·Ú·Î¿Ùˆ «∏ ÎÔ‡ÎÏ· Ù˘ Ù¿Í˘»). ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ¤¯ÂÈ ÂÈϤÍÂÈ ÙËÓ ÎÔ‡ÎÏ· Ô˘ Ù˘ ·Ú¤ÛÂÈ, Ë ÔÔ›· ı· Â›Ó·È ‚ÔÏÈ΋ Î·È Â‡¯ÚËÛÙË. 3. ∆· ·È‰È¿ ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó ÎÔ‡ÎϘ. ∏ ηٷÛ΢‹ ÌÈ·˜ ÎÔ‡ÎÏ·˜ ·fi ÙÔ ·È‰› ÍÂÂÚÓ¿ÂÈ ÙËÓ ·Ï‹ ¯ÂÈÚÔÙ¯ӛ·, ÁÈ·Ù› Ë ÎÔ‡ÎÏ· ηٷÛ΢¿˙ÂÙ·È Ì ÛÎÔfi ÙËÓ ÂÌ„‡¯ˆÛ‹ Ù˘. 4. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ¤Ó· ÌÈÎÚfi ÛÙÈÁÌÈfiÙ˘Ô ¿Óˆ Ûã ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ı¤Ì· Î·È Î·Ï› Ù· ·È‰È¿ Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ÎÔ‡ÎϘ Ì ·Ï¿ ∫Ô‡ÎϘ ·fi ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ ˘ÏÈο Î·È Ó· ÙȘ ÂÌ„˘¯ÒÛÔ˘Ó.
13. √È ÊˆÙÔÁڷʛ˜ Ô˘ ÂÌÏÔ˘Ù›˙Ô˘Ó ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ÚÔÛˆÈÎfi ·Ú¯Â›Ô Ù˘ ∞. ¶·ÚÔ‡ÛË Î·È ·fi ÙÔ Ê¿ÎÂÏÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Ù˘ ÛÙÔ ∆Ì‹Ì· ∂η›‰Â˘Û˘ Î·È ∞ÁˆÁ‹˜ ÛÙËÓ ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ ∏ÏÈΛ· ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ.
318
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
5. ∆· ·È‰È¿ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ, ÁÈ·Ù› Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÂÓÂÚÁÔ› ı·٤˜. ¶·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÌÈ· ·Ú¿ÛÙ·ÛË Ù· ·È‰È¿ ·Ú·Û‡ÚÔÓÙ·È ·fi ÙË Ì·Á›· Ù˘ ı·ÙÚÈ΋˜ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ·˜, Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· fï˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÙË ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Ù˘ ·Ú¿ÛÙ·Û˘, ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ, ÙˆÓ ÛÎËÓÈÎÒÓ, ÙÔ˘ ʈÙÈÛÌÔ‡, Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ Î.Ï. ™˘˙ËÙÒÓÙ·˜ ·˘Ù¤˜ ÙÔ˘˜ ÙȘ ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ÌÔÚÔ‡Ó ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÌÈ· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ·fi ÙȘ ·˘ÙÔÛ¯¤‰È˜ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÛÙËÓ Ù¿ÍË.
∞ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ¤Ó· Ì·Ï¿ÎÈ ·fi ÊÂÏÈ˙fiÏ, ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó ÎÔ‡ÎϘ ª·ÚfiÙ Î·È ÎÔ‡ÎÏ· Á¿ÓÙÈ.
°¡ø™∏ ∞¡∞º√ƒ∞™ ∫Ô‡ÎϘ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó Î·È ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Â›Ó·È ÔÈ ·Ú·Î¿Ùˆ: ∫√À∫§∞ °∞¡∆π: ∆Ô ›‰ÈÔ ÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ˙ˆÁÚ·ÊÈṲ̂ÓÔ ‹ ÓÙ˘Ì¤ÓÔ Ì ¤Ó· Á¿ÓÙÈ Á›ÓÂÙ·È ÎÔ‡ÎÏ·. ™ÙÔÓ ‰Â›ÎÙË ÛÙÂÚÂÒÓÔ˘Ì ¤Ó· ÎÂÊ¿ÏÈ (¤Ó· Ì·Ï¿ÎÈ ÊÂÏÈ˙fiÏ, ¤Ó· ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ Î.Ï.) ™ÙËÓ ·ÏÔ‡ÛÙÂÚË ÌÔÚÊ‹ Ù˘ Ë ÎÔ‡ÎÏ· Á›ÓÂÙ·È Ì ¤Ó· Ì·ÓÙ›ÏÈ ‹ ÌÈ· ÂÙÛ¤Ù· Ô˘ ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ÛÙÔ ¯¤ÚÈ. √ ‰Â›ÎÙ˘ ÂÚÓ¿ ̤۷ ·fi ÌÈ· ÙÚ‡· Ô˘ ·ÓÔ›ÁÂÙ·È ÛÙË Ì¤ÛË ÙÔ˘ ˘Ê¿ÛÌ·ÙÔ˜ ÁÈ· Ó· ÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ Ù˘ ÎÔ‡ÎÏ·˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ÊÙÈ·Á̤ÓÔ ·fi ÊÚÔ‡Ù·, ̿Ϙ, ¯¿ÚÙÈÓ˜ Û˘Û΢·Û›Â˜, ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ· ‰Â̤ӷ ‹ ÙÚ˘Ë̤ӷ Û ÔÚÈṲ̂ӷ ÛËÌ›· ÁÈ· Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËıÔ‡Ó ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο (·˘ÙÈ¿, ÛÙfiÌ· Î.¿.) ¢∞Ã∆À§√∫√À∫§∂™: ∂›Ó·È ÔÈ ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ÎÔ‡ÎϘ Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·È ÌÈÎÚ¿ ˙ˆ‡ÊÈ·, Ó‡̷ٷ, ÛÙÔȯÂÈ¿ Î.¿. Î·È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢·ÛÙÔ‡Ó Â›Ù Ì ¯·ÚÙfiÓÈ· ‹ ·ÏÈ¿ Á¿ÓÙÈ·, ›Ù ˙ˆÁÚ·Ê›˙ÔÓÙ·˜ ·Â˘ı›·˜ Ù· ‰¿¯Ù˘Ï·. ∫√À∫§∂™ ª∞¶∂∆: ∫Ô‡ÎϘ ·fi οÏÙÛ˜ ÔÈ Ôԛ˜ ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó ÛÙÔ ¯¤ÚÈ Î·È ·Ú¤¯Ô˘Ó ÔÏϤ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜. ªÔÚÔ‡Ó Â‡ÎÔÏ· Ó· Á›ÓÔ˘Ó ˙Ò· ·ÏÏ¿ Î·È ·ÓıÚÒÈÓ˜ ÊÈÁÔ‡Ú˜ ·Ó ÙÔÔıÂÙËıÔ‡Ó ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘˜ ÎÔ˘Ú¤ÏÈ·, ·ÊÚÔÏ¤Í Î.¿. Î·È ‰Ôı› ÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ Û¯‹Ì·. AÓ ÙÔÔıÂÙËı› Ô ·ÓÙ›¯ÂÈÚ·˜ ÂÛˆÙÂÚÈο ÛÙË ı¤ÛË Ù˘ ÊÙ¤ÚÓ·˜ Î·È Ù· ˘fiÏÔÈ· ‰¿¯Ù˘Ï· ÛÙË ı¤ÛË ÙˆÓ ‰·¯Ù‡ÏˆÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ÛÙfiÌ· Ô˘ ·ÓÔÈÁÔÎÏ›ÓÂÈ. ∞˘Ù‹ Ë ÎÔ‡ÎÏ· ÂÓÙ˘ˆÛÈ¿˙ÂÈ Ù· ·È‰È¿. ∫√À∫§∂™ ª∞ƒ√∆ (ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ ÛÙÂÚÂÒÓÂÙ·È Û ¤Ó· ͇ÏÔ): ∆· ÎÂÊ¿ÏÈ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢·ÛÙÔ‡Ó ·fi Ì·Ï¿ÎÈ· ÊÂÏÈ˙fiÏ, ¯·ÚÙÔÔÏÙfi Ô˘ ‚¿ÊÂÙ·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ̠ϢÎfi Ï·ÛÙÈÎfi ¯ÚÒÌ·, Û·ÎԇϘ ¯¿ÚÙÈÓ˜, ¯¿ÚÙÈÓ· È¿Ù·, ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ·, ÎÔ˘ÙÈ¿ Î·È ¯·ÚÙfiÓÈ· Î.Ï. ªÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó Í‡ÏÈÓ˜ ÎÔ˘Ù¿Ï˜ Î·È ÛÔ˘ÚˆÙ‹ÚÈ· ÓÙ˘Ì¤Ó· Ì Á¿˙· ÎÔÏÏË̤ÓË Ì ·ÙÏ·ÎfiÏ ÁÈ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˙ˆÁÚ·ÊÈÛÙÔ‡Ó ‹ Ó· ÎÔÏÏËıÔ‡Ó Â¿Óˆ Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘. °π°∞¡∆∂™ ª∞ƒ√∆: MÔÚÔ‡Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÔÈ ÛÎԇ˜, ÔÈ ÛÊÔ˘ÁÁ·Ú›ÛÙÚ˜, ÔÈ ‚Ô‡ÚÙÛ˜ ‚·„›Ì·ÙÔ˜ ÌÂ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÙȘ ÙÚ›¯Â˜ Î·È Ù· ÎÔ˘Ú¤ÏÈ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó ‰È¿ÊÔÚ· ¯ÙÂÓ›ÛÌ·Ù· Î.¿. °È· ÙÔ ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Â›Â‰Â˜ ÎÔ‡ÎϘ ÛÙÂÚˆ̤Ó˜ Û ¤Ó· Ú·‚‰› ·fi ÙË Ì¤ÛË ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÙ·È ÔÚı‹ ÁˆÓ›· ηıÒ˜ ÙȘ ÎÚ·Ù¿ Î·È ÙȘ ÎÈÓ› Ô ·›¯Ù˘ ›Ûˆ ·fi ¤Ó· ÛÂÓÙfiÓÈ Ô˘ ʈٛ˙ÂÙ·È ·fi Ì›· Ï¿Ì·.
Matil & Marzan, 1981Ø Delpeux , 1987Ø ¶·ÚÔ‡ÛË, 2003
319
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
6. ∆· ·È‰È¿ ·˘ÙÔۯ‰ȿ˙Ô˘Ó ·›˙ÔÓÙ·˜ Ì ÙȘ ÎÔ‡ÎϘ ·ÙÔÌÈο ‹ Û ÔÌ¿‰Â˜. ∞Ó Î·È ÁÈ· ÙÔ ·›ÍÈÌÔ Ù˘ ÎÔ‡ÎÏ·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÓÙ· ··Ú·›ÙËÙË Ë ÛÎËÓ‹, ÌÔÚ› οÔÈÔ˜ Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ÌÈ· ÛÎËÓ‹ Ì ·Ï¿ ̤۷ fiˆ˜: ÙÔÔıÂÙÒÓÙ·˜ ¤Ó· ÙÚ·¤˙È ÛÙÔ Ï¿È ÁÈ· Ó· ÎÚ‡‚ÔÓÙ·È ÔÈ ÎÔ˘ÎÏÔ·›¯Ù˜ ·fi ›Ûˆ, ÛÙÂÚÂÒÓÔÓÙ·˜ ¤Ó· ÛÂÓÙfiÓÈ ÙÂÓو̤ÓÔ Û ηڤÎϘ ‹ Û ‰¤Ó‰Ú· Î·È ı¿ÌÓÔ˘˜ ÛÙÔÓ Î‹Ô, fiÔ˘ ‰›ÓÂÙ·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È Î·È ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ˆ˜ Ê˘ÛÈÎfi ÛÎËÓÈÎfi. ∂ÓÙ˘ˆÛÈ·Îfi ÛÎËÓÈÎfi ÌÔÚ› ›Û˘ Ó· Á›ÓÂÈ ÌÈ· ÛοϷ ·ÓÔȯً ‹ ÌÈ· ÔÌڤϷ ı·Ï¿ÛÛ˘ Î·Ï˘Ì̤ÓË Ì ¤Ó· ÛÂÓÙfiÓÈ. ∂‡¯ÚËÛÙÔ ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÌÂÁ¿Ï˜ ηٷÛ΢¤˜ Â›Ó·È ÙÔ ¯·ÚÙfiÓÈ ÔÓÙÔ˘Ï¤ (¯·ÚÙ› Û˘Û΢·Û›·˜ ÙÔ˘ ̤ÙÚÔ˘), Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÛÙ¤ÎÂÙ·È fiÚıÈÔ. ºÙÈ¿¯ÓÔÓÙ·˜ ·ÓÔ›ÁÌ·Ù· ÁÈ· ·Ú¿ı˘Ú· Î·È fiÚÙ˜ ÌÔÚ› Ó· ÙÔ ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ Û ۛÙÈ, οÛÙÚÔ Î.Ï. √È ÎÔ‡ÎϘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Î·È Ó· ÌÈÏÔ‡Ó ·fi Ù· ·Ú¿ı˘Ú·. ∫¿ÛÙÚ·, ‡ÚÁÔÈ, ¿Ì·Í˜ ‚¿ÚΘ Î.Ï. ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢·ÛÙÔ‡Ó Â‡ÎÔÏ· Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÛÙ· ÔÔ›· ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ·›˙Ô˘Ó Ì ÙȘ ÎÔ‡ÎϘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ηٷÛ΢¿ÛÂÈ. (¶·ÚÔ‡ÛË, 2003).
∆Ô Î¿ÛÙÚÔ Î·Ù·Û΢·Ṳ̂ÓÔ ·fi ¯·ÚÙ› ÔÓÙÔ˘Ï¤ Î·È ÙÔ ÔÓÙÈοÎÈ ÎÔ‡ÎÏ· – Á¿ÓÙÈ ·fi ÏÔ‡ÙÚÈÓÔ ˙ˆ¿ÎÈ Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ ·‰ÂÈ¿ÛÂÈ ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘
∆Ô ¯¤ÚÈ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Á›ÓÂÙ·È ÎÔ‡ÎÏ·
ø˜ ÚÔ˜ ÙÔ £¤·ÙÚÔ ™ÎÈÒÓ, Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿ Â›Ó·È ‹‰Ë ÂÍÔÈÎÂȈ̤ӷ Ì ÙÔÓ ∫·Ú·ÁÎÈfi˙Ë, ÂÔ̤ӈ˜ ÌÔÚ› οÔÈÔ˜ Ó· ‰Ô˘Ï¤„ÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘˜ ¿Óˆ Û ÔÏÏ¿ ı¤Ì·Ù· ·fi ÙË Ï·˚΋ Ì·˜ ·Ú¿‰ÔÛË (ÂÓ‰˘Ì·Û›·, ÓÙÔÈÔÏ·ÏÈ¿, ÌÔ˘ÛÈ΋), ·ÏÏ¿ ÌÔÚ› Ó· ÂÂÎÙ·ı› Î·È Û ¿ÏϘ –ÈÔ ·Ï¤˜ Î·È ÈÔ Û‡Á¯ÚÔÓ˜– Ù¯ÓÈΤ˜ ¯Ú‹Û˘ Ù˘ ÛÎÈ¿˜. ¢ËÏ·‰‹ Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó ·›˙ÔÓÙ·˜ Ì ʷÎÔ‡˜, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ÂÈÎfiÓ˜ Ì ÛÎȤ˜ ÚÔÛÒˆÓ ‹ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ. ∏ ÚÔ‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ÛÎÈÒÓ Á›ÓÂÙ·È ÌÚÔÛÙ¿ ·fi ¤Ó· ÙÂÓو̤ÓÔ ‡Ê·ÛÌ·, ¤Ó· ¿ÛÚÔ ¯·ÚÙ›, ÌÈ· ·ÓÔȯً ‰È·Ê·Ó‹ ·ÓÔȯÙfi¯ÚˆÌË ÔÌڤϷ. ª›· ËÁ‹ ʈÙfi˜ (Ê·Îfi˜, ÚÔ‚ÔϤ·˜ Î.Ï.) ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È Ì ÙÚfiÔ Ô˘ Ó· ʈٛ˙ÂÙ·È Ë ÛÎËÓ‹ ·fi ÙÔ ›Ûˆ ̤ÚÔ˜. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·›˙Ô˘Ó ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ Ì ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜. ™Ù¤ÎÔÓÙ·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ Êˆ˜ Î·È ÙÔ ·Ó› Î·È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó Î¿ÓÔÓÙ·˜ ·È¯Ó›‰È· Ì ÙÔ Êˆ˜ (ÏËÛÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ‹ ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ ÒÛÙ ӷ ÌÂÁ·ÏÒÓÂÈ ‹ Ó· ÌÈÎÚ·›ÓÂÈ Ë ÛÎÈ¿, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ‰‡Ô ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÊÒÙ· ÁÈ· Ó· ‚Á¿˙Ô˘Ó ‰ÈÏ‹, ÙÚÈÏ‹ ÛÎÈ¿, ‚¿˙ÔÓÙ·˜ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ¤˜ ˙ÂÏ·Ù›Ó˜ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ Êˆ˜ ‹ ÛÙ· ·ÓÔ›ÁÌ·Ù· Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ Ë ¯¿ÚÙÈÓË ÊÈÁÔ‡Ú· ÒÛÙ ӷ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ¤˜ ÛÎȤ˜ Î.Ï.). ªÔÚÔ‡Ó Ó·
320
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÊÈÁÔ‡Ú˜ Ô˘ ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó Ì ¯·ÚÙfiÓÈ, ‰È·Ê·Ó‹ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ¿ ¯·ÚÙÈ¿, ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ‹ Ó· ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÛÎȤ˜ Ì ٷ ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜. ªÈÎÚfi ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ ÌÔÚ› Ó· ηٷÛ΢·ÛÙ› ‡ÎÔÏ· ·fi ¤Ó· ¯·ÚÙfiÎÔ˘ÙÔ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÔÈ ·¤Ó·ÓÙÈ Ï¢ڤ˜ ·ÓÔ›ÁÔÓÙ·È Î·È Ë ÌÈ· ·fi ·˘Ù¤˜ ηχÙÂÙ·È Ì ¿ÛÚÔ ¯·ÚÙ›. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ÛÎËÓÈο Ì ‰È·Ê·Ó‹ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ¿ ¯·ÚÙÈ¿ Î·È ·ÓÙÈΛÌÂÓ·. (ª·ÚÙ› & ™ÌÈı, 2004‚).
ª›· ‰È·Ê·Ó‹˜ ·ÓÔȯÙfi¯ÚˆÌË ÔÌڤϷ ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ÙÔ ÛÎËÓÈÎfi ÁÈ· ÙÔ ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó ÎÔ‡ÎϘ Î·È ÊÈÁÔ‡Ú˜ Ì ˘ÏÈο Ô˘ ÂÈϤÁÔ˘Ó, Ó· ·›˙Ô˘Ó ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ Î·È ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ Î·È Ó· ·ÊËÁÔ‡ÓÙ·È ÁÓˆÛÙ¤˜ Î·È ·˘ÙÔÛ¯¤‰È˜ ÈÛÙÔڛ˜. ∫·Ù¿ Ù·ÎÙ¿ ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· ·›˙ÂÈ Ë ›‰È· ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ ÛÙ· ·È‰È¿. √ÚÈṲ̂Ó˜ ÈÛÙÔڛ˜, ·Ú·Ì‡ıÈ· Î·È ı¤Ì·Ù· ·fi ÙËÓ ÂÈηÈÚfiÙËÙ· ‹ ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂȈıÔ‡Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· Ì ·˘Ù‹ ÙË ÌÔÚÊ‹ Ù¤¯Ó˘. ∫·ıÒ˜ ·›˙ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÔÈ ÎÔ‡ÎϘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘ÓÔÌÈÏÔ‡Ó Ì ٷ ·È‰È¿ Ù· ÔÔ›· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Î·È ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ηıÔÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ‰Ú¿Û˘. ∏ ÌÔ˘ÛÈ΋ Î·È ÔÈ ‹¯ÔÈ ˙ˆÓÙ·ÓÂ‡Ô˘Ó ÙËÓ ·Ú¿ÛÙ·ÛË. ∏ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ·Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ˘ Î·È ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ˘ ÛÎÈÒÓ –fiˆ˜ ¿ÏψÛÙÂ Ë ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂȉÒÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛˆӖ ÙÚÔÊÔ‰ÔÙ› Ù· ·È‰È¿ Ì ÂÌÂÈڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÌÔÚÊ‹˜ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘.
∆¯ÓÈΤ˜ ÙÔ˘ ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ˘ ¶·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ: ¶·›˙ÂÙ·È ›Ûˆ ·fi ¤Ó· ·Ú·‚¿Ó ΢ڛˆ˜ Ì ÎÔ‡ÎϘ Á¿ÓÙÈ ‹ Ì·ÚfiÙ. ª·ÚÈÔÓ¤Ù˜: ∆· ̤ÏË Â›Ó·È ÛÙÂÚˆ̤ӷ Û ÛÎÔÈÓÈ¿ Ù· ÔÔ›· ηٷϋÁÔ˘Ó Û ¤Ó· ÛÙ·˘Úfi (Ù· ÛÎÔÈÓÈ¿ ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ·fi ¿Óˆ ÚÔ˜ Ù· οو). ∫Ô‡ÎϘ Ô˘ ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ¿Óˆ Û ¤Ó· ÙÚ·¤˙È. £¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ: ∆¯ÓÈΤ˜ Ù˘ ÛÎÈ¿˜. ª·‡ÚÔ ı¤·ÙÚÔ: ∆¯ÓÈ΋ black light. ªÂ ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Êˆ˜ ʈٛ˙ÔÓÙ·È ÛÙË ÛÎËÓ‹ ÌfiÓÔ Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ Â›Ó·È Û ¯ÚÒÌ·Ù· ÊÏÔ‡Ô ‹ ¿ÛÚ· Î·È ÂÍ·Ê·Ó›˙ÔÓÙ·È fiÛ· Â›Ó·È Ì·‡Ú·. √È ¯ÂÈÚÈÛÙ¤˜ ÙˆÓ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ‹ ÙˆÓ ÎÔ˘ÎÏÒÓ Â›Ó·È ÓÙ˘Ì¤ÓÔÈ ÛÙ· Ì·‡Ú·. √È ÎÔ‡ÎϘ Ê·›ÓÔÓÙ·È Û·Ó Ó· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È Ì·ÁÈο. ∂Ì„‡¯ˆÛË ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ: ™˘ÓËıÈṲ̂ӷ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÌÂÙ·ÙÚ¤ÔÓÙ·È Û ÎÔ‡ÎϘ ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ˘.
¶·ÚÔ‡ÛË, 2003
321
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
EÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Ú·ÎÙÈ΋˜ ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ˘: H ÎÔ‡ÎÏ· Ù˘ Ù¿Í˘14 ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÂÌÂÈÚ›· Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ‰‡Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, Ì ‚·ÛÈ΋ Âȉ›ˆÍË ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ™Î¤ÊÙËÎ·Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ˆ˜ ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙ‹ Ì›· ÎÔ‡ÎÏ· Î·È Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ·Ó ı· ‰È¢ÎÔχÓÂÈ Ù· ·È‰È¿, ȉȷ›ÙÂÚ· Ù· ÈÔ Û˘ÓÂÛÙ·Ï̤ӷ, Ó· ·›ÚÓÔ˘Ó Â˘ÎÔÏfiÙÂÚ· ÙÔ ÚfiÏÔ. ∫·ıÒ˜ Ë Ì›· ·fi ÙȘ ‰‡Ô ›¯Â ÂÌÂÈڛ˜ Ú·ÎÙÈ΋˜ ÎÔ˘ÎÏÔı¿ÙÚÔ˘ Û ٿÍÂȘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, ›¯Â ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ fiÙÈ ÔÈ ÎÔ‡ÎϘ, ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ Ê·ÓÙ·ÛÙÈÎÔ‡ Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÙÔ˘ Ú·ÁÌ·ÙÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ù· ‚ÔËıÔ‡Ó Ó· ·ÂÏ¢ıÂÚÒÓÔÓÙ·È, Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Â˘ÎÔÏfiÙÂÚ· ÛΤ„ÂȘ Î·È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·. ∆Ș ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó Û·Ó ˙ˆÓÙ·Ó¤˜, ·ÚfiÙÈ ‚Ï¤Ô˘Ó ÔÈÔ˜ ÙȘ ÎÈÓ› Î·È ÔÈÔ˜ ÌÈÏ¿ ·ÓÙ› ÁÈ’ ·˘Ù¤˜. ∫·È ¤ÂÈÛÂ Î·È ÙËÓ ¿ÏÏË. ∏ ȉ¤· ‹Ù·Ó Ë ÎÔ‡ÎÏ· Ó· ÂÌÊ·ÓÈÛÙ› ˆ˜ Û˘ÓÔ‰fi˜ Ù˘ ÌÈ·˜ ÓËÈ·ÁˆÁÔ‡ Ô˘ ÂÈÛÎÂÙfiÙ·Ó ÙËÓ Ù¿ÍË Ù˘ ¿ÏÏ˘. ∞ÊËÁÂ›Ù·È Ë ÓËÈ·ÁˆÁfi˜-ÂÈÛΤÙÚÈ·:
«∏ ÚÒÙË Ì¤Ú· ŸÙ·Ó Û˘ÁÎÂÓÙÚÒıËÎ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘, Ë ‰·ÛοϷ ÙÔ˘˜, ·ÊÔ‡ Ì ۇÛÙËÛÂ, ÙÔ˘˜ › fiÙÈ Ì·˙› ÌÔ˘ ›¯· ʤÚÂÈ ÙË §›˙· Ô˘ ‹ıÂÏ ӷ ÙÔ˘˜ ÁÓˆÚ›ÛÂÈ. ªÚÔÛÙ¿ ÛÙ· ÂÚ›ÂÚÁ· Ì¿ÙÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ë §›˙· ÍÂÙÚ‡ˆÛ ‰ÂÈÏ¿ ·fi ÙËÓ ÙÛ¿ÓÙ· ÌÔ˘. ∫ÔÓÙÔÛÙ¿ıËΠϛÁÔ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ÂÙ¿¯ÙËΠ¤Íˆ, Ù›Ó·Í ӷ˙È¿ÚÈη ÙȘ ÏÂÍ›‰Â˜ Ù˘ Î·È ¯·ÈÚ¤ÙÈÛ ٷ ·È‰È¿. ∞˘Ùfi ‹Ù·Ó. ∆· ·È‰È¿ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ıËÎ·Ó Ì ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÌfi. ¢ÂÓ Ê·ÈÓfiÙ·Ó Ó· ¤¯ÂÈ ·Ó¿ÁÎË ·fi ÛÎËÓÈÎfi Ë §›˙· ÁÈ· Ó· Ù· ›ÛÂÈ Ó· ÙËÓ ·Ô‰ÂÎÙÔ‡Ó. À‹Ú¯Â ·Ó¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜. ™˘ÛÙ‹ıËÎÂ Î·È Â›Â ÌÂÚÈΤ˜ ÊÚ¿ÛÂȘ. ™‡ÓÙÔÌ· ¿Ú¯ÈÛ ¤Ó·˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˜. ∏ §›˙· ˙ËÙÔ‡Û ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙÔ˘˜, ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜, Û¯ÔÏ›·˙ ٷ ÂÎı¤Ì·Ù· Î·È ÙȘ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ÙÔ˘˜, ÙÚ·ÁÔ‡‰ËÛÂ Î·È Â›Â ·ÛÙ›·. ∆· ·È‰È¿ ¤Î·Ó·Ó ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ, ÙË ÚÒÙËÛ·Ó ·Ó ¤¯ÂÈ ·‰¤ÏÊÈ·, ÔÈÔ˜ Â›Ó·È Ô ·Á·Ë̤ÓÔ˜ Ù˘ Ê›ÏÔ˜, Ù˘ ÙÚ·ÁÔ‡‰ËÛ·Ó Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘˜, Ù˘ ÂÍ‹ÁËÛ·Ó Ò˜ ÂÚÓÔ‡Ó ÙË Ì¤Ú· ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È Ù˘ ¤‰ÂÈÍ·Ó ÙÔ ·ÚÔ˘ÛÈÔÏfiÁÈÔ, ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ Î.¿ ∞ÚÁfiÙÂÚ· ÂÚ¿ÙËÛ ÛÙËÓ ·›ıÔ˘Û· Ì·˙› ÌÔ˘ Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Û Ì ٷ ·È‰È¿ ηıÒ˜ ·˘Ù¿ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·Ó ÔÌ·‰Èο Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Û Ì ÂӉȷʤÚÔÓ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· οı ·È‰ÈÔ‡ Î·È ÂΉ‹ÏˆÓ ÙÔÓ ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÌfi Ù˘. ¢ÂÓ ÓÙÚÂfiÙ·Ó Ó· ÚˆÙ‹ÛÂÈ ·Ó ‰ÂÓ Î·Ù·Ï¿‚·ÈÓ οÙÈ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÚÒÙËÛ ÙÔÓ √Ú¤ÛÙË Ò˜ Î·È Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ô˘ ¤ÁÚ·Ê ÛÙÔ Î·‚·Ï¤ÙÔ ¤ÁÈÓ·Ó Ú¿ÛÈÓ·, ·ÊÔ‡ ‚Ô˘ÙÔ‡Û ÙÔ ÈÓ¤ÏÔ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÌÏ ÌÔÁÈ¿. Œ·ÈÍ Ì ٷ ˙¿ÚÈ· ÂÈÙÚ·¤˙È· ·È¯Ó›‰È· Î·È Ù· ·È‰È¿ Ù˘ ÂÍ‹ÁËÛ·Ó ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡. ¢ÂÓ ÌÂډ‡ÙËΠηıfiÏÔ˘ Ì ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ Î·È ÛÙ· ¯ÚÒÌ·Ù· Ù· ηٿÊÂÚ ηϿ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ™Ï¿‚·. ¢˘ÛÎÔχÙËΠϛÁÔ Ì ÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘. ∂¤ÌÂÓ ˆ˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ ÔÈ Ì·ÁÓ‹Ù˜ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÚ·‚Ô‡Ó ÔÏfiÎÏËÚÔ ÛȉÂÚ¤ÓÈÔ ¤Ù·ÏÔ Î·È Ó· ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·È Ó· ÛËÎÒÛÔ˘Ó Ï›Á· Í˘Ï·Ú¿ÎÈ·. º˘ÛÈο ›ÛÙËΠfiÙ·Ó Ë ∞ÓÙÈÁfiÓË Ù˘ ¤‰ÂÈÍ Ҙ Á›ÓÂÙ·È. ∏ ÕÓÓ· ¤Î·Ó ÛÙÔ Î·‚·Ï¤ÙÔ Ì ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜ ÙÔ ÔÚÙÚ¤ÙÔ Ù˘ §›˙·˜. ∏ §›˙· ¤ÌÂÈÓ ·Î›ÓËÙË Î·È Û˘Ó¯Ҙ ¤ÏÂÁ ÛÙËÓ ÕÓÓ·: “ÕÓÓ·, ÚfiÛÂÍÂ! T· Ì¿ÙÈ· ÌÔ˘ Â›Ó·È Î·ÛÙ·Ó¿. ∆· 14. http://www.puppetools.com/v3/library/pdf/Journals.pdf. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ù˘ ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ Î·È Ù˘ ‰Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ Âη›‰Â˘Û˘ ÂÎı¤ÙÔ˘Ó ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ¯Ú‹ÛË Ù˘ ÎÔ‡ÎÏ·˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·Ù¿ ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ·.
322
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
Ì·ÏÏÈ¿ ÌÔ˘ Â›Ó·È Ì·ÎÚÈ¿ ˆ˜ ÙÔ˘˜ ÒÌÔ˘˜. ªË Ù· οÓÂȘ ÈÔ ÎÔÓÙ¿” ŒÂÈÙ· Ë ÕÓÓ· ı¤ÏËÛ ӷ ÁÚ¿„ÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ §›˙·˜. “∞Ú¯›˙ÂÈ ·fi § ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÛÔ˘, fiˆ˜ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ §‡Û·Ó‰ÚÔ˘” Ù˘ ›Â. “ªÂÙ¿ ÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ‚¿ÏÔ˘ÌÂ;” “¡ÔÌ›˙ˆ Ú¤ÂÈ Ó· ‚¿ÏÔ˘Ì ÙÔ π fiˆ˜ ÛÙËÓ πˆ¿ÓÓ·”, Â›Â Ë §›˙·. “Ÿ¯È ÌÂÙ¿ ÙÔ §π Â›Ó·È ÙÔ ∑∞. XÚÂÈ·˙fiÌ·ÛÙ ÙÔ ∑∞ Ô˘ Â›Ó·È ÛÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ∑¿¯Ô˘. §∑∞! ¡¿ÙÔ”! ∆ËÓ ÒÚ· ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ ˙‹ÙËÛ ӷ ‰È·‚¿ÛÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙËÓ ·Á·Ë̤ÓË Ù˘ ÈÛÙÔÚ›· «√È Ó¿ÓÔÈ ÙÔ˘ °ÎÓÔ˘» Ô˘ ¤ÊÂÚ ̷˙› Ù˘. ∆· ·È‰È¿ ¿ÎÔ˘Û·Ó Ì ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘˜ Û¯ÔÏ›·Û·Ó ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ. ∆· ·È‰È¿ ¤Î·Ó·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Û¯fiÏÈ· Î·È ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ, ·’ fi,ÙÈ Û˘Ó‹ıˆ˜. ∆Ô ÈÔ ÛÔ˘‰·›Ô fï˜ ‹Ù·Ó fiÙÈ Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó Ì ΤÊÈ Î·È ·È‰È¿ Ô˘ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÂӉȷʤÚÔÓÙ·Ó ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÁÈ’ ·˘Ù‹ ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. ∏ §›˙· ·ÚÁfiÙÂÚ· ¤ÏÂÍ ӷ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· Ô˘ ¤Î·Ó ÎÔÏÏ¿˙ Î·È Î·Ù·Û··˙ ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË fiÏË. ∂Λ ‚Ô‹ıËÛ Ôχ. ÀÂÓı‡ÌÈÛ ٷ ÓÔ‡ÌÂÚ· ÛÙÔ °ÈÒÚÁÔ Ô˘ ÎÚ·ÙÔ‡Û ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ηıÒ˜ ˘ÔÏfiÁÈ˙ fiÛÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ı· ¤Ú ӷ Â›Ó·È ÙÔ ÙÚ›ÁˆÓÔ Ô˘ ı· ¤‚·˙·Ó ÁÈ· Û΋ ÛÙÔ ‰ËÌ·Ú¯Â›Ô Ù˘ fiÏ˘. µÔ‹ıËÛ ÙËÓ ∂ϤÓË Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÂÈ ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ÙÔ˘ ̤ÙÚÔ˘ ÙÔ Ì‹ÎÔ˜ Ô˘ ›¯Â ÛËÌÂÈÒÛÂÈ ÛÙÔ ¯¿Ú·Î· Ô °ÈÒÚÁÔ˜ ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÙË ÌÈ· ¿ÎÚË.
∏ ÒÚ· ÙÔ˘ ·Ô¯ˆÚÈÛÌÔ‡ ∏ ÒÚ· ¤Ú·Û ÁÚ‹ÁÔÚ·. ™Â Ï›ÁÔ Ù· ·È‰È¿ ı· ¤Ú ӷ ʇÁÔ˘Ó. ∏ ÃÚ‡Û· Ù· οÏÂÛ ӷ ÂÙÔÈÌ·ÛÙÔ‡Ó Î·È Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚˆıÔ‡Ó ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘. ™‡ÓÙÔÌ· ¤ÁÈÓ ËÛ˘¯›·. ∆· Ì¿ÙÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ‹Ù·Ó ÛÙÚ·Ì̤ӷ ÛÙË §›˙· Ô˘ ÙÒÚ· ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙÔ ¯¤ÚÈ Ù˘ ÃÚ‡Û·˜. ∞ÔÊ·Û›Û·Ì ӷ ·Ê‹ÛÔ˘Ì ٷ ·È‰È¿ Ó· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ó ÚÒÙ·. ∏ ∂ϤÓË Û‹ÎˆÛ ‰ÂÈÏ¿ ÙÔ ¯¤ÚÈ Ù˘ Î·È ÚÒÙËÛ ·Ó ÌÔÚ› Ó· ÚˆÙ‹ÛÂÈ Î¿ÙÈ ÙË §›˙·. “£· ¤ÚıÂȘ ¿ÏÈ;”, ÙË ÚÒÙËÛÂ. “º˘ÛÈο, ı· ¤Úıˆ ·‡ÚÈÔ!”, ·¿ÓÙËÛ ÂΛÓË Ì ¤ÌÊ·ÛË. ∆· ·È‰È¿, ·ÚfiÏÔ Ô˘ Ë ·¿ÓÙËÛË ‹Ù·Ó ‚Á·Ï̤ÓË ·fi ÙÔ ÛÙfiÌ· Ù˘ ÃÚ‡Û·˜, ¿ÎÔ˘Û·Ó ÙËÓ ˘fiÛ¯ÂÛË Ù˘ §›˙·˜. ∆˘ ¯·ÌÔÁ¤Ï·Û·Ó. ∏ ÎÔ‡ÎÏ· ›¯Â ‰È΋ Ù˘ ˘fiÛÙ·ÛË. ∆· ·È‰È¿ ʇÁÔÓÙ·˜ ·Ô¯·ÈÚÂÙÔ‡Û·Ó ÙÔ Î·ı¤Ó· ͯˆÚÈÛÙ¿ ÙË §›˙·. ∫¿ÔÈÔÈ ÁÔÓ›˜ Ô˘ ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó Ó· ¿ÚÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÌÈÏÔ‡Û·Ó Î·È ·˘ÙÔ› ÛÙËÓ ÎÔ‡ÎÏ·. ∆È Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ ¤ÏÎÂÈ ÂÎÙfi˜ ·fi Ù· ·È‰È¿ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÓ‹ÏÈÎÔ˘˜ ·ÎfiÌ·; ∏ ÎÔ‡ÎÏ· ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÁÈ· ¿ÓÙ· ∞fi ‰ˆ Î·È ¤Ú· ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ §›˙·˜, Ë ÔÔ›· ÌÔÚ›: ● ˆ˜ Û˘ÓÂÚÁ¿ÙȘ, ‚ÔËıfi˜ Î·È ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙ‹˜ Ó· ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ηٷÓÔÔ‡Ó ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Á‡Úˆ ÙÔ˘˜, ● ˆ˜ ͯˆÚÈÛÙ‹ Ê›ÏË Ó· Ù· ·ÎÔ‡ÂÈ Î·È Ó· Ù· ‚ÔËı¿ Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·, ÛΤ„ÂȘ Î·È Êfi‚Ô˘˜, ● ˆ˜ Û˘ÓÂÚ¢ӋÙÚÈ· Ó· Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó, Ó· ·˘ÙÔۯ‰ȿ˙Ô˘Ó, Ó· χÓÔ˘Ó Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ÙÔ˘˜ Ù›ıÂÓÙ·È Î·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜.»
323
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
7. ∆√ ¶∞π•πª√ ª∂ ª∞™∫∂™ ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·›ÍÈÌÔ ÂÓfi˜ ÚfiÏÔ˘ Ì ÙÔ ÚfiÛˆÔ Î·Ï˘Ì̤ÓÔ ÔÏÈο ‹ ηٿ ÙÔ ‹ÌÈÛ˘ Ì ̿Ûη (MacGaslin, 2000). ∏ ΛÓËÛË ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ Î·È ÔÈ ¯ÂÈÚÔÓƠ̂˜ ·›˙Ô˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ. ∫¿ÔȘ ÊÔÚ¤˜ fiÏÔÈ ÔÈ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú˜ ÊÔÚÔ‡Ó Ì¿Ûη, ÂÓÒ Î¿ÔȘ ¿ÏϘ Ì¿Ûη ÊÔÚ¿ ÌfiÓÔ ¤Ó·˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÙÔÓÈÛÙ› Ô ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘. √È Ì¿ÛΘ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È Ô˘‰¤ÙÂÚ˜, Ì Ԣ‰¤ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Î·È ¯ÚÒÌ· ‹ ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÂÓfi˜ Ù‡Ô˘ (Matil & Marzan, 1981). ™˘¯Ó¿ Ù· ·È‰È¿ ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó ÙȘ Ì¿ÛΘ Ô˘ ÊÔÚÔ‡Ó. √È Ì¿ÛΘ Ô˘ ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Â›Ó·È Î˘Ú›ˆ˜ Ì ¯·ÚÙÔÛ·ÎԇϘ, ¯¿ÚÙÈÓ· È¿Ù·, Ì·ÍÈÏ·ÚÔı‹Î˜, ¯·ÚÙfiÓÈ· Î·È ¯·ÚÙÔÔÏÙfi (Matil & Marzan, 1981). ∆Ô Ì·ÎÈÁÈ¿˙ ÛÙÔ ÚfiÛˆÔ Â›Ó·È Î·È ·˘Ùfi ¤Ó· ›‰Ô˜ Ì¿Ûη˜. √È Ì¿ÛΘ √È Ì¿ÛΘ ¤¯Ô˘Ó ÙȘ Ú›˙˜ ÙÔ˘˜ ‚·ıÈ¿ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·. Œ¯Ô˘Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› Û ÔÏÏÔ‡˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜ Û fiÏÔ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ, Â‰Ò Î·È ÔÏÏÔ‡˜ ·ÈÒÓ˜ ÁÈ· ÛÎÔÔ‡˜ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡˜, ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜, ıÂڷ¢ÙÈÎÔ‡˜ Î.Ï. °È· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ó ·ÍÈÔÔÈËı› ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ˘ÏÈο, fiˆ˜ ͇ÏÔ, ÊÙÂÚ¿, ¯Ú˘Ûfi, ‰¤ÚÌ· Î.¿. ¶›Ûˆ ·fi ÙȘ Ì¿ÛΘ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ¤ÎÚ˘‚·Ó ÙËÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ Î·È Á›ÓÔÓÙ·Ó «¿ÏÏÔÈ». √È Ì¿ÛΘ ·ÓÙÈÚÔÛÒ¢·Ó ıÂfiÙËÙ˜, ˙Ò· Î.¿. ∂›¯·Ó ‰‡Ó·ÌË Ì·ÁÈ΋. ∆· ‰È¿ÊÔÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο οı ̿Ûη˜ fiˆ˜ ÙÔ ¯ÚÒÌ·, ÙÔ Û¯‹Ì·, ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Î.Ï. ›¯·Ó ͯˆÚÈÛÙ‹ ÛËÌ·Û›· ÁÈ· οı ÔÏÈÙÈÛÌfi.
http://www.anmask.com/historyofmask
™Â ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· fi¯È ÌfiÓÔ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ·ÔÎÚÈ¿˜ ·ÏÏ¿ Î·È Û ¿ÏϘ ÂÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ Û˘ÓËı›˙Ô˘Ó Ó· ÌÂÙ·ÌÊȤ˙ÔÓÙ·È Î·È Ó· ÓÙ‡ÓÔÓÙ·È ∫Ô˘‰Ô˘Ó¿ÙÔÈ, ¶ÈÂÚfiÙÔÈ, °È·Ó›ÙÛ·ÚÔÈ, ∫Ô˘ÎÔ‡ÁÂÚÔÈ, ª·Ûηڿ‰Â˜) Î.¿., Ó· Ì·˙‡ÔÓÙ·È Û ÔÌ¿‰Â˜, Ó· ¯ÔÚ‡ԢÓ, Ó· ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡Ó, Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ‹ Ó· ·Ó··ÚÈÛÙ¿ÓÔ˘Ó ¤Ó· Á¿ÌÔ, ¤Ó· ÁϤÓÙÈ Î.¿.
324
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÌÂÏÂÙÒÓÙ·˜ ÙȘ Ì¿ÛΘ Ô˘ ÊÔÚÔ‡Ó Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ· Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ ‚ÈÒÌ·Ù·, Ó· ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÔÓÙ·È Î·È Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ÙÔÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ Î·È Ó· ·Ó·‚ÈÒÓÔ˘Ó Ù· ¤ıÈÌ· Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó. ™ÙÔÏ›˙Ô˘Ó, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ Î·È ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜ Ì ̷ÁÈ¿ÙÈη ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· Î·È ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÎÔ˘‰Ô‡ÓÈ· ÛÙ· ¯¤ÚÈ· Á˘Ú›˙Ô˘Ó ÛÙ· Ì·Á·˙È¿ Î·È Ù· Û›ÙÈ· ÙÚ·ÁÔ˘‰ÒÓÙ·˜ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÙÔ˘ ª¿Ë. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÌÂÏÂÙÔ‡Ó Î·È Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙȘ Ì¿ÛΘ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ fiˆ˜ ÙˆÓ Yup’ik Ù˘ ∞Ï¿Ûη, ÙȘ Ì¿ÛΘ Ù˘ ∞ÊÚÈ΋˜, ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÙÔ˘ Northwest Coast Ù˘ µ. ∞ÌÂÚÈ΋˜, ÙË Ì¿Ûη Ù˘ commedia dell arte, ÙȘ Ì¿ÛΘ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ Έ̈‰›·˜ Î·È ÙÚ·Áˆ‰›·˜. °È’ ·˘Ùfi ÙÔ ÛÎÔfi ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ¯¿ÚÙ˜ Î·È ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·fi ‰È¿ÊÔÚ˜ ËÁ¤˜. ¶ÔÈÔÈ ¤ÊÙÈ·Í·Ó ÙȘ Ì¿ÛΘ; °È·Ù›; ¶Ô‡ ˙Ô‡Û·Ó; ¶Ò˜; ¶fiÙÂ; ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó ÙË ‰È΋ ÙÔ˘˜ Ì¿Ûη, ÙË ÊÔÚÔ‡Ó Î·È ·˘ÙÔۯ‰ȿ˙Ô˘Ó15 ·ÙÔÌÈο Î·È Û ˙¢Á¿ÚÈ·. ¶·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ˘ÏÈο ·fi ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜, Ó· ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó Ì¿ÛΘ Î·È Ó· ÌÂÙ·ÌÊȤ˙ÔÓÙ·È ÁÈ· Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ¤Ó· ÚfiÏÔ Ô˘ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛˆÓ.
8. µπ¡∆∂√™∫√¶∏™∏ ¢ƒ∞ª∞∆√¶√π∏™∂ø¡ ∆· ·È‰È¿ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡Ó ÌÈ· ‰È΋ ÙÔ˘˜ ‹ ÌÈ· ÁÓˆÛÙ‹ ÈÛÙÔÚ›· ·˘ÙÔۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·˜ Î·È ·Ú¿ÏÏËÏ· ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ηÏÏÈÙ¯ÓÈο Î·È Ù¯ÓÈο ı¤Ì·Ù· Ù˘ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ fiˆ˜ Ë ¯Ú‹ÛË Ù˘ οÌÂÚ·˜, ÙˆÓ Ë¯ËÙÈÎÒÓ Ì¤ÛˆÓ Î.¿. ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ‚Ï¤Ô˘Ó ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔË̤ÓÔ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜, ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘˜, Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó ÙËÓ Î›ÓËÛ‹ ÙÔ˘˜ Î·È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Ò˜ Ó· ÙË ‚ÂÏÙÈÒÛÔ˘Ó. ∏ ‚ÈÓÙÂÔÛÎfiËÛË ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› Û fiÏ· Ù· ›‰Ë ı·ÙÚÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘. 9. ∏ £∂∞∆ƒπ∫∏ ¶∞ƒ∞™∆∞™∏ ∏ ı·ÙÚÈ΋ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙÔÓ ·˘ÙÔۯ‰ȷÛÌfi Î·È ÛÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛË Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (‚Ï. ÎÂÊ. 12). ∆Ô ·Ó¤‚·ÛÌ· ÌÈ·˜ ı·ÙÚÈ΋˜ ·Ú¿ÛÙ·Û˘ Â›Ó·È ¤Ó· Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜. ∂ÈϤÁÔ˘Ó ÙÔ ı¤Ì· Ô˘ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó Î·È ÙË ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘. ™˘˙ËÙÔ‡Ó, ÌÔÈÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜, ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÙÔ˘˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˘˜ Î·È ÙËÓ Î›ÓËÛË. ∫·Ù·Û΢¿˙Ô˘Ó Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÛÎËÓÈο, ÎÔ˘ÛÙÔ‡ÌÈ·, ÛÎËÓÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ì ·Ï¿ Î·È ·Ó·Î˘ÎÏÒÛÈÌ· ˘ÏÈο, ÚÔÛÂÁÁ›˙ÔÓÙ·˜ Û ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ¤ÓÓÔȘ Î·È ÁÓÒÛÂȘ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. ∂ÂÓ‰‡Ô˘Ó Ì ÌÔ˘ÛÈ΋ Î·È ‹¯Ô˘˜ ÙËÓ ·Ú¿ÛÙ·ÛË. ∏ ı·ÙÚÈ΋ ·˘Ù‹ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Û˘Ó‹ıˆ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ÛÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÎÔÈÓfi, ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Î·È ÛÙËÓ ÙÔÈ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ·, ‰ÈÂÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜. ºÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ·Ê›Û˜, ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ Î.¿. (‚Ï. ÎÂÊ. 12).
15. π‰¤Â˜ ÁÈ· ηٷÛ΢¤˜ Ì¿Ûη˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·˙ËÙËıÔ‡Ó ÛÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÂÚÈÔ‰Èο, ‚Ï. .¯. ÂÚÈÔ‰Èο °¤Ê˘Ú˜, ¶·Ú¿ı˘ÚÔ ÛÙËÓ ∂η›‰Â˘ÛË, ÙÔ ™‡Á¯ÚÔÓÔ ¡ËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Î.¿., ηıÒ˜ Î·È Û ۯÂÙÈΤ˜ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ (fiˆ˜ ‹‰Ë ¤¯ÂÈ ·Ó·ÊÂÚı›, ÛÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜ ˘¿Ú¯ÂÈ ÂȉÈ΋ ÛÙ‹ÏË Ô˘ ·Ú·¤ÌÂÈ Û ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜).
325
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11.3 ∏ ª√À™π∫∏ ∆· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÌÔ˘ÛÈο ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù· ÚÔÙÔ‡ ·ÎfiÌË ÁÂÓÓËıÔ‡Ó, fiÙ·Ó Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ÎÔÈÏÈ¿ ·ÎÔ‡Ó ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ Ô˘ ·ÎÔ‡ÂÈ Î·È Ë ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘˜. ∂›Ó·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù˘¯ı› ıˆڛ˜ Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ Ë ÌÔ˘ÛÈ΋ Âȉڿ ÛÙÔ ¤Ì‚Ú˘Ô ÂËÚ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ „˘¯ÔÏÔÁ›· ÙÔ˘. ∞fi ÙȘ ÚÒÙ˜ ̤Ú˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿ ·ÎÔ‡Ó Ó·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·Ù· Î·È ÛÙ· ÚÒÙ· ‰ÒÚ· Ô˘ ÙÔ˘˜ οÓÔ˘Ó Û˘ÁÁÂÓ›˜ Î·È Ê›ÏÔÈ Û˘ÁηٷϤÁÔÓÙ·È ·È¯Ó›‰È· Ô˘ fiÙ·Ó ÙÔ˘˜ ÙÚ·‚¿˜ ¤Ó· ÎÔÚ‰ÔÓ¿ÎÈ ‹ ·Ù¿˜ ¤Ó· ÎÔ˘Ì› ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È ÌÈ· ÌÔ˘ÛÈ΋… Œ¯ÂÈ ·fi fiÏÔ˘˜ Ì·˜ ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ Ù· ‚Ú¤ÊË ·ÓÙȉÚÔ‡Ó ıÂÙÈο Û ·˘Ù¿ Ù· ÚÒÙ· ÌÔ˘ÛÈο ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù·. ¢Â›¯ÓÔ˘Ó Ó· ¯·Ï·ÚÒÓÔ˘Ó Î·È Ó· ËÚÂÌÔ‡Ó. ¶ÚÔÙÔ‡ ·ÎfiÌË ÎÏ›ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÚÒÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿ ·ÓÙȉÚÔ‡Ó Ì ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÛÒÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ú˘ıÌfi Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜. ∏ ÌÔ˘ÛÈ΋ ‰ËÏ·‰‹ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ ÚÒÙ˜ ıÂÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. √ Froebel ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍ fiÙÈ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È Ô˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡Ó ÔÈ ÌËÙ¤Ú˜ ÛÙ· ̈ڿ ÙÔ˘˜ ·ÔÙÂÏ› ˙ˆÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È fiÙÈ Ë ÌÔ˘ÛÈ΋ Û˘ÓÈÛÙ¿ «¤Ó· ·fi Ù· ÚÒÙ· ̤۷ Á¤ÓÂÛ˘ Î·È ¤ÎÊÚ·Û˘ Ù˘ Â˘Ù˘¯›·˜» (Kendall, 1986, Û. 45). ∆È Â›Ó·È fï˜ Ë ÌÔ˘ÛÈ΋; ∫·È ÁÈ· ÔÈÔ ÏfiÁÔ Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÌÔ˘ÛÈ΋; ∆È Â›Ó·È Ë ÌÔ˘ÛÈ΋; °È·Ù› Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÌÔ˘ÛÈ΋; ∏ ÌÔ˘ÛÈ΋ Â›Ó·È ‹¯ÔÈ. ∫¿ı ‹¯Ô˜ Ô˘ ·Îԇ̠fï˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÔ˘ÛÈ΋. √ ‹¯Ô˜ Ù˘ ‚ÚÔ¯‹˜, ÙÔ Á¿‚ÁÈÛÌ· ÂÓfi˜ Û·ÏÔ˘, ¤Ó· ͢ÓËÙ‹ÚÈ, Ô ÎÚfiÙÔ˜ ·fi ¤Ó· ه̷ÓÔ Ô˘ ¤ÊÙÂÈ ·fi ÙÔ Ú¿ÊÈ ÌfiÓÔ ÙÔ˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÔ˘ÛÈ΋, Â›Ó·È ·ÏÒ˜ ‹¯ÔÈ. °È· Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÔÈ ‹¯ÔÈ ÌÔ˘ÛÈ΋ Ú¤ÂÈ Ó· ÌÔ˘Ó Û οÔÈ· ÛÂÈÚ¿, Û οÔÈ· Ù¿ÍË, Ú¤ÂÈ Ó· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ô ¤Ó·˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔ Ì οÔÈ· ÏÔÁÈ΋. °È· Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÔÈ ‹¯ÔÈ ÌÔ˘ÛÈ΋ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Î¿ÔÈ· ÔÚÁ¿ÓˆÛË. ∏ ÌÔ˘ÛÈ΋ ÏÔÈfiÓ Â›Ó·È ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔÈ ‹¯ÔÈ. ŸÏÔÈ fï˜ ÔÈ ‹¯ÔÈ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó οÔÈ· ÏÔÁÈ΋ Î·È Î¿ÔÈ· ÔÚÁ¿ÓˆÛË ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ó·ÁηÛÙÈο ÌÔ˘ÛÈ΋. √ Ú˘ıÌÈÎfi˜ ‹¯Ô˜ ÌÈ·˜ ·ÙÌÔÌ˯·Ó‹˜, ¤Ó· ·Ù˙Ô‡ÚÈ Ô˘ ÙÚ›˙ÂÈ Ú˘ıÌÈο fiÙ·Ó ÙÔ ÎÔ˘Ó¿ÂÈ Ô ·¤Ú·˜, ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÔ˘ÛÈ΋. ∞ÎfiÌ· Î·È ÙÔ ÌÂψ‰ÈÎfi ÎÂϿˉËÌ· ÂÓfi˜ Ô˘ÏÈÔ‡ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÔ˘ÛÈ΋. ªÔÚ› Ó· Ì·˜ ·Ú¤ÛÂÈ fiÙ·Ó ÙÔ ·ÎÔ‡ÌÂ, ÌÔÚ› Ó· ÌÔÈ¿˙ÂÈ Ì ÌÔ˘ÛÈ΋, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÔ˘ÛÈ΋. √È ‹¯ÔÈ Ù˘ ʇÛ˘ ·fi ÌfiÓÔÈ ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÔ˘ÛÈ΋, Â›Ó·È ·ÏÒ˜ ‹¯ÔÈ, ˆÚ·›ÔÈ ‹ ¿Û¯ËÌÔÈ. ªÔ˘ÛÈ΋ Â›Ó·È ÌfiÓÔ ÔÈ ‹¯ÔÈ Ô˘ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ Ì ÛÎÔfi Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ Î¿ÙÈ Ì’ ·˘ÙÔ‡˜. √ ¿ÓıÚˆÔ˜ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÌÔ˘ÛÈ΋ ÂÂȉ‹ ı¤ÏÂÈ Ó· ÂÎÊÚ·ÛÙ› Î·È Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÂÈ. ªÂ ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ÌÔÚ› Ó· οÓÂÈ ÙÔ˘˜ Û˘Ó·ÓıÚÒÔ˘˜ ÙÔ˘ Ó· ¯·›ÚÔÓÙ·È ‹ Ó· Ï˘Ô‡ÓÙ·È, Ó· ÛΤÊÙÔÓÙ·È ‹ Ó· ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ‰ÂÓ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÌfiÓÔ Ì ٷ ÏfiÁÈ· ‹ ‰ÂÓ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Î·ıfiÏÔ˘ Ì ٷ ÏfiÁÈ·! ŸÙ·Ó ¤Ó·˜ ¿ÓıÚˆÔ˜ ·›˙ÂÈ ÌÔ˘ÛÈ΋ ÌÔÚ› Ó· Ì·˜ ÌÂÙ·‰›‰ÂÈ Ì’·˘Ù‹Ó ÙȘ ‰È·ı¤ÛÂȘ ÙÔ˘, Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘. ∞Îԇ̠ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ÙÔ˘ Î·È ÌÔÚԇ̠ӷ ηٷϿ‚Ô˘Ì fiÙÂ Â›Ó·È ¯·ÚÔ‡ÌÂÓÔ˜ Î·È fiÙÂ Ï˘Ë̤ÓÔ˜, fiÙÂ Â›Ó·È ·È¯ÓȉȿÚ˘ Î·È fiÙ ÛÔ‚·Úfi˜. √ ÌÔ˘ÛÈÎfi˜ ‰ËÏ·‰‹ ÌÔÚ› Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÙȘ ‰È·ı¤ÛÂȘ ÙÔ˘ Ì ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ÎÈ ÂÌ›˜ ‚¤‚·È· ÌÔÚԇ̠ӷ ÙȘ ηٷϷ‚·›ÓÔ˘ÌÂ. ÕÚ· Ô ÌÔ˘ÛÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ› Ì·˙› Ì·˜ Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ Ô˘ ·›˙ÂÈ. ∏ ÌÔ˘ÛÈ΋ ÏÔÈfiÓ Â›Ó·È ¤Ó·˜ ÙÚfiÔ˜ ¤ÎÊÚ·Û˘, Â›Ó·È ÎÈ ¤Ó·˜ ÙÚfiÔ˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜… ∏ ÌÔ˘ÛÈ΋ Â›Ó·È Ù¤¯ÓË…
°ÚËÁÔÚ›Ô˘, 1994, ÛÛ. 19-21
√È ¿ÓıÚˆÔÈ ÁÂÓÓÈÔ‡ÓÙ·È Ì ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ú¿ÁÔ˘Ó ÌÔ˘ÛÈ΋. ∏ ÂÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ¤¯ÂÈ Î¿ÙÈ ÎÔÈÓfi Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜. ™Ù· ÚÒÙ· ÛÙ¿‰È·
326
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
Â›Ó·È Î·Ù¿ Ôχ ‰È·ÈÛıËÙÈ΋ Î·È Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ٷ ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù· Î·È ÙȘ ÂÈÚÚÔ¤˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙÔ ·È‰› ·fi ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘, Ì ÙË Ì›ÌËÛË Î·È ÙÔÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌfi. ™ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ë ÌÔ˘ÛÈ΋, fiˆ˜ Î·È Ù· ˘fiÏÔÈ· ̤۷ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙȘ Ù¤¯Ó˜, ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ¢ηÈڛ˜ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿ Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙË ˙ˆ‹ Ì·˜ (Dodge & Colker, 1998) Î·È ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ Î·È Ì¤Û· ÙËÓ Û˘Ó¯Ҙ ·˘Í·ÓfiÌÂÓË Î·Ù·ÓfiËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ô˘ Ù· ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ (Pound & Harrison, 2003). ∆· ·È‰È¿ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó Î·È Ó· ·Ú¿ÁÔ˘Ó ‹¯Ô˘˜, Ó· ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡Ó, Ó· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ Ú˘ıÌfi, Ó· ¯ÔÚ‡ԢÓ, Ó· ·›˙Ô˘Ó ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· Î·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Û˘Óı¤ÛÂȘ. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ÂÈÛ¿ÁÔ˘Ó Ù· Ó‹È· Û ÙÚfiÔ˘˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ Î·È ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÔ‡˜ Î·È Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ (™ˆÙËÚÔÔ‡ÏÔ˘-∑ÔÚÌ·Ï¿, 2005). ª¤Ûˆ Ù˘ ·ÎÚfi·Û˘ Ù˘ Û‡ÓıÂÛ˘ Î·È Ù˘ ÂÚÌËÓ›·˜ Ù· ·È‰È¿ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Î·È Î·Ù·ÓÔÔ‡Ó ÌÔ˘ÛÈΤ˜ ȉ¤Â˜. ∞ÎÚfi·ÛË, Û‡ÓıÂÛË Î·È ÂÚÌËÓ›· ÛÙȘ Ù¿ÍÂȘ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ ∞ÎÚfi·ÛË ÛÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ÛËÌ·›ÓÂÈ ·ÎÔ‡ˆ Ì ÚÔÛÔ¯‹. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›, ̤۷ ·fi ·ÈÁÓÈÒ‰ÂȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÔÈΛϷ ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù·, ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· Û˘ÓËı›ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙËÓ ÂÓÂÚÁËÙÈ΋ ·ÎÚfi·ÛË, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ÚÔÛ¤¯Ô˘Ó ÙË ÌÂψ‰È΋ ÁÚ·ÌÌ‹ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜, Ù· Ú˘ıÌÈο Ù˘ ÛÙÔȯ›·, ÙȘ ˯ԯڈ̷ÙÈΤ˜ Î·È ÂÎÊÚ·ÛÙÈΤ˜ ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ˜ Î·È Ó· ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ì οÔÈÔ ÙÚfiÔ fiÙÈ ÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó. ∆¤ÙÔÈÔÈ ÙÚfiÔÈ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È Ë Î›ÓËÛË Ì ÙÔ ÛÒÌ·, Ë Û˘Óԉ›· Ì ·Ï·Ì¿ÎÈ· ÛÙÔ Ú˘ıÌfi ‹ Ì fiÚÁ·Ó· Î·È Ë Î·Ù·ÁÚ·Ê‹, ΢ڛˆ˜ Ì ÁÚ·ÊÈ΋ ·ÂÈÎfiÓÈÛË. √È ·ÎÚÔ¿ÛÂȘ ¤¯Ô˘Ó Û‡ÓÙÔÌË ‰È¿ÚÎÂÈ· (30ãã-60ãã) ηÈ, ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÔ˘ÛÈο ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù·, ÂÈϤÁÔÓÙ·È Î·È Ë¯ÔÁÚ·ÊÔ‡ÓÙ·È ÂÎ ÙˆÓ ÚÔÙ¤ÚˆÓ ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi. ∏ ÈηÓfiÙËÙ· Ù˘ ·ÎÚfi·Û˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È fi¯È ÌfiÓÔ Ì¤Ûˆ Ù˘ ·ÎÔ˘ÛÙÈ΋˜ ÂÍÔÈΛˆÛ˘ Î·È ÚÔÛÔ¯‹˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ì¤Ûˆ Ù˘ Û‡ÓıÂÛ˘. ™‡ÓıÂÛË ÛËÌ·›ÓÂÈ Û˘Ó-Ù·›ÚÈ·ÛÌ· ‹¯ˆÓ, ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓˆÓ Ì ٤ÙÔÈÔ ÙÚfiÔ ÒÛÙ ӷ ¤¯Ô˘Ó ·Ú¯‹, ̤ÛË Î·È Ù¤ÏÔ˜, Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·˜ ÌÈ· ÔÏfiÙËÙ· Ì ÓfiËÌ·. T· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó ÌÔ˘ÛÈΤ˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ ·ӷϷ̂¿ÓÔÓÙ·˜ ‹¯Ô˘˜, ÌÂψ‰Èο ‹ Ú˘ıÌÈο ÛÙÔȯ›· Î.Ï. √È ÌÔ˘ÛÈΤ˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ‹ Ó· ÂÚÌËÓ‡ÔÓÙ·È. ∏ Û‡ÓıÂÛË ÂÚȤ¯ÂÈ Î·È ÙËÓ ÂÚÌËÓ›·. ∂ÚÌËÓ›· ÛËÌ·›ÓÂÈ ¤ÏÂÁ¯Ô˜ ¯ÂÈÚÈÛÌÔ‡ ÔÚÁ¿ÓˆÓ Î·È ÊˆÓ‹˜ Î·È Î¿ÔȘ ÊÔÚ¤˜ ·ÔΈ‰ÈÎÔÔ›ËÛË Ù˘ ÛËÌÂÈÔÁÚ·Ê›·˜. ∂ÈϤÔÓ ÛËÌ·›ÓÂÈ ¤ÎÊÚ·ÛË ÙˆÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ È‰ÈÔÙ‹ÙˆÓ Î¿ı ÎÔÌÌ·ÙÈÔ‡ Î·È ·Ó¿‰ÂÈÍË ÙˆÓ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ù˘ ÊfiÚÌ·˜ ÙÔ˘. ŸÙ·Ó ¤Ó· ·È‰› ηÏÂ›Ù·È Ó· ÂÚÌËÓ‡ÛÂÈ ¤Ó· ÎÔÌÌ¿ÙÈ, ›ÙÂ Â›Ó·È ÙÚ·ÁÔ‡‰È ›Ù ÌfiÓÔ ÌÔ˘ÛÈ΋, ηÏÂ›Ù·È Ó· ÁÓˆÚ›ÛÂÈ fiÏ· ÂΛӷ Ù· ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÛÙÔȯ›· Ù˘ ¤ÎÊÚ·Û˘ Î·È Ù˘ ÊfiÚÌ·˜ fiˆ˜ ÙÔ fiÛÔ ÁÚ‹ÁÔÚ· ‹ ·ÚÁ¿ ı· ÂÚÌËÓ¢Ù› οı ÎÔÌÌ¿ÙÈ, ÙÔ ‡ÊÔ˜ ÙÔ˘ (‰ËÏ·‰‹ ·Ó Â›Ó·È ·Ó¿Ï·ÊÚÔ, ‚·Ú‡ Î.Ï.), ÙȘ ·ӷϋ„ÂȘ, ÙȘ ·ÓÙÈı¤ÛÂȘ, Ù· ‰È¿ÊÔÚ· ̤ÚË Ù˘ Û‡ÓıÂÛ˘ Î.¿.
∆Û·ÊÙ·Ú›‰Ë˜,2002, ÛÛ. 11-15
¢ÈÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜, ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ ÌÔ˘ÛÈ΋ °È· Ó· ·›ÍÔ˘Ì ÌÔ˘ÛÈ΋, ϤÓ ÔÈ ÂȉÈÎÔ›, «‰ÂÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ͤÚÔ˘Ì ÌÔ˘ÛÈ΋, Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· fiÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ¤¯Ô˘Ì ÙË ÁÓÒÛË Ó· ÙËÓ ·Ó·Ï‡ÛÔ˘Ì ‹ Ó· ÙËÓ ÂÚÌËÓ‡ÛÔ˘ÌÂ. ∂›Ó·È fiˆ˜ fiÙ·Ó ÌÈÏ¿ÌÂ, Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ͤÚÔ˘Ì ÁÚ·ÌÌ·ÙÈ΋, ‹ fiˆ˜ fiÙ·Ó ÎÈÓԇ̷ÛÙÂ, Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ͤÚÔ˘Ì ·Ó·ÙÔÌ›·» (Staccioli, 2004). ∆· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· ‰ÂÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙ· ÁÈ· Ó· ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ì ÌÔ˘ÛÈ΋. ªÔÚԇ̠ӷ ·›ÍÔ˘Ì ÌÔ˘ÛÈ΋ ·ÎfiÌË Î·È Ì ÙÔ ›‰ÈÔ Ì·˜ ÙÔ ÛÒÌ· fiˆ˜ Ì ·Ï·Ì¿ÎÈ·, Ì ¯Ù˘‹Ì·Ù· ÙˆÓ Ô‰ÈÒÓ, Ì ÌÔ˘ÚÌÔ˘ÚËÙ¿ Î.Ï. (°ÚËÁÔÚ›Ô˘, 1994).
327
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ŒÓ· ÚÔÓÔÌÈ·Îfi ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ·È¯Ó›‰È Ì ‹¯Ô˘˜, ÂÂȉ‹ ·Ú¤ÛÂÈ Ôχ ÛÙ· ·È‰È¿, Â›Ó·È ÙÔ ÓÂÚfi. ªÂ ÙÔ ÓÂÚfi ÌÔÚԇ̠ӷ ·Ú¿ÁÔ˘Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‹¯Ô˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ˆ˜ ÂÍÔÏÈÛÌfi ÏÂοÓ˜, Îԇ˜, ÎÔ˘‚·‰¿ÎÈ·, ÔÙÈÛÙ‹ÚÈ·, ÌÔ˘Î¿ÏÈ·, ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ·, ¯ˆÓÈ¿, ÎÔ˘Ù¿ÏÈ·, ηϷ̿ÎÈ· Î.Ï., Î·È ‚¤‚·È· ÙȘ ··Ú·›ÙËÙ˜ Ï·ÛÙÈΤ˜ ԉȤ˜ ÒÛÙ ӷ ÌË ‚Ú¤¯ÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ (Staccioli, 2004). °È· Ù· ˯ËÙÈο ·È¯Ó›‰È· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó Â›Û˘ ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, Ï·ÛÙÈο ÌÔ˘Î¿ÏÈ·, ÙÂÓÂΉ¿ÎÈ· Î·È ÎÔ˘Ù¿ÏÈ· Î·È Î¿ı ¿ÏÏÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·Ú·Á¿ÁÂÈ ‹¯Ô. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ì ٷ ·È‰È¿ Ó· ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È, Ó· ·˘ÙÔۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·È Ó· ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚Á¿ÏÔ˘Ó Ù· ‰È¿ÊÔÚ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ‹ ·ÔÌÔÓÒÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜, Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ Ô˘ Ù· ÚÔÙÚ¤Ô˘Ì ӷ ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó Ì ¿ÏÏ· ˘ÏÈο (‚Ï. ÎÂÊ. 8, 9.2 Î·È 10). ÃÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ .¯. ÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‹¯Ô˘˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ó Ì ·˘Ù‹Ó, fiˆ˜ Ó· ÙËÓ Î¿ÓÔ˘Ó ¯ˆÓ› Î·È Ó· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ó ‚¿˙ÔÓÙ¿˜ ÙËÓ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ ÛÙfiÌ· ÙÔ˘˜, Ó· ÙÚ›„Ô˘Ó Ù· ʇÏÏ· Ù˘, Ó· ÙËÓ ÙÛ·Ï·ÎÒÛÔ˘Ó, Ó· ÙËÓ ÛΛÛÔ˘Ó, Ó· ÙË Û‡ÚÔ˘Ó ÛÙÔ ¿ÙˆÌ· Î.Ï. (ƒ‹Á·, 2001). ªÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ó Ì ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜, ÎÔ˘ÓÒÓÙ·˜ Ù˜ ‹ ¯Ù˘ÒÓÙ·˜ Ù˜ Ú˘ıÌÈο. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË ÌÔÚ› Ó· ˙ËÙÂ›Ù·È ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Ô˘ ·ÎÔ‡Ó ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓ· Û ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘˜ fiˆ˜ Ë ¤ÓÙ·ÛË, Ë ‰È¿ÚÎÂÈ· Î.Ï., οÙÈ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙÔÓ ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙÔ˘ ÏÂÍÈÏÔÁ›Ô˘ ÙÔ˘˜ Ì Ӥ˜ ¤ÓÓÔȘ. ∞˘Ù¤˜ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· «ÌÈ·˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ·ÎÔ‹˜, ÌÈ·˜ ÛÙ¿Û˘ ˙ˆ‹˜ Ô˘ Ì·˜ οÓÂÈ Ó· ·Îԇ̠ٷ ¿ÓÙ·, Û fiϘ ÙȘ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ, Ó· ·Îԇ̠ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È Ó· ·Îԇ̠ÙËÓ Î¿ı ΛÓËÛ‹ Ì·˜ ̤۷ ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ¡· ·Îԇ̠ÙËÓ ·Ó·ÓÔ‹ Ì·˜, Ù· ‚‹Ì·Ù¿ Ì·˜, ÙË ÊˆÓ‹ Ì·˜, ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Ô˘ ·Ú¿ÁÔ˘Ó Ù· ¯¤ÚÈ· Ì·˜ ·ÁÁ›˙ÔÓÙ·˜ Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ·. ¡· ·Îԇ̠ÙËÓ Ë¯ËÙÈÎfiÙËÙ¿ Ì·˜ Î·È ÙËÓ Ë¯ËÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Á‡Úˆ Ì·˜» (Staccioli, 2004). ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó Ù· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· Ô˘ Â›Ó·È ÙÔÔıÂÙË̤ӷ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ·ÏÏ¿ Î·È Ù· ·˘ÙÔÛ¯¤‰È· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· Ô˘ ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ì ·Ï¿ ˘ÏÈο Ô˘ ÂÈϤÁÔ˘Ó (‚Ï. ·Ú·Î¿Ùˆ). ∂ÎÙfi˜ ÙÔ˘ fiÙÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ù· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó fiÔÙ ÙÔ ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó, ·ÔÌÔÓÒÓÔÓÙ·˜ ‹ Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÂȯÂÈÚÒÓÙ·˜ Ó· ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ó ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ, Ù· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó Î·È ÛÙ· ÌÔ˘ÛÈο ·È¯Ó›‰È·. ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÛÙ·‰È·Î¿ Î·È ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ ¿ÏÏˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ (‚ÈÔÏÈÔ‡, ÎÈı¿Ú·˜, ÌÔ˘˙Ô˘ÎÈÔ‡, È¿ÓÔ˘ Î.¿.), ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙ· ‰È¿ÊÔÚ· ÌÔ˘ÛÈο ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù·. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ Ù¤ÙÔÈ·˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ ·Ú¯Èο Î·È ÂÊfiÛÔÓ Â›Ó·È ÂÊÈÎÙfi, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ·ÎÔ˘ÛÙÈο ÙÔÓ ‹¯Ô ÂÓfi˜ ÔÚÁ¿ÓÔ˘ (.¯. ηÏ› οÔÈÔÓ Ô˘ ·›˙ÂÈ ÌÔ˘˙Ô‡ÎÈ ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ô ÔÔ›Ô˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·Ú·Á¿ÁÂÈ Ì ·˘Ùfi ‹ ·ÎÔ‡Ó ‹¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ÌÔ˘˙Ô˘ÎÈÔ‡ ˯ÔÁÚ·ÊË̤ÓÔ˘˜). ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÙÔ fiÚÁ·ÓÔ ‹ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘ ÔÚÁ¿ÓÔ˘, ÙÔ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ·˘Ùfi (.¯. M ÔÈÔ ¿ÏÏÔ fiÚÁ·ÓÔ ÌÔÈ¿˙ÂÈ; ∂›Ó·È ¤Á¯ÔÚ‰Ô ‹ ÎÚÔ˘ÛÙfi; ∞fi ÔÈ· ̤ÚË ·ÔÙÂÏ›ٷÈ; ¶Ò˜ ÌÔÚ› Ó· ηٷÛ΢¿˙ÂÙ·È; Î.Ï.). ∞ÎÔ‡Ó ¤Ó· ÌÔ˘ÛÈÎfi ÎÔÌÌ¿ÙÈ, Ô˘ ÙÔ ÂÈϤÁÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÛÙÔ ÔÔ›Ô Î˘ÚÈ·Ú¯Ô‡Ó Î·È ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Î·ı·Ú¿ ÔÈ ‹¯ÔÈ ·fi ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÌÔ˘ÛÈÎfi fiÚÁ·ÓÔ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Î·È Ó· ÙÔ ‰ËÏÒÛÔ˘Ó Ì οÔÈÔ ÙÚfiÔ: .¯. fiÙ·Ó ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ·ÎÔ‡Ù ‹¯Ô˘˜ ·fi ÌÔ˘˙Ô‡ÎÈ ÌÔÚ›Ù ӷ ¯Ù˘¿Ù ·Ï·Ì¿ÎÈ·. ∞ÚÁfiÙÂÚ· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜
328
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
ÂȯÂÈÚ› ÙË ÁÓˆÚÈÌ›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ¤Ó· ‰Â‡ÙÂÚÔ Î·È ¤Ó· ÙÚ›ÙÔ fiÚÁ·ÓÔ. ∫·ıÒ˜ ·˘Í¿ÓÂÙ·È Ë ÂÍÔÈΛˆÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ ·˘Í¿ÓÂÙ·È Î·È Ë ÈηÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ Ó· ÙÔ˘˜ ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ Î·È ·˘Ùfi ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ··ÓÙÔ‡Ó Û ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· fiˆ˜ «¶ÔÈ· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ¤·È˙·Ó Û’ ·˘Ùfi ÙÔ ÌÔ˘ÛÈÎfi ÎÔÌÌ¿ÙÈ Ô˘ ·ÎÔ‡Û·ÌÂ;» ‹ «¶ÔÈ· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛÂ Ô Û˘Óı¤Ù˘ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡;». ŒÙÛÈ Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ÛÙ·‰È·Î¿ Ó· οÓÔ˘Ó ÂÈÏÔÁ¤˜ Î·È Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ ÁÈ· ‹¯Ô˘˜ Î·È ÌÂψ‰›Â˜ Î·È Î·ÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÙÔ ·ÈÛıËÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ Ì¤Ûˆ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘ ÙˆÓ ÂÓËϛΈÓ. °¡ø™∏ ∞¡∞º√ƒ∞™ ∆· ȉȷ›ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ‹¯Ô˘ ›ӷÈ: ∆Ô Ë¯fi¯ÚˆÌ·: ∂›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ‹¯Ô˘ ‹ Ù˘ ʈӋ˜ ÔÚÁ¿ÓˆÓ ‹ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙÒÓ, ‰ËÏ·‰‹ Ë ‰È·ÊÔÚ¿ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ¤Ó·˜ ‹¯Ô˜ ÔÚÈṲ̂ÓÔ˘ ‡„Ô˘˜ fiÙ·Ó ·Ú¿ÁÂÙ·È ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο fiÚÁ·Ó· ‹ ʈӤ˜, .¯. ‹¯Ô˜ ·fi ¤Ó· ÊÏ¿Ô˘ÙÔ Î·È ·fi ¤Ó· ÎÏ·ÚÈÓ¤ÙÔ, Ì›· ÛÔÚ¿ÓÔ ·fi Ì›· ÌÂÛfiʈÓË Î.Ï. ∏ ‰È¿ÚÎÂÈ·: ∂›Ó·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ Ô˘ ‰È·ÚΛ ¤Ó·˜ ‹¯Ô˜ Û ۯ¤ÛË Î·È ·Ó·ÏÔÁ›· ÚÔ˜ ¤Ó· ÛÙ·ıÂÚfi ‹ ·Î·ıfiÚÈÛÙ˘ ·ÎÚ›‚ÂÈ·˜ ÚfiÙ˘Ô Ì¤ÙÚÔ. ŸÙ·Ó ‰ËÏ·‰‹ ·Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙ ÛÙȘ ·Í›Â˜ «ÔÏfiÎÏËÚÔ», «ÌÈÛfi», «Ù¤Ù·ÚÙÔ», «fiÁ‰ÔÔ» ÎÏ ‰ÂÓ ÂÓÓÔԇ̠fiÙÈ ÙÔ «ÔÏfiÎÏËÚÔ» ¤¯ÂÈ Ì›· –Î·È ¿ÓÙ· ÙËÓ ›‰È·– ηıÔÚÈṲ̂ÓË ¯ÚÔÓÔÌÂÙÚÈ΋ ‰È¿ÚÎÂÈ·, ·ÏÏ¿ fiÙÈ ·Ó ÙÔ «ÔÏfiÎÏËÚÔ» ‰È·ÚΛ .¯. ÔÎÙÒ ‰Â˘ÙÂÚfiÏÂÙ·, ÙfiÙ ÙÔ «ÌÈÛfi» ‰È·ÚΛ Ù¤ÛÛÂÚ·, ÙÔ «Ù¤Ù·ÚÙÔ» ‰‡Ô Î.Ï. ∆Ô «ÔÏfiÎÏËÚÔ» fï˜ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÚΛ Î·È ¤Ó· ‰Â˘ÙÂÚfiÏÂÙÔ. ∆Ô Ù¤ÌÔ: ∞ӷʤÚÂÙ·È ÛÙȘ Ù·¯‡ÙËÙ˜ Ì ÙȘ Ôԛ˜ ·›˙ÂÙ·È ¤Ó· ÌÔ˘ÛÈÎfi ÎÔÌÌ¿ÙÈ: ™ÙȘ ‰È·‚·ıÌ›ÛÂȘ ÙÔ˘ ·ÚÁ¿ (lento) Î·È ÙÔ˘ ÁÚ‹ÁÔÚ· (allegro). √ Ú˘ıÌfi˜: ∂›Ó·È Ô ÛÙ·ıÂÚfi˜ Ú˘ıÌfi˜ ÛÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ Î·È Ë ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ÊıfiÁÁˆÓ Ô˘ ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ. ∏ ÌÂψ‰›·: ∂›Ó·È Ë ‰È·‰Ô¯‹ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ÊıfiÁÁˆÓ, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ÚÔηÏÔ‡Ó ·›ÛıËÌ· ¢·Ú¤ÛÎÂÈ·˜. ∞ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÂÓfi˜ ÌÔ˘ÛÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘. ƒ˘ıÌÈÎfi ‹ ÌÂψ‰ÈÎfi Û¯‹Ì·: ŒÓ· ÌÈÎÚfi ÌÂψ‰ÈÎfi ‹ Ú˘ıÌÈÎfi ÌÔÙ›‚Ô Ô˘ ÌÔÚ› Î·È Ó· ÌËÓ Â·Ó·ÏËÊı›. ªÔÙ›‚Ô: ∆Ô ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ Û¯‹Ì· (ÌÂψ‰ÈÎfi ‹ Ú˘ıÌÈÎfi) Û ¤Ó· ÌÔ˘ÛÈÎfi ¤ÚÁÔ. ∏ ¤ÓÙ·ÛË: µ·ÛÈ΋ ȉÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ‹¯ˆÓ, ‚¿ÛÂÈ Ù˘ ÔÔ›·˜ ÙÔ˘˜ ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ì Û ‰˘Ó·ÙÔ‡˜ Î·È ÛÈÁ·ÓÔ‡˜ (piano: ··Ï¿, forte: ‰˘Ó·Ù¿, crescendo: ‚·ıÌÈ·›· ·‡ÍËÛË Ù˘ ¤ÓÙ·Û˘ ÙÔ˘ ‹¯Ô˘, diminuendo: ÛÈÁ¿ ÛÈÁ¿ Ô ‹¯Ô˜ Á›ÓÂÙ·È ÈÔ ··Ïfi˜, fortissimo: Ôχ ‰˘Ó·Ù¿, accent: ÙÔÓÈÛÌfi˜, sforzando: Í·ÊÓÈÎfi˜ ÙÔÓÈÛÌfi˜). ∆Ô ‡„Ô˜: ∂›Ó·È ÙÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÔÓÈÎfi ‡„Ô˜ ÙˆÓ ‹¯ˆÓ Î·È ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙÔ˘ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ô˘ Ù›ıÂÙ·È Û ·ÏÌÈ΋ ΛÓËÛË.
Kennedy, 1985. À¶∂¶£ & ¶π, 1991Ø ∂Á΢ÎÏÔ·›‰ÂÈ· ¶·ÁÎfiÛÌÈ·˜ ªÔ˘ÛÈ΋˜, 1993Ø ¶··¯ÚÈÛÙÔÊfiÚÔ˘ Î ¿Ï., 1995
∏ ηٷÛ΢‹ ·˘ÙÔÛ¯¤‰ÈˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ16 ™Ù· ·È‰È¿ ·Ú¤ÛÂÈ Ôχ Ó· ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· Î·È Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ ÙÔ˘˜. ¶ÔÏÏ¿ ·˘ÙÔÛ¯¤‰È· fiÚÁ·Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢·ÛÙÔ‡Ó ·fi ηıËÌÂÚÈÓ¿ ˘ÏÈο, fiˆ˜ .¯.: 16. √È ÂÈÎfiÓ˜ ·˘ÙÔÛ¯¤‰ÈˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Â‰Ò ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ù˘ ÃÚ‡Û·˜ ¢·ÛοÏÔ˘, ÂÓÒ ÔÈ È‰¤Â˜ ÁÈ· Ù· ·˘ÙÔÛ¯¤‰È· fiÚÁ·Ó· ¤¯Ô˘Ó ·ÓÙÏËı› ·fi Ù· ‚È‚Ï›·: ™ÈÎÔÚÔ‡Î, (1984), ¶··¯ÚÈÛÙÔÊfiÚÔ˘ Î.¿Ï., (1995), Î·È ·fi ÙËÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰· http://www.atozkidsstuff.com/musicpre. html
329
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∆‡Ì·Ó· Ì ÌÈ· ÏÂοÓË, Ì›· ÁÏ¿ÛÙÚ· Ï·ÛÙÈ΋, Ì›· ηÙÛ·ÚfiÏ· ‹ ·fi ÎÔ˘ÙÈ¿ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÂȉÒÓ, ÌÂÁÂıÒÓ Î·È ÔÈÔًوÓ. ™Î¿˙Ô˘Ó Ù· ·Ú·¿Óˆ ÛÎÂ‡Ë Ì ϷÛÙÈÎfi ÌÔ˘Û·Ì¿, Ì ¯ÔÓÙÚfi Ó¿ÈÏÔÓ ‹ Ì ‰¤ÚÌ· Î·È Ù· ‰¤ÓÔ˘Ó ÛÊȯٿ, Á‡Úˆ Á‡Úˆ, Ì ۇÚÌ· ‹ Ì ÂÙÔÓÈ¿. ÃÙ˘Ô‡Ó ÙÔ Ù‡Ì·ÓÔ Ì ͇ÏÈÓË ÎÔ˘Ù¿Ï·. ª·Ú¿Î˜ ·fi ÎÔ˘ÙÈ¿ Î·È ÌÔ˘Î¿ÏÈ· ‰È·ÊfiÚˆÓ ÂȉÒÓ Î·È ÔÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÌÈÎÚÔ·ÓÙÈΛÌÂÓ· fiˆ˜ ÛfiÚÔ˘˜, ‚fiÏÔ˘˜, ¯¿ÓÙÚ˜, ÎÔ˘ÌÈ¿, ‚fiÙÛ·Ï·, ¿ÌÌÔ Î.Ï. µ¿˙Ô˘Ó ÛÙ· ‰Ô¯Â›· ÌÂÚÈο ·fi Ù· ÌÈÎÚÔ·ÓÙÈΛÌÂÓ· (ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚¿ÏÔ˘Ó Ù· ›‰È· ‹ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Û οı ‰Ô¯Â›Ô) Î·È Ù· ÎÏ›ÓÔ˘Ó Î·Ï¿. ™Â›ÛÙÚ· ÊÙÈ·Á̤ӷ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ‰Ô¯Â›· fiˆ˜ Ï·ÛÙÈο ÌÔ˘Î¿ÏÈ·, ÎÂÛ‰¿ÎÈ· ·fi ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ, ÎÔÓۤڂ˜ Î.¿. Ù· ÔÔ›· ÁÂÌ›˙Ô˘Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ˘ÏÈο fiˆ˜ fiÛÚÈ·, Ú‡˙È, Û˘Ó‰ÂÙ‹Ú˜, ¯¿ÓÙÚ˜ Î.¿. ∫Ô˘‰Ô‡ÓÈ·, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÛÊÂÓÙfiÓ˜, ÛÙȘ Ôԛ˜ ÎÚÂÌÔ‡Ó ÎÏÂȉȿ ‹ Á¿ÓÙ˙Ô˘˜ ÁÈ· ο‰Ú· Û ¤Ó· ÙÂÓو̤ÓÔ ÛÎÔÈÓ›, Û‡ÚÌ· ‹ ÌÂÙÔÓÈ¿. ∫ÚÔ˘ÛÙ¿ ÌÂ Í˘Ï¿ÎÈ· ΢ÏÈÓ‰ÚÈο, ‚fiÙÛ·Ï· Î·È ¤ÙÚ˜. ª·ÓÙÔÏ›ÓÔ ·fi ÓÂÚÔÎÔÏÔ·ı· Î·È ÂÙÔÓÈ¿ ÁÈ· ¯ÔÚ‰‹ ÙËÓ ÔÔ›· ÛÙÂÚÂÒÓÔ˘Ó ÛÙÔ ¿ÓÔÈÁÌ· Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Î·È ·ÊÔ‡ ·Ê·ÈÚ¤ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÛfiÚÔ˘˜ ·fi ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi. ºÏÔÁ¤Ú· ÙÔ˘ ¶¿Ó·, Ì ÌÂÚÈο ÎÔÌÌ¿ÙÈ· ηϷÌÈÔ‡ Û ‰È¿ÊÔÚ· Ì‹ÎË ·fi 3-5 ÂηÙÔÛÙ¿. ºÏÔÁ¤Ú˜ ·fi ÍÂÚ¿ ηϿÌÈ· ÛÙ· ÔÔ›· ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó ÌÈ· ‹ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ Ùڇ˜. ∫Èı¿Ú˜ Ì ¿‰ÂÈ· ÎÔ˘ÙÈ¿ ·Ô˘ÙÛÈÒÓ ÛÙÔ Î·¿ÎÈ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó ÌÈ· ÙÚ‡·. ™ÙȘ ¿ÎÚ˜ ηٿ Ì‹ÎÔ˜ ÙÔ˘ ÎÔ˘ÙÈÔ‡ ÛÙÂÚÂÒÓÔ˘Ó ÙÂÓو̤ӷ ¤ÓÙ ϿÛÙȯ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ¿¯Ô˘˜.
ªÔ˘ÛÈο ·È¯Ó›‰È· «∆· ªÔ˘ÛÈο ·È¯Ó›‰È· ‚·Û›˙ÔÓÙ·È ÛÙË ¯Ú‹ÛË ·ÏÒÓ ‹ ·˘ÙÔÛ¯¤‰ÈˆÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ, ΢ڛˆ˜ ÎÚÔ˘ÛÙÒÓ, Î·È ·Ô‚Ï¤Ô˘Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ·ÓÙ›Ï˄˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∞ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ηÓfiÓ˜ Î·È ‰È·‰Èηۛ˜ Ô˘ ı˘Ì›˙Ô˘Ó ÔÌ·‰ÈÎfi ·È¯Ó›‰È, Ù· ªÔ˘ÛÈο ·È¯Ó›‰È· ‚ÔËıÔ‡Ó Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÌÈ· ÂÓÂÚÁfi Û¯¤ÛË Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ Î·È Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Ì ÂÌÂÈÚÈÎfi ÙÚfiÔ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ‚·ÛÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ fiˆ˜ ˯fi¯ÚˆÌ·, ÙÔÓÈÎfi ‡ÊÔ˜, ‰˘Ó·ÌÈ΋, ηıÒ˜ ›Û˘ ÙȘ ¤ÓÓÔȘ ÙÔ˘ Ú˘ıÌÔ‡, Ù˘ ÌÂψ‰›·˜, ÙÔ˘ ÔÌ·‰ÈÎÔ‡ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌÔ‡ Î.Ï.» (°ÚËÁÔÚ›Ô˘, 1994, Û. 5). 1. °ÓˆÚÈÌ›· Ì ٷ fiÚÁ·Ó· ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È Ù· ·È‰È¿ οıÔÓÙ·È fiÏÔÈ Ì·˙› ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ. ∫¿ı ·È‰› ÂÈϤÁÂÈ Î·È ·›ÚÓÂÈ ¤Ó· fiÚÁ·ÓÔ ·fi Ù· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· Ô˘ ÂÍÔÏ›˙Ô˘Ó ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜: Ù˘Ì·Ó¿ÎÈ·, ÓÙ¤ÊÈ, ̷ڿΘ, ÙÚ›ÁˆÓÔ, ÎÔ˘‰Ô˘Ó¿ÎÈ·, ÌÂÙ·ÏÏÔʈӿÎÈ, ͢ÏfiʈÓÔ, Í˘Ï¿-
330
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
ÎÈ·, ͇ÛÙÚ·, È·Ù›ÓÈ· Î.¿. ∆Ô ÚÒÙÔ ·È‰› ‰ÔÎÈÌ¿˙ÂÈ Ó· ·›ÍÂÈ ÙÔ fiÚÁ·ÓÔ Ô˘ ÎÚ·Ù¿ÂÈ fiÛË ÒÚ· ı¤ÏÂÈ Î·È fiÙ·Ó ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ ·›˙ÂÈ ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ ·È‰›. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ë ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÌÔÚ› Ó· ÙÚÔÔÔÈËı›. ∆Ô ÚÒÙÔ ·È‰› ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ Ó· ·›˙ÂÈ Î·È ÛÙ·Ì·Ù¿ÂÈ ÌfiÏȘ ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ ·È‰›. ∞˘Ùfi Á›ÓÂÙ·È ¯ˆÚ›˜ ÏfiÁÈ·, ÌfiÓÔ Ì ÙÔ ¿ÎÔ˘ÛÌ· ÙÔ˘ ηÈÓÔ‡ÚÁÈÔ˘ ‹¯Ô˘. ∫·ıÒ˜ ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ٷ fiÚÁ·Ó· Î·È ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜, ÙÔ ·È¯Ó›‰È ·˘Ùfi ÌÔÚ› Ó· ÌÂÙ·Ùڷ› Î·È Ó· ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÙ›. ∆· ·È‰È¿ ·›˙Ô˘Ó ÙÔ ¤Ó· ÌÂÙ¿ ÙÔ ¿ÏÏÔ ‰È¿ÊÔÚ˜ ·ÓÙÈı¤ÛÂȘ: Ô ÚÒÙÔ˜ ·›˙ÂÈ ·ÚÁ¿, Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ÁÚ‹ÁÔÚ·, Ô ÙÚ›ÙÔ˜ ·ÚÁ¿, Ô Ù¤Ù·ÚÙÔ˜ ‰˘Ó·Ù¿ Î.Ï. ŒÙÛÈ Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ·ÎÔ‡Ó ÙÔÓ ¿ÏÏÔ Î·È Ó· ÙÔ˘ ··ÓÙÔ‡Ó ÛÙÔ ›‰ÈÔ ı¤Ì·.
2. ∏ ÌÔ˘ÛÈ΋ Û˘˙‹ÙËÛË ¢‡Ô ·È‰È¿ ÎÚ·ÙÔ‡Ó ·fi ¤Ó· fiÌÔÈÔ fiÚÁ·ÓÔ. ∆Ô ¤Ó· ·È‰› ÚÔÙ›ÓÂÈ ¤Ó· Ú˘ıÌÈÎfi Û¯‹Ì· Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ Â·Ó·Ï¿‚ÂÈ Â·ÎÚÈ‚Ò˜ [¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ Ù¤ÌÔ]. 3. √ ¿ÓıÚˆÔ˜ ÌÔ˘ÛÈ΋ ∆· ·È‰È¿ οıÔÓÙ·È Û ·ÎÏÔ ‹ Û ËÌÈ·ÎÏÈÔ ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÙÔ Î·ı¤Ó· ·fi ¤Ó· fiÚÁ·ÓÔ. ™˘ÌʈÓÔ‡Ó fiÙÈ Î¿ı fiÚÁ·ÓÔ ·ÓÙÈÚÔۈ‡ÂÈ ¤Ó· ̤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÛÒÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜. ∆Ô Ù‡Ì·ÓÔ ·ÓÙÈÚÔۈ‡ÂÈ Ù· fi‰È·, Ù· ÎÔ˘‰Ô˘Ó¿ÎÈ· Ù· ¯¤ÚÈ·, ÙÔ ÌÂÙ·ÏÏfiʈÓÔ ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ, ÔÈ Ì·Ú¿Î˜ ÙÔ˘˜ ÁÔÊÔ‡˜ Î.Ï. ŒÓ· ·È‰› ÛËÎÒÓÂÙ·È ÛÙË Ì¤ÛË Î·È ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ¯ÔÚ‡ÂÈ ÎÈÓÒÓÙ·˜ ¤Ó· ¤Ó· Ù· ̤ÏË ÙÔ˘ ÛÒÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘. ∆· ·È‰È¿ Ô˘ οıÔÓÙ·È ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ·›˙Ô˘Ó Î¿ı ÊÔÚ¿ Ù· fiÚÁ·Ó· Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÙÔ Ì¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ Ô˘ ÎÈÓ›ٷÈ. ∆Ô ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Â›Ó·È ¤Ó· ÌÔ˘ÛÈÎfi ÎÔÌÌ¿ÙÈ Ô˘ ÂÓ·ÚÌÔÓ›˙ÂÙ·È ·fiÏ˘Ù· Ì ÙËÓ Î›ÓËÛË. 4. √ ‰È¢ı˘ÓÙ‹˜ Ù˘ ÔÚ¯‹ÛÙÚ·˜17 £¤ÏÔ˘Ì ӷ ÂÙ‡¯Ô˘Ì ӷ ·›ÍÔ˘Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ì·˙› ¤Ó·Ó ÍÂÚfi ‹¯Ô. ∞˘Ùfi ··ÈÙ› Ì›· ΛÓËÛË Ì·¤ÛÙÚÔ˘. ™˘Ó‹ıˆ˜ ¤Ó·˜ Ì·¤ÛÙÚÔ˜, ÁÈ· Ó· ÂÙ‡¯ÂÈ Î¿ÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ, οÓÂÈ Ì›· ‰ÈÏ‹ ΛÓËÛË: ·Ó‚¿˙ÂÈ ·ÚÁ¿ ÙÔ ¯¤ÚÈ Î·È ·Ì¤Ûˆ˜ ÙÔ Î·Ù‚¿˙ÂÈ ·fiÙÔÌ·. ∏ ÚÒÙË Î›ÓËÛË (Ô˘ ·Ó·ÏÔÁ› ÛÙËÓ ÂÈÛÓÔ‹) ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÈÎÔ‡˜, ÂÓÒ Ë ÙÒÛË ÙÔ˘ ¯ÂÚÈÔ‡ (Ô˘ ·Ó·ÏÔÁ› ÛÙËÓ ÂÎÓÔ‹) Û˘Ì›ÙÂÈ Ì ÙÔÓ ‹¯Ô. ∆· ·È‰È¿ ‰È·ÛΉ¿˙Ô˘Ó Ôχ Ì ·˘Ùfi ÙÔ ·È¯Ó›‰È, ȉ›ˆ˜ fiÙ·Ó ‚¿ÏÔ˘Ì οÔÈÔ ·È‰› Ó· οÓÂÈ ÙÔ Ì·¤ÛÙÚÔ. ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ Û˘ÓËı›ÛÔ˘Ó Ó· ·›˙Ô˘Ó Ì ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ, ÌÔÚԇ̠ӷ ÂÈÛ·Á¿ÁÔ˘Ì ÙȘ ¤ÓÓÔȘ ÙÔ˘ forte (‰˘Ó·Ù¿) Î·È ÙÔ˘ piano (··Ï¿). ŸÙ·Ó Ô Ì·¤ÛÙÚÔ˜ ¤¯ÂÈ ·Ó‚·Ṳ̂ÓÔ ÙÔ ·ÚÈÛÙÂÚfi ÙÔ˘ ¯¤ÚÈ Ù· ·È‰È¿ ·›˙Ô˘Ó forte, ÂÓÒ fiÙ·Ó ÙÔ ¤¯ÂÈ Î·Ù‚·Ṳ̂ÓÔ ·›˙Ô˘Ó piano. ∆Ô fiÙ ı· ·›ÍÔ˘Ó ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙÔ ‰ÂÍ› ¯¤ÚÈ ÙÔ˘ Ì·¤ÛÙÚÔ˘. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ˙ËÙԇ̠·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ·›ÍÔ˘Ó tremolo (‰ËÏ·‰‹ ¤Ó·Ó ‹¯Ô ·ӷϷ̂·ÓfiÌÂÓÔ Ì ÙfiÛÔ ÌÂÁ¿ÏË Û˘¯ÓfiÙËÙ·, Ô˘ Ó· Ê·›ÓÂÙ·È Û· Û˘Ó¯fiÌÂÓÔ˜). ∞˘Ùfi ‰ÂÓ Â›Ó·È ÙÔ ›‰ÈÔ Â‡ÎÔÏÔ Ó· ÂÈÙ¢¯ı› Ì fiÏ· Ù· fiÚÁ·Ó·. ¶.¯. ÔÈ Ì·Ú¿Î˜ Â›Ó·È ÊÙÈ·Á̤Ó˜ ÁÈ· ÙÔ tremolo, ÂÓÒ ÙÔ tremolo Ì ٷ Í˘Ï¿ÎÈ· Â›Ó·È «Î·Ù’ ¢ÊËÌÈÛÌfiÓ» tremolo. ∞˘Ùfi Ô˘ ¤¯ÂÈ ÛËÌ·Û›· Â›Ó·È Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ·˘Ù‹ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ·. √È ‹¯ÔÈ tremolo ·fi fiÏË ÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˙› ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ì ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ ‰˘Ó·Ùfi, ÙÔ ÛÈÁ·Ófi Î·È fiϘ ÙȘ ÂӉȿÌÂÛ˜ ‰È·‚·ıÌ›ÛÂȘ, ÁÈ·Ù› Ì·˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ÂÚÓ¿Ì ÎÏÈ̷Έٿ ·fi ÙË Ì›· ¤ÓÙ·ÛË ÛÙËÓ ¿ÏÏË. ∆Ô ·È‰› Ô˘ ˘Ô‰‡ÂÙ·È ÙÔ Ì·¤ÛÙÚÔ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰È¢ı‡ÓÂÈ, ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙȘ Ô‰ËÁ›Â˜ Ô˘ ‰fiıËÎ·Ó ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜. 17. ∆Ô ·È¯Ó›‰È ·˘Ùfi Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ̛ÌËÛË ÚfiÏˆÓ Î·È ÌÔÚ› Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ Ù· ·È‰È¿ ÛÙȘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ (‚Ï. ÂÓfiÙËÙ· 11.2).
331
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡ ÛÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ TÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È ·ÔÙÂÏ› ‚·ÛÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÁÈ· ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ‰È··È‰·ÁÒÁËÛË ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ıˆÚÂ›Ù·È Ôχ ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ·fi Ù· ÌÔ˘ÛÈο ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ÚԷӷʤÚıËηÓ. ∆· ÛËÌÂÚÈÓ¿ ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÔÏÏ¿ ÌÔ˘ÛÈο ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù·. ª¤Ûˆ Ù˘ ÙËÏÂfiÚ·Û˘, ÙÔ˘ Ú·‰ÈÔÊÒÓÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ¿ÊÔ˘ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ÔÏ˘ÁψÛÛ›· Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙÔ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÔÏÈÙÈÛÌfi (Ì ÙËÓ ‡·ÚÍË ‰ËÏ·‰‹ ÔÏÏÒÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÂȉÒÓ, ÌÔÚÊÒÓ Î·È ÛÙ˘Ï ÌÔ˘ÛÈ΋˜). ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ı· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ Ô˘ ı· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· οÓÔ˘Ó ÔÈÔÙÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ Ù˘, ÌÔÚ› Ó· ÂÈϤÍÂÈ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ¤Ó· Ï‹ıÔ˜ ˆÚ·›ˆÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ Î¿ı ›‰Ô˘˜ (‰ËÌÔÙÈÎÒÓ, ÚÂ̤ÙÈΈÓ, ¤ÓÙ¯ӈÓ, Û‡Á¯ÚÔÓ˘ Ì·Ï¿ÓÙ·˜, ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÂÚÈfi‰ˆÓ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ Î.Ï.). Ÿˆ˜ ‰È·Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÔÏÏÒÓ ÎÂÊ·Ï·›ˆÓ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ÌÈÌÔ‡ÌÂÓ· ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ ÂÓËϛΈÓ. ∫·È ÙÔ ·ÈÛıËÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ Î·ÏÏÈÂÚÁÂ›Ù·È Ì¤Ûˆ Ù˘ Ù¤¯Ó˘ ÙˆÓ ÂÓËϛΈÓ. ∞Ó ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÔ˘Ì ÌÈ· ·ÔÌ›ÌËÛË fiÛˆÓ ·˘Ù¿ Ù· ›‰È· ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· οÓÔ˘Ó, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÚÔ¯ÂÈÚÔÁÚ·Ì̤ӷ ·È‰Èο ÙÚ·ÁÔ‡‰È·, Ù· ÛÙÂÚԇ̠·fi ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÍÂÏȯıÔ‡Ó Ì¤Ûˆ Ù˘ Ì›ÌËÛ˘. ª·ı·›ÓÔÓÙ·˜ ¤Ó· ÙÚ·ÁÔ‡‰È Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ18: ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦
∞ÎÔ‡Ó ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ·Ú·ÎÈÓ› Ó· οÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÔÈ· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· ÌÔÚ› Ó· ·ÎÔ‡ÁÔÓÙ·È ÛÙÔ Û’ ·˘Ùfi ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È. ∞ÎÔ‡Ó Î·È ¿ÏÈ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È Î·È Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ¯Ù˘¿Ó ÙÔ Ú˘ıÌfi (.¯. ·Ï·Ì¿ÎÈ·). ÷ÌËÏÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ¤ÓÙ·ÛË Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο Ù· ÏfiÁÈ· ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘, ÙÔ ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁfi, ÙÔÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙ‹ Î·È ÙÔ Û˘Óı¤ÙË. ∆· ·È‰È¿ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È Û ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜: ÙˆÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ. ∏ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙÒÓ ‰ÔÎÈÌ¿˙ÂÈ Ó· ÙÚ·ÁÔ˘‰‹ÛÂÈ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È Î·È Ë ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ Û˘Óԉ‡ÂÈ ¯Ù˘ÒÓÙ·˜ ÙÔ Ú˘ıÌfi (.¯. Ì ·Ï·Ì¿ÎÈ· ‹ Ì ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó·). √È ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó ÚfiÏÔ˘˜. ™Â ÂfiÌÂÓË ÂÎÙ¤ÏÂÛË ÔÈ ÌÔ˘ÛÈÎÔ› Á›ÓÔÓÙ·È ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙ¤˜ Î·È ÔÈ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙ¤˜ ÌÔ˘ÛÈÎÔ›.
18. ∞·Ú·›ÙËÙË ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· Ó· ˘Ô‚ÏËıÔ‡Ó ÛÙËÓ ·Ú·Î¿Ùˆ ‰È·‰Èηۛ· Â›Ó·È ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È Ó· ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Î·È Ó· ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ÙÔ ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÁÈ· Ó· ÙÔ Ì¿ıÔ˘Ó.
332
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
∏ ÌÔ˘ÛÈ΋ ÔÏ˘ÁψÛÛ›· «∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ÔÏ˘ÁψÛÛ›·˜, Ù· ·È‰È¿ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ Ì¤Û· ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ¤¯Ô˘Ó ˘¿ÚÍÂÈ ÔÏÏÔ› ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ› ÙÚfiÔÈ Ì ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·È Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋, Î·È Ì¤Û· Û’ ·˘ÙÔ‡˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Î·È ÔÈ ÌÔÚʤ˜ Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ÙˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ Ï·ÒÓ Î·È ÔÈ ÌÔÚʤ˜ Ù˘ “¤ÓÙ¯Ó˘” ÌÔ˘ÛÈ΋˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÌÔÚʤ˜ fiˆ˜ Ë Ù˙·˙, Ë ÚÔÎ ÎÏ» (°ÚËÁÔÚ›Ô˘, 1994, Û.6). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¯Â‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡Ó ÚfiÏÔ˘˜ Î·È ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÏÔÈfiÓ ÙˆÓ ‰Ú·- ·›˙Ô˘Ó ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ÔÏÏ¿ ÌÔ˘ÛÈο ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù·. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 10) ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó Î·È Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ¿ÏÏˆÓ Ï·ÒÓ Î·È ¿ÏÏˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ. ªÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·Ô‰ÂȯÙ› Ôχ ÂӉȷʤÚÔ˘Û· ı· ‹Ù·Ó Ó· ¤‚ÚÈÛÎÂ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ¿ÏÏˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ·Ú·‰fiÛÂˆÓ Ù· ÔÔ›· ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ· Ù· ›‰È· Ú¿ÁÌ·Ù· Ì ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÂÏÏËÓÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È· (.¯. Ó·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·Ù·, Ù·¯Ù·Ú›ÛÌ·Ù· Î.Ï.). ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ ÔχÙÈÌË Â›Ó·È Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÁÔÓ›˜ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÔÏÈÙÈÛÌÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·. ª¤Û· ·fi ·˘Ù‹ ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù· ·È‰È¿ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó fiÙÈ Ô ·ÓıÚÒÈÓÔ˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ¤¯ÂÈ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ηıÔÏÈΤ˜ ÛÙ·ıÂÚ¤˜, fiÙÈ ‰ËÏ·‰‹ fiÏÔÈ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÁÂÏÔ‡Ó, ¯·›ÚÔÓÙ·È, ÎÏ·›ÓÂ, ÊÔ‚Ô‡ÓÙ·È Î·È ·Á·Ô‡Ó Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ, ·ÏÏ¿ ·Ï¿ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ·˘Ù¿ Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ̤۷ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁÏÒÛÛ˜.
∏ ¤ÓÙ¯ÓË ‹ ÎÏ·ÛÈ΋ ÌÔ˘ÛÈ΋ ∏ ÎÏ·ÛÈ΋ ÌÔ˘ÛÈ΋ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ Ê·ÓÙ·Û›·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÛÙËÓ ÂÍÔÈΛˆÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ «·ÎÔ‡ˆ ÌÔ˘ÛÈ΋». ªÔÚ› Ó· Ù· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ Ó· ·Ú¯›ÛÔ˘Ó Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÛÙ·‰È·Î¿ ÙËÓ ·ÊËÁËÌ·ÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ Î·È ÙË ‰‡Ó·Ì‹ Ù˘ Ó· ÁÂÓÓ¿ Û˘ÓÂÈÚÌÔ‡˜. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ηıÈÂÚÒÛÂÈ Î¿ÔÈÔ ¯ÚfiÓÔ Î·Ù¿ ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ù· ·È‰È¿ ı· ·ÎÔ‡Ó Î¿ÔÈ· ȉȷ›ÙÂÚ· ÂÓÙ˘ˆÛȷο ¤ÚÁ· Ù˘ ÎÏ·ÛÈ΋˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘, fiˆ˜ Û˘Ìʈӛ˜ Î·È ÎÔÓÛ¤ÚÙ· ÙÔ˘ ªÂÙfi‚ÂÓ, οÔÈÔ ÔÚ·ÙfiÚÈÔ ÙÔ˘ ª·¯, ÎÔÌÌ¿ÙÈ· ÙÔ˘ ™Ô¤Ó Î.Ï. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÌÔÚ› Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÌÔÈÚ·ÛÙÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ Î·È ÙȘ ÛΤ„ÂȘ Ô˘ ÙÔ˘˜ ÚÔοÏÂÛÂ Ë ÌÔ˘ÛÈ΋. ªÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˘ÔÛÙËÚȯÙÔ‡Ó ÛÙÔ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· Û‡ÓıÂÙˆÓ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈÎÒÓ Û˘ÓÂÈÚÌÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ˆ˜ Ì›· ·˘ÙfiÓÔÌË ÁÏÒÛÛ·. ¶·Ú¤¯ÔÓÙ·˜ ÛÙ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ÂÓ·Û¯fiÏËÛË Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋, ÂÓÈÛ¯‡Ô˘Ì ÙȘ Èı·ÓfiÙËÙ˜ Ó· ·Ó·ÁÓˆÚÈÛÙ› ÙÔ
333
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ٷϤÓÙÔ Î¿ÔÈˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi ÙÔ˘˜ Û˘Ó‹ıÂȘ Ô˘ ÂÌÏÔ˘Ù›˙Ô˘Ó ÙÔ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ÎfiÛÌÔ Î·È ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Á·Ï‹ÓË Î·È ÈÛÔÚÚÔ›· ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘˜ ˙ˆ‹.
∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ 1. ∆A•I¢EYONTA™ ™TON KO™MO ME TH MOY™IKH ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ Ì›· ηۤٷ Ì ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ·fi ‰È¿ÊÔÚ˜ ¯ÒÚ˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Î·È Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÈ ÛÙÔ Ê¿ÎÂÏÔ ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙȘ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ¯ÒÚ˜: ‚›ÓÙÂÔ, ʈÙÔÁڷʛ˜ Î.Ï. ∞Ó ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·È‰È¿ ·fi ¿ÏϘ ¯ÒÚ˜, ÂÈϤÁÂÈ Î˘Ú›ˆ˜ ÌÔ˘ÛÈΤ˜ ·fi ÙȘ ¯ÒÚ˜ ÚÔ¤ÏÂ˘Û‹˜ ÙÔ˘˜. ™˘˙ËÙ¿ Ì ٷ ·È‰È¿ ÁÈ· ÙȘ ¯ÒÚ˜ ·˘Ù¤˜. ∞ӷʤÚÔÓÙ·È ÛÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘˜, ÛÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙÔ˘˜ ¯ÔÚÔ‡˜ ÙÔ˘˜. µÏ¤Ô˘Ó ÂÈÎfiÓ˜ ·fi ÙËÓ Î¿ı ¯ÒÚ· Î·È ·ÎÔ‡Ó ÙËÓ Î·Û¤Ù· Ì ٷ ÙÚ·ÁÔ‡‰È·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ·È‰È¿ Ó· ÎÈÓËıÔ‡Ó Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋. ∆· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Î¿ÔȘ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈΤ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Ô˘ ·ӷϷ̂·ÓfiÌÂÓ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÔÙÂϤÛÔ˘Ó ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ¯ÔÚfi. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÔ˘Ó ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ «ÎÈÓËÛÈÔÏÔÁ›Â˜» Î·È «¯ÔÚÔÁڷʛ˜» ¿Óˆ Û ÌÔ˘ÛÈΤ˜ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙËÓ ∞ÊÚÈ΋, ÙËÓ ∞Û›· Î.Ï. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÙËÚ› Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÈ Î¿ÓÂÈ ÙÔ Î¿ı ·È‰›. ¢Â›¯ÓÂÈ Ó· ÙÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ÎÈÓÂ›Ù·È Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋; ª‹ˆ˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË; ∫ÈÓÂ›Ù·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÚfiÔ ·ÎÔ‡ÁÔÓÙ·˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÌÔ˘ÛÈ΋˜; ªÈÌÂ›Ù·È ÙËÓ Î›ÓËÛË ¿ÏψÓ; ªÔÚ› Ó· ÌÈÌËı› ¯ÔÚ¢ÙÈΤ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Ô˘ ‚ϤÂÈ .¯. Û ‚›ÓÙÂÔ; ∂ȯÂÈÚ› Ӥ˜ ¯ÔÚ¢ÙÈΤ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ; 2. ™YN£ETONTA™ ENA MOY™IKO ¶APAMY£I √ÚÁ¿ÓˆÛË: ™˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ ‹ ÌÈ· ÔÌ¿‰· ·È‰ÈÒÓ Î·ıÈṲ̂ӷ ΢ÎÏÈο ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘. ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹: ∆· ·È‰È¿ ·ÎÔ‡Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ «√ ¶¤ÙÚÔ˜ Î·È Ô §‡ÎÔ˜» Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Ô˘ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡Ô˘Ó Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÚfiÛˆ· ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡. ÀÏÈο: ªÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· ‹/Î·È Ë¯ÔÁÚ·ÊË̤ÓÔÈ ‹¯ÔÈ. ªÔÚÔ‡Ó Â›Û˘ Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó ‹¯ÔÈ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜. µ·ÛÈ΋ Ì·ıËÛȷ΋ Âȉ›ˆÍË: ¡· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó Î·È Ó· ·Ú¿ÁÔ˘Ó ‹¯Ô˘˜ Ì ‚¿ÛË ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂ӷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ·.
¶Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‹ οÔÈÔ ·È‰› ‰ÈËÁÔ‡ÓÙ·È ¤Ó· ÁÓˆÛÙfi ‹ ·˘ÙÔÛ¯¤‰ÈÔ ·Ú·Ì‡ıÈ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÔÈÔÈ ‹¯ÔÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜ ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· Î·È ÙÔ˘˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú˜ ÙˆÓ ËÚÒˆÓ. ¶Ò˜ ı· Ú¤ÂÈ .¯. Ó· Â›Ó·È Ô ‹¯Ô˜ Ô˘ ı· ·ÓÙÈÚÔۈ‡ÂÈ ÙË ÃÈÔÓ¿ÙË, Ô˘ Â›Ó·È ÏÂÙ‹, fiÌÔÚÊË Î·È ¤¯ÂÈ ·Ó¿Ï·ÊÚ˜ Î·È Â˘ÁÂÓÈΤ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ; ¶Ò˜ ·Ó Â›Ó·È Ô ‹¯Ô˜ Ô˘ ı· ·ÓÙÈÚÔۈ‡ÂÈ ÙËÓ ·ÚÎÔ‡‰· ‹ ÙÔ Ï‡ÎÔ; ∆È Â›‰Ô˘˜ ‹¯Ô ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ·Ô‰ÒÛÔ˘Ó ÙÔ ÎÂϿˉËÌ· ÙˆÓ Ô˘ÏÈÒÓ, ÙÔ ‚·Ú‡ ‚‹Ì· ÙÔ˘ Á›Á·ÓÙ· ‹ ÙÔ Êfi‚Ô ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ; ∂ÈϤÁÔ˘Ó ÙËÓ Ë¯ËÙÈ΋ ËÁ‹ Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ·Ú¿ÁÔ˘Ó ÙÔÓ Î¿ı ‹¯Ô (.¯. Û˘ÌʈÓÔ‡Ó Ì ÙÔ Ù‡Ì·ÓÔ ‹ Ì ·ÚÁ¿ ¯Ù˘‹Ì·Ù· Ù˘ ·Ï¿Ì˘ ÛÙÔ ¿ÙˆÌ· Ó· ·Ó··-
334
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
ÚÈÛÙÔ‡Ó Ù· ‚‹Ì·Ù· ÙÔ˘ Á›Á·ÓÙ·, Ê˘ÛÒÓÙ·˜ ÂÏ·ÊÚ¿ Ì ̛· ÛÊ˘Ú›¯ÙÚ· ‹ οÓÔÓÙ·˜ Û¯ÂÙÈÎÔ‡˜ ‹¯Ô˘˜ Ì ÙÔ ÛÙfiÌ· Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ÙÈÙ›‚ÈÛÌ· ÙˆÓ Ô˘ÏÈÒÓ, Ì ÙȘ ̷ڿΘ Ó· ·Ó··ÚÈÛÙÔ‡Ó ÙȘ Ì·˚ÌÔ‡‰Â˜ Ô˘ Ë‰Ô‡Ó ·fi ‰¤ÓÙÚÔ Û ‰¤ÓÙÚÔ Î.Ï.) ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ӷϷ̂¿ÓÂÈ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Î·È Ù· ·È‰È¿ ÂÎÙÂÏÔ‡Ó ÙÔÓ ‹¯Ô Ô˘ ¤ÏÂÍ·Ó ÁÈ· οı ‹Úˆ· fiÙ·Ó ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û’ ·˘ÙfiÓ Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÛÙ·Ì·Ù¿ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ô˘ Â›Ó·È Ó· ·ÚÂÌ‚ÏËı› οı ‹¯Ô˜, Ó· ·ÚÂÌ‚¿ÏÏÂÙ·È Ô ‹¯Ô˜ ·fi Ù· ·È‰È¿ Î·È Ó· ÙË Û˘Ó¯›˙ÂÈ ¿ÏÈ. ªÂÙ¿ ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘ ·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Î·È Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ ÙÔ˘˜. ¶.¯. Û ¤Ó· ¯·ÚÙ› ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó ¤Ó· ÙÚ›ÁˆÓÔ ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ó fiÙÈ ÚÒÙ· ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È Ô ‹¯Ô˜ ÙÚÈÁÒÓˆÓ, ‰›Ï· ¤Ó· ·ÎÏÔ ÁÈ· Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÂfiÌÂÓÔ ‹¯Ô Ô˘ ·Ú¿ÁÂÙ·È ·fi ÓÙ¤ÊÈ, Î.Ô.Î. ∆· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ·ӷϿ‚Ô˘Ó ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ·›˙ÔÓÙ·˜ ‰È·‰Ô¯Èο ÙÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‹¯Ô˘˜ Î·È Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ ÙÔ˘˜, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÌÈ· ‰È΋ ÙÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÈ΋ Û‡ÓıÂÛË. ™’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Ë ·Ú·¿Óˆ ηٷÁÚ·Ê‹ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ÔχÙÈÌË. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ ÌÈ·˜ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ÈÛÙÔÚ›·˜, Î·È Î·ıÒ˜ ·˘Í¿ÓÂÙ·È Ë ÂÈÙˉÂÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÌÔÚ› Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó Ó· Û˘Ó‰˘¿ÛÔ˘Ó ‹¯Ô˘˜ Ô˘ ·Ú¿ÁÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ì ¿ÏÏÔ˘˜ ˯ÔÁÚ·ÊË̤ÓÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ (.¯. ¤Ó·˜ ˯ÔÁÚ·ÊË̤ÓÔ˜ ‹¯Ô˜ Ô˘ ·Ó··ÚÈÛÙ¿ ÙÔ ÙÚ›ÍÈÌÔ ÌÈ·˜ fiÚÙ·˜ Ô˘ ·ÓÔ›ÁÂÈ ÌÔÚ› Ó· ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ì ÙÔÓ ‹¯Ô Ô˘ ·Ó··ÚÈÛÙ¿ ÙË Ì¿ÁÈÛÛ· Ô˘ ·ÓÔ›ÁÂÈ ÙËÓ fiÚÙ·).◊ ÌÔÚ› Ó· Û˘ÌʈӋÛÔ˘Ó Î¿ÔÈÔÈ ‹¯ÔÈ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ‰È¿ÚÎÂÈ·, Ó· ·ÎÔ‡ÁÔÓÙ·È ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË ÒÚ· (.¯. Ô ‹¯Ô˜ Ô˘ ·Ó··ÚÈÛÙ¿ ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ Á›Á·ÓÙ· ÛÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ «Ô ∆˙·Î Î·È Ë Ê·ÛÔÏÈ¿», ÌÔÚ› Ó· ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ì ÙÔÓ ‹¯Ô Ô˘ ·Ó··ÚÈÛÙ¿ ÙÔÓ ∆˙·Î ÁÈ· fiÛË ÒÚ· Ô ∆˙·Î ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ì¤Û· ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ Á›Á·ÓÙ· Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ó· ÚÔÛÙ›ıÂÙ·È Î·È Ô ‹¯Ô˜ Ô˘ ·Ó··ÚÈÛÙ¿ ÙÔ Ì·Ô‡ÏÔ ÙÔ˘ ıËÛ·˘ÚÔ‡ Ô˘ ·Ó·Î·Ï‡ÙÂÈ Ô ∆˙·Î ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ Á›Á·ÓÙ·).
∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Î·È ÛΤÙÔÓÙ·È Á‡Úˆ ·fi ·˘Ù‹Ó Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, fiˆ˜: ¶Ò˜ ÍÂΛÓËÛ ÙÔ ÌÔ˘ÛÈÎfi Ì·˜ ·Ú·Ì‡ıÈ; ¶Ò˜ ÙÂÏ›ˆÛÂ; ¶ÔÈÔ˜ ‹¯Ô˜ ¤‰ÂÈÍÂ…; À‹Ú¯·Ó ‹¯ÔÈ Ô˘ ‰‹ÏˆÓ·Ó ·ÓÙ›ıÂÙ· Ú¿ÁÌ·Ù·; ∏ ÂÎÙ¤ÏÂÛË Ò˜ Û·˜ Ê¿ÓËÎÂ; ◊Ù·Ó Â‡ÎÔÏË; ∆È Û·˜ ‰˘ÛÎfiÏ„Â; £· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Á›ÓÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÙÔ ÌÔ˘ÛÈÎfi Ì·˜ ·Ú·Ì‡ıÈ; ∆È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ οÓÔ˘ÌÂ;
π‰¤Â˜ ÁÈ· ÂÂÎÙ¿ÛÂȘ ªÔÚ› Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÌÈ· ˯ËÙÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· ηÈ, ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜, Ó· Û˘Óı¤ÛÔ˘Ó ÌÈ· ÈÛÙÔÚ›· Ì ÏfiÁÈ·. ¶.¯. Ù· ·È‰È¿ ηıÈṲ̂ӷ ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ Î·È ¤¯ÔÓÙ·˜ ÌÚÔÛÙ¿ ÙÔ˘ ÙÔ Î·ı¤Ó· ·fi ¤Ó· ÌÔ˘ÛÈÎfi fiÚÁ·ÓÔ ‰›ÓÂÈ ¤Ó· ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ‹¯Ô. ∆· ˘fiÏÔÈ· ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· Ì·ÓÙ¤„Ô˘Ó ÙÈ ·Ó··ÚÈÛÙ¿ ·˘Ùfi˜ Ô ‹¯Ô˜ (.¯. Ô ‹¯Ô˜ Ì ÁÚ‹ÁÔÚ· ¯Ù˘‹Ì·Ù· ÙÔ˘ Ù·ÌÔ˘Ú›ÓÔ˘ ϤÓ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ·Ó··ÚÈÛÙ¿ Ù· ‚È·ÛÙÈο ‚‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ Î.Ô.Î.) ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηٷÁÚ¿ÊÂÈ Ì ϤÍÂȘ ÙÈ Ê·ÓÙ¿˙ÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ·Ó··ÚÈÛÙ¿ Ô Î¿ı ‹¯Ô˜. ªÂ ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ Ï¤ÍÂˆÓ Ô˘ η٤ÁÚ·„ ٷ ‚ÔËı¿ÂÈ Ó· Û˘Óı¤ÛÔ˘Ó ÌÈ· ‰È΋ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚ›·.
335
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ ηٷÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ∆· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÁÈ· Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙË Û˘Ì‚·Ù‹ ÌÔ˘ÛÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, ·ÏÏ¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÙË ‰È΋ ÙÔ˘˜ ·ÚÙÈÙÔ‡Ú· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÌÈ· ‰È΋ ÙÔ˘˜ ÛËÌÂÈÔÏÔÁ›· (.¯. ÂÈÎfiÓ˜, ۇ̂ÔÏ·, ϤÍÂȘ, ÁÚ·Ì̤˜, ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Î.¿.) ÙËÓ ÔÔ›· ÂÈÓÔÔ‡Ó Ù· ›‰È· ‹ ÙÔ˘˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‹ Û˘Ó-‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ·fi ÎÔÈÓÔ‡, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÔÙ˘ÒÛÔ˘Ó ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÈΤ˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ. ªÔÚÔ‡Ó ·ÎfiÌË Ó· Ì·ÁÓËÙÔʈӋÛÔ˘Ó ‹ Ó· ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ Û˘Óı¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ӤÏıÔ˘Ó Î·È Ó· ÙȘ ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ‹ Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ·ÏÈfiÙÂÚ˜ Ì ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ Î·È Ó· οÓÔ˘Ó ÂÔÈÎÔ‰ÔÌËÙÈΤ˜ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, Ô˘ ı· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ Ë ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜. ∆¤ÏÔ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ ‹ ÙȘ Û˘Óı¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Ù˘ Ù¿Í˘ ÙÔ˘˜. ∏ ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ÂÈϤÔÓ Î·È ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ ÙÔ˘˜ (.¯. Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó Ó¤Â˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‹¯Ô˘˜ Ô˘ η٤ÁÚ·„·Ó Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ¯ÚÔÓÈΤ˜ ÛÙÈÁ̤˜), Ó· ÚÔÛı¤ÛÔ˘Ó ÂÈÎfiÓ· ÛÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ ÙÔ˘˜ ‹ Ó· ÂÂÓ‰‡ÛÔ˘Ó ÌÔ˘ÛÈο ¤Ó· ‚›ÓÙÂÔ Ô˘ ¤Î·Ó·Ó (.¯. ‡ÛÙÂÚ· ·fi Ì›· ›Û΄Ë). øÛÙfiÛÔ ÁÈ· Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó Û ÌÈ· Ù¤ÙÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ ηٷÁÚ·Ê‹ Â›Ó·È ·Ó·Áη›· Ë Û¯ÂÙÈ΋ ÁÓÒÛË Î·È Ë ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡.
∆Û·ÊÙ·Ú›‰Ë˜, 2002
11.4 ∏ ºÀ™π∫∏ ∞°ø°∏ ∆· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ·ÔÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ Î›ÓËÛË. ∂˘¯·ÚÈÛÙÔ‡ÓÙ·È Ó· ÙÚ¤¯Ô˘Ó, Ó· ¯ÔÚÔˉԇÓ, Ó· ÛηÚÊ·ÏÒÓÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÙȘ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È Ù· fiÚÈ¿ ÙÔ˘˜. ∞fi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ù˘ Á¤ÓÓËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Î·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ì¤Ûˆ Ù˘ ΛÓËÛ˘ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ Á‡Úˆ ÙÔ˘˜. ∏ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ Û˘ÓÂȉËÙÔÔ›ËÛË ·fi ÏÂ˘Ú¿˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘ ÛÒÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘ Ó· ‰Ú· Î·È Ó· Âȉڿ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ô˘ Ù· ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ¿ÚÚËÎÙ· Ì ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜. ŸÙ·Ó ÙÔ ·È‰› ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘ Î·È ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È fiÙÈ ÙÔ ˘·ÎÔ‡ÂÈ, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ› Ó· ÙÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ‰Ú¿Û˘ ÙÔ˘, ÙfiÙ ÓÔÈÒıÂÈ ¿ÓÂÛË Î·È ÛÈÁÔ˘ÚÈ¿ (ª·ÚÌÔ‡ÛË, 1999 – 2004). ¶ÚfiÛÊ·Ù˜ ¤Ú¢Ó˜ ·ÔηχÙÔ˘Ó fiÙÈ: ✒ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·Ù·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÔ ÎÈÓËÙÈÎfi ·È¯Ó›‰È, ✒ Û fiÏ· Ù· ÔÏÈÙÈÛÌÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· Ù· ·È‰È¿ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ÂχıÂÚ˜ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È Û ÎÈÓËÙÈο ·È¯Ó›‰È· Ì ηÓfiÓ˜, ✒ Ù· ·È‰È¿ ÚÔÙÈÌÔ‡Ó ÙÔ ÎÈÓËÙÈÎfi ·È¯Ó›‰È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi οı ¿ÏÏË ‰È·ÛΤ‰·ÛË, ✒ ÚÔÙÈÌÔ‡Ó Ó· ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó ÛÙȘ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·Ú¿ ÛÙȘ ¿ÏϘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ✒ Ë ÂÓÂÚÁfi˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙȘ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Â›Ó·È ¤Ó·˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ·Ô‰Ô¯‹˜ Û fiÏÔ ÙÔ Ê¿ÛÌ· Ù˘ ·È‰È΋˜ ËÏÈΛ·˜, ÙfiÛÔ ÁÈ· Ù· ·ÁfiÚÈ·, fiÛÔ Î·È ÁÈ· Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ·, ✒ Ë Ù·ÎÙÈ΋ ÎÈÓËÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Û˘ÓÂÈÛʤÚÂÈ ÛÙË Ê˘ÛÈ΋, ÙË ÁÓˆÛÙÈ΋ Î·È ÙË Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. (Doherty & Bailey, 2003)
336
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
M ÙȘ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙÔ ÌÈÎÚfi ·È‰› ÂÍÂÚÂ˘Ó¿ ÙȘ ¤ÓÓÔȘ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Î·È ÙÔ˘˜ ·Ô‰›‰ÂÈ ÚÔÛˆÈÎfi ÓfiËÌ·. ¶ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÂÙ·È Ò˜ ı· ÎÈÓËı› ÛÙÔÓ ÙÚÈۉȿÛÙ·ÙÔ ÎfiÛÌÔ, Ò˜ ı· ÙÚ¤ÍÂÈ, Ò˜ ı· ˉ‹ÍÂÈ, Û fiÛÔ ¯ÚfiÓÔ ı· ‰È·Ó‡ÛÂÈ ÌÈ· ·fiÛÙ·ÛË, ÚÔ˜ Ù· Ô‡ ı· ηÙ¢ı˘Óı›, fiÛÔ Ì·ÎÚÈ¿ ı· ÂÙ¿ÍÂÈ ¤Ó· ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ (∆Û··Î›‰Ô˘, 1997). ∞ÈÛı¿ÓÂÙ·È fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÎÈÓÂ›Ù·È ÁÚ‹ÁÔÚ· ‹ ·ÚÁ¿ Î·È ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÚÔԉ¢ÙÈο Ò˜ ·˘Ù¤˜ ÔÈ ·ÏÏ·Á¤˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ (ª·ÚÌÔ‡ÛË, 1999-2004). µ·ÛÈÎfi˜ ÛÎÔfi˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ º˘ÛÈ΋˜ ∞ÁˆÁ‹˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ Û ÔÈΛϘ ÂÏ΢ÛÙÈΤ˜ ÁÈ’ ·˘Ù¿ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ΛÓËÛ˘, ÔÈ Ôԛ˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó fi¯È ÌfiÓÔ Ó· ·ӷϷ̂¿ÓÔ˘Ó, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ÂÍÂÏ›ÛÛÔ˘Ó ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈڛ˜, ÚÔ‚·›ÓÔÓÙ·˜ Û Ӥ˜ ÂÍÂÚ¢ӋÛÂȘ ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘˜ (North, 1990). Œ¯ÔÓÙ·˜ ÔÏϤ˜ Î·È Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ ΛÓËÛ˘ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÔÏÏÒÓ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÚÔԉ¢ÙÈο Á›ÓÔÓÙ·È Èηӿ: ✒ Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ÙÔ ÂϤÁ¯Ô˘Ó, ✒ Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙËÓ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ÊÚÔÓÙ›‰·˜ Î·È ¿ÛÎËÛ˘ ÙÔ˘ ÛÒÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜, ✒ Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈο Ì ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜, ηıÒ˜ Ë Î›ÓËÛË Â›Ó·È Ô Ê˘ÛÈÎfiÙÂÚÔ˜ ÙÚfiÔ˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÁÈ’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ËÏÈΛ·. ª¤Ûˆ Ù˘ ΛÓËÛ˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó Î·È ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ Û˘¯Ó¿ Ôχ ÈÔ Â‡ÁψÙÙ· ·fi fi,ÙÈ Ì ÙË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· (‚Ï. Î·È ÎÂÊ.2). ✒ Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó ÙÔ ÛÙfi¯Ô ÙÔ˘˜, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË Î›ÓËÛË Î·È Ó· Á›ÓÔÓÙ·È Ôχ ÌÈÎÚÔ› ÁÈ· Ó· Î˘Ï‹ÛÔ˘Ó Ôχ ÁÚ‹ÁÔÚ·, Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó Î›ÓËÛË ·ÚÁ‹ ÁÈ· Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó .¯. ÙËÓ ·ÚÎÔ‡‰· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛˆÓ, Ó· ˘ÔÏÔÁ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ¤ÓÙ·ÛË ÙÔ˘ ¯Ù˘‹Ì·ÙÔ˜ Ù˘ Ì¿Ï·˜ ÁÈ· Ó· ηٷʤÚÔ˘Ó Ó· ÙËÓ ÂÚ¿ÛÔ˘Ó Ì¤Û· ·fi ÙÔ ÛÙÂÊ¿ÓÈ. ✒ Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È fiÙÈ Î¿ı ·È‰› ¤¯ÂÈ Ù· ‰Èο ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ Î·È ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· Û¤‚ÔÓÙ·È ÙË ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfiÙËÙ·. ∏ Ê˘ÛÈ΋ ·ÁˆÁ‹ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ΛÓËÛ˘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ Ú˘ıÌfi, Ì ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË Î·È Ì ÙÔ ¯ÔÚfi, ηıÒ˜ Î·È ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Ù˘ ̇ËÛ˘ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔ˘ ·ıÏËÙÈÛÌÔ‡.
µ·ÛÈΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎfiÙÂÚ·, ÔÈ ‚·ÛÈÎfiÙÂÚ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ Ô˘ ı¤ÙÂÈ ¤Ó· ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ê˘ÛÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ (Slater, 1993): ·) ™˘Ó›‰ËÛË ÙÔ˘ ÛÒÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Î·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó Ì οı ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜. ‚) AÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Ù˘ ΛÓËÛ˘. ∫·ıÒ˜ ¤¯Ô˘Ó ¢ηÈڛ˜ Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜, Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙȘ ‰˘Ó·ÌÈΤ˜ ·fi ÙȘ ·Ó¿Ï·ÊÚ˜
337
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÎÈÓ‹ÛÂȘ, ÙȘ ÁÚ‹ÁÔÚ˜ Î·È ·fiÙÔ̘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ·fi ÙȘ ·ÚÁ¤˜ Î·È Û˘ÁÎÚ·ÙË̤Ó˜ (.¯. ¶Ò˜ ÂÚ·ÙÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·ÚÎÔ‡‰· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂˆÓ Î·È Ò˜ ÁÈ· Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÙ·ÏÔ‡‰· ‹ ÙË Ì¤ÏÈÛÛ·; ¶Ò˜ ·ÚÈÛÙ¿ÓÔ˘Ó ÙÔ ‚fiÙÛ·ÏÔ Ô˘ ¤ÊÙÂÈ Ì ÔÚÌ‹ ÛÙÔ ÓÂÚfi Î·È Ò˜ ÙÔ Ê‡ÏÏÔ ¯·ÚÙÈÔ‡ Ô˘ ¤ÊÙÂÈ ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜;)19. ¶ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ÁÈ· ÙȘ ‰È·‰ÚÔ̤˜ Ô˘ ‰È·Ó‡Ô˘Ó ÔÈ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ·¤Ú· Î·È ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜. Œ¯Ô˘Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Î·Ù‡ı˘ÓÛË ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ‹ Â›Ó·È Â‡Î·ÌÙ˜ Î·È Â˘¤ÏÈÎÙ˜; Á) AÓÙ›ÏË„Ë ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ̤۷ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙÔ ¯ÒÚÔ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜, ̤ۈ ÎÈÓ‹ÛÂˆÓ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÌÂÏÒÓ ÙÔ˘. ¢ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÙÚfiÔ˘˜ ÌÂٷΛÓËÛ˘ ·fi ÙÔÓ ¤Ó· ¯ÒÚÔ ÛÙÔÓ ¿ÏÏÔ Î·È ·fi ÙÔ ¤Ó· Â›Â‰Ô ÛÙÔ ¿ÏÏÔ. ™˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó ÙÈ ÛËÌ·›ÓÂÈ ÎÔÓÙ¿ Î·È Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜. ∞ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ Ù˘ ΛÓËÛ˘ Î·È Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÙÔ ¯ÒÚÔ Ì ¿ÏÏ· ·È‰È¿ Ô˘ ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È. ‰) AÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ ΛÓËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. √È Û¯¤ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Â›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÓfi˜ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÎÈÓËÙÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜. ∆· ·È‰È¿ ‰Â Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ÌfiÓÔ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ ¯ÒÚÔ Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, ·ÏÏ¿ ¤¯Ô˘Ó ¢ηÈڛ˜ Ó· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÂÌÂÈڛ˜ ΛÓËÛ˘, Ó· ηıÔ‰ËÁÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ‰›ÓÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Î·Ù¿ ˙‡ÁË, Û ÙÚÈ¿‰Â˜ ‹ Î·È Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ ÔÌ¿‰Â˜, ÒÛÙ ӷ Û˘ÓÙÔÓ›˙Ô˘Ó ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó ¤Ó· ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. ∂›Û˘, ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·˜ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ·Ú¤¯ÂÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó ˙ËÙ‹Ì·Ù· Î·È Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ‰Â Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο Ì ı¤Ì·Ù· ΛÓËÛ˘, fiˆ˜: ✒ Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È, ̤ۈ ÙˆÓ ÔÌ·‰ÈÎÒÓ ·È¯ÓȉÈÒÓ, ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ ηÓfiÓˆÓ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Î·È Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜, ✒ Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ ηÓfiÓˆÓ ·ÛÊ·Ï›·˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÊ˘Á‹ ·Ù˘¯ËÌ¿ÙˆÓ. ™˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ∂›Ó·È ·˘ÙÔÓfiËÙÔ fiÙÈ ÁÈ· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÎÈÓËÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ù· ·È‰È¿ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÊÔÚÔ‡Ó ¿ÓÂÙ· ÚÔ‡¯· Î·È ·Ô‡ÙÛÈ·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ Û¯ÂÙÈο ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Î·È ˙ËÙ¿ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜.
19. £ÂˆÚÂ›Ù·È ·˘ÙÔÓfiËÙÔ fiÙÈ ÔÈ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ Î·È ÔÈ ÌÈÌ‹ÛÂȘ ÎÈÓ‹ÛÂˆÓ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó È‰È·›ÙÂÚÔ ÓfiËÌ·. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ÁÈ· ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ ÁÓˆÛÙÒÓ ÛÙ· ·È‰È¿ ‹/Î·È ·˘ÙÔÛ¯¤‰ÈˆÓ ÈÛÙÔÚÈÒÓ, Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜.
338
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
√ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ÿˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ÙˆÓ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓˆÓ ÎÈÓËÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰Ú¿ÛÂˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ¿ÏϘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 8, 9 Î·È 10). øÛÙfiÛÔ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ê˘ÛÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ Ô˘ ·›ÚÓÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ·È¯ÓȉÈÔ‡, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÁÈ· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÎÔÚ‰¤Ï˜, ̿Ϙ, Ì·ÏfiÓÈ· Î.¿. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ú˘ıÌÈ΋˜ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ηٷϷ̂¿ÓÔ˘Ó ·ÚÎÂÙfi ¯ÒÚÔ ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ê˘ÛÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, ÁÈ·Ù› Ô Ú˘ıÌfi˜ Â›Ó·È Ë ‚¿ÛË Û fiϘ ÙȘ ÂΉËÏÒÛÂȘ Ù˘ ˙ˆ‹˜. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÎÊÚ·ÛÙÔ‡Ó Ì ÙËÓ Î›ÓËÛË, ·Ó·Î·Ï‡ÙÔÓÙ·˜ Î·È ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·˜ ÙȘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÈηÓfiÙËÙ˜, Â›Ó·È ÂȂ‚ÏË̤ÓÔ Ó· ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÔÏÏ¿ ÂÎÊÚ·ÛÙÈο ̤۷, fiˆ˜ ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÏfiÁÔ, ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋, ÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋, ÙË ÁÏ˘ÙÈ΋ Î.Ï. (∫˘ÓËÁÔ‡-ºÏ¿ÌÔ˘Ú·, 1993, Û. 5). °È· Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ú˘ıÌÈ΋˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È, ·˘Ù¤˜ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ‰È·ÛΉ·ÛÙÈΤ˜. ™˘¯Ó¿ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·È¯Ó›‰È· Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ̤ÚË ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ÛÙË ‚¿ÛË Î¿ÔÈÔ˘ Ú˘ıÌÔ‡, fiˆ˜ (Slater, 1993): ✒ ¶·È¯Ó›‰È· Ì ٷ ¯¤ÚÈ·: ÃÙ˘Ô‡Ó Ù· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜ ‰˘Ó·Ù¿ Î·È ··Ï¿, ¯Ù˘Ô‡Ó Ù· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜ Ì ٷ ¯¤ÚÈ· ÙˆÓ ¿ÏψÓ, ¯Ù˘Ô‡Ó Ù· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜ Á‡Úˆ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¿ÙˆÌ·, Ù· ¯Ù˘Ô‡Ó ÎÔÓÙ¿ Î·È Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜, ¯Ù˘ÒÓÙ·˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ̤ÏË ÙˆÓ ¯ÂÚÈÒÓ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¿ÙˆÌ· ·Ú¿ÁÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‹¯Ô˘˜ ‹ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÌÔÙ›‚·. ✒ ¶·È¯Ó›‰È· Ì ٷ fi‰È·: ∫¿ÓÔ˘Ó ÌÈÎÚ¿ Î·È ÌÂÁ¿Ï·, ÁÚ‹ÁÔÚ· Î·È ·ÚÁ¿ ‚‹Ì·Ù·. XÔÚÔˉԇÓ. ¶Ë‰Ô‡Ó ÛÙÔ ¤Ó· fi‰È Î·È ‡ÛÙÂÚ· ÛÙÔ ¿ÏÏÔ. ∆Ú¤¯Ô˘Ó, ηϿ˙Ô˘Ó, ·Ó·ÚÚȯÒÓÙ·È. ✒ ¶·È¯Ó›‰È· Ì ÙÔ˘˜ ·ÁÎÒÓ˜: ÛÚÒ¯ÓÔÓÙ·È ··Ï¿ Ì ÙÔ˘˜ ·ÁÎÒÓ˜. ∫ÈÓÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ·ÁÎÒÓ˜ ÙÔ˘˜ Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·˜ ÌÔÙ›‚· ÛÙÔÓ ·¤Ú·. ∆Ô˘˜ ÎÈÓÔ‡Ó ÁÚ‹ÁÔÚ· Î·È ‰˘Ó·ÌÈο ‹ ·ÚÁ¿ Î·È Óˆ¯ÂÏÈο. ∫ÈÓÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ·ÁÎÒÓ˜ ÙÔ˘˜ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·˜ Û¯‹Ì·Ù·, .¯. Û· Ó· ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Î¿ÙÈ ÛÙÔÓ ·¤Ú·20, ✒ ¶·È¯Ó›‰È· Ì ٷ ÁfiÓ·Ù·: ¶ÂÚ·ÙÔ‡Ó Ì ÙÂÓو̤ӷ ‹ ÌÂ Ï˘ÁÈṲ̂ӷ ÁfiÓ·Ù·. ¶ÚÔ‚¿ÏÏÔ˘Ó Ù· ÁfiÓ·Ù· ÌÚÔÛÙ¿ Î·È ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ô˘ ÙÔ˘˜ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÁÓˆÚÈÌ›·˜ Ì ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ú˘ıÌÈ΋˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó Û ÌÂÁ¿Ï· Ì·ÓÙ›ÏÈ·, ÎÔÚ‰¤Ï˜ ÛÙ· ÛÙÂÊ¿ÓÈ· Î·È ÛÙȘ ̿Ϙ Ì ÙË Û˘Óԉ›· ÌÔ˘ÛÈ΋˜. ∞ӷηχÙÔ˘Ó ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· fiÙÈ Ì ٷ Ì·ÓÙ›ÏÈ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó Î‡ÎÏÔ˘˜, ·ÈˆÚ‹ÛÂȘ, ˙ÈÁÎ ˙·ÁÎ, Ó· Ù· ÂÙÔ‡Ó „ËÏ¿, Ó· οıÔÓÙ·È Î¿Ùˆ Î·È Ó· Ù· ·Ê‹ÓÔ˘Ó Ó· ¤ÛÔ˘Ó ¿Óˆ ÙÔ˘˜ Î.¿. ªÂ ÙȘ ̿Ϙ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó ·Ó·Ë‰‹ÛÂȘ, ÙڛϘ Î.¿. ªÂ Ù· ÛÙÂÊ¿ÓÈ· ·ÏÈÛÌ·, ÛÙÚÔ‚›ÏÈÛÌ·, Ó· ÂÚÓÔ‡Ó ·Ó¿ÌÂÛ· Î.¿. ™ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ê˘ÛÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È Â›Û˘ Ë Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÎÈÓËÙÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ fiˆ˜ ·ÏÈÛÌ·, ÙÚ¤ÍÈÌÔ, ÛÙÚÔʤ˜, ¿ÏÌ·Ù·, ·ÈˆÚ‹ÛÂȘ, ¯ÂÈÚÈÛÌÔ› Ù˘ Ì¿Ï·˜ Î·È ¿ÏÏˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î.Ï. 20. ∞˘Ùfi ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈ Î·È Ì ¿ÏÏ· ̤ÏË ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜, .¯. ÁfiÓ·Ù·, ÎÔÈÏÈ¿, Û·ÁfiÓÈ, ÊÙ¤ÚÓ· Î.Ï.
339
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¶ÚÔÛÂÁÁ›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ·fiÛÙ·Û˘ ∏ ·fiÛÙ·ÛË, Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ì·ÎÚÈ¿ Î·È ÎÔÓÙ¿, Á›ÓÂÙ·È ·ÓÙÈÏËÙ‹ Ì ÙÔ ÛÒÌ· Î·È ÙËÓ Î›ÓËÛ‹ ÙÔ˘ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ. ∆Ô ·È‰› ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÌÂÙÚ‹ÛÈ̘ Û¯¤ÛÂȘ Ì ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ Î·È Ù· ˘ÏÈο ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘, fiˆ˜ fiÛÔ ¯ÚfiÓÔ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙ› Ó· ¿ÂÈ ÛÙÔ ¤Ó· ‹ ÛÙÔ ¿ÏÏÔ ÛËÌ›Ô, fiÛ· ‚‹Ì·Ù· ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡Ó ‹ Ì ÔÈÔÓ ÙÚfiÔ ı· ¿ÂÈ ÈÔ Â‡ÎÔÏ· Î·È ·Ó Â›Ó·È ÎÔÓÙ¿ ‹ Ì·ÎÚÈ¿. ªÂ ÙËÓ Î›ÓËÛ‹ ÙÔ˘ ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ ·È‰› Ì·ı·›ÓÂÈ Ó· Û˘Û¯ÂÙ›˙ÂÈ ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ·ÔÛÙ¿ÛÂȘ. ∞Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÔÈÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Â›Ó·È ÎÔÓÙ¿ ÙÔ˘ Î·È ÔÈÔ Ì·ÎÚÈ¿ ÙÔ˘, Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË Î·È ÌÂÙÚÒÓÙ·˜ ÙËÓ Ì ÙËÓ Î›ÓËÛ‹ ÙÔ˘, Ì ٷ ‚‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘ ‹ Ì ‰È¿ÊÔÚ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ·. ¶ÂÙÒÓÙ·˜ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Û ÎÔÓÙÈÓÔ‡˜ Î·È ÈÔ Ì·ÎÚÈÓÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ› ÚÔԉ¢ÙÈο ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë ·fiÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÛÙfi¯Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË ‰‡Ó·ÌË Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ηٷ‚¿ÏÏÂÈ ÁÈ· Ó· ÙÔÓ ÂÈÙ‡¯ÂÈ. ¶ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ Ù· ·È‰È¿, ÌÂÚ‰Â‡Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ù˘ ΛÓËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ Ì ÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË. ª›· ·fiÛÙ·ÛË Û ·ÓËÊfiÚ· ÙË ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó Ì·ÎÚ‡ÙÂÚË ·fi Ì›· ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ·fiÛÙ·ÛË Û ηÙËÊfiÚ· ‹ Û ›‰Ô. ∏ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ô˘ ηٷ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÌÂÁ·ÏÒÓÂÈ ÛÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„‹ ÙÔ˘˜ ÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË Ô˘ ‰È·Ó‡Ô˘Ó.
∆Û··Î›‰Ô˘, 1997, ÛÛ. 31 -32
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ Î·È Û¯Â‰È¿˙ÂÈ ÎÈÓËÙÈο ·È¯Ó›‰È· Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿. µ·ÛÈ΋ ·Ú¯‹ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·È¯ÓȉÈÒÓ Â›Ó·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ÛÙ·Ì·Ù¿ ÙÔ Î¿ı ·È¯Ó›‰È fiÛÔ Ù· ·È‰È¿ ‰È·ÛΉ¿˙Ô˘Ó ·ÎfiÌË Ì ·˘Ùfi, ÒÛÙ ӷ ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙÔ Í·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ¤¯Ô˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ÙÔ ÂÍÂÏ›ÍÔ˘Ó.
∆· ·È‰È¿ ÂÓÂÚÁÔ‡Ó ·ÙÔÌÈο ‹ ÔÌ·‰Èο, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ÂÍÔÏÈÛÌfi Ô˘ ‰È·Ù›ıÂÙ·È ‹/Î·È ¯ˆÚ›˜ ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ÂÍÔÏÈÛÌÔ‡. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ê˘ÛÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ ÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·È Ì¤Û· ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ¤Íˆ ÛÙË ·˘Ï‹ ‹ Û ¿ÏÏÔ˘˜ ηٿÏÏËÏÔ˘˜ ˘·›ıÚÈÔ˘˜ Î·È ÎÏÂÈÛÙÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜.
340
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
¶ƒ√∆∞™∂π™ °π∞ ∂•√¶§π™ª√ ª¿Ï˜ Û ‰È¿ÊÔÚ· ÌÂÁ¤ıË, ¯·ÚÙfi̷Ϙ, ̿Ϙ ı·Ï¿ÛÛ˘, Ì·ÏfiÓÈ·, Û·ÎÔ˘Ï¿ÎÈ· ·fi ‡Ê·ÛÌ· Ì fiÛÚÈ·, ÎÔ˘‚¿ÚÈ·, ¿ÁÎÔÈ, ηڤÎϘ, ÙÚ·Â˙¿ÎÈ·, Û·Ó›‰Â˜, ÎÒÓÔÈ, ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ‚¿ÛÂȘ, Ì·ÓÙ›ÏÈ·, ÌÂÙ·ÏÏÈο ÎÔ˘ÙÈ¿, ÛÎÔÈÓ¿ÎÈ·, ÌÂÁ¿Ï˜ ÎÔ‡Ù˜, ‚·Ú¤ÏÈ·, ÎÔÓÙ¿ÚÈ·, ·ÏÔÁ¿ÎÈ·, Ì¿Ú˜, ÎÚ›ÎÔÈ, ʷډȿ Ï¿ÛÙȯ·, Ì·ÎÚÈ¿ Û¯ÔÈÓÈ¿, ÛÙÚÒÌ·Ù·, ÛÂÓÙfiÓÈ·, Ù·Èӛ˜ Î.¿. √ ÂÍÔÏÈÛÌfi˜ Ô˘ ··ÈÙÂ›Ù·È Â›Ó·È ·Ïfi˜ Î·È ÚÔÛÈÙfi˜ Î·È Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‰È·Ù›ıÂÙ·È ·fi ÙÔ ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¶·È‰Â›·˜. ¶ÚfiÛıÂÙÔ˜ ÂÍÔÏÈÛÌfi˜, ¯Ú‹ÛÈÌÔ˜ ÁÈ· ÙȘ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ÌÔÚ› Ó· ηٷÛ΢·ÛÙ› Ì ·Ï¿ ̤۷ fiˆ˜ ·ÏÔÁ¿ÎÈ· ÁÈ· Ó· οÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ηϷÛÌÔ‡˜, Ù· ÔÔ›· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢·ÛÙÔ‡Ó ·fi ÚÔÏfi ¯·ÚÙfiÓÈ Ù˘ÏÈÁ̤ÓÔ ÛÊȯٿ, Û·ÎÔ˘Ï¿ÎÈ· Ì fiÛÚÈ· ÁÈ· ÙȘ Ú›„ÂȘ Î.¿. ∫·È Ê˘ÛÈο Ë Î›ÓËÛË Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ¿ÌÂÛ· Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ (‚Ï. ÂÓfiÙËÙ· 11.3).
π‰¤Â˜ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜
1. ¶AIXNI¢IA °NøPIMIA™21 √ÓfiÌ·Ù· Ì ڢıÌÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ∆· ·È‰È¿ οıÔÓÙ·È Û ·ÎÏÔ Î·È Î¿ı ·È‰› ϤÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ Î·È „¿¯ÓÂÈ Ó· ‚ÚÂÈ ¤Ó·Ó ÙÚfiÔ Ô˘ ı· ÙÔ ÚÔʤÚÂÈ: .¯. ·ÚÁ¿, ÁÚ‹ÁÔÚ·, ÛÈÁ¿, ‰˘Ó·Ù¿, Û˘ÏÏ·‚ÈÛÙ¿, ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙ¿ Î.Ï. ŸÙ·Ó οı ·È‰› ¤¯ÂÈ Î·Ù·Ï‹ÍÂÈ Û ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÙÚfiÔ, ÚÔÛ·ı› Ó· ÂÚ·Ù‹ÛÂÈ Û‡Ìʈӷ Ì ·˘ÙfiÓ Î·È Ó· οÓÂÈ Î·È ·Ó¿ÏÔÁ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Ì ٷ ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘. ªÂÙ¿ Á›ÓÂÙ·È ˙¢Á¿ÚÈ Ì ¤Ó· ·È‰› Ô˘ ¤¯ÂÈ ‰È·Ï¤ÍÂÈ ÙÔÓ ·ÓÙ›ıÂÙÔ ÙÚfiÔ: .¯. ·˘Ùfi˜ Ô˘ ÚÔʤÚÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ·ÚÁ¿ Á›ÓÂÙ·È ˙¢Á¿ÚÈ Ì ·˘ÙfiÓ Ô˘ ÙÔ ÚÔʤÚÂÈ ÁÚ‹ÁÔÚ· Î·È ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· Û˘ÓÙÔÓÈÛÙÔ‡Ó ‹/Î·È Ó· ˘ÈÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó Ô ¤Ó·˜ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ·Ú¯Èο ¤ÏÂÍÂ Ô ¿ÏÏÔ˜.
µfiÏÂ˚ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ ∆· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÌÈ· Ì¿Ï· Ô˘ ÙËÓ ÂÙ¿ÂÈ Ô ¤Ó·˜ ÛÙÔÓ ¿ÏÏÔ, ʈӿ˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ fiÓÔÌ· ÂΛÓÔ˘ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ÙË ÛÙ¤ÏÓÂÈ Î¿ı ÊÔÚ¿. √ ÙÚfiÔ˜ Ô˘ Ô Î·ı¤Ó·˜ ϤÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ· Î·È ÎÈÓÂ›Ù·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi˜. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ¤Ó· ·È‰› ÚÔÙ›ÓÂÈ ¤Ó·Ó ÙÚfiÔ Î›ÓËÛ˘ Ô˘ ÙÔÓ ·ÎÔÏÔ˘ı› fiÏË Ë ÔÌ¿‰·, ̤¯ÚȘ fiÙÔ˘ ¤Ó· ¿ÏÏÔ ·È‰› ÙÔÓ ·ÏÏ¿ÍÂÈ Î·È Á›ÓÔ˘Ó ¿ÏÈ Ù· ›‰È·. ∫·Ïfi Â›Ó·È ÔÈ ·ÏÏ·Á¤˜ Ó· ÌË Á›ÓÔÓÙ·È ÁÚ‹ÁÔÚ· ÁÈ· Ó· ‰›ÓÂÙ·È ¯ÚfiÓÔ˜ Ó· ·ÔÎÙËı› Ì›· Û˘Ó¤¯ÂÈ· Î·È ¤Ó·˜ Ú˘ıÌfi˜.
2. ¶·È¯Ó›‰È· ÌÂٷΛÓËÛ˘ Û ۯ¤ÛË Ì ÛËÌ›· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ Î·Ù¿ÏÏËÏ· ÙÔ ¯ÒÚÔ. ™˘Ó‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ Ì ٷ ·È‰È¿ ¤Ó· ÛÎËÓÈÎfi ‰Ú¿Û˘ Ì ˘ÏÈο fiˆ˜ ÌÂÁ¿Ï· ¯·ÚÙfiÎÔ˘Ù· ÁÈ· ÙÔ‡ÓÂÏ, ÎÒÓÔ˘˜ ÁÈ· ‰¤ÓÙÚ·, ÛÙÂÊ¿ÓÈ· ÁÈ· Ï·Ù›˜, ÛÎÔÈÓÈ¿ ÁÈ· ‰ÚfiÌÔ˘˜. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·ÊËÁÂ›Ù·È ÌÈÎÚ¿ ÛÙÈÁÌÈfiÙ˘· ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·˜ ÛÙ· ·È‰È¿ ÔÈΛÏÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÌÂٷΛÓËÛ˘ Û ۯ¤ÛË Ì ·˘Ù¿. ∫·Ï› ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ù· ·È‰È¿ Ó· Á›ÓÔ˘Ó Ì¿Ï˜ ÌÈÎÚ¤˜, ÌÂÁ¿Ï˜, ÂÏ·ÊÚȤ˜, ‚·ÚȤ˜, Ó· Î˘Ï‹ÛÔ˘Ó
21. °È· Ù· ·È¯Ó›‰È· ÁÓˆÚÈÌ›·˜ ‚Ï.ªÈ¯·‹Ï, 1998.
341
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÛÙ· ÙÔ‡ÓÂÏ, ÂÌÚfi˜, ›Ûˆ, Ó· ˉ‹ÛÔ˘Ó Ì¤Û· Î·È ¤Íˆ ·fi Ù· ÛÙÂÊ¿ÓÈ·, Ó· οÓÔ˘Ó ˙ÈÁÎ ˙·ÁÎ ·Ó¿ÌÂÛ· ·fi Ù· ‰¤ÓÙÚ·, Ó· ÙÚ¤ÍÔ˘Ó ÁÚ‹ÁÔÚ· ηٿ Ì‹ÎÔ˜ ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘, Ó· ÛÙ·Ì·Ù‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ·ÓËÊfiÚ·. ∫·Ï› Ù· ·È‰È¿ ÛÙȘ ÌÈÎÚ¤˜ ÈÛÙÔڛ˜ Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó ÔÌ¿‰· ‰Ú¿Û˘ Î·È ÚfiÏÔ˘˜ Î·È Ó· ÎÈÓËıÔ‡Ó ·Ó¿ÏÔÁ·. ¶.¯. Ù· ·È‰È¿ ÂÈϤÁÔ˘Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó ‚·ÙÚ·¯¿ÎÈ· ‹ ÂÙ·ÏÔ‡‰Â˜. √È ÂÙ·ÏÔ‡‰Â˜ ÂÙÔ‡Ó ·fi ÏÔ˘ÏÔ‡‰È Û ÏÔ˘ÏÔ‡‰È.(Û ÛÙÂÊ¿ÓÈ·). ∆· ‚·ÙÚ·¯¿ÎÈ· ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ÂÙ¿ÍÔ˘Ó fiˆ˜ ÔÈ ÂÙ·ÏÔ‡‰Â˜. ¶Ë‰Ô‡Ó ·fi ÓԇʷÚÔ Û ÓԇʷÚÔ, ÂÌÚfi˜, ›Ûˆ, ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ó· ˉ‹ÍÔ˘Ó „ËÏ¿ ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó. √È ÈÛÙÔڛ˜ Ì ٷ ˙Ò· Â›Ó·È ÂÏ΢ÛÙÈΤ˜ ÛÙ· ·È‰È¿. ¶·›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó Î·È ¿ÏϘ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó Ù· ˙Ò·, fiˆ˜ ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ˙ÒˆÓ (.¯. ÔÈ ÂÙ·ÏÔ‡‰Â˜ ÂÙÔ‡Ó, Ù· ‚·ÙÚ·¯¿ÎÈ· ˉԇÓ), ÙȘ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ Û˘Ó‹ıÂȘ ÙˆÓ ˙ÒˆÓ (.¯. ÔÈ Á¿Ù˜ ΢ÓËÁÔ‡Ó Î·È ÙÚÒÓ ٷ ÔÓÙ›ÎÈ·).
∆ÛÔ˘‚·ÏÔ‰ÚƠ̂˜. ªÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó Ì ˉ‹Ì·Ù·, ¤¯ÔÓÙ·˜ Âӈ̤ӷ Ù· fi‰È·;
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ ·Ú¯È΋ ȉ¤·, ÙÔÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È Ù· ·È‰È¿ ÙË Û˘Ó¯›˙Ô˘Ó. ¶ÚÔÙ›ÓÂÈ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ó· ¿Ó fiÏÔÈ Ì·˙› ÌÈ· Ê·ÓÙ·ÛÙÈ΋ ‚fiÏÙ· ÛÙÔ ‰¿ÛÔ˜ Ó· ʈÙÔÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Ù· ˙Ò·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ·˘ÙÔۯ‰ȿÛÔ˘Ó Î·È Ó· ˘Ô‰Â›ÍÔ˘Ó ÙÚfiÔ˘˜ ÌÂٷΛÓËÛ˘. £¤ÙÂÈ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ: «¶Ô‡ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÙÔ ÛÎÈÔ˘Ú¿ÎÈ;», «¶Ò˜ ı· ÙÔ ÏËÛÈ¿ÛÔ˘ÌÂ;», «∆È Ú¤ÂÈ Ó· οÓÔ˘Ì ÙÒÚ·;» Î.Ï. ∆· ·È‰È¿ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Ó· ˉ‹ÍÔ˘Ó Ì¤Û· ÛÙË Ï›ÌÓË-ÛÙÂÊ¿ÓÈ, Ó· ÌÔ˘Ó ÛÙË ÛËÏÈ¿-ÎÔ‡Ù·, Ó· ‰Ô˘Ó Ù· ÏÈÔÓÙ·Ú¿ÎÈ·,
342
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
Ó· ȇÛÔ˘Ó Ù· ·ÏÔÁ¿ÎÈ· Î·È Ó· οÓÔ˘Ó ÁηÏfi ηٿ Ì‹ÎÔ˜ Ù˘ fi¯ı˘ ÙÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ÎÔÚ‰¤Ï·˜ ·ÏˆÌ¤Ó˘ ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜, Ó· ÙÚ¤ÍÔ˘Ó Ó· ÚÔÏ¿‚Ô˘Ó ÙÔ ÂÏ¿ÊÈ Î.¿. ∆¤ÏÔ˜, ·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ۯ‰ȿÛÔ˘Ó ·È¯Ó›‰È· Î·È Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó Ù· ›‰È· ηٿÏÏËÏ· ÙÔ ¯ÒÚÔ. £¤ÙÂÈ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Î·È ‰›ÓÂÈ ÒıËÛË ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È ¯ˆÚ›˜ fï˜ Ó· Ì·Ù·ÈÒÓÂÈ ÙȘ ÚÔı¤ÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∆· ·È‰È¿ ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔڛ˜. ∆·ÍÈ‰Â‡Ô˘Ó ÛÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· Ì ¯·ÚÙfiÎÔ˘Ù·-‰È·ÛÙËÌfiÏÔÈ·, Ë‰Ô‡Ó ·fi ¿ÛÙÚÔ-ÛÙÂÊ¿ÓÈ Û ¿ÛÙÚÔÛÙÂÊ¿ÓÈ, ÎÚ¤ÌÔÓÙ·È ·fi ¤Ó·Ó ÎÔÌ‹ÙË-Ì¿Ú·, ·ÈˆÚÔ‡ÓÙ·È Î·ıÒ˜ ÎψÙÛÔ‡Ó Ù· Û‡ÓÓÂÊ·, ·Ó·ÚÚȯÒÓÙ·È ÛÙËÓ ÙÛÔ˘Ï‹ıÚ·-Ô˘Ú¿ÓÈÔ ÙfiÍÔ, ÈÛÔÚÚÔÔ‡Ó ÛÙÔÓ ÈÛÙfi Ù˘ ÙÂÚ¿ÛÙÈ·˜ ·Ú¿¯Ó˘ Î.¿.
3. ¶AIXNI¢IA MIMH™H™37 ∏ Ì›ÌËÛË ÁÈ· Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ·ÔÙÂÏ› ‚·ÛÈÎfi ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ì·ı·›ÓÔ˘Ó (‚Ï. Î·È ÂÓfiÙËÙ· 11.2). TÔ Ó· ÚÔÙÚ¤Ô˘Ì ٷ ·È‰È¿ Ó· ÌÈÌËıÔ‡Ó ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ˆ˜ ΛÓËÙÚÔ ÁÈ· Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÔ˘Ó ÎÈÓ‹ÛÂȘ ‹ fi˙˜ Ô˘ ·fi ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ ı· ÙȘ ÂȯÂÈÚÔ‡Û·Ó. ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙÔ Ó· ÌÈÌËıÔ‡Ó ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ˙ÒˆÓ ‹ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ (‚Ï. ÂÓfiÙËÙ· 11.2), Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· Ù· ·Ú·ÎÈÓ‹ÛÂÈ Ó· ÌÈÌËıÔ‡Ó ÙÔ ¤Ó· ÙÔ ¿ÏÏÔ. ·) ∆· ·È‰È¿ ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó Ì›· ÁÚ·ÌÌ‹, Ì·›ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ¤Ó· ›Ûˆ ·fi ÙÔ ¿ÏÏÔ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‚¿˙ÂÈ Ì›· ÌÔ˘ÛÈ΋ Ì ¤ÓÙÔÓÔ Ú˘ıÌfi, .¯. Ï·ÙÈÓÔ-·ÌÂÚÈηÓÈ΋, ¯Ô Î.Ï. ∆Ô ÚÒÙÔ ·È‰› ÛÙË ÁÚ·ÌÌ‹ Â›Ó·È Ô ·Ú¯ËÁfi˜. ∞Ú¯›˙ÂÈ Ó· ÎÈÓÂ›Ù·È ÛÙÔ Ú˘ıÌfi Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜, fiˆ˜ ı¤ÏÂÈ, Î·È ÔÈ ˘fiÏÔÈÔÈ ÙÔ ÌÈÌÔ‡ÓÙ·È. ŸÙ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰ÒÛÂÈ ¤Ó· Û‹Ì· ÛÙÔ ÔÔ›Ô ı· ¤¯Ô˘Ó Û˘ÌʈӋÛÂÈ ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ÙÔ ÚÒÙÔ ·È‰› Á›ÓÂÙ·È ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô Î·È ·Ú¯ËÁfi˜ Á›ÓÂÙ·È ÙÔ ·È‰› Ô˘ ·Ú¯Èο ‹Ù·Ó ‰Â‡ÙÂÚÔ. ŒÙÛÈ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Á›ÓÔÓÙ·È Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ·Ú¯ËÁÔ›. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÙ·È Ë ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·, ηıÒ˜ fiÏÔÈ Û ‰Â‰Ô̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ηıÔ‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÔÌ¿‰·, ·ÏÏ¿ Î·È Ë ·˘ÙÔÂÈı·Ú¯›·, ηıÒ˜ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÌÈÌËıÔ‡Ó ÈÛÙ¿ ÙËÓ Î›ÓËÛË Î¿ÔÈÔ˘ ¿ÏÏÔ˘. ∂¿Ó Â›Ó·È ÔÏÏ¿ Ù· ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜, ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÌÔÚ› Ó· ·È¯Ù› Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Û ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜ Ì ‰‡Ô ·Ú¯ËÁÔ‡˜, ÁÈ·Ù› ·ÏÏÈÒ˜ ˘¿Ú¯ÂÈ Èı·ÓfiÙËÙ· Ó· ÎÔ˘Ú·ÛÙÔ‡Ó Î·È Î¿ÔÈÔÈ Ó· ÂÁηٷÏ›„Ô˘Ó ÚÔÙÔ‡ ÚÔÏ¿‚Ô˘Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó ·Ú¯ËÁÔ›. ∞ÚÁfiÙÂÚ· Ë ·ÏÏ·Á‹ ÙÔ˘ ·Ú¯ËÁÔ‡ ÌÔÚ› Ó· ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙÂ›Ù·È Ì ·ÏÏ·Á‹ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜. ŸÙ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ı¤ÏÂÈ Ó· ‰ÒÛÂÈ ÙÔ Ì‹Ó˘Ì· Ó· ·ÏÏ¿ÍÂÈ Ô ·Ú¯ËÁfi˜, ·ÏÏ¿˙ÂÈ ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋. ‚) ∆· ·È‰È¿ οıÔÓÙ·È Û ˙¢Á¿ÚÈ·, Ì Á˘ÚÈṲ̂Ó˜ Ï¿Ù˜ ÙÔ ¤Ó· ÛÙÔ ¿ÏÏÔ. ∆Ô ÚÒÙÔ ·È‰› ·fi ÙÔ Î¿ı ˙¢Á¿ÚÈ ·›ÚÓÂÈ Ì›· ÛÙ¿ÛË ·Á¿ÏÌ·ÙÔ˜, ›Ù ηıÈÛÙfi, ›Ù fiÚıÈÔ. ŸÙ·Ó fiÏ· Ù· ·Á¿ÏÌ·Ù· Â›Ó·È ¤ÙÔÈÌ·, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰›ÓÂÈ ÙÔ Û‹Ì· Ó· Á˘Ú›ÛÔ˘Ó ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ·›ÎÙ˜ Î·È Ó· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ¿Á·ÏÌ·, ÌÂÙÚÒÓÙ·˜ ̤¯ÚÈ ÙÔ ¤ÓÙÂ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù· ·Á¿ÏÌ·Ù· οıÔÓÙ·È Î¿Ùˆ ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ Î·È ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ·›ÎÙ˜ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙËÓ ›‰È· ÊÈÁÔ‡Ú·. ªÂÙ¿ Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÙÈ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ˘‹Ú¯·Ó ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰‡Ô ·Á·ÏÌ¿ÙˆÓ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó ÚfiÏÔ˘˜. ŸÔÙ ·˘Ùfi Â›Ó·È ÂÊÈÎÙfi, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ʈÙÔÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó ÙȘ fi˙˜ ÙÔ˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ „ËÊȷ΋ Ì˯·Ó‹, Ó· Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ Î·È Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó ·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ Ù˜ ÚÔÛÂÎÙÈο ÙȘ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜. 22. °È· Ù· ÎÈÓËÙÈο ·È¯Ó›‰È· Ì›ÌËÛ˘ Î·È ·ÓÙ›‰Ú·Û˘, ‚Ï. Wiertsema, 1991.
343
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
4. ¶AIXNI¢IA ANTI¢PA™H™ ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÙȘ ÁÚ‹ÁÔÚ˜ ·ÓÙȉڿÛÂȘ Î·È ··ÈÙÔ‡Ó ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ¶ÚÔηÏÔ‡Ó ÙÔÓ ·›ÎÙË Ó· Â›Ó·È ·ÓÔÈÎÙfi˜ ÛÙÔ ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î¿ı ÛÙÈÁÌ‹ Î·È Ó· ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙȉڿÛÂÈ Û ·˘Ùfi. ™˘¯Ó¿ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·ÓÙ›‰Ú·ÛË Û οÔÈÔ ‹¯Ô. °È· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ·ÍÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÙÚ›· ‹ Ù¤ÛÛÂÚ· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· ·fi ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜, .¯. Ù·ÌÔ˘Ú›ÓÔ, Í˘Ï¿ÎÈ·, È·Ù›ÓÈ·, ̷ڿΘ. ŒÓ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜: ∆· ·È‰È¿ ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó Ì›· ÁÚ·ÌÌ‹, ÛÙÔ ›Ûˆ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ·›ıÔ˘Û·˜, ÙÔ ¤Ó· ‰›Ï· ÛÙÔ ¿ÏÏÔ. ÃÙ‡Ô˜ Ù·ÌÔ˘Ú›ÓÔ˘: ¤Ó· ‚‹Ì· ÌÚÔÛÙ¿ ÃÙ‡Ô˜ ÌÂ Í˘Ï¿ÎÈ·: ·Ï·Ì¿ÎÈ ÃÙ‡Ô˜ Ì ȷٛÓÈ·: fi˙·. ™˘Ó¯fiÌÂÓÔ ¯Ù‡ËÌ· Ì ̷ڿΘ: ÂÈÛÙÚ¤ÊÔ˘Ó ÙÚ¤¯ÔÓÙ·˜ ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·’ fiÔ˘ ÍÂΛÓËÛ·Ó. ∫¿ÔÈÔ ·È‰› ·˘ÙÔۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·˜ ¯Ù˘¿ÂÈ Ù· ·Ú·¿Óˆ fiÚÁ·Ó· ‰›ÓÔÓÙ·˜ Ù· ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ·Ú·ÁÁ¤ÏÌ·Ù·. (ªÔÚ› ÙËÓ ÚÒÙË ÊÔÚ¿ Ô˘ ı· ·È¯Ù› ÙÔ ·È¯Ó›‰È Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ Ì ‰‡Ô ÌfiÓÔ fiÚÁ·Ó· Î·È Ó· ÂÈÛ·¯ıÔ‡Ó Ù· ˘fiÏÔÈ· ÙȘ ÂfiÌÂÓ˜ ÊÔÚ¤˜, ÚÔԉ¢ÙÈο). ∫¿ÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ Ù· ·È‰È¿, ÚÔ¯ˆÚÒÓÙ·˜ ¿ÓÙ· ÌÚÔÛÙ¿, ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ ¿ÏÏË ¿ÎÚË Ù˘ ·›ıÔ˘Û·˜. ŸÙ·Ó ¯Ù˘‹ÛÔ˘Ó Û˘Ó¯fiÌÂÓ· .¯. ÔÈ Ì·Ú¿Î˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÚ¤ÍÔ˘Ó ÁÚ‹ÁÔÚ· ÛÙÔ ›Ûˆ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ·›ıÔ˘Û·˜, ·’ fiÔ˘ ÍÂΛÓËÛ·Ó.
5. ¢PA™THPIOTHTE™ XEIPI™MOY °ÓˆÚÈÌ›· Ì ÙȘ ̿Ϙ ™Â ÔÏÏ¿ ÛÔÚ ÔÈ ·›ÎÙ˜ ÎψÙÛÔ‡Ó ÙËÓ Ì¿Ï· Î·È Û ¿ÏÏ· ÙËÓ ÂÙÔ‡Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Û˘˙ËÙ¿ Ì ٷ ·È‰È¿ ÁÈ’ ·˘Ù¿ Ù· ÛÔÚ. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÎψÙÛÔ‡Ó Ì·ÏfiÓÈ· Î·È ‰È¿ÊÔÚ˜ ̿Ϙ ·ÎÈÓËÙÔÔÈË̤Ó˜, Ó· ÂÙÔ‡Ó ÌÈÎÚ¤˜ ̿Ϙ ÙÔ˘ Ù¤ÓȘ Î·È ÌÂÁ¿Ï˜ ̿Ϙ ı·Ï¿ÛÛ˘ ‹ ¯·ÚÙfi̷Ϙ fiÛÔ ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿ ÌÔÚÔ‡Ó. ¡· ÙÚ¤¯Ô˘Ó Ó· ÚÔÏ¿‚Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ̿Ϙ Ô˘ ΢ÏÔ‡Ó. ¡· ÂÍÂÙ¿˙Ô˘Ó ÔȘ ̿Ϙ ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚ· ‹ ¢ÎÔÏfiÙÂÚ· Î·È ÔȘ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó Ì·ÎÚ‡ÙÂÚ· Î.Ï. Î·È Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜. (‚Ï. Î·È ÎÂÊ.9) ¶·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ·›˙Ô˘Ó Î·È Ó· ÂÈÓÔÔ‡Ó ·È¯Ó›‰È· Ì ÙȘ ̿Ϙ. ƒˆÙ¿ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: – ∆È ÌÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘Ì Ì ÌÈ· Ì¿Ï· ı·Ï¿ÛÛ˘; ∆· ·È‰È¿ ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Î·È ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó: – ªÔÚԇ̠ӷ ÙËÓ ÂÙ¿Ì ÛÙÔÓ ·¤Ú· Î·È Ó· ÙËÓ È¿ÓÔ˘ÌÂ, Ó· ÙËÓ Î˘Ï¿Ì ÛÙ¤ÏÓÔÓÙ¿˜ ÙËÓ ÛÙÔÓ ÙÔ›¯Ô Î·È Ó· ÚÔÏ·‚·›ÓÔ˘Ì ӷ ÙËÓ È¿ÓÔ˘Ì fiÙ·Ó ÂÈÛÙÚ¤ÊÂÈ, Ó· ÙËÓ Î¿ÓÔ˘Ì ӷ ·Ó·Ë‰¿, Ó· ÙËÓ ÂÙ¿Ì ͷψ̤ÓÔÈ „ËÏ¿ Î·È Ó· ÙËÓ È¿ÓÔ˘Ì fiÚıÈÔÈ Î.Ï. ƒˆÙ¿: – ∆È ÌÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘Ì Ì ÌÈ· Ì¿Ï· Ô‰ÔÛÊ·›ÚÔ˘; – ªÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘Ì ÓÙڛϘ Ì ٷ ¯¤ÚÈ· Î·È Ù· fi‰È·. ¡· ÙË ÌÂÙ·ÎÈÓԇ̠̠ÓÙڛϘ Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ‰È·‰ÚÔ̤˜. ¡· ÙËÓ Î˘Ï‹ÛÔ˘Ì fiÛÔ ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿ ÌÔÚԇ̠ӷ ‚¿ÏÔ˘Ì ÛËÌ¿‰È ̤¯ÚÈ ÂΛ Ô˘ ¤Êı·ÛÂ. ªÂÙ¿ ·fi ·˘Ù‹ ÙË ÁÓˆÚÈÌ›· ÌÔÚԇ̠ӷ ·Ú·ÎÈÓ‹ÛÔ˘ÌÂ
344
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
Ù· ·È‰È¿ Ó· Á›ÓÔ˘Ó Ù· ›‰È· Ì·Ï›ÙÛ˜ Î·È Ì ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜ Ó· ÌÈÌËıÔ‡Ó ÙËÓ Î›ÓËÛË Ù˘ Ì¿Ï·˜: Ó· Î˘Ï‹ÛÔ˘Ó, Ó· ·Ó·Ë‰‹ÛÔ˘Ó, Ó· οÓÔ˘Ó Û‚Ô‡Ú· Î.Ï. ™˘ÌʈÓË̤ӷ ˯ËÙÈο ۇ̂ÔÏ· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡: fiÙ·Ó ¯Ù˘¿Ì ÙÔ Ù·ÌÔ˘Ú›ÓÔ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ·›ÚÓÔ˘Ó ÙÔ Û¯‹Ì· Ù˘ Ì¿Ï·˜ (ÂÓÛ·ÚÎÒÓÔÓÙ·˜ ÙË ÊfiÚÌ· ÙÔ Î·ı¤Ó· Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÙÚfiÔ), ÂÓÒ fiÙ·Ó ¯Ù˘¿Ì ÙËÓ Î·Ì·ÓԇϷ ·Ó·Ë‰Ô‡Ó fiˆ˜ Ë Ì¿Ï· Î.Ï. ∫ÈÓËÙÈΤ˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ∆· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿, ÂÓÒ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÙÔ‡Ó Î·È Ó· ÎψÙÛÔ‡Ó ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ì fiÏË ÙÔ˘˜ ÙË ‰‡Ó·ÌË, ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·È Ó· Ù· È¿ÓÔ˘Ó ÛÙÔÓ ·¤Ú· fiÙ·Ó Ù· ÂÙÔ‡Ó. ªÔÚÔ‡Ó fï˜ Ó· ÛÙ·Ì·ÙÔ‡Ó Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ΢ÏÔ‡Ó Î·È ·˘Ùfi ÁÈ·Ù› ‰›ÓÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˜ ¯ÚfiÓÔ˜ ÁÈ· Ó· Ù· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· Ù· È¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ÛÙÈÁÌ‹. ∆· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿ ηٷʤÚÓÔ˘Ó Ó· È¿ÓÔ˘Ó Ì·Ï·Î¿ Î·È ÂÏ·ÊÚ¿ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÛÙÔÓ ·¤Ú· ÂÊfiÛÔÓ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÙ·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ Ó· ·ÓÙȉڿÛÔ˘Ó.
Payne & Rink, 1997
6. °NøPIMIA ME TA ™¶OP ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ·›˙Ô˘Ó: ✒ µfiÏÂ˚ Ì ̷ÏfiÓÈ· Û ˙‡ÁË. °È· ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈÎfi ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔÔıÂÙ› ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜ ÌÈ· ψڛ‰· Ù·ÈÓ›·˜. ✒ µfiÏÂ˚ Ì ̷ÏfiÓÈ· Ì ‰˘Ô ˙¢Á¿ÚÈ· ·È‰ÈÒÓ. ∆ÔÔıÂÙ› ¤Ó· ÊÈϤ ‹ ¤Ó· ÛÎÔÈÓ› ÛÙËÚÈÁ̤ÓÔ Û ηڤÎϘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ‰˘Ô ÔÌ¿‰Â˜ ÛÙÔ ‡„Ô˜ Ù˘ ̤Û˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· È¿ÓÔ˘Ó fiÛ˜ ÊÔÚ¤˜ ı¤ÏÔ˘Ó ÙËÓ Ì¿Ï· ÚÔÙÔ‡ ÙË ÛÙ›ÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ·ÓÙ›·ÏË ÔÌ¿‰·. ™Â ÔÏÏ¿ ÛÔÚ ÔÈ ·›¯Ù˜ ¯Ù˘Ô‡Ó ÙËÓ Ì¿Ï· Ì ¤Ó· ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÁÈ· ÙËÓ ˆı‹ÛÔ˘Ó. ∆· ·È‰È¿ Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ’ ·˘Ù¿ Ù· ÛÔÚ Î·È ·›˙Ô˘Ó: ✒ ∆¤ÓȘ Ì ̷ÏfiÓÈ·. ∆· ·È‰È¿ ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ÙË Ú·Î¤Ù· ı·Ï¿ÛÛ˘. ÃÙ˘Ô‡Ó ÙÔ Ì·ÏfiÓÈ Ì ÔÏÏÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ Î·È ÙÔ ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡Ó ÚÔ˜ ‰È¿ÊÔÚ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ. ∆· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿ ·›˙Ô˘Ó Ù¤ÓȘ Û ˙‡ÁË. ✒ °ÎÔÏÊ Ì ¤Ó· Ì·ÛÙÔ‡ÓÈ Î·È ÌÈ· ÌÈÎÚ‹ Ï·ÛÙÈ΋ Ì¿Ï· ÁÈ· οı ·È‰›. ∆· ·È‰È¿ ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÙÔ Ì·ÛÙÔ‡ÓÈ ÙÔ˘ ÁÎÔÏÊ Ì ٷ ‰˘Ô ¯¤ÚÈ· ¯Ù˘Ô‡Ó ÙËÓ Ì¿Ï· ÁÈ· Ó· ÙË ÛÙ›ÏÔ˘Ó Ì¤Û· Û ÛÙÂÊ¿ÓÈ· ·ÚÈıÌË̤ӷ Ô˘ ÙÔÔıÂÙ› Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜. °È· Ù· ÏÈÁfiÙÂÚÔ ¤ÌÂÈÚ· ·È‰È¿ ·ÚΛ Ë Ì¿Ï· Ó· ˉ‹ÛÂÈ Ì¤Û· ÛÙÔ ÛÙÂÊ¿ÓÈ. ∞ÎfiÌË Î·È ·Ó ˉ‹ÛÂÈ ¤Íˆ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ë ÚÔÛ¿ıÂÈ· ıˆÚÂ›Ù·È ÂÈÙ˘¯Ë̤ÓË. ∆· ·È‰È¿ ‰È·ÛΉ¿˙Ô˘Ó Â›Û˘ ·›˙ÔÓÙ·˜: ✒ ªfiÔ˘ÏÈÓÁÎ. ∆· ·È‰È¿ ΢ÏÔ‡Ó ÌÈ· Ì¿Ï· ‰¿ÊÔ˘˜ Û ÛÙfi¯Ô˘˜ ·fi ÙÂÓÂΉ¿ÎÈ·, Ï·ÛÙÈο ÌÔ˘Î¿ÏÈ· Î.¿. ✒ ¶›ÓÁÎ ÔÓÁÎ Ì ÌÈ· ÏÂοÓË ÁÂÌ¿ÙË ÓÂÚfi Î·È ¤Ó· Ì·Ï¿ÎÈ ÙÔ˘ ÈÓÁÎ ÔÓÁÎ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ì ÌÈ· Ï·ÛÙÈ΋ Ù·ÈÓ›· ÙÔ Ù¤ÚÌ· ÛÙȘ ‰˘Ô ·ÓÙÈÎÚÈÛÙ¤˜ Ï¢ڤ˜ Ù˘ ÏÂοÓ˘. ∆· ·È‰È¿ Ê˘ÛÔ‡Ó ÙÔ Ì·Ï¿ÎÈ Ì ‰‡Ó·ÌË Î¿ı ÊÔÚ¿. √ ‰È·ÈÙËÙ‹˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ÙÔ ÛÎÔÚ Î¿ı ÊÔÚ¿ Ô˘ ÙÔ Ì·Ï¿ÎÈ Êı¿ÓÂÈ ÛÙÔ Ù¤ÚÌ· ÙÔ˘ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘.
345
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î¿ı ÊÔÚ¿ ÁÈ· ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜, ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÒıËÛ˘ Ù˘ Ì¿Ï·˜, ÁÈ· ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ Ô˘ ı¤ÙÔ˘Ó Î.Ï. ºÚÔÓÙ›˙ÂÈ Â›Û˘ Ó· ‰ÈÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÊÈÏÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ ‚fiÏÂ˚, ÌfiÔ˘ÏÈÓÁÎ Î.¿.
7. °NøPIMIA ME TH °YMNA™TIKH KAI TO ™TIBO ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ ¿ıÏËÌ· ÙÔ˘ ÛÙ›‚Ô˘ Î·È ÙË Á˘ÌÓ·ÛÙÈ΋. ∆· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Âȉ›‰ÔÓÙ·È Û ‰È¿ÊÔÚ˜ Á˘ÌÓ·ÛÙÈΤ˜ ·Û΋ÛÂȘ: ✒ ∫·Ï› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÙÚfiÔ˘˜ ÛÙ‹ÚÈ͢ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· Î·È ÛÙ· fi‰È·, Ó· οÓÔ˘Ó Û˘ÛÂÈÚÒÛÂȘ Î·È ÂÎÙ¿ÛÂȘ, Ó· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ó· ÂÚ·Ù‹ÛÔ˘Ó ÈÛÔÚÚÔÒÓÙ·˜ ¿Óˆ Û ¤Ó· Û¯ÔÈÓ› ·ÏˆÌ¤ÓÔ ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜. ¡· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ó· ÂÚ·ÙÔ‡Ó ÈÛÔÚÚÔÒÓÙ·˜ ¿Óˆ Û ¤Ó·Ó ¿ÁÎÔ ‹ Û ̛· ‰ÔÎfi, Ó· ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó Î·Ù‡ı˘ÓÛË. ¡· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ó· ˉ‹ÛÔ˘Ó ·fi ÙÔÓ ¿ÁÎÔ Î·È Ó· ÛÙ·ıÔ‡Ó ÛÙ· ‰˘Ô fi‰È· ÈÛÔÚÚÔÒÓÙ·˜ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÛËÌ›Ô. ✒ ¶·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ΢ÏÈÔ‡ÓÙ·È Î·È Ó· οÓÔ˘Ó Ùԇ̘ ÛÙ· ÛÙÚÒÌ·Ù· Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ¿ Ù˘. ∆· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· οÓÔ˘Ó ¿ÏÌ·Ù· ˉÒÓÙ·˜ ¿Óˆ ·fi ¤Ó· Ì·ÍÈÏ¿ÚÈ Î·È Ó· ÚÔÛÁÂÈÒÓÔÓÙ·È ÛÙ· ‰˘Ô fi‰È· ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÛËÌ›Ô. ¡· οÓÔ˘Ó ·Ó·ÚÙ‹ÛÂȘ, ÛÙËÚ›ÍÂȘ, ¤ÏÍÂȘ Î·È ·ÈˆÚ‹ÛÂȘ Û ̿Ú˜ ‹ Û ÎÚ›ÎÔ˘˜. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÈ Î¿ı ÊÔÚ¿ Ù· ·È‰È¿ Ó· οÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ, Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó, Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜, Ó· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ï‡ÛÂȘ. ƒˆÙ¿ .¯. «∆È Ú¤ÂÈ Ó· οÓÔ˘Ì ÁÈ· Ó· ·ÏÏ¿ÍÔ˘Ì ηÙ‡ı˘ÓÛË;», «∆È ÓÔÌ›˙ÂȘ ı· Û˘Ì‚Â› ÛÙÔ ÛÒÌ· ÛÔ˘ fiÙ·Ó Ë‰‹ÍÂȘ „ËÏ¿;», «∆È Û˘Ó¤‚Ë ÛÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘ √Ú¤ÛÙË fiÙ·Ó ‹‰ËÍ „ËÏ¿;» ✒ ™˘¯Ó¿ ‰ÈÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ÛÙ›‚Ô˘ fiˆ˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ Ì ÂÌfi‰È·, ÛÎ˘Ù·ÏÔ‰ÚƠ̂˜, ¿ÏÌ·Ù·, Ú›„ÂȘ. ∫·Ï› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ÔÚÈṲ̂ÓÔ ·ÚÈıÌfi ·Û΋ÛÂˆÓ Î·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ ÚfiÁÚ·ÌÌ·. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·ıÏËÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ‰È·‰Ô¯Èο ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ·Ú·ÙËÚËÙ‹ Î·È ÙÔ˘ ÎÚÈÙ‹. ªÂÙÚÔ‡Ó ÙȘ ·ÔÛÙ¿ÛÂȘ ÌÂ Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜ Î·È ÌË Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ ̤ÙÚËÛ˘ Î·È ÙȘ Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó.
8. ¶APA¢O™IAKA ¶AIXNI¢IA ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Î·È Ó· ·›˙Ô˘Ó ·Ú·‰ÔÛȷο ·È¯Ó›‰È· Ù˘ ¯ÒÚ·˜ Ì·˜ (.¯. «·Ï¿ÙÈ ¯ÔÓÙÚfi, ·Ï¿ÙÈ „ÈÏfi» , «Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜», «Ô‡’Ó’ÙÔ ÙÔ ‰·¯Ù˘Ï›‰È», «Ù˘ÊÏfiÌ˘Á·», «Ë ÌÈÎÚ‹ ∂ϤÓË», «¤Ó·, ‰‡Ô, ÙÚ›·, ÎfiÎÎÈÓÔ Êˆ˜», «ÙÔ Ì·ÓÙÈÏ¿ÎÈ», «Ì¤ÓÙ·-̤ÓÙ·», «ÌÈ˙», «ÙÔ ÚÔÏfiÈ», «ÂÚÓ¿ ÂÚÓ¿ Ë Ì¤ÏÈÛÛ·», «ÛÙÚ·ÙȈٿÎÈ· ·ÎÔ‡ÓËÙ·, ·Ì›ÏËÙ· Î·È ·Á¤Ï·ÛÙ·») Î·È ·Ú·‰ÔÛȷο ·È¯Ó›‰È· ¿ÏÏˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ (.¯. «ÙÛ›ÁÎÏÈ», «¿Êη» Î.¿.). ¶·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÚˆÙÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ù· ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ¤·È˙·Ó ÌÈÎÚÔ›. ∫·Ï› ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ó Ù· ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ¤·È˙·Ó Î·È Ó· ·›ÍÔ˘Ó Ì ٷ ·È‰È¿.
346
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
¶·›˙Ô˘Ó Ù˘ÊÏfiÌ˘Á·
¶·›˙Ô˘Ó ÂÚÓ¿-ÂÚÓ¿ Ë Ì¤ÏÈÛÛ·
347
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¶Èı·Ó¤˜ ¤ÍÔ‰ÔÈ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË ∆· ·È‰È¿ ÂÈÛΤÙÔÓÙ·È ¤Ó· Á˘ÌÓ·ÛÙ‹ÚÈÔ, ¤Ó· ÛÙ¿‰ÈÔ, ÌÈ· ÈÛ›Ó·, ÙËÓ ·›ıÔ˘Û· Á˘ÌÓ·ÛÙÈ΋˜ ÂÓfi˜ Û¯ÔÏ›Ԣ ‹ ÙËÓ ∞Ú¯·›· √Ï˘Ì›·. ¶·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ¤Ó·Ó ·ÁÒÓ· Ì¿ÛÎÂÙ, Ô‰ÔÛÊ·›ÚÔ˘, Ù¤ÓȘ Î.¿. √ÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó Ì›· Â˙ÔÔÚ›· ‹ ÔÚÂÈ‚·Û›·.
K¿ÓÔ˘Ó Â˙ÔÔÚ›· ÛÙÔ ÎÔÓÙÈÓfi ‰¿ÛÔ˜
348
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
12
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 12 √ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ ™ÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ‰˘ÙÈΤ˜ ÎÔÈӈӛ˜ Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘˜ ˙ˆ‹ Ì ¤Ó· ‡ÚÔ˜ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎÒÓ ÂÈÙ¢ÁÌ¿ÙˆÓ Ôχ ÚÔÙÔ‡ ÊÔÈÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô. ∏ Û‡Á¯ÚÔÓË Ù¯ÓÔÏÔÁ›· ¤¯ÂÈ ÂÈʤÚÂÈ, ÙfiÛÔ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜, fiÛÔ Î·È ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ ıÂÌÂÏȷΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜. ∞ÎfiÌË ÎÈ ·Ó ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÂÈÛ·¯ı› ÛÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi ÙÔ˘˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜, Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ ÙËÏÂfiÚ·ÛË Î·È Û˘¯Ó¿ ‚›ÓÙÂÔ, ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ Ó· ¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ÎÈÓËÙ¿ ÙËϤʈӷ, Ì˯·Ó‹Ì·Ù· ÙÚ·Â˙ÒÓ ÁÈ· ·Ó¿ÏË„Ë ¯ÚËÌ¿ÙˆÓ, ÔÈÎȷΤ˜ Û˘Û΢¤˜ fiˆ˜ Ï˘ÓÙ‹ÚÈ·, ÊÔ‡ÚÓÔ˘˜ ÌÈÎÚÔÎ˘Ì¿ÙˆÓ, ›Ûˆ˜ Î·È ·˘ÙÔΛÓËÙ· Ô˘ ÎÏÂȉÒÓÔ˘Ó Î·È ÍÂÎÏÂȉÒÓÔ˘Ó Ì ÙÔ ¿ÙËÌ· ÂÓfi˜ ÎÔ˘ÌÈÔ‡ ÛÙÔ ÌÈÎÚfi ÙËϯÂÈÚÈÛÙ‹ÚÈÔ-ÌÚÂÏfiÎ. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ˘·ÏÏ‹ÏÔ˘˜ ÛÙÔ ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ Ó· ÂÚÓÔ‡Ó ÙȘ ÂÙÈΤÙ˜ Ô˘ ·Ó·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Έ‰ÈÎÔ‡˜ Î·È ÙȘ ÙÈ̤˜ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ ÌÚÔÛÙ¿ ·fi Ì›· ÌÈÎÚ‹ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Û·ÚˆÙ‹ Î·È ·˘ÙÔÌ¿Ùˆ˜, Ì ÙÔ ¿ÎÔ˘ÛÌ· ÂÓfi˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÔ‡ ‹¯Ô˘, Ó· ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Ë ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ÚÔ˚fiÓÙÔ˜ ÛÙËÓ ÔıfiÓË Ù˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÙÈ΋˜ Ì˯·Ó‹˜. Œ¯Ô˘Ó ‰ËÏ·‰‹ Ì›· ÛÂÈÚ¿ ·fi ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È ·˘ÙÔÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È ¤¯Ô˘Ó ‰ÂÈ Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ Û˘Û΢¤˜ Ô˘ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó ÌÈÎÚÔÂÂÍÂÚÁ·ÛÙ¤˜. ∂ÈϤÔÓ «Ë ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Û ˘ËÚÂۛ˜, ȉȈÙÈο ÁÚ·Ê›·, ηٷÛÙ‹Ì·Ù· Î·È Û ÔÏÏ¿ Û›ÙÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë fiÙÈ Â›Ó·È ¤Ó· ÂÚÁ·ÏÂ›Ô Î·ıËÌÂÚÈÓ‹˜ ¯Ú‹Û˘» (µÂÏÏÔÔ‡ÏÔ˘ & ¶··Ó‰Ú¤Ô˘,2000, Û. 7). ∫È ·ÎfiÌË Î¿ÔÈ· ·È‰È¿ ‚Ï¤Ô˘Ó ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜ ÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ÙÔ˘˜, Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·‰¤ÏÊÈ· ÙÔ˘˜ ‹/Î·È Ù· ›‰È· ¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ËÏÂÎÙÚÔÓÈο ·È¯Ó›‰È·. ∆Ô ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰Â ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·ÁÓÔ› ·˘Ù‹ ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·. ∫·ıÒ˜ ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ Â›Ó·È Ó· ·ÍÈÔÔÈ› ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‚ÈÒÛÂÈ Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜ Î·È ÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜, Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ¿˜ Ù· Ó· ÙȘ ‰È¢ڇÓÔ˘Ó ÚÔ¯ˆÚÔ‡Ó ·Ú·¤Ú· Û ÁÓÒÛÂȘ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜, Î·È Ì ‰Â‰Ô̤ÓË ÙË ÛËÌ·Û›· Ô˘ ¤¯ÂÈ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰˘ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ Ô «Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎfi˜ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜» (‚Ï. Î·È ÎÂÊ. 1, Û.19), ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓÔ Â›Ó·È Ó· ÛÙÚ¤ÊÂÙ·È Î·È ÚÔ˜ ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ Ӥ˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›Â˜. ŒÙÛÈ Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ÔÈ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ› ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜ Î·È ¿ÏϘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈΤ˜ Û˘Û΢¤˜ ¤¯Ô˘Ó οÓÂÈ ÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙ· ÓËÈ·ÁˆÁ›· Û ÔÏϤ˜ ¯ÒÚ˜ ÙÔ˘ ‰˘ÙÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ Î·È ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜. ∆È ÌÔÚÔ‡Ó fï˜ Ó· οÓÔ˘Ó Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Ì ÙȘ Ӥ˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›Â˜ Û ̛· Ù¿ÍË ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ; ™ÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÌÔÚÔ‡Ó Î·Ù’ ·Ú¯‹Ó Ó· ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ ¢ηÈڛ˜ Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙË ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ÂÍÔÏÈÛÌÔ‡ Ô˘ ‰È·Ù›ıÂÙ·È (ʈÙÔÙ˘ÈÎfi Ì˯¿ÓËÌ·, ‚ÈÓÙÂÔο̷ڷ, „ËÊȷ΋ ‹ ·Ó·ÏÔÁÈ΋ ʈÙÔÁÚ·ÊÈ΋ Ì˯·Ó‹ ÎÏ) Î·È Ó· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ó· ÙÔÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÛÎÔÔ‡˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ›‰È· (‚Ï.
349
12
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ· ÎÂÊ¿Ï·È·). ∆Ô ÂÚÁ·ÏÂ›Ô fï˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ‰È¢ڇÓÂÈ ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ¢ηÈڛ˜ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ, ÚÔÛ‰›‰ÔÓÙ·˜ Ó¤· ‰È¿ÛÙ·ÛË ÛÙȘ ·Ó·Ù˘ÛÛfiÌÂÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È ÂÓÈÛ¯‡ÔÓÙ·˜ ÙË ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÙÔ˘ ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈÎÔ‡ -‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ ·È¯ÓȉÈÔ‡, Â›Ó·È Ô ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜. ∞Ó ·ÍÈÔÔÈËı› Û ηٿÏÏËÏ· ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ·fi ÂÓËÌÂڈ̤ÓÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, Ô ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙȘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ, ÚÔˆıÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ [ÂÚ¢ÓËÙÈο ‰Â‰Ô̤ӷ ·ÔηχÙÔ˘Ó fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ÚÔÙÈÌÔ‡Ó Ó· ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó ·Ó¿ ‰‡Ô ‹ ÙÚ›· ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ·Ú¿ Ó· ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ (Clemens et al; 1993)], Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÛÂÈ ÙËÓ Â˘ÂÏÈÍ›· Ù˘ ÛΤ„˘ Î·È ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ (SirajBlatchford & Whitebread, 2003). Œ¯ÂÈ Â›Û˘ ηٷÁÚ·Ê› fiÙÈ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Ù· ·È‰È¿ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÚÔÊÔÚÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ˘„ËÏÔ‡ ÂȤ‰Ô˘ Î·È ÁÂÓÈο ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ Ô˘ Û˘¯Ó¿ Â›Ó·È ÈÔ ÚÔ¯ˆÚË̤Ó˜ ·fi ÂΛӘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó fiÙ·Ó ÂÌϤÎÔÓÙ·È Û ÈÔ ·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, fiˆ˜ Ù· ·˙Ï Î·È Ù· ÙÔ˘‚Ï¿ÎÈ· (Siraj-Blatchford & Whitebread, 2003). ∂ÈϤÔÓ Ô ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ: ● ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (Ó· ·›ÚÓÔ˘Ó ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜, Ó· οÓÔ˘Ó ÂÈÏÔÁ¤˜ Î·È Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ·ÔÊ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ·ÏÏËÏÂȉÚÒÓÙ·˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È Ì ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, Ô ÔÔ›Ô˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È, Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ó· ÂϤÁ¯Ô˘Ó ¿ÌÂÛ· Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÙˆÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÒÓ ÙÔ˘˜), ● ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÁÓÒÛˆÓ, ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ¿ÏϘ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË (.¯. ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ·Ó·ÁÓˆÛÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÈηÓfiÙËÙ·˜, Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜ Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ô‰ËÁ›Â˜, Ó· ÙËÚÔ‡Ó Î·ÓfiÓ˜, Ó· ÂÎÙÂÏÔ‡Ó ÂÓ¤ÚÁÂȘ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Î.Ï.), ● ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÏÂÙ‹˜ ÙÔ˘˜ ÎÈÓËÙÈÎfiÙËÙ·˜ (ηıÒ˜ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÎÈÓ‹ÛÔ˘Ó Ì ·ÎÚ›‚ÂÈ· ÙÔÓ Î¤ÓÛÔÚ· ÁÈ· Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó, Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó, Ó· ·ÓÙÈÁÚ¿„Ô˘Ó, Ó· ۯ‰ȿÛÔ˘Ó), ● ÛÙËÓ ÂÓ›Û¯˘ÛË Ù˘ ·Ú·ÙËÚËÙÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ (ηıÒ˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ ÛÙËÓ ÔıfiÓË), ● ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ·ÈÙ›Ô˘-·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜ (ηıÒ˜ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È fiÙÈ ÙÔ «ÎÏÈλ Ì ÙÔ ÔÓÙ›ÎÈ ¿Óˆ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¤Ó‰ÂÈÍË ÛÙËÓ ÔıfiÓË ÌÔÚ› Ó· ÌÂÁÂı‡ÓÂÈ Î·È Ó· ÌÈÎÚ‡ÓÂÈ ÂÈÎfiÓ˜ Î·È ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Ó· ·ÏÏ¿ÍÂÈ ÙÔ ¯ÚÒÌ·, ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘˜ ÎÏ.). ∆fiÛÔ ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ fiÛÔ Î·È Û ¯ÒÚ˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÂÍÔÈÎÂȈ̤Ó˜ Ì ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÒÓ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ (.¯. ∞ÁÁÏ›·, ∏¶∞ Î.·) ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·È ÂÈÊ˘Ï¿ÍÂȘ ·fi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ Ô˘ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÙȘ ÌÈÎÚ¤˜ ËÏÈ˘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ·Ó Ë ÂÓ·Û¯fiÏËÛË Ì ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜ Â›Ó·È ·Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËÏË ÁÈ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿. Œ¯Ô˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ·ÚÎÂÙ¤˜ ¤Ú¢Ó˜ ˆÛÙfiÛÔ Ô˘ ·ÔηχÙÔ˘Ó fiÙÈ ÔÈ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ› ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜ ‰È¢ڇÓÔ˘Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÙȘ ¢ηÈڛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· Ì¿ıËÛË Î·È ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÁÓˆÛÙÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË (Clemens, 1994). ™Â fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ Î·Ù·ÏÏËÏfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, Ù· ÔÚ›ÛÌ·Ù· Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ Î·Ù·Ï‹ÁÔ˘Ó fiÙÈ ·˘Ù‹ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ (Dodge & Colker, 1998). Ÿˆ˜
350
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
12
™˘ÓÂÚÁ·Û›· ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹
Î·È Î¿ı ¿ÏÏÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÂÚÁ·Ï›Ô, ÔÈ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ› ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó Ì ·Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËÏÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Ó· ‚ÈÒÛÔ˘Ó ıÂÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Ì¿ıËÛ˘ (Clemens, 1987). ∂›Ó·È ‰Â ÙfiÛÔ ‰˘Ó·ÌÈ΋ Ë ÚfiÛÊ·ÙË Â›ÛÔ‰fi˜ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· fiÏˆÓ ÙˆÓ ÚÔËÁÌ¤ÓˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ Ô˘ Ë Û˘˙‹ÙËÛË Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·Ó·Ù˘Íȷ΋ ÙÔ˘˜ ηٷÏÏËÏfiÙËÙ·, ·Ú’fiÙÈ ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· ··Û¯ÔÏ› ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ·, ıˆÚÂ›Ù·È Ï¤ÔÓ ·ÚÂÏıfiÓ. ª¿ÏÈÛÙ· Â›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÈ Ó¤Â˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›Â˜, ÂÂȉ‹ ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È Ôχ ÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚ· ·fi ÙȘ ıˆڛ˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ì¿ıËÛ˘, ʤÚÓÔ˘Ó Ù· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ÚÔ ÙÂÙÂÏÂÛÌ¤ÓˆÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ÂÈ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË Ó¤ˆÓ ıˆڋÛˆÓ, ÔÈ Ôԛ˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Î·È Ó· ÂÚÌËÓ‡ÛÔ˘Ó ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙÂÚ· ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ÂÚÈ‚·ÏÏfiÓÙˆÓ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜. ∞fi Ù· ·Ú·¿Óˆ Û˘Ó¿ÁÂÙ·È fiÙÈ Ô Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ˆ˜ ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È Ï¤ÔÓ ·Ó·fiÊ¢ÎÙË, Ì ‰‡Ô ‰È·ÎÚÈÙÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜: ✒ N· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÔȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Â͢ËÚÂÙÔ‡Ó ÔÈ Ó¤Â˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›Â˜ Î·È Û ÙÈ ¯ÚËÛÈÌÂ‡Ô˘Ó ÛÙË ˙ˆ‹ Ì·˜. ✒ N· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó (Ù· ·È‰È¿) ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎÒÓ ÂÈÙ¢ÁÌ¿ÙˆÓ –Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹– ˆ˜ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ ÁÈ· ÙȘ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ, ÙȘ ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂȘ Î·È ÙȘ ·Ú·ÁˆÁ¤˜ ÙÔ˘˜. ∂›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ fiÙ·Ó ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÙȘ ›‰È˜ ÂÌÂÈڛ˜ Û fiÙÈ ·ÊÔÚ¿ Ù· Û‡Á¯ÚÔÓ· Ù¯ÓÔÏÔÁÈο ÂÈÙ‡ÁÌ·Ù·, fiˆ˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÙȘ ›‰È˜ ÂÌÂÈڛ˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È ÁÚ·Ê‹˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 8.2), Ô‡Ù ÙȘ ›‰È˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ (‚Ï. ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 9). ∆· ·È‰È¿ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÚÔÓÔÌÈÔ‡¯· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ¤¯Ô˘Ó ÏÔ˘ÛÈfiÙÂÚ˜ Î·È ÈÔ ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤Ó˜ Û¯ÂÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜, ÂÓÒ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ÚÔ¤Ú-
351
12
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¯ÔÓÙ·È ·fi ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÚÔÓÔÌÈÔ‡¯· ‹/Î·È ·ÔÌÂÌ·ÎÚ˘Ṳ̂ӷ ·ÁÚÔÙÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ¤¯Ô˘Ó ÏÈÁfiÙÂÚ˜ ¤ˆ˜ Ôχ ÂÚÈÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÌÂÈڛ˜. ŸÏ· Ù· ·È‰È¿ fï˜ ¤¯Ô˘Ó οÔȘ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È ¤Ó· ÚÒÙÔ Ì¤ÏËÌ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Â›Ó·È Ó· ÙȘ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂÈ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ ÙË ‰È‡ڢÓÛË Î·È ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË Û˘ÁÎÚfiÙËÛ‹ ÙÔ˘˜. ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ Ì ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜ ÛÙ· Û›ÙÈ· ÙÔ˘˜ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙËÓ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ‡·Ú͢ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ (¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 2003, Û. 156). ∫·ıÒ˜ ÔÈ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ÎÔÈӈӛ˜, fiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ··ÈÙÔ‡Ó ÙÔÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎfi ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ÙÔ˘˜, Ë Ì‡ËÛË ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜ ·fi ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙË ‰È‡ڢÓÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Â˘Î·ÈÚÈÒÓ ÙÔ˘˜. ∆›ıÂÙ·È ÏÔÈfiÓ ˆ˜ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· Ë ÂÈÌfiÚʈÛË Î·È ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ Ù˘ ·Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËÏ˘ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô.
√ÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·˜ ÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ √ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ ÌÔÚ› Ó· ÙÔÔıÂÙËı› Û ̛· ÁˆÓÈ¿, ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Ì ÙȘ ¿ÏϘ ÁˆÓȤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, Ô˘ ı· ‰È·ÌÔÚʈı› ηٿÏÏËÏ· ÁÈ· Ó· ÙÔÓ ˘Ô‰Â¯Ù›. ∂ÈϤÁÂÙ·È ÌÈ· ‹Û˘¯Ë ÁˆÓÈ¿, Û ÌÈ·Ó ¿ÎÚË Ù˘ Ù¿Í˘ Ô˘ ‰ÂÓ ı· ·ÔÙÂÏ› ¤Ú·ÛÌ·, ÎÔÓÙ¿ Û ¿ÏϘ ‹Û˘¯Â˜ ÁˆÓȤ˜, fiˆ˜ .¯. Ë ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË, Î·È Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÁˆÓȤ˜ Ô˘ Ù· ˘ÏÈο ÙÔ˘˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó ·ÈÙ›· ·Ù˘¯ËÌ¿ÙˆÓ (.¯. Ó· ¤ÛÔ˘Ó ¯ÚÒÌ·Ù· ¿Óˆ ÛÙÔ ÏËÎÙÚÔÏfiÁÈÔ Î.Ï.). ºÚÔÓÙ›˙ÂÙ·È Â›Û˘ ÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ù˘ Ù¿Í˘ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ı· ÙÔÔıÂÙËı› Ó· ‰È·ı¤ÙÂÈ ÙȘ ··ÈÙÔ‡ÌÂÓ˜ ·ÚÔ¯¤˜ ËÏÂÎÙÚÈÛÌÔ‡. ∂›Ó·È ηχÙÂÚ· Ô ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ Ó· ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ¿Óˆ Û ¿ÁÎÔ Ô˘ ·ÎÔ˘Ì¿ÂÈ ÛÙÔÓ ÙÔ›¯Ô, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÔʇÁÂÙ·È Ë Â·Ê‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ٷ ηÏ҉ȷ. º˘ÛÈο Ô ¿ÁÎÔ˜ ÂÈϤÁÂÙ·È ÒÛÙ ӷ ¤¯ÂÈ ÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ‡„Ô˜ ÁÈ· ·È‰È¿ Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ËÏÈΛ·˜. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ÛÙfi¯Ô˜ Â›Ó·È Ù· ·È‰È¿ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ ÏËÎÙÚÔÏfiÁÈÔ, ÙÔ ÔÓÙ›ÎÈ, ÙÔ Û·ÚˆÙ‹ (ÛοÓÂÚ), ÙÔÓ ÂÎÙ˘ˆÙ‹ Î.Ï. °È· Ó· Â›Ó·È ÂÊÈÎÙfi˜ ·˘Ùfi˜ Ô ÛÙfi¯Ô˜, fiÏ· ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È Û ı¤ÛÂȘ Ô˘ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ù· ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ Ù· ·È‰È¿ Ì ÙÚfiÔ ·ÛÊ·Ï‹. ∆Ë ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Û˘ÌÏËÚÒÓÔ˘Ó ¤Ó·˜ ›Ó·Î·˜ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÛÙÔÓ ÙÔ›¯Ô, Û ‡„Ô˜ Ô˘ Ó· ÙÔÓ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· Ó· ·Ó·ÚÙÔ‡Ó Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜, Î·È ÌÂÚÈο Ú¿ÊÈ·, Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ˆ˜ ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈÎfi ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜, ÛÙ· ÔÔ›· ı· ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È Ù· CD ÛÙ· ÔÔ›· ı· ·ÔıËÎÂ‡Ô˘Ó ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜, Ù· ÌÔ˘ÛÈο CD, Ù˘¯fiÓ ÏÔÁÈÛÌÈο1 ÎÏ. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹,
1. ™ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ‰ÂÓ Â›Ó·È È‰È·›ÙÂÚ· ·ÓÂÙ˘Á̤ÓÔ˜ Ô ¯ÒÚÔ˜ ÙˆÓ Î·Ù¿ÏÏËÏˆÓ ÁÈ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÏÔÁÈÛÌÈÎÒÓ, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ÛÙÔ ·ÚfiÓ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ Ë ¤ÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ÛÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ WINDOWS –ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ΢ڛˆ˜ Word Î·È Paint, Ù· ÔÔ›· ˘¿Ú¯Ô˘Ó Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ∂›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ¢˘ÙÈ΋˜ ∂˘ÚÒ˘ Î·È Ù˘ ∞ÌÂÚÈ΋˜ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÏÔÁÈÛÌÈο ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘ ·ÔÛÎÔÔ‡Ó ÛÙËÓ ÂÍ¿ÛÎËÛË ÌÂÌÔÓˆÌ¤ÓˆÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ‰ÂÓ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Î¿ÙÈ È‰È·›ÙÂÚÔ ÛÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ Ù˘ ÛΤ„˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. À¿Ú¯Ô˘Ó fï˜ Î·È ÏÔÁÈÛÌÈο, ·ÓÂÙ˘Á̤ӷ ΢ڛˆ˜ ·fi ÂÚ¢ÓËÙÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜, Ù· ÔÔ›· ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÌÏÔ΋ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ Û ‰È·‰Èηۛ˜ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Î·È ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂˆÓ Ô˘ ÚÔ¿ÁÔ˘Ó ÙË ÛΤ„Ë Î·È ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÈηÓÔًوÓ, ‰ÂÍÈÔًوÓ
352
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
12
fiˆ˜ Û οı ¿ÏÏË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Ù¿Í˘ (‚Ï. ÎÂÊ. 5). Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚı› (‚Ï. ÎÂÊ. 1), ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ıˆÚÂ›Ù·È ¤Ó· Ôχ ÈÛ¯˘Úfi Î·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi ̤ÛÔ Ì¿ıËÛ˘. ∆Ô Ó· ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ ¢ηÈڛ˜ Ó· ·›˙Ô˘Ó Ì ÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Î·È Ó· ÙÔÓ ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó, Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ. ÷›ÚÔÓÙ·È Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó fiÙÈ È¤˙ÔÓÙ·˜ .¯. ÛÙ·ıÂÚ¿ ÙÔ ›‰ÈÔ Ï‹ÎÙÚÔ ·Ú¿ÁÂÙ·È Ì›· ·Ù¤ÚÌÔÓË ÚÔ‹ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Î·È fiÙÈ ·Ó ÌÂÙ¿ ȤÛÔ˘Ó ¤Ó· Ï‹ÎÙÚÔ Ô˘ Â›Ó·È Ï›ÁÔ ·ÏÏÈÒÙÈÎÔ ·fi Ù· ¿ÏÏ· Î·È ¤¯ÂÈ Â¿Óˆ ¤Ó· ‚¤ÏÔ˜ Î·È ÔÏÏ¿ ÁÚ¿ÌÌ·Ù· (Backspace), Ë ÌÂÁ¿ÏË ·˘Ù‹ ÁÚ·ÌÌ‹ ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÂÍ·Ê·Ó›˙ÂÙ·È. ∂Ú¢ÓËÙ¤˜ ¤¯Ô˘Ó ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ fiÙÈ ·È‰È¿ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ËÏÂÎÙÚÔÓÈο ·È¯Ó›‰È· Û˘¯Ó¿ Ȥ˙Ô˘Ó Â›Ùˉ˜ ÙÔ Ï¿ıÔ˜ Ï‹ÎÙÚÔ ÁÈ· Ó· ‰Ô˘Ó ÙÈ ı· Û˘Ì‚Â› (Siraj-Blatchford & Whitebread, 2003). ∂ÊÈÛÙ¿Ù·È ˆÛÙfiÛÔ Ë ÚÔÛÔ¯‹ ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ô˘ ı· ·ÊÈÂÚÒÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙËÓ ÔıfiÓË ÙÔ˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Î·È ÛÙË Û˘¯ÓfiÙËÙ·, Ì ÙËÓ ÔÔ›· ı· ÙÔÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó, ηıÒ˜ Â›Ó·È Ï¤ÔÓ ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ Ë ÔχˆÚË Î·È Û˘¯Ó‹ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›· ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ¤¯ÂÈ ·ÚÓËÙÈΤ˜ ÂÈÙÒÛÂȘ ÛÙËÓ ˘Á›· ÙÔ˘˜ (ÂÊ. ∂Ï¢ıÂÚÔÙ˘›·, 30/3/2005). ªÂ ·˘Ùfi ÙÔ ‰Â‰Ô̤ÓÔ, Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· Ù›ıÂÓÙ·È fiÚÈ· ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ Î·È ÙË Û˘¯ÓfiÙËÙ· ¤ÎıÂÛ˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙËÓ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›· Ù˘ ÔıfiÓ˘. £ÂˆÚÂ›Ù·È ÂȂ‚ÏË̤ÓÔ Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Û¯ÂÙÈ΋˜ ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È Ó· ÂÓËÌÂÚÒÓÔÓÙ·È Û¯ÂÙÈο Î·È ÔÈ ÁÔÓ›˜, ÙfiÛÔ ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, fiÛÔ Î·È ·fi ÂȉÈÎÔ‡˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ Ô˘ ı· ηϤÛÂÈ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ. ŒÓ·˜ ηÓÔÓÈÛÌfi˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜ ÙÔ˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ·fi ÎÔÈÓÔ‡ ‰È·ÌÔÚʈ̤ÓÔ˜ Ì ٷ ·È‰È¿, ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ù‹ÚËÛ˘ ÙˆÓ ÔÚ›ˆÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÙÂı›.
√ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ ˆ˜ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË °È· Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÙË ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô Ó· ÙÔÓ ‰Ô˘Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÁÈ· ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ú·ÁÌ·ÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ Î·È Â›Ï˘ÛË Ú·ÁÌ·ÙÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Û ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ›‰È·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÚÔˆı‹ÛÂÈ ÙË Û‡Ó‰ÂÛ‹ ÙÔ˘ Ì ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË, fiˆ˜: ✒ ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Â˘¯ÂÙ‹ÚÈˆÓ Î·ÚÙÒÓ, ÚÔÛÎÏ‹ÛÂˆÓ ÁÂÓÂıÏ›ˆÓ Î·È ÚÔÛÎÏ‹ÛÂˆÓ ÁÈ· ÁÈÔÚÙ¤˜ Î·È ÂΉËÏÒÛÂȘ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ✒ ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ, ÂÊËÌÂÚ›‰ˆÓ, ËÌÂÚÔÏÔÁ›ˆÓ Î·È ·ÊÈÛÒÓ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË,
Î·È ÁÓÒÛÂˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÔÏϤ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. ∞Ó Î¿ÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‚ÚÂı› ÛÙË ı¤ÛË Ó· ı¤ÏÂÈ Ó· ÂÈϤÍÂÈ ÏÔÁÈÛÌÈο ÁÈ· Ù· ·È‰È¿, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÊÚÔÓÙ›ÛÂÈ: - Ó· ÌËÓ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Î·ÙËÁÔÚ›· ÙˆÓ ÏÔÁÈÛÌÈÎÒÓ Ô˘ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜, ·ÏÏ¿ Ó· Â›Ó·È ÛÙËÓ ÏÂÈÔÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ÏÔÁÈÛÌÈο Ô˘ ı¤ÙÔ˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ Âȉ¤¯ÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·fi Ì›· χÛÂȘ, ÒÛÙ ӷ ÚÔˆıÔ‡Ó ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÂÊ¢ÚÂÙÈ΋˜ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, - Ó· ¤¯Ô˘Ó ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿, - Ó· Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ÚÔԉ¢ÙÈο ·fi Ù· ·È‰È¿ Î·È ¯ˆÚ›˜ ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ Ù˘, - Ó· ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Î·È ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË, - Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÛÔ˘‰ÒÓ Î·È Ó· ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË (Dodge & Colker, 1998).
353
12
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
✒ ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ‰·ÓÂÈÛÌÒÓ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Ó ·fi ÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ Ù¿Í˘, ✒ ÙËÓ ·Ú¯ÂÈÔı¤ÙËÛË ÙˆÓ ·Á·ËÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘˜ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ, ✒ ÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ʈÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÙÚ·‚‹ÍÂÈ Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË ‹ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÍfi‰ˆÓ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜. ∏ ÂÓ·Û¯fiÏËÛË Ì ÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Â›Ó·È ÏÔÁÈÎfi Ó· ÍÂÎÈÓ¿ ¤Ó· Ì ÂÓ¿ÌÈÛ˘ Ì‹Ó· ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜ –ηٿ ÙËÓ ÎÚ›ÛË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡– ÁÈ· Ó· ¤¯ÂÈ ‰Ôı› ÙÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ÂÚÈıÒÚÈÔ Ó· ÂÍÔÈÎÂȈıÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Ì ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ Ù¿Í˘ Î·È ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Ù˘ ÁˆÓÈÒÓ. Ÿˆ˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ì fiÏ· Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È Ì ٷ ˘ÏÈο Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ¤ÙÛÈ Î·È Ì ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, Ù· ·È‰È¿ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÙÔÓ ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó. ∫·ıÒ˜ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÙÔÓ ·ÁÁ›ÍÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó Ì ·˘ÙfiÓ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ ÙËÓ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂÈ ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ‚ÈÒÛÂÈ Î·È ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ›Ûˆ˜ ¤¯Ô˘Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ. ÀÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙË ÁÓˆÚÈÌ›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, Ë ÔÔ›· ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÚÔԉ¢ÙÈο, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Î·È ÚÔÙ›ÓÂÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜2 Ô˘ ÙË ‚ÔËıÔ‡Ó Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ fiÛ· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ‹‰Ë Ù· ·È‰È¿: ♦ K·ıÒ˜ ‰›ÓÂÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÙÔÓ ·ÁÁ›ÍÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙË ÛÙÔ‡Ó Ì ·˘ÙfiÓ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ˘˜ ÁÓˆÚÈÌ›· Ì ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ̤ÚË Î·È ♦ ∆È ·Îԇ̠fiÙ·Ó ·Ù‹ÛÔ˘Ì ÙÔ ÎÔ˘Ì› Ô˘ ÙȘ ÂÚÈÊÂÚÂȷΤ˜ Û˘Û΢¤˜ ÙÔ˘ ˘Ô·ÓÔ›ÁÂÈ ÙËÓ ÎÂÓÙÚÈ΋ ÌÔÓ¿‰·; ÏÔÁÈÛÙ‹ (ÎÂÓÙÚÈ΋ ÌÔÓ¿‰·, ÔıfiÓË, ♦ °È· ÔÈÔ ÏfiÁÔ Ï¤Ù ӷ ÔÓfiÌ·Û·Ó ·˘Ù‹ ÙË ÏËÎÙÚÔÏfiÁÈÔ, ÔÓÙ›ÎÈ, ÂÎÙ˘ˆÙ‹˜ Û˘Û΢‹ ÎÂÓÙÚÈ΋ ÌÔÓ¿‰·; ♦ ∏ ÔıfiÓË, ÙÔ ÏËÎÙÚÔÏfiÁÈÔ Î·È Ë ÎÂÓÙÚÈ΋ Û·ÚˆÙ‹˜, ˯›·) Î·È Ù· ηÏ› Ó· οÌÔÓ¿‰· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜; ¶Ò˜ ÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÙÈ ÌÔÌÔÚ› Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È; ∞fi Ô‡ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó Ú› Ó· ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜. Î·È Ô‡ ηٷϋÁÔ˘Ó Ù· ηÏ҉ȷ; ♦ ∆È ˘¿Ú¯ÂÈ Â¿Óˆ ÛÙÔ ÏËÎÙÚÔÏfiÁÈÔ; ∆È ♦ M ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ·Ú·Â›Ó·È ÛËÌÂȈ̤ÓÔ Â¿Óˆ ÛÙÔ Î¿ı ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ Û˘Ó‰¤ÛÂȘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ Ï‹ÎÙÚÔ; ÂÚÈÊÂÚÂȷΤ˜ Û˘Û΢¤˜ ÙÔ˘ ËÏÂ♦ ¶Ô‡ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È Ô‡ ÔÈ ÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹. ·ÚÈıÌÔ›; °È·Ù› ϤÙ ӷ ÙÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ó ‚¿ÏÂÈ ¯ÒÚÈ·; ♦ T· ·Ú·ÎÈÓ› Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ♦ ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚Â› ·Ó ÏËÎÙÚÔÏfiÁÈÔ. ·Ù‹ÛÔ˘Ì ٷ Ï‹ÎÙÚ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‚¤ÏË; ♦ K·ıÒ˜ ·ÓÔ›ÁÂÈ ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, Ù· ♦ ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚Â› ·Ó ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÚÈȤÛÔ˘Ì Ì ÙÔ ‰¿¯Ù˘Ïfi Ì·˜ ÛÙ·ıÂÚ¿ ¤Ó· Ï‹ÎÙÚÔ; ÁÚ¿„Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‹¯Ô˘˜ ♦ ∞Ó È¤ÛÔ˘Ì Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ fiÏ· Ù· Ï‹ÎÙÚ· ÙÈ Î¿ıÂ Û˘Û΢‹˜. ı· Û˘Ì‚Â›; ♦ T· ηÏ› Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ♦ °È·Ù› ϤÙ ӷ ÔÓfiÌ·Û·Ó ·˘Ù‹ ÙË Û˘Û΢‹ ÚԂϤ„Ô˘Ó ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ Ô˘ Û˘Ì‚·›«ÔÓÙ›ÎÈ»; ♦ £· ı¤Ï·Ù ӷ ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂÙ ÙÔ ‰ÈÎfi Û·˜ ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ ÔıfiÓË Î·ıÒ˜ Ë ›‰È· ÎÈÓ› ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ fiˆ˜ ÙÔÓ Ê·ÓÙ¿˙ÂÛÙÂ; ÙÔ ÔÓÙ›ÎÈ ‹ Ȥ˙ÂÈ Ù· Ï‹ÎÙÚ·.
2. °È· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÓˆÚÈÌ›·˜ Ì ÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ‚Ï. ∫ÔÓ‰‡ÏË, 2000.
354
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
12
♦ T· ηÏ›, Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓ· Û ‰˘¿‰Â˜, Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, fiˆ˜ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ›ӷÈ. ∏ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ·˘Ù‹ Ù˘ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ ÙÈ Â›Ó·È ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Ô ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ Î·È Û ÔÈÔ ‚·ıÌfi ¤¯Ô˘Ó Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘, fiˆ˜ .¯. fiÙÈ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› Ì Ú‡̷, Ì ÙÔ ÔÔ›Ô Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì¤Ûˆ ηψ‰›ˆÓ, fiÙÈ Ì ٷ ηÏ҉ȷ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È ÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÚÈÊÂÚÂȷΤ˜ ÙÔ˘ Û˘Û΢¤˜ Î.Ï (¶··Ó‰Ú¤Ô˘ & µÂÏÏÔÔ‡ÏÔ˘, 2000Ø µÂÏÏÔÔ‡ÏÔ˘ & ¶··Ó‰Ú¤Ô˘, 2000).
¶·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙËÓ ÔıfiÓË ÙÔ˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚı› ÛÙÔ ÎÂÊ. 7 (‚Ï.ÛÂÏ.140), ÛÙ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜. ∫·ÏÒÓÙ·˜ Ù· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÚԂϤ„Ô˘Ó ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ Ô˘ Û˘Ì‚·›ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ ÔıfiÓË ÙÔ˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ fiÙ·Ó Á›ÓÔÓÙ·È Ì ÙÔ ÔÓÙ›ÎÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÂÈÏÔÁ¤˜, ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿„ÂÈ, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔ ÏËÎÙÚÔÏfiÁÈÔ, Ì ÌÂÁ¿Ï· Î·È Â˘·Ó¿ÁÓˆÛÙ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙÔ fiÓÔÌ· ÂÓfi˜ ·È‰ÈÔ‡ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· ÙÔ ÌÂÙ·ÙÚ¤„ÂÈ Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ‹ Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Û ÎÂÊ·Ï·›·, Û ηÏÏÈÁÚ·ÊÈο, Û ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ¿ÏÏÔ˘ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ Î.Ï. ∆· ·È‰È¿ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ·ÈÙÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙÔ ›‰ÈÔ fiÓÔÌ· ‹ ÁÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi Î·È Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙÂÏÈο fiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÏÏÔ› Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ› ÙÚfiÔÈ ÁÚ·Ê‹˜:
ª·Ú›· ª·Ú›· ª∞ƒπ∞ ª·Ú›· ª·Ú›· ª·Ú›·
M
˜ „
∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜
1. ™XE¢IO KAI Zø°PAºIKH ™TH °øNIA TOY H§EKTPONIKOY Y¶O§O°I™TH ŸÏ· Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Ì ̷Úη‰fiÚÔ˘˜, ÎËÚÔÌÔÁȤ˜, ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜, ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜, Ï·ÛÙÂÏ›ÓË Î·È ËÏfi (‚Ï. ÎÂÊ. 11.2). ∏ ۯ‰›·ÛË ÛÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ‰ÂÓ ¤Ú¯ÂÙ·È Ó· ˘ÔηٷÛÙ‹ÛÂÈ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿, ·ÏÏ¿ Ó· ÙȘ ‰È¢ڇÓÂÈ. ŒÓ· ÚfiÁÚ·ÌÌ· ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋˜, fiˆ˜ ÙÔ Paint, Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ Û οı ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ‰›ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ¤¯Ô˘Ó Ӥ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Ì ٷ Û¯‹Ì·Ù· Î·È Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù· (∫·Ú‡‰Ë¶˘ÚÔ˘Ó¿ÎË, 2002). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Î·È Ù· ·Ê‹ÓÂÈ Ó· ÙÔ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó. ¶ÚÔԉ¢ÙÈο, Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓ· Û ‰˘¿‰Â˜ ‹ ÙÚÈ¿‰Â˜, Á›ÓÔÓÙ·È Èηӿ Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·È Ó· ¯ÚˆÌ·Ù›˙Ô˘Ó ÙȘ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ÙÔ˘˜, Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Â¿Óˆ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜3 ‹/Î·È ÙËÓ ËÌÂÚÔÌËÓ›·4 Î·È Ó· ·ÔıËÎÂ‡Ô˘Ó Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜ Û ʷΤÏÔ˘˜ Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜.
3. °Ú¿ÊÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ fiˆ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ ÁÚ¿„Ô˘Ó ‹ Û˘Ì‚Ô˘Ï‡ÔÓÙ·È, ·Ó ÙÔ ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó, ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù·, fiˆ˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î·È fiÙ·Ó ˘ÔÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ οÓÔ˘Ó Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ. 4. ™Ù· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÙËÓ ËÌÂÚÔÌËÓ›· ÙËÓ ¤¯Ô˘Ó ·ÓÙÈÁÚ¿„ÂÈ ·fi ÙÔÓ ›Ó·Î·, ÛÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ ÙËÓ ¤¯ÂÈ ÁÚ¿ÊÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. ∏ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÁÚ·Ê‹˜ Ù˘ ËÌÂÚÔÌËÓ›·˜ Ù· ‚ÔËı¿ÂÈ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ Ù· ·ÚÈıÌËÙÈο ۇ̂ÔÏ· Â›Ó·È Û ¿ÏÏË ı¤ÛË ·fi Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÙÔ ÏËÎÙÚÔÏfiÁÈÔ Î·È Ì ·Ú·Î›ÓËÛË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Û¯ÂÙÈο Ì’ ·˘Ùfi.
355
12
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
√ °ÈÒÚÁÔ˜ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ̛· ÂÙ·ÏÔ‡‰·
√ ¶·ÓÙÂÏ‹˜ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ÙÔÓ ‹ÏÈÔ, ¤Ó· ‰¤ÓÙÚÔ Î·È ¤Ó· Û›ÙÈ
356
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
12
2. ¶AIZONTA™ ME TA OP°ANA TOY™ ∫ø™∆∞¡∆∏™
™√À∫ƒ∞¡
∂§§π∞
¢∞¡∞∏
ª∞¡√§∏™
ªÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó Î·È ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ·È¯Ó›‰È· Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜, ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· Ì ·˘Ù¿ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Ì ÌÔχ‚È Î·È ¯·ÚÙ›. ¶.¯.: ∂ÈÛ¿ÁÔÓÙ·˜ ¤Ó·Ó ›Ó·Î· ·fi ÙÔ Word, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ Ì›· οو ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘˜, Ô˘ ÓˆÚ›ÙÂÚ· ¤¯Ô˘Ó Û·ÚÒÛÂÈ Î·È ·ÔıË·ÛÂÈ. ™ÙË ‰Â‡ÙÂÚË Î¿ıÂÙË ÁÚ·ÌÌ‹ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÏËÎÙÚÔÏÔÁ› Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ fi¯È Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ô˘ Â›Ó·È ÙÔÔıÂÙË̤Ó˜ ÔÈ ÊˆÙÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘˜, fiˆ˜ Â›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ ÛÙÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ô˘ Ê·›ÓÂÙ·È ‰›Ï·. ∆· ·È‰È¿ Ì “·ÔÎÔ‹” Î·È “ÂÈÎfiÏÏËÛË” ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÓÙÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ì›· Ì›· ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜, Ó· ÙȘ ·ÔıËÎÂ‡Ô˘Ó ÚÔÛˆÚÈÓ¿ ÛÙÔ ÂχıÂÚÔ ÙÂÙÚ·ÁˆÓ¿ÎÈ ÛÙÔ Î¿Ùˆ ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ›Ó·Î· Î·È Ó· ÙȘ ·ӷÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ ‰›Ï·. ªÔÚÔ‡Ó ·ÎfiÌË Ó· ÌÂÁÂı‡ÓÔ˘Ó ÙÔÓ ›Ó·Î·, ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ·ÚÎÂÙ‹ ·fiÛÙ·ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ Î·È Ù· ÔÓfiÌ·Ù·, Ó· ÙÔÓ Ù˘ÒÛÔ˘Ó Î·È Ì ÙÔ ÌÔχ‚È ÙÔ˘˜ Ó· ÂÓÒÛÔ˘Ó ÙËÓ Î¿ı ʈÙÔÁÚ·Ê›· Ì ÙÔ fiÓÔÌ· Ô˘ Ù˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›. Ÿˆ˜ Â›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜, ÙÔ ·È¯Ó›‰È ·˘Ùfi ‰ÂÓ Â›Ó·È ÛÙ·ÙÈÎfi. ∫·ıÒ˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÌÂÙ·ÎÈÓ› ÙË ı¤ÛË ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ, ÌÔÚ› Ó· ·Ó·ÓÂÒÓÂÙ·È Û˘¯Ó¿.
357
12
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
3. ÀÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË ●
●
●
ªÂ Ì›· „ËÊȷ΋ ʈÙÔÁÚ·ÊÈ΋ Ì˯·Ó‹ Î·È Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, fiÔ˘ ·˘Ù‹ ÎÚ›ÓÂÙ·È ··Ú·›ÙËÙË, ʈÙÔÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó ÛÙÈÁÌÈfiÙ˘· ·fi ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË ‹ ÛÙÈÁÌÈfiÙ˘· ÂÍfi‰ˆÓ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË. ¶ÂÚÓÔ‡Ó ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÛÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ÙȘ ‚¿˙Ô˘Ó ÛÙË ÛÂÈÚ¿ Î·È ÙȘ Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ÙȘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË Ô˘ ı· οÓÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜. ∫·ıÒ˜ ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È Ó· ·Ó·Î·Ï‡„Ô˘Ó Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙȘ ÌÈÎÚ‡ÓÔ˘Ó ‹ Ó· ÙȘ ÌÂÁ·ÏÒÛÔ˘Ó, Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ fiÙ·Ó ÙȘ ÌÂÁÂı‡ÓÔ˘Ó ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË Ì›· ÙÔ˘˜ ÌfiÓÔ ‰È¿ÛÙ·ÛË Î·È Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Â¤Ì‚Ô˘Ó Û¯Â‰È·ÛÙÈο. ∞ÔıËÎÂ‡Ô˘Ó ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ÙȘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ·, .¯. Û ̛· ¤ÎıÂÛË Ô˘ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ‰ÈÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó, ÛÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· ‹ ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ı· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó. ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó Ù· ‚È‚Ï›· ÙÔ˘˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 8), ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˘·ÁÔÚ‡ÛÔ˘Ó ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ‹ Û ¤Ó· ÁÔÓ¤· Î·È ÂΛÓÔÈ Ó· ÙÔ ÏËÎÙÚÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó, Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ Ó· Û·ÚÒÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ÙÔ˘˜ ̤۷ ÛÙÔ Î›ÌÂÓÔ, Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó Î·È Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÔÈÔ Â›Ó·È ÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÁÈ· ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ Î·È ÁÈ· Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÛÂÏ›‰ˆÓ Î·È Ó· Ù˘ÒÛÔ˘Ó ÙÔ ÙÂÏÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. ¡· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙȘ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ¤ÊÙÈ·Í·Ó ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Ì ÂΛӷ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÊÙÈ¿ÍÂÈ Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ, ·ÏÏ¿ Î·È Ì ٷ ‚È‚Ï›· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÛÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ÙÔ˘˜. ªÂ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÁÈ· ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ηÚÙÒÓ, ·ÊÈÛÒÓ, ÚÔÛÎÏ‹ÛÂˆÓ Î·È ËÌÂÚÔÏÔÁ›ˆÓ. ∞ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È fiÙÈ ÔÙȉ‹ÔÙ ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ ·ÔıË·ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙÔ Ù˘ÒÛÔ˘Ó fiÔÙ ı¤ÏÔ˘Ó, fiÛ˜ ÊÔÚ¤˜ ı¤ÏÔ˘Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÌÔÚ› Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ı¤Ì·Ù· ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ªÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ηÙ‚¿ÛÔ˘Ó ÂÈÎfiÓ˜ ÙȘ Ôԛ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ó· ÙȘ ÌÂÁÂı‡ÓÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ‹ Ó· ÙȘ ÌÈÎÚ‡ÓÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÙȘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙȘ ·Ó¿ÁΘ οÔÈ·˜ ¿ÏÏ˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜.
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Î·Ù·ÁÚ·ÊÒÓ ÛÙÔÓ Î‹Ô ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· ÚÔÛ¤ÏÎ˘Û·Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ÕÚ¯ÈÛ·Ó Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È Ó· ÚˆÙÔ‡Ó ÁÈ ·˘Ù¿.. ∆Ô ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ Ô‰‹ÁËÛ ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û¯Â‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ·Ó·˙‹ÙËÛ·Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ Î·È ÂÈÎfiÓ˜ ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô5 Ô˘ ÙȘ ÌÂÁ¤ı˘Ó·Ó Î·È ÙȘ ·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó Ì ÚÔÛÔ¯‹. ∆Ș Û˘Ó¤ÎÚÈÓ·Ó Ì fiÛ· ›‰·Ó Î·È ·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó ÛÙÔÓ Î‹Ô. ∆È ÎÔ˘‚·ÏÔ‡Ó Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·; ¶Ô‡ Ù· ¿Ó ·˘Ù¿ Ô˘ ÎÔ˘‚·ÏÔ‡Ó; ™Â ¤Ó·Ó ÂȉÈο ۯ‰ȷṲ̂ÓÔ ÁÈ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ‰ÈÎÙ˘·Îfi ÙfiÔ Ô˘ ÂÓÙfiÈÛÂ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜6 ›¯·Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙË ˙ˆ‹ Î·È ÙË ‰Ú¿ÛË ÙˆÓ Ì˘ÚÌËÁÎÈÒÓ Î¿Ùˆ ·fi ÙË ÁË.
¶Ò˜ ÁÂÓÓÔ‡Ó Ù· ·˘Á¿ ÙÔ˘˜, Ò˜ Ûο‚Ô˘Ó, Ò˜ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÙË ÁË ÙÔ˘˜;
5. http://ant.edb.miyakyo-u.ac.jp/INTRODUCTION/Gakken79E/Page04.html 6. http://home.att.net/~B-P.TRUSCIO/STRANGER.htm ™Â ¤Ó·Ó ¿ÏÏÔ ‰ÈÎÙ˘·Îfi ÙfiÔ, ·›˙ÔÓÙ·˜ ÌÂÙÚÔ‡Ó Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·, ÂÓÒ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ÌÂÙÚÔ‡Ó Î·È ÛÙ· ·ÁÁÏÈο (www.juliasrainbowcorner.com/ants. html).
358
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
12
∞ÍÈÔÏÔÁÒÓÙ·˜ ÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ¶ÚÔÊ·ÓÒ˜ Ë ¯Ú‹ÛË Î·È ÌfiÓÔ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ‰ÂÓ ÂÁÁ˘¿Ù·È ÙËÓ ÂÈÙ˘¯›·. ∫·ıÒ˜, fiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ¿ÏÏ· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ Î·È ¿ÏÏ· ÏÈÁfiÙÂÚ˜ ¤ˆ˜ ηıfiÏÔ˘ ÂÌÂÈڛ˜ ·fi ÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi ÙÔ˘˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È Â›Û˘ ¤¯ÂÈ ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ· ÂȉÂÈÎÓ‡Ô˘Ó Ôχ ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ·fi Ù· ·ÁfiÚÈ·, ··ÈÙÂ›Ù·È Ë ÚÔÛÔ¯‹ Î·È ÔÈ Â‡ÛÙԯ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÒÛÙÂ Ô ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ Ó· ·Ô‚› ¤Ó· ÂÚÁ·ÏÂ›Ô Ô˘ ı· ‰È¢ڇÓÂÈ ÙȘ ¢ηÈڛ˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· Ì¿ıËÛË, ‰Â ı· ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙȘ ·ÓÈÛfiÙËÙ˜ Î·È ‰Â ı· Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ·ÔÌfiÓˆÛË Î¿ÔÈˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ™Â Ì›· Ù¤ÙÔÈ· ÚÔÔÙÈ΋ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Â›Ó·È Ë ÚÔÛÂÎÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹: «∆ËÓ ÂÈϤÁÔ˘Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘;», «∂ÈϤÁÂÙ·È ÂÍ›ÛÔ˘ ·fi ·ÁfiÚÈ· Î·È ÎÔÚ›ÙÛÈ·;», «∆È ·Ú¤ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· οÓÔ˘Ó;», «∞ÓÙ·ÏÏ¿ÛÛÔ˘Ó È‰¤Â˜ Î·È Û˘Ó·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȤ˜ ÙÔ˘˜ ηıÒ˜ οıÔÓÙ·È ·Ó¿ ‰‡Ô ‹ ·Ó¿ ÙÚÂȘ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ‹ οÔÈ· ·È‰È¿ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÛÙ·ıÂÚ¿ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙÈÎÔ‡˜ ÚfiÏÔ˘˜ ÂÓÒ Î¿ÔÈ· ¿ÏÏ· ·Ï¿ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó;», «∫·Ù·ÎÙÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË ·˘ÙÔÓÔÌ›·;». ™˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Ì ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È ÙÔ˘˜ ηÏ› Ó· ¤ÚıÔ˘Ó Ó· ‰Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ Ó· ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÁˆÓÈ¿. ∞Ó ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÁÔÓ›˜ Ì ȉȷ›ÙÂÚ˜ ÁÓÒÛÂȘ, ÌÔÚ› Ó· ˙ËÙ‹ÛÂÈ ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜. ªÂ ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Û ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂ÓÔ Î·È Û˘ÌʈÓË̤ÓÔ ¯ÚfiÓÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚ÔËıÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· Û·ÚÒÓÔ˘Ó, Ó· ·ÔıË·ԢÓ, Ó· ·Ú¯ÂÈÔıÂÙÔ‡Ó ‹ Ó· ‚¿˙Ô˘Ó ÛÙË ÛÂÈÚ¿ ÙȘ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ÙÔ˘˜, Ó· ÏËÎÙÚÔÏÔÁÔ‡Ó ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Ô˘ ÂΛӷ ÙÔ˘˜ ·ÊËÁÔ‡ÓÙ·È, Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙȘ ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂȘ ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô Î.Ï. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ Â›Û˘ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÁÈ· Ù· fiÚÈ· Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· Ù›ıÂÓÙ·È ÛÙË Û˘¯ÓfiÙËÙ· Î·È ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ô˘ Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ì›ÓÔ˘Ó Î·ıËψ̤ӷ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹.
359
12
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
O °ÈÒÚÁÔ˜ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ÙÔ ·Ï¿ÙÈ Ù˘ ÂÓÙ¿ÌÔÚÊ˘. AÍ›˙ÂÈ Ó· ·Ú·ÙËÚËı› Ë ÚÔÔÙÈ΋ Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ Î·È ÛÙ· ÎÙ‹ÚÈ·. MÂÙ¿ ‹ıÂÏ ӷ ÙÔ ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂÈ Î·È Ì ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹.
360
3 M¤ÚÔ˜ Ô
ÎÂÊ¿Ï·È· 13-14
ÂÂÎÙ›ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·
∆
Ô ÙÚ›ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ‰‡Ô ÎÂÊ¿Ï·È·.
∆Ô ÚÒÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi, ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÂΉËÏÒÛÂˆÓ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. °›ÓÂÙ·È È‰È·›ÙÂÚË ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·, Ì ÛÙfi¯Ô Ó· ·Ó·‰ÂȯÙ› fiÙÈ Ë ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË ÂΉËÏÒÛÂˆÓ Â›Ó·È Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ Û˘ÓÔÏÈ΋˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Î·È ‰ÂÓ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi ÙË Ì›· ÛÙÈÁÌ‹ ÛÙËÓ ¿ÏÏË. ∏ ÂÓÂÚÁfi˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û’ ·˘Ù‹Ó Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË Î·È ÛÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ Ê·ÓÙ·Û›·˜ ÙÔ˘˜, ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË. ¶·ÚfiÙÈ Ë ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙˆÓ ÂΉËÏÒÛÂˆÓ ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Î·È ·ÔÙÂÏ› Û˘Ó¤¯ÂÈ¿ Ù˘, Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi Ó· ··ÈÙÂ›Ù·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÁÚ‹ÁÔÚÛË ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÁÈ· ÙÔ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi ÔÏÏÒÓ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÂÓÂÚÁÂÈÒÓ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ·. øÛÙfiÛÔ ÙÔ ÂÁ¯Â›ÚËÌ· ·Í›˙ÂÈ ÙÔÓ ÎfiÔ, ÁÈ·Ù› ̤۷ ·fi Ù¤ÙÔȘ ‰È·‰Èηۛ˜ Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÚfiÛıÂÙ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È Ó· ‚ÈÒÛÔ˘Ó ÙË ¯·Ú¿ Ô˘ ÚÔÛʤÚÂÈ Ë ıÂÙÈ΋ ·ÓÙ·fiÎÚÈÛË ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔ‡ ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ô˘ η٤‚·Ï·Ó. ∏ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÁÔÓÈÒÓ Û ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÔÚ› Ó· ·Ô‰ÂȯÙ› ÔχÙÈÌË. ™ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ıˆڋ۷Ì ÛÎfiÈÌÔ Ó· οÓÔ˘Ì ȉȷ›ÙÂÚË ·Ó·ÊÔÚ¿ ÁÈ· ÙÔ fiÛÔ ÔχÙÈÌÔ˜ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È Ô ÚfiÛıÂÙÔ˜ ¯ÚfiÓÔ˜ ÙÔ˘ ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ˘ ˆÚ·Ú›Ô˘ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋˜, Ù˘ ÁÓˆÛÙÈ΋˜ Î·È Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ (¶·ÙÈÓÈÒÙ˘, 1999). ∫·ıÒ˜ ÙÔ ÂÎÙÂÓ¤ÛÙÂÚÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÚÔÛʤÚÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ Â˘Î·ÈÚÈÒÓ ÁÈ· Ì¿ıËÛË, ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˘ Û‚·ÛÌÔ‡ ÛÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi Ú˘ıÌfi ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡, ÙÔ ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, fiˆ˜ Î·È Û¯ÂÙÈΤ˜ ¤Ú¢Ó˜ ¤¯Ô˘Ó ·Ôηχ„ÂÈ, Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ÌÂÏÏÔÓÙÈ΋ Û¯ÔÏÈ΋ ›‰ÔÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ÊÔÈÙÔ‡Ó Û’ ·˘Ùfi (¶·ÙÈÓÈÒÙ˘ Î.¿Ï., 2002). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ˘ ˆÚ·Ú›Ô˘, Ë ÎÔ˘˙›Ó· ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ˆ˜ ÚÔÓÔÌÈ·Îfi˜ ¯ÒÚÔ˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·ÍÈÔÔÈËı› ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË ÁÏÒÛÛ·, Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈο, ÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ‰ÒÛÂÈ ÔÏÏ¿ ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· ÁÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË (ÂÈηÛÙÈο, ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ Î.Ï.).
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
13
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 13 √È ÁÈÔÚÙ¤˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô √È ÁÈÔÚÙ¤˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‹ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ·ÓÔȯ٤˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ, Ô˘ ÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·È Â›Ù Ì ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÂÓfi˜ ¢¯¿ÚÈÛÙÔ˘ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜, .¯. Ì ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÙˆÓ ÁÂÓÂıÏ›ˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ›Ù Ì ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÌÈ·˜ ÁÈÔÚÙ‹˜ ‹ ÂÓfi˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ˙ˆ‹ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜ (.¯. Ë ÁÈÔÚÙ‹ ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ, Ë ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÂÓfi˜ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ‹ Ë ÁÈÔÚÙ‹ ÁÈ· ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜). Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚı›, Ë ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙˆÓ ÁÈÔÚÙÒÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÔÎÔÌ̤ÓË ·fi ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÂÚÁ·Û›· ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ·ÓÙ›ıÂÙ· ·ÔÙÂÏ› ̤ÚÔ˜ Î·È Û˘Ó¤¯ÂÈ¿ Ù˘. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙˆÓ ÂÔÚÙÒÓ Ë ¤ÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È Î·È ¿ÏÈ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Î·È fi¯È ÛÙÔ ÙÂÏÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·, ÙÔ ÔÔ›Ô, Û οı ÂÚ›ÙˆÛË, Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∆Ô ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÁÈ· Ì›· Û¯ÔÏÈ΋ ÂΉ‹ÏˆÛË ‰ÂÓ Â›Ó·È Ì›· ηϋ ÙÂÏÈ΋ ·ÚÔ˘Û›·ÛË, ·ÏÏ¿ Ë ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË Î·È Ë ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ηıÒ˜ Î·È ÔÈ Â˘Î·Èڛ˜ Ô˘ ı· ÙÔ˘˜ ‰ÔıÔ‡Ó ÁÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË Î·È ÂÓ›Û¯˘ÛË Ù˘ ·˘ÙÔÂÈÎfiÓ·˜ ÙÔ˘˜. √È ÁÈÔÚÙ¤˜ ÌÔÚ› Ó· ÔÚÁ·ÓˆıÔ‡Ó: ✒ Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ÂÓfi˜ ı¤Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ··ÈÙ› ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË (.¯. Ù· ÃÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ· ‹ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÁÈÔÚÙ¤˜ ¿ÏÏˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ1). ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ë ÁÈÔÚÙ‹ ۯ‰ȿ˙ÂÙ·È Î·È ÔÚÁ·ÓÒÓÂÙ·È fiˆ˜ οı ¿ÏÏÔ Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È Ù· ·È‰È¿, Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÂÈϤÁÔ˘Ó ÙÈ Î·È Ò˜ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙ›. ✒ Ì ÙËÓ ÌÔÚÊ‹ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤Ó˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÂÌÂÈÚÈÒÓ Ô˘ ·¤ÎÙËÛ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô (.¯. Ë ÁÈÔÚÙ‹ ÁÈ· ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜). √È ÁÈÔÚÙ¤˜ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó: ✒ ŒÎıÂÛË ·ÙÔÌÈÎÒÓ Î·È ÔÌ·‰ÈÎÒÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ. ¢È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ¯ÒÚÔ˜ ¤ÎıÂÛ˘, fiÔ˘ ÂÎÙ›ıÂÓÙ·È ÔÈ Î·Ù·Û΢¤˜ Î·È Ù· ¿ÏÏ· ¤ÚÁ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÚÔÛÈÙfi ÁÈ· Ù· ›‰È· ÔÙÈÎfi ›‰Ô. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ó· ÍÂÓ·ÁÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÂÈÛΤÙ˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ¤ÎıÂÛ˘. ✒ ¢Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ: ∆· ·È‰È¿, Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡Ó ·˘ÙÔÛ¯¤‰È˜ ÈÛÙÔڛ˜ ‹ ÁÓˆÛÙ¤˜ ÈÛÙÔڛ˜ ·˘ÙÔۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·˜ (‚Ï. Î·È ÎÂÊ. 11.2). 1. ŸÙ·Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·È‰È¿ ·fi ¿ÏÏ· ÔÏÈÙÈÛÌÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·, Ë ÁÈÔÚÙ‹ Â›Ó·È ÂȂ‚ÏË̤ÓÔ Ó· ·›ÚÓÂÈ ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ªÔÚÔ‡Ó .¯. Ó· ηٷÁÚ·ÊÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙÔ‡Ó ¯ÚÈÛÙÔ˘ÁÂÓÓÈ¿ÙÈη ¤ıÈÌ· ·fi ¿ÏϘ ¯ÒÚ˜ ‹ ¤ıÈÌ· ·fi ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ÁÈÔÚÙ¤˜ ¿ÏÏˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ Î·È Ó· Û˘˙ËÙËıÔ‡Ó ÔÈ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ÔÈ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘˜.
363
13
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∂¡¢∂π∫∆π∫∏ ¶∞ƒ√À™π∞™∏ ªπ∞™ °π√ƒ∆∏™ °π∞ ∆√ ∆∂§√™ ∆∏™ Ã√¡π∞™
ŒÓ·˘ÛÌ· ªÈ· ·Ê›Û· Î·È Ì›· ÚfiÛÎÏËÛË Ô˘ ›¯·Ó ÛÙ·Ï› ·fi ÙÔ ∂ȉÈÎfi ™¯ÔÏÂ›Ô Ù˘ fiÏ˘ ÁÈ· ÙËÓ Ë̤ڷ ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ¤‰ˆÛ·Ó ÙËÓ ·ÊÔÚÌ‹ Ó· Û˘˙ËÙËıÔ‡Ó ÔÈ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Î·È Ù· ‰ÈηÈÒÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ. ∞ÚÎÂÙfi ηÈÚfi ·ÚÁfiÙÂÚ·, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È Ù· ·È‰È¿ Û˘˙ËÙÔ‡Û·Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì ÔÈÔÓ ÙÚfiÔ Ó· ÁÈÔÚÙ¿ÛÔ˘Ó ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜. H Û˘˙‹ÙËÛË ÂÈÎÂÓÙÚÒıËΠÛÙÔ ÙÈ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó ·fi fiÛ· ›¯·Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È Û ÔÈÔ˘˜. TfiÙ ÌÂٷ͇ ÔÏÏÒÓ ¿ÏÏˆÓ Î·Ù·Ù¤ıËÎÂ Î·È Ë ÚfiÙ·ÛË Ù˘ ¶·Ó·ÁÈÒÙ·˜ «Ó· οÓÔ˘Ì ÌÈ· ÁÈÔÚÙ‹ Ô˘ Ó· ηϤÛÔ˘ÌÂ Î·È Ù· ·È‰È¿ ·fi ÙÔ ÂȉÈÎfi Û¯ÔÏÂ›Ô Ô˘ ͤÚÔ˘Ì ÁÈ’ ·˘Ù¿ Î·È Ó· Ô‡ÌÂ Î·È Û ¿ÏÏ· ·È‰È¿ Ó· ¤ÏıÔ˘Ó ÁÈ· Ó· Á›ÓÔ˘Ó Ê›ÏÔÈ ÙÔ˘˜». ∏ ȉ¤· ˘ÂÚ„ËÊ›ÛÙËÎÂ.
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı¿ÚÚ˘Ó ٷ ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ı¤Ì·. ƒÒÙËÛÂ: «TÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ οÓÂÙÂ, Ò˜ ÙË Ê·ÓÙ·˙fiÛ·ÛÙ ·˘Ù‹ ÙË ÁÈÔÚÙ‹;» ∫·Ù·Ù¤ıËÎ·Ó ÔÏϤ˜ ȉ¤Â˜ fiˆ˜: «¡· ·›ÍÔ˘Ì ̷˙› ·È¯Ó›‰È·», «¡· οÓÔ˘Ì ¿ÚÙÈ ·ÏËıÈÓfi, Ì ʷÁËÙ¿ Î·È Ó· ¯ÔÚ¤„Ô˘ÌÂ. Ÿˆ˜ ÛÙ· ÁÂÓ¤ıÏÈ·», «¡· ÙÔ˘˜ ·›ÍÔ˘Ì ¤Ó· ·Ú·Ì‡ıÈ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· οÓÔ˘ÌÂ Î·È ¿ÚÙÈ», «¡· ÙÔ˘˜ ‰Â›ÍÔ˘Ì ·˘Ù¿ Ô˘ ÊÙÈ¿Í·Ì ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜», «Ÿ¯È. ¡· ÙÔ˘˜ Ù· ¯·Ú›ÛÔ˘Ì». ¶·Ó·ÁÈÒÙ·: «¡· ηϤÛÔ˘Ì ÔÏÏÔ‡˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜.» ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚfiÙÚ˘Ó ٷ ·È‰È¿ Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó fiÏÔÈ Ì·˙› ηıÂÌÈ¿ ·fi ÙȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ Î·È Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó. ∫·Ù¤ÁÚ·„ ÙȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ Ô˘ Ù˘ ˘·ÁfiÚÂ˘Û·Ó, ·ÏÏ¿ ÂΛӷ ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·Ó Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó, ·ÊÔ‡ fiϘ ÙȘ ¤‚ÚÈÛÎ·Ó ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜. øÛÙfiÛÔ Û˘ÌÊÒÓËÛ·Ó Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÚÒÙ· ÔÈÔ ·Ú·Ì‡ıÈ ı· ·›ÍÔ˘Ó. ∂›¯·Ó ÔÏϤ˜ ȉ¤Â˜, ·ÏÏ¿ ηıÒ˜ Ù˘ ˘·ÁfiÚ¢·Ó Î·È ¤ÁÚ·Ê fiÛ· ÚfiÛˆ· ı˘ÌfiÙ·Ó ˆ˜ ‹ÚˆÂ˜ ÙÔ˘ οı ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡, ‰È·›ÛÙˆÓ·Ó fiÙÈ: «E›Ó·È Ï›ÁÔÈ ÔÈ ‹ÚˆÂ˜ Î·È ÂÌ›˜ ›̷ÛÙ ÔÏÏÔ›. ¢Â ÊÙ¿ÓÔ˘Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ì fiÏÔÈ.» √ ¡ÙÈÏ¤Ó ÚfiÙÂÈÓÂ: «N· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ì ¤Ó· ¤ÚÁÔ Ô˘ Ó· ÙÔ Ô‡Ì ÙÔ ¿ÚÙÈ ÙÔ˘ ‹ÏÈÔ˘, fiˆ˜ ›¯Â Ù›ÙÏÔ ¤Ó· ¤ÚÁÔ ÁÈ· ı¤·ÙÚÔ Ô˘ ›¯·Ì ‰È·‚¿ÛÂÈ Ì›· ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜, Î·È ÌÂÙ¿ ÛÙÔ ¿ÚÙÈ ·˘Ùfi, Ô ‹ÏÈÔ˜ Ó· ηϤÛÂÈ fiÔÈÔ˘˜ ı¤ÏÔ˘Ì ÂÌ›˜. ∫·È Ó· ‚¿ÏÔ˘Ì ÔÏÏÔ‡˜ ‹ÚˆÂ˜, Ô˘ Ó· Â›Ó·È fiÏÔÈ Ê›ÏÔÈ Ì ÙÔÓ ‹ÏÈÔ». ∏ ȉ¤· ÙÔ˘ ¡ÙÈÏ¤Ó Ê¿ÓËΠӷ ‚Á¿˙ÂÈ ·fi ÙÔ ·‰È¤ÍÔ‰Ô ÙËÓ ÔÌ¿‰·. ŸÏ· Ù· ·È‰È¿ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ηٷı¤ÙÔ˘Ó ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ÙÔ ÔÈÔÈ ı· ‹Ù·Ó ÔÈ ÚÔÛÎÂÎÏË̤ÓÔÈ. ∞Ú¯Èο ÚfiÙÂÈÓ·Ó ‹ÚˆÂ˜ ·fi ·È‰ÈΤ˜ ÂÎÔ̤˜ ·ÏÏ¿ Î·È ‹ÚˆÂ˜ ÙˆÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ. ŸÌˆ˜, fiÙ·Ó ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ÛΤÊÙÔÓÙ·È ÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ϤÓ ‰È·›ÛÙˆÛ·Ó fiÙÈ: «¢Â ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó. ¢Â ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó Ê›ÏÔÈ. ÕÌ· ‰ÂÓ Â›Ó·È Ê›ÏÔÈ, ‰Â ı· ÂÚ¿ÛÔ˘Ó Î·Ï¿ ÛÙÔ ¿ÚÙÈ. ¡· ‚Úԇ̠¿ÏÏÔ˘˜». π‚¿Ó: «∞fi Ù· ·Ú·Ì‡ıÈ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¿Ó fiÏÔÈ.» °È¿ÓÓ˘: «ªÂÙ¿ Ó· ‚ÚÔ‡ÌÂ Î·È ¿ÏÏÔ˘˜ ·fi ‚È‚Ï›·.» ™Ô˘ÎÚ¿Ó: «¡· ¿Ó ٷ ¯ÚÒÌ·Ù· ·fi ÙȘ ·ÛÙ›˜ ÈÛÙÔڛ˜.» ŒÙÛÈ ÚfiÛıÂÛ·Ó ÛÙ· ÚfiÛˆ· ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· Î·È ÌÔ›Ú·Û·Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ÙÔ Î¿ı ·È‰› ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ‰›Ï· ÛÙÔ ÚfiÏÔ Ô˘ ı· ÚÔÙÈÌÔ‡ÛÂ.
364
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
13
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ·ÚfiÙÚ˘Ó ӷ ÛÎÂÊÙÔ‡Ó: «∆È ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ϤÂÈ Ô Î¿ı ‹Úˆ·˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ì·˜;» ÈڛÛÙËÎ·Ó Û ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜. ∂ΛÓË ÙˆÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ Î·È ÂΛÓË ÙˆÓ ËÚÒˆÓ ·fi Ù· ·Ú·Ì‡ıÈ·. ∆Ô Î¿ı ·È‰› ÛΤÊÙËΠÁÈ· ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÚfiÏÔ Î·È ·ÚÔ˘Û›·˙ ·˘Ù¿ Ô˘ ÛÎÂÊÙfiÙ·Ó Ó· ÂÈ ÛÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ÔÌ¿‰·. ™ÙȘ ·Ú¯ÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡ ˘‹ÚÍ·Ó ·ÚÎÂÙ¤˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ, ÙÚÔÔÔÈ‹ÛÂȘ Î·È Â·ÓÔÚıÒÛÂȘ ·fi Ù· ˘fiÏÔÈ· ̤ÏË Ù˘ ÔÌ¿‰·˜. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: √ ¢ËÌ‹ÙÚ˘, Ô˘ ›¯Â ÂÈϤÍÂÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Á›Á·ÓÙ·, ÚfiÙÂÈÓ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ: «¶ÂÈÓ¿ˆ! ¶ÂÈÓ¿ˆ! º¤ÚÙ ÌÔ˘ Ó· Ê¿ˆ! ∂›Ì·È Ô Á›Á·ÓÙ·˜, ÙÚÒˆ Ôχ» (ȉ¤Â˜ ·fi ÙË ÛÂÈÚ¿ «7 ̤Ú˜ Ì ÙÔ Á›Á·ÓÙ·») Î·È «ª·˙‡ˆ ¯Ú˘Û¿ÊÈ Î·È ÊÏÔ˘ÚÈ¿ Î·È Ì ÊÔ‚Ô‡ÓÙ·È Ù· ·È‰È¿» (·fi ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ «O ∆˙·Î Î·È Ë Ê·ÛÔÏÈ¿»). ¶·Ó·ÁÈÒÙ·: «Ÿ¯È ¿ÓÙ·. √ ∆˙·Î Û ӛÎËÛÂ. ¡· ÙÔ ÂȘ ÎÈ ·˘Ùfi.» ¢ËÌ‹ÙÚ˘: «¶Ò˜; ∂Ó‹Ù: «¶Â˜ ÙÔ ¿ÏÈ ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ ·˘Ùfi Ô˘ ›˜ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· ÙÔ ÂȘ. £· Â›Ó·È Û· Ô›ËÌ·.» ¢ËÌ‹ÙÚ˘: «¶ÂÈÓ¿ˆ! ¶ÂÈÓ¿ˆ! º¤ÚÙ ÌÔ˘ Ó· Ê¿ˆ! / ∂›Ì·È Ô Á›Á·ÓÙ·˜, ÙÚÒˆ Ôχ. / ª·˙‡ˆ ¯Ú˘Û¿ÊÈ Î·È ÊÏÔ˘ÚÈ¿ / Î·È Ì ÊÔ‚Ô‡ÓÙ·È Ù· ·È‰È¿. / MfiÓÔ Ô ∆˙·Î Ì ӛÎËÛ ·fi ÙË Ê·ÛÔÏÈ¿.» ™ˆÙËÚ›·: «∫·È ÙÒÚ· ÂÛ‡ Â›Û·È Î·Îfi˜; ¡· Û ÊÔ‚fiÌ·ÛÙ ÂÌ›˜;» ¢ËÌ‹ÙÚ˘: «∂Ì›˜ ÔÈ Á›Á·ÓÙ˜ ‰ÂÓ Â›Ì·ÛÙ ηÎÔ›. / ª·˜ ϤÓ ηÎÔ‡˜ Ù· ·Ú·Ì‡ıÈ·, ÁÈ· Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ì ÂÌ›˜ Ù· ·È‰È¿ / fiÙÈ ÓÈοÌÂ Î·È ÙÔ˘˜ Á›Á·ÓÙ˜ ¿Ì· ›̷ÛÙ ¤Í˘Ó·, Û·Ó ÙÔ ∆˙·Î Ì ÙË Ê·ÛÔÏÈ¿». ∆· ΛÌÂÓ· Ô˘ ÚfiÙÂÈÓ·Ó ÁÈ· Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· ‹Ù·Ó ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù· Ô˘ ı˘ÌÔ‡ÓÙ·Ó ·fi Ù· ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ‚È‚Ï›· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‹ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÈÛÙ¿ ÛÙ· ÚˆÙfiÙ˘·. ¶.¯. «∂ÁÒ Â›Ì·È ÙÔ Î›ÙÚÈÓÔ / Ô˘ ‚¿Êˆ ΛÙÚÈÓ· Ù· ÏÂÌfiÓÈ·, Ù· ÂfiÓÈ·, / ÙȘ Ì·Ó¿Ó˜ Î·È Ù· ·Ë‰fiÓÈ· / Î·È Ù· ʇÏÏ· ÛÙ· ‰¤ÓÙÚ· Î·È Ù· ʇÏÏ· Ô˘ ¤ÊÙÔ˘Ó ÛÙË ÁË ÌfiÓÔ ÙÔ ÊıÈÓfiˆÚÔ…» √È ‰È¿ÏÔÁÔÈ Î·È ÔÈ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ô˘ Ô‰ËÁÔ‡Û·Ó Û ÂÂÎÙ¿ÛÂȘ ‹ ÙÚÔÔÔÈ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ·Ú¯ÈÎÒÓ È‰ÂÒÓ Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·Ó ÁÈ· ÙËÓ Î¿ı ÔÌ¿‰· Ì ÙÔ Î·ÛÂÙfiʈÓÔ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚfiÙÂÈÓ ÛÙ· ̤ÏË Î¿ı ÔÌ¿‰·˜ Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó Ì ÙÔ Î·ÛÂÙfiʈÓÔ Ù· ΛÌÂÓ· ÁÈ· Ù· ÔÔ›· ›¯·Ó Û˘ÌʈӋÛÂÈ. ∆ËÓ ÂfiÌÂÓË Ë̤ڷ ÙÔ˘˜ ‰È¿‚·Û ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Ù˘ ·ÔÌ·ÁÓËÙÔÊÒÓËÛ˘. «¢È·‚¿˙ÂÙ ·˘Ù¿ Ô˘ ϤÌ ÂÌ›˜ ÛÙÔ Î·ÛÂÙfiʈÓÔ», ·Ú·Ù‹ÚËÛÂ Ë ¢¤ÛÔÈÓ·. ∫·È ÙÂÏÂÈÒÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË, Ë ∂Ó‹Ù Û¯ÔÏ›·ÛÂ: «ª’ ·Ú¤ÛÔ˘Ó ·˘Ù¿ Ù· ÔÈ‹Ì·Ù·. ∞ÏÏ¿ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÈÛÙÔÚ›·. ¶Ò˜ ı· ÙÔ ·›ÍÔ˘ÌÂ;» ŒıÂÛ ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ ˙‹ÙËÌ· Ù˘ Û‡ÓıÂÛ˘ Î·È ÙÔ˘ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÎÂÈ̤ӈÓ, ÒÛÙ ӷ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı› ¤Ó· Û‡ÓıÂÙÔ ¤ÚÁÔ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚfiÙÂÈÓ ӷ ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Ò˜ ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ Ì›· ÈÛÙÔÚ›· Î·È Ò˜ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ Î·È ÔÈÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ÙËÓ ·ÊËÁ›ٷÈ, Ô ›‰ÈÔ˜ Ô˘ ÙËÓ ¤˙ËÛ ‹ οÔÈÔ˜ ¿ÏÏÔ˜: «¶ÔÈÔ˜ ı· ı¤Ï·Ù ӷ Ì·˜ ϤÂÈ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ‹ÏÈÔ˜ Ô˘ ‰ÈÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÙÔ ¿ÚÙÈ ‹ οÔÈÔ˜ ¿ÏÏÔ˜;» ™˘˙‹ÙËÛ·Ó Î·È ÙÂÏÈο ÚfiÙÂÈÓ·Ó Ó· Â›Ó·È ·ÊËÁËÙ‹˜ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ‹ÏÈÔ˜: «¡· Ì·˜ ÂÈ ÚÒÙ· Ô ‹ÏÈÔ˜ ÁÈ·Ù› οÓÂÈ ¿ÚÙÈ». ºÚfiÛˆ: «¡·È. ∫·È ÌÂÙ¿ Ó· ԇ̠ٷ ¯ÚÒÌ·Ù· ·˘Ù¿ Ô˘ ÛÎÂÊًηÌÂ Î·È ÌÂÙ¿ ı· ‰Ô‡Ì Ҙ ı· ÙË ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ì ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, ¿Ì· ‰Â Ì·˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ô˘ ı· ÙËÓ ·›˙Ô˘ÌÂ.»
365
13
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∆Ô Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·ıÒ˜ ı· ·›˙Ô˘Ó, fiˆ˜ ÚfiÙÂÈÓÂ Ë ºÚfiÛˆ, ··ÈÙ› ¢ÂÏÈÍ›· Î·È ÚÔˆı› ÙËÓ ÂÙÔÈÌfiÙËÙ· ÛÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ. ª¤Û· ·fi Ì›· Ù¤ÙÔÈ· ÔÚ›· ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ÁÂÌ›˙Ô˘Ó ‚‹Ì· ‚‹Ì· Ù· ¯¿ÛÌ·Ù· Ô˘ ˘‹Ú¯·Ó. °È· Ó· ‰¤ÛÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÂÈÓfiËÛ·Ó ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙ‹: «¡· οÓÔ˘Ì fiˆ˜ ·˘ÙÔ› ÛÙËÓ ÙËÏÂfiÚ·ÛË, Ô˘ ηÏÔ‡Ó ¿ÏÏÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó. ¡· ¤¯ÂÈ ¿ÚÂÈ ¤Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙ‹ Î·È Ô ‹ÏÈÔ˜ Î·È Ó· ϤÂÈ ÔÈÔÈ ËÁ·›ÓÔ˘Ó ÙÒÚ· ÛÙÔ ¿ÚÙÈ».
∂ÂÎÙ›ÓÔÓÙ·˜ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Î·È Ì ٷ ¿ÏÏ· ÙÌ‹Ì·Ù· √È ˘Â‡ı˘ÓÔÈ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ù˘ Ù¿Í˘ Ì ٷ ¿ÏÏ· ÙÌ‹Ì·Ù· ‹Á·Ó Î·È ÙÔ˘˜ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ·Ó ÙËÓ È‰¤· ÁÈ· ÙË ÁÈÔÚÙ‹. ªÈ· ·ÓÙÈÚÔۈ›· ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ fiÙÈ ‹ıÂÏ·Ó Ó· ÙÔ˘˜ ηϤÛÂÈ ÎÈ ·˘ÙÔ‡˜ Ô ‹ÏÈÔ˜ ÛÙÔ ¿ÚÙÈ ÙÔ˘. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚfiÙÚ˘Ó ٷ ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ·Ó ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ‚ÚÂıÔ‡Ó Ï›ÁÔÈ ÚfiÏÔÈ ·ÎfiÌË ÁÈ· Ó· ·›ÍÔ˘Ó Î·È Ù· ¿ÏÏ· ·È‰È¿. ¢ÂÓ ‹ÍÂÚ·Ó fiÛ· ‹Ù·Ó Ù· ¿ÏÏ· ·È‰È¿ Î·È ¤ÙÛÈ Ô ˘Â‡ı˘ÓÔ˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ù˘ Ù¿Í˘ ‹ÁÂ Î·È ÚÒÙËÛ fiÛ· ·È‰È¿ Â›Ó·È ÛÙËÓ ¿ÏÏË Ù¿ÍË. ∂ÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛÂ: «XÚÂÈ·˙fiÌ·ÛÙ 18 ÚfiÏÔ˘˜ ·ÎfiÌË. ∂›Ó·È ÔÏÏÔ›. ∂›Ó·È fiÛÔÈ Â›Ì·ÛÙ ÂÌ›˜». ∂Î/Îfi˜: «∆È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ οÓÂÙÂ;» ∞Ó¿ÌÂÛ· Û ¿ÏÏÔ˘˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú˜, ÚfiÙÂÈÓ·Ó ÓÂڿȉ˜ Î·È ÌÔ›Ú˜. ŸÌˆ˜ ·‰˘Ó·ÙÔ‡Û·Ó Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ¤Ó· ΛÌÂÓÔ. ŒÙÛÈ ˙‹ÙËÛ·Ó ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡.
∏ ·Ó¿Ù˘ÍË ∆Ô ¤ÚÁÔ ‰ÂÓ Í‰ÈÏÒıËΠÛÙ·‰È·Î¿ Î·È Ì ÛÙ·ıÂÚ¿ ÂÍÂÏÈÎÙÈο ‚‹Ì·Ù·, ·ÏÏ¿ ›¯Â Ì›· ÔÚ›· ÌÚÔ˜ ›Ûˆ, ËÁ·›ÓÔÓÙ·˜ ·fi ÙÔ fiÏÔ ÛÙÔ Ì¤ÚÔ˜ Î·È ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊ·. ™Â οÔÈ· ÛËÌ›· Âȯ›ÚËÛ·Ó ·Ó·ÙÚÔ¤˜ ‹ ÌÔÈÚ¿ÛÙËÎ·Ó Î·È ÚfiÏÔ˘˜, .¯. ¤‚·Ï·Ó ‰‡Ô χÎÔ˘˜, fiÙ·Ó Â›‰·Ó fiÙÈ ‰ÂÓ ˘‹Ú¯Â ¤Ó·˜ ÚfiÏÔ˜ ÁÈ· ÙÔÓ Î·ı¤Ó·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÛ¿ıËÛ ӷ Ù· ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÙfiÔ Î·È ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ô˘ ı· ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È Ë ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘˜, Û˘˙ËÙÒÓÙ·˜ ÁÈ· ÙÔ Ô‡ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Á›ÓÂÙ·È ·˘Ùfi ÙÔ ¿ÚÙÈ, Û ÔÈ· ÂÔ¯‹ Î·È ÂÔ̤ӈ˜ ÙÈ ÚÔ‡¯· ı· ÊÔÚ¿Ó ÔÈ Î·ÏÂṲ̂ÓÔÈ. £· Â›Ó·È ÌÔÓÙ¤ÚÓ· ‹ fiˆ˜ ·˘Ù¿ Ô˘ ÊÔÚ¿Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÛÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ÙˆÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ; ªÂ ÙȘ ȉ¤Â˜ Ô˘ ‰È·Ù˘ÒıËÎ·Ó ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ·Ó Ì›· ÙÚ¿Â˙· ȉÂÒÓ Ô˘ ‚Ô‹ıËÛ ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÛÎËÓÈÎÒÓ. ŸÙ·Ó ÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó ·‰È¤ÍÔ‰Ô, ·ÚÂÓ¤‚·ÈÓÂ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ϤÁÔÓÙ·˜: «∆È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ οÓÂÙ ÁÈ· Ó· χÛÂÙ ·˘Ùfi ÙÔ Úfi‚ÏËÌ·;». ŒÙÛÈ Ô Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ Û fiÏ· Ù· ›‰· ÚÔ¯ˆÚÔ‡ÛÂ Û˘ÌÌÂÙÔ¯Èο Î·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ÛÙ· ·‰È¤ÍÔ‰· ÚÔÛ·ıÔ‡Û·Ó Ó· Û˘Ó‰˘¿ÛÔ˘Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜. √È ‰È·ÚÔÛˆÈΤ˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜ ‹Ù·Ó ¿Ú· ÔÏϤ˜ ÁÈ· Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó Û ̛· ÙÂÏÈ΋ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ÚfiÙ·ÛË Î·È Ì¿ÏÏÔÓ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÔÈ ‰È·ÚÔÛˆÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Â›Ó·È Ë Ì˘ÛÙÈ΋ Û˘ÓÙ·Á‹ ÁÈ· ¤Ó· ÂÈÙ˘¯Ë̤ÓÔ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfi ۯ‰ȷÛÌfi.
366
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
13
™’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·Ù‹ÚËÛÂ Î·È Î·Ù¤ÁÚ·„Â: ✒ ¶Ò˜ ÚÔÛ·ıÔ‡Û·Ó Ó· Û˘ÓÙÔÓ›ÛÔ˘Ó ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȤ˜ ÙÔ˘˜ Ù· ·È‰È¿. ✒ ¶ˆ˜ ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·Ó ÙȘ ÛΤ„ÂȘ ÙÔ˘˜. ✒ ∆ÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Âȯ›ÚËÛ·Ó Ó· ÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó (.¯. ¶ÚfiÙÂÈÓ·Ó ÙÔ Î·ı¤Ó· ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÚfiÏÔ Î·È ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÎÔÛÙÔ‡ÌÈ ‹ η٤ıÂÙ·Ó ÙËÓ ¿Ô„‹ ÙÔ˘˜ Î·È Û˘Ì‚Ô˘Ï‡ÔÓÙ·Ó ÙÔ ¤Ó· ÙÔ ¿ÏÏÔ;). ✒ ∆ÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ·ÓÙ¿ÏÏ·ÛÛ·Ó È‰¤Â˜ Î·È ÙÈ Â›‰Ô˘˜ ‚Ô‹ıÂÈ· ¤‰ÈÓ·Ó ‹ ˙ËÙÔ‡Û·Ó. ✒ ∞Ó ˘ÂÓı‡ÌÈ˙·Ó ÙÔ ¤Ó· ÛÙÔ ¿ÏÏÔ Î·ÓfiÓ˜ Î·È Û˘Ìʈӛ˜ Ô˘ ›¯·Ó ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ fiÏÔÈ Ì·˙› ÛÙËÓ Ù¿ÍË Û οÔÈ· ¿ÏÏË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ò˜ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ‹ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ ÔÌ¿‰Â˜. °È· Ó· Ù· ηٷʤÚÔ˘Ó ‰·Ó›ÛÙËÎ·Ó È‰¤Â˜: ● °È· ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ, Ù· ÌÂÓ ¯ÚÒÌ·Ù· ·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó Ù· ÛΛÙÛ· ÛÙ· ‚È‚Ï›·, ÔÈ ‰Â ‹ÚˆÂ˜ ÙˆÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ ¿ÓÙÏËÛ·Ó È‰¤Â˜ ·fi ‚›ÓÙÂÔ ‹ ·È‰ÈΤ˜ ÂÎÔ̤˜ Ô˘ ›¯·Ó ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÂÈ ÛÙÔ ÚfiÛÊ·ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ. ● °È· ÙÔ ÛÎËÓÈÎfi ‹Ù·Ó ¢ÎÔÏfiÙÂÚ· Ù· Ú¿ÁÌ·Ù·. ¶ÚfiÙÂÈÓ·Ó «Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ì ¤Ó· Ôχ ÌÂÁ¿ÏÔ ‹ÏÈÔ Î·È Î¿ÙÈ Ô˘ Ó· ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ Î¿ÏÂÛ ÛÙË ÁÈÔÚÙ‹ ÙÔ˘ Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· Î·È Ù· ÚfiÛˆ· ·fi Ù· ·Ú·Ì‡ıÈ·». ª·˙› Ì ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ¤„·Í·Ó ·Ú¯Èο Ó· ‰Ô˘Ó ·Ó ı· ‹Ù·Ó ηٿÏÏËÏÔ Î¿ÔÈÔ ·fi Ù· ÛÎËÓÈο Ô˘ ˘‹Ú¯·Ó ÛÙËÓ ·Ôı‹ÎË ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ·fi ¿ÏϘ ÁÈÔÚÙ¤˜. ¢È¿ÏÂÍ·Ó ÌfiÓÔ ¤Ó· Ô˘ ÙÔ˘˜ ı‡ÌÈ˙ ·Ï¿ÙÈ ·fi ·Ú·Ì‡ıÈ·, fiˆ˜ ›·Ó. ¶ÚfiÙÂÈÓ·Ó Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó ¤Ó· ÛÎËÓÈÎfi Ì ‹ÏÈÔ Î·È ¤Ó· Ì ÙÔ Ô˘Ú¿ÓÈÔ ÙfiÍÔ Ô˘ ¤¯ÂÈ fiÏ· Ù· ¯ÚÒÌ·Ù·. ∂ÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó ÁÈ· Ù· ÛÎËÓÈο ‰‡Ô ÚˆÈÓ¿. ∏ ÁÚ·Ê‹ ‚ÔËıÔ‡Û ӷ ¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ ∆· ·È‰È¿ η٤ÁÚ·Ê·Ó Ù· ÚfiÛˆ· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÏfiÁÈ· ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘. ŸÙ·Ó ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·Ó Ó· ηٷϋÍÔ˘Ó Û ̛· ·fiÊ·ÛË (.¯. ÙÈ Â›‰Ô˘˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ı· Â›Ó·È Ô Ï‡ÎÔ˜), ÙfiÙÂ Ë ÁÚ·Ê‹ ÚÔÛ¤ÊÂÚ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂΉԯ¤˜ ÙÔ˘ ȉ›Ô˘ ÚfiÏÔ˘. ∏ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ‡ÎÔÏË √È È‰¤Â˜, fiˆ˜ Î·È ÔÈ ˘Ôı¤ÛÂȘ Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÔÓÙ·Ó, ‹Ù·Ó ·Ú¯Èο Ôχ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜. ∫¿ÔÈ· ·È‰È¿ ÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó ·Ú·¿Óˆ, οÔÈ· ‹Ù·Ó ÈÔ ÂÓÂÚÁ¿ Û ı¤Ì·Ù· ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Î·È Î·Ù·Û΢ÒÓ Î·È Î¿ÔÈ· Û ı¤Ì·Ù· ÁÚ·„›Ì·ÙÔ˜ Î·È ·ÚÔ˘Û›·Û˘. ∫¿ÔÈ· ·Ó·Ï¿Ì‚·Ó·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î˘Ú›·Ú¯Ô ÚfiÏÔ Û ¤Ó· ÛËÌÂ›Ô Î·È Î¿ÔÈ· ¿ÏÏ· Û ¤Ó· ¿ÏÏÔ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¯ÚÂÈ·˙fiÙ·Ó Û˘¯Ó¿ Ó· ÎÚ·Ù¿ ÙȘ ÈÛÔÚÚԛ˜. ¶Ò˜ ÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó ÁÈ· Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÙËÓ ·Ê›Û·: ∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜ ›¯·Ó ‰ÂÈ, ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ Î·È ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙ› ÔÏϤ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·Ê›Û˜, ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ Î·È ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ù· ÔÔ›· ¤ÊÙ·Ó·Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ì ÙÔ Ù·¯˘‰ÚÔÌ›Ô.
367
13
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∞Ú¯Èο ˘ÈÔı¤ÙËÛ·Ó ÙËÓ È‰¤· ÙÔ˘ ¢ËÌ‹ÙÚË: fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ ·fi ÙÔ ÂȉÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô. ∏ πÛÌ‹ÓË ÚfiÙÂÈÓÂ: «∏ ·˘Ï‹ Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏË Ô˘ ı· οÓÔ˘Ì ÙÔ ¿ÚÙÈ. ∂›ÛÙ ӷ ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ì Ì fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ·fi ÙËÓ fiÏË; Ÿˆ˜ ÙȘ ·fiÎÚȘ Ì ÙȘ ÛÙÔϤ˜;» ∏ ȉ¤· Ù˘ ¿ÚÂÛ ÛÙ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿, ·ÏÏ¿ ÛΤÊÙËÎ·Ó fiÙÈ «‰Â Á›ÓÂÙ·È Ó· ÛÙ›ÏÔ˘Ì ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ Û fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ·fi fiÏ· Ù· Û¯ÔÏ›·. ¢ÂÓ Í¤ÚÔ˘Ì ԇ ̤ÓÔ˘Ó. ¡· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ì ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ, ·ÏÏ¿ ÌÂÁ¿Ï˜ Û·Ó ·Ê›Û˜. Ÿˆ˜ ÁÈ· ÙȘ ·ÔÎÚȤ˜.» ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ‚Ô‹ıËÛ ӷ ÂÂÎÙ›ÓÔ˘Ó ÙË Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙÔÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi ÛÙfi¯Ô Ô˘ ı· Â͢ËÚÂÙÔ‡ÛÂ Ë ·Ê›Û·: «°È· ÔÈÔ ÏfiÁÔ ı· ÙËÓ ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ì ·ÎÚÈ‚Ò˜; ™Â ÙÈ ı· ‚ÔËı‹ÛÂÈ Î·È Û ÔÈÔ˘˜ ı· ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È;». ™˘˙‹ÙËÛ·Ó Î·È ·ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó fiÏÔÈ Ì·˙› ÁÈ·: ● TÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, ‰ËÏ·‰‹ ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ. ● T· Ù˘ÔÁÚ·ÊÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο: £· ¤¯ÂÈ ÌfiÓÔ Î›ÌÂÓÔ ‹ ÌfiÓÔ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ‹ Î·È Ù· ‰‡Ô; ¶ÔÈÔ ı· Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ, ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ‹ Ë ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿; ¶ÔÈÔ˜ ı· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂÈ; ¶fiÛÔ ÌÂÁ¿Ï· ı· Â›Ó·È Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·; £· ¤¯Ô˘Ó fiÏ· ÙÔ ›‰ÈÔ ¯ÚÒÌ·; ● TÔÓ ÙÚfiÔ Î·Ù·Û΢‹˜: £· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÙËÓ ·Ê›Û· ·ÙÔÌÈο ‹ ÔÌ·‰Èο Î·È ÔÈÔ˜ ı· οÓÂÈ ÙÈ. ∂Âȉ‹ ‰È·›ÛÙˆÛ·Ó fiÙÈ Ì¿ÏÏÔÓ ı· ¯ÚÂÈ·˙fiÙ·Ó ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ Î›ÌÂÓÔ, ÁÈ·Ù› «¶Ú¤ÂÈ Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ ÁÈ· fiÏ·. ∂›Ó·È ÔÏÏ¿. £· ÎÔ˘Ú·ÛÙԇ̠ӷ ÁÚ¿„Ô˘Ì fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ·fi Ì›·», ÚfiÙÂÈÓ·Ó «Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ì ̛· Î·È ÌÂÙ¿ Ó· ÙË ‚Á¿ÏÔ˘Ì ʈÙÔÙ˘›· ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜, ÁÈ·Ù› ¤¯ÂÈ ÔÏÏ¿ Û¯ÔÏ›· Î·È ÔÏÏ¿ ·È‰È¿ Ô˘ ı¤ÏÔ˘Ì ӷ ηϤÛÔ˘Ì». ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÂÓı¿ÚÚ˘Ó ӷ ÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Î·È Ù· ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍ ے ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ·. ƒÒÙËÛÂ: «¶Ô‡ ı· ÙËÓ ÁÚ¿„ÂÙÂ; ∆È ÚÔÙ›ÓÂÙ ӷ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘ÌÂ, ¯·ÚÙfiÓÈ· ‹ ¯·ÚÙÈ¿;» ¶ÚfiÙÂÈÓ·Ó ¯·ÚÙÈ¿, «ÁÈ·Ù› ‰Â Á›ÓÂÙ·È Ó· ‚¿ÏÔ˘Ì ÛÙÔ ÊˆÙÔÙ˘ÈÎfi Ì·˜ ¯·ÚÙfiÓÈ·». ∆· ·ÚfiÙÚ˘Ó ӷ ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡, ÚˆÙÒÓÙ·˜: «¶fiÛÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ¯·ÚÙ› ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙ›ÙÂ;» ¢È¿ÏÂÍ·Ó Ì¤ÁÂıÔ˜ ∞3, «ÁÈ·Ù› ı· ÁÚ¿„Ô˘Ì ÔÏÏ¿ Î·È ·˘Ùfi Â›Ó·È ÙÔ ÈÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ¯·ÚÙ› Ô˘ ¤¯Ô˘Ì ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜ ÁÈ· ÙÔ ÊˆÙÔÙ˘ÈÎfi». ¢È¢ÎfiÏ˘Ó ÙÔ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi Ì ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ fiˆ˜: «£¤ÏÂÙ ӷ ÌÔ˘ ϤÙÂ Î·È Ó· Áڿʈ ÂÁÒ ‹ Ì‹ˆ˜ ı¤ÏÂÈ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ ‹ οÔÈÔÈ ·fi ÂÛ¿˜;». ∂¤ÏÂÍ·Ó Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó ÂΛӷ. ™˘ÌÊÒÓËÛ·Ó Ó· οÓÂÈ Î¿ı ÔÌ¿‰· ÙË ‰È΋ Ù˘ ·Ê›Û·. ŒÓ· ·È‰› Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ Î·È Ù· ˘fiÏÔÈ· Ó· ÙÔ ‚ÔËıÔ‡Ó Ì ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ·Ú·ÎÈÓÔ‡Û ӷ ÂÂÎÙ›ÓÔ˘Ó ÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜ ÌÂ Û˘Ó¯‹ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·: «™Â ÔÈÔ ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ ÚÔÙ›ÓÂÙ ӷ ·Ú¯›˙ÂÈ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ;», «£· ¤¯ÂÈ Ù›ÙÏÔ; ™ÎÂÊÙ›Ù ÙȘ ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ Î·È ÙȘ ·Ê›Û˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ì ‰È·‚¿ÛÂÈ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜. E›¯·Ó Ù›ÙÏÔ;» ¶·Ú¤ÂÌ Û ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÂÌÂÈڛ˜, Ì ÛÙfi¯Ô Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó ËÁ¤˜ ÁÈ· Ó· ·Ó·Î·Ï¤ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó È‰¤Â˜. ™Î¤ÊÙËÎ·Ó fiÙÈ ÔÈ ·Ê›Û˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Ù›ÙÏÔ, ·ÏÏ¿ «ÂÌ›˜ ı¤ÏÔ˘Ì ӷ Â›Ó·È ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ ÌÂÁ¿Ï˜ Û·Ó ·Ê›Û˜. °È’ ·˘Ùfi Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ì fiÙÈ Â›Ó·È ÚfiÛÎÏËÛË, ÁÈ· Ó· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÍÔ˘Ó». ŸÌˆ˜ ÙÈ Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó ÚÒÙ· Î·È ÙÈ ÌÂÙ¿; «¡· ÁÚ¿„Ô˘Ì ÚÒÙ· fiÙÈ ÙÔ˘˜ ηÏԇ̠ӷ ¤ÚıÔ˘Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ì·˜. ¶Ú¤ÂÈ Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ì fiÙ ӷ ¤ÚıÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÌËÓ Î¿ÓÔ˘Ó Ï¿ıÔ˜», ÚfiÙÂÈÓÂ Ë ∂ÏfiÓ·.
368
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
13
∏ ·Ê›Û· Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËΠ̠Áڷʤ· ÙËÓ ∞ÛË̛ӷ.
∆Ô ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËΠÛÙ·‰È·Î¿ Î·È Û˘ÏÏÔÁÈο. ⁄ÛÙÂÚ· οı ÔÌ¿‰· ‰È·ÌfiÚʈÛ ÙË ‰È΋ Ù˘ ÚfiÛÎÏËÛË-·Ê›Û·. ¢‡Ô ÔÌ¿‰Â˜ ÁÔÓ¤ˆÓ Ì·˙› Ì ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜ ·È‰ÈÒÓ ·Ó¤Ï·‚·Ó Ó· ‚Á¿ÏÔ˘Ó ¤Á¯ÚˆÌ˜ ʈÙÔÙ˘›Â˜ Î·È Ó· ·Ó·ÚÙ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ·Ê›Û˜, Ë Ì›· ÔÌ¿‰· ¤Íˆ ·fi ÓËÈ·ÁˆÁ›· Î·È ‰ËÌÔÙÈο Û¯ÔÏ›· Î·È Ë ¿ÏÏË ÛÙȘ ‚ÈÙÚ›Ó˜ ÙˆÓ Î·Ù·ÛÙËÌ¿ÙˆÓ Ù˘ fiÏ˘.
ª›· ‰Â‡ÙÂÚË ·Ê›Û· Ì Áڷʤ· ÙË ªÂÏÔ̤ÓË.
369
13
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∆ËÓ ÂÔ̤ÓË ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ·Ó fiÙÈ «ı· ¤ÚıÔ˘Ó ÔÏÏ¿ ·È‰È¿, ¯ÈÏÈ¿‰Â˜». ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÒÙËÛÂ: «¶Ò˜ ›ÛÙ ۛÁÔ˘ÚÔÈ;» H ∞ÁÁÂÏÈ΋, ÂÚÌËÓ‡ÔÓÙ·˜ Ù· fiÛ· ¿ÎÔ˘ÛÂ, ·¿ÓÙËÛÂ: «∞ÊÔ‡ fiÏ· Ì·˜ ¤ÏÂÁ·Ó “¶fiÙ ı· Á›ÓÂÈ ÙÔ ¿ÚÙÈ; £· ’Úıԇ̔». «∫·È Û’ÂÌ¿˜», Â›Â Ô ÃÚ‹ÛÙÔ˜ «Ì·˜ ¤ÏÂÁ·Ó “ªÚ¿‚Ô ı· ’Úıԇ̔». √ £Ô‰ˆÚ‹˜, Ô˘ Ô ·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ ‰È·ÙËÚÔ‡Û ÈÙÛ·Ú›· ÛÙËÓ fiÏË Ì·˜, fiÙ·Ó ¿ÎÔ˘Û fiÙÈ ı· ¤ÚıÔ˘Ó ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ·È‰È¿, ¤ÁÚ·„ ÌfiÓÔ˜ ÙÔ˘ ¤Ó· ÛËÌ›ˆÌ· ÁÈ· ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ˙ËÙÒÓÙ·˜ ÙÔ˘ Ó· Ì·˜ ʤÚÂÈ ›ÙÛ˜ ÁÈ· ¯›ÏȘ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ·È‰È¿… (‚Ï. ÎÂÊ. 9, Û. 160). ∫·Ù·Áڷʤ˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ™ÙË ‰È·‰Èηۛ· ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Ù˘ ÚfiÛÎÏËÛ˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·Ù‹ÚËÛÂ Î·È Î·Ù¤ÁÚ·„Â: ● ∞Ó Ù· ·È‰È¿ Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Û·Ó ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ ÛËÌ·Û›· Ù˘ ÚfiÛÎÏËÛ˘. ● ∆Ô ‚·ıÌfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ‰È·ÌfiÚʈÛ˘ Ù˘ ÚfiÛÎÏËÛ˘. ● ™Â ÔÈÔ ‚·ıÌfi ¤‰ÂÈ¯Ó·Ó Ó· ηٷÓÔÔ‡Ó ÎÂÈÌÂÓÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ·Ê›Û˜ Î·È ÙȘ ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ (.¯. ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ, ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ·Ê›Û˜ Î·È ÙȘ ÂÈÛÙÔϤ˜) Î·È ÙË ÛËÌ·Û›· Ô˘ ¤¯ÂÈ Ë ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÂÓfi˜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ô˘ ‰ËÌÔÛÈÔÔÈÂ›Ù·È ÁÈ· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÙÔ˘ ÛÙfi¯Ô˘ ÙÔ˘ (.¯. ÚÔÛÔ¯‹ ÛÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ·ÚÔ˘Û›·Û˘, ‰È·ÎfiÛÌËÛË Î.Ï.) ¶Ò˜ ÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó ÁÈ· ÙËÓ ÂÓË̤ڈÛË ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ∞ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó ÌÈ· ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË ÁÈ· Ó· ÙË ‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂˆÓ Î·È Ó· ÙË ‰Ô˘Ó fiÏÔÈ ÔÈ ÁÔÓ›˜. (∞˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ ÔÈ ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂȘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Û˘Ó‹ıË Ú·ÎÙÈ΋ ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Ù¿ÍË.) ∫·ıfiÚÈÛ·Ó ÙÔÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi ÛÙfi¯Ô Ù˘ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ˘. °È·Ù› ı· ÙË ÁÚ¿„Ô˘Ó; ∆È ı· ϤÂÈ; ¶Ò˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ Ô˘Ó ÁÈ· Ó· Â›Ó·È Â˘ÁÂÓÈÎfi; ∏ ·Ú¯È΋ ÚfiÙ·ÛË ÁÈ· ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ‹Ù·Ó: «°ÔÓ›˜, Û·˜ ·Ú·Î·Ïԇ̠ӷ ¤ÚıÂÙ fiÏÔÈ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ó· Ì·˜ ‚ÔËı‹ÛÂÙ». ∫·ıÒ˜ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ·ÓÙ·ÏÏ¿ÛÛÔ˘Ó ·fi„ÂȘ ÁÈ· ÙȘ ÚÔÛ‰Ô˘ Î·È ÙȘ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂȘ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Û ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ˘, οÔÈ· ›·Ó: «∏ Ì·Ì¿ ÌÔ˘ Î·È Ô Ì·Ì¿˜ ÌÔ˘ ‰Â Á›ÓÂÙ·È Ó· ¤ÚıÔ˘Ó, ÁÈ·Ù› ÙÔ Úˆ› ¿Ó ÛÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜. ¡· ÌË Ô‡Ì ӷ ¤ÏıÔ˘Ó fiÏÔÈ». ∞ÎÔÏÔ‡ıËÛ ¤Ó·˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˜ ÁÈ· ÙÔ «ÔÈÔÈ ÁÔÓ›˜ Ó· ¤ÚıÔ˘Ó». AÓ·˙ËÙÒÓÙ·˜ ··ÓÙ‹ÛÂȘ Û ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ÚÔ¤Î˘Ù·Ó Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ‰Ú¿Û˘ (.¯. «¶Ô‡ ı· ͤÚÔ˘Ì ¿Ì· ı· ¤ÚıÔ˘Ó;»), ÙÚÔÔÔÈÔ‡Û·Ó Î·È Â·Ó·‰È·ÌfiÚÊˆÓ·Ó ÙÔ ·Ú¯ÈÎfi ΛÌÂÓÔ. ŒÙÛÈ ‰È·ÌÔÚÊÒıËΠÚÔÊÔÚÈο Î·È Û˘ÏÏÔÁÈο ¤Ó· ÚÔηٷÚÎÙÈÎfi ΛÌÂÓÔ. ™˘˙‹ÙËÛ·Ó ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó: «¡· Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏÔ ÁÈ· Ó· ¯ˆÚ¿ÂÈ Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÔÈ ÁÔÓ›˜ Ô˘ ı· ¤ÚıÔ˘Ó», Ì·˜ Â›Â Ô µ·Û›Ï˘. «√ˆÛ‰‹ÔÙ ӷ Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏÔ, ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ Í¤ÚÔ˘Ì ÙÈ ÁÚ¿ÌÌ·Ù· οÓÔ˘Ó fiÏÔÈ ÔÈ ÁÔÓ›˜. ªÔÚ› Ó· Ù· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ôχ ÌÂÁ¿Ï·. ∫·È ÌÂÙ¿ ı¤ÏÔ˘Ó Ôχ ¯ÒÚÔ», ÚfiÛıÂÛÂ Ë ™Ô˘ÎÚ¿Ó. ∆¤ÏÔ˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÒÙËÛ ÔÈÔ˜ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙËÓ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË. H ›‰È· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, Ô˘ ı· Ù˘ ˘·ÁÔÚÂ‡Ô˘Ó ÙÈ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ, ‹ οÔÈ· ·È‰È¿. ™˘ÌÊÒÓËÛ·Ó Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ·ÏÏ¿ Ó· ÙÔ ˘ÔÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿. K¿ÔÈÔ˜ ÚfiÙÂÈÓÂ:
370
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
13
«¡· ÌË ÁÚ¿„Ô˘Ì fiÏ· Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÁÈ·Ù› ‰Â ı· Ì›ÓÂÈ ¯ÒÚÔ˜ Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ ÔÓfiÌ·Ù· ÔÈ ÁÔÓ›˜ Ô˘ ı· ¤ÚıÔ˘Ó. ¡· ÁÚ¿„Ô˘Ì ÌfiÓÔ “∆· ·È‰È¿ Û·˜”». √È ÁÔÓ›˜ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ıËÎ·Ó ÛÙÔ Î¿ÏÂÛÌ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘˜. ŒÙÛÈ ÙȘ ÂfiÌÂÓ˜ Ë̤Ú˜: ♦ EÙÔÈÌ¿ÛÙËÎ·Ó ÎÂÚ¿ÛÌ·Ù· ·fi ·È‰È¿ Î·È ÁÔÓ›˜. ∫·Ù·Û΢¿ÛÙËÎ·Ó ‰È·ÎÔÛÌËÙÈο ÁÈ· Ó· ÛÙÔÏÈÛÙÔ‡Ó ÔÈ È·Ù¤Ï˜ Ì ٷ ÎÂÚ¿ÛÌ·Ù·. ♦ EÙÔÈÌ¿ÛÙËΠÂÈÁÚ·Ê‹ ·fi οı ·È‰› ÁÈ· ÙÔ ¤ÚÁÔ Ô˘ ı· ¤‚·˙ ÛÙËÓ ¤ÎıÂÛË. ♦ OÚÁ·ÓÒıËÎÂ Ô ¯ÒÚÔ˜ Ù˘ ·˘Ï‹˜. ∞ÔÊ·Û›ÛÙËΠԇ ı· ÛÙËı› ÙÔ Î·ıÂÙ›. ŒÁÈÓ·Ó ‰‡Ô Úfi‚˜, ˘ÏÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙÔ˘˜, ÔÈÔ˜ ı· ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi Ô‡ Î·È ÚÔ˜ Ù· Ô‡ ı· ËÁ·›ÓÂÈ, ÙÈ ı· οÓÂÈ fiÙ·Ó ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ Ì ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘, ÔÈÔ˜ ı· Â›Ó·È ÛÙȘ ˆÏ‹ÛÂȘ, ÔÈÔÈ ÔÈ ÛÂÚ‚ÈÙfiÚÔÈ ÛÙÔ ÌÔ˘Ê¤, ÔÈÔÈ ı· ÌÔÈÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜ ÛÙÔ˘˜ ηÏÂṲ̂ÓÔ˘˜, ÔÈÔÈ ı· ˘Ô‰¤¯ÔÓÙ·È ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Î·È Û ÔÈÔ ÛËÌÂ›Ô Ù˘ ·˘Ï‹˜, Ô‡ ı· ÙÔ˘˜ ηÙ¢ı‡ÓÔ˘Ó. ∏ ÁÈÔÚÙ‹ ÂÚÈÏ¿Ì‚·ÓÂ Î·È ÌÔ˘ÛÈ΋ ÁÈ· ÙÔ ¯ÔÚfi ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ì fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Î·È ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ô˘ ›¯·Ó ¤ÚıÂÈ Ó· ÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó. ∂¤ÏÂÍ·Ó ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ Ì ‚¿ÛË ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù· Ì ٷ ÔÔ›· ›¯·Ó ÂÍÔÈÎÂȈı› ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜. ∏ Û‡ÓıÂÛË ÙˆÓ ÂÈÏÔÁÒÓ ¤ÁÈÓ ÛÙ·‰È·Î¿ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ Î·È ·ÓÙÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ηۤÙ˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì ÙËÓ Â›‚ÏÂ„Ë Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡.
∏ ·ÚÔ˘Û›·ÛË Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜ ∆ËÓ Ë̤ڷ Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜ Ë ÂÈÙ˘¯›· ͤڷÛÂ Î·È ÙȘ ÈÔ ·ÈÛÈfi‰Ô͘ ÚԂϤ„ÂȘ. ∆· ·È‰È¿ ·Ô‰Â›¯ÙËÎ·Ó ÌÂÁ¿ÏÔÈ ı·ÙÚ›ÓÔÈ, ·ÊÔ‡ ÂÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ· ÌÈ· ‰È΋ ÙÔ˘˜ ·Ú·ÁˆÁ‹ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÙËÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó Ì ÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÙÚfiÔ ·ÊÔ‡ ÁÓÒÚÈ˙·Ó ÙÔ Ò˜ Î·È ÙÔ ÁÈ·Ù›. ◊Ù·Ó Î·È ÛÔ˘‰·›ÔÈ ÔÈÎÔ‰ÂÛfiÙ˜, ÚÔÛʤÚÔÓÙ·˜ ÎÂÚ¿ÛÌ·Ù· ÛÙÔ˘˜ ηÏÂṲ̂ÓÔ˘˜ Î·È Î·ÏÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ó· ¯ÔÚ¤„Ô˘Ó fiÏÔÈ Ì·˙›, ·ÏÏ¿ Î·È ÂÍ›ÛÔ˘ ηÏÔ› ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙ¤˜, ·ÊÔ‡ ·ÚÔ˘Û›·˙·Ó Ì ÌÂÁ¿ÏË Û·Ê‹ÓÂÈ· Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÎÔÈÓfi.
∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ∏ ÁÈÔÚÙ‹ ¤‰ˆÛ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙ· ·È‰È¿: ♦ N· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÓÒÛÂȘ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·¤ÎÙËÛ·Ó Ì¤Û· ·fi fiϘ ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô fiÏË ÙË ¯ÚÔÓÈ¿. ♦ N· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·˘ÙÔÂÔ›ıËÛË, ‰È·ÈÛÙÒÓÔÓÙ·˜ fiÛ· Ú·ÁÌ·ÙÈο ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷʤÚÔ˘Ó, Ó· ÂÌÈÛÙ¢ÙÔ‡Ó ÙÔ Ê›ÏÔ ÙÔ˘˜, Ó· Û‚·ÛÙÔ‡Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜ Î·È Ó· ÙȘ Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó ¯ˆÚ›˜ ηӤӷ Ó· ÓÈÒıÂÈ fiÙÈ ‰ÂÓ ·Í›˙Ô˘Ó ÔÈ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ȉ¤Â˜, Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ó· ÂÂÎÙ›ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ¤¯ÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ÚÒÙÔ ÚfiÏÔ Û ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ÂΉ‹ÏˆÛË Ì ÔÏÏÔ‡˜ ÁÓˆÛÙÔ‡˜ Î·È ¿ÁÓˆÛÙÔ˘˜, Û˘ÓÔÌ‹ÏÈÎÔ˘˜ Î·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˘˜.
371
13
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·˜ ¯ÚÈÛÙÔ˘ÁÂÓÓÈ¿ÙÈ΢ ÁÈÔÚÙ‹˜ ÂÙÔ›Ì·Û·Ó Â˘¯ÂÙ‹ÚȘ οÚÙ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜.
372
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
14
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 14 ∆Ô ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ ˆÚ¿ÚÈÔ: ·˘ÍË̤Ó˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· Ë ÔÏÈÙ›· ÚÔ¯ÒÚËÛ ÛÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÔÏÔ‹ÌÂÚˆÓ ÓËÈ·ÁˆÁ›ˆÓ Î·È ‰ËÌÔÙÈÎÒÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë ÙfiÛÔ Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ fiÛÔ Î·È Ù· ÔÚ›ÛÌ·Ù· ‰ÈÂıÓÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ. ™‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ «Ù· ·È‰È¿ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙ· ÔÏÔ‹ÌÂÚ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂȉÂÈÎÓ‡Ô˘Ó Â·˘ÍË̤Ó˜ ·Î·‰ËÌ·˚Τ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜ ·ÚÁfiÙÂÚ· Î·È ÌÂȈ̤Ó˜ Èı·ÓfiÙËÙ˜ Ó· ·ӷϿ‚Ô˘Ó ÙËÓ ›‰È· Ù¿ÍË. …∂›Û˘ Ù· ·È‰È¿ ·˘Ù¿ ˆÊÂÏÔ‡ÓÙ·È ÎÔÈÓˆÓÈο Î·È Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈο. …∞ÎfiÌË Ù· ·È‰È¿ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ÔÏÔ‹ÌÂÚ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Û ۯ¤ÛË Ì ÂΛӷ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó ÛÙ· ÎÏ·ÛÈο, ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ·Ú·ÁˆÁÈÎfiÙËÙ·, ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›· ÛÙË Ì¿ıËÛË, ÂÙÔÈÌfiÙËÙ· ÁÈ’ ·˘Ù‹Ó, ÂÓÒ Â›Û˘ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÏÈÁfiÙÂÚÔ ¿Á¯Ô˜, ·ÔÁÔ‹Ù¢ÛË, ı˘Ìfi, ÓÙÚÔ‹, ·fiÚÚÈ„Ë ‹ ÌÓËÛÈηΛ·» (¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 2003, Û. 8). ∏ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ ıÂÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ıËΠ·fi ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÔÌ¿‰· Ô˘ ÙÔ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û ηٿ ÙÔ ÚÒÙÔ Î·È ÙÔ Ù¤Ù·ÚÙÔ ¤ÙÔ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ‹˜ ÙÔ˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ‰‡Ô ¤Ú¢Ó˜ (Ë ÚÒÙË ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ Î·È Ë ‰Â‡ÙÂÚË ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÙÔ˘ ٤ٷÚÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜), ÔÈ Ôԛ˜ ·Â˘ı‡ÓıËÎ·Ó Ì ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈ· Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÏÂÎfiÌÂÓÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜. ∆· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÙˆÓ ÂÚ¢ÓÒÓ ¤‰ÂÈÍ·Ó fiÙÈ Î·È ÔÈ ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜ ›¯·Ó ·Ó·Ù‡ÍÂÈ È‰È·›ÙÂÚ· ıÂÙÈΤ˜ ÛÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ˘ ˆÚ·Ú›Ô˘, ÂÈÛËÌ·›ÓÔÓÙ·˜ ΢ڛˆ˜ ÙȘ ıÂÙÈΤ˜ ÂÈÙÒÛÂȘ ÛÙËÓ ÔÏfiÏ¢ÚË ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 2003, ÛÛ. 9 Î·È 10). ∂›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë Â¤ÎÙ·ÛË ÙÔ˘ ˆÚ·Ú›Ô˘ Î·È Ë ·‡ÍËÛË ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ Ӥ˜ ·Ó¿ÁΘ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, fiˆ˜ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ·Ó·‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘, ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÚfiÛÏ˄˘ ‚ÔËıËÙÈÎÔ‡ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ Î.¿., ·Ú¿ÏÏËÏ· fï˜ ¤‰ˆÛÂ Î·È Ì›· Ó¤· ‰˘Ó·ÌÈ΋. √È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÒÚ˜ ·Ú·ÌÔÓ‹˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ Î·È ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ·˘ÍË̤Ó˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÌÏÔ΋ ÙÔ˘˜ Û ÔÌ·‰ÈΤ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙË Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋, ÁÓˆÛÙÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË. ∆Ô ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ·fi ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Û˘ÓËıÈṲ̂ÓÔ˘ ˆÚ·Ú›Ô˘, Ë ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË fï˜ ¿ÓÂÛË ¯ÚfiÓÔ˘ Ô˘ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÚÔÛʤÚÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔÓÙ·È ·˘ÙÔ› ÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Â˘ÎÔÏ›· (¶·ÙÈÓÈÒÙ˘ Î.¿Ï., 2002). ∏ ¢¯¤ÚÂÈ· ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË Ù˘ ÂÍÈÛÔÚÚfiËÛ˘ «·Ó¿ÌÂÛ· Û ‹Û˘¯Â˜ Î·È ÂÓÂÚÁËÙÈΤ˜
373
14
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÂÛˆÙÂÚÈÎÔ‡ Î·È Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘, ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È Û ÌÂÌÔӈ̤ӷ ·È‰È¿, Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ Î·È Û ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ Ù¿ÍË, ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›˙Ô˘Ó ÔÈ ÓËÈ·ÁˆÁÔ›, ·ÏÏ¿ Î·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿» (¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 2003, Û. 10). ™˘Ó·ÎfiÏÔ˘ı· ÙÔ ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ıÂÙÈÎfiÙÂÚ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ Û‚·ÛÌfi ÙˆÓ È‰È·›ÙÂÚˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ Î·È ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ Ú˘ıÌÔ‡ ·Ó¿Ù˘Í˘ οı ·È‰ÈÔ‡.
∆√ ¶ƒ√°ƒ∞ªª∞ «∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÌÈ·˜ Ë̤ڷ˜ ÛÙÔ ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÌÔÚ› Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÈÁ̤˜ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ fiÏ˘ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ÚˆÈÓÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ·ÔÁ‡̷ÙÔ˜ Î·È ›Ûˆ˜ Î·È ÌÈ· ÈÔ Û‡ÓÙÔÌË Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË Á‡Úˆ ÛÙȘ 11:00. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Î·È ¿ÏÈ, ı· οÓÂÙ ÔÏÏ¿ ÌÈÎÚ¿ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ÙÔ Î¿ı ·È‰› Î·È Ì ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Ë̤ڷ˜, ηıÒ˜ ÎÈÓ›ÛÙ ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË» (Pronin-Fromberg, 2000, Û. 178). ™ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ˘ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó οÔȘ ÛÙ·ıÂÚ¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·È Î·ıËÌÂÚÈÓ¿ ÙËÓ ›‰È· ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ (.¯. ÌÂÛËÌÂÚÈ·Ófi Ê·ÁËÙfi, ÍÂÎÔ‡Ú·ÛË, ‰È·ÛΤ‰·ÛË) Î·È Î¿ÔȘ ¿ÏϘ Ô˘ Ë ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ı· ˘ÏÔÔÈËıÔ‡Ó, ηıÒ˜ Î·È Ë ‰È¿ÚÎÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ·fi ÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi ‹ ÔÌ·‰ÈÎfi Ú˘ıÌfi ÙÔ˘˜. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ˘ ˆÚ·Ú›Ô˘ ‰›ÓÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜, ·ÏÏ¿ Î·È Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ fiÏ˘ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Û ÎÔÈÓ¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, fiˆ˜ Ë ÒÚ· ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡, Ë ı¤·ÛË ÂÓfi˜ ‚›ÓÙÂÔ, ÔÈ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ÁÈ· ı¤Ì·Ù· ÔÌ·‰ÈÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Î.Ï. (Pronin-Fromberg, 2000, ÛÛ. 190-191). √ƒ°∞¡ø¡√¡∆∞™ ∆√ Ãøƒ√ ∆√À √§√∏ª∂ƒ√À ∆ª∏ª∞∆√™ √È ÚfiÛıÂÙ˜ ·Ó·Áη›Â˜ ÁˆÓȤ˜ ÁÈ· ÙÔ ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Â›Ó·È ÂΛӘ Ù˘ ÍÂÎÔ‡Ú·Û˘ Î·È Ù˘ ÎÔ˘˙›Ó·˜.
∏ ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ÍÂÎÔ‡Ú·Û˘ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë ÙȘ Û˘Ó‹ıÂȘ ÂÓfi˜ ÛÈÙÈÔ‡ ηٿ ÙË ÌÂÛËÌÂÚÈ·Ó‹ ·‡ÛË: .¯. οÔÈÔÈ ÌÔÚ› Ó· ÎÔÈÌÔ‡ÓÙ·È Î·È Î¿ÔÈÔÈ ¿ÏÏÔÈ Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÈÔ ‹Û˘¯Â˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ‰ÂÓ ÂÓÔ¯ÏÔ‡Ó Ù· ˘fiÏÔÈ· ̤ÏË Ù˘ ÔÌ¿‰·˜. °È· Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ÂÈı˘ÌÔ‡Ó Ó· ÍÂÎÔ˘Ú·ÛÙÔ‡Ó ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÌÈ· ‹Û˘¯Ë Î·È ·ÔÌÔӈ̤ÓË ÁˆÓÈ¿, .¯. Ì ¤Ó· ¯·ÌËÏfi ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈÎfi ‹ Ì ‚·ÚȤ˜ ÎÔ˘ÚÙ›Ó˜ ÁÈ· Ó· ÛÎÔÙÂÈÓÈ¿˙ÂÈ Û ÂΛÓÔ ÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ô ¯ÒÚÔ˜. ∆ÔÔıÂÙ› Û’ ·˘Ùfi ÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÍÂÎÔ‡Ú·Û˘ ÌÈ· ·¯È¿ ÌÔΤٷ, ¤Ó· ÓÙÔ˘Ï¿È ·Ôı‹Î¢Û˘ ÙˆÓ ˘ÓfiÛ·ÎˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ¤Ó· ÓÙÔ˘Ï¿È Ù·ÎÙÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ·Ô˘ÙÛÈÒÓ Î·È ¤Ó· ÎÔ˘Ù› Ì ٷ ·Á·Ë̤ӷ ÙÔ˘˜ ·È¯Ó›‰È· Ô˘ Û˘ÓËı›˙Ô˘Ó Ó· ·›ÚÓÔ˘Ó ·ÁηÏÈ¿ fiÙ·Ó ÎÔÈÌÔ‡ÓÙ·È. ™˘¯Ó¿ ÁÈ· ÙËÓ ÒÚ· Ù˘ ¯·Ï¿ÚˆÛ˘ ÔÈ Ù˘ÛÛfiÌÂÓÔÈ Î·Ó·¤‰Â˜ Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘ ·Ó·‰È·Ù¿ÛÛÔÓÙ·È ‹ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÂȉÈο ÛÙÚÒÌ·Ù·. AÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ ·Ó¿·˘Ï·˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÛΤÊÙÂÙ·È Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ¯·Ï·ÚÒÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿. ∂ÈϤÁÂÈ ¯ÚÒÌ·Ù· ··Ï¿ Î·È ÌÈÎÚ¿ Ù˘ÛÛfiÌÂÓ· ÎÚ‚·Ù¿ÎÈ· Ì ÎÏÈÓÔÛοÛÌ·Ù· ÁÈ· οı ·È‰› Ù· ÔÔ›· ı· ÌÔÚ› οı ÌËÙ¤Ú· ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜ Ó· Ù· ·›ÚÓÂÈ ÁÈ· Ó· Ù· χÓÂÈ. ∆· ˘fiÏÔÈ· ·È‰È¿ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÙÔ Î·ı¤Ó· οÔÈÔ ‚È‚Ï›Ô ·fi ÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Î·È Ó· ··Û¯ÔÏËıÔ‡Ó ‹Û˘¯·.
374
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
14
™ÙÈÁ̤˜ ÌÂÛËÌÂÚÈ·Ó‹˜ ¯·Ï¿ÚˆÛ˘: ∆· ‚È‚Ï›· ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·È Î·ÏÔ› Û‡ÓÙÚÔÊÔÈ ÁÈ· fiÛÔ˘˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ‰È¿ıÂÛË ÁÈ· ‡ÓÔ.
øÛÙfiÛÔ, ÂÂȉ‹ Ë ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ¿ ÌÂÁ¿ÏË, ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÛÙÈÁ̤˜ Ù˘ ̤ڷ˜ οÔÈ· ·È‰È¿ Ó· ¤¯Ô˘Ó ·Ó¿ÁÎË ¯·Ï¿ÚˆÛ˘ ‹ ·ÔÌfiÓˆÛ˘. ∫·Ïfi Â›Ó·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ ÒÛÙ ӷ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Ì›· ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÁˆÓȤ˜ Ô˘ Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ·˘Ù‹ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·, fiˆ˜ .¯. Ì›· ÌÈÎÚ‹ ÛÎËÓ‹ ÛÙË̤ÓË Û οÔÈÔ ÛËÌÂ›Ô Ù˘ ·›ıÔ˘Û·˜ ‹ ÌÈ· ÌÔΤٷ οو ·fi ¤Ó· ÙÚ·¤˙È ÛηṲ̂ÓÔ Ì ‡Ê·ÛÌ· Û ÌÈ· ÁˆÓÈ¿ Ô˘ ‰ÂÓ ÔÏ˘¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›ٷÈ.
375
14
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ÎÔ˘˙›Ó·˜ ∏ ÎÔ˘˙›Ó· ÌÔÚ› Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔ ¯ÒÚÔ ‹ Î·È Û ÌÈ· ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ·›ıÔ˘Û·˜, ¯ˆÚÈṲ̂ÓË Ì ¤Ó· ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈÎfi. ∂›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ‰È·ı¤ÙÂÈ ÙÔÓ ··ÈÙÔ‡ÌÂÓÔ ÂÍÔÏÈÛÌfi: „˘Á›Ô, ÎÔ˘˙›Ó·, ÊÔ‡ÚÓÔ ÌÈÎÚÔÎ˘Ì¿ÙˆÓ, Û·Ë, ÓÂÚÔ¯‡Ù˜, Ï˘ÓÙ‹ÚÈÔ È¿ÙˆÓ, Û˘Û΢¤˜ (·Ô¯˘ÌˆÙ‹, Ì›ÍÂÚ Î.Ï.). ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÔÌ¿‰Â˜ ·È‰ÈÒÓ Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ÚÈÓ ·fi ÙÔ Ê·ÁËÙfi .¯. Ó· ÛÙÚÒÓÔ˘Ó ÙÚ·Â˙ÔÌ¿ÓÙÈÏ·, Ó· ‚¿˙Ô˘Ó ¯·ÚÙÔÂÙÛ¤Ù˜ Î·È Ì·¯·ÈÚÔ‹ÚÔ˘Ó·, Ó· ‚ÔËıÔ‡Ó ÛÙÔ ÛÂÚ‚›ÚÈÛÌ·. √È ÔÌ¿‰Â˜ ·˘Ù¤˜ (‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·Ó¿ Ë̤ڷ ‹ ‚‰ÔÌ¿‰·) ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Î·È ÙËÓ Ù·ÎÙÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ÌÂÙ¿ ÙÔ Ê·ÁËÙfi. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·˘Ù¤˜ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ Î·È Ù˘ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∂ÈÁڷʤ˜ Ì ÂÈÎfiÓ˜ Î·È Î›ÌÂÓ· ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÙȘ οÓÔ˘Ó ÈÔ ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ Î·È Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ Ó· ˘ÂÓı˘Ì›˙Ô˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Úı› ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Ì fiÏË ÙËÓ Ù¿ÍË. ¶.¯. «£˘ÌfiÛ·ÛÙ Ҙ ·ÔÊ·Û›Û·Ì ӷ ÂÙÔÈÌ¿˙Ô˘Ì ÙÔ ÙÚ·¤˙È Ì·˜ ÒÛÙ ӷ ¤¯Ô˘Ì fiÏ· fiÛ· ¯ÚÂÈ·˙fiÌ·ÛÙ ηٿ ÙËÓ ÒÚ· ÙÔ˘ Ê·ÁËÙÔ‡ ÁÈ· Ó· ·ÔÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔ Ê·ÁËÙfi Ì·˜; √È ÂÈÁڷʤ˜ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔ… (·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·Ó¿ÚÙËÛ˘ ÙˆÓ ÂÈÁÚ·ÊÒÓ) Î·È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Û·˜ ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ·Ó ‰ÂÓ ı˘ÌfiÛ·ÛÙ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙȘ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Û·˜». ∂›Û˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ˘ÂÓı˘Ì›˙ÂÈ Ì ‰È·ÎÚÈÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÛÙ· ·È‰È¿, ¯ˆÚ›˜ Ó· Ù· ·Á¯ÒÓÂÈ, fiÙÈ Ô ¯ÚfiÓÔ˜ ·Ú·ÌÔÓ‹˜ ÛÙËÓ ÙÚ·Â˙·Ú›· ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÙÂÏ›ˆÙÔ˜ Î·È Î¿ÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÂÈ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘: .¯. «NÔÌ›˙ˆ fiÙÈ ÙÒÚ· Â›Ó·È Ë ÒÚ· Ó· Ì·˙¤„ÂÙ ٷ È¿Ù· Î·È Ó· Ù·ÎÙÔÔÈ‹ÛÂÙ ÙÔ ÙÚ·¤˙È Û·˜». ∆Ô Ì¿˙ÂÌ· ÙˆÓ ÙÚ·Â˙ÈÒÓ Á›ÓÂÙ·È fiˆ˜ ¤¯ÂÈ Û˘ÌʈÓËı›. ∫¿ı ·È‰› Ì·˙‡ÂÈ ÙÔ È¿ÙÔ ÙÔ˘ Î·È Î·ı·Ú›˙ÂÈ ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ‹ Ì·˙Â‡Ô˘Ó fiÏ· Ù· ÙÚ·¤˙È· Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ·˘Ùfi ÙÔ Î·ı‹ÎÔÓ. ∆Ô Ê·ÁËÙfi ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÔ ‰ÂηÙÈ·Ófi Î·È ÙÔ ÌÂÛËÌÂÚÈ·Ófi Á‡̷. ∏ ÒÚ· ÙÔ˘ Ê·ÁËÙÔ‡ Â›Ó·È ÌÈ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ ÛÙÔ Î·ıËÌÂÚÈÓfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ô˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ‚ÚÂıÔ‡Ó Ì ÙÔ Ê›ÏÔ ÙÔ˘˜ Û ÌÈ· ÈÔ ¯·Ï·Ú‹ ÛÙÈÁÌ‹ Î·È Ó· ·ÔÏ·‡ÛÔ˘Ó ÙÔ ¤Ó· ÙËÓ ·Ú¤· ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ ÙÚÒÁÔÓÙ·˜ Î·È Û˘˙ËÙÒÓÙ·˜.
∏ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜ ∏ Ì·ÁÂÈÚÈ΋ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ‚Ȉ̤Ó˜ ÂÌÂÈڛ˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙËÓ ÎÔ˘˙›Ó· –·fi ÙȘ ϤÔÓ ÚÔÎÏËÙÈΤ˜ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜– ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚÔ ¤‰·ÊÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. ∆· ·È‰È¿ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û’ ·˘Ù¤˜ Ì ¯·Ú¿. µÏ¤Ô˘Ó, Ì˘Ú›˙Ô˘Ó, ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó, ·Ó·Î·ÙÂ‡Ô˘Ó Ù· ˘ÏÈο, ·ÎÔ‡Ó ÙÔÓ ‹¯Ô ÙÔ˘ ‚Ú·ÛÌÔ‡, ÙÔ˘ ÙËÁ·Ó›ÛÌ·ÙÔ˜. ª·ı·›ÓÔ˘Ó ÙȘ Ì˘Úˆ‰È¤˜ Î·È ÙȘ Á‡ÛÂȘ, ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚ¤˜ (.¯. H ÁÚ·Ó›Ù· ÔÚÙÔοÏÈ ¤¯ÂÈ ÙËÓ ›‰È· Á‡ÛË Ì ÙËÓ ÔÚÙÔηϿ‰·;). ∆Ô˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· οÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ Î·È Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÙȘ ÂϤÁ¯Ô˘Ó ¿ÌÂÛ·. ª·ı·›ÓÔ˘Ó Ó¤Â˜ ϤÍÂȘ, ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ‰È·‰Èηۛ˜, ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Î·È ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Û˘ÓÙ·Á¤˜. ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÌÂ˙Ô‡Ú˜ Î·È Î¿ÓÔ˘Ó ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ Î·È Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ ÔÛÔًوÓ, ˘ÁÚÒÓ Î·È ÛÙÂÚÂÒÓ ˘ÏÈÎÒÓ. ™ËÌÂÈÒÓÔ˘Ó Î·È ÌÂÙÚÔ‡Ó fiÛ· ·‚Á¿ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÁÈ· ÙÔ Î¤ÈÎ, fiÛË ˙¿¯·ÚË, ‚Ô‡Ù˘ÚÔ, ·Ï‡ÚÈ, Á¿Ï· Î·È ‚·Ó›ÏÈ·. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ Î·ıÒ˜ ·Ó·Î·Ù‡ÔÓÙ·È, ‚Ú¿˙Ô˘Ó, „‹ÓÔÓÙ·È Î·È Á›ÓÔÓÙ·È ·fi ˘ÁÚ¿ ÛÙÂÚ¿ ‹ ÏÈÒÓÔ˘Ó ÛÙË ÊˆÙÈ¿.
376
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
14
ª·ı·›ÓÔ˘Ó Î·ÓfiÓ˜ ˘ÁÈÂÈÓ‹˜, ÚfiÏ˄˘, ÛˆÛÙ‹˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ Î·È ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜ (ÙË ÛËÌ·Û›· Ù˘ ηı·ÚÈfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ¯ÂÚÈÒÓ Î·È ÙˆÓ ‰ÔÓÙÈÒÓ, ÙËÓ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ Ï˘Û›Ì·ÙÔ˜ ÙˆÓ ÊÚÔ‡ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ Ï·¯·ÓÈÎÒÓ, ÙË ‰È·ÙÚÔÊÈ΋ ·Í›· ÙÔ˘ Á¿Ï·ÎÙÔ˜, ÙȘ ÂÈÙÒÛÂȘ Ù˘ ˙¿¯·Ú˘ ÛÙ· ‰fiÓÙÈ·, ÙÔ˘˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÛÌÔ‡, ÙÔ˘˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ ·fi ÂÁη‡Ì·Ù· Î.Ï.). ª·ı·›ÓÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜: .¯. ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ¤Ó· Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ı¤Ì· ÙÔ „ˆÌ› Î·È ÌÂÏÂÙÔ‡Ó Ù· „ˆÌÈ¿ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ ‹ ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Á‡ÛÂȘ ÎÔ˘˙›Ó·˜ ¿ÏÏˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ. ª·ÁÂÈÚ‡ԢÓ, ‰È·ÎÔÛÌÔ‡Ó ÙÔ Ê·ÁËÙfi, ÛÙÚÒÓÔ˘Ó Î·È ÛÙÔÏ›˙Ô˘Ó ÙÔ ÙÚ·¤˙È, ÙÚÒÓ ·Ú¤· Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Ó. ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜ Â›Ó·È fiϘ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜-‚‹Ì·Ù· ·fi ÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ̤¯ÚÈ Î·È ÙÔ ÛÂÚ‚›ÚÈÛÌ· ÙÔ˘ Ê·ÁËÙÔ‡ ‹ ÙÔ˘ ÂȉÔÚ›Ô˘ Ì ‹ ¯ˆÚ›˜ ÙË ‰È·‰Èηۛ· „Ë̷ۛÙÔ˜. ∞ÎfiÌË Î·È ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÔÓÙ·˜ ‰¤ÛÌ·Ù· Î·È ÔÙ¿ Ô˘ ‰Â ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È „‹ÛÈÌÔ, Ù· ·È‰È¿, ηıÒ˜ ηı·Ú›˙Ô˘Ó, Îfi‚Ô˘Ó, ÛÙ‡‚Ô˘Ó ÊÚÔ‡Ù· Î·È Ï·¯·ÓÈο, ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ Î·È ÙˆÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó. ∆· ÊÚÔ‡Ù·, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ Á‡ÛË Î·È ¯ÚÒÌ·. √ÚÈṲ̂ӷ ηı·Ú›˙ÔÓÙ·È Â˘ÎÔÏfiÙÂÚ· Ì ٷ Ï·ÛÙÈο Ì·¯·›ÚÈ·, ¿ÏÏ· Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ, οÔÈ· Â›Ó·È Ôχ ˙Ô˘ÌÂÚ¿ Î·È ÛÙ‡‚ÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ·Ô¯˘ÌˆÙ‹. ÕÏÏ· Îfi‚ÔÓÙ·È Û ÔÏÏ¿ ÌÈÎÚ¿ ÎÔÌÌ¿ÙÈ·, ¿ÏÏ· ÛÙË Ì¤ÛË, ÂÓÒ Ù· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· fiˆ˜ Ù· ÛٷʇÏÈ· ÙÚÒÁÔÓÙ·È ÔÏfiÎÏËÚ·. ŸÙ·Ó ·Ó·Î·Ù¤„ÂÈ Î·Ó›˜ ÙÔ˘˜ ÊÚÔ˘ÙÔ¯˘ÌÔ‡˜, ÔÈ Á‡ÛÂȘ ÌÂډ‡ÔÓÙ·È Î·È ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·¯ˆÚÈÛÙÔ‡Ó ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·. ∞Ó Ú›ÍÔ˘Ó ˙¿¯·ÚË ÛÙÔ ¯˘Ìfi, Ë ˙¿¯·ÚË ‰È·Ï‡ÂÙ·È Î·È Ë Á‡ÛË ·ÏÏ¿˙ÂÈ. ∞ÏÏ·Á¤˜ ›Û˘ Á›ÓÔÓÙ·È fiÙ·Ó Î¿ÔÈÔ˜ ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÈ ÛÙËÓ Î·Ù¿„˘ÍË ÙÔ˘˜ ¯˘ÌÔ‡˜ ‹ ÙÔ˘˜ ·Ó·Î·Ù¤„ÂÈ Ì ˙ÂϤ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘˜ ·ÁÒÛÂÈ. ∫·È ÛÙ· Û¿ÓÙÔ˘ÈÙ˜ Ë Á‡ÛË ·ÏÏ¿˙ÂÈ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ٷ ˘ÏÈο. ∆· ˘ÏÈο fï˜ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È. ∆Ô ›‰ÈÔ Á›ÓÂÙ·È Ì ÙÔ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ Î·È Ù· ÔÏfiÎÏËÚ· ÊÚÔ‡Ù·.
∏ ™À¡∂ƒ°∞™π∞ ª∂∆∞•À ∆ø¡ ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫ø¡ ª›· Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ˘ ˆÚ·Ú›Ô˘ Â›Ó·È fiÙÈ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ηχÙÂÚ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ıÂÙÈÎÒÓ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂˆÓ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∆Ô˘˜ ‰›ÓÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Î·È Ó· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÂÌÂÈڛ˜ Û¯ÂÙÈο Ì ٷ ·È‰È¿ Ù˘ ›‰È·˜ Ù¿Í˘. ∆Ô˘˜ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Û˘Ó·ÓÙÈÔ‡ÓÙ·È Î·ıËÌÂÚÈÓ¿ Î·È Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È, ·Ó ÙÔ ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó, Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙË ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· Ù˘ ·fi ÎÔÈÓÔ‡ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ̤۷ ÛÙËÓ ›‰È· Ù¿ÍË. ∏ Ù·˘-
377
14
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
Ùfi¯ÚÔÓË Û˘Ó‡·ÚÍË ÛÙËÓ ›‰È· Ù¿ÍË ‰‡Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ¤ÛÙˆ Î·È ÁÈ· Ôχ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Û ηıËÌÂÚÈÓ‹ ‚¿ÛË, ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜, Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ¿ÓÂÛË ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜, Ó· ÂÛÙÈ¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ Û ÌÂÌÔӈ̤ӷ ·È‰È¿ Ô˘ ÂÎÙÈÌÔ‡Ó fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÙÔ˘˜. ∆Ô ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Ì ÙÚfiÔ Ô˘ ı· ÙȘ ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙÔ Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó Î·È Ó· ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÔÏfiÏ¢ÚË ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. °È· Ó· Â›Ó·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ Ë ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ÎÔ˘˙›Ó·˜: ♦ •ÂÎÈÓ‹ÛÙ Ì ·Ï¤˜ Û˘ÓÙ·Á¤˜. ♦ ™¯Â‰È¿ÛÙ ٷ ‚‹Ì·Ù· Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ Î·È Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÙÂ, fiÙÈ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÛÙ ÎÔÓÙ¿ Û·˜. ♦ ¢ÒÛÙ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ Î·ı·ÚÈfiÙËÙ· (χÛÈÌÔ ÙˆÓ ¯ÂÚÈÒÓ, ÙˆÓ ÊÚÔ‡ÙˆÓ, ÙˆÓ Ï·¯·ÓÈÎÒÓ, Ù˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› Î.Ï.). ♦ ¢ÒÛÙ ÔÈÎÈÏ›· ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. ♦ ∂ȉÈÒÍÙ ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∂ÌϤÍÙ ٷ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ·. £¤ÛÙ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ. ¡· ÛÎÂÊıÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ù· ˘ÏÈο, ÙË ÛÂÈÚ¿ Ô˘ ı· Ù· Ú›ÍÔ˘Ó, fiÛË ÒÚ· ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‚Ú¿ÛÔ˘Ó, Ó· ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó ÌÈ· Û˘Û΢·Û›· Î.¿. øı‹ÛÙ ٷ ·È‰È¿ Ó· ÂÓÂÚÁÔ‡Ó. ∫¿ÓÂÙ ÂÛ›˜ ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÌfiÓÔ fi,ÙÈ Â›Ó·È ÂÈΛӉ˘ÓÔ ‹ Ôχ ‰‡ÛÎÔÏÔ. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÌÂÙÚÔ‡Ó, Ó· Ú›¯ÓÔ˘Ó Ù· ˘ÏÈο, Ó· Û¿ÓÂ Î·È Ó· ¯Ù˘Ô‡Ó Ù· ·˘Á¿, Ó· Ï¿ıÔ˘Ó, Ó· ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÙÔ Ì›ÁÌ· ÛÙÔ Ù·„›, Ó· ÛÙ‡‚Ô˘Ó ÔÚÙÔοÏÈ·, Ó· ¯Ù˘Ô‡Ó ÛÙÔ Û¤ÈÎÂÚ ‹ ÛÙÔ Ì›ÍÂÚ ˘ÏÈο, Ó· Û¿Ó ÙÔÓ ¿ÁÔ, Ó· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó ·Ó ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ï¿ÙÈ ‹ ˙¿¯·ÚË Ó· ‰È·ÎÔÛÌÔ‡Ó ÙÔ ÁÏ˘Îfi ‹ ÌÈ· ȷ٤Ϸ, Ó· ÛÙÚÒÓÔ˘Ó ÙÔ ÙÚ·¤˙È Î.¿. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÙ ÙË Û˘˙‹ÙËÛË. ∑ËÙ‹ÛÙ ӷ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÈ Î¿ÓÔ˘Ó, Ó· ÂÍËÁÔ‡Ó ÁÈ·Ù› ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ó. ¡· οÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÙÈ ÂÚȤ¯ÂÈ ·˘Ùfi Ô˘ Ì˘Ú›˙Ô˘Ó ‹ ·˘Ùfi Ô˘ Á‡ÔÓÙ·È. ♦ ¢ÒÛÙ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË ¤ÌÊ·ÛË ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ·Ú¿ ÛÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. ♦ ™˘Ó‰¤ÛÙ ÙË Ì·ÁÂÈÚÈ΋ ÌÂ Û˘Ó·Ê›˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜: .¯. Ì ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂÓfi˜ ‚È‚Ï›Ô˘ Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜ ‹ ÂÓfi˜ ÏÂÍÈÎÔ‡, Ì ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂÓfi˜ ˙·¯·ÚÔÏ·ÛÙ›Ԣ ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ì ÂÈÛΤ„ÂȘ ÛÙÔ ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ, ÛÙÔ Ï·¯·ÓfiÎËÔ, ÛÙÔ ·ÁˆÙ·Ù˙›‰ÈÎÔ, ÛÙÔ ÂÛÙÈ·ÙfiÚÈÔ, Û ÂÚÁÔÛÙ¿ÛÈ· ·Ú·Û΢‹˜ ÙÚÔÊÒÓ, ÛÙÔ ÊÔ‡ÚÓÔ Ù˘ ÁÂÈÙÔÓÈ¿˜. ♦ ™˘Ó‰¤ÛÙ ÙË Ì·ÁÂÈÚÈ΋ Ì ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ, ‹ıË, ¤ıÈÌ· Î·È ·Ú·‰fiÛÂȘ ÙˆÓ Ï·ÒÓ (.¯. ÙÔ ‚¿„ÈÌÔ ÙˆÓ ·Û¯·ÏÈÓÒÓ ·˘ÁÒÓ Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈΤ˜ ¯ÒÚ˜, ÙËÓ ·Ú·Û΢‹ ÙÔ˘ ¡·Û› §ÂÌ¿Î Ì ‚¿ÛË ÙÔ Ú‡˙È ÁÈ· Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ· Ù˘ ∆›Ó· ∏fi ·fi ÙË ª·Ï·ÈÛ›· Î.¿.).
Mayesky, 1998
378
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ∞˚‰›Ó˘, A., ˘fi ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË, «∏ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ʈÓÔÏÔÁÈ΋˜ ›ÁÓˆÛ˘ Î·È Ë Û¯¤ÛË Ù˘ Ì ÙËÓ ÚÒÙË ÁÚ·Ê‹ Î·È ·Ó¿ÁÓˆÛË» ÛÙÔÓ 3Ô ÙfiÌÔ Ù˘ ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ∂ÂÙËÚ›‰·˜ Ù˘ æ˘¯ÔÏÔÁÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜ µÔÚ›Ԣ ∂ÏÏ¿‰Ô˜. Altrichter, H., Posch, P., & Somekh, B., 2001, √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜, ÂΉ. ªÂÙ·›¯ÌÈÔ. ∞ϯ·Û›‰Ë˜, ¡., 1997, «∂›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô ∫·ÛÙÔÚÈ¿˜: ŒÓ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ·», ÂÈÛ‹ÁËÛË ÛÙËÓ ËÌÂÚ›‰· ª¤Ú˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ – ª∂§π¡∞, ∂η›‰Â˘ÛË, ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ¶ÂÚÈÊÂÚÂȷ΋ ∞Ó¿Ù˘ÍË, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, ¤Î‰ÔÛË ÙˆÓ º›ÏˆÓ ÙÔ˘ π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ ªÂϛӷ ªÂÚÎÔ‡ÚË, ÛÛ. 64-65. Anderson, R.C., Hiebert, E.H., Scott, J.A., & Wilkinson, J.A.G., (ÂÈ̤ÏÂÈ·-ÚfiÏÔÁÔ˜ ™. µÔÛÓÈ¿‰Ô˘), 1994, ¶Ò˜ Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ì ¤Ó· ¤ıÓÔ˜ ·fi ·Ó·ÁÓÒÛÙ˜. ∞fi ÙËÓ æ˘¯ÔÏÔÁ›· Ù˘ ∞Ó¿ÁÓˆÛ˘ ÛÙËÓ ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋ ¶Ú·ÎÙÈ΋, ÂΉ. Gutenberg. ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, ∞., & ∞ÛÎÔ‡ÓË, ¡., 2004, ∂ÙÂÚÔÁ¤ÓÂÈ· Î·È Û¯ÔÏ›Ô, ∂η›‰Â˘ÛË ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÔ·›‰ˆÓ 2002-2004 (À¶∂¶£, ∂¶∂∞∂∫ ππ, ª¤ÙÚÔ 1.1.), ™ÂÈÚ¿: ∫ÏÂȉȿ Î·È ∞ÓÙÈÎÏ›‰È·, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ À‡ı˘ÓË: ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, www.kleidiakaiantikleidia.net ∞ÛÎÔ‡ÓË, ¡., & ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, ∞., 2001, «√È “¿ÏÏÔÈ” Ì·ıËÙ¤˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô: ·fi ÙËÓ ·ÊÔÌÔ›ˆÛË ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÒÓ ÛÙË “‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋” ·Ó·˙‹ÙËÛË». ™ÙÔ ∂η›‰Â˘ÛË: ¶ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ·ÓÈÛfiÙËÙ˜, ÙfiÌÔ˜ µã (∂ıÓÔÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Î·È Âη›‰Â˘ÛË), ∂ÏÏËÓÈÎfi AÓÔÈÎÙfi ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ, ÛÛ. 13-45. ∞˘ÁËÙ›‰Ô˘, ™., 2001, ∆Ô ·È¯Ó›‰È – ™‡Á¯ÚÔÓ˜ ÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ Î·È ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ, ÂΉ. ∆˘ˆı‹Ùˆ. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, ∆˙., 1991, £¤Ì·Ù· °ÓˆÛÙÈ΋˜ ∞Ó¿Ù˘Í˘, ª¿ıËÛ˘ Î·È ∞ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÂΉ. ¶··˙‹Û˘. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, ∆˙., 1994, «√È È‰¤Â˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ÙË ÁÚ·Ê‹ Î·È Ë Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ·», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋ ∫ÔÈÓfiÙËÙ·, Ù¯. 27, ÛÛ. 18-20. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, ∆˙., ˘fi ¤Î‰ÔÛË, °Ú·Ê‹ Î·È ·Ó¿ÁÓˆÛË ÛÙËÓ ÚÒÙË ·È‰È΋ ËÏÈΛ· – ∂ÌÂÈÚÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜, ÂΉ. ¶··˙‹Û˘. Barton, D., 2005, ªÈ· ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡, ÂΉ. ¶··˙‹Û˘. µ·Ê¤·, A., 2002 (ÂÈÛ·ÁˆÁ‹-ÂÈ̤ÏÂÈ·), ¶Ú·ÎÙÈÎfi˜ Ô‰ËÁfi˜ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙ· ∫¤ÓÙÚ· ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ∞·Û¯fiÏËÛ˘ ¶·È‰ÈÒÓ, ∂ÏÏËÓÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›· ∆ÔÈ΋˜ ∞Ó¿Ù˘Í˘ Î·È ∞˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛ˘. Baynham, M., 2001, ¶Ú·ÎÙÈΤ˜ °Ú·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡, ÂΉ. ªÂÙ·›¯ÌÈÔ. µÂÏÏÔÔ‡ÏÔ˘, ∞., & ¶··Ó‰Ú¤Ô˘, ª., 2000, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙÔ M. ∫ÔÓ‰‡ÏË (ÂÈ̤ÏÂÈ·), ÃÚ‹ÛË Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·.
381
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Bliss, J., 2003, «Piaget Î·È Vygotsky: Ë ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· Î·È ÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛË ÙˆÓ ıÂÙÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, Ù¯. 8, ÛÛ. 68-81. Bredekamp, S., & Copple, C., 1988 (ÂÈÛ·ÁˆÁ‹-ÂÈ̤ÏÂÈ· ∂. ¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘), ∫·ÈÓÔÙƠ̂˜ ÛÙËÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË: ∞Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËϘ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÛÙ· ÚÔÛ¯ÔÏÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·. µ˘ÁÎfiÙÛÎÈ, §., 1988, ™Î¤„Ë Î·È °ÏÒÛÛ·, ÂΉ. °ÓÒÛË. °ÂÚÌ·Ófi˜, ¢., 2002, √È ÙÔ›¯ÔÈ Ù˘ ÁÓÒÛ˘ – ™¯ÔÏÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜ Î·È Âη›‰Â˘ÛË, ÂΉ. Gutenberg. °È·ÓÓÈÎÔÔ‡ÏÔ˘, ∞.∞., 1998, ∞fi ÙËÓ ÚÔ·Ó¿ÁÓˆÛË ÛÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË – √‰ËÁ›Â˜ ÁÈ· ÁÔÓ›˜ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ÂΉ. ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘. °È·ÓÓÈÎÔÔ‡ÏÔ˘, ∞.∞., 2001, ∏ ÁÚ·Ù‹ ÁÏÒÛÛ· ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÂΉ. ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘. °ÎÏÈ¿Ô˘, ¡., 2005, «§ÔÁÔÙ¯ӛ· Î·È ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙÔ ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ™Ô˘‰ÒÓ ÁÈ· ÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ի. ™ÙÔ ¢. °ÂÚÌ·Ófi˜, ∫. ª›ÎÔ˜, ª. ªÈÚÌ›ÏË, ∂. ¶·Ó·ÁȈٛ‰Ô˘ & ∫. ªfiÙÛÔÁÏÔ˘ (ÂÈ̤ÏÂÈ·), ∏ ¢È·ıÂÌ·ÙÈ΋ ¶ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ¢È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ù˘ ª¿ıËÛ˘ ÛÙËÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ Î·È ÙËÓ ÚÒÙË Û¯ÔÏÈ΋ ËÏÈΛ·, ¶Ú·ÎÙÈο ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ˘ ™˘Ó‰ڛԢ, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·, ÛÛ. 449-456. °ÎÔ˘ÓÙ, ¶., & ™¿ÏÏÈ‚·Ó, ∆˙., 2002, ª›· Ù¿ÍË ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÁÈ· fiÏ· Ù· ·È‰È¿, ÂΉ. ¶·Ù¿Î˘. °ÚËÁÔÚ›Ô˘, ª., 1994, ªÔ˘ÛÈ΋ ÁÈ· ·È‰È¿ Î·È ÁÈ· ¤Í˘ÓÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ (∞ã ÙfiÌÔ˜), ÂΉ. ¡ÂʤÏË. Candini, L., 2000, «ÃÒÚÔÈ Âη›‰Â˘Û˘ Î·È ÊÚÔÓÙ›‰·˜». ™ÙÔ C. Edwards, C. Candini, & C. Forman, (ÂÈ̤ÏÂÈ· ∂. ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘), Reggio Emilia: √È ¯›ÏȘ ÁÏÒÛÛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜, ÂΉ. ¶·Ù¿Î˘, ÛÛ. 232-254. Casalis, A., & Ruccassi, A., XX, ∏ ı¿Ï·ÛÛ·, ÙÔ Á·Ï¿˙ÈÔ Ù˘ Á˘, ÂΉ. ™ÙÚ·Ù›Î˘. Cinieri, ª., 1998, «∏ ÁÚ·Ù‹ ÁÏÒÛÛ· ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜». ™ÙÔ ∆˙. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú· (ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¢ı‡ÓË Î·È Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜), ∆Ô ·È‰› Î·È Ë ÁÚ·Ê‹ – ª›· Û¯¤ÛË ÎÏÂȉ› ÁÈ· ÙË ‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛË, ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ∫¤ÓÙÚÔ ∫·ÈÓÔÙÔÌÈÎÒÓ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, √∂¢µ (Ú·ÎÙÈο ÛÂÌÈÓ·Ú›Ô˘), ÛÛ. 50-63. Curto, L., Morillo, M., & TeixidÔ, M., 1998, °Ú·Ê‹ Î·È ∞Ó¿ÁÓˆÛË (ÙfiÌÔÈ π, ππ, πππ), ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ∫¤ÓÙÚÔ ∫·ÈÓÔÙÔÌÈÎÒÓ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, √∂¢µ. Delpeux, H., 1987, ∫Ô‡ÎϘ Î·È ª·ÚÈÔÓ¤Ù˜, ÂΉ. Gutenberg. ¢∂¶¶™ (¢È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ∂ÓÈ·›Ô ¶Ï·›ÛÈÔ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ™Ô˘‰ÒÓ), ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ, º∂∫ 1366 / 18-10-2001, Ù¯. µ. ¢∂¶¶™ (¢È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ∂ÓÈ·›Ô ¶Ï·›ÛÈÔ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ™Ô˘‰ÒÓ), ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ, º∂∫ 303 Î·È 304 / 13-3-2003 , Ù¯. µ, ÙfiÌÔÈ ∞ãÎ·È µã. Dombey, H., 1994, «∏ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi EÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ∫ÔÈÓfiÙËÙ·, Ù¯. 27, ª¿ÚÙÈÔ˜-∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ˜, ÛÛ. 21-23. Dombey, H., & Meek Spencer, M., 2001, ¶ÚÒÙË ∞Ó¿ÁÓˆÛË Î·È °Ú·Ê‹. ™˘ÓÂÚÁ·Û›· ÛÈÙÈÔ‡Û¯ÔÏ›Ԣ-·È‰ÈÔ‡, ∂˘Úˆ·˚Τ˜ ÂÌÂÈڛ˜, ÂΉ. ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
382
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ¢Ú·ÁÒÓ·, £., 2003, ∆·˘ÙfiÙËÙ· ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË, ∂η›‰Â˘ÛË ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÔ·›‰ˆÓ 20022004 (À¶∂¶£, ∂¶∂∞∂∫ ππ, ª¤ÙÚÔ 1.1.), ™ÂÈÚ¿: ∫ÏÂȉȿ Î·È ∞ÓÙÈÎÏ›‰È·, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ À‡ı˘ÓË: ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, www.kleidiakaiantikleidia.net Duffy, B., 2003, ÀÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÛÙËÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ ËÏÈΛ·, ÂΉ. ™·‚‚¿Ï·˜. ∂Á΢ÎÏÔ·›‰ÂÈ· ¶·ÁÎfiÛÌÈ·˜ ªÔ˘ÛÈ΋˜, 1993, ÂΉ. ∞Ï΢ÒÓ. Edwards, C., Candini, C., & Forman, G., 2000 (ÂÈ̤ÏÂÈ· ∂. ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘), Reggio Emilia: √È ¯›ÏȘ ÁÏÒÛÛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜, ÂΉ. ¶·Ù¿Î˘. Ferreiro, E., 1998, «¢È·‰Èηۛ˜ ÓÔËÌ·ÙÔÔ›ËÛ˘ Ù˘ ÁÚ·Ù‹˜ ÁÏÒÛÛ·˜. ¶·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ·fi ·È‰È¿ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ¯ÒÚ˜». ™ÙÔ ∆˙. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú· (ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¢ı‡ÓË Î·È Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜), ∆Ô ·È‰› Î·È Ë ÁÚ·Ê‹ – ª›· Û¯¤ÛË ÎÏÂȉ› ÁÈ· ÙË ‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛË, ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ∫¤ÓÙÚÔ ∫·ÈÓÔÙÔÌÈÎÒÓ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, √∂¢µ (Ú·ÎÙÈο ÛÂÌÈÓ·Ú›Ô˘), ÛÛ. 17-25. Fijalkow, J., 1997, ∫·ÎÔ› ∞Ó·ÁÓÒÛÙ˜ °È·Ù›;, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·. Giere, U., 1997, «√ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ ·Ó¿ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ». ™ÙÔ Ù‡¯Ô˜ ∆·Í›‰È ÛÙ· °Ú¿ÌÌ·Ù·, ÙÔ ÔÔ›Ô Û˘Ófi‰Â˘Â ÙËÓ ¤ÎıÂÛË ·Ê›Û·˜ Ì ˘ÏÈÎfi Û˘ÁÎÂÓÙڈ̤ÓÔ ·fi ÙÔ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ Ù˘ Unesco ÁÈ· ÙËÓ ∂η›‰Â˘ÛË Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËΠÛÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË. √ÚÁ·ÓˆÙ¤˜: ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ∞ÚÈÛÙÔÙÂÏ›Ԣ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, °ÂÓÈ΋ °Ú·ÌÌ·Ù›· §·˚΋˜ ∂ÈÌfiÚʈÛ˘, πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ¢È·ÚÎÔ‡˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ∂ÓËϛΈÓ. Helm, J.H., & Katz, L.G., 2002 (ÂÈ̤ÏÂÈ·-ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ∫. ÃÚ˘Û·Ê›‰Ë˜ & ∂. ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘), ª¤ıÔ‰Ô˜ Project Î·È ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ ∂η›‰Â˘ÛË – ªÈÎÚÔ› ∂Ú¢ÓËÙ¤˜, ÂΉ. ªÂÙ·›¯ÌÈÔ. Hughes, M., 1996, ∆· ·È‰È¿ Î·È Ë ¤ÓÓÔÈ· ÙˆÓ ·ÚÈıÌÒÓ, ÂΉ. Gutenberg. ∫·ÁÁÂÏ¿ÚË, ¢., 1989, «£¤·ÙÚÔ ÁÈ· ·È‰È¿: 6 Ù‡„ÂȘ + Î·È 1 ÂÏ›‰·», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ¢È·‚¿˙ˆ, ÛÛ. 56-58. ∫·Ï·Ì·Ï›ÎË-ª¿Ô˘, £., 1997, «∂Ï¿Ù ӷ ‰ÈËÁËıԇ̠·Ú·Ì‡ıÈ·…». ™ÙÔ K. ∫Ô˘ÏÔ˘Ì‹¶··ÂÙÚÔÔ‡ÏÔ˘ (ÂÈ̤ÏÂÈ·), ∏ ∆¤¯ÓË Ù˘ ∞Ê‹ÁËÛ˘, ÂΉ. ¶·Ù¿Î˘. ∫·Ï‰Ú˘Ì›‰Ô˘, ª., & ∫·¤ÏÔ˘, ∞., 2003, «¶ÔÛÔÙÈΤ˜ Î·È ÔÈÔÙÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙÔ ÂÓÓÔÈÔÏÔÁÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ·ÚÈıÌËÙÈÎÒÓ ÂÓÓÔÈÒÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÌÂÙ¿ ·fi ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÙÂÏÂÛÙÒÓ». ™ÙÔ T. ∆ÚÈ·ÓÙ·Ê˘ÏÏ›‰Ë˜, K. ÷Ù˙Ë΢ÚÈ¿ÎÔ˘, ¶. ¶ÔÏ›Ù˘ & ∞. ÃÚÔÓ¿ÎË (ÂÈ̤ÏÂÈ·), ¢È‰·ÎÙÈ΋ ÙˆÓ ª·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ Î·È ¶ÏËÚÔÊÔÚÈ΋ ÛÙËÓ ∂η›‰Â˘ÛË. ¶Ú·ÎÙÈο ÙÔ˘ 6Ô˘ ¶·ÓÂÏÏËÓ›Ô˘ ™˘Ó‰ڛԢ Ì ‰ÈÂıÓ‹ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹, ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·Ï›·˜, √ÎÙÒ‚ÚÈÔ˜, ÛÛ. 199-206. ∫·ÏÏÈÊ·Ù›‰Ë˜, £., 1994, °ÏÒÛÛ· Î·È Ù·˘ÙfiÙËÙ·, ·Ó·ÌÓËÛÙÈ΋ ¤Î‰ÔÛË Ì ·ÊÔÚÌ‹ ÙË Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙÔ °·ÏÏÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ Ì ı¤Ì· LANGUE ET IDENTITE ÙËÓ ∆Ú›ÙË 25 √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘ 1994, ÂΉ. °·‚ÚÈËÏ›‰Ë˜. ∫·Ó¿ÎË, ∞., & ∫·Ú·ÓÙ¿Ó·, ¶., 1998, ∂ÈηÛÙÈο ·È¯Ó›‰È· Î·È ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË, ∫∂£π, ∫¤ÓÙÚ· ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ∞·Û¯fiÏËÛ˘ ¶·È‰ÈÒÓ. ∫·Ó·ÙÛÔ‡ÏË, ª., 2000, π‰ÂÔÏÔÁÈΤ˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ·È‰È΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜, ÂΉ. ∆˘ˆı‹Ùˆ. ∫·Ó·ÙÛÔ‡ÏË, ª., 2004, «◊Ù·Ó ¤Ó· ·È‰¿ÎÈ ÙÔÛÔ‰Ô‡ÏÈ… ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ·fi ‰¿ÎÙ˘ÏÔ, Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ÙÔ Â›¯·Ó ‚Á¿ÏÂÈ ¢·ÎÙ˘Ï¿ÎË: ªÈÎÚÔ› ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎÔ› ‹ÚˆÂ˜ Û ÌÈÎÚ¤˜ ÈÛÙÔڛ˜», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ™‡Á¯ÚÔÓÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ô, Ù¯. 41, ÛÛ. 20-26.
383
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ∫¿ÓÈÛÙÚ·, ª., 1991, ∏ Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÈηÛÙÈ΋ ·ÁˆÁ‹ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ÂΉ. ™Ì›ÏË. ∫·Ú‡‰Ë-¶˘ÚÔ˘Ó¿ÎË, ∞., 2002, «¶·›˙ˆ, ·Ó·Î·Ï‡Ùˆ Î·È Ì·ı·›Óˆ Ì ÙÔ˘˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ի. ™ÙÔ ∫. ∆ÛÔϷΛ‰Ë˜ (ÂÈ̤ÏÂÈ·), ∏ ¶ÏËÚÔÊÔÚÈ΋ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË – ∆¯ÓÔÏÔÁ›Â˜, ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜, ηٿÚÙÈÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ∞ÈÁ·›Ô˘, Ú·ÎÙÈο Û˘Ó‰ڛԢ. Katz, L.G., & Chard, S.C., 2004 (ÂÈ̤ÏÂÈ·-ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ª. ∫fiÓÛÔÏ·˜), ∏ ̤ıÔ‰Ô˜ project: ∏ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÎÚÈÙÈ΋˜ ÛΤ„˘ Î·È Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜, ÂΉ. ∞ÙÚ·fi˜. Kazuko Kamii, C., & De Clark, G., 2003, ∆· ·È‰È¿ Í·Ó·ÂÊ¢ڛÛÎÔ˘Ó ÙËÓ ·ÚÈıÌËÙÈ΋ – ¶ÚÔÂÎÙ¿ÛÂȘ Î·È ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ Ù˘ ıˆڛ·˜ ÙÔ˘ Piaget, ÂΉ. ¶·Ù¿Î˘. Kennedy, M., 1985, §ÂÍÈÎfi ªÔ˘ÛÈ΋˜ Ù˘ √ÍÊfiډ˘, Oxford University Press (∂ÏÏËÓÈ΋ ¤Î‰ÔÛË, ÂΉ. °È·ÏϤÏ˘). ∫fiÎÎÔÙ·˜, ¶., 2004, ¢È‰·ÎÙÈ΋ ÙˆÓ º˘ÛÈÎÒÓ ∂ÈÛÙËÌÒÓ, ª¤ÚÔ˜ ππ, ∞ı‹Ó·. ∫ÔÓ‰‡ÏË, ª. (ÂÈ̤ÏÂÈ·), 2000, ÃÚ‹ÛË Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·. ∫ÔÓÙ¿ÎÔ˜, ∞., & ¶ÔÏÂÌÈÎfi˜, ¡., 2000, ∏ ÌË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÛÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·. ∫ÔÚÓËÏ¿ÎË, ∫., 2002, «µ‹Ì·Ù· ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋˜ ÛΤ„˘ ÛÙËÓ ÚÒÈÌË ·È‰È΋ ËÏÈΛ·», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, Ù¯. 6, ÛÛ. 58-65. ∫ÔÚÙ¤ÛË-¢·Ê¤ÚÌÔ˘, Ã., 1998, °Ú·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜ Î·È Û¯ÔÏÈ΋ ÂͤÏÈÍË, ÂΉ. ŒÏÏËÓ. ∫Ô˘Ï·È‰‹˜, µ., & ƒ·‚¿Ó˘, ∫., 1998, ¡¤Â˜ ∆¯ÓÔÏÔÁ›Â˜, º˘ÛÈΤ˜ ∂ÈÛً̘ Î·È ¶ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋ ∂η›‰Â˘ÛË ÛÙËÓ ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ Î·È ¶ÚÒÙË Û¯ÔÏÈ΋ ËÏÈΛ·, ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· TINTS. ∫Ô˘ÏÔ‡ÚË, ¶., 2002, «∆· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÙÔ ·Ó·‰˘fiÌÂÓÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÛÙ· ÓËÈ·ÁˆÁ›·: ‚·ÛÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ Î·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›·», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ∂ÈıÂÒÚËÛË ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ £ÂÌ¿ÙˆÓ, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ, Ù¯. 6, ÛÛ. 40-56. ∫Ô˘ÚÂÙ˙‹˜, §., 1997, «∆Ô ı·ÙÚÈÎfi ·È¯Ó›‰È ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·». ™ÙÔ ª¤Ú˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ –ªÂϛӷ, ∂η›‰Â˘ÛË, ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ¶ÂÚÈÊÂÚÂȷ΋ ∞Ó¿Ù˘ÍË, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, ¤Î‰ÔÛË ÙˆÓ º›ÏˆÓ ÙÔ˘ π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ ªÂϛӷ ªÂÚÎÔ‡ÚË, ÛÛ. 38-44. ∫Ô‡ÚÙË, ∂., 2003, ∏ ÌË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ∂η›‰Â˘ÛË ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÔ·›‰ˆÓ 2002-2004 (À¶∂¶£, ∂¶∂∞∂∫ ππ, ª¤ÙÚÔ 1.1.), ™ÂÈÚ¿: ∫ÏÂȉȿ Î·È ∞ÓÙÈÎÏ›‰È·, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ À‡ı˘ÓË: ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, www.kleidiakaiantikleidia.net ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘, ∂., 1996, «∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ Bank Street». ™ÙÔ µ. Biber, ∏ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Û¯ÔÏ‹˜ BANK STREET ÛÙËÓ ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ ∂η›‰Â˘ÛË, (ÂÈÛ·ÁˆÁ‹-ÂÈ̤ÏÂÈ· ∂. ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘), ÂΉ. √‰˘ÛÛ¤·˜. ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘, ∂., 2000, ¶ÚÒÙË ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÁÚ·Ê‹. ™ÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜, ÂΉ. √‰˘ÛÛ¤·˜. ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘, ∂., 2004, ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ∂η›‰Â˘Û˘ Î·È Ë ¢È·ıÂÌ·ÙÈ΋ ¢È‰·ÎÙÈ΋ ¶ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, ÂΉ. √‰˘ÛÛ¤·˜.
384
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ∫Ô˘ÙÛÔ˘Ú¿ÎË, ™., 2001, «∞Ó·‰˘fiÌÂÓÔ˜ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜. ∏ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È ÁÚ·Ê‹˜ ÛÙËÓ ÚÒÈÌË ·È‰È΋ ËÏÈΛ·», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ∂ÈÛً̘ ∞ÁˆÁ‹˜, Ù¯. 2-3, ÛÛ. 59-76. Kress, G., 1998, «¶ÔÏ˘ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ›», ÂÈÛ‹ÁËÛË Û ÂÈÌÔÚʈÙÈ΋ ËÌÂÚ›‰· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ¶ÈÏÔÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂ÓÈÛ¯˘ÙÈ΋˜ ¢È‰·Ûηϛ·˜ (ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ˘Â‡ı˘ÓË ∆˙. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·), ∫¤ÓÙÚÔ πÛÙÔÚ›·˜, ºÂ‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ˜, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË (·‰ËÌÔÛ›Â˘ÙË). Kress, G., 2002, «°ÏÒÛÛ· Î·È Âη›‰Â˘ÛË ÛÙÔ Ó¤Ô ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi ÙÔ›Ô», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, Ù¯. 3, ÛÛ. 32-57 Î·È Ù¯. 6., ÛÛ. 32-57. ∫Ú˘ÔÓÂÚ›‰Ô˘, Ã., & §·‰ÔÔ‡ÏÔ˘, §., 2003, «√ ÙfiÔ˜ Ì·˜, Ù· Û‡ÓÔÚ·, ÔÈ Á›ÙÔÓ˜», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, Ù¯. 9, ÛÛ. 6-11. ∫˘ÓËÁÔ‡-ºÏ¿ÌÔ˘Ú·, ª., 1993, ƒ˘ıÌfi˜-ƒ˘ıÌÈ΋. ™ÙÔȯ›·, ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο, ÎÂÊ¿Ï·È·, ÂΉ. º›ÏÈÔ˜ ¡¿Î·˜. ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, ∫., ºÂÚˆÓ‡ÌÔ˘, °., ¡ÈÎÔÏ¿Ô˘, Ã., & ∫˘ÚȷΛ‰Ô˘, ∂., 2002, √È Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘ ÛÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¶·È‰Â›·˜ Î·È ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ∫‡ÚÔ˘. §ÂÌÔÓ›‰Ë˜, Ã., 2002, «ª›· Ó¤· ÚfiÙ·ÛË ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÛÙ· Ì·ıËÌ·ÙÈο ÁÈ· ÙȘ ÚÒÙ˜ Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘ ‰ËÌÔÙÈÎÔ‡ Û¯ÔÏ›Ԣ», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi £¤Ì·Ù· ÛÙËÓ ∂η›‰Â˘ÛË, ÙfiÌÔ˜ 3, Ù¯. 1, ÛÛ. 5-22. §ÈÁÓÔ‡-∫Â˚‚·Ó›‰Ô˘, °., 2002, «ª·˙› ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ի, ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, Ù¯. 3, ÛÛ. 6-9. ª·ÁÔ˘ÏÈÒÙ˘, ∞., 1989, ∑ˆÁÚ·ÊÈ΋-°Ï˘ÙÈ΋-÷ڷÎÙÈ΋, ÂΉ. Gutenberg. ª·ÎÚ˘ÓÈÒÙË, ¢., 1999, «∆Ô ·È¯Ó›‰È ÛÙÔ ·Ó·Ï˘ÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ԣ. ª›· ÎÚÈÙÈ΋ ·Ó¿ÁÓˆÛË ÙÔ˘ ·È‰ÔÎÂÓÙÚÈÎÔ‡ ·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘». ™ÙÔ ∫. °ÎÔ˘ÁÎÔ˘Ï‹ & ∞. ∫Ô‡ÚÈ· (ÂÈ̤ÏÂÈ·), ¶·È‰› Î·È ·È¯Ó›‰È ÛÙË ÓÂÔÂÏÏËÓÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· (19Ô˜ Î·È 20fi˜ ·ÈÒÓ·˜), ÂΉ. ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘, ÛÛ. 85-172. ª·ÓÔ‡ÛÔ˘, °., 2000, √ ͯ·Ṳ̂ÓÔ˜ ‰ÚfiÌÔ˜ ÙÔ˘ ÌÔÓÔ·ÙÈÔ‡, ÂΉ. ™ˆÙËÚfiÔ˘ÏÔ˜. ª·ÚÙ›, ª., & ™ÌÈı, π., 2004·, ª·ÚÈÔÓ¤Ù˜ Î·È ·ÓÙƠ̷̂, ÂΉ. ¡ÙÔ˘ÓÙÔ‡Ì˘. ª·ÚÙ›, ª., & ™ÌÈı, π., 2004‚, £¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ Î·È Ì¿ÛΘ, ÂΉ. ¡ÙÔ˘ÓÙÔ‡Ì˘. ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, ∏., 1995, √Ì·‰ÔÎÂÓÙÚÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ· Î·È Ì¿ıËÛË, ÂΉ. °ÚËÁfiÚ˘. ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, ∏., 2000, ™ÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ¢È‰·Ûηϛ·˜: ∏ ∫ÚÈÙÈ΋ ™Î¤„Ë ÛÙË ¢È‰·ÎÙÈ΋ ¶Ú¿ÍË, ÂΉ. Gutenberg. ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, ∏., 2002, ∏ ¢È·ıÂÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙË ™¯ÔÏÈ΋ °ÓÒÛË, ÂΉ. °ÚËÁfiÚ˘. ªÈ¯·‹Ï, ¢., 1998, ªÔ˘ÛÈÎÔÎÈÓËÙÈο ·È¯Ó›‰È· Î·È ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË, ∫∂£π, ∫¤ÓÙÚ· ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ∞·Û¯fiÏËÛ˘ ¶·È‰ÈÒÓ. ª·ÚÌÔ‡ÛË, µ., 1999-2004, «√Ú¯ËÛÙÚÈ΋ Î·È ÎÈÓËÙÈ΋ ·ÁˆÁ‹», ¶·ÓÂÈÛÙËÌȷΤ˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ÛÙÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜ ÙÔ˘ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ £ÂÛÛ·Ï›·˜. ª·Û·ÁÈ¿ÓÓË, ∂., 2003, «¶Ò˜ Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌ·ÛÙ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÛÙÔ 4Ô ¡ËÈ·ÁˆÁÂ›Ô £‹‚·˜», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, Ù¯. 11, ÛÛ. 6-21. ªfiÙÛÔÁÏÔ˘, ∫., 2001, «∏ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÔÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ˘·›ıÚÈˆÓ ¯ÒÚˆÓ ·È¯ÓȉÈÔ‡». ™ÙÔ ™. ∞˘ÁËÙ›‰Ô˘ (ÂÈ̤ÏÂÈ·-ÂÈÛ·ÁˆÁ‹), ∆Ô ·È¯Ó›‰È: ™‡Á¯ÚÔÓ˜ ∂Ú¢ÓËÙÈΤ˜ Î·È ¢È‰·ÎÙÈΤ˜ ¶ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ, ÂΉ. ∆˘ˆı‹Ùˆ, ÛÛ. 365-390.
385
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ªˆÚ·˝ÙË, ∆., 2003, √ Ì·ÁÈÎfi˜ ‚ÔËıfi˜ – √ ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ Ì·ÁÈÎÔ‡ ‚ÔËıÔ‡ ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡, ÂΉ. ∆·ÍÈ‰Â˘Ù‹˜. ¡¿ÎÔ˘, ∂., 2001, ªÔ˘Û›·: ∂Ì›˜, Ù· ¶Ú¿ÁÌ·Ù· Î·È Ô ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ÂΉ. ¡‹ÛÔ˜. ¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, ∂., 1999, ™‡Á¯ÚÔÓ˜ ∆¿ÛÂȘ Ù˘ ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ∞ÁˆÁ‹˜, ÂΉ. ∆˘ˆı‹Ùˆ. ¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, ∂., 2003, ™‡Á¯ÚÔÓ· ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÁÈ· ¶·È‰È¿ ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ∏ÏÈΛ·˜, ÂΉ. ∆˘ˆı‹Ùˆ. Nunes, T., 2001, «ªÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘Ì οı ·È‰› ÂÓ¿ÚÈıÌÔ», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, Ù¯. 1. ÛÛ. 54-61. ¶·ÓÙ·˙‹˜, ™., 2002, ∏ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÂÚÁ·Û›· ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô – ªÈ· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ì¤Û· ·fi ÙËÓ Ú¿ÍË, ÂΉ. Gutenberg. ¶··Ó‰Ú¤Ô˘, ª., & µÂÏÏÔÔ‡ÏÔ˘, ∞., 2000, «∆¯ÓÔÏÔÁ›· ÛÙËÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ ËÏÈΛ·: ÙÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙˆÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙÒÓ». ™ÙÔ °. ª·Á¿Î˘ (ÂÈ̤ÏÂÈ·), ¶ÚÔ·ÈÚÂÙÈο ∂Î·È‰Â˘ÙÈο ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È ™¯ÔÏÈ΋ ∂η›‰Â˘ÛË, ÂΉ. ªÂÙ·›¯ÌÈÔ, ÛÛ. 216-223. ¶···‡ÏÔ˘, £., æ·ÏÏȉ¿˜, µ., ∫·Ï·ÈÙ˙›‰Ë˜, ¢., ¶ÂÚÈÎÏ¤Ô˘˜, £., ∫Ô˘ÚÔ˘˙›‰Ë˜, ¶., ™Ù·ıfiÔ˘ÏÔ˜, ¶., & ™ÎÔ‡ÏÔ˜, ª., 2002, ∆Ô ™ÔÚ¿ÎÈ, ËÁ‹ Ù˘ ˙ˆ‹˜, ∂ÏÏËÓÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›· ÁÈ· ÙËÓ ¶ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Î·È Ù˘ ¶ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ ∫ÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜, ∞ı‹Ó·. ¶··¯ÚÈÛÙÔÊfiÚÔ˘, §., ºÂÚˆÓ‡ÌÔ˘, °., ∆ÛÔ˘·Ó‹-™¿‚‚·, ∞., ∞Ó·ÛÙ·ÛÈ¿‰Ô˘, ∂., ∫˘ÚȷΛ‰Ô˘, ∂., & ¡ÈÎÔÏ¿Ô˘, Ã., 1995, ªÔ˘ÛÈ΋ ∞ÁˆÁ‹ ÛÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¶·È‰Â›·˜ Î·È ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ∫‡ÚÔ˘. ¶·Ô‡ÏÈ·-∆˙ÂϤË, ¶., 2001, ∞Ó¿‰˘ÛË ÙÔ˘ °Ú·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡, ÂΉ. ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘. ¶·Ô‡ÏÈ·-∆˙ÂϤË, ¶., 2004, «°Ú·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ ‹ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ›: Ë ÚfiÎÏËÛË ÙÔ˘ 21Ô˘ ·ÈÒÓ·». ™ÙÔ ¶. ¶·Ô‡ÏÈ·-∆˙ÂÏ¤Ë & ∂. ∆¿Ê· (ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÂÈ̤ÏÂÈ·), °ÏÒÛÛ· Î·È ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ ÛÙË Ó¤· ¯ÈÏÈÂÙ›·, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·. ¶·ÚÔ‡ÛË, ∞., 1995, ∫Ô‡ÎϘ ∫Ô˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ˘, ÂΉ. ¢ÂÏÊ›ÓÈ, ∞ı‹Ó·. ¶·ÚÔ‡ÛË, ∞., 2003, «∫Ô˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ: ∆Ô ¤Ú·ÛÌ· ÛÙË ı·ÙÚÈ΋ Ú¿ÍË Î·È Ë ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÙÔ˘ ·ÍÈÔÔ›ËÛË», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, Ù¯. 11, ÛÛ. 22-27. Pascucci, M., 1998, «∏ ηٷÛ΢‹ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Ù‡ˆÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ·fi ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ ·È‰ÈÒÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Î·È ÚÒÙ˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜». ™ÙÔ ∆˙. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú· (ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¢ı‡ÓË Î·È Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜), ∆Ô ·È‰› Î·È Ë ÁÚ·Ê‹ – ª›· Û¯¤ÛË ÎÏÂȉ› ÁÈ· ÙË ‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛË, ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ∫¤ÓÙÚÔ ∫·ÈÓÔÙÔÌÈÎÒÓ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, √∂¢µ (Ú·ÎÙÈο ÛÂÌÈÓ·Ú›Ô˘), ÛÛ. 65-70. Pascucci, ª., 1999, «∏ ‰fiÌËÛË ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ·fi ÙÔ ·È‰›», ™ÂÈÚ¿ ÂÈÛËÁ‹ÛÂˆÓ Û ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ Ì ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ¶ÈÏÔÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂ÓÈÛ¯˘ÙÈ΋˜ ¢È‰·Ûηϛ·˜, ª¿ÚÙÈÔ˜-ª¿˚Ô˜, ∞ı‹Ó·, ¶¿ÙÚ·, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, ∞ÏÂÍ·Ó‰ÚÔ‡ÔÏË. ¶·ÙÈÓÈÒÙ˘, ¡., 1999, «∆Ô ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ի, ¤ÎıÂÛË Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÔÌ¿‰·˜ ÁÈ· ÙÔ ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, À¶∂¶£. ¶·ÙÈÓÈÒÙ˘, ¡., ¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, ∂., & £ˆÌ¿, ∂., 2002, «√ÏÔ‹ÌÂÚÔ ¡ËÈ·ÁˆÁÂ›Ô – ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ٤ٷÚÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ηÈÓÔÙÔÌ›·», ŒÎıÂÛË ∞ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ¶·ÙÚÒÓ.
386
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ¶ÈÎÚÔ‰ËÌ‹ÙÚË, ª., 2004, «∆· ™¯¤‰È· ∂ÚÁ·Û›·˜ ÛÙËÓ ·Ó¿‰˘ÛË Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜-ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÛÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ի, ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ∂ÈıÂÒÚËÛË ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ £ÂÌ¿ÙˆÓ, Ù¯. 9, ÛÛ. 53-61. ¶fiÚÔ‰·˜, ∫., 1989, «∏ ÂÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÔÚıÔÁÚ·Ê›·˜ Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ËÏÈΛ· Î·È ÙË ÊˆÓËÌÈ΋ ÂÓËÌÂÚfiÙËÙ·», Ú·ÎÙÈο 1Ô˘ ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ˘ ™˘Ó‰ڛԢ æ˘¯ÔÏÔÁÈ΋˜ ŒÚ¢ӷ˜, ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ª¿ÈÔ˜ 1989. Pronin-Fromberg, D., 2000, ∆Ô √ÏÔ‹ÌÂÚÔ ¡ËÈ·ÁˆÁÂ›Ô (ÂÈÛ·ÁˆÁ‹-ÂÈ̤ÏÂÈ· ∂. ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘ & ∫. ÃÚ˘Û·Ê›‰Ë˜), ÂΉ. √‰˘ÛÛ¤·˜. ƒ·‚¿Ó˘, ∫., 1997, «√È Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘ ÛÙËÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË: ¢˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ˜», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi §¤Û¯Ë ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÛÛ. 29-31. ƒ·‚¿Ó˘, ∫., 1999, √È º˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘ ÛÙËÓ ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ ∂η›‰Â˘ÛË – ¢È‰·ÎÙÈ΋ Î·È ÁÓˆÛÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, ÂΉ. ∆˘ˆı‹Ùˆ. ƒ·‚¿Ó˘, ∫., 2003, ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ·fi ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ù˘ º˘ÛÈ΋˜, ÂΉ. ¢›Ù˘¯Ô. ƒ‹Á·, µ., 2001, ∏ ۈ̷ÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË ÛÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Î·È ÙÔ ¢ËÌÔÙÈÎfi ™¯ÔÏ›Ô, ÂΉ. ∆˘ˆı‹Ùˆ. ƒÔÓÙ¿ÚÈ, ∆., 1985, ∏ °Ú·ÌÌ·ÙÈ΋ Ù˘ º·ÓÙ·Û›·˜, ÂΉ. ∆ÂÎÌ‹ÚÈÔ. ™·Îο, ¢., 2004, «ŒÓÙ·ÍË ·È‰ÈÒÓ ·ÏÈÓÓÔÛÙÔ‡ÓÙˆÓ Î·È ·ÏÏÔ‰·ÒÓ Ì¤Ûˆ Ù˘ ÂÓ‰˘Ó¿ÌˆÛ˘ Î·È Ù˘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ: ŒÓ· ÚfiÁÚ·ÌÌ· ‰Ú¿Û˘», ÛÙ· Ú·ÎÙÈο Ù˘ ËÌÂÚ›‰·˜ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÔÈÎÈÏÔÌÔÚÊ›· ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô: √ ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ (ÂÈ̤ÏÂÈ· ¢. ™·Îο & ∞.æ¿ÏÙË), ∞ÏÂÍ·Ó‰ÚÔ‡ÔÏË, À¶∂¶£ Î·È ¢¶£, ÛÛ. 35-45. ™·ÎÔÓ›‰Ë˜, Ã., 2003, «ª¿ıËÛË Î·È ¢È‰·Ûηϛ· ÙˆÓ ª·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ: ·fi ÙÔ Ì·ıËÙ‹ ÛÙȘ ÎÔÈÓfiÙËÙ˜ Ú·ÎÙÈ΋˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË». ™ÙÔ √ÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚ¤˜: ·Ó·˙ËÙÒÓÙ·˜ Ó¤Ô˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË, Ú·ÎÙÈο Û˘Ó‰ڛԢ, À¶∂¶£ (ŒÎ‰ÔÛË ÙÔ˘ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ∂η›‰Â˘ÛË ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÔ·›‰ˆÓ 2002-2004, ∂¶∂∞∂∫ ππ, ª¤ÙÚÔ 1.1.), ÛÛ. 67-86. ™·ÎÔÓ›‰Ë˜, Ã., 2004, ª·ı·›ÓÔÓÙ·˜ Î·È ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ·˜ Ì·ıËÌ·ÙÈο, ∂η›‰Â˘ÛË ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÔ·›‰ˆÓ 2002-2004 (À¶∂¶£, ∂¶∂∞∂∫ ππ, ª¤ÙÚÔ 1.1.), ™ÂÈÚ¿: ∫ÏÂȉȿ Î·È ∞ÓÙÈÎÏ›‰È·, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ À‡ı˘ÓË: ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, www.kleidiakaiantikleidia.net ™·ÓÙ·ÁÎÔÛÙ›ÓÔ, ¶., 2003, ¶Ò˜ Ó· ‰ÈËÁԇ̷ÛÙ ¤Ó· ·Ú·Ì‡ıÈ… Î·È Ó· ÂÈÓÔԇ̠¿ÏÏ· ÂηÙfi, ÂΉ. ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘. Schirrmacher, R., 1998 (ÂÈ̤ÏÂÈ· ƒ. ∫·ÏÔ‡ÚË), ∆¤¯ÓË Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÂΉ. ÿˆÓ. ™È‚ÚÔÔ‡ÏÔ˘ ƒ., 1997, ∏ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È Ô Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ (ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ) ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ÂΉ. ¶·Ù¿Î˘. ™ÈÁÔ‡ÚÔ˜, °., 2001, ∞ӷηχو Ù· Ì˘ÛÙÈο Ù˘ ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋˜, ÂΉ. ∫¤‰ÚÔ˜. ™ÈÎÔÚÔ‡Î, §., 1984, º˘ÛÈ΋ ÁÈ· ·È‰È¿, ÂΉ. ™‡Á¯ÚÔÓË ∂Ô¯‹. ™ÔÏÔÌÒÓ, π., 1989, «∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ΋ Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ Basil Bernstein». ™ÙÔ µ. Bernstein, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ› ÎÒ‰ÈΘ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ¤ÏÂÁ¯Ô˜, ÂΉ. ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·.
387
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ™ÔÏÔÌÒÓ, π. (ÂÈ̤ÏÂÈ· - ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¢ı‡ÓË), 1999, ∂ÛˆÙÂÚÈ΋ ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ŒÚÁÔ˘ ÛÙË ™¯ÔÏÈ΋ ªÔÓ¿‰·, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ, ∆Ì‹Ì· ∞ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ∂¶∂∞∂∫ 1.1.·. Somers, J., 2001, «∆Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ‰Ú¿Ì· (Drama in Education): ∆È Î¿ÓÔ˘Ó ÔÈ ‰¿ÛηÏÔÈ Î·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜», ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ∂η›‰Â˘ÛË & £¤·ÙÚÔ, Ù¯. 1, ¢ÂΤ̂ÚÈÔ˜ 2001, ÛÙËÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰· http://www.theatro.edu.gr Staccioli, G., 2004, «ªÔ˘ÛÈο ·È¯Ó›‰È· Ì ÙÔ ÓÂÚfi», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, Ù¯. 19, ÛÛ. 6-13. ™Ê˘Ú‹, ∂., 2000, °È·Ô‡ÚÙÈ Â˘¯·ÚÈÛÙÒ, ı· ¿Úˆ!, ÂΉ. º˘ÙÚ¿Î˘. ™Ê˘ÚfiÂÚ·, ª., 2002, ¢È·ıÂÌ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘, ∂η›‰Â˘ÛË ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÔ·›‰ˆÓ 2002-2004 (À¶∂¶£, ∂¶∂∞∂∫ ππ, ª¤ÙÚÔ 1.1.), ™ÂÈÚ¿: ∫ÏÂȉȿ Î·È ∞ÓÙÈÎÏ›‰È·, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ À‡ı˘ÓË: ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, www.kleidiakaiantikleidia.net. ™Ê˘ÚfiÂÚ·, ª., 2004, ¢È·ÊÔÚÔÔÈË̤ÓË ·È‰·ÁˆÁÈ΋, ∂η›‰Â˘ÛË ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÔ·›‰ˆÓ 2002-2004 (À¶∂¶£, ∂¶∂∞∂∫ ππ, ª¤ÙÚÔ 1.1.), ™ÂÈÚ¿: ∫ÏÂȉȿ Î·È ∞ÓÙÈÎÏ›‰È·, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ À‡ı˘ÓË: ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, www.kleidiakaiantikleidia.net. ™ˆÙËÚÔÔ‡ÏÔ˘-∑ÔÚÌ·Ï¿, ª., 2005, «°ÓÒÛË Î·È ÌÔ˘ÛÈ΋ – ∞Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËϘ Ú·ÎÙÈΤ˜ ˯ËÙÈ΋˜-ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ™‡Á¯ÚÔÓÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ô, Ù¯. 45, ÛÛ. 49-56. ∆¿Ê·, ∂., 2001, ∞Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÁÚ·Ê‹ ÛÙËÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·. Teberosky, A., 1998·, «¢ÔÌËÙÈ΋ Ì¿ıËÛË Ù˘ ÁÚ·Ù‹˜ ÁÏÒÛÛ·˜». ™ÙÔ ∆˙. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú· (ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¢ı‡ÓË Î·È Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜), ∆Ô ·È‰› Î·È Ë ÁÚ·Ê‹ – ª›· Û¯¤ÛË ÎÏÂȉ› ÁÈ· ÙË ‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛË, ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ∫¤ÓÙÚÔ ∫·ÈÓÔÙÔÌÈÎÒÓ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, √∂¢µ (Ú·ÎÙÈο ÛÂÌÈÓ·Ú›Ô˘), ÛÛ. 2735. Teberosky A., 1998‚, «¶·ÚÔ˘Û›·ÛË ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡: ∆· ‚È‚Ï›· ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ô˘ ÂΉfiıËÎ·Ó ÛÙË µ·ÚÎÂÏÒÓË». ™ÙÔ ∆˙. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú· (ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¢ı‡ÓË Î·È Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜), ∆Ô ·È‰› Î·È Ë ÁÚ·Ê‹ – ª›· Û¯¤ÛË ÎÏÂȉ› ÁÈ· ÙË ‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛË, ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ∫¤ÓÙÚÔ ∫·ÈÓÔÙÔÌÈÎÒÓ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, √∂¢µ (Ú·ÎÙÈο ÛÂÌÈÓ·Ú›Ô˘), ÛÛ. 84-90. ∆˙ÂοÎË, ª., 1998, ª·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÙËÓ ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ ∏ÏÈΛ·, ÂΉ. Gutenberg. ∆˙Ô˘ÚÈ¿‰Ô˘, ª., 1995, √ ÏfiÁÔ˜ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜, ÂΉ. ¶ÚÔÌËı‡˜. ∆˙Ô˘ÚÈ¿‰Ô˘, ª., & ª¿ÚÌ·˜, °., 2001, «¶·È‰È¿ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÛÙËÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ ·ÁˆÁ‹: ÔÈ ·fi„ÂȘ ÙˆÓ ÓËÈ·ÁˆÁÒÓ». ™ÙÔ ª. ∆˙Ô˘ÚÈ¿‰Ô˘ (ÂÈ̤ÏÂÈ·), ¶ÚÒÈÌË ·Ú¤Ì‚·ÛË – ™‡Á¯ÚÔÓ˜ Ù¿ÛÂȘ Î·È ÚÔÔÙÈΤ˜, ÂΉ. ¶ÚÔÌËı‡˜. ∆Û··Î›‰Ô˘, A., 1997, ∫ÈÓËÙÈΤ˜ ¢ÂÍÈfiÙËÙ˜, ÂΉ. University Studio Press. ∆Û·ÊÙ·Ú›‰Ë˜, ¡., 2002, ™ËÌ›ˆÌ· ÙÔ˘ ÂÈÌÂÏËÙ‹ ÛÙÔ D. Wheway & Sh. Thomson, ∂ÍÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜ ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋, ÂΉ. ¡‹ÛÔ˜, ÙÂÙÚ¿‰È· 7. ∆ÛÂÏʤ˜, µ., & ªÔ˘Ûٿη, ª., 2004, «™¯ÂÙÈο Ì ÙË Ê‡ÛË Ù˘ ‰È‰·ÛÎfiÌÂÓ˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ ÛÙ· ·È‰È¿ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Î·È Ù˘ ÚÒÙ˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ¢È‰·Ûηϛ·
388
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ º˘ÛÈÎÒÓ ∂ÈÛÙËÌÒÓ, ŒÚ¢ӷ Î·È ¶Ú¿ÍË, Ù¯. 7, ∞ÊȤڈ̷ ÛÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ô, ∂.¢π.º.∂., ÂΉ. °ÚËÁfiÚ˘, ÛÛ. 12-18. À¶∂¶£ & ¶π, 1991, µÈ‚Ï›Ô ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô – ‚È‚Ï›Ô ÓËÈ·ÁˆÁÔ‡. ºÈÏ›Ô˘, °., & ÃÚ‹ÛÙÔ˘, ∫., 1995, ¢È‰·ÎÙÈ΋ ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ, ÂΉ. ¢·Ú‰·Ófi˜. ºÚ·ÁÎÔ˘‰¿ÎË, ∞., 2003·, °ÏÒÛÛ· ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ Î·È ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ∂η›‰Â˘ÛË ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÔ·›‰ˆÓ 2002-2004 (À¶∂¶£, ∂¶∂∞∂∫ ππ, ª¤ÙÚÔ 1.1.), ™ÂÈÚ¿: ∫ÏÂȉȿ Î·È ∞ÓÙÈÎÏ›‰È·, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ À‡ı˘ÓË: ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, www.kleidiakaiantikleidia.net ºÚ·ÁÎÔ˘‰¿ÎË, ∞., 2003‚, ∏ ÈηÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ Î·È Ë ÁψÛÛÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ·, ∂η›‰Â˘ÛË ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÔ·›‰ˆÓ 2002-2004 (À¶∂¶£, ∂¶∂∞∂∫ ππ, ª¤ÙÚÔ 1.1.), ™ÂÈÚ¿: ∫ÏÂȉȿ Î·È ∞ÓÙÈÎÏ›‰È·, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ À‡ı˘ÓË: ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, www.kleidiakaiantikleidia.net ÃÚ˘Û·Ê›‰Ë˜, ∫., 2000, µÈˆÌ·ÙÈ΋-ÂÈÎÔÈÓˆÓȷ΋ ‰È‰·Ûηϛ·. ∏ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ Ù˘ ÌÂıfi‰Ô˘ Project ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ÂΉ. Gutenberg, ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÛÂÈÚ¿. ÃÚ˘Û·Ê›‰Ë˜, ∫., 2004, «¶·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ·fi„ÂȘ», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ™‡Á¯ÚÔÓÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ô, Ù¯. 37, ÛÛ. 24-25. ÈÚ¿Óı˘, ∫., 1989, «∏ Û˘Ì‚·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ·Ú·ÛÙ¿Ûˆӻ, ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ¢È·‚¿˙ˆ, ÛÛ. 23-27. æ¿ÏÙË, ∞., ¢È·Ì·ÓÙ›‰Ô˘, ∫., & ¶··ı·Ó·Û›Ô˘, ª., 2004, «∂η›‰Â˘ÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂÓËÌÂÚfiÙËÙ·: ŒÓ·˜ ¯ÚfiÓÔ˜ ÌÂÙ¿» ÛÙ· Ú·ÎÙÈο Ù˘ ËÌÂÚ›‰·˜ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÔÈÎÈÏÔÌÔÚÊ›· ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô: √ ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ (ÂÈ̤ÏÂÈ· ¢. ™·Îο Î·È ∞. æ¿ÏÙË), ∞ÏÂÍ·Ó‰ÚÔ‡ÔÏË, À¶∂¶£ Î·È ¢¶£, ÛÛ. 46-55. æ·ÚÚ¿ÎË-ªÂÏÂÛÈÒÙË, ¡., 1997, «¶ÈÏÔÙÈÎfi ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· "ªÂϛӷ". ∏ ªÔ˘ÛÂȷ΋ ∞ÁˆÁ‹ Î·È ÙÔ ∆Ì‹Ì· ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ªÔ˘Û›Ԣ ªÂÓ¿ÎË», ÂÈÛ‹ÁËÛË ÛÙËÓ ËÌÂÚ›‰· ª¤Ú˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ – ª∂§π¡∞, ∂η›‰Â˘ÛË, ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ¶ÂÚÈÊÂÚÂȷ΋ ∞Ó¿Ù˘ÍË, ¶Ú·ÎÙÈο ËÌÂÚ›‰·˜, ¤Î‰ÔÛË ÙˆÓ º›ÏˆÓ ÙÔ˘ π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ ªÂϛӷ ªÂÚÎÔ‡ÚË, ÛÛ. 55-63. Vandenbroeck, M., 2004, ªÂ ÙË Ì·ÙÈ¿ ÙÔ˘ °¤ÙÈ – ∏ ηÏÏȤÚÁÂÈ· ÙÔ˘ Û‚·ÛÌÔ‡ ÙÔ˘ «¿ÏÏÔ˘» ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË, ÂΉ. ¡‹ÛÔ˜. Vygotsky, L.S., 1997, ¡Ô˘˜ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· (ÂÈ̤ÏÂÈ· ™. µÔÛÓÈ¿‰Ô˘), ÂΉ. Gutenberg. Wiertsema, H., 1991, 100 ·È¯Ó›‰È· Ì ΛÓËÛË (ÂÈ̤ÏÂÈ·-ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË ª. ∆fiÌÏÂÚ), edition Orpheus, ™. & ª. ¡ÈÎÔÏ·˝‰Ë˜.
389
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙ· ·ÁÁÏÈο Î·È ÛÙ· Á·ÏÏÈο Aubrey, C., & Barber, P., 2003, "Mathematical development and education". ™ÙÔ J. Riley (ed.), Learning in the Early Years. A guide for teachers of children 3-7, Paul Chapman Publishing. Bernardin, J., 2002, Comment les enfants entrent dans la culture écrite, éditions Retz. Berstein, B., 1998, “The nature of pedagogic communication: a sociological analysis”, ÂÈÛ‹ÁËÛË ÛÙË ‰ÈËÌÂÚ›‰· ¶ÈÏÔÙÈο ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ∂ÓÈÛ¯˘ÙÈ΋˜ ¢È‰·Ûηϛ·˜: ıˆÚËÙÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ, ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Î·È ÚÔÔÙÈΤ˜ (∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ˘Â‡ı˘ÓË ∆˙. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, ·‰ËÌÔÛ›Â˘Ù· Ú·ÎÙÈο, ª¤Á·ÚÔ ªÔ˘ÛÈ΋˜, ∞ı‹Ó·, ¢ÂΤ̂ÚÈÔ˜). Bodrova, E., & Leong, D., 1996, Tools of the mind – The Vygotskian Approach to Early Childhood Education, Prentice Hall. Bradley, L., & Bryant, P.E., 1985, Rhyme and reason in reading and spelling, University of Michigan Press. Bryant, P.E., 1998, "Understanding multiplication from preschool to fifteen years", ÂÈÛ‹ÁËÛË ÛÙË ‰ÈËÌÂÚ›‰· ¶ÈÏÔÙÈο ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ∂ÓÈÛ¯˘ÙÈ΋˜ ¢È‰·Ûηϛ·˜: ıˆÚËÙÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ, ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Î·È ÚÔÔÙÈΤ˜ (∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ˘Â‡ı˘ÓË ∆˙. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, ·‰ËÌÔÛ›Â˘Ù· Ú·ÎÙÈο, ª¤Á·ÚÔ ªÔ˘ÛÈ΋˜, ∞ı‹Ó·, ¢ÂΤ̂ÚÈÔ˜). Bryant, P.E, Bradley, L., MacLean, M., & Crossland, J., 1989, "Nursery rhymes, phonological skills and reading", Journal of Child Language, 16, 407-428. Cagliari, P., & Giudici, C., 2002, "School as a place of group learning for parents". ™ÙÔ C. Giudici & C. Rinaldi (coordinators), Making learning visible. Children as individual and group learners, Project Zero, Reggio Children, pp. 136-147. Castagnetti, M., & Vecchi, V., (coordinators), 1997, Reggio Children, Scarpa e metro, (pedagogical consultancy: L. Malaguzzi). Champdavoine, L., 2001, 17 Jeux Mathématiques en grande section, Collection dirigée par Yvette Jenger-Dufayet, éditions Nathan. Chard, S.C., 1999, “From Themes to Projects”, Early Childhood Research and Practice, Volume 1, Number 1. Christophides-Henriques, A., 1996, «Les débuts de la construction du nombre». ™ÙÔ Aspects de la construction du nombre chez le jeune enfant, six documents video VHS, realisation et production: Archives de Jean Piaget, Genève et Lausanne. Clay, M., 1976, Reading: The patterning of complex behavior, Auckland, Heinemann. Clay, M., 1991, Becoming Literate – The construction of inner control, Heinemann. Clay, M., 2001, Change over time in children’s literacy development, Heinemann.
390
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Clemens, D.H., 1987, "Computers and Young Children: A review of research", Young Children, 43,1. Clemens, D.H., 1994, "The uniqueness of the computer as a learning tool: Insights from research and practice". ™ÙÔ J.L. Wright & D.D. Shade (eds), Young Children: Active learners in a technological age, ÛÛ. 31-50, Washington DC, NAEYC. Clemens, D.H., Nastasi, B.K., & Swaminathan, 1993, "Young children and computers: Crossroads and directions from research, Young children, 48 (2), ÛÛ. 56-64. Commission expert group on "Key competencies", March 2002, The Key competencies in a knowledge based economy: a first step towards selection, definition and description, report. Crahay, M., 1984, «Comment favoriser la participation verbale des enfants», ÂÈÛ‹ÁËÛË ÛÙÔ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ Ì ı¤Ì·: L’ évaluation dans l’ Enseignement, Valenciennes, le 24 Octobre 1984. CRESAS, 1981, Le handicap socio-culturel en question, Paris, ESF. CRESAS, 1984, L’ échec scolaire n’ est pas une fatalité, Paris, ESF. CRESAS, 1989, On n’apprend pas tout seul. Intéractions sociales et construction des savois, Paris, ESF. CRESAS, 1992, Vers une pédagogie interactive. On n’ apprend pas tout seul, Paris, INRP. Croft-Piggin, L., 2005, The elements of drama, http://www.curriculumsupport.nsw.edu.au/CreativeArts/files/Cre Curtis, D., & Curter, M., 1996, Reflecting Children’s Lives, Redleaf Press. Deford, D.E., 1991, “Using reading and writing to support the reader”. ™ÙÔ D.E. Deford, C.A. Lyons & G.S. Pinnell, Bridges to Literacy – Learning from Reading Recovery, Heinemann Portsmouth, NH, ÛÛ. 77-95. Delhaxhe, A., & Godenir, A., 1992, Agir avec le nombre, éditions Labor. Delhaxhe, A., Terwaghe, S., & Massoz, D., 1989, Agir avec le langage écrit, Labor, Bruxelles. Dodge, D.T., & Colker, L.J., 1998, The Creative Curriculum for early childhood, Teaching Strategies Inc., Washington DC. Doherty, J., & Bailey, R., 2003, Supporting Physical Development and Physical Education in the Early Years, Open University Press. Duffin, J., 2003 "The role of calculators". ™ÙÔ π. Thomson (ed.), Teaching and learning early number, Open University Press. Duffy, B., 1998, Supporting creativity and imagination in the early years, Open University Press. Dumazedier, J., & De Gisors, H., 1989, «Français analphabètes ou illetrés?», Revue Française de Pédagogie, ·ÊȤڈ̷: Apprendre a lire et a écrire, ÛÛ. 203-209. Edwards, C., Candini, C., & Forman, G. (eds), 1998, The hundred languages of children: The Reggio Emilia Approach, Advanced Reflexions, Ablex. Emission de la télévision ARTE, 1994 (Septembre), «La lecture buissonière – Illetrisme dans les pays industrialisés».
391
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Evangelou, D., Kontos, S., & File, N., 2003, "Training teachers for research purposes: insights and challenges", EECERA Annual Conference. Farrington, R., 2002, Themes to Teach by, http://www.earlychildhood.com/Articles/index.cfm Ferreiro, E., 2000, L’ écriture avant la lettre, Paris, Hachette. Ferreiro, E., Gomez Palacio, M., & collaborateurs, 1988, Lire-écrire à l' école, comment s' y apprennent-ils?, Centre Régional de Documentation Pédagogique, Académie de Lyon. Ferreiro, E., & Teberosky, A., 1982, Literacy before schooling, London, Heinemann. Gambrell, L., Morrow, L.M., & Pennington, C., 2002, "Early Childhood and Elementary Literature-Based Instruction: Current Perspectives and Special Issues", Reading Online (www.readingonline.org/articles/handbook/index.html), a peer-reviewed journal of the International Reading Association. Gelles, B., 1981, Museums, Magic and Children, Assosiation of Science Technology Center. Gelman, R., & Gallister, C.R., 1978, The Child’s Understanding of Number, Cambridge, Mass., Harvard University Press. Gifford, S., 1995, "Number in early childhood", Early Childhood Development and Care. Hart, H.G., Burts, C.D., & Charlesworth, R., 1997, Integrated Curriculum and Developmentally Appropriate Practice: Birth to Age Eight, State University of New York. Hearron Patricia, 1997, Imagine, http://www1.appstate.edu/~carpentr/lucybrock/reggio1.html Helm, J.H., Beneke, S., & Steinheimer, K., 1998, Windows on Learning, New York: Teachers College Press. Hinckle, P., 1991, "A School Must Rest on the Idea That All Children Are Different. Early Childhood Education in Reggio Emilia, Italy. The Best Schools in the World", Newsweek, December 2, ÛÛ. 60-64. Hoorn, V., Nourot, M.P., Scales, B., & Alward, R.K., 1999, Play at the center of the curriculum, Prentice Hall. Isbell, R., 1995, The Complete Learning Center Book, Cryphon House Inc. Johnson, J.E, 1990, "The role of play in Cognitive Development". ™ÙÔ ∂. Klugman & S. Smilansky, Children’s Play and Learning: Perspectives and Policy Implications, Teachers College Press, New York. Kaldrymidou, M., 2002, "Teachers’ role in the management of mathematical knowledge: an analysis of a problem solving process". ™ÙÔ A.D. Cockburn & E. Nardi, Proceedings of the 26th Annual Conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education (PME), Volume 3, ÛÛ. 169-176. Katz, L., 1993, Dispositions as Educational Goals, ERIC Digest, http://www.ericfacility.net/databases/ERIC_Digests/ed363454.html
392
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Katz, L., & Chard, S.,1989, Engaging children’s mind: The project approach, Ablex. Katz, L.G., Evangelou, D., & Hartman, J.A, 1990, The Case for Mixed – Age Grouping in Early Education, National Association for the Education of Young Children, Washington. Kendall, S., 1986, "The harmony of human life: an exploration of the ideas of Pestalozzi and Froebel in relation to music education", British Journal of Music ∂ducation, 3 (1), ÛÛ. 35-48. Krechevsky, M., 2002, "Form, Function and Understanding in Learning Groups: Propositions from the Reggio Classrooms". ™ÙÔ Project Zero, Making learning visible – children as individual and group learners, Reggio Children, ÛÛ. 246-303. Kress, G., 2001, "¡ew forms of text: learning in the age of the screen", ÂÈÛ‹ÁËÛË ÛÙÔ 8Ô ¢ÈÂıÓ¤˜ ™˘Ó¤‰ÚÈÔ ÁÈ· ÙË ª¿ıËÛË, ™¤ÙÛ˜, 4-8 πÔ˘Ï›Ô˘. Lake, K., 1994, Integrated Curriculum, http://www.nwrel.org/scpd/sirs/8/c016.html MacGaslin, N., 2000, Creative Drama in the Classroom and beyond, Longman. Malaguzzi, L., 1987, "The Hundred Languages of Children", The Hundred Language of Children, edition of Region of Emilia Romagna, City of Reggio Emilia, Department of Education. Malaguzzi, L., 1997, "Shoe and Meter". ™ÙÔ ª. Castagnetti & V. Vecchi (coordinators), (pedagogical consultancy: L. Malaguzzi), Reggio Children, Scarpa e metro, ÛÛ. 1617. Matil, E., & Marzan, B., 1981, Meaning in Children’s Art, North Texas State University, Prentice Hall. Mayesky, M., 1998, Creative activities for young children, Delmar. Meek, M., 1998, On Being Literate, The Bodley Head, London. Migeon, M., 1989, La réussite à l’école, quelques propositions, Ministère de l’ Education Nationale, Paris. Mitchell, A., & Balaban, N., 1992, "The learning environment". ™ÙÔ A. Mitchell & J. David (eds), Explorations with young children: A curriculum guide from the Bank Street College of Education. Mt Rainier, MD, Gryphon House Inc. Morgan, C., Watson, A., & Tikly, C., 2004, Teaching School Subjects 11-19: Mathematics, Routledge Falmer. Munn, P., 1998, "Symbolic function in pre-schoolers". ™ÙÔ Ch. Donlan (ed.), The Development of Mathematical Skills, Psychology Press. Munn, P., 2003, "Children’s beliefs about counting". ™ÙÔ I. Thomson (ed.), Teaching and learning early number, Open University Press. Nagel, G.N., 1996, Learning through real-world problem solving: the power of interactive teaching, CÔrwin Press. NNCC (National Network of Child Care), 1994, Better Kid Care: Play is the business of kids, www.nncc.org/Curriculum/better.play.html North, M., 1990, The practice of movement teaching, Northcote House Publishers. Nunes, T., & Bryant, P., 1996, Children Doing Mathematics, Oxford, Blackwell.
393
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Pascucci-Formisano, ª., 1996, Bambini, Insegnanti, Curricoli – Appunti Pedagogia, Edizioni Universitarie di Lettere Economia Diritto, Milano. Pascucci, M., 2004, "Gli insegnanti e i loro problemi", Pedagogia e Scuola, Carocci, Roma. Payne, Gr., & Rink, J., 1997, "Physical Education in the Developmentally Appropriate Integrated Curriculum". ™ÙÔ Cr. Hart, D. Burts & R. Charlesworth, Integrated Curriculum and Developmentally Appropriate Practice, Collins. Pearson, D.P., & Stephens, D., 1992, "Learning about Literacy: A 30-years journey". ™ÙÔ R. Ruddell, M. Rapp-Ruddell & H. Singer (eds), Theoretical models and processes of reading, International Reading Association, Newark, Delaware, U.S.A. Plaisance, E., & Rayna, S., 1997, "L’ éducation préscolaire aujourd’hui: realités, questions et perspectives", Revue Française de Pédagogie, 119, ÛÛ. 107-139. Plane, S., & Garcia-Debanc, C., 2004, "L’ enseignement de l’ oral: enjeux et évolution». ™ÙÔ C. Garcia-Debanc & S. Plane (coordination), Comment enseigner l’ oral à l’ école primaire?, éditions Hatier, ÛÛ. 11-38. Pound, L., 2003, Supporting Mathematical Development in the Early Years, Series: Supporting Early Learning, V. Hurst & J. Joseph (series editors), Open University Press. Pound, L., & Harrison, Ch., 2003, Supporting musical development in the Early Years, Series: Supporting Early Learning, V. Hurst & J. Joseph (Series editors), Open University Press. Prendice, R., Matthews, J., & Taylor, H., 2003, "Creative development: learning and the arts". ™ÙÔ J. Riley (ed.), Learning in the Early Years. A guide for teachers of children 3-7, Paul Chapman Publishing. QCA (Qualifications and Curriculum Authority), 2004, Ages 3-14 – Assessment for learning – ten principles, www.qua.org.uk Riley, J. (editor), 2003, Learning in the early years. A guide for teachers of children 3-7, Paul Chapman Publishing. Rogoff, B., 1990, Apprenticeship in Thinking, Oxford University Press. Roser, N., & Martinez, M., 1985, "Roles adults play in preschoolers’ response to literature", Language Arts, 62, ÛÛ. 485-490. Short, K.G., 1991, "Literacy environments that support strategic readers". ™ÙÔ D.E. Deford, C.A. Lyons & G.S. Pinnell, Bridges to Literacy – Learning from Reading Recovery, Heinemann Portsmouth, NH, ÛÛ. 97-118. Siraj-Blatchford, J., & MacLeod-Brudenell, 2003, Supporting Science, Design and Technology in the Early Years, Series: Supporting Early Learning, V. Hurst & J. Joseph (series editors), Open University Press. Siraj-Blatchford, J., & Whitebread, D., 2003, Supporting Information and Communications Technology in the Early Years, Series: Supporting Early Learning, V. Hurst & J. Joseph (series editors), Open University Press. Slater, W., 1993, Dance and movement in the primary school. Across-curricular approach to lesson panning, Northcote House.
394
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Slavin, R.E., 1987, "Developmental and motivational perspectives on cooperative learning. A reconciliation", Child Development, 58, ÛÛ. 1161-1167. Smilansky, S., Children’s Play and Learning: Perspectives and Policy Implications, Teachers College Press, New York. Strozzi, P., 2002, "Daily Life at School: Seeing the Extraordinary in the Ordinary". ™ÙÔ Project Zero, Making learning visible – children as individual and group learners, Reggio Children, ÛÛ. 58-77. Stupiansky, S., 1997, Building Understanding together: A constructivist Approach to Early Childhood Education, Delmar. Sulzby, E., 1985, "Children’s emergent reading of favorite books: A developmental study", Reading Research Quarterly, 20, 458-481. Teale, W.H., & Sulzby, E., 1986, "Emergent literacy as a perspective for examining how young children become writers and readers". ™ÙÔ W.H. Teale & E. Sulzby (eds), Emergent Literacy: Writing and reading. Terrieux, J., Pierre, R., & Babin, N., 1996, Programme, Projets, Activités, éditions Hachette. ∆he ¡ew Jersey Department of Education (Draft), 2002, Early Childhood Education Program Expectations Standard of Quality, http://www.state.nj.us/njded/ece/expectations/2002/expectations.pdf Thomson, I., 2003, "Developing young children’s counting skills". ™ÙÔ π. Thomson (ed.), Teaching and learning early number, Open University Press. UNESCO, 2002, www.unesco.org, «Education and cultural diversity». Vernon, S., & Ferreiro, E., 1999, "Writing Development: A Neglected Variable in the Consideration of Phonological Awareness", Harvard Educational Review, vol. 69, No 4. Watt, F., 2002, Art Ideas, Usborne. Wenham, M. (University of Leicester), 2003, Understanding Art: A guide for teachers, Paul Chapman. Williams, H., 1996, "Developing numeracy in the early years". ™ÙÔ R. Merttens (ed.), Teaching Numeracy, Leamington Spa: Scholastic. Worden, P.E., & Boettcher, W., 1990, "Young children’s acquisition of alphabet knowledge", Journal of Reading Behavior, 22 (3), ÛÛ. 277-295.
395
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
¶·Ú¿ÚÙËÌ· ∆√ ¶∞ƒ∞ƒ∆∏ª∞ ¶∂ƒπ∂Ã∂π1: ∞. π‰¤Â˜ Î·È ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÓÙfiÌÈÓÔ Î·È ÈÓ¿ÎˆÓ ·Ó·ÊÔÚ¿˜. ∞1 ¡ÙfiÌÈÓÔ Ì ÂÈÎfiÓ˜ Î·È ·ÚÈıÌËÙÈο „ËÊ›·. ∞2 ¡ÙfiÌÈÓÔ Ì ۇÓÔÏ· ·fi ηıËÌÂÚÈÓ¿ ˘ÏÈο. ∞3 ∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÓÙfiÌÈÓÔ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘. ∞4 ∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Î·È ÓÙfiÌÈÓÔ Ì ٷ ˙Ò· Ù˘ ·˘Ï‹˜. µ. ¶·È¯Ó›‰È· Ì ˙¿ÚÈ· µ1 ∆Ô ·È¯Ó›‰È ÙˆÓ „·ÚÈÒÓ µ2 ∆Ô ¿ÚÎÈÓ µ3 ª˘ıÈΤ˜ ¯ÒÚ˜ µ4 ∆Ú¤¯· ‚·ÙÚ·¯¿ÎÈ ÛÙË ÏÈÌÓԇϷ °. ∫¿ÚÙ˜, ÙÚ¿Ô˘Ï˜ ‹ ˙¿ÚÈ· Ì ۇÓÔÏ· Î·È ·ÚÈıÌËÙÈο „ËÊ›·. ¢. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜ ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË ‹/Î·È ·Ó¿Ù˘ÍË ÈÛÙÔÚÈÒÓ. E. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜ ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ›Ó·Î· ηıËÎfiÓÙˆÓ. Z. ª›· ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ ȉ¤· ÁÈ· ÙËÓ ·ÚÈıÌÔÁÚ·ÌÌ‹ Ù˘ Ù¿Í˘.
1. H ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ·Ó ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ fiÙÈ Ë ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ÂÎÙ‡ˆÛ˘ ÙÔ ÂÈÙÚ¤ÂÈ, ÌÔÚ› Ó· ·Ó··Ú¿ÁÂÈ Î·È Ó· ÌÂÁÂı‡ÓÂÈ ÙÔ ÂÈÎÔÓÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔ ·Ú¿ÚÙËÌ· –Î·È ›Ûˆ˜ Ó· ÙÔ Ï·ÛÙÈÎÔÔÈ‹ÛÂÈ– ÁÈ· Ó· ÙÔ ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ù˘ Ù¿Í˘.
399
¶·Ú¿ÚÙËÌ· ∞. π‰¤Â˜ Î·È ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÓÙfiÌÈÓÔ Î·È ÈÓ¿ÎˆÓ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ™Ã∂∆π∫∞ ª∂ ∆∞ ¡∆√ªπ¡√ ∆Ô ÓÙfiÌÈÓÔ Â›Ó·È ¤Ó· ·È¯Ó›‰È Ô˘ ·Ú¤ÛÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Î·È Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ηٷÛ΢·ÛÙ› ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜. ∆Ô ¤Ó·˘ÛÌ· ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÂÓfi˜ ÓÙfiÌÈÓÔ ÌÔÚ› Ó· ‰Ôı› ›Ù ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ·fi ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÂÌÔÚÈο ·È¯Ó›‰È· ›Ù ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Ù· ·Ú·ÎÈÓ‹ÛÂÈ Ó· ÂÌÏ·ÎÔ‡Ó ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ηٷÛ΢‹˜, ϤÁÔÓÙ·˜ .¯. «£· ı¤Ï·Ù ӷ ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ì ¤Ó· ÓÙfiÌÈÓÔ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù¿ Û·˜, fiˆ˜ ·˘Ù¿ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ì ٷ ÂÈÙÚ·¤˙È· ·È¯Ó›‰È·; £· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ ·›˙ÂÙ Ì ·˘Ùfi, fiˆ˜ ·›˙ÂÙÂ Î·È Ì ٷ ˘fiÏÔÈ· ÓÙfiÌÈÓÔ. ∆È Ï¤ÙÂ, ı· ı¤Ï·ÙÂ;». ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÂÚÒÙËÛË Ô˘ ·›ÚÓÂÈ Î·Ù¿ ηÓfiÓ· ıÂÙÈΤ˜ ··ÓÙ‹ÛÂȘ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÌϤÎÂÈ Ù· ·È‰È¿ Û fiÔÈÔ ‚·ıÌfi ÂÎÙÈÌ¿ fiÙÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈıÔ‡Ó, Ù· ηÏ› .¯. Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÙÔ Î·Ù·Û΢¿ÛÔ˘Ó (¶Ò˜ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ÙÔ ÊÙÈ¿ÍÔ˘ÌÂ; ∆È ˘ÏÈο ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡ÌÂ;). ∂ÙÔÈÌ¿˙Ô˘Ó fiÏÔÈ Ì·˙› Ì›· Ï›ÛÙ· Ì ٷ ˘ÏÈο Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó. ∆· ·È‰È¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ÊÚÔÓÙ›‰· ÙÔ˘˜ ÙË Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ˘ÏÈÎÒÓ ÁÈ· ·˘Ù‹ ÙËÓ Ë̤ڷ ·›ÚÓÔ˘Ó ÙË Ï›ÛÙ· Î·È ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó Î·È ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó Ù· ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ˘ÏÈο ·fi Ù· Û˘ÚÙ¿ÚÈ· ÛÙ· ÔÔ›· Â›Ó·È ÙÔÔıÂÙË̤ӷ. ∞Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ ÎÚ›ÓÂÈ ÛÎfiÈÌÔ, Ë Î·Ù·Û΢‹ Á›ÓÂÙ·È Û˘ÏÏÔÁÈο Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÛ·ı› Ì ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ó· Ù· ·Ú·ÎÈÓ› Ó· ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó Ï‡ÛÂȘ. ¶.¯. «¶fiÛ˜ ηÚ٤Ϙ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙԇ̠·Ó ı· ‹ıÂÏ οı ·È‰› Ó· ¿ÚÂÈ ·fi ‰‡Ô ηÚ٤Ϙ;», «ŸÏ˜ ÔÈ Î·Ú٤Ϙ Ì·˜ ¤¯Ô˘Ó ÙÔ ›‰ÈÔ ¯ÚÒÌ·. ¶Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ͤÚÔ˘Ì Ì ÔÈ· ηÚ٤Ϸ ı· ·Ú¯›˙ÂÈ ÙÔ ·È¯Ó›‰È Ì·˜; Œ¯ÂÙ οÙÈ Ó· ÚÔÙ›ÓÂÙÂ;» ∆· ·È‰È¿ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó È‰¤Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Ô˘ ÙȘ ·ÓÙÏÔ‡Ó ·fi Ù· ÓÙfiÌÈÓÔ ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘, fiˆ˜ Ó· ·Ú¯›˙ÂÈ Ë ÚÒÙË Î·Ú٤Ϸ Ì ¤Ó· ‚¤ÏÔ˜ ‹ Ì ̛· ÌÂÁ¿ÏË ÎԢΛ‰· Î.Ï. ∂ÈϤÁÂÙ·È Ë È‰¤· Ô˘ ˘ÈÔıÂÙÂ›Ù·È ·fi Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ›Û˘ ÌÔÚ› Ó· Ù· ÚÔÙÚ¤„ÂÈ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ Î·ÚÙÒÓ, .¯. «∆È ı· ÚÔÙ›ӷÙ ӷ ‚¿ÏÔ˘Ì ÌÂÙ¿; ºˆÙÔÁÚ·Ê›· ‹ fiÓÔÌ·; °È·Ù›; ¶ÔÈÔ fiÓÔÌ·; °È·Ù›;». ⁄ÛÙÂÚ· ·fi ÔÏϤ˜ ‰ÔÎÈ̤˜ ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ì ÔÈ· ÛÂÈÚ¿ ı· ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ÊˆÙÔÁڷʛ˜ Î·È Ù· ÔÓfiÌ·Ù· Î·È Ù· ·È‰È¿ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó Û ÙÈ ÓÔÌ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ı· Ù· ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ô ÙÚfiÔ˜ Ô˘ ¤ÏÂÍ·Ó. ∆· ÔÓfiÌ·Ù· ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ¶¿ÓÙ· Ì ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ˘ÔÎÈÓ› ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ ‚Ô‹ıÂÈ·˜: .¯. «¶Ô‡ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂÙ ‚Ô‹ıÂÈ·, ·Ó Û·˜ ¯ÚÂÈ·ÛÙ›, ÁÈ· Ó· ‰È·‚¿ÛÂÙ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ Ê›ÏÔ˘ Û·˜ Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÛÙËÓ Î·Ú٤Ϸ;», «™ÎÂÊÙ›Ù ԇ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÁÚ·Ì̤ӷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜ Ù· ÔÓfiÌ·Ù· fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. £· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ ‚ÔËıËı›Ù ·fi ÙÔÓ ›Ó·Î· ·˘ÙfiÓ; ¶Ò˜;» ™˘Ó‹ıˆ˜ Ù· ·È‰È¿ ·Á·Ô‡Ó Ôχ Ù· ·È¯Ó›‰È· Ô˘ Ù· ›‰È· ¤¯Ô˘Ó Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ÛÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· Ù· ·›˙Ô˘Ó Û˘¯Ó¿.
400
¶·Ú¿ÚÙËÌ· ∆· ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ‹ ÛÙÔ Ú¿ÊÈ ÙˆÓ ÂÈÙÚ·¤˙ÈˆÓ ·È¯ÓȉÈÒÓ. ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙȘ ȉ¤Â˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Â‰Ò, ÓÙfiÌÈÓÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢·ÛÙÔ‡Ó ·ÎfiÌË: ● Ì ٷ ˙Ò· ÙÔ˘ ‰¿ÛÔ˘˜, ● Ì ٷ Ê˘Ù¿ ÙÔ˘ ΋Ԣ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, ● Ì ٷ ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ·Ú¤ÛÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿, ● Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù· Ô˘ ·Ú¤ÛÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿, Î·È ÔÏÏ¿ ¿ÏÏ· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ٷ Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÙȘ ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË.
™Ã∂∆π∫∞ ª∂ ∆√À™ ¶π¡∞∫∂™ ∞¡∞º√ƒ∞™ √ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ Î·È ›Ûˆ˜ Ô ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ÙÔÓ Î·ÈÚfi (‚Ï. ÎÂÊ. 8) Â›Ó·È ÔÈ ÌfiÓÔÈ Ô˘ ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ·Ó·ÚÙË̤ÓÔÈ Û ÛÙ·ıÂÚ‹ ı¤ÛË Ì¤Û· ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·ı’ fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜. ŸÏÔÈ ÔÈ ˘fiÏÔÈÔÈ ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ·Ó·ÚÙÒÓÙ·È ÁÈ· fiÛÔ ¯ÚfiÓÔ ‰È·ÚΛ Ë ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ÂοÛÙÔÙ ı¤Ì·ÙÔ˜ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ı¤ÛË, ·’ fiÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ˘˜ ·Ó·Û‡ÚÔ˘Ó fiÙ·Ó ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙÔ˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ·›ÍÔ˘Ó Ì ٷ ÓÙfiÌÈÓÔ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ·˘ÙÔ‡˜. ∫·È ·˘Ùfi ÁÈ·Ù› ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ù˘ Ù¿Í˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÛÎfiÈÌÔ Ó· Â›Ó·È «ÊÔÚو̤ÓÔ». ŒÓ· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ù¿Í˘ ÁÂÌ¿ÙÔ Ì ÔÏϤ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁÚ·Ù¤˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Â›Ó·È ÎÔ˘Ú·ÛÙÈÎfi ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Î·È ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ÙÔ˘˜ ÚÔηϤÛÂÈ Û‡Á¯˘ÛË.
401
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Α1 Ντόµινο µε εικόνες και αριθµητικά ψηφία
402
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
403
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Α2 Nτόµινο µε σύνολα από καθηµερινά υλικά2
°È· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÓÙfiÌÈÓÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó ÔÏÏ¿ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ˘ÏÈο fiˆ˜ ¯·ÚÙfiÓÈ·, ÛfiÚÔÈ, ÎÔ˘ÌÈ¿ ÎÈ ·ÎfiÌË Û›ÚÙ·, Ô‰ÔÓÙÔÁÏ˘Ê›‰Â˜, ÛÎÏËÚ¿ ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ· ÁÈ· ηÙÛ·ÚfiϘ Î.¿. H ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‚ÔËı¿ Ù· ·È‰È¿ Ó· οÓÔ˘Ó fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Û˘Ó‰˘·ÛÌÔ‡˜ Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ ·fi ÙÔ ¤Ó· ¤ˆ˜ ÙÔ ¤ÍÈ.
2. °È· Ù· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÓÙfiÌÈÓÔ, ‚Ï. ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜,«EÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi», Ù‡¯Ô˜ 16, ÛÛ. 41 Î·È 48.
404
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Α3 Ενδεικτικό υλικό για την κατασκευή ντόµινο µε τα ονόµατα των παιδιών της τάξης
405
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Α4 Ενδεικτικές εικόνες για την κατασκευή πίνακα αναφοράς και ντόµινο µε τα ζώα της αυλής
406
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
407
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Β. Παιχνίδια µε ζάρια Β1 Το παιχνίδι των ψαριών
408
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
409
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Πούλιες για το παιχνίδι των ψαριών
410
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Β2 Το πάρκιν
411
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Β3 Οι µυθικές χώρες
412
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Υλικό για το ζάρι του παιχνιδιού «Μυθικές χώρες»
413
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Β4 Τρέχα βατραχάκι στη λιµνούλα
414
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Γ. Kάρτες, τράπουλες ή ζάρια µε σύνολα και αριθµητικά ψηφία
415
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
416
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
417
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
418
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
419
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
420
¶·Ú¿ÚÙËÌ· ∆. Ενδεικτικές εικόνες για συζήτηση ή/και ανάπτυξη ιστοριών
421
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
422
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
423
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
424
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
425
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
426
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
427
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
428
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
429
¶·Ú¿ÚÙËÌ· E. Ενδεικτικές εικόνες για τη διαµόρφωση του πίνακα καθηκόντων3
3. √È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ·˘Ù¤˜ ÂÈÎfiÓ˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó Î·È ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË.
430
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Z. Μία ενδεικτική ιδέα για αριθµογραµµή της τάξης
431
Με απόφαση της Ελληνικής Κυβέρνησης τα διδακτικά βιβλία του ∆ηµοτικού, του Γυµνασίου και του Λυκείου τυπώνονται από τον Οργανισµό Εκδόσεως ∆ιδακτικών Βιβλίων και διανέµονται δωρεάν στα ∆ηµόσια Σχολεία. Τα βιβλία µπορεί να διατίθενται προς πώληση, όταν φέρουν βιβλιόσηµο προς απόδειξη της γνησιότητάς τους. Κάθε αντίτυπο που διατίθεται προς πώληση και δεν φέρει βιβλιόσηµο, θεωρείται κλεψίτυπο και ο παραβάτης διώκεται σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 7, του Νόµου 1129 της 15/21 Μαρτίου 1946 (ΦEK 1946, 108, A΄).
BIBΛIOΣHMO
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή οποιουδήποτε τµήµατος αυτού του βιβλίου, που καλύπτεται από δικαιώµατα (copyright), ή η χρήση του σε οποιαδήποτε µορφή, χωρίς τη γραπτή άδεια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.