Мөнхтөрийн Нарантуяа
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
1
Мөнхтөрийн Нарантуяа
ж э г т . э э с н э р г э т э ү н з и Ш даргаар у Ш
2
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
Мөнхтөрийн Нарантуяа
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
3
Мөнхтөрийн Нарантуяа
БУЖИГНАЖ ӨССӨН ХҮҮХЭД НАС МИНЬ Mанайх олон хүний хөлд дарагдсан айл байлаа. Нэгнийгээ түшиж амьдрахыг жаахан охин байхаасаа л би мэднэ.
Ээж, аав, эмээ, өвөө минь Баянгол
Нэгнийгээ түшиж амьдрах
дүүргийн 13 дугаар хорооны 9-р
хичнээн сайхныг жижиг байранд
байрандаа бид 36 жил амьдарч
олон хүн эвтэй сайхан амьдрах
байна. Би энэ л гэртээ төрж, өсөж
ямар гоё байдгийг багаасаа л
амьдарч байгаа билээ. Манай
мэддэг жирийн айлын зүггүй
дүүргийхэн андахгүй мэдэх Өргөө
охин би. Хөдөөнөөс ах дүү нараа
кино театрын ард байрлах эгэл
ирэхэд баярлан угтаж, тэднээрээ
таван давхар орон сууцны минь
амттан авахуулж, авчирсан идээг
урдхан талд 77-р цэцэрлэг бий.
нь дор нь задалж, айл саахалтдаа
Энэ л цэцэрлэгтээ би эгчийнхээ
хувь хүртээдэг хүүхэд насны
хамт хөтлөлцөн гүйж очоод,
сайхан дурсамж болгон одоо ч
хөөрцөглөн тоглоод, том чихэрээ
нэхэн санахад дүр зурагтайгаа
барин гэртээ ирж бүгдтэй нь
тодхон бууна.
хувааж иддэг байж билээ. Тэр үеийн бүх хүүхдүүд цэцэрлэгийн өгсөн чихэрээ гэртээ байгаа бүх хүмүүстээ хуваан, амтархан иддэг
Хэсэг хугацаанд хөл татарч гэрээрээ байх үедээ манайд одоо хэн ирэх бол гэж зочинг санаж
байсан.
эгч, дүү нартайгаа хөөрөлдөнө.
Тэр үеийн айл бүр ах дүү, хамаатан
дуу шуугиан тасрана гэж үгүй.
садан, хөдөөний зочин, хамаатны
Инээд хөөр, эгч дүүсийн зодоон,
оюутнуудад дарагдаж, бужигнаж,
хүүхэд насны зүггүйтэл бүр минь
бүгдээр хамтдаа байдгийн нэгэн
даруухан байранд минь өнгөрчээ.
адил манайх гэдэг айл намайг ухаан ороход л манайх олон хүний хөлд дарагдсан айл байлаа.
4
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
Дэрсхэн таван хүүхэдтэй айлд
МӨРИЙН ХӨТӨЛБӨРӨӨС ...
АМЬДРАХ ОРЧНЫ ЯЛГААГ АРИЛГАНА Агаарын бохирдлыг бууруулахын тулд гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийг хэрэгжүүлнэ.Гэр хорооллын 25 хувьд дэд бүтэц, инженерийн шугам сүлжээг байгуулахад хүчин чармайлт гарган ажиллана. Дүүргийн нийт газар нутгийн 10 хувиас багагүй газарт ногоон байгууламжийг барих ажлыг санаачлан хэрэгжүүлнэ. Хүн амын суурьшилд тулгуурласан нийтийн тээврийн үйлчилгээг бий болгоно.
Мөнхтөрийн Нарантуяа
”
Баянгол дүүрэг тухайн цагтаа нийслэл хотын маань бахархал болсон хамгийн тохитой дүүргүүдийн нэг байлаа. Мөн бидний 3,4-р хороолол маань хотын дүүргүүдийн өнгө төрхийг тодорхойлж байсан цаг саяхан. Тиймээс дүүргийнхээ унаган хэв шинжийг хадгалах, урьдын адил ая тухтай орчинд иргэд амар тайван амьдрах боломж бололцоог бүрдүүлэхэд иргэн бүрийн санал санаачлага чухал билээ. Миний ажлын нэгээхэн хэсэг эндээс эхлэнэ.
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
5
Мөнхтөрийн Нарантуяа
Аливаа ажилд манлайлж оролцохдоо бусдыгаа уруу татах, хүчээр хамт оролцох зэргээс минь болоод найзууд маань “Хэнхэгтэй” гэж нэрлэх үе ч байсан. Аав, ээж, эмээ, өвөөгийн сургаж төлөвшүүлсэн нэгэн үзэл бий. Энэ бол бусдыг дээрэлхэхгүй байх, дээрэлхүүлж байгаа нэгнээ хамгаалах гэсэн үзэл юм. Энэ үзлээсээ болж зодоон хийж байсан ч үе бий. Арван жил тохой нийлүүлэн суусан нөхөд маань одоо ч намайг “ Ангийн дарга аа..” гэж хааяадаа дуудах нь миний хувьд хамгийн том хүндлэл юм. Ангийн дарга хийж, ангийн журнал хөтөлж, түүнийг багшийн гараас багш нарын өрөө рүү хариуцлагатайгаар хүргэж өгдөг байсан тэр үедээ би өөрийгөө үнэхээр дарга гэдэгт итгэдэг байсан юм шүү. Зүгээр
АНГИЙН ДАРГА НАРАНТУЯА
сууж чадахгүй энд, тэндхийн уралдаанд очиж бүртгүүлчихээд, уралдаанд ороход хэрэгтэй
6
“Нараа, Нараа гараад ир. Хурдлаарай”
зүйлсийг бэлдүүлэх гэж аав, ээж
гэж цонхны минь дор чангаар дууддаг
хоёрыгоо төлөвлөөгүй зардалд
найзуудтайгаа хамт хичээл рүүгээ ганцхан
унагаж сандаргаж байсан үе олоон.
минутын дотор дэгдээд хүрчихдэг 9-р
“Гуйж байна, гуйж байна. Би бүтэн
байрны зүүн залгаа арван жил сурч, төгссөн
сар гэрээ цэвэрлэнэ, аягаа угаана,
13-р сургууль минь бий. Хүний амьдралын
хоол хийнэ” гэж амлалт өгч гарна.
гэгээн дурсамж болгон дунд сургуульд
Ихэнхдээ амлалтаа эгч, дүүстэйгээ
өрнөдгийн нэгэн адил миний амьдралын
хамт гүйцэтгэнэ. Ингэсний дараа
гэрэл гэгээтэй дурсамж болгон минь 13-р
шагнал аваад ирэх тэр мөчид аав,
сургуульд минь бий. Урлаг, спортын бүхий л
ээж минь баярлахыг хараад “Би ач
ажилд “Би оръё. Би оръё” гэж гараа өргөн,
хариулдаг сайн охин” гэж өөрөөрөө
чанга хашгирсаар ордог байсан минь надад
ихэд онгирдог байж билээ. Та
“Сэргэлэн Нараа” гэж хоч өгсөнд би баяртай
хоёрынхоо ачийг хариулж чадахгүй
байдаг.
л явна даа...
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
Мөнхтөрийн Нарантуяа
“Найрамдал” зусланд очиж амрах юмсан гэж өдрийн бодол шөнийн зүүд болж мөрөөднө. Энэ мөрөөдлөө биелүүлэхийн тулд бусдыгаа дайчилж аав, ээжийгээ ятгана, шаналгана. Эргээд бодоход би бусдаасаа илүү пионерын зусланд амарч үзсэн байдаг юм. Одоо бодоход тавын таван дэрсхэн хүүхдээ бүгдийг нь зусланд амруулна гэдэг аав, ээж хоёрт минь ахадсан ачаа байж дээ... Хааяадаа бусдаасаа илүү сэргэлэн байж илүү олон зусланд амарч, дугуйлан, секцэнд бүртгүүлж аав, ээждээ илүү ачаа үүрүүлдэг байсандаа одоо эгч, дүүсээсээ ичдэг юм. Энэ тухайгаа хэлэхэд манай хэд “Дэмий юм яриад бай” гэж өөдөөс харин зэмлэдэг юм шүү...
”
Аав, ээж, эгч, охин дүү, эрэгтэй дүү нартаа бүгдэд нь
МӨРИЙН ХӨТӨЛБӨРӨӨС ... ХҮҮХЭД ХӨГЖЛИЙН ЦОГЦ БОДЛОГО ХЭРЭГЖҮҮЛНЭ Өрхийн эмнэлгийн чадавхийг бэхжүүлэх замаар хүүхдийн эрүүл мэндийг хамгаалах тогтолцоог бий болгоно. Суурьшлын бүсийг дагуулж улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар нийт дүүргийн хүүхдийн 70-аас багагүй хувийг хүлээн авах хүчин чадалтай цэцэрлэг, бага сургууль байгуулах ажлыг эхлүүлнэ. Сургууль цэцэрлэгийн орчин, сургуулиас гэр хүртэлх замыг хүүхэд, багачуудад аюулгүй ээлтэй бүс болгоно.
хайртай шүү...
Эрүүл, аюулгүй орчинд амьдарч чадахгүй байгаа нь эцэг эх, эмээ, өвөө нарын хамгийн том сэтгэл эмзэглүүлсэн асуудал билээ. Намайг хүүхэд байхад Баянгол дүүрэг маань тайван тохилог, сайхан газар байлаа. Би “Байгаль Эх” хөшөөний усан оргилуурт байрныхаа найзуудтай байнга тоглодог байж билээ. Гэтэл өнөөдөр бид хүүхдээ нэг байшингаас нөгөө байшингийн хооронд ганцааранг нь сэтгэл амар явуулж чадахааргүй эрсдэлтэй орчинд амьдрах болжээ. Тиймээс “Эрүүл, аюулгүй орчинг бүрдүүлэх” нь миний санаачилсан ажлуудын хамгийн тэргүүн эгнээнд хийгдэх болно.
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
7
Мөнхтөрийн Нарантуяа
ОЮУТАН НАРАНТУЯА байнгын татаастай амьдрал минь бие даалт шалгалт гээд түмэн завгүй. 13-р сургууль минь математикийн хичээлийн сургалт сайтай байсны ачаар их сургуулийн хичээлд бүдрэхгүй, дөнгүүр сурдагуудын нэгэн нь болж билээ. Азаар бялхсан тэр нэгэн хавар их сургуулийн оюутан солилцоогоор наран ургах Япон улсыг зорих боломж надад олдсон юм. Арван есөн настайдаа өндөр хөгжилтэй оронд бие даан очсон надад бүхий л зүйл нь “Хөөх” байлаа. Хүмүүсийн найрсаг харилцаа, Бүх л хүүхдүүд хурдан том
бусдад саад болохгүйгээр биеэ
болохыг хүсдэгийн нэгэн адил
гайхалтай сайхан авч яваа байдал,
том болохыг яарсан миний арван
хувийн зохион байгуулалт, цэвэрч
жилийн амьдрал гэрлийн хурдаар
байдал нь очсон өдрөөс л намайг
өнгөрсөн гэхэд хилсдэхгүй. Нэг л
бишрүүлж, эргэн энэ оронд ирж
хавар улсын шалгалтаа амжилттай
суралцах юмсан гэсэн хүсэл,
Экспортод чиглэсэн хөнгөн үйлдвэрлэлийг хөгжүүлж эмэгтэйчүүд болон хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг ажлын байраар хангах эрх зүйн орчинг бүрдүүлнэ.
өгчихөөд арван жилээ төгсөхдөө
мөрөөдлөөр намайг дүүргэж
маш их гуниглаж билээ. Төрөлх
билээ. Буцаж ирээд “Япон явж
сургуулиа төгсөж, их сургуулийн
сурах юмсан” гэсэн ганцхан
амьдралд хөл тавих нь баяр,
хүсэл толгойд байнга эргэлдэнэ.
догдлол, гунигийг нэгэн зэрэг
Аав, ээждээ сав л хийвэл Японд
Өрхийн үйлдвэрлэлийг дэмжихэд чиглэсэн зээлийн батлан даалтын санг бий болгоно.
авчирдаг амьдралын торгон
сурмаар байгаа тухайгаа хэлнэ.
мөчүүдийн нэг. Их сургуулийн
Японд суралцах хүсэлдээ
шалгалт хаяанд ирж, урлагийн хүн
хөтлөгдөж, өөрөө хөөцөлдөж
болох дуртай байсан ч ээжийнхээ
гүйсээр Японы нэгэн Бизнесийн
Жижиг дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих сангийн зээлийн хүүг 5 хувиас ихгүй болгож зээлийн хугацааг 10 хүртэл жил болгох ажлыг санаачлан хэрэгжүүлнэ.
зөвлөгөөг даган “Эдийн засагч”
чиглэлээр суралцуулдаг дээд
гэх мэргэжлийг сонгон Их Засаг
сургууль олсон. Ээж аав минь
их сургуульд элсэж билээ. Оюутны
миний төлөө байдгаа барж намайг
амьдрал сайхаан. Хичээл ихтэй,
сургуульд явуулж билээ ...
МӨРИЙН ХӨТӨЛБӨРӨӨС ... ЖИЖИГ ДУНД БИЗНЕСИЙГ ДЭМЖИХ ЗАМААР АЖЛЫН БАЙР НЭМЭГДҮҮЛНЭ.
8
зардал ихтэй, аав, ээжээсээ
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
Мөнхтөрийн Нарантуяа
”
Залуу хүнд хийх хүсэл асар их байдаг тул тэр хүслийг нь ажлын байр, тогтвортой амьжиргааны эх үүсвэрийг бүрдүүлэн дэмжвэл хэн ч ямар ч чиглэлээр амжилт гаргах боломжтой гэдэгт би итгэдэг. Тиймээс ажлын байрыг бий болгох, хувиараа хөдөлмөр эрхлэх боломжийг олгох нь маш чухал. Миний төлөвлөгөөнд ажлын байр нэмэгдүүлэх тал дээр авч хэрэгжүүлэх боломжтой олон санал, санаачлагууд бий.
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
9
Мөнхтөрийн Нарантуяа
“Кюүшүгийн Бизнесийн Сургууль” Япон хэлний ангийг 2003-2004 онд төгссөн
САХИЛГА БАТ, ТЭСВЭР ХАТУУЖЛЫГ СУУЛГАСАН ЯПОН ОРОН
Японд очоод л хэлээ шамдан суралцаад овоо зүгшрээд ирснээ өөрийгөө айхтар дайчлахаа больчихлоо. Шалгалтын өмнө л хичээлээ сайн давтдаг муу зуршилтайгаа эвлэрэн, сайн, дунд дүнгүүдийг холин авч, би сурч чадаж байна гэж өөрийгөө хуурсан архаг оюутан боллоо. Эхний нэг жил хэлний бэлтгэлдээ гайгүй сайн сурч байна гэж өөрийгөө дөвийлгөн хажуугаар нь бөмбөрийн дугуйланд явдаг байж билээ. Энэ дугуйланд явах тусам дуучин болох мөрөөдөл аажмаар сэргэнэ. Хүнд хэлэхгүй ч өдөр бүр өөртөө “Би дуучин болвол яах бол?” гэсэн асуултыг тавина. Өөртэйгээ удаан зөрчилдсөний эцэст урлагийн сургууль хайж эхлэв. Уг нь би чинь бизнесийн сургуульд суралцахаар ирчихээд байгаа хүн шүү дээ. Япон хэл маань дөнгүүр болж ирсэн тул сургууль олох нь хэцүү биш байлаа. Токиогийн хөгжмийн сургууль элсэлт авч байгааг сонссон би Фугукамогаас Токиод очиж шалгалт өгсөн юм. Шалгалтан дээрээ Абба хамтлагийн “Фернандо” дууг англи хэлээр, японы дуучин Утада Хикарүгийн “Автоматик” дууг Япон хэлээр дуулж билээ. Тэрхэн үедээ Японоор ч дуулаад, Англиар ч дуулаад “Би ч ёстой тайзыг эзэгнэж байна
10
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
Мөнхтөрийн Нарантуяа
даа” гэж бодож билээ. Шалгалт авч байсан багш
Маргааш өглөөнөөс нь Нарантуяа гуай төрөл
нар “Чи ямар үндэстэн бэ? Чи Монгол хүн мөн
арилжсан юм даа. Надад ердөө дөрөвхөн сарын
үү? Яагаад ийм цайвар царайтай байгаа юм бэ?”
хугацаа байв. Өдөр бүр хичээл эхлэхээс арваад
гэх мэт эхлээд сонсоход эгдүүцмээр асуултуудыг
минутын өмнө ирж, чамгүй зүтгэл гаргасан тул
асуусан боловч, тэдний асуултын өнгөнд огтхон
хичээлүүдээ хангалттай сайн дүнтэй дуусгаж
ч ёжилсон өнгө байхгүй харин ч үнэн сэтгэлээс
чадлаа. Одоо миний амлалтынхаа хариуг сонсох
сониучирхсан өнгө давамгайлж байж билээ.
мөч. “Миний ирц, дүнгийн дундаж хангалттай
Тэнцэнэ гэдэгтээ үнэхээр итгэсэн бөөн баяр
хэмжээнд хүрэхгүй бол яах билээ?, “Хэрэв би
хөөр, хөл хөөрцөг болсон охин тэнд сурч байсан
сургуульд орж чадахааргүй болчихвол яах билээ?”
найзуудынхаа гэрээр байрлаж хамтдаа Токиогоор
гэсэн олон эргэлзээ, догдлол айдсыг мэдэрсэн би
баахан зугаалж хэд хонолоо. Нэг өдөр утас
маш их сандарч байж билээ. Харин улирлын эцэст
дуугарлаа. Суралцаж буй сургуулийн минь ангийн
багш нар минь надад “ Нара, чи үнэхээр сайн байж
багш “Нара сан” гэсээр яриагаа эхлүүллээ. “Танд
чадлаа, бид чамайг дэмжихгүй байхын арга алга.
баяр хүргэе. Та Токиогийн хөгжмийн сургуульд
Хүсэл мөрөөдлийнхөө төлөө ингэж их хичээснээр
тэнцсэн байна. Гэвч та тэр сургуульд сурах
чинь бахархаж байна. Сургуульдаа сайн сураарай
боломжгүй. Учир нь таны хичээлээс хоцорсон цаг
гэж.” гэж хэлэх нь тэр.
болон сурлагын дүн чинь хангалттай биш байгааг хэлэхэд харамсалтай байна” гэж хэлэх нь тэр. Цагийн дараа би Кюшю орох галт тэргэнд суучихсан “Одоо яана аа..” гэсэн айдас дүүрэн замыг туулан сургуульдаа ирээд ирсэн даруйдаа ангийн багш, сургалтын менежер, гадаад оюутан хариуцсан ажилтны нийлсэн таван хүнтэй хурлаар орж өөрийгөө авч хэлэлцүүлж билээ. Би одоо ч тэр үеийг маш тод санадаг юм. “Би хичээнэ, одоо илүү хичээнэ, сурлагын амжилтаа анхаарна, бүх шалгалтаа 95 хувийн амжилттай өгнө” гээд л багш нараасаа гуйгаад л байлаа, сүүлдээ бүүр уйллаа. Гэтэл багш нар маань “Бид чамд ямар ч амлалт өгч чадахгүй. Чиний тухай бодит үнэлгээ гаргаж, тодорхойлох нь бидний үүрэг” гэж билээ. Япончуудын зарчим бол зарчим, хийж чадаагүй тохиолдолд тайлбар битгий тавь, гэхдээ гэсэн хандлага хаана ч байдаггүй гэсэн шудрага, зарчимч чанарыг дахин яс махандаа шингэтэл мэдэрч билээ. Үнэхээр өөрийн зарчим, тууштай байдал, шудрага үнэлгээ, дүрэм, журам мөрдөх тал дээр хүндэлж бишрэхгүй байхын аргагүй ард түмэн шүү.
МӨРИЙН ХӨТӨЛБӨРӨӨС ... ХӨДӨЛМӨРИЙН ЗАХ ЗЭЭЛД ИЖИЛ ТЭГШ ОРОЛЦОХ БОЛОМЖИЙГ ЗАЛУУЧУУДАД ОЛГОНО. Үр дүнд суурилсан ажилд зуучлах үйлчилгээний тогтолцоог бий болгож залуучуудад хөдөлмөрийн зах зээлд оролцох боломжийг бүрдүүлнэ. Хөдөлмөрийн зах зээлд мэргэжил ур чадвар нь нийцэхгүй байгаа залуучуудад зориулсан богино хугацааны мэргэжил олгох сургалтыг дүүргийн түвшинд зохион байгуулдаг болно. Ахимаг насны, 6 сараас дээш хугацаанд ажил, хөдөлмөр эрхлээгүй иргэдэд зориулсан мэргэжлийн чиг баримжаа олгох хөтөлбөр хэрэгжүүлж, түүнд зориулсан эрх зүйн орчинг бүрдүүлэхийн төлөө ажиллана. Эрх тэгш боломжийн тухай ярих нь зөв боловч түүнийг хэрэгжүүлэхгүй байх нь ахиц биш юм. Тиймээс залуу гэр бүлийн өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх зорилгоор эмэгтэйчүүдийн ажил эрхлэх боломжийг нээж, хүртээмжтэй байлгах нь нэн чухал зүйл гэж үзэж байна. Төрсний дараах эмэгтэйчүүдийн ажиллах цагийг уян хатан болгох эрх зүйн орчныг бий болгоно.
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
11
Мөнхтөрийн Нарантуяа
ҮНЭХЭЭР ИХ ХҮСЧ БАЙВАЛ ХҮСЭХ ХАНГАЛТГҮЙ ЮМ Бэрхшээл, өөрийгөө ялахын сайхан, зорьсондоо хүрсэн хүний ааг, жижигхэн зүйлээс том зүйл бий болдогийг ойлгож мэдсэн. Хурдан галт тэрэгний цонхоор би
бичих тэр үед бүх хүүхдүүд нь нотоор
ангийн найзууд, багш руугаа гар
тэмдэглэл хийж байв. Үүнийг харсан
даллан “Баяртай. Би хичээнээ.
би мэл гайхаж цэл хөхөрч билээ.
Баярлалаа. Та нарыгаа санах
“Та нар яаж нот сурсан юм бэ?” гэж
болноо” гэсээр салах үед ангийн
намайг асуухад байдгаараа гайхсан
багш минь надад “Чи маш сайн
ангийн охин маань “ Дунд сургуулийн
дуучин болоорой. Хүнд хүсэл
хөгжмийн хичээл дээрээс сурсан
тэмүүлэл, зоримог зан хамгийн
юм” гэж хэлдэг байгаа. Тэгэхэд
чухал. Чам шиг оюутнууд манай
л анх удаа “Яагаад бидэнд зааж
сургуульд олон ирж байвал бид
болоогүй юм бол? Яагаад нэг ч гэсэн
үнэхээр баяртай байх болно” гэж
хөгжмийн зэмсэг эзэмшүүлэгүй
хүндэтгэн ёслоод гаргаж өгч билээ. юм бол? ” гэсэн бодол төрж билээ. Уул нь би багшдаа мэхийн ёслох,
Тэгээд багш дээрээ очин, үнэнээ
тэр хүнд насаараа талархах хүн шүү хэллээ. “Багшаа би нот мэдэхгүй. дээ. Сайн багш хаа ч сайн л байдаг. Тиймээс яаж хурдан нот сурах вэ? Та Токиод ирсний дараа миний жинхэнэ оюутан нас, жинхэнэ бэрхшээл, боломж ирж билээ. Токиогийн хөгжмийн сургуулийн эхний хичээл орлоо. Багш орж ирээд хөгжим сонсгож хичээлээ
Tokyo School of Music college-g “Professional Course of Post Graduate” 2006-2007 онд төгссөн
12
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
туслаач” гэж билээ. Ингээд л давхар хичээл, цагийн ажил, нойргүй өдрүүд, шүд зуун тэсвэрлэх цаг хугацаа маань эхэлсэн юм. Токиогийн хөгжмийн сургуульд элсэн орсны дараа төлбөрийн дарамт ихээр гарч ирэв.
Суралцах хугацаандаа идэвхтэй амжилттай сайн суралцсан тул төгсөлтийх баяраар Захирлын нэрэмжит шагналаар шагнуулж байлаа
Мөнхтөрийн Нарантуяа
“Тokyo School Of Music” Коллежийг “Гоцлол Дуулаач” мэргэжлээр 2004-2006онд төгссөн. МӨРИЙН ХӨТӨЛБӨРӨӨС ... ХӨДӨЛМӨРИЙН ОРЛОГЫГ НЭМЭГДҮҮЛЭХ ЗАМААР “МОНГОЛ ХҮНИЙ ҮНЭЛЭМЖ”-ИЙГ ӨСГӨНӨ. Ажилтны эрхийг хамгаалах байгууллагын оролцоотойгоор хөдөлмөрийн зах зээлд үр нөлөөтэй хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг бий болгоно. Үндэсний бүтээмж хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх замаар хөдөлмөрийн бодит орлогыг нэмэгдүүлэх ажлыг санаачлан зохион байгуулна.
Сургуулийн төлбөр энгийн гэр бүлд
Тиймээс энэ бүхэн надад урам өгнө.
маань үнэхээр ахадсан тоо байсан
Өдөр нь хичээлдээ явж, шөнө нь
юм. Тиймээс хоёроос гурван цагийн
ажилласаар хүссэн мэргэжлээрээ
ажил хийхээс өөр сонголт гарсангүй.
дөрвөн жил суралцаж төгслөө. Одоо
Хүн үнэхээр хүсч байвал юуг ч даван
эргээд энэ он жилүүдийг бодохоор
туулахад бэлэн байдаг юм билээ.
“Үүүүүхххх” гэж санаа алдмаар болж
Надад олдсон цагийн ажилдаа би
байна.
талархалтай ханддаг байв. Арай
Энэ он жилүүдэд би зөвхөн дуучин
их цалинтай учир түргэн хоолны
болоогүй. Би урлагийн сургуульд
газрын шөнийн ээлжинд ажиллана.
суралцахын хажуугаар бэрхшээлийг
Үйлчлүүлэгч орж ирэхэд цовоо
даван туулах сэтгэлийн хат, өөрийгөө
Хөдөлмөрийн зах зээлийн шаардлагад нийцсэн боловсролын тогтолцоог хөгжүүлэх замаар мэргэжилтэй ажилгүйчүүд бий болохоос хамгаална.
сэргэлэн дуугаар “Та тавтай морилно
ялан дийлэхийн гайхамшигт амт,
уу” гэсээр угтана. Шөнийн гурван
зорьсондоо хүрсэн хүний ааг
цаг болж байхад ийм мэндчилгээ
амтагдах гайхалтай мэдрэмж, жижиг
сонссон япончууд “Хөөх чи үнэхээр
гэлтгүй хичээл зүтгэл бүр томоос
ажлаа сайн хийж байна шүү” гэж
том үр дүнг авчирж болдогийг би
Монгол хүний үнэлэмжийг дээшлүүлэх зорилгоор Монгол хүний дундаж цалинг 2020 он гэхэд 50 хувиар нэмэгдүүлэх эрх зүйн орчинг бүрдүүлнэ.
магтана. Зарим нэг нь 500 иений
ойлгож мэдсэн. Япон орон надад
хоол захиалсан ч 500 иений “гар
их зүйл сургасан. “Үнэхээр их хүсч
цайлгах мөнгө” өгнө. Түргэн хоолны
байвал хүсэхээс гадна яг одооноос
газар цайны мөнгө өгнө гэдэг нь
хийж эхлэх хэрэгтэй” гэж одоо ч би
өдрийн од мэт ховор тохиолдол.
өөрийгөө зоригжуулдаг.
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
13
Мөнхтөрийн Нарантуяа
ААВ ЭЭЖ ХОЁР МИНЬ Хэзээ ч сонсоод уйддаггүй, сонсох
аав ээжийн минь аль нь ч хэлж
бүрт сонирхолтой байдаг хайрын
байсангүй. Бүгд адилхан, бид бол
түүх бол миний ээж, аавын хайрын
нэг гэр бүл гэсэн үзлээр биднийг
түүх юм. Тэд маань багадаа
хүмүүжүүлсэн. Тиймдээ ч бид юмаа
Салхитын лагерьт хамт зусдаг
булаалдан, нэгэнтэйгээ барьцаж
байсан багын найзууд байжээ.
байсангүй ээ.
Хорин насандаа гэр бүл болж амьдрал зохион ууган охиноо өлгийдөн авсан. Би хоёр жилийн дараа төрсөн юм. Цэл залуухан аав ээж хоёр минь биднийг өсгөх гэж чадахаараа зүтгэж байлаа. Намайг бага байхад аав минь жолооны курс ажиллуулж, ээж минь дүрмийн багш хийдэг байж билээ. Харин аав техниктэй ойр ажилладагийн буянаар би 13 настайдаа дүү нарынхаа хамтаар машин бариад сурчихсан юм. Амралтын өдрүүдээр аав ээж хоёр хүүхдүүдээ дагуулаад найз нартайгаа лагерийнхаа байшинд очих дуртай. Тэнд очоод машин барихыг аав минь бага багаар заасаар нэг л өдөр жолооны ард бие даан сууж
үлдээсэн дурсамж олон хэдий ч хамгийн тод үлдсэн нь бидний эрүүл мэндэд анхаарах онцгой анхаарал юм. Аав ээж хоёр бидний шүдэнд маш их анхаардаг байлаа. Төв шуудангийн хойно бид бүгдийн мэдэх “Нүүр ам судлалын төв”-д улиралд нэг удаа үзүүлнэ. Өглөө, оройдоо заавал шүд угаалгана. Шүдээ угаасан хүүхдүүдийг оронд нь оруулаад сонирхолтой үлгэр, домог, бас биднийг жоохондоо ямар хүүхэд байсан тухай, нэрийг нь хэрхэн өгсөн тухай гээд л ярьж гарнаа. Инээлгэж, хөөрөлдөж байгаад эхнээсээ нам унтчихна. Зарим нэг шөнө би ганцаар сэрүүн
чадахаар болсон.
үлдчихээд ааваас “Та ээжтэй
Оюутан болоод эксель машинаа
гуйдагсан.
унаад “халтууранд” явдаг байлаа. Хүнд сурсан юм хэзээ ч илүүддэггүй хойно доо. Халаасны мөнгөө түүртэлгүй олдог байлаа. Энэ бол аавын минь тус л даа. Эрэгтэй бол тийм бай, эмэгтэй бол үүнийг хийх хэрэгтэй гэж
14
Миний аав ээжийн үр хүүхдэдээ
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
танилцсан түүхээ яриад өгөөч” гэж
Миний аав гэж маш ажилсаг хүн бий. Ажилсаг, дайчин зантай, сайхан сэтгэлтэй, өглөгч ааваараа бахархахгүй байхын аргагүй. Манай хорооллынхон ээж аавыг минь сайн танина. Унаган дүүргийнхээ
Мөнхтөрийн Нарантуяа
уугуул иргэд нь болоод ч тэр үү, бидний гал голомт энд байдаг болхоор ч юмуу бид эндээсээ холдох дургүй. Ээж маань намайг үргэлж дэмжиж урмаар тэтгэдэг хамгийн итгэлтэй хүн билээ. Би үргэлж ээждээ илүү ажил авчирна. Энэ бүхэнд ээж маань түүртэж, ундууцна гэж байдаггүй. Байнга л шахуу бүжгийн тэмцээнд орно. Дандаа л хамтлагийнхаа хувцсыг ээждээ даатгана. Хүүхдийн ордны дууны, бүжгийн дугуйланд ээж намайг хүргэж өгч авна. Мөн багаас минь англи хэл сурах хэрэгтэй гэж дугуйлан давтлаганд байнга явуулна. Бага байхаас минь өдийг хүртэл яарсан сандарсан, баярласан, гунисан бүхий л үед ээж минь тайван гэгч нь суугаад цай хоолыг минь бэлтгэн өгч чин сэтгэлээсээ ярилцана. Ээжтэйгээ хэсэг ярилцсаны дараа ямар ч бэрхшээлийг даван туулах
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
15
Мөнхтөрийн Нарантуяа
МӨРИЙН ХӨТӨЛБӨРӨӨС ... ЭРҮҮЛ “ГЭР БҮЛ” БОДЛОГО ХЭРЭГЖҮҮЛНЭ Эрүүл мэндийн боловсролыг дээшлүүлэх замаар эмийн зохистой хэрэглээг төлөвшүүлж,эмчийн жороор эм олгодог тогтолцоог сайжруулсан эрх зүйн орчинг бүрдүүлнэ. Гэр бүлээрээ чөлөөт цагаа идэвхтэй өнгөрүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлж соёл, амралт, спортын төвийг хүн амын нягтаршилд тулгуурлан байгуулна.
”
Хүнсний бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл, хадгалалт, тээвэрлэлт, худалдааны чанарын хяналтыг сайжруулах замаар эрүүл баталгаатай хоол хүнсээр хангах эрх зүйн орчинг бий болгоно.
Гэр бүлийн аз жаргал бол элэг бүтэн амьдрал, үр хүүхэд нь эрүүл саруул өсч торних юм гэдгийг өнөр өтгөн гэр бүлийн гишүүн би багаасаа мэднэ. Тиймээс хүнсний аюулгүй байдал, эмийн зохистой хэрэглээ, бүхий л гэр бүлийн гишүүдийн эрүүл мэндийг хамгаалах явдал туйлаас чухал юм. Манай хотын хувьд гэр бүлийн амралт чөлөөт цагаа зөв боловсон идэвхтэй өнгөрөөх төвүүдийг олноор бий болгох нь үнэхээр чухал. Үүнд анхаарал хандуулснаар бидний ирээдүй хойч үе эрүүл чийрэг, энэрэнгүй, соёлтой болж төлөвшиж чадах билээ.
эрч хүчээр бүрэн цэнэглэгдэнэ. Хүн
чамайгаа цээжиндээ тэвэрсэн тэр
өөрөө эх хүн болоод хүүгээ харан
өдөр хорвоо ертөнц илүү тодоор
байхдаа ээжийгээ хайраараа биднийг
гэрэлтэж миний амьдрал утга дүүрэн,
хамгаалсан хүн юм байна гэж
зорилго дүүрэн, тэмүүлэл дүүрэн
ойлгосон. Хүүхдээ хайрласан учир ээж болсон билээ. Чамайгаа үеийнхээ хүн зоригтой “Супер хүч”-тэй болдог.
хүүхдүүдтэй аз жаргал, сэтгэл тэнүүн
Миний эгч, би, миний дүү нар залуухан амьдраасай гэж ээж нь туйлаас хүснэ. аав ээжийнхээ хайранд өсч өдий
Үр хүүхэд бидэнд хайрын дээдийг
хүрсэн энхрийхэн үрс нь билээ.
авчирдаг билээ ...
Үр минь чамтайгаа учирсан, чамайгаа үнссэн, чинийхээ үнэрийг үнэрлэсэн,
16
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
Мөнхтөрийн Нарантуяа
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
17
Мөнхтөрийн Нарантуяа
ӨВӨӨГӨӨ ДУРСАХУЙ. ЭМЭЭГЭЭ ДУРЬДАХУЙ.
Зусландаа гарчихаад орой нар буусан хойно өвөөгийнхөө өвөр дээр суугаад намуухан амьсгалыг нь сонсоод сахлыг нь ирмэрч байгаад унтчихдаг байж билээ. Өвөө, эмээ нарынхаа тухай
хороолол анх байгуулагдаж
ярихаар өнө эртний сайхан
байхад өвөөд минь одоо ч
түүхийн тухай ярих болдог.
бидний амьдарч байгаа Өргөө
Ээж минь багадаа өргүүлсэн
кино театрын ард байрлах
болохоор би гурван өвөө,
13-р байранд дөрвөн өрөө
гурван эмээтэй азтай
байр улсаас өгсөн гэдэг. Энэ
жаалуудын нэг л дээ. Аавын
байрандаа ороод тун удаагүй
минь аав Өвөрхангай аймгийн
байхад эмээд минь бас байр
Хайрхандулаан сумын уугуул
авах эрх олгогджээ. Н. Наваан
Б. Цэрэндорж гэж хүн байлаа.
өвөө, эмээтэй ярилцаж байгаад
Харин эмээ Ичинхорлоо өдгөө
“Хоёулаа үр хүүхдүүдтэйгээ хамт
93 нас зооглож буй сайхан
амьдрахаас хойш улсаасаа ахиж
буянтай буурай бий. Ээжийн
байр явч яаж болох билээ. Өөр
өргөж авсан аав миний хайртай
олон нялх, нойтон хүүхэдтэй айл
өвөөг Н. Наваан, эмээг минь Б.
орж амьдраг” гээд эмээгийн
Цэвэлмаа гэдэг.
байрыг буцаасан юм билээ.
Өвөө минь багш, эмээ минь эмч мэргэжилтэй сэхээтэн гэр бүл байлаа. Гурав дөрөвдүгээр
18
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
Ийм л үнэнч өвөө эмээ минь бидэнтэй хамт амьдарч, биднийг өсгөхөд гар бие
”
Өвөө, эмээгийнхээ тэтгэвэрийн мөнгөөр үр ач нь зайрмаг авах төдий биш, хайртай буурайнуудтайгаа хамтдаа аялаж, амарч, дуртай зүйлсээ хийхэд хүрэлцэхээр тэтгэвэрийн сантай болгох юмсан гэж би мөрөөддөг юм. Гэхдээ би үүнийг зөвхөн мөрөөдөж суумааргүй байна.
Мөнхтөрийн Нарантуяа
оролцсон юм. Өвөө, аав ээжид
Өвөө, эмээ хоёул Өмнөговийн
хүүхдүүдийнхээ боловсролд их
хүмүүс. Говийхон их зочилно.
анхаарах хэрэгтэй гэж захина.
Гэрийн минь дунд өрөөнд
Биднийг дугуйланд явахад
хамаатны минь олон ч ах, эгч
үргэлж дэмжинэ. Зун зусландаа
нар маань амьдарч сургууль,
гарчихаад орой нар буусан
ажилдаа явж амьдралынхаа
хойно өвөөгийнхөө намуухан
гарааг эхэлсэн юм. Амжилттай
яриаг сонсож хэвтэж байгаад
яваа нь цөөнгүй бий шүү.
нэг л мэдэхэд унтчихдаг байж
Гадаа нарлаж байхдаа эргэн
билээ.
тойрныхонтойгоо яриа
Эмээ бол ач, зээгийнхээ амин бурхан хэзээнээсээ мөн билээ. Аав ээждээ хааяа нэг зэмлүүлэхэд эмээгийн харц л биднийг аварна шүү дээ. Одоо миний эмээ миний хүүг өмөөрч хамгаална гэж сүйд болно шүү дээ.
өнрүүлээд эхлэхэд “Аан чи чинь манай Наваан, Цэвээн хоёрын зээ юм бий. Аргагүй
МӨРИЙН ХӨТӨЛБӨРӨӨС ... ОРЛОГЫН ЯЛГААГ АРИЛГАНА Өндөр настны амьжиргааны түвшинг сайжруулахын тулд тэтгэврийг нэмэгдүүлэх хуулийн төслийг санаачилна. -Тэтгэмжийг зорилтот бүлэгт бодитоор хүргэхийн тулд ил тод хуваарилалтын зохицуулалтыг бий болгоно.
дээ, сайн хүний үрс хүртэл сайн сайхан явах жамтай хойно” гэж дотночилдог билээ. Миний бахархал гэдэг өвөөгөөс
Ижил ажлын байранд ижил хэмжээний цалинг авдаг тогтолцоог бий болгоно.
эмээгээс минь эхтэй.
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
19
Мөнхтөрийн Нарантуяа
НИЙГМИЙН ШИНЭ ҮЗЭГДЭЛ М. НАРАНТУЯА Надад маш олон хүнээс “Яагаад..? Яагаад..? Яагаад заавал нэр дэвших гээд байгаа юм бэ?” гэж ихээр асууж байгаа. Одоогоос арван жилийн өмнө буюу 2006 онд зуны амралтаараа ирээд “Айриш ресторан”-д найз нартайгаа уулзаад сууж байлаа. Гадаах машины зогсоол дээр таваас зургаан хүүхэд машин угаана гэдэг байв. Тэдэнтэй хэд хэдэн удаа тааралдсаны дараа “Та нар миний машиныг харж өгсөн юм чинь хоолоор дайлая” гэж хэлээд дагуулаад шидчихвээ. Дагуулж яваад Дөрвөн замын автобусны хойд талын зэргэлдээ цайны газар оров. МӨРИЙН ХӨТӨЛБӨРӨӨС ... ТӨРИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЯЛГАВАРТАЙ БАЙДЛЫГ АРИЛГАНА Монгол хүн Монголдоо бүх төрлийн өвчнийг бүрэн эмчлүүлэх боломж нөхцөлөөр хангана.
Үнэндээ ресторанд хоолоор дайлах мөнгө хүрэхгүй байв. Тав, зургаан хүүхэд дагуулаад ортол цайны газрын хүмүүс над руу гайхсан, сонжсон
Багшийн ачааллыг бууруулж, ажиллах орчныг сайжруулах, ерөнхий боловсролын чанар стандартыг олон улсын жишигт хүргэх замаар боловсролын чанарыг дээшлүүлнэ. Үзэл бодол, нам эвслийн гишүүнчлэлээс үл хамааран төрийн бүх төрлийн халамжийн үйлчилгээнд шударгаар хамрагдах нөхцөлийг бүрдүүлсэн хууль санаачилж батлуулна.
20
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
харцаар тойруулаад харж байсан юм. Хүүхэд болгонд идмээр байгаа хоолыг нь авч өгөөд хэсэг ярилцаад тэр оройдоо салцгаав.
Мөнхтөрийн Нарантуяа
Япон явахаасаа өмнө хэд
хийх тусам нэг удаагийн тус
хүүхэдтэй, яаралтай элэг
хэдэн удаа уулзаад хамтдаа
болох нь өөрийгөө хуурснаас
шилжүүлэн суулгах хагалгаанд
хооллож билээ. Сүүлдээ цайны
ялгаагүй, өдөр аргалснаас
орох шаардлагатай Төмөрцэцэг
газрын хэд маань ч биднийг
ялгаагүй гэдгийг эдгээр хүмүүст
эгчийг фейсбүүк хаягтай хүн
таньдаг боллоо. Эхэндээ
туслахын тулд бодлогод
бүр мэдэх биз ээ. Дашбалбар
эдгээр хүүхдүүд ээж аавгүй
нөлөөлөх ёстой гэдгийг улам
агсаны охин Индрагийн
учир гудманд гарч дээ гэж
их мэдэрсэн, мэдсэн. Төрд
эхлүүлсэн энэхүү сайн үйлсийн
боддог байв. Гэтэл хүүхдүүд
бусдыгаа төлөөлж очих хүсэл
аянг хамтдаа дэмжсэн олон
маань өөрсдөө амьдралаа
маань үүнтэй холбоотой.
хүний ачаар хэрэгцээтэй
ярьж эхлэхэд тэдний ихэнх нь ээж аавтай хэрнээ гэр бүлийн хүчирхийлэлийг тэвчихээ болиод гэрээсээ зугтааснаа хэлсэн юм. Үнэхээр харамсалтай. Тэд өлсөхийн эрхэнд хулгай хийж, гуйлга гуйж, машин харж, өөрсдийг нь харааж зандарсан зарим нэгнээс сэм хариу авдаг тухайгаа гээд сэтгэлийн гүнээс амьдралаа хуваалцдаг болсон юм. Би тэдэнд өөрийнхөө хэр хэмжээнд сургааль айлдаж “Муу хүүхэд байж болохгүй. Муу хүн болвол бүүр мууг хийнэ, муухай амьдрана” гэж хэлж өгнө. Тэд нартай өнгөрүүлсэн богино цаг хугацаанд хүүхэд өөрт нь чин сэтгэлээс хандсан хүнийг сэтгэлээсээ хайрлахад хэзээд бэлэн гэдгийг ойлгож авсан юм. Одоо тэд маань том болж, ихэнх нь хүнтэй суугаад хүүхэд гаргаад, боломжийн амьдарч байгаа гэж дуулдсан. Сайхан биш гэж үү… Хүүхдүүдэд бага зэргийн дэм болсон, тус хүргэх гэж хичээсэн, бусдыг уриалсан, сайн үйлийг хэвшүүлэх гэж зүтгэсэн олон ажлыг би хийсэн. Гэвч эдгээр ажлуудыг
Фэйсбүүк буюу өнөөдрийн хувьд миний амьдралын салшгүй нэгэн хэв маяг болсон нийгмийн сүлжээний талаар бичихгүй бол болохгүй нь. Хүмүүс мэдээллээ нууцлах, далд байлгах хэрэгтэй гэж зөвлөх нь бий. Гэсэн хэдий ч нийгмийн нээлттэй сүлжээнд нууцлаг, ойлгомжгүй байх ямар ч боломжгүй бөгөөд ингэх ч шаардлагагүй юм. Өнөөгийн энэ цаг үе биднийг бусдаасаа нуугдах бус бусадтай хуваалцдаг, хэнтэй ч шууд харилцах боломжтой үед амьдарч байна. Тиймээс илүү өргөн цар хүрээнд ажиллахыг эрмэлзэх хэрэгтэй болов уу. 2010 оноос нийгмийн сүлжээг иргэд түлхүү ашиглаж ирснээр олон хүнд туслах, танилцах бас мэдсэнээ хуваалцах боломж надад бүрдсэн гэж үздэг. Би баян хангалуун хүн биш ч хандив тусламжийг бий болгох боломжтойг, бусдын зовлон бэрхшээлийг мэдрэн туслах хүсэлтэй олон хүний нэг байгаагаа нийгмийн сүлжээний ач тус гэж ойлгодог. Гурван
хандивыг босголцож л байсан. Энэ мэт ажлаас бид нэгнээ гэх сэтгэлтэй, ядарсанаа дэмнэдэг эртний сайхан чанар маань хэвээр байгаа юм байна гэсэн итгэлтэй, бодолтой үлдсэн. Миний ардын сэтгэл үнэхээр
” сайхан шүү
Нэг тусламж, нэг сайн үйлсийн аян, нэг хүүхдийн эмчилгээгээр асуудлыг шийдвэрлэх боломжгүй гэдгийг би сүүлийн гурван жилийн хугацаанд харж байна. Өдрөөс өдөрт “Туслаач” гэх хүмүүсийн тоо нийгмийн сүлжээнд нэмэгдсээр… Би илүү олон хүний асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд түүнээс ч олон хүмүүсийн нийгмийн, эрүүл мэндийн, эрүүл амьдрах орчинг сайжруулах хэрэгтэй гэдгийг ойлгосон. Бид зөвхөн нэг удаадаа бус, нэг насаараа сайхан амьдрах учиртайсан.
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
21
Мөнхтөрийн Нарантуяа
ИХ ХОТЫН БУЖИГНААН ДУНД ...
орж ирлээ” хэмээн хэлж байв. Угаасаа манай хүн энэ үеэс л өөр байсан юм. Өөр байна гэдэг муухай гэсэн үг биш л дээ. Тоо томшгүй дайралт түүн рүү их ирнэ. Сайтууд хэрэглэгчдийнхээ хандалтыг түүний тухай сенсациар нэмэгдүүлдэг биз дээ. Зарим нэг нь хүн өөрийн хийсэн ажлаа сурталчилах гэж хичнээн хичээгээд ч амжилтыг эс олж байхад М. Нарантуяа яаж ийм сонирхолтой байгаа юм бэ
Тэр надтай ярилцахаар зорьж
хаана алдсан болоод өөрийгөө
гэж үү. Ямар нууц байгаа юм бэ.
ирээд байгаа нь энэ юм. Шөнийн
хайж байгаа хэрэг вэ? Содон
Үнэндээ цаадахад чинь “нууц”
23 цаг…
зүйлээр тэр дандаа гайхуулдаг
байхгүй л дээ. Тэр байгаагаараа
байлаа. Түүний үсний засалт,
л ийм энгийн хүн. Цахим
Надад түүнээс асуух олон
өмссөн хувцас, бас клип. Сайн
хуудсандаа өөрт мэдрэгдсэнээ л
олон асуулт байгаа. Үнэндээ
дуучин гэдэг олон клиптэй
бичиж, өөрийн хүсч байгаа сайн
асуух ямар ч шаардлагагүй
дуучинг хэлдэг шахуу байсан юм
сайхнаа бусадтай хуваалцдаг.
юм. Хариултаа авсан ч тэрэнд
даа. Хэдэн дуучидын цомгийг
Үнэнээрээ, өөрийнхөөрөө
итгэхгүй байх тохиолдол
дамжуулж сонсдог үе. Харин
байдаг учраас л бусдыг
бишгүй олон. Бүх хүний мэддэг
Нара дуу бүртээ клиптэй хүн
дагуулсан хэрэг. Би түүнийг
“уншсан” гэх үнэний талаар би
байх. Ойр ойрхон ярилцлага өгч
бусдад байгаа бүхнээрээ
мэдмээргүй байлаа.
зурагтаар гарна.
тусладаг тухай чамгүй л сонсож
Түүнийг таних л сонирхолтой.
байсан. Гэвч тэр байнга л
Одоогоос арван гаруй жилийн
дайралтуудтай тулгарч байдаг
өмнө дуучин Нара Япон улсын Токиогийн хөгжмийн сургуульд сурдаг гэсэн
Тэр бол Монголчууд бидний сэтгэлийн гал асаалттай байгааг мэдрүүлсэн эмэгтэй.
“Хэцүү байдаг уу?” гэж асуутал “үгүй дээ, миний фэйсбүүкт надад талархсан, амжилт хүссэн
танилцуулгатайгаар “UBS Мusic”
мөн өөрийнх нь амьдралд
нэвтрүүлгээр түүний “Өөрийгөө
хэрхэн эерэгээр нөлөөлж
хайж явна” явна дууны клип
Дэрвийсэн сормуустай, цав
байгааг илэрхийлсэн маш олон
цацагдсан юм. Яг л ийм шөнө
цагаан тэгшхэн шүдтэй, бас
сэтгэгдэл ирдэг гээд л огт
байсан, үнэндээ тэр үед залууст
загварлаг хувцастай. Энэ үеэс
шантардаг шинжгүй хариуллаа.
үзэх юм хомс байсан тул
л урлагийнхан хувцас загвартай
Хамт байхад сонирхолтой,
хөгжмийн нэвтрүүлгийг хүлээнэ.
зэрэгцэхээр оролддог болсон
хөгжилтэй гэдэг олон төрлийн
Клип нь маш сонин, гэхдээ
юмдаг уу даа.
хүн байдаг бол түүнтэй байхад
үзэхэд сонирхолтой боловч
Хит хөгжмийн нэвтрүүлгийн
тулхтай бөгөөд итгэлтэй
ойлгомжгүй үгтэй байлаа.
Д.Давааням асан “энэ охин
санагдлаа. Түүнийг УИХ-ын
Өөрийгөө хайж байна гэдэг.
Монголын Рок Попын хаалгыг
сонгуульд нэр дэвших тухай
Яагаад өөрийгөө хайна гэж,
цөм өшиглөн яг өөрийнхөөрөө
постоо өөрийн цахим хуудсанд
22
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
Мөнхтөрийн Нарантуяа
оруулахад манай улсын сошиал
пост бичээд л маргааш нь
ирж. Магад түүний танилцуулга,
ертөнц нэг хэсэг л савлаж
дэвшинэ гэж байгаа юм биш ээ.
бусдад төрүүлэх сэтгэгдэл
байлаа. Зарим нь цочирдож,
Хэрвээ надад шийдвэр гаргах
нь өөрөөс нь бүр түрүүлээд
зарим нь бухимдаж, харин
эрх мэдэл байсан бол нийгмээ
жинхэнэ түүнийг орхиод
олонхи нь амжилт хүсч байлаа.
илүү сайхан болгож чадна даа
гүйчихсэн биз. Түүнийг таньж
Харин надад өнөөх л Яагаад
гэсэн бодол аль дээр үеэс л
мэдэхийн хэрээр улам ч их
… Энэ шийдвэрийг гаргах
байсан юм. Зорилго маань зөв
хайрлаж байж мэднэ.
болсон нь шалтгаан л надад их
учраас өөртөө итгэлтэй байгаа
Надруу ирж яваад машиных нь
сонирхолтой байв.
юм. Би асуудал үнэхээр хүнд
бензин дуусаад Сүхбаатарын
байхад харчихаад өнгөрөөд
талбайн баруун талын зам дээр
... Манайхан их сонин хүмүүс
явж чаддаг хүн биш ээ” гэсэн
зогсчихож гэнэ. Өөрийн цахим
шүү “Нэгэн бяцхан хүүгийн
нь ерөнхийдөө түүний өөртөө
хуудсандаа
эмчилгээний хандивыг
хэр итгэлтэй байгааг мэдэхийг
босгочихоод баярласан
хүссэнийг минь харуулчихав.
“Заа найзууд минь ёстой нам
сэтгэгдэлээ бичсэний дараа нэг
М. Нарантуяад хүн бүрт
онигоонд орчихоод байж
эмэгтэй түүний хувийн чатаар
заяагаагүй нэг чанар бий. Тэр нь
байна, талбайн баруун талд
нь “та ямар өөдгүй юм бэ,
хүнийг өөртөө “автуулчихдаг”.
“BUD” рестораны хажууд
миний хүүхдэд туслаагүй байж,
Хэрвээ түүнтэй нэг уулзаад
бензин дуусаад зам дээр нам
өөр хүний хүүхдэд туслалаа”
сайхан ярилцах юм бол
гацчихлаа. Ойр явж байгаа
гэсэн мэссэж илгээжээ. Тэрхүү
үнэхээр түүний найз болохоос
найзууд байвал жаахан бензин
мэссэжийг уншаад “ Нээрээ л
татгалзахын аргагүй.
авчирч тус болооч тэгэх үү?
тийм дээ, миний хүсэл байвч
гээд бичтэл хэдэн залуус
чадал маань хязгаартай. Харин
усны саванд бензин хийчихсэн
би яавал энэ бүх хүүхдүүдэд туслаж чадах вэ?.” хэмээн анх бодсон гэнэ билээ...
Зорилго маань зөв учраас өөртөө итгэлтэй байгаа юм.
иржээ. Бас болоогүй хажуугаар өнгөрсөн машинаас нэг охин амьд цэцгийн баглаа бэлэглээд амжилт ерөөгөөд явсан гэнэ.
Бодлогод л нөлөөлж чадахгүй
Уулзсан хүн бүр нарийн хуруутай
Тэр бол Монголчууд бидний
юм бол бидний чадал хаана
жижигхэн гарыг нь атгаж “би
сэтгэлийн гал асаалттай байгааг
ч хүрэхгүй юм байна гэдгийг
чамайг ёстой ийм гэж бодоогүй.
мэдрүүлсэн эмэгтэй. Мөн
ойлгосон. Тиймээс судлаж
Ямар хөөрхөн ааштай охин бэ”
өөрчлөлтийн боломж байгааг
эхэлсэн. Боломж байгааг
гэнэ. Энэ дүр зургийг нэг биш
ойлгуулах нийгмийн шинэ
мэдсэн. Ингээд шийдсэн.
удаа харж байсан юм. Харин
идэвхитэн.
Бид сонголт огт хийгээгүйгээс
яагаад вэ гэвэл ямар ч маяггүй
болоод сонгоогүй амьдралаар
өөрөөрөө байгаа нь хүнийг
Түүний хэлдэгээр “Хэрэв хүсч
амьдарч давахааргүй давааг
татдаг юм билээ.
байвал зөвхөн хүсэх хангалтгүй
давж байгаа бол өөрчлөх
Үнэндээ бид энэ эмэгтэйн
хийх хэрэгтэй”. Өөрчлөлтийг
хэрэгтэй. Түүний яриа
тухай өөрсдийнхөө толгойд нэг
хүсч байвал саналаа өгөх
ойлгомжтой байлаа. Ярьж
Нарантуяа буулгачихаад түүн
хэрэгтэй.
байснаа миний нүд рүү харснаа
шиг байгаагүйд нь их гайхаад
инээмсэглэн “гэхдээ л гэж чи
байх шиг. Түүнээс Нара энэ бүх
бодож байна уу? Би нэг өдөр
цагт өөрийнхөөрөө л оршиж
Б.Цацрал
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.
23
Мөнхтөрийн Нарантуяа
ж э г т . э э с н э р г э т э ү н з и Ш даргаар у Ш
24
Шинээр сэтгэж Шударгаар зүтгэнэ.