สมบัติของผู้ดี

คํานํา สมบัติผูดี คือ หลักปฏิบัติ 10 ประการ ของผูที่มี กาย วาจา ใจ อันสุจริต เดิมเปนคูม อื สอนกุลบุตร กุลธิดาในสมัยรอยปกอ น ผานมายาวนานรอยกวาปแลว ซึ่งเขียนขึ้นมาโดยหมอมราชวงษเปย มาลากุล เรียบเรียงไวตั้งแต พ.ศ.2455 คําวา 'ผูด 'ี เราคงไดยนิ กันมาบางแตความหมายในปจจุบนั อาจจะตีความแตกตางไป จากรอยปทแี่ ลวบางเพราะสังคมปจจุบนั ผูค นสวนใหญมกั จะคิดวาตนเองนัน้ เปนผูด ี แตคณ ุ สมบัตนิ นั้ อาจจะไมครบเหมือนแตกอ น เนือ่ งจากบทเรียนเหลานีไ้ ดหา งหายไป จากสังคมแลว ดวยยุคสมัยที่เปลี่ยนไปทําใหผูคนตางหลงลืมความเปนสมบัติผูดี หนังสือเลมนีจ้ ะสามารถฝกฝนอบรมใหเด็กมีความรูค วามเขาใจถึงเรือ่ งของ สัมมาคารวะ จรรยามารยาท กาลเทศะที่ดี โดยการใชภาพประกอบเปนการตูน ในการนําเสนอเพื่อใหมีความตื่นรูในเด็ก มีเนื้อหาที่สั้น กระชับ เขาใจงายมากกวา หนังสือสมบัติของผูดีฉบับดั้งเดิม เพื่อเปนการปลูกฝงใหเด็กมีสมบัติของผูดี ทีส่ ามารถใชไดจริง หวังเปนอยางยิง่ วาหนังสือเลมนีจ้ ะมีประโยชนกบั ผูส นใจไมมากก็นอ ย สุวิมล อรรถโกวิท

2

สารบัญ หนา ความหมาย และลักษณะของคําวา "ผูดี"

4-5

บทที่ 1 ผูดียอมรักษาความเรียบรอย

6-11

บทที่ 2 ผูดียอมไมทําอุจาดลามก

12-18

บทที่ 3 ผูดียอมมีสัมมาคารวะ

19-26

บทที่ 4 ผูดียอมมีกิริยาเปนที่รัก

27-35

บทที่ 5 ผูดียอมเปนผูมีสงา

36-41

บทที่ 6 ผูดียอมปฏิบัติการงานดี

42-46

บทที่ 7 ผูดียอมเปนผู ใจดี

47-50

บทที่ 8 ผูดียอมไมเห็นแกตัวฝายเดียว

51-57

บทที่ 9 ผูดียอมรักษาความสุจริตซื่อตรง

58-60

บทที่ 10 ผูดียอมไมประพฤติชั่ว

61-64

3

สมบัติของผูดี การที่เราจะมองดูวาใครจะเปนผูดีหรือไมเปนผูดีไมไดดูที่ฐานะทางการเงินหรือฐานะ ทางสังคมแตจะมองดูที่การแสดงออกทางกิริยามารยาทของบุคคลนั้นซึ่งจะแสดงออกมา ทางกาย วาจา และใจ ดูแลวมีความเรียบรอยเหมาะสมเขากับกาละเทศะมากนอยเพียงใด ผูที่ไดรับการอบรมกิริยามารยาทดียอมแสดงใหเห็นวาพื้นฐานทางครอบครัวเปนผูดี ดังสุภาษิตที่วา 'สําเนียงสอภาษา กิริยาสอสกุล' ดังนั้น เพื่อแสดงใหเห็นวาวงศตระกูล ของตนเองเปนผูดีก็ควรปฏิบัติตามหลักที่ดีซึ่งไดเรียบเรียงไวแลวในหนังสือเลมนี้

ความหมายและลักษณะของคําวาผูดี ผูด ี หมายถึง บุคคลผูม คี วามประพฤติดี มีจรรยามารยาทที่ดีทั้งกายวาจา และทางใจ เช น ย อ มรั ก ษาความเรี ย บร อ ย มี กิ ริ ย า อันเปนทีร่ กั ไมทาํ อุจาดลามก ใจดี มีสมั มาคารวะ ไมเห็นแกตัวปฏิบัติการงานดีซื่อสัตยสุจริต

4

ดังนัน้ ผูด จี งึ มีคณ ุ ลักษณะแหงความดีทสี่ ามารถเห็นไดดว ยความประพฤติ 3 ทาง คือ กายจริยา คือ การทําดีทางกาย หมายถึง มีลักษณะ การยืน เดิน นั่ง นอนที่ดี มีความสุภาพ เรียบรอย วจีจริยา คือ การทําดีทางวาจา หมายถึงมีลักษณะ การพูดจาปราศรัยที่ออนหวาน นุมนวล ชวนฟง มโนจริยา คือ การทําดีทางใจ หมายถึง มีลักษณะ ของความนึกคิดที่ดี มีความเมตตากรุณา ลักษณะของสมบัติผูดีนั้นสามารถแยกประเภทออกไดเปน 10 บท ดังนี้ 1. ผูดียอมรักษาความเรียบรอย 2. ผูดียอมไมทําอุจาดลามก 3. ผูดียอมมีสัมมาคารวะ 4. ผูดียอมมีกิริยาเปนที่รัก 5. ผูดียอมเปนผูมีสงา 6. ผูดียอมปฏิบัติการงานดี 7. ผูดียอมเปนผูใจดี 8. ผูดียอมไมเห็นแกตัวฝายเดียว 9. ผูดียอมรักษาความสุจริตซื่อตรง 10. ผูดียอมไมประพฤติชั่ว 5

บทที่

1

ผูดียอมรักษาความเรียบรอย

ผูดียอมรักษาความเรียบรอย โดยแสดงออกมาทางการกระทํา ดังนี้

1.

2.

3.

ผูดียอมไมใชกิริยาขามกรายใคร หมายถึง เมื่อเดินเขาใกลใคร ก็ควรหลีกไปในระยะที่พอเหมาะ ไมยกมือยกเทาใหโดนใคร หรือ ข ามหัว ใครไมวาเขาจะนั่ง นอน ยืน เดิน ไมเหยียดเทาใสใคร เมื่อผูใหญนั่งอยู

ผูดียอมไมอาจเอื้อมในที่ตํ่าที่สูง หมายถึง เมื่อผูใหญนั่งอยู หากเราจะทําอะไรในที่สูงกวาทาน ตองขอโทษทานกอน จึงจะทําได และไมควรจับตองศีรษะของใครกอนไดรับอนุญาต ผูดียอมไมลุก นั่ง เดินพรวดพราด โดนคนอื่น หรือสิ่งของแตกเสียหาย หมายถึง กอนที่จะเคลื่อนที่ไปไหน ตองทําอยางระมัดระวังสิ่งรอบตัวเสียหาย 7

4.

ผูดียอมไมลวงเกิน โดนตัวผูอื่นซึ่งไมใชหยอกลอกันในฐานะเพื่อน หมายถึง การที่ เราจะถูกเนื้อตองตัวผูอื่น ตองระมัดระวังถาเขาเปนผูใหญ หรือคนที่ไมใชเพื่อนกัน

5.

6.

ผูดียอมไมผานหนา หรือบังผูอื่น เมื่อเขาดูอะไรอยู หมายถึง เมื่อผูอื่นกําลังดูอะไรอยู เมื่อมีความจําเปนจะตองผานไป ควรผาน ไปดานหลัง ถาจําเปนตองผานกลางไป ก็ควรขอโทษเขากอนจะเปนการถูกตอง

8

ผูดียอมไมสงของใหผูอื่นดวยการผลัก หรือโยน หมายถึง เมื่อจะสงของ ใหใครควรจะถือของโดยการหงายมือ แลวสงใหถึงมือผูรับ

เจไฝโภชนา อาหารและเครื่องดื่ม

7.

8.

1.

ผูดียอมไมเสียงดัง หมายถึง ไมควร เสียงดังในทีส่ าธารณะ เมือ่ ผูอ นื่ กําลัง ทําอะไรอยู ถาเราจะเดิน ตองเดินเบาๆ เมือ่ จะพูดตองคอยพูด

ผูดียอมไมพูดจาเสียงดังในบานคนอื่น หมายถึง เมือ่ ไปหาผูอ นื่ ทีบ่ า น ไมควร ทําอะไรเสียงดังๆ หรือพูดจาสงเสียงดัง ในบานของคนอืน่ เปนการเสียมารยาท

ผูดียอมรักษาความเรียบรอย โดยแสดงออกมาทางคําพูด ดังนี้ ผูดียอมไมพูดสอด หรือแยงผูอื่นพูด หมายถึง ขณะทีผ่ อู นื่ กําลังพูดอยู ไมควรพูดแทรก ขึน้ มา ตองรอใหผอู นื่ พูดจบกอน หากจําเปนตองพูดก็ตอ งใหเขาพูดจบระยะหนึง่ แลวจึง ขอโทษกอนทีจ่ ะพูด ไมแยงคนอืน่ พูด ไมแขงกันพูด ไมพดู พรอมกัน 9

2.

3.

ผูดียอมไมพูดเสียงดัง หมายถึง เมือ่ จะคุยกับใคร ตองพูดดวยนํา้ เสียงปกติ พอไดยนิ ชัดเจน อยูใ กลกนั พูดคอยๆ ก็ไดยนิ ผูดียอมไมตวาดหรือพูดจา กระโชกโฮกฮาก หมายถึง เมือ่ จะพูดกับใคร ตองใช นํา้ เสียงปกติ พอเหมาะกับ เรือ่ งทีพ่ ดู และบุคคลคนนัน้ คือใคร

4.

10

ผูดียอมไมใชคําพูดที่ดื้อรั้น และเกรี้ยวกราด หมายถึง เมือ่ ฟงผูอ นื่ พูดผิดกับทีต่ วั เองคิดไว ถาเราไมพอใจก็ควรขอโทษกอนจึงจะอธิบาย หรือเมือ่ ตองการใหใครทําอะไรใหเรา ก็ไมควร พูดจาดวยคําพูดทีด่ อื้ รัน้ เอาแตใจตัวเอง ควรอธิบายใหคนอืน่ ฟงอยางมีเหตุผล

ผูดียอมรักษาความเรียบรอย โดยแสดงออกมาทางความคิด ดังนี้

1.

2.

ผูดียอมไมปลอยใจใหฟุงซานกําเริบหยิ่งยโส หมายถึง ตองตั้งใจจดจอกับ สิง่ ทีท่ าํ อยูใ หเสร็จเปนเรือ่ งๆไป ไมรวนเร ทําแคชวั่ ขณะ หรือเมือ่ ไดทาํ งานอะไร ทําเสร็จเพียงนิดเดียวก็เยอหยิง่ ถือตัววาไมมใี ครสูไ ด เชน เรียนอยูใ นชัน้ ไหน ตั้งใจเรียนหนังสือ ฟงครูอธิบาย ไมเอาการบานของวิชาหนึ่งไปทําในวิชาอื่น ไมเอางานของวันหนึ่งไปทําในอีกวัน ตั้งใจแนวแนลงในการงานนั้นๆ ผูดียอมไมทําทาทางตึงตังรุนแรงเมื่อโกรธ หมายถึง ตองไมแสดงความโมโห ฉุนเฉียว พลุง พลาน ดวยอารมณโกรธ โดยปกติคนทีอ่ ยูร วมกัน ก็ตอ งมี กระทบกระทัง่ กันบางเปนเรือ่ งธรรมดา เราก็ตอ งอดทน เมือ่ รูส กึ วาไมพอใจ

TOY SHOP

SALE

50%

11

บทที่ ผูดียอมไมทําอุจาดลามก

2

ผูดียอมไมทําอุจาดลามก โดยแสดงออกมาทางการกระทํา ดังนี้

โรงเรียน

1.

3.

ผูดียอมไมแตงตัวในที่แจง หมายถึง การแตงตัว นั้นมีความจําเปนจะโปเปลือยบางสวน จึงจําเปน ตองทําในที่ลับตา ไมควรทําในที่สาธารณะ

ผูดียอมไมจิ้มควักลวงแคะแกะเการางกายในที่ชุมชน หมายถึง ขณะที่อยูในที่ชุมชน ไมแคะฟนในโตะ อาหารไมควักลวงภายในเครื่องแตงตัวตามรางกาย ไมแคะแกะเการางกายหากมีความจําเปนตองปลีกตัว ออกจากที่ประชุมนั้นกอนจึงทํา 13

2.

ผูดียอมใสเสื้อผาสะอาด หมายถึง ตองระวังไมให เสื้อผามีกลิ่นเหม็นสาบ เปนที่รําคาญของคนอื่น เลือกใหเหมาะสมกับวัย เปนนักเรียนก็ตองแตง กาย ใหถูกระเบียบ

4.

ผูดียอมไมหาวเรอใหปรากฏในที่ชุมชน หมายถึง อาการที่หาวเรอเปนธรรมชาติ แตเพราะการที่หาวเรอตองอาปากทําให เห็นอวัยวะในปาก ขณะอยูในที่สาธารณะ ทําใหผูที่เห็นเกิดความสะอิดสะเอียน ควร ระมัดระวังไวเสมอ หากรูวาเราจะหาวหรือ เรอก็ควรใชผาปดปากไว หรือปลีกตัว ออกจากผูอื่นโดยเฉพาะเวลารับประทาน อาหารจําเปนตองระมัดระวังเปนพิเศษ 14

5.

ผูดียอมไมทําสิ่งที่ควรทําในที่ลับ มาทําในที่แจง หมายถึง กิริยา อาการบางอยางควรจะทําในที่ลับ ก็ตองทําในที่ลับอยาไปทําในที่แจง อาจกลายเปนลามกอนาจารได หาก มีความจําเปนก็ควรหาทางหลีกเลี่ยง

6.

ผูดียอมไมบวนขากถุยเสียงดังประเปอน หมายถึง ปกติเราไมควรบวนนํ้าลาย ไมวาที่ไหนถาหากจําเปนจริงๆ ก็ไม ควรมีเสียงเคยกถุยตองดูวาควรหรือ ไมควร หากไมมีที่สําหรับบวนก็ตอง ทําในที่มิดชิดเพื่อไมใหแพรเชื้อนํ้าลาย

FREE

Wi ZONE

7.

ผูดียอมไมจามเสียงดังโดยไมปองปาก หมายถึง การไอจามเปนอาการ อยางหนึ่งซึ่งเกิดขึ้นทั่วไปเมื่อจะไอ หรือจามไมวาจะอยูที่ไหนตองพยายาม ใหเสียงไอจามนั้นเบาที่สุดเทาที่จะเบาได ตองมือหรือวาใชผาเช็ดหนาปดปาก ไวเพื่อปองกันเชื้อโรคจากนํ้าลายของ เรากระเด็นไปโดนคนอื่น นารังเกียจ

15

8.

9.

ผูดียอมไมกินเลอะเทอะ มูมมาม หมายถึง ในการรับประทานอาหาร ถามีอะไรเปน สิ่งสกปรกก็ทําใหรับประทานอาหารไมได ไมควรรีบตักอยางตะกละตะกลาม ไมควร ตักเลอะเทอะออกขอบจานกลาง หากจะ รับประทานก็ไมควรตักขาวคําโตจนเกินไป และไมควรใหมีเสียง เชน เคี้ยวดัง หรือ ซดนํ้าดัง ไมควรพูดเวลาอาหารอยูในปาก ผูดียอมไมหยิบสิ่งที่ผูอื่นจะกินดวยมือเรา หมายถึง เมื่อจะหยิบอาหารสิ่งหนึ่งสิ่งใด เชน ผลไม ผักหรือ ของอื่นสงใหผูอื่นไมควร จับตองสิ่งนั้นดวยมือเรา ควรใชชอนกลางสงให หรือหยิบทั้งภาชนะใหเพื่อไมใหความสกปรก

10.

ผูดียอมไมพูดไกลหนาผูอื่นจนเกินไป หมายถึง ในการคุยกันนั้น ตามปกตินั้นควรใช เสียงพอเหมาะไมดังเกินไป หรือเบาเกินไป และในการพูดนั้นก็ไมควรยื่นหนาเขาไปพูด ใกลชิดผูอื่นเกินไป เพราะกลิ่นปากของเรา อาจเหม็นจนผูอื่นรับไมไดหรือนํ้าลายอาจจะ กระเด็นไดเพราะฉะนั้นจึงควรอยูในระยะที่เหมาะสม ไมใกลเกินไป เพื่อปองกันความ รังเกียจกันและกัน อาจเปนเพระาเหตุที่แสดงกิริยาแบบนั้น 16

11.

12.

ผูด ยี อ มไมหยิบของกินผานหนาผูอ นื่ ซึง่ ควรขอโทษและขอใหเขาสงให หมายถึง ขณะที่รับประทานอาหารรวมกันอยูนั้นจะตองการของสิ่งใด ไมควรหยิบยกขามหรือผานหนาผูอื่นหากมีความจําเปนจะตองหยิบจริงๆ ก็ควรขอโทษเขา แลวขอใหชวยหยิบให ผูด ยี อ มไมละลาบละลวงเอาของผูอ นื่ มาในการบริโภค เชน แกวนํา้ และผาเช็ดมือ หมายถึง การรับประทานอาหารนั้นของที่ใชรวมกัน มีของที่ใชเฉพาะคนก็มี เชน ภาชนะใสอาหารกลางวันรวมกัน แต เครื่องใชเฉพาะตนคือ ชอนสอม แกวนํ้า ผาเช็ดมือ ของที่ใชเฉพาะ คนนี้ อยาถือวิสาสะไปใชของผูอื่นเพราะของเหลานี้เปนของประจํา เฉพาะตัวของคนแตละคน จึงไมควรใชปะปนกัน

17

ผูดียอมไมทําอุจาดลามก โดยแสดงออกมาทางคําพูด ดังนี้

1.

ผูด ยี อ มไมกลาวถึงสิง่ โสโครกนารังเกียจในทีป่ ระชุมชน หมายถึง การกลาวถอยคําใดๆ ซึ่งเปนการพูดถึงสิ่งโสโครกตางๆ เชน ของเนาเหม็น หรือสิ่งสกปรกในที่ประชุมชน ไมสมควร ความจริงการพูดคําพวกนี้ไมวาที่ไหนหรือกับใคร ไมเปนมงคลกับตัวเรา

ผูดียอมไมทําอุจาดลามก โดยแสดงออกมาทางความคิด ดังนี้

1.

ผูด ยี อ มพึงใจทีจ่ ะรักษาความสะอาด หมายถึง ความสะอาดมีอยู 3 ทาง คือสะอาดกาย สะอาดวาจา และสะอาดใจ ถาแบงประเภทอยางนี้หมายถึงความดีงาม หรือความไมทุจริตทางกาย วาจา และใจ

18

บทที่

ผูดียอมมีสัมมาคารวะ

3

ผูดียอมมีสัมมาคารวะ โดยแสดงออกมาทางการกระทํา ดังนี้

1.

2.

3.

ผูด ยี อ มนัง่ ดวยกิรยิ าอันสุภาพเฉพาะ หนาผูใ หญ หมายถึง เมื่ออยูกับผูใหญ ควรจะรูวาตนควรจะนั่งตรงไหน และจะนั่งอยางไร ถาทานนั่งเกาอี้ และทานอนุญาตใหนั่งเกาอี้ไดก็ควรนั่ง แตไมควรนั่งไขวหาง หรือกระดิกเทา ควรนั่งดวยทาทางสุภาพเรียบรอย ควรแกสถานที่และภาวะของตัวเอง ผูด ยี อ มไมเดินนําหนาผูใ หญ หมายถึง เมื่อเดินไปกับผูใหญตองเดินตามหลังทาน และไปในระยะไมหาง ไมชิดเกินไป เพราะถาเดินหางมักพูดไมคอยไดยิน ถาเดินชิด เกินไปก็จะสะดุดสนเทา ตองเดินในระยะที่พอเหมาะ ไมเดินแซงหนาผูใหญ ผูด ยี อ มใหทนี่ งั่ อันสมควรแกผใู หญหรือผูห ญิง หมายถึง ขณะที่เรานั่งหรือยืนอยู ในทีไ่ หนก็ตาม เชน ในชุมชน หรือในรถโดยสารเมือ่ มีคนชรา หรือผูห ญิงขึน้ มาตองให ที่นั่งแกคนเหลาแตถาคนเหลานั้นอุมเด็กมา มีครรภ หรือมีของหนักติดมือมาก็ตองลุกให 20

4.

5.

6.

ผูด ยี อมถอดหมวกทุกครัง้ เมือ่ ไปสถานที่ ทีค่ วรเคารพ เชน โบสถ วิหาร สุเหรา หมายถึง ควรแสดงความเคารพตอสถานที่ ของศาสนาตางๆ ผูด ยี อ มถอดหมวกเมือ่ เขาไปบานผูอ นื่ หมายถึง เมื่อเขาบานใครตองรูจักเคารพ สถานที่โดยการถอดหมวกทุกครั้ง

ผูด ยี อ มไมทดั หรือคาบบุหรี่ และสูบใหควันไปโดนผูอ นื่ หมายถึง ไมควรสูบบุหรี่ คาบบุหรี่ หรือนําบุหรี่มาทัดหู เพราะจะสรางความรําคาญใหผูอื่น ทําใหคนอื่นเหม็น และเปนอันตรายตอสุขภาพตัวเองและผูที่อยูใกลเคียงได

21

7.

8.

ผูช ายยอมเคารพผูห ญิงกอน หมายถึง เมื่อชายหญิงไดพบกัน ตามปกติผูชายตองเคารพ ผูหญิงกอน จึงจะนับวาเปนมารยาทที่ดี ทั้งนี้หมายถึงสุภาพสตรีและสุภาพบุรุษโดยทั่วไป ไมใชแคพอแมพี่ปานาอาปูยาตายายครูบาอาจารย ซึ่งตองเคารพกันฐานญาติอยูแลว ผูล ายอมเปนผูเ คารพกอน หมายถึง แขกไปถึงบานของใคร ไมวาคนนั้นจะเปนบุคคล ประเภทใด เมื่อจะลากลับฝายผูเปนแขกตองแสดงคารวะตอเจาของบาน ควรแกภาวะ ของตน ถาแขกเปนผูนอยกวา ก็ทําตามภาวะของผูนอย ถาเปนผูใหญก็ทําในภาวะผูใหญ

9.

22

ผูน อ ยยอมเคารพผูใ หญกอ น หมายถึง ในการแสดงความ เคารพตอกันนั้น ตามปกติ ผูนอยตองเคารพผูใหญกอน แลวผูใหญจึงรับเคารพ เชน เมื่อพบกันผูนอยตองไหวกอน แลวผูใหญจึงรับไหวภายหลัง หากอยูในเครื่องแบบอยางไร ในที่เชนใร ตองทําใหเหมาะ กับกาลเทศะ

ผูดียอมมีสัมมาคารวะ โดยแสดงออกมาทางคําพูด ดังนี้

1.

2.

3.

ผูด ยี อ มไมพดู จาลอเลียน หรือลอเลนกับผูใ หญ หมายถึง ตามปกติผนู อ ยยอมตองเคารพ ผูใหญอยูทุกเมื่อ แลวพูดกับผูใหญก็ตองพูดเรียบรอยมีสัมมาคารวะ ตองไมพูดจาลอเลียน หรือลอเลนทาน ดังนั้นจึงตองพูดจากับผูใหญดวยสัมมาคารวะเสมอ ผูด ยี อ มไมกลาวรายถึงญาติมติ รทีร่ กั ใครนบั ถือของผูฟ ง หมายถึง เราพูดกับใครเราไมควร พูดถึงญาติมิตรที่ผูพูดอยูกับเรานั้นรักใครนับถือกันในทางเสียหาย คือไมนินทาเพื่อนฝูง หรือญาติพี่นองของผูที่พูดอยูดวยใหผูนั้นฟง ผูด เี มือ่ จะขอทําอะไรลวงเกินใคร ตองขออนุญาตเขากอน หมายถึง เมื่อเรามีความจําเปน จะลวงเกิน ผูอื่น เชน เราเห็นผงหรือแมลง ติดอยูบนศีรษะของผูอื่น หากเรา ปรารถนาดีจะชวยหยิบผง หรือ แมลงออก กอนที่เราจะทําควร ขอโทษเขาเสียกอนแลวจึงหยิบออก 23

4.

ผูด เี มือ่ ตนทําผิดกับใครควรขอโทษกอนเสมอ หมายถึง เมื่อเราอยูรวมกับคนหมูมาก เราอาจจะกระทบกระทั่งกันได เมื่อพลาดพลั้งไปก็ตองกลาวขอโทษ

24

4.

ผูด เี มือ่ ใครแสดงคุณตอตนเรา ควรขอบคุณเขาเสมอ หมายถึง เมื่อมีผูหนึ่งผูใดชวยเหลือเราใน ทางที่ดีเราตองกลาวคําขอบคุณ

ผูดียอมมีสัมมาคารวะ โดยแสดงออกมาทางคําพูด ดังนี้

1.

ผูด ยี อ มเคารพยําเกรงบิดามารดาและอาจารย หมายถึง บุคคลผูสรางชีวิตของเรา เทาทีเ่ ราเกิดขึน้ มา ก็มเี พียงสองคนเทานัน้ ทานทัง้ สองคือพอกับแมเปนผูม คี วามรัก เราจริงเปนผูสรางชีวิตและรางกายเรา ถัดจากนั้นก็มีบุคคลที่มีควรเคารพ คือ ครูอาจารย ครูบาอาจารยเปนผูสรางชีวิตเราในฝายวิชาความรู 25

2.

3.

ผูด ยี อ มนับถือนอบนอมตอผูใ หญ หมายถึง ผูใหญคือบุคคลผูมีความเจริญ กวาเราควรใหความเคารพเปนอยางสูง

26

ผูด ยี อ มมีความออนหวานตอผูน อ ย หมายถึง คนทีไ่ ดชอื่ วาเปนผูใ หญนนั้ คือผูที่มีคุณธรรม เห็นผูที่นอยกวาตน ไมวา สถานใดสถานหนึง่ แลว ไมแสดง อาการขมขูใหตกใจกลัว หรือไม เอารัดเอาเปรียบผูนอย ตองแสดง ความเอ็นดูโดยถือหลักวาเปนผูใหญ ตองแสดงความเมตตากรุณาตอผูนอย จึงทําใหผูนอยเคารพรักดวยนํ้าใจ

บทที่

ผูดียอมมีกิริยาเปนที่รัก

4

ผูดียอมมีกิริยาเปนที่รัก โดยแสดงออกมาทางการการะทํา ดังนี้

1.

2.

ผูด ยี อ มไมทาํ กิรยิ ารืน่ เริงเมือ่ เขามีทกุ ข หมายถึง เมือ่ ไปในงานศพ ไมควรแสดง กิริยารื่นเริงหรือตลกคะนองสรวลเส เฮฮา ควรแสดงอาการสงบสํารวม

28

ผูด ยี อ มไมฝา ฝนเวลานิยม หมายถึง ไมยืนเมื่อคนอื่นนั่งกับพื้นและไมนั่ง กับพื้น เมื่อเวลาเขายืนเดินกัน เมื่อ คนสวนมากทํา เราก็ควรทําเสมือน เขาเมืองตาหลิ่ว ตองหลิ่วตาตาม

3.

29

ผูด ยี อ มไมทาํ กิรยิ ามึนตึงตอแขก หมายถึง เมื่อแขกมาที่บาน ไมวา จะเปนใครเราตองตอนรับ ดวยอาการยิ้มแยมแจมใส

4.

5.

ผูด ยี อ มไมใหแขกคอยนานเมือ่ เขามาหา หมายถึง เมือ่ แขกมาหาตองรีบใหพบโดยเร็ว ไมวา กําลังทํากิจอยูก ด็ คี วรใหโอกาสแกแขกไดพบทุกเวลา ไมควรปลอยใหแขกตองคอยนาน ผูดียอมไมจองดูนาฬกาในเวลาที่แขกยังนั่งอยู หมายถึง ขณะที่แขกกําลังนั่งอยูในบาน ไมควรจองดูนาฬกา เพราะเทากับเปนการไลแขกใหกลับทางออม หากมีธรุ ะจําเปน เชน นัดกับคนอืน่ ไว ก็ควรอธิบายใหแขกรู และขอโทษแขก

30

6.

7.

ผูดียอมไมกระซิบกระซาบกับผูใดในเวลาเมื่ออยูเฉพาะใครคนหนึ่ง หมายถึง ขณะกําลังคุย อยูกับใคร หรืออยูในกลุมใด ไมควรกระซิบกระซาบกับใคร เปนการสวนตัวซึ่งอีกฝายหนึ่ง หรือคนหนึง่ ทีร่ วมอยูน นั้ ไมรู เพราะทําการเชนนีอ้ าจทําใหผทู ไ่ี มรเู รือ่ งนัน้ มีความระแวงสงสัย ไปตางๆ นานาได หากมีความจําเปนจะตองทําเชนนั้น ก็ควรอดใจไวจนกวาจะไดโอกาส เพื่อไมใหเกิดความระแวงสงสัยในใจกันและกัน ผูดียอมไมใชกิริยาโกรธ หรือดุใครตอหนาแขก หมายถึง ในขณะที่อยูตอหนาแขก หรืออยูรวมกับคนตางถิ่น หรืออยูในที่ชุมนุมชน ไมควรแสดงอาการโกรธเคืองผูใดผูหนึ่ง หรือดุดาวากลาวคนรับใชของตนตอหนาคนเหลานั้น

31

8.

ผูดียอมตองรับตองสงแขกเมื่อไปมา ในระยะอันสมควร หมายถึง เมื่อแขกมาถึงบานเรือนตนตองออก ตอนรับดวยความยินดี เมื่อแขกกลับ ตองสงแขกในระยะพอควร แสดงใหเห็นความยินดีตอนรับ

ผูดียอมมีกิริยาเปนที่รัก โดยแสดงออกมาทางคําพูด ดังนี้

1.

ผูด ยี อ มไมเทีย่ วติเตียนสิง่ ของทีเ่ ขาแตงตัง้ ไวในบานทีต่ นไปสู หมายถึง เมือ่ ไปถึงบานใดร ไดเห็นสิง่ หนึง่ สิง่ ใดซึง่ เขาตกแตงไวในทีน่ นั้ ไมควรตําหนิตเิ ตียนใหเปนทีส่ ะเทือนใจ เจาของบาน ควรจะหาทางชวยเหลือโดยปรึกษา หรือถามเหตุผลดูกอ น ควรแกกช็ ว ยแก ควรเปลีย่ นแปลงใหดขี นึ้ ขยายความกวางออกไป ในเวลาไปชวยงานเขาหรือไปในงานเขา เมือ่ เห็นอะไรทีเ่ ขาทําไวขดั หูขดั ตาหรือไมเหมาะไมถกู ตองก็ตอ งหาทางชวยแกไขปรับปรุงให ดีขน้ึ ไมใชนงั่ ตําหนิตเิ ตียน ซึง่ ไมเปนการสมควรเลย 32

2.

3.

ผูดียอมไมพูดจาติเตียนรูปกายใคร หมายถึง เมื่อเห็นใครๆ มีรางกายบกพรองหรือไม สมสวน ก็ไมควรตําหนิติเตียนเขา ทั้งตอหนาและลับหลัง ตองขอโทษกอนถึงจะพูดได

ผูดียอมไมทักถึงเรื่องรายๆ โดยทําใหเขาตกใจ หมายถึง เมื่อไดพบใคร ไมวาจะเปน เพื่อนสนิทหรือไมสนิทก็ตาม เปนผูใหญ เปนเด็ก แมรูวาเขามีความรายหรือเรื่องไมดี ก็ไมควรพูดถึงเรื่องรายโดยพลุงเขามาใหเขาตกใจ ควรพูดปลอบเพื่อหาทางแกไข 33

4.

5.

ผูดียอมไมพูดจาติเตียนรูปกายใคร หมายถึง เมื่อเห็นใครๆ มีรางกายบกพรองหรือไม สมสวน ก็ไมควรตําหนิติเตียนเขา ทั้งตอหนาและลับหลัง ตองขอโทษกอนถึงจะพูดได ผูดียอมไมทักถึงเรื่องรายๆ โดยทําใหเขาตกใจ หมายถึง เมื่อไดพบใคร ไมวาจะเปน เพื่อนสนิทหรือไมสนิทก็ตาม เปนผูใหญ เปนเด็ก แมรูวาเขามีความรายหรือเรื่องไมดี ก็ไมควรพูดถึงเรื่องรายโดยพลุงเขามาใหเขาตกใจ ควรพูดปลอบเพื่อหาทางแกไข 34

6.

ผูดียอมไมกลาวถึงอัปมงคลในการมงคล หมายถึง งานแตงงานก็ไมควรเลาถึงเรื่องผัวเมีย แตกกัน ทะเลาะวิวาทกันจนถึงหยารางกัน หรือไปในงานทําบุญวันเกิด ก็ไมควรเลาถึงเรื่องตาย หรือเรื่องของความพินาศตางๆ ตองหาเรื่องที่เปนมงคลมาเลาสูกันฟง

J u s t m a r rie d

4.

1.

ผูดียอมมีกิริยาเปนที่รัก โดยแสดงออกมาทางความคิด ดังนี้ ผูดียอมรูจักเกรงใจคน หมายถึง ไมควรรบกวนผูอื่น ถามีความจําเปนจริงๆ ก็ควรขอโทษกอน 35

บทที่ ผูดียอมเปนผูมีสงา

5

ผูดียอมเปนผูมีสงา โดยแสดงออกมาทางการกระทํา ดังนี้

1.

ผูดียอมมีกิริยาอันผึ่งผายองอาจ หมายถึง ตองยืน เดิน นั่ง นอน ใหเหมาะสม เชน ตองยืนตัวตรง เดินตัวตรง นั่งตัวตรง ไมยืนชิดผูใหญจนเกินไป ไมเดินเร็วหรือชาเกินไป ไมนั่งหลังขด เปนการชวยใหสวนของรางกายทุกสวนทํางานไดตามสภาพของมัน แตตอง ระวังไมใหเกิดทาทางที่จะกลายเปนหยิ่งหรือจองหอง ควรทําดูใหสุภาพเรียบรอย 37

2.

ผูดีจะยืนนั่ง ยอมอยูในระดับที่ควรไมแอบอยูหลังคน หรือหลีกเขามุม หมายถึง เมื่อจะยืนจะ นั่งในที่สาธารณะ คือควรอยูหนาตองอยูหนา ควรอยูหลังตองอยูหลัง ถาหากเปนผูใหญไปอยู ขางหลังเทากับเปนการกีดกันที่ยืนที่นั่งของผูนอย เขาแถวปกติตองไปตามลําดับผูใหญ ผูนอย

หนูตอบไดคะ

3.

ผู  ดี ย  อ มไม เ ป น ผู  ก ล า ๆ กลั ว ๆ ลุกลี้ลุกลน หมายถึง เราตองมี ความองอาจกลาแสดงออก ตองทําเหมือนวาไมมีคนอยู แสดงอาการทุกอยางใหเปนปกติ

ผูดียอมเปนผูมีสงา โดยแสดงออกมาทางคําพูด ดังนี้

1.

ผูดียอมพูดจาฉะฉาน ชัดถอยชัดคํา หมายถึง ควรพูดจาดวยนํ้าเสียงพอประมาน นาฟง รื่นหู 38

ผูดียอมเปนผูมีสงา โดยแสดงออกมาทางความคิด ดังนี้

1.

2.

ผูดียอมมีความรูจักงามรูจักดี หมายถึง ตองฝกตาใหรูจักดู ตองฝกหูใหรูจักฟง ตองฝก กายใหรูจักนิ่งสงบ ตองฝก ใจใหรูจักงามรูจักดี อยางไรดี อยางไรไมดี เมื่อไดเห็นอะไร ก็สามารถเปรียบเทียบได เลือกทําแตสิ่งที่ดีที่งาม

ผูดียอมมีอัธยาศัยดี หมายถึง ตองรูจักเขาสังคม คบกับบุคคลไดทุกชนิดโดยการสังเกต และรอบรู เชน รูวาบุคคลนั้นมีฐานะอยางไร ตนมีฐานะอยางไร รูจักเวลาวาขณะใดควร พูดเปนจริงจัง หรือพูดเลนเพื่อสนุกไมถือตัว และแสดงความเมตตากรุณา รูจักอดทน และใหอภัยและรูจักรับผิดเมื่อผิดพลาด 39

3.

ผูดียอมมีอัชฌาสัยเปนนักเลง ใครจะพูดหรือเลนอันใดก็เขาใจและตอติด หมายถึง ตองวางใจเปนนักกีฬา คือรูจักแพ รูจักชนะ รูจักผิด รูจักถูก รูจักยกโทษใหผูอื่น มองคนทั้งหลายแตในทางที่ดีที่ชอบ มีความอดทน ฟงคนอื่นใหเขาใจ และรูจักพูด เลน รูจักรับมุข

40

4.

ผูดียอมมีใจกลาหาญ หมายถึง ตองกลาอดทน ไมยอทอในภัยอันตราย ที่มีมาซึ่งหนา เชน เปนนักรบก็จะไมกลัวตาย หาญสูศัตรูเพื่อประเทศชาติของตน เพื่อรักษาเกียรติ ประวัติที่ดีไว ไมวาจะเปนนักเรียน หรือครู ก็ตองอดทนกลาหาญที่จะทําเรื่องของตน

5.

ผูดียอมมีความเขาใจไหวพริบ รูเทาถึงการณ หมายถึง เรียนดี ขยันตั้งใจนั้นตองประกอบดวย จําได คลองปาก ขึ้นใจ เขาใจ

41

บทที่ ผูดียอมปฏิบัติการงานดี

6

ผูดียอมปฏิบัติการงานดี โดยแสดงออกมาทางการกระทํา ดังนี้

1.

2.

ผูดียอมทําการอยูในระเบียบแบบแผน หมายถึง ในการกระทําตางๆ ผูดียอมรักษา ระเบียบแบบแผนถือเอาหลักของเหตุผลเปนสําคัญ ไมทําตามอําเภอใจโดยไมมีหลักมั่นคง ผูด ยี อ มไมถว งเวลาใหผอู นื่ คอย หมายถึง ในการนัดหมายเพือ่ ทําการอะไร ตองทําตนให เปนคนตรงตอเวลา ถาตนเปนคนผิดเวลาแลว จะทําใหผูอื่นตองเดือดรอนรําคาญ และ อาจเสียงานดในบางกรณี ดังนั้นจึงควรเปนคนตรงเวลาเสมอ

43

ผูดียอมปฏิบัติการงานดี โดยแสดงออกมาทางคําพูด ดังนี้

1.

ผูด พี ดู สิง่ ใดยอมใหเปนทีเ่ ชือ่ ถือได หมายถึง เมือ่ จะพูดอะไร ตองเปนคําทีอ่ อกจากหัวใจจริง คือพูดตามที่เห็นที่ฟงที่ทําหรือไดรูสึกไมใชเสแสรงพูดใหคลาดจากความจริง พูดยังไงตอง เปนอยางนั้น คําพูดที่เราพูดคํานั้นถึงจะเปนที่เชื่อถือไดของคนฟงได

ผูดียอมปฏิบัติการงานดี โดยแสดงออกมาทางความคิด ดังนี้

1.

44

ผูดียอมเปนผูรักษาความสัตยในเวลา หมายถึง ความสัตยคอื ความตรงหรือ ซือ่ ตรง ความซือ่ ตรงเปนชีวติ จิตใจอัน ซือ่ ตรงตอตัวเอง ไมทาํ ชัว่ ซือ่ ตรงตอ คนอืน่ คือไมทาํ ความเดือดรอนใหใครๆ

2.

ผูดียอมไมเปนผูเกียจคราน หมายถึง เมือ่ ลงมือประกอบการงานแลวไมยอม ใหการงานคัง่ คางตองทําใหเสร็จ และทําใหสดุ ความสามารถทีม่ ี

45

3.

ผูดียอมเปนผูรักษาความเปนระเบียบ หมายถึง ระเบียบแบบแผนขอบังคับ ขนบธรรมเนียม ประเพณีอะไรทีไ่ ดตงั้ ไวแลว หรือเคยทํากันมา เปนธรรมเนียมแลว ตองผูร กั ษาระเบียบนัน้ ไว ความเปนกลุม เปนกอนของคนยอมคุม กันไว ดวยระเบียบ ไมมรี ะเบียบยอมไมดี และไมวา จะ ทํางานการใด หากจัดระเบียบใหดแี ลวก็จะ สะดวกและรวดเร็ว

4.

ผูด ยี อ มเปนผูท าํ อะไรทําจริง หมายถึง เมือ่ ไดลงมือทําอะไรแลวตองทําสิง่ นัน้ ใหสาํ เร็จ เชน เรียนหนังสือ ก็ตอ งเรียนใหถงึ ทีส่ ดุ ของวิชาตามชัน้ ตองไมหยุดเรียนไปกลางคัน เปนตน 46

บทที่

ผูดียอมเปนผูใจดี

7

ผูดียอมเปนผู ใจดี โดยแสดงออกมาทางการกระทํา ดังนี้

1.

ผูดีเมื่อเห็นสิ่งของของใครตก ยอมตองหยิบยื่นให หรือบอกใหรู หมายถึง เมื่อพบของ ตกไมวา เปนทีใ่ ด ถาเจาของอยูต อ งบอกเจาของใหรู ถาลับหลังเจาของตองเก็บเอาไวมอบเจาหนาที่

พี่คะ !!! กระเปาตกคะ

48

ระวังทอคะ

2.

ผูดีเมื่อเห็นเหตุรายหรืออันตรายจะมีแกผูใด ยอมตองรีบชวย หมายถึง ไมวาจะอยูในที่ ใดกับผูใด เมื่อเห็นเหตุรายจะเกิดขึ้นตองรีบ บอกทันที เชน รูวาทางเปนหลุมเปนบอ

ผูดียอมเปนผู ใจดี โดยแสดงออกมาทางคําพูด ดังนี้

1.

ผูดีตองไมเยาะเยยถากถางผูกระทําผิดพลาด หมายถึง เมื่อเห็นผูใดพลาดพลั้ง ดวยเรื่องอยางใดอยางหนึ่ง ยอมไมเยาะเยยใหเขาไดอาย เชน เขาพลาดลมไมหัวเราะเยาะเปนตน 49

ผูดียอมเปนผู ใจดี โดยแสดงออกมาทางความคิด ดังนี้

1.

2.

ผูดียอมไมคิดที่จะโหดเหี้ยมกับผูนอย หมายถึง ตองเปนคนมีนํ้าใจ มีเมตตาตอผูที่อายุนอยกวา

50

ผูดียอมโอบออมอารี หมายถึง มีนํ้าใจ ชวยเหลือ เอื้อเฟอตอทุกคน

บทที่

8

ผูดียอมไมเห็นแกตัวฝายเดียว

นั่งเลยครับ คุณยาย

ผูดียอมไมเห็นแกตัวฝายเดียว โดยแสดงออกมาทางการกระทํา ดังนี้

1.

2.

ผูดียอมไมหาความสบาย กอนผูใหญหรือผูหญิง หมายถึง ควรใหความสบาย แกผูใหญและสตรีกอนตัวเรา 52

ผูดียอมไมแยงที่นั่งใคร หมายถึง ไมควรแยงที่นั่งในที่สาธารณะมา เปนของตัวเองเพียงคนเดียว

3.

ในเวลารับประทานอาหารผูดียอมแบงปนสงตอสิ่งของใหแกผูอื่นตอๆไป โดยไมหวังแตจะกินคนเดียว หมายถึง เมื่อรับประทานอาหารรวมกับผูอื่นนั้น ควรบริการผูอื่นดวยการสงอาหารใหเขา หากผูอื่นตักอาหารไมถึง ไมใชตักใสจานตัวเองอยางเดียว

4.

53

ผูดียอมไมเก็บเอาของที่เขาตั้งไว เปนของสวนกลางมาเยอะจนเกินไป หมายถึง เราไมควรฉวยโอกาส เอาของที่เขาตั้งไวเปนของสวนกลาง นํามาเปนของตัวเองทั้งหมด ควรจะเอื้อเฟอแกผูอื่นดวย

5.

6.

เมื่อเราไดรับสิ่งของหรือไดรับการเลี้ยงดูจากใครยอมตองตอบแทนเขา หมายถึง ถาไดรับสิ่งของจากผูอื่นแลวถึงแมวาสิ่งนั้นจะมีคานอยก็สมควรตอบแทนเขา ผูดียอมไมลืมสงของที่คนอื่นใหยืมคืน หมายถึง เมื่อเราหยิบยืมสิ่งของของคนอื่น มา ใหเรารีบสงคืนทันทีเมื่อเสร็จแลว เราตองเกรงใจผูอื่นเมื่อยืมอะไรมาก็แลวแต

54

ผูดียอมไมเห็นแกตัวฝายเดียว โดยแสดงออกมาทางคําพูด ดังนี้

1.

2.

ผูดียอมไมแยกคนหนึ่งมาจากใครเพื่อ จะพาไปพูดจากันอยางลับๆ หมายถึง เมื่อใครกําลังคุยกันอยู เราไมควร แยกคนใดคนหนึ่งออกมาเพื่อมาพูดจา กันแบบลับๆ ทําใหเกิดการระแวงได

55

ผูดียอมไมสนทนาแคเรื่องของตนเอง ฝายเดียวจนคนอื่นไมมีชองจะพูดได หมายถึง ในขณะที่พูดคุยกันอยู ในวงสนทนานั้นไมควรพูดคุย แตเรื่องหรือธุระของตัวเองเกินไป ควรเปดโอกาสใหผูอื่นไดพูดบาง และควรรับฟงผูอื่นดวยความเต็มใจ

3.

ผูดียอมไมหยิบนุนหยิบนี่ของผูอื่นมาดูจนเกินเหตุเหมือนกลับวาจะหาอะไรซักอยาง หมายถึง เมื่อไปบานใครไมควรหยิบสิ่งของตางๆที่เจาของบานไมไดอนุญาต เพราะอาจทําใหเกิดความเสียหาย และเปนการเสียมารยาทอยางหนึ่ง

ไมอรอยเอาซะเลย

56

ผูดียอมไมเห็นแกตัวฝายเดียว โดยแสดงออกมาทางความคิด ดังนี้

1.

2.

ผูดียอมไมเปนคนตอหนาอยางลับ หลังอยาง หมายถึง ทั้งตอหนา และลับหลังก็ควรทําแบบเดียวกัน ไมควรทําตัวแบบหนาไหวหลังหลอก เพราะแสดงถึงความไมจริงใจ

ม

ไปแกไขมาให

รับทรา คะบอสบ

57

ผูดียอมเปนผูตั้งอยูในความเที่ยงตรง หมายถึง ควรประพฤติปฏิบัติตน อยูในความเที่ยงตรง ไมมีอคติ ไมวาตนจะอยูในสถานะไหน ก็ควรวางตนใหเที่ยงตรง

บทที่

9

ผูดียอมรักษาความสุจริตซื่อตรง

อมรักษาความสุ กษาความสุจริจตริซืต่อซืตรง ่อตรง ผูผูดียดอียมรั โดยแสดงออกมาทางการกระทํ โดยแสดงออกมาทางคําพูด ดังานีดั้ งนี้

1.

2.

ผูด ยี อ มไมละลาบละลวงเขาหองกอนทีเ่ ขาจะเชิญ หมายถึง เมือ่ ไปบานใคร กอนจะเขาหอง ควรไดรับอนุญาตจากเจาของบานกอน และไมควรละลาบละลวงที่จะเขาหองใด ถาเจาของบานไมไดเชิญใหเขา ผูดียอมไมหยิบนูนหยิบนี่ของผูอื่นมาดูจนเกินเหตุ เหมือนกับวาจะหาอะไรซักอยาง หมายถึง เมื่อไปบานใครไมควรหยิบสิ่งของตางๆที่เจาของบานไมไดอนุญาตเพราะอาจทําใหเกิดความ เสียหาย ชํารุด และเปนการเสียมารยาทอยางหนึ่งในการไปบานผูอื่น

59

3.

ผูดียอมไมแอบฟงคนอื่นพูด หมายถึง เมื่อคนอื่นกําลังคุยกันอยูเราไมควร แอบฟงวาเคาคุยอะไรกันไมควรสอดรูส อดเห็น

ผูดียอมรักษาความสุจริตซื่อตรง โดยแสดงออกมาทางคําพูด ดังนี้

1.

ผูดียอมไมถามถึงเรื่องสวนตัวหรือเรื่อง ในบานของคนอื่นที่ไมเกี่ยวกับเรา หมายถึง เมื่อไดคุยกับใครก็ตามควรถามเกี่ยวกับเรื่องสุขทุกข เทานั้น ไมควรถามซอกแซกเรื่องสวนตัวหรือเรื่องภายในบานเพราะเปนการเสียมารยาท

2.

60

ผูดียอมไมถามใครวาเขียนหนังสืออะไร หมายถึง เมื่อเห็นคนอื่นกําลังเขียนหนังสืออยู ไมควรถามวากําลังเขียนอะไร เขียนหาใคร เพราะบางครั้งผูเขียนอาจเขียนถึงความลับ บางอยางซึ่งไมสามารถเปดเผยใหใครรับรูได

บทที่ 10 ผูดียอมไมประพฤติชั่ว

ผูดียอมไมประพฤติชั่ว โดยแสดงออกมาทางการกระทํา ดังนี้

1.

ผูดียอมไมระรานและทํารายคนอื่น หมายถึง ไมควรคิดรายเบียดเบียนใคร เพราะตัวเองใหญกวามีอํานาจกวา มีพวกเยอะกวา ควรมีความเมตตาตอผูอื่น

2.

62

ผูดียอมไมขมเหงผูที่ออนกวา หมายถึง ไมควรรังแกและเอาเปรียบ คนที่ดอยกวาเชนเด็กและผูหญิง ควรใหความชวยเหลือ

ผูดียอมไมประพฤติชั่ว โดยแสดงออกมาทางคําพูด ดังนี้

1.

2.

3.

4.

ผูดียอมไมหาเรื่องทะเลาะวิวาท หมายถึง ไมควรหาเรื่องเดือดรอนหรือกอเรื่อง ทะเลาะกับใครดวยความไมพอใจ หากวา ไมพอใจใครก็ควรอดทนและอดกลั้นเอาไว ผูดียอมไมนินทาวารายใคร หมายถึง ไมควรนินทาวารายใคร เพราะการนินทา เปนเครื่องบั่นทอนความรัก ความเชื่อมั่น ถาหากวาไมพอใจใครควรเฉยๆไวจะดีที่สุด

ผูดียอมไมชอบพูดจาศอดเสียดยุงยง หมายถึง ไมควรพูดยุยงใหคนโนนคนนี้เขาใจผิดกัน ผูดียอมเปนคนประจบสอพลอ หมายถึง ไมควรพูดจาดวยอาการประจบสอพลอ เพื่อใหใครรัก หรือเพื่อหวังผลประโยชน 63

ผูดียอมไมประพฤติชั่ว โดยแสดงออกมาทางความคิด ดังนี้

1.

ผูดียอมเกรงกลัวตอบาป หมายถึง เมื่อจะทําอะไรก็ควรมีความละอายใจ กลัวบาปกรรม กลัวผลของความชั่วที่ไดทําลงไป เมื่อมีความละอายตอบาปแลว ก็ไมกลาทําความชั่ว 64