Κατανομή εργασίας
Βασίλισσα
– Κηφήνες
Αποκλειστική εργασία τους είναι η Αναπαραγωγή Όλες οι άλλες εργασίες: εργάτριες
Σε άλλα κοινωνικά έντομα Οι
εργάτριες: συγκεκριμένες υποομάδες με συγκεκριμένα μορφολογικά χαρακτηριστικά.
ΧΡΟΝΟΣ ΖΩΗΣ ΕΡΓΑΤΡΙΑΣ
Εξαρτάται από την εποχή, τη διατροφή, το είδος της εργασίας και τη φυλή της μέλισσας Άνοιξη & Φθινόπωρο 30 – 60 ημέρες
Καλοκαίρι 15 – 38 ημέρες
Χειμώνα 140 ημέρες ή και περισσότερο…
Οι χειμερινές εργάτριες έχουν αναπτυγμένα λιπώδη σώματα και μικρότερο μεταβολισμό
ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Η ηλικία της μέλισσας είναι αυτή που επηρεάζει το είδος των εργασιών (διαχρονική κατανομή εργασίας)
Μια μέλισσα μπορεί να είναι ανειδίκευτη ή πολύ εξειδικευμένη ανάλογα με τις ανάγκες του μελισσιού
Γενικά υπάρχει ένα δυναμικά μεταβαλλόμενο σύστημα στην κατανομή των εργασιών εντός του μελισσιού
ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η
μέλισσες μιας συγκεκριμένης ηλικίας μπορεί να απασχολούνται σε πολλές διαφορετικές εργασίες Μια εργασία μπορεί να γίνεται από εργάτριες ενός εύρους ηλικιών. Η κατάσταση των αδένων μιας εργάτριας επηρεάζει και το είδος της εργασίας Τα 2/3 του χρόνου της η εργάτρια παραμένει ακίνητη ή περπατά
Νεοεκκολαπτόμενες εργάτριες μαρκάρονταν, για να είναι δυνατή η παρακολούθηση της ζωής τους σε όλες τις φάσεις της. Οι δραστηριότητες των εργατριών μπορούν να διακριθούν: 1) 2) 3)
Εκτροφή γόνου Εργασίες μέσα στην κυψέλη Εργασίες υπαίθρου.
ΕΙΔΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
Καθαρίστρια (1 – 3)
Παραμάνα – Συνοδός (3 – 13)
Αποθηκάριος (10 – 20)
Χτίστρια (13 – 20)
Αερίστρια (15 – 23)
Φρουρός (16 – 28)
Συλλέκτρια – Ανιχνεύτρια (>20)
Χρόνος εργασιών 1-3 ημερών: καθαρισμός κελιών 3-5 : τάισμα μεγάλων λαρβών 6-13 : τάισμα νεαρών λαρβών Από την πρώτη εβδομάδα: πτήσεις προσανατολισμού 2 εβδομάδων: αποθήκευση γύρης, παραλαβή νέκταρος, χτίσιμο κηρηθρών, επεξεργασία πρόπολης. (Φρούρηση εισόδου) 3 εβδομάδων: Εργασίες υπαίθρου
Εργάτρια Γίνεται
συλλέκτρια σε 3 εβδομάδες
Συλλέκτριες Νέκταρ: Γύρη:
Εξειδικευμένες
Όχι εξειδίκευση
Συλλέκτριες
Νεκταροσυλλέκτριες = 58%
Γυρεοσυλλέκτριες = 25%
Νεκταροσυλλέκτριες + Γυρεοσυλλέκτριες = 17%
Μεγάλη διακύμανση στον αριθμό επισκεπτόμενων ανθών, στο ρυθμό ταξιδιών, στο χρόνο συμπλήρωσης φορτίου και στο βάρος του φορτίου •
•
Αριθμός ταξιδιών = 10-15 / ημέρα Διάρκεια ταξιδιού: • •
•
Βάρος: • •
•
Γύρη = 10-187 min Νέκταρ = 30-150 min Γύρη = 10-30 mg, Νέκταρ = 25-40 mg
Ενέργεια: • •
Γύρη = 8/1 Νέκταρ = 10/1
Ετήσια
κατανάλωση
Γύρη = 15 – 30 Kg (1.000.000 ταξίδια) Μέλι = 60 – 80 Κg (4.000.000 ταξίδια) Περίπου 163. 000 ταξίδια ανά ημέρα
Ιδιότητες της συλλέκτριας
1. Ανθική σταθερότητα Οι
μέλισσες συλλέγουν γύρη μόνο από ένα είδος άνθους
Ανθική σταθερότητα Οι
συλλέκτριες είναι αποδοτικότερες Εκπαιδευμένες για εύρεση Θέσης Κατεύθυνσης Βάθους
Ανθική σταθερότητα Στηρίζεται
στην ικανότητα εκμάθησης:
Σχήματος Χρώματος Οσμής Ώρας
Ανθική σταθερότητα Εκμεταλλεύονται
«επικίνδυνα» άνθη π.χ.
Βίκου Χνουδωτός βίκος: Παγιδεύει την προβοσκίδα
Ανθική σταθερότητα Ο
τρόπος εκμάθησης κάθε άνθους οφείλεται σε κληρονομικούς παράγοντες
2. Αφοσίωση σε μια περιοχή Η
συλλέκτρια εργάζεται σε περιορισμένη επιφάνεια εδάφους.
Το
μέγεθος της επιφάνειας εξαρτάται: Αριθμό λουλουδιών Ποσό νέκταρος και γύρης Συναγωνισμός μεταξύ συλλεκτριών
3. Ικανότητα προσανατολισμού Υπάρχει
σε όλα τα μέλη του μελισσιού
Βασίζεται
σε: Οπτικά ερεθίσματα. Οσμητικά ερεθίσματα.
Ικανότητα προσανατολισμού Απομνημονεύουν τη γωνία Κυψέλη – Ήλιος – Θέση Τροφής
Ικανότητα προσανατολισμού Έχουν ενσωματωμένο «ρολόι». Πειράματα αποδεικνύουν τον υπολογισμό του χρόνου (δίσκοι με τροφή)
4. Εκτίμηση της απόστασης Χωρίς αυτή δεν βρίσκει τον προορισμό της. Γίνεται με υπολογισμό της ενεργειακής κατανάλωσης.
Ενεργειακή κατανάλωση 5 m 0,78 mg 500 m 1,61 mg 1000 m 2,20 mg 1500 m 4,13 mg
5. Ρυθμός εργασίας Αλλάζει
ανάλογα με: Είδος λουλουδιού Συλλογή νέκτερος ή γύρης Θερμοκρασία (καταλληλότερη 16-32 οC) Ταχύτητα ανέμου (σταματάει όταν είναι >34km/h)
6. Ακτίνα Δράσης Εξαρτάται από παραγωγικότητα περιοχής. Σε αφθονία: 200 – 500 m. Σε έλλειψη: 13 km. Πιο μακρυά πετούν οι μεγαλύτερες
Τρόπος εργασίας
Συλλογή νέκταρος Απλωμένα και χαλαρά πόδια. Απλώνει την προβοσκίδα ανεξάρτητα αν έχει νέκταρ. Δεν επισκέπτεται άνθη μετά από άλλη συλλέκτρια. Χωρητικότητα πρόλοβου: 30 mg.
Συλλογή νέκταρος Επισκέπτεται όσα λουλούδια χρειάζεται για να γεμίσει ο πρόλοβος. Χρόνος μιας συλλογής: 45’ – 150’. Πραγματοποιεί 10 ταξίδια τη μέρα.
Μεταφορά νέκταρος στην κυψέλη Προσφέρει το νέκταρ σε 1-4 οικιακές μέλισσες. Αν «χορεύει», στα διαλείμματα του χορού.
Μεταφορά νέκταρος στην κυψέλη • • •
• •
Αφήνει μια σταγόνα νέκταρ να φανεί Πλησιάζει η οικιακή Εφάπτονται οι κεραίες Μυζά το νέκταρ Η οικιακή «χαστουκίζει» τη συλλέκτρια
Μεταφορά νέκταρος στην κυψέλη Η
συλλέκτρια καθαρίζεται (προβοσκίδα, μάτια, κεραίες), εφοδιάζεται με τροφή και φεύγει για άλλο ταξίδι.
Τακτοποίηση νέκταρος στην κυψέλη •
• •
•
Η οικιακή παίρνει κατακόρυφη στάση με το κεφάλι προς τα πάνω. Συμπυκνώνει το νέκταρ. Αποθηκεύει το μέλι στη βάση του άδειου κελιού Σε κελιά με μέλι το ανακατεύει
Τακτοποίηση νέκταρος στην κυψέλη Σε έντονη μελιττοφορία: «απλώνει» το μέλι σε πολλά κελιά, προσωρινά. Αργότερα μαζεύει τις «σταγόνες» και κάνει τη συνήθη διαδικασία.
Τακτοποίηση νέκταρος στην κυψέλη Σε
έντονη μελιττοφορία τοποθετούμε άδειες χτισμένες κηρήθρες στην κυψέλη
Συλλογή γύρης Επισκέπτεται εντομόφιλα και ανεμόφιλα φυτά.
Συλλογή γύρης Συλλογή γύρης: Στοματικά μόρια, πόδια, τρίχες. Ανάμιξη γύρης: Υγρή με ξηρή. Τοποθέτηση στα καλαθάκια γύρης: • Από μεσαία πόδια • Από βούρτσες οπισθίων ποδιών
Συλλογή γύρης Πραγματοποιούνται 50 – 54 χιλ ταξίδια τη μέρα. Το ταξίδι της γυρεοσυλλέκτριας διαρκεί λιγότερο από της νεκταροσυλλέκτριας.
Τακτοποίηση γύρης Από οικιακές μέλισσες: • Ώθηση με το κεφάλι • Κατακερματισμός • Ενσωμάτωση
Συλλογή νερού Πραγματοποιείται
συλλέκτριες.
από εξειδικευμένες
Συλλογή νερού Παρακίνηση για συλλογή από: •
•
Μειωμένη συγκέντρωση νερού στον πρόλοβο «ζητιάνεμα» από άλλες μέλισσες Εξάντληση των αποθεμάτων νερού προλόβου λόγω δροσισμού κυψέλης διπλανές εργάτριες ... νεροσυλλέκτριες
Συλλογή νερού Σε περιπτώσεις υπερθέρμανσης κυψέλης χορός νερού. Σε μεγάλη έλλειψη νερού: σύντομο άδειασμα. Αργό άδειασμα: Όχι μεγάλη ανάγκη
Αποθήκευση νερού • •
• •
Στις κερογέφυρες Στις αναδιπλώσεις των καλυμμάτων των γονοκελιών Σε άδεια κελιά ή και ασφράγιστα γονοκελιά Στον πρόλοβο
Συλλογή πρόπολης Πραγματοποιείται από εξειδικευμένες συλλέκτριες. Συλλέγεται, επεξεργάζεται και μεταφέρεται (καλαθάκια γύρης) στην κυψέλη. Διαρκεί 15’- 60’
Συλλογή πρόπολης Πραγματοποιείται από εξειδικευμένες συλλέκτριες. Συλλέγεται, επεξεργάζεται και μεταφέρεται (καλαθάκια γύρης) στην κυψέλη.
Χρησιμοποίηση πρόπολης • •
Μεταφορά στο σημείο ανάγκης. Εξειδικευμένες οικιακές μέλισσες την επεξεργάζονται και την τοποθετούν.
Κατασκευή κηρηθρών Για παραγωγή κεριού: Γεμάτος πρόλοβος Λέπια: Μεταφέρονται από τα πίσω πόδια στο στόμα, αναμιγνύονται με εκκρίματα σαγονικών αδένων (4’).
Κατασκευή κηρηθρών Κατασκευή: • Τοποθετούν το άμορφο κερί • Σχηματίζουν στρογγυλά αβαθή κελιά • Μορφοποιούν λεπταίνοντας τοιχώματα • Πάχυνση τοιχωμάτων
Κατασκευή κηρηθρών Δουλεύουν σε ομάδες. Το κάθε μέλος δρα ανεξάρτητα.
Εκτροφή γόνου Έλεγχος ωών και γόνου με κεραίες (μέχρι και 20’’). Έλεγχος και τάισμα διαρκούν 30’’-2’.
Εκτροφή γόνου Τις πρώτες 2 ημέρες: άφθονη τροφή. Την 3η ημέρα: ελάττωση τροφής. Τις τελευταίες 2: τροφή κατά διαστήματα
Εκτροφή γόνου Επιθεώρηση: Μέχρι την κάλυψη του γόνου: 1000/ημέρα Την ημέρα πριν το σφράγισμα: 3000 Συνολικά: 10.000 φορές
Τροφάλλαξη Μεταφορά τροφής από εργάτρια σε: • Εργάτρια • Κηφήνα • Βασίλισσα
Τροφάλλαξη Γίνεται με αναζήτηση ή προσφορά τροφής (επαφή κεραιών). Βελτιώνεται με την απόκτηση εμπειρίας.
Φρούρηση εισόδου Φρουροί: • Σε ήρεμο μελίσσι ελάχιστοι • Σε ενοχλημένο μελίσσι πολλοί Στέκονται στα 4 πίσω πόδια, έχουν προτεταμμένες τις κεραίες. Σε συναγερμό ανοίγουν τα σαγόνια και τεντώνουν τα φτερά τους.
Φρούρηση εισόδου Φρουροί: Χωρίζουν τις περιοχές φύλαξης, αναγνωρίζουν με κεραίες και οφθαλμούς (λεηλάτριες, παραπλανημένες)
Αερισμός κατοικίας Ρυθμίζει: Θερμοκρασία Οξυγόνο Διοξείδιο του άνθρακα Βοηθά στη συμπύκνωση του νέκταρος (μείωση υδρατμών) Αύξηση ροής αέρα:
Περισσότερες μέλισσες Διαφορετική Διάταξη