Rosa

R Sa

1 27 maart 2011 Een uitgave van Bouwfonds Ontwikkeling

Buenos Aires Utrecht

Feest op het loungedeck

Lombok Utrecht Even kleurrijk als AgentiniĂŤ

BA

Buenos Aires

Stad ĂŠn complex met compassie

Ondernemers in Lombok

Om te weten Lombok is een Indonesisch eiland dat behoort tot de kleine Soenda-eilanden. Het ligt in de Indische Oceaan ten oosten van Bali en ten westen van Soembawa. Buenos Aires is de hoofdstad van Argentinië. Hier wonen bijna 3 miljoen mensen. In de regio Groot Buenos Aires wonen meer dan 10 miljoen mensen. Lombok Utrecht is gebouwd tussen 1866 en 1920 als typische arbeiderswijk. De buurt bestaat uit twee delen: Lombok-west en -oost. De eerste Europeanen die voet aan wal zetten in Buenos Aires waren Spanjaarden, in de 16de eeuw. Zij noemden de nederzetting Ciudad de Nuestra Señora Santa María del Buen Ayre. Bekende Lombokkers: Dolf Brouwers, Joris Linssen, Wim Sonneveld Herman Berkien en Rita Verdonk. 86,4% van alle inwoners van Argentinië is van Europese afkomst. Tussen 1850 en 1950 emigreerden 6,2 miljoen Europeanen hier naar toe.

Lombok maakt onderdeel uit van de wijk West. In West wonen circa 27.000 inwoners. Utrecht is met ruim 300.000 inwoners de vierde stad van Nederland. In de stad wonen onder meer 100.000 inwoners van niet-Nederlandse afkomst en 64.000 studenten. Buenos Aires heeft 48 buurten (barrios). De stad heeft ook de breedste straat ter wereld: de Avenida 9 de Julio. De stoepen liggen bijna 140 meter uit elkaar.

De Romeinen hebben de basis gelegd voor de stad Utrecht, op en rond het huidige Domplein. Keizer Claudius liet hier het castellum Traiectum bouwen, als onderdeel van de verdedigingsgordel Limes. Bekende Argentijnen: Eva Perón, Diego Maradona, Gabriela Sabatini, Astor Piazzolla.

II | R Sa

ReD

Aan dit nummer werkten mee: Redactie Miranda Bulsink-Hogeboom René Steman

Bienvenida! [~welkom]

Edward Zevenbergen Kees de Graaf Hans van der Kooi

De ROSA ligt voor je, het speciale magazine waarin we je helemaal bijpraten over het woon-, winkel- en

Marjan Peters

werkproject Buenos Aires in Utrecht Lombok. Een project dat ontwikkeld is door Bouwfonds Ontwikkeling

Concept en productie 8-13 Grafisch ontwerpers, Amsterdam

en waarvan de verkoop voorjaar 2011 van start gaat. Wil je daarbij goed beslagen ten ijs komen, dan is dit magazine onmisbaar. We laten zien waar het project inpast en wat je in de omgeving allemaal kunt doen.

[Hans van der Kooi, Marjan Peters] www.8-13.nl Tekstredactie Studio Platz, Groningen [Kees de Graaf] www.studioplatz.nl Correctie

maar we doen meer. ROSA laat zien waar de inspiratie van dit project vandaan komt: de multicultistad aan de overkant van de oceaan. Nu eens niet New York, maar het Parijs van het zuidelijk halfrond: Buenos Aires. Met drie miljoen inwoners een echte wereldstad, gelegen aan de machtige Rio Plata-rivier.

Stad van Evita, Máxima, Diego….

Stadsgeluiden, Den Haag [Denise Vrolijk] www.stadsgeluiden.net Fotografie/Illustratie Nout Steenkamp/FMAX, Asperen www.noutsteenkamp.nl GiraffeCam, Enkhuizen www.giraffecam.nl Karel Kindermans, Rotterdam www.kindermans.nl Wilco Boumans www.flickr.com Tekstbijdragen Ingmar Heytze, Utrecht www.ingmarheytze.nl Ronald Giphart, Utrecht www.ronaldgiphart.nl Druk/lithografie NPN drukkers, Breda www.npndrukkers.nl

ROSA neemt je mee over de oceaan, naar ‘het Parijs van het zuidelijk halfrond’. Waar de inspiratie voor het nieuwe woon-werk-winkelgebouw op de Kop van Lombok is gevonden: Buenos Aires.

Uitgave Bouwfonds Ontwikkeling Regio Midden Postbus 1 3800 AA Amersfoort www.bouwfonds.nl Disclaimer De uitgever van ROSA heeft datgene gedaan wat redelijkerwijs van haar kan worden gevergd om de rechten van de auteursrechthebbenden op de beelden te regelen volgens de wettelijke bepalingen.

Degenen die menen rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

www.beleefbuenosaires.nu

R Sa | 1

InH

Buenos Aires

43 Utrecht

8 ArgentiniĂŤ

68 FlashMob!

29 Boven op het dak

72 Tango in Utrecht

2 | R Sa

Ramon Beuk

Big city

Livin’

8

Buenos Aires Argentinië

43 Buenos Aires Utrecht

Met een kleine drie miljoen inwoners is het met voor-

Buenos Aires Utrecht staat voor grootstedelijk leven

sprong de grootste stad van Argentinië. Buenos Aires,

met alle genoegens van de stad onder handbereik,

de stad van de ‘Goede Luchten’. Stormachtig gegroeid

maar met de sfeer van een intieme woonbuurt om je

aan het einde van de 19de eeuw, door een toestroom

heen. Maak hier kennis met stad, buurt en project.

van immigranten uit allerlei landen. Een echte smeltkroes dus. We nemen een kijkje in de stad van tango,

Instant

polo, voetbal en kleurrijke architectuur.

68 FlashMob Het is voorbij voor je er erg in hebt: de FlashMob.

Rooflife

Soms duurt hij een paar minuten, soms nog korter.

29 Boven op het dak

Ook de tango leent zich hier uitstekend voor, zo bleek

Velen verlangen ernaar, slechts weinigen krijgen

in de stationshal van Utrecht Centraal.

de kans ervan te genieten: een dakterras in de stad.

Buenos Aires Utrecht biedt het volop, maar waar

People

komt het dakterras eigenlijk vandaan? Een duik in

70 Máxima!

de geschiedenis.

Ze zette eigenhandig het Nederlandse koningshuis opnieuw op de kaart: Máxima Zorrequieta. De prinses

Polo

werd in sneltreinvaart opgenomen in de samenleving

40 Mannen op paarden

en zet zich in op tal van terreinen. Een portret.

In Nederland is het een bescheiden sport, maar in

40 Polo

bakermat Argentinië is polo groot, heel groot.

Tango

Man en paard in furieus gevecht gewikkeld om de bal.

72 Communiceren zonder woorden

Een beetje wedstrijd duurt twee uur en is een compleet

Het is met voorsprong de meest sensuele dans op

sociaal gebeuren.

het noordelijk en zuidelijk halfrond: de tango. In gesprek met Marjon Reinders, die een succesvolle tangodansschool leidt: El Gancho. ‘Tango is geen polderen.’

55 Ondernemers in Lombok

En verder

4 Nieuws

16 Column M|B>BA1 28 Ramon Beuk

37 Het ontbijt 64 De lunch 77 Het diner

36 Column Giph 38 Groen Utrecht

42 Column M|B>BA2 55 Ondernemers in Lombok 65 Loungedeck with a view 78 Verplicht!

83 Shop

R Sa | 3

nWS

Bloei!Bank uit Lombok Productontwerper Lotte van Laatum

Voor het Rabobank-kantoor aan de Kanaal-

heeft een bijzondere samenwerking

straat is een speciaal ontwerp van de

renschema van de bank: donkergrijs en

opgezet met een groep Turkse vrouwen

bank gemaakt; extra bijzonder omdat een

diverse tinten blauw. Zo wordt wachten

uit Utrecht. Onder de naam Bloei! hebben

groot deel van de Turkse vrouwen van het

bij de bank een aangename belevenis.

zij een serie halssieraden ontwikkeld,

Bloei!-project in Lombok woont.

www.lottevanlaatum.nl

maar ook een interieurserie. Het nieuwste product is de Bloei!Bank die tijdens de Salone del Mobile in Milaan is gepresenteerd. Een wit leren bank, geĂŻnspireerd op de traditionele Turkse bank met losse kleden en kussens. Op de kussens wordt het haakwerk van de vrouwen toegepast.

L

De kleuren zijn aangepast aan het kleu-

Lombok is een wijk vol

kunstenaars en ondernemerschap en daar vinden soms mooie crossovers door plaats.

Mojito: de zomerhit Het leek wel dĂŠ zomerdrank van 2010.

Giet de rum in een niet al te hoog longdrinkglas;

Of ie dat in 2011 ook nog is, valt te bezien.

Was de limoen, snij doormidden, snij een helft in 4 partjes;

Tot die tijd kunnen we zelf aan de slag

Voeg 3 limoenpartjes bij de rum in het glas;

met de Mojito Cocktail, ideaal voor een

Strip de muntblaadjes van 2 takjes en voeg toe aan de

warme dag op het terras. En waarschijnlijk

rum in het glas;

in de winter ook best binnen te houden.

Voeg de suiker toe;

De firma Bacardi geeft met haar drie

Pers de limoen en de munt in het glas met een stampertje,

dranken Superior Rum, Reserva Rum en

of roer heftig met een lepel;

Razz het goede voorbeeld.

Voeg de ijsklonten toe, vul af met sodawater;

www.bacardinederland.nl

Versier de rand van het glas met het vierde limoenpartje; Steek het derde munttakje in het glas ter decoratie.

Na een drukke werkdag even chillen op het loungedeck. Cocktailtje mixen en genieten.

4 | R Sa

Nice to know

Plantje erbij Maar dan wel in een leuke plantenbak. Het liefst één die ook verlichting heeft en zo het balkon of dakterras in een stemmige gloed zet. WOW! Design uit Rotterdam heeft een zeer brede collectie plantenbakken ontwikkeld, veelal met led-

Over bruggen

verlichting maar ook met zuinige spaarlampen. En zelfs met accu’s zodat ze geen stroom nodig hebben. Het enige gemis in de collectie: er zit (nog) geen Buenos Aires-lamp bij.

Lombok zit met de Jan Pieterszoon Coenbrug en

Daar moet toch iets aan te doen zijn.

Abel Tasmanbrug vast aan de rest van Utrecht.

www.wow-design.nl

Beide dubbele ophangbruggen werden gebouwd

I

in respectievelijk 1897 en 1906, over de Leidsche Rijn en in opdracht van de gemeente Utrecht.

Aanvankelijk werden de ijzeren bruggen nog met de hand bediend. Volgens fotograaf Martin van Thiel (die zijn studio annex fotoschool in de wijk heeft) en schrijver Joost Mangnus doen de bruggen meer dan verbinden. Ze vormen ook een afspiegeling van de wijk en haar bewoners.

Uitgeverij Dichterbij Beeld heeft inmiddels de tweede druk uitgebracht.

Is het een plantenbak of is het design? Maakt niet uit, het licht zorgt voor de goede sfeer.

www.dichterbijbeeld.nl

Barbecueën op het dak van Buenos Aires en dan

Fratelli Campana. Oftewel, de broers Humberto

vieze handen krijgen van het stoken: even een

en Fernando Campana, die sinds 1983 vanuit São

servetje pakken. En dan wel bijeengehouden in

Paolo de wereld trakteren op mooi design. De

een fraaie servethouder van Alessi; het is bijna

website is een ontdekkingsreis door hun wereld.

een kunstwerk. De Nuvem, ontworpen door de

www.campanas.com.br

Rietveld op je phone

Vieze handjes

Alle gebouwen van de Utrechtse architect Gerrit Rietveld (1888-1964) zijn sinds kort op een speciale iPhone-app te vinden.

Het Centraal Museum in Utrecht liet de app ontwikkelen, in het kader van het Rietveldjaar (juni 2010-januari 2011).

Met de toepassing kunnen gebruikers op elke willekeurige plek in Nederland nagaan of er in de buurt een Rietveld-huis of -gebouw staat. Bij elk huis of gebouw staat een korte beschrijving en twee foto’s: nu en in oorspronkelijke staat. De meeste ontwerpen van Rietveld zijn gebouwd in Utrecht, Noord-Holland en Brabant.

De app bevat ook drie routes, waarvan één door Utrecht-stad! Op de website van het Rietveldjaar is een schat aan informatie over deze bekende Utrechter te vinden. www.rietveldjaar.nl

R Sa | 5

nWS

Vinos uit Argentina Met de opkomst van de nieuwe wijnlanden – Argentinië is daar één van – is het bepaald niet eenvoudiger geworden om de right choice te maken. Gelukkig zijn er vinologen die ons bij de hand nemen, zoals Nicolaas Klei in zijn Superwijngids 2010. Ruim 3.000 wijnen werden door hem ge- en beproefd, waarvan er 658

Retro zonnebril

het predicaat omfietswijn meekregen. Wie het dikke boek niet

E

mee wil sjouwen, dowloadt de app op de iPhone en neemt in de

In de automobielindustrie vliegen de retromodellen

winkel de schappen door. Ook de Argentijnse wijnen doen volop

ons om de oren, dan kunnen andere producenten niet

mee in de lijsten van Klei.

achterblijven. Modegigant Paul Smith liet voor de

www.omfietswijn.nl

nieuwe collectie zonnebrillen dit zwarte retro-exemplaar het licht zien. Gemaakt van 100 procent Zylonite; dat

Een lekkere wijn hoeft niet te

klinkt als een buitenaards materiaal en is het misschien

duur te zijn. Je moet alleen

Let ook op de mooie details zoals de gitaar in het linker

soms even omfietsen.

www.paulsmith.co.uk/shop/paul-smith-sunglasses-413

ook wel. De lens beschermt maximaal tegen UV-straling. pootje en een gestreept stofdoekje. Helemaal hip!

Danser boven de rivier In Buenos Aires kunnen ze een mooie brug ook waarderen. In 1998 bouwde de Spaanse meesterarchitect Santiago Calatrava hier de Puente de la Mujer – de brug van de vrouw. Naar verluidt heeft Calatrava veel geluisterd naar Argentijnse muziek toen hij deze opdracht kreeg. In de tere, smetteloos witte brug is inderdaad heel abstract te zien hoe een stel de tango danst.

De achtergrond van de brug wordt gevormd door het oude havengebied

U

Puerto Madero, waar de oude industriële gebouwen de laatste jaren zijn omgebouwd tot prachtige lofts. www.calatrava.com en www.puertomadero.com

Utrecht en Buenos Aires hebben

er allebei één: een mooie brug, van

6 | R Sa

een beroemde architect.

Nice to know

De krant op het scherm Een krant lezen in de wind: het blijft geen pretje.

zieke of misselijke bezorgers. Voordeel twee:

In de zon is de zichtbaarheid van een e-reader

Dat kan handiger. Bijvoorbeeld met de digitale

er hoeven geen bomen meer voor te worden

minder, dan doet het ledscherm van de iPad het

N

edities die de meeste grote kranten tegenwoordig

omgekapt. Voordeel drie: makkelijk te bewaren en

beter. Maar inmiddels zijn ze er in alle soorten

uitbrengen. Voordeel één: de krant wordt altijd

archiveren, geen losslingerende knipsels meer door

en maten.

bezorgd, dus niet meer afhankelijk van zwakke,

het huis. Wat te doen: een e-reader of iPad kopen.

www.apple.com/nl/ipad

Nooit meer wegwaaiende kranten op je balkon of dakterras.

Gewoon even downloaden op de iPad en aaien maar.

In de hangmat

De Fatboy Headdemock: met zijn tweeën lekker in de hangmat! 330 bij

Barbecook TamTam: koken met muziek

110 cm, daar kun je wel een middag of zomeravond samen in doorbrengen.

Barbecueën is al leuk en gezellig, maar

Makkelijk mee te nemen en neer te zet-

met een fijn stukje muziek erbij wordt het

ten, geen gedoe met bevestigingshaken,

nog zoveel leuker. De TamTam gasbarbecue

touwen en ander gepruts. Plug and

van Barbecook heeft een ingang voor een

play dus. In diverse modieuze kleuren.

iPod, mp3- of cd-speler. Dus aansluiten en

Knaloranje lijkt ons wel wat. Gelijk

genieten maar! De TamTam heeft een ge-

de goede kleur om elke twee jaar het

wicht van 8,2 kg en kan dus ook mee naar

Nederlands elftal mee aat te moedigen!

een Utrechts park of stadsstrand.

Goedkoop is hij met 369 euro niet echt,

www.barbecook.com

maar dan krijg je wel wat. www.shop.fatboy.nl

E

Een barbecue met muziek,

wat ze al niet uitvinden. Koken moet je nog wel zelf doen.

R Sa | 7

Buenos Ai

8 | R Sa

ires

Big city

R Sa | 9

Het Parijs van het 10 | R Sa

Big city

zuiden R Sa | 11

D 12 | R Sa

Big city

D

Met een kleine drie miljoen inwoners is het met voorsprong de grootste stad van Argentinië.

En daarom ook de hoofdstad: Buenos Aires. Oftewel de stad van de ‘Goede Luchten’, gelegen aan de rivier van zilver: de Rio de la Plata. Stormachtig gegroeid aan het einde van de 19de eeuw, door een toestroom van immigranten uit allerlei landen. Een echte smeltkroes dus. Het geeft de stad een internationale sfeer, ook nu nog. We nemen een kijkje in de stad van tango, polo, voetbal en kleurrijke architectuur.

De eerste voet aan wal – nou ja, gezien vanuit Europa dan –

het nog steeds is, de afgelopen halve eeuw van roerige politieke

werd hier in 1516 gezet door de Spaanse zeevaarder Juan Díaz

tijden en sociale onrust ten spijt. Het land zag militaire dictatu-

de Solís. Bijna vijf eeuwen is Europa al verbonden met dit deel

ren komen en gaan, maar trad na 1983 een nieuw democratisch

van het Zuid-Amerikaanse continent. De eerste echte neder-

tijdperk binnen.

zetting ontstond rond 1580, toen een eerste groep kolonisten zich vestigde aan de delta tussen Argentinië en Uruguay. Drie

een europese stad Wie het genoegen heeft door

eeuwen na het eerste contact met Spanje kon Argentinië de

Buenos Aires te mogen wandelen, voelt de Europese afkomst

band met het moederland doorknippen en was de onafhan-

van de stad. Het is in de eerste plaats een havenstad. Niet voor

kelijkheid een feit. Voor Buenos Aires betekende dat de start

niets worden de inwoners van Buenos Aires porteños genoemd;

van een periode van snelle groei en bloei. De hoofdstad van de

mensen van de haven. De Rio de la Plata vormt al eeuwenlang

nieuwe natie (in 1880 formeel zo aangewezen) werd ontdekt als

de maritieme verbinding met de buitenwereld. Via die haven

toevluchtsoord in de oude wereld. Europa was niet voor ieder-

kwamen de Europese invloeden naar Buenos Aires en dat is dui-

een eind 19de eeuw de place2b, de nieuwe wereld lo(n)kte. En

delijk te zien in het straatbeeld. De avenues die eind 19de eeuw

met duizenden tegelijk maakten ze de oversteek: Spanjaarden,

werden aangelegd ademen de sfeer van Parijs en Wenen. In die

Italianen, Duitsers. Later volgden de Japanners en Chinezen. In

tijd werden ook de gebouwen neergezet die op dat moment tot

1910 was tweederde van de bevolking van buitenlandse afkomst.

de hoogste van Zuid-Amerika behoorden. Het metronet werd

Het maakte Buenos Aires tot de internationale wereldstad die

aangelegd en grote culturele gebouwen als het Teatro Colón verrezen. Maar het was niet alleen de import uit Europa die de stad zou kleuren. Armoede op het platteland zorgde na 1920 voor een grote instroom van Argentijnen die hun geluk in de stad kwamen beproeven. Rond het centrum ontstond zo een ring van volkswijken, elk met een eigen sfeer en karakter.

Een bekende wijk is de oude havenbuurt La Boca, waar de eerste bewoners afkomstig waren uit de Italiaanse havenstad Genua. Puerto Madero ontstond rond 1880: hier zijn veel van de industriële docklands van de stad te vinden. San Telmo is de oudste van de ruim veertig barrios (buurten) van Buenos Aires. Hier wordt al vanaf de 17de eeuw gewoond en gewerkt.

San Telmo geldt als het eerste industriegebied van de stad.

Palermo is de grootste barrio en wordt onderverdeeld in diverse kleinere buurten, zoals Palermo SoHo en Palermo Hollywood.

De toevoegingen laten al raden dat hier de trendy modewinkels, galeries en bars te vinden zijn.

R Sa | 13

Big city

stad in oorlog Steden die in directe verbinding staan met de buitenwereld – en Buenos Aires is daar een typisch voorbeeld van – krijgen niet zelden ook hun portie oorlog en geweld mee. De kolonisten en Spanjaarden vochten de nodige robbertjes uit en ook de Engelsen probeerden tot twee keer toe de stad over te nemen. Ook werd de maritieme toegang tot de stad gedurende enkele jaren rond 1840 door de Engelsen en Fransen geblokkeerd, maar daarna was het over en uit met de Europese heerschappij. In plaats daarvan kreeg de stad de nodige binnenlandse conflicten te verwerken. Op de pleinen van de stad, zoals de Plaza de Mayo, is veel gedemonstreerd.

Er vielen zelfs bommen uit de lucht, toen in 1955 een militante afscheiding van de oorlog een aanval uitvoerde en daarmee een einde maakte aan de regering van Juan Péron. Later werd dit plein bekend van de Dwaze Moeders die hier protesteerden tegen het militaire bewind.

la boca

zonnebril op!

Op een zonnige dag is een zonnebril in Buenos Aires al geen overbodige luxe, maar dat geldt helemaal wanneer een bezoek aan La Boca wordt gebracht. Liefhebbers van kleur in de architectuur kunnen hier helemaal uit hun dak gaan. La Boca is één van de oude stadswijken van Buenos Aires en ligt vlak bij de oude haven. Het is de traditionele woonplaats van de arbeiders, de immigranten uit Genua, de vissers — en de plek waar de mensen van Buenos Aires elkaar ontmoeten om te dineren en te dansen. Middenin de wijk ligt het stadion La Bombonera (de bonbondoos) van voetbalclub Boca Juniors.

Als de 50.000 fans van Boca gaan springen, begint het hele stadion te trillen…

14 R Sa

A

Armoede op het platteland zorgde na 1920 voor een grote instroom van Argentijnen die hun geluk in de stad kwamen beproeven. Rond het centrum ontstond een ring van volkswijken, elk met een eigen sfeer en karakter.

Soms heel kleurrijk.

R Sa | 15

Column

M|B>BA ‘Notas de viaje’ 1 ‘Notas de viaje’ is Spaans voor reisnotities. Mariyana en Bas zijn vertrokken naar Buenos Aires en doen op uitnodiging van Bouwfonds verslag van de reis die zij maken naar deze bruisende stad – en van hun verblijf ter plekke. Zij hopen zo de bijzondere sfeer van het ‘Parijs van het zuidelijk halfrond’ over te dragen op mensen die interesse hebben in de ontwikkelingen op de kop van Lombok, waar het Utrechtse ‘Buenos Aires’ verrijst.

Een sfeer die gekenmerkt wordt door het samenkomen van culturele rijkdommen en individuele levensverhalen’ op een plek die van zichzelf ook al een rijke geschiedenis heeft. Een beetje vergelijkbaar met de huidige Nederlandse multiculturele situatie, maar dan in het kwadraat.

Kijk voor de laatste notities van Mariyana en Bas op: www.beleefbuenosaires.nu

Het vertrek Vandaag is de laatste werkdag van Mariyana. Dat wil zeggen, de laatste werkdag bij het grote bedrijf waar zij haar vaste contract heeft opgezegd. Ik heb dat al eerder gedaan. Samen gaan we over twee weken en één dag naar Buenos Aires, de hoofdstad van Argentinië. Ik ga primair om een nieuwe professionele richting in te slaan, mijn vriendin gaat primair om Spaans te leren. Samen gaan we ons in ieder geval onderdompelen in Buenos Aires, en vooral de tango. De muziek, de cultuur, de dans die ons letterlijk en figuurlijk grenzeloos boeit. In fysiek, intellectueel, muzikaal en sociaal opzicht is de tango een uitdaging, maar vooral ook een uitnodiging om jezelf te ontplooien.

We hebben in de afgelopen weken vanuit Nederland een hostel geregeld voor de eerste week. Voor de twee maanden daarna hebben we een miniwoonruimte geregeld, op loopafstand van een charmante, niet al te commerciële, Spaanse school. Ons appartement ligt in de wijk Palermo. Deze wijk ligt mooi centraal, midden tussen de oude tangowijk San Telmo, de chique wijk Recoletta, het zakelijke Microcentro en de grote woonwijk Belgrano. Maar ook de volkswijk ‘la Boca’, met de beroemde felgekleurde huisjes en Maradonna’s voetbalclub Boca Juniors is van hieruit goed te bereiken, evenals de sjiek verbouwde haven Puerto Madero en het achterliggende natuurgebied.

Verder hebben we ons van de nodige verzekeringen verzekerd die we hopelijk niet nodig zullen hebben.

Wat ons nu rest is afscheid nemen van familie en vrienden. En om de pijn bij achterblijvers wat te verzachten leggen we uit dat onze reis nog het beste te vergelijken is met een soort van stagereis, op maar één dag vliegen van Schiphol; een hele lang dag vliegen, dat wel...

Buenos Aires, here we come!

16 | R Sa

Big city

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef Argentinië buiten schot, hoewel de dreiging wel dichtbij kwam. In december 1939 bereikte de Duitse kruiser Admiral Graf von Spee de Rio de la Plata en vocht daar een zeeslag uit met de Engelse marine. Het schip werd beschadigd en door de Duitse kapitein tot zinken gebracht in de rivier, voor de kust van Montevideo. De oorlog die de stad meer beroerde was de Falkland-oorlog uit 1982, waarbij Argentinië een conflict uitvocht met Groot-Brittanië. 649 Argentijnse en 257 Britse soldaten verloren hierbij het leven.

sport als levensstijl Heel wat vrolijker gaat het eraan toe wanneer de inwoners van Buenos Aires aan het sporten slaan. Voetbal is met voorsprong dé grote passie van de Argentijnen. Maar liefst 24 (!) professionele voetbalteams hebben hier hun thuisbasis. River Plate en Boca Juniors zijn de twee bekendste en de onderlinge rivaliteit is groot. Niet voor niets zette de Engelse krant The Observer het aanschouwen van de wedstrijd tussen beide rivalen op nummer één in de lijst van ‘50 sporting things you must do before you die’. Argentijnse sterspeler Diego Maradona begon zijn carrière bij Argentinos Juniors, maar werd groot bij Boca. Paarden zijn een andere passie voor de inwoners van Buenos Aires. Niet vreemd gezien het feit dat de historie van land en stad zo verbonden is met dit edele dier, dat eeuwenlang op de pampas buiten de stad de gauchos ten dienste stond.

Drie sporten worden er nu mee beoefend in de stad: races in de Hipódrome Argentino de Palermo, polo in de Campo Argentino de Polo en pato, een soort van basketbal.

tango: dans en muziek ineen Het subtropisch klimaat van de stad maakt dat er volop buiten geleefd kan worden.

Niet alleen sporten, maar ook allerhande culturele activiteiten

L

vinden plaats langs de avenues, op de pleinen en in de parken.

Lekker slenteren door de parken en straten van Buenos Aires. Met oude gebouwen, wulpse straatlantaarns en – net als in Parijs – kunstenaars op de hoek van de straat.

R Sa | 17

I

In het straatbeeld zijn invloeden uit Barcelona, Madrid en Parijs duidelijk zichtbaar. Niet verwonderlijk, omdat veel van de ontwerpers af komstig zijn van ‘overzee’.

18 | R Sa

Big city

Er wordt veel gelezen; ‘stad van boeken’ is één van de bijnamen van Buenos Aires en één van de grootste boekenbeurzen ter wereld vindt hier plaats. Maar bovenal is de stad de bakermat van de Argentijnse tango. Ontstaan in de armere delen van de stad (de arrabales) is tango uitgegroeid tot één van de belangrijkste symbolen van het land. De introductie van de bandoneon – de kleine, langwerpige trekzak – in 1910 droeg hier in belangrijke mate aan bij. Met één instrument kon deze dans al prima begeleid worden. Componisten als Astor Piazzola maakten de tango wereldberoemd. Muziek en beweging gaan in de tango op een unieke manier samen. Reden voor de Unesco om de dans in 2003 tot werelderfgoed uit te roepen.

Maar er gebeurt op straat meer dan dansen en voetballen.

Eten en drinken vormen een belangrijk onderdeel in het dagelijks leven van de porteños. Het land is beroemd vanwege de biefstukken, maar er is nog veel meer. Bijvoorbeeld de empanada’s;

R Sa | 19

H

Het leven vindt – mede dankzij het fijne klimaat – veel op straat plaats.

Lezen, sporten, eten en drinken: het gebeurt allemaal buiten.

eten

in Buenos Aires

Het beeld bestaat – waarschijnlijk door de grote Argentijnse grillrestaurants in onze steden – dat Argentijnen de hele dag grote biefstukken lopen te verorberen. Bezoekers van Buenos Aires zullen merken dat de keuken van de oude havenstad een stuk gevarieerder is. Uiteraard houdt men hier van een lekker stuk vlees, maar kleine hapjes – empanada’s – doen het ook heel goed. Alle nationaliteiten die zich hier de afgelopen twee eeuwen hebben gevestigd, hebben hun bijdrage aan de menukaart geleverd.

Tot en met handgemaakt Italiaans ijs aan toe.

De wijn die erbij gedronken wordt is veelal van de Malbec; een typisch Argentijnse druif die het in Nederland het prima doet (verwerkt in kruidige rode wijn althans).

20 R Sa

Big city

kleine pasteitjes gevuld met bijvoorbeeld grofgehakt rundvlees,

diverse grote gebouwen in de stad, zoals het Teatro Colón.

mais met room of kaas met uien. Verse vis is door de nabij-

Gevoel voor grandeur kon de architecten die werkten in het

heid van de haven geen probleem. Net zomin als goede wijn;

begin van de 20e eeuw niet ontzegd worden. In 1912 werd de

Argentinië is opgeklommen tot het vijfde wijnland ter wereld.

Basilica del Santisimo Sacramento geopend, een kerk in Franse

Met name de van oorsprong Franse Malbec-druif is hier heel

neo-klassieke stijl. Inclusief een orgel van maar liefst 4.000

populair geworden.

pijpen. Op een andere manier indrukwekkend was de eerste hoogbouw van Buenos Aires: het Palacio Borolo. Met 110 meter

kleur in de architectuur Qua bevolking is Buenos

hoogte en een lichtgevend baken zelfs zichtbaar vanuit Uru-

Aires een typisch voorbeeld van een ‘smeltkroes’ van allerlei

quay. Later volgde onder meer het prachtige Kavanagh-gebouw,

nationaliteiten. Dat hoor je in het Spaans dat hier gesproken

helemaal in art deco-stijl. In de huidige skyline van Buenos

wordt, met aantoonbare invloeden uit Andalusië en Murcia,

Aires zijn eveneens de nodige nieuwe torens te vinden, zoals de

maar ook uit het Italiaans. In de architectuur is het ook fusion

Repsol-YPF toren van de Argentijnse architect César Pelli.

dat de klok slaat. In het straatbeeld zijn invloeden uit Barce-

Maar er is meer dan alleen moderne architectuur. In de wijk

lona, Madrid en Parijs duidelijk zichtbaar. Niet verwonderlijk,

La Boca is bijvoorbeeld op een bijzondere manier met kleur

omdat veel van de ontwerpen afkomstig zijn van ‘overzee’.

in de architectuur gewerkt. Het geeft de wijk een bonte en

De Italiaanse architect Vittorio Meano ontwierp bijvoorbeeld

vrolijke uitstraling.

R Sa | 21

B

Bovenal is Buenos Aires de bakermat van de Argentijnse tango.

Ontstaan in de armere delen van de stad is de dans uitgegroeid tot één van de belangrijkste symbolen van het land.

de tango

in Buenos Aires

Heel oud is de tango nog niet: 120 jaar geleden werd de meest sensuele dans uitgevonden in de arme wijken van Buenos Aires. Geen chique ballroomdans voor de upper few dus, maar een dans tussen man en vrouw. Gewoon op straat, in een café, in het park. Spaarzaam muzikaal begeleid door het melancholieke geluid van de bandoneon, de trekzak die in Nederland door Carel Kraayenhof zo’n grote bekendheid heeft gekregen. Het bijzondere aan de dans: er zijn geen standaardpassen. De danspartners ontwikkelen deze zelf, binnen een summiere set van regels. Zo moeten de bovenlijven verbonden blijven. Maar verder is het paar zelf aan zet.

22 R Sa

Big city

onderweg in de stad Een moderne wereldstad kan niet zonder goed openbaar vervoer. De bewoners van Buenos Aires maken er dagelijks gebruik van: het metronetwerk is van goede kwaliteit en brengt dagelijks 1,3 miljoen forensen naar de stad. Ook bussen, trams en waterferry’s (van en naar Montevideo bijvoorbeeld) leveren hun bijdrage.

Auto’s zijn er uiteraard ook, zoals in elke wereldstad. Zij vinden hun weg door de stad over het rechthoekige systeem van straten, dat doet denken aan de opbouw van de binnensteden in Barcelona en New York. Bijzonder en bekend van allerlei fotoen filmbeelden is de Avenue van de 9de juli: een avenue van pakweg een kilometer lang en maar liefst 140 meter breed.

In beide richtingen is er ruimte voor zes (!) rijbanen.

R Sa | 23

24 | R Sa

E

Big city

Een gitaar, een bandoneon, een menselijke stem en wat dansers...

Meer is niet nodig om de tango te laten ontstaan. Passie en hartstocht doen de rest.

R Sa | 25

Cosas que hacer [~dingen om te doen]

in

Buenos Aires

voorpret op het web

altijd doen

www.saltshaker.net

1 tango show

6 shopping in palermo

blog van culinair recensent Dan Perlman.

niet de grote shows voor de toeristen, maar

alle trendy winkeltjes zijn in te vinden in

Casa Saltshaker is zijn eigen restaurant in de

de kleine milongas in de volksbuurten van

Palermo Hollywood, Palermo SoHo en

buurt Recoleta.

Buenos Aires.

Palermo Chico.

http://traveler.nationalgeographic.com /2010/03/buenos-aires-photography

2 museo nacional de bellas artes

met de beste collectie van Europese

7 zondagmarkt op de plaza dorrego

National Geographic maakte een mooie reis- en

schilderijen in Zuid-Amerika, volgens kenners.

270 stalletjes met onder meer boeken en

fotorapportage over Buenos Aires.

3 dagtrip naar el tigre eiland op 30 km van Buenos Aires, even

tangoparafernalia.

www.bue.gob.ar www.turismo.gov.ar en www.welcomeargentina.com:

ontsnappen aan de drukte van de grote stad.

www.timeout.com/buenos-aires/

4 boekhandellibreria el ateneo grand splendid boeken zoeken tegen het decor van een

in boekvorm al handig, maar op het web even-

zeer. Makkelijk zoeken naar hotels, restaurants

5 begraafplaats recoleta

en dingen om te doen.

met onder meer het graf van Evita Perón,

maar nog veel meer bijzondere mausolea.

toeristische informatie.

voormalige schouwburg.

8 palacio paz het grootste privéhuis ooit in Argentinië

gebouwd en open voor bezichtigingen.

9 avondwandeling langs de avenida corrientes vol met cafés, pizzeria’s en boekwinkels die

tot laat open zijn.

4 1

3

2

26 | R Sa

5

6

Big city

7

8

9

hechos y cifras [~feiten en cijfers] Buenos Aires oppervlakte 202 km2, circa drie miljoen inwoners.

Groot Buenos Aires 12 miljoen inwoners, na São Paolo de tweede stedelijke regio van Zuid-Amerika.

Naam van de stad de eerste nederzetting in 1536 werd Ciudad de Nuestra Señora Santa María del Buen Ayre

10

gedoopt. Niet veel later herdoopt in Puerto de Santa María de los Buenos Aires.

Argentinië circa 40 miljoen inwoners, oppervlakte 2,8 miljoen km2, het op zeven na grootste land ter wereld. En één van de meest

11

langgerekte (ruim 4.000 km).

eten en drinken 10 el trapiche

groot grillrestaurant, voor de liefhebbers

van groot vlees.

12

11 heladera cadore

heerlijk Italiaans ijs.

12 la cupertina

eethuisje in Palermo, met onder meer

het Argentijnse fastfood: empenada’s met

allerlei vullingen.

R Sa | 27

Eten

ramon beuk over utrecht

Ramon Beuk voelt zich duidelijk

thuis in het Utrechtse. Zijn studio bevindt zich in een bijzonder pand in Maarssen, maar chillen doet deze culinaire alleskunner graag in de binnenstad. Dan voelt het voor hem als thuiskomen: ‘Vooral op de steiger aan de Bemuurde Weerd. In de zomer breng ik daar hele avonden door met vrienden. We nemen eten, drinken en zitzakken mee. Soms heeft iemand een gitaar bij zich. Dan wordt het pas echt gezellig.’

Bron: Dichterbij, Utrecht en omstreken. Magazine voor leden Rabobank, zomer 2010.

Ramon Beuk

B

Buenos Aires krijgt een bijzondere aanwinst: een collectief loungedeck waar alle bewoners – en hun bezoek uiteraard – gebruik van kunnen maken. Op dat terras kun je van alles doen – lezen, zonnen, kletsen, chillen. Maar natuurlijk ook lekker eten en drinken. ROSA vroeg chef Ramon Beuk om tips & tricks: wat zijn de ingrediënten om straks hoog boven Utrecht te genieten? Bij drie momenten van de dag voegen we drie recepten van Ramon Beuk bij, om gelijk mee aan de slag te gaan.

wat van fair komt De recepten van Ramon Beuk zijn afkomstig uit zijn boek ‘Wat van fair komt… een culinaire wereldreis’. In het kader van 50 jaar Fair Trade Original ging Beuk op zoek naar de basis en bezocht hij over de hele wereld lokale boeren en producenten van rijst, koffie, suiker en andere levensmiddelen. Uitgegeven door Fontaine Uitgevers en onderscheiden met de Gouden Garde Publieksprijs bij de Kookboek van het Jaar 2009-wedstrijd.

Lees alles over Ramon Beuk op www.ramonbeuk.nl

Fotografie Talkies magazine

‘Als ik Utrecht binnenrijd, voelt het als thuiskomen. Amsterdam is mij iets te massaal. Utrecht heeft een heerlijk ongedwongen sfeer.’

28 | R Sa

Rooflife

Velen verlangen ernaar, slechts weinigen krijgen de kans ervan te genieten: een loungedeck in de stad. Met zicht in alle richtingen, een verkoelend windje en altijd volop zon. Wat wil een stadsmens nog meer? ROSA dook in de boeken en ging op zoek naar de daktuin door de eeuwen heen. Van BabyloniĂŤ tot Utrecht anno 2011: we hebben altijd hoog willen tuinieren, dineren en genieten.

R Sa | 29

De definitie is simpel: een daktuin is een tuin

den in twijfel getrokken. Buiten kijf staat echter

groene daken absorberen warmte, verminderen

die is aangelegd op het platte dak van een

dat al in vroeger tijden nagedacht werd over het

smog en verlagen het energiegebruik dat nodig

gebouw. Nu wordt er al eeuwenlang met platte

maken van groen ‘op hoogte’. Ook de Romeinen,

is om onze steeds warmere gebouwen te koelen.

daken gebouwd, dus het is al eeuwen geleden

uitvinders van vele zaken die nog steeds in de

En het regenwater dat in dit land heviger en

dat mensen op het idee kwamen om die extra

bouwkunst worden gebruikt, hadden de daktuin

vaker valt wordt er langer door vastgehouden.

verdieping als verblijfsruimte in te richten. In de

in hun repertoire. Zo zou de Villa der Mysteries

Daardoor vermindert de kans op overstromin-

voormalige Egyptische hoofdstad Fustat, waar

in Pompeii een opgetild terras hebben gehad,

gen in onze oververharde steden. Maar planten

naar verluidt in de 11de eeuw al veertienhoge ge-

waar planten groeiden.

op het dak zijn niet alleen nuttig, ze zijn ook

bouwen voorkwamen met daktuinen erbovenop.

leuk om mee bezig te zijn. Helemaal wanneer

Eeuwen eerder werden in Babylon de hangende

daken vergroenen In de moderne tijd

daarmee eigen voedsel kan worden geprodu-

tuinen aangelegd door koning Nebukadnezar,

is de daktuin niet meer weg te denken uit het

ceerd – nog zo’n nieuwe trend van de laatste tijd.

om zijn echtgenote op te vrolijken die gewend

stedelijk ‘landschap’. Niet dat hij al veelvuldig

Urban Farming wordt dat wel genoemd, oftewel

was veel groen om zich heen te hebben en maar

voorkomt, maar wellicht gaat dat de komende

het stadse boeren. Niet meer de tomaten uit één

moeilijk kon wennen aan haar nieuwe stadse

tijd veranderen. Groen in de stad – ook al is

of andere kas ver weg laten aanvoeren, maar

omgeving. Of de tuinen in Babylon er daadwer-

het dan misschien maar een postzegeltje – is

de tomaten direct in de eigen woonomgeving

kelijk zijn geweest, wordt door sommige geleer-

namelijk voor vele dingen geschikt. Ga maar na:

kweken – en opeten natuurlijk.

30 | R Sa

Rooflife

rooflife in de film Daktuinen en dakterrassen lenen zich prima voor filmshots. We kennen ze allemaal: Andie MacDowell die in ‘Greencard’ dromerig over de skyline tuurt. Maar ook Al Pacino en Keanu Reeves die ‘The Devil’s Advocate’ in gesprek zijn aan de rand van een dakzwembad, hoog boven alles verheven.

En natuurlijk de vele achtervolgingsscènes, of het nu daken van Parijs of Marrakech zijn. Het dak is een bijzondere dimensie.

R Sa | 31

Rooflife

eten op hoogte Daktuinen hoeven

Arts en Rooftop van het Metropolitan Museum.

overigens niet altijd ingericht te worden met

In andere steden met hoogbouw in een aange-

alleen maar groen. Zet er tafels, stoelen en een

naam klimaat zijn ze eveneens te vinden, zoals

bar neer en voilà: het dakrestaurant is geboren.

de Vertigo Moon Bar en Scirocco in Bangkok,

In New York groeit het aantal horecadakterras-

respectievelijk op 61- en 64-hoog. Dat is nog

sen spectaculair. Voorbeelden zijn er inmiddels

eens al fresco eten. In Nederland zijn dergelijke

in overvloed, zoals 230 Fifth, de High Bar aan

gelegenheden veel spaarzamer. Rotterdam heeft

Gramercy Park en Plunge in het hippe Meatpac-

Engels, Groningen Sunset, maar dan houdt het al

king-district. Ook veel musea gaan ertoe over

snel op. Te weinig wordt er door opdrachtgevers

om een extra verblijfsplek aan hun gebouw toe

en architecten van nieuwe gebouwen rekening

te voegen, zoals Robert boven op het Museum of

gehouden met de kansen van wat wel de ‘vijfde

Daktips Wie daktuin googlet merkt dat er inmiddels een hele industrie schuil gaat achter deze uitbreiding van onze stadswoningen. Ontwerpers, meubelmakers, lichtspecialisten: ze hebben het leven onder de zon en sterrenhemel ontdekt. En wie serieus met aarde, water (zwembad?) en andere ingrediënten aan de slag gaat, doet er inderdaad verstandig aan professionals bij te halen. Want bouwen blijft een vak, ook hoog in de lucht.

32 | R Sa

R Sa | 33

Rooflife

rooflife verticaal groen Het dakterras is een perfecte plek om niet alleen in het horizontale vlak groen aan te brengen, maar om dat ook verticaal te doen. De laatste tijd zijn diverse nieuwe technieken ontwikkeld die ook door bewoners kunnen worden toegepast, zoals begroeingszakken, met ingenieuze plant- en bewateringsmogelijkheden. Hele gebouwen kunnen op deze manier met groen worden gecamoufleerd. De hangende tuinen van Babylon, maar dan heel eigentijds!

34 | R Sa

gevel’ genoemd wordt: de dak van het gebouw.

Ook hier kijken mensen tegenaan of op neer en alleen al qua uitzicht zou het interessant zijn om met deze vierkante meters iets creatiefs te doen.

klein is ook fijn Maar daktuinen hoeven niet per sé groot te zijn om een bijdrage aan de stedelijke woon- en leefkwaliteit te leveren.

aspirant-bewoners van Buenos Aires: niet alleen

keukens tot en met minibarbecues die prima op

Natuurlijk, het zou heerlijk zijn om een dakter-

voor hun gezamenlijke daktuin, maar ook voor

een eigen dakterras gestookt kunnen worden.

ras met aangrenzend green house te hebben zoals

hun privéterrassen.

De daktuin betekent daarmee zowel voor het

in de film ‘Greencard’ (met Andie MacDowell

Ook de designindustrie laat zich niet onbetuigd.

individuele woonhuis als voor het woongebouw

en Gérard Depardieu), maar dat is slechts voor

Zo heeft het Rotterdamse bedrijf Wow! De afge-

als geheel een uitbreiding van de leefruimte.

weinigen weggelegd. Wie de Engelse website

lopen jaren een complete serie van buitenver-

Alle reden om meer hiermee te doen. Hopelijk

urbanroofgardens.com bekijkt, ziet echter dat er

lichting ontwikkeld, die het ook op de stedelijke

dient Buenos Aires als voorbeeld voor toekomsti-

ook op een paar vierkante meter al een wereld

daktuin prima doet. Het buiten koken neemt

ge projecten in meer Nederlandse binnensteden.

te winnen valt. Volop inspiratie hier voor de

een steeds grotere vlucht; van complete buiten-

Ga het dak op!

R Sa | 35

Column

Giph A very very city

Een paar jaar geleden bezocht ik Buenos Aires voor een tv-programma en de voorbereiding op een roman. De taxichauffeur die me van het vliegveld naar mijn hotel reed was uitgesproken trots op zijn stad. Er wonen vijftien miljoen mensen, legde hij uit in een mengelmoes van Spaans en Spaans, door de loskoppeling van de Argentijnse pesos en de Amerikaanse dollar was het destijds de goedkoopste wereldstad, het eten was er magnifiek, de wijnen hoorden tot de besten denkbaar, er was sterke drank in overvloed, nergens werd zo goed gevoetbald en nergens waren de vrouwen vrouwelijker. ‘It’s a very, very… very city!’ riep hij enthousiast.

Hij had geen woord teveel gezegd: wat een stad! Ik struinde uren langs de Puerto Madero, de gerenoveerde havenarbeiderswijk, door de wijk Palermo, ik zag Casa Rosada op het beruchte Plaza de Mayo, waar de gebouwen roze zijn omdat met halverwege de negentiende eeuw ossenbloed toevoegde aan de witte verf waarmee ze werden beschilderd (Argentijnen hebben altijd uitstekend raad geweten met hun koeien, waarvan ik kan getuigen, want in een ver verleden heb ik verkleed als Gaucho vier jaar lang in een Argentijns restaurant op de Oude Gracht in Utrecht enorme lappen geïmporteerde os naar tafels mogen brengen).

Avonden achter elkaar bracht ik door in het wereldberoemde Café Tortoni, dat gesticht was in 1858 en

dat een uitgeslagen gouden urinoir had, waartegen ook ooit de schrijver Borges heeft gewaterd. Maar het meest onder de indruk was ik van het kerkhof van de statige wijk Recoleta, de buurt waar onze kroonprinses nog op straat heeft geknikkerd. Met een prijs van tienduizend dollar per drie vierkante meter was deze begraafplaats destijds de duurste plek van Buenos Aires. Wie niet beter wist zou denken dat dit een poenige wijk voor lilliputters was of een Centreparcs voor mensen die van glimmend marmer houden.

Toen ik er was bleek het kerkhof zo goed als uitgestorven, behalve het straatje waar het huisje van de

familie van María Eva Duarte de Perón stond, roepnaam Evita. Er stonden met name heel veel mannen aanFotografie Keke Keukelaar

doenlijk te snikken. Teder hielden ze elkaars handen vast en met beweende gezichten bevestigen ze roosjes aan het hekwerk van de bóveda van Evita (pas bij terugkomst begreep ik dat Buenos Aires ‘Gay Capitol of Latin America’ was en Evita een plaatselijk gay-icoon).

Toen ik na tien dagen Buenos Aires helaas weer moest verlaten, kon ik alleen maar beamen wat mijn

taxichauffeur al een half uur na mijn aankomst had gezegd: ‘It’s a very, very… very city.’

36 | R Sa

Eten

Beuk Ontbijten Met

‘Je kan op dit terras eigenlijk de hele dag

pittige worstjes met gestoofde bonen en tomaat

warm eten, te beginnen met het ontbijt.

Ik zou starten met lekker vers Turks brood,

ingredienten

bonenstoof

Verhit een pan met

een beetje olie. Fruit de gesnipperde ui en

dat moet in Lombok geen probleem zijn om te krijgen. Met daarbij verse kaasjes – in

Bonenstoof

knoflook en voeg de in stukken gesneden

de Kanaalstraat zit een prima kaaswinkel.

Plantaardige olie*

tomaten, de zonder zaadjes fijn gehakte

Feta, schapen- en geitenkaas, niet volledig

1 ui

chilipeper, het sap van de citroen en de

gerijpte mozzarella. Maar ook warme

2 tenen knoflook

suiker toe. Breng het mengsel op smaak

groentes: aubergine bijvoorbeeld. Daar-

4 grote tomaten

met zout en peper en laat het met een

naast gebakken worstjes, salades en veel

1 groen chilipeper

deksel op de pan ongeveer 15 minuten op

fruit zoals watermeloen. En om te drinken

½ citroen

laag vuur stoven. Voeg de bonen toe en

natuurlijk sappen: vers gemaakt.

½ eetl. kristalsuiker

laat het nu nog 10 minuten stoven.

Die sapcentrifuge moet er echt zijn!

300 g gare witte bonen

aardappels

Maar ook verse mintthee. Die kun je

Schil de aardappels en

prima afkoelen en ’s middags koel drinken.

Aardappels

snijd ze in kwarten. Laat de boter smelten

Koffie? Ja, ook – maar dan een stevige

4 grote aardappels

in een pan met 11/2 dl water. Leg de aard-

espresso. En niet te vergeten: zoetigheid.

200 g boter

appels in de pan en voeg een beetje zout toe. Zet een deksel op de pan en laat de

Ik ben een enorme fan van zoet. Baklava, suikertjes, Turkse koekjes. En dat alles

Worst

aardappels in ongeveer 20 minuten gaar

rijkelijk en kleurrijk opgediend in buffet-

500 g kleine pittige worstjes

worden. Giet ze af en schud ze op.

Garnering

worst

Koriander

boter en wat water gaar.

vorm. Zodat je zin krijgt om te pakken.’

Stoof de worstjes in een beetje

serveren

Verdeel de aardappels over

de borden. Schep de bonenstoof erover en leg daarop de worstjes. Garneer met Recepten voor vier personen.

korianderblaadjes.

Ingrediënten gemarkeerd met een * zijn verkrijgbaar als Fair

bereidingstijd

30 minuten

Trade Original-product.

R Sa | 37

Er zijn van die namen, daar denk je pas goed over na wanneer je ze gaat vertalen. Buenos Aires is daar een goed voorbeeld van. Je hebt de naam al tientallen keren over je tong laten gaan en ineens gaat een lichtje branden. Buenos Aires, Goede Luchten! En in dit geval nog toepasselijk ook, omdat in de Argentijnse hoofdstad veel prachtige parken te vinden zijn – die de lucht zuiveren en waar de stadsbewoner kan ademen. Maar in Utrecht zijn eveneens dergelijke plekken te vinden. In het klein levert het Bouwfonds-project Buenos Aires een bijdrage aan een ‘groener’ Utrecht.

In de vertaling: Buenos Aires: Goede Luchten

P

Een duurzame aanwinst voor de stad parken in Buenos Aires Buenos Aires staat door haar architectuur, winkels,

ren, maar ook door de parkachtige inrichting met veel water en

internationale bevolking en uitstraling bekend als het Parijs van het zuiden. In steden

groen. Liefhebbers van het grotere en wildere groen gaan naar

van een dergelijke allure mogen parken uiteraard niet ontbreken. Als plek om even

de Reserve Ecologica, op de overgang van stad en Rio Plata.

uit te rusten van werk of andere bezigheden; even weg uit het stedelijke gewoel.

Een groengebied dat ontstond toen grote hoeveelheden sloop-

Om te wandelen, sporten of gewoon mensen kijken. Wie in Buenos Aires het echte

afval uit de binnenstad in de rivier werden gestort. Daarna nam

parkgevoel wil beleven, gaat naar het Parque Tres de Febrero, dat ook bekend staat als

de natuur bezit van deze grond.

Bosques de Palermo (‘Bossen van Palermo’). In dit groene ‘eiland’ middenin de stad – 80 hectare groot en daarmee het Central Park van Buenos Aires – wordt aan verschil-

parken in utrecht Utrecht mag dan niet zo groot zijn

lende sporten gedaan, waaronder polo.

als Buenos Aires, ook hier is groen buitengewoon belangrijk.

Op zondagochtend worden de wegen rondom het park afgezet, zodat een lang aaneen-

De afgelopen jaren is hard gewerkt door de gemeente Utrecht

gesloten flaneergebied ontstaat. Het park beschikt ook over een kleurrijke rozentuin

om de grotere stadsparken – en dat zijn er heel wat – op te

El Rosedal, gelegen vlakbij – hoe kan het anders – Plaza Holanda! Onlangs werden

knappen. Want de bewoners weten de weg naar het park steeds

hier 5.000 nieuwe rozen aangeplant. Maar Bosques de Palermo is niet de enige groene

beter te vinden. In en rondom het centrum zijn diverse kleine

aanwinst van de stad. Zo is er de Jardin Zoologico; niet alleen interessant door de die-

en groene oases te vinden. Van het modern ingerichte Griftpark

38 | R Sa

Groen

Plaza Holanda De Nederlanders hebben de wereldzeeën bevaren en dat verwacht je op zijn minst dat we ook in Buenos Aires onze sporen hebben nagelaten. En wat blijkt: we hebben zelfs een paar pleinen in de wacht gesleept!

Dan doe je niet slecht als klein landje.

In het Parque Tres de Febrero ligt het Plaza Holanda, op een steenworp afstand van een prachtige rozentuin. En er is het nieuwe Plaza de Reina Holanda, gelegen in de oude havenwijk Puerto Madero. Een gebied dat de laatste tijd wordt herontwikkeld tot nieuwe hotspot in de stad.

de duurzaamheid van

Buenos Aires en Bouwfonds

Bouwfonds zorgt met Buenos Aires niet alleen voor een groen dak.

duurzaamheid). De regio Utrecht doet het op deze ranglijst buitengewoon

Ook op andere manieren is dit project een duurzame toevoeging aan de

goed: een derde plaats en hoge scores op alle drie dimensies.

stad. Bouwfonds vat duurzaamheid namelijk heel breed op. Uiteraard een

Buenos Aires draagt zonder twijfel straks ook haar steentje hieraan bij.

goede omgang met onze natuurlijke omgeving – voor nu en voor later

Zo zorgt het project ervoor dat jonge mensen in de stad kunnen blijven

– maar ook het behoud van welvaart, sociale samenhang en veiligheid.

wonen, krijgen de winkels en voorzieningen in de wijk Lombok een

Rabobank, het moederbedrijf van Bouwfonds, houdt deze duurzaamheid

impuls en zal er minder auto worden gereden (door de ligging vlakbij

in alle stedelijke gebieden van Nederland in de gaten. Daarvoor wordt

Utrecht Centraal). Niet in de laatste plaats wordt er duurzaam gebouwd.

de zogenaamde Triple P-monitor gebruikt, wat staat voor People (sociale

Zo worden er bijvoorbeeld volop milieuvriendelijke materialen gebruikt,

duurzaamheid), Profit (economische duurzaamheid) en Planet (ecologische

zoals het hout voor de deckvlonders en het binnenterrein.

tot en met het klassieke Zocherplantsoen. Net buiten de stad

revolutie al zo; lees de boeken van Charles Dickens er maar op na. Met de komst van

zijn grotere groengebieden te vinden, zoals het kersverse Leid-

de automobiel is de luchtkwaliteit in dichtbevolkte gebieden er niet beter op gewor-

sche Rijn Park en het statige Landgoed Amelisweerd. Voor ieder

den. Daarom is groen in de stad ook zo enorm belangrijk: om stof op te vangen en

wat wils dus!

zuurstof aan te maken. Groot groen helpt hierbij, zoals parken. Maar ook klein groen helpt: denk aan stadstuinen, geveltuintjes en niet te vergeten dakterrassen.

zuurstof op dek en dak Groen zuivert de lucht, dat

Het loungedeck van Buenos Aires, bovenop het dak van het nieuwe woongebied,

weten we al lang. Dat er in de stad vaak gebrek is aan schone

wordt straks door de groene inrichting een luchtververser. Niet alleen aangenaam dus

lucht is ook geen nieuws. Dat was in de tijd van de industriële

om hier te vertoeven, maar ook goed voor de stad als geheel en haar bewoners.

R Sa | 39

P lo!

Een zeer populaire sport in Argentinië – naast het almachtige voetbal – is polo. Mannen op paarden die met lange stokken een bal in een doel proberen te slaan, ondertussen paardrijdend. Maar polo is veel meer dan deze wat zakelijke beschrijving.

Polo is een manier van leven, zeker in Buenos Aires.

Op zoek naar de roots van deze bijzondere sport.

eend in bal In Argentinië is polo populair, maar dat geldt

ook voor de specifiek Argentijnse variant die men hier heeft

uitgevonden: pato. President Juan Perón riep deze sport in 1953 uit tot de nationale sport van het land. Oorspronkelijk werd het spel gespeeld met een eend die in een bal werd gestopt (pato is Spaans voor eend), maar later werd dit vervangen door een leren bal met zes handvatten. Deze bal moet door een soort hoepel gegooid worden, waardoor deze sport het midden houdt

P

tussen polo en basketball.

polo

de regels

Polo as we know it wordt vaak met de Engelsen in verband gebracht. En inderdaad, op het mooie Engelse gras wordt menig potje uitgevochten. Onze overzeese buren

Veldpolo wordt met twee teams van elk vier spelers gespeeld. Een

ontdekten het spel ‘pulu’ echter in India, in de noordoostelijke staat Manipur. In het

fullsize veld meet 300 bij 160 yards (een yard is ongeveer 0,9 m),

midden van de 19de eeuw kwam het spel vervolgens naar Europa en van daaruit –

aan het einde waarvan zich twee doelen bevinden. Hier moet de bal

met de Engelse migranten mee – naar Argentinië. In 1875 deed de sport hier zijn

doorheen worden geslagen. Spelers gebruiken daarvoor een bal die zo

intrede en vond de eerste officiële polowedstrijd plaats. Inmiddels heeft de sport zich

groot is als een hockeybal. Na iedere goal wisselt men van speelhelft.

doorontwikkeld in allerlei varianten: arenapolo (binnen in de hal), strandpolo en zelfs

Een wedstrijd bestaat uit vier tot acht kwarten van zeven minuten

sneeuwpolo. Polo kan bovendien ook met andere dieren dan de pony gespeeld worden:

zuivere speeltijd, ook wel een chukker genoemd. Na iedere chukker

kameelpolo, olifantpolo en zelfs yakpolo schijnt te bestaan. Tegenwoordig wordt polo

wisselt men van pony (‘Fresh Pony’s’). Een beetje polowedstrijd duurt

in 77 landen van de wereld beoefend. Tot eind jaren dertig van de vorige eeuw was het

zo al gauw twee uur. Om de veiligheid van paard en ruiter te waarbor-

een Olympische sport. Er vinden wel elke drie jaar wereldkampioenschappen in plaats.

gen is de belangrijkste regel: de lijn van de bal. Op deze manier is het

In oktober 2011 vinden deze in Argentinië plaats.

theoretisch niet mogelijk om elkaar voor de voeten te rijden.

Gebeurt dit wel, dan krijgt de tegenpartij een vrije bal.

paarden en uitrusting Hoewel er traditioneel over ‘pony’s’ wordt gesproken, worden in de meeste polowedstrijden echte paarden ingezet. Zij krijgen polotrai-

Fotografie polo Wilco Boumans via Flickr

ning van hun derde tot hun vijfde jaar. Een beetje polopony kost tussen de 20.000 en 30.000 euro. Veel polospelers hebben twee paarden per wedstrijd ter beschikking, sommige zelfs vier. Verder is uiteraard een zadel en hoofdstel nodig, alsmede de nodige bescherming voor ruiter én dier, zoals helmen en kniebeschermers.

Niet zichtbaar is de ‘handicap’ die elke speler heeft: iedereen wordt ingeschat op een ‘doelpuntwaarde’ van -2 tot +10. Deze waarden worden bij elkaar opgeteld en bepalen met welke beginscore een team het veld in gaat. Vervolgens hebben de spelers in het veld een eigen nummer en daarmee een eigen verantwoordelijkheid: nummer één is het meest offensief, nummer twee ondersteunt deze ‘spits’, nummer drie zorgt voor de aanvoer van de ballen maar moet ook verdedigen en nummer vier bewaakt het doel.

40 | R Sa

Sport

E

Een beetje polowedstrijd duurt al gauw twee uur. Tijd genoeg om langs de kant te genieten van de goede dingen des levens.

R Sa | 41

Column

M|B>BA 2 ‘Notas de viaje’ Feliz año nuevo!!

Oftewel een gelukkig nieuwjaar toegewenst voor iedereen vanuit Buenos Aires! Het vuurwerk begon al in kerstnacht, om precies 24.00 uur. Maar het vuurwerk gaat hier – in figuurlijke zin – het hele jaar door.

Wat een bruisende stad!

Ons appartement ligt in de wijk Palermo, een beetje te vergelijken met het New Yorkse Soho, vol restaurants, originele winkeltjes, kappers en ‘kioscos’, de kleine winkeltjes waar men zijn krantje, kauwgum of sigaretten koopt. Ook midden in de nacht is er op loopafstand altijd wel een open kiosco, een 24/7- pizzeria of een ‘parilla’ te vinden: de grillrestaurants waar men de bekende, heerlijke Argentijnse steaks serveert.

De huizen variëren van statig en koloniaal, vaak met prachtige art-deco en art-nouveau details, tot woonflats met een zwembad of terras op het dak. In de straten wemelt het van de taxi’s en bussen. En het is maar goed ook dat de meeste mensen niet met eigen vervoer komen, want eigenlijk is het nu al een klein wonder dat het verkeer hier zo goed doorstroomt. De belangrijkste regels in het verkeer zijn: goed uitkijken, je een beetje flexibel opstellen en niet ten alle tijden per se je gelijk willen halen. Go with the flow...

De taxichauffeurs verraden de afkomst van de gemiddelde Argentijn. Chauffeurs vertellen weemoedig over opa’s en oma’s die nog met de boot uit Europa kwamen. Dit land is sinds jaar en dag een multiculturele samenleving pur sang. Toch is dit niet echt een issue. Het onderlinge begrip is groot, omdat iedereen ook zijn eigen ‘roots’ maar al te goed kent.

Wat meer opvalt, is de persoonlijke aandacht en interesse die mensen, zowel bekenden als onbekenden, hier voor elkaar hebben op heel onverwachte plekken. In de supermarkt helpt de cassière de klanten na het afrekenen met het inpakken van de boodschappentas. Iedereen staat dan wat langer in de rij, maar als je aan de beurt bent krijg je dezelfde aandacht als bij de kruidenier om de hoek. Bij de kapper krijg je na het knippen een omhelzing en bij de bank moet je niet gek opkijken als de bediende een persoonlijk praatje begint. Best verfrissend!

Volgende keer een kijkje in het nachtleven, en dan vooral de passievolle en romantische dans waar de stad Buenos Aires misschien wel het allerberoemdst om is: de TANGO...!

42 | R Sa

Kijk voor de laatste notities van Mariyana en Bas op: www.beleefbuenosaires.nu

Vleutense weg plein est W

at tra ms Da

t traa aals Kan

Kop van

Centraal Station

Lombok t va aad Gr

n

g we en gg Ro

Lombok

a

l

an ba jne

ne un et ls

ari th Ca

a D

Werelds wonen [boven op de Kop van ] Lombok R Sa | 43

Werelds wonen in Lombok Betaalbaar wonen middenin de stad Utrecht, op de grens van levendig Lombok en de gezellige binnenstad: Buenos Aires heeft het allemaal. Een woonwerkwinkelgebouw dat veel weg heeft van de Argentijnse tango: soms wild en druk, soms intiem en verstild.

Maar altijd vol temperament. Maak kennis met een bijzonder project. En beter nog: kom hier wonen!

Bruisend, kosmopolitisch en internationaal: het zijn de sleutelwoorden van Buenos

De woningen delen één belangrijk kenmerk: een bijzondere

Aires. Niet voor niets werd de Argentijnse hoofdstad als inspiratiebron gekozen voor

buitenruimte, die dient als extra kamer. Niet alleen de eigen

dit bijzondere bouwproject. Een stad waar allerlei verschillende nationaliteiten zich

privébuitenruimte in de vorm van balkon of terras, maar ook het

thuis voelen; iets wat nadrukkelijk ook geldt voor Utrecht en in het bijzonder voor

collectieve loungedeck bovenop het gebouw. Hier kunnen be-

Lombok. Deze van oorsprong arbeiderswijk ontwikkelt zich de laatste jaren tot de

woners van Buenos Aires genieten van hun eigen rustplek in de

place2b in de Domstad. Nieuwe winkeltjes vestigen zich hier, studenten hebben de

drukke stad, al zonnend, lezend, etend en drinkend en feestend.

buurt ontdekt, een nieuwe, eigentijdse moskee is in aanbouw. Het wonen in dit deel

En wat je allemaal nog meer op een dakterras kunt doen…

van de stad krijgt nu een stevige impuls doordat Bouwfonds Ontwikkeling hier circa 120 koopwoningen realiseert, in diverse soorten, maten en prijsklassen.

veel belangstelling Wie bouwt in de stad moet over een lange adem beschikken. Al in 1993 werd voor het eerst nagedacht over de Kop van Lombok. Gemeente Utrecht en Bouwfonds gingen in gesprek over deze plek, die na sloop van oude bebouwing leeg zou komen. De omwonenden werden vanaf het begin bij de planontwikkeling betrokken, waardoor zij het project ervaren als een verrijking van hun buurt. Architect Marlies Rohmer werd uitverkoren om een stedenbouwkundige studie naar het gebied te maken en dat resulteerde in een plan met twee woongebouwen en daartussen de nieuwe, eigentijdse Ulumoskee.

Een plan dat op een grote belangstelling mag rekenen: meer dan 1.600 mensen hebben zich als belangstellende gemerkt. Dat geeft aan dat Buenos Aires de goede snaar heeft geraakt.

eigen rustplek Voor ieder wat wils, zo kunnen de woningen van Buenos Aires het beste worden getypeerd. Rond een gezamenlijke binnentuin zijn 120 woningen gelegen: stadswoningen, compacte studioappartementen en royale penthouses.

Fotografie Nout Steenkamp/FMAX

Lombok scharniert tussen de drukke binnenstad en de rustige woonbuurten daaromheen. De buurt heeft van beide werelden het nodige meegekregen.

44 | R Sa

Livin’

de ontwikkelaar van buenos aires

interview

Edward Zevenbergen over zijn project

Buenos Aires is een ontwikkeling van Bouwfonds Projectontwikkeling, Nederlands grootste projectontwikkelaar. Verantwoordelijk ontwikkelingsmanager is Edward Zevenbergen. ROSA vroeg hem naar zijn visie op het project.

hoe is bouwfonds in lombok terecht gekomen?

‘Met

de gemeente Utrecht ontstond zo’n tien jaar geleden contact over deze locatie. Er was woningbouw gesloopt en de gemeente wilde iets met deze plek.

Het is niet voor niets de Kop van Lombok: hier kom je – gezien vanuit het centrum – de wijk binnen. Daar moest echt iets moois komen. Omdat Bouwfonds op andere plekken heeft laten zien zo’n opgave aan te kunnen, kregen wij de kans om deze ontwikkeling op te pakken. Met het architectenbureau van Marlies Rohmer hebben we een visie opgesteld voor het gehele gebied, dus inclusief de moskee die naast Buenos Aires wordt gebouwd.’

waar komt de naam buenos aires vandaan?

‘Lombok

is een echte multiculturele wijk. Mensen die hier wonen komen uit alle windstreken. Trek je dat iets verder, dan heb je het over een internationaal gevoel. Ik zocht naar een warme, aaibare naam en kwam op Buenos Aires.

Een naam die ook nog eens Goede Luchten betekent en dat past weer prima

➜

R Sa | 45

Leven in Lombok Een gebied dat altijd in ontwikkeling is, zo mag Lombok gerust genoemd worden.

De wijk is sinds de bouw, eind 19de eeuw, eigenlijk voortdurend van kleur verschoten.

De oorspronkelijke arbeiderswijk werd een gebied waar zich medio vorige eeuw veel bewoners uit Mediterrane landen vestigden.

Na de arbeiders ontdekten kunstenaars, studenten en yuppen de charme van Lombok.

de best verzorgde verlichting tijdens de feestdagen: er wordt

Anno 2011 leeft alles en iedereen hier door elkaar heen, op steenworp afstand van

veel aandacht aan besteed. Men gaat en staat voor Lombok,

station Utrecht Centraal en de binnenstad. In de navel van de wereld dus.

zoveel is duidelijk.

Lombok, genoemd naar het Indonesisch eiland, ligt aan de westkant van Utrecht en maakt deel uit van het stadsdeel West. Hier wonen een kleine dertigduizend Utrech-

volop kunst Lopend door de straten valt nog een ding op:

ters, tussen de binnenstad aan de ene kant en Leidsche Rijn aan de andere kant.

de vele kunstprojecten. Zoals het kunstproject dat in ‘complex

Van oorsprong is Lombok een typische arbeiderswijk, die gebouwd werd rondom de

507’ is opgezet door stichting WishingWellWest: elf straatjes

industrie langs de waterwegen Leidsche Rijn en Vleutensevaart. Zo werd hier bijvoor-

met sociale woningbouw, die in een jaar tijd zijn opgefleurd met

beeld een lood- en zinkpletterij gebouwd, maar ook een badhuis en een watertoren.

Veel van deze industriële bebouwing is in de loop van de jaren afgebroken, toen Lombok zich ontwikkelde tot woonbuurt.

ondernemers aan het werk Bijzonder aan de ligging van Lombok is dat de wijk zich op een scharnierpunt bevindt: tussen de drukke binnenstad en de wat rustiger woonbuurten daaromheen. Lombok heeft van beide werelden het nodige meegekregen. In de Kanaalstraat is het levendig en dynamisch, daaromheen speelt het wonen zich af. Wonen dat overigens op diverse plekken is gemengd met ondernemen. Wie door de wijk loopt, komt ze allemaal tegen: de fotostudio van Martin van Thiel, de gitaarbouwstudio van Johan Rebergen, de kapperszaak van Mustafa Aydin. Het geeft de wijk een rijk en verrassend gevoel.

Dat er onder de ondernemers een behoorlijke solidariteit bestaat, blijkt uit het werk dat door de Winkeliersvereniging Lombok wordt verzet. Braderieën, Koninginnedag,

46 R Sa

Livin’

Na het ontdekken van de wijk is het goed bijkomen in de vele cafés en restaurants die Lombok telt. Hier wordt volop gekookt – en lekker ook. de ontwikkelaar van buenos aires

interview

Vervolg

bij het grote loungedeck dat we hier gaan creëren. Met prachtig uitzicht op Utrecht geeft dat een stads gevoel. Helemaal als het verkeer onder het Westplein ondergronds gaat, dan wordt Lombok echt een onderdeel van de binnenstad.’

hoe zou je het gebouw willen beschrijven?

‘Ik vind

het een echt stedelijk gebouw, met op de begane grond voorzieningen en winkels. Denk bijvoorbeeld aan een grand café of een concept als Bagles and Beans, waar we al contacten mee hebben. Dat zorgt voor levendigheid.

Daarboven de appartementen en als kers op de taart het grote, gezamenlijke loungedeck. Ik zie daar van alles voor me: zitjes, barbecues, chillen: het echte buitenleven. Een groene oase in de stad, waar je heerlijk kunt zijn – ook met visite.’

wat zijn in jouw beleving de unieke eigenschappen van dit project? ‘Het is de mix. Aan de ene kant de binnenstad en het Centraal Station onder handbereik, aan de andere kant het bijna dorpse van Lombok met de molen en de Leidsche Rijn. Met een compleet winkelaanbod in de Kanaalstraat en allerlei leuke ondernemers in de buurt. En met wonen in een gebouw van bijzondere architectuur, waarbij de buitenruimte een verlengstuk van de woning betekent. Dat kom je maar op heel weinig andere plekken tegen in Utrecht. In Lombok maken we dat nu mogelijk.’

R Sa | 47

diverse kunstuitingen. Een leuk voorbeeld zijn de muurschil-

uit de wijk hun visie zien op ‘mensen, in beweging, Lombok in verandering’ zien.

derijen die Karen Opstelten maakte. Gedurende de zomer van

Ook basisschoolleerlingen en jongeren doen mee aan dit kleurrijke project. Het geeft

2009 zette zij elke zaterdag haar ezeltje in de straten van de

al aan dat de bewoners van Lombok zeer betrokken zijn bij hun wijk.

wijk. Als nieuwsgierige mensen kwamen kijken vertelde zij dat ze de dromen van de bewoners aan het schilderen was. Op deze

vele smaken Na al het wandelen is het uiteraard goed bijkomen in de vele cafés

manier nodigde ze mensen uit om ook hun dromen aan haar

en restaurants die Lombok telt. Dat er in de wijk volop gekookt wordt – en lekker

te vertellen. Bovendien ontstond op deze wijze een straateve-

ook – bleek al bij de publicatie van het Lombok Kookboek in 1996. Inmiddels zijn er

nement. Ze nodigde de mensen zelfs uit mee te schilderen of

acht drukken van dit boek verschenen en op de Lombookkooksite worden regelmatig

tekenen. Het resultaat: 20 droomschilderijen aan de gevels van

nieuwe recepten toegevoegd. De ingrediënten zijn in de vele winkels van de Kanaal-

de woningen in de Van Riebeeckstraat en omgeving. Maar er ge-

straat te vinden. Groente-, fruit- en broodwinkels te over, maar ook bijvoorbeeld een

beurt nog veel meer in de wijk op het gebied van kunst. Onder

specialist als kaaswinkel Morty’s, gerund door Morteza Alizadeh die in 1999 vanuit

de noemer Lombokunst worden alle initiatieven sinds enkele

Iran naar Nederland kwam.

jaren gebundeld. Jaarlijks vindt in december een kunstmani-

Maar wie niet zelf achter de potten en pannen wil kruipen, hoeft alleen maar zijn neus

festatie plaats, waaraan alle kunstenaars in de wijk deelnemen.

achterna te gaan. Via Iens.nl stuiten we op maar liefst 16 restaurants, die vele culinaire

Hun werk is ook te zien op de Kop van Lombok: rond de

smaken van de wereld afdekken. Van Chinees bij Jasmijn & Ik (rapportcijfer 8,0) via

bouwlocatie van Buenos Aires laten meer dan 100 kunstenaars

Italiaans en barbecue tot en met Turks en Marokkaans: het wordt hier niet snel saai.

Even uitrusten op een bankje langs de Leidsche Rijn. Rechtsaf gaat het de binnenstad in, wie linksaf door blijft fietsen rijdt Utrecht uit.

48 | R Sa

Livin’

Lombok ontwikkelt zich tot de nieuwe place2b in Utrecht. Nieuwe winkeltjes doen de deuren open, studenten ontdekken de buurt, er wordt volop gebouwd. de architect van buenos aires

interview

Marlies Rohmer over haar project

De ster van Marlies Rohmer is de laatste jaren gestaag gestegen. Haar in Amsterdam gevestigde architectenbureau behoort inmiddels tot de top van Nederland. Veel van de projecten hebben prijzen gewonnen op het gebied van architectuur en stedenbouw. Vier vragen aan een bevlogen vakvrouw.

hoe ben je bij dit project betrokken geraakt?

‘In 1997

wonnen we een wedstrijd die door gemeente en Bouwfonds was uitgezet onder een aantal architectenbureaus. Inmiddels zijn we dus 13 jaar verder en hebben we een heel traject achter de rug. Een traject waarin niet alleen vakmensen hun inbreng hebben geleverd, maar ook bewoners uit de buurt. Ook zij hebben veel vertrouwen in onze kunde als bureau gehad en ons steeds gesteund. Dat is in dit soort langdurige projecten erg plezierig.’

wat is er karakteristiek aan het ontwerp voor buenos aires? ‘De geknikte gevel, waarin erkers zijn aangebracht, is aan de buitenkant heel opvallend. Je ziet afgeschuinde hoeken in de omgeving – aan de Vleutenseweg bijvoorbeeld – ook veel terug.

De erkers en daklichten brengen veel licht in de woningen. Maar ook op andere manieren sluiten we aan bij wat er al is. Buenos Aires is een stadsblok

➜

R Sa | 49

25.09.2010 De Bazaar in Lombok De Kanaalstraat in Lombok, het kloppend hart van de wijk. Normaal al vol leven, maar helemaal op een dag dat de braderie wordt georganiseerd. De Albert Cuypmarkt is er niets bij. Van alles is er te doen, proeven en bekijken.

Braderie in de Kanaalstraat.

Iedereen komt kijken, eten, drinken, proeven. De buurt leeft.

50 R Sa

Livin’

onder de grond Lombok is in beweging, maar dat is één van de directe buren ook: het stationsgebied van Utrecht.

Onder de noemer CU2030 wordt – na jaren van planontwikkeling – inmiddels druk getimmerd aan een nieuwe inrichting van dit gebied. Voor Lombok en haar inwoners heeft dat ook de nodige positieve gevolgen. Zo wordt het Westplein, aan de oostkant van de Kop van Lombok, ingrijpend aangepakt. Waar nu dit drukke verkeersknooppunt ligt, ontstaat straks een mooi, gezellig plein. Het verkeer gaat dan ondergronds door de nieuw te bouwen Westpleintunnel. De tunnel en het plein spelen een belangrijke rol in het verbinden van de oost- en de westzijde van de stad. Fietsers en wandelaars kunnen vanuit Lombok straks veel eenvoudiger en prettiger de binnenstad bereiken.

de architect van buenos aires

interview

Vervolg

dat past in de structuur van Lombok, maar tegelijk de overgang maakt naar de binnenstad. Met stadswoningen aan de Damstraat en vervolgens oplopend in hoogte naar het Westplein. De eigenheid krijgt het project ook door de prachtige Deense baksteen die we hebben gekozen en die staand wordt gemetseld. Dat accentueert de verticaliteit in het ontwerp; het gebouw reikt als het ware daarmee naar de hemel.’

en wat gebeurt er aan de binnenkant? ‘Daar tref je een grote diversiteit aan allerlei soorten woningen. Van woningen voor gezinnen tot compacte appartementen en penthouses. Alle woningen hebben hun eigen buitenruimte, maar delen ook met de grote collectieve buitenruimte op het dak. Daar vinden bewoners een plek van rust middenin het stadsgewoel.’

hoe belangrijk is dit project voor lombok?

‘Als Buenos

Aires er staat, komt er tussen de Kanaalstraat en Leidsekade een tweede gebouw, dat wij ontworpen hebben. Met de nieuwe moskee op het binnenplein is de Kop van Lombok in ere hersteld. Overigens had ik die moskee graag ontworpen; ons bureau heeft net een moskee in Amsterdam-Oost opgeleverd en we zijn met twee nieuwe ontwerpen bezig. Ook dat is een inspirerende opgave.’

R Sa | 51

Leven in Utrecht De kleinste grote stad van Nederland staat al jaren hoog op de ranglijst van de Atlas Nederlandse Gemeenten waar het gaat om aantrekkelijke, leefbare steden. Economisch gaat het Utrecht voor de wind, het is hier goed wonen en studeren, in de compacte binnenstad is van alles te doen. Wie kiest voor het wonen op de Kop van Lombok krijgt dat er dus allemaal gratis bij. Niet verkeerd! Bij wijze van verkenning maken we een kort rondje door de binnenstad.

Eerst komen we via het station en Hoog Catharijne – waar de verbouwing in het kader

Inmiddels begint de inwendige mens toch wat onrustig te wor-

van CU2030 al volop gaande is – op de Mariaplaats. Een mooi compact pleintje, waar

den. Een brunch bij Stadscafé Broers is een mooi moment om

de eerste leuke winkeltjes al voor het oprapen liggen. Woonwinkel Keck en Lisa bijvoor-

even bij te tanken, wel van tevoren even reserveren.

beeld, direct aan het begin van de Zadelstraat. Even verderop is het heerlijk espresso,

Of daarna – met onder meer een glaasje bubbels in de buik – de

cafe latte en wat al niet meer drinken bij Kaldi Koffie en Thee. Twee keer rechtsaf slaan

route vervolgd kan worden, hangt af van de eigen wilskracht.

brengt ons bij nog zo’n verleiding eerste klas: Patisserie Chocolaterie Bond & Smolders.

Gauw maar verder lopen langs de Lijnmarkt en rechtsaf over de Oude Gracht. De Dom torent hoog boven ons uit: de toren is open voor bezoekers (zonder hoogtevrees, kaartjes te koop op het Domplein). Maar voor we op het plein komen waar de Romeinen ooit hun eerste vesting bouwden, brengen we een bezoek aan boekhandel Steven Sterk.

Met altijd een flinke stapel verse ramsj-boeken, maar ook een grote collectie culinair.

stukje geluid Wie meer wil weten over de architectuur van Utrecht kan op nummer 14 van Achter de Dom terecht; hier is architectuurcentrum Aorta gevestigd.

Met actuele exposities over wat er in Utrecht en omgeving te zien is. Een mooi stukje geluidsapparatuur – want ook de oren moeten zo nu en dan worden gestreeld – zoeken we uit bij hifi studio Wilbert in de Korte Jansstraat. Geen zaak om even wat dozen mee te nemen zoals bij de mediagrootgrutter, maar wel een om eigen muziek mee te nemen en die rustig over meerdere systemen te laten klinken.

52 R Sa

Livin’

fijn ijs Wie de macht heeft om door te pakken, wordt niet teleurgesteld. Sigarenliefhebbers lopen op het Janskerkhof even binnen bij De Oude Tijd, voor een handgemaakte Cubaan. Wie liever kiest voor ambachtelijk Italiaans ijs kan terecht bij ijssalon Venezia in de Voorstraat. Teruggekeerd langs de Oude Gracht, over het Neude met dat prachtige postkantoor, is het tijd voor de aanschaf van kranten, tijdschriften en boeken voor het weekend – bij Selexyz Boekhandel Broese, pal tegenover het stadhuis.

Regelmatig vinden hier lezingen van schrijvers plaats over hun nieuwe boeken.

Lezen maakt hongerig en dan treft het – we zijn nu eenmaal in Argentijnse sferen – dat Gauchos Grill schuin aan de overkant is gevestigd. Een Argentijnse steak moet het dan maar worden, maar ze zijn er in alle soorten en maten: van 225 tot 1.000 gram.

Dat laatste kan niet goed zijn voor de kransslagader, maar à la.

muziek van rosa De nazit vindt dit keer plaats bij de Winkel van Sinkel, een paar panden verder langs de Oude Gracht. Ooit de bekende winkel, maar nu decor voor allerlei activiteiten, tot en met tangomatinees aan toe. De wandvitrines ademen de sfeer van het oude warenhuis. Wie dan nog niet genoeg heeft van de stad,

In de binnenstad is van alles te doen. Bewoners van Buenos Aires krijgen dat er allemaal bij.

R Sa | 53

Livin’

kan bijvoorbeeld voor een culturele afsluiter kiezen. In een magazine dat ROSA heet kiezen we dan geheel toepasselijk voor een optreden van het Rosa Ensemble, dat in Utrecht Theater Kikker als uitvalsbasis hanteert. Recent onder meer te zien in de Nederlandse theaters in een productie met cabaretier Jan Jaap van der Wal. Het bewijs is daarmee geleverd dat de Utrechtse binnenstad voor ieder wat wils biedt. En dan hebben we het nog niets eens over al het moois dat in de wijken rondom het centrum te vinden is, zoals de vele parken. Daar kan een apart tijdschrift aan gewijd worden. Beter nog: kom het zelf ontdekken!

Langs de twee kilometer lange Oudegracht is het heerlijk shoppen, flaneren en mensen kijken. Stad ten top.

54 | R Sa

ONDERNEMERS Fotografie Nout Steenkamp/FMAX

IN

LOMBOK

In Lombok wordt van alles ondernomen.

De wijk is een smeltkroes van allerlei initiatieven.

Sommige ondernemers zijn al decennialang hier gevestigd, anderen hebben zich er net gevestigd.

ROSA ging op pad en tekende zeven enthousiaste verhalen op. Maar eigenlijk zeggen de beelden al genoeg: dit is een bijzondere plek in de stad, met bijzondere mensen.

R Sa | 55

ONDERNEMERS IN

LOMBOK

Elite Kappers Mustafa Aydin: ‘Ik ben hier vijf jaar geleden begonnen als kap-

Van Nederlandse buurtbewoners die een beetje Turks willen leren

per. Daarvoor heb ik 27 jaar als kapper in Turkije gewerkt. Ik heb

tot en met de Turkse vrachtwagenchauffeurs die internationaal

deze buurt uitgekozen omdat Lombok een leuke wijk is, met veel

rijden voor Douwe Egberts en zich hier laten knippen. Mensen

Turkse mensen. Hiervoor zat hier ook al een kapperszaak, die kon

maken een praatje, drinken koffie, kijken TV of internet, lezen de

ik overnemen. Ik woon nu in Overvecht, maar zou best graag in

Turkse kranten, gaan even twee minuten in de massagestoel. Het

Lombok willen wonen. We krijgen hier allerlei mensen in de zaak.

hoort er allemaal bij en het maakt het werk ook erg gezellig.’

a

ne un et ls

l

an ba ne arij th Ca

a D

Vleutense weg

t aa str

plein est W

m Da

t traa aals Kan

Centraal Station

Lombok t va aad Gr

eg nw ge og nR

Johannes Camphuysstraat 45 | 3531 SC Utrecht | 06 41 97 38 71

56 | R Sa

a

ne un et ls

l

an ba

ne arij th Ca

a D

Vleutense weg

t aa str

m Da

plein est W

t traa aals Kan

Surinaams Eethuis Aarti

Centraal Station

Lombok

Richie Maggan: ‘De familie Maggan heeft hier al 27 jaar een

Surinaams te eten. En dat al tien jaar lang!

eethuis. We helpen allemaal mee. Mijn ouders zijn ermee begon-

Als klein jongetje liep ik hier al over straat. De buurt is wel veran-

nen. Mijn vader werkte op de koekjesafdeling van de Hema en

derd, maar nog steeds heel gezellig. De meeste mensen die ik ken

zag op een gegeven moment dat deze winkel beschikbaar kwam.

wonen hier nog steeds en willen ook niet weg. Het is een gewilde

Zo is het begonnen. Mensen uit heel Nederland, van Limburg tot

plek in Utrecht. Levendig, met ook veel jongelui en studenten.

Groningen, weten ons te vinden. We hebben zelfs vaste klanten

Zelf woon ik hierboven; de mooiste plek van de Kanaalstraat.

uit het buitenland. Zo komt er als in de Jaarbeurs de Bouwbeurs

(lacht) Ik kom daardoor nooit te laat op mijn werk!’

wordt gehouden een groep Duitsers hier naartoe, om lekker

www.eethuis-aarti.nl

t va aad Gr

o nR

g we en gg

Kanaalstraat 75 | 3531 CB Utrecht | 030 293 83 25

R Sa | 57

ONDERNEMERS IN

LOMBOK

Best Buy Bazaar Kobi Apell: ‘We hebben deze winkel inmiddels 12 jaar. We hadden eerst een groothandel en leverden aan de winkel die hier eerst zat, Zisso. De eigenaren daarvan wilden zich meer concentreren op hun tweede winkel, Nisha in de Wittevrouwenstraat. Dat bood de kans aan mijn zwager en mij om deze plek over te nemen.

In de loop van de jaren hebben we steeds ons assortiment aangepast. Als mensen hier binnenkwamen, vroegen we ze ook wat ze misten. En daarop vulden we dan aan. Zo is onze winkel steeds gevarieerder geworden; eerst vooral huishoudelijke artikelen, later meer cadeauartikelen. De studenten vormen voor ons een belangrijke doelgroep. Ze komen eerst bij ons binnen voor een bezem en een mop – dan zien we al: die is nieuw hier in de buurt – en later voor de cadeaus. De wijk is er de laatste jaren echt op vooruit gegaan. Wij voelen ons met Lombok verbonden; je praat met de mensen, je sponsort hier en daar buurtactiviteiten. Dat geeft het gevoel dat we erbij horen en dat is heel plezierig.’ www.bestbuyholland.nl/bazaar

a

ne un et ls

l

an ba

ne arij th Ca

a D

Vleutense weg

t aa str

m Da

t va aad Gr

eg nw ge og nR

Kanaalstraat 126 | 3531 CP Utrecht | 030 294 99 04

58 | R Sa

plein est W

t traa aals Kan

Lombok

Centraal Station

R Sa | 59

ONDERNEMERS IN

LOMBOK

Rabobank Utrecht Maarten Kolkman, manager Verkoop en Service: ‘Met meer dan

In de shop worden die mensen daarbij geholpen. We willen laten

duizend vestigingen in Nederland is Rabobank bij uitstek de

zien hoe gemakkelijk het is om veel van je bankzaken thuis op

dichtbij-bank. Maar we zien ook dat steeds meer klanten gebruik

elk gewenst moment te kunnen regelen. Om dit nog eens extra

maken van internet, mail en telefoon. Reden voor ons om na te

te stimuleren krijgen klanten die in Lombok wonen en gebruik

denken over de bank van de toekomst. Naast onze kernkantoren,

maken van internetbankieren korting op hun glasvezelinternet

waar persoonlijk advies centraal staat, hebben we de satelliet-

via Rabobank partner LomboXnet, de aanbieder van glasvezelin-

kantoren ontwikkeld. De vestiging in Lombok is daar de eerste

ternet in de buurt. Maar dat is niet onze enige binding met de

van. Je kunt hier voor alles terecht, van een bankproduct tot en

buurt. Zo hebben we in de inrichting bijvoorbeeld een speciaal

met het afsluiten van een verzekering. Daarbij vinden we het

ontwerp van de Bloei!bank geplaatst (zie ook p 5, red.), waarvan

heel belangrijk om een grote groep klanten te kunnen helpen

het haakwerk door Turkse vrouwen uit de buurt is gemaakt.

die bijvoorbeeld wel digitaal zou willen bankieren, maar nog

Het geeft deze bankshop een bijzondere sfeer.’

niet weet hoe.

www.rabobank.nl/utrecht

a

ne un et ls

l

ne arij th Ca an ba

a D

Vleutense weg

Centraal Station

Lombok t va aad Gr

60 | R Sa

t aa str

m Da

t traa aals Kan

o nR

plein est W

Kanaalstraat 196 | 3531 CP Utrecht | 030 287 87 87

g we en gg

a

ne un et ls

l

an ba

ne arij th Ca

a D

Vleutense weg

t aa str

plein est W

m Da

t traa aals Kan

Cultureel Dagcafé Kopi Susu

Centraal Station

Lombok

Lizette Hobeyn, leverancier van het biologisch gebak: ‘Najaar

Het was de eerste kamer die ik kon krijgen toen ik in Utrecht ging

2009 ben ik begonnen. Ik ben van huis uit gediplomeerd souschef

studeren. In de tussentijd is er wel het nodige in de buurt veran-

en heb in diverse restaurants gewerkt, in Nederland maar ook

derd; zo zijn er veel huurwoningen omgezet in koopwoningen.

in Italië en Frankrijk. Naast catering verzorg ik kookworkshops.

Dat heeft Lombok geen kwaad gedaan: er komt een nieuw publiek

Ik heb gekozen voor biologische producten omdat de kwaliteit

de wijk in. Het is een buurt die wel tegen een stootje kan, ook na

zoveel beter is. Plus dat het welzijn van de dieren en behoud van

de negatieve publiciteit destijds op SBS6. Ik ben tenminste bewust

de natuur ermee gediend is. Ik kreeg een tip dat dit café was

hier gebleven! En nu werk ik hier ook, in een winkelruimte die ooit

geopend en ben gelijk langs gegaan. We maken per seizoen een

door De Gruyter als één van de eerste supermarkten is begonnen.

nieuwe gebakskaart. Met één constante: de chocoladetaart.

Een plek met historie dus. Het is nu niet alleen een café;

Die maak ik al 15 jaar. Lombok vind ik een aangename buurt; in

we organiseren ook exposities en er vinden muziekoptredens

1996 heb ik nog meegewerkt aan het Lombok Koekboek. Het is

plaats. Bewoners uit de buurt weten ons steeds beter te vinden.’

absoluut een buurt in ontwikkeling, met veel nieuwe plannen.

www.kopisusu.nl en www.toscataste.nl

t va aad Gr

eg nw ge og nR

Toch gaat het eigene van de buurt niet verloren.’

Medewerker Marjolijn: ‘Ik heb tien jaar in deze buurt gewoond.

J.P. Coenstraat 69 | 3531 EP Utrecht | 030 890 06 63

R Sa | 61

a

ne un et ls

l

ne arij th Ca an ba

a D

Vleutense weg

t aa str

plein est W

m Da

t traa aals Kan

Van Vliet Verlichting & Elektra

Lombok

Ton van Vliet: ‘Wij zijn de oudste verlichtingszaak in Utrecht-

is het alleen maar positief. Mijn broer en ik zijn twee huizen

West. Begin jaren twintig van vorige eeuw zijn we hier gestart,

verder aan de overkant geboren. Een echte volksbuurt, waar

op dit adres aan de Kanaalstraat zitten we al sinds 1926. Dezelfde

de laatste jaren wel verandering in is gekomen. Zo hebben bij-

handel, dezelfde familie. Mijn grootvader is de zaak begonnen,

voorbeeld de studenten Lombok ontdekt. Mijn jongste dochter

inmiddels is het de derde generatie. We zijn enorm verknocht aan

studeert ook: ze zou hier graag willen blijven. Dat is nog niet

deze plek. Het heeft alles: dicht op het centrum, leuke huizen,

zo gemakkelijk, omdat de prijzen van de woningen behoorlijk

vlakbij het station. Je bent van hieruit sneller in het centrum van

zijn gestegen. Er zou meer voor de jonge generatie gebouwd

Amsterdam dan in die stad zelf. Helemaal als je straks op de plek

moeten worden. Anders wordt het wonen in de stad onbereik-

van Buenos Aires gaat wonen. Het is goed dat die projecten er

baar voor ze.’

komen, jammer alleen dat het vaak zo lang duurt. Voor de wijk

www.vanvlietverlichting.nl

t va aad Gr

eg nw ge og nR

Kanaalstraat 107 | 3531 CD Utrecht | 030 293 00 69

62 | R Sa

Centraal Station

ONDERNEMERS IN

LOMBOK

Paardenslagerij Wim van Beek Anneke en Carolien van Beek: ‘We zijn inmiddels 73 jaar op dit

Ons klantenbestand is heel gevarieerd en de zaak loopt nog

adres gevestigd. Vroeger waren er zeven paardenslagerijen in

steeds prima. Voor ons voelt het ook niet als werk, we staan

Utrecht, nu zijn we de enige. Hiervoor was het pand een schoe-

hier voor de gezelligheid. Gezelligheid die in deze hele buurt

nenwinkel en oprichter Willem van Beek heeft het eigenhan-

te vinden is, kijk maar eens naar de braderieën die hier in de

dig omgebouwd tot deze slagerij. Aan de voorkant de winkel,

straat plaatsvinden. Mensen komen hier binnen voor een bak-

achterin onder meer de ketels waarin de worst wordt gemaakt.

kie en even een praatje. Ze staan zaterdags al vanaf half tien

De hele wereld weet ons te vinden. Daaronder ook veel mensen

te wachten tot om tien uur de eerste worst uit de ketel komt,

die ooit uit deze buurt zijn verhuisd, maar nog steeds af en toe

warm en wel. Of ze nemen de worst, vacuüm verpakt, mee op

terugkomen om hier worst te halen.

vakantie. Het kan allemaal!’

a

ne un et ls

l

an ba

ne arij th Ca

a D

Vleutense weg

t aa str

plein est W

m Da

t traa aals Kan

Centraal Station

Lombok t va aad Gr

eg nw ge og nR

Kanaalstraat 109 | 3531 CD Utrecht | 030 293 26 36

R Sa | 63

Eten

Beuk Lunchen Met

‘Bij de lunch denk ik aan mooie couscousgerechten. Het moet allemaal niet

salade van watermeloen met munttheesiroop en gekarameliseerde noten

te zwaar zijn. Bijvoorbeeld een couscoussalade met mint en olijven. Gebruik limoen

ingredienten

watermeloensalade

Snijd de

watermeloen in vieren en schil de parten.

om de salade te besprenkelen, dat is veel frisser dan azijn. Dat geeft dat heerlijke

Watermeloensalade

Snijd het vruchtvlees in blokjes van 2

zonnige gevoel.

1 watermeloen

cm. Meng de suiker met het citroensap

Verder veel gegrilde groentes. En brood,

100 g kristalsuiker

en het sap van de meloen dat tijdens het

maar dan vooral als dip en erbij. Turkse

sap van 1 citroen

snijden is vrijgekomen. Breng dit aan de

pannenkoeken zijn daar ook prima voor;

½ dl rum

kook en kook het in tot siroopdikte. Meng de siroop door de blokjes watermeloen

van tevoren even warm maken. Tapenades en fijne oliën mogen niet ontbreken en dat

Muntthee

en besprenkel ze met de rum. Schep alles

geldt tevens voor de pastasalade. Allemaal

100 g kristalsuiker

goed door elkaar.

vooraf goed klaar te maken en dan mooi

50 g verse munt

muntthee

op grote schalen presenteren. Zet bakjes

Breng in een steelpan

met verse gezouten noten en olijven neer,

Krokante noten

1 dl water met de suiker aan de kook.

lekker graaien!

100 g paranoten

Draai het vuur laag, voeg de munt toe en

Wat gaan we drinken? Ik zit dan al aan de

50 g kristalsuiker

laat de thee 20 minuten trekken.

Fris en fruitig wit uit Chili, Australië en

Meloensap

krokante noten

Argentinië, of een mooie droge Riesling.

Zorg er bij het snijden van

fijn en meng ze met de suiker. Bak het

Maar natuurlijk ook veel water en sappen.’

de meloen voor dat je het

mengsel in een koekenpan met antiaan-

vrijgekomen vocht opvangt.

baklaag tot de suiker smelt en om de

Dit gebruiken we ook.

noten heen karameliseert.

wijn. De lunch is een mooi wijnmoment.

serveren

Hak de noten

Verdeel de meloensalade

op de borden. Schenk de siroop in een Recepten voor vier personen.

klein glaasje. Zet het glaasje in het midden van de meloensalade en bestrooi het gerecht met gekarameliseerde noten.

bereidingstijd 64 | R Sa

35 minuten

deck WITH VIEW ROSA vroeg de Utrechtse stadsdichter Ingmar Heytze om een lofzang op de Utrechtse

Fotografie GiraffeCam

luchten. Hebben we hier ook ‘Buenos Aires’?

Heytze denkt van wel…

R Sa | 65

buenos aires boven lombok

De lucht boven Lombok is Utrechtse lucht, wat wil zeggen: vol van magisch licht dat zich beter laat ervaren dan begrijpen. Op een avond, niet ver weg in de tijd, kijk je uit over de stad

vanaf de nieuwe Kop, de maan komt op achter Hoog Catharijne als een grote, warme knipoog en het plein beneden wordt een kalme zee: auto’s dobberen door elkaar met gorgelende

claxons, een bus zwemt als een potvis door de nacht naar het station. De hemel draait van blauw naar zwart. Onder duizend sterren bloeit de kamperfoelie op je groene dak.

Ingmar Heytze

66 | R Sa

R Sa | 67

T

TangoPower FlashMob 18.09.2010 Utrecht CS

Fotografie Nathalie Urbanus

Ineens uit het niets waren ze daar, de tangoliefhebbers die op 18 september 2010 de hal van station Utrecht Centraal in bezit namen. Een heuse FlashMob: zo ontstaan en ook zo weer verdwenen. Maar de herinnering blijft. Bij de kleine twintig deelnemers, maar ook bij de toevallige voorbijgangers. Een mooi moment.

wat is een

FlashMob?

Een FlashMob is een (grote) groep mensen die plotseling op een openbare plek samenkomt, iets ongebruikelijks doet en daarna weer snel uiteenvalt. FlashMobs worden veelal georganiseerd via moderne communicatiemiddelen zoals internet en Twitter. In mei 2003 werd de eerste FlashMob georganiseerd, waar anders dan in New York.

Bekende, meer recente voorbeelden zijn het eerbetoon aan Michael Jackson in Stockholm en de prachtige FlashMob in het Centraal Station van Antwerpen, op de klanken van The Sound of Music. Alles te zien op youtube!

68 | R Sa

Instant

H

Het komt en het gaat in een flits: de FlashMob. Even is daar de intimiteit van de tangodansers in de drukke stationshal van Utrecht Centraal.

R Sa | 69

E

Nederland heeft prinses Máxima in de harten gesloten – en vice versa.

Eind 1999 verschenen de eerste berichten in de Nederlandse pers over een liefdesrelatie tussen onze troonopvolger en de dochter van Jorge Zorrequieta en Maria del Carmen Cerruti. Máxima Zorrequieta, met een afgeronde studie economie op zak, werkte op dat moment bij de Deutsche Bank in New York. Het filmpje waarin Máxima aan het feesten was in Argentinië deed de ronde en al snel werden er vragen gesteld over de

postzak-outfit Maar wij kennen de prinses natuurlijk het beste

mogelijke betrokkenheid van vader Zorrequieta bij de verdwijningen

van haar staatsbezoeken en andere officiële gelegenheden die zij bijwoont.

tijdens het militaire bewind van president Videla. Op zijn Nederlands

En van haar moederschap van de prinsessen Catharina-Amalia, Alexia en

werd een onderzoek ingesteld, maar de uitkomsten daarvan werden snel

Ariane. Bij haar officiële optredens krijgt de kleding van de prinses altijd

vergeten toen eenmaal de verloving daar was en het huwelijk werd aange-

veel aandacht. Wat heeft ze aan en wie heeft het ontworpen? Bekend is

kondigd voor 2 februari 2002. Op die koude winterdag keken miljoenen

bijvoorbeeld de postzak-outfit van de Nederlandse ontwerper Jan Timiniau,

Nederlanders naar de traan van de prinses tijdens de uitvoering van Carel

waar de prinses ook een donkere mantel van draagt. Máxima is daarnaast

Kraayenhof’s ‘Adios Nanino’ en natuurlijk de kus op het balkon.

een fan van het Belgische merk Natan (Edouard Vermeulen). Hij ontwierp onder meer het spijkerjasje dat de prinses tijdens Koninginnedag 2004

vele functies Na een uitgebreide introductieperiode, die in 2005

droeg. Ze draagt ook kleding van Italiaanse ontwerpers, zoals Emilio Pucci

ten einde liep, heeft prinses Máxima een veelheid aan maatschappelijke

en Valentino (de ontwerper van de trouwjurk). En natuurlijk de chique

functies ter hand genomen. Zo heeft ze zitting in de Raad van State, het

tasjes van Chanel.

belangrijkste adviesorgaan van de regering. Ook was Máxima lid van de Commissie Participatie van Vrouwen van Etnische Minderheden (PaVEM).

De commissie ondersteunde de dertig grootste gemeenten bij hun poging

En andere bekende Argentijnen

om vrouwen van etnische minderheden meer te betrekken bij de samenle-

Jorge Luis Borges, schrijver

Juan Perón, president

ving. Momenteel is ze beschermvrouwe van het Oranje Fonds, voorzitter

Juan Manuel Fangio, autocoureur

Eva Perón, presidentsvrouw

van het Curatorium van de Prins Claus Leerstoel, ingesteld voor onderzoek

Ernesto Guevara, vrijheidsstrijder

Ástor Piazzolla, musicus/componist

en onderwijs op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Ze bevordert

Diego Maradona, voetballer/coach

Gabriela Sabatini, tennisster

actief de toepassing van microkredieten in ontwikkelingslanden.

Lionel Messi, voetballer

Illustratie Karel Kindermans

Argentijnse schone verovert Nederlandse harten Geboren in Buenos Aires en volgend jaar veertig jaar op deze wereld: Prinses Máxima der Nederlanden. Op 30 maart 2001 verloofde ze zich met prins Willem-Alexander.

De tien jaar die volgden gelden als een heuse successtory: Máxima veroverde in sneltreinvaart de harten van het Nederlandse volk. Ze werd beeldbepalend voor onze monarchie – en is dat nog steeds.

70 | R Sa

Má

People

รกxima!

R Sa | 71

Fotografie Nout Steenkamp/FMAX

T

72 | R Sa

T

Tango

Tango Communiceren zonder woorden

als manier van leven Het is met voorsprong de meest sensuele dans op het noordelijk en zuidelijk halfrond: de tango. Marjon Reinders heeft van haar passie voor de tango haar beroep gemaakt en leidt een succesvolle tangodansschool: El Gancho.

Met Lombok als thuisbasis en een studio (DeDansvloer) in Ondiep is Reinders volop met Utrecht verbonden. Een gesprek met een bevlogen vakvrouw over de Argentijnse tango – die al bijna 25 jaar op de vloer staat – en alles waar deze dans voor staat. ‘Een tango is geen polderen.’

R Sa | 73

Tango

D

‘De wijk gaat me aan het hart’, zo begint Marjon Reinders ons gesprek.

De geboren Groningse heeft haar kantoor in Lombok en fietst dus regelmatig door de buurt, op weg van en naar haar dansschool. ‘Bij de presentatie van de plannen voor het project Buenos Aires hebben we een demonstratie verzorgd; het evenementenbureau had ons gevonden. Erg leuk om te doen!

En ook goed om te zien dat Lombok zo een nieuwe impuls krijgt.’

Een uit de hand gelopen hobby, zo noemt Reinders de danssschool El Gancho die ze najaar 1998 oprichtte. ‘Ik ben in Utrecht gaan studeren en er nooit meer weggegaan. Nederlands was mijn vak en ik heb nog een tijd

volgens haar de charme van de tango? ‘Ik vind

voor de klas gestaan. Les geven vind ik namelijk erg leuk.’

het fijne van de tango dat het heel erg over

Zelf maakte Reinders in 1988 voor het eerst kennis met deze dans. Wat is

het lijf gaat. Alles wortelt in je lijf en de dans ontkent het bestaan van het lichaam ook niet,

‘Er wordt nu heel veel de tango gedanst in Nederland en dat is geweldig. In alle grotere steden is er wel iets te doen.’

integendeel. Daarnaast heeft de tango alles met communicatie te maken. Zeker de Argentijnse tango is daar helemaal op geïnspireerd. Binnen het paar moet voortdurend en veel gecommuniceerd worden. Het is echt dansen met zijn tweeën; de een kan niet zonder de ander. Het is ontegenzeggelijk een mannen-vrouwendans.’

geen regels Bij andere dansen is dat wel geschiedenis

van de Argentijnse tango

degelijk anders, aldus Reinders. ‘De tango is in principe dansen zonder regels, helemaal geïmproviseerd. Mij sprak dat enorm aan. Ik danste

Argentijnse Tango is ruim honderd jaar geleden

merhand de weemoedige sensuele muziek die

daarvoor rock and roll, daar liggen de dingen

ontstaan in Buenos Aires en Montevideo (de

tango werd genoemd. In één adem met de

veel meer vast. Per ongeluk rolde ik in een tan-

hoofdstad van Uruguay). Arme immigranten

tango wordt de muziek van Ástor Piazzolla ge-

goles en dat was een eyeopener. In die tijd, eind

maakten muziek, en muziektradities uit Italië,

noemd, de Argentijnse componist (1921-1992).

jaren tachtig, werd er nog nauwelijks aan tango

Spanje en Oost Europa vermengden zich met

Op zijn achtste kreeg hij zijn eerste bandoneon.

gedaan in Nederland. In de dansschool waar

inheemse Zuid-Amerikaanse muziek. Nadat

Na eerst onder meer in aantal tangorkesten

ik danste waren er welgeteld twee cursussen.

de bandoneon, dat weemoedig klinkende

gespeeld te hebben, legde Piazzolla zich later

Toen die afgelopen waren, hebben we de stoute

instrument dat oorspronkelijk bedoeld was als

op eigen composities. Maar optreden bleef hij

dansschoenen aangetrokken: waarom niet zelf

draagbaar kerkorgel, als vast instrument was

ook doen, met als hoogtepunt een openlucht-

tangolessen organiseren?’

opgenomen in de muziek ontstond langza-

concert in Central Park (1987).

Zo gezegd, zo gedaan. Sinds september 2005 is El Gancho gehuisvest in de Utrechtse danswerkplaats DeDansvloer. ‘Hier worden uiter-

74 | R Sa

Ga maar na: de dans is nog maar 120 jaar oud en ontstaan in Buenos Aires, als een echte stadsdans. Buenos Aires was een grote immigrantenstad, vergelijkbaar met New York maar nog veel gemengder. Veel mensen met Latijnse achteraard danslessen gegeven, maar we willen meer doen. Bijvoorbeeld eigen

gronden emigreerden erheen, kwamen in lastige

dansprojecten opzetten en samenwerking opzoeken met andere culturele

omstandigheden terecht, maar namen wel hun

organisaties. We willen onze plek in de wijk vinden en dat heeft tijd nodig.’

eigen cultuur mee. Uit Zuid-Europa bijvoor-

Maar bij alles blijft de tango de basis, zo geeft Marjon Reinders aan:

beeld, waar al een eigen danstraditie bestond. En

‘Er wordt nu heel veel de tango gedanst in Nederland en dat is geweldig.

er kwamen veel mensen van het platteland, gek

In alle grotere steden is er wel iets te doen. En wat ik erin vind, vinden

genoeg door de uitvinding van het prikkeldraad.

anderen er ook in: het communiceren zonder woorden en het creëren van

Daardoor kon het vee gemakkelijk worden bin-

een nabijheid met mensen die wij niet zo gewend zijn. Wij hebben geen

nengehouden en was er minder behoefte aan

nationale beweegcultuur en denken al gauw: doe maar gewoon, dan doe je

mensen om de kuddes te bewaken.’ Voeg daarbij

al gek genoeg. Maar een tango is geen polderen.’

het feit dat Buenos Aires een echte havenstad was en de voedingsbodem voor een nieuwe

nieuwe cultuur In Argentinië, waar de dans vandaan komt, is dat

cultuur was daar. Reinders: ‘Helemaal toen een

heel anders. Tango is daar de passie numero uno van het land. Reinders legt

nieuwe muzieksoort werd uitgevonden, op basis

uit: ‘Argentijnen zijn veel trotser op hun cultuur. Zij zoeken naar wat hen

van de bandoneon. Van origine een draagbaar

bindt en de tango is daar een belangrijk element in. Het leeft daar echt.

kerkorgel, uitgevonden door Heinrich Band, met

R Sa | 75

‘Ik vind het fijne van de tango dat het heel erg over het lijf gaat. Alles wortelt in je lijf en de dans ontkent het bestaan van het lichaam ook niet, integendeel.’

Tango

El Gancho

in vogelvlucht

Bron: www.elgancho.nl

voorjaar 1988 Eerste tangolessen Marjon Reinders in Utrecht

najaar 1988 Officiële oprichting Tango El Gancho 1988 Eerste Utrechtse tangocafé in Het Luie End 1989 Tango El Gancho introduceert de Argentijnse tango in Utrecht

een warme klank die het zeer geschikt maakt voor melancholieke muziek.

vanaf 1994 Wekelijks Tangocafé in Hofman Café

Muziek met daarin de klank van heimwee naar het oude vaderland: de

vanaf 1997 Maandelijkse Tangomatinée in de Winkel van Sinkel

tango.’

vanaf 2004 Dansen Mark Siekarjo en Marjon in de Cross-over show

Caramba, met Joris Linssen.

eigen passen We keren terug naar waar Reinders haar eigen passie in

2004 Carel Kraayenhof componeert de tango ‘El Gancho’

heeft gevonden: de dans. ‘Het leuke is dat je in de tango je eigen weg kunt

2004 Documentaire ‘De gancho van Marjon Reinders’ op

vinden. Je kunt je eigen passen ontwikkelen. Er is wel een kader, zoals het

Nederlandse Filmdagen en regionale TV

feit het danspaar met het bovenlijf aan elkaar vast zit. Er zijn ook wel en-

kele basispassen, maar verder is het vooral heel vrij.’ Daarmee is tango een

2005 Tango El Gancho is één van de oprichters van de

Utrechtse danswerkplaats, DeDansvloer

dans die door de dansers zelf kan worden ontwikkeld. De mensen die bij

2008 Theatertoer Caramba en Tango El Gancho

El Gancho op les komen worden daar ook door aangetrokken. ‘De meeste

2010 Mede-organisatie festival TangoTouch

mensen die hier komen zijn al iets ouder en hebben de nodige levenservaring. En niemand komt hier met tegenzin. Sterker nog: veel stellen

Kanaalweg 90 | 3533 HG Utrecht | 030 293 36 08

www.elgancho.nl

hebben hier echt even een uurtje quality time samen. Dat ik daarin word toegelaten en dat ik die connectie mag veroorzaken, vind ik nog steeds heel bijzonder.’

76 | R Sa

Eten

Beuk Dineren Met

‘Om vier uur doen we een bubbeltje of een

gekruide broodtaart met vanille-ijs

rosé. Daarna een lekker lang eetmoment, met veel vlees voor op de barbecues: lams-

ingredienten

broodtaart

Verwarm de oven op

120 °C. Breng de room met suiker, boter,

vlees, kip – lekker gemarineerd.

En vis: tonijn, dorade, tilapia. Alles is licht

Broodtaart

het uitgeschraapte merg van het vanil-

en fris. Weer brood als dip erbij. En aardap-

4 dl slagroom

lestokje en de specerijen aan de kook.

pels, ook prima op de barbecue. Dit is het

75g kristalsuiker

Draai het vuur laag. Klop de eidooiers

moment voor het actieve koken. Uit je luie

100 g boter

los. Voeg een derde van het warme

stoel en meedoen! Mooie vruchtgroenten

1 vanillestokje

roommengsel rustig kloppend toe aan de

erbij, zoals tomaat, paprika en courgette.

1 theel. kaneel

eidooiers. Schenk dit mengsel al roerend

Besprenkelen met mint, koriander, roze-

1 theel. gemalen komijnzaad

door het overgebleven roommengsel in

marijn en tijm. Dat ruikt heerlijk op zo’n

1 theel. gemalen korianderzaad

de pan. Smeer een bakplaat in met boter,

‘s zomers terras.

3 eierdooiers

bestuif hem met bloem en bedek de plaat

Het drinken: zoals gezegd even inbubbelen

8 sneden witbrood

met sneetjes brood. Giet het eimengsel

met een cava of prosecco. Daarna de stevi-

poedersuiker

over het brood en verdeel het goed. Zet het geheel 1 uur in de oven. Bestuif de

ger wijnen, zoals een Australische rode bij de scherpe smaak van het lam.

vanille-ijs

broodtaart met poedersuiker en laat hem goed afkoelen.

En natuurlijk het toetje. Fris sorbetijs, dat krijg je nog wel weg. Of een mooie gekarameliseerde tarte tatin. Dat is leuk, gezellig

serveren Snijd de broodtaart in

en het ziet er goed uit. Als begeleiding een

gelijke stukken en serveer ze met een bol

kruidentheetje, dat kan weer prima met

vanille-ijs.

mint. Dat zuivert goed – veel beter dan

bereidingstijd 1 uur en 10 minuten

allerlei zware koffie.’

Recepten voor vier personen.

R Sa | 77

1 Verplicht!

Zonnebrandcrème

Het is natuurlijk wel sexy om met een heel dure zonnebrandcrème je ligstoel op het dak van Buenos Aires in te nemen, maar het kan ook goedkoper – en minstens zo effectief.

De Consumentenbond testte in 2008 tien zonnebrandcrèmes met factor 15 tot 20. De winnaar, toch wel verrassend: Kruidvat Solait SunMilk SPF 15. Op de tweede plaats eindigde de veel duurdere Sun Protect Milk SPF 20 van Biodermal.

78 | R Sa

2 Verplicht!

Verzorgde pols

Een horloge is tegenwoordig zoveel meer dan een instrument dat accuraat de tijd aangeeft. Nu we overal de tijd kunnen aflezen – tot en met de atoomtijd op onze mobiele telefoon – wordt het horloge meer en meer een sieraad, dat tevens iets zegt over hoe we in het leven staan en gezien willen worden. Zijn we sportief en doen we aan diepzeeduiken of autoracen, of gaan we voor subtiliteit. In dat laatste geval is dit exemplaar van de Japanse ontwerper Issey Miyake een aanrader. Stijlvol tot en met en van jou voor 995 euro.

R Sa | 79

3 Verplicht!

Lichtgevende champagneglazen

Toegegeven, een beetje over de top is het wel. Maar daardoor ook weer kek: glazen die licht gaan geven als je ze vult met bubbels. Het kunststof glas bevat een ingebouwd led-lampje met lithiumbatterij. Via de megatopper.nl.

80 | R Sa

4 Verplicht!

Argentijnse vlees

Onmisbaar voor op de met kolen – Ramon Beuk zweert erbij – gestookte barbecue: het grotere vleeswerk. Bij steakline.nl bestellen we Argentijns rund, in diverse soorten en maten. Met de smaak van de eindeloze pampa’s!

R Sa | 81

5 Verplicht!

Een roos....

In het rood symbool van de liefde, al duizenden jaren. Maar ook van afscheid (zwart), goddelijke liefde (blauw) en vriendschap (geel). 300 soorten komen in het wild voor, gecultiveerd wordt dat aantal vele malen overtroffen. Dichtbij huis te koop in Jopie’s Bloemenhuis aan de Kanaalstraat 105.

82 | R Sa

&

&

Shop

Libros, películas y música [~Boeken, films en muziek]

Argentinië Buenos Aires op schrift, in beeld en geluid

R Sa | 83

B

boeken

fijne stadsgids

in de trein naar het einde

Een stad als Buenos Aires verdient een

Een treinreis dwars door het Amerikaanse continent. In 1978 begint Paul

eigen reisgids. De Rough Guide heeft er

Theroux zijn reis in het besneeuwde Boston, om enkele maanden later in de

in 2008 één van gemaakt. Aangevuld

zuidelijkste punt van Zuid-Amerika te eindigen. Onderweg ontmoet Theroux

met de Rough Guide voor heel Argentinië

allerlei bijzondere mensen, met hun eigen verhalen, zoals de Argentijnse schrij-

biedt dat een solide basis om een trip

ver Jorge Luis Borges. Theroux is oprecht geïnteresseerd, maar behoudt zijn

uit te gaan zetten. De gids is voorzien

eigen blik op de zaak en schrikt er niet voor teug commentaar te leveren. In die

van heldere kaartjes, altijd prettig in een

zin zijn de boeken van Theroux altijd veel meer dan een gewone beschrijving

stad die je voor de eerste keer bezoekt.

van land, mensen en zeden.

Ook worden tips gegeven voor een be-

Paul Theroux, De oude Patagonië-express. Uitgeverij Amstel Uitgevers.

zoek aan de omliggende regio.

The Rough Guide to Buenos Aires en The Rough Guide to Argentina. Uitgave The

voetbal in een vuile oorlog

de schoonheid van vuurland

De eerste keer dat ‘we’ van een Spaans-

Terecht opgenomen in de Penguin Clas-

sprekend land de WK-finale verloren was

sics-reeks, dit verhaal over een tocht naar

in 1978. Nederland ging ten onder tegen

het einde van de wereld, opgetekend

gastland Argentinië met 3-1, in een wed-

een paar jaar voordat Theroux per trein

strijd die volgens de kenners niet gewon-

arriveerde: 1974. De Engelsman Bruce

nen had kunnen worden. In dit lijvige

Chatwin vertrok naar het zuidelijkste punt

boek maken de journalisten Iwan van

van Zuid-Amerika na – zo gaat het verhaal

Duren en Marcel Rözer een uitgebreide

– een interview met Eileen Gray in Parijs.

ronde langs de velden en vragen betrok-

Chatwin zag daar een kaart van Patagonië

kenen in Nederland en Argentinië wat er

aan de muur hangen en zo werd het idee

volg floortje

nou precies is gebeurd. Ze plaatsen de

geboren. Het verblijf van zes maanden in

Een goede reisgids is goud waard, maar voor inspi-

Mundial tegen de achtergrond van een

het gebied resulteerde in dit boek.

ratie kunnen we ook goed terecht bij de boeken van

door oorlog verscheurde natie. Eén vraag

In Patagonia, Bruce Chatwin. Uitgave

onze eigen Floortje Dessing. Argentinië heeft een spe-

kan uiteraard niet beantwoord worden:

Penguin Classics.

ciale plek in haar hart: ze beveelt het land regelmatig

wat zou er gebeurd zijn als de bal van

aan. In haar laatste boek 365 dagen onderweg be-

Rob Rensenbrink niet tegen de paal was

schrijft ze dagboekgewijs een route per auto door het

beland…

land, in navolging van de Parijs-Dakar rally die hier in

Voetbal in een vuile oorlog, Iwan van

2009 werd verreden. Onlangs was Dessing weer in de

Duren. Uitgeverij De Buitenspelers.

Rough Guides.

buurt – als we haar tweets via Twitter mogen geloven – om een film over de Falklandeilanden te maken: ‘Nu op pad om de “battlefields” van de Falkland-oorlog te filmen plus een Argentijnse oorlogsbegraafplaats.

Blijft een heftig verhaal.’

365 dagen onderweg, Floortje Dessing. Uitgeverij Prometheus.

84 | R Sa

M muz

happy tango

van alle tijden

speelse arg-rock

Op tangoles in Nederland gaan is één,

Dat de tango niet één of andere stoffige

Rock nacional, zo wordt de Argentijnse

je onderdompelen in de tangoscene in

muzieksoort is, bewijst deze cd van Ba-

afsplitsing van de rock and roll genoemd.

Buenos Aires is twee. Om niet geheel on-

jofondo. Een verzamelaar met meerdere

Sinds de jaren zestig zijn Argentijnse

beslagen ten ijs (pardon: op de vloer) te

artiesten, waarvan de meeste afkomstig

bands op zoek naar hun eigen geluid. In

komen, kan deze praktische gids van Sally

uit Argentinië. De rode draad: dansbare,

de jaren tachtig brak onder meer Soda

Blake helpen. Blake ging zelf het avon-

moderne tango, doorspekt met trendy

Stereo door, een driemanschap afkomstig

tuur aan en rapporteert terug met onder

beats. Een beetje in de sfeer van Gare du

uit BA en bestaande uit zanger Gustavo

meer elf tips om de tango in Buenos Aires

Nord. Tango-puristen zullen hun neus

Cerati, Hector ‘Zeta’ Bosio op bass, and

te ontdekken. Ook een A-Z over de beste

ervoor ophalen, maar bij de redactie

Carlos Alberto Ficicchia (Charly Alberti)

manieren om er zo snel mogelijk bij te

van ROSA scoort deze cd – ook door het

op drums. Hun carrière duurde tot 1997,

horen en niet teveel op te vallen, alsmede

coverwerk – bijzonder hoog.

inclusief een comebacktour in 2007-2008.

een methode om te bepalen waar en hoe

Bajofondo, Tangoclub. Commercial

Vrolijke muziek, met een vleugje Duran

je het beste als eerste kunt gaan dansen.

Marketing.

Duran en The Cure, perfect geschikt voor

Happy Tango: Sallycat’s Guide to Dancing

een zomeravond buiten op het terras.

in Buenos Aires, Sally Blake. Uitgave

ook voor buiten

Soda Stereo, Me Veras Volver: Hits and

Pirotta Press Ltd.

Nog zo’n fijn schijfje om op het dakterras

Mas. Sony International.

in de cd-speler te stoppen: El Revancha

lekker zwijmelen

del Tango. U raadt het al: de wraak van

waardig afscheid

Wie thuis op de bank alvast in de stem-

de tango. Ditmaal een eerbetoon van de

De Argentijnse folkzangeres en activiste

ming wil komen van het BA-gevoel, neemt

Franse soundtrackcomponisten Philippe

Mercedes Sosa overleed in 2009, op 74-ja-

deze uitgave van TASCHEN ter hand.

Cohen Solal en Christophe Mueller, in

rige leeftijd. In datzelfde jaar verscheen

Geschreven door Angelika Taschen en

nauwe samenwerking met de Argentijnse

haar laatste album: Cantora, un Viaje

royaal geïllustreerd met beelden van bui-

gitarist Eduardo Makaroff. Gotan Project

Íntimo, bestaande uit de cd’s Cantora 1

ten en binnen. Hoe wordt er in deze stad

hebben ze hun initiatief genoemd. De

en Cantora 2. Op de albums staan duet-

gewoond, dat willen we natuurlijk graag

sferen zijn even divers als het stadsleven

ten met prominente Latijns-Amerikaanse

weten. Maar ook de ex- en interieurs van

in Buenos Aires: van hitsige clubbeats tot

artiesten, maar ook bijvoorbeeld Shakira

allerlei andere gebouwen komen in beeld.

dromerige boulevard-tempi.

leverde een vocale bijdrage. Een waardig

Het maakt het verlangen om deze stad

Gotan Project, El Revancha del Tango. XL.

afscheid van deze diva van de Argentijnse

echt te gaan bezoeken alleen maar groter.

folkmuziek, die bekend werd als de ‘stem

Buenos Aires Style: The Heart of Argen-

van de stemlozen’. Tijdens het bewind

tina (Icons Series), Angelika Taschen (red).

van Videla werd ze verbannen en leefde

Uitgave TASCHEN.

ze enkele jaren in Parijs.

Mercedes Sosa, Cantora 1 en Cantora 2.

BMG.

R Sa | 85

M F iek

fil

in de open lucht

stadionrock

de echte waarheid

Tango waar tango thuishoort: in de bui-

Drie heren die een Argentijns voetbal-

La Historia Official haalde in 1985 de Oscar

tenlucht, in het park, op een mooie zomer-

stadion plat kunnen spelen, dat kan niet

binnen voor beste buitenlandse film.

avond. 6 september 1987 was het zover:

veel anders dan The Police zijn geweest.

De film van voormalig reclamemaker Luis

de Argentijnse componist Ástor Piazzolla

In 2007 werd hun concert in de reünie-

Puenzo vertelt het verhaal van een do-

maakte zijn opwachting in die beroemde

tour (4 miljoen bezoekers worldwide) in

cente (Norma Aleandro) die op zoek gaat

andere immigrantenstad: New York. Het

Buenos Aires vastgelegd op DVD en CD.

naar de ware oorsprong van haar vijfjarige

concert werd uiteraard vastgelegd en in

Dat alles onder de naam ‘Certfiable’,

geadopteerde dochter. Langzaam maar

de setlist ontbreekt niet het Adios Nonino

een kreet die ontleend schijnt te zijn aan

zeker begint zij te beseffen dat het meisje

dat wij zo goed kennen van het huwelijk

een interview met Sting waarin hij werd

de dochter is van een zwangere politieke

van prins Willem-Alexander en Máxima

gevraagd naar de kansen dat The Police

gevangene, die na haar bevalling werd

Zorrequieta. Piazzolla woonde van zijn

ooit weer samen zou komen. De persoon

vermoord. Bovendien realiseert zij zich dat

vierde tot vijftiende levensjaar in the Big

die dat kon bedenken was ‘certifiable’,

haar man als voormalig legerofficier vast

Apple; het concert was een waardige

oftewel knettergek. Hoe de geschiedenis

op de hoogte moet zijn geweest van het

afsluiting van zijn lange carrière. In 1990

toch weer anders kan lopen…

officiële verhaal…

krijgt hij een beroerte in Parijs en overlijdt

The Police, Certifiable. A&M Records.

La Historia Official, Umbrella Entertain-

twee jaar later, een erfenis van meer dan

ment.

duizend muziekstukken achterlatend.

vrije jazz

Astor Piazzolla, The Central Park Concert.

Leandro Barbieri, bijgenaamd Gato (de

ultiem dakterras

Chesky.

kat) Barbieri, gold als één van de meest

Ja, zo’n huis willen we natuurlijk allemaal

vooraanstaande jazz-musici van Argenti-

wel hebben. De New Yorkse Brontë Parish

vol compassie

nië. Geïnspireerd door Charlie Parker nam

(Andie MacDowell) vindt haar droomap-

Het meest recente album van Carel

hij eerst de klarinet en later de altsaxo-

partement, inclusief binnenkas en giga

Kraayenhof heet Compassion en geeft

foon ter hand. Zijn vroege werk zat in de

dakterras, maar de eigenaren willen aan

een indruk van het theaterconcert dat

sfeer van de free jazz, later stapte hij over

getrouwde stellen verhuren. De Fransman

de bandoneon-specialist uitvoerde in

naar pop en smooth jazz. Zijn bekendste

Georges Fauré verschijnt ter tonele, lekker

2009/2010 met het Sexteto Canyengue.

werk: de muziek voor de film ‘Last Tango

slungelig gespeeld door Gérard Depardieu.

Op teksten van schrijver Jorge Luis Borges

in Paris’ (regie Bernardo Bertolucci, met

Hij is op zoek naar een verblijfsvergun-

en met muziek van Piazzolla, Pugliese en

Marlon Brando en Maria Schneider).

ning. Een verstandshuwelijk lijkt uitkomst

Kraayenhof zelf. Speciaal voor het concert

Barbieri won er een Grammy Award en

te bieden voor beiden, totdat de Immigra-

werd de Argentijnse zanger Omar Mollo

een platencontract bij het label Impulse!

tiedienst nattigheid begint te voelen.

ingevlogen. Kraayenhof blijft een man die

Records mee.

Green Card, Walt Disney Studios Home

in is voor bijzondere dingen. Zo speelde

Gato Barbieri, Last Tango in Paris, sound-

Entertainment.

hij regelmatig met rockband Bløf en be-

track. Varese Sarabande.

geleidde hij in het najaar van 2010 enkele choreografieën van Hans van Maanen en maakte hij een speciaal arrangement voor het Sting-nummer ‘Moon over Bourbon Street’. Een alleskunner dus.

Carel Kraayenhof, Compassion. Bandos Island Music.

86 | R Sa

F

ilms

Boeken, films en muziek

op zoek naar de ware liefde

oog en oor

Antinio Banderas speelt in deze bepaald niet lichtvoetige

Als Arte er een documentaire van maakt, heeft

film Carlos, die op zoek moet gaan naar zijn echtgenote

het bijna zonder uitzondering kwaliteit. Dat geldt

(Emma Thompson). Zij is journaliste en ontvoerd door het

ook voor deze registratie van een concert dat

militaire regime van Argentinië. Terwijl Carlos normaal ge-

dirigent Daniel Barenboim gaf met het Orquestra

sproken over gaven beschikt om erachter te komen wat er is

Filarmónica de Buenos Aires. Op het podium mu-

gebeurd met dierbaren van mensen die hij spreekt, lukt hem

zikanten, maar ook uiteraard veel tangodansers.

dat bij zijn eigen vrouw maar heel moeizaam.

Een streling van meerdere zintuigen dus.

Discovering Argentina, Uca.

Tango Argentina, Arte Edition.

niet huilen

ouderwets spannend

In onze verzameling mag hij niet ontbre-

In de jaren vijftig van de vorige eeuw

civiele kunst

ken: de verfilming van de Broadway-musi-

wisten ze wel hoe ze een spannende oor-

Een brug verbindt twee oevers. Dat kan op

cal ‘Evita’ (een Webber/Ryce-productie),

logsfilm in elkaar moesten zetten. Vooral

een sobere, doelmatige manier gebeuren.

met in de hoofdrollen Antonio Banderas,

Engelse filmmakers grepen met graagte

Je kunt ook de Spaanse architect Santiago

Jonathan Price en Madonna. De laatste

terug op heldendaden die – op dat mo-

Calatrava bellen en dan weet je dat er iets

speelt Eva Maria Duarte de Péron, de

ment – nog niet eens zo ver in de geschie-

bijzonders gaat gebeuren. In de Haarlem-

machtige en invloedrijke vrouw van de

denis teruglagen. Bekend voorbeeld is de

mermeer kunnen ze daarover meepraten:

Argentijnse president Juan Péron.

film over de ‘Dam Busters’: de Engelse

de Spaanse magiër liet daar in de open,

De machtigste vrouw ter wereld mocht

piloten die met hun stuiterbom diep in

weidse polder drie reusachtige witte brug-

slechts 33 jaar oud worden. De film

Duitsland dammen gingen verwoesten.

gen neerzetten – die niet veel meer doen

sleepte een Oscar in de wacht, zij het in

‘The Battle of the River Plate’ valt ook

dan de Hoofdvaart overspannen. Maar dat

een wat minder prominente categorie:

in deze categorie en vertelt het verhaal

terzijde. Wie een kijkje in het leven van deze

best song. Niet voor het bekende ‘Don’t

van de jacht op het Duitse slagschip Graf

architect wil krijgen, is bij deze documen-

cry for me Argentina’, maar voor ‘You

Spee, dat uiteindelijk tot zinken werd

taire aan het goede adres. Calatrava wordt

must love me’. Voor de liefhebbers is de

gebracht tussen Argentinië en Uruguay

gevolgd terwijl hij haastige bezoeken brengt

soundtrack uiteraard ook verkrijgbaar.

in. Nog voordat de Tweede Wereldoorlog

aan de vele bouwlocaties waar zijn bureau

Evita, Miramax.

goed en wel was begonnen lag er al edel

actief is. En dan weer vlug in het vliegtuig

Duits staal op de bodem van de zee.

naar de volgende afspraak.

The Battle of the River Plate, ITV Studios

Die Reisen des Santiago Calatrava,

Home Entertainment.

Arthaus.

flora en fauna De BBC heeft een reputatie hoog te houden wat

komen aan bod; van Antarctica tot de evenaar.

hoogwaardige documentaires over natuur en

Oftewel ijs, woestijn, tropisch regenwoud en nog

dierenwereld betreft. Presentator Richard Atten-

veel meer. Speciale technieken werden ingezet om

borough is inmiddels een instituut, met een stem

vanuit de lucht opnamen te maken en alleen die

die je uit duizenden herkent. Deze DVD-box docu-

spectaculaire beelden al maken deze box meer

menteert het rijke leven op het Zuid-Amerikaanse

dan de moeite waard.

continent. Alle landschappen en hun inwoners

Andes to Amazon, BBC.

R Sa | 87

Navel

Utrecht Centraal is hĂŠt openbaarvervoersknooppunt van Nederland. Alle lijnen komen hier bij elkaar. En omgekeerd: er vertrekken treinen naar alle windstreken.

De wereld ligt aan je voeten, na een wandelingetje van een luttele tien minuten naar het station. Een station dat de komende jaren ingrijpend wordt opgeknapt en daarmee tot de mooiste van Nederland behoort.

van de wereld

Stationshal Utrecht CS Lopen 10 minuten (750 m) London St. Pancras Trein 5 uur 1 minuut

Rotterdam Centraal Trein 38 minuten

København Trein 10 uur 50 minuten

Amsterdam Centraal Trein 25 minuten

Schiphol Trein 31 minuten

Museumeiland Groningen Trein 1 uur 53 minuten Lopen 2 minuten

Hauptbahnhof Berlin Trein 5 uur 47 minuten

Venezia Mestre Trein 13 uur 59 minuten

Vrijthof Maastricht Trein 1 uur 56 minuten Lopen 15 minuten Paris Nord Trein 3 uur 33 minuten Overstappen op Venice Simplon Orient-Express 6 dagen, 5 nachten Texel Trein 1 uur 46 minuten Lopen 10 minuten Boot 20 minuten

nieuw station Het Centraal Station van Utrecht is al jaren te klein voor het aantal reizigers. Het station is destijds gebouwd voor ca. 35 miljoen reizigers per jaar. Maar op dit moment maken jaarlijks al 55 miljoen mensen gebruik van het station.

En dit aantal zal in de toekomst alleen nog maar toenemen, naar verwachting zelfs tot 100 miljoen reizigers over twintig jaar. Daarom bouwt ProRail in de komende jaren een nieuwe OV-terminal. De nieuwe OV-terminal Utrecht wordt een herkenbaar, eigen gebouw, met zowel aan de oost- als aan de westzijde een entree aan een groot, verhoogd voorplein.

Het ontwerp is van architectenbureau Benthem Crouwel, in samenwerking met ingenieursbureau Movares. In het klein nagebouwd staat het nieuwe station al sinds 2007 in Madurodam. www.cu2030.nl/ovterminal

88 | R Sa