Τα Μ.Μ.Ε. - Β΄ Ομάδα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης»

ΣΧ. ΈΤΟΣ 2014-15 A’ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΙΚΕ»

ΟΜΑΔΑ Β΄ ΘΕΜΑ :  ΓΛΩΣΣΕΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ  ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ (ΤΡΟΠΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ)  ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑ – ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ - ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ κ. ΣΑΒΒΑΣ ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΣ

ΜΕΛΗ ΟΜΑΔΑΣ ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΒΕΡΡΑ ΝΙΚΟΣ ΒΟΥΚΕΛΑΤΟΣ ΔΗΜΗΤΡΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΚΟΥ ΑΝΔΡΕΑΣ ΤΣΙΡΩΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΙΟΝΑΣ

[2]

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ  ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σελ.4

 ΠΡΟΛΟΓΟΣ-ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ Σελ.5

 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Σελ.6

 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Σελ.7

 Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Σελ.8-22

 Η ΓΛΩΣΣΑ Σελ.23-30

 Η ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑ Σελ.31

 Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ Σελ.32-37

 ΤΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ Σελ.38-41

 Η ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ Σελ.42-50

 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σελ.51

 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Σελ.52

 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Σελ.53-71

[3]

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρούσα εργασία ερευνήσαμε τις μορφές και τις γλώσσες επικοινωνίας, το ραδιόφωνο και την εφημερίδα. Όσον αφορά στην επικοινωνία, εξετάσαμε την εξέλιξή της από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα καθώς επίσης και τις κυριότερες ιδιότητες της ομιλούμενης γλώσσας. Πληροφορηθήκαμε και για την μη λεκτική επικοινωνία όπως επίσης και για την επικοινωνία των ζώων. Επιπλέον, συλλέξαμε πληροφορίες σχετικά με το ραδιόφωνο και τη συνεχή τεχνολογική του βελτίωση. Επιπρόσθετα, μελετήσαμε την σημασία της τυπογραφίας και την πορεία της στο χρόνο και εστιάσαμε στις ελληνικές εκδόσεις και στο δικαίωμα της ελευθεροτυπίας. Τέλος, συντάξαμε ερωτηματολόγιο σχετικά με τα τρία υποθέματα και αναλύσαμε τα αποτελέσματα που συγκεντρώθηκαν.

[4]

ΠΡΟΛΟΓΟΣ - ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ

Τ

α τελευταία χρόνια τα Μ.Μ.Ε υφίστανται μία πρωτόγνωρη εξέλιξη και αρχίζουν να διοχετεύονται σε όλο και περισσότερους ανθρώπους. Όπως μπορούμε να παρατηρήσουμε, έχουν διεισδύσει στην καθημερινότητά μας, επηρεάζοντας καθοριστικά τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς μας και των αντιλήψεών μας και δίνοντάς μας την εντύπωση ότι ανήκουμε σε ένα πλανητικό χωριό στο οποίο οι γεωγραφικές αποστάσεις είναι αμελητέες. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε λοιπόν, πως αποτελούν την τέταρτη εξουσία. Όσον αφορά στις γλώσσες και μορφές επικοινωνίας, πρόκειται για τη βασικότερη προϋπόθεση συνεννόησης μεταξύ των ανθρώπων. Έτσι , αναπτύχθηκαν από την αρχαιότητα και με το πέρασμα των χρόνων έχουν πολλαπλασιαστεί, εξυπηρετώντας ειδικές δεξιότητες (νοηματική επικοινωνία). Επιπρόσθετα, η εφημερίδα αποτελεί το πλέον διαχρονικό μέσο ενημέρωσης, δεδομένου ότι η αντοχή της στο χρόνο είναι αδιαμφισβήτητη. Συγκεκριμένα, έχει συμβάλλει στην μαζική διάδοση επαναστατικών ιδεών και συνταρακτικών ειδήσεων και εμφανίζει την χαρακτηριστική ιδιότητα να προσαρμόζεται καλύτερα σε κάθε εποχή, καλύπτοντας τις πνευματικές ανάγκες των εκάστοτε αναγνωστών. Τέλος, το ραδιόφωνο είναι το πρώτο επίτευγμα που φανερώνει την υψηλή ανάπτυξη της τεχνολογίας. Συνδυάζει την ψυχαγωγία και την ενημέρωση με τρόπο πρωτόγνωρο για την εποχή του. Όλα αυτά μας παρακίνησαν να διερευνήσουμε αναλυτικότερα τους παραπάνω τομείς ώστε να αποκτήσουμε μια σαφή εικόνα της χρήσης τους και από την άλλη πλευρά να αναρωτηθούμε πως θα ήταν η ζωή μας χωρίς αυτά.

[5]

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ  Σε ποιες μορφές διακρίνεται η επικοινωνία και ποια η σημασία τους για τη συνεννόηση των ανθρώπων ;  Πώς λειτουργεί το ραδιόφωνο και τι προσφέρει ;  Ποια η ιστορία της εφημερίδας και ποια η συμβολή της στο ευρύ κοινό σε περίοδο κοινωνικών αναταραχών ;

[6]

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 2 ΤΥΠΟΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ α) Οι γραπτές παραγωγές (ερωτηματολόγια, τεστ) Πλεονεκτήματα : άμεση αποδελτίωση, δυνατότητα συλλογής πολλών δεδομένων, συνθήκες παραγωγής λόγου που ευνοούν την αντικειμενικότητα της έρευνας αφού είναι οι ίδιες για όλους τους συμμετέχοντες και είναι γνωστές εκ των προτέρων. Μειονεκτήματα : άγνωστοι μεσολαβητές, άγνωστες συνθήκες συμπλήρωσης των ερωτηματολογίων τις οποίες και δεν μπορούμε να ελέγξουμε και να καθορίσουμε εκτός και αν οργανώσουμε εμείς οι ίδιοι την περίσταση κατά την οποία θα συμπληρωθούν, μη κατανόηση των ερωτημάτων. β) Οι προφορικές παραγωγές (συνεντεύξεις, παρατηρήσεις μαθημάτων – τάξεων ή ομάδων εργασίας - συλλογικές εργασίες, ηχογραφήσεις) Πλεονεκτήματα : δυνατότητα εξέτασης/διερεύνησης και άλλων ερωτημάτων τα οποία προκύπτουν κατά τη διεξαγωγή της συνέντευξης, μεγάλος αριθμός πληροφοριών που μπορούν να ελεγχθούν, έλεγχος των συνθηκών παραγωγής του λόγου. Μειονεκτήματα : Χρονοβόρα διαδικασία τόσο για τη συλλογή των δεδομένων όσο και για την απομαγνητοφώνηση και την αποδελτίωσή τους.

1. ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ - Αφορά ένα μεγάλο σύνολο ατόμων, το οποίο πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικό του ερευνούμενου πληθυσμού.

- Αποτελείται από μία σειρά ερωτημάτων που αρθρώνονται σύμφωνα με πολλές μεταβλητές: τη μεταβλητή που αφορά τα στοιχεία ταυτότητας του ερωτηθέντος (ηλικία, φύλο, κοινωνικό επίπεδο) και αυτές που σχετίζονται με τις πληροφορίες που θέλουμε να εξασφαλίσουμε μέσω των διαφόρων ερωτημάτων.

- Επιτρέπει τη συλλογή δεδομένων που αφορούν συμπεριφορές, γνώμες, προσμονές, ανάγκες, κίνητρα.

- Στοχεύει στην εκτίμηση κάποιων απόλυτων και σχετικών μεγεθών, στην περιγραφή ενός πληθυσμού και στην επαλήθευση των υποθέσεων. Η δημιουργία ενός ερωτηματολογίου - Καθορισμός του αντικειμένου μελέτης - Καθορισμός του πληθυσμού και των χαρακτηριστικών του - Ορισμός των ομάδων ερωτήσεων - Δημιουργία ενός πρώτου ερωτηματολογίου - Καθορισμός του δείγματος - Διεξαγωγή μίας προ-έρευνας σε μικρό ποσοστό ερωτηθέντων με σκοπό τον έλεγχο της εγκυρότητας και της αντιπροσωπευτικότητας του ερωτηματολογίου.

- Δημιουργία του τελικού ερωτηματολογίου σύμφωνα με τα αποτελέσματα του prétest και έχοντας υπόψη ότι ο χρόνος συμπλήρωσής του από τον ερωτηθέντα δεν θα πρέπει να ξεπερνάει τα 30 λεπτά

[7]

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Ορισμός Επικοινωνία είναι η διαδικασία μέσω της οποίας επιτυγχάνεται:  η ανταλλαγή πληροφορίας μεταξύ δύο ή περισσοτέρων μερών για τα οποία η πληροφορία έχει νόημα, δίνοντας σημασία και στην διαδικασία αυτή  η μεταβίβαση πληροφοριών, σκέψεων, ιδεών, συναισθημάτων από έναν πομπό Α σε ένα δέκτη Β χρησιμοποιώντας τον κατάλληλο κώδικα  η συναλλαγή μηνυμάτων που δεν συμβαίνει απαραίτητα μεταξύ ανθρώπινων όντων, αλλά κάθε οργανισμού ή μηχανής που είναι σε θέση να λάβει και να στείλει μηνύματα ή σήματα που επενεργούν στην πνευματική ή φυσική του κατάσταση ή στη συμπεριφορά του Υπάρχουν τρεις κύριες μορφές επικοινωνίας: 





Λεκτική επικοινωνία: είναι η ακουστική μορφή μεταφοράς της πληροφορίας, που διεξάγεται με τη χρήση του λόγου. Αναλυτικότερα, οι φωνητικές χορδές και το στόμα του ομιλητή μεταδίδουν μία έννοια στον αέρα, αναγκάζοντας κατά συνέπεια τα κύματα του ήχου να μεταφερθούν στους κατάλληλους δέκτες του ακροατή. Νοηματική επικοινωνία: είναι οπτικοκινησιακή γλώσσα, δηλαδή βασίζεται στην κίνηση των χεριών, στην στάση ή την κίνηση του σώματος καθώς και στις εκφράσεις του προσώπου (εξωγλωσσικά στοιχεία). Γραπτή επικοινωνία: είναι η αποτύπωση της πληροφορίας σε γραπτό κείμενο.

Η επικοινωνία μπορεί να είναι:  

Αυθόρμητη και φυσική Προσχεδιασμένη, προσεκτικά και συνειδητά κωδικοποιημένη

[8]

Η σημασία της επικοινωνίας Η επικοινωνία παίζει μεγάλο ρόλο στη ζωή μας αφού οποιαδήποτε δραστηριότητά μας εξαρτάται από αυτήν. Ιδιαίτερα, χάρη στην συμβολή της τεχνολογίας, η καθημερινότητα μας έγινε πιο εύκολη και η επικοινωνία με μακρινούς συγγενείς πιο άμεση. Αυτό έχει και ως αποτέλεσμα όλες αυτές οι επικοινωνιακές συσκευές να έχουν ακόμα και συναισθηματική αξία για μας.

Η εξέλιξη της επικοινωνίας στο χρόνο Η ανθρώπινη επικοινωνία (σπηλαιογραφίες, γλώσσα) αναπτύχθηκε πριν από εκατομμύρια χρόνια και χρησιμοποίησε κάθε χρονική περίοδο το πιο αποτελεσματικό μέσο που διέθετε αρχίζοντας από τη λεκτική και φτάνοντας στη σύγχρονη μαζική επικοινωνία. Έτσι, από τα περιστέρια, ακολούθους της θεάς Αφροδίτης, που έστελναν μηνύματα στους ερωτευμένους, έως τους διαστημικούς δορυφόρους και το Ίντερνετ, η ιστορία των τηλεπικοινωνιών συνδέεται με την ανάγκη του ανθρώπου να επικοινωνήσει, να διαδώσει και να πληροφορηθεί.

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ  Αγγελιοφόροι Στη μυθολογία εμφανίζεται ο θεός Ερμής ως ο αγγελιοφόρος των θεών , ο οποίος λειτουργούσε ως μεσολαβητής ανάμεσα σε αυτούς και τους ανθρώπους.

ΣΟΥΜΕΡΙΟΙ  Ταχυδρομικά περιστέρια Τα περιστέρια εμφανίζουν την άνεση να ξαναβρίσκουν την φωλιά τους από μεγάλες αποστάσεις μεταφέροντας το μήνυμα δεμένο πάνω τους, ακόμα κι αν αυτή έχει μετακινηθεί. Πραγματικοί εφευρέτες του τρόπου αυτού ήταν οι Σουμέριοι γύρω στο 2000 π.Χ. ενώ το συγκεκριμένο μέσο χρησιμοποιούνταν και στο 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ  Ημεροδρόμοι Ο πιο διάσημος ημεροδρόμος ήταν ο Φειδιππίδης, ο οποίος μετέφερε το χαρμόσυνο μήνυμα της νίκης των Ελλήνων ενάντια στους Πέρσες από τον Μαραθώνα στην Αθήνα , θεσμοθετώντας το ομώνυμο αγώνισμα. Γενικότερα όμως,

[9]

οι ημεροδρόμοι ήταν γνωστοί για τις ικανότητές τους στο τρέξιμο. Όταν έπρεπε να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις ήταν έφιπποι.  Φρυκτωρίες ( φρυκτός= πυρσός + ώρα =φροντίδα) Η ανάγκη για κάτι γρηγορότερο από τους ταχυδρόμους, οδήγησε στην απόφαση να δημιουργηθεί σύστημα μηνυμάτων με φωτιά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η είδηση της άλωσης της Τροίας, που έφτασε στην υπόλοιπη Ελλάδα μέσα σε μια ημέρα με το σύστημα της πυρσείας, δηλαδή με τη χρήση φωτεινών αναμεταδοτών από βουνοκορφή σε βουνοκορφή μεταξύ των οποίων υπήρχε καλή ορατότητα .  Λακεδαιμονική ή Κρύπτεια σκυτάλη Η τέχνη της κρυπτογράφησης χρησιμοποιήθηκε σε περιόδους πολέμων και αξιοποιήθηκε ιδιαίτερα από τους Σπαρτιάτες. Γύρω από ξύλινο κύλινδρο τυλίγεται ταινία περγαμηνής ή υφάσματος ή δέρματος. Κατά μήκος της περιέλιξης καταγραφόταν το μήνυμα, προφανώς λακωνικό. Όταν ξετυλιγόταν, τα γράμματα βρίσκονταν σε αταξία και ο παραλήπτης έπρεπε να τυλίξει την ταινία με κατάλληλο τρόπο.  Τηλεβόας, ακουστικός τηλέγραφος του Μ.Αλεξάνδρου Ο Μ. Αλέξανδρος συνέλαβε για πρώτη φορά την ιδέα αναπαραγωγής ήχων, χρησιμοποιώντας ένα τρίποδο ύψους 4 μέτρων που ενωνόταν στην κορυφή του. Από εκεί ξεκινούσε ένα σκοινί που συγκρατούσε ένα στρογγυλό ηχητικό κέρας μεγάλου μεγέθους. Αυτό περιστρεφόμενο έστελνε καθαρό σήμα σε όλες τις κατευθύνσεις .  Υδραυλικός τηλέγραφος (ο τηλέγραφος του Αινεία) Γύρω στα 330 π.Χ. ο Αρκάδας στρατηγός Αινείας ο Τακτικός επινόησε ένα έξυπνο σύστημα τηλεγραφίας. Στους σηματοδοτικούς σταθμούς υπήρχαν 2 πανομοιότυποι κάδοι κυλινδρικοί γεμάτοι με νερό ίσης ποσότητας που είχαν στη βάση τους από μια βρύση ίδιας διαμέτρου, ώστε όταν έτρεχε νερό η ροή του να ήταν ίδια και στους δύο κάδους.  Ο τηλέγραφος του Πολύβιου Ο Έλληνας ιστορικός Πολύβιος είχε επινοήσει ένα σύστημα σηματοδότησης, όπου τα γράμματα της αλφαβήτου ήταν χωρισμένα σε πέντε ομάδες, πέντε στήλες από πέντε γράμματα στην κάθε μία. (Η τελευταία στήλη είχε ένα γράμμα λιγότερο).

[10]

 Ανακλαστήρες ενίσχυσης Λέγεται ότι τα σήματα από τις φωτιές φαίνονταν με ειδικούς ανακλαστήρες σε μεγάλη απόσταση. Όπως λέει η ιστορία, ο περίφημος φάρος της Αλεξάνδρειας χρησιμοποίησε ειδικούς ανακλαστήρες και ίσως κάποιο ειδικό φακό, ώστε να στέλνει το φως του στην μέγιστη δυνατή απόσταση.

ΑΛΛΟΙ ΛΑΟΙ Οι Κινέζοι, οι Πέρσες, οι Καρχηδόνιοι όλοι έκαναν χρήση του οπτικού τηλέγραφου. Οι Πέρσες χρησιμοποίησαν το σύστημα των φρυκτωριών κατά τις επιθέσεις τους εναντίον της Ελλάδας. Είχαν επίσης οργανώσει ένα μυστικό δίκτυο επικοινωνίας στην κορυφή της Πεντέλης με ασπίδες οι οποίες αντανακλούσαν τις ακτίνες του ήλιου. Το σύστημα αυτό ονομάστηκε ηλιοτρόπιο ή ηλιογράφος και διατηρήθηκε για αρκετούς αιώνες. Οι Ρωμαίοι όμως δεδομένου ότι έμαθαν τόσα πολλά από τους Έλληνες στα θέματα της επιστήμης και της τέχνης και ήταν και οι ίδιοι σπουδαίοι μηχανικοί, συντέλεσαν πολύ λίγο στην εξέλιξη της τηλεγραφίας. Είχαν εγκαταστήσει ένα μεγάλο σύστημα φρυκτωριών.  Κίνα (σωληνώσεις επικοινωνιών) Μέσα στο περιβόητο Σινικό τείχος (περίπου 9 μέτρα ψηλό, με πύργους των 12 μέτρων και μήκος 6400χιλ) υπάρχουν μεταλλικές σωλήνες. Φωνάζοντας μέσα σε αυτές η φωνή φτάνει από το ένα φυλάκιο στο άλλο. Έτσι, μεταδίδονταν τα μηνύματα κατά μήκος του τείχους.  Σήματα καπνού Οι Ινδιάνοι της Βόρειας Αμερικής χρησιμοποιούσαν σήματα καπνού με κάποιο κώδικα για τις επικοινωνίες τους.  Ταχυδρομεία Ίνκας Η μέθοδος των αγγελιοφόρων – δρομέων εξελίχθηκε λίγο πολύ από όλους τους λαούς αλλά γνώρισε εκπληκτική εξέλιξη από τους Ίνκας. Η μορφή επικοινωνίας που χρησιμοποιήθηκε στα οροπέδια των Άνδεων ήταν με οργανωμένο σύστημα δρομέων, το οποίο άγγιζε πολύ μεγάλες ταχύτητες.  Σφυρίγματα Οι Γκουάντσε, οι κάτοικοι των Καναρίων Νήσων, χρησιμοποιούσαν μια ειδική γλώσσα σφυριγμάτων για να επικοινωνούν σε μεγάλες αποστάσεις, ως και 4 χιλιομέτρων.

[11]

ΒΥΖΑΝΤΙΟ  Καμινοβιγλάτορες Οι Βυζαντινοί είχαν τους καμινοβιγλάτορες δηλαδή τις βίγλες (παρατηρητήρια) και τα καμίνια που διατηρούσαν άσβηστη τη φλόγα των πυρσών. Το σύστημα επικοινωνίας των Βυζαντινών έφτανε μέχρι την ταρσό της Μικράς Ασίας μια απόσταση δηλαδή 700 χιλιομέτρων και η απόσταση από φανό σε φανό ήταν περίπου 100 χιλιόμετρα. Μετά την κατάκτηση του Βυζαντίου από τους Σταυροφόρους (1204 μ.Χ.) αυτοί χρησιμοποιήθηκε το τηλεπικοινωνιακό σύστημα των πύργων (οι Τούρκοι τους ονόμαζαν κουλέδες).

ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ  Τηλεσκόπιο Καμιά σημαντική αλλαγή δεν έγινε από την αρχαιότητα μέχρι τη Γαλλική επανάσταση στις τηλεπικοινωνίες. Μόνο το τηλεσκόπιο (17ος αι) βοήθησε ώστε να γίνονται κατανοητά οπτικά σήματα από πολύ μεγάλες αποστάσεις. Οι Ολλανδοί χρησιμοποίησαν τους μύλους κολλώντας γράμματα στη φτερωτή ως σύστημα επικοινωνίας δεδομένου ότι η γεωγραφική μορφή της χώρας τους είναι επίπεδη και οι ανεμόμυλοι χιλιάδες. Επίσης ο Conte(1792) χρησιμοποίησε μεταδώσει μηνύματα.

αερόστατα

για

να

19 ος ΑΙΩΝΑΣ  Ταχυγράφος ή τηλέγραφος Ο Ταχυγράφος ή τηλέγραφος του Γάλλου Κλώντ Σαπέ ήταν η αρχή μιας νέας εποχής. Η συσκευή λειτουργούσε με 3 περιστρεφόμενες μεταλλικές ράβδους που μπορούσαν να μεταδώσουν 196 σήματα και ήταν τοποθετημένη πάνω σε πολύ ψηλό στύλο. Ο χειρισμός γινόταν από το έδαφος με τροχαλίες και οι χειριστές χρησιμοποιούσαν τηλεσκόπιο για να διαβάζουν πιο εύκολα τα μηνύματα τα οποία έφταναν πολύ γρήγορα στον προορισμό τους. Βασικό μειονέκτημα της μεθόδου αυτής ήταν ότι λειτουργούσε μόνο την ημέρα και όταν το επέτρεπαν οι καιρικές συνθήκες.

[12]

 Ηλεκτρικός τηλέγραφος Ο ηλεκτρισμός έδωσε μεγάλη βοήθεια στην εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών. Πρώτος ο Μορς (ζωγράφος το επάγγελμα) ανακάλυψε το 1844 τον ηλεκτρικό τηλέγραφο. Αυτός ήταν μια κινούμενη χάρτινη κορδέλα πάνω στην οποία ακουμπούσε η μύτη ενός μολυβιού που ήταν προσαρμοσμένο σε εκκρεμές με ηλεκτρομαγνήτη. (Τα γνωστά σήματα Μορς με τελείες και παύλες).  Τηλέφωνο (1876) Οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν το τηλέφωνο (όχι ηλεκτρικό) ήταν όπως είδαμε οι Κινέζοι πριν 2000 χρόνια με το σύστημα των σωλήνων στο Σινικό τείχος. Οι Κινέζοι επίσης είχαν εφεύρει και ένα άλλο σύστημα, δηλαδή δύο χάρτινά κύπελλα συνδεδεμένα με σπάγγο όπως το παιδικό παιχνίδι που γνωρίζουμε. Το ηλεκτρικό τηλέφωνο όμως εφευρέθηκε όπως ξέρουμε το 1876 από τον Γκράχαμ Μπελ.  Ο ασύρματος (1895) Ο Μαρκόνι εφεύρε το 1895 τον ασύρματο συσκευή που επιτρέπει την ακουστική επικοινωνία, μεταφέρει δηλαδή την ανθρώπινη φωνή μέσω ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων. Αρχικά η μετάδοση της φωνής με τη βοήθεια του ηλεκτρομαγνητισμού γινόταν ενσύρματα και αναλογικά και καθώς εξελισσόταν η ασύρματη επικοινωνία χρησιμοποιήθηκαν μεγαλύτερες συχνότητες μετάδοσης - χρήση της διαμόρφωσης συχνότητας καθώς και της κωδικοποίησης του σήματος είτε για λόγους προστασίας από υποκλοπές είτε για να περνούν ταυτόχρονα από το ίδιο κανάλι επικοινωνίας περισσότερες συνομιλίες. Από αυτή την εφεύρεση ωφελήθηκε κυρίως η ναυσιπλοΐα.

20 ός ΑΙΩΝΑΣ  Τηλεπικοινωνία Όρος με τον οποίο, εννοούμε το σύνολο των υπηρεσιών και των μέσων, μέσω των οποίων επιτυγχάνεται η με κάθε τρόπο μεταβίβαση και λήψη πληροφοριών από απόσταση. Ο Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος (Ο.Τ.Ε) ιδρύθηκε το 1949 με μορφή ανώνυμης εταιρίας και έχοντας το αποκλειστικό προνόμιο εκμετάλλευσης της τηλεφωνικής και τηλεγραφικής επικοινωνίας στην Ελλάδα. Παρ’ όλα αυτά, Μετά την απελευθέρωση της αγοράς τηλεπικοινωνιών το 1994, 37 εταιρίες πήραν άδεια παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ). Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής :  ΟΤΕ  Forthnet  Hellas On Line

[13]

 WIND       

Cyta hellas On Telecoms Vodafone Cosmoline Viva-Telecom Revolution Voicenet Rolaware Hellas

 Δορυφόροι Η χρήση δορυφόρων στις τηλεπικοινωνίες επέτρεψε την εύκολη διασύνδεση απομακρυ-σμένων περιοχών της υδρογείου. Κατήργησε την ανάγκη χρήσης συρμάτινων αγωγών τεραστίου μήκους ή την χρήση πολλών και ισχυρών επίγειων αναμεταδοτών. Ο πρώτος τηλεπικοινωνιακός δορυφόρος εκτοξεύτηκε από τη NASA στις 12 Αυγούστου 1960 ήταν ο ECHO 1.

 Οπτικές ίνες Οι οπτικές ίνες επέτρεψαν τη μεταφορά του φωτός λέιζερ που είναι ικανό να μεταδώσει μεγάλο όγκο πληροφοριών. Το 1966 διαπιστώθηκε ότι οπτικές ίνες από γυαλί ήταν κατάλληλοι κυματοδηγοί φωτεινής ακτινοβολίας. Το 1970 παρήχθη οπτική ίνα για πρακτικές εφαρμογές. Η εξέλιξη των οπτικών ινών ακολουθεί την εξέλιξη των υλικών και ιδιαίτερα την ελαχιστοποίηση της απόσβεσης που προκαλούν στο φως που τις διαρρέει. Μια οπτική ίνα μπορεί να εξυπηρετήσει χιλιάδες τηλεφωνικά κυκλώματα και έτσι ισοδυναμεί με εκατοντάδες χάλκινους αγωγούς, ενώ ταυτόχρονα υπερτερεί και στην ποιότητα.  Κινητό τηλέφωνο Κινητό τηλέφωνο ή απλά κινητό, ονομάζεται κατά κύριο λόγο το τηλέφωνο που δεν εξαρτάται από φυσική καλωδιακή σύνδεση με δίκτυο παροχής τηλεφωνίας και δεν εξαρτάται από κάποια τοπική ασύρματη συσκευή εκπομπής ραδιοφωνικού σήματος. Για την εκπομπή και λήψη των σημάτων χρησιμοποιείται αποκλειστικά ψηφιακή τεχνολογία με κωδικοποίηση. Το κινητό μάς επιτρέπει να έχουμε ευκολότερη επικοινωνία μεταξύ μας, καθώς μπορούμε να έχουμε πρόσβαση σε ανθρώπους που κινούνται συχνά και μας παρέχει ασφάλεια, αφού μπορούμε να καλέσουμε σε κατάσταση έκτατης ανάγκης.

[14]

Επίσης έχοντας την δυνατότητα να κάνουμε πολλές από τις καθημερινές μας ενέργειες μέσω κινητού μας εξοικονομεί χρόνο και πολλές φορές είναι οικονομικότερο. Παρόλ’ αυτά, έρευνες έχουν δείξει πως τα κινητά εκπέμπουν ακτινοβολία που είναι επικίνδυνη για τους χρήστες τους.

 SMS Το SMS (Short Message Service) είναι υπηρεσία της κινητής τηλεφωνίας, με την οποία ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να αποστείλει ή να παραλάβει σύντομο γραπτό μήνυμα από άλλους χρήστες, στην οθόνη του κινητού του τηλεφώνου. Έκανε την εμφάνιση της την δεκαετία του 1980. Τα τελευταία χρόνια πολλές εταιρείες παροχής κινητής τηλεφωνίας δίνουν τη δυνατότητα στους χρήστες να αποστείλουν SMS και μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή. Έχει υπολογιστεί πως το 74% των χρηστών κινητού τηλεφώνου παγκοσμίως χρησιμοποιούν αυτή την υπηρεσία, κάτι που μεταφράζεται σε περίπου 2,4 δισεκατομμύρια SMS ημερησίως. Στις περισσότερες περιπτώσεις χρησιμοποιείται αυτή η μέθοδος επικοινωνίας διότι το κόστος αποστολής ενός γραπτού μηνύματος είναι κατά πολύ μικρότερο από την απ' ευθείας συνομιλία. Η χρήση τους έχει όμως αντίκτυπο στην πραγματική επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων και στην αλλοίωση της γλώσσας λόγω των greeklish και των emoticon που χρησιμοποιούνται κατά την γραφή των μηνυμάτων.

 Διαδίκτυο Το Διαδίκτυο (internet) είναι ένα επικοινωνιακό δίκτυο που επιτρέπει την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ οποιουδήποτε διασυνδεδεμένου υπολογιστή. Η τεχνολογία του είναι κυρίως βασισμένη στην διασύνδεση επιμέρους δικτύων ανά τον κόσμο και πολυάριθμα πρωτόκολλα επικοινωνίας. Στην πιο εξειδικευμένη και περισσότερο χρησιμοποιούμενη μορφή του, με τον όρο Διαδίκτυο, περιγράφεται το παγκόσμιο πλέγμα διασυνδεδεμένων υπολογιστών και των υπηρεσιών και πληροφοριών που παρέχει στους χρήστες του. Το Διαδίκτυο χρησιμοποιεί μεταγωγή πακέτων και τη στοίβα πρωτοκόλλων. Οι πρώτες απόπειρες για την δημιουργία ενός διαδικτύου ξεκίνησαν στις ΗΠΑ κατά την διάρκεια του ψυχρού πολέμου. Η Ρωσία είχε ήδη στείλει στο διάστημα τον δορυφόρο Σπούτνικ 1 και οι Αμερικάνοι, φοβούμενοι για την ασφάλεια της χώρας τους από μια πιθανή πυρηνική επίθεση των Ρώσων δημιούργησαν την υπηρεσία προηγμένων αμυντικών ερευνών ARPA γνωστή ως DARPA στις μέρες μας.

[15]

Το αρχικό θεωρητικό υπόβαθρο δόθηκε από τον Τζ. Λικλάιντερ. Το πρώτο είδος διαδικτύου είναι γνωστό ως ARPANET. Εγκαταστάθηκε και λειτούργησε για πρώτη φορά το 1969 .  Μέσα κοινωνικής δικτύωσης Ο όρος μέσα κοινωνικής δικτύωσης (ή αλλιώς social media) είναι μέσα αλληλεπίδρασης ανθρώπων μέσω διαδικτυακών κοινοτήτων. Παρέχουν ως υπηρεσία την παραγωγή και δημοσίευση περιεχομένου από τους ίδιους τους χρήστες του Διαδικτύου. Ενθαρρύνουν και επιδιώκουν τη συζήτηση, τα σχόλια, την αλληλεπίδραση και το διαμοιρασμό οποιασδήποτε πληροφορίας μεταξύ των χρηστών. Ο αριθμός τους συνεχώς αυξάνεται. Σε παγκόσμιο επίπεδο τα μέσα με τους περισσότερους χρήστες είναι: το Facebook, το Twitter, το YouTube, το Myspace, το Flicker, η Wikipedia, το Blogger και το Digg. Η εγγραφή και πρόσβαση σε έναν ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης παρέχει στα μέλη του άμεση και συνεχή κοινωνικοποίηση. Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης ή ηλεκτρονικά κοινωνικά δίκτυα, έκαναν την εμφάνισή τους το 2002 με το Friendster.  Blogs Τα ιστολόγια απετέλεσαν ιστόχωρους ανάρτησης προσωπικών σκέψεων. Τα αναρτημένα μηνύματα μπορούν να τα σχολιάζουν οι επισκέπτες του ιστολογίου. Για την δημιουργία ιστολογίου μπορεί είτε να χρησιμοποιηθεί ένας απομακρυσμένος πάροχος υπηρεσιών αυτού του είδους. Τα blogs λειτουργούν ως χώροι προσωπικής δημοσιογραφίας και υλοποιoύν την έννοια της δημοσιογραφίας των πολιτών.  Wiki Ιστόχωροι στους οποίους οι χρήστες, και όχι μόνο ο δημιουργός, επιτρέπεται να προσθέτουν ή να επεξεργαστούν τα περιεχόμενα.  Podcasts Τα podcasts είναι σύνολο αρχείων ήχου, τα οποία είναι διαθέσιμα στο Διαδίκτυο κυρίως μέσα από υπηρεσίες προσωπικής συνδρομής και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε υπολογιστές ή άλλες συσκευές. Τα podcasts πρωτοεμφανίστηκαν το 2004.  Ηλεκτρονικό κείμενο Η ηλεκτρονική γραφή είναι η έντυπη μορφή κειμένου. Την χαρακτηρίζουμε ως μεταβλητή εφόσον είναι γραμμένη στον υπολογιστή και αποθηκεύεται στην μνήμη του με πολύ μεγάλη ευκολία. Με τον καιρό, δημιουργήθηκαν πολλές γραμματοσειρές με τις οποίες το κείμενο γίνεται πιο εμφανίσιμο και ιδιαίτερα ελκυστικό προς τον αναγνώστη.

[16]

 Υπερκείμενο (hypertext) Το κείμενο πρέπει να έχει ενότητα, γραμμικότητα, συνεκτικότητα και συνοχή. Το υπερκείμενο διαφέρει αισθητά από την λογική αυτή. Από τα βασικά του χαρακτηριστικά μπορούν να θεωρηθούν η πολυτροπικότητα και η οργάνωσή του κατά επίπεδα.

Θεμελιώδεις έννοιες της επικοινωνίας  Τηλέγραφος Το σύστημα μέσω του οποίου επιτυγχάνεται η επικοινωνία από μακρινές αποστάσεις. Σήμερα έχουμε τριών ειδών τηλεγράφους : τους ηλεκτρικούς, τους οπτικούς και τους ασύρματους. Όλοι τους βασίζονται στον πρώτο τηλέγραφο και το αλφάβητο το επινόησε ο Μορς.  Τηλεγραφικές γραμμές Για την τηλεγραφική σύνδεση του δέκτη με τον πομπό χρησιμοποιούνται οι τηλεγραφικές γραμμές που η σύσταση τους (ειδικά καλώδια ή σύρματα) τους κάνει καλούς αγωγούς του ηλεκτρισμού. Οι τηλεγραφικές γραμμές διακρίνονται σε εναέριες, υπόγειες και υποβρύχιες.  Σήμα Συμβατικό, δηλ. συμφωνημένο και καθιερωμένο σημάδι, οπτικό ή ηχητικό, που με αυτό συνεννοούμαστε ή που με απ’ αυτό αναγνωρίζουμε κάτι και ψηφιακό. Έτσι έχουμε άπειρα σήματα, χρησιμοποιούμενα για πολλούς και διάφορους σκοπούς, όπως :  Οπτικά σήματα, που με βάση το μορσικό αλφάβητο (Σήματα Μορς) μεταδίδονται από μακριά με κατάλληλες κινήσεις σηματοδοτικών σημαιών ή με φωτεινά σημάδια (αναβοσβήσιμο φωτεινών πηγών) και ολόκληρα κείμενα (υπηρεσιακές διαταγές, αναφορές, πληροφορίες κλπ.).  Ακουστικά σήματα με ηχοπαραγωγά όργανα (σάλπιγγες, όπλα κλπ.) ή με τον ασύρματο τηλέγραφο. Τα σήματα ήταν γνωστά και από την αρχαιότητα. Από τα πανάρχαια χρόνια χρησιμοποιούνταν διάφορα μέσα (φωτιές, πυρσοί, σάλπιγγες, τύμπανα κ.ά.) για την μετάδοση σημάτων.

[17]

Επικοινωνία των ζώων Οι γορίλες χρησιμοποιούν χειρονομίες και μπορούν να μάθουν νοηματική Οι γορίλες στις ζούγκλες έχουν το δικό τους τρόπο επικοινωνίας μέσω κραυγών, χειρονομιών, χτυπημάτων των χεριών κ.ά. Σε αιχμαλωσία μπορούν να εκπαιδευτούν για να αλληλεπιδρούν με τους ανθρώπους, χρησιμοποιώντας νοηματική.

Το τραγούδι των φαλαινών και οι κινήσεις του σώματός τους Οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει ακόμη να αποκρυπτογραφήσουν εντελώς τα σφυρίγματα και τα τραγούδια των φαλαινών, όμως φαίνεται ότι o τρόπος επικοινωνίας που χρησιμοποιούν είναι γεμάτος... πληροφορίες. Είναι ήδη γνωστό ότι οι φάλαινες χρησιμοποιούν διαφορετικά τραγούδια όταν θέλουν να ζευγαρώσουν, να φάνε ή να κάνουν άλλες δραστηριότητες . Σημαντικό ρόλο στην επικοινωνία τους παίζει και η γλώσσα του σώματος. Ο ελέφαντας που μιλάει κορεάτικα Σύμφωνα με τον ερευνητή Tecumseh Fitch του πανεπιστημίου της Βιέννης, ένας αρσενικός ασιατικός ελέφαντας που ονομάζεται Koshik, μπορεί να μιμηθεί την ανθρώπινη ομιλία. Το λεξιλόγιό του μέχρι στιγμής αποτελείται από πέντε λέξεις, των οποίων το νόημα φαίνεται να αντιλαμβάνεται: annyong (γειά σου), anja (κάτσε κάτω), aniya (όχι), nuo (ξάπλωσε), και choah (καλά). Τα δελφίνια φωνάζουν το ένα το άλλο με το «όνομά» του Τα δελφίνια έχουν το δικό τους «όνομα» σύμφωνα με το σφύριγμα που κάνουν, με το οποίο μεταδίδουν κι άλλες πληροφορίες, όπως το φύλο τους, την ηλικία τους, τη δεκτικότητα στο ζευγάρωμα και την κατάσταση της υγείας τους. Τα δελφίνια μπορούν να μιμηθούν το σφύριγμα άλλων δελφινιών και όταν νιώθουν μοναξιά να τα φωνάζουν με το «όνομά» τους, προκειμένου να τα βρουν.

[18]

Η «γλώσσα» των χιμπατζήδων Η «γλώσσα» επικοινωνίας των χιμπατζήδων αποτελείται από μια μίξη χειρονομιών, κραυγών και νοηματικής. «Πολλές από τις κινήσεις και τις χειρονομίες που βλέπει κανείς όταν παίζουν, όπως τα χτυπηματάκια στην πλάτη, οι κλωτσιές και τα μπατσάκια είναι κινήσεις που βλέπουμε και τους ανθρώπους. Φανταστείτε δύο ανθρώπους να παλεύουν... είναι ακριβώς το ίδιο» είπε η Mary Lee Abshire Jensvold, αναπληρώτρια διευθύντρια στο Ινστιτούτο Chimpanzee and Human Communication.

Οι μαϊμούδες Tiki δίνουν εντολές κάνοντας προτάσεις Οι επιστήμονες έχουν καταφέρει να αποκρυπτογραφήσουν τη «γλώσσα» των μαϊμούδων Tiki και τώρα προσπαθούν να συγκρίνουν τον κώδικα επικοινωνίας αυτών των μικρών πρωτευόντων με αυτόν των ενηλίκων. Η συγκεκριμένη μελέτη δημοσιεύτηκε στο τελευταίο τεύχος του Biology Letters, σύμφωνα με την οποία μαϊμούδες Titi ειδοποιούν τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας τους για πιθανό κίνδυνο, προσδιορίζοντας τόσο το είδος του θηρευτή, όσο και τη θέση που βρίσκεται. Μάλιστα, όλα αυτά γίνονται σε μια ομαλή ακολουθία, παρόμοια με το πώς οι άνθρωποι φτιάχνουν προτάσεις.

Μη λεκτική επικοινωνία Ο λόγος εμπεριέχει μη λεκτικά στοιχεία γνωστά ως παραγλωσσικά, συμπεριλαμβανομένου της ποιότητας της φωνής, τον τόνο, την ένταση και τον τρόπο ομιλίας. Μη λεκτική επικοινωνία θεωρείται συνήθως η διαδικασία επικοινωνίας κατά την οποία στέλνουμε και δεχόμαστε μη λεκτικά μηνύματα, χρησιμοποιώντας ως κύριο μέσο τις ανθρώπινες αισθήσεις (ακοή, όραση, όσφρηση, αφή) ως κώδικες επικοινωνίας. Μια υγιής επικοινωνία απαιτεί και από τα δύο της μέρη (λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία) να βρίσκονται σε αρμονία και να συνδυάζοναι απόλυτα έτσι ώστε μαζί με τα λεγόμενα μας να διέπονται και οι ανάλογες κινήσεις.

[19]

Η γλώσσα δεν είναι η μόνη πηγή επικοινωνίας, υπάρχουν επίσης κι άλλες. Μηνύματα μπορούν να σταλούν μέσω :

Εκφράσεις προσώπου

Μη λεκτική επικοινωνία

Ήχοι

Κινήσεις και στάση σώματος, εμφάνιση

Χειρονομίες και αγγίγματα

Ιστορία Η πρώτη επιστημονική μελέτη μη λεκτικής επικοινωνίας δόθηκε από τον Κάρολο Δαρβίνο στο βιβλίο του "The Expression of the Emotions in Man and Animals" (1872). Υποστήριξε πως όλα τα θηλαστικά αξιόπιστα αποτυπώνουν τα συναισθήματά τους στο πρόσωπό τους.

Χαρακτηριστικά μη λεκτικής επικοινωνίας  Μη λεκτικά μηνύματα εκφράζουν κυρίως συναισθήματα, στάσεις.  Μη λεκτικές νύξεις αποτελούν υποκατάστατο του λεκτικού μηνύματος, όταν υπάρχει αντίθεση, τονισμός ή ρύθμισή του.  Οι μη λεκτικές νύξεις είναι συχνά ασαφείς.  Οι μη λεκτικές νύξεις είναι συνεχείς.  Οι μη λεκτικές νύξεις είναι πιο αξιόπιστες.  Η μη λεκτική συμπεριφορά έχει πάντα αξία στην επικοινωνία. 

Λειτουργίες μη λεκτικής επικοινωνίας Ο Argyle(1988) κατέληξε ότι υπάρχουν πέντε κύριες λειτουργίες της μη λεκτικής σωματικής συμπεριφοράς στην ανθρώπινη επικοινωνία.  Έκφραση συναισθημάτων  Έκφραση διαπροσωπικών στάσεων [20]

 Να συνοδεύουν το λόγο για τη διαχείριση των νύξεων στην αλληλεπίδραση ομιλητή-ακροατή  Αυτοπαρουσίαση της προσωπικότητας  Τελετουργικά (χαιρετισμός)

Νοηματική γλώσσα ΚΩΔΙΚΑΣ ΜΠΡΑΙΓ Κώδικας Μπράιγ ονομάζεται το σύστημα γραφής και ανάγνωσης των τυφλών. Το όνομά του οφείλεται στον εφευρέτη του Λουδοβίκο Μπράιγ (Louis Braille). Αυτό το αλφάβητο που έφτιαξε ο Μπράιγ ήταν μια αντικατάσταση του γραμματικού αλφάβητου με ανάγλυφες στιγμές, που με διάφορους συνδυασμούς αποδίδουν ένα κείμενο. Ο χρήστης μπορεί μ’ αυτό το σύστημα να διαβάζει ψηλαφώντας τις στιγμές με το δάχτυλο. Το σύστημα Μπράιγ έχει έξι ανάγλυφες κουκκίδες σαν το κεφαλάκι μιας καρφίτσας. Είναι τοποθετημένες ανά τρεις και μ’ αυτές γίνονται 63 συνδυασμοί, που αντιστοιχούν στα γράμματα και τους αριθμούς. Η γραφή Μπράιγ διαβάζεται από αριστερά προς τα δεξιά και από πάνω προς τα κάτω.

ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Τα γλωσσικά μέσα που χρησιμοποιεί η νοηματική γλώσσα για να διατυπώσει τις έννοιες και για να δημιουργήσει μορφολογία και σύνταξη, βασίζονται στην κίνηση των χεριών, στην στάση ή στην κίνηση του σώματος, και στην έκφραση του προσώπου. Οι βασικές μονάδες του λόγου (τις οποίες η επιστήμη της γλωσσολογίας ονομάζει γλωσσικά σημεία) ονομάζονται νοήματα. Τα νοήματα μπορούν να έχουν λεξική ή γραμματική σημασία, ακριβώς όπως τα μορφήματα και οι λέξεις στις φυσικές γλώσσες. Η Ελληνική νοηματική γλώσσα δεν είναι διεθνής όπως λανθασμένα πιστεύεται. Η κάθε χώρα αναπτύσσει τη δική της νοηματική γλώσσα με διαφορετικά κατά βάση νοήματα και διαφορετικό αλφάβητο. Υπάρχουν κοινά χαρακτηριστικά αλλά πολλές διαφορές σε μορφολογικό επίπεδο.

Ο Προφορικός και ο Γραπτός Λόγος ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ      

Εξυπηρετεί άμεσες επικοινωνιακές ανάγκες. Προηγείται χρονικά στην εμφάνιση και στην χρήση του γραπτού. Ο συνομιλητής είναι παρών και προωθείται ο διάλογος. Είναι άμεσος, ζωντανός, αυθόρμητος, φυσικός. Εξελίσσεται διαρκώς σύμφωνα με τις κοινωνικές εξελίξεις Δεν απαιτεί ανώτερες γνώσεις και χρησιμοποιείται από το σύνολο της γλωσσικής κοινότητας  Τον συνοδεύουν τα εξωγλωσσικά (χειρονομίες, έκφραση προσώπου, βλέμμα) και τα παραγλωσσικά στοιχεία (επιτονισμός, παύσεις, προ-φορά, ένταση φωνής), τα οποία προσδίδουν στο λόγο ζωντάνια.

ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ        

Ο ομιλητής πρέπει σε περιορισμένο χρόνο να ανταποκριθεί. Συντακτικά χαλαρός με ανολοκλήρωτες και ατελείς φράσεις. Επαναλήψεις λέξεων και φράσεων. Χρήση γενικών και αόριστων λέξεων( π.χ. πράγμα, κάτι) Εφήμερος, διαρκεί μόνο όσο τον συγκρατεί η μνήμη του ανθρώπου. Απλουστευμένο το λεξιλόγιο του. Λόγος γεμάτος παύσεις και γεμίσματα( χμμμ, εεεε) Δεν έχει συνοχή και οι ομιλητές μπορούν εύκολα να εκτραπούν από το αρχικό θέμα.

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΓΡΑΠΤΟΥ  Είναι προσχεδιασμένος και επιμελημένος (υποτακτική σύνδεση, μακροπερίοδος λόγος).  Σαφής, ακριβής με φροντισμένη σύνταξη και πλούσιο λεξιλόγιο.  Έχει συνοχή και συνεκτικότητα.  Μέσω του γραπτού διασώζεται και ο προφορικός λόγος.  Με την ανακάλυψη της γραφής αρχίζει και η ιστορία, επομένως οι γνώσεις καταγράφονται και διαδίδονται και στις επόμενες γενιές.

ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΓΡΑΠΤΟΥ  Τυπικός και απρόσωπος  Σε πολλές περιπτώσεις είναι εξειδικευμένος και απαιτεί επιιπλέον επιστημονική κατάρτιση.  Δεν αποδίδει την έκταση και την ποικιλία των σημασιών που δηλώνει η ανθρώπινη φωνή.  Δεν εξελίσσεται γρήγορα.  Δεν προωθεί το διάλογο.

[22]

ΓΛΩΣΣΑ Ορισμός Ο όρος γλώσσα έχει ευρύτητα χρήσεων. Χρησιμοποιείται κυρίως για να αναφερθούμε:  στη φυσική γλώσσα του ανθρώπου  σε περιπτώσεις τεχνητών και μη ανθρώπινων σημειακών συστημάτων (μιμόγλωσσα, τυπικές γλώσσες των μαθηματικών και της πληροφορική, γλώσσες προγραμματισμού, συστήματα επικοινωνίας ζώων κ.λπ.)  σε συγκεκριμένες ομιλούμενες γλώσσες (αγγλική, σουαχίλι, κινεζική, αλβανική, ελληνική κ.λπ.) Η φυσική διαδικασία απόκτησης μιας γλώσσας, που συμβαίνει κατά τα 4-5 πρώτα χρόνια ζωής του ανθρώπου, αναφέρεται ως μητρική και είναι η φυσική εξέλιξη του ανθρώπου. Πιστεύεται, ότι δεν υπάρχει σαφής διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον όρο γλώσσα, με τη σημασία της συγκεκριμένης εθνικής γλώσσας, και στον όρο διάλεκτος. Σύμφωνα με τη διατύπωση του Max Weinrich, «γλώσσα είναι μια διάλεκτος με στρατό και στόλο», ενώ —σύμφωνα με άλλη διατύπωση— «διάλεκτος είναι μια ηττημένη γλώσσα και με άλλη διατύπωση» δεν υπάρχουν πρότυπες γλώσσες και διάλεκτοι τους , απλώς υπάρχει μια γλώσσα πλούσια όπου μια έννοια μπορεί να αποδοθεί με διαφορετικούς τρόπους .

Η σημασία της γλώσσας Η γλώσσα γίνεται το απαραίτητο πλέον μέσο με το οποίο ο άνθρωπος επικοινωνεί και γνωρίζει το περιβάλλον του. Με μια ολοκληρωμένη γλωσσική αγωγή, ο ομιλητής κάθε γλώσσας είναι σε θέση να συνδυάζει τη γνώση του συστήματος της γλώσσας, για την παραγωγή και την πρόσληψη μηνυμάτων.

Ιδιότητες της γλώσσας Η προτεραιότητα του προφορικού λόγου Η κοινή αντίληψη που κυριαρχεί σχετικά με τη γλώσσα είναι ότι η επίσημη μορφή της, άρα και η πιο «έγκυρη», είναι η γραπτή και ότι η πιο «πρόχειρη» και «λιγότερο σταθερή» είναι η προφορική. Από αυτή την αντίληψη έπεται και η κυρίαρχη αξιολόγηση, του γραπτού λόγου ως πιο «σωστού και σημαντικού» και του [23]

προφορικού ως «δευτερεύοντος και επιρρεπούς σε λάθη». Αν και όντως η εφεύρεση του γραπτού λόγου είχε αναμφισβήτητες θετικές συνέπειες στην πρόοδο του ανθρώπινου πολιτισμού, η γραπτή γλώσσα θεωρείται από τους γλωσσολόγους δευτερογενής και τρόπον τινά βοηθητική της προφορικής. Το μεταβλητό του γλωσσικού σημείου/γλωσσική μεταβολή Η γλωσσική μεταβολή είναι ένα ακόμα εγγενές χαρακτηριστικό της ανθρώπινης γλώσσας και δεν πρέπει να αξιολογείται ούτε ως θετική ούτε ως αρνητική, αλλά ως αναπόφευκτη εξέλιξη. Η γλωσσική αλλαγή οφείλεται σε παράγοντες: 



Εξωτερικοί π.χ. οι αλλαγές που πηγάζουν από αλληλεπιδράσεις μεταξύ δύο γλωσσών. Ο συνηθέστερος τρόπος για να επηρεάσει μια γλώσσα την άλλη είναι ο δανεισμός. Εσωτερικοί π.χ. το γεγονός δηλαδή ότι ο νεοέλληνας διαβάζει την λέξη «ειρήνη» ως /i'rini/ ενώ ο αρχαίος Έλληνας θα την διάβαζε ως /eirεέnεε/ οφείλεται στον εσωτερικό παράγοντα της αλλαγής στο φωνητικό σύστημα της ελληνικής.

Η αδυναμία της γλώσσας να αντισταθεί στην γλωσσική μεταβολή, στη μεταβολή τόσο της φωνητικής αναπαράστασης της ίδιας σημασίας, όσο και της σημασιοδότησης της ίδιας μορφής, αποτελεί απόρροια, αλλά και απόδειξη, της συμβατικότητας του γλωσσικού σημείου.

Θεωρίες για τη θέση της γλώσσας στην κοινωνία Η γλώσσα σαν κοινωνικό φαινόμενο είναι ένα δημοφιλές θέμα για προβληματισμό από αρχαιοτάτων χρόνων, καθώς διάφοροι αρχαίοι φιλόσοφοι προσπάθησαν να διακρίνουν την φύση της και να προσδιορίσουν τον ακριβή της ρόλο. Η εξέχουσα θέση της γλώσσας ανάμεσα στις εκδηλώσεις του ανθρώπινου πνεύματος και ο καταλυτικός της ρόλος στην διαμόρφωση των κοινωνικών δομών και σχέσεων κεντρίζει την περιέργεια της εκάστοτε διανόησης και έχουν διαμορφωθεί αναρίθμητες απόψεις, οπτικές και κρίσεις.

[24]

ΠΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΒΑΒΕΛ Κατά την αφήγηση στη Γένεση, ο Πύργος της Βαβέλ ήταν ένα ψηλό κτίριο, προφανώς ένα πολιτικό κέντρο στη Μεσοποταμία, που κτιζόταν με σκοπό την αύξηση της φήμης και της εξουσίας του λαού των κατασκευαστών του, και στόχο να φθάσει «μέχρι τον ουρανό». Όμως λόγω της βλασφημίας αυτής, ο Θεός σύγχυσε τις γλώσσες των κατασκευαστών, με αποτέλεσμα να καταστεί αδύνατη η ολοκλήρωση του, και αυτοί να διασπαρθούν. Πρώτη από όλους τους τομείς ασχολήθηκε η θρησκεία με το φαινόμενο της γλώσσας. Και σχεδόν καθεμία έχει και από ένα μύθο που περιγράφει την διαδικασία απόκτησης/εφεύρεσης της γλώσσας αλλά και της γραφής. Συγκεκριμένα από την ιστορία της Βαβέλ προκύπτουν δύο «αλήθειες»:  Υπήρχε η μία, η αληθινή γλώσσα του Θεού της οποίας οι όροι απέδιδαν ακριβώς το νόημα των σημαινομένων. Αυτή η γλώσσα χάθηκε εξαιτίας της ύβρεως των ανθρώπων και πλέον οι άνθρωποι είναι καταδικασμένοι να χρησιμοποιούν πολλά, διαφορετικά μεταξύ τους «κακέκτυπα» της γλώσσας αυτής.  Υποδηλώνεται η πεποίθηση ότι το περιβάλλον του ανθρώπου και γενικά ο κόσμος των εμπειριών του γίνεται αντιληπτός με τον ίδιο τρόπο από όλους απλά η κάθε γλώσσα αποδίδει διαφορετικά και με διαφορετική επάρκεια αυτό το περιβάλλον. Αυτή η πεποίθηση γίνεται φανερή στην Γένεση όπου εμφανίζεται ο Θεός καλεί τον Αδάμ να ονοματοθετήσει τα ζώα. Αλλά και στην ελληνική μυθολογία εμφανίζεται το ίδιο μοτίβο της ονοματοθεσίας με τον μύθο του Προμηθέα. Γνωστή είναι βέβαια και η ανάλυση του Πλάτωνα στην Πολιτεία του, όπου η γλώσσα αντιμετωπίζεται ως ένας ταξινομητικός κατάλογος σταθερών και απαράλλαχτων εννοιών (των ιδεών). Σύγχρονη προσέγγιση Αυτή η αντίληψη πλέον έχει εγκαταλειφθεί σχεδόν από τη στιγμή της γέννησης της γλωσσολογίας. Πλέον η γλώσσα αντιμετωπίζεται από μεγάλη μερίδα αναλυτών ως καθρέφτης της κοινωνίας που την χρησιμοποιεί και την διαμορφώνει. Η σχέση όμως αυτή είναι αμφίδρομη — δηλαδή σύμφωνα με κάποιους (δόγμα Sapir-Whorf) και η ίδια η γλώσσα που χρησιμοποιούμε πολλές φορές καθορίζει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Αν συνυπολογιστεί και το γεγονός ότι κάθε γλώσσα θεωρείται καταρχήν ως η καταλληλότερη για τους ομιλητές της τότε γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η γλώσσα συνδέεται άμεσα με τις κοινωνικές συνθήκες που την γεννούν.

[25]

Η σύγχρονη δομιστική αντίληψη λοιπόν που κυριαρχεί για τη γλώσσα και για τη σχέση με τον αισθητό κόσμο είναι η εξής: το περιβάλλον γύρω μας είναι ένα τεράστιο συνεχές το οποίο εμείς με την βοήθεια της γλώσσας κατανέμουμε και κατηγοριοποιούμε. Η γλώσσα δεν έρχεται απλά να ονοματοθετήσει ήδη διαμορφωμένες κατηγορίες και ταξινομήσεις αλλά συμβάλλει και αυτή στην ταξινόμηση των εμπειριών μας.

Οι πιο διαδεδομένες γλώσσες στον κόσμο 1.Γερμανικά (118.000.000) Ομιλούνται εκτός από τη Γερμανία, στην Αυστρία, την Ελβετία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και το Λιχτενστάιν σαν επίσημη γλώσσα αλλά και από γερμανικές μειονότητες σε άλλες γειτονικές χώρες.

2. Ιαπωνικά (123.000.000) Οι περισσότεροι ομιλούντες την ιαπωνική είναι κάτοικοι Ιαπωνίας. Ωστόσο υπάρχουν αρκετοί Ιάπωνες στην Νότιο Κορέα, τις ΗΠΑ και την Αυστραλία. Είναι επίσης επίσημη γλώσσα στα νησιά Παλάου.

3. Πορτογαλικά (220.000.000) Αν και μικρή χώρα η Πορτογαλία, η γλώσσα της είναι ευρύτατα διαδεδομένη λόγω του αποικιακού της παρελθόντος. Τα πορτογαλικά είναι επίσημη γλώσσα της Βραζιλίας αλλά και σε χώρες της Αφρικής όπως η Αγκόλα, η Μοζαμβίκη, το Πράσινο Ακρωτήριο ή του Ινδικού όπως το Ανατολικό Τιμόρ.

4. Bengali (250.000.000) Ομιλείται κατά κύριο λόγο στο Μπαγκλαντές και στις γύρω περιοχές.

5. Ρωσικά (250.000.000) Επίσημη γλώσσα, εκτός από τη Ρωσία, στις περισσότερες δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης. Μεγάλο πλήθος ρωσώφωνων ζουν στην Ουκρανία, το Καζακστάν και τη Λευκορωσία.

6. Αραβικά (440.000.000) Με διάφορες παραλλαγές χρησιμοποιείται σε όλες τις χώρες της Αραβικής χερσονήσου αλλά και στις χώρες του Μαγκρέμπ (Βόρεια Αφρική). Είναι επίσημη γλώσσα σε 26 χώρες περιλαμβανομένου του Ισραήλ.

7. Αγγλικά (450.000.000) Επίσημη γλώσσα της Βρετανικής Κοινοπολιτείας, και πολλών άλλων χωρών όπως των ΗΠΑ. Εκατομμύρια ανθρώπων όμως την έχουν ως δεύτερη γλώσσα και εάν υπολογίζονταν και αυτοί τότε ίσως θα καταλάμβανε την πρώτη θέση στην παρούσα λίστα.

8. Hinti-Urdu (490.000.000) Παρόλο που η Ινδία έχει πληθυσμό που ξεπερνά το ένα δισεκατομύριο, η παρουσία πολλών διαλέκτων οδηγεί την κύρια γλωσσα στη χρήση από λιγότερο από το μισό

του πληθυσμού! Το ίδιο ισχύει και για το Πακιστάν. Η hinti είναι επίσημη γλώσσα στην Ινδία ενώ η urdu στο Πακιστάν. Ωστόσο είναι απόλυτα συγγενείς γλώσσες και μπορούμε να τις κατηγοριοποιήσουμε σα μία.

9. Ισπανικά (500.000.000) Οφείλει τη διάδοσή της στο αποικιακό παρελθόν της Ισπανίας. Το μεγαλύτερο κομμάτι της Λατινικής Αμερικής μιλά ισπανικά ενώ ακόμη και στις ΗΠΑ ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού το οποίο όλο και αυξάνεται έχει την ισπανική ως πρώτη ή δεύτερη γλώσσα.

10. Κινεζικά (1.025.000.000) Ο λόγος συγκεκριμένα για την μανδαρίνικη διάλεκτο καθώς υπάρχουν πολλές στην Κίνα μεταξύ των οποίων και η καντονέζικη.

Οι αρχαιότερες γλώσσες του κόσμου Η Ελληνική και η Κινέζικη είναι οι μόνες γλώσσες με συνεχή παρουσία από τους ίδιους λαούς και στον ίδιο χώρο εδώ και 4.000 έτη. Όλες οι γλώσσες θεωρούνται κρυφοελληνικές, με πλούσια δάνεια από την μητέρα των γλωσσών, την Ελληνική. Χαρακτηριστικά, η Αγγλική γλώσσα έχει 490.000 λέξεις από τις οποίες 41.615 λέξεις είναι από την Ελληνική γλώσσα... βιβλίο Γκίνες).

Η Δημιουργία της Ελληνικής Γλώσσας Το ελληνικό αλφάβητο χρησιμοποιείται από τον 8ο αιώνα π.Χ. και προέρχεται από το φοινικικό αλφάβητο. Έγινε ο πρόγονος πολυάριθμων συστημάτων γραφής της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής, συμπεριλαμβανόμενης της λατινικής και της κυριλλικής γραφής. Επιπλέον, χρησιμοποιείται ως πηγή τεχνικών συμβόλων για χρήση σε διάφορες επιστήμες. Βέβαια, οι ηχητικές αξίες ορισμένων γραμμάτων στη Νέα Ελληνική διαφέρουν από εκείνες της Αρχαίας Ελληνικής, λόγω των ενδιάμεσων φωνολογικών αλλαγών. Το φοινικικό αλφάβητο ήταν συμφωνογραφικό, δηλαδή απέδιδε μόνο τα σύμφωνα και όχι τα φωνήεντα. Οι Έλληνες προχώρησαν για πρώτη φορά στην απόδοση των φωνηέντων, που αποτελούν τη βάση μιας γλώσσας. Επίσης, επινόησαν και κάποια άλλα σύμφωνα.

[27]

Γλώσσες και διάλεκτοι ανά τον κόσμο    

Α

      

Β

    

Γ

Ε





Δανική (Γερμανική)



Εβραϊκή (σημιτική) Ελληνική Εσπεράντο (τεχνητή, βασισμένη σε ευρωπαϊκές γλώσσες) Εσθονική



  

Ι

Βαλλωνική (Ρομανική) Βασκική (απομονωμένη) Βιετναμεζική Βλάχικη Βοσνιακή (Σλαβική) Βουλγαρική (Σλαβική) Γαλικιανή (Ρομανική) Γαλλική (Ρομανική) Γερμανική (Γερμανική) Γεωργιανή (Νοτιοκαυκασιανή)

 

Δ

Αγγλική (Γερμανική) Αζερική (Τουρκική) Αλβανική Αραβική (Σημιτική) Αρβανίτικη Αραμαϊκή Αστουριανή (Ρομανική) Αφρικάανς (Γερμανική) Αρμένικη Αμπχαζική

    

Ιαπωνική Ινδονησιακή Ιντερλίνγκουα (τεχνητή, Ίντο (τεχνητή γλώσσα, τέκνο της Εσπεράντο) Ιρλανδική [28]

    

Κ

      

Λ

     

Μ

    

Ν

  

Ο

   

Π

  

Ισλανδική (Γερμανική) Ισπανική (Ρομανική) Ιταλική (Ρομανική) Καταλανική (Ρομανική) Κέτσουα Κινεζική Κλίγκον (τεχνητή γλώσσα) Κορεατική Κουρδική Κροατική Κομοριανή Λατινική Λετονική Λευκορωσική Λιθουανική Λουξεμβουργιανή (Γερμανική) Μαλαισιακή Μαλτεζική Μαορί Μογλενίτικη Μοριορί Μογγολική Μπισλάμα Νορβηγική (Γερμανική) Ναχουάτλ Ναουρού Ολλανδική (Γερμανική) Ουαλλική Ουγγρική Ουκρανική (Σλαβική) Πολωνική (Σλαβική) Πορτογαλική (Ρομανική) Πομερανική (Σλαβική) [29]

 

Ρ

 

    

Σ

      



Τ

   

Φ

Ρουμανική (Λατινική) Ρωσική (Σλαβική) Σανσκριτική Σερβική (Σλαβική) Σερβική Σκωτική Σλαβομακεδονική (Σλαβική) Σλοβακική (Σλαβική) Σλοβενική (Σλαβική) Σλόβιο (τεχνητή, για επικοινωνία μεταξύ των σλαβοφόνων) Σουαχίλι Σουδανική Σουηδική (Γερμανική) Σαμόα

Ταϊλανδική Ταμίλ Τουρκική Τσεχική (Σλαβική) Τσουάνα



Φεροϊκή Φινλανδική Φλαμανδική Φριζική



Χίντι

  

Χ

Ποντιακή (Ελληνική) Παλάου

[30]

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑ Ορισμός Τυπογραφία είναι η τέχνη της αναπαραγωγής κειμένων ή εικόνων με τη χρήση κινητών ανάγλυφων στοιχείων. Παραδοσιακά βασιζόταν στην αποτύπωση κειμένων ή εικόνων σε αντίγραφα με το μελάνωμα των μερών που επρόκειτο να εκτυπωθούν και τη μεταφορά του μελανιού στο χαρτί με την άσκηση πίεσης. Η εξέλιξη της τυπογραφίας με την πάροδο των αιώνων έχει φθάσει στις μέρες μας στην εκτύπωση κειμένων και εικόνων, όχι με τυπογραφικά στοιχεία αλλά με φωτοχημική δράση, όμως το τελικό προϊόν, η τυπωμένη σελίδα, μένει πάντα το ίδιο.

Ιστορία της Τυπογραφίας Οι απαρχές της τυπογραφίας εντοπίζονται στην Κίνα, με την εφεύρεση των κινητών στοιχείων το 1041 μ.X. από τον Πι Σενγκ (Pi Sheng). Τα στοιχεία αυτά ήταν αρχικά πήλινα και εξελίχθηκαν σε ξύλινα και μεταλλικά, η εφεύρεση όμως δεν γενικεύθηκε στην Κίνα, ίσως λόγω της μεγάλης ποικιλίας του κινέζικου αλφάβητου. Στην Ευρώπη, πατέρας της τυπογραφίας θεωρείται ο Γουτεμβέργιος, καθώς συνέλαβε την ιδέα της τυπογραφικής μεθόδου στο σύνολό της (χυτά στοιχεία, στοιχειοθεσία, χειροκίνητο πιεστήριο και τυπογραφική μελάνη). Το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε στην Ευρώπη με χρήση κινητών στοιχείων θεωρείται ότι είναι η Βίβλος που τυπώθηκε επίσης στο Μάιντς γύρω στο 1455. Οι πρώτες γραμματοσειρές που χρησιμοποιήθηκαν προέρχονταν από την καλλιγραφία της εποχής. Μέχρι τον 15ο αιώνα τα βιβλία ήταν χειρόγραφα, γράφονταν δηλαδή στο χέρι από καλλιγράφους και αντιγραφείς με αποτέλεσμα να είναι σπάνια, ακριβά και ως εκ τούτου προσιτά μόνο σε λίγους και εκλεκτούς.

Η σημασία της τυπογραφίας Η εμφάνιση της τυπογραφίας σε σκοτεινές εποχές, συνετέλεσε στην ευρύτερη διάδοση της γνώσης και μαζί με αυτήν στη γέννηση της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο. Λειτούργησε ως μέσο διάδοσης του διαφωτισμού και έδωσε το έναυσμα για την αφύπνιση ψυχών και συνειδήσεων.

[31]

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ Ορισμός Ως εφημερίδα χαρακτηρίζεται οποιαδήποτε έντυπη περιοδική έκδοση της οποίας η περιεχόμενη ύλη αφορά κατά πλειονότητα ειδησεογραφία τρεχόντων γεγονότων της περιόδου στην οποία εκδίδεται. Αυτή, εξάλλου, είναι και η ουσιώδης διαφορά της από το έντυπο περιοδικό. Το σύνολο των εφημερίδων και περιοδικών ονομάζεται γενικότερα τύπος και διακρίνεται ανάλογα σε "ημερήσιο τύπο", "εβδομαδιαίο τύπο" κ.λπ. ή "περιοδικό τύπο", ειδικότερα για τα περιοδικά. Σήμερα με την ηλεκτρονική τεχνολογική εξέλιξη απαντάται και το είδος της "ηλεκτρονικής εφημερίδας". Η εκτύπωσή της γίνεται συνήθως σε χαρτί χαμηλού κόστους.

Διαφοροποιήσεις σήμερα Οι εφημερίδες παραδοσιακά χαρακτηρίζονται από την ώρα έκδοσής τους (πρωινές, μεσημβρινές, απογευματινές), την περιοδικότητα έκδοσής τους, (ημερήσιες, εβδομαδιαίες κ.λπ. ή ως "έκτακτα παραρτήματα" των κυρίων εκδόσεών τους. Οι εφημερίδες απευθύνονται σε μεγάλο αριθμό αναγνωστών είτε με ειδησεογραφία γενικού περιεχομένου είτε ειδικού, λαμβάνοντας ανάλογους χαρακτηρισμούς, π.χ. πολιτικές, οικονομικές, αθλητικές κ.λπ. Επίσης διαφέρουν σε άλλα χαρακτηριστικά: Μέγεθος φύλλου  Ευρύ, 600mm με 380mm, συνήθως από τα πιο σοβαρά έντυπα (π.χ.οι New York Times έως το 2004).  Στενό, γνωστό και ως ταμπλόιντ, 380mm με 300mm. Χρησιμοποιείται από έντυπα εντυπωσιασμού (π.χ. αγγλική Sun).  Βερολίνου ή μίντι, 470mm με 315mm, χρησιμοποιείται (π.χ. Le Monde, La Stampa, The Guardian).  Υπάρχουν και άλλα μεγέθη, όπως το 35Χ50 εκατοστών και χρησιμοποιείται από τοπικές εφημερίδες (π.χ. η Ηχώ Ιλίου-Πετρούπολης ,η εφημερίδα Αιγάλεω). Ύλη  

Γενικού ενδιαφέροντος (πολιτική, πολιτιστική). Επιστημονική (επιστημονικών φορέων, ή ομάδων).

[32]

  

Οικονομική (ανεξάρτητη ή σαν ένθετο σε πολιτική εφημερίδα). Κοινωνική (με κοινωνικά σχόλια). Κίτρινος τύπος

Χώρος διάδοσης  Τοπική  Περιφερειακή  Εθνική  Διεθνής Τρόπος διανομής/χρηματοδότησης  Περίπτερα  Συνδρομητές (ταχυδρομείο, εταιρείες διανομής τύπου).  Ελεύθερη (σε σταθμούς μετρό, μπαρ, γραφεία κτλ)  Διαφημιστική (διανέμεται με το ταχυδρομείο, ή ωρομίσθιο προσωπικό) Xρώμα  Άσπρο (το συνηθέστερο)  Κίτρινο (από πολλές οικονομικές)  Ροζ (χαρακτηριστικό της La Gazzetta dello Sport)  Σομόν (οικονομικές, χρηματιστηριακών πληροφοριών). Ιδιαίτερη κατηγορία εφημερίδων αποτελούν οι επίσημες κρατικές εφημερίδες. Οι εφημερίδες αυτές εκδίδονται με ευθύνη αρμόδιων κρατικών αρχών (π.χ. Κυβέρνηση) και περιέχουν κείμενα που η δημοσίευσή τους επιβάλλεται από διάταξη κάποιου Νόμου, είτε κείμενα που δημοσιοποιούνται προς τους πολίτες στο πλαίσιο των αρχών της διαφάνειας και της φανερής δράσης της Δημόσιας Διοίκησης. Επίσημη εφημερίδα του Ελληνικού κράτους είναι η Εφημερίς της Κυβερνήσεως, που εκδίδεται από το Εθνικό Τυπογραφείο. Η πρώτη τυπωμένη εφημερίδα κυκλοφόρησε στη Γερμανία το 1605.

Τα Πλεονεκτήματα και τα Μειονεκτήματα της Εφημερίδας ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ   





ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ  Απουσία έγκαιρης και άμεσης ενημέρωσης  Δυσκολότερο λεξιλόγιο  Χρονοβόρα διαδικασία  Οικονομική επιβάρυνση  Απαιτεί προσεκτική ανάγνωση

Έλλειψη εντυπωσιασμού Σχετική αντικειμενικότητα Προσεγμένη γραφή (επαρκής τεκμηρίωση, σωστή σύνταξη, πλούσιο λεξιλόγιο, συνοχή και συνεκτικότητα του λόγου) Ακρίβεια και σαφήνεια στην είδηση Ποικιλία θεμάτων

[33]

Κυκλοφορία και αναγνωσιμότητα Η κυκλοφορία μιας εφημερίδας είναι οι πωλήσεις μιας μέρας, συνήθως της Κυριακής. Σύμφωνα με το Βιβλίο Γκίνες  Η σοβιετική Τρουντ έφτανε τα 21,500,000 το 1990, ενώ η εβδομαδιαία σοβιετική Αργκούμεντυ η Φάκτυ έφτανε τα 33,500,000 το 1991.  Η Ιαπωνία το 1995 είχε τρεις εφημερίδες με άνω των 4 εκατομμυρίων. Στην ίδια κατηγορία είναι η γερμανική Bild, με 4,5 εκατομμύρια.  Στο Ηνωμένο Βασίλειο η Sun έχει τις μεγαλύτερες πωλήσεις με περίπου 3,2 εκατομμύρια τα τέλη του 2004.  Στην Ινδία η Times of India έχει περίπου 2,14 εκ αντίτυπα.  Στις ΗΠΑ λόγω του κατακερματισμού της αγοράς, η μεγαλύτερη USA Today έχει μόλις 2 εκ. κυκλοφορία. Δείκτης της ωριμότητας μιας αγοράς εντύπων είναι συνήθως η διείσδυση. Στις ΗΠΑ είχε φτάσει το 130% κατά το 1920 (δηλαδή 1,3 εφημερίδες ανά νοικοκυριό) πριν πέσει λόγω του ανταγωνισμού από το ραδιόφωνο πρώτα, την τηλεόραση μετά και το ίντερνετ σήμερα στο περίπου 50%.

Ελληνικές Εκδόσεις Η πρώτη χρονολογημένη ελληνική έκδοση θεωρείται ότι είναι η “Γραμματική” του Κωνσταντίνου Λάσκαρη η οποία τυπώθηκε το 1476 στο Μιλάνο. Η άνθιση της ελληνικής τυπογραφίας ξεκίνησε μακριά από τα τουρκοκρατούμενα ελληνικά εδάφη, στην Ιταλία, με ελληνικά τυπογραφεία κυρίως στη Βενετία, αλλά επίσης στη Ρώμη, το Μιλάνο και άλλες πόλεις. Παρότι υπάρχουν ενδείξεις ότι εκδόσεις [34]

ελληνικών βιβλίων στη Βενετία πραγματοποιούνταν ήδη από το 1471, το πρώτο χρονολογημένο βιβλίο που εκδόθηκε στη Βενετία ήταν η “Βατραχομυομαχία” που τυπώθηκε το 1486 και μάλιστα από Κρητικό τυπογράφο, τον Λαόνικο Πρωτοπαπά. Οι Κρήτες της Βενετίας διέπρεψαν στην τυπογραφία ως εκδότες αλλά και τεχνικοί τυπογραφείου. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ένα απόσπασμα από στιχούργημα που αποδίδεται στον λόγιο Μάρκο Μουσούρο για τους Κρήτες τεχνικούς του τυπογραφείου: “Κρης γαρ ο τορνεύσας, τα δε χαλκεία Κρης ο συνείρας, Κρης ο καθ’ έν στίξας, Κρης ο μολυβδοχύτης, Κρης δαπανά νίκης ο φερώνυμος αυτός ο κλείων, Κρης τάδε. Κρης ήπιος αιγίοχος”. Ο Ελληνικός Τύπος ευνοήθηκε από τις ιστορικές και κοινωνικές συγκυρίες (εποχή διάδοσης των ιδεών του Διαφωτισμού και οικονομικής δύναμης των Ελλήνων της διασποράς). Η νέα πραγματικότητα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα θέτει νέους στόχους και απαιτεί νέες επιλογές, που αφορούν αφενός την επικαιρότητα των πολεμικών εξελίξεων κι αφετέρου την ενημέρωση για γενικότερα πολιτικά και κοινωνικά θέματα, δημοσιεύοντας άρθρα πολιτικής θεωρίας, κρίνοντας την εξουσία και πρεσβεύοντας τις αρχές της ελευθεροτυπίας.

Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ Ελληνική εφημερίδα εκδόθηκε το 1784 στη Βιέννη - σημαντικό κέντρο Ελληνικού εμπορίου και λίκνο της Ελληνικής δημοσιογραφίας - από τον Ζακυνθινό τυπογράφο και εκδότη Γεώργιο Βεντότη. Ωστόσο, τουρκικές διπλωματικές πιέσεις προς τις αυστριακές αρχές είχαν ως αποτέλεσμα την οριστική παύση της έκδοσης τον Ιούλιο του ίδιου έτους. Η "Εφημερίς" των Μαρκίδων Πουλίων εκδίδεται επίσης στη Βιέννη (17901798) δημοσιεύοντας ειδήσεις για τη Γαλλική Επανάσταση και διάφορα ευρωπαϊκά γεγονότα, αλλά και πληροφορίες ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τον Ελληνισμό της εποχής. Η έκδοσή της σχετίζεται άμεσα με τις ελπίδες περί κοινωνικής αλλαγής που γέννησε η Γαλλική Επανάσταση μεταξύ των βαλκανικών λαών. Παρόλο που η εφημερίδα έκλεισε λόγω της σχέσης των εκδοτών της με το Ρήγα Βελεστινλή και των επαναστατικών του ιδεών, η ιστορία του Ελληνικού τύπου είχε ήδη σημειώσει τα πρώτα της ουσιαστικά βήματα. Το 1811 ο κληρικός Άνθιμος Γαζής εκδίδει την δεκαπενθήμερη εφημερίδα "Λόγιος Ερμής" με την άδεια της αυστριακής κυβέρνησης, εφημερίδα η οποία αποτέλεσε το επίκεντρο πνευματικών αναζητήσεων και αμέτρητων φιλολογικών συζητήσεων. Στο Παρίσι εκδίδεται η "Αθηνά", η "Μέλισσα" και το "Μουσείον". Στο Λονδίνο εκδίδεται η "Ίριδα". Όσον αφορά τις εκδόσεις σε Ελληνικό έδαφος, το 1812 εκδίδεται στα Επτάνησα η "Ιονική".

[35]

Ως πρώτη επίσημη Ελληνική εφημερίδα χαρακτηρίζεται η "Σάλπιγξ Ελληνική" η οποία εκδόθηκε την 1η Αυγούστου του 1821 στην Καλαμάτα. Τυπώνεται στο μικρό τυπογραφείο που είχε φέρει ο Δημήτριος Υψηλάντης από την Τεργέστη και “Επιστάτης και Εκδότης” της ορίζεται ο ιερωμένος Θεόκλητος Φαρμακίδης, με προϋπηρεσία στον Τύπο και πανεπιστημιακή μόρφωση. Το 1822 εκδίδεται στη Στερεά Ελλάδα η χειρόγραφη εφημερίδα "Αιτωλική" ενώ το 1824 ο Ελβετός φιλέλληνας Ιάκωβος Μάγερ εκδίδει την εφημερίδα "Ελληνικά Χρονικά" στο Μεσολόγγι. Η πρώτη εφημερίδα στην Αθήνα ήταν η "Εφημερίς των Αθηνών" που εκδόθηκε το 1824 από το Γεώργιο Ψύλλα και η οποία γράφεται στη δημοτική και δημοσιεύει σειρά κειμένων για την πνευματική δραστηριότητα της εποχής. Το 1825 εκδίδεται στο Ναύπλιο με διευθυντή τον Θεόκλητο Φαρμακίδη η "Γενική Εφημερίς της Ελλάδας", που στη συνέχεια μετονομάστηκε σε "Εφημερίς της Κυβερνήσεως" και εκδίδεται μέχρι σήμερα.

ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ Στα επόμενα χρόνια εκδίδονται πολλοί τίτλοι εφημερίδων μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η "Εστία" που εκδόθηκε από τους αδελφούς Κύρου και εξακολουθεί να εκδίδεται μέχρι και σήμερα. Η πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα θεωρήθηκε η "χρυσή εποχή" των εφημερίδων. Η ραγδαία εξέλιξη των τεχνικών μέσων, η πρόοδος των μέσων επικοινωνίας και η οικονομική ενίσχυση των εφημερίδων επηρεάζει ριζικά την ύλη και εμφάνισή τους. Οι κυκλοφορίες αυξάνονται εκθετικά και τα πρώτα σωματεία δημοσιογράφων και διευθυντών εφημερίδων εμφανίζονται. Από το 1935 μετά την ψήφιση του "νόμου περί Δημοσιογραφικών Συλλόγων" στην Αθήνα παρέμεινε μόνο η Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (Ε.Σ.Η.Ε.Α).

Α΄ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και αμέσως μετά εκδόθηκαν στην Αθήνα οι εξής εφημερίδες: "Έθνος", "Eλευθεροτυπία", "Ελεύθερος Τύπος", "Βαλκανικός Ταχυδρόμος"," Πολιτεία"," Καθημερινή"," Βραδινή", "Αθηναϊκή"," Χρονικά", "Ελεύθερον Βήμα"," Ελεύθερος Λόγος"," Δημοκρατία", "Εφημερίς της Ελλάδας", "Πρόοδος", "Ριζοσπάστης".

Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΧΟΥΝΤΑΣ Κατά τη διάρκεια της επταετίας (1967-1974) διακυβέρνησης της χώρας από τη στρατιωτική χούντα λειτουργούν οι εφημερίδες "Βραδινή", "Απογευματινή", "Βήμα", και "Τα Νέα" ενώ διακόπτουν την έκδοσή τους το "Έθνος", η [36]

"Καθημερινή", η "Μεσημβρινή", η "Αυγή" και η "Αθηναϊκή". Μετά τη μεταπολίτευση οι εφημερίδες αυτές επανεκδόθηκαν, ενώ στην περίοδο 1974-1988 πρωτοεκδόθηκαν οι ημερήσιες εφημερίδες "Αυριανή", "Ελεύθερη Ώρα", "24 Ώρες", "Πρώτη" και "Δημοκρατικός Λόγος". Έως τα μέσα της δεκαετίας του '90 υπήρχαν στην Ελλάδα περίπου 300 εφημερίδες με τοπική, περιφερειακή και πανελλαδική εμβέλεια.

[37]

ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ Ορισμός To ραδιόφωνο είναι η συσκευή που λειτουργεί ως "ραδιοδέκτης - μετατροπέας" όπου λαμβάνοντας τις ραδιοφωνικές εκπομπές των ραδιοφωνικών σταθμών, τις μετατρέπει σε ήχο. Τα ραδιοφωνικά κύματα εκπέμπονται από τον πομπό και φτάνουν στον δέκτη (δηλαδή το ραδιόφωνο). Τα κύματα αυτά αποκωδικοποιούνται από τη συσκευή και μετατρέπονται σε ηλεκτρικό ρεύμα και στην συνέχεια σε ήχο, που είναι και το τελικό αποτέλεσμα του ραδιοφώνου. Ραδιοφωνία, επίσης, θεωρείται και όλη η διαδικασία εκπομπής και λήψης ραδιοκυμάτων.

Είδη ραδιοφώνου Μπορούμε να διακρίνουμε τα ακόλουθα είδη ραδιοφώνου: Το αναλογικό ή συμβατικό ραδιόφωνο εδώ ο τρόπος διαμόρφωσης του σήματος έχει ως αποτέλεσμα το διαχωρισμό των συχνοτήτων για χρήση από τα AM και τα FM, ενώ ανάλογα με το σκοπό ορίζονται συγκεκριμένες περιοχές συχνοτήτων (π.χ. τα εμπορικά ραδιόφωνα στην Ευρώπη και την Αμερική εκπέμπουν στις συχνότητες FM 87.5-108). Άλλες περιοχές συχνοτήτων χρησιμοποιούνται για συγκεκριμένους σκοπούς όπως π.χ. από την Αστυνομία και την Πυροσβεστική. Το ραδιόφωνο με υπο-φέρον (subcarrier) αποτελεί εξειδικευμένη χρήση της τεχνολογίας των ραδιοκυμάτων διαμόρφωσης κατά συχνότητα (FM), κυρίως στις ΗΠΑ, όπου με ειδικούς δέκτες είναι δυνατή η λήψη περισσότερων του ενός σταθμών στην ίδια συχνότητα. Το ψηφιακό ραδιόφωνο αποτελεί νεότερο τεχνολογικά επίτευγμα, με διάφορες τεχνολογίες που βρίσκονται ακόμη στο στάδιο της δοκιμής ή της αρχικής εφαρμογής. Μεταξύ αυτών των τεχνολογιών, το DAB, το οποίο λειτουργεί στην περιοχή πολύ υψηλών συχνοτήτων (VHF) και διαθέτει πολλών ειδών πρόσθετες διαδραστικές υπηρεσίες είναι αρκετά διαδεδομένο στην Βρετανία και την Ιρλανδία, αλλά αναπτύσσεται αργά λόγω του υψηλού κόστους [38]

των δεκτών. Παράλληλα υπάρχουν και άλλα πρότυπα, όπως το DRM, ένα ανοιχτό πρότυπο για τη διαμόρφωση κατά πλάτος (ΑΜ) και τις μπάντες μεσαίων και βραχέων. Το δορυφορικό ραδιόφωνο χρησιμοποιεί κανάλια στα πλαίσια του προτύπου της δορυφορικής ψηφιακής τηλεόρασης DVB, ούτως ώστε να μεταδίδεται μόνον ήχος. Το Διαδικτυακό ραδιόφωνο (ραδιόφωνο του Διαδικτύου) εκπέμπει αρχεία ροής (δηλαδή επιφορτώνεται το αρχείο σε πραγματικό χρόνο, ο ήχος φορτώνεται εκείνη την στιγμή που παίζει) και περιλαμβάνει και το Podcasting, που είναι η εμπορική ονομασία της μεταφόρτωσης ηχογραφημένων εκπομπών.

Ιστορία του ραδιοφώνου Πριν από χρόνια, το 1895, ο πατέρας του ραδιοφώνου Γουλιέλμος Μαρκόνι κατόρθωσε να μεταδώσει ηχητικά σήματα Μορς διαμέσου ερτζιανών κυμάτων. Οι επιτυχίες του Μαρκόνι και άλλων ερευνητών όπως του Ρέτζιναλντ Φέσεντεν (Reginald Fessenden) και του Λη ντε Φόρεστ (Lee de Forest) αποτελούν την απαρχή της ανάπτυξης της ραδιοφωνίας. Η ραδιοφωνία, η οποία συνίσταται στη μετάδοση ομιλιών, μουσικής και λόγου σε μεγάλες αποστάσεις χωρίς τη μεσολάβηση αγωγών, αλλά με ηλεκτρομαγνητικά κύματα, και στη λήψη τους από ειδικούς δέκτες, αποτελεί πρακτική εφαρμογή της εφεύρεσης των ηλεκτρονικών λυχνιών. Άρχισε να αναπτύσσεται τη δεκαετία του 1910 στις ΗΠΑ. Ήταν τα Χριστούγεννα του 1906 στην Νέα Υόρκη όταν ο Φέσεντεν μετέδωσε για πρώτη φορά φωνή και μουσική μέσω ραδιοκυμάτων. Στις 20 Νοεμβρίου 1920 λειτούργησε ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός, ο K.D.K.A., που λειτουργεί ακόμη και σήμερα. Το 1926 εμφανίζεται στην αγορά ραδιοφωνικός δέκτης αρκετά εύχρηστος και ποιοτικός. Η εδραίωση, όμως, του ραδιοφώνου έρχεται μετά το 1930. Σε αυτή την περίοδο δημιουργείται το καλά οργανωμένο δίκτυο σταθμών (κρατικών και ιδιωτικών) τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη. Τη δεκαετία του '60 αμφισβητείται στην Ευρώπη το κρατικό ραδιόφωνο, γιατί δεν μετέδιδε Ροκ μουσική και απορρίπτεται από τη νεολαία της εποχής. Εμφανίζεται η Πειρατική Ραδιοφωνία με πρωτοπόρο το Radio Caroline στην Αγγλία, το οποίο εκπέμπει από ένα μικρό πλοίο έξω από τα χωρικά ύδατα της Αγγλίας και μεταδίδει μόνο Rock. Η ακροαματικότητά του είναι τόσο υψηλή, που απειλεί το BBC. Ακολουθεί ευρεία διάδοση αυτού του τύπου ραδιοφωνίας σε όλη την Ευρώπη. Μετά από αυτό ακολουθεί η απορρύθμιση (Deregulation) της δεκαετίας του '70 και ουσιαστικά το ραδιόφωνο εισέρχεται.

[39]

Το ραδιόφωνο στην Ελλάδα Στην Ελλάδα ήδη από το 1923 άρχισε μια προσπάθεια εγκατάστασης ραδιοφωνικού πομπού. Οι πειραματισμοί κράτησαν αρκετά χρόνια. Ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός εξέπεμψε στη Θεσσαλονίκη με ιδιωτική πρωτοβουλία από το ραδιοηλεκτρολόγο Χρήστο Τσιγγιρίδη το 1926 και 20 ολόκληρα χρόνια λειτούργησε στην πόλη, μεταδίδοντας τακτικά εκπομπή-εκπομπές. Ο πρώτος όμως εθνικός ραδιοφωνικός σταθμός ιδρύθηκε και λειτούργησε στην περιοχή των Αθηνών, αφού στις 25 Μαρτίου του 1938 εγκαινιάστηκε από τον τότε βασιλιά Γεώργιο Β΄, ενώ το 1945 ιδρύθηκε το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (Ε.Ι.Ρ.) που ανέλαβε την ευθύνη λειτουργίας του σταθμού. Αμέσως μετά την απελευθέρωση άρχισαν να ιδρύονται κι άλλοι σταθμοί σε διάφορες πόλεις της χώρας που υπάγονταν στη δικαιοδοσία του Ε.Ι.Ρ., καθώς και πολλοί στρατιωτικοί σταθμοί, υπό τη δικαιοδοσία των ενόπλων δυνάμεων (ΥΕΝΕΔ). Από τα τέλη της δεκαετίας του '70, αρχικά η μπάντα των μεσαίων και στη συνέχεια η ζώνη των FM κατακλύζεται από εκατοντάδες ερασιτέχνες (οι επονομαζόμενοι και "πειρατές"), που εκπέμπουν πολυποίκιλα προγράμματα, αμφισβητώντας ανοιχτά το ραδιοφωνικό μονοπώλιο της κρατικής ραδιοφωνίας. Ραδιοσταθμό κατασκεύασαν, επίσης, οι φοιτητές του ΕΜΠ κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Πολυτεχνείου κατά της Χούντας το 1973.

Η Μετάδοση του ραδιοφωνικού μηνύματος Ακούγοντας στο ραδιόφωνο μια εκπομπή, δε μπορούμε εύκολα να φανταστούμε την διαδρομή που κάνει μέχρι να φτάσει σε εμάς. Το σήμα φτάνει στα ραδιόφωνα μας μέσω του συστήματος ραδιομετάδοσης, που αποτελείται από : τον πομπό τον αναμεταδότη, ένα σύστημα λήψης και μετάδοσης σήματος. Ο αναμεταδότης συλλαμβάνει το σήμα που του στέλνει ο πομπός, ή ο προηγούμενος αναμεταδότης, το ενισχύει και το στέλνει στον επόμενο αναμεταδότη μέχρι να φτάσει το σήμα στον δέκτη. τον δέκτη, η συσκευή που συλλαμβάνει το σήμα που στέλνουν ο πομπός και ο αναμεταδότης και το μετατρέπει στο ηχητικό σήμα που ακούμε από τα ραδιόφωνά μας. το μικρόφωνο το μεγάφωνο τα ακουστικά Η μετάδοση του ραδιοφωνικού προγράμματος γίνεται μέσω μιας ειδικής κατηγορίας κυμάτων που ονομάζονται ραδιοκύματα. Ηλεκτρομαγνητικά κύματα με μήκη κύματος από 1 cm έως 10 m και συχνότητας από 10 Khz έως 100.000 MHz. Χρησιμοποιούνται στα ραντάρ.

[40]

Στην ανάπτυξη του ραδιοφώνου, ως συσκευής, συνέβαλε αποφασιστικά η τεχνολογία των ολοκληρωμένων κυκλωμάτων. Έτσι, σήμερα, είναι δυνατή η κατασκευή ιδιαίτερα μικρών ραδιοφωνικών δεκτών, τόσο μικρών, μάλιστα, ώστε να ενσωματώνονται σε συσκευές όπως τα κινητά τηλέφωνα.

Η σημασία του ραδιοφώνου ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ        

ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ  Απουσία εικόνας  Δεν είναι κατανοητή η γλώσσα σε όλους τους ακροατές

Άμεση και έγκαιρη ενημέρωση Σύντομος εύληπτος λόγος Ενημέρωση σε σύντομο χρόνο Ρέων ευχάριστος προφορικός λόγος Δεν απαιτεί προσήλωση Ζωντανές συνδέσεις με όλο τον κόσμο Επαφή με το κοινό Λειτουργία επί 24ώρου βάσεως

[41]

ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ Ορισμός Λογοκρισία ονομάζουμε τον έλεγχο του λόγου και άλλων μορφών ανθρώπινης έκφρασης. Σε πολλές περιπτώσεις (όχι πάντα) η λογοκρισία ασκείται από κυβερνητικά όργανα (κρατική λογοκρισία). Η λογοκρισία πηγάζει συνήθως από τη θέληση των κυβερνώντων (και όχι μόνο) να ασκούν έλεγχο στην κοινωνία. Η λογοκρισία υπάρχει σε διάφορες μορφές από τότε που οι άνθρωποι άρχισαν να επικοινωνούν μεταξύ τους. Παρ' όλο που είναι κοινώς αποδεκτό ότι ο κάθε άνθρωπος έχει το αναφαίρετο δικαίωμα να παράγει και να λαμβάνει πληροφορίες χωρίς κανέναν περιορισμό, σε καμία χώρα του κόσμου δεν υπάρχει απόλυτη ελευθερία έκφρασης (είτε γραπτού είτε προφορικού λόγου). Αντίθετα, κάθε χώρα έχει τους δικούς της νόμους ενάντια στον λίβελλο, την αισχρολογία, τη βλασφημία, την ανταρσία ενάντια στο κράτος, κλπ. Όλοι οι προαναφερθέντες νόμοι θέτουν κατά κάποιο τρόπο περιορισμούς στην ελευθερία του λόγου, της έκφρασης και της ελεύθερης επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων. Oι μέθοδοι εφαρμογής της λογοκρισίας μεταβάλλονται ανάλογα με τις ιδέες, τις συνήθειες και την ηθική που επικρατεί σε κάθε χώρα και σε κάθε εποχή. Αν και η λογοκρισία συμβαίνει σε όλα τα καθεστώτα, γίνεται μεγαλύτερη χρήση της σε ολοκληρωτικά καθεστώτα, όπως η δικτατορία.

Νομοθεσία και διατάξεις Στο μεταπολιτευτικό Σύνταγμα, που ψηφίστηκε το 1975, ορίζεται ότι «η τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες· η ανάπτυξη και η προαγωγή τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους» (16§1). Ακόμη, κατά το Σύνταγμα, «ο τύπος είναι ελεύθερος. H λογοκρισία και κάθε άλλο προληπτικό μέτρο απαγορεύονται» (14§2), αλλά προβλέπονται κατασχέσεις «εφημερίδων και άλλων εντύπων» για διάφορους λόγους, μεταξύ τους «η προσβολή της χριστιανικής και κάθε άλλης γνωστής θρησκείας» και τα «άσεμνα δημοσιεύματα που προσβάλλουν ολοφάνερα τη δημόσια αιδώ, στις περιπτώσεις που ορίζει ο νόμος» (14§2). Πολλές από τις περιπτώσεις λογοκρισίας αφορούν την καθύβριση της θρησκείας σύμφωνα με το άρθρο 199 του Ποινικού Κώδικα που ορίζει ότι «Όποιος δημόσια και κακόβουλα καθυβρίζει με οποιονδήποτε τρόπο την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού ή άλλη θρησκεία ανεκτή στην Ελλάδα τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών».

[42]

Η Λογοκρισία στην Ελλάδα Από τις πρώτες ώρες της ελληνικής Επανάστασης και τους Βαλκανικούς Πολέμους, ως τη χούντα του Μεταξά, την Κατοχή και τη δικτατορία των συνταγματαρχών, η Ελλάδα έχει γνωρίσει αμέτρητες φορές φαινόμενα λογοκρισίας, φίμωσης και δίωξης “αιρετικών”. Χιλιάδες εξ αυτών τιμωρήθηκαν με τον σκληρότερο τρόπο για τις σκέψεις και τις απόψεις που αποτύπωσαν πάνω στο χαρτί. Ο Ρωμαίος σατιρικός Γιουβενάλης για την απαγόρευση δημοσίευσης κριτικής για τους ευγενείς της Ρώμης έγραψε ότι “Ο λογοκριτής αθωώνει τα κοράκια και καταδικάζει τα περιστέρια”. Μία φράση, που το νόημά της έμεινε αναλλοίωτο για πάνω από 2.000 χρόνια.

Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ Η ιστορία της λογοκρισίας του Τύπου στη νεότερη Ελλάδα ξεκινά από το 1821 όταν η χώρα ζει τον πυρετό της Επανάστασης ενάντια στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Η πρώτη σύγχρονη εφημερίδα, η “Σάλπιγξ Ελληνική” κάνει την εμφάνισή της. Στο πρώτο του άρθρο ο Φαρμακίδης σημειώνει: “Εις τας παρούσας περιστάσεις της Ελλάδος, ότε το ελληνικόν γένος, μη υπομένον τον βαρύν της τυραννίας ζυγόν, τον οποίο φέρει αναξίως αιώνας ολόκληρους, απεφάσισε υπό την προστασία της Θείας Πρόνοιας, να πιάση τα όπλα. Δια να αναλάβει την οποίαν απώλεσεν αυτονομίαν, είναι αναγκαιοτάτη εφημερίς εις την Ελλάδα εκδιδομένη”.

Η “Σάλπιγξ Ελληνική” δημοσιεύει, μεταξύ άλλων, και την προκήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη που είχε απευθύνει από το Ιάσιο στις 24 Φεβρουαρίου του 1821 για την επανάσταση στην Μολδοβλαχία. Ο βίος της εφημερίδας, θα αποδειχθεί βραχύβιος, μιας και ο Φαρμακίδης δεν άντεξε τις συνεχόμενες επεμβάσεις “προληπτικής δημοσιογραφίας”: “Δεν ενέδωσα εις το δεσποτικόν μέτρον της προεξετάσεως” είχε πει. Το σχόλιο αφορούσε την προσπάθεια ελέγχου της εφημερίδας από τον Υψηλάντη.

[43]

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ Δέκα χρόνια μετά, τον Απρίλιο του 1831, λίγους μήνες έπειτα από την επίσημη ίδρυση του ελληνικού κράτους, επιβάλλεται για πρώτη φορά γενικευμένη λογοκρισία στον Τύπο αλλά και στην αλληλογραφία, καθώς η σύγκρουση του Ιωάννη Καποδίστρια με τους πολιτικούς του αντιπάλους, που λίγους μήνες μετά θα κατέληγε στη δολοφονία του, οδηγεί σε μία σειρά από αυταρχικές αποφάσεις της κυβέρνησής του. Η εξάπλωση του Τύπου, που θα ακολουθήσει, επέφερε και τις προσπάθειες περιορισμού της ελευθερίας του.

ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ Ο Ύπατος Αρμοστής της επαναστατημένης Κρήτης, Πρίγκιπας Γεώργιος, είχε τοποθετηθεί ως τοποτηρητής των λεγόμενων Μεγάλων Δυνάμεων και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, για να επιβλέπει την πορεία για την αυτονόμηση του νησιού. Η κρητική “Ηνωμένη Αντιπολίτευση”, υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο, διακηρύσσει στις 26 Φλεβάρη του 1905, ότι μόνη λύση είναι η Ένωση με την υπόλοιπη ελεύθερη Ελλάδα. Το ψήφισμα που δόθηκε ένα μήνα μετά στις Μεγάλες Δυνάμεις, έστρεψε τον Ύπατο Αρμοστή ενάντια στο κίνημα, φυλακίζοντας αντικαθεστωτικούς και επιβάλλοντας γενικευμένη λογοκρισία στον τοπικό Τύπο. Λίγα χρόνια μετά, το 1915, οι Βαλκανικοί πόλεμοι έχουν τελειώσει, ο Μεγάλος Πόλεμος έχει ήδη ξεσπάσει και η Γαλλική στρατιά, μαζί με βρετανικές δυνάμεις, βρίσκεται στην Μακεδονία για να επιβάλλει του όρους της Αντάντ. Η αποκαθήλωση του Ελευθέριου Βενιζέλου και η αποχή του κόμματος των Φιλελευθέρων από τις εκλογές του 1915 επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην κρατική διοίκηση από τον βασιλιά Κωνσταντίνο αλλά και αντιπαραθέσεις με την πλευρά των Μεγάλων Δυνάμεων. Μία από αυτές θα οδηγήσει στη σύγκρουση με τον επικεφαλής της Γαλλικής Στρατιάς της Ανατολής και Αρχιστράτηγου των συμμαχικών δυνάμεων του Μακεδονικού Μετώπου, Μωρίς Σαράιγ, ο οποίος επιβάλλει, τον Μάιο του 1916, Στρατιωτικό Νόμο και λογοκρισία στον Τύπο και την αλληλογραφία και κλείνει δια της βίας δύο εφημερίδες. Πρόκειται για την πρώτη γενικευμένη φίμωση της ελευθεροτυπίας και της έκφρασης που προέρχεται απευθείας από ξένους παράγοντες. Η δεκαετία του 1920 αποτελεί την απαρχή της γέννησης νέων πολιτικών αποκλεισμών στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου. Η διακίνηση ιδεών και εντύπων περιορίζεται και τον Ιούλιο του 1929 ψηφίζεται από τη βουλή το περίφημο “Ιδιώνυμο”. Πρωθυπουργός της Ελλάδας ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

[44]

Μεταξύ άλλων, το Ιδιώνυμο εφαρμόστηκε εναντίον όσων θεωρήθηκε ότι ασκούν προσηλυτισμό με σκοπό την εφαρμογή "ανατρεπτικών ιδεών". Ως εκ τούτου στο στόχαστρο βρέθηκε και ο Τύπος. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1930 η συστηματοποιημένη λογοκρισία στον Τύπο στρέφεται ενάντια σε όλα τα έντυπα αριστερής ιδεολογίας. Η αυτολογοκρισία εναλλάσσεται με την υποχρεωτική λογοκρισία και για πρώτη φορά κάνουν την εμφάνισή τους τα παράνομα έντυπα.

Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ Θ.ΠΑΓΚΑΛΟΥ Η δικτατορία του στρατηγού Θεοδώρου Πάγκαλου τη διετία 1925 - 1926 αποτέλεσε την, έως τότε, σκληρότερη στάση των διοικούντων απέναντι στον Τύπο. Μετά το διάταγμα της 13ης Ιουλίου του 1925 για την “κατοχύρωση του Δημοκρατικού Πολιτεύματος” παραπέμπονταν σε στρατοδικεία όσοι μετέδιδαν ειδήσεις που “διατάρασσαν την δημόσια τάξη” ή στρέφονταν ενάντια της κυβέρνησης. Διώξεις ασκούνται σε δημοσιογράφους, εξορισμοί σε ξερονήσια και πολιτικοί κρατούμενοι των φυλακών, αποτελούν τα θύματα της φίμωσης της ελευθεροτυπίας και της ελεύθερης έκφρασης.

Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΑ Η δικτατορία του 1936, υπό τον Ιωάννη Μεταξά, έφερε το επίπεδο της λογοκρισίας του Τύπου σε πρωτοφανή επίπεδα. Όπως σε κάθε πόλεμο το πρώτο θύμα είναι η αλήθεια, έτσι και στο καθεστώς της 4ης Αυγούστου η ελευθεροτυπία διώκεται μεταφορικά, αλλά και κυριολεκτικά. Κάθε κείμενο που περιείχε τη λέξη “ελευθερία” θεωρούνταν ύποπτο. Κάθε πρόταση που είχε την ίδια τη λέξη ή παράγωγά της λογοκρινόταν και οι συγγραφείς της διώκονταν. Η φίμωση του Τύπου έρχεται με μία σειρά από καθεστωτικά “απαγορεύεται”: “Απαγορεύεται η εμφάνιση λευκού εις τα στήλας των εφημερίδων. Απαγορεύεται απολύτως η αναγραφή πληροφορίας η οποία να αποκαλύπτει την άσκησιν προληπτικής λογοκρισίας. Απαγορεύεται οποιαδήποτε κρίση περί του έργου της κυβερνήσεως εκτός αν είναι ευμενής. Απαγορεύεται η αναγραφή οιασδήποτε κυκλοφορίας αφορούσης πολιτικά κόμματα και πολιτευομένους εν γένει, ως και η αναγραφή των ονομάτων αυτών. Εν γένει οι εφημερίδες δέον όπως εκθύμως και ενθουσιωδώς δι’ άρθρων, σχολίων και πάσης φύσεων δημοσιευμάτων, συμβάλλωσι εις το αναμορφωτικόν και δημιουργικόν έργον της κυβερνήσεως”.

[45]

Οι εφημερίδες της εποχής δεν είχαν πολλές επιλογές. Ή έπρεπε να συμβιβαστούν, ή να κλείσουν, ή να περάσουν στην παρανομία. Η “Νέα Εποχή” για την Ελλάδα του Ιωάννη Μεταξά βρίσκει όλα τα κείμενα των εφημερίδων να περνούν από έγκριση προτού δημοσιευτούν. Το ρόλο της λογοκρισίας αλλά και του ιδεολογικού προσανατολισμού του Τύπου, είχε αναλάβει το Υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού με επικεφαλής τον δημοσιογράφο Θεολόγο Νικολούδη, που φυσικά εκμεταλλευόταν αυτή του την ισχύ και για πιο προσωπικές εξυπηρετήσεις. Το Υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού είχε ιδρυθεί στις 31 Αυγούστου του 1936 με τον Αναγκαστικό Νόμο 45 κι ένα από τα άρθρα του είναι το “Περί συστάσεως Υφυπουργείου Τύπου και Τουρισμού” που διευκρινίζει κάθε λεπτομέρεια: “Το Υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού διέπει και ρυθμίζει άπαντα τα ζητήματα τα αφορώντα εις την διαφώτισιν της δημοσίας γνώμης, ήτοι τα ζητήματα τα αναγόμενα εις τον ελληνικόν και ξένον ημερήσιον και περιοδικόν τύπον, τα πάσης φύσεως Συνέδρια και Εκθέσεις, το Θέατρον, τον κινηματογράφον, τας πλάκας γραμμοφώνου, τας παντός είδους διαφημίσεις, τας διαλέξεις, τας εκδόσεις, και εν γένει τας πάσης φύσεως εντύπους, διά ζώσης και διά μηχανημάτων εκδηλώσεις, ίνα αύται ευρίσκωνται εντός του πλαισίου των εθνικών παραδόσεων και ιδεωδών, μετέχον και του ελέγχου των ραδιοφωνικών εκπομπών.”

Η ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ ΤΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ Η λογοκρισία της δικτατορίας του Μεταξά δεν αφορούσε, φυσικά, μόνο τις εφημερίδες, αλλά και το ραδιόφωνο, το μέσο που αποτελούσε την “τηλεόραση της εποχής”.

[46]

"Προς τον διευθυντή μουσικών εκτελέσεων, ρυθμιστήν του τόνου και μηχανικών ραδιοφωνικών θαλάμων. Ενταύθα. Κατά το διαρρεύσαν χρονικόν διάστημα της λειτουργίας του Ραδιοφωνικού Σταθμού, κατέστη έκδηλος η ανάγκη της παρακολουθήσεως των εκπομπών προς πρόληψιν πάσης μεταδόσεως δυνάμενης καθ’ οιονδήποτε τρόπον να βλάψει τα συμφέροντα του κράτους και του ραδιοφωνικού σταθμού. Επειδή όμως διεπιστώθη ότι υμείς, λόγω της φύσεως της υπηρεσίας σας, απαιτούσης απόλυτον προσοχήν διά την ρύθμιση του ήχου, δεν δύνασθε να παρακολουθήσετε και το περιεχόμενον της εκπομπής, διά τούτο η υπηρεσία ημών ανέθεσεν την άσκησιν της υπηρεσίας ταύτης εις υπαλλήλους αποκλειστικώς απασχολούμενους με την παρακολούθησιν της εκπομπής. Κατά συνέπειαν επειδή ενδέχεται εν απολύτω ανάγκη να απαιτηθεί και διακοπή της εκπομπής, παρακαλούμεν υμάς όπως εν τοιαύτη περιπτώσει τόσον κατ’ αίτησιν του υπαλλήλου ελέγχου όσον και υμείς εν ενδεχομένη περιστάσει προβείται εις την διακοπήν της εκπομπής. Εντολή Γενικού Διευθυντού Ο επόπτης ασφαλείας ΥΠΕ Διον. Μπαζίνας"

Η στάση της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου σκληραίνει στις 22 Φλεβάρη του 1938 με τον Αναγκαστικό Νόμο 1092 “Περί Τύπου”. Εισήγαγε αυστηρότατους κανονισμούς ως προς την κάλυψη των ειδήσεων και επέβαλε υψηλά πρόστιμα για τα άρθρα που δημοσιεύονταν “άνευ εγκρίσεως”. Οι εφημερίδες ήταν υποχρεωμένες να δημοσιεύουν όλο το υλικό του Υφυπουργείου Τύπου και Τουρισμού που έφερε την ένδειξη “υποχρεωτικό” και στο οποίο συμπεριλαμβάνονται πολλές ειδήσεις από το εξωτερικό και κυρίως την Γερμανία, στα πλαίσια μιας πολύ καλά ενορχηστρωμένης εκστρατείας της γερμανικής προπαγάνδας. Ο ποιητής Γιώργος Σεφέρης, που εργαζόταν τότε στο Υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού, σχολιάζει το ρόλο των δημοσιογραφικών οργάνων του καθεστώτος: “Μοίραζαν στις εφημερίδες τους λόγους των επισήμων ή των φίλων τους, με ακριβή προσδιορισμό της θέσης και του τρόπου που θα δημοσιευότανε· εντολές για τα διάφορα σχόλια, ή το κύριο άρθρο, που γραφότανε τη νύχτα αδιάφορα και νυσταλέα. Αυτά γινότανε όπως-όπως και τους ήταν αρκετά. «Γιατί θα βγάλουμε δική μας εφημερίδα, αφού όλες οι εφημερίδες του πανελληνίου είναι δικές μας;» […]. Έπειτα ο βαθύτερος φόβος τους ήταν πως η κυκλοφορία μιας εφημερίδας είναι ένα καθημερινό δημοψήφισμα – και δεν είχαν καμιά διάθεση να το κάνουν.”

[47]

Η πλήρης συνεργασία των ιδιοκτητών και αρχισυντακτών των εφημερίδων της εποχής απέφερε πολλά προνόμια αλλά κι ακόμη περισσότερα κέρδη. Ο επαρχιακός τύπος αναβαθμίζεται και τεράστια κρατικά κονδύλια ενισχύουν την κυβερνητική προπαγάνδα σε όλη την Ελλάδα, ενώ οι περισσότερες από τις εφημερίδες του εξωτερικού εκθειάζουν το καθεστώς Μεταξά για την αντίστασή του στον κομμουνισμό.

Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Όταν τα γερμανικά στρατεύματα έμπαιναν στις 27 Απριλίου του 1941 στην Αθήνα, ο ραδιοφωνικός σταθμός των Αθηνών μετά από λίγο αλλάζει χέρια. Όλα τα μέσα ενημέρωσης της Ελλάδας μπαίνουν στον έλεγχο των Γερμανών κατακτητών. Καμία φωνή πέρα από αυτή των ναζί δεν αναμεταδίδεται, ούτε γράφεται στις εφημερίδες και τα περιοδικά. Η Εθνική Αντίσταση απλώθηκε σε ολόκληρη την Ελλάδα με γοργούς ρυθμούς. Ζωτικής σημασίας εργαλείο της ήταν τα δεκάδες παράνομα έντυπα που κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι κρυφά από τους Γερμανούς, τους Ιταλούς και τους ντόπιους συνεργάτες τους. Στήνονται χειροκίνητοι πολύγραφοι και παλιά αυτοσχέδια τυπογραφεία. Εφημερίδες και περιοδικά, δελτία ειδήσεων και πληροφοριών, μονόφυλλα, τρύκ και προκηρύξεις ανεξαρτήτου πολιτικού χρώματος αλλάζουν χέρια με μεγάλη ταχύτητα. Οι Γερμανοί βρήκαν ένα οργανωμένο σύστημα λογοκρισίας στην Ελλάδα. Στην αρχή δεν έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον να αλλάξουν τα πράγματα που ήδη ίσχυαν, ενώ λίγο αργότερα έδωσαν στην κυβέρνηση Τσολάκογλου την αρμοδιότητα να ελέγχει τον ελληνικό Τύπο. Ιδρύονται τρεις εταιρίες για τον έλεγχο του ελληνικού Τύπου και, περισσότερο με προθυμία παρά υπό καθεστώς βίας, οι Έλληνες επιχειρηματίες λαμβάνουν μέρος. Το γεγονός αυτής της εκούσιας συνεργασίας των επιχειρηματιών του Τύπου καταδικάστηκε μετά την απελευθέρωση.

ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Ο εμφύλιος πόλεμος βγάζει στην παρανομία χιλιάδες Έλληνες. Οι αντάρτες της Κατοχής διώκονται ως πράκτορες των κομμουνιστών. Η ελευθερία της έκφρασης καταργείται και οι εμπλεκόμενοι στα αριστερά μέσα ενημέρωσης της περιόδου της Κατοχής οδηγούνται στα στρατοδικεία. Όλοι οι Έλληνες πολίτες θεωρούνται εν δυνάμει ύποπτοι εκτέλεσης παράνομων πράξεων.

[48]

Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ Τα φοιτητικά κινήματα των τελών της δεκαετίας του 1950 και αρχές του ’60 αλλά και οι δυναμικές απεργίες της εποχής αλλάζουν το πολιτικό κλίμα. Η εκτόξευση της ΕΔΑ αναθαρρεί τους συντάκτες των εφημερίδων και τους ραδιοφωνικούς παραγωγούς, την ώρα που το δεξιό παρακράτος, ελεγχόμενο κατά ένα μεγάλο ποσοστό από την ίδια την κυβέρνηση, χτυπά ανελέητα κάθε πολιτική δραστηριότητα. Στις 24 Αυγούστου του 1952 είχε πρωτοκυκλοφορήσει η εφημερίδα “Η Αυγή”, στην αρχή ως όργανο της ΕΔΑ κι έπειτα ως όργανο του ΚΚΕ Εσωτερικού. Η εφημερίδα ασκεί σκληρή κριτική στις αυταρχικές διαθέσεις του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ιδίως μετά τις εκλογές νοθείας και βίας του 1956 και του 1961. Εκτεταμένες διώξεις και εκτοπίσεις αριστερών λαμβάνουν χώρα υπό την ευλογία των Ανακτόρων, ενώ τα γραπτά που δεν είναι αρεστά στην κυβέρνηση θεωρούνται ως υποκίνηση στον κομμουνισμό. Στις θέσεις κλειδιά των σωμάτων ασφαλείας έχουν τοποθετηθεί ακροδεξιά στοιχεία, ενώ ροπαλοφόροι ξυλοκοπούν δημοσιογράφους και άλλες διάσημες αντικυβερνητικές φωνές. Η περίοδος 1955 ως 1963 δημιούργησε ένα πρωτοφανές αστυνομικό κράτος με τους έμμισθους πράκτορες της ΚΥΠ να φτάνουν τους 60.000, ξεπερνώντας σε αναλογία με το σύνολο του πληθυσμού, ακόμη και την ανατολικογερμανική Στάζι.

ΧΟΥΝΤΑ Ο ερχομός της Χούντας φέρει για μία ακόμη φορά πολιτικές διώξεις, λογοκρισία και φίμωση του Τύπου. Η εφημερίδα Αυγή είναι από τις πρώτες που απαγορεύεται η κυκλοφορία τους, ενώ από την 21η Απριλίου του 1967 επιβάλλεται προληπτική λογοκρισία στα μέσα ενημέρωσης, τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο και το τραγούδι. Ιδρύεται η τηλεοπτική Υπηρεσία Ενημερώσεως Ενόπλων Δυνάμεων, ή αλλιώς ΥΕΝΕΔ, η οποία προβάλλει ημερησίως δικτατορική προπαγάνδα. Κάθε λογής έργα, αληθινά ή ψεύτικα, αμέτρητες γιορτές για κάθε περίσταση κι ένα κλίμα ευφορίας και ανάπτυξης προβάλλεται καθημερινά στις τηλεοράσεις. Ένοπλοι αξιωματικοί εισβάλουν στις εφημερίδες και ελέγχουν κάθε κίνηση των δημοσιογράφων. Ταγματάρχες και συνταγματάρχες επισκέπτονται συχνά τα συντακτικά γραφεία, ενώ ο δικτάτορας Παπαδόπουλος έλεγε ότι... “επιτρεπόταν η κριτική και οι εισηγήσεις επί εθνικών θεμάτων, αλλά όχι η δημαγωγία”. Μερικοί από τους λογοκριτές της χούντας των Συνταγματαρχών ήταν δημοσιογράφοι, πολλοί εκ των οποίων είχαν ανασυρθεί από τη μηχανή λογοκρισίας του δικτάτορα Μεταξά. Είχαν κυρίως ρόλο βοηθητικό στο έργο των [49]

στρατιωτικών. Ο ίδιος ο δικτάτορας Παπαδόπουλος έλεγε ότι τα άτομα που είχε τοποθετήσει ως λογοκριτές ήταν “ζώα και ηλίθιοι”. Χαρακτηριστικό είναι επίσης το γεγονός ότι η λογοκρισία δεν ίσχυε για τους ξένους ανταποκριτές, οι οποίοι μπορούσαν να δημοσιεύσουν κριτική στο καθεστώς, υπό τον κίνδυνο, βέβαια, να απελαθούν αν κι εφόσον τα γραπτά τους δεν ήταν αρεστά στους δικτάτορες. Ο θεωρητικός της Χούντας και υφυπουργός παρά τω προθυπουργώ, Γεώργιος Γεωργαλάς, περνούσε πολλά μηνύματα που άρεσαν σε κομμάτι του κόσμου. Ήταν ο άνθρωπος που είχε το μεγαλύτερο ρόλο στον τομέα της λογοκρισίας, με μια μόνιμη εκπομπή στην τηλεόραση όπου προωθούσε την χουντική προπαγάνδα. Επιδιώκει τη διείσδυση στη νεολαία. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο ίδιος και η οικογένεια του είχαν έντονο κομμουνιστικό παρελθόν, χρησιμοποιώντας τις γνώσεις του σε βάρος των συντρόφων του. Στην Ελλάδα της περιόδου 1967 - 1974 δημιουργείται ένα τεράστιο κύκλωμα που χαρακτηρίστηκε “αντιδικτατορικός τύπος”. Πρόκειται για ένα ευρύτατο φάσμα εντύπων τα οποία κυκλοφόρησαν σε Ελλάδα και εξωτερικό παράνομα. Μία ιδιαίτερη ενότητα αποτελούσαν οι εκδόσεις πολιτικών κρατουμένων. Εντάχθηκαν στην αριστερή παράδοση που συνδέεται με τις μακροχρόνιες εξορίες και φυλακίσεις. Είναι χειρόγραφα και μοιράζονταν κρυφά από χέρι σε χέρι. Μερικά από αυτά ήταν τα Τετράδια και η Νέα Φρουρά που εκδίδονταν στις φυλακές Κορυδαλλού από μέλη του Ρήγα Φεραίου και της ΚΝΕ αντίστοιχα. Σκοπό είχαν την πολιτική, αλλά κυρίως ηθική, στήριξη των κρατουμένων.

ΣΗΜΕΡΑ Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Βέβαια, το κλείσιμο της ΕΡΤ έκανε πολλούς να ανακαλέσουν μνήμες του παρελθόντος. Το μαύρο στις συχνότητες της ΕΡΤ και η σιωπή στα ραδιόφωνά της θυμίζει άλλες, ανελεύθερες εποχές.

[50]

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ  Σε ποιες μορφές διακρίνεται η επικοινωνία και ποια η σημασία τους για τη συνεννόηση των ανθρώπων ; Η επικοινωνία μπορεί να διακριθεί στη νοηματική, τη γραπτή και την λεκτική, καθεμία από τις οποίες χρησιμοποιεί διαφορετικό κώδικα συνεννόησης. Σε κάθε ιστορική περίοδο αναπτύχθηκε μία πληθώρα μέσων, προκειμένου να επιτευχθεί η πιο άμεση και πιο γρήγορη επικοινωνία των ανθρώπων, φτάνοντας από τους ημεροδρόμους και το σύστημα φωτιάς στο διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αξίζει βέβαια να σημειώσουμε πως ακόμα και τα ζώα χρησιμοποιούν κάποιους τρόπους για να έρθουν σε επαφή, αξιοποιώντας τις δικές τους ικανότητες.



Πώς λειτουργεί το ραδιόφωνο και τι προσφέρει ;

Η εξέλιξη του ραδιοφώνου με την πάροδο του χρόνου είναι εκπληκτική. Έχουν δημιουργηθεί πολλά είδη , που χρησιμοποιούν διαφορετικούς τρόπους λειτουργίας το καθένα. Βασικά, απαιτείται ο πομπός, ο αναμεταδότης, ο δέκτης, το μικρόφωνο, το μεγάφωνο και τα ακουστικά. Η μετάδοση του ραδιοφωνικού προγράμματος γίνεται μέσω των ραδιοκυμάτων. Παραμένει σημαντικός φορέας τόσο πληροφοριών όσο και μουσικής και η μόνη εναλλακτική λύση για τους ανθρώπους που θέλουν να ενημερώνονται ή να διασκεδάζουν, κάνοντας παράλληλα και κάποια άλλη εργασία, όπως, π.χ., να οδηγούν, να διαβάζουν ή να γράφουν.

 Ποια η ιστορία της τυπογραφίας και ποια η συμβολή της στο ευρύ κοινό σε περίοδο κοινωνικών αναταραχών ; Οι ρίζες της τυπογραφίας εντοπίζονται στην Κίνα, ενώ στην Ευρώπη, ο Γουτεμβέργιος εφηύρε την τυπογραφική μέθοδο. Το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε στην Ευρώπη είναι η Βίβλος και η πρώτη ελληνική εφημερίδα η «Γραμματική». Γενικότερα , όσον αφορά στις ελληνικές εκδόσεις, οι συγκυρίες ήταν ευνοϊκές για την εξάπλωση της. Έτσι σε περίοδο κοινωνικών αναταραχών, διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στο ξεσηκωμό των πολιτών , παρά την έντονη λογοκρισία της εκάστοτε εποχής, μέσα από παράνομα φυλλάδια.

[51]

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ  http://www.besnews.gr/ekpaideusi/%CE%B5%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CE %B1%CE%B3%CF%89%CE%B3%CE%AE/%CE%BC%CE%BF%CF%81%CF%86%CE%AD%CF%82% CE%B5%CF%80%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE%B 1%CF%82%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B1%CF%84%CF%8C%CE%BC%CF%89%CE%BD%CE%BC%CE%B5%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%B9%CF%84%CE%B5%CF%81%CF%8C%CF%84%CE%B 7%CF%84%CE%B5%CF%82  http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1  http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%86%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE %B4%CE%B1  http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%AC%CE%BB%CE%BF%CE%B3%C E%BF%CF%82_%CE%B3%CE%BB%CF%89%CF%83%CF%83%CF%8E%CE%BD_%CE%BA%CE%B 1%CE%B9_%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BB%CE%AD%CE%BA%CF%84%CF%89%CE%BD#.C E.91  http://users.sch.gr/kassetas/scripta1paper14.htm  http://www.typography-museum.gr/typography.php  http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%B9%CF %83%CE%AF%CE%B1  http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%B9%CF %83%CE%AF%CE%B1_%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%A C%CE%B4%CE%B1  http://3gym-n-ionias.att.sch.gr/sjob/epikoinonies.htm  http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%80%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%C F%89%CE%BD%CE%AF%CE%B1  www.translatum.gr  www.idrimakofon.gr  http://news.radiobubble.gr/2013/06/blog-post_16.html  http://filologhmata.blogspot.gr/2013/11/blog-post.html  http://www.vlioras.gr/Philologia/Composition/PleonektimataMeionektimataMME.htm: Αυτές είναι οι δέκα πιο διαδεδομένες γλώσσες στον πλανήτη | iefimerida.gr  http://www.newsbomb.gr/ellada/news/story/225376/i-elliniki-glossa-einai-i-arhaioteri-stonkosmo#ixzz3OpkUtLEg  http://www.iefimerida.gr/news/72581/%CE%B1%CF%85%CF%84%CE%AD%CF%82%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9-%CE%BF%CE%B9%CE%B4%CE%AD%CE%BA%CE%B1-%CF%80%CE%B9%CE%BF%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%B4%CE%B5%CE%B4%CE%BF%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE% B5%CF%82-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B5%CF%82%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BD%CF%80%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CE%AE%CF%84%CE%B7#ixzz3OpiFxf5S

[52]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ - ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ) Ερωτηματολόγιο σχετικά με τα M.M.E Φύλο: Άντρας: _____ Γυναίκα:_____

Ηλικία: 15-17: _____ 18 - 22: _____ 23 -30: _____ 31+ _____

1) Πόσες ώρες παρακολουθείτε τηλεόραση; Λιγότερο από μία ώρα Περισσότερο από δύο ώρες Περισσότερο από πέντε ώρες Καθόλου

2) Τι παρακολουθείτε συνήθως στην τηλεόραση; Κοινωνικές εκπομπές-Ψυχαγωγικές εκπομπές Ειδήσεις Τηλεοπτικές σειρές Κινούμενα σχέδια Ταινίες Άλλο

3) Παρακολουθείτε την δημόσια τηλεόραση; Ναι Όχι [53]

4) Από πού προτιμάτε να παρακολουθείτε τα νέα; Τηλεόραση Διαδίκτυο Εφημερίδα Ραδιόφωνο Άλλο 5) Παρακολουθείτε μουσικά προγράμματα στην τηλεόραση; Ναι Όχι 6) Α. Εκτός από την γλωσσική, γνωρίζεται πως υπάρχουν κι άλλες μορφές επικοινωνίας ; Ναι Όχι Β. Εάν ναι, σημειώστε ποιες από τις παρακάτω γνωρίζετε; Σύστημα Μπράιγ Νοηματική Σήματα Μορς Άλλο

7) Θα μπαίνατε στη διαδικασία εκμάθησης κάποιων από τις παραπάνω γλώσσες,; Ναι Όχι

8) Γιατί χρησιμοποιείτε το ραδιόφωνο; Για να ακούτε μουσική Για συγκεκριμένες εκπομπές Για να ακούτε τις ειδήσεις Για να ακούσετε αθλητικούς αγώνες ζωντανά Για να ενημερωθείτε για δρώμενα Δεν το χρησιμοποιώ καθόλου [54]

9) Πότε ακούτε ραδιόφωνο; Στο αυτοκίνητο Στη δουλειά Όταν ξεκουράζεστε Κατά τη διάρκεια της μελέτης σας Δεν ακούω

10)

Ποιο θεωρείτε το μεγαλύτερο μειονέκτημα της εφημερίδας; Το κόστος Η ποιότητα των ειδήσεων της Η δομή της Η έλλειψη του συνδυασμού οπτικοακουστικής πληροφορίας Η συχνότητα κυκλοφορίας της

11)

Κατά πόσο επηρεάζεστε από τις διαφημίσεις; Καθόλου Λίγο Πολύ Πάρα πολύ

12)

Ποιο από τα ΜΜΕ πιστεύετε ότι συντελεί περισσότερο στην παραπληροφόρηση; Τηλεόραση Διαδίκτυο Ραδιόφωνο Τύπος (εφημερίδες, περιοδικά) Όλα

13)

Α. Χρησιμοποιείτε το διαδίκτυο; Ναι Όχι

[55]

Β. αν ναι, πόσες ώρες την ημέρα; Μισή εώς μία Μιάμιση εώς δύο Δυόμιση εώς τρεις Πάνω από τέσσερις 14)

Πιστεύετε ότι τα ΜΜΕ αλλοιώνουν τις συνήθειες και τις παραδόσεις κάθε λαού; Ναι Όχι

15)

Για ποιο κυρίως λόγο χρησιμοποιείτε τα ΜΜΕ; Πληροφόρηση-ενημέρωση Ψυχαγωγία Μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) Όλα τα παραπάνω Άλλο

[56]

Στατιστική Ανάλυση Δεδομένων

Φύλο

34% Άντρες Γυναίκες 66%

ΑΝΤΡΕΣ: Ηλικία 9%

18% 15-17 18-22 23-30

46%

27%

31+

1.Πόσες ώρες παρακολουθείτε τηλεόραση; 1; 8% 1; 8%

>1h 2h+

6; 50%

5h+

4; 34%

καθολου

[57]

2.Τι παρακολουθείτε συνήθως στην0%τηλεόραση; 36%

Κοινωνικές εκπομπέςψυχαγωγικές εκπομπές ειδήσεις

64%

0%

τηλεοπτικές σειρές

3. Παρακολουθείτε την δημόσια τηλεόραση;

33% Ναι Όχι 67%

4.Από πού προτιμάτε να παρακολουθείτε τα νέα; τηλεόραση

8%0% 17%

διαδίκτυο

25%

εφημερίδα ραδιόφωνο

50%

άλλο

[58]

5.Παρακολουθείτε μουσικά προγράμματα στην τηλεόραση;

50%

ΝΑΙ

50%

ΌΧΙ

6α.Εκτός από την γλωσσική,γνωρίζετε πως υπάρχουν κι άλλες μορφές επικοινωνίας; 8% ΝΑΙ ΌΧΙ 92%

6β.Εάν ναι,σημειώστε ποιες από τις παρακάτω γνωρίζετε; 4% 26%

Σύστημα Μράιγ Νοηματική

39%

Σήματα μορς Άλλο

31%

[59]

7.Θα μπαίνατε στη διαδικασία εκμάθησης κάποιων από τις παραπάνω γλώσσες; 33%

Ναι Όχι

67%

8.Γιατί χρησιμοποιείτε το 0% ραδιόφωνο; 25% Για να ακούτε μουσική

0%

Για συγκεκρινενές εκπομπές Για να ακούτε τις ειδήσεις

75%

9.Πότε ακούτε ραδιόφωνο; Στο αυτοκίνητο 8% 8%

Στη δουλειά Όταν ξεκουράζεστε

25%

59% Κατάτη διάρκεια της μελέτης σας

0%

Δεν ακούω

[60]

10.Ποιό θεωρείτε το μεγαλύτερο μειονέκτημα της εφημερίδας;

Κόστος

25%

Η ποιότητα των ειδήσεων της

50%

Η δομή της

8% Η έλλειψη του συνδυασμού πτικοακουστικής πληροφορίας

0% 17%

Η συχνότητα κυκλοφορίας της

[61]

11.Κατά πόσο επηρεάζεστε από τις διαφημίσεις; 0%8% Καθόλου 42%

Λίγο Πολύ

50%

Πάρα πολύ

12.Ποιό από τα ΜΜΕ πιστεύετε ότι συντελεί περισσότερο στην παραπληροφόρηση; Τηλεόραση 0%8% Διαδίκτυο 42% Ραδιόφωνο 50% Τύπος (εφημερίδες. Περιοδικά)

13α.Χρησιμοποιείτε το διαδίκτυο; 0%

Ναι Όχι

100%

[62]

13β.Εάν ναι, πόσες ώρες την ημέρα; 25%

Μισή έως μία

33%

Μιάμιση έως δύο Δυόμιση έως τρεις Πάνω από τέσσερις

25%

17%

14.Πιστεύετε ότι τα ΜΜΕ αλλοιώνουν τις συνήθειες και τις παραδόσεις κάθε λαού; 8% Ναι Όχι 92%

15.Για ποιό κυρίως λόγο χρησιμοποιείτε τα ΜΜΕ; Πληροφόρησηενημέρωση

0% 33%

Ψυχαγωγία

34%

Μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) 0%

Όλα τα παραπάνω 33% Άλλο

[63]

ΓΥΝΑΙΚΕΣ: Ηλικία

22%

13% 18-22 31+ 15-17

22%

23-30

43%

1.Πόσες ώρες παρακολουθείτε τηλεόραση; 4%

Λιγότερο από μία ώρα

9%

Περισσότερο από δύο ώρες 30%

Περισσότερο από πέντε ώρες

57%

Καθόλου

[64]

2.Τι παρακολουθείτε συνήθως στην τηλεόραση; 0%

Κοινωνικές εκπομπέςΨυχαγωγικές εκπομπές

17%

Ειδήσεις 44%

13%

Τηλεοπτικές σειρές Κινούμενα σχέδια

4%

22% Ταινίες

3.Παρακολουθείτε την δημόσια τηλεόραση;

48%

Ναι 52%

[65]

Όχι

4.Από πού προτιμάτε να παρακολουθείτε τα νέα; 9%

0% 4%

Τηλεόραση Διαδίκτυο 48%

Εφημερίδα Ραδιόφωνο

39%

Άλλο

5.Παρακολουθείτε μουσικά προγράμματα στην τηλεόραση;

35%

Ναι Όχι

65%

6α.Εκτός από την γλωσσική, γνωρίζετε πως υπάρχουν κι άλλες μορφές επικοινωνίας; 9% Ναι Όχι 91%

[66]

6β.Εάν ναι, σημειώστε ποιες από τις παρακάτω γνωρίζετε; 3% 23%

17%

Σύστημα Μπράιγ Νοηματική Σήματα Μορς Άλλο

57%

7.Θα μπαίνατε στη διαδικασία εκμάθησης κάποιων από τις παραπάνω γλώσσες; 35%

Ναι Όχι

65%

8.Γιατί χρησιμοποιείτε το ραδιόφωνο; Για να ακούτε μουσική 0%

4%4%

0%

0% Για συγκεκριμένες εκπομπές Για να ακούτε τις ειδήσεις

92%

[67]

9.Πότε ακούτε ραδιόφωνο; Στο αυτοκίνητο 13% 0% Στη δουλειά 46%

Όταν ξεκουράζεστε

33%

Κατά τη διάρκεια της μελέτης σας Δεν ακούω

8%

10.Ποιό θεωρείτε το μεγαλύτερο μειονέκτημα της εφημερίδας; 0%

Το κόστος

18%

41% Η ποιότητατων ειδήσεών της

23% 18%

11.Κατά πόσο επηρεάζεστε από τις διαφημίσεις; 9%0%

Καθόλου 35%

Λίγο Πολύ

56%

Πάρα πολύ

[68]

12.Ποιό από τα ΜΜΕ πιστεύετε ότι συντελεί περισσότερο στην παραπληροφόρηση; Τηλεόραση 17%

Διαδίκτυο 48%

Ραδιόφωνο

22% 0%

Τύπος(εφημερίδες,περιοδ ικά)

13%

Όλα

13α.Χρησιμοποιείτε το διαδίκτυο; 14%

Ναι Όχι

86%

[69]

13β.Εάν ναι ,πόσες ώρες την ημέρα; 10%

Μισή έως μία Μιάμιση έως δύο

50%

35%

Δυόμιση έως τρεις Πάνω απότέσσερις

5%

14.Πιστεύετε ότι τα ΜΜΕ αλλοιώνουν τις συνήθειες και τις παραδόσεις ενός λαού;

35%

Ναι Όχι 65%

[70]

15.Για ποιό κυρίως λόγο χρησιμοποιείτε τα ΜΜΕ; Πληροφόρησηενημέρωση

0% 13%

Ψυχαγωγία 52%

Μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media)

26%

Όλα τα παραπάνω 9% Άλλο

[71]