Κείμενα της "Γαλέρας"

ΠΑΝΟΣ ΤΟΤΣΙΚΑΣ

Ήταν ένα μικρό καράβι…

A-δέσποτες απόψεις κείμενα από την

2005-2010

«ΙΧΝΗ»-1

Περιεχόμενα

Πρόλογος …………………………………………………………………………………….…………………………

σελίδα:

3

τεύχος:

10.

1. Δασοκτόνος νόμος Νο 2 ……………………………………………………..………..…………

4

2. Οι «αρπαχτές» της Ολυμπιάδας ………………………………………………………….

6

3. Της ναοδομίας το κάγκελο ........................................................................

8

4. Αυθαίρετο «κράτος της ΔΕΗ» στον Υμηττό ………………………………………..

10

5. Για το δικαίωμα στην πόλη ……………………………………………………………………

12

6. Τhe «GREEK GATE» …………………………………………………………….……………………

14

7. Tσιφλίκι Καρά: Από τους Οθωμανούς στους Νάστους …….……………..

16

8. Η κοινωνική σύγκρουση στο πεδίο της πόλης …………………………………..

18

9. Οι εμπρηστές και οι καταπατητές τώρα δικαιώνονται ……….…………..

20

Μπίζνες στην παραλία Σαρωνικού ……………………………………………………….

22

11. Δέσμιοι του κυρίαρχου μοντέλου διαχείρισης ………………………………….

24

12. Ικαρία: Το «ξωτικό» νησί ……………………………………………..………………….…….

26

13. Προεκλογικό παζλ για προχωρημένους ………………………………………………

28

14. Εκλογές και πόλη ……………………………………………………………………..………………

30

15. Ηλιούπολη και Υμηττός: Μια εύθραυστη σχέση ………………………………

32

16. «Χωρο-αταξίες» στην Αττική ………….……………………………………………………..

34

17. Από ποιους κινδυνεύουν εν τέλει τα δάση; ……………..………………………..

36

18. Ρέµα Πικροδάφνης: Η αντίσταση έφερε αποτέλεσµα …………………….

38

19. Ο μικροαστισμός στο απυρόβλητο …………………………….………………………..

40

20. Οι ελεύθεροι χώροι – Δημόσιο αγαθό …………………………………………..……

42

21. Οι πολίτες της Αττικής «δικτυώνονται» ……………………………………………..

44

22. Η δημόσια γη ανήκει σε όσους την καταπατούν ………………………………

46

23. Πεντέλη: Σπαταλώντας την ζωή ……………………………………………………………

48

24. Υμηττός: Η «γη της επαγγελίας» της εκκλησίας ………………………………..

50

25. Από τις κάλπες στα κινήματα ………………………………………………………………..

52

26. Ας διεκδικήσουμε τον «ελεύθερο χώρο» ……………………………………………

54

27. Πάρνηθα: Η πρόκληση του Καζίνο (αδημοσίευτο) ……………………………….

56

τεύχος:

σελίδα:

28. Λεωφορειολωρίδων εγκώμιον ………………………………………………………………

58

29. Κυκλοφοριακή αφασία ………………………………………………………………………….

60

30. Πολίτες και πολιτική ....................................................................................

62

31. Η διαχρονικότητα της αριστεράς ………………………………………………………….

64

32. Στον απόηχο του Μάη ’68 …………………………………………………………………….,

66

33. Μέσα και ενάντια ……………………………………………………………..……………………..

68

34. «Παπαρολογίες» και «έξυπνες κυκλοφορίες» ………………………………….

70

35. Εκδίδομαι για την… βενζίνη μου …………………………………………………………..

72

36. Οι «αόρατοι» εμπρηστές ………………….……………………………………………………

74

37. Ανένταχτοι και αριστεροί ………………………………………………..…………………....

76

38. Τα «δικά μου» Εξάρχεια …………………………….…………………………………………..

78

39. Πράσινες αυταπάτες ……………………………………………………………………………….

80

40. Ο Δεκέμβρης της οργής …………………………..……………………………………………..

82

41. Η αναπόφευκτη βία …………………………………………………………………………………

84

42. Κυκλοφοριακά αδιέξοδα και Υμηττός ……………………………….………………..

86

43. Δυο κόσμοι εντός, εκτός και επί τα αυτά …………………………………….…..…

88

44. Ρυθμίζοντας την λεηλασία της Αττικής ……………………………………………….

90

45. Ψηφίστε γιατί χανόμαστε ………………………………………………………………………

92

46. Άκαπνος και αλληλέγγυος ……………………………………………………………………..

94

47. Νέοι καιροί, παλιές καταστάσεις ………………………………………………………….

96

48. Υπάρχει (εκλογική) ελπίδα; …………………………………………………………………….

98

49. Αναμνήσεις από μια υπουργική θητεία ………………………………………………

100

50. Να πάρουμε τον λόγο ……………………………………………………………………………..

102

51. Περί «διαβούλευσης» …………………………………………………………………………….

104

52. Η προίκα του 2004 (το τεύχος δεν εκτυπώθηκε) ………………………………………

106

Πρόλογος Τα κείμενα που ακολουθούν δημοσιεύτηκαν από το φθινόπωρο του 2005 έως τον χειμώνα του 2010 στη «ΓΑΛΕΡΑ», ένα μηνιαίο περιοδικό που είχε σαλπάρει «για τις Ακυβέρνητες Πολιτείες». Ένα περιοδικό αλλιώτικο από τ’ άλλα, που τάραξε τα νερά του τότε κατεστημένου για το διάστημα των τεσσεράμισι ετών που κατάφερε να σταθεί οικονομικά όρθιο. Στα πλαίσια της ΓΑΛΕΡΑΣ έγραψα 53 κείμενα με υπέρτιτλο «Α-δέσποτες απόψεις», τα οποία έχουν συγκεντρωθεί και επαναδημοσιεύονται όλα μαζί εδώ, εκτός από το κείμενο που υπάρχει στο τεύχος 0. Τα κείμενα αυτά (με ελάχιστες διορθώσεις και συμπληρώσεις) δημοσιεύονται μαζί με τα σκίτσα επώνυμων δημιουργών που τα συνόδευαν ή τις φωτογραφίες και τις λεζάντες που υπήρχαν μαζί με τα κείμενα στα αντίστοιχα τεύχη της ΓΑΛΕΡΑΣ. Οι «Α-δέσποτες απόψεις» αναφέρονται κυρίως σε ζητήματα που αφορούν την κατάσταση των σημερινών πόλεων και την λεηλασία του φυσικού περιβάλλοντος και της δημόσιας γης. Αναφέρονται στις ευθύνες και τις πολιτικές των κυβερνώντων ή όσων συντάσσονται με αυτούς και τους στηρίζουν. Ακόμη, αναφέρονται στις κοινωνικές αντιστάσεις απέναντι σ’ αυτές τις πολιτικές. Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Γιάννη Καλαϊτζή, τον Χρήστο Αλεφάντη, την Πόπη, τον Κώστα, την Λουϊζα , τους σκιτσογράφους που παραχώρησαν αφιλοκερδώς τα έργα τους που συνοδεύουν τα κείμενά μου, καθώς και όλους τους αφανείς «κωπηλάτες» που συνέβαλαν σ’ αυτό το ανεπανάληπτο ταξίδι της ΓΑΛΕΡΑΣ. Έτσι κι αλλιώς, το ταξίδι για τις «Ακυβέρνητες Πολιτείες» συνεχίζεται…

Πάνος Τότσικας Μάιος 2012

#1

Α-δέσποτες απόψεις

Οκτώβριος 2005

του Πάνου Τότσικα ο

Δασοκτόνος νόμος Ν 2 Τα τελευταία χρόνια έχουμε συνηθίσει πλέον να παρακολουθούμε από τις οθόνες των τηλεοράσεων να καίγονται χιλιάδες στρέμματα δασικής γης σε διάφορα σημεία του πλανήτη, και βεβαίως, στη χώρα μας. Στα καθ’ ημάς, μέχρι πριν λίγα χρόνια, ως αιτίες των πυρκαϊών εμφανίζονταν κάποια «τυχαία περιστατικά», «αμέλεια», «ξένοι δάκτυλοι» (Τούρκοι, Αλβανοί κ.ά.). Όμως, όσα εμφανώς συνόδευαν τις περισσότερες πυρκαϊές (οικοπεδοποιήσεις, αυθαίρετα κτίσματα κλπ) καθιστούσαν πλέον αναξιόπιστες αυτές τις εκδοχές. Έτσι, εμφανίστηκε πλέον ως κυρίαρχη εκδοχή η «κάλυψη στεγαστικών αναγκών» και οι «περιορισμένες νόμιμες οικιστικές επεκτάσεις», με αποτέλεσμα την «αναπόφευκτη αυθαίρετη δόμηση». Όμως, πόσο οι πιέσεις για «οικιστικές επεκτάσεις» οφείλονται σε πραγματικές «στεγαστικές ανάγκες»; Ελάχιστα, απαντούν οι ειδικές μελέτες. Έτσι, μοναδική πλέον ερμηνεία είναι η «αξιοποίηση» της περιουσίας κάποιων ιδιωτών, η οποία προέκυψε από την παραχώρηση (π.χ. Oικοδομικοί Συνεταιρισμοί) ή την καταπάτηση δημόσιας γης (συνήθως δασικής). Ιδιαιτέρως οξυμένες εμφανίζονται οι οικιστικές πιέσεις στην Αττική, όπου η «αξιοποίηση» από ιδιώτες της δημόσιας- δασικής γης γίνεται εφικτή, εφ΄ όσον μέχρι σήμερα: •

Το Κτηματολόγιο είναι ανύπαρκτο για το μεγαλύτερο μέρος της χώρας και, βεβαίως, την Αττική.

•

Στην Αττική δεν έχει εγκριθεί ακόμη Περιφερειακό Χωροταξικό Σχέδιο, παρά την ύπαρξη του θεσμικού πλαισίου (ν.2742/1999).

•

Το εγκεκριμένο «Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας» (ν.1515/1985), το οποίο αποτελούσε ένα σχέδιο στην κατεύθυνση της «βιώσιμης ανάπτυξης», ουσιαστικά καταργήθηκε από τις δυνάμεις της κερδοσκοπίας και από τις ολυμπιακές εγκαταστάσεις. Oι χρήσεις γης παρέμειναν ουσιαστικά ανεξέλεγκτες, παρά την έγκριση κάποιων Ζωνών Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε).

•

Τα βουνά και τα δάση (Πεντέλη, Υμηττός, Αιγάλεω κ.ά.) δεν έχουν «σχέδια διαχείρισης».

•

Οι υπάρχοντες δασικοί χάρτες δεν λαμβάνονται υπ’ όψη από τις υπηρεσίες, αφού με τον ν.3208/2003 έχει αλλάξει πλέον ο ορισμός του τι είναι «δάσος» και «δασικός χώρος». Έτσι, «δάσος» θεωρείται μια έκταση με 25% κάλυψη από δασοκομικά είδη, ενώ πριν απ’ αυτόν το νόμο, δάσος ήταν και με 15% κάλυψη.

Τελικά, επειδή γίνεται πολύς λόγος για «έλλειψη σχεδιασμού», «άναρχη δόμηση» κλπ, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τα ακόλουθα: οι όποιες προσπάθειες έγιναν κατά το παρελθόν για το έλεγχο των χρήσεων γης, τις αυθαίρετες οικιστικές επεκτάσεις σε δασικούς χώρους, σε γεωργικές εκτάσεις κλπ έμειναν μετέωρες, γιατί προσέκρουσαν σε αντιτιθέμενα «συμφέροντα» τα οποία είχαν την δυνατότητα να παγώνουν και να μπλοκάρουν τους όποιους χωροταξικούς και πολεοδομικούς σχεδιασμούς, το όποιο Κτηματολόγιο και το όποιο Δασολόγιο. Τα «συμφέροντα» αυτά περιλαμβάνουν μικρούς και μεγάλους ιδιοκτήτες γης ή καταπατητές δημόσιας γης, μέλη Οικοδομικών Συνεταιρισμών, κτηματομεσίτες, επιχειρηματίες, εργολάβους οικοδομών, μηχανικούς, υπάλληλους πολεοδομιών, συμβολαιογράφους, δικαστικούς κ.ά.

#1 Οκτώβριος 2005

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Η Νέα Ορλεάνη δεν είναι και τόσο μακριά. Στην εκπαιδευτική έκδοση της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Στα ίχνη των χαμένων δασών», η οργή των θεών ξεσπάει με αφορμή την αλόγιστη καταστροφή του αττικού δάσους.

Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι το κύκλωμα των συμφερόντων που επιβάλλουν την «έλλειψη σχεδιασμού» και την «άναρχη δόμηση» είναι εξαιρετικά ευρύ, έχει ιδιαίτερο κοινωνικό βάρος και οι πελατειακές σχέσεις που διατηρεί με την εκάστοτε κεντρική ή τοπική εξουσία του επιτρέπει να διαπραγματεύεται από θέση ισχύος. Δεν είναι τυχαίο ότι επί ΠΑΣΟΚ ψηφίστηκε ο δασοκτόνος νόμος 3208/2003, με τον οποίο αποχαρακτηρίζονται εκατομμύρια στρεμμάτων δασικής γης, κυρίως δημόσιας, τα οποία συνήθως έχουν ήδη καταπατηθεί και χτιστεί αυθαίρετα. Και δεν είναι επίσης τυχαίο ότι σήμερα προωθείται ένα νομοσχέδιο, με το οποίο αποδίδονται σε καταπατητές δημόσιας γης –κυρίως δασικής– χιλιάδες στρέμματα, προκειμένου όπως λένε, να καλυφθούν τα δημόσια ελλείμματα! Έτσι, μετά το ξεπούλημα των δημόσιων επιχειρήσεων, ξεπουλιέται και η δημόσια γη, αφού δεν υπάρχει τίποτ’ άλλο να πουληθεί… Είναι χαρακτηριστικό ότι με το νομοσχέδιο που προωθείται, το δημόσιο χαρίζει ουσιαστικά περίπου 50.000 μεγάλα ή μικρότερα οικόπεδα στους καταπατητές τους, αφού τους τα παραχωρεί με έκπτωση έως και 80%. Είναι ακόμη χαρακτηριστικό ότι από τα 97.029 ακίνητα που διαθέτει το δημόσιο με συνολική έκταση3.255.000 στρέμματα, τα 89.288 είναι καταπατημένα. Αξίζει να επισημάνουμε ότι στο κύκλωμα των συμφερόντων στο οποίο αναφερόμαστε παραπάνω δεν τολμούν να αντισταθούν ούτε κάποιοι δήμαρχοι της Αριστεράς (ανανεωτικής και παραδοσιακής), οι οποίοι, παρ’ όλα τα μεγάλα λόγια, υποκύπτουν στη «γοητεία» του κυρίαρχου μοντέλου ανάπτυξης, που σημαίνει λεηλασία του φυσικού περιβάλλοντος και εξαφάνιση του δημόσιου χώρου. Αλλά γι’ αυτό θα χρειαστεί να επανέλθουμε…

#2

Α-δέσποτες απόψεις

Νοέμβριος 2005

του Πάνου Τότσικα

Οι «αρπαχτές» της Ολυμπιάδας Ως γνωστόν, «Ολυμπιάδα» ονομάζεται το μεσοδιάστημα μεταξύ των Ολυμπιακών Αγώνων. Με αυτή την έννοια, η Ολυμπιάδα της Αθήνας διήρκησε μια τετραετία, δηλαδή μεταξύ 2001 και 2004. Στο διάστημα αυτό συνέβησαν πολλά και διάφορα, ευτράπελα και μη. Πέρα από την «επίσημη» και κυρίαρχη άποψη, μέχρι σήμερα δεν έχει καταγραφεί μια συνολική εκτίμηση του τι πραγματικά συνέβη στην ταλαίπωρη Αθήνα όλο αυτό το διάστημα, πώς τελικά αντεπεξήλθε η ταλαίπωρη χώρα μας σ’ αυτό το τεράστιο και γιγάντιο εγχείρημα στο οποίο οικειοθελώς, ή μάλλον αφελώς, ενεπλάκη.[1] Τι τελικά συνέβη, στ’ αλήθεια, κατά τη διάρκεια της «ιστορικής» αυτής τετραετίας ή μάλλον από το Σεπτέμβριο του 1997, οπότε ακούσαμε έκπληκτοι το μεγαλειώδες «The winner is… Αthens» από το στόμα του ξεπλυμένου φασίστα Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ; Με δυο λόγια μπορούμε να πούμε: συνέβησαν σημεία και τέρατα. Τα οποία ήδη έχουν οι περισσότεροι ξεχάσει (αν ποτέ τα έμαθαν ή τα συνειδητοποίησαν όταν συνέβαιναν)... Για παράδειγμα, οι περισσότεροι αγνοούν πόσο μας κόστισε αυτό το μεγαλείο. Οι περισσότεροι δεν συνειδητοποίησαν τι σημαίνει 13 δισ. ευρώ, τι σημαίνει 4,4 τρις. δραχμές. Δεν συνειδητοποιούν τι μπορούσε να κάνει μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα μ’ αυτά τα χρήματα. Αρκεί να πούμε ότι καθημερινά πεθαίνουν τα παιδιά μας, παιδιά γειτόνων, φίλων, συγγενών μας, επειδή δεν υπάρχουν χρήματα –της τάξεως μερικών εκατοντάδων χιλιάδων– για προγράμματα και κέντρα απεξάρτησης από ναρκωτικές ουσίες. Αρκεί να πούμε ότι πριν λίγο καιρό, έκλεισε ένα «Κέντρο για κακοποιημένες γυναίκες», επειδή δεν είχαν να του δώσουν 30.000 ευρώ. Αρκεί να πούμε ότι η μεγάλη πλειοψηφία των συνταξιούχων της χώρας ζει με 400-500 ευρώ το μήνα. Για παράδειγμα, οι περισσότεροι αγνοούν πόσους νεκρούς και πόσους σακατεμένους έλληνες και ξένους εργάτες μας στοίχισε αυτή η υπερ-προσπάθεια να παραδοθούν εγκαίρως τα περίφημα ολυμπιακά έργα, τα οποία τώρα τα παραδίνουν με μακροχρόνιες μισθώσεις σε ιδιώτες για εκμετάλλευση. Και βεβαίως, οι περισσότεροι αγνοούν τα τεράστια κέρδη που αποκόμισαν από τα ολυμπιακά έργα μερικές τεχνικές εταιρείες, μερικοί εργολάβοι και μελετητές. Αγνοούν πόσο φούσκωσαν οι αρχικοί προϋπολογισμοί, ποιοι μεσολάβησαν ώστε «προσωρινές εγκαταστάσεις» να μετατραπούν σε μόνιμες και σήμερα να παραδίδονται σε ιδιώτες για εκμετάλλευση, όπως π.χ. το Διεθνές Κέντρο Ραδιοτηλεόρασης, επί της Λεωφόρου Κηφισίας, δίπλα στο ΟΑΚΑ στο Μαρούσι. Μπορεί κάποιος να μας πληροφορήσει πόσο στοίχισε τελικά αυτό το κτήριο; Κάποτε θα πρέπει ν' αρχίσουμε να μιλάμε με ονόματα. Να λέμε αυτός πήρε τόσα από το δημόσιο ταμείο και πρόσφερε αυτές τις υπηρεσίες στη χώρα μας. Κάποτε θα πρέπει να μάθουμε ποιοι ήταν οι διπλοθεσίτες και τριπλοθεσίτες δημοσιογράφοι, οι οποίοι παράλληλα με τη θέση που είχαν, τα έπαιρναν και από τον «ΑΘΗΝΑ 2004» της κυρίας Αγγελοπούλου, διαστρεβλώνοντας την πραγματικότητα ή αποσιωπώντας τα σημεία και τέρατα που συνέβαιναν δίπλα τους. Κάποτε θα πρέπει να μάθουμε ποιοι καλλιτέχνες, λογοτέχνες, διανοούμενοι και ειδικοί επιστήμονες συμμετείχαν στο πάρτι. Κάποτε θα πρέπει να μας εξηγήσουν γιατί σοβαροί και προοδευτικοί άνθρωποι δέχτηκαν να εμπλακούν σ’ αυτό το φιάσκο της πολιτιστικής Ολυμπιάδας, σ’ αυτόν τον δήθεν «Πολιτισμό των Πολιτισμών», κατά τον ανεκδιήγητο Ευάγγελο Βενιζέλο. Θα πρέπει να μας εξηγήσουν γιατί η «Μυθωδία» του Βαγγέλη Παπαθανασίου μας κόστισε 3,52 εκ. ευρώ (1,2 δισ. δρχ). Γιατί η όπερα «Λυσιστράτη» του Μίκη Θεοδωράκη μας κόστισε 3,22 εκ. ευρώ (1,1 δισ. δρχ). Γιατί η εκδήλωση «Όλα είναι φως» του Νταλάρα-Γαβρά στη Νέα Υόρκη μας κόστισε 2,21 εκ. ευρώ (750 εκ. δρχ). Γιατί η παράσταση «Μια κωμωδία» των Ι. Καμπανέλλη-Γ. Μιχαηλίδη μας κόστισε 1,22 εκ. ευρώ (414 εκ. δρχ) και της Ειρήνης Παππά «Εκάβη-Τρωάδες» στη Ρώμη μας κόστισε 1 εκ. ευρώ (340 εκ. δρχ).[2]

#2 Νοέμβριος 2005

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Ακόμα θα πρέπει να μας εξηγήσουν ποιες ακριβώς υπηρεσίες προσέφεραν π.χ. ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ο Τίτος Πατρίκιος, ο Θάνος Μικρούτσικος και πόσα ακριβώς χρήματα εισέπραξαν από τον δημόσιο κορβανά, καθιστώντας μας όλους φτωχότερους, εν ονόματι των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο κατάλογος βέβαια δεν τελειώνει εδώ. Τα ονόματα που ενεπλάκησαν –με το αζημίωτο, φυσικά– σ’ αυτόν τον λεγόμενο «εθνικό στόχο» είναι πολλά και βέβαια δεν έχουν καμία σχέση με τους αφελείς «εθελοντές». Θεωρώ λοιπόν ότι υπάρχει, αν μη τι άλλο, ένα ζήτημα ηθικής τάξεως. Γιατί δεν είναι δυνατό να παριστάνει κανείς τον «προοδευτικό», τον «αριστερό», να γράφει για τα βάσανα του λαού, για τη φτώχεια κλπ. και ευκαιρίας δοθείσης, να συμμετέχει στο μεγάλο φαγοπότι αδειάζοντας ακόμη περισσότερο τα δημόσια ταμεία και στερώντας από τους συμπολίτες του χρήματα, που θα μπορούσαν σήμερα να διατεθούν σε πραγματικές κοινωνικές ανάγκες… _______________________________________________________________________________________ Μια πρώτη προσέγγιση της «άλλης άποψης» για την Ολυμπιάδα της Αθήνας, υπάρχει στο βιβλίο μου «Α-δέσποτες απόψεις για την Αθήνα και τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004», εκδ. ΚΨΜ, Δεκέμβριος 2004. Απ’ όσο γνωρίζω, μέχρι σήμερα δεν έχει προχωρήσει κάποια συλλογική απόπειρα έκδοσης μιας «Μαύρης Βίβλου» για την Ολυμπιάδα της Αθήνας.

[1]

Το συνολικό κόστος της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας έφτασε τα 150 εκ. ευρώ (50 δισ. δραχμές), ενώ τα συνολικά έσοδα δεν ξεπέρασαν τα 4,2 εκ. ευρώ (1,5 δισ. δραχμές). Εφημερίδα «ΑΠΟΦΑΣΗ», 15/11/04.

[2]

#3

Α-δέσποτες απόψεις

Δεκέμβριος 2005

του Πάνου Τότσικα

Της Ναοδομίας, το κάγκελο… Πρόσφατα κατατέθηκε από τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ σχέδιο νόμου που αφορά την έκδοση οικοδομικών αδειών, στο οποίο περιλαμβάνονται και διατάξεις που αφορούν τον υλικοτεχνικό εξοπλισμό των πολεοδομιών, τις αυτοψίες, τις αμοιβές των μελετών, τους χώρους στάθμευσης, καθώς και το ακανθώδες ζήτημα των «ημιυπαίθριων χώρων», για το οποίο σχεδόν οι πάντες, χρόνια τώρα, κάνουν την πάπια. Όμως, το προαναφερόμενο σχέδιο νόμου του ΥΠΕΧΩΔΕ επιφυλάσσει εκπλήξεις που αφορούν τροποποιήσεις του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (ΓΟΚ). Παραθέτουμε ένα απόσπασμα που αφορά την ανέγερση ναών, κλπ: «…Για την ανέγερση, προσθήκη, επέκταση, διαρρύθμιση, επισκευή, συντήρηση και εκτέλεση κάθε οικοδομικής εργασίας, κατεδάφιση, διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου Μητροπολιτικών Μεγάρων, Ιερών Μονών, Ιερών Ναών μετά των κτισμάτων αυτών, καθώς και άλλων κτιρίων, όπως αυτά εξειδικεύονται με κοινή Υπουργική Απόφαση ΥΠΕΧΩΔΕ και Υπ. Παιδείας & Θρησκευμάτων, οι οικοδομικές άδειες και οι αναθεωρήσεις τους χορηγούνται από την εκκλησία της Ελλάδος (Γραφείο Ναοδομίας)…» Τι ακριβώς σημαίνουν όλ’ αυτά; Μήπως γίνεται ένα τεράστιο βήμα προς τον διαχωρισμό κράτουςεκκλησίας, χωρίς τυμπανοκρουσίες, και δεν το έχουμε αντιληφθεί; Ή μήπως η σημερινή κυβέρνηση διαμορφώνει ένα νομοθετικό πλαίσιο για να μπορεί η εκκλησία να λειτουργεί ακόμη πιο ανεξέλεγκτα σε ζητήματα που σχετίζονται με τις κτιριακές εγκαταστάσεις της; Για να γίνω πιο συγκεκριμένος, θα αναφέρω ένα παράδειγμα: Το 1980 συνέβησαν στον Δήμο Ηλιούπολης κωμικοτραγικά γεγονότα με πρωταγωνιστή τον τότε δάσκαλο και μετέπειτα «ιερωμένο» Μουλατσιώτη, γνωστό και ως μάνατζερ του συγκροτήματος των «παπαροκάδων». Ο Μουλατσιώτης, μια ωραία πρωία ονόμασε ένα τροχόσπιτο «εκκλησία» (Αγία Μαύρα) και το έστησε σ’ ένα χώρο που προοριζόταν για πλατεία. Ο κόσμος και η δημοτική αρχή αντέδρασαν και το εγχείρημα του Μουλατσιώτη απέτυχε. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1985, με σύμφωνη γνώμη του τότε δημάρχου Δ. Κιντή (προσκείμενου στο ΚΚΕ), παραχωρήθηκε δημόσια δασική έκταση εντός της Β’ Ζώνης Προστασίας Υμηττού, για την ανέγερση ενός ναού, της Αγ. Μαύρας. Κι ενώ έπρεπε να χτιστούν γύρω στα 230 τετραγωνικά μέτρα, τελικά χτίστηκαν αυθαίρετα άλλα 500 περίπου τετραγωνικά μέτρα και αντί της μίας εκκλησίας φτιάχτηκαν τέσσερις (!) (Αγ. Μαύρα–Αγ. Τιμόθεος, Αγ. Φανούριος, Αγ. Ευθυμία, Αγ. Νικόδημος) η μία πάνω στην άλλη, καθ’ υπέρβαση του επιτρεπόμενου ύψους. Σαν να μην έφταναν όλ’ αυτά, το 1999, στο ίδιο οικόπεδο, ξεκίνησαν εκσκαφές για την ανέγερση ξενώνα ή κάτι παρόμοιου. Περιττό να πούμε ότι, τόσο η Πολεοδομία όσο και ο σημερινός δήμαρχος Ηλιούπολης Θ. Γεωργάκης (ΠΑΣΟΚ), δεν παρενέβησαν καθ’ όλη τη διάρκεια των διαδοχικών και παρατεταμένων παρανομιών και οι αυθαίρετες ενέργειες σταμάτησαν μονάχα ύστερα από καταγγελία κάποιων κατοίκων στην Πολεοδομία Αθήνας. Αξίζει να επισημάνουμε ότι αρχικά η Πολεοδομία παρέπεμψε τους πολίτες στη «Ναοδομία» και χρειάστηκαν απειλές δημοσιότητας της υπόθεσης για να αναλάβει τις ευθύνες της… Γιατί τα θυμηθήκαμε τώρα όλα αυτά; Γιατί φοβόμαστε ότι με το νομοσχέδιο που προωθείται από το ΥΠΕΧΩΔΕ, θα γίνει της «Ναοδομίας το κάγκελο». Δηλαδή, οι παρανομίες και οι αυθαιρεσίες της εκκλησίας θα επεκταθούν, εφ’ όσον –πλην των ναών– η Ναοδομία θα είναι αρμόδια για την έκδοση και τον έλεγχο αδειών κάθε είδους κτιριακών εγκαταστάσεων εντός της «εκκλησιαστικής ιδιοκτησίας», η οποία, λόγω ελλείψεως Kτηματολογίου και Δασολογίου, μπορεί να επεκτείνεται οπουδήποτε.

#3 Δεκέμβριος 2005

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Πέτρου Ζερβού

Τέλος, όπως πληροφορούμαστε, σε κάποια Υποθηκοφυλακεία έχουν ζητήσει κάποιοι ναοί και έχει γίνει… σύσταση οριζοντίου ιδιοκτησίας (!), προκειμένου προφανώς, οι συστεγαζόμενοι Άγιοι και Αγίες να τα βρίσκουν μεταξύ τους (όπως στην περίπτωση της Αγ. Μαύρας στην Ηλιούπολη). Νέοι καιροί, νέα ήθη, θα πει κανείς… Όμως το ζήτημα είναι πλέον ανησυχητικό, ύστερα από τα κρούσματα που εμφανίστηκαν ιδίως σε κάποια νησιά, όπου χτίζονται βίλες εκτός σχεδίου με άδεια της Ναοδομίας, η οποία θεωρείται «αρμόδια» επειδή στην ταράτσα της σαλοτραπεζαρίας προβλέπεται ένας «ιδιωτικός ναΐσκος»…

#4 Ιανουάριος 2006

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Το αυθαίρετο “κράτος της ΔΕΗ” στον Υμηττό Κάποτε, υπήρχε μια «Δηµόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισµού» η οποία προσπαθούσε να καλύψει τις ανάγκες ηλεκτροδότησης ενός ραγδαία αυξανόµενου πληθυσµού στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας. Έτσι, έστησε μια «θέση ζεύξης» στον Υµηττό, στα όρια των Δήµων Ηλιούπολης-Αργυρούπολης, όπου μεταφερόταν ρεύµα 150.000 Volt (150KV) από το Κέντρο της Παλλήνης μέσω του ορεινού όγκου τουΥμηττού και διανεµόταν χωρίς να μετασχηµατίζεται σε διάφορες περιοχές της Αθήνας. Το 1978, η τότε κυβέρνηση της Δεξιάς, αποφάσισε κατ’ επιταγή του Συντάγµατος του ’75, να προστατεύσει τον Υµηττό από οικιστικές επεκτάσεις. Το Π.Δ. 544/78, επέτρεπε επιλεκτικά κάποιες κοινωφελείς χρήσεις, όχι όµως και βιοµηχανικές εγκαταστάσεις όπως αυτές της ΔΕΗ . Από τότε, αρχίζει μια λυσσώδης προσπάθεια από τη ΔΕΗ να ανατρέψει το Διάταγµα Προστασίας του Υµηττού: Με τον Ν. 2516/97 χωροθετείται Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης (ΚΥΤ) σε χώρο 135 στρεµµάτων στα όρια των δήμων Ηλιούπολης-Αργυρούπολης. Όµως, η απόφαση 67/1998 του Συµβουλίου της Επικρατείας θεωρεί ότι μια τέτοια χρήση είναι «ασυµβίβαστη µε την προστασία και την αποκατάσταση της οικολογικής ισορροπίας του Υµηττού» και ότι «παραβιάζει το άρθρο 24 του Συντάγµατος». Ωστόσο, η ΔΕΗ επιµένει και µε τον Ν. 2947/2002 «περί Ολυµπιακών έργων υποδοµής κλπ», επαναχωροθετεί στο ίδιο «οικόπεδο» των 135 στρεµµάτων ένα ΚΥΤ 400/150 KV καθώς και ένα ΚΥΤ 150/20 KV. Ακόµη, χωροθετείται η εναέρια γραµµή 400 KV Λαυρίου-Αργυρούπολης και αρχίζουν να κατασκευάζονται δια µέσω του Υµηττού οι απαιτούµενοι πυλώνες μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύµατος. Οι κάτοικοι αντιστέκονται Οι κάτοικοι της περιοχής ωστόσο, δεν «μασάνε». Το καλοκαίρι του 2002 προσφεύγουν στο ΣτΕ και αναγκάζουν τις Δηµοτικές αρχές Αργυρούπολης και Ηλιούπολης να κάνουν το ίδιο. Αναδεικνύουν τις επιπτώσεις για το περιβάλλον και την υγεία από την κατασκευή ενός ΚΥΤ, δίπλα σε σχολεία, κατοικίες και αθλητικές εγκαταστάσεις. Συσπειρωµένοι γύρω από την «Διαδηµοτική Επιτροπή Αγώνα Ν.Α. Αθήνας», καταλαµβάνουν επί 6 μήνες το δρόµο προσπέλασης προς την είσοδο της ΔΕΗ και αναγκάζουν τους εργολάβους να φύγουν. Συγκρούονται µε τα ΜΑΤ και αναγκάζουν επί Σημίτη την Διυπουργική Επιτροπή να αποφασίσει την κατάργηση του ΚΥΤ 400/150 KV, «ώστε να σταµατήσουν οι αντιδράσεις των κατοίκων». Το ΣτΕ δικαιώνει τους κατοίκους, η αυθαιρεσία της ΔΕΗ συνεχίζεται… Τον Ιούνιο του 2005, μετά δηλαδή τους Ολυµπιακούς Αγώνες, το ΣτΕ µε τις αποφάσεις 1672/05 και 1678/05 δικαιώνει τους κατοίκους. Όµως, στον ίδιο χώρο, η ΔΕΗ είχε προλάβει να κατασκευάσει µε την κάλυψη και προστασία ισχυρών δυνάµεων ΜΑΤ που εισέβαλλαν στην περιοχή, ένα μικρότερο ΚΥΤ 150/20 KV, µε δύο μετασχηµατιστές, το οποίο συνεχίζει μέχρι σήµερα να λειτουργεί χωρίς καμιά έγκριση περιβαλλοντικών όρων!!! Ο σηµερινός υπουργός Ανάπτυξης δηλώνει ότι «σέβεται τις αποφάσεις της προηγούµενης κυβέρνησης», ενώ το ΥΠΕΧΩΔΕ προωθεί νοµοσχέδιο για την τροποποίηση του ισχύοντος Γενικού Οικοδοµικού Κανονισµού (ΓΟΚ), επιτρέποντας την κατασκευή πυλώνων στους ορεινούς όγκους, χωρίς ουσιαστικά οικοδοµική άδεια. Μ’ αυτόν τον τρόπο, εξουδετερώνεται η απόφαση 1675/2005 του ΣτΕ η οποία θεωρεί παράνοµους τους πυλώνες της ΔΕΗ που έχουν κατασκευαστεί στον Υµηττό, από το Λαύριο μέχρι την Αργυρούπολη.

#4

Α-δέσποτες απόψεις

Ιανουάριος 2006

του Πάνου Τότσικα

(Η φωτογραφία είναι από πρόσφατη κινητοποίηση)

Το όργανο της τάξης είναι θυμωμένο. Στην πλάτη του ο Υμηττός και οι εγκαταστάσεις της ΔΕΗ. Με το μακρύ του χέρι προσπαθεί να αποτρέψει τη φωτογράφηση, με την παρουσία του να περιορίσει τις αντιδράσεις των πολιτών.

Ο αγώνας των κατοίκων συνεχίζεται Οι κάτοικοι της περιοχής ζητούν να παραµείνει µόνο η προϋπάρχουσα «ζεύξη», να επιστραφεί στο Υπουργείο Γεωργίας η έκταση που έχει παραχωρηθεί στη ΔΕΗ για την κατασκευή του ΚΥΤ, να κατεδαφιστεί ο μαντρότοιχος που την περιβάλλει και να αναδασωθεί ο χώρος. Επίσης, οι κάτοικοι ζητούν να εφαρµοστούν οι πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ, να ανακληθεί η οικοδοµική άδεια του ΚΥΤ 150/20 KV που κατασκευάστηκε χωρίς έγκριση περιβαλλοντικών όρων και να ξεκινήσει άµεσα η διαδικασία διαµόρφωσης πρότασης μετεγκατάστασής του. Οι κάτοικοι δεν αρκούνται στη νίκη που πέτυχαν, δηλαδή στην απόφαση κατάργησης του ΚΥΤ 400/150 KV, εκτιμώντας ότι σύντοµα η ΔΕΗ θα επανέλθει, πιθανώς µε μια πρόταση για ένα ΚΥΤ κλειστού τύπου. Οι κάτοικοι κινητοποιούνται ξανά, δηλώνουν ότι «ο αγώνας συνεχίζεται» και προγραµµατίζουν κλιµάκωση των ενεργειών τους.

#5

Α-δέσποτες απόψεις

Φεβρουάριος 2006

του Πάνου Τότσικα

Δικαίωµα στην πόλη Μια «Πρωτοβουλία» που διεκδικεί το αδύνατο Το φθινόπωρο του 2004, λίγο μετά τη λήξη των Ολυµπιακών Αγώνων της Αθήνας, κάποιοι απ’ αυτούς που συµµετείχαν στη συζήτηση «Ολυµπιακοί Αγώνες, το Δικαίωµα στην Πόλη και ο Συντονισµός των Αντιστάσεων», που διοργανώθηκε από την «Καµπάνια Αντι-2004», αποφάσισαν να απευθύνουν ένα ανοιχτό «Κάλεσµα» για τη δηµιουργία μιας πρωτοβουλίας «Για το δικαίωµα στην πόλη».[1] Το «Κάλεσµα» απευθύνονταν ιδιαιτέρως σε «…αυτούς που νιώθουν τον μεγαλύτερο αποκλεισµό από την πόλη: αυτούς που βλέπουν τη φτώχεια να τους κατακλύζει, αυτούς που μένουν ή κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς σπίτι, χωρίς δουλειά ή χωρίς ελεύθερο χρόνο, αυτούς που ασφυκτιούν από τον έλεγχο, την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και την περιβαλλοντική υποβάθµιση, αυτούς που νιώθουν τη διάκριση στο πετσί τους, λόγω φύλου, ηλικίας, χρώµατος, ταυτότητας, ευαισθησίας ή στάσης ζωής, αυτούς που νιώθουν στην άλλη όχθη της παγκοσµιοποίησης του κεφαλαίου…». Συνάντηση «Για την πόλη που επιθυµούµε» Στις 18 Δεκεµβρίου 2004, πραγµατοποιείται στο ΕΜΠ η πρώτη «Συνάντηση της Πρωτοβουλίας για το Δικαίωµα στην Πόλη», µε θέµα «Η Αθήνα μετά τους Ολυµπιακούς Αγώνες: πραγµατικότητα και προοπτικές». Συµµετείχαν οι πανεπιστηµιακοί Ελένη Πορτάλιου, Ντίνα Βαΐου, Κωστής Χατζηµιχάλης, Σταύρος Σταυρίδης, η μάχιµη ως την τελευταία στιγµή Άννυ Βρυχέα, η Κρίστυ Πετροπούλου και άλλοι. Στο δεύτερο μέρος της «Συνάντησης», µε θέµα «Αντιστάσεις και παρεµβάσεις για την πόλη που επιθυµούµε», συµµετείχαν εκπρόσωποι από διάφορες συλλογικότητες (ΑΡΣΙΣ, ΟΛΚΕ, περιοδικό ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ, Θίασος ΠΑΝΤΟΥΜ, Αυτόνοµο Στέκι), μετανάστες, τοπικές κινήσεις από διάφορες περιοχές της Αθήνας και του Πειραιά. Παγκόσµιος Καταστατικός Χάρτης για το δικαίωµα στην πόλη Το επόµενο διάστηµα, η «Πρωτοβουλία» μετέφρασε, παρουσίασε και διακίνησε ηλεκτρονικά τον «Παγκόσµιο Καταστατικό Χάρτη για το δικαίωµα στην Πόλη», ένα σηµαντικό ντοκουµέντο που συζητήθηκε σε διεθνείς συναντήσεις (Κίτο Ισηµερινού, Βαρκελώνη, Λονδίνο, Πόρτο Αλέγκρε). Ολυµπιακές Εγκαταστάσεις Την άνοιξη του 2005, η «Πρωτοβουλία για το Δικαίωµα στην Πόλη» κινητοποιείται ενάντια στο νοµοσχέδιο «για την αξιοποίηση των Ολυµπιακών εγκαταστάσεων» που κατέθεσε η κυβέρνηση. Επεξεργάζεται θέσεις και προτάσεις, συγκροτεί την «Παναττική Επιτροπή κατά της εκποίησης των Ολυµπιακών εγκαταστάσεων», έρχεται σε επαφή µε θεσµικούς φορείς (ΚΕΔΚΕ, ΤΕΔΚΝΑ, ΕΝΑΕ, ΤΕΕ, ΣΑΔΑΣ, ΓΣΕΕ, ΕΚΑ, κ.ά.), συνδιοργανώνει μαζί τους συνέντευξη Τύπου, συναυλία διαµαρτυρίας (Καλλιθέα) και καταθέτουν όλοι μαζί, κοινό υπόµνηµα στην πρόεδρο της Βουλής (17/5/2005). Είναι από τις ελάχιστες φορές, όπου τα τελευταία χρόνια δηµιουργείται ένα τόσο ευρύ μέτωπο κατά της κυβερνητικής πολιτικής και για πρώτη φορά συµµετέχουν σ’ αυτό εξωθεσµικοί φορείς, όπως οι πρωτοβουλίες πολιτών. Στις 28 Νοεµβρίου 2005, διοργανώνεται από την «Πρωτοβουλία για το δικαίωµα στην πόλη» δηµόσια συζήτηση στο ΤΕΕ µε θέµα «Ολυµπιακές εγκαταστάσεις: αξιοποίηση για ποιους και για τι;», όπου για πρώτη φορά βρίσκονται μαζί όλα τα συντονιστικά σχήµατα που δραστηριοποιούνται σε διάφορες περιοχές της Αττικής, καθώς και αρκετές τοπικές κινήσεις πολιτών. Ως αποτέλεσµα της συνάντησης αυτής, επαναδραστηριοποιείται η «Παναττική Επιτροπή κατά της εκποίησης των Ολυµπιακών εγκαταστάσεων».

#5 Φεβρουάριος 2006

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Βαγγέλη Χερουβείμ

Παρέµβαση στο 4ο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουµ Για το επόµενο διάστηµα, η «Πρωτοβουλία για το δικαίωµα στην Πόλη» προγραµµατίζει την παρέµβασή της στο 4ο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουµ που θα γίνει στην Αθήνα, µάλλον τον Μάιο. Όπως αναφέρεται σε κείµενο της «Οµάδας Εργασίας», προτείνεται η δηµιουργία ενός χώρου για την πόλη, µε σεµινάρια και εργαστήρια, προβολές, εκθέσεις κλπ, μια «βιτρίνα» τοπικών δράσεων και αντιστάσεων, ένας χώρος «…διακριτός, αλλά και σε επικοινωνία µε τα άλλα θέµατα και τους διάφορους συµµετέχοντες στις διαδικασίες του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Φόρουµ και των υπό δηµιουργία αυτόνοµων χώρων…». Ήδη η «Οµάδα Εργασίας» έχει αποκτήσει επαφές µε αρκετά άτοµα και συλλογικότητες από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες (Γερµανία, Ιταλία, Μ. Βρετανία, Ισπανία κ.ά.) και αναµένονται ενδιαφέρουσες εξελίξεις.

_______________________________________________________________________________________ [1]

Ο όρος «Δικαίωµα στην πόλη», για πρώτη φορά χρησιµοποιήθηκε από τον μαρξιστή φιλόσοφο Ανρύ Λεφέβρ.

#6

Α-δέσποτες απόψεις

Μάρτιος 2006

του Πάνου Τότσικα

The «GREEK GATE» Η ανάθεση των Ολυµπιακών Αγώνων το Σεπτέµβριο του 1997 στη χώρα µας, έδωσε τη δυνατότητα σε διάφορα «κέντρα» και σε διάφορους πολιτικούς και οικονοµικούς παράγοντες να ενεργοποιηθούν και να προωθήσουν τα σχέδια και τα συµφέροντά τους. Η ασφάλεια των ολυµπιακών εγκαταστάσεων και της λεγόµενης «ολυµπιακής οικογένειας» (αθλητών, συνοδών, δηµοσιογράφων κλπ), αποτέλεσαν ένα καλό πρόσχηµα για την προώθηση ντόπιων και ξένων σχεδίων και συµφερόντων και την ανάδειξη ελληνικών και ξένων μυστικών υπηρεσιών στον πραγµατικό πρωταγωνιστή αυτού του «μεγάλου γεγονότος», των Ολυµπιακών Αγώνων της Αθήνας. Ιδίως μετά την 11η Σεπτεµβρίου του 2001 στη χώρα µας τέθηκε ο ωµός εκβιασµός: ή µας αναθέτετε την «ασφάλεια» της διεξαγωγής των Ολυµπιακών Αγώνων (πληρώνοντας ταυτοχρόνως μερικές εκατοντάδες εκατοµµύρια ευρώ στις εταιρείες που θα την αναλάβουν) ή δεν στέλνουµε τους αθλητές µας και σαµποτάρουµε τους αγώνες σας. Τότε, η «Πρωτοβουλία Ενάντια στους Ολυµπιακούς Αγώνες» είχε ρίξει το σύνθηµα: «Δώστε πίσω την Ολυµπιάδα», χωρίς βέβαια αυταπάτες εφόσον και οι πιο υποψιασµένοι για τις επιπτώσεις των Ολυµπιακών Αγώνων στην Αθήνα, δεν τολµούσαν να πάνε κόντρα στην πλειοψηφία των Ελλήνων που ζώντας την πιο μεγάλη εθνική φαντασίωση μετά την εκστρατεία στη Μικρά Ασία, το 1920, ήταν σύµφωνοι να ανεχθούν τα πάντα, ώστε να πραγµατοποιηθούν οι Ολυµπιακοί Αγώνες στη χώρα µας και να θεωρηθούν «πετυχηµένοι». Έτσι, ενώ το «έλλειµµα δηµοκρατίας» γινόταν όλο και πιο έντονο και η συρρίκνωση των ατοµικών δικαιωµάτων όλο και πιο εµφανής, θεωρήθηκε λογικό και αποδεκτό να πετάει καθηµερινά ένα Ζέπελιν πάνω απ’ τα κεφάλια µας και να καταγράφει τα πάντα. Θεωρήθηκε επίσης, λογικό και «νόµιµο» να παρακολουθούνται χιλιάδες, δεκάδες χιλιάδες τηλέφωνα υπόπτων για «έκνοµες και ανατρεπτικές ενέργειες» κατά τη διάρκεια των Ολυµπιακών Αγώνων. Μόνο που, όπως αποδείχτηκε ενάµισι χρόνο αργότερα, ανάµεσα στους υπόπτους για έκνοµες ενέργειες ήταν και ο τότε –και σηµερινός– πρωθυπουργός της χώρας Κ.Καραμανλής, υπουργοί σηµαντικών υπουργείων, η στρατιωτική και αστυνοµική ηγεσία της χώρας, οι υπεύθυνοι των μυστικών υπηρεσιών και, βεβαίως, αριστεροί ακτιβιστές και αντιεξουσιαστές. Μόνο που, όπως αποδείχτηκε, η «νόµιµη» παρακολούθησή τους, το «GREEK GATE» δηλαδή το ελληνικό «WATERGATE», δεν έληξε µε το τέλος των Ολυµπιακών Αγώνων αλλά συνεχίστηκε πολλούς μήνες αργότερα, έως ότου ο «τυχαίος θάνατος» ενός τεχνοκράτη ανάγκασε κάποιους να μιλήσουν, ανάγκασε την κυβέρνηση έντεκα μήνες αργότερα να αποκαλύψει κάποιες πτυχές της όλης υπόθεσης, αφήνοντας τα υπόλοιπα για τους δηµοσιογράφους. Ηθικόν δίδαγµα: Μέχρι πριν λίγα χρόνια, το κράτος και το παρακράτος της Δεξιάς και του ΠΑΣΟΚ παρακολουθούσε και φακέλωνε τους αριστερούς, τους ακροαριστερούς, τους αναρχικούς. Όµως στην εποχή της παγκόσµιας «Νέας Τάξης» τα δεδοµένα έχουν αλλάξει. Τώρα, κάποιος υπερεθνικός «μεγάλος αδερφός» παρακολουθεί και φακελώνει τους πάντες. Αριστερούς και δεξιούς, από τον πρωθυπουργό της χώρας και τους επιτελάρχες των σωµάτων ασφαλείας μέχρι τους ακτιβιστές του κινήµατος κατά της παγκοσµιοποίησης.

#6 Μάρτιος 2006

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Λέανδρου

Μόνο που για να το κάνουν αυτό, χρειάζονται κάποια προσχήµατα. Και οι Ολυµπιακοί Αγώνες της Αθήνας, αποτελούσαν ένα καλό πρόσχηµα. Συνεπώς, δεν μπορούν να παριστάνουν κάποιοι σήµερα τους άσχετους, λέγοντας ότι εµείς δεν ξέραµε, δεν μπορούσαµε να φανταστούµε ότι θα συµβούν όλα αυτά, ότι εµείς δώσαµε τη συγκατάθεσή µας «υπό προϋποθέσεις», οι οποίες δεν τηρήθηκαν. Επίσης, δεν μπορεί να ισχυρίζεται κανείς ότι «είχαµε αποδεχθεί µόνο τις νόµιµες παρακολουθήσεις και υποκλοπές» δηλαδή, µόνο τη «νόµιµη κατασκοπεία» κατά της χώρας µας, µόνο το «νόµιµο» φακέλωµα των απείθαρχων και ανυπότακτων πολιτών.

#7 Απρίλιος 2006

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Τσιφλίκι Καρά: Από τους Οθωµανούς στους Νάστους Στην περιοχή της σηµερινής Ηλιούπολης, στους πρόποδες του Υµηττού, υπήρχε επί Τουρκοκρατίας το «τσιφλίκι Καρά». Το 1830, µε βάση τα πωλητήρια των Οθωµανών ιδιοκτητών του προς τους Έλληνες αγοραστές του, στην «εν γένει» οριοθέτηση του «τσιφλικιού Καρά» περιλαµβάνονταν «4 ζευγάρια», εκ των οποίων το ένα είχε γίνει χέρσο λόγω της εγκατάλειψης της συστηµατικής του καλλιέργειας. Σύµφωνα λοιπόν µε έγκυρους εκτιµητές, η ιδιωτική γη στην περιοχή αυτή πρέπει να ανερχόταν στα 500550 στρέµµατα. Πέρασαν χρόνια και ζαµάνια, πέρασε και το «τσιφλίκι Καρά» από διάφορα χέρια (Ελλήνων και ξένων) και το 1922 κατέληξε στα χέρια του κτηνοτρόφου Αλεξίου Νάστου. Με τη διαφορά όµως ότι το «τσιφλίκι Καρά» είχε, λιγάκι, «ξεχειλώσει»… και είχε φτάσει τα 12.770 στρέµµατα! Πώς έγινε το θαύµα αυτό; Μα, πολύ απλά: τα ανατολικά του όρια έφτασαν από τους πρόποδες στην κορυφή του Υµηττού, τα βόρεια όρια έφτασαν μέχρι το λόφο «Κοπανά», στον σηµερινό Βύρωνα και τα νότια όρια έφτασαν μέχρι την… Άνω Γλυφάδα, συµπεριλαµβάνοντας τη σηµερινή Αργυρούπολη. Χωρίς κανένα ουσιαστικό κρατικό έλεγχο, ο Νάστος και οι κληρονόµοι του κατέτµησαν μια τεράστια έκταση σε οικόπεδα και την πούλαγαν, ανενόχλητοι ουσιαστικά, μέχρι το 1984. Τότε, η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, πιεσµένη από τους αγώνες των κατοίκων της περιοχής και κυρίως της αριστερής διοίκησης του Δήµου Ηλιούπολης, μπλοκάρισε τις μεταβιβάσεις των οικοπέδων που δεν είχαν προλάβει να πουλήσουν οι κληρονόµοι Νάστου, καταγράφοντάς τα ως «ακίνητα του ελληνικού δηµοσίου». Είχε προηγηθεί η ιστορική απόφαση 4910/1977 του Εφετείου Αθηνών, η οποία, μεταξύ άλλων, ανέφερε ότι «… εκ πλάνης των οργάνων του Δηµοσίου, τα οποία εξ ασυγγνώστου αµελείας παρέλειψαν να εξετάσουν τους τίτλους του Νάστου, µε αποτέλεσµα… τεράστια ζηµίαν του Δηµοσίου, αφού ο Νάστος δια της μεθόδου της επεκτάσεως της αρχικής περιουσίας του των “4 ζευγαριών”, δηλαδή 320-520 κατ’ ανώτατο όριο στρεµµάτων, επέτυχε να σφετερισθεί χιλιάδες στρεµµάτων γης κάτωθεν των προπόδων της δυτικής πλευράς του Υµηττού, τα οποία εκάλυψαν τον σηµερινόν οικισµόν Ηλιουπόλεως…». Κάποτε λοιπόν, υπήρχαν τέτοιοι δικαστές, που έπαιρναν τέτοιες δικαστικές αποφάσεις και οι οποίοι δεν δίσταζαν να χαρακτηρίσουν τους Νάστους «σφετεριστές» της δηµόσιας περιουσίας. Από το 1984, οι κληρονόµοι Νάστου έχουν αποδοθεί σε συνεχείς δικαστικούς αγώνες εναντίον του Ελληνικού Δηµοσίου. Επιχειρούν να μπλοκάρουν τις παραχωρήσεις οικοπέδων και ακινήτων από την Κτηµατική Εταιρεία του Δηµοσίου προς τον Δήµο Ηλιούπολης, ενώ παράλληλα επιδιώκουν «συµβιβασµό» µε το ελληνικό δηµόσιο, παραιτούµενοι από τις διεκδικήσεις τους μέχρι την… κορυφογραµµή του Υµηττού. Από το 1984 µέχρι σήµερα, οι κληρονόµοι Νάστου προσπαθούν σε διάφορα δικαστήρια να αποδείξουν ότι οι χειµερινές και θερινές βοσκές που αναφέρονται στο «τσιφλίκι Καρά», όπως και οι δασικές εκτάσεις που υπήρχαν σ’ αυτό, ανήκουν ιδιοκτησιακά σ’ αυτούς. Όµως κάτι τέτοιο σαφώς δεν ισχύει, αφού οι «βοσκές» σήµαιναν απλώς «νοµές», δηλαδή χρήση εκτάσεων για βόσκηση μικρών και μεγάλων ζώων. «Όλα τα λιβάδια στα διάφορα τσιφλίκια για την επικαρπία των οποίων δεν έχει να παρουσιάσει κάποιος έγγραφο (ταπί), δηλωθέν επί Τουρκικής εξουσίας, θεωρούνται ως δηµόσια και η νοµή μένει ως και τούδε εις το δηµόσιον...», ανέφερε το Διάταγµα µε το οποίο ρυθµίστηκε νοµοθετικά το 1834 το ζήτηµα των λιβαδιών. Και για το «τσιφλίκι Καρά» δεν υπήρξε ποτέ κάποιο τέτοιο «ταπί».

#7 Απρίλιος 2006

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

«Εγκαταλείψτε την πόλη». Από το βιβλίο των R. Crumb και P. Poplaski με τίτλο «The R. Crumb Handbool».

Και όµως, παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν δικαστήρια που σε επιµέρους δίκες εκδίδουν αποφάσεις σύµφωνα µε τους ισχυρισµούς των κληρονόµων Νάστου θεωρώντας ότι το «ζευγάρι» ήταν 3.300 στρέµµατα (!), θεωρώντας ότι οι βοσκές και τα λιβάδια συµπεριλαµβάνονταν στην ιδιοκτησία του αρχικού «τσιφλικιού Καρά». Το επόµενο διάστηµα, ολοκληρώνεται η μεγάλη δίκη που ξεκίνησε πριν από περίπου 20 χρόνια (!), μεταξύ κληρονόµων Νάστου και Ελληνικού Δηµοσίου, το οποίο έχει πλέον επανέλθει στην παραδοσιακή μακαριότητά του (για να µην πούµε κάτι άλλο…), ενώ οι εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των κοµµάτων δεν αναλαµβάνουν καμία ουσιαστική πρωτοβουλία, παρακολουθώντας αδρανείς τα τεκτενόµενα. Οι µόνοι που τάραξαν τα νερά ήταν κάποιοι πολίτες από το «Κέντρο Κοινωνικής Παρέµβασης Ηλιούπολης», οι οποίοι συνέταξαν και κατέθεσαν προς κάθε αρµόδια Αρχή ένα Υπόµνηµα και μια Τεχνική Έκθεση µε τα οποία παρουσιάζεται η άλλη εκδοχή για τα πραγµατικά όρια του «τσιφλικιού Καρά». Το ζήτηµα που τίθεται πλέον είναι αν θα βρεθούν δικαστές που θα ορθώσουν το ανάστηµά τους στους «σφετεριστές της δηµόσιας περιουσίας», όπως ανέφερε η ιστορική απόφαση 4910/1977; Θα ανακοπούν οι κυβερνητικοί σχεδιασµοί απόδοσης στους καταπατητές των δηµοσίων κτηµάτων, της δηµόσιας γης; Ενδιαφέρεται κανείς σήµερα, να υπερασπιστεί τη δηµόσια περιουσία;

#8 Μάιος 2006

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Η κοινωνική σύγκρουση στο πεδίο της πόλης Με αφορµή το 4ο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουµ (Αθήνα, 4-7 Μαΐου), πραγµατοποιούνται σε διάφορους χώρους συζητήσεις που αφορούν τα σηµερινά προβλήµατα των πόλεων. Θεωρώντας ότι κάποιες από τις ενδιαφέρουσες απόψεις που κατατίθενται σε διάφορα «στρογγυλά τραπέζια» δεν γίνονται γνωστές παρά στους ελάχιστους συµµετέχοντες, παραθέτω αποσπάσµατα από εισηγητικά κείµενα και ανακοινώσεις, από τα οποία προκύπτει ένας αξιόλογος προβληµατισµός που καλό θα ήταν να γίνει κτήµα όλων και να οδηγήσει σε «κοινές δράσεις». Η πόλη – εµπόρευµα «...Η πόλη αποτελεί πεδίο σύγκρουσης στρατηγικών και συµφερόντων, αντανάκλαση των κυρίαρχων οικονοµικών δοµών και κοινωνικών σχέσεων».[1] «...Όλοι οι πολίτες έχουν το δικαίωµα να συµµετέχουν άµεσα ή δι’ αντιπροσώπευσης στον έλεγχο, στο σχεδιασµό και στη διακυβέρνηση των πόλεων...».[2] «...Οι κάτοικοι μιας πόλης, πιστεύουµε πως έχουν πολλά περισσότερα κοινά από το ότι μένουν απλά στην ίδια γειτονιά. Η σύγχρονη πόλη, μαζί και η κοινωνία που τη συγκροτεί, εµφανίζεται πια ως το πιο προνοµιακό πεδίο για την εντατικοποίηση και τη διεύρυνση της εκµετάλλευσης σε όλα τα επίπεδα. Από την ικανοποίηση των βασικών υλικών µας αναγκών, τη μετακίνηση, την εργασία, το σχολείο, τις κοινωνικές σχέσεις, τη συµµετοχή στα κοινά και την πολιτιστική έκφραση, μέχρι το παιχνίδι, τη διαχείριση του “ελεύθερου” χρόνου, τις στιγµές αναψυχής και γλεντιού, όλοι µας καθηµερινά βιώνουµε την εµπορευµατοποίηση, την ιδεολογική χειραγώγηση, τον κοινωνικό έλεγχο, την καταστολή και, τελικά, τη χειρότερη έκφανση του καπιταλιστικού συστήµατος παραγωγής, την εκµετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο...».[3] «…Η πολιτική που εφαρµόζεται σήµερα στην Ελλάδα όπως και σε όλη την Ευρώπη, συνίσταται σε επιλογές που υπαγορεύονται από την οικονοµική λογική, οι οποίες, ανεξάρτητα από τις διαφορές των φορέων εφαρµογής τους από χώρα σε χώρα (δηλ. των κυβερνήσεων), έχουν ως κοινή συνιστώσα την υποχώρηση των κοινωνικών κεκτηµένων. Οι συνέπειες των επιλογών αυτών είναι ήδη αισθητές στην καθηµερινή ζωή όλων µας, είτε ζούµε στο Ναύπλιο είτε στην Αθήνα είτε σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή πόλη. Σύντοµα τα προβλήµατα που αυτές έχουν δηµιουργήσει στη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτώνκατοίκων, θα είναι οξύτατα. Η λογική “κόστος-κέρδος” στην εκµετάλλευση των δηµόσιων αγαθών, θα οδηγήσει στον κοινωνικό αποκλεισµό όλο και μεγαλύτερης μερίδας του πληθυσµού».[4] «....Για να περιοριστούν οι αντιδράσεις της κοινωνίας απέναντι στους εξουσιαστικούς σχεδιασµούς, χρησιµοποιείται ένας τεράστιος μηχανισµός προπαγάνδας, µε κύριο εκφραστή τα ΜΜΕ, ο οποίος έχει σκοπό την απόσπαση της κοινωνικής συναίνεσης κάνοντας λόγο για αναβάθµιση γειτονιών και δίνοντας ένα θετικό περιεχόµενο στην έννοια «ανάπλαση», παρουσιάζοντάς την ως απαραίτητη για την καλυτέρευση της ζωής µας και όχι ως αυτό που πραγµατικά είναι, δηλαδή καταστροφή των δηµόσιων χώρων και την ανασύνθεσή τους έτσι ώστε να επιτυγχάνεται αποτελεσµατικότερος έλεγχος και μεγαλύτερες ευκαιρίες κέρδους...».[5]

#8 Μάιος 2006

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

του Φολόν, από το φιλμ «Qui êtes vous, Polly Maggoo?» («Ποια είσαι, Πόλυ Μαγκού;»)

Για μια αυτόνοµη παρέµβαση στην πόλη «...Η συρρίκνωση, το ξεπούληµα του δηµοσίου χώρου της πόλης, του αστικού και περιαστικού χώρου, των παραλιών, των ορεινών όγκων και των δασικών εκτάσεων, καθώς και η εκµετάλλευσή τους από ιδιώτες επιχειρηµατίες, µας αφορά όλους, µε την ίδια έννοια που µας αφορά η συρρίκνωση, το ξεπούληµα του δηµόσιου τοµέα της οικονοµίας, των δηµόσιων επιχειρήσεων, της δηµόσιας υγείας, της δηµόσιας εκπαίδευσης. Να αναδείξουµε την κοινωνική σύγκρουση στο πεδίο της πόλης, την αντίθεσή µας στις κερδοσκοπικές, νεοφιλελεύθερες-καπιταλιστικές επιλογές, ερχόµενοι σε αντιπαράθεση µε τα μικρά και μεγάλα συµφέροντα. Να επανοικειοποιηθούµε τους δηµόσιους χώρους, τους δρόµους, τα πεζοδρόµια, τις πλατείες, τους ελεύθερους παραλιακούς και δασικούς χώρους. Να προκαλέσουµε ρήγµατα στην κυριαρχία της ανεξέλεγκτης αγοράς, των τεχνοκρατών και των ενσωµατωµένων στο σύστηµα κοµµάτων, διεκδικώντας το δικαίωµά µας να συµµετέχουµε ουσιαστικά και όχι τυπικά “στον έλεγχο, το σχεδιασµό και στη διακυβέρνηση των πόλεων”. Διεκδικούµε μια διαφορετική οργάνωση της πόλης, της κοινωνίας: Διεκδικούµε μια εξουσία των πολλών κι όχι των λίγων, μια εξουσία που να συγκροτείται και να ελέγχεται από τα κάτω. Διεκδικούµε το δικαίωµα στην πόλη, το δικαίωµα στην ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον».[6] _______________________________________________________________________________________ [1]

«Κέντρο Κοινωνικής Παρέµβασης Ηλιούπολης». «Παγκόσµιος Καταστατικός Χάρτης για το Δικαίωµα στην Πόλη».

[3] «ΠΡΩτοβουλία ΚΑΤοίκων στα ΝΟΤΙΑ».

[4] «Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουµ – Επιτροπή Αργολίδας».

[5] «Αυτόνοµο Αντιεξουσιαστικό Στέκι Πάτρας».

[6] Πάνος Τότσικας, «Πόλη, Τοπική Αυτοδιοίκηση και Αυτόνοµες Κινήσεις Πολιτών», περιοδικό «ΔΙΑΠΛΟΥΣ» # 11.

[2]

#9 Ιούνιος 2006

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Οι εµπρηστές και οι καταπατητές τώρα δικαιώνονται Ζούµε σε μια εποχή γενικευµένης κερδοσκοπίας, ανεξέλεγκτου ανταγωνισµού και εµπορευµατοποίησης των πάντων. Σε μια εποχή όπου κυριαρχεί η ασυδοσία του ιδιωτικού κεφαλαίου, όπου τα «δηµόσια αγαθά» μετατρέπονται σε αντικείµενο άγριας εκµετάλλευσης από διαφόρων τύπων «επιχειρήσεις». Ο δηµόσιος χώρος της πόλης, ο περιαστικός χώρος, οι δασικές εκτάσεις, οι ελεύθερες παραλίες, συρρικνώνονται ραγδαία, χάνουν την «αξία χρήσης» τους, αποκτούν «ανταλλακτική αξία» και παραχωρούνται σε ιδιώτες για πολύχρονη εκµετάλλευση. Το ίδιο συµβαίνει µε το οδικό δίκτυο, τις εγκαταστάσεις κοινωνικού εξοπλισµού, τις υποδοµές. Ζούµε σε μια εποχή παγκόσµιας οικολογικής κρίσης: θερµοκρασιακή αύξηση, στρώµα του όζοντος σε αποσύνθεση, συρρίκνωση της βιοποικιλότητας, αποψίλωση των δασών, ρύπανση του εδάφους, του αέρα, των υδάτων. Συµπτώµατα μιας «ασθένειας» που εξαπλώνεται ραγδαία παντού. Μιας «ασθένειας» που σχετίζεται µε το κυρίαρχο σήµερα οικονοµικό και κοινωνικό σύστηµα, τον καπιταλισµό. Οι φλυαρούντες περί «βιώσιµης» και «αειφόρου» ανάπτυξης αντιλαµβάνονται τη φύση ως «οικονοµικό περιβάλλον», αναλαµβάνοντας τη διαχείριση της «προστασίας της φύσης». Με το αζηµίωτο, συνήθως... Η αναθεώρηση του άρθρου 24 Το 2001, επί πρωθυπουργίας Σηµίτη, η απόπειρα αναθεώρησης του άρθρου 24 του Συντάγµατος «περί προστασίας του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος» προσέκρουσε σε ένα απρόβλεπτο κίνηµα αντίστασης πολιτών, το οποίο κατάφερε να κινητοποιήσει ευρύτερες κοινωνικές δυνάµεις (περιβαλλοντικούς φορείς, επιστηµονικές οργανώσεις, κόµµατα, κ.ά.) και τελικά να αποτρέψει την «εκ βαθέων» τροποποίηση του άρθρου 24. Ωστόσο, δύο χρόνια αργότερα, η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ προώθησε µε νοµοθετική ρύθµιση (Ν. 3208/2003) την επί τα χείρω τροποποίηση του Ν. 998/1979 και του Ν.Δ. 86/1969 (Δασικού Κώδικα) που ρυθµίζουν την προστασία της δηµόσιας περιουσίας ενώ, επί Νέας Δηµοκρατίας, µε την εγκύκλιο 1099/2004, του υφυπουργού Γεωργίας Ε. Μπασιάκου, άνοιξε ο δρόµος για τον αποχαρακτηρισµό μιας σειράς εκτάσεων που μέχρι τότε θεωρούνταν δάση και δασικές εκτάσεις. Η Νέα Δημοκρατία, παρ’ ότι αντιτάχθηκε εν μέρει στην προηγούµενη αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγµατος, προωθεί σήµερα την εκ νέου αναθεώρησή του, ώστε ο χωροταξικός σχεδιασµός να συνδεθεί µε τη χρήση των δασικών εκτάσεων. Δηλαδή, ώστε να δοθεί η δυνατότητα χρήσης των δασών για οικιστικούς σκοπούς. Ουσιαστικά, µε τη συνταγµατική αναθεώρηση επιδιώκεται ο αποχαρακτηρισµός 45.000.000 περίπου στρεµµάτων δασικών εκτάσεων και η κατάργηση της προστασίας τους, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα να αλλάξουν χρήση και να τσιµεντοποιηθούν. Παράλληλα, καταργείται και το «τεκµήριο κυριότητας του δηµοσίου» στις δασικές αυτές εκτάσεις. Έτσι, η αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος, αποτελεί μια άδηλη αναδιανομή της δημόσιας γης προς όφελος κάποιων εμπρηστών, καταπατητών κλπ και επιβράβευση όσων σφετερίστηκαν ένα δηµόσιο αγαθό, που ανήκει σε όλους µας.

#9

Α-δέσποτες απόψεις

Ιούνιος 2006

του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Λάζαρου Ζήκου

Είναι χαρακτηριστικό ότι παράλληλα, προωθείται από το υπουργείο Οικονοµικών ένα σχέδιο νόµου µε τίτλο «ιδιοκτησιακές ρυθµίσεις κατεχόµενων ακινήτων του δηµοσίου», µε το οποίο προβλέπεται να αποδοθούν άµεσα τίτλοι ιδιοκτησίας σε καταπατητές περίπου 3,5 εκατ. στρεµµάτων έναντι χαµηλού τιµήµατος. Το ζήτηµα που τίθεται σήµερα είναι: θα ανεχθούµε τη συρρίκνωση των δασικών εκτάσεων εν ονόµατι της οικιστικής αξιοποίησής τους προς όφελος κάποιων μικρών και μεγάλων συµφερόντων, κάποιων πραγµατικών ιδιοκτητών ή καταπατητών; Θα συνεχίσουµε να παρακολουθούµε αδρανείς το σφετερισµό και την ιδιοποίηση ενός δηµόσιου αγαθού, της δηµόσιας γης από καταπατητές;

# 10

Α-δέσποτες απόψεις

Ιούλιος 2006

του Πάνου Τότσικα

Μπίζνες στην παραλία Σαρωνικού Την επόµενη δεκαετία, το κέντρο βάρους της Αθήνας μετατοπίζεται στην παραλία του Σαρωνικού. Από την περιοχή του Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας μέχρι τον Άγιο Κοσµά, ένα «οικιστικό συνεχές» βρίσκεται υπό διαµόρφωση. Σε μια έκταση λίγων χιλιοµέτρων, πέραν των όσων προϋπήρχαν, κατασκευάστηκαν τα τελευταία χρόνια μια σειρά εγκαταστάσεις που χρησιµοποιήθηκαν κατά το εικοσαήµερο των Ολυµπιακών Αγώνων και από τότε παραµένουν κλειστές ή χρησιµοποιούνται ελάχιστα: γήπεδο μπητς βόλεϊ και τάεκβο-ντο στην παραλία της Καλλιθέας, Ιστιοπλοϊκό Κέντρο Αγ. Κοσµά, εγκαταστάσεις κανό-καγιάκ, μπάσκετ, ξιφασκίας, σοφτ µπολ και μπέιζ µπολ στο χώρο του πρώην αεροδροµίου του Ελληνικού. Εγκαταστάσεις που στοίχισαν πανάκριβα στον ελληνικό λαό και που θα πληρώνει για πολλές δεκαετίες τα δάνεια και τους τόκους. Εγκαταστάσεις που θα μπορούσαν να γίνουν προσωρινές, να γίνουν λυόµενες και μετά να μεταφερθούν αλλού, όπου υπήρχαν πραγµατικές ανάγκες, έγιναν μόνιµες και μετά έψαχναν να βρουν τι θα τις κάνουν. Όχι όλες βέβαια. Γιατί κάποιες απ’ αυτές είχαν φτιαχτεί µε σκοπό να παραχωρηθούν σε συγκεκριµένα συµφέροντα και είναι θέµα χρόνου να περάσουν στα χέρια τους. Στον Αγ. Κοσµά, χωροθετήθηκε ένα δήθεν «Ολυµπιακό Κέντρο Ιστιοπλοΐας». Στην πραγµατικότητα, αυτό που έγινε ήταν η κατασκευή μιας τεράστιας μαρίνας 1.000-1.200 σκαφών, σε μια έκταση 425 στρεµµάτων, στην οποία προβλέπεται να δοµηθούν εγκαταστάσεις επιφάνειας 64 περίπου στρεµµάτων: εµπορικά καταστήµατα, μπανγκαλόου µε σουίτες κατηγορίας 5 αστέρων, χώροι εστίασης, ψυχαγωγικές(;) πολιτιστικές(;), αθλητικές και υπαίθριες δραστηριότητες, καθώς και ένα ελικοδρόµιο για να µη διασταυρώνονται οι VIP’S µε το λαουτζίκο... Ο χώρος του πρώην αεροδροµίου του Ελληνικού προβλέπεται να αποτελέσει ένα σύγχρονο παράδεισο, σύµφωνα µε τους εµπνευστές μιας «ιδέας» που ξεκίνησε επί ΠΑΣΟΚ και προωθείται επί ΝΔ. Σε μια έκταση 1.000 στρεµµάτων προγραµµατίζεται η κατασκευή υπερπολυτελών διαµερισµάτων, δίπλα στο Γκολφ της Γλυφάδας, σε χαµηλά κτίρια, µε φαρδείς δρόµους και πεζοδρόµια. Χαράς ευαγγέλια, λοιπόν, για τους ευτυχείς προνοµιούχους (Έλληνες, Γιαπωνέζους, Αµερικάνους, Ευρωπαίους, κ.ά.) που θα μπορούν να πληρώσουν ακριβά, για ν’ αποκτήσουν ένα διαµέρισµα στον παράδεισο του Ελληνικού, µε θέα τη θάλασσα, δίπλα στο «μεγαλύτερο πάρκο της Ευρώπης», όπως διακηρύττουν οι εκάστοτε «αρµόδιοι» υπουργοί... Στην πραγµατικότητα λοιπόν, προγραµµατίζεται να χτιστεί στο Ελληνικό μια καινούρια πόλη τουλάχιστον 10.000 κατοίκων υψηλών εισοδηµάτων, καθώς και ένα ξενοδοχείο επί της Λεωφ. Ποσειδώνος, κοντά στη μαρίνα του Αγ. Κοσµά, για την εξυπηρέτηση κάποιων «υψηλών φιλοξενούµενων ή επισκεπτών». Στον υπόλοιπο χώρο του πρώην αεροδροµίου του Ελληνικού, στο λεγόµενο «Πάρκο», προβλέπεται να διατηρηθούν 41 από τα υπάρχοντα μικρά και μεγάλα κτίρια, μεταξύ των οποίων και οι «προσωρινές» Ολυµπιακές εγκαταστάσεις, και να παραχωρηθούν σε ιδιώτες για εκµετάλλευση για τα επόµενα 20-25 χρόνια. Όσον αφορά τον ενδιάµεσο χώρο μεταξύ των κτιρίων, προβλέπονται δρόµοι ασφαλτοστρωµένοι ή τσιµεντοστρωµένοι (όχι χωµατόδροµοι), πλατείες µε τσιµεντόπλακες (πήραµε μια ιδέα όσοι επισκεφτήκαµε το 4ο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουµ) και ό,τι αποµείνει, κάτι ζαρντινιέρες δηλαδή, θα φυτευτούν µε γκαζόν, πανσέδες, κλπ, ώστε να µην κρύβονται, βρε αδερφέ, τα τραπεζοκαθίσµατα των καφετεριών και οι «άλλες δραστηριότητες».

# 10 Ιούλιος 2006

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Moa, από την έκδοση “World Press Cartoon 2006” Η μελέτη που παρουσίασε πρόσφατα ο κ. Σουφλιάς δε λέει κουβέντα για πόσα στρέµµατα από τα συνολικά 5.300 θα φυτευτούν µε υψηλό πράσινο, πού θα είναι αυτά, αν θα υπάρχει συνέχεια μεταξύ τους κλπ. Όµως, το πιο μεγάλο ανέκδοτο είναι η διαβεβαίωση των «αρµοδίων» ότι το ξεπούληµα 1.000 στρεµµάτων στο Ελληνικό και η δηµιουργία μιας νέας πόλης 10.000 κατοίκων, γίνεται... για να χρηµατοδοτηθούν έργα στον υπόλοιπο χώρο που αποµένει, στο λεγόµενο «πάρκο», καθώς και σε... διάφορες υποβαθµισµένες περιοχές της Αθήνας. Χαράς ευαγγέλια λοιπόν για τους κατοίκους του Ασπροπύργου, της Μάνδρας, του Καµατερού και του Ζεφυρίου. Λίγη υποµονή ακόµα και όπου να ’ναι καταφθάνει ζεστό χρήµα απ’ το Ελληνικό. Όµως, εκτός από τον Αγ. Κοσµά και το Ελληνικό, στον παράκτιο χώρο του Σαρωνικού ξεκίνησε ή προβλέπεται να ξεκινήσει η εκµετάλλευση από ιδιώτες μιας σειράς άλλων εγκαταστάσεων: περιοχή σταδίου Ειρήνης και Φιλίας (μαρίνα μεγάλων σκαφών), παραλία Καλλιθέας (γύρω από το μπητς βόλεϊ και το τάε-κβο-ντο), παλιός Ιππόδροµος, παραλία Π. Φαλήρου (εµπορικό κέντρο Βωβού και Village World) κ.ά. Επισηµαίνεται ότι στο παραλιακό μέτωπο του Σαρωνικού, συσσωρεύονται ήδη τρεις μεγάλες ιδιωτικοποιηµένες μαρίνες (Αλίµου, Φλοίσβου, Ζέας). Τι αποµένει για τους «µη προνοµιούχους»; Οι πρώην πλαζ του ΕΟΤ (Αλίµου, Βούλας, Βουλιαγµένης, Βάρκιζας) οι οποίες έχουν ήδη παραχωρηθεί σε ιδιώτες για εκµετάλλευση µε ακριβό εισιτήριο εισόδου και κάποιες ελάχιστες ελεύθερες (για πόσο ακόµα;) παραλίες. Αλλά γι’ αυτά θα πρέπει να μιλήσουµε μιαν άλλη φορά...

# 11 Αύγουστος 2006

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Δέσµιοι του κυρίαρχου μοντέλου διαχείρισης Σε δυόµιση μήνες γίνονται οι καθιερωµένες ανά τετραετία δηµοτικές και νοµαρχιακές εκλογές για την ανάδειξη νέων δηµοτικών και νοµαρχιακών συµβουλίων. Ως γνωστόν, ο θεσµός της «Τοπικής Αυτοδιοίκησης» θεωρείται ένας από τους τρεις κορυφαίους θεσµούς της αντιπροσωπευτικής δηµοκρατίας. Οι άλλοι δύο είναι το Κοινοβούλιο και τα Συνδικάτα. Αν και υποτονικά σε σχέση µε τις προηγούµενες «αναµετρήσεις», έχουµε ήδη αρχίσει να παίρνουµε μια γεύση για το τι πρόκειται να ακολουθήσει το επόµενο διάστηµα: γαλάζιοι, τιρκουάζ, πράσινοι και λαχανί υποψήφιοι δήµαρχοι και νοµάρχες διασταυρώνουν τα ξίφη τους ζητώντας να τους ψηφίσουµε για να µας σώσουν απ’ όλα τα κακά που πρόκειται να µας συµβούν, αν δεν τους ψηφίσουµε ή για να µη µας ξανασυµβούν όλα τα κακά που έγιναν τα προηγούµενα χρόνια. Από την άλλη πλευρά, ροζ, κόκκινοι και κατακόκκινοι υποψήφιοι δήµαρχοι ασκούν οξύτατη κριτική (δικαιολογηµένη σε γενικές γραµµές) στους υφισταµένους και υποψήφιους γαλαζο-τιρκουάζ-πρασινολαχανί δηµάρχους και νοµάρχες, υποσχόµενοι ότι όταν τους ψηφίσουµε, τα πράγµατα θα αλλάξουν «ριζικά». Ας προσπαθήσουµε όµως να δούµε τα πράγµατα από μιαν άλλη οπτική γωνία. Πόσο «ριζικά» άλλαξαν τα πράγµατα π.χ. στην Καισαριανή, τη Νίκαια, τη Νέα Σµύρνη, την Παλλήνη, την Καρδίτσα, στους τρεις δήµους της Ικαρίας, όπου επικράτησαν στις προηγούµενες εκλογές (και όχι µόνο) ροζ και κόκκινοι δήµαρχοι; Και αν δεν άλλαξαν, γιατί δεν άλλαξαν; Φταίει µόνο η κακούργα «κεντρική διοίκηση», η κυβερνητική πλειοψηφία και το «κράτος των Αθηνών» που δεν έδωσε αρκετά χρήµατα, που ελέγχει ασφυκτικά τους δήµους και τις κοινότητες ανά την επικράτεια; Φταίει µόνο η ισχύουσα νοµοθεσία, το υφιστάµενο θεσµικό πλαίσιο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση που δεν της δίνει αρκετές και σαφείς αρµοδιότητες; Ή όταν δίνει κάποιες αρµοδιότητες, δεν φροντίζει να συνοδεύονται από τους αντίστοιχους πόρους, µε αποτέλεσµα να εξωθείται η Τοπική Αυτοδιοίκηση σε επιβολή νέων χαρατσιών στους πολίτες προκειµένου να εξασφαλισθούν κάποιες στοιχειώδεις κοινωνικές παροχές; Σίγουρα, φταίνε και όλα αυτά. Όµως, αυτό που κατά τη γνώµη µου φταίει κυρίως είναι η ανικανότητα, η αδυναµία, ή ακόµα και η έλλειψη πολιτικής βούλησης από τους «πράσινο-ροζ» και «κόκκινους» δηµάρχους να προωθήσουν και να επιβάλλουν κάποια άλλα μοντέλα διαχείρισης στους Ο.Τ.Α., που εκλέγονται. Για παράδειγµα: • Ποιος εµποδίζει τον οποιονδήποτε δήµαρχο να οργανώνει ανά τακτά χρονικά διαστήµατα συνελεύσεις κατοίκων ανά γειτονιά, όπου θα ακούγονται όλες οι απόψεις των κατοίκων για τα ζητήµατα που τους απασχολούν; • Ποιος εµποδίζει να έρχονται στο δηµοτικό συµβούλιο, προς ενηµέρωση ή προς έγκριση, οι αποφάσεις των συνελεύσεων των κατοίκων των διαφόρων γειτονιών; • Ποιος εµποδίζει τους δηµάρχους της αριστεράς, να δηµιουργούν ανοιχτές θεµατικές επιτροπές στους δήµους τους, οι οποίες θα ασχολούνται µε ζητήµατα που αφορούν τον πολιτισµό, τον αθλητισµό, την εκπαίδευση, το περιβάλλον, την πολεοδοµία, την κοινωνική αλληλεγγύη;

# 11

Α-δέσποτες απόψεις

Αύγουστος 2006

του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Πέτρου Ζερβού

Δεν είναι λοιπόν ζήτηµα αδυναµίας και ανικανότητας. Είναι η έλλειψη πολιτικής βούλησης που οδηγεί και τους δηµάρχους της αριστεράς στην αδράνεια και στην αναπαραγωγή του κυρίαρχου μοντέλου διαχείρισης των δήµων. Και, σε τελευταία ανάλυση, είναι ο φόβος τους, μήπως μέσα από ανοιχτές δηµόσιες και διαφανείς διαδικασίες χάσουν τον έλεγχο των ψηφοφόρων τους. Έτσι, τα πράγµατα και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (όπως στο Κοινοβούλιο και τα Συνδικάτα) δεν αλλάζουν «ριζικά», όπως υπόσχονται διάφοροι υποψήφιοι δήµαρχοι, µε την εκλογή κάποιου «κόκκινου», ροζ ή έστω «πρασινο-κόκκινου» δηµάρχου. Αλλάζουν µε απλές κινήσεις όπως η καθιέρωση τοπικών συνελεύσεων, ανοικτών θεµατικών δηµοτικών επιτροπών, αυτοδιαχειριζόµενων «Κέντρων Κοινωνικής Παρέµβασης» και άλλων, παρόµοιων πρωτοβουλιών. Οι οποίες, θα μπορούσαν να ληφθούν (ήδη λαµβάνονται σε ορισµένους δήµους) και χωρίς την έγκριση των σηµερινών ή των υποψήφιων δηµάρχων, αποδεικνύοντας στην πράξη, ότι δεν αποτελεί προϋπόθεση να ζητάνε κάποιοι την ψήφο σας για να υπάρχουν...

# 12

Α-δέσποτες απόψεις

Σεπτέμβριος 2006

του Πάνου Τότσικα

Ικαρία: Το «ξωτικό» νησί Οι «Σεϋχέλλες» είναι μια από τις πιο δηµοφιλείς για τη νεολαία παραλίες στη νότια πλευρά της Ικαρίας. Φτάνεις εκεί, παίρνοντας τον ηµιτελή χωµατόδροµο που οδηγεί στον Μαγγανίτη και κατεβαίνεις µε τα πόδια ένα κακοτράχαλο μονοπάτι προς τα καταπράσινα νερά της θάλασσας. Πρόκειται για ένα τοπίο σχεδόν «εξωτικό» γι’ αυτό και κάποιοι, για πλάκα, το ονόµασαν «Σεϋχέλλες». Ο Μαγγανίτης πριν λίγα χρόνια επικοινωνούσε µε την πρωτεύουσα του νησιού, τον Άγιο Κήρυκο, µόνο µε βαρκάκια. Χρειάστηκαν μακροχρόνιοι αγώνες για να τρυπήσει ένας βράχος, να ανοίξει ένα µικρό τούνελ και να εξασφαλιστεί η δια ξηράς σύνδεση. Λίγο πιο δυτικά, το Καρκινάγρι εξακολουθεί να συνδέεται µε τον «έξω κόσµο», δηλαδή µε τον Άγ. Κήρυκο, κυρίως δια θαλάσσης, µε ένα βαρκάκι που καθηµερινά φεύγει το πρωί και επιστρέφει το μεσηµέρι. Οι Σεϋχέλλες, ο Μαγγανίτης, το Καρκινάγρι, «φυτρώνουν» σ’ ένα γυµνό τοπίο, σε βουνά ξερά χωρίς χώµα, δίνοντας την εντύπωση στον επισκέπτη που έρχεται µε το καράβι ότι η Ικαρία είναι ένα ξερονήσι. Η αλήθεια είναι εντελώς διαφορετική. Η Ικαρία - ιδιαίτερα φέτος- ήταν ένα καταπράσινο νησί που μοσχοµύριζε απ’ άκρη σ’ άκρη. Οι ρεµατιές της, γεµάτες πανέµορφα πλατάνια και καρυδιές. Αρκετές πλαγιές της είχαν κερδίσει τη μάχη µε τα κατσίκια και ήταν κατάφυτες µε κουµαριές και σκίνα. Στις Ράχες, οι πευκόφυτες πλαγιές που γλίτωσαν από τις πυρκαγιές των περασµένων χρόνων εντυπωσιάζουν µε την οµορφιά τους. Μέσα σ’ αυτό το τοπίο, βρίσκεσαι ξαφνικά στο μοναστήρι της Αγίας Θεοκτίστης, της Λεσβίας και έχεις την εντύπωση ότι βρίσκεσαι σ’ έναν άλλο κόσµο. Οι τεράστιοι στρογγυλεµένοι βράχοι δηµιουργούν κόγχες που χρησίµευσαν στον παρελθόν για κατοικία και τόπο αποµόνωσης. Το «δέος» του φυσικού περιβάλλοντος συνδέεται εδώ µε ένα μεταφυσικό δέος. Θα μπορούσαµε να μιλήσουµε για ένα τοπίο -«ξωτικό». Λίγο πιο πάνω, το χωριό Χριστός, αποτελεί το κέντρο της ευρύτερης περιοχής των Ραχών, µε διάσπαρτα σπίτια και αγροκτήµατα. Η φήµη του έγκειται στην ιδιορρυθµία της «νυκτερινής» του ζωής. Τα μαγαζιά δεν τηρούν το «επίσηµο» ωράριο. Ανοίγουν αργά και κλείνουν τις μεταµεσονύχτιες ώρες. Είναι χαρακτηριστική μια προεκλογική ιστορία µε υπουργό του ΠΑΣΟΚ, που όταν του είπαν ότι θα μιλήσει στις 2, διαµαρτυρήθηκε: -«Μεσηµεριάτικα ρε παιδιά;» -«Δεν κατάλαβες, τη νύχτα στις 2, τότε μαζεύεται ο κόσµος εδώ...». Ο Αρµενιστής στη βορεινή πλευρά του νησιού, μέσα σε σχεδόν δύο δεκαετίες έχει μετατραπεί σε ένα σηµαντικό παραλιακό τουριστικό πόλο, µε ακριβά ξενοδοχεία και φτηνότερα ενοικιαζόµενα δωµάτια, χάνοντας σχεδόν κάθε φυσικό στοιχείο που θυµίζει την Ικαριώτικη παράδοση. Τα «φρικιά» της δεκαετίας του ’80 που «ανακάλυψαν» την παραλία της Μεσακτής µε τα τεράστια θαλάσσια κύµατα και το ελεύθερο κάµπινγκ, μετατοπίστηκαν δυτικότερα προς τον Να, όπου μπορούσαν ακόµα να κατασκηνώνουν στην εκβολή ενός ποταµού, δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο του ναού της Αρτέµιδος.

# 12

Α-δέσποτες απόψεις

Σεπτέμβριος 2006

του Πάνου Τότσικα

Πανηγύρι στην Ικαρία και ο ήλιος ανατέλλει. Προεσπέρα, Αύγουστος 2006. (φωτογραφία: Άννα Βότση)

Εδώ, το «εξωτικό» τοπίο λειτουργεί σαν πραγµατικό «ξωτικό». Σήµερα, τα «φρικιά», Έλληνες και µη, αναζητούν ελεύθερες παραλίες ακόµη δυτικότερα. Ήδη ο Νας, έχει γίνει πολύ «in»... Ένας ακόµη τουριστικός πόλος (για «νοικοκυραίους» και οικογένειες βέβαια), είναι σήµερα το Γιαλισκάρι, µε τη μεγάλη αµµούδινη παραλία του. Σ’ αυτή ακριβώς την παραλία, στα τέλη της δεκαετίας του ’40, έφεραν χιλιάδες αριστερούς εξόριστους, τους έβαλαν σε σκηνές και τους μάντρωσαν. Σήµερα, τίποτα δεν θυµίζει τα «ξωτικά» που πέρασαν απ’ αυτή την πραγµατικά εξωτική παραλία. Ο Εύδηλος, αποτελεί μια από τις πιο όµορφες πόλεις-λιµάνια του Αιγαίου. Από ’κει μπορεί να φτάσει κανείς στην Αρέθουσα, ένα από τα «κόκκινα χωριά» της Ικαρίας, και στο επίνειό του, το Καραβόσταµο, ένα χωριό διάσπαρτο που ξεκινάει από τη θάλασσα και φτάνει ψηλά στο βουνό. Από τον Εύδηλο, ανεβαίνει ο δρόµος και προς τη Μεσαριά: Ακαµάτρα, Δάφνη, Στελί, Κοσοίκια, χωριά αριστερά, µε σηµαντική προσφορά από τους αγώνες της Εθνικής Αντίστασης και του Εµφυλίου, μέχρι τους σηµερινούς κοινωνικούς αγώνες. Εδώ κι αν έζησαν «ξωτικά»... Να µην ξεχνάµε, ότι στη νότια πλευρά του νησιού, στα Θέρµα, υπάρχουν εξαιρετικές, ραδιούχες ιαµατικές πηγές, που «αξιοποιούνται» από κάποιους ηλικιωµένους, οι οποίοι τριγυρνώντας μετά το λουτρό τους ως «ξωτικά», ζωντανεύουν για μερικούς μήνες το χρόνο αυτή τη λουτρόπολη... Κλείνοντας αυτό το σύντοµο οδοιπορικό στην Ικαρία, δεν μπορούµε να µην αναφερθούµε στη σηµερινή πραγµατικότητα φαινοµένων αυθαιρεσίας που εκδηλώνονται σε αναπτυσσόµενες περιοχές, όπως ο Φάρος, δίπλα στο αεροδρόµιο αλλά και σε φαινόµενα ιδιοποίησης δηµόσιας γης και δηµόσιων χώρων, η οποία δυστυχώς, συνήθως γίνεται ανεκτή τόσο από τους πολίτες όσο και από τις δηµοτικές αρχές. Όσον αφορά τις αντιδικίες μεταξύ ιδιωτών, τα δικαστήρια στη Σάµο δικάζουν επί καθηµερινής βάσης κτηµατικές και κληρονοµικές διαφορές Ικαριωτών... Η Ικαρία περνάει κι αυτή, καθυστερηµένα, στη «σύγχρονη εποχή». Επισκεφθείτε την, όσο συντοµότερα γίνεται και φροντίστε, µη χάσετε τα πανηγύρια της!

# 13

Α-δέσποτες απόψεις

Οκτώβριος 2006

του Πάνου Τότσικα

Προεκλογικό παζλ για προχωρημένους... Από υποψήφιο δήμαρχο-νομάρχη-δημοτικό σύμβουλο, πήραμε και αναδημοσιεύουμε την ακόλουθη επιστολή: «...Όσοι είσθε αμόλυντοι, δυναμικοί και λίγο ελεήμονες, ελάτε να δώσουμε ένα ράπισμα σ’ αυτούς που επί τριάντα χρόνια σπαταλούν τα χρήματά σας σε φιέστες, πολυτελή θωρακισμένα αυτοκίνητα και γραφεία... Ο Αρχιεπίσκοπος ενδιαφέρεται και αγωνιά. Πρόσφατα δε, ο Κακαουνάκης δήλωσε ότι Κακλαμάνης και Σκανδαλίδης είναι σκέτη κοροϊδία… ...Από την χειρότερη πόλη της Ευρώπης, θα την κάνω την καλύτερη... Είμαι απόλυτα έτοιμος να αναλάβω το «τιμόνι» του Δήμου... Δικαίωμα στο όνειρο... Όχι άλλη χαμένη τετραετία. …Είμαστε το καινούριο και ριζοσπαστικό... Εγγύηση για την πρόοδο... Εγγυώμαι την ισόρροπη ανάπτυξη... Για την πραγματική ανάπτυξη... Θέλω μια κοινωνία αλληλεγγύης... Το πρόγραμμά μας διέπεται από όραμα και πράξη... Το βέβαιο είναι ότι αυτά που προτείνουμε, θα τα υλοποιήσουμε...

Οι αρχηγοί της «πορτοκαλί επανάστασης». Αλλά και για τους δικούς μας κάνει. σκίτσο του V. Kazanevsky από το “World Press Cartoon”

# 13 Οκτώβριος 2006

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Και τώρα, σας παρουσιάζω μερικά αυτοβιογραφικά στοιχεία: Από 13 ετών γυρίζω στους δρόμους της Αθήνας... Από 17 ετών ήμουν κατηχητής και ψάλτης και ίδρυσα εκκλησιαστική χορωδία... Υπηρέτησα ως εθελοντής στην Αεροπορία... Ως προπονητής ίδρυσα 3 ποδοσφαιρικές ομάδες και έναν ιστιοπλοϊκό όμιλο... Επίσης, το έτος 2000 έκτισα τον Ναό Υψώσεως Τιμίου Σταυρού... Το 2005 χτίζω τον Ναό Πέτρου και Παύλου... Το συμπέρασμά μου: Ο Χριστός ήρθε στη γη για να βοηθήσει τους φτωχούς, να πει στους πλούσιους ότι «ο έχων δύο χιτώνια να δίνει το ένα» και να συνετίσει τους Γραμματείς και Φαρισαίους και κάθε άνθρωπος κάθε βράδυ πρέπει να σκέφτεται «τι γαρ ωφελήσει άνθρωπο αν κερδίσει όλα τα πλούτη αλλά χάσει την ψυχή του»... ...Ο Δήμαρχος πρέπει να είναι καθημερινώς στις γειτονιές και στον δρόμο γι’ αυτό ΠΕΣΤΕ φτάνει πια με τους εκλεκτούς των κομμάτων. Καλώ τους νέους να έρθουν στην ποδοσφαιρική ομάδα (της παράταξής μου) και καλώ τις κυρίες και τους κυρίους να έρθουν στην εκκλησιαστική χορωδία... …Επειδή, ενδεχομένως, επιδιώξω να ζητήσω τελικά την ψήφο σας ως υποψήφιος νομάρχης, θα ήθελα να σας πληροφορήσω: Μοναδική μας φιλοδοξία είναι να δώσουμε ελπίδα στον τόπο μας. Να κάνουμε τη ζωή όλων μας καλύτερη. Να κάνουμε την (...) πιο όμορφη, πιο ασφαλή, πιο ανθρώπινη, πιο φιλική. Μια σύγχρονη ευρωπαϊκή περιοχή. Μια περιοχή με χαμογελαστά πρόσωπα... ...Δεσμευόμαστε για ένα αναβαθμισμένο περιβάλλον όπου ο νομός μας ταυτίζεται με τους πολίτες και τον πολιτισμό, η δόμηση θα σέβεται τη φύση, το πράσινο θα αγκαλιάζει την ανάπτυξη, η ανάπτυξη θα δημιουργεί απασχόληση. Μοναδική μας φιλοδοξία είναι να δώσουμε ελπίδα στον τόπο μας... Τελικά, μάλλον ως υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος θα αγωνισθώ, διότι: ...Σε αυτήν την επικρατούσα αντίληψη που υπαγορεύει την χρεοκοπία και σήψη εναλλακτικών ιδεολογιών, το ξέφτισμα των παλαιών οραμάτων, το ναυάγιο των ονείρων όλων μας και τα συμπτώματα νεκρικής ακαμψίας που έφτασαν να χαρακτηρίζουν τον πολιτικό μας βίο, κάτι μπορεί να αλλάξει... Τώρα που μάθαμε ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο, είναι σίγουρο, ότι μπορούμε να προσπαθήσουμε να βελτιώσουμε την καθημερινότητα μέσα από ενεργούς (;) συμμετοχής στα κοινά πολιτικά δρώμενα. ...Για τους παραπάνω λόγους χρειαζόταν να δημιουργηθεί ένα νέο, πολυσυλλεκτικό και πολυμορφικό ψηφοδέλτιο που να προσεγγίζει την ταυτότητα και τις διαστρωματώσεις αυτής της πόλης...». *Επισήμανση: Τα αποσπάσματα που παρατίθενται παραπάνω, προέρχονται από τον τοπικό τύπο της Αττικής και από το προεκλογικό φυλλάδιο του κ. Νίκου Ίσαρη, ανεξάρτητου υποψηφίου δημάρχου Αθήνας.

# 14

Α-δέσποτες απόψεις

Νοέμβριος 2006

του Πάνου Τότσικα

Εκλογές και πόλη Με αφορµή τις πρόσφατες δηµοτικές και νοµαρχιακές εκλογές, βρέθηκαν ξανά στο προσκήνιο τα ζητήµατα που αφορούν την πόλη και την λεγόµενη «Τοπική Αυτοδιοίκηση». Γράφτηκαν κείµενα και διακηρύξεις, κατατέθηκαν προγράµµατα και προτάσεις, εκφωνήθηκαν «λόγοι» σε πλατείες και δηµόσιους χώρους, πραγµατοποιήθηκαν τηλεοπτικές αντιπαραθέσεις. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραµµές, δεν είναι γνωστά τα αποτελέσµατα των εκλογών. Δηλαδή, δεν είναι γνωστό αν συνεχίστηκε ή έσπασε η κυριαρχία των δυνάµεων που στηρίζουν τον «δικοµµατισµό», αν ανέβασαν τα ποσοστά των ψηφοφόρων τους οι δυνάµεις που αντιµάχονται τον δικοµµατισµό, αν απ’ αυτές τις εκλογές µας προέκυψαν περισσότεροι δήµαρχοι και δηµοτικοί σύµβουλοι «της Αριστεράς και της Οικολογίας». Όµως, ποιο είναι το ζητούµενο των εκάστοτε εκλογών; Να αποσπαστεί η συναίνεση των ψηφοφόρων για τις πολιτικές επιλογές των ασκούντων την εξουσία; Να «τιµωρηθούν» από τους ψηφοφόρους οι ασκούντες την εξουσία και να αποδοκιµαστούν ακριβώς για τις πολιτικές τους επιλογές; Να προβληθούν κάποιες άλλες εναλλακτικές πολιτικές επιλογές, οι οποίες είτε αµφισβητούν συνολικά τις κυρίαρχες επιλογές, είτε επιδιώκουν απλώς την αντιµετώπιση κάποιων επιµέρους προβληµάτων; Στα παραπάνω ερωτήµατα, ο καθένας, προφανώς, απαντά από την δική του οπτική γωνία. Να μιλήσουµε για την «πόλη» Στις πρόσφατες δηµοτικές εκλογές τέθηκαν, εντονότερα από κάθε άλλη φορά, ζητήµατα όπως: υπάρχει ουσιαστικά «τοπική αυτοδιοίκηση» ως ανεξάρτητος θεσµός, αφού όλα εξαρτώνται από τις επιλογές της κυρίαρχης κεντρικής κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Έχει νόηµα να συζητάµε τα «τοπικά προβλήµατα» και να μετατοπίζουµε το κέντρο βάρους των αντιπαραθέσεων από τα κεντρικά ζητήµατα που αφορούν την ανεργία, τις εργασιακές σχέσεις, τους μισθούς, τις συντάξεις, την ακρίβεια; Κατά τη γνώµη µου, μιλώντας για την «τοπική αυτοδιοίκηση», δεν μπορεί παρά να μιλάµε για την πόλη. Και να μιλάµε για την πόλη, σηµαίνει να μιλάµε για τους ανθρώπους που ζουν στην πόλη, για τις κοινωνικές τους σχέσεις, για τα προβλήµατά τους. Για τα όνειρα και τις ελπίδες τους, για τις αγωνίες και τους φόβους τους. Σηµαίνει να μιλάµε για τις σχέσεις κυριαρχίας και υποταγής, για τις αντιστάσεις και τις εξεγέρσεις όσων δεν υποτάσσονται στις κεντρικές και τοπικές εξουσίες. Ακόµη, να μιλάµε για την πόλη σηµαίνει να μιλάµε για τον τόπο και την ιστορία του. Να μιλάµε γι’ αυτά που έγιναν «εδώ, κάποτε...»[1], να υπερασπιζόµαστε τη μνήµη ενάντια στη λήθη, να αποκαθιστούµε τα γεγονότα και την αλήθεια, αποκαλύπτοντας το ψέµα και την διαστρέβλωση των γεγονότων. Τέλος, να μιλάµε για την πόλη σηµαίνει να μιλάµε για τον «χώρο της πόλης», να μιλάµε για τα μικρά και μεγάλα συµφέροντα που λεηλατούν τον χώρο της πόλης. Να μιλάµε για τη συρρίκνωση του δηµόσιου χώρου, για την παραχώρηση του δηµόσιου χώρου σε ιδιώτες για εκµετάλλευση, για την καταπάτηση και ιδιωτικοποίηση του δηµόσιου χώρου, για την αυθαίρετη δόµηση του αστικού και του περιαστικού χώρου, του δασικού χώρου, των ορεινών όγκων, των παραλιακών χώρων. Να μιλάµε για την πόλη, σηµαίνει, εν τέλει, να μιλάµε και για την διαταξική εκµετάλλευση του χώρου της.

# 14 Νοέμβριος 2006

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του B. Kliban

Αρκετά από τα παραπάνω ζητήµατα τέθηκαν από κάποιους για συζήτηση στις πρόσφατες δηµοτικές και νοµαρχιακές εκλογές. Από κάποιους άλλους έχουν τεθεί αρκετά πριν και ανεξαρτήτως των δηµοτικών εκλογών.[2] Σε μια πρόσφατη σύσκεψη των συνεργατών της ΓΑΛΕΡΑΣ (11/10/06), πρότεινα στα επόµενα τεύχη να υπάρχουν «αφιερώµατα» σε διάφορες ελληνικές πόλεις, παρουσιάζοντας και δίνοντας το λόγο σε κάποιους «κοινωνικούς χώρους» που παρεµβαίνουν στην πόλη και στην «τοπική αυτοδιοίκηση» µε έναν διαφορετικό τρόπο από τις καθιερωµένες δηµοτικές παρατάξεις. Κλείνοντας, παραθέτω ένα απόσπασµα από συνέντευξη του επικεφαλής του συνδυασµού «Αντίσταση µε τους πολίτες του Χαλανδρίου», Γ. Λιερού[3]: «Μετά το τέλος του μαζικού εργοστασίου της φορντιστικής εποχής, η πόλη είναι εν δυνάµει ο προνοµιακός χώρος στον οποίο μπορεί να γεννηθεί το υποκείµενο της κοινωνικής αλλαγής. Τα κινήµατα πόλης μπορούν να συντελέσουν καθοριστικά στην συγκρότηση του εν λόγω υποκειµένου...». _______________________________________________________________________________________ [1] «Εδώ κάποτε... Συµβολή στην ιστορία της Ηλιούπολης», Π. Τότσικας, εκδ. ΚΨΜ, 2005.

[2] «Πρωτοβουλία για το δικαίωµα στην πόλη».

[3]

Εφηµερίδα «ΕΠΟΧΗ», 8/10/2006.

# 15 Δεκέμβριος 2006

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Ηλιούπολη και Υμηττός: Μια εύθραυστη σχέση Ζούµε σε μια εποχή παγκόσµιας οικολογικής κρίσης: αλλαγή κλίµατος, θερµοκρασιακή αύξηση, στρώµα του όζοντος σε αποσύνθεση, συρρίκνωση της βιοποικιλότητας, αποψίλωση των δασών, ρύπανση του αέρα, του εδάφους, πληµµύρες, λειψυδρία, φαινόµενα «ερηµοποίησης», αποτελούν συµπτώµατα μιας «ασθένειας» που εξαπλώνεται ραγδαία, παντού. Μιας «ασθένειας» που σχετίζεται µε το κυρίαρχο σήµερα κοινωνικό και οικονοµικό σύστηµα. Ζούµε σε μια εποχή γενικευµένης κερδοσκοπίας, ανεξέλεγκτου ανταγωνισµού και εµπορευµατοποίησης των πάντων. Σε μια εποχή όπου κυριαρχεί η ασυδοσία τού ιδιωτικού κεφαλαίου, όπου τα «δηµόσια αγαθά» μετατρέπονται σε αντικείµενο άγριας εκµετάλλευσης από διαφόρων τύπων «επιχειρήσεις». Στη χώρα µας, ο δηµόσιος χώρος της πόλης, ο περιαστικός χώρος, οι δασικές εκτάσεις, οι ελεύθερες παραλίες συρρικνώνονται ραγδαία. Η Αθήνα, από περιβαλλοντική άποψη αποτελεί ένα παράδειγµα προς αποφυγή, μια πόλη που γίνεται ολοένα και περισσότερο «αβίωτη», παρά τα μεγάλα έργα υποδοµής και τα τεράστια ποσά που ξοδεύτηκαν τα τελευταία χρόνια. Ηλιούπολη Η Ηλιούπολη, αποτελώντας ένα τµήµα του τεράστιου πολεοδοµικού συγκροτήµατος της πρωτεύουσας τής χώρας µας, δεν μπορεί παρά να αντιµετωπίζει τα ίδια περίπου περιβαλλοντικά και πολεοδοµικά προβλήµατα µε τους άλλους Δήµους, τις άλλες περιοχές, αν και ανήκει στα «προνοµιούχα» Νοτιοανατολικά προάστια της Αθήνας. Ωστόσο, η Ηλιούπολη διέθετε μέχρι και σήµερα, δύο «συγκριτικά» πλεονεκτήµατα: ένα πρωτοποριακό ρυµοτοµικό σχέδιο (στο μεγαλύτερο τµήµα του Δήµου) µε σχετικά ήπιους όρους δόµησης και την άµεση γειτνίαση και επαφή, µε τον δασικό χώρο του Υµηττού. Και τα δύο αυτά πλεονεκτήµατα, τείνουν στις μέρες µας να εκλείψουν. Το ρυµοτοµικό σχέδιο και οι όροι δόµησης, αλλοιώνονται µε την ουσιαστική αλλαγή χρήσης κοινόχρηστων και δηµόσιων χώρων µε τη στάθµευση στα πεζοδρόµια Ι.Χ. αυτοκινήτων, µε την αυθαίρετη δόµηση βεραντών, πρασιών και ηµιυπαίθριων χώρων. Ο δασικός χώρος του Υµηττού, ύστερα από τις συνεχείς πυρκαγιές τής τελευταίας 25ετίας, σε ένα μεγάλο τµήµα του έχει μετατραπεί σε «κρανίου τόπο» παρά τις προσπάθειες τεχνικής αναδάσωσης που έγιναν. Υµηττός Ο Υµηττός, παρά τις πυρκαγιές, τους εµπρησµούς, τις τοπικές οικιστικές επεκτάσεις για εγκαταστάσεις κοινωνικού εξοπλισµού (σχολεία, γήπεδα, ναούς, κλπ) και τις εστίες αυθαίρετης δόµησης, είχε διατηρήσει μέχρι πρόσφατα το χαρακτήρα ενός ελεύθερου χώρου, ενός φυσικού πάρκου στο οποίο είχε εύκολη πρόσβαση ο καθένας. Στις μέρες µας, μετατράπηκε σε ένα χώρο αυθαίρετων εγκαταστάσεων όπως ο σταθµός μεταφόρτωσης απορριµµάτων και το γκαράζ των απορριµµατοφόρων του Δήµου Ηλιούπολης, αυθαίρετων εγκαταστάσεων της ΔΕΗ όπως το Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης (ΚΥΤ) στα όρια των Δήµων Ηλιούπολης-Αργυρούπολης κ.ά. Παράλληλα, υπάρχουν σοβαρές πιέσεις για την οικοδόµηση συγκροτήµατος της Εκκλησίας στο δασικό χώρο του Υµηττού, στην περιοχή του Καρέα, όπου προβλέπεται να χτιστούν τουλάχιστο 65.000 τετραγωνικά μέτρα. Υπενθυµίζουµε ότι στην ίδια περιοχή, στον δασικό χώρο, στις στρατιωτικές εγκαταστάσεις που υπάρχουν εκεί, λειτουργεί και ένα Super Market για τους αξιωµατικούς του στρατού...

# 15 Δεκέμβριος 2006

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Huang Qi Gong από το “World Press Cartoon”

Περιφερειακή λεωφόρος Υµηττού Όµως, αυτό που θα δώσει την χαριστική βολή στον Υµηττό –χωρίς να λύσει τα κυκλοφοριακά προβλήµατα της Ηλιούπολης, όπως φαντάζονται κάποιοι– είναι η κατασκευή μιας επιφανειακής λεωφόρου στον Υµηττό, αντίστοιχης της Αττικής Οδού και της Εθνικής Οδού Αθηνών–Λαµίας–Θεσσαλονίκης! Η απειλή αυτή για τον Υµηττό υφίσταται εδώ και 20-25 χρόνια, όµως πρόσφατα εµφανίζεται εκ νέου στο προσκήνιο χωρίς να εξηγείται από κανένα αρµόδιο η σκοπιµότητα και η αναγκαιότητα ενός τέτοιου τεράστιου αυτοκινητόδροµου και ενώ έχει ήδη επιτευχθεί η ικανοποιητική σύνδεση του λεκανοπεδίου της Αθήνας µε το νέο αεροδρόµιο των Σπάτων μέσω της Αττικής Οδού και της Λεωφόρου Βάρης Κορωπίου. Είναι προφανές, ότι ένας τέτοιος αυτοκινητόδροµος, ακόµη και όταν υπογειοποιηθούν ορισµένα τµήµατά του κοντά σε κατοικηµένες περιοχές (Καρέας Βύρωνα, Αστυνοµικά Ηλιούπολης, όρια Αργυρούπολης-Ελληνικού), απαιτεί κόµβους σύνδεσης µε το τοπικό οδικό δίκτυο, απαιτεί μια τεράστια κοιλαδογέφυρα και έναν τεράστιο ανισόπεδο κόµβο στην περιοχή του Προφήτη Ηλία της Ηλιούπολης, ώστε στη συνέχεια να συνδεθεί µε τη Λεωφόρο Σοφοκλή Βενιζέλου, το κέντρο της Ηλιούπολης και την Λεωφόρο Βουλιαγµένης. Είναι προφανές, ακόµη και όταν μετατοπιστεί ο προβλεπόµενος ανισόπεδος κόµβος τής Ηλιούπολης στα όρια των Δήµων Ηλιούπολης-Αργυρούπολης, όπως προτείνεται από κάποιους, ο Υµηττός θα εξακολουθεί να υφίσταται ανεπανόρθωτα πλήγµατα, ενώ οι κάτοικοι κάποιων άλλων περιοχών της Ηλιούπολης θα υποστούν τις συνέπειες κάποιων επιλογών αµφίβολης αναγκαιότητας και αποτελεσµατικότητας. Ήδη έχουν εκδηλωθεί οι πρώτες αντιδράσεις ενάντια σε ένα τέτοιο αυτοκινητόδροµο στον Υµηττό, τόσο στην Ηλιούπολη όσο και στους γειτονικούς Δήµους (Βύρωνας, Αργυρούπολη, Γλυφάδα). Οι κάτοικοι και οι κοινωνικοί φορείς τής ευρύτερης περιοχής συντονίζονται εν αναµονή της δηµοσιοποίησης των «σχεδίων» του ΥΠΕΧΩΔΕ, τα οποία, μέχρι σήµερα, παραµένουν κρυφά...

# 16

Α-δέσποτες απόψεις

Ιανουάριος 2007

του Πάνου Τότσικα

«Χωρο-αταξίες» στην Αττική Το 1985, ύστερα από συζητήσεις δεκαετιών, η Αθήνα απέκτησε το πρώτο της Ρυθµιστικό Σχέδιο (ΡΣΑ). Ο νόµος 1515/1985, αποτελούσε το πλαίσιο για την οργάνωση του χώρου, τη «βιώσιµη ανάπτυξη» στην Αττική και, ταυτόχρονα, για την αποκέντρωση και την περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας. Υπενθυµίζουµε ότι ανάµεσα στους στόχους και τις κατευθύνσεις του ΡΣΑ, περιλαµβάνονταν και: • Η σταθεροποίηση του πληθυσµού τής ευρύτερης περιοχής τής Αθήνας, µε απώτερη προοπτική τη μείωσή του.

• Η ανάσχεση της διόγκωσης των οικονοµικών δραστηριοτήτων στην πρωτεύουσα και ο αναπροσανατολισµός των δηµόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων στην περιφέρεια.

• Η ανάσχεση της εξάπλωσης της πόλης µε την απαγόρευση των κατατµήσεων γης, µε περιορισµένες επεκτάσεις του Σχεδίου Πόλεως και της εκτός σχεδίου δόµησης.

• Η προστασία των ακτών των ορεινών όγκων, της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας από παραπέρα εξάπλωση της οικιστικής χρήσης.

• Ο έλεγχος χρήσεων γης, µε την αναστολή τής παραπέρα επέκτασης των κεντρικών λειτουργιών κατά μήκος των δρόµων.

• Η οργάνωση ενιαίου συστήµατος μεταφορών. Το ΡΣΑ του 1985, αντανακλούσε τον «βολονταρισµό» κάποιων στελεχών του ΠΑΣΟΚ, όπως ο Αντώνης Τρίτσης, να προωθήσουν ουσιαστικές αλλαγές στη χωροταξική οργάνωση της πρωτεύουσας. Σχεδόν αµέσως μετά την ψήφιση του ΡΣΑ ’85, άρχισε και η «αποδόµησή» του µε την χωροθέτηση του νέου αεροδροµίου στα Σπάτα. Ο Αντώνης Τρίτσης αντικαταστάθηκε από τον Ευάγγελο Κουλουµπή, ο οποίος ανέλαβε να προωθήσει τα συµφέροντα εκείνα «που είχαν τη δύναµη να φέρουν τόσο μεγάλη καταστροφή μέσα σε τόσο λίγο χρόνο», όπως είχε καταγγείλει ο Αντ. Τρίτσης. Μόνο που τα «συµφέροντα» αυτά, είχαν ενταχθεί και λειτουργούσαν, πλέον, μέσα στο «σοσιαλιστικό» ΠΑΣΟΚ... Η µετα-Ολυµπιακή εποχή Η ανάληψη, το 1997, της διεξαγωγής των Ολυµπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα, είχε ως συνέπεια την εγκατάλειψη των βασικών στόχων του ΡΣΑ ’85: • Ο πληθυσµός τής πρωτεύουσας αυξήθηκε ακόµα περισσότερο, ξεπερνώντας το 45% τού συνολικού πληθυσµού τής χώρας.

• Οι οικονοµικές δραστηριότητες και επενδύσεις προσανατολίστηκαν ακόµη περισσότερο στην πρωτεύουσα και όχι στην περιφέρεια.

• Η «ανάσχεση της εξάπλωσης της πόλης», οι «περιορισµένες επεκτάσεις του Σχεδίου Πόλεως», ο «έλεγχος της εκτός σχεδίου δόµησης», η «αναστολή τής παραπέρα επέκτασης των κεντρικών λειτουργιών κατά μήκος των δρόµων», η «προστασία των ακτών και των ορεινών όγκων», θεωρήθηκαν «µη ρεαλιστικοί στόχοι» και ουσιαστικά έχουν εγκαταλειφθεί. Αξίζει να αναφέρουµε μερικά χαρακτηριστικά παραδείγµατα: • Στις πλαγιές τής Πάρνηθας, οικοδοµήθηκε το λεγόµενο «Ολυµπιακό Χωριό», ουσιαστικά µια νέα πόλη άνω των 10.000 κατοίκων, ενώ προγραµµατίζεται η δηµιουργία «Τεχνόπολης» για 134 εταιρείες και προβλέπονται νέες οικιστικές επεκτάσεις.

• Στις πλαγιές τής Πεντέλης, προγραµµατίζεται η κατασκευή μιας ακόµη νέας πόλης 10.500 κατοίκων, στα όρια των Δήµων Πικερµίου και Ραφήνας, σε έκταση (δασική και µη) που ανήκει σε Οικοδοµικούς Συνεταιρισµούς.

# 16

Α-δέσποτες απόψεις

Ιανουάριος 2007 του Πάνου Τότσικα • Στις πλαγιές τού Υµηττού, προγραµµατίζεται η κατασκευή τού νότιου τµήµατος της δυτικής

• •

•

Περιφερειακής Λεωφόρου Υµηττού, καθώς και οι εγκαταστάσεις τής Εκκλησίας στον Καρέα, όπου προβλέπεται να χτιστούν 67.000 τετραγωνικά μέτρα. Στον χώρο τού πρώην αεροδροµίου τού Ελληνικού, προγραµµατίζεται η κατασκευή μιας ακόµη νέας πόλης, τουλάχιστον 10.000 κατοίκων. Στην παραλία τού Σαρωνικού παραχωρούνται σε επιχειρηµατίες οι Ολυµπιακές εγκαταστάσεις και οι τελευταίοι αδόµητοι χώροι γύρω απ’ αυτές, δηµιουργώντας ένα «οικιστικό συνεχές» από το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας μέχρι τη Βουλιαγµένη. Τέλος, στην περιοχή Μεσογείων, προβλέπεται να κατοικούν το 2020, 300.000 μόνιµοι κάτοικοι (δηλαδή σχεδόν διπλάσιοι των σηµερινών) και 200.000 παραθεριστές, ενώ στο σύνολο της Ανατολικής Αττικής, οι μόνιµοι κάτοικοι θα φτάσουν τους 600.000 έναντι 296.000 το 1991.

σκίτσο του Brieva

Ζοφερό προοιωνίζεται το μέλλον τής Αττικής. Και τίθεται το ερώτηµα: είναι δυνατή η ανακοπή αυτής τής πορείας; Υπάρχουν κοινωνικές και πολιτικές δυνάµεις που έχουν τη διάθεση να εναντιωθούν σε μια τέτοια εξέλιξη;

# 17 Φεβρουάριος 2007

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Από ποιους κινδυνεύουν, εν τέλει, τα δάση; Πολλά ειπώθηκαν και γράφτηκαν µε αφορµή την επιχειρούµενη αναθεώρηση –τη δεύτερη μέσα σε 6 χρόνια (!)– του άρθρου 24 του Συντάγµατος. Ύστερα από μια πρώτη «έκρηξη δηµοσιότητας» γύρω από το ζήτηµα, φαίνεται σήµερα να επικρατεί ηρεµία μέχρι τη συζήτησή του στη Βουλή, τέλη Μαρτίου. Ας κάνουµε λοιπόν έναν πρώτο απολογισµό: Η άποψη της κυβέρνησης «Στόχος τής αναθεώρησης του άρθρου 24 είναι να εξασφαλίζεται τόσο η διαφύλαξη του περιβάλλοντος, όσο και η αξιοποίηση εκτάσεων για την ενίσχυση της ανάπτυξης» (Κ. Καραµανλής)./ Ένα το κρατούµενο: H «αξιοποίηση εκτάσεων», οι οποίες, παρεµπιπτόντως, σήµερα είναι χαρακτηρισµένες ως «δασικές». Ένας δεύτερος στόχος τής κυβέρνησης, αφορά την αναθεώρηση του άρθρου 117 παρ. 3 και 4, σύµφωνα µε το οποίο κηρύσσονται υποχρεωτικά αναδασωτέα δηµόσια ή ιδιωτικά δάση (υπάρχουν και τέτοια) και δασικές εκτάσεις που κάηκαν ή αποψιλώθηκαν µε άλλον τρόπο./ Δύο τα κρατούµενα: Δεν αναδασώνονται υποχρεωτικά οι εµπρησθείσες ή αποψιλωθείσες προ του 1975 δασικές εκτάσεις, οι οποίες πλέον μπορούν να αξιοποιηθούν «για την ενίσχυση της ανάπτυξης»... Σύµφωνα µε τον ειδικό εισηγητή της ΝΔ: «...Στα δάση ενδιαφέρεται να χτίσει η φτωχολογιά, εργάτες μετάλλου, υπάλληλοι, συνταξιούχοι, ηθοποιοί, οικοδόµοι και διάφορες κατηγορίες εργαζοµένων, πάντως «µη προνοµιούχοι». Εκατοντάδες οικοδοµικοί συνεταιρισµοί –εγώ γνωρίζω 342 στο σύνολο της χώρας- µε εκατοντάδες χιλιάδες µέλη, εµπαίζονται από την πολιτεία»./ Τρία τα κρατούµενα: Οι οικοδοµικοί συνεταιρισµοί αποτελούν το άλλοθι για να χτιστούν δασικές εκτάσεις. Η άποψη των οικοδοµικών συνεταιρισµών Εκπρόσωποι των οικοδοµικών συνεταιρισµών δήλωσαν ευθαρσώς ότι η δασική πολιτική που εφαρµόστηκε µε το Σύνταγµα του 1975 αποδείχτηκε «αποτυχηµένη και δασοκτόνος, καθώς µε την εφαρµογή του ν. 998/79, µε βάση τα στατιστικά στοιχεία, οι πυρκαγιές και οι καταστροφές των δασών αυξήθηκαν δραµατικά, σχεδόν τριπλασιάστηκαν». Γι’ αυτό «οι δήθεν δασικές εκτάσεις (δηλαδή τα «οικόπεδά τους») οι οποίες είναι άγονες, θα πρέπει να αξιοποιηθούν οικιστικά για τη δηµιουργία οικισµών, δεδοµένου και του μεγάλου ενδιαφέροντος που υπάρχει από τους ευρωπαίους για παραθεριστική κατοικία (...) Οι οικισµοί που θα οικοδοµηθούν θα είναι κόσµηµα, γιατί εµείς αγαπάµε το δάσος...», δηλώνουν αφοπλιστικά οι εκπρόσωποι των Oικοδοµικών Συνεταιρισµών./Τέσσερα τα κρατούµενα: Αφήστε µας να χτίσουµε νόµιµα, γιατί θα καούν όλες οι (δήθεν!) δασικές εκτάσεις. Στη συνέχεια τους οικισµούς (µας) θα τους πουλήσουµε στους ευρωπαίους. Η άποψη του ΠΑΣΟΚ Υπερασπιζόµενος την αναθεώρηση του άρθρου 24 που έγινε το 2001, ο Ευάγγελος Βενιζέλος ζητά «να υπάρξει πλήρης εφαρµογή τού άρθρου». Προφανώς, ζητά να εφαρµοστούν οι νόµοι και οι εγκύκλιοι του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, µε τους οποίους αποχαρακτηρίζονται εκατοµµύρια στρέµµατα δασικής γης.

# 17 Φεβρουάριος 2007

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Ο «Μπομπ ο Μάστορας», η αγαπημένη παιδική εκπομπή, με κυβερνητική πρωτοβουλία, τώρα και σε έκδοση για ενήλικες. Το άρθρο 24 ανοίγει νέους δρόμους για να γίνουμε όλοι μάστορες, οικοδόμοι κλπ. Όσοι μπορούμε, όπου βρούμε.

Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γ. Παπανδρέου, κάνοντας φτηνή αντιπολίτευση, καταλογίζει «εγκληµατική αµέλεια της κυβέρνησης όσον αφορά τα ζητήµατα περιβάλλοντος» γιατί προωθεί «ρυθµίσεις ρουσφετολογικές, µε ανυπολόγιστες επιπτώσεις στη ζωή των πολιτών αλλά και στις επόµενες γενιές»./ Πέντε τα κρατούµενα: Με κορώνες τού τύπου «το περιβάλλον δεν είναι εµπόδιο για την ανάπτυξη της χώρας, είναι συγκριτικό πλεονέκτηµα», το ΠΑΣΟΚ επιδιώκει το «ξέπλυµα» από τις αµαρτίες των αντιπεριβαλλοντικών νόµων που επέβαλε τα χρόνια τής παντοδυναµίας του. Η άποψη της Αριστεράς Η Αριστερά, βεβαίως, διαφωνεί. Ο εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ Φώτης Κουβέλης, δηλώνει ότι η αναθεώρηση του άρθρου 24 «συνιστά το μεγαλύτερο ρουσφέτι τής σύγχρονης πολιτικής ιστορίας» και «επιχειρεί να θέσει το Σύνταγµα της χώρας στην υπηρεσία επικίνδυνων συµφερόντων», και το ΚΚΕ ότι «...το δάσος αποτελεί κοινωνική ιδιοκτησία και λαϊκή περιουσία και γι’ αυτό δεν πρέπει για κανένα λόγο να δοθεί βορά στα επιχειρηµατικά συµφέροντα...». Αυτά σε επίπεδο κεντρικής πολιτικής σκηνής. Γιατί, τοπικά, αρκετοί «αριστεροί» -που συµµετέχουν σε Oικοδοµικούς Συνεταιρισµούς καθώς και καταπατητές «ελευθέρας βοσκής»- πιέζουν ασφυκτικά την «Τοπική Αυτοδιοίκηση» να αποχαρακτηριστούν δασικές εκτάσεις, να επεκταθεί το «Σχέδιο Πόλεως» σ’ αυτές, να καταγραφεί στο Κτηµατολόγιο δηµόσια γη ως ιδιωτική, και πολλές φορές το κατορθώνουν.../ Έξι τα κρατούµενα: Η λεηλασία τής δηµόσιας δασικής γης είναι «διαταξική» και ένα σηµαντικό τµήµα τής Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ακόµη και αριστεροί δήµαρχοι) όχι µόνο δεν αντιδρά, αλλά υποκύπτει στην εκλογική πελατεία του. Ερωτήµατα Όλοι όσοι εµφανίζονται να ενδιαφέρονται για την προστασία των δασών, θα πρέπει να απαντήσουν: • Γιατί δεν υπάρχουν μέχρι σήµερα στη χώρα µας Κτηµατολόγιο, Δασολόγιο, Χωροταξικά Σχέδια; • Θέλουν αναδασώσεις ή «οικιστική ανάπτυξη»; • Θέλουν Εθνικό Κτηµατολόγιο ή Καταπατητολόγιο; • Θέλουν να δοθεί συγχωροχάρτι στους εµπρηστές και τους καταπατητές προ του 1975 (σε πρώτη φάση); • Θέλουν να γίνουν οι «δασωθέντες αγροί» οικόπεδα; • Θέλουν μια άδηλη αναδιανοµή τής δηµόσιας γης προς όφελος κάποιων που δεν την έχουν ανάγκη;

# 18 Μάρτιος 2007

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Ρέµα Πικροδάφνης: Η αντίσταση έφερε αποτέλεσµα Κάποτε, στην Αττική υπήρχαν ποτάµια αληθινά, µε κοίτες, πρανή και όχθες. Ποτάµια απ’ τα οποία κυλούσε το νερό της βροχής, ποτάµια που ξεκίναγαν από τους γύρω ορεινούς όγκους και χύνονταν στη θάλασσα. Οι «Χάρτες της Αττικής» του 1882-83 (Karten von Attika, των J.A. Kaupert και A. Milehhoefer) που συντάχθηκαν από το Γερµανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, αποτελούν την πληρέστερη αποτύπωση του αττικού τοπίου κατά τον 19ο αιώνα. Στους χάρτες αυτούς μπορεί κανείς να διακρίνει τη διαδροµή του Ιλισού, του Ηριδανού, του Κηφισού και των παραποτάµων τους, τις πηγές τους καθώς και τις διαδροµές χειµάρρων ή ρεµάτων όπως ο «Ποδονίφτης», η «Πικροδάφνη», κ.ά. Σήµερα, δεν υπάρχουν πλέον αληθινά ποτάµια στην Αττική. Κάποια ελάχιστα ίχνη τού Ιλισού, όπου βρίσκεται το εκκλησάκι της Αγ. Φωτεινής, αποτελούν ένα σπάνιο δείγµα «φυσικού περιβάλλοντος» που, ενδεχοµένως, διασώζεται από την αρχαιότητα. Από την αντίσταση στην αποκατάσταση Ένα από τα εναποµείναντα ποτάµια της Αττικής που μετατράπηκαν σε «ρέµατα» είναι και η Πικροδάφνη. Ξεκινώντας από τον Υµηττό στην περιοχή του Καρέα και διανύοντας συνολικό μήκος 9 χιλιοµέτρων, διασχίζει τους Δήµους Ηλιούπολης, Αγ. Δηµητρίου και Π. Φαλήρου, εκβάλλοντας στον Σαρωνικό, στην περιοχή ΕΔΕΜ. Στην Ηλιούπολη μέχρι το 2000 το μεγαλύτερο μέρος τού ρέµατος είχε ήδη μπαζωθεί και είχαν αποµείνει στη φυσική τους κατάσταση, περίπου 700 μέτρα. Αξίζει να επισηµανθεί ότι, µε απόφαση του ΥΠΕΧΩΔΕ (ΦΕΚ 181Δ’/1993), το ρέµα της Πικροδάφνης είχε χαρακτηριστεί ως «ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος», αφού στα περισσότερα τµήµατα του ρέµατος και της παρεµάτιας περιοχής η βλάστηση ήταν (και σε ορισµένα παραµένει ακόµη) πυκνή, µε εναλλαγές από πεύκα, ευκάλυπτους, θάµνους, πικροδάφνες και καλαµιές. Ακόµα, το ρέµα αποτελούσε σηµαντικό βιότοπο για πουλιά, βατράχους, χελώνες, σκαντζόχοιρους κ.ά. Το 1995, το ΥΠΕΧΩΔΕ, στα πλαίσια της παραπάνω απόφασής του, θέσπισε μέτρα «για την προστασία και την ανάδειξη της ρεµατιάς της Πικροδάφνης» ξεκινώντας τη διαδικασία χαρακτηρισµού της ως «προστατευόµενου φυσικού σχηµατισµού». Έτσι, ανατέθηκε στο ΕΜΠ (µε υπεύθυνο τον καθηγητή Γ. Τσακίρη) η εκπόνηση ερευνητικού προγράµµατος για τη «διευθέτηση» και την περιβαλλοντική προστασία τού ρέµατος της Πικροδάφνης. Το πρόγραµµα και η ειδική περιβαλλοντική μελέτη ολοκληρώθηκαν καθώς και ένα σχέδιο Π.Δ. για το οποίο γνωµοδότησαν θετικά ο Οργανισµός Αθήνας και οι αρµόδιοι φορείς. Όχι όµως και η ΕΥΔΑΠ, η οποία προώθησε και πέτυχε έγκριση άλλης, δικής της περιβαλλοντικής μελέτης, η οποία προέβλεπε τον «παραδοσιακό» εγκιβωτισµό της κοίτης και των πρανών του ρέµατος αδυνατώντας να «ξεκολλήσει» από τις περιβαλλοντικές πρακτικές που εφαρµόστηκαν τις προηγούµενες δεκαετίες.

# 18 Μάρτιος 2007

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Οι πολίτες αντιστέκονται. Το ΣτΕ αποφασίζει προσωρινή αναστολή εργασιών. Η απόφαση επιδίδεται στον εργολάβο με δικαστικό επιμελητή.

Με βάση τη μελέτη της ΕΥΔΑΠ, την άνοιξη του 2000 ξεκίνησαν τα «έργα» για την «διευθέτηση» του ρέµατος της Πικροδάφνης στην Ηλιούπολη, µε την κάλυψη της Νοµαρχίας Αθήνας και του Δήµου Ηλιούπολης. Κάτοικοι της περιοχής, τοπικοί φορείς και όλες οι δηµοτικές παρατάξεις αντέδρασαν στο τσιµεντάρισµα και την καταστροφή τού ρέµατος, πλην της παράταξης του τότε δηµάρχου Θ. Γεωργάκη, ο οποίος μιλούσε για «οικολογική ανάπλαση» του ρέµατος![1] Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες αναπτύχθηκε ένα πολύµορφο κίνηµα για τη διάσωση του ρέµατος της Πικροδάφνης, καταρχήν στην Ηλιούπολη και κατόπιν στον Αγ. Δηµήτριο και στο Π. Φάληρο: συγκεντρώσεις, υποµνήµατα, εκδηλώσεις διαµαρτυρίας, ερωτήσεις στη Βουλή, καταγγελίες, μηνυτήρια αναφορά κατά παντός υπευθύνου από το Συντονιστικό Φορέων της Ηλιούπολης. Τελικά, ύστερα από προσφυγή στο Συµβούλιο της Επικρατείας, δόθηκε εντολή αναστολής των έργων, τον Οκτώβριο του 2001. Έτσι, 150 από τα 700 μέτρα του ρέµατος στην Ηλιούπολη παραµένουν μέχρι σήµερα αδιαµόρφωτα όπως και το υπόλοιπο ρέµα, μέχρι τη θάλασσα. Η σύγκρουση για το ρέµα τής Πικροδάφνης άφησε βαθιά ίχνη στη συνείδηση των κατοίκων της περιοχής, ενώ εκκρεµούν ακόµη δίκες µε την προηγούµενη Δηµοτική Αρχή Ηλιούπολης και εργολάβους, οι οποίοι επέµεναν να συνεχίζουν τα «έργα» παρά την απαγορευτική απόφαση του ΣτΕ. Η σηµερινή δηµοτική αρχή Ηλιούπολης, υποσχέθηκε την αποκατάσταση του «εγκιβωτισµένου» ρέµατος, ενώ οι κάτοικοι της περιοχής βρίσκονται σε επαφή µε το «Ευρωπαϊκό Κέντρο αποκατάστασης ποταµών». Η Πικροδάφνη αντιστάθηκε και γλίτωσε την ολική καταστροφή. Να ελπίζουµε ότι θα απαλλαγεί από τον «εγκιβωτισµό» της; _______________________________________________________________________________________ [1]

Π. Τότσικας «Εδώ κάποτε... Συµβολή στην ιστορία της Ηλιούπολης», εκδ. ΚΨΜ 2005.

# 19

Α-δέσποτες απόψεις

Απρίλιος 2007

του Πάνου Τότσικα

Ο μικροαστισµός στο απυρόβλητο Παρεµβαίνοντας στο πρόσφατο Συνέδριο των Οικολόγων-Πράσινων και αναφέροντας τους «κοινούς αγώνες που µας συνδέουν», επεσήµανα ότι εκτός του ιµπεριαλισµού, του καπιταλισµού, του νεοφιλελευθερισµού και του δικοµµατισµού, θα πρέπει να αναδείξουµε και να εναντιωθούµε σε έναν ακόµη -ισµό, που συνήθως μένει στο απυρόβλητο: τον μικροαστισµό. Μιλώντας βέβαια για τον χώρο τής πόλης και το περιαστικό περιβάλλον, επεσήµανα κάποιες κυρίαρχες συµπεριφορές που ξεκινώντας από την πραγµατικότητα της μικρο-ιδιοκτησίας, διαπερνούν οριζοντίως και καθέτως ευρύτατα μικροαστικά στρώµατα, τα οποία, κατά τα άλλα, αποτελούν ψηφοφόρους τόσο της «δεξιάς» και του «κέντρου» όσο και της «αριστεράς». Ας περιοριστούµε σε κάποια παραδείγµατα: • Πέραν της «εκτός σχεδίου» αυθαίρετης δόµησης (η οποία απορρίπτεται μετά βλεδυγµίας από κάποιους κύκλους), η «εντός σχεδίου» αυθαίρετη δόµηση παραµένει συνήθως στο απυρόβλητο. Έτσι, το χτίσιµο χιλιάδων αυθαίρετων τετραγωνικών μέτρων στις νέες οικοδοµές, µέσω της εκµετάλλευσης των λεγόµενων «ηµιυπαίθριων χώρων» αφήνει αδιάφορους σχεδόν τους πάντες, παρ’ όλο που, προφανώς, επιβαρύνει συνολικά τον χώρο τής πόλης, την κυκλοφορία, απαιτεί επιπλέον εγκαταστάσεις κοινωνικής υποδοµής, κλπ. Είδατε κάποια δηµοτική παράταξη να ζητά την «ψήφο τού λαού» υποσχόµενη ότι θα εναντιωθεί στην αυθαιρεσία; • Η κυκλοφορία στην πόλη µε Ι.Χ. αυτοκίνητα έχει γίνει κυρίαρχη, διαπερνώντας ευρύτατα στρώµατα. Ακόµα και όταν μπορούν κάποιοι να χρησιµοποιούν τα δηµόσια μεταφορικά μέσα, το αποφεύγουν γιατί δεν αισθάνονται καλά όταν βρίσκονται μαζί µε τον «λαουτζίκο». Ο κυρίαρχος μικροαστισµός οδηγεί κάποιους να πιστεύουν ότι έγιναν «σπουδαίοι» επειδή αγόρασαν (µε δόσεις, µε δάνειο) ένα ακριβό αυτοκίνητο και συνεπώς πρέπει να μετακινούνται µ’ αυτό, κάνοντας τη ζωή των άλλων δυσκολότερη. Αίτηµα των μικροαστών, στην πλειοψηφία τους, είναι: περισσότεροι αυτοκινητόδροµοι για να κινηθούµε γρήγορα µε τα αυτοκίνητά µας, ακόµα κι αν αυτό σηµαίνει συρρίκνωση των δασικών χώρων γύρω από την πόλη (Υµηττός, Πεντέλη κλπ). Πόσες δηµοτικές παρατάξεις απαιτούν να παραχωρηθούν συγκεκριµένες λωρίδες κυκλοφορίας για τα δηµόσια μεταφορικά μέσα, τόσο στο κέντρο τής Αθήνας όσο και στις συνοικίες; • Όπως είναι γνωστό, πέραν των μεγαλοκαταπατητών, υπάρχουν και οι μικροκαταπατητές δηµόσιων δασικών χώρων. Στη χώρα µας, το ποσοστό των μικροκαταπατητών είναι σηµαντικό σε σχέση µε το συνολικό. Με αφορµή την επιχειρούµενη αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγµατος, χύθηκε πολύ μελάνι για τα «μεγάλα συµφέροντα», τους επιχειρηµατίες, τους μεγαλοεργολάβους, τις διεθνείς τουριστικές εταιρείες, που θέλουν να βάλουν χέρι στους δασικούς χώρους.

# 19

Α-δέσποτες απόψεις

Απρίλιος 2007

του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Βασίλη Παπαγεωργίου

Πόσοι μιλάνε για τα «μικροσυµφέροντα», για τους μικροκαταπατητές δηµόσιας δασικής γης; Πόσοι υποψήφιοι δήµαρχοι υποστήριξαν ότι δεν θα ανεχθούν οικιστικές επεκτάσεις σε περιοχές όπου αµφισβητείται για ιδιοτελείς σκοπούς ο δηµόσιος δασικός χαρακτήρας τους; Πόσοι πολιτικοί φορείς κατήγγειλαν τις πρακτικές της «ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε», η οποία, αντί να συντάξει το λεγόµενο «Εθνικό Κτηµατολόγιο», προωθεί τη σύνταξη ενός Καταπατητο-λόγιου; Ο κατάλογος των παραδειγµάτων όπου η μικροαστική νοοτροπία και πρακτική είναι κυρίαρχη, είναι μακρύς. Το ζήτηµα που τίθεται είναι: Ποιος θα αντιδράσει, ποιος θα εναντιωθεί στις κυρίαρχες μικροαστικές επιλογές; Ποιος θα ψηφίσει ένα κόµµα που αντιστέκεται και στην μικροαστική ιδιοτέλεια;

# 20

Α-δέσποτες απόψεις

Μάιος 2007

του Πάνου Τότσικα

Οι ελεύθεροι χώροι, δηµόσιο αγαθό Σύµφωνα µε το ισχύον άρθρο 24 παρ. 2 του Συντάγµατος «...Η χωροταξική αναδιάρθρωση της Χώρας, η διαµόρφωση, η ανάπτυξη, η πολεοδόµηση και η επέκταση των πόλεων και των οικιστικών γενικά περιοχών, υπάγεται στη ρυθµιστική αρµοδιότητα και τον έλεγχο του Κράτους, µε σκοπό να εξυπηρετείται η λειτουργικότητα και η ανάπτυξη των οικισµών και να εξασφαλίζονται οι καλύτεροι δυνατοί όροι διαβίωσης. Οι σχετικές τεχνικές επιλογές και σταθµίσεις γίνονται κατά τους κανόνες της επιστήµης...». Η έννοια της «ανάπτυξης» ωστόσο, εξακολουθεί να παραµένει σκοπίµως θολή. Ακόµη και αρκετοί απ’ αυτούς που μιλούν για «βιώσιµη» ή «αειφόρο» ανάπτυξη και τη συνδέουν µε την «προστασία του περιβάλλοντος», αντιµετωπίζουν το περιβάλλον ως οικονοµικό μέγεθος µε βασικό στόχο τη μεγιστοποίηση του οικονοµικού κέρδους. Με δυο λόγια, η εκµετάλλευση του περιβάλλοντος τίθεται υπεράνω τής προστασίας του. Αξίζει να αναφερθεί ότι στο «Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς» (Ε.Σ.Π.Α.) 2007-2013, η Αειφόρος Ανάπτυξη αποτελεί υποσύνολο της Ανάπτυξης και όχι Στρατηγικό Στόχο. Ελεύθεροι Χώροι και «κοινωνικός εξοπλισµός» Προστασία τού περιβάλλοντος σηµαίνει, κατ’ αρχήν και κυρίως, προστασία των ελεύθερων, δασικών, ορεινών και παραλιακών χώρων «κατά τους κανόνες τής επιστήµης», όπως λέει και το Σύνταγµα. Σηµαίνει ότι οι χώροι αυτοί παραµένουν ελεύθεροι, δηµόσιοι, αδόµητοι και µόνο κατ’ εξαίρεση θα μπορούσαν να αποκτήσουν κάποια άλλη χρήση, όταν αυτή είναι εντελώς αναγκαία και απαραίτητη για τη χώρα. Και βέβαια, θα μπορούσαµε να δεχτούµε π.χ. κάποια στρατιωτική εγκατάσταση στον Υµηττό, όχι όµως και τη μετατροπή ενός τµήµατος της εγκατάστασης αυτής σε Super Market για την εξυπηρέτηση των αξιωµατικών τού στρατού (όπως έγινε στην περιοχή του Βύρωνα), ούτε τη μετεξέλιξη ενός μέρους αυτών των στρατιωτικών εγκαταστάσεων σε Διοικητικό Κέντρο –και όχι µόνο– του Δήµου Βύρωνα (όπως επιδιώκεται σήµερα). Ακόµη, δεν μπορούµε να δεχτούµε την «κατ’ εξαίρεση» δόµηση στην καρδιά τού Υµηττού κτιριακών εγκαταστάσεων της εκκλησίας της Ελλάδος, μεγέθους 67.000 τετραγωνικών μέτρων, όπως επιµένει να προγραµµατίζει ο σηµερινός Αρχιεπίσκοπος. Διαδηµοτική Επιτροπή για τη Διάσωση του Υµηττού Για την ανάδειξη και την αντιµετώπιση των προαναφερόµενων και άλλων σχεδίων που εξυφαίνονται στον Υµηττό από διάφορα «κέντρα», δηµιουργήθηκε πρόσφατα η «Διαδηµοτική Επιτροπή για τη διάσωση του Υµηττού» στην οποία συµµετέχουν 22 τοπικοί φορείς (Δηµοτικές Παρατάξεις, Κινήσεις Πολιτών, Οικολογικές Οργανώσεις, Περιβαλλοντικοί Σύλλογοι) από 10 Δήµους της νοτιο-ανατολικής Αθήνας. Κοινό συνδετικό στοιχείο των φορέων αυτών, είναι η άποψη ότι οι ελεύθεροι, οι δασικοί, οι ορεινοί, οι παραλιακοί χώροι αποτελούν συστατικό στοιχείο ενός αναγκαίου «κοινωνικού εξοπλισµού» πέραν των έργων υποδοµής και των κτιριακών εγκαταστάσεων που είναι επίσης αναγκαία για τη λειτουργία των πόλεων.

# 20

Α-δέσποτες απόψεις

Μάιος 2007

του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Βασίλη Παπαγεωργίου

Πεδίο Άρεως και συντονισµός των αντιστάσεων Η εύθραυστη ισορροπία μεταξύ δοµηµένων και αδόµητων χώρων εντός και εκτός των πόλεων, έχει μετεξελιχθεί τις τελευταίες δεκαετίες σε μια μετωπική επίθεση κατά των ελεύθερων χώρων, οι οποίοι συνεχώς συρρικνώνονται και σταδιακά εξαφανίζονται. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Πεδίου Άρεως, όπου η αυθαιρεσία ενός οικονοµικού παράγοντα που μετατράπηκε και σε «αθλητο-πατέρα», γίνεται ανεκτή από το λεγόµενο «κράτος», τις αρµόδιες υπηρεσίες του και τους διάφορους «θεσµικούς φορείς». Φαίνεται ότι εδώ, η λειτουργία κτιριακών αθλητικών εγκαταστάσεων έχει μεγαλύτερη σηµασία από την ύπαρξη ενός και μοναδικού πάρκου στην καρδιά τής πιο πυκνοδοµηµένης περιοχής τής πρωτεύουσας. Φαίνεται, ότι τα όσα αναφέρονται στο άρθρο 24 του Συντάγµατος (δηλαδή ότι «... οι σχετικές τεχνικές επιλογές και σταθµίσεις γίνονται κατά τους κανόνες της επιστήµης...»), δεν αφορούν τον κ. Κυριακού. Ωστόσο, μετά τις συλλήψεις «δενδρο-φυτευτών» και την αστυνοµική καταστολή όσων επιχείρησαν στο Πεδίο Άρεως να αντιµετωπίσουν την «αυθαιρεσία των επωνύµων», τίθεται ξανά στο προσκήνιο η αναγκαιότητα του συντονισµού των αντιστάσεων που αναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια στην Αττική για την ανάσχεση της επίθεσης στους τελευταίους εναποµείναντες ελεύθερους αδόµητους χώρους.

# 21 Ιούνιος 2007

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Οι πολίτες της Αττικής «δικτυώνονται» Η Αττική αποτελεί πεδίο όπου προωθούνται και υλοποιούνται οι επιλογές των κυρίαρχων οικονοµικών συµφερόντων για τη δηµιουργία μιας γιγάντιας πόλης, που θα δεσπόζει στον χώρο τής Ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων, σε βάρος τής υπόλοιπης χώρας. Τα προβλήµατα της Αθήνας και της Αττικής είναι αναµφισβήτητα πολιτικά και χαρακτηρίζονται από: • την πυκνοδόµηση και την πυκνοκατοίκηση, ιδιαίτερα στις κεντρικές περιοχές του λεκανοπεδίου • τη συρρίκνωση και την ιδιωτικοποίηση των ελεύθερων χώρων και τον περιορισµό των χώρων πρασίνου • τις σηµαντικές ελλείψεις σε κοινωνικές και τεχνικές υποδοµές, ιδιαίτερα στις δυτικές περιοχές • τις αδιάκοπες οικιστικές επεκτάσεις, νόµιµες ή αυθαίρετες • την καταπάτηση δηµόσιας γης • την καταστροφή των ορεινών όγκων και των δασικών χώρων • την κατάληψη των ακτών από κάθε είδους εγκαταστάσεις και την παραχώρησή τους σε ιδιώτες, για εκµετάλλευση • την όξυνση των κυκλοφοριακών προβληµάτων και την ανεπάρκεια δηµοσίων μεταφορικών μέσων, λεωφορειόδροµων, μέσων σταθερής τροχιάς, ποδηλατόδροµων κ.ά.

• τα σοβαρά ζητήµατα που προκαλεί η νέου τύπου ατµοσφαιρική ρύπανση, σε συνδυασµό µε τις κλιµατικές αλλαγές (αύξηση θερµοκρασίας, φαινόµενο θερµοκηπίου, ανοµβρία–πληµµύρες κ.ά.). Επισηµαίνεται ότι η «ποιότητα ζωής» ενός σηµαντικού τµήµατος κατοίκων τής Αθήνας και της Αττικής, διαµορφώνεται σε συνθήκες ανεργίας, υποαπασχόλησης και κοινωνικού αποκλεισµού, ενώ ακόµα και το υποτυπώδες «κράτος πρόνοιας» διαρκώς συρρικνώνεται. Το «Παναττικό Δίκτυο Κινηµάτων Πόλης» Η 13η Μαΐου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια σηµαντική ηµεροµηνία, παρ’ όλο που πέρασε σχεδόν απαρατήρητη από τα λεγόµενα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης. Μετά τη γνωστή υπόθεση της σύλληψης, την 1/4, και παραποµπής σε δίκη πολιτών που φύτευαν δέντρα δίπλα στο «τσιφλίκι» τού Κυριακού, στο Πεδίο τού Άρεως, ξεκίνησε μια διαδικασία συναντήσεων και ζυµώσεων, από την οποία προέκυψε στις 13/5, ύστερα από μια συνέλευση εκατοντάδων πολιτών, στην κατειληµµένη Δηµοτική Αγορά τής Κυψέλης, η αναγκαιότητα δηµιουργίας ενός «Παναττικού Δικτύου Κινηµάτων Πόλης και Ενεργών Πολιτών». Είναι προφανές, ότι η άνοδος των σηµερινών αντιθέσεων στο κοινωνικό επίπεδο και η γενικότερη κρίση στον χώρο τής πόλης, επιβάλλουν μια άµεση και διαρκή παρέµβαση των πολιτών. Το «Παναττικό Δίκτυο» προκύπτει από την αναγκαιότητα αλληλοενηµέρωσης και συντονισµού των διάσπαρτων αντιστάσεων που αναπτύσσονται στον χώρο τής Αττικής. Από την αναγκαιότητα παρέµβασης στη λειτουργία τής πόλης, µε βάση τις αξίες τής αλληλεγγύης, της ισότητας, της ελευθερίας, της αξιοπρέπειας, της κοινωνικής δικαιοσύνης, του σεβασµού της πολιτισµικής διαφορετικότητας και της προστασίας τού περιβάλλοντος.

# 21

Α-δέσποτες απόψεις

Ιούνιος 2007

του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Βασίλη Παπαγεωργίου

Το ζητούµενο είναι η λειτουργία τής πόλης στην κατεύθυνση της άµεσης δηµοκρατίας και η λειτουργία τής πόλης µε βάση την αυτενέργεια των ίδιων των πολιτών. Πρέπει ωστόσο να διευκρινιστεί, ότι «...το κίνηµα, ή καλύτερα τα κινήµατα πόλης, είναι μια ευρεία έννοια που χωρά όσες οργανώσεις κινητοποιούνται µε σχετικά περιεχόµενα, διαφορετικά ρεύµατα προσέγγισης της πόλης, ή /και των μορφών οργανωµένης παρουσίας κλπ. Το “Παναττικό Δίκτυο” δεν υποκαθιστά τα κινήµατα πόλης, συντονίζει ορισµένες συλλογικότητες που παρεµβαίνουν, συνήθως µε κινηµατικό τρόπο, καθώς και “ενεργούς πολίτες”. Κάθε συλλογικότητα που μετέχει στο “Δίκτυο”, διατηρεί πλήρως την αυτονοµία της, τις θέσεις της και το ρεπερτόριό της...».[1]

_______________________________________________________________________________________ [1]

Απόσπασµα από κείµενο–παρέµβαση της Ελένης Πορτάλιου, ιδρυτικού μέλους του «Παναττικού Δικτύου»

# 22 Ιούλιος 2007

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Η Δηµόσια γη ανήκει σε όσους την καταπατούν Έχω ξαναγράψει στη ΓΑΛΕΡΑ (#19, Απρίλιος 2007) για τις πρακτικές τής δηµόσιας εταιρείας «ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε», η οποία, αντί να συντάξει το Εθνικό Κτηµατολόγιο (ως όφειλε), προωθεί τη σύνταξη ενός «Καταπατητο-λόγιου». Επειδή κάποιοι θεώρησαν «εκτός τόπου και χρόνου» αυτόν τον ισχυρισµό (ή έκαναν πως δεν άκουσαν τίποτα), επανέρχοµαι, παραθέτοντας ορισµένα χαρακτηριστικά περιστατικά, για να γίνει ευρύτερα κατανοητό το ζήτηµα της «από τα πάνω» δικαίωσης των καταπατητών δηµόσιας γης. «ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε»: Βίος και πολιτεία Όπως αναφέρει ο Γ. Ντούρος, δασολόγος «(...) Προθέσεις κατάργησης του τεκµηρίου κυριότητος του Δηµοσίου στις δασικές εκτάσεις φαίνονται ήδη από το ξεκίνηµα της κατάρτισης του Εθνικού Κτηµατολογίου, όταν οι δασικές υπηρεσίες δήλωναν εκτεταµένα δάση και δασικές εκτάσεις ως αναµφισβήτητη ιδιοκτησία τού Δηµοσίου, αλλά η εταιρεία “ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε” τις καταχώριζε ως ιδιοκτησίες αγνώστων και τις υποδείκνυε ως “ελεύθερες” και εύκολης λείας εκτάσεις...».[1] Ηλεκτρονική... καταπάτηση Όπως έχει καταγγελθεί, ανυπολόγιστες διαστάσεις έχει πάρει η εµπλοκή της «ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε» σε ηλεκτρονική απάτη που αποκαλύφθηκε σε περιοχή της Κεφαλονιάς, όπου κάποιοι επιτήδειοι μπόρεσαν να καρπωθούν κάποια «αγνώστου ιδιοκτήτη» οικόπεδα και να τα μεταπωλήσουν άµεσα, δυσκολεύοντας τη διεκδίκηση των οικοπέδων είτε από το Δηµόσιο, στο οποίο περιέρχονται εφόσον δεν αναζητηθούν για επτά έτη, είτε από τον πραγµατικό τους ιδιοκτήτη, εφόσον στη συνέχεια παρουσιαστεί. Με επιστολή του ο πρόεδρος της «ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε», επιβεβαιώνει το συµβάν, το οποίο «έχει πάρει τον δρόµο της Δικαιοσύνης».[2] Κτηµατολόγιο χωρίς δασικούς χάρτες Αξίζει ακόµη να επισηµανθεί, ότι το Γεωτεχνικό Επιµελητήριο Ελλάδος (ΓΕΩΤ.Ε.Ε) θεωρεί λανθασµένη και τελικά αναποτελεσµατική τη μεθοδολογία σύµφωνα µε την οποία θα υλοποιηθεί από την «ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε» το έργο της «Οριοθέτησης Δασών και Δασικών Εκτάσεων». Το έργο αυτό που προκηρύσσεται από την «ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε» «(...) δεν μπορεί σε καµία περίπτωση να υποκαταστήσει τους δασικούς χάρτες. Είναι ένα προϊόν άχρηστο που δεν μπορεί να χρησιµοποιηθεί από τη δασική υπηρεσία ως εργαλείο για την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων... ούτε μπορεί να αποτελέσει το υλικό πάνω στο οποίο θα στηριχτούν στη συνέχεια οι δασικές υπηρεσίες, ώστε να καταρτίσουν το δασολόγιο...».[3] Δικαίωση των καταπατητών Πέρα από όσα αναφέρονται παραπάνω, υπενθυµίζω ότι το υπουργείο Οικονοµικών προωθεί νοµοσχέδια για τη νοµιµοποίηση των καταπατηµένων δηµόσιων εκτάσεων και την οριοθέτηση του αιγιαλού και της παραλίας. Με τα νοµοσχέδια αυτά «(...) Επιδιώκεται η δηµιουργία προϋποθέσεων που θα διευκολύνουν επενδύσεις πολιτών και επιχειρήσεων στον τοµέα τού real estate και του τουρισµού, η εκποίηση (!) των µη καταπατηµένων κτηµάτων (!) µε τίµηµα ανάλογο της αξίας τους... κλπ».[4]

# 22

Α-δέσποτες απόψεις

Ιούλιος 2007

του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Βασίλη Παπαγεωργίου

Κλείνοντας, για όσους δεν έχουν πεισθεί ακόµη, παραπέµπω στην τροπολογία που επιχείρησε η κυβέρνηση να ψηφιστεί στα μέσα Ιούνη σε άσχετο νοµοσχέδιο, µε την οποία επιδίωκε την αναστολή επ’ αόριστο, την κατεδάφιση αυθαίρετων κτισµάτων εντός δασικών εκτάσεων και το πάγωµα της είσπραξης προστίµων, δηµιουργώντας τις προϋποθέσεις για μια νέα γενιά αυθαιρέτων. Το γεγονός ότι απεσύρθη τελικά η τροπολογία, δεν σηµαίνει βέβαια ότι θα σταµατήσουν να καταπατούνται δάση και δασικές εκτάσεις και να χτίζονται αυθαίρετα. _______________________________________________________________________________________ [1]

περιοδικό «Ουτοπία» #73, Π. Τότσικας «Το ξεπούληµα της δηµόσιας γης στο στόχαστρο της συνταγµατικής μεταρρύθµισης».

[2]

«Καθηµερινή», 11/2/2007.

[3]

«Καθηµερινή», 16/3/2007.

[4]

«Ελευθεροτυπία», 12/1/2007.

# 23

Α-δέσποτες απόψεις

Αύγουστος 2007

του Πάνου Τότσικα

Πεντέλη: Σπαταλώντας τη ζωή Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραµµές (μέσα Ιούλη) είναι ακόµη κυρίαρχη η αγανάκτηση που ώθησε τους πολίτες τής Αθήνας να αφήσουν (επιτέλους!) τους καναπέδες και τα τηλεκοντρόλ και να κατέβουν μπροστά στη Βουλή για να διαµαρτυρηθούν για την καταστροφή τής Πάρνηθας (και όχι µόνο). Φαντάζοµαι (είµαι βέβαιος, δυστυχώς...) ότι μέχρι τη δηµοσίευση αυτού του κειµένου (αρχές Αυγούστου), θα έχουν μεσολαβήσει και άλλες καταστροφικές πυρκαγιές, σε διάφορα σηµεία της χώρας, µε ή χωρίς ανθρώπινα θύµατα, έτσι ώστε η καταστροφή τής Πάρνηθας να θεωρείται απλώς ένας ακόµη κρίκος στην αλυσίδα των χαµένων δασών... Ωστόσο, η Πάρνηθα δεν ήταν μια απλή, συνηθισµένη καταστροφή ενός δασικού χώρου. Ήταν η ανάσα τής Αθήνας. Και χάνοντας τον δασικό χώρο τής Πάρνηθας χάνουµε την ανάσα µας, χάνουµε τη ζωή µας. Υπονοµεύουµε ακόµη περισσότερο την υγεία µας, υποσκάπτουµε ακόµη περισσότερο το μέλλον µας, εφόσον είµαστε υποχρεωµένοι να ζήσουµε σ’ αυτή την αβίωτη πλέον πρωτεύουσα των 5.000.000 κατοίκων. Το τι έφταιξε για το ολοκαύτωµα της Πάρνηθας έχει ήδη ειπωθεί: αδράνεια, ανεπάρκεια, ανικανότητα των αρµοδίων κρατικών μηχανισµών και της κυβέρνησης να αντιµετωπίσουν ένα συνηθισµένο (πλέον) περιστατικό όπως ο καύσωνας, όπως οι πυρκαγιές σε δάση και δασικούς χώρους. Είναι όµως, μόνον αυτό; Πού οφείλεται η καταστροφή των δασών; Ένα μεγάλο μέρος από τις πυρκαγιές που ξεσπάνε κάθε καλοκαίρι δεν είναι «τυχαίες» ούτε «αθώες». Έχουν σαφείς προθέσεις και συγκεκριµένα αποτελέσµατα. Έχουν σαν στόχο τη μεταβολή των χρήσεων γης και την ανατροπή τού ιδιοκτησιακού καθεστώτος κάποιων μικρότερων ή μεγαλύτερων δασικών εκτάσεων. Έχουν σαν συνέπεια τον σφετερισµό και την καταπάτηση δηµόσιας δασικής γης από κάποιους ιδιώτες, από κάποια συµφέροντα «μεγάλα» ή «μικρά». Είναι γνωστό ότι μεγάλο μέρος, το 90%, των καµένων δασικών εκτάσεων δεν αναδασώνονται όπως προβλέπει το άρθρο 117 του Συντάγµατος. Είναι γνωστό ότι μεγάλο μέρος των καµένων δασικών εκτάσεων φυτεύεται µε ελιές κλπ, και εµφανίζεται αρχικά ως γεωργική γη και αγροκτήµατα. Είναι γνωστό ότι λίγο αργότερα η πρώην δασική γη μετατρέπεται σε οικόπεδα, πωλείται σε «αθώους» συµπολίτες µας (ή ξένους) –που δεν ήξεραν, δήθεν, ότι αυτό που αγόρασαν ήταν δάσος– και χτίζονται αυθαίρετα ή «νοµότυπα» κτίσµατα, συνήθως κατοικίες. Και όλα αυτά παρ’ όλο που το άρθρο 24 του Συντάγµατος δεν επιτρέπει τη μεταβολή του προορισµού των δασών και των δασικών εκτάσεων, παρά για εξαιρετικούς λόγους εθνικής σηµασίας. Συνειδητή πολιτική επιλογή ο αφανισµός των δασών Όλα αυτά είναι γνωστά, τα έχουµε ξαναπεί, γράφονται καθηµερινά από διάφορους. Αυτό που θέλω να επισηµάνω είναι ότι, πέραν των όποιων τυχαίων περιστατικών δασικών πυρκαγιών που οφείλονται σε αµέλεια, αδράνεια, ανικανότητα κλπ, ο αφανισµός ενός μεγάλου μέρους δασικών εκτάσεων οφείλεται σε «αναπτυξιακή» πολιτική επιλογή που προωθείται συνειδητά από όλες τις κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών στη χώρα µας. Και βέβαια, από την πολιτική αυτή δεν επωφελούνται µόνο το «μεγάλο κεφάλαιο», οι επιχειρηµατίες και οι μεγαλοεργολάβοι, αλλά και «άνθρωποι του λαού», επίδοξοι ιδιοκτήτες που θεωρούν την ιδιοποίηση της δηµόσιας γης μέσον ατοµικής αντιµετώπισης των οικονοµικών τους αδιεξόδων.

# 23 Αύγουστος 2007

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Βασίλη Παπαγεωργίου

Aριστομένης Προβελέγγιος: Για µια «ηθική και νοητική ανέγερση» Κλείνοντας, θα ήθελα να παραθέσω αποσπάσµατα από μια συνέντευξη που έδωσε ο Αριστοµένης Προβελέγγιος πριν 32 χρόνια, µε αφορµή την (τότε) καταστροφή της Πεντέλης: «...Άλλοτε περιορισµένες καταστροφές μπορούσε η φύση να τις ανακυκλώσει, σε κάποιο μέτρο... Σήµερα όµως, τα όρια ξεπεράστηκαν και φθάνουµε στα χείλη του γκρεµνού... Αν δεν γίνει μια αναµόχλευση σε βάθος των σχέσεων των ανθρώπων που αποτελούν το κοινωνικό σύνολο και αυτών που εκλέγουν για να τους εκφράσουν, τότε στα επόµενα λίγα χρόνια μπορεί να βρεθούµε σε μια σειρά από τεράστιες δυσκολίες και καταστροφές, σε κατασπατάληση της ζωής που θα γίνεται μια ασύµφορη ζωή, αταίριαστη στις συνθήκες εργασίας, υγείας, αλλά και της ελάχιστης αλλά απαραίτητης αξιοπρέπειας, όπου η έννοια των ωρών ευτυχίας θα αντικατασταθεί από έναν οχετό παράνοιας, θορύβων, βιαιότητας και απάθειας... Απαισιόδοξος; Αφάνταστα, γιατί στέρεψαν οι πηγές της ιστορίας µας. Όµως μια ηθική και νοητική ανέγερση ίσως θα έφερναν σε κάποιο δρόµο, ίσως κάποιο επίµονο και γενναίο θαύµα...».

# 24

Α-δέσποτες απόψεις

Σεπτέμβριος 2007

του Πάνου Τότσικα

Υµηττός, η «γη της επαγγελίας» της εκκλησίας (Έτσι, για να µην ξεχνιόµαστε...) Οι πυρκαγιές του καλοκαιριού στην Αττική (τυχαίες ή σκόπιµες), ανέδειξαν, μεταξύ άλλων, και το ζήτηµα της «εκκλησιαστικής περιουσίας» ή µάλλον το ζήτηµα των διεκδικήσεων της εκκλησίας επί δηµοσίων και δασικών συνήθως εκτάσεων. Από το σύνολο των ζητηµάτων που τέθηκαν, αξίζει τον κόπο να φρεσκάρουµε στη μνήµη µας την περίπτωση του Υµηττού. Πρώτη απόπειρα, επί ΠΑΣΟΚ Τον Δεκέµβριο του 2003, κατατίθεται αιφνιδιαστικά στη Βουλή από την τότε υπουργό ΠΕΧΩΔΕ Βάσω Παπανδρέου, τροπολογία σε νοµοσχέδιο, που αφορούσε τα αυθαίρετα, µε τίτλο «άδεια δόµησης, πολεοδοµικές και άλλες διατάξεις κλπ». Στην «αιτιολογική έκθεση» διαβάζουµε: «...Η εκκλησία της Ελλάδος στερείται εγκατάστασης κατάλληλης για τις συνεδριάσεις τής Ιεράς Συνόδου ή εκκλησιαστικών συνεδρίων. Παράλληλα, έχει ανάγκη χώρου για την εξυπηρέτηση μορφωτικών και πολιτιστικών σκοπών. Ύστερα από την συνεργασία µε την Περιφέρεια Αττικής, καθορίστηκε έκταση 27 στρεµµάτων μέσα σε ευρύτερη δασική έκταση 270 στρεµµάτων στην θέση Αγ. Ιωάννης Καρέας, στην οποία θα κατασκευαστούν οι αιτούµενες από την εκκλησία εγκαταστάσεις... Το σύνολο της ωφέλιµης επιφάνειας που θα ανεγερθεί εντός των 27 στρεµµάτων, δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τα 67.000 τ.µ., το δε μέγιστο ύψος ορίζεται σε 8µ. ώστε αφενός µεν να καλύπτει τις ανάγκες ειδικών κτιρίων –όπως βιβλιοθήκη, χώρος συνεδρίων κ.ά.– αλλά αφετέρου να µην αλλοιώνει το τοπίο...». Η διαδικασία για την κατασκευή εγκαταστάσεων της Εκκλησίας στον Καρέα είχε ξεκινήσει τρία χρόνια πριν και οι πρώτες συζητήσεις είχαν γίνει µε τον τότε υπουργό ΠΕΧΩΔΕ Κώστα Λαλιώτη. Σύµφωνα µε την Εκκλησία, η ιδιοκτησία της στον χώρο αυτό ανερχόταν σε 3.336 στρ. και περιλαµβάνονταν στην Α' και Β' ζώνη προστασίας τού Υµηττού, δηλαδή σε περιοχή η οποία είναι χαρακτηρισµένη ως δασική και αναδασωτέα. Το γεγονός ότι η Εκκλησία ζήτησε να αποχαρακτηριστεί από δασική η περιοχή αυτή του Υµηττού, ξεσήκωσε θύελλα διαµαρτυριών, κατ’ αρχήν από τους τοπικούς φορείς, οι οποίες στη συνέχεια γενικεύτηκαν αναγκάζοντας την τότε υπουργό ΠΕΧΩΔΕ να αποσύρει προσωρινά, όπως δήλωσε, την τροπολογία για να την επαναφέρει σε άλλο νοµοσχέδιο, ώστε να υπάρξει πλήρης ενηµέρωση των κατοίκων... Δεύτερη απόπειρα, επί ΝΔ Με την ανάληψη της κυβέρνησης της χώρας από τη Νέα Δηµοκρατία, ο αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος επανέρχεται και ζητάει να προχωρήσουν τα σχέδιά του για την κατασκευή εκκλησιαστικών εγκαταστάσεων στον Καρέα: «...Και να µην βγάλουµε από το μυαλό µας τον στόχο αυτό. Να µην πάθουµε αυτό που έπαθαν οι Εβραίοι όταν ήταν στην Αίγυπτο. Η Αίγυπτος είναι εδώ. Εµείς αναζητούµε πάντα τη γη της Επαγγελίας, Η γη της Επαγγελίας είναι εκεί πάνω».[1] Λίγους μήνες νωρίτερα, ο αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, απαντώντας σε ερώτηση μαθητή τού 2ου Λυκείου Ηλιούπολης για τα δασοκτόνα σχέδια της Εκκλησίας στον Καρέα, είχε υποστηρίξει: «…Υπάρχουν δυνάµεις τού κακού που ό,τι κάνει η εκκλησία δεν το θέλουν. Αν µέναµε σε τσαντίρι, θα ήταν ευχαριστηµένοι...».[2]

# 24 Σεπτέμβριος 2007

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Βασίλη Παπαγεωργίου

Επίλογος Η εκκλησία της Ελλάδος, διεκδικεί σήµερα στον Υµηττό άνω των 14.000 στρεµµάτων, τα οποία θεωρούνται ότι προέρχονται από ιδιοκτησίες τής Μονής Πετράκη. Εκτός όσων προαναφέρθηκαν, επεκτάσεις κτιριακών εγκαταστάσεων της Εκκλησίας επιχειρούνται στην Μονή Αγ. Ιωάννη Προδρόµου (Καισαριανή), στον Αγ. Ιωάννη (Καρέα), στην Αγ. Ελεούσα (Χολαργός-Παπάγου), στον Αγ. Ιωάννη Θεολόγο. Μήπως ήρθε η ώρα να µπει φραγµός σε όλα αυτά, πριν να είναι πολύ αργά;

_______________________________________________________________________________________ [1] «Ελευθεροτυπία», 22/4/04.

[2] «Αυγή», 17/12/2003.

# 25

Α-δέσποτες απόψεις

Οκτώβριος 2007

του Πάνου Τότσικα

Από την κάλπη στα κινήµατα Οι εκλογές αποτελούν, ως γνωστόν, τη διαδικασία όπου οι πολίτες θα πρέπει να αποφασίσουν ποιοι θα τους εκπροσωπούν στα θεσµοθετημένα όργανα (κοινοβούλιο, δημοτικά και νομαρχιακά συμβούλια, συνδικάτα, συλλόγους κλπ.). Οι πολίτες, ως γνωστόν, διακρίνονται σε δυο βασικές κατηγορίες: α) στους αδρανείς, δηλαδή σ’ εκείνους που δεν συμμετέχουν ουσιαστικά στις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις και παρακολουθούν συνήθως ως (τηλε)θεατές τα τεκταινόμενα, εξάγοντας (ή όχι) τα ανάλογα συμπεράσματα και περιμένοντας τις επόμενες εκλογές για να επιβραβεύσουν ή να τιμωρήσουν αυτούς που ψήφισαν την τελευταία φορά και β) στους ενεργούς, οι οποίοι είτε συμμετέχοντας σε κάποιες συλλογικότητες που λειτουργούν ομαδικά, είτε λειτουργώντας ως αυτόνομα άτομα, παρακολουθούν από πολύ κοντά και παρεμβαίνουν στα τεκταινόμενα συνεχώς και διαρκώς, δηλαδή και κατά το μεταξύ δύο εκλογικών διαδικασιών μεσοδιάστημα. Τα κόμματα και οι πολιτικές οργανώσεις, ως γνωστόν, αποτελούνται, τόσο από ενεργούς όσο και από αδρανείς πολίτες. Παράλληλα, αποτελούν γραφειοκρατικούς μηχανισμούς, αναγκαίους και απαραίτητους για τη συνέχεια, τη διάρκεια και τη στήριξη των παρεμβάσεων των πολιτών. Τα κόμματα υποτίθεται ότι προωθούν συγκεκριμένες πολιτικές, µε βάση ένα γενικό ιδεολογικό πλαίσιο στο οποίο έχουν συμφωνήσει τα µέλη και οι ψηφοφόροι τους. Οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι των πολιτών, υποτίθεται ότι ακολουθούν τις κατευθύνσεις που έχουν πάρει από τους πολίτες-ψηφοφόρους τους και από τα κόμματα στα οποία συμμετέχουν. Ωστόσο, ουκ ολίγες φορές διαπιστώνεται ότι όλα αυτά δεν ισχύουν στην πράξη, ότι οι γραφειοκρατικοί μηχανισμοί των κομμάτων και κάποιοι εκπρόσωποι των πολιτών «αυτονομούνται» και παρεμβαίνουν στις πολιτικές εξελίξεις αδιαφορώντας για τις κατευθύνσεις των ψηφοφόρων τους και προωθώντας τις δικές τους προσωπικές επιλογές. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ουκ ολίγα παραδείγματα επ’ αυτού. Θα περιοριστούμε µόνο σε ένα: Ο πρώην πρόεδρος του Συνασπισμού Ν. Κωνσταντόπουλος, αφού πρώτα ζήτησε (περίπου) συγνώμη για την αρνητική στάση τού κόμματός του σε σχέση µε τους Ολυμπιακούς Αγώνες τής Αθήνας το 2004, στη συνέχεια, δεν απέρριψε την ιδέα τού να γίνει πρόεδρος της Δημοκρατίας «κοινής αποδοχής» (ΝΔ–ΠΑΣΟΚ–ΣΥΝ), χωρίς να ζητηθεί καν η γνώμη όσων τον εξέλεξαν ως βουλευτή τού ΣΥΡΙΖΑ. Ευτυχώς τότε, λειτούργησαν τα αντανακλαστικά κάποιων πολιτών–ψηφοφόρων–μηχανισµών και δεν προωθήθηκε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Σε πολλές ωστόσο άλλες περιπτώσεις, τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά... Μετεκλογικό τοπίο Οι πρόσφατες βουλευτικές εκλογές δημιούργησαν σε πολλούς ένα αίσθημα ευεξίας και δικαίωσης. Επιτέλους, η Αριστερά ανέβασε τα ποσοστά της και εκπροσωπείται στη Βουλή από περισσότερους βουλευτές. Ταυτόχρονα, η κεντρο-αριστερά τού ΠΑΣΟΚ τιμωρήθηκε εκλογικά για τις αμαρτίες της κατά τα χρόνια που κυβέρνησε.

# 25 Οκτώβριος 2007

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Βασίλη Παπαγεωργίου

Ωστόσο, το κύριο χαρακτηριστικό αυτών των εκλογών είναι, κατά τη γνώμη µου, η επανεκλογή –παρ’ όλα όσα συνέβησαν τα τρεισήμισι τελευταία χρόνια– αυτοδύναμης κυβέρνησης της «Νέας Δημοκρατίας», η οποία εμφανίζεται ως κεντρο-δεξιά, όμως στην πραγματικότητα οι πολιτικές επιλογές της (τις οποίες εμφανίζει ως «αναγκαίες μεταρρυθμίσεις») κινούνται σε μια κατεύθυνση που ευνοεί τους «έχοντες και κατέχοντες» και επιβαρύνει τους «µη ή ελάχιστα έχοντες». Δηλαδή, μιας κυβέρνησης που είναι έτοιμη να ισοπεδώσει τα πάντα. Ακόμη, απ’ αυτές τις εκλογές, µας προέκυψαν ως κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι κάποια «μπουμπούκια» τα οποία ενδεχομένως στο μέλλον να πλαισιωθούν και από άλλους «δυσαρεστημένους πατριώτες» µε απρόβλεπτα αποτελέσματα. Και τώρα τι κάνουμε; Είναι προφανές ότι η επόμενη Βουλή θα αποτελέσει πεδίο σκληρών αντιπαραθέσεων στο οποίο οι βουλευτές τής Αριστεράς μπορεί να παίξουν σημαντικό ρόλο, αν δεν σταθούν σε γενικολογίες και ανούσιες παρεμβάσεις. Ωστόσο, όπως πάντα, το κύριο πεδίο αντιπαράθεσης δεν μπορεί παρά να είναι οι κοινωνικοί χώροι, οι γειτονιές, οι εργασιακοί χώροι, οι εκπαιδευτικοί χώροι. Από εκεί θα ξεπηδήσουν ενδεχομένως νέα κοινωνικά κινήματα, νέες κινήσεις και πρωτοβουλίες πολιτών, οι οποίες μπορούν να αλλάξουν ουσιαστικά το κοινωνικό και πολιτικό τοπίο.

# 26 Νοέμβριος 2007

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Ας διεκδικήσουµε τον «ελεύθερο χώρο» Ας διεκδικήσουµε το «κενό». Ας αξιολογήσουµε τον ελεύθερο χώρο ως συστατικό στοιχείο «κοινωνικού εξοπλισµού». Ας οικειοποιηθούµε τους δρόµους, τις πλατείες, τα πεζοδρόµια, τα δέντρα, τα παγκάκια, τις στάσεις των λεωφορείων. Ας φυτέψουµε µε δέντρα τα πεζοδρόµια, τις πρασιές, τις νησίδες των μεγάλων δρόµων. Ας φυτέψουµε τα μπαλκόνια, τις ταράτσες των σπιτιών µας. Ας φροντίσουµε να μετατραπούν σε χώρους ζωντανούς, δροσερούς, όµορφους. Ας νιώσουµε τη χαρά να μεγαλώνουµε ένα φυτό όπως ένα παιδί, ας μάθουµε τα παιδιά µας να φροντίζουν και να μεγαλώνουν μαζί µε ένα φυτό… Ας αναδασώσουµε ή ας αφήσουµε να αναδασωθούν μόνα τους τα δάση που καίγονται… Χρειαζόµαστε αλάνες, αδόµητους χώρους. Χρειαζόµαστε τις παραλίες ελεύθερες, αδόµητες. Χρειαζόµαστε προσβάσεις προς τη θάλασσα, ανοιχτές και ελεύθερες στον καθένα. Χρειαζόµαστε ποτάµια, ρέµατα. Χρειαζόµαστε τα νερά της βροχής να κυλάνε ελεύθερα, χωρίς εµπόδια, από τα βουνά προς τις θάλασσες. Χρειαζόµαστε τα ρέµατα να παραµένουν ανοιχτά, καθαρά, πράσινα, να µη «διευθετούνται», να µην «εγκιβωτίζονται» τα πρανή και οι κοίτες τους, να µην μπαζώνονται, να µη μετατρέπονται σε χώρους στάθµευσης οχηµάτων, αυτοκινητόδροµους, σκουπιδότοπους. Ας διεκδικήσουµε, ας αφήσουµε χώρο για το χώµα. Ας µην επιτρέψουµε να «επενδυθούν» όλα γύρω µας µε τσιµεντόπλακες και άσφαλτο. Ας σπάσουµε το τσιµέντο για να ξαναβρούµε το χώµα που υπάρχει από κάτω. Ας µην επιτρέψουµε να εξαφανιστεί το χώµα από τις αλάνες που αποµείναν. Ας αποτρέψουµε την τσιµεντοποίηση των αυλών των σχολείων. Ας διεκδικήσουµε τον δηµόσιο χώρο. Ας µην επιτρέψουµε την επέλαση του ιδιωτικού σε βάρος του δηµόσιου χώρου. Ας µη μετατρέψουµε τους δρόµους, τα πεζοδρόµια, τις πλατείες, τα πάρκα, τις παραλίες, σε εµπορεύµατα. Ας µην εµπορευµατοποιήσουµε κάθε κοινόχρηστο χώρο. Ας παραµείνουν κοινόχρηστοι οι κοινόχρηστοι χώροι και όχι αποκλειστικό προνόµοιο εκείνων που έχουν το χρήµα. Ας µη βάζουµε κάγκελα, ας µη σχεδιάζουµε «αναπλάσεις» δηµόσιων χώρων για να τους αποδώσουµε στη συνέχεια σε ιδιώτες για εκµετάλλευση. Οι κοινόχρηστοι χώροι δεν ανήκουν στο κράτος και σε κρατικές Ανώνυµες Εταιρείες, δεν ανήκουν στους δήµους και στις δηµοτικές επιχειρήσεις. Ανήκουν σε όλους µας, και όλοι πρέπει να έχουµε δικαίωµα να τους χρησιµοποιούµε. Χρειαζόµαστε φως, ήλιο, καθαρό αέρα. Χρειαζόµαστε φαρδιούς δρόµους, μεγάλα πεζοδρόµια, πρασιές, κτήρια τέτοια ώστε να φτάνει ο ήλιος και το φως μέχρι τους κάτω ορόφους. Χρειαζόµαστε ο αέρας που αναπνέουµε να είναι καθαρός, να µην είναι μολυσµένος. Χρειαζόµαστε πόλεις χωρίς ρύπανση από τα εργοστάσια, τα λεβητοστάσια των πολυκατοικιών, από τη λειτουργία των οχηµάτων που µας μεταφέρουν. Χρειαζόµαστε να επανεξετάσουµε τη σχέση µας µε το Ι.Χ. αυτοκίνητο για τις καθηµερινές µας μετακινήσεις. Χρειάζεται να απεξαρτηθούµε απ’ αυτό. Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουµε ότι το Ι.Χ. αυτοκίνητο έχει πλέον μετατραπεί στις μεγάλες αλλά και στις μεσαίες πόλεις από ευλογία σε κατάρα.

# 26

Α-δέσποτες απόψεις

Νοέμβριος 2007

του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Βασίλη Παπαγεωργίου

Ας διεκδικήσουµε περισσότερα και καλύτερα δηµόσια μεταφορικά μέσα. Ας διεκδικήσουµε την επέκταση του μετρό, του τραμ, του προαστιακού σιδηροδρόµου. Ας διεκδικήσουµε περισσότερα λεωφορεία, περισσότερες λεωφορειολωρίδες. Ας διεκδικήσουµε ποδηλατολωρίδες. Χρειαζόµαστε μια πόλη διαφορετική. Χρειαζόµαστε έναν κόσµο διαφορετικό. Ας διεκδικήσουµε το αδύνατο. Ας διεκδικήσουµε το «κενό» , το αδόµητο, το κοινόχρηστο, το δηµόσιο, το ελεύθερο.

# 27

Α-δέσποτες απόψεις

Δεκέμβριος 2007

του Πάνου Τότσικα

Πάρνηθα: Η πρόκληση του καζίνο Πέντε μόλις μήνες έχουν περάσει από την μεγάλη πυρκαγιά της Πάρνηθας και όπως ήταν αναμενόμενο, ελάχιστοι πλέον εξακολουθούν να μιλάνε και να γράφουν γι’ αυτήν. Η ζωή συνεχίζεται, αναδεικνύοντας καθημερινά δεκάδες νέα προβλήματα που αναζητούν επιτακτικές λύσεις. Παρόλα αυτά κάποιοι επιμένουν «κολλημένοι» στο «ιδεολόγημα» ότι η υπεράσπιση του φυσικού περιβάλλοντος, των ορεινών όγκων, των δασικών χώρων, κλπ, η υπεράσπιση της δημόσιας γης και του δημόσιου χώρου, είναι εξίσου επιτακτική όσο και η υπεράσπιση της δημόσιας εκπαίδευσης, των δημόσιων επιχειρήσεων, των δημόσιων μεταφορικών μέσων, της δημόσιας υγείας, του μεροκάματου, των συντάξεων κλπ. Στις 13 Νοεμβρίου, μέλη του «Παναττικού Δικτύου Κινημάτων Πόλης και Ενεργών Πολιτών», κατέθεσαν δύο προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ και κατά του Γ. Γ. Περιφέρειας Αττικής, με τις οποίες ζητάνε να ακυρωθούν αφενός, το Π.Δ για τον «Καθορισμό Ζωνών Προστασίας του Ορεινού Όγκου Πάρνηθας (ν. Αττικής)» και αφετέρου η απόφαση με την οποία εξαιρούνται από την αναδάσωση 62,5 στρέμματα δασικής έκτασης, η οποία έχει παραχωρηθεί στο καζίνο. Κοινός παρονομαστής και στις δύο διοικητικές αποφάσεις, είναι η «…ελλιπής προστασία των οικοσυστημάτων του ορεινού όγκου… καθώς, επιτρέπονται διάφορες «ασύμβατες χρήσεις» και κυρίως Ζώνες Τουρισμού (Ε2), οι εγκαταστάσεις των οποίων έχουν καθοριστεί με τον ν. 3139/2003». Σύμφωνα με την «Μελέτη Προστασίας ορεινού όγκου Πάρνηθας» που εκπονήθηκε τον Ιούλιο του 2003 από τον «Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Αθήνας» (που υπόκειται στο ΥΠΕΧΩΔΕ), αναφέρεται μεταξύ άλλων: «…Εντός των ορίων του ορεινού όγκου της Πάρνηθας υπάρχουν σήμερα ειδικές χρήσεις προβλεπόμενες από το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο… Επειδή οι χρήσεις αυτές δημιουργούν προβλήματα στα σημαντικά οικοσυστήματα του ορεινού όγκου, σκόπιμη θα ήταν η σταδιακή μείωση της δραστηριότητάς τους και η μετεγκατάστασή τους…». Μεταξύ των χρήσεων που θεωρείται ότι δημιουργούν προβλήματα και θα ήταν σκόπιμη η μετεγκατάστασή τους, περιγράφεται και η «Ζώνη Ε2» η οποία περιλαμβάνει το εν λειτουργία ξενοδοχείο «Μοντ Παρνές» καθώς και το πρώην ξενοδοχείο «Ξενία». Ακόμη, στην ίδια μελέτη αναφέρεται: «…Οι αρνητικές επιπτώσεις του «Μοντ Παρνές» στο φυσικό περιβάλλον της περιοχής συνίστανται κυρίως στη μεγάλη κυκλοφορία οχημάτων σε σημαντική τμήμα του πυρήνα του εθνικού δρυμού, κατά τις νυχτερινές κυρίως ώρες, που προκαλεί θορύβους, αυξημένη ρύπανση, κίνδυνο πυρκαγιάς και αναστάτωση της άγριας πανίδας της περιοχής, καθώς και αισθητική αλλοίωση του τοπίου, δεδομένου ότι οι εγκαταστάσεις του είναι ογκώδεις και ασύμβατες με το ευρύτερο περιβάλλον…». Ωστόσο, παράλληλα με την «Μελέτη του Οργανισμού Αθήνας» για την προστασία του ορεινού όγκου της Πάρνηθας, προωθήθηκε και ψηφίστηκε ο νόμος 3139/2003 για το καζίνο της Πάρνηθας, ο οποίος όχι μόνο δεν λαμβάνει υπόψη του τις υποδείξεις της «Μελέτης του Οργανισμού Αθήνας» αλλά κινείται σε εντελώς διαφορετική κατεύθυνση. Όπως αναφέρεται στην προσφυγή των μελών του «Παναττικού Δικτύου», «…καθορίζονται ως Ζώνες Τουρισμού (Ε2), εκτάσεις 90 και 25 στρεμμάτων εντός του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας, καθώς και δασική έκταση 51 στρεμμάτων στους πρόποδές του» όπου υπάρχουν οι εγκαταστάσεις καζίνοΞενοδοχείου Μοντ Παρνές-τελεφερίκ, καθώς και τα υπολείμματα των εγκαταστάσεων του πρώην Ξενοδοχείου Ξενία, του οποίου η λειτουργία έχει σταματήσει εδώ και πολλά χρόνια.

# 27 Δεκέμβριος 2007

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Σύμφωνα με την προσφυγή του «Παναττικού Δικτύου», η μετατροπή δασικών εκτάσεων του Εθνικού Δρυμού σε «τουριστικές εγκαταστάσεις» δεν υφίσταται νόμιμα και μέχρι σήμερα, λειτουργούν αυθαίρετα ως τέτοιες. Ακόμα το «Παναττικό Δίκτυο» ευλόγως επισημαίνει ότι «αντίκειται στο άρθρο 24 παρ. 1 του Συντάγματος καθώς επιτρέπουν την μεταβολή του προορισμού των δασών κυρίως μέσα στον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού της Πάρνηθας, χωρίς να προέχει για την Εθνική Οικονομία ή να επιβάλλεται από το δημόσιο συμφέρον, η χρήση Καζίνο, Ξενοδοχείων, κλπ. Μπίζνες στην καμένη Πάρνηθα Λίγες βδομάδες μετά την καταστροφική πυρκαγιά στην Πάρνηθα, διαπιστώσαμε έκπληκτοι σε ολοσέλιδη διαφήμιση της εταιρίας REGENCY CASINO: «Εδώ και πέντε δεκαετίες το συγκρότημα του Μοντ Παρνές συνυπάρχει αρμονικά με τον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας… Η αποκατάσταση και ο εκσυγχρονισμός της λειτουργίας των υφιστάμενων ιστορικών κτιριακών εγκαταστάσεων του Μοντ Παρνές και του Ξενοδοχείου Ξενία, αποτελούν ρητή συμβατική υποχρέωση της «Ελληνικό Καζίνο Πάρνηθας Α.Ε» προς το Ελληνικό Δημόσιο, η οποία θα τηρηθεί απαρέγκλιτα… Είμαστε παρόντες. Υποστηρίζουμε και συμμετέχουμε ενεργά σε πρωτοβουλίες για την αποκατάσταση και προστασία της Πάρνηθας».[1] Με μια νεώτερη, ολοσέλιδη επίσης καταχώρηση, η REGENCY MONT PARNES (χωρίς την φίρμα CASINO) ανακοινώνει: «Εμείς, οι άνθρωποι του Μοντ Παρνές δεσμευόμαστε να συμβάλλουμε με όλες μας τις δυνάμεις για να ξαναγίνει η Πάρνηθα πράσινη… Υποστηρίζουμε οικονομικά το σχέδιο αναδάσωσης… Στηρίζουμε τις πρωτοβουλίες της κοινωνίας των πολιτών… Ενισχύουμε τον εξοπλισμό του Πυροσβεστικού Σώματος. Δημιουργούμε Κέντρο Ενημέρωσης για τον Δρυμό και υποστηρίζουμε την λειτουργία Μουσείου για την Πάρνηθα». Εδώ νομίζω ότι η πρόκληση ξεπερνά κάθε όριο. Απλώς να αναρωτηθούμε, μήπως όταν η REGENCY μιλάει για πράσινο το πιο πιθανό είναι να εννοεί το γκαζόν; Όσο για τις «δεσμεύσεις»… Κλείνοντας επισημαίνω ότι πίσω απ’ όλα αυτά τα ωραία, μαίνεται ένας «πόλεμος» μεταξύ επιχειρηματικών συμφερόντων από τα οποία δεν ξέρουμε μέχρι την ώρα που γράφεται αυτό το κείμενο, ποιος θα είναι ο νικητής (και άρα ποιος θα «δεσμευτεί»). Όπως έγινε γνωστό, η εταιρία Dionysos (συμφερόντων BC PARNTERS), μη εισηγμένη στο Χρηματιστήριο, προώθησε δημόσια πρόταση για την εξαγορά του 100% των μετοχών της εισηγμένης στο Χρηματιστήριο REGENCY (πρώην HAYATT). Στόχος της Dionysos, η οποία κατέχει το 82% των μετοχών της REGENCY ήταν να βγάλει από το παράθυρο την REGENCY από το Χρηματιστήριο.[2] Θα μου πείτε, ευλόγως, και μας τι μας νοιάζουν όλα αυτά; Εμείς ενδιαφερόμαστε για την Πάρνηθα και την προστασία της. Μήπως θα πρέπει να αναρωτηθούμε εν τέλει, ποιοι και πώς «προστατεύουν» την Πάρνηθα; _______________________________________________________________________________________ [1] [2]

«Καθημερινή», 22/7/2007. «Ελευθεροτυπία», 4/11/2007.

# 28

Α-δέσποτες απόψεις

Ιανουάριος 2008

του Πάνου Τότσικα

Λεωφορειολωρίδων εγκώµιον Η κυκλοφορία, και γενικά οι μετακινήσεις των ανθρώπων που ζουν στις πόλεις, θεωρούνται σήµερα από τα σηµαντικότερα και πιο οξυµένα προβλήµατα τα οποία αναζητούν άµεσες απαντήσεις. Οι απαντήσεις, ωστόσο, που συνήθως δίνονται, επιβάλλονται από κατεστηµένες αντιλήψεις και οργανωµένα συµφέροντα. Ιδιωτικοποίηση των δηµόσιων δρόµων Οι άνθρωποι για τις μετακινήσεις τους στις πόλεις χρησιµοποιούσαν ανέκαθεν τον δηµόσιο χώρο τής πόλης: τους δρόµους. Δηλαδή, τους αδόµητους χώρους, τους µη ιδιωτικούς χώρους, τους χώρους που ανήκουν σε όλους. Μόνο που σήµερα έχει διαµορφωθεί πλέον μια καινούρια, μια διαφορετική κατάσταση: Οι άνθρωποι δεν χρησιµοποιούν τους δηµόσιους δρόµους βαδίζοντας, µε τα πόδια τους, αλλά συνήθως χρησιµοποιώντας τα ιδιωτικά αυτοκίνητά τους. Έτσι, οι δηµόσιοι χώροι που λέγονται «δρόµοι» στην πραγµατικότητα «ιδιωτικοποιούνται» εφόσον καταλαµβάνονται και χρησιµοποιούνται συνήθως από ένα μέρος των κατοίκων (ή των επισκεπτών) των πόλεων: αυτών που μετακινούνται µε το Ι.Χ. αυτοκίνητό τους. Το Ι.Χ. αυτοκίνητο, αποτελώντας αρχικά ένα μεταφορικό µέσο για λίγους και εκλεκτούς, για «έχοντες και κατέχοντες», έχει μετατραπεί σήµερα σε ένα γενικευµένο µέσο μετακίνησης εκτεταµένων τµηµάτων του πληθυσµού των πόλεων. Η συνολική αποδοχή των Ι.Χ. αυτοκινήτου ως κυρίαρχου μεταφορικού μέσου, μέσα και γύρω από τις πόλεις, προκύπτει, είτε ως πραγµατική ανάγκη, µε δεδοµένη την αδυναµία μετακίνησης µε τα πόδια ή µε άλλο μεταφορικό µέσο είτε ως δήθεν ανάγκη. Στη δεύτερη αυτή περίπτωση, αυτό που συνήθως συµβαίνει είναι η προσχώρηση εκτεταµένων πληθυσµιακών οµάδων σε έναν τρόπο ζωής που επιβάλλει και θεωρεί δεδοµένο ότι οι μετακινήσεις τους δεν μπορούν ή δεν πρέπει να γίνονται διαφορετικά, παρά µόνο µε το Ι.Χ. αυτοκίνητό τους. Ανεξαρτήτως αν αυτό σηµαίνει συµµετοχή στην «ιδιωτικοποίηση» του δηµόσιου χώρου και στα προβλήµατα που αυτή συνεπάγεται. Ανεξαρτήτως αν αυτό σηµαίνει λεηλασία τού δηµόσιου χώρου. Αθήνα: ώρα μηδέν Οι δρόµοι τής Αθήνας των πέντε σχεδόν εκατοµµυρίων δεν επαρκούν για να καλύψουν µε ιδιωτικά μεταφορικά μέσα τις μετακινήσεις όσων την κατοικούν ή την επισκέπτονται. Είναι προφανές ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί η σηµερινή κατάσταση. Πρέπει επειγόντως να παρθούν μέτρα ώστε η μεγάλη πλειοψηφία όσων χρησιµοποιούν το Ι.Χ. αυτοκίνητό τους για τις μετακινήσεις τους να το εγκαταλείψουν και να μετακινούνται µε διαφορετικά μέσα: µε δηµόσια μεταφορικά μέσα, µε ποδήλατα, µε τα πόδια τους. Για να γίνει, ωστόσο, κατορθωτό κάτι τέτοιο, τα δηµόσια μέσα πρέπει να επεκταθούν, να γίνουν αξιόπιστα. Πρέπει να επεκταθεί το μετρό, και επειδή αυτό είναι δαπανηρό και χρονοβόρο, όπως αποδείχθηκε, πρέπει σύντοµα να κατασκευαστεί ένα εκτεταµένο δίκτυο επιφανειακού τραμ που να περιλαµβάνει τις πυκνοδοµηµένες περιοχές κατοικίας.

# 28 Ιανουάριος 2008

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

«Διαδρομή–Εγκλεισμός», 1994, του Δημοσθένη Σκουλάκη

Πρέπει να αυξηθεί άµεσα ο αριθµός των λεωφορείων, ο αριθµός των εργαζοµένων σ’ αυτά, πρέπει να γίνουν αξιόπιστα τα δροµολόγιά τους. Και για να γίνει αυτό, χρειάζεται να ληφθούν άµεσα μια σειρά μέτρα, και κυρίως η διαφορετική διαχείριση του υφιστάµενου οδικού δικτύου, το οποίο οφείλει να επανακτήσει τον δηµόσιο χαρακτήρα του. Πρέπει να πάψουν οι δρόµοι, τα πεζοδρόµια, οι πλατείες, οι ελεύθεροι χώροι να χρησιµοποιούνται κυρίως για την κυκλοφορία και τη στάθµευση αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης. Πρέπει να αποδοθούν κυρίως στα δηµόσια μεταφορικά μέσα, στους πεζούς. Τα Ι.Χ. πνίγουν την πόλη, λεηλατούν τον δηµόσιο χώρο. Στη λεηλασία αυτή συµµετέχουν συνειδητά ή ασυνείδητα εκτεταµένα στρώµατα πληθυσµού, που στις εκλογές μπορεί να ψηφίζουν τα μεγάλα κόµµατα αλλά και τα κόµµατα της Αριστεράς, τους Οικολόγους κλπ. Κοµβικό σηµείο για να εφαρµοσθεί στην πράξη μια διαφορετική διαχείριση του υφιστάµενου οδικού δικτύου είναι η «απελευθέρωσή» του, σε επιλεγµένες διαδροµές, από τα σταθµευµένα Ι.Χ. αυτοκίνητα και η δηµιουργία εκτεταµένου δικτύου λωρίδων για δηµόσια–συλλογικά μεταφορικά μέσα και ποδήλατα µε τρόπο που να αποτρέπει τη χρήση τους από ιδιωτικά μεταφορικά μέσα. Για να υλοποιηθούν όσα αναφέρονται παραπάνω, χρειάζεται απλώς πολιτική βούληση. Την οποία δεν έχουν οι εναλλασσόµενες κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ. Αλλά και τα κόµµατα της Αριστεράς και της Οικολογίας, ενώ πλειοδοτούν σε κορώνες για «δηµόσιες και δωρεάν συγκοινωνίες», δεν φαίνεται ότι είναι διατεθειµένα να συγκρουστούν µε κάποιους από τους ψηφοφόρους τους που απαιτούν νέους αυτοκινητόδροµους (π.χ. στον Υµηττό) και δεν απαιτούν εδώ και τώρα επέκταση και αστυνόµευση των λεωφορειολωρίδων. Το κυκλοφοριακό χάος είναι η καθηµερινότητά µας. Η «Αττική Οδός» και οι προεκτάσεις της δεν λύνουν το πρόβληµα. Μήπως ήρθε η ώρα να απαιτήσουµε διαφορετικές λύσεις;

# 29

Α-δέσποτες απόψεις

Φεβρουάριος 2008

του Πάνου Τότσικα

Κυκλοφοριακή αφασία «Η κα Σιάνα Κυριάκου πηγαίνει µε την Porsche Carrera της παντού: στη δουλειά, στο super market, για καφέ στο κέντρο τής πόλης… Είναι το δεύτερο αυτοκίνητο της συγκεκριμένης μάρκας που έχει στην κατοχή της… Για την αγορά τού αυτοκινήτου χρειάστηκε να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη, αφού κόστισε περίπου 80.000 ευρώ.»[1] Όπως τονίζει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εισαγωγέων Αντιπροσώπων Αυτοκινήτων, «…το 2007 περίπου 5.500 Έλληνες επέλεξαν πολυτελή σπορ αυτοκίνητα, ενώ οι πωλήσεις τζιπ σημείωσαν αύξηση 2,5% το 2007 σε σύγκριση µε το 2005... Το τζιπ αποτελεί ένα από τα δύο ή τρία αυτοκίνητα που έχουν πια οι οικογένειες. Συνολικά, οι Έλληνες αγόρασαν το 2007 280.000 καινούρια αυτοκίνητα. Πρόκειται για μια πανευρωπαϊκή τάση: επιθυμία για μεγάλους κυβισμούς και ακόμη πιο γρήγορα αυτοκίνητα… Την ίδια ώρα, µόνο το 2006 οι αιτήσεις για κατασχέσεις έφτασαν τις 60.000, αριθμός που δείχνει την αδυναμία των αγοραστών να εξοφλήσουν τα αυτοκίνητά τους…».[2] Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μεταξύ 1980 και 1997, ο αριθμός ιδιωτικών αυτοκινήτων αυξήθηκε από 100 σε 170 εκατομμύρια, µε ταυτόχρονη αύξηση της κυκλοφορίας (υπολογιζόμενη σε επιβατοχιλιόμετρα) κατά 62%. Κάθε μέρα, τα μποτιλιαρισμένα αυτοκίνητα σχηματίζουν μια μακριά λωρίδα συνολικού μήκους τουλάχιστον 4.000 χιλιομέτρων. Στις πόλεις (όπου ζει το 80% του ευρωπαϊκού πληθυσμού), η κατάσταση έχει γίνει αφόρητη: τα αυτοκίνητα είναι σταματημένα, το περιβάλλον πλήττεται, η υγεία απειλείται.[3] Για τη χώρα µας, τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά: την τελευταία δεκαετία, η μέση ετήσια αύξηση των Ι.Χ. αυτοκινήτων ήταν της τάξης τού 6,56%, όταν ο πληθυσμός τής χώρας αυξήθηκε µόνο κατά 0,46%. Με άλλα λόγια, οι σύγχρονοι Έλληνες προτιμούν να αγοράζουν αυτοκίνητα και αποφεύγουν να κάνουν παιδιά…[4] Οι συγκοινωνιολόγοι προειδοποιούν Το πρόβλημα έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις στο Λεκανοπέδιο της Αθήνας, όπου ζει το 35% (;) του πληθυσμού τής χώρας και κυκλοφορεί το 43% των οχημάτων. Σήμερα γίνονται 8 εκατομμύρια μετακινήσεις την ημέρα, µε προοπτική να ξεπεράσουν τα 10 εκατομμύρια ως το 2010. Περίπου το 45% αφορούν τη διαδρομή σπίτι–δουλειά–σπίτι, ενώ η συμμετοχή των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς μόλις φτάνει το 41%. Είμαστε «πρωταθλητές» µε υπερδιπλάσια χρήση τού Ι.Χ. σε σχέση µε τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. «Οι Έλληνες κάνουν κατά µέσο όρο 9 διαδρομές την εβδομάδα µε το Ι.Χ. τους, για αποστάσεις μικρότερες από ένα χιλιόμετρο».[5] «Ο κορεσμός τής κυκλοφορίας στους βασικούς οδικούς άξονες φτάνει σήμερα στο 55% και αν δεν ληφθούν μέτρα, το 2010 θα φτάσει στο 78% έως και 95%. Θα μιλάμε για μια ακίνητη πόλη».[6] Τις ώρες αιχμής, η μέση ταχύτητα των οχημάτων στους 11 σημαντικότερους οδικούς άξονες του Λεκανοπέδιου έχει μειωθεί από 3 έως και 12% σε σχέση µε την προηγούμενη χρονιά. Το μποτιλιάρισμα είναι πλέον καθημερινό φαινόμενο και στην Αττική Οδό, όπου το πρώτο εξάμηνο του 2007 η μέση ημερήσια κυκλοφορία διαμορφώθηκε στα 290.000 οχήματα και έχει φτάσει στα όρια αντοχής τού αυτοκινητόδρομου. Έτσι, επεξεργάζονται ήδη το ενδεχόμενο κατασκευής και δεύτερου δρόμου που θα κινείται υπογείως, κάτω από τον σημερινό, στο τμήμα από Δουκίσσης Πλακεντίας ως τον κόμβο τής Μεταµόρφωσης, όπου καταγράφεται ο υψηλότερος κυκλοφοριακός φόρτος.

# 29

Α-δέσποτες απόψεις

Φεβρουάριος 2008

του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Βασίλη Παπαγεωργίου

«Το κλειδί για το κυκλοφοριακό βρίσκεται στην ενίσχυση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Η έμφαση πρέπει να δοθεί στη βελτίωση των λεωφορείων. Είναι η ραχοκοκαλιά των συγκοινωνιών, που πρέπει να φτάνει σε κάθε γειτονιά».[7] Απαραίτητη προϋπόθεση για να κινούνται τα λεωφορεία, είναι πλέον η ύπαρξη ειδικών λεωφορειολωρίδων. Θεωρητικά, μια λεωφορειολωρίδα μπορεί να μεταφέρει ως και 5.000 επιβάτες ανά ώρα αιχμής (ή 500 άτομα ανά λεωφορείο) τη στιγμή που η χωρητικότητα των Ι.Χ. και ταξί περιορίζεται στα 750 άτομα, στην πράξη όμως, η πραγματική χωρητικότητα είναι σαφώς περιορισμένη…[8] Δημόσια συγκοινωνία, περπάτημα, ποδήλατο «Η Δημόσια Συγκοινωνία είναι βασικό κοινωνικό αγαθό. Ο πολίτης δικαιούται μιας αξιοπρεπούς Δημόσιας Συγκοινωνίας, αστικής και υπεραστικής… Πόλη της Δημόσιας Συγκοινωνίας είναι εκείνη η πόλη που την έχει ως θεμέλιο της λειτουργίας της… Δημόσια Συγκοινωνία, περπάτημα και ποδήλατο είναι οι τρεις πυλώνες τής βιώσιμης κινητικότητας στην βιώσιμη πόλη… Η πόλη τής Δημόσιας Συγκοινωνίας πρέπει να αποκτήσει την κατάλληλη δομή που θα απεξαρτήσει τον κάτοικο από το αυτοκίνητο… Προώθηση της Δημόσιας Συγκοινωνίας σημαίνει: ισότιμη ανάπτυξη του δικτύου σταθερής τροχιάς υπόγειων και επιφανειακών, συμπληρωματική και τροφοδοτική λειτουργία των δικτύων λεωφορείων και τρόλεϊ ως προς τα δίκτυα των μέσων σταθερής τροχιάς, ανάπτυξη και αποτελεσματική περιφρούρηση των λεωφορειολωρίδων…».[9] _______________________________________________________________________________________ [1]

και [2] Εύη Σάλτου, «ΤΑ ΝΕΑ», 12-13/1/07.

[3] Δηµοκρατική Κίνηση Μηχανικών, Ενημερωτικό Δελτίο ΤΕΕ, 2/7/07.

[4] Χαρά Τζαναβάρα, «Ελευθεροτυπία», 31/12/07.

[5] Πάνος Παπαδάκος, Συγκοινωνιολόγος, «Ελευθεροτυπία», 31/12/07.

[6] Γ. Χανδάνος, πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων, «Ελευθεροτυπία», 31/12/07.

[7] Γιάννης Γκόλιας, καθηγητής ΕΜΠ, «Ελευθεροτυπία», 31/12/07.

[8] Νίκος Μουρµούρης, «Ελευθεροτυπία», 22/12/07.

[9] «Επιβάτης» -Δίκτυο για τη Δημόσια Συγκοινωνία και τη βιώσιμη κινητικότητα.

# 30

Α-δέσποτες απόψεις

Μάρτιος 2008

του Πάνου Τότσικα

Πολίτες και πολιτική Η έννοια του «πολίτη» επανεµφανίζεται στο προσκήνιο τις τελευταίες δεκαετίες σηµατοδοτώντας κάτι περισσότερο από τον απλό κάτοικο των πόλεων ή τον απλό ψηφοφόρο για την ανάδειξη εκπροσώπων στο Κοινοβούλιο ή στα τοπικά συµβούλια. Η σηµερινή έννοια του πολίτη συνδέεται συνήθως µε τον προσδιορισµό «ενεργός», που σηµαίνει ότι πολίτες θεωρούνται αυτοί οι οποίοι παρεµβαίνουν στα «κοινά», είτε συµµετέχοντας σε συλλογικότητες που λειτουργούν οµαδικά είτε ως αυτόνοµα άτοµα και κατά το μεταξύ δύο εκλογικών διαδικασιών μεσοδιάστηµα.[1] Ο «πολίτης», σε αντίθεση µε τον «κάτοικο», δεν ενδιαφέρεται απλώς για τη γειτονιά ή το δήµο του, αλλά συνδέει τις διεκδικήσεις του µε τις ευρύτερες κοινωνικές ανάγκες: την υπεράσπιση του δηµόσιου χώρου και της δηµόσιας περιουσίας, την υπεράσπιση του φυσικού περιβάλλοντος, των ορεινών όγκων, των δασικών και παραλιακών χώρων, της δηµόσιας συγκοινωνίας, της δηµόσιας εκπαίδευσης και υγείας, των δηµόσιων επιχειρήσεων και εγκαταστάσεων. Εναντιώνεται στη συρρίκνωση των πολιτικών και κοινωνικών δικαιωµάτων, στην κρατική τροµοκρατία και την καταστολή των κοινωνικών κινηµάτων. Εναντιώνεται στην άνιση κατανοµή του κοινωνικού πλούτου, διεκδικώντας λύσεις συνολικότερες, λύσεις που να µη συνδέονται απλώς µε τα προσωπικά του επαγγελµατικά και οικονοµικά συµφέροντα. Ο «πολίτης» δεν ενδιαφέρεται απλώς για τη βελτίωση ή τη µη υποβάθµιση των συνθηκών της ζωής του, δεν αδιαφορεί για τις συνέπειες των αιτηµάτων και των επιλογών του, σε σχέση µε την υπόλοιπη κοινωνία. Κάτοικοι κάποιων περιοχών αρνούνται τη λειτουργία οχλουσών εγκαταστάσεων και δραστηριοτήτων στην περιοχή τους, δεδοµένου ότι είναι ήδη πολύ επιβαρηµένη (π.χ. Δυτική Αττική) και έχουν δίκιο, ενώ κάποιοι άλλοι σε άλλες περιοχές αρνούνται τη λειτουργία κοινωνικά αναγκαίων εγκαταστάσεων και δραστηριοτήτων στην περιοχή τους, προτείνοντας να πάνε λίγο παραπέρα (π.χ. εγκαταστάσεις για άτοµα µε ειδικές ανάγκες) και έχουν άδικο. Οι «πολίτες» σε αντιπαράθεση πολλές φορές µε τους «κατοίκους» αλλά και µε τους «εργαζόµενους» μιας περιοχής ή μιας επιχείρησης αναζητούν συνολικές και κοινωνικά δίκαιες λύσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις, θα μπορούσαµε να μιλήσουµε για «αριστερούς» πολίτες. Μια πρόταση για τον ΣΥΡΙΖΑ Ο Συνασπισµός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ) αποτελεί την «έκπληξη» των τελευταίων βουλευτικών εκλογών, µε την έννοια όχι µόνο της αύξησης του ποσοστού του αλλά κυρίως της σύνθεσης της κοινοβουλευτικής του οµάδας. Γύρω από τον ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται σήµερα να συσπειρώνονται όχι µόνο τα κόµµατα και οι πολιτικές οργανώσεις που τον συγκρότησαν και τον στήριξαν, αλλά και ένα πλήθος ανένταχτων αριστερών πολιτών οι οποίοι δραστηριοποιούνται σε διάφορες συλλογικότητες. Ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται σήµερα να αποτελεί ένα «χώρο υποδοχής» πολιτών µε διάφορες καταβολές και προελεύσεις: από παραδοσιακούς δηµοκράτες, κοµµουνιστές και σοσιαλιστές, μέχρι ακροαριστερούς (μαοϊκούς, τροτσκιστές κ.ά.), οικολόγους, αυτόνοµους και αντιεξουσιαστές.

# 30 Μάρτιος 2008

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Από τις κινητοποιήσεις των πολιτών για ελεύθερες παραλίες στο Ελληνικό. Ο «πολίτης» δεν αδιαφορεί για τις συνέπειες των αιτημάτων και των επιλογών του.

Το ζήτηµα που τίθεται, ωστόσο, είναι: μπορεί όλο αυτό το δυναµικό να συσπειρωθεί ουσιαστικά και όχι µόνο εκλογικά, να αποτελέσει μια δύναµη ανατροπής του σηµερινού πολιτικού σκηνικού; Και σε ποια πολιτική βάση και ιδεολογική κατεύθυνση μπορεί να συνυπάρξει αυτό το δυναµικό; Πιστεύω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να μετατραπεί από εκλογικό σχήµα σε ένα φορέα κοινής πολιτικής παρέµβασης και δράσης αριστερών πολιτών, οι οποίοι θα συσπειρώνονται μέσα από θεµατικές επιτροπές τοπικού ή κεντρικού χαρακτήρα. Οι θεµατικές αυτές επιτροπές συγκροτούνται πρωτοβουλιακά από τους ενδιαφερόµενους επί παντός επιστητού (π.χ. από το ασφαλιστικό μέχρι τη διάσωση της αρκούδας) και διαµορφώνουν απόψεις οι οποίες συζητούνται σε ανοιχτές συνελεύσεις. Εκεί «παράγονται» οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ, τις οποίες υποστηρίζουν στη συνέχεια οι εκλεγµένοι εκπρόσωποί του σε διάφορα πάνελ, στα ΜΜΕ, στη Βουλή κλπ. Προφανώς, το προηγούµενο σχήµα δεν φιλοδοξεί να αποτελέσει το οργανωτικό πλαίσιο λειτουργίας του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά απλώς να υποδηλώσει τη δυνατότητα εναλλακτικής συσπείρωσης και παρέµβασης των πολιτών σε τοπικό και κεντρικό επίπεδο. Εκτιµώ ότι το κύριο πολιτικό ζήτηµα που τίθεται είναι η διαµόρφωση των θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ μέσα από άµεσες και δηµοκρατικές διαδικασίες, ενώ η κύρια ιδεολογική κατεύθυνσή του θα πρέπει να υπερβεί τις παραδοσιακές αντιπαραθέσεις. Η δηµοκρατία του μέλλοντος θα είναι είτε άµεση είτε ανύπαρκτη. Το περιεχόµενο της κοινωνίας που οραµατιζόµαστε δεν μπορεί παρά να είναι η Οικο-Ελευθερία. _______________________________________________________________________________________ [1]

Βλ. και το κείµενο µου «Από την κάλπη στα κινήµατα», ΓΑΛΕΡΑ #25, Οκτώβριος 2007.

# 31

Α-δέσποτες απόψεις

Απρίλιος 2008

του Πάνου Τότσικα

Η διαχρονικότητα της Αριστεράς Το ζήτημα που τέθηκε σε κάποιες ιστορικές περιόδους από συγκεκριμένες κοινωνικές δυνάμεις ήταν πάντα το ίδιο: διαχείριση ή ανατροπή τού υφιστάμενου κοινωνικού συστήματος και της εξουσίας που το συντηρεί; Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να ορίσουμε ως «Αριστερά» τις δυνάμεις τής ανατροπής τού κατεστημένου κοινωνικού συστήματος κυριαρχίας μιας ολιγαρχίας κι όχι απλώς της βελτίωσής του µέσω κάποιας περιορισμένης επιμέρους «αλλαγής». Η Αριστερά, χωρίς να αδιαφορεί για τη βελτίωση του υφιστάμενου κοινωνικού συστήματος, είχε πάντα ευρύτερους στόχους από την απλή διαχείριση και μεταρρύθμισή του, για την οποία καθ’ ύλην αρμόδιοι εμφανίζονταν κάποιοι άλλοι πέραν της Αριστεράς. Η Αριστερά ήθελε πάντα την κοινωνία κάπως αλλιώς. Ήθελε μια εξουσία των πολλών και όχι των λίγων, μια εξουσία που να συγκροτείται και να ελέγχεται από τα κάτω, και όχι μια εξουσία ξεκομμένη από την κοινωνία και ανεξέλεγκτη. Από τις «ιδέες» στον «φόβο» Την εποχή µας, την αρχή τού 21ου αιώνα, χαρακτηρίζει το πέρασμα από τις «ιδέες» στον «φόβο». Από τα τέλη τού 18ου αιώνα, µε ορόσημα τη γαλλική και τη ρωσική επανάσταση, οι ιδέες τής ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της ισότητας, της αλληλεγγύης ήταν κυρίαρχες και αποτελούσαν συστατικά στοιχεία τού «οράματος» εκείνων των κοινωνικών στρωμάτων που αμφισβητούσαν και εναντιώνονταν στις κυρίαρχες εξουσίες. Σήμερα, φαίνεται το όραμα, η ελπίδα για έναν διαφορετικό κόσμο να έχει χαθεί, να µην αποτελεί πλέον προωθητική δύναμη της μεγάλης πλειοψηφίας τής κοινωνίας για μια ριζική κοινωνική αλλαγή. Στη θέση τού «οράματος» βρίσκεται πλέον ο «φόβος» που καθηλώνει τις κοινωνικές εξελίξεις. Το μέλλον φαίνεται πλέον όχι µόνο αβέβαιο αλλά και ζοφερό. Οι κινητοποιήσεις και οι αγώνες για έναν καλύτερο κόσμο, για ένα διαφορετικό αύριο, περιορίζονται πλέον σε μια αγωνιώδη προσπάθεια διατήρησης κάποιων «κεκτημένων» στα πλαίσια του παρόντος κοινωνικού συστήματος (οχτάωρο, συντάξεις κλπ). Αριστερά και οικολογία Ο «φόβος», ωστόσο, δεν περιορίζεται πλέον στη διατήρηση μιας θέσης εργασίας, ενός καλού μισθού, κάποιων αξιοπρεπών εργασιακών σχέσεων. Κανένα σχεδόν «εισόδημα» δεν είναι πλέον εξασφαλισμένο, στα πλαίσια του παρόντος κοινωνικού συστήματος, για τη μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων και πολύ περισσότερο των άνεργων, των μεταναστών, των νέων κλπ. Όμως, ένα ζήτημα που φαίνεται να ξεχνούν ή να αγνοούν οι περισσότερες δυνάμεις τής Αριστεράς, είναι το γεγονός ότι το υφιστάμενο κοινωνικό σύστημα, ο καπιταλισμός, στηρίζεται, διατηρεί, αναπαράγει και διαιωνίζει την ύπαρξή του όχι µόνο στην εκμετάλλευση του ανθρώπινου δυναμικού και κυρίως της εργατικής τάξης, αλλά και στην εκμετάλλευση της φύσης, της γης, του αστικού και περιαστικού χώρου κλπ. Έτσι, ενώ η «εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο» είναι ταξική, δηλαδή ενώ οι ανώτερες εισοδηματικά τάξεις εκμεταλλεύονται τις κατώτερες και ιδιοποιούνται τον κοινωνικό πλούτο, φαίνεται η Αριστερά να αγνοεί ή να ξεχνά ότι η εκμετάλλευση της φύσης είναι «διαταξική». Ειδικότερα στη χώρα µας, µε τα υψηλά ποσοστά μικροαστών–μικροϊδιοκτητών, σημαντική συμμετοχή στην εκμετάλλευση, στη λεηλασία θα λέγαμε της φύσης, της γης, του αστικού και περιαστικού χώρου, έχουν όχι µόνο τα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα, αλλά και τα μικρομεσαία, συμβάλλοντας έτσι στην αναπαραγωγή και τη διαιώνιση του κεφαλαιοκρατικού συστήματος, το οποίο έχει ως στόχο όχι την κάλυψη των κοινωνικών αναγκών, αλλά την κερδοσκοπία.

# 31 Απρίλιος 2008

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Στένσιλ του Banksy, από το βιβλίο «Ραδιενεργά Γκράφιτι», εκδ. ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Στις μέρες µας, στην εποχή τού περάσματος από τις «ιδέες» στον «φόβο», στην εποχή τής παγκόσμιας καταστροφής τού φυσικού περιβάλλοντος εξαιτίας μιας ανεξέλεγκτης καπιταλιστικής κερδοσκοπίας, η Αριστερά πρέπει να παρέμβει αποφασιστικά, υπερβαίνοντας τις όποιες αντιστάσεις στηρίζονται απλώς στον φόβο για την υγεία (π.χ. ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες, μεταλλαγμένα κ.ά.), προβάλλοντας ξανά κάποιες ιδέες-συστατικά στοιχεία ενός διαφορετικού αυριανού κόσμου. Η Αριστερά τής ανατροπής • Η Αριστερά τής ανατροπής δεν μπορεί παρά να υπερασπίζεται στην πράξη, κι όχι στα λόγια, το δημόσιο, το συλλογικό συμφέρον και να εναντιώνεται στο ατομικό, ιδιοτελές συμφέρον. Κι αυτό να ξεκινήσει τώρα.

• Η Αριστερά τής ανατροπής δεν μπορεί παρά να θεωρεί συστατικό στοιχείο τής συνολικής πρότασής της για μια άλλη κοινωνική οργάνωση, τον διαρκή και ουσιαστικό κοινωνικό έλεγχο του κράτους, των κυβερνήσεων, των ΜΜΕ, των κοµµατικών–συνδικαλιστικών μηχανισμών, συμπεριλαμβανομένων βεβαίως και των δικών της μηχανισμών. Κι αυτό να ξεκινήσει τώρα.

• Η Αριστερά τής ανατροπής, πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι το ζήτημα της αλληλεγγύης στην εποχή µας, τίθεται µε έναν διαφορετικό τρόπο κι ότι έχει πλανητική, ανθρώπινη και ταξική διάσταση. Ότι αφορά τόσο τους αγροτικούς πληθυσμούς τού Τρίτου Κόσμου, όσο και τους κατοίκους των μεγαλουπόλεων. Ότι αφορά τις εθνικές μειονότητες, τους ηλικιωμένους, τις γυναίκες, τα παιδιά. Ότι αφορά άτομα µε διαφορετικές σεξουαλικές προτιμήσεις, άτομα εξαρτημένα από παντός είδους ουσίες κλπ.

• Τέλος, η Αριστερά τής ανατροπής, πρέπει να κατανοήσει ότι το ζήτημα της αντίστασης στην καπιταλιστική βαρβαρότητα τίθεται πλέον σε πλανητικό επίπεδο, σε νέα βάση. Ότι υπάρχουν άνθρωποι, ομάδες, πληθυσμοί, που, αντιτιθέμενοι για λόγους αξιοπρέπειας στην επιθετική–εγκληµατική πολιτική των εκφραστών τού κυρίαρχου κοινωνικο-οικονοµικού συστήματος, δεν διστάζουν να καταφύγουν σε πράξεις εξίσου απάνθρωπες και ακατανόητες. Το ζήτημα που τίθεται πλέον, είναι αν η σημερινή Αριστερά θα μπορέσει να συνειδητοποιήσει τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί στην εποχή µας, αν θα μπορέσει να αντισταθεί στην καλπάζουσα καπιταλιστική βαρβαρότητα και να υπερασπιστεί στην πράξη, κι όχι στα λόγια, τις διαχρονικές αξίες τής δικαιοσύνης και της ελευθερίας.

# 32

Α-δέσποτες απόψεις

Μάιος 2008

του Πάνου Τότσικα

Στον απόηχο του Μάη ’68 Τα γεγονότα τού Μάη τού ’68 τα ζήσαμε από μακριά. Ένα χρόνο πριν, µε την εγκαθίδρυση της στρατιωτικής χούντας στη χώρα µας, επικράτησε «άκρα τού τάφου σιωπή». Σχεδόν 21 χρονών τότε, φοιτητής Παντείου, βρέθηκα να συμμετέχω σε συζητήσεις µε ανθρώπους που επιδίωκαν την ανατροπή τού καθεστώτος. Με συνέλαβαν τον Σεπτέμβρη του ’67, «προληπτικά». Βρέθηκα στις φυλακές Αβέρωφ και μετά στις φυλακές τής Αίγινας. Όλοι σχεδόν τότε, κατηγορούνταν µε τον διαβόητο νόμο 509, ως κατάσκοποι ή κάτι τέτοιο. Γύρω στον Δεκέμβρη του ’67, οι φυλακές είχαν πήξει από «κατασκόπους» και εν γένει «αναρχοκοµµουνιστές». Με άφησαν ελεύθερο, αφού τα εις βάρος µου στοιχεία ήταν πενιχρά. Δεν έπαψα, ωστόσο, να είμαι υπόδικος. Ο Μάης του ’68 µε βρήκε σε ένα (νοικιασμένο µε ψευδώνυμο) υπόγειο στον Νέο Κόσμο. Μου είχαν στείλει μια κλήση να παρουσιαστώ στη Γενική Ασφάλεια «δι’υπόθεσίν µου». Αποφάσισα να µην πάω και από τότε βρέθηκα στην «παρανομία», συνεργαζόμενος µε μια μαοϊκή οργάνωση και καταζητούμενος από την αστυνομία. Οι πληροφορίες που έφταναν στην Ελλάδα για το τι γινόταν στο Παρίσι τις μέρες του Μάη, ήταν λιγοστές. Οι εφημερίδες λογοκρίνονταν και πέρναγαν φιλτραρισμένα ελάχιστες ουσιαστικές ειδήσεις. Για να μάθω κάποια πράγματα από πρώτο χέρι, αναγκάστηκα να καταφύγω στον χουντικό «Ελεύθερο Κόσμο» τού Σάββα Κωνσταντόπουλου, τη μόνη εφημερίδα που δημοσίευε χωρίς περικοπές τα τηλεγραφήματα των ξένων ειδησεογραφικών πρακτορείων, προφανώς για να δείξει πόσο καλά είμαστε στην Ελλάδα… Θυμάμαι ένα μεσημέρι που βρέθηκα περπατώντας στην Καλλιθέα, πάω σ’ ένα περίπτερο και ζητάω «Ελεύθερο Κόσμο». Η περιπτερού µε κοιτάζει περίεργα και διστάζει να µου τον δώσει. Νόμισα ότι δεν κατάλαβε και το ξαναλέω. Τότε συνειδητοποιώ, ότι η περιπτερού ήταν η Λίτσα, μια αριστερή συμφοιτήτριά µου από την Πάντειο, που ήξερε ότι είχα πάει φυλακή και τότε βρισκόμουν στην «παρανομία». Κάνω να φύγω, όμως η εφημερίδα ήταν μπροστά µου. Την πληρώνω και φεύγω, αφήνοντας τη Λίτσα σύξυλη… Τελικά, αυτό που συγκρατώ από τις μέρες εκείνες είναι το πόσο «αλλού» είμαστε εμείς στην Ελλάδα, σε σχέση µε το τι γινόταν στον υπόλοιπο κόσμο. Ο δικός µας αγώνας ήταν αντιφασιστικός – αντιιµπεριαλιστικός, τη στιγμή που στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, η νεολαία, οι «από κάτω», ξεσηκώνονταν ενάντια στο κυρίαρχο καπιταλιστικό σύστημα, ενάντια στις κυρίαρχες σχέσεις εξουσίας, τόσο στη Δύση όσο και στην Ανατολή. Τρία σχεδόν χρόνια αργότερα, περνούσα τα σύνορα µε παράνομο διαβατήριο που µου προμήθευσε η οργάνωση µε την οποία συνεργαζόμουν. Αφού διέσχισα µε τρένο την τότε Γιουγκοσλαβία, την Ιταλία, την Ελβετία και τη Γαλλία, έφτασα τον Μάρτη του ’71 στο Παρίσι. Στο Παρίσι, μετά τον Μάη τού ’68 Το να είσαι 25 χρονών, να είναι άνοιξη και να βρίσκεσαι µε πλαστό διαβατήριο πολιτικός πρόσφυγας στο Παρίσι, µε ελάχιστα χρήματα και χωρίς να γνωρίζεις τη γλώσσα, αποτελεί πραγματικά μοναδική εμπειρία. Λίγες μέρες απ’ την άφιξή µου στο Παρίσι, την Πρωτομαγιά του ’71, βρέθηκα στην καθιερωμένη διαδήλωση µε τα μπλοκ των εξωκοινοβουλευτικών οργανώσεων, γαλλικών και ξένων. Από τον κόσμο που συμμετείχε στο μπλοκ µας, ακούγονταν πολλά και διάφορα συνθήματα όπως «Κάτω η χούντα των συνταγματαρχών», «Έξω οι Αμερικανοί από την Ελλάδα», «Η εξουσία στο λαό», διεθνιστικά συνθήματα αλληλεγγύης στο Βιετνάμ κλπ, καθώς και το σύνθημα «Μαρξ – Ένγκελς – Λένιν – Στάλιν – Μάο».

# 32 Μάιος 2008

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Βασίλη Παπαγεωργίου

Πίσω µας ερχόταν ένα «αλλόκοτο», πολύχρωμο μπλοκ που μόλις άκουγε το τελευταίο σύνθημα ξεκαρδιζόταν στα γέλια και µας κορόιδευε. Μερικοί δικοί µας πλησίασαν απειλητικά το μπλοκ αυτό. Πήγα κι εγώ από περιέργεια να δω τι συμβαίνει και τότε, µε έκπληξη, διαπίστωσα ότι ανάμεσα στο πολύχρωμο μπλοκ που µας ακολουθούσε κινούνταν ένα αυτοκίνητο στη σχάρα του οποίου, πάνω σ’ ένα στρώμα, δύο ημίγυμνοι άντρες χαϊδεύονταν καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδήλωσης. Πίσω από το μπλοκ αυτό, ερχόντουσαν φεμινίστριες, ομάδες οικολόγων κλπ. Ήταν η πρώτη φορά που συνάντησα τα «νέα κοινωνικά κινήματα»… Ακολούθησαν τριάµισι δύσκολα χρόνια. Για µένα, ο απόηχος του Μάη τού ’68 στο Παρίσι, ήταν γεμάτος πρωτόγνωρες καταστάσεις. Όμως αυτό που κυριαρχεί στη μνήμη µου είναι η διάδοση των αυτόνομων, αντιγραφειοκρατικών, αντιεξουσιαστικών ιδεών και συνθημάτων, η ανάδειξη ενός «άλλου κόσμου» µε κινηματικές πρακτικές, η αμφισβήτηση των κομματικών και συνδικαλιστικών μηχανισμών τής Αριστεράς, που θεωρούσαν ότι μπορούσαν να μιλάνε εν ονόματι της εργατικής τάξης εις τον αιώνα τον άπαντα. Αναχωρώντας από το Παρίσι, το φθινόπωρο του 1974, είχα σχηματίσει την εντύπωση ότι τα χρόνια που μεσολάβησαν σηματοδότησαν το πέρασμα από την αντιδικτατορική / λαϊκοδημοκρατική / μαρξιστική -λενινιστική φάση τού κινήματος σε μια φάση πολύ πιο σύνθετη, αντικαπιταλιστική / αναρχο-οικοκομμουνιστική.

# 33

Α-δέσποτες απόψεις

Ιούνιος 2008

του Πάνου Τότσικα

Μέσα και ενάντια

Τώρα που πέρασε ο πρώτος ενθουσιασμός από το εκλογικό αποτέλεσμα του ΣΥΡΙΖΑ και τα αναπάντεχα γκάλοπ που ακολούθησαν, καλό θα ήταν να ανοίξει μια νηφάλια συζήτηση, όπου μεταξύ άλλων θα πρέπει να απαντηθούν και τα ακόλουθα ερωτήματα: •

Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι απλώς μια εκλογική σύμπραξη πολιτικών σχημάτων και ανένταχτων πολιτών ή ένας νέος πολιτικός φορέας; Είναι, δηλαδή, ένας φορέας πού επιδιώκει να ασκεί πολιτική και να παρεμβαίνει στα τρέχοντα, καθημερινά προβλήματα;

•

Ποιος διαμορφώνει την πολιτική του; Μέσα από ποιες διαδικασίες; Πώς παίρνονται οι αποφάσεις; Ποιος, δηλαδή, αποφασίζει για τα τρέχοντα αλλά και για τα γενικότερης σημασίας ζητήματα; Έχει µέλη; Ποιες είναι οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματά τους;

•

Οι τοπικές οργανώσεις ασκούν «πολιτική»; Ποιοι επεξεργάζονται και διαμορφώνουν τις θέσεις και τις απόψεις των τοπικών οργανώσεων του ΣΥΡΙΖΑ;

•

Μπορούν οι τοπικές οργανώσεις να διαμορφώνουν διαφορετικές θέσεις και απόψεις από αυτές των τοπικών οργανώσεων των συνιστωσών του ή των δημοτικών παρατάξεων τις οποίες στηρίζουν κάποιες από τις συνιστώσες του; Μπορούν οι τοπικές οργανώσεις τού ΣΥΡΙΖΑ να προωθούν διαφορετικές τοπικές εκλογικές συμμαχίες από αυτές των δημοτικών παρατάξεων που πρόσκεινται σε κάποιες συνιστώσες;

Είναι προφανές ότι όποιος δεν θεωρεί τις τοπικές οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ ως έναν απλό «ιμάντα μεταβίβασης» κάποιας πολιτικής γραμμής η οποία διαμορφώνεται από κάποιο «επιτελείο», θα πρέπει να αποδείξει εμπράκτως ότι από τις τοπικές ή κλαδικές ή άλλες οργανώσεις του παράγονται πολιτικές απόψεις και ότι δεν προωθούνται απλώς µέσω αυτών οι πολιτικές συμφωνίες που έχουν ήδη επιτευχθεί σε κεντρικό επίπεδο. Είναι προφανές ότι όποιος δεν εκλαμβάνει τον εαυτό του ως απλό οπαδό, ψηφοφόρο ή αφισοκολλητή θέλει να γνωρίζει εκ των προτέρων τι συμβαίνει στο πλαίσιο του ΣΥΡΙΖΑ, ώστε να µη ματαιοπονεί συμμετέχοντας σε ένα σχήμα του οποίου οι αποφάσεις λαμβάνονται σε άλλα επίπεδα. Η σαφής και κατηγορηματική απάντηση στα ερωτήματα που έχουν τεθεί (και όχι η παραπομπή σε πυραμιδοειδή μελλοντικά οργανωτικά σχήματα) αποτελεί στοιχειώδη προϋπόθεση για τη διαμόρφωση ενός κλίματος αμοιβαίας εμπιστοσύνης, ώστε να προωθηθούν οι κοινοί στόχοι όσων επιλέγουν την πολιτική παρέμβαση στη σημερινή συγκυρία µέσω ενός ευρύτερου σχήματος όπως ο ΣΥΡΙΖΑ.

# 33 Ιούνιος 2008

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Μετά τον ενθουσιασμό από το εκλογικό αποτέλεσμα, καιρός είναι να απαντηθούν ορισμένα ουσιαστικά ερωτήματα…

Υστερόγραφο 1 Έχω την εντύπωση ότι κάποιοι, τόσο στον Συνασπισμό όσο και σε άλλες συνιστώσες τού ΣΥΡΙΖΑ, θέλουν να διατηρήσουν τα «κεκτημένα» τους, δηλαδή τους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς τους, µε ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η ιστορία µε τη «Ρόζα» κάτι τέτοιο σημαίνει… Υστερόγραφο 2 «…Το ζήτημα είναι να είμαστε ταυτόχρονα μέσα και ενάντια. Είναι περίπλοκο, αλλά έτσι είναι. Η πολιτική ζωή κινείται από τους ανθρώπους που βρίσκονται μέσα σε μια κατάσταση, αλλά θα ήθελαν να την αντικαταστήσουν µε κάποια άλλη» (Αλαίν Μπαντιού).

# 34 Ιούλιος 2008

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

«Παπαρολογίες» και «έξυπνες κυκλοφορίες» Μιλώντας πριν από μερικές εβδομάδες στη Βουλή, ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ χαρακτήρισε ως «παπαρολογίες» τις κατηγορίες βουλευτών τής αντιπολίτευσης ότι δεν προηγήθηκε επαρκής διάλογος για το Γενικό Χωροταξικό Σχέδιο. Την επομένη, αντιλαμβανόμενος ότι ξεπέρασε κάποια όρια αλαζονείας, έσπευσε να διευκρινίσει ότι δεν εννοούσε αυτό που όλοι κατάλαβαν (δηλαδή δεν αναφερόταν στα γνωστά «παπάρια»), αλλά σε μια έκφραση που συνηθίζεται στη γενέτειρά του. Με δυο λόγια, ο υπουργός ισχυρίστηκε ότι τοποθετείται στο «Εθνικό Κοινοβούλιο», τον «ναό τής Δημοκρατίας», µε τον ίδιο τρόπο που μιλάει στο καφενείο τού χωριού του. Πιάσε το παπάρι και κούρευ’ το, δηλαδή… Επί της ουσίας τώρα: Αφού εισέπραξε τις αντιδράσεις των πάντων, ο υπουργός απέσυρε προσωρινά και επανέφερε στη συνέχεια το νομοσχέδιο, το οποίο, υποτίθεται ότι, θα αποτελούσε το «Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης» για τις επόμενες δεκαετίες. Στην πραγματικότητα, αυτό που θέλησε ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ ήταν να νομιμοποιήσει τις επιλογές του για την προώθηση ενός ήδη χρεοκοπημένου προτύπου οικιστικής και τουριστικής ανάπτυξης, που στηρίζεται στην εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος και την ιδιωτικοποίηση της δημόσιας γης. Κινητικότητα στον αστικό χώρο Λίγο αργότερα, ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ παρουσίασε τις προτάσεις που απέστειλε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα πλαίσια διαβουλεύσεων της «Πράσινης Βίβλου για την Κινητικότητα στον Αστικό Χώρο», οι οποίες στηρίχτηκαν σε Εισήγηση Ομάδας Εργασίας Ειδικών Επιστημόνων παρά τω ΥΠΕΧΩΔΕ. Εκεί λοιπόν κατατέθηκαν πραγματικά ενδιαφέρουσες ιδέες και προτάσεις, όπως: ενιαίος χωροταξικός, πολεοδομικός και συγκοινωνιακός σχεδιασμός, συστηματική υποστήριξη των μαζικών μετακινήσεων αντί της κυκλοφορίας των Ι.Χ., «έξυπνη κυκλοφορία», πολιτική αναπλάσεων για ήπιες μορφές μετακίνησης όπου θα αποδοθεί σημαντικός ωφέλιμος χώρος στους πεζούς και στους ποδηλάτες, πολιτική τεχνολογιών φιλικών προς το περιβάλλον κ.ά. Δηλαδή κατατέθηκαν σοβαρές προτάσεις για «εξωτερική κατανάλωση», βέβαια… Νέοι Αυτοκινητόδροµοι Προτού, ωστόσο, προλάβουμε να πάρουμε μια ανάσα, ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ επανήλθε δριμύτερος, παρουσιάζοντας το έργο «Νέοι Αυτοκινητόδροµοι Αττικής», συνολικού προϋπολογισμού 1,5 εκ. ευρώ και συνολικού μήκους 83 χλμ περίπου, εκ των οποίων τα 55 χλμ θα κατασκευαστούν µε Συμβάσεις Παραχώρησης (Σ.Δ.Ι.Τ.) σε ιδιώτες εργολάβους, οι οποίοι θα τους εκμεταλλεύονται µέσω διοδίων, για αρκετές δεκαετίες. Για τους αυτοκινητόδροµους αυτούς έχουν εκδηλωθεί από διάφορους τοπικούς (κυρίως) φορείς αντιδράσεις. Μεταξύ άλλων, ερωτάται ο υπουργός «…µε βάση ποια μελέτη σκοπιμότητας, ποια στοιχεία και ποιες προβλέψεις κυκλοφοριακών φόρτων προκύπτει η ανάγκη ενός αυτοκινητόδροµου 6 λωρίδων κυκλοφορίας, µε κεντρική διαχωριστική νησίδα και Λωρίδες Έκτακτης Ανάγκης στη νοτιοανατολική Αθήνα, στον Υµηττό, δηλαδή ενός δρόμου μεγέθους τής Εθνικής Οδού Πάτρας-Αθήνας και Αθήνας-Θεσσαλονίκης, ενώ η μελέτη του 2006 του ΥΠΕΧΩΔΕ προέβλεπε 4 λωρίδες;».

# 34 Ιούλιος 2008

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

έργο του Γιάννη Στεφανάκη, από την έκδοση «Εικόνες περιπλάνησης», εκδ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

Ακόμη, ερωτάται ο υπουργός «…γιατί είναι προτιμότερος ένας υπογειοποιηµένος αυτοκινητόδροµος 12 χλμ στον Υµηττό µε νέα διόδια, όπως προγραμματίζει το ΥΠΕΧΩΔΕ, από έναν αντίστοιχο αυτοκινητόδροµο 5 χλμ κάτω από τον Καρέα και την Ηλιούπολη χωρίς διόδια, δηλαδή η υπόγεια σύνδεση του σημερινού οδικού άξονα Κατεχάκη-Καρέα µε τη Λεωφόρο Βουλιαγμένης, όπως προτείνεται από κάποιους τοπικούς φορείς;». Μήπως, τελικά, οι λύσεις που προωθεί το ΥΠΕΧΩΔΕ, στην πράξη όχι µόνο δεν είναι αντίστοιχες µε τις προτάσεις που καταθέτει προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά και καθόλου «έξυπνες»; Μήπως, τελικά, είναι κομμένες και ραμμένες στα μέτρα των κατασκευαστικών εταιρειών και των κυκλωμάτων τού Ι.Χ. αυτοκινήτου το οποίο πριμοδοτείται, για μια ακόμη φορά, σε βάρος των δημοσίων μαζικών μέσων μεταφοράς;

# 35

Α-δέσποτες απόψεις

Αύγουστος 2008

του Πάνου Τότσικα

Εκδίδομαι για... τη βενζίνη µου Το Λος Άντζελες είναι το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα της υφηλίου, αναφορικά µε τη μορφή, τη δομή και τη λειτουργία μιας πόλης, στην οποία οι μετακινήσεις βασίζονται αποκλειστικά στο αυτοκίνητο. Πυκνά δίκτυα απέραντων αυτοκινητόδρομων, συχνά 7-8 λωρίδων ανά κατεύθυνση και µε ανισόπεδες διασταυρώσεις, στοιχειοθετούν τον μεταφορικό σκελετό τής πόλης, και συντηρούν έναν ούτως ή άλλως κατακερματισμένο έως ανύπαρκτο αστικό –και κατ’ επέκταση κοινωνικό– ιστό.[1] Απ’ αυτήν ακριβώς την πόλη προέρχεται μια είδηση που έκανε τον γύρο του κόσμου. Μια γυναίκα αποφάσισε να «εκδίδεται επί χρήµασι» γιατί δεν είχε άλλο τρόπο να εξασφαλίσει την αναγκαία προς μετακίνηση βενζίνη της… Είναι γνωστό ότι στις Ηνωµένες Πολιτείες τής Αµερικής η οικονοµική κατάσταση εκατομμυρίων ανθρώπων είναι πολύ άσχηµη, σε σηµείο που να αντιµετωπίζουν πρόβληµα επιβίωσης. Δεν μιλάμε απλώς για «φτώχεια», μιλάµε για πραγµατική εξαθλίωση που θυμίζει τις μέρες τού μεγάλου κραχ τού 1929-30. Όµως, οι εποχές έχουν πλέον αλλάξει. Οι εξαθλιωµένοι «προλετάριοι» των σύγχρονων μεγαλουπόλεων δεν έχουν µόνο τις οικογένειες ή το σαρκίον τους να θρέψουν, αλλά και το αυτοκίνητό τους να «ταΐσουν».Η εξάρτηση από το Ι.Χ. τους είναι πλήρης: έχουν ήδη μετατραπεί σε «πρεζάκια», δηλαδή δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς την «πρέζα τους», τη βενζίνη. Είναι πλέον καθηµερινό φαινόµενο η κλοπή βενζίνης από τα ρεζερβουάρ των αυτοκινήτων όσων είναι σε θέση ακόµη να τα γεµίζουν. Το ζήτηµα έχει ιδιαίτερο κοινωνιολογικό ενδιαφέρον. Αυτοί πού μπορούν ακόµη να πληρώσουν για να γεµίσουν µε βενζίνη το ρεζερβουάρ τού αυτοκινήτου τους, θεωρούνται «προνοµιούχοι» από όσους δεν είναι σε θέση πλέον να πληρώσουν. Συνεπώς, αξίζει να τους κλέψουν τη βενζίνη. Και µόνο το γεγονός ότι αυτοί ενδεχοµένως να είναι «εργαζόµενοι» και ’συ άνεργος, νοµιµοποιεί την υφαρπαγή τής βενζίνης τους. «Νόµος», δεν είναι για όλους «το δίκιο του εργάτη». Στην περίπτωση της γυναίκας που αποφάσισε να εκδίδεται για τη βενζίνη της, δεν γνωρίζουµε αν ήταν άνεργη ή εργαζόµενη που έχασε τη δουλειά της. Δεν γνωρίζουµε αν το κάνει για να µη χάσει τη δουλειά της, για να μπορεί να πηγαίνει στην ώρα της και να µην τη διώξει το αφεντικό της. Δεν ξέρουµε αν ήταν εξαρτηµένη ως «πρεζάκι» από το αυτοκίνητό της ή δεν είχε άλλο τρόπο να μετακινηθεί, δεδοµένου ότι στο Λος Άντζελες τα δηµόσια μεταφορικά μέσα είναι ελάχιστα έως ανύπαρκτα. Ένα είναι βέβαιο: ότι στην Αµερική (και όχι µόνο) η εν εξελίξει παγκόσµια οικονοµική κρίση μας επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις ακόµη. Και ιδιαίτερα σε όσους είχαν συνηθίσει να αντιµετωπίζουν τις καταστάσεις µε αναλύσεις περασµένων εποχών...

Ο «προφητικός» Ντάριο Φο Στο τελευταίο του βιβλίο «Η ματαιωµένη αποκάλυψη ή Καλώς ήρθες καταστροφή», ο 82άχρονος Ντάριο Φο διηγείται μια φανταστική ιστορία, όπου μια ωραία μέρα τελειώνει και η τελευταία σταγόνα πετρελαίου. Προκύπτει τότε ένας κόσµος χωρίς ενέργεια και ηλεκτρισµό, ένας κόσµος όπου το χρήµα δεν έχει πλέον καµία αξία. Τελικά, προκύπτει μια καλοδεχούµενη καταστροφή: οι άνθρωποι εγκαταλείπουν τις πόλεις επιστρέφουν στη φύση και εκεί αρχίζουν αυθόρµητα να συζητούν.[2]

# 35

Α-δέσποτες απόψεις

Αύγουστος 2008

του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Βασίλη Παπαγεωργίου

Εµείς, εδώ στη Αθήνα, δεν έχουµε ακόµη φτάσει ούτε στο σηµείο να εκδιδόµαστε για τη βενζίνη µας, όπως στο Λος Άντζελες, ούτε στο σηµείο να εγκαταλείψουµε την πόλη µας και να επιστρέψουµε στη φύση, όπως φαντασιώνεται ο Ντάριο Φο. Εµείς εδώ προγραµµατίζουµε 83 χιλιόµετρα νέων αυτοκινητόδροµων στην Αττική, εκ των οποίων ένα μεγάλο μέρος στον Υµηττό: Δυτική Περιφερειακή Λεωφόρος Υµηττού, Ανατολική Περιφερειακή Λεωφόρος Υµηττού, Σήραγγα από Βύρωνα προς Κορωπί και έπεται συνέχεια. Μήπως ήρθε, επιτέλους, η ώρα να αναλογιστούµε πού πάµε; Mήπως ήρθε, επιτέλους, η ώρα να κάνουµε ένα βήµα, να ξεφύγουµε από την αδράνεια, τη μακαριότητα τη μοιρολατρία, το βόλεµα; Μήπως πρέπει να αντιδράσουµε πριν και όχι να συζητήσουµε «μετά την καταστροφή»; Το ερώτηµα απευθύνεται κατ’ αρχήν στους «προνοµιούχους» εκείνους που μπορούν ακόµη να φουλάρουν το ρεζερβουάρ τού αυτοκινήτου τους, και συνεχίζουν να ψηφίζουν τα κόµµατα της «Αριστεράς και της προόδου»,της «ορθόδοξης Αριστεράς», της «αντικαπιταλιστικής Αριστεράς» και βεβαίως, τους «οικολόγους-πράσινους», τους«εναλλακτικούς» κλπ. _______________________________________________________________________________________ [1] [2]

«Επόµενη στάση: Χαµένες λεωφόροι», Νίκος Βλαντής - Παύλος Μπαλτάς, εκδ. FUTURA, 2004. Ντάριο Φο, συνέντευξη στον Περικλή Δηµητρολόπουλο, «Ταχυδρόµος», 20/7/08.

# 36

Α-δέσποτες απόψεις

Σεπτέμβριος 2008

του Πάνου Τότσικα

Οι «αόρατοι» εµπρηστές Το καλοκαίρι αυτό πέρασε χωρίς να το καταλάβουµε. Λίγα τα «μπάνια του λαού», λόγω της στενότητας των οικονοµικών, λίγα τα χιλιόµετρα που διανύθηκαν λόγω της ακριβής βενζίνης… Και µη χειρότερα…Η μόνη «χαρά» που µας δώσανε, ήταν η δήλωσή, στο Κτηµατολόγιο, της ιδιοκτησίας µας… Δεν είναι και λίγο πράγµα να είσαι και να καταγράφεσαι ως «ιδιοκτήτης» στο «Εθνικό Κτηµατολόγιο»… Όµως, αναρωτήθηκε κανείς ποιος να ’ταν αυτός που περίµενε μαζί µας στην ουρά για να καταθέσει τη «δήλωσή» του; Αναρωτήθηκε, αν αυτά που δήλωνε ήταν όντως δικά του; Αναρωτήθηκε μήπως ήταν καταπατητής δηµόσιας γης; Αναρωτήθηκε μήπως ήταν ο «αόρατος» εµπρηστής δηµόσιων δασικών εκτάσεων; Ασφαλώς, όχι. Αλλά ας πάρουµε τα πράγµατα µε τη σειρά. Ας ξαναθυµηθούµε αυτά που ήδη έχουµε ξεχάσει. «Υµηττός: Για δεύτερη χρονιά καίγεται ο πνεύµονας της Αθήνας – Εµπρηστική αδιαφορία – Η φωτιά στα Γλυκά Νερά πέρασε την κορυφή και αποτέφρωσε ακόµα 1.000 στρέµµατα δάσους – Οι άνθρωποι που μένουν στην περιοχή έκαναν λόγο για οργανωµένο σχέδιο». «Προσπαθούσανε καιρό να το κάψουνε. Σήµερα τα καταφέρανε. – To ανακριτικό τµήµα τής Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και η Διεύθυνση Αντιµετώπισης Εγκληµάτων Εµπρησµού (ΔΑΕΕ) τού Σώµατος θα διενεργήσουν έρευνα για να διαπιστώσουν τα αίτια της πυρκαγιάς».[1] «Η πρώτη μεγάλη φωτιά –πόσα νέα…οικόπεδα; Στα Γλυκά Νερά, στις παρυφές τού Υµηττού και στη Σταµάτα, πίσω από την απέναντι κορυφή τής Πεντέλης, εκδηλώθηκαν οι πρώτες μεγάλες και επικίνδυνες πυρκαγιές. Εκεί, δηλαδή, όπου η διεκδίκηση τοπικών αρχόντων και εργολάβων είναι συστηµατική και μακροχρόνια. Αποκαλυπτική, δυστυχώς, η σύµπτωση…».[2] «Σύµφωνα µε στοιχεία τής Πυροσβεστικής, μέσα σε ένα 24ωρο εκδηλώθηκαν συνολικά 51 δασικές πυρκαγιές σε όλη τη χώρα, εκ των οποίων οι 22 στην Αττική».[3] «Σηµειώνεται ότι στην περιοχή των Γλυκών Νερών, στις 9 Ιουνίου συνελήφθη 27χρονος µε την κατηγορία ότι αποπειράθηκε να βάλει φωτιά στο πευκοδάσος…Οι φωτιές σε Γλυκά Νερά και Σταµάτα γεννούν πολλά ερωτήµατα καθώς στις συγκεκριµένες περιοχές τα τελευταία 24ωρα εκδηλώνονται καθηµερινά δασικές πυρκαγιές…Ενδείξεις για πιθανή δράση οικοπεδοφάγων υπάρχουν και στο Πάτηµα Βριλησσίων, όπου κατά τη διάρκεια του τελευταίου μήνα έχουν εκδηλωθεί τρεις πυρκαγιές. Για τη συγκεκριµένη περίπτωση έχει διαταχθεί και βρίσκεται σε εξέλιξη εισαγγελική έρευνα».[4] «Στα Γλυκά Νερά από πέρυσι ξέσπασαν πέντε πυρκαγιές, όλες στο ίδιο σημείο… Οι φωτιές δεν πρόκειται να σταµατήσουν όσο υπάρχουν οι αιτίες πού τις προκαλούν. Όσο υπάρχουν “παράθυρα”, ό,τι διεκδικήσεις σε δάση και δασικές εκτάσεις μπορούν, θα ικανοποιηθούν… Δεν μπορούν να καίγονται “τυχαία” τα ίδια σηµεία στις παρυφές τού αστικού ιστού ή των σχεδίων πόλης… Στη Σταµάτα (Πεντέλη) εκδηλώθηκε πριν δύο μέρες πυρκαγιά. Έκθεση του Σώµατος Επιθεωρητών Ελεγκτών Δηµόσιας Διοίκησης αποκαλύπτει ότι ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος της Κοινότητας Σταµάτας, προέβησαν παρανόµως σε αλλαγή χρήσης δασικών εκτάσεων μεγάλης επιφανείας (29.940 τ.µ. και 11.500 αντιστοίχως) µε εκχερσώσεις και επιχωµατώσεις καθ’ υπέρβασιν των αδειών διαµόρφωσης επιφάνειας αγρών που τους χορηγήθηκαν από το Πολεοδοµικό Γραφείο Καπανδριτίου».[5] «Καταστροφή χωρίς τέλος – Μεγάλη πυρκαγιά σε Βαρυµπόµπη-Κρυονέρι – Συνεχίστηκε η πυρκαγιά στη Ρόδο – Πύρινα μέτωπα σε Σαλαμίνα, Μεσολόγγι, Χανιά, Κορινθία, Άργος, Κέρκυρα – Περιβαλλοντική κατάρρευση: Το φετινό καλοκαίρι επαναλαμβάνεται η καταστροφή που σημειώθηκε πέρυσι… Υµηττός, περιοχή Πάρνηθας, Τέμπη, Σκύρος, Ρόδος, είναι μερικά µόνο από τα μέρη που δοκιμάζονται… Δεν υπάρχει έλεγχος στην εκτός σχεδίου πόλης δόμηση και στην οικοπεδοποίηση. Επομένως το έγκλημα σε βάρος τού περιβάλλοντος εξακολουθεί να αποδίδει».[6]

# 36 Σεπτέμβριος 2008

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Βασίλη Παπαγεωργίου

Θα μπορούσαµε να παραθέσουµε δεκάδες αποσπάσµατα από σχετικά δηµοσιεύµατα, αλλά ο χώρος δεν µας το επιτρέπει. Άλλωστε, νοµίζω ότι έχουµε γίνει κατανοητοί: όλοι σχεδόν, ξέρουµε τι γίνεται, αλλά το έχουµε πλέον συνηθίσει. Βλέπουµε κάθε μέρα στην τηλεόραση τα δάση να καίγονται, ξέρουµε ότι σε λίγο καιρό καταπατούνται και δεν αντιδρούµε. Παραµένουµε απαθείς. Τι θα μπορούσαµε να κάνουµε; θα ρωτήσει κάποιος. Πώς θα μπορούσαµε να αντιµετωπίσουµε τους «αόρατους» εµπρηστές; Η απάντηση είναι: να µην τους αφήσουµε να ολοκληρώσουν τα σχέδιά τους. Να µην τους αφήσουµε να περιφράξουν καµένες δασικές εκτάσεις, να φυτέψουν ελίτσες κλπ. Να σταµατήσουµε την ανέγερση αυθαίρετων κτισµάτων. Να ελέγξουµε τις κρατικές υπηρεσίες αν εφαρµόζουν τη νοµοθεσία, να απαιτήσουµε από τους Επιθεωρητές Ελεγκτές Δηµόσιας Διοίκησης, από τους Εισαγγελείς να κάνουν τη δουλειά τους, να ζητήσουµε από το ανακριτικό τής Πυροσβεστικής την πορεία των ανακρίσεων για τους «αόρατους» εµπρηστές. Να απαιτήσουµε από τους Δηµάρχους που ψηφίζουµε (ή δεν ψηφίζουµε) να παρέµβουν ώστε να µην αποχαρακτηριστούν οι καµένες δασικές περιοχές, να µην µπουν στο Σχέδιο Πόλεως, να γίνουν ενστάσεις στο Κτηµατολόγιο όταν δηλώνονται από καταπατητές δηµόσιες εκτάσεις ως ιδιωτικές. Να απαιτήσουµε από τους βουλευτές που ψηφίζουµε (ή δεν ψηφίζουµε) να κάνουν συγκεκριµένες κι όχι γενικόλογες ερωτήσεις στη Βουλή, να ζητάνε τα έγγραφα και τα στοιχεία που µας κρύβει ο κρατικός μηχανισµός. Αυτά και άλλα πολλά θα μπορούσαµε και θα έπρεπε να κάνουµε, ώστε να µην επικρατήσουν οι όχι και τόσο «αόρατοι» εµπρηστές. _______________________________________________________________________________________ [1]

Α. Μώρου, «Ελευθεροτυπία», 26/6/08. «Βήµα», 26/6/08.

[3] Α. Μώρου, «Ελευθεροτυπία», 27/6/08.

[4] Γ. Σουλιώτης, «Καθηµερινή», 29/6/08.

[5] Τ. Γεωργιοπούλου, «Καθηµερινή», 29/6/08.

[6] Γ. Κύρτσος, «City Press», 24/7/08.

[2]

# 37

Α-δέσποτες απόψεις

Οκτώβριος 2008

του Πάνου Τότσικα

Ανένταχτοι και Αριστερά Αν κάποιοι, στο όνοµα της δηµοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, κάνουν τερατώδεις αυθαιρεσίες και αδικίες, είναι προφανές ότι γι’ αυτό δεν ευθύνεται ούτε η δηµοκρατία ούτε η κοινωνική δικαιοσύνη. Το ίδιο ισχύει για την ελευθερία, την αλληλεγγύη, τον σοσιαλισµό. Κι όµως, είµαστε υποχρεωµένοι κάθε τόσο να εγκαταλείπουµε λέξεις και να αποκαθιστούµε έννοιες µε τις οποίες γαλουχήθηκαν γενιές ολόκληρες, γιατί έχουν χάσει πλέον την αρχική τους σηµασία και έχουν μετατραπεί σε κάτι άλλο, σε κάτι διαφορετικό. Αν ο «κόσµος» είναι ο «οίκος» µας, αν ο πλανήτης γη είναι το σπίτι µας, αν οι άνθρωποι αποτελούν ένα συστατικό στοιχείο τής φύσης, τότε η ουσία τού κόσµου που οραµατιζόµαστε δεν μπορεί παρά να είναι το πέρασµα από την εποχή τής εκµετάλλευσης της φύσης από τους ανθρώπους, στην εποχή τής αρµονικής συνύπαρξης των ανθρώπων µε τη φύση. Και αυτό δεν μπορεί να γίνει παρά µε την ανατροπή των κυρίαρχων σήµερα παραγωγικών σχέσεων και δοµών, µε την ανατροπή τού συστήµατος κυριαρχίας και εκµετάλλευσης της φύσης από τους ανθρώπους, µε την ανατροπή τού συστήµατος εκµετάλλευσης ανθρώπων από ανθρώπους. Δηλαδή, µε την ανατροπή του καπιταλισµού. Κινητήρια δύναµη της ιστορίας είναι οι παραγωγικές δυνάµεις, η «πάλη των τάξεων», οι εργαζόµενοι, οι δηµιουργοί, αυτοί που «επιχειρούν». Να μια ακόµη έννοια που πρέπει να αποκατασταθεί. Πρόσφατα, στο Δηµοτικό Συµβούλιο Καισαριανής, όταν γινόταν η παρουσίαση της Α’ Φάσης τού «Επιχειρησιακού Προγράµµατος», κάποιοι ψήφισαν «κατά», γιατί θεωρούσαν ότι το «Επιχειρησιακό Πρόγραµµα» έχει ως στόχο να μετατρέψει τον Δήµο σε επιχειρηµατία. Μάταια κάποιοι άλλοι εξηγούσαν ότι κάθε «επιχείρηση» δεν έχει πάντα οικονοµικούς κερδοσκοπικούς στόχους, δεν αποβλέπει πάντα στην ιδιωτική κερδοσκοπία. «Επιχειρησιακό Πρόγραµµα» σηµαίνει στρατηγικός σχεδιασµός τού Δήµου για την επόµενη πενταετία. Και το ζήτηµα που θα έπρεπε να τίθεται είναι άλλο: Σχεδιασµός από ποιους, για ποιους, µε βάση ποια οικονοµικά δεδοµένα, µε βάση ποιες κοινωνικές επιλογές. Τα κόµµατα της εκάστοτε αξιωµατικής αντιπολίτευσης αντιµετωπίζουν τους πολίτες ως εν δυνάµει ψηφοφόρους, ως πελάτες που έχουν πάντα δίκιο. Οι αντίστοιχες δηµοτικές παρατάξεις υπόσχονται στους κατοίκους βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους, υποχωρώντας συνήθως σε κάθε τοπικιστικό αίτηµα. Από την άλλη, είναι θλιβερό να βλέπεις εκπροσώπους τής Αριστεράς να συσπειρώνονται υπερασπιζόµενοι αναχρονιστικές καταστάσεις, μοντέλα «ανάπτυξης» που έχουν χρεοκοπήσει. Είναι λυπηρό να βλέπεις ανθρώπους µε αγωνιστική διάθεση να µην είναι σε θέση να παρέµβουν ουσιαστικά σε μια συζήτηση, να μιλάνε γενικόλογα και αόριστα, να μετατρέπονται σε φιγούρες που προκαλούν αµηχανία ή θυµηδία. Τι να απέγιναν άραγε οι «οργανικοί διανοούµενοι», πού βρίσκονται σήµερα οι χιλιάδες «στρατευµένοι» τής μεταπολίτευσης; Γιατί τα αριστερά κόµµατα και οργανώσεις δεν συσπειρώνουν πλέον ό,τι καλύτερο διαθέτει ο τόπος; Γιατί υπάρχουν οι «ανένταχτοι» της Αριστεράς; Γιατί δεν συµµετέχουν σε κάποια από τις υπάρχουσες κοινοβουλευτικές και εξωκοινοβουλευτικές οργανώσεις;

# 37 Οκτώβριος 2008

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Φαίδωνα

Έχω την εντύπωση πως ένα μεγάλο μέρος απ’ τους ανένταχτους, έχοντας παλαιότερα «ενταχθεί» σε κάποια «οργάνωση», έχουν σχηµατίσει μια εικόνα καθόλου ελκυστική για το τι συµβαίνει στις οργανώσεις των «ενταγµένων». Ιδιαίτερα εκείνοι οι ανένταχτοι που δεν είναι σήµερα ανενεργοί, αλλά δραστηριοποιούνται σε θεµατικές ή τοπικές κινήσεις πολιτών, διαµορφώνουν την εντύπωση ότι η συµµετοχή τους σε κοµµατικού τύπου σχήµατα τους στερεί τη δυνατότητα άµεσης ανάλυσης και επεξεργασίας θέσεων και απόψεων για τα ζητήµατα που τους απασχολούν. Εκτιµούν ότι τις «θέσεις» που σερβίρονται από τα «πάνω» είναι δύσκολο να τις επηρεάσει κανείς από τα «κάτω». Έτσι, η συµµετοχή τους στο οργανωµένο κοµµατικό σχήµα τούς εµποδίζει συνήθως να αναλάβουν ευρύτερες και άµεσες πρωτοβουλίες δράσης, να «επιχειρήσουν» επί συγκεκριµένων ζητηµάτων που τους αφορούν. Εν τέλει, η συµµετοχή τους στο κοµµατικό σχήµα τούς οδηγεί σε ανεπίτρεπτους, κατά τη γνώµη τους, συµβιβασµούς, µε αποτέλεσµα να προσαρµόζουν τις απόψεις τους στις κυρίαρχες, πλειοψηφικές εκείνη τη στιγµή απόψεις τής «οργάνωσης», οι οποίες πολλές φορές είναι αρκετά πίσω από τις απόψεις των θεµατικών οµάδων και των κινήσεων πολιτών. Οπότε; Πώς θα καταστεί δυνατόν να αποκατασταθούν οι έννοιες των λέξεων, πώς θα μπορέσει η Αριστερά να επανασυνδεθεί µε τους «οργανικούς διανοούµενους», να επαναστρατεύσει το δυναµικό των «ανένταχτων» όχι σε κάποιο αποστεωµένο - γραφειοκρατικό σχήµα αλλά σε ένα νέο πρωτοπόρο κίνηµα; H ζωή θα δείξει, που λέγανε και οι παλιότεροι…

# 38

Α-δέσποτες απόψεις

Νοέμβριος 2008

του Πάνου Τότσικα

Τα «δικά μου» Εξάρχεια Εµµανουήλ Μπενάκη – Καλλιδροµίου – Θεµιστοκλέους – Ζαΐµη. Το νοητό «πλαίσιο» στο οποίο βρέθηκα να κινούµαι σχεδόν 30 χρόνια. Άλλοτε ως ελεύθερος επαγγελµατίας και ως συνεργάτης αρχιτεκτονικών και πολεοδοµικών οµάδων και άλλοτε ως πολίτης-«ακτιβιστής». Η εµπειρία τής συνεργασίας µου από το 1978 µε τους αρχιτέκτονες Δηµήτρη και Σουζάνα Αντωνακάκη και όσους συµµετείχαν τότε στο «Εργαστήριο ’66» (που στεγαζόταν στη γνωστή «αλλιώτικη» πολυκατοικία τής οδού Εµµ. Μπενάκη στον λόφο τού Στρέφη και μετέπειτα στο διπλανό ηµιυπόγειο της Καλλιδροµίου), σηµάδεψε την αρχή τής καθυστερηµένης –για διάφορους λόγους– ένταξής µου στο «επάγγελµα». Στη συνέχεια, η εγκατάστασή µου για πολλά χρόνια στη γωνία των «αναπλασµένων» πεζόδροµων Θεµιστοκλέους και Μεθώνης, συνδέθηκε µε την επαγγελµατική µου μετατόπιση σε ζητήµατα «Προγραµµάτων Τοπικής Ανάπτυξης», όπως τα έλεγαν τότε. Τέλος, το «κατέβασµα» από τα «ορεινά» τού λόφου τού Στρέφη στα «πεδινά» τής οδού Ζαΐµη και Στουρνάρα (στη γνωστή πολυκατοικία τού Βαλεντή της δεκαετίας του 1930), σηµατοδότησε το πέρασµά µου στην επαγγελµατική αυτονόµηση και την εκ των πραγµάτων «αναχώρησή» µου από τον χώρο των Εξαρχείων. Παράλληλοι ήταν και οι σταθµοί των κοµµατικο - κινηµατικών µου συνευρέσεων. Από τα μαοϊκά γραφεία τής Θεµιστοκλέους – Κωλέττη – Ζωοδόχου Πηγής, και την οριστική µου αποµάκρυνση απ’ αυτά το 1982, βρέθηκα να κινούµαι στο στέκι του «Δικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώµατα» της Βαλτετσίου και Ζωοδόχου Πηγής. Από εκεί ξεκίνησαν μια σειρά διεθνιστικά ταξίδια, στη Νικαράγουα των Σαντινίστας το 1988, στη δίκη της Ντεβ Γιόλ στην Άγκυρα επίσης το 1988, στην Ανκόνα και το Σπλιτ µε κατεύθυνση το Σεράγεβο το 1993, στο Άµστερνταµ και τις Ευρωπορείες το 1997, στη Νίκαια το 2000, στη Γένοβα το 2001 (όπου δεν έφτασα ποτέ), στη Φλωρεντία του 1ου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Φόρουµ το 2002. Τα επόµενα χρόνια, το «Αυτόνοµο Στέκι» της Ζωοδόχου Πηγής και Ισαύρων και το γραφείο µου στην οδό Ζαΐµη αποτέλεσαν χώρο φιλοξενίας οµάδων παρέµβασης σε ζητήµατα πού αφορούσαν τον χώρο της πόλης και το περιβάλλον, όπως η «Πρωτοβουλία πολιτών ενάντια στη διεξαγωγή των Ολυµπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα» και η «Καµπάνια Αντι-2004», η «Εναλλακτική Κινηµατική Παρέµβαση στην Αθήνα και την Αττική», η «Επιτροπή κατά της αναθεώρησης του άρθρου 24 του Συντάγµατος», η «Επιτροπή για την υπεράσπιση των δηµόσιων κτηµάτων και της δασικής γης», η «Πρωτοβουλία για το δικαίωµα στην πόλη». Τα «δικά µου» Εξάρχεια, σχετίζονται µε το σαββατιάτικο πανηγύρι τής λαϊκής αγοράς τής οδού Καλλιδροµίου, µε τις ευρηµατικές ατάκες και τα μεγαλόφωνα εύστοχα σχόλια της επικαιρότητας από τους λιανοπωλητές. Με κάποιες από τις πάµπολλες δηµοσιοποιηµένες στους τοίχους σκέψεις, που διέσωσα φωτογραφίζοντάς ‘τες: «Αν η ανία ήταν θανατηφόρα, το σχολείο θα ήταν νεκροταφείο». «Εσύ καλωδίωσες τη μιζέρια σου;» (υπογραφή “αντι-cyber”). «Το ροκ βρωµάει όσο και το χρήµα». «Αµφισβητείτε την πλήξη ή την παράγετε;». «Η φλυαρία των ΜΜΕ είναι η υπεραξία τής σιωπής µας». «ΜΜΕ: έµποροι εθνοπρέζας». «Μόνη µας πατρίδα τα όνειρά µας». «Οι τέχνες τού μέλλοντος θα είναι αναστατώσεις καταστάσεων ή τίποτα». Και γύρω απ’ όλα αυτά, να περιφέρεται µε το ποδήλατο και το σοµπρέρο του ο Νικόλας ο Άσιµος, εμβληµατική φιγούρα των Εξαρχείων για μια ολόκληρη περίοδο, που τότε ωστόσο δεν κατανοούσαμε την αξία του…

# 38 Νοέμβριος 2008

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Μαύρη γάτα και ΑΕΚ γκράφιτι σε τοίχο των Εξαρχείων

Τα «δικά µου» Εξάρχεια σχετίζονται µε μοναδικούς ανθρώπους και καταστάσεις που γνώρισα, µε τη ζωντάνια της πλατείας Εξαρχείων πριν την «ανάπλαση», µε τους πλανόδιους μουσικούς, τις ανοιχτές συζητήσεις, τα νεολαιίστικα στέκια, αλλά και τα «φαντάσµατα» που ζητιάνευαν για να συµπληρώσουν τα χρήµατα για τη δόση τους. Δεν θα ξεχάσω το γραµµένο µε αίµα όνοµα «COBAIN» που βρέθηκε ένα πρωί στα σκαλιά τού κλιµακοστασίου τού γραφείου µου, µε το Α σε κύκλο…

Tέλος, έχουν μείνει βαθιά χαραγµένα στη μνήµη µου τα «εµπόλεµα» κάθε τόσο Εξάρχεια, µε τις καταλήψεις τού Πολυτεχνείου, την πολιορκία από τα ΜΑΤ, τα δακρυγόνα, τους αναµµένους κάδους των σκουπιδιών, τον πετροπόλεµο, τις σπασµένες βιτρίνες καταστηµάτων, τις μολότοφ, τα κυνηγητά, τις συλλήψεις, την αστυνοµική βία, τη δολοφονία τού δεκαοχτάχρονου Μιχάλη Καλτεζά στην οδό Στουρνάρα και τα όσα ακολούθησαν. Σήµερα, τα «δικά µου» Εξάρχεια συνδέονται µε τη ΓΑΛΕΡΑ, τις εκδόσεις ΚΨΜ, κάποια βιβλιοπωλεία, κάποιες εκδηλώσεις στο Πολυτεχνείο, στο Στέκι Προσφύγων και Μεταναστών στην οδό Τσαµαδού και στο ΝOSOTROS, στην οδό Θεµιστοκλέους. Συνδέονται µε μια πίκρα και µε μια κρυφή ελπίδα ότι, δεν μπορεί, κάτι ανατρεπτικό θα ξεπεταχτεί από ’κει…

# 39

Α-δέσποτες απόψεις

Δεκέμβριος 2008

του Πάνου Τότσικα

Πράσινες αυταπάτες Και ξαφνικά όλα άρχισαν να πρασινίζουν: πράσινα κτίρια, πράσινες στέγες, πράσινη ενέργεια, πράσινες τεχνολογίες, πράσινα αυτοκίνητα, πράσινος δακτύλιος, πράσινα τέλη κυκλοφορίας, πράσινα εµπορεύµατα, πράσινες υπηρεσίες, πράσινη οικονοµία, πράσινη ανάπτυξη. Στην Αττική βρίσκεται σε εξέλιξη το πρόγραµµα «Πράσινη Ζωή στην Πόλη». Στο πλαίσιο του περιβαλλοντικού προγράµµατος του ΟΗΕ, 50 δήµαρχοι από τις μεγαλύτερες πόλεις τού κόσµου έχουν υπογράψει μια «Διακήρυξη για Πράσινες Πόλεις» και έχουν αναλάβει τη δέσµευση για µια σειρά δράσεις μέχρι το 2012, µε κύριους άξονες τα προγράµµατα για πράσινες κατοικίες, πράσινες επιχειρήσεις, πράσινη ενέργεια, πράσινη συγκοινωνία. Στις σηµερινές συνθήκες όξυνσης της παγκόσµιας οικονοµικής και περιβαλλοντικής κρίσης, κάποιοι ισχυρίζονται ότι η μοναδική διέξοδος βρίσκεται στη δηµιουργία προϋποθέσεων όχι απλώς για την κατανάλωση των εµπορευµάτων που συσσωρεύονται και παραµένουν απούλητα αλλά και για την προώθηση μιας «πράσινης επιχειρηµατικότητας». Δηλαδή για ένα «πράσινο new deal» κατά το πρότυπο του αντίστοιχου της δεκαετίας τού ’30 στις ΗΠΑ. Οι άνεργοι όχι απλώς πρέπει να βρούνε δουλειά ώστε να έχουν λεφτά (όπως και οι εργαζόµενοι) να καταναλώνουν, αλλά η δουλειά που θα κάνουν, και για την οποία θα επιδοτείται η επιχείρηση που τους προσλαµβάνει, θα πρέπει να συµβάλλει στην αποτροπή τής περιβαλλοντικής υποβάθµισης των πόλεων. Έτσι, από τη ζοφερή σηµερινή οικονοµική και περιβαλλοντική κατάσταση θα ξεπηδήσει, λένε, κάτι θετικό. Από τον άγριο καπιταλισµό θα περάσουµε στον «πράσινο καπιταλισµό». Ουδέν κακόν αµιγές καλού, που έλεγαν και οι αρχαίοι ηµών πρόγονοι. Υπάρχει ωστόσο και η άλλη άποψη: Είναι γεγονός ότι η αλµατώδης ανάπτυξη του καπιταλισµού κατά τις πρώτες μεταπολεµικές δεκαετίες είχε ως συνέπεια τη ραγδαία υποβάθµιση του περιβάλλοντος και την εκτεταµένη καταστροφή τής φύσης. Αρκετοί πιστεύουν ότι η ανασυγκρότηση του καπιταλισµού και μια κατάλληλη στρατηγική περιβαλλοντικής διαχείρισης μπορούν να διασφαλίσουν, έστω και µε κάποιο κόστος, τη βιωσιµότητα του συστήματος.[1] Ωστόσο, η «οικολογικοποίηση» της ανάπτυξης, το «πρασίνισµα» του καπιταλισµού, μπορεί σε ορισµένους παραγωγικούς τοµείς και λόγω κοινωνικής πίεσης, να επιφέρει ορισµένες περιβαλλοντικές βελτιώσεις, αλλά οι όποιες περιβαλλοντικές απαγορεύσεις στη λειτουργία τής παραγωγικής διαδικασίας, το μοντέλο μιας αγοράς µε οικολογικές ευαισθησίες, δεν παύουν να αποτελούν μια διαδικασία κεφαλαιοκρατικής συσσώρευσης. Ο οικοκαπιταλισµός συνιστά εντέλει ένα μοντέλο επιτρεπτής καταστροφής τής φύσης µε εργαλείο την τεχνολογία, που επιδιώκει να μετριάσει τις ακρότητες του μοντέλου εκβιοµηχάνισης που εφαρµόστηκε μέχρι σήµερα, εξάγοντας ταυτόχρονα κέρδη από τις συνέπειες του μοντέλου αυτού. Ο οικοκαπιταλισµός αποτελεί τελικά μια ευκαιρία για τις επιχειρήσεις ώστε να επεκτείνουν µε νέες «οικολογικές» επενδύσεις τη συσσώρευση του κεφαλαίου τους. Η όποια οικολογική ρύθμιση της ανάπτυξης δεν αντιστρατεύεται τον οικονοµικό επεκτατισµό, την αυξανόμενη δηλαδή κατανάλωση της φύσης. Η φύση δεν προστατεύεται αναγόμενη σε εµπόρευµα.[2]

# 39 Δεκέμβριος 2008

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Βασίλη Παπαγεωργίου

Ο «πράσινος καπιταλισµός» μπορεί προσωρινά µόνο να αµβλύνει ή να μεταθέσει τα σηµερινά περιβαλλοντικά προβλήµατα, δεν μπορεί όµως να διασφαλίσει μια πλήρη αναγνώριση της σηµασίας τού περιβάλλοντος και της φύσης, καθώς και μια πραγματική συμφιλίωση του ανθρώπου µε τη φύση. Ας µην έχουµε «πράσινες» αυταπάτες. Ο καπιταλισµός, πράσινος, μαύρος, γαλάζιος ή ροζ, ταυτίζει την ανάπτυξη και την πρόοδο µε την «ελεύθερη αγορά», µε την κυριαρχία πάνω στη φύση, µε τον ανθρώπινο ανταγωνισµό µε τη φύση. Ας αναζητήσουμε διαφορετικές λύσεις υπερβαίνοντας τα όρια της «πράσινης οικονοµίας», της πράσινης ανάπτυξης. Ας προσανατολιστούµε πέρα από την κυριαρχία τής οικονοµίας τής αγοράς. Ας αναζητήσουµε λύσεις οι οποίες θα βασίζονται σε μια µη ιεραρχική κοινωνία, σε μια κοινωνία που θα βασίζεται περισσότερο στη συµπληρωµατικότητα παρά στην αντιπαλότητα, σε μια νέα αποκεντρωµένη δηµόσια σφαίρα µε νέες μορφές ατοµικότητας και αµεσοδηµοκρατικές μορφές κοινωνικής διαχείρισης.[3]

[1]

Γ. Λιοδάκης, περιοδικό «Ουτοπία», τ.26

[2]

Χ. Ναξάκης, στο ίδιο

[3]

Μάραιη Μπούκσιν, «Τι είναι η Κοινωνική Οικολογία», εκδ. Βιβλιοπέλαγος

# 40

Α-δέσποτες απόψεις

Ιανουάριος 2009

του Πάνου Τότσικα

Ο Δεκέµβρης της οργής Πέρασε ένας μήνας. Ένας αλλιώτικος Δεκέµβρης. Από τότε, «η νύχτα εναλλάσσεται µε νύχτα». Όλα συνηγορούν στο να ξεχάσουµε τι έγινε. Η μνήµη, όµως, αντιστέκεται. Ανακαλεί τις εικόνες. Εξάρχεια, σαββατόβραδο. Ήταν παιδί. Κάποιος κοµπλεξικός μπάτσος βρέθηκε στον δρόµο του. Εκτέλεση εν ψυχρώ. Άδικος θάνατος. Υποκριτικές παραιτήσεις. Άµεσες αντιδράσεις. Συσσωρευµένη αγανάκτηση. Η νεολαία στο προσκήνιο. Σχολεία κλειστά. Αποχή από τα μαθήµατα. Οι μαθητές στους δρόµους. Περικύκλωση αστυνοµικών τµηµάτων. Πέτρες, νεράντζια. «Μπάτσοι - γουρούνια - δολοφόνοι». Κυνηγητό. Συλλήψεις. Καταλήψεις πανεπιστηµιακών χώρων. Καθηµερινές διαδηλώσεις. Μολότοφ. Δακρυγόνα. Πυρποληµένοι κάδοι σκουπιδιών. Πυρποληµένα δηµόσια κτίρια. Σπασµένες βιτρίνες. Λεηλασία εµπορευµάτων. Καµένες τράπεζες, καµένα μαγαζιά, καµένα αυτοκίνητα. Η Αθήνα φλέγεται. Η Θεσσαλονίκη φλέγεται. Οι επαρχιακές πόλεις εξεγείρονται. Αντιδράσεις και κινητοποιήσεις σε πόλεις τής Ευρώπης και της Αµερικής. Αυτό που συµβαίνει στην Ελλάδα ενδιαφέρει πολλούς στον κόσµο. Η Ελλάδα έγινε ένα άλλου είδους «αξιοθέατο». Όχι πλέον τουριστικό, για τον γαλάζιο ουρανό της, για τις παραλίες και τα νησιά της. Ούτε για τον Παρθενώνα και τον αρχαίο πολιτισµό της. Τέσσερα χρόνια μετά τους «επιτυχηµένους» Ολυµπιακούς Αγώνες, ο «μύθος» κατέρρευσε. Η Ελλάδα δείχνει τη γύµνια της σε όλο τον κόσµο. Η Ελλάδα γίνεται παράδειγµα προς αποφυγή. Οι εξεγερµένοι μαθητές και φοιτητές, οι εξεγερµένοι άνεργοι και υπο-απασχολούµενοι, αποδεικνύουν ότι ο μύθος τού «εθελοντισµού», που τροφοδότησε τις μέρες των Ολυµπιακών Αγώνων του 2004, είχε κοντά ποδάρια. Τώρα υπάρχει πληθώρα «εθελοντών» που ψάχνουν μια πέτρα να πετάξουν στις βιτρίνες τού κράτους των βολεµένων. Τώρα υπάρχει πληθώρα απολυµένων εργατών που συνειδητοποιούν ότι το μεροκάµατό τους, όπως και οι Ολυµπιακοί Αγώνες, είχε ηµεροµηνία λήξης. Τώρα, ένα πολύ μεγάλο μέρος τού «λαού», που τότε πανηγύριζε και αισθανόταν «εθνική υπερηφάνεια», συνειδητοποιεί ότι τα λεφτά που σπαταλήθηκαν για άχρηστες Ολυµπιακές εγκαταστάσεις τα δανειστήκαµε, τα χρωστάµε ακόµα και πληρώνουµε κάθε χρόνο δισεκατοµµύρια ευρώ για τόκους. Συνειδητοποιεί ότι τα λεφτά αυτά θα μπορούσαν να διατεθούν στη δηµιουργία νέων και μόνιµων θέσεων εργασίας, στην αύξηση των μισθών, των συντάξεων, στη βελτίωση των υπηρεσιών υγείας, εκπαίδευσης, κλπ. Τώρα ο λαός συνειδητοποιεί ότι για μια ακόµη φορά τον εξαπάτησαν και τον έκαναν συνένοχο στα δικά τους κερδοσκοπικά σχέδια. Τώρα συνειδητοποιεί ότι κάποιοι µε τις μίζες, τις εργολαβίες και τις αρπαχτές τής Ολυµπιάδας δεν αντιµετωπίζουν την ίδια άθλια οικονοµική κατάσταση µε τον λαό. Ο «Δεκέµβρης τής οργής» ανέδειξε τη συνενοχή και όσων στηρίζουν τις επιλογές τής εξουσίας. Αυτών που κοιτάνε απλώς τη δουλειά τους, όσο την έχουν ακόµα. Αυτών που ανέχονται όλες τις αυθαιρεσίες τής εξουσίας, μέχρι το «κακό» να χτυπήσει τη δική τους πόρτα, το δικό τους μαγαζί. Αυτών που δεν κατανοούν το αδιάκριτο µίσος που εκδηλώνεται ενάντια στους εν γένει «κατέχοντες», μικρούς και μεγάλους.

# 40 Ιανουάριος 2009

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Βαγγέλη Χερουβείμ

Ο «Δεκέµβρης τής οργής» ανέδειξε και τη συνενοχή μιας «Αριστεράς» που «δεν καταλαβαίνει πού πατά και πού πηγαίνει». Μιας «Αριστεράς» που ανάγει σε κεντρικό ζήτηµα τις σπασµένες βιτρίνες και όχι τις λεηλατηµένες ζωές αυτών που τις σπάζουν, που συντάσσεται µε τους αγανακτισµένους μικροεπαγγελµατίες ενάντια στους «κουκουλοφόρους», όπως συντάσσεται µε τους μικροκαταπατητές και τους μικροεργολάβους ενάντια στα μονοπώλια. Μιας «Αριστεράς»που δεν εναντιώθηκε συνολικά στους Ολυµπιακούς Αγώνες τού 2004, αν και γνώριζε καλά τις καταστροφικές τους συνέπειες για τον λαό, για την οικονοµία, για το περιβάλλον. Μιας «Αριστεράς» του «Νόµου και της Τάξης», που παίρνει συγχαρητήρια από τον Καρατζαφέρη. Για το ΚΚΕ μιλάω, φυσικά. Ο «Δεκέµβρης τής οργής» ανέδειξε τέλος, την επιτακτική ανάγκη τής µη επιπλέον ανοχής, της άµεσης ανατροπής τής ζοφερής πραγµατικότητας που βιώνουµε. Την ανάγκη συσπείρωσης όσο το δυνατόν ευρύτερων κοινωνικών και πολιτικών δυνάµεων που μέσα από διαδικασίες αυτο-οργάνωσης θα υπερβούν τις γραφειοκρατικές «ηγεσίες», θα δηµιουργήσουν τις προϋποθέσεις ώστε ο «Δεκέµβρης τής οργής» και ο θάνατος ενός παιδιού να µην πάνε χαµένα.

# 41

Α-δέσποτες απόψεις

Φεβρουάριος 2009

του Πάνου Τότσικα

Η αναπόφευκτη βία Ο χώρος τής πόλης περιλαµβάνει ανθρώπους πειθαρχικούς και ανυπάκουους, υποταγµένους και εξεγερµένους. Για την επερχόµενη περίοδο ξηρασίας, έχουν αποθηκευθεί μεγάλες ποσότητες τρυφερότητας και πολλή βία. Διαλέξτε πoιά απ’ τις δύο θέλετε να εισπράξετε…[1] Τι είναι βία; Μήπως είναι το θηλυκό τού «βίος», όπως χαριτολογούν κάποιοι; Ή μήπως είναι μια «συµβία», μια μόνιµη εξωσυζυγική σχέση που επιθυµούµε να µη δηµοσιοποιηθεί; Πριν απαντήσουµε αν είµαστε υπέρ ή κατά της βίας, πριν συµφωνήσουµε ή όχι µε το γνωστό σύνθηµα «βία στη βία τής εξουσίας», ας διευκρινίσουµε κάποια ζητήµατα. Η βία αποτελεί συνέπεια της κυριαρχίας. Σχέσεις κυριαρχίας υπάρχουν τόσο στη φύση όσο και στις κοινωνίες των ανθρώπων. Ο «νόµος τής ζούγκλας», η κυριαρχία δηλαδή των ισχυρότερων που επιβιώνουν εις βάρος των πιο αδύναµων, δεν αποτελεί χαρακτηριστικό µόνο των αιλουροειδών τής ζούγκλας αλλά και των ανθρωποειδών τής διπλανής πόρτας. Με τη διαφορά ότι κάποιοι άνθρωποι στηρίζουν την κυριαρχία τους επί των άλλων σε κάποιους θεσµούς, σε κάποιους νόµους, την εφαρµογή των οποίων εναποθέτουν στο κράτος, το οποίο ασκεί για λογαριασµό τους τη «νόµιµη βία»: Οι κυρίαρχοι νοµοθετούν, και η λεγόµενη ανεξάρτητη εκτελεστική και δικαστική εξουσία εφαρµόζει επιλεκτικά τους νόµους. Κυρίαρχος μύθος Οι κοινωνίες των ανθρώπων υποτίθεται ότι συγκροτούνται γύρω από κάποιους κοινής αποδοχής νόµους και θεσµούς. Στην πραγµατικότητα συγκροτούνται γύρω από τους νόµους που εκβιαστικά προωθούν οι κυρίαρχοι, επί ποινή αποκλεισµού των κυριαρχούµενων από το κοινωνικό γίγνεσθαι σε περίπτωση µη εφαρµογής των κυρίαρχων νόµων. Ενάντια στον εκάστοτε «κυρίαρχο μύθο», αναπτύσσονται σε κάποιες ιστορικές περιόδους διάφοροι παράλληλοι μειοψηφικοί μύθοι που αµφισβητούν και επιδιώκουν να ανατρέψουν τον κυρίαρχο μύθο. Τους «εναλλακτικούς» αυτούς μύθους διατυπώνουν συνήθως καταπιεζόµενα άτοµα ή κοινωνικές οµάδες οι οποίες θεωρούν ότι ενάντια στην κυρίαρχη νόµιµη κρατική βία είναι αναπόφευκτη μια «παράνοµη» αντικρατική βία, η οποία ελπίζουν ότι κάποια στιγµή θα γίνει κυρίαρχη ασκώντας τη δικιά της εξουσία και διατυπώνοντας τους δικούς της νόµους. Το ζήτηµα, λοιπόν, που τίθεται, είναι: Με δεδοµένη την κυρίαρχη κρατική βία, μπορούν να υπάρξουν ουσιαστικές κοινωνικές αλλαγές, μπορούν να υπάρξουν ανατροπές των κυρίαρχων καταστάσεων που καθορίζουν τις ανθρώπινες σχέσεις χωρίς αντιστάσεις, χωρίς χρήση βίας και από τις καταπιεζόµενες κοινωνικές οµάδες; Είναι, εντέλει, αναπόφευκτη η βία των καταπιεσµένων ως μέσον κατάλυσης μιας κυρίαρχης κατάστασης τόσο στη φύση όσο και στην ανθρώπινη κοινωνία; Στον απόηχο του «Δεκέµβρη τής οργής»[2] Η εξέγερση του περασµένου Δεκέµβρη ανέδειξε τόσο, το ζήτηµα της κρατικής βίας, µε την εν ψυχρώ δολοφονία ενός δεκαπεντάχρονου μαθητή από έναν αστυνοµικό, όσο και της αντίστασης στην κρατική βία, µε την οργισµένη αντίδραση χιλιάδων νέων, κυρίως, ανθρώπων, οι οποίοι μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα μεταβλήθηκαν από πειθαρχικούς και υποταγµένους σε ανυπάκουους και εξεγερµένους πολίτες.

# 41 Φεβρουάριος 2009

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Βαγγέλη Χερουβείμ

Η εξέγερση του Δεκέµβρη είχε αντιεξουσιαστικό χαρακτήρα, είτε µας αρέσει είτε δεν µας αρέσει. Στράφηκε ενάντια στην εξουσία τής αστυνοµίας, της κυβέρνησης, του κεφαλαίου. Ακόµη, στράφηκε ενάντια στην απάθεια των µμικροαστικών στρωµάτων τής κοινωνίας, που για κάποιους αποτελούν δεξαµενή ψηφοφόρων. Εξ’ού και οι λυσσασµένες επιθέσεις που δέχτηκε η εξέγερση του Δεκέµβρη από όλες σχεδόν τις πλευρές τού κοινοβουλευτικού πολιτικού φάσµατος, µε εξαίρεση κάποιες δυνάµεις τού ΣΥΡΙΖΑ. Το να καταγγέλλονται οι συµβολικές (κυρίως) πράξεις βίας των εξεγερµένων από ανθρώπους, πολιτικές δυνάµεις και οικονοµικά συµφέροντα που, µέσω της θεσµοθετηµένης κυρίαρχης νόµιµης βίας, λεηλατούν το μέλλον όχι µόνο των νέων αλλά και του μεγαλύτερου μέρους τής κοινωνίας, είναι υποκρισία και θράσος. Το να συµπαρατάσσονται μαζί τους αριστεροί άνθρωποι και αριστερές δυνάµεις, είναι λάθος ή καιροσκοπισµός. Το να καταγγέλλουν τους «κουκουλοφόρους» κάποιοι πού δεν αποχωρίζονται τις καθηµερινές πολλαπλές τους μάσκες, είναι εµπαιγµός. Η συλλογική οργή και «βία» τού Δεκέµβρη ήταν αναµενόµενη και αναπόφευκτη. Είναι πολύ πιθανό να έχουµε αργά ή γρήγορα μεγαλύτερα ή μικρότερα ξεσπάσµατα καταπιεσµένων κοινωνικών οµάδων και πολιτών. Το ζήτηµα που τίθεται είναι, προς τα πού θα διοχετευτεί η αναπόφευκτη βία, πώς η εκλυόµενη (όπως από ένα ηφαίστειο) βία θα γίνει δηµιουργική και αποτελεσµατική, συµβάλλοντας σε μια νέα κοινωνική πραγµατικότητα, περισσότερο δίκαιη και περισσότερο ελεύθερη. _______________________________________________________________________________________ [1] [2]

Π. Τότσικας, περιοδικό «Διάπλους», Ιανουάριος 2006. Π. Τότσικας, «Ο Δεκέµβρης τής οργής», ΓΑΛΕΡΑ # 40, Ιανουάριος 2009.

# 42

Α-δέσποτες απόψεις

Μάρτιος 2009

του Πάνου Τότσικα

Κυκλοφοριακά αδιέξοδα και Υµηττός Είναι αλήθεια πως, στην Αθήνα, το περιορισµένο σχετικά δίκτυο Μέσων Μαζικής Μεταφοράς σταθερής τροχιάς, συµβάλλει σηµαντικά στην αντιµετώπιση των οξυµένων σήµερα κυκλοφοριακών προβληµάτων. Ωστόσο, όπως αναφέρει σε σχετική ερώτησή του προς τους υπουργούς ΠΕΧΩΔΕ και Μεταφορών ο βουλευτής Περικλής Κοροβέσης, σύµφωνα µε πρόσφατες μελέτες τού Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων «δεν υπάρχει συγκροτηµένο σχέδιο για την αύξηση των μετακινήσεων µε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς σταθερής τροχιάς»[1], ενώ κάθε χρόνο κυκλοφορούν στο Λεκανοπέδιο 150.000 νέα οχήµατα. «Εάν συνεχιστούν οι ίδιοι ρυθµοί, το 2010 θα παρατηρείται κορεσµός στο 95% των μεγάλων οδικών αξόνων και το 2013 αυτός ο κορεσµός θα αγγίξει το 98%. […] Το πρόβληµα της Αθήνας, όσον αφορά τον κυκλοφοριακό φόρτο, είναι µη αναστρέψιµο, αν δεν γίνουν εγκαίρως σηµαντικές παρεµβάσεις», καταλήγουν οι συγκοινωνιολόγοι. Με βάση τα παραπάνω, και δεδοµένου ότι τα επόµενα χρόνια δεν προβλέπεται να επεκταθεί σηµαντικά το δίκτυο των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς σταθερής τροχιάς, μοναδική λύση που αποµένει είναι η ενίσχυση και επέκταση των άλλων Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, όπως λεωφορείων και τρόλεϊ και ο περιορισµός τής χρήσης των Ι.Χ. Όµως, η απρόσκοπτη κυκλοφορία των λεωφορείων κλπ, προϋποθέτει τη διαφορετική πολιτική διαχείρισης της διαθέσιµης για την κυκλοφορία οχηµάτων επιφάνειας του εδάφους, µε την παραχώρηση ειδικής λωρίδας κυκλοφορίας στα δηµόσια Μεταφορικά Μέσα. Μόνο έτσι θα γίνουν αξιόπιστα τα δροµολόγια των λεωφορείων και των τρόλεϊ και µόνο έτσι θα έχουν λόγους να τα χρησιµοποιούν οι σηµερινοί χρήστες των Ι.Χ., σε συνδυασµό µε χαµηλό κόστος των εισιτήριων ως αντικίνητρο για το υψηλό κόστος τής βενζίνης. Όπως επισηµαίνεται στην ερώτηση του Περικλή Κοροβέση, στο Πολεοδοµικό Συγκρότηµα της Αθήνας, οι υπάρχουσες λεωφορειολωρίδες μόλις αγγίζουν τα 50 χλμ, ενώ προγραµµατίζονται ακόµα μόλις 5 χλμ. Συγκριτικά, αναφέρεται ότι στην περιοχή τού Λονδίνου, οι λεωφορειολωρίδες ξεπερνούν τα 500 χλμ, τα λεωφορεία κινούνται άνετα και τα δροµολόγια τους είναι αξιόπιστα. Κατόπιν των όσων αναφέρονται παραπάνω, ο Περικλής Κοροβέσης ρωτά τους υπουργούς: •

Υπάρχει συγκροτηµένο σχέδιο για την αύξηση των μετακινήσεων στο Πολεοδοµικό Συγκρότηµα της Πρωτεύουσας µε Μαζικά Μέσα Μεταφοράς σταθερής τροχιάς, ή όχι, όπως ισχυρίζονται οι συγκοινωνιολόγοι;

•

Πόσα χιλιόµετρα επεκτάσεων των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς σταθερής τροχιάς προγραµµατίζονται μέχρι το 2010 και πόσα μέχρι το 2013, οπότε προβλέπεται ο κορεσµός κατά 98% των μεγάλων οδικών αξόνων;

•

Προτίθενται τα αρµόδια υπουργεία να προωθήσουν άµεσα μια γενναία επέκταση του δικτύου των λεωφορειολωρίδων στο Πολεοδοµικό συγκρότηµα της πρωτεύουσας;

•

Προτίθενται να αφαιρέσουν επιφανειακό χώρο από την κίνηση και στάθµευση Ι.Χ. αυτοκινήτων και να τον αποδώσουν στην κυκλοφορία δηµόσιων Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, καθώς και σε ποδηλατόδροµους και σε πεζόδροµους;

•

Ποια μέτρα περιορισµού τής κυκλοφορίας και της χρήσης των Ι.Χ. αυτοκινήτων προγραµµατίζονται άµεσα;

# 42

Α-δέσποτες απόψεις

Μάρτιος 2009

του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Φαίδωνα

Νέοι αυτοκινητόδροµοι και Υµηττός Δεν γνωρίζουµε ακόµα τι απάντηση έδωσαν οι ερωτώµενοι υπουργοί στον Περικλή Κοροβέση. Αυτό ωστόσο που γνωρίζουµε είναι ότι ΥΠΕΧΩΔΕ και εργολάβοι, δια της μεθόδου των Συµπράξεων Δηµοσίου και Ιδιωτικού Τοµέα (ΣΔΙΤ), προωθούν κατά προτεραιότητα την κατασκευή άνω των 80 χιλιοµέτρων νέων αυτοκινητοδρόµων ταχείας κυκλοφορίας στην Αττική, εκ των οποίων τα 30 περίπου χιλιόµετρα προβλέπονται στον ορεινό όγκο τού Υµηττού. Τα οποία, βεβαίως, δεν πρόκειται να αντιµετωπίσουν µεσοµακροπρόθεσµα τα οξυµένα κυκλοφοριακά προβλήµατα της πρωτεύουσας. Αντιθέτως, θα συµβάλλουν στην επιβάρυνση και στην υποβάθµιση κάποιων ακόµη περιοχών, μεταφέροντας και στην περιφέρεια της Αθήνας τα σηµερινά κυκλοφοριακά αδιέξοδα των κεντρικών περιοχών. Ενώ, ταυτόχρονα, θα καταφέρουν σηµαντικό πλήγµα στον ταλαίπωρο Υµηττό, ο οποίος προβλέπεται να χάσει τον δασικό του χαρακτήρα και να μετατραπεί σε «Περιαστικό Πάρκο», µε διάσπαρτες εγκαταστάσεις «…αναψυκτηρίων, αθλητισµού, πολιτιστικών εκδηλώσεων, νοσοκοµείων και θεραπευτηρίων, διδακτηρίων και εκπαιδευτηρίων, ορφανοτροφείων, ασύλων και εν γένει κτιρίων προς εξυπηρέτηση ευαγών σκοπών…», σύµφωνα µε το υπό τροποποίηση Προεδρικό Διάταγµα του 1978 «περί προστασίας τού Υµηττού». Το ερώτηµα που τίθεται είναι: καλά οι εργολάβοι, αναδουλειές έχουν, υπολογίζουν να τσιµπάνε ένα καλό μεροκάµατο από τα διόδια των νέων αυτοκινητοδρόµων, που θα τους (µας) εκµεταλλεύονται για πάνω από 25 χρόνια. Καλά οι συγκοινωνιολόγοι, που ενώ βλέπουν τα κυκλοφοριακά αδιέξοδα, δεν τολµούν να αρθρώσουν ένα σαφή λόγο ενάντια στους νέους αυτοκινητόδροµους στον Υµηττό και υπέρ της εναλλακτικής διαχείρισης του υπάρχοντος οδικού δικτύου (εκτεταµένες λεωφορειολωρίδες και γραµµές τραμ). Αλλά να παίρνουν θέση υπέρ των νέων αυτοκινητοδρόµων στον Υµηττό και «ανανεωτικά» στελέχη τής Αριστεράς, μαζί µε «ντούρα» στελέχη τής «ριζοσπαστικής» και «άκρας Αριστεράς», ε! αυτό δεν μπορώ να το χωνέψω. Και επειδή εκλογές έρχονται, ένα έχω να προτείνω: μαυρίστε τους... ___________________________________________________________________________________________________________________________________ [1]

«τα Νέα», 9/1/09.

# 43 Απρίλιος 2009

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Δύο κόσµοι εντός, εκτός και επί τα αυτά…

Mε αφορµή τη λεγόµενη «δηµόσια διαβούλευση» για την κατασκευή τού έργου «Νέοι Αυτοκινητόδροµοι Αττικής», που προωθείται από το ΥΠΕΧΩΔΕ, θεώρησα σκόπιµο να παραχωρήσω τον χώρο τής στήλης σε δύο απόψεις «από τα κάτω», που αντιπροσωπεύουν κατά τη γνώµη µου δύο διαφορετικούς «κόσµους» οι οποίοι ωστόσο είναι υποχρεωµένοι να ζουν και να κινούνται «εντός, εκτός και επί τα αυτά». Ναι στους νέους αυτοκινητόδροµους[1] «…Μας αρέσει, δεν µας αρέσει, το αυτοκίνητο έχει µπει για τα καλά στη ζωή µας. Υπάρχει πολίτης πού πιστεύει το αντίθετο; Θυµάµαι, όταν και εγώ ήµουν παιδί, το άπιαστο όνειρό µου ήταν να αποκτούσα κι εγώ ένα ποδήλατο. Το αυτοκίνητο το είχαν άνθρωποι μετρηµένοι στα δάχτυλα, αυτοί που ήταν ευκατάστατοι… …Σαν παιδιά, παίζαµε µε ιδιόχειρα κατασκευασµένα πατίνια… Σήµερα οι δεκαοκτάχρονοι έχουν το δικό τους αυτοκίνητο, όσοι δεν έχουν το παίρνουν από τους γονείς τους, μήπως είναι ψέµατα; Άρα, το αυτοκίνητο, που πλέον είναι µέσο ανάγκης, ψυχαγωγίας και όχι πολυτέλειας όπως ήταν παλαιότερα… σήµερα είναι αναγκαίο για τον άνθρωπο. Βέβαια, υπάρχουν κι αυτοί που φωνάζουν για τις συνέπειές του κι έως ένα βαθµό, θα έλεγα, έχουν δίκιο. Όταν όµως αυτοί πού φωνάζουν για τις συνέπειές του το χρησιµοποιούν και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθµό από όλους εµάς, τότε τι γίνεται; …Φωνάζουν για το κάθε τι που πάει να γίνει σε αυτή τη χώρα…Τώρα μιλάµε για την επέκταση της Περιφερειακής Οδού, τους κόµβους που θα γίνουν στον χώρο Σακέτα, λέγοντας και πάλι όχι, αντί να συµµετέχουµε στις διαβουλεύσεις για βελτιώσεις αυτών των έργων, που θέλουµε δεν θέλουµε είναι απαραίτητα... …Απαντάµε πάντα µε αρνητικό τρόπο. Στο κάτω-κάτω της γραφής, σε αυτούς τους δρόµους, όλοι εµείς που λέµε όχι κυκλοφορούµε μετά… Λέµε όχι στην αυτοχρηµατοδότηση των έργων: εδώ το κράτος και οι δήµοι δεν έχουν να πληρώσουν τους προµηθευτές τους από διάφορες συναλλαγές και τους πάσης φύσεως συναλλασσόµενους μαζί τους, θα κάνουν μεγάλα έργα; …Τι έχουν οι ιδιώτες τέλος πάντων και δεν τους θέλουµε; (Bέβαια ανάλογα πώς µας συµφέρει, και κατά περίπτωση.) Mε αυτήν την καραµέλα που πιπιλάµε συνέχεια όλοι εµείς… πάµε τη χώρα µε βήµατα σηµειωτόν που στερούν στον πολίτη την ευηµερία και την ανάπτυξη που θέλει και φαντάζεται ο καθένας από µας…». Όχι νέους αυτοκινητόδροµους στον Υµηττό[2] «…Στις 17 Φλεβάρη έγινε από τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ η τελική παρουσίαση των Νέων Αυτοκινητοδρόµων Αττικής, κύριο μέρος των οποίων αποτελεί ένα εκτεταµένο δίκτυο αυτοκινητόδροµων πάνω και μέσα στον Υµηττό… Η συνειδητοποίηση των διάφορων πτυχών των σχεδιασµών τού ΥΠΕΧΩΔΕ και των εργολάβων µας οδηγεί σε έναν αδιαπραγµάτευτο αγώνα για τη ματαίωσή τους. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις τής κατασκευής αυτών των νέων αυτοκινητοδρόµων θα είναι σηµαντικότατες –ιδίως στα επιφανειακά τµήµατά τους. Το οικοσύστηµα του βουνού αναµένεται να γνωρίσει τεράστια και ανεπανόρθωτη καταστροφή, µε ό,τι συνεπάγεται αυτό για τις ζωές µας… Ο Υµηττός θα πάψει να λειτουργεί ως χώρος αναψυχής και κοινωνικής συνεύρεσης των κατοίκων. Η πρόσβαση σε πολυσύχναστα ως σήµερα τµήµατά του θα είναι από δυσχερής έως αδύνατη…

# 43

Α-δέσποτες απόψεις

Απρίλιος 2009

του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Φαίδωνα

…Σύµφωνα µε τους ισχυρισµούς τού ΥΠΕΧΩΔΕ, µε τους νέους αυτούς αυτοκινητόδροµους επιτυγχάνεται η κυκλοφοριακή αποσυµφόρηση των αστικών κέντρων… Ωστόσο, η λύση τού κυκλοφοριακού είναι μάταιο να αναζητείται στις ίδιες τις λογικές που το δηµιούργησαν και το οξύνουν, όπως αυτή της πριµοδότησης της χρήσης τού Ι.Χ. αυτοκινήτου. Περισσότερος χώρος για τα αυτοκίνητα συνεπάγεται αύξηση των αυτοκινήτων και της κυκλοφορίας. Εποµένως, αυτοί οι νέοι αυτοκινητόδροµοι µόνο ως προσωρινή λύση θα μπορούσαν να θεωρηθούν… Τρανό παράδειγµα αποτελεί η Αττική Οδός, που λίγα χρόνια μετά την κατασκευή της μπλοκάρει ολοένα και συχνότερα… …Το γεγονός (είναι) ότι οι αυτοκινητόδροµοι αυτοί θα κατασκευαστούν υπό καθεστώς σύµπραξης δηµοσίου–ιδιωτικού τοµέα (ΣΔΙΤ) και θα τους εκµεταλλεύεται οικονοµικά (µε την είσπραξη διοδίων) η ανάδοχος εταιρεία… Δεν θα αποτελούν δηµόσια υποδοµή, αλλά μια ακόµα κερδοφόρα επένδυση. Κι έτσι το µόνο πρόβληµα που τελικά θα επιλύουν είναι αυτό της αποδοτικής επένδυσης των κεφαλαίων, εν καιρώ οικονοµικής κρίσης. Πρόκειται για ένα ακόµη έργο το οποίο εντάσσεται στo πλαίσιo του ιδεολογήµατος της “ανάπτυξης” που επιβάλλεται από την πολιτική και οικονοµική εξουσία σε βάρος τού φυσικού περιβάλλοντος και της κοινωνίας, υποθηκεύοντας την ίδια µας τη ζωή…». Αποφασίστε ποιόν «κόσµο» υποστηρίζετε… ___________________________________________________________________________________________________________________________________ [1] [2]

Γ. Αγγελίδης, «Η Φωνή του Δηµότη», Καισαριανή, Φεβρουάριος 2009. Ανακοίνωση της «Επιτροπής Ηλιούπολης ενάντια στους νέους αυτοκινητόδροµους στον Υµηττό», 2/3/2009.

# 44

Α-δέσποτες απόψεις

Μάιος 2009

του Πάνου Τότσικα

Ρυθµίζοντας τη λεηλασία τής Αττικής Μέσα στον Απρίλη ανακοινώθηκε από τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ η κυοφορούµενη εδώ και μια δεκαετία (τουλάχιστον) αναθεώρηση του Ρυθµιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΡΣΑ), και διανύουµε ήδη την περίοδο της λεγόµενης «διαβούλευσης». Όπως είναι γνωστό, η πρωτεύουσα της χώρας µας απέκτησε πρώτη φορά θεσµοθετηµένο σχεδιασµό τού χώρου το 1985, µε υπουργό τον Αντώνη Τρίτση, ο οποίος «έγραψε ιστορία» σύµφωνα µε τα λεχθέντα τού ιστορικού αρχηγού του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήµατος Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά απεπέµφθη από αυτό το υπουργείο μετά βαΐων και κλάδων. Έτσι, ο υποδειχθείς από τον αρχηγό ρεαλιστής διάδοχός του Ευάγγ. Κουλουµπής (σοσιαλιστής και αυτός, θεός σχωρέστον), αποδεχόµενος πλήρως τις υποδείξεις των ανερχόµενων τότε οικονοµικών συµφερόντων, ανέτρεψε χωρίς επιφυλάξεις τους στόχους τού «αιθεροβάµονα» Αντ. Τρίτση (και κατ’ επέκταση του θεσµοθετηµένου ΡΣΑ) περί «ανάσχεσης της επέκτασης της πόλης, αποτροπής της συγκέντρωσης πληθυσµού και οικονοµικών δραστηριοτήτων στην Αττική, αποκέντρωση και περιφερειακή ανάπτυξη». Κορυφαία στιγµή τής ανατροπής τού ΡΣΑ τού 1985, ήταν το «φύτεµα» στον κάµπο των Μεσογείων τού νέου Διεθνούς Αερολιµένα, ο οποίος αργότερα ονοµάστηκε «Ελευθέριος Βενιζέλος». Έτσι, έκτοτε η περιοχή απέκτησε «ζωή» και τείνει να μετατραπεί σε ένα τεράστιο εµπορικό κέντρο µε κάποια υπολείµµατα γεωργικής γης (η οποία, σηµειωτέον, έθρεψε γενιές και γενιές ανθρώπων µε προϊόντα που σήµερα συνήθως εισάγονται από «φτωχότερες» χώρες από τη δική µας…) Το μοντέλο ανάπτυξης που κυριαρχεί πλέον στην Αττική, έχει ως ορατή συνέπεια τη συγκέντρωση πληθυσµού και οικονοµικών δραστηριοτήτων, την υποβάθµιση των κεντρικών περιοχών τής Αθήνας, την αστικοποίηση της περιαστικής ζώνης. Οι ορεινοί όγκοι τής Αττικής, η Πεντέλη, ο Υµηττός, η Πάρνηθα, το Αιγάλεω, το Ποικίλο Όρος, δέχονται συνεχείς οικιστικές πιέσεις, µε αποτέλεσµα τις αδιάκοπες επεκτάσεις, άλλοτε νοµότυπες και άλλοτε παράνοµες και αυθαίρετες. Σπαταλώντας τη ζωή… «…Την καταστροφή τής Πεντέλης πρέπει να τη δούµε σαν ένα μέρος από την καταστροφή όλης της Αττικής… Μέσα από τραυµατισµένες μνήµες έρχεται η στιγµή που ο άνθρωπος πρέπει να σκέφτεται φιλοσοφικά ή ποιητικά, όπως στις στιγµές που σκέπτεται για τη ζωή ή για το θάνατο ή για την ελευθερία… …Αν δεν γίνει μια αναµόχλευση σε βάθος των σχέσεων των ανθρώπων που αποτελούν το κοινωνικό σύνολο και αυτών που εκλέγουν για να τους εκφράσουν, τότε στα επόµενα λίγα χρόνια, μπορεί να βρεθούµε σε µια σειρά από τεράστιες δυσκολίες και καταστροφές, σε κατασπατάληση της ζωής που θα γίνεται σ’ αυτό το χώρο μια ασύµφορη ζωή, αταίριαστη στις συνθήκες εργασίας, υγείας και της ελάχιστης αξιοπρέπειας όπου η έννοια των ωρών ευτυχίας θα αντικατασταθεί από έναν οχετό παράνοιας, θορύβων, βιαιότητας και απάθειας. Οι συνθήκες αυτές θα οδηγήσουν σε ανάγκες και επιθυµίες φυγής… Σήµερα η μόνη διέξοδος είναι η σωτηρία τής Αττικής και σε άλλη κλίµακα η σωτηρία τής Ελλάδας… Μια ηθική και νοητική ανέγερση ίσως θα έφερναν σε κάποιο δρόµο, ίσως κάποιο επίπονο και γενναίο θαύµα…». Το παραπάνω προφητικό κείµενο έχει γραφεί από τον αρχιτέκτονα Αριστοµένη Προβελέγγιο το 1975. Στα 34 χρόνια που μεσολάβησαν κανένα «θαύµα» δεν έγινε.

# 44 Μάιος 2009

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Φαίδωνα

Σήµερα η Πεντέλη εξακολουθεί να χτίζεται αυθαίρετα ή νοµότυπα. Στα όρια Πικερµίου και Ραφήνας Οικοδοµικοί Συνεταιρισµοί αγωνίζονται να κτίσουν μια νέα πόλη 10.000 κατοίκων, ενάντια στις αποφάσεις τού Συµβουλίου τής Επικρατείας. Στην Πάρνηθα προωθείται η κατασκευή μιας «Τεχνόπολης», καθώς και η επέκταση της δόµησης των εγκαταστάσεων του Καζίνο και του Μον Παρνές. Στον Υµηττό, ο οποίος θεωρείται πλέον ως ένα ενοχλητικό φυσικό εµπόδιο μεταξύ τού υπερδοµηµένου λεκανοπεδίου τής Αθήνας και του υπό ραγδαία «ανάπτυξη» κάµπου των Μεσογείων, προωθείται η έγκριση ενός Προεδρικού Διατάγµατος που αντιµετωπίζει τον μισό ορεινό όγκο ως «περιαστικόθεµατικό» πάρκο. Ταυτόχρονα, ένα εκτεταµένο δίκτυο νέων αυτοκινητόδροµων προβλέπεται να τον διασχίσει επιφανειακά και υπόγεια. Σύµφωνα µε δηµοσιευµένη έρευνα («Καθηµερινή» 20/4/2008), το 65% των κατοίκων τής Αθήνας δήλωσε ότι εάν μπορούσαν να φύγουν θα την εγκατέλειπαν. Ωστόσο, για τα επόµενα χρόνια, ο νέος στρατηγικός στόχος που κυριαρχεί είναι «…της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας και ενίσχυσης του ρόλου τής Αθήνας ως διεθνούς και ευρωπαϊκής μητρόπολης και ως πόλης-πύλης για την νοτιοανατολική Ευρώπη»… Φαίνεται ότι κάποια οργανωµένα συµφέροντα, εν µέσω παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης, οικολογικής κατάρρευσης και εξαθλίωσης εκατοµµυρίων ανθρώπων, ψάχνουν νέα πεδία λεηλασίας τού χώρου, µε όχηµα αυτή τη φορά το ταλαίπωρο «Ρυθµιστικό Σχέδιο Αθήνας»…

# 45

Α-δέσποτες απόψεις

Ιούνιος 2009

του Πάνου Τότσικα

Ψηφίστε γιατί χανόµαστε Οι εκάστοτε εκλογές εμπεριέχουν, ενδεχοµένως, ένα μεγάλο ή μικρότερο δίληµµα για κάθε ψηφοφόρο: ποιον να ψηφίσω για να µε εκπροσωπήσει επαξίως το επόµενο διάστηµα στο Κοινοβούλιο; Στις ευρωεκλογές, ως γνωστόν, δεν τίθεται τέτοιο δίληµµα: είναι δεδοµένοι οι υποψήφιοι και η σειρά εκλογής τους. Κάποιοι άλλοι έχουν αποφασίσει γι’ αυτό. Εµείς δεν έχουµε παρά να εµπιστευτούµε τις επιλογές τους. Γι’ αυτό ψηφίζουµε κόµµα ή εκλογικό σχήµα, όχι πρόσωπα. Με ποια κριτήρια, ωστόσο, ψηφίζουµε «κόµµα» στις ευρωεκλογές; • Με τα ίδια που ψηφίζουµε και στις εθνικές εκλογές: δηλαδή συµφωνούµε µε το πρόγραµµα και τις θέσεις του ή δεν συµφωνούµε αλλά το θεωρούµε το λιγότερο κακό.

• Με κριτήριο να τιµωρήσουµε αυτούς που μέχρι τώρα εµπιστευόµαστε, αλλά αποδείχτηκαν ανάξιοι της εµπιστοσύνης µας, οπότε ψηφίζουµε ένα μικρό κόµµα, που καλά θα ήταν να βγάλει και κανέναν ευρωβουλευτή.

• Με αυτοκριτική διάθεση: ψηφίζουµε το κόµµα που είχαµε απορρίψει στις προηγούµενες εκλογές, θεωρώντας ακραία την τότε εκλογική συµπεριφορά µας. Βεβαίως, υπάρχουν και πλείστες άλλες παραλλαγές, τις οποίες αξίζει να αναλύσουµε µε την βοήθεια κάποιου ψυχαναλυτή… Τι συµβαίνει, ωστόσο, όταν εµείς ψηφίζουµε κάποιους ενταγµένους σε κόµµα ή εκλογικό σχήµα, συµφωνώντας µε το πλαίσιο των θέσεων του, ορισµένοι όµως από αυτούς που εκλέχτηκαν θεωρούν ότι έχουν κάθε δικαίωµα να μεταπηδήσουν –αφού εκλεγούν– σε κάποιο άλλο κόµµα ή εκλογικό σχήµα, σε κάποιες άλλες θέσεις και απόψεις; Τότε εξοργιζόµαστε, μιλάµε για «αποστασία», σιχτιρίζουμε, και η ζωή συνεχίζεται… Βέβαια, αυτό δεν συµβαίνει πολύ συχνά, ούτε φαίνεται ότι θα συµβεί στις προσεχείς ευρωεκλογές. Δεν αποκλείεται όµως να συµβεί στις επόµενες εθνικές εκλογές. Ας σταθούµε λιγάκι στο ζήτηµα αυτό: ποιος θα περίµενε ότι ένα τµήµα της ευρωπαϊκής Αριστεράς και των ευρωπαίων Πράσινων θα τασσόταν υπέρ του βοµβαρδισµού της πρώην Γιουγκοσλαβίας ή θα συνέπλεε µε τα πιο εξωφρενικά επιχειρήµατα των πιο επιθετικών κύκλων τής ευρωπαϊκής Δεξιάς και σοσιαλοδηµοκρατίας; Kι όµως αυτό έγινε, και βρέθηκαν ευρωβουλευτές της Αριστεράς και των Πράσινων πού ψήφισαν ή ανέχθηκαν απαράδεκτες αποφάσεις… Ποιος θα περίµενε ότι ένα τµήµα ευρωπαίων αριστερών και πράσινων (συµπεριλαµβανοµένων και Ελλήνων) θα ήταν υπέρ του εκτρωµατικού για την Κύπρο Σχεδίου Ανάν και θα µας παρότρυνε για… διεθνιστικούς λόγους να το αποδεχθούµε; Κι όµως έγινε κι αυτό… Ο κατάλογος είναι μακρύς, και προφανώς εδώ δεν μπορούµε να κάνουµε συνολική αποτίµηση τού τι ψηφίζουν ή τι µας παροτρύνουν να αποφασίσουµε αυτοί που εµπιστευόµαστε εκλογικά, τόσο στο Ευρωκοινοβούλιο όσο και στο «δικό µας» Κοινοβούλιο.

# 45

Α-δέσποτες απόψεις

Ιούνιος 2009

του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Φαίδωνα

Αυτό όµως που μπορούµε μετά βεβαιότητας να πούµε είναι ότι από την εποχή της υπερψήφισης της Συνθήκης τού Μάαστριχ από την ελληνική ανανεωτική Αριστερά μέχρι σήµερα έχει προκύψει μεγάλη αλλαγή στη συµπεριφορά της: οι σηµερινές θέσεις και απόψεις τού ΣΥΡΙΖΑ απέχουν παρασάγγας από τις θέσεις και απόψεις τού τότε «Συνασπισµού», προς το ριζοσπαστικότερο φυσικά. Το ζήτηµα πού υπάρχει µε τον ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι οι σηµερινές θέσεις του αλλά οι μηχανισµοί από τους οποίους προωθούνται ή δεν προωθούνται, καθώς και η εσωτερική του λειτουργία, που αποτελεί σοβαρό ανασχετικό παράγοντα για τη συσπείρωση ευρύτερων δυνάµεων γύρω του. Όσον αφορά τον χώρο των ελλήνων οικολόγων, ενώ φαίνεται να έχουν περισσότερο επεξεργασµένες απόψεις και θέσεις σε σχέση µε το παρελθόν η εµµονή τους σε μια απροσδιόριστη «πράσινη ανάπτυξη» στο πλαίσιο του κυρίαρχου σήµερα κοινωνικο-οικονοµικού συστήµατος στερεί τη δυνατότητα συνεύρεσής τους µε ένα ριζοσπαστικότερο κοινό, περιορίζοντας την επιρροή τους στους εν γένει «διαµαρτυρόµενους». Στον χώρο τής άκρας Αριστεράς, η συνεύρεση αξιόλογων σχηµάτων µε κάποια «εν πολλές αµαρτίες πεσόντα» δεν φαίνεται να δηµιουργεί μια δυναµική στήριξης από ευρύτερες κοινωνικές δυνάµεις, στο βαθµό πού αντί επεξεργασµένων πολιτικών θέσεων υπερισχύει η καταγγελιολογία και η εµµονή σε μια ανέξοδη «ιδεολογική καθαρότητα». Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ακούγονται ίσως ευχάριστα οι απόψεις που υποστηρίζουν ότι «αν οι εκλογές μπορούσαν να αλλάξουν τα πράγµατα θα ήταν παράνοµες» ή οι απόψεις που υποστηρίζουν ότι δεν θα πάθουµε και τίποτα αν εκπροσωπηθούν µε λιγότερους ευρωβουλευτές κάποιες πολιτικές δυνάµεις στο Ευρωκοινοβούλιο. Αυτή τη φορά δεν θα συµφωνήσω µε αυτή την τελευταία άποψη. Πιστεύω ότι πρέπει να ψηφίσουµε, µη εµπιστευόµενοι κανέναν αλλά στηρίζοντας αυτούς πού έχουν κάνει ήδη κάποια σηµαντικά βήµατα μπροστά, αυτούς που δεν καιροσκοπούν εισπράττοντας απλώς ψήφους καταγγελίας ή διαµαρτυρίας.

# 46

Α-δέσποτες απόψεις

Ιούλιος 2009

του Πάνου Τότσικα

Άκαπνος και αλληλέγγυος Η ζωή µου όλη, είν’ ένα τσιγάρο που δεν το γουστάρω κι όµως το φουµάρω… Άκης Πάνου

Τον στίχο αυτό του Άκη Πάνου, τραγουδισµένο από τον Στέλιο Καζαντζίδη µε μοναδικό τρόπο, τον συγκράτησα στο μυαλό µου από την πρώτη στιγµή που τον άκουσα. Δεν ξέρω γιατί. Άλλωστε δεν υπήρξα ποτέ ιδιαίτερα «καζαντζιδικός», ενώ υπήρξα «άκαπνος» σε όλη µου τη ζωή, µε εξαίρεση κάνα δυο βδοµάδες στην τελευταία τάξη τού τότε εξατάξιου Γυµνασίου, όπου, κάτω από την πίεση που δεχόµουν από τους συμμαθητές µου, και για να µη φανώ «διαφορετικός», αγόρασα και κάπνισα μερικά πακέτα τσιγάρα. Τα περισσότερα απ’ αυτά βέβαια, τα μοίρασα δεξιά κι αριστερά: ο ίδιος κάπνισα ελάχιστα. Γιατί όπως λέει και ο στίχος τού Άκη Πάνου, δεν τα «γούσταρα». Δηλαδή δεν µε μετέφεραν κάπου «αλλού». Ίσως γιατί η νικοτίνη δεν χώθηκε ποτέ βαθιά μέσα µου, δεν µου έγινε συνήθεια και ανάγκη. Ήταν βέβαια και το οικονοµικό. Δεν µου περίσσευαν χρήµατα για να αγοράζω τσιγάρα. Ούτε ήταν του χαρακτήρα µου να ζητάω από τους άλλους. Άλλωστε ποτέ δεν είχα φίλους στενούς µε λεφτά, που να τους κάνω τράκα τσιγάρα κάθε μέρα. Μετά το σκέφτηκα κι αλλιώς: αφού δεν µ’ αρέσει κάτι, γιατί να δείχνω ότι µ’ αρέσει; Ας είµαι διαφορετικός, σ’ όποιον αρέσω. Τότε είδα συµπτωµατικά και μια ταινία όπου έδειχνε τα κατεστραµµένα πνευµόνια κάποιων μακροχρόνιων καπνιστών µε τα καθηµερινά τους προβλήµατα και ταρακουνήθηκα. Έβλεπα και τον πατέρα µου, μανιώδη καπνιστή, να υποφέρει αλλά να µην μπορεί να αποχωριστεί το τσιγάρο, και το πήρα απόφαση: εγώ θα πουλήσω ακριβά το τοµάρι µου. Δεν θα τους κάνω την χάρη να ’μαι μια ζωή εξαρτηµένος από τις καπνοβιοµηχανίες τους, να καταστρέφω την υγεία µου, να τους ακουµπάω τα λεφτά µου κι αυτοί να πλουτίζουν. Έτσι, κατέληξα συνειδητός μακροχρόνιος µη καπνιστής. Εµµέσως βέβαια τη δόση µου την έπαιρνα όλα αυτά τα χρόνια. Όλες οι συνεδριάσεις, συσκέψεις, συναντήσεις κλπ. στις οποίες συµµετείχα γίνονταν μέσα σε σύννεφα καπνού, τα οποία κάποιοι σύντροφοι και συναγωνιστές προκαλούσαν, θεωρώντας τα αναγκαία προκειµένου να ανοίξει ο δρόµος προς την επερχόµενη επανάσταση… Ποτέ ωστόσο δεν είχα ιδιαίτερο πρόβληµα µε όσους κάπνιζαν. Θεωρούσα ότι είτε ήταν επιλογή τους, οπότε εµένα δεν µου έπεφτε λόγος, είτε ότι είχαν µπει σε μια τροχιά εξάρτησης από την οποία ήταν δύσκολο να ξεφύγουν ακόµη και όταν το προσπαθούσαν. Θυµάµαι τον Ρούσσο, ηρωική φυσιογνωµία, εξηνταπεντάρη τότε δάσκαλο του γιου µου στη σχολή γραφικών τεχνών τού Δήµου Αργυρούπολης. Κάποια φορά τον είχαµε καλέσει για φαγητό. Ήρθε, σε άθλια κατάσταση, έβηχε συνεχώς, δεν μπορούσε να σταθεί στα πόδια του. Μόλις μπήκε άναψε τσιγάρο, και μετά κι άλλο, και μετά κι άλλο. Ο βήχας δυνάµωνε. Όταν ήρθε η ώρα να φάµε, δεν μπορούσε να βάλει μπουκιά στο στόµα του. Τον ρώτησα: σκέφτηκες ποτέ να το κόψεις; Όχι, µου απάντησε, δεν θέλω να το κόψω.

# 46

Α-δέσποτες απόψεις

Ιούλιος 2009

του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Φαίδωνα

Ο Ρούσος θεωρούσε το τσιγάρο «συντροφούλα». Και κάποιος άλλος θεωρούσε «άρρωστους» όσους δεν κάπνιζαν. Τον συναντήσαµε ταξιδεύοντας από την Αθήνα προς τη Θεσσαλονίκη µε ένα λεωφορείο τού ΚΤΕΛ, πριν 20 χρόνια. Καθόταν στη μέση τού λεωφορείου και κάπνιζε αρειµανίως. Κάποια στιγµή μερικοί συνεπιβάτες διαµαρτυρήθηκαν, οπότε ο τύπος τους αποστόµωσε: «όποιος είναι άρρωστος να πάει µε νοσοκοµειακό στη Θεσσαλονίκη!…». Αναγκάστηκα να επέµβω. Ο τύπος επέµενε. Τότε προσπάθησα να του εξηγήσω ότι αυτός ήταν ο άρρωστος, όχι αυτοί που δεν καπνίζουν. Τίποτα ο δικός σου. «Όσοι δεν καπνίζουν, είναι άρρωστοι», επέµενε. Τα επόµενα χρόνια οι καπνιστές των λεωφορείων των ΚΤΕΛ πήγαιναν στο τελευταίο κάθισµα και κάπνιζαν κανένα τσιγάρο στη ζούλα. Τελικά υποχρεώθηκαν να καπνίζουν έξω, µόνο όταν το λεωφορείο έκανε στάση. Κάποιοι που δεν άντεχαν, ζητούσαν επειγόντως στάση δήθεν για κατούρηµα και τράβαγαν και μερικές τζούρες… Εντέλει, αν και άκαπνος, δηλώνω αλληλέγγυος προς τους καπνιστές, όπως και σε κάθε «εξαρτηµένο» που έχει ανάγκη μια «συντροφούλα». Το ζήτηµα της προστασίας τής δηµόσιας υγείας και του δηµόσιου χώρου πρέπει να τεθεί µε διαφορετικούς όρους. Πιστεύω ότι ο «αλληλοσεβασµός» δεν μπορεί να αποτελεί υποχρέωση µόνο κάποιων «κολασμένων», αλλά συνειδητή στάση ζωής που αφορά τους πάντες.

# 47

Α-δέσποτες απόψεις

Αύγουστος 2009

του Πάνου Τότσικα

Νέοι καιροί, παλιές καταστάσεις «…Mαζί µε τον καπιταλισµό έρχονται και οι εργατικές συγκρούσεις στην Κίνα… 30.000 εξαγριωµένοι εργάτες της μεγαλύτερης κρατικής χαλυβουργίας της βορειοανατολικής επαρχίας Ζιλίν, μπλόκαραν δρόµους στην πόλη Τονκχουά και συγκρούστηκαν µε την αστυνοµία, µε αποτέλεσµα τον τραυµατισµό εκατοντάδων ατόµων και τον θάνατο του γενικού διευθυντή της κρατικής χαλυβουργίας… Οι εργάτες ξεσηκώθηκαν μετά την είδηση ότι η μεγαλύτερη κινεζική ιδιωτική χαλυβουργία ετοιµάζεται να αγοράσει την πλειοψηφία της κρατικής χαλυβουργίας της περιοχής και ότι ο 40άρης γενικός διευθυντής της πήρε πέρυσι 3.000.000 γιουάν (300.000 ευρώ), ενώ οι συνταξιούχοι εργάτες παίρνουν µόνο 200 γιουάν (67 ευρώ) τον μήνα… Σύµφωνα µε εκπρόσωπο της αστυνοµίας, οι εργαζόµενοι δεν επέτρεψαν σε ασθενοφόρο και το ιατρικό προσωπικό να µπει στο εργοστάσιο και να σώσει τον μάνατζερ, κι έτσι πέθανε…».[1] Στην Κίνα λοιπόν του 2009, στην Κίνα όπου κυβερνά το αυτοαποκαλούµενο «Κοµµουνιστικό Κόµµα», έχουµε κανονικό ξεπούληµα κρατικής επιχείρησης σε ιδιώτες συνοδεύοµενο από κανονικό λυντσάρισµα κρατικού golden boy από εξαγριωµένους εργάτες, κάτι που µας επαναφέρει σε μια άλλη εποχή, όπου βέβαια στην εξουσία βρίσκονταν οι σκέτοι καπιταλιστές και όχι οι καρικατούρες τους… Το ζητούµενο βέβαια εδώ δεν είναι αν συµφωνούµε ή όχι µε το λυντσάρισµα ως πράξη απόδοσης κοινωνικής δικαιοσύνης αλλά αν πρέπει να εγκαταλείψουµε οριστικά πλέον τις αυταπάτες περί συνεχούς και αδιάκοπης «προόδου» ως της μοναδικής δυνατότητας «ιστορικής εξέλιξης», αν πρέπει να επαναξιολογήσουµε τον ρόλο του βολονταρισµού και της βίας ως κινητήριας δύναµης της ιστορίας. Επαναστατική δικαιοσύνη Όπως είναι γνωστό, η αστική Γαλλική Επανάσταση του 1789 συνοδεύτηκε από την καρατόµηση του αυτοκράτορα Λουδοβίκου και της Μαρίας Αντουανέτας το 1793. Σύµφωνα µε τον Σλάβοϊ Ζίζεκ «...το ειδοποιό γνώρισµα κάθε λογής συντηρητικών είναι η κατηγορηµατική απόρριψη της Γαλλικής Επανάστασης, ενώ η τυπική φιλελεύθερη στάση διατυπώνεται ως εξής: “το 1789 δίχως το 1793”. Κοντολογίς, αυτό που επιζητούν οι φιλελεύθεροι είναι μια επανάσταση χωρίς καφεΐνη, μια επανάσταση που να µη μυρίζει επανάσταση… Οι ριζοσπάστες, απεναντίας, διακατέχονται απ’ αυτό που ο Αλαίν Μπαντιού ονόµασε “πάθος του πραγµατικού”: αν πεις Α –ισότητα, ανθρώπινα δικαιώµατα και ελευθερίες– δεν πρέπει να ξεφύγεις από τις συνέπειές του, αλλά να έχεις το θάρρος να πεις Β –την τροµοκρατία που είναι απαραίτητη για την προάσπιση και κατάφαση του Α…». Παραπέµποντας στον Ροβεσπιέρο ο Ζίζεκ επισηµαίνει: «…ο τρόµος δεν είναι άλλο πράγµα από την καίρια, αυστηρή και άτεγκτη δικαιοσύνη... Ή όπως το έθεσε µε ενάργεια ο Σαιν Ζυστ: Αυτό που παράγει το γενικό καλό είναι πάντοτε τροµαχτικό…». Και παραθέτει μια διάσηµη κατηγορία του Ροβεσπιέρου προς τους μετριοπαθείς: «…Πολίτες, θέλατε μήπως μια επανάσταση χωρίς επανάσταση; …Ποιος μπορεί να οριοθετήσει εκ των υστέρων το ακριβές σηµείο όπου έπρεπε να κοπάσουν τα κύµατα της λαϊκής εξέγερσης;». Αναλύοντας γεγονότα και καταστάσεις ο Σλάβοϊ Ζίζεκ εκτιµά ότι «…το πρόβληµα δεν είναι εδώ η τροµοκρατία ως τέτοια – το έργο µας συνίσταται ακριβώς στο να επινοήσουµε εκ νέου τη χειραφετητική τροµοκρατία…».[2]

# 47

Α-δέσποτες απόψεις

Αύγουστος 2009

του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Φαίδωνα

Σύµφωνα µε τον Σλάβοϊ Ζίζεκ η «αιώνια ιδέα της πολιτικής της επαναστατικής δικαιοσύνης επί το έργο» (όπως την επεξεργάστηκε ο Αλαίν Μπαντιού, από τους αρχαίους κινέζους «δικανιστές», δια μέσου των Ιακωβίνων, μέχρι τον Λένιν και τον Μάο) αποτελείται από τέσσερα επίπεδα: • τον βολονταρισµό (την πεποίθηση ότι κάποιος μπορεί να «κουνήσει βουνά» αγνοώντας τους «αντικειµενικούς» νόµους και τα «αντικειµενικά» εµπόδια) • την τροµοκρατία (μια ανηλεή θέληση να συντριβεί ο εχθρός του λαού) • την εξισωτική δικαιοσύνη (μια άµεση βίαιη επιβολή, δίχως καμιά κατανόηση των «σύνθετων περιστάσεων» που υποτίθεται µας αναγκάζουν να προχωρήσουµε σταδιακά) • και την εµπιστοσύνη στον λαό. Από τον Ζίζεκ επισηµαίνεται η αµφισηµία της έννοιας «λαός»: πρόκειται για τα «εµπειρικά» άτοµα, ή για τον Λαό, εκ μέρους του οποίου κάποιος μπορεί να στρέψει την τροµοκρατία ενάντια στους εχθρούς του λαού σε τροµοκρατία ενάντια στα επιµέρους άτοµα; Λαός. Δηµοκρατία. Επανάσταση. Δικαιοσύνη. Τροµοκρατία. Ελευθερία. Κοµμουνισµός. Από τη σηµερινή Κίνα μέχρι τη Γαλλική Επανάσταση του 1789, λέξεις και έννοιες που βρίσκονται στο προσκήνιο έχοντας χάσει την ουσία και το περιεχόµενό τους. Πόσο μπορούµε να τις χρησιµοποιούµε ακόµα; Πόσο μπορούµε να αποκαταστήσουµε τη σηµασία τους; ___________________________________________________________________________________________________________________________________ [1] [2]

Μωϋσής Λίτσης, «Ελευθεροτυπία», 27/7/09. Σλάβοϊ Ζίζεκ, «Εισαγωγή» στο βιβλίο «Ροβεσπιέρος–Αρετή και τροµοκρατία», εκδ. του Εικοστού Πρώτου, 2008.

# 48

Α-δέσποτες απόψεις

Σεπτέμβριος 2009

του Πάνου Τότσικα

Υπάρχει (εκλογική) ελπίδα; Διαχρονικά και γενικότερα μιλώντας, από τις εκάστοτε εκλογές μπορεί κανείς να ελπίζει ότι η υφιστάµενη κυβέρνηση, ή µάλλον το κυρίαρχο κόµµα, θα διατηρηθεί στην εξουσία ή θα ανατραπεί. Ακόµη, μπορεί να ελπίζει ότι το κόµµα που ψήφισε ο ίδιος θα συγκεντρώσει περισσότερες ψήφους και ποσοστά και θα έχει κάποιους ή περισσότερους βουλευτές στην επόµενη βουλή. Στις επικείµενες εκλογές λίγες ελπίδες έχει η Νέα Δηµοκρατία να διατηρηθεί στην εξουσία. Και ακόµη πιο λίγες ελπίδες διαφαίνονται ότι η Νέα Δηµοκρατία θα κυβερνήσει διαφορετικά από δω και πέρα. Όλα μας διαβεβαιώνουν ότι οι πολιτικές της δεν θα αλλάξουν προς το καλύτερο αλλά προς το χειρότερο, κάτω από την πίεση των οικονοµικών συνθηκών και του κινδύνου διαρροών των ακροδεξιών προς το γειτονικό ΛΑΟΣ. Το ζήτηµα που τίθεται είναι αν το ΠΑΣΟΚ θα μπορέσει να σχηµατίσει αυτοδύναµη κυβέρνηση. Αλλά ακόµη κι αν γίνει κάτι τέτοιο, μπορεί να ελπίζει κάποιος ότι θα αλλάξει κάτι ουσιαστικά; Στο ΠΑΣΟΚ τα τελευταία χρόνια έγινε ένα σχετικό λίφτινγκ. Εµφανίζεται ανανεωµένο και απαλλαγµένο από αρκετά πρόσωπα - «βαρίδια» που συνδέονται µε συγκεκριµένες πολιτικές και µε αµαρτίες του παρελθόντος. Ωστόσο φαίνεται ότι αρκετός κόσµος έχει αρχίσει να ξεχνά ή να λειτουργεί µε επιλεκτική μνήµη. Ίσως δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά, προκειµένου να ελπίζει κάπου. Η κοινοβουλευτική Αριστερά δεν αποτελεί σήµερα ελπίδα για τη μεγάλη πλειοψηφία του κόσµου. Γιατί φταίει κι αυτή, γιατί φταίει κι αυτός. Αρκετοί απ’ αυτούς που ψήφιζαν Αριστερά τα προηγούµενα χρόνια αισθάνονται ότι οι αριστερές ηγεσίες τούς εµπαίζουν. Οι αγώνες του παρελθόντος χρησιµοποιούνται από τους σηµερινούς γραφειοκράτες (του ΚΚΕ κυρίως) για την αναπαραγωγή του μηχανισµού τους. Ακόµη, αρκετοί αριστεροί έχουν ανεπανόρθωτα μετατοπιστεί σε «ρεαλιστικές» επιλογές. Αν θέλει κάποιος να ψευτο-ελπίζει γιατί να µην ψηφίσει ΠΑΣΟΚ; Ο χώρος της πολιτικής οικολογίας, προσπαθώντας να αρθρώσει πολιτικό λόγο και να ενταχθεί στο κοινοβούλιο, δεν αποτελεί πραγµατική ελπίδα αλλά κυρίως διέξοδο για κάποιους εν γένει απογοητευµένους από τα αριστερά κόµµατα, δηλώνοντας ενδεχόμενος και υπό όρους υποστηρικτής μιας οιασδήποτε κυβέρνησης.

H εξωκοινοβουλευτική Αριστερά, πολύ περισσότερο από άλλοτε, βρίσκεται μακριά από το κεντρικό πολιτικό σκηνικό, παρ’ όλη τη σχετική εκλογική ενότητα και τη συµµετοχή της στις όποιες αγωνιστικές κινητοποιήσεις και αντιστάσεις. Ελάχιστοι μπορούν να ελπίζουν ότι οι ιδεολογικές κυρίως προσεγγίσεις της για τα προβλήµατα που τίθενται σήµερα μπορούν να αποτελέσουν εφικτές εναλλακτικές πολιτικές λύσεις. Ο πέραν της Αριστεράς (κοινοβουλευτικής και εξωκοινοβουλευτικής) αντιεξουσιαστικός και αναρχικός χώρος εξακολουθεί πλην ελαχίστων εξαιρέσεων να ζει στον κόσµο του αµυνόµενος και επιτιθέµενος ενάντια στους πάντες και τα πάντα, χωρίς ουσιαστική πολιτική παρέµβαση, και χωρίς βέβαια να ελπίζει σε τίποτα από τις εκάστοτε εκλογές. Τέλος, ο «παραλιακός χώρος» (αυτοί που δηλώνουν ότι προτιµούν τις παραλίες από τις εκλογές), αναδεικνυόμενος στον μεγάλο νικητή των πρόσφατων ευρωεκλογών, ανεξαρτήτως του ποσοστού αποχής που θα συγκεντρώσει στις επόµενες εκλογές, είναι πλέον προφανές ότι δεν ελπίζει στις εκλογικές διαδικασίες.

# 48 Σεπτέμβριος 2009

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Φαίδωνα

Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες σε τι μπορεί και αξίζει να ελπίζει κάποιος για τις επόµενες εκλογές; • Να καταρρεύσει το κόµµα της Νέας Δηµοκρατίας, να μπλοκαριστούν οι αντιλαϊκές και οι αντιπεριβαλλοντικές νοµοθετικές ρυθµίσεις που έχει προωθήσει, και να ανατραπούν από την επόµενη κυβέρνηση οι σηµερινοί σχεδιασµοί της Νέας Δηµοκρατίας.

• Να µην ενισχυθούν ακόµη περισσότερο οι ακροδεξιοί του ΛΑΟΣ.

• Να «κυβερνήσει» το ΠΑΣΟΚ κολληµένο µε την πλάτη στον τοίχο, µην τολµώντας να προωθήσει αντιλαϊκά και αντιπεριβαλλοντικά σχέδια από τον φόβο μιας νέας και άµεσης ανατροπής του.

• Να εκπροσωπηθεί στην επόµενη Βουλή η ριζοσπαστική Αριστερά, διατηρώντας τη συνέχεια και δηµιουργώντας τις προϋποθέσεις για μια συντεταγµένη και ενωτική πορεία που να υπερβαίνει τα όρια του σηµερινού ΣΥΡΙΖΑ. Στην ΓΑΛΕΡΑ του Ιουνίου, ενόψει των ευρωεκλογών, είχα γράψει από αυτήν εδώ τη στήλη ένα κείµενο µε τίτλο «Ψηφίστε γιατί χανόµαστε». Θεωρώ σήµερα αναγκαίο να επανέλθω, επισηµαίνοντας: παρ’ όλα αυτά που συνέβησαν το τετράµηνο που πέρασε στον χώρο της κοινοβουλευτικής ριζοσπαστικής αριστεράς, ξαναψηφίστε για να υπάρξει μια (αµυδρή) ελπίδα…

# 49 Οκτώβριος 2009

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

Αναµνήσεις από μια υπουργική θητεία Λίγες μέρες πριν εκπνεύσει η κυβέρνηση Καραµανλή, ο μέχρι τότε κυρίαρχος του εσωπαραταξιακού παιχνιδιού υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Σουφλιάς έσπευσε να κλείσει άρον-άρον κάποιες «ανοιχτές υποθέσεις», λειτουργώντας ως απλός διεκπεραιωτής συγκεκριµένων επιχειρηµατικών και εργολαβικών συµφερόντων. Στις 24 Αυγούστου, µε πρωτοβουλία του κ. Σουφλιά, εγκρίθηκε Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) τεσσάρων υπουργών µε την οποία εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι για τα «Νέα Οδικά Έργα Αττικής», και στις 27 Αυγούστου η ΚΥΑ δηµοσιοποιήθηκε στην εφηµερίδα «Γενική Δηµοπρασιών». Στη συνέχεια προκηρύχθηκε η δηµοπράτηση του έργου µε καταληκτική ηµεροµηνία τις 22 Δεκεµβρίου. Έτσι, ο κ. Σουφλιάς «κλείδωσε» ένα έργο προϋπολογισµού 1,8 δισ. ευρώ, για το οποίο έχουν δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον όλοι οι μεγάλοι ελληνικοί κατασκευαστικοί όµιλοι, οι οποίοι έσπευσαν ήδη να συγκροτήσουν «κοινοπραξίες» µε ευρωπαϊκές και άλλες εταιρείες. Επισηµαίνεται ότι τα «Νέα Οδικά Έργα Αττικής» προβλέπεται να κατασκευαστούν µε τη μέθοδο της Σύµπραξης Δηµόσιου και Ιδιωτικού Τοµέα (ΣΔΙΤ), και οι ευτυχείς «ανάδοχοι» θα εκµεταλλεύονται τα διόδια για 30 χρόνια… Ως γνωστόν, ο κ. Σουφλιάς είναι πολιτικός μηχανικός και υποτίθεται ότι ξέρει από µπετά και θεµελιώσεις. Στην προκειµένη ωστόσο περίπτωση, την «πάτησε» και το «οικοδόμηµα» του κατέρρευσε. Η Νέα Δηµοκρατία έχασε όχι µόνο τις πρόωρες εκλογές, για τις οποίες εκ των βασικών της εισηγητών ήταν ο κ. Σουφλιάς, αλλά και τα αυγά και τα πασχάλια, όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια. Ο πρώην υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, «επωµιζόµενος την πολιτική ευθύνη που του αναλογεί», έθεσε τέρµα στην 35χρονη πολιτική του σταδιοδροµία. Όπως δήλωσε, «…η αποχώρησή µου από την πολιτική ήταν κάτι που αρκετές φορές µε είχε απασχολήσει στο παρελθόν. Διάφορες καταστάσεις, διαδικασίες, μέθοδοι στην πολιτική ήταν αντίθετες µε τα πιστεύω µου και τα στοιχεία του χαρακτήρα µου… Επέµεινα µε την πίστη ότι είµαι χρήσιµος και πιστεύω ότι προσέφερα σηµαντικό έργο στον τόπο και την παράταξη…».[1] Θα µας επιτρέψει ο κ. πρώην υπουργός να µη συµφωνήσουµε μαζί του. Ο «Σαρακατσάνος» και επιλεκτικά βαρήκοος κ. Σουφλιάς, µε το χιούµορ του είχε καταφέρει αρχικά να γίνει συµπαθής σε ευρύτερους κύκλους και έξω από την παράταξή του. Στη συνέχεια όµως αποκαλύφθηκε ο ρόλος του. Η επιµονή του στο «Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισµό» και τα άλλα Ειδικά Πλαίσια (ακτές, βιοµηχανία, ΑΠΕ), για τους νέους αυτοκινητόδροµους στον Υµηττό και στα Μεσόγεια, για τη δόµηση του χώρου του πρώην αεροδροµίου Ελληνικού και ό,τι απέµεινε από το κτήµα Καµπά, καθώς και η πρόσφατη κατάθεση ενός απαράδεκτου «Ρυθµιστικού Σχεδίου Αττικής», αποτελεί μερικά δείγµα της πολιτικής που υπηρέτησε ο κ. Σουφλιάς, η οποία μπορεί να ήταν χρήσιµη για την παράταξή του, όχι όµως και για τον τόπο. Αλλά πριν από τον τέως υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, τα βρόντηξε και ο (εξωκοινοβουλευτικός) υφυπουργός του κ. Θεµιστοκλής Ξανθόπουλος: ο πρώην πρύτανης του ΕΜΠ, δέκα μέρες πριν από τις εκλογές έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Θεωρώ υποχρέωσή µου να αναλάβω το μερίδιο της δικής µου ευθύνης και να αφιερώσω το ενεργό υπόλοιπο της ζωής µου στην επανόρθωση των ηµαρτηµένων. Γι’ αυτό και έχω αποφασίσει από καιρό να αποµακρυνθώ από το όποιο σύστηµα εξουσίας κυβερνήσει τη χώρα».[2] Αργά, πολύ αργά φαίνεται ότι αντιλήφθηκε ο κ. τέως υφυπουργός ότι «όποιος ανακατεύεται µε τα πίτουρα τον τρώνε οι κότες». Γιατί, πολλές από τις τερατώδεις αποφάσεις του ΥΠΕΧΩΔΕ λήφθηκαν επί των ηµερών του και φέρουν την υπογραφή του. Ειδικότερα για τους «Νέους Οδικούς Άξονες Αττικής», ο κ. πρώην πρύτανης, λίγες μέρες πριν αποχωρήσει, εκτελώντας προφανώς εντεταλµένη υπηρεσία, έκανε ό,τι μπορούσε για να συνυπογραφεί η ΚΥΑ και να προχωρήσει η δηµοπράτηση του έργου. Κρίµα…

# 49 Οκτώβριος 2009

Α-δέσποτες απόψεις του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Φαίδωνα

Και τώρα τι γίνεται; Τώρα έχουµε πλέον αντί του ΥΠΕΧΩΔΕ, υπουργείο Περιβάλλοντος – Ενέργειας – Κλιµατικής Αλλαγής και υπουργείο Υποδοµών – Μεταφορών – Δικτύων. Το ζητούµενο βέβαια είναι να αποκτήσουµε και φιλοπεριβαλλοντική πολιτική. Μέχρι την ώρα που γράφεται αυτό το κείµενο, δεν έχει ξεκαθαρίσει τι θα κάνει το ΠΑΣΟΚ µε τους «νταβατζήδες» επιχειρηµατίες και εργολάβους που συνεχίζουν να ζουν και να βασιλεύουν, και αν οι διακηρύξεις του περί «πράσινης ανάπτυξης» θα συνοδεύονται µε «αναπτυξιακά έργα» κοµµένα και ραµµένα στα μέτρα τους, όπως οι νέοι αυτοκινητόδροµοι στον Υµηττό και τα Μεσόγεια… ___________________________________________________________________________________________________________________________________ [1] [2]

«Ελευθεροτυπία», 6/10/09. «τα Νέα», 23/9/09.

# 50

Α-δέσποτες απόψεις

Νοέμβριος 2009

του Πάνου Τότσικα

Να πάρουµε τον λόγο Τι ακριβώς συνέβη μετά την εν ψυχρώ εκτέλεση του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου; Τι ακριβώς συνέβη τις ταραγµένες μέρες του Δεκέµβρη; Ας απαντήσουµε ευθέως: Ο Δεκέµβρης ήταν μια εξέγερση ενάντια στην εξουσία. Ένα μεγάλο μέρος της νεολαίας, ένα µικρό κοµµάτι του λαού, ξεσηκώθηκε ενάντια στην αστυνοµία, ενάντια στην κυβέρνηση, ενάντια στο κεφάλαιο, ενάντια στην απάθεια της κοινωνίας. Επιθέσεις και διαµαρτυρίες σε αστυνοµικά τµήµατα. Επιθέσεις και καταστροφές κρατικών εγκαταστάσεων. Επιθέσεις και καταστροφές σε τράπεζες, εµπορικές επιχειρήσεις, καταστήµατα. Η δολοφονία του Αλέξανδρου ήταν η σταγόνα πού ξεχείλισε το ποτήρι. Νωπές ήταν οι μνήµες περιστατικών αστυνοµικής κτηνωδίας, ξυλοδαρµών και εξευτελισµών στο αστυνοµικό τµήµα της Οµόνοιας, του Αγ. Παντελεήµονα στη Θεσσαλονίκη και σε άλλες πόλεις. Μόνο πού αφορούσαν κυρίως ξένους, μετανάστες, όχι τα δικά µας παιδιά. Η απαξίωση του πολιτικού συστήµατος η αδιάκοπη αποκάλυψη οικονοµικών σκανδάλων η πρόκληση του Βατοπεδίου οι κυβερνητικές πολιτικές που δεν μπορούσαν πλέον να κρύψουν ποια συµφέροντα ευνοούν και εξυπηρετούν οδήγησαν στην εκδήλωση, αρχικά, μιας αδιάκριτης οργής ενάντια σ’ όσους µας κυβερνούν αλλά και ενάντια σ’ όσους τους ανέχονται. «Η απάθεια σκοτώνει» έγραφε ένα σύνθηµα στην είσοδο μιας πολυκατοικίας λίγα μέτρα από κει που άφησε την τελευταία του πνοή ο Αλέξανδρος. Ανάµεσα στους «συνυπεύθυνους» ήταν και οι γονείς της εξεγερµένης νεολαίας, οι «μοιραίοι και άβουλοι» μικροµεσαίοι αστοί που ζώντας τη χρεοκοπία μιας περιόδου σχετικής ευδαιµονίας παρακολουθούν υποταγµένοι το επερχόµενο τέλος ελπίζοντας ότι η κρίση δεν θα αγγίξει την οικογένειά τους ή το μαγαζί τους. Αυτό πού συνέβη τον Δεκέµβρη δεν ήταν η προαναγγελθείσα «επανάσταση». Οι εξεγερµένοι νέοι ζητούσαν κυρίως κοινωνική ένταξη. Ζητούσαν να ενσωµατωθούν σε ένα οικονοµικό και κοινωνικό σύστηµα που να τους εξασφαλίζει ένα αξιοπρεπές μέλλον. Διεκδικούσαν ένα κράτος δικαίου. Ωστόσο, καταστρέφοντας επιχειρήσεις και καταστήµατα διεκδικούσαν, στην πράξη, την υπέρβαση της κυριαρχίας της «αγοράς». Και η «Αριστερά»; H Αριστερά, για μια ακόµη φορά, φάνηκε να µην καταλαβαίνει τίποτα περιοριζόµενη ξανά στο δίληµµα αν είναι υπέρ ή κατά των «κουκουλοφόρων». Ο ΣΥΡΙΖΑ προσπάθησε να σταθεί στο πλευρό των εξεγερµένων, έδωσε μια μάχη, τελικά ωστόσο αναγκάστηκε να τα μαζέψει για να µην αποµονωθεί από την «κοινωνία». Για το ΚΚΕ, αυτό πού συνέβη ήταν εντελώς έξω από τις προδιαγραφές του. Αντί να προσπαθήσει να συνενώσει την εξεγερµένη νεολαία µε τους υποταγµένους μικροαστούς και τους μικροµαγαζάτορες ενάντια στην πολιτική και οικονοµική εξουσία, στράφηκε ενάντια στους εξεγερµένους χαρακτηρίζοντάς τους συλλήβδην και υποτιµητικά «κουκουλοφόρους». Αντί να στρέψει παιδιά και γονείς ενάντια στους κοινούς καταπιεστές, εξουσιαστές και εκµεταλλευτές, κράτησε μια δήθεν υπεύθυνη πολιτική στάση που «αναγνωρίστηκε» στα γκάλοπ από τους αγανακτισµένους νοικοκυραίους της Κεντροδεξιάς και της Ακροδεξιάς. Το ΚΚΕ αναδείχτηκε απ’ αυτή την εξέγερση ως το κατεξοχήν μικροαστικό κόµµα του «Νόµου και της Τάξης», ένα καθεστωτικό κόµµα που βολεύεται στο πλαίσιο ενός συστήµατος που υποκριτικά καταγγέλλει.

# 50

Α-δέσποτες απόψεις

Νοέμβριος 2009

του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Φαίδωνα

Και τώρα που έληξε αυτή η εξέγερση κάποιοι φαντάζονται ότι όλα θα ξαναγίνουν όπως ήτανε πριν. Κάποιοι θα συνεχίσουν να περνάνε καλά, κάποιοι θα συνεχίσουν να παραµένουν απαθείς, κάποιοι θα συνεχίσουν να ανέχονται τα πάντα ως συνήθως. Κάποιοι θα αγανακτούν, προς στιγµή, αλλά δεν θα μπορούν να διοχετεύσουν πουθενά την αγανάκτησή τους περιµένοντας τις επόµενες εκλογές. Και κάποιοι θα καλύπτουν το «πολιτικό κενό» και θα «πλειοδοτούν» µε ρητορικές ανοησίες, συρραφές δογµάτων, επινοηµένες βεβαιότητες και συµβολικές πράξεις αντίστασης. Τι απέµεινε λοιπόν από τον «Δεκέµβρη της Οργής»; Η απάντηση βρίσκεται στη καρδιά του καθενός µας, στο μυαλό, στα χείλια, στη φωνή, στα τραγούδια, στο μολύβι, στα πλήκτρα, στην κάµερα, στις συνελεύσεις. Να πάρουµε τον λόγο. *Το κείµενο αυτό γράφτηκε στις 26 Δεκεµβρίου 2008 και κυκλοφόρησε σε περιορισµένο κύκλο. Ο «Δεκέµβρης της οργής» δηµοσιεύτηκε στην ΓΑΛΕΡΑ # 40, Ιανουάριος 2009.

# 51

Α-δέσποτες απόψεις

Δεκέμβριος 2009

του Πάνου Τότσικα

Περί «διαβούλευσης» Ως γνωστόν διανύουµε περίοδο «διαβούλευσης». Εν γένει και επί παντός επιστητού. Η έννοια της «διαβούλευσης» χρησιµοποιείται τα τελευταία χρόνια κατά κόρον από τους εκάστοτε κυβερνώντες, προκειµένου να δείξουν ότι ακούνε τις απόψεις των κοινωνικών φορέων και των πολιτών, πριν λάβουν τις αποφάσεις τους. Η πραγµατικότητα ωστόσο είναι εντελώς διαφορετική. «…Η έννοια του όρου δηµόσια διαβούλευση δεν είναι σαφώς καθορισµένη στην ελληνική έννοµη τάξη ενώ η εµπειρία έχει αποδείξει, ότι δεν διασφαλίζεται κατά τη διαβούλευση, όπου και όταν γίνεται, η πραγµατική ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των ενδιαφερόµενων και εµπλεκόµενων φορέων ούτε και η αποτελεσµατική συµµετοχή της κοινωνίας των πολιτών στη διαµόρφωση των τελικών αποφάσεων…».[1] Διαβούλευση και ΡΣΑ Ας δούµε τι έγινε π.χ. µε το νέο Ρυθµιστικό Σχέδιο Αττικής (ΡΣΑ), το οποίο σύµφωνα µε τους συντάκτες του αποτελεί ένα «…σύνολο (µεσοµακροπρόθεσµων) στόχων, κατευθύνσεων πολιτικής, προτεραιοτήτων, προγραµµάτων και μέτρων που θεωρούνται αναγκαία για τη χωροταξική και οικιστική οργάνωση της Αττικής και την προστασία του περιβάλλοντος σύµφωνα µε τις αρχές της βιώσιµης ανάπτυξης…». Ο «αείµνηστος» υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Γ. Σουφλιάς παρουσίασε εσπευσµένα τον Απρίλιο του 2008 ένα Σχέδιο Νόµου 103 σελίδων για το νέο Ρυθµιστικό Σχέδιο Αττικής, το οποίο έθεσε υπό «διαβούλευση» μέχρι τις 15 Σεπτεµβρίου 2008. Στη συνέχεια, και ενώ είχε υποτίθεται ξεκινήσει η περίφηµη «διαβούλευση» του κ. Σουφλιά επί του ΡΣΑ, οργανώθηκαν από διάφορους φορείς δηµόσιες συζητήσεις, στις οποίες το ΥΠΕΧΩΔΕ μονίµως απουσίαζε (ΣΕΠΟΧ, ΕΜΠ, Δήµος Ελληνικού κ.ά.), δηλαδή αρνούνταν να «διαβουλευτεί» δηµοσίως. Προφανώς ο «Σαρακατσάνος» είχε άλλα σχέδια: Τι νόηµα είχε η «διαβούλευση» επί του ΡΣΑ όταν παράλληλα εισηγούνταν τις πρόωρες και άµεσες εκλογές, μήπως και καταφέρει το κόµµα του να διατηρηθεί στην κυβέρνηση για μερικά χρόνια ακόµη; Τελικά τα σχέδια του κ. Σουφλιά κατέρρευσαν, μαζί µε την κυβέρνηση Καραµανλή, και η δήθεν «διαβούλευση» επί του ΡΣΑ έµεινε μετέωρη, όπως και τόσα άλλα σοβαρά ζητήµατα. Προς τι όµως αυτή η πρεµούρα του κ. Σουφλιά να τροποποιήσει το Ρυθµιστικό Σχέδιο Αθήνας; Διαβούλευση, ΡΣΑ και Νέοι Αυτοκινητόδροµοι Όπως είχε επισηµάνει σε ερώτησή του (21.4.09) στη Βουλή ο Περικλής Κοροβέσης «…Στις 17 Φεβρουαρίου 2009 ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ παρουσίασε το έργο «Νέοι Αυτοκινητόδροµοι Αττικής» αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι η διαβούλευση θα διαρκέσει περίπου δύο μήνες και στη συνέχεια, αφού λάβουµε υπόψη και τις προτάσεις των φορέων, θα ακολουθήσει η δηµοπράτηση του έργου τον προσεχή Μάιο … Ωστόσο όπως επισήµαναν εκπρόσωποι διάφορων επιστηµονικών και κοινωνικών φορέων … το προαναφερόµενο έργο δεν είναι δυνατόν να προκηρυχθεί και να δηµοπρατηθεί, γιατί η χωροθέτηση των συγκεκριµένων οδικών αξόνων δεν περιλαµβάνεται στο θεσµοθετηµένο Ρυθµιστικό Σχέδιο Αθήνας…». Είναι προφανές ότι ο κ. Σουφλιάς έσπευσε να εξαγγείλει την τροποποίηση του ΡΣΑ για να «καλύψει» την παράνοµη δηµοπράτηση των νέων αυτοκινητοδρόµων, περιλαµβάνοντας στο νέο ΡΣΑ όσους δρόµους δεν προέβλεπε το ισχύον ΡΣΑ. Τόσο απλά… Και η «διαβούλευση»; Αποδείχθηκε ένα πρόσχηµα, μια τυπική διαδικασία χωρίς καμία ουσιαστική σηµασία…

# 51

Α-δέσποτες απόψεις

Δεκέμβριος 2009

του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Βασίλη Παπαγεωργίου

Απέναντι στα σχέδια του κ. Σουφλιά και της κυβέρνησής του για τους νέους αυτοκινητόδροµους, ορθώθηκε ένα μέτωπο κοινωνικών και πολιτικών δυνάµεων µε επίκεντρο τη «Διαδηµοτική Επιτροπή για τη Διάσωση του Υµηττού», η οποία κατέφυγε στο Συµβούλιο Επικρατείας προκειµένου να ακυρωθεί η Κοινή Υπουργική Απόφαση που προωθούσε τη δηµοπράτηση των νέων αυτοκινητόδροµων στον Υµηττό. Προσφυγές στο ΣτΕ κατέθεσαν και οι Δήµοι Ελληνικού, Αλίµου, Αργυρούπολης, Καισαριανής, το σωµατείο ΜΟnuMENTA καθώς και άλλοι κοινωνικοί φορείς και πολίτες. Σήµερα η κατάσταση βρίσκεται σε κρίσιµο σηµείο. Η νέα κυβέρνηση πρέπει να αποφασίσει αν θα αποµακρυνθεί από τα σχέδια και τις επιλογές της προηγούµενης κυβέρνησης, αν θα προωθήσει μια προσχηµατικού τύπου «διαβούλευση», όπως και η προηγούµενη. Η υπουργός Περιβάλλοντος διακηρύσσει ότι πρέπει να προηγηθεί και να ολοκληρωθεί η διαδικασία διαβούλευσης και έγκρισης ενός διαφορετικού ΡΣΑ και να ακολουθήσουν οι όποιες επιλογές για τα αναγκαία μεταφορικά έργα. Ο υπουργός Υποδοµών–Μεταφορών–Συγκοινωνιών, µη τολµώντας να στεναχωρήσει τους «νταβατζήδες» εργολάβους–επιχειρηµατίες και να εναντιωθεί στα «αναπτυξιακά» σχέδια του κ. Σουφλιά για τους νέους αυτοκινητόδροµους στην Αττική, υπόσχεται παράταση της διαδικασίας δηµοπράτησης και επαναπροκήρυξη των οδικών έργων µε κάποιες περικοπές στο αρχικό κόστος και κάποιες διαφοροποιήσεις στις αρχικές χαράξεις. Είναι προφανές ότι το όλο ζήτηµα βρίσκεται σε εξέλιξη και επίκειται νέα «διαβούλευση»… ___________________________________________________________________________________________________________________________________ [1]

Δικηγορικός Σύλλογος Αθήνας, Συνέντευξη Τύπου 6/5/09, «Θεσµικό πλαίσιο Υµηττού – Νέοι Οδικοί Άξονες».

# 52

Α-δέσποτες απόψεις

Ιανουάριος 2010

του Πάνου Τότσικα

H «προίκα» του 2004 Και ξαφνικά, εν έτει 2010, η διεθνής κοινή γνώµη ανακάλυψε την ελληνική αναξιοπιστία. Ανακάλυψε τη «δηµιουργική λογιστική», τα ψεύτικα και παραποιηµένα στατιστικά στοιχεία µε τα οποία δηµιουργούσε η Ελλάδα μια διαφορετική εντύπωση για την οικονοµική της κατάσταση. Όλοι φαίνεται πώς αγνοούν ότι η Ελλάδα μπήκε στην Ευρωζώνη, αν και δεν συγκέντρωνε τα κριτήρια που είχαν τεθεί, χάρις στα παραπλανητικά νούµερα που παρέθεσε και που οι ευρωπαίοι «εταίροι» αποδέχτηκαν, αν και γνώριζαν ότι ήταν ψεύτικα. Άλλωστε δεν ήταν µόνο η Ελλάδα που παρέθεσε ψεύτικα στοιχεία… Δεν είναι όµως η πρώτη φορά που η Ελλάδα συγκεντρώνει τα φώτα μιας παγκόσµιας αρνητικής δηµοσιότητας: Το 2004, λίγους μήνες πριν από τη διεξαγωγή των Ολυµπιακών Αγώνων στην Αθήνα, η «διεθνής κοινότητα» κρατούσε την ανάσα της αν θα μπορέσουν τελικά να είναι έτοιµες στην ώρα τους οι ολυµπιακές εγκαταστάσεις και υποδοµές που ήταν απαραίτητες για να γίνουν οι αγώνες. Τότε οι ελληνικές ευρεσιτεχνίες και πατέντες έδωσαν και πήραν, οι εργολάβοι χρέωσαν τα έργα πολύ παραπάνω «λόγω του κατεπείγοντος», θυσιάστηκαν και κάποιοι εργάτες, κυρίως ξένοι, και τελικά «τα καταφέραµε», είπαν. Μίλησαν για τους «επιτυχηµένους Ολυµπιακούς Αγώνες της Αθήνας» και ξέχασαν ότι το πραγµατικό κόστος ήταν 4-5 φορές περισσότερο από το αρχικά προϋπολογισθέν. Ξέχασαν ότι ο φάκελος µε τον οποίο «κέρδισε» η Αθήνα τους Ολυµπιακούς Αγώνες του 2004 ήταν εντελώς διάτρητος, ότι ήταν γεµάτος ψεύτικα στοιχεία, ότι ήταν αναξιόπιστος. Ο σουηδικός λαός θεωρείται από τους πιο φιλειρηνικούς. Όταν όµως του τέθηκε το 1997 το δίληµµα αν θέλει να διεξαχθούν οι Ολυµπιακοί Αγώνες του 2004 στη Στοκχόλµη η απάντηση δόθηκε µε ένα μπαράζ βοµβιστικών εκρήξεων σε αθλητικές εγκαταστάσεις: το κύριο επιχείρηµα των αντιτιθέµενων Σουηδών ήταν ότι οι Ολυµπιακοί Αγώνες θα επιβάρυναν σοβαρά την οικονοµία της χώρας τους και θα περιόριζαν τους πόρους που προορίζονταν για κοινωνικές δαπάνες. Έτσι, µε χαµηλή βαθµολογία στο κριτήριο «λαϊκή αποδοχή», οι Σουηδοί απέτρεψαν τη διεξαγωγή των Ολυµπιακών Αγώνων στη χώρα τους. Μέχρι σήµερα αρνούνται να ενταχθούν στην Ευρωζώνη. Στο Βερολίνο, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η µη διεκδίκηση των Ολυµπιακών Αγώνων τέθηκε ως όρος για τη συνεργασία στις δηµοτικές εκλογές μεταξύ αριστερών και οικολογικών δυνάµεων. Μέχρι σήµερα στο Βερολίνο το ισχυρό αντιολυµπιακό κίνηµα που αναπτύχθηκε απέτρεψε τη διεκδίκηση των περιζήτητων παγκοσµίως Ολυµπιακών Αγώνων… Στη χώρα µας αντιθέτως η «Μεγάλη Ιδέα» των Ολυµπιακών Αγώνων στην Αθήνα άγγιξε τη φαντασία ενός μεγάλου μέρους του ελληνικού λαού. Ο ανεκδιήγητος φάκελος που κατατέθηκε στην ανεκδιήγητη «Διεθνή Ολυµπιακή Επιτροπή» του Σάµαρανκ, των «αθανάτων» και των μαφιόζων, περιείχε στηµένο γκάλοπ όπου το 97,5% των Ελλήνων ήταν υπέρ των Αγώνων στην Αθήνα. Όσοι εναντιώθηκαν θεωρήθηκαν από «αντεθνικά στοιχεία» έως γραφικοί. Τα επιχειρήµατά τους για τις οικονοµικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές επιπτώσεις της διεξαγωγής των Ολυµπιακών Αγώνων στην Αθήνα αποσιωπήθηκαν ή λογοκρίθηκαν. Έτσι, κάποιοι φαίνεται να πέφτουν από τα σύννεφα όταν αντιλήφθηκαν λίγα χρόνια μετά τους Αγώνες ότι το δηµόσιο χρέος και ο δανεισµός είχαν εκτοξευθεί στα ύψη.

# 52

Α-δέσποτες απόψεις

Ιανουάριος 2010

του Πάνου Τότσικα

σκίτσο του Βασίλη Παπαγεωργίου

Το πραγµατικό ωστόσο κόστος της «Επιχείρησης Ολυµπιάδα 2004» δεν το μάθαµε ποτέ. Φρόντισε γι’ αυτό η Γιαννούλα κι ο Σηµίτης, και στη συνέχεια ο Καραµανλής και ο Αλογοσκούφης. Αυτό που ξέρουµε είναι ότι ακόµα πληρώνουµε κι ακόµα χρωστάµε τα κερατιάτικα. Πριν λίγες μέρες κάτι ψέλλισε ο δήµαρχος Αθήνας… Σήµερα η κατάσταση είναι τραγική για τη χώρα. Αυτοί που µας «χάρισαν» τους Ολυµπιακούς Αγώνες του 2004, αυτοί που µας επέβαλαν να αγοράσουµε άχρηστους εξοπλισµούς και πανάκριβα συστήµατα ασφαλείας, αυτοί που παρακολουθούσαν τα τηλέφωνά µας, οι Γερµανοί της Siemens και όσοι εισέπραξαν τις μίζες και τις προµήθειες, μάς μιλάνε για «αναξιοπιστία» της χώρας. Μας ζητάνε να καθηλώσουµε τους ήδη χαµηλούς μισθούς και συντάξεις, να περικόψουµε ακόµη περισσότερο τις κοινωνικές δαπάνες και ταυτόχρονα παίρνουν μέτρα για να στηρίξουν τις τράπεζες που τόσα χρόνια µας ξεζούµιζαν κανονικά. Στο Μόντρεαλ του Καναδά δεν απέκρυψαν ότι οι Ολυµπιακοί Αγώνες ήταν γι’ αυτούς μια οικονοµική καταστροφή. Ακόµα πληρώνουν… Στην Ελλάδα αποκρύπτεται επιµελώς ότι η κατρακύλα της οικονομίας της χώρας ξεκινάει λίγα χρόνια πριν το 2004 και κορυφώνεται σήµερα. Οι εµφανισθέντες «υψηλοί ρυθµοί ανάπτυξης», τα χαµηλά ποσοστά ανεργίας των προηγούµενων χρόνων δεν μπορούν να αποκρύψουν την ουσιαστική «προίκα» των Ολυµπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα, δηλαδή την πραγµατικότητα των τεράστιων ελλειµµάτων, του αχαλίνωτου δανεισµού. Η φούσκα έσπασε. Το ζήτηµα είναι αν και πότε θα ξεχειλίσει το ποτάµι της οργής.