Κοινωνικοί αγώνες στην Ηλιούπολη

Πάνοσ Τότςικασ

Εδώ, κάποτε… Συμβολή ςτην Ιςτορία τησ Ηλιοφπολησ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΗΝ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ

ςειρά «Ίχνη»

Ράνοσ Τότςικασ

Εδϊ, κάποτε… ΢υμβολι ςτθν Ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕ΢ ΢ΣΘΝ ΘΛΙΟΤΠΟΛΘ

ςειρά «Κχνθ»

αφιερϊνεται ςτθ μνιμθ τθσ Βάςωσ

Ο Ράνοσ Τότςικασ ςποφδαςε Ρολιτικζσ και Κοινωνικζσ Επιςτιμεσ ςτθν Ακινα και Αρχιτεκτονικι ςτο Ραρίςι. Συμμετζχει ςε κινιςεισ πολιτϊν που αςχολοφνται με τθν πόλθ και το περιβάλλον. ……………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Επιτρζπεται θ μερικι ι ολικι αναδθμοςίευςθ των κειμζνων αυτοφ του βιβλίου, για μθ εμπορικοφσ λόγουσ, φςτερα από ςυνεννόθςθ με τον ςυγγραφζα. για επικοινωνία (e-mail): ptots@tee.gr 2

Ρεριεχόμενα

ςελ.

Ρρόλογοσ..…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………9 Ρρόλογοσ Κωμά Δρίκου………………………………………………………………………………………………………………………………12

ΕΙ΢ΑΓΩΓΘ………………..………..………………………………………………………………………………………………….……..……………………..15 Λςτορικό μεταβίβαςθσ του «κτιματοσ Καρά»…………………..………..………………………..……………………..16 Συμπεράςματα για το ιδιοκτθςιακό κακεςτϊσ ςτθν Θλιοφπολθ……………………………………18

ΜΕΡΟ΢ ΠΡΩΣΟ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕ΢ 1924-1940……………………………..………………23 Κεφάλαιο Α’: 1924 - Μια νζα πόλθ γεννιζται Από το «κτιμα Καρά» ςτθν Εταιρία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία»…………………..….25 «Συνοικιςμόσ Θλιουπόλεωσ»: Χρονοδιάγραμμα ζργων……………………………….……………..……….27 Δθμιουργία τθσ Ανωνφμου Εταιρίασ Συγκοινωνιϊν Θλιουπόλεωσ…….………….………….….27 1925: Το πρϊτο ςχζδιο τθσ Θλιοφπολθσ……………………………………………………………….…………….…….…….28 Ραρατθριςεισ και ςχόλια για το πρϊτο ςχζδιο τθσ Θλιοφπολθσ………….………….…..……….29 Οι πρϊτεσ αντιπαρακζςεισ μεταξφ Eταιρίασ και οικιςτϊν……………..……………………..……………33 Συμφωνθτικό 14θσ Φεβρουαρίου 1927 μεταξφ Eταιρίασ και οικιςτϊν……………..……….35 Θ πρϊτθ «Εφθμερίδα Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ»……………………………………………………….………………..36 Οι απόψεισ του κινιματοσ των οικιςτϊν……………………………………………………………..………………………….38 Δθμιουργία ςωματείου και εντφπου ελεγχόμενου από τθν Eταιρία…………………………..41 Δικαςτικι αντιπαράκεςθ τθσ «Ζνωςθσ Οικιςτϊν» με τθν Eταιρία………………….……………42 Ανάκλθςθ του ςχεδίου του 1925…………………………………………………………………………………………...……………..45 1928: Ζγκριςθ νζου «Σχεδίου Εξοχικοφ Συνοικιςμοφ Θλιουπόλεωσ»………………..……….46 3

Αναγνϊριςθ Κοινότθτασ Θλιουπόλεωσ…………………………………………………………………………….………………46 1928: Επίςθμθ ςφςταςθ «Ειδικοφ Ταμείου Εφαρμογισ Σχεδίου Ρόλεωσ»…………….47 Σφμβαςθ 956/30.4.1929………………………………………………..……….…………………………………………………...………….….47 1930: Κατάργθςθ του «Ειδικοφ Ταμείου»………………..…………………………………………………………………….48 Κεφάλαιο Β’: Δεκαετία του ’30 - Θ Θλιοφπολθ ςτο προςκινιο Θ Κοινότθτα Θλιοφπολθσ αντικακιςτά το «Ταμείο Ζργων»……………………….………………………51 Θ «Ζνωςθ Οικιςτϊν» ςτθρίηει τθν Κοινότθτα για τθν είςπραξθ οφειλϊν…………….…52 Ο νζοσ Σφλλογοσ Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ «Θ Άμυνα»………………………….…………………….………….53 Θ αντιπαράκεςθ τθσ «Άμυνασ», με τθν Eταιρία «Δρανδάκθσ-Ράγκαλοσ & Σία»……..54 Ραρατείνεται το ηιτθμα τθσ εξόφλθςθσ των οφειλϊν των οικιςτϊν ………………….………55 Σφλλογοσ Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ «Θ Δράςισ»……………………………….…………………….…………………….56 Σφγκρουςθ τθσ εταιρίασ «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία» με τθν Κοινότθτα……….57 Κεφάλαιο Γ’: Οικιςτικι επζκταςθ ςτθν Αγ. Μαρίνα Ειδικι ειςφορά για ζργα ςτον «Λαϊκό Τομζα»…………………………………..……………………………………….61 Μεταβίβαςθ 1.000 ςτρεμμάτων από τουσ Νάςτουσ ςτον Ραφλο Δρανδάκθ………..61 Δικαςτικι αντιπαράκεςθ Ραφλου Δρανδάκθ με κλθρονόμουσ Νάςτου…………………..62 Σφγκρουςθ και ριξθ κλθρονόμων Νάςτου και Ραφλου Δρανδάκθ………….………..………..62 Δωρεά κλθρονόμων Νάςτου προσ τθν Κοινότθτα Θλιουπόλεωσ……………………….………….64 Καταγγελία του Νομάρχθ κατά Κων. Νάςτου για απάτθ………………..……………………………………65 Ραρζμβαςθ οικιςτϊν κατά Ρ. Δρανδάκθ-Κοινότθτασ και υπζρ Κων. Νάςτου…..…66 Θ εφθμερίδα «Λαϊκόν Βιμα» του Αριςτοκλι Λουκίδθ………………………………………….……………..67 Σχετικά με τον «Λαϊκό Οικοδομικό Συνεταιριςμό»………………………………………………….………………68 Εφθμερίδα «Θλιοφπολισ» υπζρ Ραφλου Δρανδάκθ…………………….………………..……….………………70 Ρροκιρυξθ κατοίκων Λαϊκοφ Τομζα (Κοπανά) «διατελοφντων εν εξεγζρςει» …….70 4

Κεφάλαιο Δ’: Αντιπαρακζςεισ ςτθν Κοινότθτα Θλιοφπολθσ 1935: Κεόδωροσ Ραλαμίδθσ - Ζκκεςθ Ρεπραγμζνων Κοινοτικοφ Συμβουλίου…..73 Το ηιτθμα τθσ φδρευςθσ……………………………………………………………………………………………………………………………..75 Το ηιτθμα του θλεκτροφωτιςμοφ………………………………………………………………………….……………………………..76 Το ηιτθμα τθσ οδοποιίασ………………………………………………………………………………………………..…………………………..77 Αίτθμα Συλλόγου Οικιςτϊν «Θ Άμυνα» προσ τον Νομάρχθ……………………..…………….…………78 Ρροςφυγι των οικιςτϊν κατά τθσ επζκταςθσ του Σχεδίου Ρόλεωσ ςτον Δ’ Τομζα…………………………………………………………………….……………………………………………………….……………………….80 1936: Αναφορά του προζδρου τθσ Κοινότθτασ Ραν. Ακαναςόπουλου….....……….…….82 1937: Υπόμνθμα Κεόδωρου Ραλαμίδθ ςτον Ανακριτι……………………………...………………………..83 1937: Ο Γεϊργιοσ Ηολϊτασ πρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ…….…………………………………………………….86 Ρόριςμα Ανακριτικισ Ραραγγελίασ για τον Γ. Ηολϊτα και τον Κ. Ραλαμίδθ………..87 Ο Γεϊργιοσ Ηολϊτασ παραμζνει πρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ………….…………………….…….………89 Καταγγελία του Γεωρ. Ηολϊτα από τον Σφλλογο Οικιςτϊν «Θ Αναγζννθςισ»…...…90 Απάντθςθ Γεωρ. Ηολϊτα ςτθν καταγγελία του Συλλόγου των Οικιςτϊν..…….….………91 Κάτοικοι Θλιοφπολθσ υπζρ Γεωρ. Ηολϊτα, 4θσ Αυγοφςτου και Λωάννθ Μεταξά...91 1938: Διοριςμόσ φιλο-Μεταξικισ Διοικοφςασ Επιτροπισ ςτθν Κοινότθτα……….…….92 Επίλογοσ Ρρϊτου Μζρουσ………………………………………………………………………………………………………………….……..94

ΜΕΡΟ΢ ΔΕΤΣΕΡΟ: ΣΑ ΜΕΣΑΠΟΛΕΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ………………………………………….……..95 Κεφάλαιο Α’: H Κοινότθτα Θλιοφπολθσ ςτισ νζεσ ςυνκικεσ Γαβριζλλα Χαμογεωργάκθ: Θ Θλιοφπολθ καταφφγιο διωγμζνων από τα χωριά….…………………………………………………………95 Τοπικι Αυτοδιοίκθςθ και εκλογζσ……………………………………………….………………….……………….………………96 Εκλογζσ 1954………………………………………………………………………………..…………………………………………………….……….....97 5

Δθμοτικι ιδιοκτθςία……………………………………………………………………………………..………………………………………101 Κλθρονόμοι Δρανδάκθ και άλλοι καταπατθτζσ……………………………………..…………………………..102 1956: Σχζδια ςυρρίκνωςθσ των δθμόςιων κοινόχρθςτων χϊρων πράςινου…….103 Για το ηιτθμα των αυκαίρετων κτιςμάτων……………………………………………………..…………..……………106 1960: Ο πρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ καταγγζλλει τθν ΕΔΑ και καλεί τθν Ε΢Ε………..108 1964: Από τθν Κοινότθτα ςτον Διμο Θλιοφπολθσ….……………………………………………………………..109 Απρίλιοσ 1967: Θ ςτρατιωτικι δικτατορία ςτθν Θλιοφπολθ…………………………………………..110 Ο Διμοσ Θλιοφπολθσ ςτα χρόνια τθσ Χοφντασ……………………………….…………………….………………….111 Ο Κων. Δελαπόρτασ διορίηεται Διμαρχοσ……………………..…...………………..…….……………………………...113 Κεφάλαιο B’: Tα χρόνια τθσ μεταπολίτευςθσ Νζεσ δθμοτικζσ παρατάξεισ και ςχθματιςμοί……………………………….……………………………..……………116 Σχετικά με το ηιτθμα τθσ αποχζτευςθσ………………………………………………………………………………………….118 Σχετικά με το ρζμα τθσ Ρικροδάφνθσ……………………………………………………………………………………………..120 Κεφάλαιο Γ’: O Τμθττόσ ςτο ςτόχαςτρο τθσ «αξιοποίθςθσ» 1950: Ρρϊτθ απόπειρα οικοπεδοποίθςθσ του δάςουσ………………………..………………..………….126 1960: Συνζχεια τθσ διζνεξθσ του Δθμοςίου με τον Νάςτο…………………………………….…………128 Το όραμα τθσ τουριςτικισ ανάπτυξθσ……………………………………………………………….……………………..…….129 1965: «Αςτυνομικά»………………………………………………………………………………………...……………………………..………….131 Αςτυνομικά και Νάςτοι: Θ απόφαςθ 4910/77 του Εφετείου Ακθνϊν …………………….132 Δεκαετία του ’80: Θ πρϊτθ μεγάλθ καταςτροφι του δάςουσ…………….………………..………134 Στθν Θλιοφπολθ θ πρϊτθ «οικολογικι αυτοδικία»……………..………………………………..………..……136 Νεϊτερα ςχζδια «αξιοποίθςθσ» του Υμθττοφ…………………………………………………………….……………138 Διαδθμοτικόσ Συντονιςμόσ πολιτϊν για τθν διάςωςθ του Υμθττοφ…………………………139 Τροποποίθςθ του Ρ.Δ. προςταςίασ του Υμθττοφ…………………………………………………..………………139 6

Σχετικά με τουσ αυτοκινθτόδρομουσ ςτον Υμθττό..…………………………………………...…………………140 Σχετικά με το Κζντρο Υπζρ-υψθλισ Τάςθσ (Κ.Υ.Τ.) ςτον Υμθττό.………………………..……….143 Κεφάλαιο Δ’: Κατοχφρωςθ τθσ δθμόςιασ περιουςίασ Θ Εταιρία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία» ξανά ςτο προςκινιο…………………..…………..147 Οι εξελίξεισ ςτθν διζνεξθ των Νάςτων με το Ελλθνικό Δθμόςιο…………………....………….149 2011: Το δικαςτιριο απορρίπτει τισ αγωγζσ των κλθρονόμων Νάςτου……..…..…….150

ΜΕΡΟ΢ ΣΡΙΣΟ: ΑΝΑΜΝΘ΢ΕΙ΢ ΚΑΙ ΜΑΡΣΤΡΙΕ΢……………………………………….….………….151 Κεφάλαιο Α’: Εδϊ, κάποτε… Γαβριζλλα Χαμογεωργάκθ: «Εκείνα τα χρόνια… ςτθν Θλιοφπολθ»……………….…………151 Αριςτοκλισ Λουκίδθσ: «Θ «Οδφςςεια» τθσ Θλιοφπολθσ»……………………………………….………159 Κεόδωροσ Ραλαμίδθσ, ο πρϊτοσ πρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ Θλιοφπολθσ……………161 Συνζντευξθ του Κανάςθ Λϊλα ςτo περιοδικό «Ακάλυπτοσ Χϊροσ» (1986)……….165 Oι πρϊτεσ ϊρεσ του χουντικοφ πραξικοπιματοσ ςτθν Θλιοφπολθ……………………………175 Θλιοφπολθ 1973: Μακθτικζσ κινιςεισ κόντρα ςτθ Χοφντα……………………………….…………...181 Κϊςτασ Ρουλάδθσ: «Εδϊ ιταν ρζμα»…………………………………………………….………………………..…………….183 Αντρζασ Λάηαρθσ-Καροφςοσ: «Θ Κάτω Θλιοφπολθ πενιντα χρόνια πριν»….….……187 Γιϊργοσ Βοηίκασ: «Θ εκκλθςία τθσ Αγίασ Μαρίνασ και το πανθγφρι τθσ»………..……191 Γιάννθσ Κανελλάκθσ: «Εκκλθςία-τροχόςπιτο διαιρεί τθν Θλιοφπολθ»……………………195 Κεφάλαιο Β’: Δεκαετία ’40-’50 - Αναμνιςεισ και μαρτυρίεσ Γαβριζλλα Χαμογεωργάκθ: «Ρόλεμοσ, Κατοχι, Αντίςταςθ, Εμφφλιοσ»…………………199 Ηωι Ρετροποφλου-Κριτηιλάκθ: «Θ ΕΡΟΝ Θλιοφπολθσ».………………………………..…………………213 Διαμαντισ Μαυροδόγλου: «Ο Λόχοσ του ΕΛΑΣ Θλιοφπολθσ»………………………………………221 Υβόννθ Δεμίρθ – Γιϊργοσ Σταυρόπουλοσ: «Πλοι ςτον Αγϊνα»……………………..….….……..231 7

Οι Ανατολικζσ ςυνοικίεσ τθσ Ακινασ, τον Δεκζμβρθ του 1944………..……………..……………239 Χαρίλαοσ Μθχιϊτθσ: «Δραματικι Ρορεία»……………………………………..…………………….….……………….245 Αγωνιςτζσ τθσ αντίςταςθσ ςτθν Θλιοφπολθ………………………………………….…………..……………………….248

ΜΕΡΟ΢ ΣΕΣΑΡΣΟ: ΚΕΙΜΕΝΑ, ΑΡΘΡΑ, ΢ΤΝΕΝΣΕΤΞΕΙ΢ 1999-2011……249 Αναηθτϊντασ τα ίχνθ των Ρτολεμαίων ςτθν Θλιοφπολθ……………………….……….…………………250 Θ «εμπλοκι» τθσ Αττικισ ςτον Χρεμωνίδειο πόλεμο του… Κοςςυφοπεδίου…….257 Συνζντευξθ για το βιβλίο: «Εδϊ, κάποτε…»……………………………………………………………………………….261 Ελζνθ Ρορτάλιου: «Ζνα πολφτιμο βιβλίο, ενόσ αριςτεροφ πολίτθ».…………….…………..271 Κανάςθσ Τςακίρθσ: «Θ εξζλιξθ των κεωριϊν για τα κοινωνικά κινιματα»………..276 Βιργινία Στεφανοποφλου: «Θ τοπικι ιςτορία ςτθ δευτεροβάκμια Εκπαίδευςθ και το βιβλίο του Ράνου Τότςικα»……….…………..…………..277 Καταγγελία πνευματικισ υποκλοπισ……………………………………………………………..……………….……………..283 Στακμόσ διοδίων ςε χϊρο αρχαιολογικοφ ενδιαφζροντοσ ςτον Υμθττό ……….……...297 Κζςεισ και προτάςεισ για τον Υμθττό…………………………………………………………………………..………….……..303 Εγκαταςτάςεισ τθσ ΔΕΘ ςτον Υμθττό και κοινωνικζσ διεκδικιςεισ………………….………..307 Κζντρο Κοινωνικισ Ραρζμβαςθσ Θλιοφπολθσ……………………………………………………………..…………..313 Διεκδικιςεισ των κλθρονόμων Νάςτου από το Ελλθνικό Δθμόςιο ……………………………317 Συνζντευξθ: «Ασ απομυκοποιιςουμε τισ καταςτάςεισ»……………………………………………… …..327 Δθμοκρατία – Τοπικι Αυτοδιοίκθςθ – Άμεςθ Δθμοκρατία………………………………..…………..343

ΠΑΡΑΡΣΘΜΑ Nτοκουμζντα και κατάλογοσ τοπικϊν κοινωνικϊν φορζων και εντφπων.……....…..345 Βιβλιογραφία………………………………………………………………………………………………………………………………………….………..366 8

Πρόλογοσ Το βιβλίο μου «Κοινωνικοί Αγϊνεσ ςτθν Θλιοφπολθ» αποτελεί ςυνζχεια του βιβλίου μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ» που εκδόκθκε το 2005 από τισ εκδόςεισ ΚΨΜ, το οποίο αναφζρεται τόςο ςτθν αρχαία όςο και ςτθν νεϊτερθ ιςτορία τθσ περιοχισ όπου ςιμερα βρίςκεται θ Θλιοφπολθ, από το «τςιφλίκι Καρά» (1830) και το «μικρό χωρίδιον Καρά» των 94 κατοίκων (1890), ςτθ δθμιουργία τθσ Θλιοφπολθσ (1925) και ςτθν μετεξζλιξι τθσ ςε ζναν από τουσ μεγαλφτερουσ διμουσ τθσ χϊρασ. Στο παρόν ζργο επιχειρείται θ αναηιτθςθ και παράκεςθ τθσ «επίςθμθσ ιςτορίασ» τθσ Θλιοφπολθσ, από το 1925 και μετά, όπωσ προκφπτει μζςα από ςχετικά Ρροεδρικά Διατάγματα που δθμοςιεφτθκαν ςτθν «Εφθμερίδα τθσ Κυβερνιςεωσ», από δικαςτικζσ αποφάςεισ και από αποφάςεισ του τότε Κοινοτικοφ Συμβουλίου. Ακόμθ, επιχειρείται θ ανάδειξθ τθσ «ανεπίςθμθσ ιςτορίασ» τθσ Θλιοφπολθσ, όπωσ προκφπτει από κείμενα, ανακοινϊςεισ, προκθρφξεισ ςυλλογικοτιτων που είχαν δθμιουργιςει οι τότε οικιςτζσ, (Σφνδεςμοι, Σφλλογοι, Σωματεία, Συνεταιριςμοί κ.ά.), από δθμοςιεφματα εφθμερίδων και άλλων εντφπων τθσ εποχισ, από ςυηθτιςεισ που ζκανα με επιλεγμζνα πρόςωπα και από τθν παράκεςθ επιλεγμζνων δθμοςιευμάτων και κειμζνων. Ραρατίκενται μαρτυρίεσ τθσ Γαβριζλλασ Χαμογεωργάκθ που περιλαμβάνονται ςτα εννζα «βιβλιαράκια» τθσ που εκδόκθκαν από το 1987 ζωσ το 2004, τθσ Υβόννθσ Δεμίρθ και του Γιϊργου Σταυροποφλου, ςυνομιλίεσ με αγωνιςτζσ τθσ Εκνικισ Αντίςταςθσ, όπωσ θ Ηωι Ρετροποφλου-Κριτηιλάκθ και ο Διαμαντισ Μαυροδόγλου, ςυνζντευξθ του Κανάςθ Λϊλα ςτο περιοδικό «Ακάλυπτοσ Χϊροσ» (1986), αποςπάςματα από το βιβλίο του Χαρίλαου Μθχιϊτθ «Δραματικι Ρορεία» και από τθν μπροςοφρα «Οι Ανατολικζσ Συνοικίεσ τον Δεκζμβρθ του 1944», μια δθμοςιευμζνθ το 1970 ςυνομιλία του Κάνου Ραπαιωάννου με τον Κεόδωρο Ραλαμίδθ, πρϊτου Ρροζδρου τθσ Κοινότθτασ Θλιοφπολθσ και μια εξιςτόρθςθ του επόμενου Ρροζδρου τθσ Κοινότθτασ Αριςτοκλι Λουκίδθ το 1933, ςτθν εφθμερίδα «Θλιοφπολισ». Ακόμθ, παρατίκενται αποςπάςματα από μαρτυρίεσ δθμοτικϊν παραγόντων για τισ 9

πρϊτεσ ϊρεσ ςτθν Θλιοφπολθ του χουντικοφ πραξικοπιματοσ τθσ 21θσ Απριλίου 1967 κακϊσ και το κείμενο «Νοζμβρθσ 1973: Μακθτικζσ κινιςεισ κόντρα ςτθ Χοφντα». Επίςθσ, παρατίκενται αποςπάςματα κειμζνων του Κϊςτα Ρουλάδθ, του Ανδρζα Λάηαρθ-Καροφςου και του Γιϊργου Βοηίκα που αναδεικνφουν ενδιαφζρουςεσ πτυχζσ τθσ ιςτορίασ τθσ Θλιοφπολθσ, κακϊσ και ζνα ρεπορτάη ςτθν «Ελευκεροτυπία» του Γιάννθ Κανελλάκθ (1980). Τζλοσ, ςτο ΡΑ΢Α΢ΤΘΜΑ, υπάρχουν άρκρα από εφθμερίδεσ του 1926-33 και άλλα ντοκουμζντα τθσ εποχισ. Ζνα ςθμαντικό πρόβλθμα για μζνα, ιταν θ «κακαρευουςιάνικθ» γλϊςςα με τθν οποία είναι γραμμζνα τα δθμόςια-υπθρεςιακά ζγγραφα, οι ανακοινϊςεισ των ςυλλογικοτιτων αλλά και τα δθμοςιεφματα των εντφπων τθσ περιόδου 19251940. Το δίλθμμα που τζκθκε ιταν αν κα μεταφράηονταν ςτθν κακομιλοφμενθ γλϊςςα τα αποςπάςματα των κειμζνων που παρατίκενται, ι κα παρουςιάηονταν ςτθν αυκεντικι τουσ γλϊςςα, με κίνδυνο να μθν γίνονται εφκολα κατανοθτά από όςουσ δεν είναι ςιμερα εξοικειωμζνοι με τθν «κακαρεφουςα» και κυρίωσ από τουσ νζουσ. Κατζλθξα τελικά ςτθν δεφτερθ επιλογι, κεωρϊντασ ότι είναι πολφ ςθμαντικό να ζχουν υπόψθ τουσ οι ενδιαφερόμενοι για τθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ, τθν πρωτότυπθ γραφι, γλϊςςα και περιεχόμενο των ντοκουμζντων που παρατίκενται και όχι μια δικι μου εκδοχι-ερμθνεία των ντοκουμζντων αυτϊν. Ζτςι ακολοφκθςα τθν ςφνταξθ και τθν ορκογραφία των κειμζνων που παρατίκενται, με ελάχιςτεσ δικζσ μου παρεμβάςεισ. Θ δικι μου ςυμβολι ςυνίςταται ςτθν επιλογι των τίτλων των κεφαλαίων και των ενδιάμεςων τίτλων των αποςπαςμάτων που παρατίκενται, ςτον ςφντομο ςχολιαςμό κάποιων απ’ αυτά, κακϊσ και ςτθν εξαγωγι κάποιων ςυμπεραςμάτων. Κλείνοντασ, κα ικελα να ευχαριςτιςω τον φίλο δικθγόρο Κωμά Δρίκο, ο οποίοσ ανζςυρε από κάποιο παλαιοπωλείο το προςωπικό Αρχείο του Σταφρου Κανελλόπουλου και μου το διζκεςε για να το μελετιςω. Ο Σταφροσ Κανελλόπουλοσ, μάχιμοσ προοδευτικόσ δικθγόροσ, υπιρξε νομικόσ ςφμβουλοσ του Συλλόγου Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ «Θ Άμυνα», ο οποίοσ δραςτθριοποιικθκε 10

ζντονα τα χρόνια του ’30 ςτον χϊρο τθσ Θλιοφπολθσ, ςυμβάλλοντασ ςτθν υπεράςπιςθ των δικαιωμάτων των οικιςτϊν κατά τθν αντιπαράκεςι τουσ με τθν Εταιρία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία», με τουσ φερόμενουσ ωσ ιδιοκτιτεσ κλθρονόμουσ Αλεξίου Νάςτου και με διάφορουσ τοπικοφσ παράγοντεσ. Επίςθσ κα ικελα να ευχαριςτιςω για μια ακόμθ φορά τθν Γαβριζλλα Χαμογεωργάκθ για τα πολφτιμα ςτοιχεία που μου παραχϊρθςε, τα οποία προζρχονται από το αρχείο τθσ Κοινότθτασ Θλιοφπολθσ που διζςωςε, αλλά και για τθν δυνατότθτα που μου ζδωςε να ςυμπεριλάβω ς’ αυτόν τον τόμο αποςπάςματα από τα εννζα «βιβλιαράκια» τθσ, με πολφτιμα ςτοιχεία από τθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ. Ακόμθ, κα ικελα να ευχαριςτιςω τθν Ηωι Ρετροποφλου-Κριτηιλάκθ, τον Διαμαντι Μαυροδόγλου,τθν Υβόννθ Δεμίρθ και τον Γιϊργο Σταυρόπουλο για τισ εξαιρετικισ ςθμαςίασ μαρτυρίεσ τουσ, κακϊσ και όλουσ όςουσ ςυνζβαλαν ςτθν ολοκλιρωςθ αυτισ τθσ ζκδοςθσ και πρϊτα απ’ όλουσ τον Στράτο Λωακείμ για τθν ςυμμετοχι του ςτισ ςυνεντεφξεισ και για τθν ςτιριξθ τθσ όλθσ προςπάκειασ. Ράνοσ Τότςικασ Aπρίλιοσ 2013

11

Πρόλογοσ του Θωμά Δρίκου* Ρριν αρκετά χρόνια, ςε μία από τισ ςυνθκιςμζνεσ μου επιςκζψεισ ςτα παλαιοβιβλιοπωλεία τθσ Ακινασ, βρζκθκα μπροςτά ςε μια μεγάλθ μαφρθ ςακοφλα γεμάτθ από ζγγραφα που αφοροφςαν τθν Θλιοφπολθ. Μόλισ είχα τελειϊςει ι τελείωνα τθν ιςτόρθςθ τθσ Γλυφάδασ για τθν περίοδο 1900-1960. Ο φίλοσ, ζμπειροσ, παλαιοβιβλιοπϊλθσ μου εξιγθςε περί τίνοσ πρόκειται και μου είπε ότι, παρ’ ότι είχε απευκυνκεί ςτο Δθμαρχείο τθσ Θλιοφπολθσ, δεν ςυνάντθςε καμία ανταπόκριςθ ι ενδιαφζρον. Το ενδιαφζρον μου για τθν τοπικι ιςτορία τθσ Αττικισ, πζρα από τθν περιοχι τθσ Γλυφάδασ και ο πλοφτοσ των εγγράφων που είδα, με ζκαναν χωρίσ διςταγμό να προβϊ ςτθν αγορά όλων των εγγράφων. Αυτό που μου προξζνθςε μεγάλθ εντφπωςθ είναι ότι ςτο αρχείο του μακαρίτθ, ιδθ από τότε, γνωςτοφ δικθγόρου τθσ Ακινασ Σταφρου Κανελλόπουλου, γιατί περί αυτοφ επρόκειτο, ςυνυπιρχαν αρκετζσ ςπανιότατεσ εφθμερίδεσ τθσ Θλιοφπολθσ τθσ δεκαετίασ 1925-1935. Ράντα είχα μια ζγνοια γι’ αυτό το πλοφςιο αρχείο και κάποια ςτιγμι ςτο μζλλον κα αςχολιόμουν με αυτό ειδικότερα. Θ γνωριμία μου με τον Ράνο Τότςικα κρατάει εδϊ και 20-25 χρόνια, κυρίωσ από τουσ κοινοφσ μασ αγϊνεσ για τθ διάςωςθ και προςταςία του ιςτορικοφ Υμθττοφ. Τον Ράνο τον γνϊριηα από τότε, αλλά τον ζβλεπα αραιά και που. Δεν γνϊριηα το πάκοσ του για τθν ιςτορία του τόπου του, μζχρι που είδα τθ δθμοςίευςθ από αυτόν, του βιβλίου του για τθν Θλιοφπολθ «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ» το 2005. Με κάποια ευκαιρία ςυναντιςεωσ μασ, του μίλθςα για το πιο πάνω Αρχείο και από τότε, και να ικελα να γλιτϊςω από αυτόν, ιταν αδφνατο. Ρροφανϊσ και αντιλιφκθκα ότι το Αρχείο του Σταφρου Κανελλόπουλου είχε βρει τον άνκρωπο του. Με μεγάλθ μου χαρά λοιπόν, του ζδωςα οτιδιποτε ικελε από αυτό το Αρχείο. Θ μελζτθ αυτοφ του Αρχείου ςε ςυνδυαςμό με τισ άλλεσ πθγζσ που γνϊριηε και χρθςιμοποίθςε ο Ράνοσ, ζχουν ςαν αποτζλεςμα μια εκπλθκτικι ςε λεπτομζρειεσ και πλοφτο αφιγθςθ, με πλικοσ ντοκουμζντων, 12

για τθν τοπικι ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ από τθν αρχι τθσ ίδρυςθσ τθσ ςαν ςυνοικιςμοφ το 1925 μζχρι το 1940, λίγο πριν τθν ζναρξθ του Β’ παγκόςμιου πολζμου. Εξ όςων γνωρίηω, πρόκειται για τθν πλζον τεκμθριωμζνθ ιςτόρθςθ περιφερειακοφ Διμου τθσ Ακινασ, μζχρι ςιμερα, για τθν ωσ άνω χρονικι περίοδο. Ο πλοφτοσ των ιςτορικϊν ευρθμάτων, οι ςπάνιεσ τοπικζσ εφθμερίδεσ, τα Ρρακτικά δικαςτικϊν διαδικαςιϊν και κοινοτικϊν ςυμβουλίων, φωτίηουν και αναδεικνφουν ζνα πλικοσ γεγονότων τθσ εποχισ. Οι ςυμμαχίεσ και οι λυκοφιλίεσ του αρχικοφ γαιοκτιμονα τθσ Θλιοφπολθσ Αλεξίου Νάςτου με τον δαιμόνιο αλλά με ιςχνι κεφαλαιακι βάςθ Ραφλο Δρανδάκθ, οι αντιδικίεσ μεταξφ τουσ, τα τεχνάςματα για τθν αποφυγι τθσ καταβολισ του φόρου υπερτιμιματοσ επί τθσ αξίασ των οικοπζδων, οι μζκοδοι για τθν υφαρπαγι του κεφαλαίου του Ταμείου για τθν εκτζλεςθ των ζργων ςτον ςυνοικιςμό, θ πρωτοφανισ δραςτθριότθτα των αγοραςτϊν οικοπζδων και πρϊτων κατοίκων τθσ Θλιοφπολθσ ςτθν κατεφκυνςθ κατοχφρωςθσ των ςυμφερόντων τουσ, θ ανάδειξθ προςϊπων με κεντρικό ρόλο, από τθν τοπικι κοινωνία, ςτθν διαμόρφωςθ των κατευκφνςεων ανάπτυξθσ του ςυνοικιςμοφ και ςτθν επικράτθςθ τθσ μιασ ι άλλθσ απόψεωσ και πλευράσ, αναδεικνφονται με τον καλφτερο δυνατό τρόπο. Αν με καλοφςαν να ςυνοψίςω τθν εξιςτόρθςθ τθσ δθμιουργίασ των περιφερειακϊν Διμων τθσ Ακινασ, μετά το 1922 και μζχρι το 1940, αδίςτακτα κα ζδινα ςτθν Θλιοφπολθ τον τίτλο του «ςυνοικιςμοφ των οικιςτϊν». Ενϊ αντίκετα θ Γλυφάδα είναι ο ςυνοικιςμόσ μιασ θγετικισ ομάδασ 4-5 προςϊπων, το Ψυχικό ο ςυνοικιςμόσ μιασ εταιρίασ, θ Θλιοφπολθ κα μποροφςα να πω ότι είναι θ πιο «ςυμμετοχικι» ι πιο «ςυνδιαμορφωμζνθ» περίπτωςθ. Αυτό που διευκόλυνε τθν ςυμμετοχι τόςων προςϊπων (Δθμ. Τηερεντηοφλιασ, Χαρ. Λοφκοσ, Αρ. Λουκίδθσ, Κεόδ. Ραλαμίδθσ, Λωάν. Καρςαλιάκοσ, Χαρ. Αποςτολόπουλοσ, Αλ. Κωνςταντόπουλοσ, Γ. Ευςτακίου, Ραν. Ακαναςόπουλοσ, Γεϊρ. Ηολϊτασ, ενδεικτικά και μόνον) ςτθ διαμόρφωςθ των καταςτάςεων είναι προφανϊσ θ αδυναμία του Αλεξίου Νάςτου, αρχικοφ ιδιοκτιτθ μζρουσ τθσ ςυνολικισ ζκταςθσ, να προβεί ςε δικι του αποκλειςτικι οικιςτικι αξιοποίθςθ 13

τθσ γθσ, θ προφανισ ιςχνι κεφαλαιακι βάςθ του αρχικοφ του ςυνεταίρου Ραφλου Δρανδάκθ, αλλά και το εφροσ και θ κοινωνικι ςυγκρότθςθ των πρϊτων αγοραςτϊν οικοπζδων και πρϊτων οικιςτϊν τθσ περιοχισ. Λοιπόν με μεγάλθ μου χαρά προλογίηω το βιβλίο αυτό του φίλου μου Ράνου Τότςικα, όντασ βζβαιοσ ότι με αυτό όχι μόνο φωτίηεται θ τοπικι ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ, ιδίωσ ςτα τόςο κρίςιμα χρόνια μεταξφ του 1922 και του 1940, αλλά και ότι ο τόποσ αυτόσ ςτον οποίο πλζον κατοικοφν και διαμζνουν δεκάδεσ χιλιάδεσ άνκρωποι ζχει αποκτιςει πλζον τον απαραίτθτο, για τθν φπαρξθ και διαιϊνιςθ του, τεκμθριωτι και αφθγθτι του.

Κωμάσ Δρίκοσ 1/2/2013

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

*Ο Κωμάσ Δρίκοσ είναι δικθγόροσ, ςυγγραφζασ τθσ μελζτθσ: «Οι πωλιςεισ των Οκωμανικϊν ιδιοκτθςιϊν τθσ Αττικισ 1830-1831» (Ακινα-1994), που θ ζκδοςθ τθσ ςυνοδεφτθκε με τθν πρϊτθ επανζκδοςθ των χαρτϊν τθσ Αττικισ του J. A. Kaupert, του βιβλίου: «Γλυφάδα» (Ακινα-1997 και 2001), κακϊσ και του βιβλίου: «Θ πορνεία ςτθν Ερμοφπολθ το 19οαιϊνα» (Ακινα-2002).

14

ΕΙ΢ΑΓΩΓΘ Από τα ςτοιχεία που παρατίκενται αναλυτικά ςτο βιβλίο μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ» (εκδόςεισ ΚΨΜ, 2005), προκφπτει ότι ςτθν περιοχι που ςιμερα βρίςκεται θ Θλιοφπολθ υπιρχε από τθν εποχι τθσ Τουρκοκρατίασ το «τςιφλίκι Καρά», ςυνολικισ ζκταςθσ, το πολφ 500 ςτρεμμάτων. Το τςιφλίκι θ «κτιμα Καρά», αφοφ πζραςε από διάφορα χζρια μετά το 1830, κατζλθξε το 1922 ςτον κτθνοτρόφο Αλζξιο Νάςτο. Με τθν διαφορά ότι τα αρχικά ςτρζμματα, είχαν «αυγατίςει» και είχαν γίνει πάνω από 12.000 ςτρζμματα, εφ’ όςον ο Αλζξιοσ Νάςτοσ κεωροφςε ωσ ιδιοκτθςία του όλθ τθν ζκταςθ τθσ ςθμερινισ Θλιοφπολθσ, μζχρι τθν κορυφι του Υμθττοφ, περιλαμβανομζνου ακόμθ και του δαςικοφ χϊρου…

1830: «Χοτηζτι» μεταβίβαςθσ του τςιφλικιοφ «Καράσ». (πθγι: περιοδικό «Ευϊνυμοσ»)

15

Ιςτορικό μεταβίβαςθσ του «κτιματοσ Καρά» Σφμφωνα με ςτοιχεία που προζρχονται από δικαςτικζσ αποφάςεισ: 

Το 1830, παρά τθν ζκκλθςι του τότε Κυβερνιτθ Λωάννθ Καποδίςτρια να αγοράςουν Ζλλθνεσ τα κτιματα που μζχρι τότε ανικαν ςε Οκωμανοφσ, το «Κτιμα Καρά» πουλικθκε από τον Τοφρκο ιδιοκτιτθ του α) ςτον Νικόλαο Καπετανάκθ (δυόμιςι ηευγάρια) με τα 315 και 316 χοτηζτια, β) ςτον Λταλό Γαϊτάνο Μοράγια (ενάμιςι ηευγάρι) με το 317 χοτηζτι.



Το 1833, ο Γαϊτάνοσ Μοράγιασ ποφλθςε το μερίδιό του ςτον Δομζνικο Οριγόνε (Συμβόλαιο 11621/1833), ο οποίοσ το μεταβίβαςε ςτον Γουίλιαμ Μπελ-Ανδρζου (Συμβόλαιο 944/4.9.1833). Τθν ίδια χρονολογία, ποφλθςε και ο Νικόλαοσ Καπετανάκθσ το μερίδιο του ςτον Γουίλιαμ Μπελ-Ανδρζου (Συμβόλαιο 29/11/1833). Ωσ όριο του κτιματοσ αναφζρεται το «Tθλεβοφνι». Τα Συμβόλαια αυτά, επικυρϊκθκαν από τθν Δθμογεροντία Ακθνϊν.



Το 1834, ο Γουίλιαμ Μπελ-Ανδρζου, ποφλθςε ςτον Βρετανό Κάρολο Βρζςβιντη, ολόκλθρο το «Κτιμα Καρά» (Συμβόλαιο 3781/390/26.6.1834 του Δθμοςίου Μνιμονοσ Ναυπλίου Χαράλαμπου Ραπαδόπουλου) το οποίο ορίηεται ότι ςυνορεφει με το «Hμίκιο όροσ».



Το 1836, θ «Επιτροπι επί των κατά τθν Αττικι και Εφβοια Οκωμανικϊν Κτθμάτων» με τισ αποφάςεισ τθσ 58, 59, 60 τθσ 14/3/1836, φζρεται ότι ενζκρινε τισ πωλιςεισ του 1830 και αναγνωρίςκθκαν ωσ αρχικοί ιδιοκτιτεσ οι Ν. Καπετανάκθσ και Γαϊτάνοσ Μοράγιασ.



Το 1866, ο Κάρολοσ Βρζςβιντη, ποφλθςε το «Kτιμα Καρά» ςτον ναφαρχο Λωάννθ Σωτθριάδθ (Συμβόλαιο 355/1866 του Συμβολαιογράφου Ακθνϊν Κοςμά Κοκκίδθ). Αυτόσ πζκανε το 1874 και το «Κτιμα Καρά» περιιλκε ςτα πζντε παιδιά του κατά ποςοςτό 1/5 εξ αδιαιρζτου ςτο κακζνα.



Το 1877, οι κλθρονόμοι Σωτθριάδθ το μεταβίβαςαν ςτθν Λςαβζλλα ςφη. Αλεξάνδρου Σκουηζ (Συμβόλαιο 24653/30.4.1877 του Συμβολαιογράφου Ακθνϊν Γεωργ. Αντωνιάδθ). Το «Κτιμα Καρά» φαίνεται ότι κείται «κατά»

16

τουσ πρόποδεσ τθσ Δυτικισ πλευράσ του Υμθττοφ και ότι ςυνορεφει με το «Προσ Υμθττόσ». 

Το 1914, θ Λςαβζλλα Σκουηζ δϊριςε το «Κτιμα Καρά» ςτον ςφηυγο και τα τρία παιδιά τθσ (Δωρθτιριο Συμβόλαιο 7014/26.3.1914, Συμβολαιογράφου Ακθνϊν Κεόδ. Τςάκωνα), οι οποίοι το ποφλθςαν ςτον ομογενι εκ ΢ουμανίασ, Μιλτιάδθ Σκουφι, (Συμβόλαιο 31742/18.7.1914, Συμβολαιογράφου Ακθνϊν Θλ. Τςοκά) εκτόσ από δφο τεμάχια αγρϊν ζκταςθσ 38.793 ςτρ. και 22 ςτρ. τα οποία είχαν πουλθκεί προθγουμζνωσ ςτον Ραν. Μαλτςινιϊτθ (Συμβόλαια 45378/1908 και 7587/1914).



Το 1918, ο Αλζξιοσ Νάςτοσ μίςκωςε από τον Μιλτ. Σκουφι, το «Κτιμα Καρά» το οποίο, ςφμφωνα με το Μιςκωτιριο Συμβόλαιο ανζρχεται ςε 12.775 ςτρ. (Συμβόλαιο 36467/13.8.1918, Συμβολαιογράφου Θλ.Τςοκά). Το ςυμβόλαιο αυτό χαρακτθρίηεται ωσ «τουλάχιςτον φποπτο και διάτρθτο», από τθν απόφαςθ 23/1997 του Ειςαγγελζα Εφετϊν Ακθνϊν Γεωργίου Σανιδά.



Το 1919, οι 41 καλλιεργθτζσ του «Κτιματοσ Καρά» ηιτθςαν τθν απαλλοτρίωςι του υπολογίηοντασ τθν ζκταςθ ςε 14.000 ςτρ. Το κτιμα κθρφχκθκε απαλλοτριωμζνο με το Βαςιλικό Διάταγμα 24.9.1920, μαηί με άλλα 42 μεγάλα αγροκτιματα τθσ Αττικισ. Τελικά με τθν απόφαςθ 78592/1922 του Υπουργοφ Γεωργίασ, θ απαλλοτρίωςθ του Κτιματοσ δεν ολοκλθρϊκθκε.



Στισ 28/7/1921, υπεγράφθ προςφμφωνο αγοραπωλθςίασ του «Κτιματοσ Καρά» μεταξφ Μιλτ. Σκουφι και Αλεξίου Νάςτου αντί 600.000 δρχ. (Ρράξθ 35133/1921), το οποίο προςδιορίηεται: «κατά τθ δυτικι πλευρά του Υμθττοφ κείμενον αγροτικόν κτιμα όςθσ εκτάςεωσ κι αν είναι, ι κατά τα γνωςτά αυτοφ όρια».



Το 1922, οι κλθρονόμου Μιλτ. Σκουφι ποφλθςαν το «Κτιμα Καρά» ςτον Αλζξιο Νάςτο (Συμβόλαιο 3611/3.12.1922, Συμβoλαιογράφου Ακθνϊν Βας. Λαχανά), το οποίο εμφανίηεται να ζχει ζκταςθ 12.770 ςτρ. Και προςδιορίηεται ωσ «όριον το όροσ Υμθττόσ». Στθν κυριότθτα των κλθρονόμων Σκουφι παρζμειναν δφο τμιματα: α) το εκκλθςάκι του Αγ.

17

Γεωργίου με τθν γφρω απ’ αυτό ζκταςθ 5 ςτρεμ. και β) ζκταςθ 5 ςτρ. ςτο «Koντοπιγαδο» βόρεια του υπάρχοντοσ λατομείου του «Κτιματοσ Καρά», με πρόςωπο επί τθσ οδοφ Βουλιαγμζνθσ. 

Από το 1923 ζωσ το 1929 (ςφμφωνα με τον δικθγόρο τθσ οικογζνειασ Νάςτου, Γ. Ηαχαρόπουλο): «…ο Αλ. Νάςτοσ πουλά τθν υψθλι κυριότθτα 300 περίπου ςτρεμμάτων αμπελιϊν ςτουσ εμφυτευτζσ τουσ και 2700 ςτρ. περίπου ςτθν Εταιρεία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία». Το 1929 πζκανε ο Αλζξιοσ Νάςτοσ και οι κλθρονόμοι του φορολογικθκαν για 9473 ςτρ. του κτιματοσ που είχαν απομείνει…».

΢υμπεράςματα για το ιδιοκτθςιακό κακεςτϊσ ςτθν Θλιοφπολθ Συνοπτικά, μποροφμε να ποφμε ότι ςτθν Θλιοφπολθ γφρω ςτα 1920 καταγράφεται θ «κλαςικι» περίπτωςθ ιδιοποίθςθσ δθμόςιασ γθσ, μζςω διαδοχικϊν επεκτάςεων μιασ αρχικισ ιδιοκτθςίασ. Ππωσ αναφζρεται ςτθν απόφαςθ 23/1997 του Ειςαγγελζα Εφετϊν Ακθνϊν Γ. Σανιδά: «…α) Το κτιμα (τςιφλίκι) «Καράσ» είχε ζκταςθ θ οποία δεν υπερζβαινε τα 1.000 ςτρζμματα. Αυτι θ ζκταςθ μετεβιβάηετο κατά κυριότθτα νομι και κατοχι με τα ςυνταγζντα ςυμβόλαια μζχρι το ζτοσ 1922 ιτοι μζχρι τθν υπογραφι και του υπϋ αρικμ. 3611/3-12-1922 ςυμβολαίου του ςυμβολαιογράφου Θλία Λαχανά και αυτι θ ζκταςθ μετεβιβάςκθ κατά κυριότθτα νομι και κατοχι με το ανωτζρω ςυμβόλαιο υπό των κλθρονόμων του Μιλτιάδθ Σκουφι ςτον Αλζξιο Νάςτο. β) Θ ανωτζρω ζκταςθ των χιλίων περίπου ςτρεμμάτων είχε δυτικό όριο τθ ςθμερινι οδό Βουλιαγμζνθσ και εκτεινόμενθ προσ ανατολάσ κατελάμβανε τμιμα του ςθμερινοφ Διμου Θλιουπόλεωσ. γ) Μετά τθν με το ανωτζρω υπ’ αρικμ. 3611/1922 ςυμβόλαιο του ςυμβολαιογράφου Θλία Λαχανά αγορά του κτιματοσ «Καράσ» ι και ολίγον πρότερο, ο Αλζξιοσ Νάςτοσ, ο οποίοσ ιταν και μιςκωτισ τμθμάτων του ρθκζντοσ 18

κτιματοσ, ιρχιςε να εκδθλϊνει πρόκεςθ καταπατιςεωσ και ςφετεριςμοφ εκτάςεων μθ μεταβιβαςκειςϊν με το ρθκζν υπ’ αρικμ. 3611/1922 ςυμβόλαιο και ανθκουςϊν ςτο Δθμόςιο, ςτο οποίο περιιλκε μετά τθν απελευκζρωςθ εκ του Τουρκικοφ ηυγοφ. Τθν αρωγι δια τθν υλοποίθςθ τθσ τοιαφτθσ προκζςεωσ προςζφερε κατϋ αρχάσ θ εταιρεία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία Ο.Ε.» με τθ ςφνταξθ τθσ υπ’ αρικμ.

364/1925 πράξεωσ του ςυμβολαιογράφου Θλία Δθμθτριάδθ και των εισ εκτζλεςθ αυτισ ςυνταγζντων υπ’ αρικμ. 545/1925, 962/1925, 1265/1925, 1265/1925, 2033/1926 και 299/1928 ςυμβολαίων του αυτοφ ςυμβολαιογράφου με τα οποία αφϋ ενόσ ενεφανίςκθ το κτιμα «Καράσ» να ζχει ανατολικό όριο τθν κορυφογραμμι του Υμθττοφ και ζκταςθ 13.000 περίπου ςτρεμμάτων και αφϋ ετζρου μετεβιβάςκθ υπό του Αλεξίου Νάςτου προσ τθν εταιρεία «Δρανδάκθσ– Ράγκαλοσ και Σία Ο.Ε.» ζκταςθ τριϊν χιλιάδων περίπου ςτρεμμάτων. Ζτςι με τθν ζνταξθ τθσ ρθκείςθσ υπ’ αρικμ. 364/1925 πράξεωσ και των εισ εκτζλεςθ αυτισ υπογραφζντων ωσ άνω ςυμβολαίων κατζςτθ πλζον ανάγλυφοσ και απτι θ πρόκεςθ και ο ςτόχοσ καταπατιςεωσ και ςφετεριςμοφ εκτάςεων του Δθμοςίου, ο οποίοσ μζχρι τινοσ επετεφχκθ από κοινοφ υπό του Αλεξίου Νάςτου και των μελϊν τθσ εταιρείασ «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία Ο.Ε.». Ρεραιτζρω τθν προςπάκεια καταπατιςεωσ και ςφετεριςμοφ εκτάςεων του Δθμοςίου μετά το ζτοσ 1929 ςυνζχιςαν και επζτυχαν οι κλθρονόμοι του Αλεξίου Νάςτου, κατϋ αρχάσ με τθν υπογραφι του ρθκζντοσ υπ’ αρικμ. 4499/1938 ςυμβολαίου του ςυμβολαιογράφου Ακθνϊν Λωάννου Καρτςοφνθ και ετζρων εν ςυνεχεία ςυμβολαίων. Ο τρόποσ με τον οποίο το Δθμόςιο υπεραςπίηεται τα δίκαιά του και διατί όχι ενεχομζνθ ςυνδρομι επιόρκων οργάνων τθσ δθμόςιασ Διοικιςεωσ δεν είναι άςχετα με το γεγονόσ ότι οι επιδιϊξαντεσ τον ςφετεριςμό δθμοςίων εκτάςεων φερομζνων ωσ αποτελουςϊν κατϋ αυτοφσ τμιμα του κτιματοσ «Καράσ» είχαν εν πολλοίσ επιτφχει το ςτόχο των μζχρι το ζτοσ 1984, όταν εξεδόκθ θ ρθκείςα απόφαςθ του Υπουργοφ Οικονομικϊν.

19

δ) Ο Αλζξιοσ Νάςτοσ ουδεμίασ εκτάςεωσ ιταν νομεφσ και κφριοσ μετά τθ μεταβίβαςθ προσ τθν εταιρεία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία Ο.Ε.» τριϊν χιλιάδων περίπου ςτρεμμάτων, τα οποία απετζλεςαν το αρχικό τμιμα του ςθμερινοφ Διμου Θλιουπόλεωσ και με τθ μεταβίβαςθ των οποίων εκαλφφκθ κατά πολφ θ ζκταςθ των χιλίων ςτρεμμάτων τα οποία κατελάμβανε το κτιμα «Καράσ» και των οποίων και μόνο ζγινε κφριοσ με τθν αγορά δυνάμει του ρθκζντοσ 3611/1922 ςυμβολαίου. ε) Κζμα κτιςεωσ κυριότθτοσ υπό του Αλεξίου Νάςτου και των δικαιοδόχων του, εν οίσ και οι ανακόπτοντεσ, δια χρθςικτθςίασ, επί των πζραν των χιλίων περίπου ςτρεμμάτων εκτάςεων, οι οποίεσ δεν αποτελοφν τμιμα του κτιματοσ «Καράσ» και τισ οποίεσ κατζλαβαν και κατεπάτθςαν παρανόμωσ και αυκαιρζτωσ οι ανωτζρω, δεν δφναται να τεκεί. Τοφτο διότι αυτι, ςυντρεχοφςθσ και τθσ καλισ πίςτεωσ, κα ζδει να είχε ςυμπλθρωκεί μζχρι το ζτοσ 1915. Ππωσ όμωσ εξετζκθ ανωτζρω θ αυκαίρετοσ και παράνομοσ κατάλθψθ των δθμοςίων εκτάςεων ιρχιςε μετά το ζτοσ 1922 ι ολίγον πρότερον, οπωςδιποτε πάντωσ μετά το ζτοσ 1915 και ςτ) Ουδζποτε ο Αλζξιοσ Νάςτοσ και οι δικαιοφχοι του, εκτιςαντο κυριότθτα, νομι και κατοχι επί τθσ ανθκοφςθσ ςτο Δθμόςιο επιδίκου εκτάςεωσ...». …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

επιςιμανςθ: Στθν απόφαςθ 8443/2000 του Εφετείου Ακθνϊν (8ο τμιμα) εμφανίηεται ο κτθνοτρόφοσ Κων. Νάςτοσ, να είναι από το 1882, μιςκωτισ χορτονομισ του κτιματοσ (Συμβόλαιο 29391/15.4.1882) και ότι από το 1889, οι γιοι του Αλζξιοσ και Λωάννθσ, μίςκωςαν όλθ τθν χορτονομι του κτιματοσ (Συμβόλαιο 1457/1-4-1889). Είναι προφανζσ ότι τα ςυμβόλαια αυτά –των οποίων θ εγκυρότθτα πρζπει να ελεγχκεί– εμφανίςτθκαν προκειμζνου να υποςτθριχκεί, ότι οι πρόγονοι του Νάςτου είχαν χρθςικτθςία τθσ ευρφτερθσ περιοχισ, πζραν του «Κτιματοσ Καρά», από το… 1882. Από τισ αρχζσ τθσ δεκαετίασ του 1950 θ αςυδοςία των καταπατθτϊν αρχίηει να περιορίηεται, χάρισ ςτθ ςκεναρι ςτάςθ του Υπουργείου Γεωργίασ και τθσ τότε 20

Κοινοτικισ Αρχισ Θλιουπόλεωσ. Ζτςι αποτρζπεται θ ρυμοτόμθςθ του δαςικοφ χϊρου του Υμθττοφ, δθμιουργοφνται όμωσ μερικοί πυρινεσ μικροαυκαιρετοφχων και μικροκαταπατθτϊν οι οποίοι τα επόμενα χρόνια ςυςπειρϊνονται ςε «ομάδα πίεςθσ» και απαιτοφν μζχρι ςιμερα τθν ζνταξθ ςτο ςχζδιο πόλεωσ τθσ διακατεχόμενθσ δθμόςιασ δαςικισ περιοχισ, που εμφανίηουν ωσ ιδιοκτθςία τουσ. Θ διζνεξθ ωςτόςο των κλθρονόμων του Νάςτου με τον Συνεταιριςμό των Αςτυνομικϊν και θ απόφαςθ του Εφετείου Ακθνϊν 4910/1977, οδθγεί ςε μια νζα τροπι το ηιτθμα του ιδιοκτθςιακοφ κακεςτϊτοσ ςτθν Θλιοφπολθ. Θ διοικθτικι αποβολι των καταπατθτϊν και θ καταγραφι ωσ δθμοςίων κτθμάτων όλων των ακινιτων που δεν είχε προλάβει να πωλιςει ο Νάςτοσ και οι κλθρονόμοι του θ οποία διατάςςεται το 1982 επί Υπουργείασ Μ. Δρεττάκθ και υλοποιείται το 1985 επί Υπουργείασ Δθμ. Δθμοςκενόπουλου, διαμορφϊνει μια νζα κατάςταςθ. Καταγράφονται ωσ Δθμόςια ακίνθτα γφρω ςτα 330 ςτρζμματα εντόσ Σχεδίου Ρόλεωσ, μζροσ των οποίων, ο φορζασ του Δθμοςίου ο οποίοσ τα διαχειρίηεται, δθλαδι θ Κτθματικι Εταιρεία του Δθμοςίου (Κ.Ε.Δ.), τα παραχωρεί ςτο Διμο Θλιοφπολθσ, ςτον Ο.Σ.Κ. για ανζγερςθ ςχολείων, ςτο Υπουργείο Υγείασ και Ρρόνοιασ για ανζγερςθ Βρεφονθπιακϊν Στακμϊν, κακϊσ και ςε μια ςειρά άλλουσ φορείσ δθμόςιουσ ι ιδιωτικοφσ. Θ αξιοποίθςθ των οικοπζδων του Δθμοςίου από τουσ φορείσ ςτουσ οποίουσ παραχωρικθκαν, άλλοτε γίνεται με τον καλφτερο τρόπο και άλλοτε με τον χειρότερο. Σε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ, θ Κ.Ε.Δ. νοικιάηει ι παραχωρεί οικόπεδα του Δθμοςίου ςε ιδιϊτεσ ι ιδιωτικοφσ φορείσ, δθμιουργϊντασ ποικίλα ερωτθματικά και αντιδράςεισ.

21

Απόςπαςμα Χάρτθ των περιχϊρων τθσ Ακινασ. Τοπογραφικι αποτφπωςθ Γερμανϊν επιςτθμόνων με επικεφαλισ τον J. Kaupert. (Βιβλιογραφικό Λνςτιτοφτο Λειψίασ, 1881)

22

ΜΕΡΟ΢ ΠΡΩΣΟ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕ΢ ΢ΣΘΝ ΘΛΙΟΤΠΟΛΘ 1924-1940 Θ δεκαετία του ϋ20 είναι πλιρθσ ςθμαντικϊν γεγονότων για τθν πολιτικι κατάςταςθ ςτθ χϊρα μασ. Ξεκινά με τθν τυχοδιωκτικι ςτρατιωτικι εκςτρατεία ςτθν Μικρά Αςία και τθν καταςτροφι που ακολουκεί το καλοκαίρι του 1922. Χιλιάδεσ ςτρατιϊτεσ και πολίτεσ νεκροί, εκατοντάδεσ χιλιάδεσ πρόςφυγεσ, ξεριηωμζνοι απϋ τα ςπίτια τουσ, να ψάχνουν να βρουν ζνα καινοφργιο τόπο να ριηϊςουν. Οι εξελίξεισ είναι ραγδαίεσ. Ο βαςιλιάσ Κωνςταντίνοσ εκδιϊκεται και ζξθ από τουσ υπεφκυνουσ τθσ μικραςιατικισ τραγωδίασ εκτελοφνται ςτο Γουδί. Μια ςτρατιωτικι επιτροπι υπό τον Νικόλαο Ρλαςτιρα, αναλαμβάνει ςε πολφ δφςκολεσ ςυνκικεσ να αντιμετωπίςει τα ςυςςωρευμζνα προβλιματα που προκφπτουν. Τον Λανουάριο του 1924 επανζρχεται ο Ελευκζριοσ Βενιηζλοσ από το εξωτερικό, ςχθματίηει νζα κυβζρνθςθ και αναλαμβάνει τθν πρωκυπουργία, από τθν οποία παραιτείται για «λόγουσ υγείασ» ενάμιςι μινα αργότερα και αναχωρεί για τθν Ελβετία. Ζτςι ανοίγει ο δρόμοσ για μια βραχφβια δθμοκρατικι κυβζρνθςθ υπό τον Αλζξ. Ραπαναςταςίου και τθν ανακιρυξθ τθσ αβαςίλευτθσ δθμοκρατίασ, φςτερα από δθμοψιφιςμα. O ναφαρχοσ Ραφλοσ Κουντουριϊτθσ ορκίηεται Ρρόεδροσ τθσ Δθμοκρατίασ. Ακολουκοφν οι επίςθσ βραχφβιεσ κυβερνιςεισ Κεμ. Σοφοφλθ και Ανδρ. Μιχαλόπουλου και το 1925 αναλαμβάνει πραξικοπθματικά τθν πρωκυπουργία ο ςτρατθγόσ Κεόδωροσ Ράγκαλοσ, o oποίοσ ανατρζπεται το 1926 από τον «Βενιηελικό» ςτρατθγό Γεϊργιο Κονδφλθ. Το 1927, από «Βενιηελογενείσ» και «αντι-Βενιηελικοφσ» ςχθματίηεται «οικουμενικι» κυβζρνθςθ υπό τον Ανδρ. Ηαΐμθ και το 1928 επανζρχεται ςτθν πρωκυπουργία ο Ελ. Βενιηζλοσ ζωσ το 1932. Στθ ςυνζχεια ζχουμε τθν κατάρρευςθ του «Βενιηελιςμοφ», το Κίνθμα του ’35 και τθν επιβολι τθσ δικτατορίασ του Λωάννθ Μεταξά τθν 4 θ Αυγοφςτου 1936, μζχρι τθν κιρυξθ του Ζλλθνο-Λταλικοφ Ρολζμου ςτισ 28 Οκτωβρίου 1940.

23

Τθν ίδια περίοδο, ζνα ςθμαντικό μζροσ απϋ τουσ πρόςφυγεσ τθσ Μικράσ Αςίασ, ζχουν ςυςςωρευτεί ςτα περίχωρα τθσ Ακινασ και του Ρειραιά. Αρχικά δθμιουργοφνται εκτεταμζνεσ παραγκουπόλεισ και ςτθν ςυνζχεια, νζοι ςυνοικιςμοί και προάςτια: Νζα Λωνία, Νζα Φιλαδζλφεια, Νζα Χαλκθδόνα, Αιγάλεω, Νίκαια, Δραπετςϊνα κ.ά. (βόρειο-δυτικά) και Καιςαριανι, Βφρωνασ, Υμθττόσ, Νζα Σμφρνθ, Δουργοφτι κ.ά. (νότιο-ανατολικά). Ρζρα από τουσ πρόςφυγεσ, τθν περίοδο αυτι, ςτθν Ακινα ςυρρζουν νζοι κάτοικοι. Αυτό αποτελεί μια μοναδικι ευκαιρία ςε οριςμζνουσ επιτιδειουσ επιχειρθματίεσ να ξεκινιςουν ζνα μεγάλθσ κλίμακασ οικοπεδεμπόριο, δθμιουργϊντασ κάποιουσ ιδιωτικοφσ ςυνοικιςμοφσ-προάςτια τθσ Ακινασ. Μζςα ς’ αυτζσ τισ ςυνκικεσ δθμιουργείται και διαμορφϊνεται θ Θλιοφπολθ.

Απόςπαςμα Χάρτθ με τθν ζνδειξθ «Καράσ» ςτθ κζςθ τθσ ςθμερινισ Θλιοφπολθσ. Οδθγόσ τθσ Αττικισ (εκδοτικόσ οίκοσ «Ελευκερουδάκθσ», 1923) 24

Κεφάλαιο Α’: 1924 - Μια νζα πόλθ γεννιζται Από το «Κτιμα Καρά» ςτθν Εταιρία «Δρανδάκθσ–Πάγκαλοσ και ΢ία» Το 1924, ο Αλζξιοσ Νάςτοσ παραχωρεί αρχικά 1.030 και ςτθ ςυνζχεια 3.000 ςτρζμματα –που τα κεωρεί «μζροσ του τμιματοσ Καρά»– ςτθν ομόρρυκμθ «Ελλθνικι Εταιρία Αςτικϊν και Αγροτικϊν Συνοικιςμϊν Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία Ο.Ε.». Θ «Εταιρία», με βάςθ το πολεοδομικό ςχζδιο του αρχιτζκτονα Αριςτομζνθ Βάλβθ που είχε ςπουδάςει ςτθν Καρλςροφθ τθσ Γερμανίασ, προχωρά ςτθν δθμιουργία του «Συνοικιςμοφ Θλιουπόλεωσ», με βάςθ τισ αρχζσ των ευρωπαϊκϊν κθπουπόλεων. Ππωσ αναφζρεται ςε ζνα από τα πρϊτα διαφθμιςτικά φυλλάδια τθσ Εταιρίασ (1924): «…Ο ΢πλνηθηζκφο Ζιηνππφιεσο εθηείλεηαη αξηζηεξά θαη δεμηά ηεο νδνχ Καξά, δχν ρηιηφκεηξα πεξίπνπ απφ ηαο ζηήιαο ηνπ Οιπκπίνπ Γηφο, θαη αξηζηεξά ηεο νδνχ Βνπιηαγκέλεο. Ο ηξφπνο ηεο ζπγθξνηήζεσο θαη ηεο νξγαλψζεψο ηνπ παξέρεη αζθαιείο εγγπήζεηο φηη εληφο ηνπ έηνπο ν ΢πλνηθηζκφο νχηνο ζ’ απνβή κία ησλ σξαηνηέξσλ ζπλνηθηψλ ηεο Πξσηεπνχζεο». Σφμφωνα με το φυλλάδιο τθσ Εταιρίασ «ελ ηε επηζπκία απηήο φπσο δηεπθνιχλε εηο ηνπο νηθηζηάο ηελ αλέγεξζε νηθηψλ, ε Δηαηξία δέρεηαη φπσο ζρεδφλ νιφθιεξνο ε αμία ησλ νηθνπέδσλ ηε θαηαβιεζεί εληφο εηθνζαεηίαο εηο κεληαίαο ηνθνρξεσιπηηθάο δφζεηο. Σα έξγα, ηα νπνία ε Δηαηξία ζα εθηειέζε θαζνξίζζεθαλ σο εμήο: 1. Ζ εγθαηάζηαζηο ειεθηξηθήο γξακκήο απ’ Αζελψλ κέρξη ηνπ ΢πλνηθηζκνχ.

2. Ζ ζθπξφζηξσζηο θαη πηζζφζηξσζηο Λεσθφξνπ απ’ Αζελψλ κέρξη ηνπ ΢πλνηθηζκνχ.

3. Ζ ζθπξφζηξσζηο θαη πηζφζηξσζηο ησλ Λεσθφξσλ θαη θεληξηθψλ νδψλ ηνπ ΢πλνηθηζκνχ.

4. Ζ εγθαηάζηαζηο Δξγνζηαζίνπ Ζιεθηξνθσηηζκνχ.

5. Ζ αλέγεξζηο δεμακελψλ θαη ε εγθαηάζηαζηο δηθηχνπ δηαλνκήο χδαηνο.

6. Ζ δη’ ππνλφκσλ εμαζθάιηζηο ηεο απνρεηεχζεσο».

25

Ακόμθ ςτο ίδιο φυλλάδιο αναφζρεται: «…Ζ Δηαηξία ζα πξνζπκνπνηεζή λα εθηειέζε ηνηαχηαο νηθνδνκάο επί ηε βάζε πξνυπνινγηζκψλ, νίηηλεο ζ’ αλαθνηλσζψζη πξνο ηνπο νηθηζηάο δη’ εηδηθήο εγθπθιίνπ. Ζ αμία ησλ νηθνδνκψλ ζα πιεξψλεηαη σο εμήο: -

40% πξν ηεο αλεγέξζεσο ηεο νηθίαο…

-

30% εληφο εηθνζαεηίαο ρξεσιπηηθψο, ππφ ηχπνλ δαλείνπ επί πξψηε ππνζήθε, πξνο 9%...

-

30% εληφο εηθνζαεηίαο ρξεσιπηηθψο ππφ ηχπνλ δαλείνπ επί δεπηέξα ππνζήθε, πξνο 9%...

Δμαίξνκελ φισο ηδηαηηέξσο ην επλντθφλ ησλ φξσλ, πθ’ νχο νη πξψηνη νηθηζηαί θαινχληαη λα κεηάζρσζη ηνπ ππξήλνο ηνπ ΢πλνηθηζκνχ καο. Με κηθξάλ θαηαβνιήλ εμαζθαιίδνπλ νηθφπεδνλ επί ηνπ νπνίνπ εληφο ειαρίζησλ κελψλ ζα έρνπλ πξαγκαηνπνηήζε θέξδνο δεθάδσλ ρηιηάδσλ δξαρκψλ ιφγσ ηεο ηαρείαο αλαηηκήζεσο ησλ γεπέδσλ ηεο Δηαηξείαο, ήηηο ζα επαθνινπζήζε αζθαιψο ηελ έλαξμηλ ηεο απνηθνδνκήζεσο Με ρξεσιχζηνλ δε θαηά ηα ηξία ηέηαξηα θαηψηεξνλ ηνπ ζεκεξηλνχ ελνηθίνπ, δχλαηαη λα πξαγκαηνπνηήζνπλ ην φλεηξνλ ηεο απνθηήζεσο ηδίαο ζηέγεο…». Αξίηει να επιςθμάνω μια από τισ πρϊτεσ διαφθμίςεισ τθσ Εταιρίασ «Δρανδάκθσ– Ράγκαλοσ και Σία»: «ΠΧ΢ ΘΑ ΓΖΜΗΟΤΡΓΖ΢ΔΣΔ ΑΚΟΠΧ΢ ΜΗΑ ΜΗΚΡΖ ΠΡΟΗΚΑ ΓΗΑ ΣΟ ΚΟΡΗΣ΢Η ΢Α΢ – ΑΓΟΡΑ΢ΑΣΔ ΜΔ ΓΟ΢ΔΗ΢ ΔΝΑ ΟΗΚΟΠΔΓΟΝ ΔΗ΢ ΣΟΝ ΢ΤΝΟΗΚΗ΢ΜΟΝ ΖΛΗΟΤΠΟΛΔΧ΢ – Σνπνζεζία έμνρνο κε ζέαλ νιφθιεξνλ ηνλ ΢αξσληθφλ θφιπνλ – Νεξφ ππέξνρν θαη άθζνλν – ΢ΤΓΚΟΗΝΧΝΗΑ ΣΑΚΣΗΚΖ (αλά εκίζεηαλ ψξαλ. ΢ηάζηο φπηζζελ Παλεπηζηεκίνπ, ιεσθφξνο Αθαδεκίαο) – ΓΗΑΣΗΘΔΝΣΑΗ ΜΔΥΡΗ ΣΔΛΟΤ΢ ΓΔΚΔΜΒΡΗΟΤ 200 ΟΗΚΟΠΔΓΑ – Ζ ΚΑΛΛΗΣΔΡΑ Ζ Α΢ΦΑΛΔ΢ΣΔΡΑ Ζ ΔΠΗΚΔΡΓΔ΢ΣΔΡΑ ΣΟΠΟΘΔΣΖ΢Η΢ ΣΧΝ ΜΗΚΡΧΝ ΟΗΚΟΝΟΜΗΧΝ ΢Α΢ – Ζ ΔΠΗΣΤΥΔ΢ΣΔΡΑ ΚΔΦΑΛΑΗΟΠΟΗΖ΢Η΢…».

26

«΢υνοικιςμόσ Θλιουπόλεωσ»: Χρονοδιάγραμμα εκτζλεςθσ ζργων Φαίνεται ότι υπιρξε άμεςο ενδιαφζρον για τθν αγορά οικοπζδων και ςε μια επόμενθ ανακοίνωςθ τθσ Εταιρίασ με τίτλο «Οδθγίαι προσ τουσ οικιςτάσ δια τθν εκλογιν οικοπζδων», αναφζρονται τα ακόλουκα: «Οη θ.θ. νηθηζηαί παξαθαινχληαη φπσο, πξνθεηκέλνπ λα πξνβψζηλ εηο ηελ εθινγήλ ησλ νηθνπέδσλ ησλ, θαηά ηελ νξηζζείζαλ δη’εθάζηελ πεληεθνληάδα εκεξνκελίαλ, δηέιζσζη ην ηαρχηεξνλ εθ ησλ γξαθείσλ ηεο Δηαηξείαο, φπσο κειεηήζσζη ην ζρεδηάγξακκα ηνπ ΢πλνηθηζκνχ. Καηά ηελ εθινγήλ δένλ λα ιάβσζηλ ππ’φςηλ ησλ φηη, αη ππνρξεψζεηο ηεο Δηαηξίαο θαζνξίδνληαη ζαθέζηεξνλ σο εμήο, φζνλ αθνξά ηελ επνρήλ ηεο παξαδφζεσο…». Στθν ςυνζχεια τθσ ανακοίνωςθσ υπάρχει ζνα αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτζλεςθσ των υποχρεϊςεων τθσ Εταιρίασ, που ςχετίηονται με τθν ςφνταξθ του ςχεδίου του «Συνοικιςμοφ Θλιουπόλεωσ» και τθν υποβολι του ςτο Υπουργείο Συγκοινωνίασ προσ ζγκριςθ (1924), τον διαχωριςμό των οικοπζδων και τθν παράδοςι τουσ (1924), τθν χάραξθ και διάνοιξθ των οδϊν (α’ εξάμθνο 1925), τθν ςκυρόςτρωςθ και πιςςόςτρωςθ των Λεωφόρων και τθν καταςκευι γεφυρϊν (α’ εξάμθνο 1925-β’ εξάμθνο 1926), τθν «Τροχιοδρομικι Συγκοινωνία» (1925-1926), τον Θλεκτροφωτιςμό (1925), τθν Φδρευςθ (1925) και τθν Αποχζτευςθ (1925). Στισ προαναφερόμενεσ «Οδθγίεσ», ςτισ Λεωφόρουσ του Συνοικιςμοφ εμφανίηονται τα ακόλουκα ονόματα: Αλεξίου Νάςτου, Βάλβθ, Τςατςαροφνα, Ραγκάλου, Τςερεντηοφλια, Καραβά, Κυριακοφ, Δρανδάκθ, Ευςτακιάδου.

Δθμιουργία και «Ανωνφμου Εταιρίασ ΢υγκοινωνιϊν Θλιουπόλεωσ» Ζνα χρόνο μετά τθν ςφςταςθ τθσ «Ελλθνικισ Εταιρίασ Αςτικϊν και Αγροτικϊν Συνοικιςμϊν Δρανδάκθσ-Ράγκαλοσ και Σία Ο.Ε» (Αφγουςτοσ 1924), δθμιουργικθκε και θ «Ανϊνυμθ Εταιρία Συγκοινωνιϊν Θλιουπόλεωσ» (Σεπτζμβριοσ 1925), οι μετοχζσ τθσ οποίασ γίνονταν δεκτζσ από τθν Εταιρία «…εηο εμφθιεζηλ ηνπ θεθαιαίνπ ησλ εμ νηθνπέδσλ ρξεψλ ησλ θαηαβαιινκέλσλ ήδε εηο κεληαίαο ηνθνρξεσιπηηθάο δφζεηο εληφο εηθνζαεηίαο».

27

Ππωσ αναφζρεται ςε ςχετικι ανακοίνωςθ τθσ Εταιρίασ «προσ τουσ Οικιςτάσ» (24 Δεκεμβρίου 1924) «…επί ηε επθαηξία ησλ ενξηψλ… ζπληζηψκελ φπσο, αληί άιινπ δψξνπ, νη νηθηζηαί καο πξνζθέξσζηλ εηο ηαο νηθνγελείαο ησλ κεηνράο ηεο Αλσλχκνπ Δηαηξίαο ΢πγθνηλσληψλ Ζιηνππφιεσο. Γηα ηνπ ηξφπνπ απηνχ δελ ζπκβάινπζη κφλνλ εηο ηελ ηαρπηέξαλ εθηέιεζηλ ηεο ηξνρηνδξνκηθήο γξακκήο Αζελψλ-Ζιηνππφιεσο ήηηο ζα επηζηξέςε απηνίο λ’απνθηήζσζηλ ηδηφθηεηνλ εληφο ηνπ ΢πλνηθηζκνχ καο ζηέγελ, αιιά θαη πξνβαίλσζηλ εηο ιίαλ επηθεξδή ηνπνζέηεζηλ ηνπ ρξήκαηφο ησλ».

1925: Σο πρϊτο ςχζδιο τθσ Θλιοφπολθσ Στον αρικμό φφλλου 80 τθσ 31θσ Μαρτίου 1925 τθσ Εφθμερίδασ τθσ Κυβερνιςεωσ (τεφχοσ πρϊτο) δθμοςιεφτθκε το Διάταγμα και το Σχζδιο του «εξοχικοφ ςυνοικιςμοφ Θλιουπόλεωσ», με βάςθ του από 17 Λουλίου 1923 Ν. Διατάγματοσ «περί Σχεδίων Ρόλεων κλπ», όπωσ αναφζρει, και τθν υπ’ αρικμ.

466 γνωμοδότθςθ του Συμβουλίου Δθμοςίων Ζργων. Ωςτόςο, το άρκρο 20 του Διατάγματοσ για τον Συνοικιςμό τθσ Θλιουπόλεωσ, αντίκειτο ςτο άρκρο 7 του νόμου περί Σχεδίων Ρόλεων, όπωσ κα δοφμε ςτθν ςυνζχεια. Το «Διάγραμμα ΢υμοτομίασ Συνοικιςμοφ Θλιουπόλεωσ» φζρει τισ υπογραφζσ του τότε Ρροζδρου τθσ Δθμοκρατίασ Ραφλου Κουντουριϊτθ και του Υπουργοφ Συγκοινωνίασ Λ. Βαλαλά. Με το εγκεκριμζνο ςχζδιο Συνοικιςμοφ Θλιουπόλεωσ, κακορίηονται όροι δόμθςθσ για τθν ανζγερςθ οικοδομϊν, με βάςθ τον χωριςμό του Συνοικιςμοφ ςε πζντε τομείσ και ςτα ακόλουκα Τμιματα: εμπορικό, εξοχικό, θμι-εξοχικό και λαϊκϊν καταςκευϊν. Αξίηει να επιςθμανκεί ότι, όπωσ αναφζρεται ςτο άρκρο 4 του εγκεκριμζνου ςχεδίου Συνοικιςμοφ Θλιουπόλεωσ, ο ιδιοκτιτθσ του οικοπζδου «ππνρξενχηαη λα ηδξχζε θαη λα ζπληεξή ελ θαιή θαηαζηάζεη δηαθνζκεηηθφλ θήπνλ (πξαζηάλ ή πξνθήπηνλ) ρξεζηκνπνηψλ θαηαιιήισο ηελ ηπρφλ πθηζηακέλελ θπζηθήλ δηάζσζηλ. Δλ ησ ρψξσ ηνχησ απαγνξεχεηαη ε αλέγεξζηο νηαζδήπνηε θαηαζθεχεο». Ακόμθ, ςτο άρκρο 18 αναφζρεται ότι «ε δελδξνθχηεπζηο ησλ νδψλ θαη πιαηεηψλ θαη ε 28

ζπληήξεζηο ησλ θπηεηψλ ηνχησλ είλαη ππνρξεσηηθή ζπκθψλσο πξνο ηελ ππφ ηνπ ζρεδίνπ ξπκνηνκίαο πξνβιεπφκελελ εθ’ εθάζηεο νδνχ δηάηαμηλ…. Ζ απηή δηάηαμηο ηζρχεη θαη δηά ηα θνηλφρξεζηα άιζε ηνπ ζπλνηθηζκνχ». Το Τμιμα των «Λαϊκϊν καταςκευϊν» (που αποτελείται από τον τζταρτο και πζμπτο Τομζα του Συνοικιςμοφ), αποκαλείται ςε ζγγραφο τθσ Εταιρίασ «Λαϊκόν Ρροάςτιον» και «δηθαηνχληαη φπσο απνθηήζσζηλ νηθφπεδα, εθ’ φζνλ ππάξρνπζη δηαζέζηκα ηνηαχηα, νη αλήθνληεο εηο ηαο θαησηέξσ θαηεγνξίαο: Πξνζθπγεο, Αλάπεξνη πνιέκνπ, Αμησκαηηθνί μεξάο θαη ζαιάζζεο, Τπάιιεινη Γεκφζηνη θαη Ηδησηηθνί, ΢πληαμηνχρνη, Δπαγγεικαηίαη».

Παρατθριςεισ και ςχόλια για το πρϊτο ςχζδιο τθσ Θλιοφπολθσ (βλ. «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ» ςελ. 50-53)

…Το «Διάγραμμα ΢υμοτομίασ Συνοικιςμοφ Θλιουπόλεωσ» (το οποίο βζβαια κα μποροφςαμε να χαρακτθρίςουμε ςαν ζνα απλό προςχζδιο), αποτελεί ς' ζνα μεγάλο βακμό τθ βάςθ για το ςθμερινό ΢υμοτομικό Σχζδιο τθσ κεντρικισ περιοχισ τθσ Θλιοφπολθσ. Διακρίνουμε ιδθ ςτο «Διάγραμμα» αυτό τουσ ςθμερινοφσ βαςικοφσ οδικοφσ άξονεσ τθσ Θλιοφπολθσ, τισ ςθμερινζσ κφριεσ πλατείεσ, τθ ςθμερινι ρυμοτόμθςθ, θ οποία βζβαια είναι αρκετά περιοριςμζνθ ςε ζκταςθ, μιασ και δεν περιλαμβάνει αρκετζσ περιοχζσ που μπικαν αργότερα ςτο «ςχζδιο» (Αγ. Μαρίνα, Αγ. Κων/νοσ, «Τυπογραφικά», «Αςτυνομικά», κλπ). Στο πρϊτο αυτό «Διάγραμμα ΢υμοτομίασ» του 1925 διακρίνεται θ πρόκεςθ του μελετθτι να περιγράψει τισ ανάγκεσ των μελλοντικϊν κατοίκων τθσ Θλιοφπολθσ, υποδεικνφοντασ κιόλασ ςυγκεκριμζνουσ χϊρουσ για τισ απαιτοφμενεσ εγκαταςτάςεισ κοινωνικοφ εξοπλιςμοφ. Ζτςι, προβλζπεται θ δθμιουργία ενόσ μεγάλου Εμπορικοφ Κζντρου, ανάμεςα ςτθ ςθμερινι κεντρικι πλατεία τθσ Άνω Θλιοφπολθσ και ςτθν πλατεία τθσ Κάτω Θλιοφπολθσ, όπου ςυμπεριλαμβάνονται: Κεντρικι Αγορά, Καταςτιματα, Γραφεία, Τράπεηα, Ταχυδρομείο, Ξενοδοχείο και Αςτυνομικόσ Στακμόσ. Εξάλλου ςτισ άκρεσ τθσ Κεντρικισ Αγοράσ προβλζπονται δφο «πφλεσ», προφανϊσ για να τονιςτεί θ μεγαλοπρζπεια ςτθ λειτουργία τθσ και θ ςθμαςία τθσ.

29

Το πρϊτο εγκεκριμζνο ΢υμοτομικό Σχζδιο τθσ κεντρικισ περιοχισ τθσ Θλιοφπολθσ, όπωσ διαμορφϊκθκε το 1925 από τον αρχιτζκτονα Αριςτομζνθ Βάλβθ, για τισ διαφθμιςτικζσ ανάγκεσ τθσ Εταιρίασ «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία». Το 1928 ανακλικθκε και επανεγκρίκθκε με κάποιεσ τροποποιιςεισ. Το 1932 το Σχζδιο επεκτάκθκε ςτθν Αγία Μαρίνα και τo 1941 ςτθν Κάτω Θλιοφπολθ. Το 1954 υπιρξε νζα επζκταςθ ςτισ «Συκιζσ» (Άγιοσ Κωνςταντίνοσ) και τo 1967 ςτα Αςτυνομικά.

30

Στθ ςθμερινι πλατεία Αϊνςτάιν, προβλζπεται το Διοικθτικό Κζντρο, με διάφορα γραφεία, ενϊ ςτθ ςθμερινι περιοχι Αγ. Νικολάου προβλζπεται θ δθμιουργία «Κζντρου Δθμοςίων Αρχϊν», με το «Κοινοτικόν Μζγαρον» και τισ «Δικαςτικζσ, Οικονομικζσ, Υγειονομικζσ και Αςτυνομικζσ Αρχζσ». Στθ ςθμερινι πλατεία 28θσ Οκτϊβρθ, προβλζπεται «Κζντρο Ανδρικισ Κινιςεωσ», με Κζατρο, Λζςχθ, Λουτρά και «Μζγαρο Επαγγελματικϊν Σωματείων», ενϊ ςτθ ςθμερινι πλατεία Αγίασ Ραραςκευισ, αρκετά μακριά δθλαδι, προβλζπεται «Κζντρο Γυναικείασ Κινιςεωσ», με Κινθματογράφο, Λζςχθ Κυριϊν, Καφεηαχαροπλαςτείο, Λουτρά, Αρϊματα, Κοςμιματα, Άνκθ, κλπ. Στθν περιοχι όπου βρίςκεται ςιμερα το μνθμείο του Άγνωςτου Στρατιϊτθ, ςτο «Διάγραμμα ΢υμοτομίασ του 1925», προβλζπεται θ δθμιουργία Εκπαιδευτικοφ Κζντρου, όπου περιλαμβάνεται Λφκειο, Γυμνάςιο, Δθμοτικι Σχολι, Επαγγελματικι Σχολι, Ωδείο, Οικοτροφείο Αρρζνων και Οικοτροφείο Κθλζων. Εξάλλου, ςτθ ςυμβολι των ςθμερινϊν λεωφόρων Θρϊσ Κωνςταντοποφλου και Εκνάρχου Μακαρίου, προβλζπεται θ δθμιουργία Επαγγελματικισ Σχολισ και Ωδείου. Πςον αφορά τθν ψυχαγωγία των μελλοντικϊν κατοίκων τθσ Θλιοφπολθσ, το «Διάγραμμα ΢υμοτομίασ» του 1925, προβλζπει τθ δθμιουργία Κζντρων Χειμερινϊν Διαςκεδάςεων ςτθν περιοχι τθσ ςθμερινισ πλατείασ Ραλαιϊν Ρατρϊν Γερμανοφ, με κζατρο, κινθματογράφο, «dancing» και καφεηαχαροπλαςτείο. Στθ ςθμερινι περιοχι «Χαλικάκθ», μζςα ςε ζνα καταπράςινο περιβάλλον, προβλζπονται τα Κερινά Κζντρα Ρεριπάτου, με «cine», «revue», «varietes». Επίςθσ ςε 2-3 άλλα ςθμεία τθσ Θλιοφπολθσ, πάνω ςε καταπράςινουσ λόφουσ, προβλζπεται θ δθμιουργία Μπαρ, Μεγάρου Εκκζςεων, κλπ. Στο «Κζντρο Κινιςεωσ Ξζνων», κάπου ςτθν περιοχι του ςθμερινοφ Νεκροταφείου, προβλζπονται «pansions» και «suises» (ίςωσ εννοεί «suites»), Στάδιον και βζβαια, μζςα ςτο μαγευτικό δάςοσ, το τεράςτιο «Μζγα Ξενοδοχείο Θλιουπόλεωσ», ενϊ λίγο παρακάτω, μζςα ςτο δάςοσ πάλι, ζνα «Αναρρωτιριο».

31

Κάπου ςτθν περιοχι τθσ ςθμερινισ πλατείασ Αεροπορίασ, ζχει βρεκεί ο χϊροσ για μια «Αςτυκλινικι». Αν ςτακικαμε ιδιαίτερα ςτθν ανάλυςθ του «Σχεδίου» του 1925 και ςτισ εγκαταςτάςεισ κοινωνικοφ εξοπλιςμοφ που προβλζπει και υπόςχεται, το κάναμε για να δείξουμε το μζγεκοσ τθσ απάτθσ ςτθν οποία μπορεί να καταφφγει μια εταιρεία, προκειμζνου να κερδίςει χριμα. Και για κάτι άλλο ακόμα: για τθ δυνατότθτα που είχε μια τζτοια εταιρεία να κερδοςκοπιςει πουλϊντασ υποςχζςεισ για ζνα καλφτερο επίπεδο ηωισ ςε ζνα «προάςτιο», ςε μια «κθποφπολθ». Ζτςι κατάφερε λοιπόν μια εταιρεία και ζνασ μεγαλοκαταπατθτισ, ο Νάςτοσ, να οικοπεδοποιιςουν και να πουλιςουν τουσ «αγροφσ και τουσ βραχότοπουσ», όπωσ λζει και ο Κ. Μπίρθσ, και να φτιάξουν ζναν ιδιωτικό ςυνοικιςμό, αποκομίηοντασ τεράςτια κζρδθ. Είναι χαρακτθριςτικό ότι το περίφθμο «Διάγραμμα ΢υμοτομίασ» του 1925, με όλα αυτά τα παραμυκζνια «Εμπορικά», «Εκπαιδευτικά», «Χειμερινά», «Κερινά», «Ανδρικά», «Γυναικεία» Κζντρα που αναφζραμε, είχε τυπωκεί ςτθν πίςω πλευρά κάκε προςυμφϊνου τθσ εταιρείασ «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία», λειτουργϊντασ ςαν «κράχτθσ» για να προςελκφςει –ι να εξαπατιςει κα λζγαμε– τουσ πικανοφσ αγοραςτζσ. Ππωσ αναφζρει ο κακθγθτισ Δθμιτρθσ Φιλιππίδθσ ςτο βιβλίο του «Νεοελλθνικι Αρχιτεκτονικι», το ςχζδιο τθσ Θλιοφπολθσ, κακϊσ και μερικά άλλα ςχζδια που ζγιναν νωρίτερα (Εκάλθ, Ψυχικό) ι αργότερα (Νζα Φιλαδζλφεια, Καλογρζηα, τμιμα του Χολαργοφ, Φιλοκζθ, τμιμα του Νζου Ψυχικοφ, κλπ), «ξεχωρίηουν μζςα ςτο άμορφα κτιςμζνο περιβάλλον τθσ Ακινασ ςαν «προςχεδιαςμζνα» ςε αντίκεςθ με τθν ακανόνιςτθ ρυμοτομία που επζβαλαν οι ζμποροι οικοπζδων ςτθν υπόλοιπθ πόλθ... Ωςτόςο, το ςχζδιο τθσ Θλιοφπολθσ, δείχνει μια ακόμα εγκεφαλικι ςφνκεςθ, με ελλειπτικοφσ δρόμουσ γφρω από κάποιο κζντρο (Αγ. Ραραςκευι). Τζτοια «αναγεννθςιακά» ςχζδια, βζβαια, μόνο από το αεροπλάνο μποροφν να εκτιμθκοφν, διαφορετικά δεν ζχουν καμία πρακτικι ι αιςκθτικι αξία, μιασ και είναι ςτερθμζνα από κάποιο ιδεολογικό περιεχόμενο». Και ςυνεχίηει ο Φιλιππίδθσ: «ίςωσ θ ςχεδιαςτικι τουσ αξία να είχε κάποια ςκοπιμότθτα τελικά: τθν πϊλθςθ οικοπζδων από το ςχζδιο

32

ςε πελάτεσ που εφκολα εντυπωςιάηονται από ζνα κανονικό γεωμετρικό ςχιμα...». Απ' όςα αναφζρει ο κακθγθτισ Φιλιππίδθσ, ςυνάγεται ότι πριν το «Διάγραμμα ΢υμοτομίασ» του 1925 για τθν Θλιοφπολθ, ιταν γνωςτά μόνο το ςχζδιο τθσ Εκάλθσ (1922 – αρχιτζκτων Σπ. Αγαπθτόσ) και Ψυχικοφ (1923 – αρχιτζκτων Αλ. Νικολοφδθσ). Είναι πολφ πικανό ο Αριςτομζνθσ Βάλβθσ, που ςυνζταξε γφρω ςτα 1924 το ςχζδιο τθσ Θλιοφπολθσ, να επθρεάςτθκε από τα προθγοφμενα ςχζδια. Άλλωςτε, «το Ψυχικό που ιταν πλθςιζςτερα ςτθν Ακινα και αναπτφχκθκε πιο γριγορα... ιταν λογικό να παίξει το ρόλο του πρότυπου...». Ππωσ ιταν φυςικό, κα λζγαμε εμείσ, θ Θλιοφπολθ, που ιταν αρκετά μακρφτερα από τθν Ακινα, να μθν μπορζςει να προςελκφςει τα μεςαία και ανϊτερα ςτρϊματα που είχαν ςαν πρότυπο ηωισ το προάςτιο (garden city), όπωσ επιδίωκε θ Εταιρεία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία». Ζτςι θ Θλιοφπολθ περιορίςτθκε ςτθν προςζλκυςθ κάποιων μικροαςτικϊν ςτρωμάτων και αργότερα, ςτισ περιοχζσ επζκταςθσ (Αγία Μαρίνα, Άγιοσ Κωνςταντίνοσ, Τυπογραφικά), κάποιων εργατικϊν ςτρωμάτων. Υπιρχαν βζβαια και οι εξαιρζςεισ (ανϊτεροι υπάλλθλοι, επιχειρθματίεσ, ζμποροι).

Οι πρϊτεσ αντιπαρακζςεισ μεταξφ Εταιρίασ και οικιςτϊν Με τθν ζγκριςθ του ρυμοτομικοφ ςχεδίου τθσ Θλιοφπολθσ, άρχιςαν και οι πρϊτεσ αντιπαρακζςεισ των οικιςτϊν με τθν Εταιρία και τουσ εκπροςϊπουσ τθσ. Το 1925 οι οικιςτζσ ςυςπειρϊκθκαν και ίδρυςαν τον «Σφνδεςμο Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ», διεκδικϊντασ τα δικαιϊματά τουσ. Τον Νοζμβριο του 1926 οι οικιςτζσ διαςπάςτθκαν και δθμιοφργθςαν το Σωματείο «Ζνωςισ Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ-Ζργα» (βλ. και ςτο Μζροσ Τρίτο, Αριςτοκλισ Λουκίδθσ: «Θ «Οδφςςεια» τθσ Θλιοφπολθσ», ςελ.159 )

Ραρακζτω ςτθν ςυνζχεια ζνα απόςπαςμα από μεταγενζςτερθ Αναφορά (α.α.

108/7.5.1928) του (αναγνωριςμζνου ωσ νομικό πρόςωπο δθμοςίου δικαίου) Σωματείου «Σφνδεςμοσ Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ–Ζργα» προσ τον Νομικό 33

Σφμβουλο του Υπουργείου Συγκοινωνίασ, από τθν οποία διαφαίνονται οι λόγοι αντιπαράκεςθσ των οικιςτϊν με τθν Εταιρία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία» «…Δλ έηεη 1924, ν Αι. Νάζηνο¸ ηδηνθηήηεο ηνπ αγξνθηήκαηνο γλσζηνχ ππφ ηελ επσλπκία «Καξάο», δηα γλσζηνχο ιφγνπο απνθάζηζε λα ζπζηήζε εηο ηελ πεξηνρήλ απηήλ ζπλνηθηζκφλ. Γηα ηνλ απνθιεηζηηθφλ απηφλ ζθνπφλ ζπλεζηήζε ε Οκφξξπζκνο Δηαηξία «Γξαλδάθεο–Πάγθαινο θαη ΢ία», ήηηο πξνέβεη εηο δηαθεκίζεηο δπλάκεη ησλ νπνίσλ ην θνηλφλ πξνέβε εηο δειψζεηο (αγοράσ) νηθνπέδσλ θαη εμεθνινχζε λα θαηαβάιεη κεληαίαο δφζεηο. Δπεηδή ε Δηαηξία δελ πξνέβαηλελ εηο ηελ ζχληαμηλ ησλ πσιεηεξίσλ ζπκβνιαίσλ ησλ νηθνπέδσλ, νη νηθηζηαί ζπλεζσκαηψζεζαλ. Σν αλαγλσξηζζέλ ΢σκαηείνλ απεθάιπςελ φηη ν ηδηνθηήηεο δελ έζηεξγελ εηο ηελ πψιεζηλ ηεο εθηάζεσο πξνο ηελ Δηαηξίαλ εάλ δελ ελεθξίλεην ην ζρεδηάγξακκα. Καηφπηλ ελεξγεηψλ ηεο θαη ςεπδψλ παξαζηάζεσλ πξνο ην Τπνπξγείνλ ηεο ΢πγθνηλσλίαο, επέηπρελ αχηε λα εγθξηζεί ην ζρεδηάγξακκα δηά ηνπ απφ 31 Μαξηίνπ 1925 Π. Γηαηάγκαηνο. Δπίζεο επέηπρε παξά ηαο ξεηάο δηαηάμεηο ηνπ άξζξνπ 7 ηνπ Νφκνπ «πεξί ΢ρεδίσλ Πφιεσλ», λα ηεζή ην άξζξν 20 εηο ην εγθξηηηθφλ ηνπ ζρεδηαγξάκκαηνο Γηάηαγκα, δη’ νχ αλειάκβαλελ αχηε δπλάκεη εγγπήζεσο λα ππνγξάςε εθ ησλ πζηέξσλ ηελ δηά ηνπ αλσηέξσ άξζξνπ πξνβιεπφκελελ ζχκβαζηλ κεηά ηνπ Τπνπξγείνπ ηεο ΢πγθνηλσλίαο. Οχησ ε Δηαηξία κε ην άλεπ ζπκβάζεσο ζρεδηάγξακκα θαηψξζσζε λα πνιιαπιαζηάζε ηνπο πειάηαο ηεο θαη κεη’ απηψλ λα ζπληάμε φπεξ νθηαθφζηα αγνξαπσιεηήξηα ζπκβφιαηα επί νηθνπέδσλ θεηκέλσλ εηο ηελ έθηαζηλ ηνπ εηο Ζιηνχπνιηλ κεηνλνκαζζέληνο, άλεπ νπδεκηάο δηνηθεηηθήο πξάμεσο, σο αλσηέξσ θηήκαηνο «Καξάο» θαη αγνξαζζέλησλ δηά ησλ ρξεκάησλ ησλ νηθηζηψλ. Απφ ηελ έθηαζηλ απηήλ δηαηξεζείζαλ ηεο ηνκήο ε Δηαηξία θαηά ηνλ αλσηέξσ ηξφπνλ θαη ηκεκαηηθψο εγφξαζελ ηνπο ηξείο πξψηνπο Σνκείο θαη εμ απηψλ επψιεζελ, ήηνη εθ ησλ πζηέξσλ εηαθηνπνίεζε ην ήκηζπ ζρεδφλ ησλ αγνξαζηψλ δη’ επηζήκσλ ζπκβνιαίσλ. Σελ έθηαζηλ αγφξαζελ πξνο ηξηάθνληα νθηψ ιεπηά θαηά η.π. (τετραγωνικό πιχθ), επψιεη δε εηο ηνπο λένπο νηθηζηάο πξνο κίαλ δξαρκήλ θαη νχησ κεηεβίβαδελ πιήξσο ηελ λνκήλ, θαηνρή θαη θπξηφηεηα, ησλ νηθηζηψλ ππνρξεσζέλησλ λα θαηαβάινπλ ην ππεξηίκεκα θαη ηα ζπκβνιαηνγξαθηθά έμνδα. Δηο ηα αγνξαπσιεηήξηα ζπκβφιαηα πεξηειήθζε ν φξνο, φηη νη αγνξαζηαί εθηφο ηεο κηαο δξαρκήο ππνρξενχληαη λα θαηαβάιινπλ εηο ηελ πσιεηήξηνλ Δηαηξίαλ δηά κεληαίσλ δφζεσλ, επί ηνπ θεθαιαίνπ επη ηνπ νπνίνπ θαζσξίζζε ηφθνο 9%, 34

ρξεκαηηθφλ πνζφλ φπεξ επνίθηιε απφ ηέζζαξαο δξαρκάο κέρξη ηξηάθνληα ελλέα θαηά η.π., δεδνκέλνπ φηη ηα νηθφπεδα επσιήζεζαλ θαηά η.π. απφ πέληε κέρξη ηεζζαξάθνληα δξαρκψλ σο απνδεκίσζηλ δηά ηελ εθηέιεζηλ έξγσλ, άηηλα επεβιήζεζαλ δηά ηεο ππ’ αξηζκ. 466 ηνπ 1925 απνθάζεσο ηνπ ΢πκβνπιίνπ Γεκνζίσλ Έξγσλ έλαληη εγγπήζεσλ. Δπίζεο εηέζε εηο ηα ζπκβφιαηα ππ’ αχμνληα αξηζκφλ 4 (ότι) ν θάηνρνο νηθνπέδνπ παξαηηείηαη παληφο δηθαηψκαηνο ειέγρνπ δηά ηα εθηειεζζεζφκελα ελ ησ ζπλνηθηζκψ έξγα, επαθπέκελνο εηο Κξαηηθφλ έιεγρνλ έλαληη ησλ παξαζρεζζεηζψλ παξά ηεο εηαηξίαο εηο ην Κξάηνο εγγπήζεσλ αο ζεσξεί αξθεηάο. Δπεηδή ε Δηαηξία ζπλέιεγε ηαο κεληαίαο δφζεηο ησλ νηθηζηψλ, εηο ηελ εθηέιεζηλ δ’νπδελφο ζνβαξνχ έξγνπ πξνέβαηλε θαη επί ηξίκελνλ αθήθε ηνλ ζπλνηθηζκφλ ρσξίο χδσξ, θσηηζκφλ θαη ζπγθνηλσλίαλ, επψιεη δε θαη ηα νηθνδνκηθά ηεηξάγσλα ηα πξνσξηδφκελα δηά θνηλσθειή έξγα παξαβηάδνπζα νχησ ην ζρεδηάγξακκα θαη απνζηεξνχζαη ηνλ ζπλνηθηζκφλ ησλ πλεπκφλσλ απηνχ, νη νηθηζηαί έπαπζαλ λα θαηαβάινπλ ηαο κεληαίαο δφζεηο ησλ δη’ εθηέιεζηλ έξγσλ, δεδνκέλνπ φηη, ηελ θαηά ηεηξ. πήρπλ κηαλ δξαρκήλ δη’ αμίαλ νηθνπέδσλ είρνλ θαηαβάιεη, δηεκαξηπξήζεθαλ πξνο απηήλ θαη ην ΢σκαηείνλ ησλ εηο ην επί ηεο ΢πγθνηλσλίαο Τπνπξγείνλ. Παξά ηνπ Τπνπξγείνπ έιαβελ ηελ απάληεζηλ φηη πξφθεηηαη πεξί δηαθνξάο , ήο ηελ επίιπζηλ αξκφδηα ηπγράλνπλ ηα δηθαζηήξηα. Δπεηδή γλσζηή είλαη ε βξαδχηεο ηεο επηιχζεσο ηνηαχηεο κάιηζηα θχζεσο δηαθνξψλ δηά ησλ δηθαζηεξίσλ, ην ΢σκαηείνλ απεθάζηζελ λα ιχζε ηελ δηαθνξάλ ζπκβηβαζηηθψο κεηά ηεο Δηαηξίαο. Ο ζπκβηβαζκφο νχησ θαηέιεμελ εηο ην ΢πκθσλεηηθφλ ηεο 14εο Φεβξνπαξίνπ1927, δη’ νχ αλεγλσξίδεην ε αλάγθε ζπζηάζεσο Σακείνπ, νχηηλνο ε πεξηνπζία εθ ησλ νθεηινκέλσλ παξά ησλ νηθηζηψλ δη έξγα θαη εθ ηνπ εκίζεσο ηεο ηηκήο ησλ πσιεζεζνκέλσλ νηθνπέδσλ ζα ππεξέβαηλε ηα ηξηάληα εθαηνκκχξηα…».

΢υμφωνθτικό 14θσ Φεβρουαρίου 1927 μεταξφ Εταιρίασ και οικιςτϊν Το προαναφερόμενο «Συμφωνθτικό» μεταξφ Εταιρίασ και οικιςτϊν αναφζρει ςτον πρόλογό του: «…Ακθφηεξα ηα δηά ηνπ παξφληνο ζπκβαιιφκελα κέξε ελ ησ εληφλσ απηψλ θνηλψ ελδηαθέξνληη δηά ηελ επφδσζηλ θαη αλάπηπμηλ ηνπ ΢πλνηθηζκνχ Ζιηνππφιεσο θαη δηα ηελ πξνο ηνχην εθηέιεζηλ ησλ ελ απηψ επνηθηζηηθψλ έξγσλ, αλαγλσξίδνπζη ηελ αλάγθελ ηεο ζπζηάζεσο δηα ηνλ ζθνπφλ 35

ηνχηνλ Δηδηθνχ Σακείνπ ζπληζηψκελνπ θαη δξψληνο σο λνκηθνχ πξνζψπσ Γεκνζίνπ Γηθαίνπ, ππφ ηνλ έιεγρνλ ηνπηέζηηλ θαη ηελ επνπηείαλ ηνπ Τπνπξγείνπ ηεο ΢πγθνηλσλίαο θαη απνθαζίδνπζηλ φπσο κεξηκλήζσζηλ απφ θνηλνχ ακθφηεξνη πεξί ηεο ηαρπηέξαο λνκίκνπ ζπζηάζεσο απηνχ…». Το «Συμφωνθτικό» τθσ 14θσ Φεβρουαρίου 1927 υπεγράφθ από τουσ Ραφλο Δρανδάκθ και Χαρίλαο Λοφκο ωσ εκπροςϊπουσ τθσ ομόρρυκμθσ «Ελλθνικισ Εταιρίασ Αςτικϊν και Αγροτικϊν Συνοικιςμϊν». Ο Ραφλοσ Δρανδάκθσ υπζγραψε επίςθσ και ωσ διευκφνων ςφμβουλοσ τθσ Ανϊνυμθσ «Εταιρίασ Συγκοινωνιϊν Θλιοφπολθσ». Εκ μζρουσ των οικιςτϊν υπζγραψαν οι: Χ. Αποςτολόπουλοσ, Αλ. Κωςταντόπουλοσ, Α. Τςουγιάννθσ, Γ. Ρροκάκθσ, Μ. Κεοδωροποφλου, Η. Βλάχου, Α. Κοκοτςάκθσ, Ν. Καταγιάσ, Θ. Θλιόπουλοσ, Α. Λουκίδθσ, Α. Βαμβακίδθσ, Κ. Ραλακίδασ ωσ μζλθ του Δ.Σ. του ςυςτακζντοσ από τον Νοζμβριον του 1926 Σωματείου «Ζνωςισ Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ–Ζργα» και οι Γ. Νοςτράκθσ, Σ. Κωνςταντόπουλοσ, Κ. Τςουγιάννθσ, Μ. Χαραλαμπόπουλοσ, Λ. Καλπάκασ, Λ. Ρετρόπουλοσ, Σ. Λιμαηόπουλοσ, Δ. ΢οδοκανάκθσ, Α. Βλαχαϊτόπουλοσ ωσ μζλθ τθσ Ρανοικιςτικισ Συνζλευςθσ τθσ 2 ασ Λανουαρίου 1927.

Θ πρϊτθ «Εφθμερίδα Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ» Θ ςτάςθ κάποιων από τουσ εκπροςϊπουσ των οικιςτϊν ςε ςχζςθ με τθν Εταιρία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία», είχε ωσ αποτζλεςμα τθν αναδιοργάνωςθ των οικιςτϊν το καλοκαίρι του 1927. Κφριοσ εκφραςτισ του αγϊνα των οικιςτϊν αναδείχκθκε τότε θ νζα διοίκθςθ του Σωματείου «Ζνωςισ Οικιςτϊν Θλιοφπολθσ–Ζργα», όργανο του οποίου ιταν θ εβδομαδιαία, αρχικά, «Εφθμερίσ oικιςτϊν Θλιοφπολθσ», το πρϊτο φφλλο τθσ οποίασ κυκλοφόρθςε τον Αφγουςτο του 1927. Διευκυντισ τθσ πρϊτθσ αυτισ μαχθτικισ και δθμοκρατικισ Εφθμερίδασ ςτθν Θλιοφπολθ, ιταν ο δικθγόροσ Γ. Κ. Ευςτακίου και αρχιςυντάκτθσ ο Ανδρζασ Σ. Αντφπασ . Ππωσ αναφζρει ςχόλιο ςτο φφλλο Νο.4 τθσ Εφθμερίδασ (28/8/1927) με τίτλο: «Θ Εταιρία και θ Εφθμερίσ μασ»: «…Ζ εηο ηνλ ζπλνηθηζκφλ θπθινθνξία ηεο 36

εθεκεξίδαο καο θαηεηάξαμε ηελ εηαηξίαλ. Σν πξψηνλ θχιινλ θαηεθνκκαηηάζζε, αιι’ νη πξνβιεζέληεο παιιεθαξηζκνί εμεπηειίζζεζαλ δηά ησλ λνκίκσλ κέζσλ. Σν δεχηεξνλ θχιινλ δελ εθπθινθφξεζελ εηο ηα δπζνπσιεία ηνπ ζπλνηθηζκνχ, δηφηη δελ επξέζε ην θαηάιιεινλ πξφζσπνλ, ην νπνίνλ ζ’ απέθεπγε ηνλ πεηξαζκφλ ηεο δσξνδνθίαο. Σν ηξίηνλ φκσο θχιινλ εδφζε εηο εθεκεξηδνπψιελ κε ζπλείδεζηλ θαη ζζέλνο. Όηε έθζαζε ζην δπζνπσιείν ηνπ Καγγειάξε ηνλ επιεζίαζελ ν θ. Νάζηνο φζηηο ηνπ ελερείξεζε ελ επηζθεπηήξηνλ ηνπ θ. Σζεξεληδνχιηα θαη ηνπ είπε λα κεηαβή εηο ηελ «Ήβελ» λα ιάβε δηαθνζίαο δξαρκάο. Ο εθεκεξηδνπψιεο έιαβε ην επηζθεπηήξην θαη απνκαθξπλζείο ήξμαην δηαιαιψλ ηελ εθεκεξίδα ησλ νηθηζηψλ. Καηφπηλ πξνζεθιήζε εηο ην πιεζίνλ γξαθείνλ ηεο Δηαηξίαο φπνπ ν θ. Σζεξεληδνχιηαο επαλέιαβε ηελ πξνζθνξάλ, θαηφπηλ φκσο ελαγθάζζε λα ππνρσξήζε πξφ ηεο εηνηκφηεηνο θαη εληηκφηεηνο ηνπ εθεκεξηδνπψινπ…». Ζχοντασ ςυνείδθςθ του ρόλου τθσ «Εφθμερίδασ των οικιςτϊν», ο αρχιςυντάκτθσ τθσ ζγραφε ςτο 3ο φφλλο (21 Αυγοφςτου 1927): «Ζ εθεκεξίο καο ζ’ απνηειέζε ηελ δσληαλήλ ηζηνξίαλ ηεο Ζιηνππφιεσο. Έθαζηνο νηθηζηήο έρεη ππνρξέσζηλ λα εγγξαθή ζπλδξνκεηήο θαη λα θπιάηηε ηα θχιια. Μαδί κε ηνπο ηίηινπο ηδηνθηεζίαο ηνπ, παξαδίδσλ θαη ηελ ηζηνξίαλ ηεο Ζιηνππφιεσο εηο ηνπο απνγφλνπο ηνπ ζα δχλαηαη λα δψζε δηδάγκαηα εμ’ ελφο αγψλνο, φζηηο πνιιά ζπλέβαιιε εηο ηελ εμχςσζηλ ηνπ ζπλνηθηζκνχ καο». Στο φφλλο Νο.6 (Σεπτζμβριοσ 1927), δθμοςιεφεται αναλυτικόσ Ρίνακασ –πιςτι αντιγραφι από τα βιβλία τθσ Εταιρίασ– από τον οποίο προκφπτει θ κατάςταςθ κάκε οικιςτι, δθλαδι τα καταβλθκζντα από τουσ οικιςτζσ χρθματικά ποςά, όπου «ππάξρεη ηέιεηνλ αλαζηάησκα, θακία ηάμηο εηο ηα βηβιία ηεο Δηαηξίαο θαη νπδεκία ζρεδφλ βεβαία θαηνρή νηθνπέδσλ... Πνιιά εθ ησλ νηθνπέδσλ θαη εμσθιεκέλα αθφκε, θέξνπζη δχν θαηφρνπο». Ππωσ αναφζρει θ «Εφθμερίδα των οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ»: «…δηά λα εμαθαλίζε ε Δηαηξία ηνπο Πίλαθεο ηνχηνπο, πξνέβε εηο πνιιάο αλεπηηπρείο απνπείξαο θαη εηο δηάξξεμηλ ηνπ «Σακείνπ ησλ Έξγσλ» αθφκε…». Στο φφλλο Νο.11 (13 Νοεμβρίου 1927), δθμοςιεφεται ολόκλθρθ θ Ρράξθ (Γνωμοδότθςθ) 466/27.4.1925 του Συμβουλίου Δθμοςίων Ζργων ςχετικά με τουσ όρουσ και τισ προχποκζςεισ με τισ οποίεσ εγκρίκθκε το πρϊτο Διάταγμα ΢υμοτομίασ Συνοικιςμοφ Θλιουπόλεωσ τθσ 31/3/1925.

37

Στο φφλλο Νο.13 (15 Λανουαρίου 1928), υπάρχει εκτενισ ανταπόκριςθ και το Ψιφιςμα από το επειςοδιακό «Μζγα Ρανοικιςτικόν Συλλαλθτιριον» που πραγματοποιικθκε ςτισ 18 Δεκεμβρίου 1927, ςτο Δθμοτικό Κζατρο και από το οποίο αναγκάςκθκε να αποχωριςει ο Δρανδάκθσ και οι άνκρωποί του, «χζηεξα απφ ηηο απνδνθηκαζίεο ησλ ππεξρηιίσλ νηθηζηψλ ηεο Ζιηνχπνιεο». Κφριοι ομιλθτζσ ς’ αυτό το Συλλαλθτιριο ιταν, ο Γ. Ευςτακίου, Διευκυντισ τθσ «Εφθμερίδασ των Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ», ο Χαρ. Αποςτολόπουλοσ, Ρρόεδροσ του «Σωματείου Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ–Ζργα», ο Αλζξανδροσ Κωνςταντόπουλοσ, ο Γ. Νοςτράκθσ και ο Α. Σκλιάσ. Δεν γνωρίηω επί πόςο χρονικό διάςτθμα ςυνεχίςτθκε θ ζκδοςθ αυτισ τθσ εξαιρετικά ςθμαντικισ και μαχθτικισ «Εφθμερίδασ των Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ». Το τελευταίο φφλλο που ζχω υπ’ όψιν, το Νο.13, κυκλοφόρθςε ςτισ 15 Λανουαρίου 1928.

Οι απόψεισ του κινιματοσ των οικιςτϊν Για να αποκτιςει κάποιοσ μια ςαφζςτερθ εικόνα για τισ γενικότερεσ απόψεισ του κινιματοσ των οικιςτϊν που αναπτφχκθκε ςτθν Θλιοφπολθ εκείνα τα χρόνια, μπορεί να διαβάςει το κφριο άρκρο του 2ου φφλλου τθσ «Εφθμερίδασ Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ» (14 Αυγοφςτου 1927) με τίτλο: «Να τεκι τζρμα». Από το κείμενο αυτό προκφπτει ότι ζνα μζροσ όςων ςυμμετείχαν ςτο κίνθμα των οικιςτϊν τθσ Θλιοφπολθσ, ςυνδζονταν με τισ προοδευτικζσ πολιτικζσ απόψεισ τθσ εποχισ. (Δυςτυχϊσ, το αρκρο αυτό τθσ «Εφθμερίδασ οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ –Ζργα», δεν ζγινε δυνατον να ςυμπεριλθφκεί ςτο ΡΑ΢Α΢ΤΘΜΑ αυτοφ του βιβλίου). Ακόμθ, αξίηει να δοφμε ειδικότερα τισ απόψεισ κάποιων οικιςτϊν που ςυςπειρϊκθκαν τότε γφρω από το Σωματείο «Ζνωςισ Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ–Ζργα», όπωσ του Χαράλαμπου Αποςτολόπουλου, Ρροζδρου του Δ.Σ. του Σωματείου, που δθμοςιεφτθκαν υπό μορφι ςυνζντευξθσ ςτθν «Εφθμερίδα των οικιςτϊν» Νο.5, Σεπτζμβριοσ 1927, από τθν οποία προκφπτουν οι ςυνκικεσ μζςα από τισ

38

οποίεσ κλιμακϊκθκε ο αγϊνασ των οικιςτϊν ενάντια ςτθν Εταιρία «Δρανδάκθσ– Ράγκαλοσ και Σία» «…Ζ Δηαηξία είλαη παγθνίλσο γλσζηφλ φηη νπδέπνηε ελδηαθέξζε δηα ηελ αλάπηπμηλ ηνπ νηθηζκνχ. Δάλ ελδηαθέξεην ζ’ αλέπηπζζε βαζκεδφλ έθαζηνλ ηνκέα θαη ζα θαηαζθεχαδε ηα’απαξαίηεηα επ’ απηνχ έξγα. Γελ ζα δηεζθφξπηδε ηνχο νηθηζηάο εηο ην αραλέο. Απηά ιέγνπλ νη θ.θ. Άγγ. Οηθνλφκνπ, Γηεπζπληήο Γεκνζίσλ Έξγσλ, Γεκεηξαθφπνπινο, Σκεκαηάξρεο ζρεδίνπ πφιεσλ, Πνξηψηεο, κεραληθφο, δειαδή νη αξκφδηνη λα έρνπλ γλψκελ. Ζ Δηαηξεία σλεηξνπψιεζε λα ελζπιαθψζε ηα εθαηνκκχξηα ησλ νηθηζηψλ, ηελ ηεξαζηίαλ δηαθνξάλ απφ ηξηάθνληα νθηψ ιεπηά θαηά ηεηξ. πήρπλ, πνπ αγφξαδε ηελ έθηαζηλ κε ηα ρξήκαηά ησλ, κέρξη ηεζζαξάθνληα δξρ πνπ έθζαζε λα πσιή. Γηά λα κε γαπγίδνπλ δε νη νηθηζηαί λα δηαζέηε πνζνζηφλ ηη δηά ηελ ιεγφκελελ ζπγθνηλσλίαλ θαη ηελ κνλαδηθήλ νδφλ. Σν ζρέδηφλ ηεο απηφ αλεηξέπεην δηά ηνπ ΢πκθσλεηηθνχ (τθσ 14θσ Φεβρουαρίου) θαη πξνζεπάζεη λα εχξε ηξφπνλ παξαβηάζεψο (του)… Με δηάθνξεο πξνθάζεηο παξεηείλεην ε θαηάζηαζηο εηο βάξνο ηνπ Σακείνπ Έξγσλ… Οη αληηπξφζσπνη ησλ νηθηζηψλ αληειήθζεζαλ φηη ε Δηαηξία επεδίσθε ηελ εθθξεκφηεηα απηήλ κέρξη ηέινπο Ηνπλίνπ (1927) δηφηη θαη’ εθείλν ηνλ κήλα ιφγσ ηεο ιήμεσο ηεο πξνζεζκίαο ησλ εθπηψζεσλ ζα εηζεπξάηνλην πνιιά, άηηλα ζα θαηεθξάηε. Χο εθ ηνχηνπ απεζηάιε εηο ηελ Δηαηξίαλ έγγξαθνλ κε ηαθηήλ πξνζεζκίαλ εληφο ηεο νπνίαο αχηε έπξεπε λα δειψζε αλ ζα ζπκκνξθσζή πξνο ηνπο φξνπο ηνπ ΢πκθσλεηηθνχ. Ζ εηαηξία κε δπλάκελε λα θαηαζέζε ηα ρξήκαηα ηνπ Σακείνπ άηηλα ππεξέβαηλνλ ηαο πεληαθνζίαο ρηιηάδεο δξαρκάο, εμελαγθάζζε λα απνθαιπθζή ελσξίηεξνλ. Οχησ ήξμαην ν ήδε δηεμαγφκελνο αγψλ… Ο αγψλ απηφο είλαη αγψλ ππάξμεσο ηεο Δηαηξίαο, θαη σο εθ ηνχηνπ κεηαρεηξίδεηαη φια ηα κέζα, έζησ θαη αλήζηθα αλ είλαη ηνηαχηα. Γηαξξήμεηο, παιιεθαξηζκνχο ζαηξαπηζκνχο… Ζ Δηαηξία θαηεγνξείηαη: 1) Γελ είρελ ίδηα θεθάιαηα. 2) Δθεθαιαηνπνίεζε ηαο εηζπξάμεηο ησλ νηθηζηψλ. 3) Δμεπάηεζε ηνπο νηθηζηάο. 4) Τπεμήξεζε ηα ρξήκαηα ηνπ ππφ ζχζηαζηλ Σακείνπ Έξγσλ… Τπήξμα ν πεξηζζφηεξνο επηθπιαθηηθφο θαη ζπλεθξάηεζα ην ΢πκβνχιηνλ εηο εθηέιεζηλ δηθαίσλ απνθάζεψλ ηνπ. Γπζηπρψο ε Δηαηξία θαη εηδηθψο αη εγστζηηθαί ηάζεηο κειψλ ηηλψλ απηήο θαη ε ζπκκαρία κεη’ απηήο ηνπ ηδηνθηήηνπ, δελ κνπ επέηξεπνλ λα εμαθνινπζήζσ ηελ κέρξη παξεμεγήζεσο ππνρσξεηηθφηεηά κνπ.

39

Γπζθφισο αλακηγλχνκαη εηο αγψλαο δηφηη πξέπεη λα ίδσ θαηαθαλέο ην δίθαηνλ. Δλ ηνηαχηε φκσο πεξηπηψζεη νπδέπνηε ππνρσξψ. Θ’ απνδείμσ φηη κία Δηαηξία ειήζηεπζε 1500 νηθνγελεηάξραο, εμ σλ ππέξ πεληαθφζηνη ελαγθάζζεζαλ λα εγθαηαιείςνπλ ηαο αξρηθάο θαηαζέζεηο ησλ… ΢πγθεθαιαηψλσλ ηαο δηά ηελ Ζιηνχπνιηλ αηνκηθάο κνπ γλψκαο σο αθνινχζσο: 1) Ο ηδηνθηήηεο ηεο εθηάζεσο (Αλζξιοσ Νάςτοσ) εζθέθζε λα κεηαβάιε ηελ έθηαζηλ εηο ζπλνηθηζκφλ δηά λα απνθχγεη ηελ αλαγθαζηηθήλ απαιινηξίσζηλ πξφο γεσξγηθήλ εγθαηάζηαζηλ. 2) Ζ Δηαηξία («Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία») ζπλεζηήζε απνθιεηζηηθψο θαη κφλνλ δηά θεξδνζθνπηθνχο ζθνπνχο. 3) Σν ΢σκαηείν, («Ζνωςισ οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ-Ζργα») ζπλεζηήζε δηά λα παιαίζε έλαληη ησλ εθδεισζεηζψλ πξνζέζεσλ ηεο Δηαηξίαο πξνο ππνδνχισζηλ νηθνλνκηθψο ησλ νηθηζηψλ. 4) Οη εθάζηνηε θ.θ. ππνπξγνί ηεο ΢πγθνηλσλίαο παξεζχξζεζαλ απφ ηαο απαηειάο θαη επηηεδείνπο ππνζρέζεηο ηεο Δηαηξίαο θαη δελ αθνινχζεζαλ ηελ γλψκελ ηεο ππεξεζίαο. 5) Οη νηθηζηαί απέμεημαλ κεγίζηελ νηθνλνκηθήλ αληνρήλ, αλεθηηθφηεηα, αγάπελ πξνο ηνλ ζπλνηθηζκφλ, ζέιεζηλ πξνο αλάπηπμηλ απηνχ θαη απηαπάξλεζηλ. 6) Ζ καξαζκψδεο θαηάζηαζηο ηνπ ζπλνηθηζκνχ ζα εμαθνινπζήζε θαη ζα επηηείλεηαη εθ’ φζνλ δηεπζχλεηαη απφ ηελ ήδε Δηαηξίαλ. 7) Ο ζπλνηθηζκφο ζ’ αλαπηπρζή, εάλ απνδνζή εηο ηνπο αγνξαζηάο ηνπ Ζιηνππνιίηαο, δηά ηεο Κνηλφηεηνο θαη ηνπ Σακείνπ Έξγσλ, πεξηνξηδνκέλνπ ελ κέξεη, απνδεκηνπκέλσλ δε ηνπ ηδηνθηήηνπ θαη ησλ κειψλ ηεο Δηαηξίαο…». Ππωσ κα δοφμε ςτθ ςυνζχεια, ο Χαράλαμποσ Αποςτολόπουλοσ ςυγκροφςτθκε ακόμθ και δικαςτικά με τθν Εταιρία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία», αλλά τθν δεκαετία του ’30 αναδείχκθκε ςε ςθμαντικό τοπικό παράγοντα και ςυνζπλευςε με τον Ραφλο Δρανδάκθ όταν αυτόσ ςυγκροφςτθκε με τουσ κλθρονόμουσ Νάςτου. Ο ίδιοσ, αν και ςφμφωνα με τθν μαρτυρία τθσ Γαβριζλλασ Χαμογεωργάκθ (βλ. Μζροσ Τρίτο, ςελ.205) υποςτιριηε το ςυντθρθτικό «Λαϊκό κόμμα» τθσ εποχισ, ςυμμετείχε αργότερα, κατά τθ διάρκεια τθσ Γερμανικισ Κατοχισ, ωσ αντιπρόςωποσ ςτο Εκνικό Συμβοφλιο που πραγματοποιικθκε ςτισ Κορυςχάδεσ Ευρυτανίασ. Θ κόρθ του, Εφθ Αποςτολοποφλου, που είχε αναπτφξει αντιςταςιακι δράςθ κατά τθν κατοχι, βρζκθκε ςτθν φυλακι. Αποτζλεςμα, θ οικογζνεια Αποςτολόπουλου «να μθν ξαναγυρίςει ςτθν Θλιοφπολθ, να πουλιςει το ςπίτι τθσ για ζνα κομμάτι ψωμί και να πάει από το κακό ςτο χειρότερο…».

40

Δθμιουργία ΢ωματείου και εντφπου ελεγχόμενου από τθν Εταιρία Σε ςυνκικεσ ςφοδρισ αντιπαράκεςθσ με το Σωματείο «Ζνωςισ Οικιςτϊν Θλιοφπολθσ–Ζργα», θ «Εταιρεία Δρανδάκθ–Ράγκαλοσ και Σία» προϊκθςε ςτα τζλθ του 1927 τθν δθμιουργία ενόσ νζου Σωματείου με τίτλο «Ρροοδευτικόσ Σφλλογοσ Θλιουπόλεωσ», με προφανι ςτόχο τθν υπονόμευςθ του αγϊνα των οικιςτϊν. Πργανο του διαςπαςτικοφ αυτοφ Σωματείου ιταν θ εφθμερίδα «Αςτικι Άμυνα», με διευκυντι τον Κ. Νικολαΐδθ. Στο 3ο φφλλο αυτισ τθσ εφθμερίδασ (19 Φεβρουαρίου 1928), διαβάηουμε το ακόλουκο Ψιφιςμα: «Οη Οηθηζηαί ηεο Ζιηνππφιεσο ζπλειζφληεο ζήκεξνλ Κπξηαθήλ 12 Φεβξνπαξίνπ εηο έθηαθηνλ γεληθήλ ΢πλέιεπζηλ ελ ηε αηζνχζε Δκπνξνυπαιιήισλ, αθνχζαληεο ηαο αλαθνηλψζεηο ηεο Δηαηξίαο θαη ηαο γλψκαο ηνπ Πξννδεπηηθνχ ΢πιιφγνπ Ζιηνππνιηηψλ, ιαβφληεο ππ’φςεη φηη ε θαζπζηέξεζηο ηεο επαλαθνξάο ηνπ ζρεδίνπ αλαθφπηεη ηελ πξφνδνλ ηνπ ΢πλνηθηζκνχ, εληφο ηνπ νπνίνπ έρνπζη δαπαλεζή βάζεη ηεο αξρηθήο εγθξίζεσο δεθάδσλ εθαηνκκπξίσλ εηο νηθνδνκάο, έξγα θνηλήο σθειείαο θαη δή νδνπνηΐαο, γεθπξνπνηΐαο θαη πδξέπζεσο, Φεθίδνκελ, α) Απνδερφκεζα ελζνπζησδψο ηελ λέαλ ιχζηλ πεξί ζπζηάζεσο ηνπ Σακείνπ ησλ Έξγσλ δηά πξνηθνδνηήζεσο ηεο Δηαηξίαο θαη β) Αλαζέηνκελ ελ ιεπθψ εηο ην Γηνηθεηηθφλ ΢πκβνχιηνλ ηνπ Πξννδεπηηθνχ ΢πιιφγνπ Ζιηνππνιηηψλ ηελ εληνιήλ φπσο ελεξγήζε ηα δένληα παξά ηαηο αξκνδίαηο Αξραίο, 1νλ) δηα ηελ άκεζνλ επαλαθνξάλ ηεο εγθξίζεσο ηνπ ζρεδίνπ ησλ ηξηψλ πξψησλ ηνκέσλ θαη 2νλ) δηα ηελ άκεζνλ ζχζηαζηλ ηνπ Σακείνπ ησλ Έξγσλ ππφ ηνπο αλσηέξσ φξνπο θαη ηελ ηαρίζηελ έλαξμηλ ηεο ιεηηνπξγίαο απηνχ». Το «Ψιφιςμα», υπογράφεται από τον Γεϊργιο Ριπιλι, Ρρόεδρο του Συλλόγου και τον Μιχαιλ Μπουλάκα, Γραμματζα. Στο προαναφερόμενο φφλλο τθσ «Αςτικισ Άμυνασ», χαρακτθριςτικό είναι το ανϊνυμο δθμοςίευμα που αφορά τθν επίςκεψθ διαμαρτυρίασ αντιπροςωπείασ τθσ «Ζνωςθσ οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ–Ζργα» ςτο υπουργείο Συγκοινωνίασ, που τότε ιταν υπουργόσ ο Λωάννθσ Μεταξάσ. Ππωσ αναφζρεται ςτο δθμοςίευμα: «…Οη αξρεγνί (Χαρ. Αποςτολόπουλοσ και Αλ. Κωνςταντόπουλοσ) θαη ην ΢πκβνχιηνλ ηεο Δλψζεσο «Έξγα», πεξηβαιιφκελνη ππφ πεληήθνληα πεξίπνπ πξνζψπσλ εμ ψλ ηα πιείζηα μέλα παληειψο πξνο ηνλ ΢πλνηθηζκφλ… ζπγθεληξσζέλησλ θπξίσο 41

κεηαμχ ησλ θνκκνπληζηηθψλ νξγαλψζεσλ, εζθφπνπλ λα εκθαλίζσζη ηελ θνκκαηηθήλ απηψλ ηζρχλ ελψπηνλ ηνπ θ. ππνπξγνχ ίλα πείζσζη ηνχηνλ φπσο αληηηαρζή θαηά ηεο ιχζεσο ηελ νπνία πξνηείλεη ε ππεξεζία. Γελ είλαη ε πξψηε θνξά θαζ’ ήλ νη αξρεγνί ηνπ Κνκκνπληζηηθνχ ΢σκαηείνπ «Έξγα» επηρεηξνχζη θαηά ηνλ απηφλ απαηειφλ ηξφπνλ λα επεξξεάζσζη ηαο αξράο…». Και ςε παραπλιςια ςτιλθ αναφζρεται: «…Ηδηαηηέξαλ εληχπσζηλ επξνμέλεζε ην γεγνλφο φηη… νη Υαξ. Απνζηνιφπνπινο θαη Αι. Κσλζηαληφπνπινο είρνλ ζπγθεληξψζεη εηο ην Τπνπξγείν ηεο ΢πγθνηλσλίαο δηάθνξα ππνθείκελα ππφπηνπ πξνειεχζεσο, ηα νπνία πξνηίζελην λα εκθαλίζσζηλ ελψπηνλ ηνπ θ. Μεηαμά σο νηθηζηάο δήζελ ηεο Ζιηνππφιεσο. Σα ππνθείκελα ηαχηα, εθιεγέληα κεηαμχ ησλ θαησηέξσλ θνηλσληθψλ ζηξσκάησλ πξνο ηνλ ζθνπφλ λα πξνδίδσζηλ αμίαλ ηνπ ππνπξγηθνχ νίθηνπ αζιηφηεηα, νπδεκίαλ είρνλ ζρέζηλ κε ηελ Ζιηνχπνιηλ, ηεο νπνίαο νη νηθηζηαί πξνέξρνληαη θπξίσο απφ ηελ κέζελ αζηηθήλ ηάμηλ ησλ επηζηεκφλσλ, επαγγεικαηηψλ, αμησκαηηθψλ, δεκνζίσλ θαη ηδησηηθψλ ππαιιήισλ…». Από το απόςπαςμα αυτό αναδεικνφεται, αφ’ ενόσ ο αρρωςτθμζνοσ αντικομμουνιςμόσ των εκδοτϊν τθσ «Αςτικισ Άμυνασ» και αφ’ ετζρου θ αντίλθψθ που είχαν για τθν επιδιωκόμενθ ςφνκεςθ των οικιςτϊν τθσ Θλιοφπολθσ, δθλαδι τθν προςζλκυςθ μεςοαςτικϊν ςτρωμάτων. Άλλωςτε, για τα «κατϊτερα κοινωνικά ςτρϊματα» προετοίμαηαν από τότε τθν επζκταςθ του ςχεδίου ςτθν κακοτράχαλθ περιοχι του Κοπανά, δθλαδι τθσ ςθμερινισ Αγίασ Μαρίνασ, όπωσ κα δοφμε παρακάτω.

Δικαςτικι αντιπαράκεςθ τθσ «Ζνωςθσ Οικιςτϊν» με τθν Εταιρία Ρζραν των άλλων ενεργειϊν του, το Σωματείο «Ζνωςθ οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ– Ζργα» προχϊρθςε ςε μινυςθ κατά των Ραφλου Δρανδάκθ, Εμμανουιλ Ράγκαλου, Χαρίλαου Λοφκου και Δθμθτρίου Τςερεντηοφλια, επί απάτθ και υπεξαιρζςει εισ βακμόν κακουργιματοσ, για πράξεισ οι οποίεσ ζλαβαν χϊρα από τον Λοφνιο του 1924 ζωσ τον Λοφνιο του 1927. Αφορμι ςτάκθκε θ υπαναχϊρθςθ τθσ Εταιρίασ ςε ςχζςθ με τισ υποχρεϊςεισ τθσ, όςον αφορά το υπό ςφςταςθ «Ειδικό Ταμείο Εφαρμογισ Σχεδίου Ρόλεωσ Θλιουπόλεωσ».

42

Σφμφωνα με τθν από 7/5/1928 Αναφορά του Σωματείου «Σφνδεςμοσ οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ–Ζργα» προσ τον Νομικό Σφμβουλο του Υπουργείου Συγκοινωνιϊν «…ην Σακείνλ ην πξνβιεθζέλ δηά ηνπ ΢πκθσλεηηθνχ (τθσ 14θσ Φεβρουαρίου 1927) απαηηήζεη ηεο Δηαηξίαο, επεηδή ήην ζηελνρσξεκέλε νηθνλνκηθψο, εηέζε ακέζσο εηο εθαξκνγήλ , δηά πξνζσξηλήο επηηξνπήο θαη νη νηθηζηέο παξσηξεζέληεο παξά ηνπ ΢σκαηείνπ έζπεπζαλ λα ηαθηνπνηήζνπλ βάζεη ησλ φξσλ ηνπ ΢πκθσλεηηθνχ. Οχησ εηζεπξάρζεζαλ πεξί ηα δχν εθαηνκκχξηα δξαρκψλ, εμεδφζεζαλ απνδείμεηο φηη ηα ρξήκαηα θαηαβάιινληαη δηα ινγαξηαζκφλ ηνπ Σακείνπ θαη εγέλνλην επίζεκα ζπκβφιαηα εηο ηα νπνία εγέλεην κλεία εμνθιήζεσο νηθνπέδσλ θαηαβιεζέλησλ ησλ ρξεκάησλ δηά ινγαξηαζκνχ ηνπ Σακείνπ βάζεη ηνπ ΢πκθσλεηηθνχ ηεο 14εο Φεβξνπαξίνπ 1927. Σελ 28ελ Μαΐνπ 1927 θαηέπεζαλ ηα πξνζρήκαηα ηεο Δηαηξίαο θαη θαηεθξάηεζε ηα ρξήκαηα ηνπ Σακείνπ. Πξν ηεο απζαηξέηνπ ηαχηεο πξάμεσο νη αληηπξφζσπνη ησλ νηθηζηψλ δηεκαξηπξήζεζαλ δη’ εμσδίθσλ δειψζεσλ θαη θαηέθπγαλ εηο ηαο δηνηθεηηθάο θαη δηθαζηηθάο αξράο. Σν Τπνπξγείνλ ηεο ΢πγθνηλσλίαο δη’ εγγξάθνπ ηνπ πξνο ηελ Δηαηξίαλ έηαμελ πξνζεζκίαλ εληφο ηεο νπνίαο αχηε ψθεηιε λα θαηαζέζε εγγχεζηλ ελφο εθαηνκκπξίνπ δξαρκψλ, λα εγγξάςε πξψηελ ππνζήθελ επί ησλ νηθνπέδσλ 1-30 θαη ελ γέλεη λα ζπκκνξθσζή πξνο ηνπο φξνπο ηνπ ππ’ αξηζκ.

466/1925 απνθάζεσο ηνπ ΢πκβνπιίνπ Γεκνζίσλ Έξγσλ. Δπεηδή παξήιζε ε ηαρζείζα πξνζεζκία θαη ε δνζείζα παξάηαζηο, ην Τπνπξγείν εμελαγθάζζε δηά Γ/ηνο δεκνζηεπζέληνο εηο ην ππ’ αξηζκ. 7 ηεχρνο ηεο Δθεκεξίδνο ηεο Κπβεξλήζεσο λα αλαθαιέζε ην εγθξηηηθφλ ηνπ ζρεδηαγξάκκαηνο δηάηαγκα θαη λα επηθπιαρζή λα εγθξίλε λένλ ηνηνχηνλ ελ θαηξψ πξνο ππεξάζπηζηλ ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπ θνηλνχ. Δπίζεο δη’ εγγξάθνπ ηνπ πξνο ην ΢σκαηείνλ ησλ νηθηζηψλ εδήινπ, φηη ε Δηαηξία νπδέπνηε θαηέβαιε ηελ εγγχεζηλ ηνπ ελφο εθαηνκκπξίνπ δξρ. ηελ πξνβιεθζείζαλ δηά ηεο ππ’ αξηζκ. 466/1925 απνθάζεσο ηνπ ΢πκβνπιίνπ ησλ Γεκνζίσλ Έξγσλ. Καηέζεζελ κφλνλ ηελ εγγπεηηθήλ επηζηνιήλ δπλάκεη ηνπ άξζξνπ 20 ηνπ εγθξηηηθνχ ηνπ ζρεδηαγξάκκαηνο Γηαηάγκαηνο ηεο 31 Μαξηίνπ 1925, ήηηο εγγχεζηο νπδεκίαλ ζρέζηλ έρεη πξνο ηελ άλσ εγγχεζηλ ηνπ ελφο εθαηνκκπξίνπ θαη ήηηο αλαλεσζείζα έιεμε ηελ 13ελ Γεθεκβξίνπ 1926 θαη έθηνηε δελ αλελεψζε. Δπίζεο ην Τπνπξγείνλ Οηθνλνκηθψλ θαηφπηλ ειέγρνπ επί ησλ βηβιίσλ ηεο Δηαηξίαο, επηζηνπνίεζελ φηη κέγα πνζφλ ηνπ δη’ έξγα πξννξηδνκέλνπ, δη’ 43

εηθνληθψλ εγγξάθσλ δησρεηεχζε εηο ηνπο πξνζσπηθνχο ινγαξηαζκνχο ησλ ζπλεηαίξσλ. Με ηα ζηνηρεία απηά θαη έηεξα επίζεκα έγγξαθα ην ΢σκαηείνλ θαηέθπγε εηο ηελ Γηθαηνζχλελ. Απεχζελε κήλπζηλ ελψπηνλ ησλ πνηληθψλ Γηθαζηεξίσλ απάηεο θαη ππεμαηξέζεσο. Τπνζηήξημε δειαδή φηη ε Δηαηξία ππεμήξεζε ην ρξήκα ηνπ (υπό σύσταση) Σακείνπ Έξγσλ, θπξίσο δ’ φηη εμεπάηεζε ηνπο νηθηζηάο. Δίπελ εηο απηνχο φηη θαηέζεζε ηαο εγγπήζεηο ηαο πξνβιεπνκέλαο δηά ηεο ππ’ αξηζκ. 466/1925 απνθάζεσο ηνπ ΢πκβνπιίνπ ησλ Γεκνζίσλ Έξγσλ, ελψ σο απνδεηθλχεηαη ηνηαχηαη εγγπήζεηο νπδέπνηε θαηαηέζεζαλ θαη σο εθ ηνχηνπ δελ ππεγξάθε ε ζχκβαζηο θαη αλεθιήζε ην ζρεδηάγξακκα (τθσ 31/3/1925). Γηά δε ηεο ςεπδνχο παξαζηάζεσο αλαιεζψλ γεγνλφησλ, έπεηζε ηνπο νηθηζηέο λα παξαηηεζνχλ παληφο ειέγρνπ επί ηεο δηαρεηξίζεσο ησλ θαηαβαιινκέλσλ παξ’ απηψλ ρξεκάησλ, ησλ δη’ εθηέιεζηλ έξγσλ εηο ηνλ ζπλνηθηζκφλ, έπεηζελ απηνχο φηη ελεξγείηαη Κξαηηθφο έιεγρνο δπλάκεη ησλ εγγπήζεσλ ηεο απνθάζεσο ηνπ ΢πκβνπιίνπ ησλ Γεκνζίσλ Έξγσλ, ελψ ηνηνχηνο έιεγρνο νπδέπνηε εζθήζε, ν γεληθφο δ’ έιεγρνο ηεο επνπηείαο ηνπ Τπνπξγείνπ ηεο ΢πγθνηλσλίαο νπδεκίαλ ζρέζηλ έρεη πξνο ηνλ εηδηθφλ απηφλ έιεγρνλ…». Ακόμθ, ςφμφωνα με τθν από 19 Αυγοφςτου 1927 Ζκκεςθ του, ο Εφοριακόσ ελεγκτισ Δθμιτριοσ Βελισ, αναφερόμενοσ ςτο χρθματικό ποςό που ςυγκζντρωςε θ Εταιρία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία» για τθν καταςκευι των αναγκαίων ζργων, επιςθμαίνει: «…θαηά ηνλ έιεγρνλ εζρεκάηηζα ηελ πεπνίζεζηλ φηη κέγα κέξνο ηνπ πνζνχ δελ εδαπαλήζε δη’έξγα αιι’αληηπξνζσπεχεη εηθνληθάο πξάμεηο πξνο ηνλ ζθνπφλ δηνρεηεχζεσο ησλ εηο έξγα πξννξηδφκελσλ ρξεκάησλ εηο ηνπο πξνζσπηθνχο ινγαξηαζκνχο ησλ ζπλεηαίξσλ…». Ραρόλα ωςτόςο τα ςυγκεκριμζνα ςτοιχεία και επιχειριματα που αναφζρονται παραπάνω και τα οποία τζκθκαν υπ’ όψιν ςτισ αρμόδιεσ κρατικζσ υπθρεςίεσ και δικαςτικζσ αρχζσ από τουσ εκπροςϊπουσ των οικιςτϊν, το Ρρωτόδικο Δικαςτιριο (Συμβοφλιο Ρλθμμελειοδικϊν) απιλλαξε τουσ κατθγοροφμενουσ εκπρόςωπου τθσ Εταιρίασ, με το Βοφλευμα υπ’ αρικμ. 1310/3.1.1928. Ωσ προσ τθν κατθγορία τθσ απάτθσ, ςφμφωνα με το Βοφλευμα δεν υπιρχε πρόκεςθ παραμζλθςθσ των υποχρεϊςεων τθσ Εταιρίασ ζναντι των οικιςτϊν, δεδομζνου ότι «…σο πξνθχπηεη εθ ηεο δηθνγξαθίαο ζνβαξνί ιφγνη ππήξραλ, νίηηλεο εδπζρέξαηλαλ ην έξγνλ απηψλ απφ ηερληθήο απφςεσο, αιιά θαη νχηε αζέκηηνο 44

σθέιεηα απηνίο ή βιάβε πξνο ηξίηνπο (ζηνηρείνλ ηεο απάηεο) πξνέθπςε…». Ακόμθ, ςφμφωνα με το προαναφερόμενο Βοφλευμα, «…νχηε ε θαηεγνξία ηεο ππεμαηξέζεσο δχλαηαη λα επζηαζήζε ελ πξνθεηκέλσ , δεδνκέλνπ φηη λαη κελ δηα ηνπ απφ 14 Φεβξνπαξίνπ 1927 ΢πκθσλεηηθνχ κεηαμχ θαηεγνξνπκέλσλ θαη ξεζέληνο ΢σκαηείνπ ζπλεθσλήζε ε ίδξπζηο ηνπ ξεζέληνο Σακείνπ, ε ίδξπζηο φκσο ηνχηνπ θαηά ην άξζξνλ 6 ηνπ ΢πκθσλεηηθνχ έδεη λα γίλε δηά ηνπ νηθείνπ Κπβεξλεηηθνχ Γηαηάγκαηνο, φπεξ δελ εμεδφζε…». Κατά του προαναφερόμενου Βουλεφματοσ άςκθςαν το δικαίωμα τθσ ανακοπισ οι Χαρ. Αποςτολόπουλοσ και Ανδρ. Αντφπασ, ωσ εκπρόςωποι του Σωματείου «Ζνωςθ Οικιςτϊν Θλιοφπολθσ–Ζργα». Πμωσ το Συμβοφλιο των Εφετϊν, με τθν απόφαςθ 663/19 Μαΐου 1928, απζρριψε τθν ανακοπι των εκπροςϊπων των οικιςτϊν και απάλλαξε τουσ κατθγορουμζνουσ για απάτθ και υπεξαίρεςθ Ραφλο Δρανδάκθ, Εμ. Ράγκαλο, Χαρίλαο Λοφκο και Ν. Τςερεντηοφλια.

Ανάκλθςθ του ΢χεδίου του 1925 Ιδθ, είχε δθμοςιευτεί ςτο από 21 Λανουαρίου 1928 Φφλλο 6Α’ τθσ Εφθμερίδασ τθσ Κυβερνιςεωσ, Ρροεδρικό Διάταγμα με το οποίο ανεκλικθ το από 31/3/1925 Διάταγμα «περί εγκρίςεωσ ςχεδίου εξοχικοφ ςυνοικιςμοφ». Ππωσ αναφζρεται ςτο Διάταγμα ανάκλθςθσ: «…Λαβφληεο ππ’ φςηλ ην άξζξνλ 20 ηνπ απφ 31 Μαξηίνπ 1925 Γηαηάγκαηνο «πεξί εγθξίζεσο ζρεδίνπ εμνρηθνχ ζπλνηθηζκνχ Ζιηνππφιεσο», ηελ ππ’ αξηζκ. 1796 γλσκνδφηεζηλ ηνπ ΢πκβνπιίνπ Γεκνζίσλ Έξγσλ, ην γεγνλφο φηη ε Διιεληθή Δηαηξία Αζηηθψλ θαη Αγξνηηθψλ ΢πλνηθηζκψλ Γξαλδάθεο-Πάγθαινο θαη ΢ία, θαη΄ επαλάιεςε θιεζείζα, δελ αλέιαβε ηαο ελ ησ άξζξσ ηνχησ αλαθεξνκέλαο ππνρξεψζεηο θαη φηη δηά δειψζεψο ηεο απνδέρεηαη λα πξνβή εηο νηθνλνκηθάο παξαρσξήζεηο πξνο ζπζηαζεζφκελνλ απηνηειή νηθνλνκηθφ νξγαληζκφλ, ζθνπφλ έρνληα ηελ εθηέιεζηλ ησλ αλαγθαίσλ ελ ησ ζπλνηθηζκφλ ηνχησ θνηλσθειψλ έξγσλ, ην γεγνλφο φηη νπ κφλν έρνπζη πσιεζή πξνο δηαθφξνπο ηδηψηαο νηθφπεδα ελ ησ ελ ιφγσ ζπλνηθηζκψ, αιιά θαη νηθίαη αλεγέξζεζαλ ελ απηψ, νχησ δε επηβεβιεκέλε ηπγράλεη ε ιήςηο πξνζηαηεπηηθψλ κέηξσλ δηά ηελ εμαζθάιηζηλ ησλ ελ ησ ζπλνηθηζκψ ηνχησ δεκηνπξγεζέλησλ ζπκθεξφλησλ ηνπ θνηλνχ, αλαθαινχκελ ην εηξεκέλνλ απφ 31 Μαξηίνπ 1925 45

Ζκέηεξνλ Γηάηαγκα επί ησ ηέιεη εμαζθαιίζεσο ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπ θνηλνχ δη’ αλαζεσξήζεσο ηφζνλ ηνπ ζρεδίνπ ηνπ ζπλνηθηζκνχ ηνχηνπ, φζνλ θαη ησλ ινηπψλ εηο απηψλ αλαθεξφκελσλ δεηεκάησλ». Το ανακλθτικό Διάταγμα φζρει τισ υπογραφζσ του προζδρου τθσ Δθμοκρατίασ Ραφλου Κουντουριϊτθ και του τότε υπουργοφ Συγκοινωνίασ και μετζπειτα δικτάτορα, Λωάννθ Μεταξά.

1928: Ζγκριςθ νζου «ςχεδίου εξοχικοφ ΢υνοικιςμοφ Θλιουπόλεωσ» Τθν ίδια χρονιά, το 1928, ςτο από 1θ Νοεμβρίου Φφλλο 227Α’ τθσ Εφθμερίδασ τθσ Κυβερνιςεωσ, επανεγκρίνεται με κάποιεσ διαφοροποιιςεισ και ςυμπλθρϊςεισ το αρχικό ςχζδιο ρυμοτομίασ τθσ Θλιοφπολθσ και «εθαξκφδνληαη αη δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 1 έσο 15, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ απφ 31Μαξηίνπ 1925 Γηαηάγκαηνο πεξί εγθξίζεσο ζρεδίνπ εμνρηθνχ ζπλνηθηζκνχ Ζιηνππφιεσο». Το νζο και οριςτικό πλζον ΢υμοτομικό Σχζδιο τθσ Θλιοφπολθσ φζρει τισ υπογραφζσ του προζδρου τθσ Δθμοκρατίασ Ραφλου Κουντουριϊτθ και του Υπουργοφ Συγκοινωνίασ Α. Χρθςτομάνου. Επιςθμαίνεται ότι ςτο εγκεκριμζνο το 1928 Διάταγμα για το ςχζδιο ρυμοτομίασ τθσ Θλιοφπολθσ, απαλείφκθκε μεταξφ άλλων και το περίφθμο άρκρο 20 του Διατάγματοσ τθσ 31θσ Μαρτίου 1925, με το οποίο δόκθκε θ δυνατότθτα ςτθν Εταιρία να παραβιάςει τον άρκρο 7 του νόμου περί ςχεδίων πόλεων του 1923 και να κερδοςκοπιςει εισ βάροσ χιλιάδων οικιςτϊν.

Αναγνϊριςθ Κοινότθτασ Θλιουπόλεωσ Στο από 23 Οκτωβρίου 1928 Φφλλο 220Α’ τθσ Εφθμερίδασ τθσ Κυβερνιςεωσ, ο Συνοικιςμόσ Θλιουπόλεωσ αναγνωρίηεται ςε ξεχωριςτι κοινότθτα, αποςπϊμενοσ από τθν κοινότθτα του Αγίου Δθμθτρίου (Μπραχάμι), τμιμα τθσ οποίασ ιταν μζχρι τότε. Το Διάταγμα φζρει τισ υπογραφζσ του Ραφλου Κουντουριϊτθ, προζδρου τθσ Δθμοκρατίασ και του Κ. Ηαβιτςάνου, Υπουργοφ Εςωτερικϊν.

46

Σφμφωνα με τθν απογραφι τθσ 15-16 Μαΐου 1928, ςτθν Θλιοφπολθ που τότε ανικε ακόμθ ςτθν Κοινότθτα Αγίου Δθμθτρίου, καταγράφθκαν 569 κάτοικοι, από τουσ οποίουσ οι 293 άνδρεσ και οι 276 γυναίκεσ.

1928: Επίςθμθ ςφςταςθ «Ειδικοφ Σαμείου Εφαρμογισ ΢χεδίου Πόλεωσ Θλιουπόλεωσ» Με Ρροεδρικό Διάταγμα τθσ 29θσ Οκτωβρίου 1928 ςυςτάκθκε επιςιμωσ το «Ειδικό Ταμείο Εφαρμογισ Σχεδίου Συνοικιςμοφ Θλιουπόλεωσ», το οποίο ςτθ ςυνζχεια ςυμπλθρϊκθκε με νεϊτερο Διάταγμα. Στθν πενταμελι Διοικοφςα Επιτροπι του «Ταμείου», πρόεδροσ ορίςτθκε ο Ανάργυροσ Δθμθτρακόπουλοσ, Επικεωρθτισ Δθμοςίων Ζργων, ωσ εκπρόςωποσ του Κράτουσ, οι Α. Κορίηθσ και Γ. Κοφινάσ, ωσ εκπρόςωποι των οικιςτϊν, ο Ραφλοσ Δρανδάκθσ ωσ εκπρόςωποσ των Εταιριϊν και ο Αλζξιοσ Νάςτοσ, ο οποίοσ κεωρείτο ωσ ιδιοκτιτθσ τθσ ςυνολικισ ζκταςθσ, μζροσ τθσ οποίασ είχε παραχωρθκεί το 1924 ςτθν Εταιρία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία» για τθν δθμιουργία του «Συνοικιςμοφ Θλιουπόλεωσ».

΢φμβαςθ 956/30.4.1929 Με τθν υπ’ αρικμ. 956/30.4.1929 Σφμβαςθ μεταξφ τθσ Εταιρίασ «Δρανδάκθσ– Ράγκαλοσ και Σία», τθσ «Εταιρίασ Συγκοινωνιϊν Θλιουπόλεωσ» και του Αλεξίου Νάςτου, αφ’ ενόσ και του Ανάργυρου Δθμθτρακόπουλου, Ρροζδρου τθσ Διοικοφςασ Επιτροπισ του «Ειδικοφ Ταμείου Εφαρμογισ Σχεδίου Συνοικιςμοφ Θλιουπόλεωσ», κακορίηεται ότι μεταβιβάηονται ςτο Ειδικό Ταμείο απαιτιςεισ 8.222.027,40 δρχ των προαναφερκζντων ςυμβαλλομζνων Εταιριϊν κατά οικιςτϊν του Συνοικιςμοφ. Με τθν ίδια Σφμβαςθ, θ Εταιρεία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία» και ο Αλζξιοσ Νάςτοσ παραχωροφν και μεταβιβάηουν «νηθφπεδα εθηάζεσο ζπλνιηθψο πήρεσλ ηεθηνλ. ηεηξαγ, 197.443,35 ειεχζεξα ξπκνηνκίαο… εηο ην Δηδηθφλ Σακείν Δθαξκνγήο ΢ρεδίνπ ΢πλνηθηζκνχ Ζιηνππφιεσο και απνμελνχκελαη θαη 47

απεθδπφκελαη παληφο επί ησλ άλσ πεξηγξαθέλησλ νηθνπέδσλ θαη ηεηξαγψλσλ δηθαησκάησλ ησλ θπξηφηεηνο, λνκήο θαη θαηνρήο, απνθαζηζηψζη ηέιεηνλ θχξηνλ θαη θάηνρνλησλ νηθνπέδσλθαη ηεηξαγψλσλ ηνχησλ δπλάκελσλ λα δηαθαηέρε, λέκεηαη θαη δηαζέηε απηά σο βνχιεηαη θαη θαηά πιήξεο ηδηνθηεζίαο δηθαίσκα ην Δηδηθφλ Σακείνλ Δθαξκνγήο ΢ρεδίνπ ΢πλνηθηζκνχ Ζιηνππφιεσο…». Ακόμθ, δθλϊνουν ότι: «…παξαηηνχληαη αλεπηθπιάθησο παληφο δηθαηψκαηνο θπξηφηεηνο θαη θαηνρήο επί ησλ ρψξσλ ησλ πξνβιεπνκέλσλ ππφ ηνπ εγθεθξηκέλνπ λνκίκσο ζρεδίνπ ξπκνηνκίαο ηνπ ΢πλνηθηζκνχ Ζιηνππφιεσο σο θνηλνρξήζησλ ήηνη νδψλ, πιαηεηψλ θαη ησλ δχν αιζψλ ησλ εκθαηλνκέλσλ ελ ησ εγθεθξηκέλσ ζρεδίσ… άλεπ νπδεκίαο νηαζδήπνηε αμηψζεσο πξνο απνδεκίσζηλ απηψλ, έλεθελ ηεο αηηίαο ηαχηεο».

Tζλοσ, «…κεηαβηβάδνληαη εηο ηελ πιήξε θπξηφηεηα λνκή θαη θαηνρή ηνπ Σακείνπ, ην πθηζηάκελν δίθηπν πδξεχζεσο κήθνπο 7.000 κέηξσλ πεξίπνπ,…ε πεηξειαηνκεραλή ζπζηήκαηνο Μπφιηλδεξο δπλάκεσο 12 ίππσλ, …ηα δχν απηνθίλεηα ιεσθνξεία ηα εθηεινχληα ηελ ζπγθνηλσλίαλ Αζελψλ-Ζιηνππφιεσο θαη παξαρσξείηαη ην πθηζηάκελν γθαξάδ κεηά ηνπ ζρεηηθνχ ΢πλεξγείνπ, …θαζψο θαη ε ρξήζηο ηνπ Γεκφζηνπ νδνζηξσηήξνο…». Ακόμθ, επιτρζπεται ςτο Ειδικό Ταμείο «…άλεπ νηνπδήπνηε αληαιιάγκαηνο λα πξνβαίλε εηο ηελ ηδίαηο δαπάλεο ακκνιεςίαλ θαη πεηξνιεςίαλ εθ ησλ ξεκκάησλ θαη ησλ ιαηνκείσλ ησλ ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ εηο ηνπο ηξεηο ηνκείο ηνπ ΢πλνηθηζκνχ Ζιηνππφιεσο...» .

1930: Κατάργθςθ του «Ειδικοφ Σαμείου» Τθν δθμιουργία του «Ειδικοφ Ταμείου Εφαρμογισ Σχεδίου πόλεωσ Θλιουπόλεωσ», ακολοφκθςε μια προςπάκεια εκ μζρουσ του να αποςπάςει από τουσ οικιςτζσ τα χριματα που χρωςτοφςαν, με βάςθ το ςυμβόλαιο που είχαν υπογράψει με τθν Εταιρία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία». Ππωσ αναφζρεται ςε ανακοίνωςθ του «Ειδικοφ Ταμείου» (Φεβρουάριοσ 1929): «…Ζ Γηνηθνχζα ην Σακείνλ Δπηηξνπή επηζπκνχζα δηαθαψο ηελ ηαρείαλ πξφνδνλ ηνπ ζπλνηθηζκνχ, ππέξ ήο θαη αλακθηβφισο θαη αη επραί παληφο νηθηζηνχ, επξίζθεηαη ππνρξεσκέλε λα δεηήζε επί ηνχηνπ ηε ζπλδξνκήλ ζαο, ηελ νπνίαλ ζα παξάζρεηε κφλνλ δηά ηεο ηαρείαο θαηαβνιήο ησλ νθεηιφκελσλ δφζεσλ θαη δηά ηεο 48

εθπιεξψζεσο ησλ αλαιεθζεηζψλ ππνρξεψζεψλ ζαο. Ζ ζπλδξνκή ζαο απηή είλαη απαξαηηήησο αλαγθαία, δηφηη κφλνλ θαηφπηλ ηεο ζπγθεληξψζεσο ησλ αλαιφγσλ ρξεκαηηθψλ πνζψλ, ζα θαηαζηή δπλαηή, είηε δηά ηνχησλ, είηε δηά δαλείνπ, ηε εγγπήζεη ηνχησ, ε έλαξμηο ηεο εθηειέζεσο ησλ αλαγθαίσλ δηά ηελ πξφνδνλ θαη εμχςσζηλ ηνπ ζπλνηθηζκνχ θνηλσθειψλ έξγσλ, εθ ηεο εθηειέζεσο ησλ νπνίσλ πνιιά θαη αλακθηζβήηεηα δηα πάληα νηθηζηήλ ζα πξνθχςσζη ζπκθέξνληα…». Μπροςτά ςτθν απροκυμία των οικιςτϊν να πλθρϊςουν ςτο «Ειδικό Ταμείο» τα χρωςτοφμενα ςτθν Εταιρία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία», το «Ταμείο» ζςτειλε ςτουσ οικιςτζσ τον Σεπτζμβριο του ίδιου ζτουσ (1929), τθν ακόλουκθ Εγκφκλιο: «…Πιεξνθνξνχκελ πκάο φηη… ε Γηνηθνχζα Δπηηξνπή απεθάζηζε φπσο παξαηείλε επί ηξίκελνλ… ηελ πξνζεζκίαλ ηεο εθπηψζεσο ησλ δεδνπιεπκέλσλ ηφθσλ… πξνο δηεπθφιπλζηλ ησλ θαζπζηεξνχλησλ ηαο δφζεηο απηψλ νηθηζηψλ… επί ηε ειπίδη φηη νη νηθηζηαί ζα επσθειεζψζη ηνπ επεξγεηήκαηνο ηνχηνπ, φπεξ πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη παξέρεηαη δηά ηειεπηαίαλ θνξάλ…». Ωςτόςο, παρ όλεσ τισ εκκλιςεισ, οι οικιςτζσ είχαν χάςει πλζον τθν εμπιςτοςφνθ τουσ όχι μόνο προσ τθν Εταιρία αλλά και προσ τθν Διοικοφςα Επιτροπι του Ειδικοφ Ταμείου, κακϊσ και προσ τουσ εκπροςϊπουσ των οικιςτϊν. Ραρακζτω ςτθ ςυνζχεια αποςπάςματα από Υπόμνθμα που απζςτειλε (10/1/1930) προσ τον Ρρόεδρο του «Ταμείου Ζργων» ο Αλζξανδροσ Κωνςταντόπουλοσ, εκ των ιδρυτϊν και πρωτοςτάτθσ του Σωματείου «Ζνωςισ οικιςτϊν Θλιοφπολθσ–Ζργα» κακϊσ και πρόεδροσ τθσ προςωρινισ Επιτροπισ του Ταμείου Ζργων. «…Πιεξνθνξνχκαη, κεηά ιχπεο κνπ, φηη ηα κέιε ηνπ Σακείνπ παξεηήζεζαλ, δηφηη δελ δχλαηαη ην ηδξπζέλ Σακείνλ λ’ αληαπνθξηζή εηο ηαο ππνρξεψζεηο ηνπ. Όηη γίλεηαη ζθέςηο πεξί αληηθαηαζηάζεσο ησλ παξεηεζέλησλ κειψλ απηνχ, θαη εγέλνλην αθφκε θαη πξνηάζεηο φπσο ην Σακείνλ ηνχην αλαηεζή εηο ηελ Κνηλφηεηα… Δίλαη αιεζέο φηη, ην Σακείνλ ηδξχζε δη’ επηηπρψλ ελεξγεηψλ ηεο Δηαηξίαο θαη ηνπ ηδηνθηήηνπ νη νπνίνη επηδίσμαλ ηελ ζχζηαζίλ ηνπ δηφηη είρνλ αλάγθε θαη εβηάδνλην κάιηζηα λα δηθαηνινγήζσζη δη απηνχ ηαο πξάμεηο ησλ θαη λα απαιιαγψζη βαξπηάησλ επζπλψλ θαη ππνρξεψζεσλ σο ζπλεξγάηαη θνηλνχ ζθνπνχ θαη θνηλήο σθέιεηαο επί ησλ θεξδψλ. Γηά ησλ ηνηνχησλ ελεξγεηψλ παξεζχξζεζαλ νηθηζηαί ηηλέο θαη κεη’ απηψλ έζεζαλ ηαο βάζεηο ηνπ Σακείνπ. Δπεηδή φκσο ππήξρελ αλάγθε απαξαίηεηνο φπσο εηο κίαλ ηνηαχηελ ζπκθσλίαλ αληηπξνζσπεπζψζη θαη νη νηθηζηαί, 49

ηξία άηνκα εθ ησλ παξαζπξζέλησλ πξνζπκνπνηήζεζαλ θαη εδέρζεζαλ λα παξαζηψζηλ σο δήζελ εληνινδφρνη ησλ νηθηζηψλ. Σν φηη δελ ππήξμαλ νη ππνγξάςαληεο εθ κέξνπο ησλ νηθηζηψλ εληνινδφρνη απηψλ, εθηφο ησλ απείξσο άιισλ απνδείμεσλ, ηαο νπνίαο δπλάκεζα λα ζαο παξαζέζσκελ, ζεκεηνχκελ κφλν σο επαξθή ηα γεγνλφηα φηη δελ εμειέγεζαλ ηα πξφζσπά ηαχηα, σο αληηπξφζσπνη ησλ νηθηζηψλ εηο ην Σακείνλ, σο είρελ απνθαζηζζή θαηά ηηο δηαπξαγκαηεχζεηο, νχηε νη νηθηζηαί αλεγλψξηζαλ ηαο πξάμεηο ησλ, εμ νχ πξνήιζελ θαη ε απνηπρία ηνπ Σακείνπ…». Κατόπιν του ςυνολικοφ αδιζξοδου ςτο οποίο είχε περιζλκει το «Ειδικό Ταμείο εφαρμογισ ςχεδίου Θλιουπόλεωσ» λόγω τθσ αδυναμίασ τθσ Εταιρίασ «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία» να εκτελζςει τα ζργα τα οποία είχε αναλάβει να κάνει, και λόγω τθσ ςτάςθσ πλθρωμϊν των οικιςτϊν, το Ταμείο καταργικθκε και θ περιουςία του περιιλκε ςτθν Κοινότθτα Θλιουπόλεωσ.

50

Κεφάλαιο Β’: Δεκαετία του ‘30 - Θ Θλιοφπολθ ςτο προςκινιο

Θ Κοινότθτα Θλιοφπολθσ αντικακιςτά το «Σαμείο Ζργων» Ππωσ είδαμε παραπάνω, το 1928 αναγνωρίςτθκε θ Θλιοφπολθ ςε ξεχωριςτι Κοινότθτα. Οι πρϊτεσ εκλογζσ ςτθν Θλιοφπολθ πραγματοποιικθκαν το 1929. Μζχρι το 1933, κακικοντα προζδρου τθσ Κοινότθτασ (κατόπιν εκλογισ μεταξφ των μελϊν του Κοινοτικοφ Συμβουλίου) άςκθςαν οι: Κεόδωροσ Ραλαμίδθσ, Αριςτοκλισ Λουκίδθσ, Λωάννθσ Καρςαλιάκοσ, Ερρίκοσ Δαλμάρ και Κων. Νάςτοσ. Με ανακοίνωςθ του Ρροζδρου τθσ Κοινότθτασ Αριςτοκλι Λουκίδθ: «Ρροσ τουσ οικιςτάσ ωφειλζτασ τθσ Κοινότθτασ» (αρ. πρωτ. 338, Οκτϊβριοσ 1930) πλθροφοροφμαςτε ότι: «Καηαξγεζέληνο ηνπ Δηδηθνχ Σακείνπ Δθαξκνγήο ΢ρεδίνπ Πφιεσο Ζιηνππφιεσο ηνπ νπνίνπ δπλάκεη ηεο ζπκβάζεσο είζζε θαη πκείο πειάηεο ηνπ, ε πεξηνπζία ηνχηνπ πεξηήιζελ εηο ηελ θαζ’ εκάο Κνηλφηεηα Ζιηνππφιεσο, κεηαγξαθείζα εηο ηα βηβιία κεηαγξαθψλ ηνπ Γήκνπ Αζελαίσλ εηο ηφκνλ 961 ππ’ απμ. αξηζκ. 255. Σν Κνηλνηηθφλ ΢πκβνχιηνλ έρνλ σο πξφγξακκα ηελ εθηέιεζηλ ησλ θνηλσθειψλ έξγσλ Ζιηνππφιεσο, έρεη ηελ πεπνίζεζηλ φηη θαη νη νηθηζηαί νη κεηαβηβαζζέληεο σο σθεηιέηαη εηο ηελ Κνηλφηεηα, ζα δείμνπλ ηελ πξνζήθνπζαλ πξνζπκίαλ δηά ηελ εθπιήξσζηλ ησλ ππνρξεψζεψλ ησλ, ίλα δπλεζή ηνχην θαη εθηειέζε ηελ εθαξκνγήλ ηνπ ΢ρεδίνπ Ζιηνππφιεσο. Γελ δηαθεχγεη πκάο φηη πθίζηαηαη κεγίζηε αλάγθε εθηειέζεσο έξγσλ Τδξεχζεσο, εθζελήο ΢πγθνηλσλίαο, Φσηηζκνχ, Οδνπνηΐαο θιπ, δηά λα δηακνξθσζή ηέιεηνο ζπλνηθηζκφο κεζ’ φισλ ησλ απαξαηηήησλ κέζσλ κνλίκνπ δηακνλήο θαη εμππεξεηήζεσο ησλ νηθηζηψλ, αιιά θαη ηεο ακέζνπ ππεξηηκήζεσο ηεο αθηλήηνπ πεξηνπζίαο ηνχησλ… Πεπνίζακελ δε, φηη θαη πκείο θαιψο αληηιακβαλφκελνη ηεο θξηζίκνπ θαηαζηάζεσο ηνπ ζπλνηθηζκνχ εκψλ, ζέιεηε πξνζπκνπνηεζή φπσο αξρίζεηε λα θαηαβάιεηε ηαθηηθψο ηαο θαζπζηεξνχκελαο δφζεηο, δηφηη ε Κνηλφηεο κε έρνπζα άιινπο πφξνπο, επξίζθεηαη εηο αδπλακία φπσο εθηειέζε ηα απαηηνχκελα έξγα…».

51

Θ «Ζνωςισ Οικιςτϊν» ςτθρίηει τθν Κοινότθτα για τθν είςπραξθ των οφειλϊν Ραράλλθλα με τθν Κοινότθτα Θλιουπόλεωσ, μετά τθν κατάργθςθ του «Ειδικοφ Ταμείου Ζργων» και το Σωματείο «Ζνωςισ Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ–Ζργα» ςυμμετείχε ςτθν προςπάκεια είςπραξθσ από τθν Κοινότθτα των οφειλϊν των οικιςτϊν. Σε ανακοίνωςθ (9 Μαρτίου 1931) του Διοικθτικοφ Συμβουλίου του Σωματείου που υπογράφεται από τον Χαρ. Αποςτολόπουλο, Ρρόεδρο και τον Κων. Ραλαμίδθ, Γραμματζα, διαβάηουμε τα ακόλουκα: «…Γλσζηφλ φηη πξνο δηεθδίθεζηλ θαη ππνζηήξημηλ ησλ δηθαησκάησλ καο ζπλεζσκαηψζεκελ θαη (υπό) ηελ αηγίδαλ ηνπ ζσκαηείνπ καο εδεηήζακελ ηνλ πεξηνξηζκφληνπ ζρεδηαγξάκκαηνο, ηελ απηνδηνίθεζίλ καο θαη ηελ παξνρή επθνιηψλ δηα ηελ θαηαβνιή ηνπ ρξεκαηηθνχ πνζνχ δη΄ εθηέιεζηλ ησλ έξγσλ. Γηά ηνπ Γηαηάγκαηνο ηεο ζπζηάζεσο ηνπ Δηδηθνχ Σακείνπ πεξησξίζζε ην ζρεδηάγξακκα, δηα ηνπ Γηαηάγκαηνο ηεο ζπζηάζεσο ηεο Κνηλφηεηνο, παξεζρέζε ε Απηνδηνίθεζηο. Σέινο δηά ηεο θαηαξγήζεσο ηνπ Γηαηάγκαηνο ηνπ Δηδηθνχ Σακείνπ ζπλερσλεχζε ε πεξηνπζία απηνχ πξνο ηελ Κνηλφηεηα θαη παξέρνληαη εηο απηήλ ηα νηθνλνκηθά κέζα φπσο ρσξήζε εηο ηελ εθηέιεζηλ ησλ ελ ησ ζπλνηθηζκψ καο έξγσλ. Ζ ζπγρψλεπζηο εγέλεην ηνλ ΢επηέκβξηνλ 1930… Ζ «Δλσζηο» ζα ζεσξήζε ηηκήλ ηεο φηαλ ηα κέιε ηεο (σλ ηα αηηήκαηα εμ’ νινθιήξνπ εδηθαηψζεζαλ), πξνο ην ζπκθέξνλ ησλ θαη πξνο ην ζπκθέξνλ ηεο Κνηλφηεηνο, ελ ζπλαγεξκψ δψζνπλ ην ζχλζεκα ηεο ηαθηνπνηήζεψο ησλ. Πξνζεξρφκελνη εηο ην Κνηλνηηθφλ Καηάζηεκα κε ηαο απνδείμεηο ησλ φζσλ έρνπλ πιεξψζεη κέρξη ηνχδε, νχησ ζα εθθαζαξηζζή ην πξάγκαηη νθεηιφκελνλ ππφινηπνλ θαη αθνινπζήζνπλ λα θαηαβάιινπλ ηαο κεληαίαο δφζεηο ησλ. Δμ’ αληηζέηνπ, παλ κέινο ηεο Δλψζεσο κε ζπκκνξθνχκελνλ πξνο ηα αλσηέξσ, ζα ζεσξεζή σο αληηηηζέκελνλ εηο ηα γεληθά ζπκθέξνληα θαη δπλάκεη ηνπ Καηαζηαηηθνχ ζα δηαγξαθή ηεο Δλψζεσο. Καηφπηλ ηεο δνζείζεο ιχζεσο… ην Γηνηθεηηθφλ ΢πκβνχιηνλ ηεο Δλψζεσο… δεινί φηη δελ ζα επαλέιζε επί ηνπ δεηήκαηνο απηνχ». Αυτι, είναι και θ τελευταία ανακοίνωςθ τθσ «Ζνωςθσ Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ– Ζργα», που ζχω υπϋ όψθ μου. Μετά από 5 περίπου χρόνια ζντονθσ δραςτθριότθτασ, ςβινονται τα ίχνθ αυτοφ του Σωματείου, το οποίο ζπαιξε τόςο ςθμαντικό ρόλο, «Εκείνα τα χρόνια… ςτθν Θλιοφπολθ».

52

Νζοσ ΢φλλογοσ Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ «Θ Άμυνα» Οι προςπάκειεσ να ςυγκεντρϊςει θ Κοινότθτα Θλιοφπολθσ χριματα από τουσ οφειλζτεσ του «Ταμείου Ζργων» δεν βρίςκει ςφμφωνουσ όλουσ τουσ οικιςτζσ. Αρκετοί απ’ αυτοφσ με κείμενο υπογραφϊν που κατακζτουν (26 Φεβρουαρίου 1931), δθλϊνουν ότι «…νπδέπνηε θαη εηο νπδέλα εδφζε εληνιή λα ζπλάςε ζπκθσλίαλ φηη δήζελ δερφκεζα λα θαηαβάιισκελ εηο ην Σακείνλ ή ηελ Κνηλφηεηα ρξεσζηηθά ππφινηπα νηθνπέδσλ καο, δηφηη νπδεκία λφκηκνο αμίσζηο δχλαηαη λα ζηεξηρζή εθ ησλ ζπκβνιαίσλ θαη ησλ ζπκθσλεηηθψλ καο…». Οι υπογράφοντεσ οικιςτζσ εξουςιοδοτοφν τον Β. Γεωργόπουλο «..φπσο πξνβή δηα δηθεγφξνπ εηο ηαο πξνθαηαξηηθάο ελεξγείαο πξνο δηθαζηηθάο θαη δηνηθεηηθάο αξράο θαηά ησλ πξνβαιινκέλσλ θαζ΄ εκψλ αμηψζεσλ ηεο Κνηλφηεηνο Ζιηνππφιεσο δηά ην Σακείν Δθαξκνγήο ΢ρεδίνπ Ζιηνππφιεσο θαη πξνζβάιε ηαχηαο…». Τθν περίοδο αυτι, εμφανίηεται ςτο προςκινιο ο νζοσ Σφλλογοσ Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ θ «Άμυνα» και ο δικθγόροσ Σταφροσ Κανελλόπουλοσ, ο οποίοσ αναλαμβάνει να χειριςτεί τθν υπόκεςθ ωσ νομικόσ ςφμβουλοσ του Συλλόγου. Ο Σταφροσ Κανελλόπουλοσ και ο πρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ, καλοφνται από τθν τότε Νομαρχία Αττικοβοιωτίασ ςε ςυνάντθςθ ϊςτε να εξευρεκεί από κοινοφ μια λφςθ. Από το υπ’ αρικμ. 363/27.7.1931 ζγγραφο του προζδρου τθσ Κοινότθτασ Θλιουπόλεωσ Αριςτοκλι Λουκίδθ, προσ τθν Διοικοφςαν Επιτροπι του Συλλόγου Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ «Θ Άμυνα», προκφπτει ότι με τθν υπ’ αρικμ. 55 απόφαςθ του Κοινοτικοφ Συμβουλίου Θλιουπόλεωσ, κατά πλειοψθφία και με τθν 22591 εγκριτικι πράξθ του Νομάρχθ Αττικοβοιωτίασ, υιοκετικθκαν οι προτάςεισ του Συλλόγου «Θ Άμυνα». Κατόπιν τοφτου: «…Σν Κνηλνηηθφ ΢πκβνχιην… ζέιεη κεηά πάζεο ηεο δπλαηήο θαη λνκίκνπ ελεξγείαο κεξηκλήζε κεηά παηξηθήο ζηνξγήο λα επθνιπλζνχλ νη νηθηζηέο εηο εμφθιεζηλ ησλ νθεηιψλ ηνχησλ θαη λα εθηειεζηνχλ ηα απαξαίηεηα θνηλσθειή έξγα ηνπ ΢πλνηθηζκνχ ηα νπνία ζα καξηπξνχλ ηνλ πνιηηηζκφλ θαη ηελ επγελή πξνζπάζεηα ησλ αξρψλ θαη ησλ αξρνκέλσλ. Δλ ηέιεη, πξνηξέπσλ πκάο πξνο θνηλήλ πξνζπάζεηαλ δελ απνθξχπησ φηη ππάξρεη απφιπηνο αλάγθε φπσο απφ θνηλνχ παηαρζή πάζα αληίδξαζηο ηεο

53

ιεξλαίαο χδξαο ε νπνία ιπκαίλεηαη ηελ Κνηλφηεηα εκψλ εγείξνπζα παληνχ θαη πάληνηε ην πνιπζρηδέο ζψκα ηεο εηο πάληα δξφκνλ ηεο Γηνηθήζεσο εκψλ».

Αντιπαράκεςθ τθσ «Άμυνασ» με τθν Εταιρία «Δρανδάκθσ-Πάγκαλοσ και ΢ία» H πρϊτθ ανακοίνωςθ του Συλλόγου Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ «Θ Άμυνα» που ζχω υπ’ όψιν μου, με θμερομθνία 18 Αυγοφςτου 1931, τιτλοφορείται «Ρροσ τα απανταχοφ μζλθ του Συλλόγου» και υπογράφεται από τα μζλθ του Διοικθτικοφ Συμβουλίου Δθμ. ΢ωμανίδθ, Α. Κωςτοφλα, Α. Σαββόπουλο, Σ. Ακαναςίου και Β. Γεωργόπουλο. Ππωσ αναφζρει θ ανακοίνωςθ: «Σξεηο δπζηπρψο νηθηζηαί, ρσξίο νπδέ πξνθνξηθήλ ηνπιάρηζηνλ πιεξεμνπζηφηεηα θαη εληνιήλ λα έρνπλ παξ’ εκψλ, εκθαληζζέληεο σο εληνινδφρνη καο θαη εμαπαηήζαληεο θαη ην Τπνπξγείνλ ΢πγθνηλσλίαο, ππέγξαςαλ κεηά ηεο Δηαηξίαο Γξαλδάθεο–Πάγθαινο θαη ΢ία, φξνπο κηαο ακαξησιήο θαη νιεζξίαο ηφζνλ δηά ηνπο νηθηζηάο φζνλ θαη δηά ηελ Κνηλφηεηα Ζιηνππφιεσο ζπκβάζεσο, δηά ηεο νπνίαο αθ΄ ελφο κελ έδηδνλ άθεζηλ ακαξηηψλ εηο ηελ Δηαηξίαλ ηεο νπνίαο απηνί εδήηνπλ ηελ θεθαιήλ επί πίλαθη κέρξηο ηεο εκέξαο εθείλεο θαη αλειάκβαλνλ δηά ηεο ππνγξαθήο ησλ ηελ επηβάξπλζηλ ηεο πεξηνπζίαο εκψλ δηά πνιιψλ εθαηνκκπξίσλ ππεξηηκήκαηνο επηβαξχλνληνο ηελ Δηαηξίαλ, αθ’ εηέξνπ δε παξέδηδνλ ρεηξνπφδαξα δεκέλνπο ηνπο κε εμνθιήζαληαο νηθηζηάο εηο ηνλ ρσξνθχιαθα σο νθεηιέηαο ηνπ Γεκνζίνπ. Δπξεζέληεο εκείο πξν ηεο απεηιήο λα ζπξζψκελ εηο ηαο θπιαθάο σο νθεηιέηαη ηεο Κνηλφηεηνο ππεξφγθσλ πνζψλ, ζπλεπήμακελ νη εληαχζα κε εμνθιήζαληεο νηθηζηαί ΢χιινγνλ πξνο πξνάζπηζηλ ησλ δηθαησκάησλ εκψλ θαη άκπλαλ θαηά ησλ εγθιεκαηηθψλ ελεξγεηψλ ησλ δήζελ εθπξνζψπσλ καο ηνχησλ. Καηφπηλ ελεξγεηψλ ηνπ ΢πιιφγνπ εκψλ, αθ’ ελφο κελ αλεζηάιε ε θαζ εκψλ εθηέιεζηο ησλ εληαικάησλ ηα νπνία είρελ εηνηκάζεη ε Κνηλφηεο θαη φπεξ ζπνπδαηφηεξνλ, επηηχρακελ λα ιπζή ζπκβηβαζηηθψο ην πνιπζξχιεηνλ θαηαζηάλ δήηεκα ησλ κε εμνθιεζάλησλ ηα νηθφπεδα νηθηζηψλ. Οχησ ην Κνηλνηηθφλ ΢πκβνχιηνλ εθηηκψλ θαιψο ηελ πξαγκαηηθφηεηα θαη ην ζπκθέξνλ ηεο Ζιηνππφιεσο, δηα ηεο ππ’ αξηζκ. 55/1931 απνθάζεψο ηνπ απεδέρζε, παξά ηελ ιπζζψδε αληίδξαζηλ θαηά ηνπ αγψλνο εκψλ, ήηηο αηπρψο θαη ελ ησ 54

Κνηλνηηθψ ΢πκβνπιίσ εχξελ απήρεζηλ ελ ησ πξνζψπσ ηνπ θ. Θ. Παιακίδε, ηαο απφςεηο εκψλ θαη απνθάζηζελ…». Στθ ςυνζχεια θ ανακοίνωςθ, αναφζρεται αναλυτικά ςτθν απόφαςθ υπ’ αρικμ.

55/1931 του Κοινοτικοφ Συμβουλίου Θλιοφπολθσ και επιςθμαίνει: «…Σελ απφθαζηλ ηαχηελ ελέθξηλελ ν θ. Ννκάξρεο δηά ηεο ππ’ αξηζκ. 22591/1931 πξάμεψο ηνπ, παξά ηελ κέρξηο απηνχ θζάζαζαλ αληίδξαζηλ ηεο κνρζεξάο ιεξλαίαο χδξαο. Καηφπηλ ηνχηνπ ηνλ ιφγνλ έρνπλ νη ελδηαθεξφκελνη κε εμνθιήζαληεο νηθηζηαί…Δκειεηήζακελ ην δήηεκά καο απφ θάζε άπνςηλ θαη κε πξνζνρήλ δηφηη είκεζα ακέζσο ελδηαθεξφκελνη. Καηειήμακελ εηο ηελ αλσηέξσ ζπκβηβαζηηθή ιχζηλ. Μφλνλ δε θαηά ηνλ ηξφπνλ απηφλ, ζα απνθηήζσκελ ηα νηθφπεδά καο ρσξίο επηβαξχλζεηο, ηφθνπο θιπ θαη ζα βγάισκελ απφ πάλσ καο απηφλ ηνλ βξαρλάλ, αιιά θαη ε Κνηλφηεο ζα δπλεζή λα εηζπξάμεη ρξήκαηα ψζηε λα αλαζηεζή φπσο ηεο αμίδεη… Ο ΢χιινγφο καο δηά ησλ γιίζρξσλ κέζσλ ηνπ εηξγάζζε θαη εξγάδεηαη δηά ην γεληθφλ θαιφλ, πξέπεη φκσο θαη ζεηο λα ελδηαθεξζήηε δηά ην ζπκθέξνλ ζαο. Αλ θαη ηψξα αδηαθνξήζσκελ ζα είκεζα άμηνη ηεο ηχρε καο…». Και θ ανακοίνωςθ καταλιγει: «Γηά πάζαλ πιεξνθνξίαλ απνηαζήηε εηο ηνλ θ. ΢ηαχξνλ Καλειιφπνπινλ, δηθεγφξνλ…».

Παρατείνεται το ηιτθμα τθσ εξόφλθςθσ των οφειλϊν των Οικιςτϊν Ζνα περίπου χρόνο αργότερα, το ηιτθμα τθσ εξόφλθςθσ των οφειλϊν των οικιςτϊν προσ τθν Κοινότθτα, εξακολουκεί να υφίςταται. Με εγκφκλιο του τότε προζδρου τθσ Κοινότθτασ Κωνςταντίνου Νάςτου «Ρροσ άπαντασ τουσ Οικιςτάσ τθσ Κοινότθτοσ Θλιουπόλεωσ» (βλ. ΡΑ΢Α΢ΤΘΜΑ), κοινοποιείται θ απόφαςθ 187/1932 του Κοινοτικοφ Συμβουλίου, με τθν οποία τροποποιοφνται οι προθγθκείςεσ αποφάςεισ 55/1931 και 162/1932 αποφάςεισ. Με αυτι τθν απόφαςθ, παρζχονται νζεσ ευκολίεσ προσ τουσ οικιςτζσ για τθν καταβολι των οφειλομζνων ποςϊν ςτθν Κοινότθτα από τθν αγορά οικοπζδων και καλοφνται οι οφειλζτεσ να ςπεφςουν να επωφελθκοφν υποχρεοφμενοι να εγγράψουν εντόσ τριμινου Α’ υποκικθ υπζρ τθσ Κοινότθτασ επί του οικοπζδου

55

τουσ, εξαςφαλίηοντασ ζτςι τθν Κοινότθτα ϊςτε να τουσ δίνει το δικαίωμα τθσ ελεφκερθσ διάκεςθσ του οικοπζδου τουσ (Β’ υποκικθσ προικοδοτιςεωσ). Μεςολαβοφν αρκετοί μινεσ, το Κοινοτικό Συμβοφλιο με τθν απόφαςθ 26/1933 τροποποιεί τθν απόφαςθ 187/1932 και με νζα εγκφκλιο του προζδρου τθσ Κοινότθτασ Κων. Νάςτου πλθροφοροφμαςτε ότι ο Σφλλογοσ Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ «Θ Άμυνα», ηιτθςε τθν τροποποίθςθ τθσ 26/1933 απόφαςθσ του Κοινοτικοφ Συμβουλίου και τθν επαναφορά με ελαφρζσ τροποποιιςεισ τθσ απόφαςθσ 187/1932, προκειμζνου να υπάρξει τακτικι πλθρωμι των οφειλϊν των μελϊν του Συλλόγου προσ τθν Κοινότθτα. Αίτθμα που το Κοινοτικό Συμβοφλιο ζκανε αποδεκτό, με τθν απόφαςθ υπ’ αρικμ. 38/1933. Μια ακόμθ απόφαςθ επί του κζματοσ που καταγράφεται, προζρχεται από τθν υπ’ αρικμ. 27/15.4.1934 απόφαςθ του Κοινοτικοφ Συμβουλίου Θλιοφπολθσ επί προεδρίασ Κεόδ. Ραλαμίδθ, με τθν οποία δίνεται παράταςθ ενόσ μθνόσ προσ τακτοποίθςθ όλων των οφειλετϊν προσ τθν Κοινότθτα εξ αγοράσ οικοπζδων.

΢φλλογοσ Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ «Θ Δράςισ» Το 1933, ζνασ ακόμθ Σφλλογοσ Οικοπεδοφχων και Οικιςτϊν είχε κάνει τθν εμφάνιςι του ςτθν Θλιοφπολθ, θ «Δράςισ», με πρόεδρο τον Γερ. Γκιβίτςθ και Γραμματζα τον Ραν. Δαβαροφκα. Τον Μάιο του 1934, ςε επιςτολζσ του Συλλόγου που απευκφνονται ςτουσ κ. Ραφλο Δρανδάκθ και κ. Εμ. Ράγκαλο, αναφζρονται τα ακόλουκα: «…Ζ γεληθή ΢πλέιεπζηο ηνπ ΢πιιφγνπ Οηθηζηψλ Ζιηνππφιεσο «Ζ Γξάζηο», εμνπζηνδφηεζελ επηηξνπήλ εθ κειψλ απηνχ φπσο παξνπζηαζζή ελψπηφλ ζαο θαη δεηήζε κεηά ηελ γελνκέλελ εμάιεηςηλ ησλ βαξπλνπζψλ ηα νηθφπεδα ππνζεθψλ, ηα θάησζη: 1)Σελ κεηαβίβαζηλ ηεο θπξηφηεηνο ησλ νηθνπέδσλ δη΄ νξηζηηθψλ ζπκβνιαίσλ εηο έλα έθαζηνλ ησλ νηθηζηψλ νξηζηηθψλ ηίηισλ 2)ηελ απαιιαγήλ ησλ ηφθσλ ηνπ 9%.

3)Διάηησζηλ ηεο αμίαο ησλ νηθνπέδσλ σο θαη εθ ηεο Κνηλφηεηνο πξνεξρφκελα εθ ηεο πξνηθνδνηήζεσο ηνπ Σακείνπ Έξγσλ 4)ηελ ειάηησζηλ ησλ κεληαίσλ δφζεσλ κεηαμχ δξρ 100-200 αλαιφγσο ησλ εππνξνχλησλ κειψλ…».

56

΢φγκρουςθ τθσ Εταιρίασ «Δρανδάκθσ–Πάγκαλοσ και ΢ία» με τθν Κοινότθτα Με εξϊδικο Ρρόςκλθςθ-Διαμαρτυρία, ςτισ 9 Αυγοφςτου 1934 κλιμακϊνει τθν αντιπαράκεςι τθσ θ Εταιρία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία» κατά τθσ Κοινότθτασ Θλιουπόλεωσ. Θ Εταιρία κατθγορεί τθν Κοινότθτα, τθσ οποίασ τότε Ρρόεδροσ ιταν ο Κεόδωροσ Ραλαμίδθσ, ότι από τον Αφγουςτο του 1930, που «παξαλφκσο αλακίρζεθε θαη έθηνηε δηαρεηξίδεηαη ηελ πεξηνπζία ηνπ Δηδηθνχ Σακείνπ Δθαξκνγήο ΢ρεδίνπ ηνπ ΢πλνηθηζκνχ Ζιηνππφιεσο», δεν λαμβάνει υπ’ όψθ τισ υποχρεϊςεισ που ςυνδζονταν με αυτι τθν διαχείριςθ. Συγκεκριμζνα, θ Κοινότθτα κατθγορείται ότι αμζλθςε να αντιμετωπίςει το ηιτθμα των γνωςτϊν φόρων υπερτιμιματοσ που επιβλικθκαν επί αποηθμιϊςεων για ζργα, με αποτζλεςμα ο Διευκυντισ του Η’ Ταμείου Ακθνϊν να ζχει εγγράψει ςε βάροσ τθσ περιουςίασ τθσ Εταιρίασ κατάςχεςθ για 1.773.329 δρχ για φόρουσ υπερτιμθμάτων επί ςυμβολαίων που υπογράφθκαν το 1925, ο δε Διευκυντισ του Κ’ Ταμείου Ακθνϊν να ζχει εκδϊςει εναντίον των μελϊν τθσ Εταιρίασ ζνταλμα προςωπικισ κρατιςεωσ για φόρουσ τθσ αυτισ κατθγορίασ επί ςυμβολαίων υπογραφζντων τα ζτθ 1926 και 1927 ανερχόμενουσ ςτο ποςό των 1.007.901,40 δρχ. Στθ ςυνζχεια τθσ εξϊδικθσ πρόςκλθςθσ, θ Εταιρία καλεί τθν Κοινότθτα αφϋ ενόσ να τθσ κατακζςει τα ποςά που ζπρεπε να ζχει ειςπράξει για το Ειδικό Ταμείο, και αφ’ ετζρου να αποκαταςτακεί θ νομιμότθτα όςον αφορά τθν διαχείριςθ τθσ περιουςίασ τθσ Εταιρίασ από τθν Κοινότθτα, ϊςτε «…λα πξνιάβσκελ ηελ επαλάιεςηλ ηεο πξνζσπηθήο θξαηήζεσο ηνπ Γηεπζπληνχ καο θ. Π. Γξαλδάθε, απνιπζέληνο κε κεληαίαλ αλαζηνιήλ πξνο ξχζκηζηλ ηνπ δεηήκαηνο ησλ θφξσλ ππεξηηκήκαηνο…». Εξάλλου, όπωσ προκφπτει από απάντθςθ του Διευκυντι του Κ’ Ταμείου Ειςπράξεων Ακθνϊν (αρ. πρωτ. 3202/17.10.1934), ειςπράχκθκαν υπζρ του Κοινοτικοφ Ταμείου τα ακόλουκα ποςά: α) Χριςεωσ 1932-1933: 54.848,90 δρχ, β) Χριςεωσ 1933-1934: 110.452,10 δρχ, γ) Χριςεωσ 1934-1935 (μζχρι 31/9/1934): 29.400 δρχ.

57

Θ κζςθ του υπό δθμιουργία Συνοικιςμοφ τθσ Θλιοφπολθσ ςε ςχζςθ με το κζντρο τθσ Ακινασ. Απόςπαςμα από διαφθμιςτικό φυλλάδιο τθσ Εταιρίασ «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία».

58

Κεφάλαιο Γ’: Οικιςτικι επζκταςθ ςτθν Αγία Μαρίνα (περιλαμβάνεται ςτο βιβλίο μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ»)

Μετά τθν οριςτικι ζγκριςθ του πρϊτου ρυμοτομικοφ ςχεδίου τθσ Θλιοφπολθσ, το 1928, αρχίηουν από τθ μεριά τθσ Εταιρείασ «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία», κακϊσ και από των Κων. Νάςτο (ο οποίοσ είχε διαδεχκεί τον Αλζξιο Νάςτο, που πζκανε το 1929), οι προςπάκειεσ για επζκταςθ του ςχεδίου πόλεωσ. Αυτζσ οι προςπάκειεσ βρίςκουν αντίκετθ μια μεγάλθ μερίδα των κατοίκων, οι οποίοι δεν μποροφςαν –και ςωςτά– να δεχτοφν τουσ λόγουσ τθσ επζκταςθσ, εφόςον ο εντόσ ςχεδίου ςυνοικιςμόσ παρζμενε αραιοδομθμζνοσ (350 οικογζνειεσ υπιρχαν όλεσ κι όλεσ), χωρίσ ςτοιχειϊδεισ εγκαταςτάςεισ τεχνικισ υποδομισ και κοινωνικοφ εξοπλιςμοφ, εγκαταςτάςεισ τισ οποίεσ είχε υποχρζωςθ να κάνει θ Εταιρεία, αλλά δεν ζκανε. Ραρ' όλα αυτά, θ Εταιρεία προχωρεί το 1929, ςε μια πρϊτθ προςπάκεια να πωλιςει οικόπεδα ςτθν περιοχι «Κοπανάσ» (ςτα ςφνορα με το Βφρωνα), αλλά αποτυγχάνει και αναγκάηεται να επιςτρζψει τα χριματα πίςω ςτουσ αγοραςτζσ. Ωςτόςο, Εταιρεία και Νάςτοσ, επανζρχονται το 1931, χρθςιμοποιϊντασ ςαν μοχλό πίεςθσ κάποιον «Λαϊκό Οικοδομικό Συνεταιριςμό» (από τυπογράφουσ του Εκνικοφ Τυπογραφείου) και καταφζρνουν φςτερα από αλθκινι μάχθ να πετφχουν τθν ζγκριςθ του Κοινοτικοφ Συμβουλίου (4 Μαΐου 1931) για τθν επζκταςθ ςτθν περιοχι του Ε’ τομζα, δθλαδι ςτθν περιοχι τθσ ςθμερινισ Αγίασ Μαρίνασ (θ οποία τότε αναφερόταν ςαν «Λαϊκόσ Τομζασ», ςε αντίκεςθ με τουσ άλλουσ τομείσ, που ιταν «Εξοχικοί», κλπ). Αξίηει εδϊ να ςθμειϊςουμε ότι και ςτθν περίπτωςθ αυτι, θ απόφαςθ του Κοινοτικοφ Συμβουλίου επαναλαμβάνει ζνα ανάλογο παραμφκι με το πρϊτο «Διάταγμα ΢υμοτομίασ» του 1925. Πτι δθλαδι ςτθν περιοχι επζκταςθσ (αρχικά 1.000 ςτρεμμάτων), κα διατεκοφν 2.000 πιχεισ για Ναό, 3.000 πιχεισ για βιβλιοκικθ, 4.000 πιχεισ για κζατρο, 4.000 πιχεισ για νοςοκομείο, 3.000 πιχεισ για ςχολείο, 2.000 πιχεισ για λουτρά και τουλάχιςτον 10 ςτρζμματα για άλςθ.

59

Εξάλλου προβλζπονταν εμπορικόσ τομζασ 50.000 πιχεων, με πικανι επζκταςθ άλλεσ 50.000 πιχεισ. Για όςουσ γνωρίηουν τθν κατάςταςθ που επικρατεί ςιμερα ςτθν Αγία Μαρίνα, τθν πιο υποβακμιςμζνθ και πυκνοδομθμζνθ περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ, με τισ μεγαλφτερεσ ελλείψεισ ςε εγκαταςτάςεισ κοινωνικοφ εξοπλιςμοφ και τουσ χειρότερουσ όρουσ δομιςεωσ, γίνεται πιο εφκολα κατανοθτό το μζγεκοσ του εμπαιγμοφ και τθσ κραςφτθτασ τθσ Εταιρίασ «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία», του Νάςτου και των ανκρϊπων τουσ ςτο τότε Κοινοτικό Συμβοφλιο. (Αριςτοκλισ Λουκίδθσ και Ερρίκοσ Δαλμάρ) Αξίηει, για τθν ιςτορία, να ςθμειϊςουμε ότι ενάντια ςτθν πρϊτθ αυτι επζκταςθ (που ζγινε τελικά τθν 27/7/1932 - ΦΕΚ 241 A’), αντιτάχκθκαν ςκεναρά ο πρϊτοσ Ρρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ Θλιοφπολθσ Κεόδωροσ Ραλαμίδθσ και ο Σφμβουλοσ Λωάννθσ Καρςαλιάκοσ.

60

Ειδικι ειςφορά για ζργα ςτον «Λαϊκό Σομζα» Ππωσ αναφζρεται ςτο άρκρο 4 του Διατάγματοσ (ΦΕΚ 241 Α’/27.7.1932) με το οποίο εγκρίκθκε θ επζκταςθ του Συνοικιςμοφ Θλιουπόλεωσ ςτον «Λαϊκό Τομζα» (Κοπανά) και που φζρει τθν υπογραφι του τότε Ρροζδρου τθσ Δθμοκρατίασ Αλζξανδρου Ηαΐμθ: «…ε Κνηλφηεο Ζιηνππφιεσο νθείιεη φπσο ελ ζπλελλνήζεη κεηά ησλ επηζπεπδφλησλ ηελ έγθξηζηλ ηνπ ζρεδίνπ ηνπ ΢πλνηθηζκνχ (Λατθνχ Οηθνδνκηθνχ ΢πλεηαηξηζκνχ ή θαη άιισλ) εμαζθαιίζε δηά ησλ αλαγθαίσλ ζπκβάζεσλ ή σο ήζειε λνκίζεη α) ηελ ζπλνίθεζηλ εληφο δεθαεηίαο θαη β) ηα θεθάιαηα δηα ηα απαξαίηεηα έξγα ψζηε λα κελ ππνβιεζή ε Κνηλφηεο εηο νπδεκίαλ δαπάλελ νχηε παξνρή χδαηνο. γ) Δπίζεο ην Κνηλνηηθφλ ΢πκβνχιηνλ επζχο κεηά ηελ δεκνζίεπζηλ ηνπ Γηαηάγκαηνο ππνρξενχηαη φπσο δη’ απνθάζεψο ηνπ επηβάιε αλαγθαζηηθήλ εηζθνξάλ εηο ην ηκήκα ηνχην ηεο επεθηάζεσο ηνπ ζρεδίνπ εθ δξρ 2,50 (δχν θαη εκηζείαο) θαηά ηεηξ. κέηξνλ νηθνπέδνπ ειεπζέξνπ ξπκνηνκίαο, βεβαηνπκέλελ θαη εηζπξαηηνκέλελ εηο ίζαο κεληαίαο δφζεηο εληφο κηαο δεθαεηίαο, ππφ ηνλ φξνλ λα εγγξάςε ππνζήθελ δηά ην αλαινγνχλ πνζφλ ππέξ ηεο Κνηλφηεηνο εηο βάξνο ηνπ νηθνπέδνπ αλεμαξηήησο θπξίνπ. Σν έζνδνλ ηνχην ζα αλαγξάθεηαη εηο ηνλ εηήζηνλ πξνυπνινγηζκφλ ηεο Κνηλφηεηνο σο εηδηθφλ έζνδνλ εθηειέζεσο έξγσλ Λατθνχ Σνκέσο αληηζηνίρσο δε αλαιφγσο ηνπ εηζπξαηηνκέλνπ πνζνχ, ζα αλαγξάθεηαη εηο ηνλ εηήζηνλ πξνυπνινγηζκφλ ηεο Κνηλφηεηνο θαη αλάινγνο δαπάλε εθηειέζεσο Κνηλσθειψλ έξγσλ ηεο απηήο πεξηνρήο…».

Μεταβίβαςθ 1.000 ςτρεμμάτων από τουσ Νάςτουσ ςτον Παφλο Δρανδάκθ Με το Ρροςφμφωνο Συμβόλαιο αρ. 1727/29.11.1930, μεταβιβάςτθκε από τουσ κλθρονόμουσ του Αλεξίου Νάςτου προσ τον Ραφλο Δρανδάκθ ζκταςθ 1.000 περίπου ςτρεμμάτων ςτθν περιοχι Κοπανά, «εμ αδηαζέηνπ ηνπ Αιεμίνπ Νάζηνπ», όπωσ αναφζρεται, με τίμθμα 4.000 δρχ κατά ςτρζμμα, το οποίο προβλζπονταν να καταβλθκεί μζχρι τζλουσ του ζτουσ 1935. Σφμφωνα με το προςφμφωνο: «…νη ηδηνθηήηαη ρνξεγνχλ εηο ηνλ Παχινλ Γξαλδάθελ ην δηθαίσκα λα ελεξγή εληφο ηεο πξνζπκθσλεκέλεο εθηάζεσο εγθαηαζηάζεηο θαη εξγαζίαο δηαρσξηζκνχ νηθνπέδσλ, ξπκνηνκίαο θιπ. ρσξίο φκσο λα πεγάδνπλ εθ ηνχηνπ ππέξ απηνχ δηθαηψκαηα πξνζσπηθά θαη πξαγκαηηθά σο απνδεκηψζεηο».

61

Δικαςτικι αντιπαράκεςθ Παφλου Δρανδάκθ με κλθρονόμουσ Νάςτου Ππωσ προκφπτει από τθν υπ’ αρικμ. 148/1.9.1933 απόφαςθ του Ρρωτοδικείου Ακθνϊν, ο Ραφλοσ Δρανδάκθσ με αίτθςι του ςτισ 17 Αυγοφςτου 1933 ηιτθςε να του επιτραπεί να εγγράψει κατά των κλθρονόμων Νάςτου προςθμείωςθ επί του κτιματοσ που του είχαν μεταβιβάςει με το 1727/1930 Συμβόλαιο που είχαν υπογράψει. Το δικαςτιριο, δεχόμενο τθν αίτθςθ του Ραφλου Δρανδάκθ ωσ βάςιμθ, του επζτρεψε να εγγράψει προςθμείωςθ για το αναγραφόμενο ςτο Συμβόλαιο ακίνθτο μζχρι του ποςοφ των 5.400.000 δραχμϊν, υπό τον όρο τθσ εγζρςεωσ τθσ αγωγισ του εντόσ τριμινου από τθσ εγγραφισ.

΢φγκρουςθ και ριξθ κλθρονόμων Νάςτου και Παφλου Δρανδάκθ Με αίτθςι του προσ τον Ρρόεδρο των Ρρωτοδικϊν Ακθνϊν ςτισ 26 Αυγοφςτου 1933, ο Κων. Νάςτοσ και θ Ραναγιϊτα χιρα Αλεξίου Νάςτου, αφοφ παρουςιάηουν τουσ όροuσ του Συμβολαίου 1727/1930 που είχαν ςυνάψει με τον Ραφλο Δρανδάκθ και το οποίο αφοροφςε τθν μεταβίβαςθ 1.000 περίπου ςτρεμμάτων ςτθν κζςθ «Κοπανάσ», επιςθμαίνουν ότι αυτόσ «κε ζπκκνξθσζείο πξνο ηα ζαθψο θαη ξεηψο ζπλνκνινγεζέληα», ζπαυςε να καταβάλλει τισ ςυμφωνθμζνεσ χρθματικζσ δόςεισ που ανζρχονταν τότε ςε 1.300.000 δρχ. Ακόμθ, οι κλθρονόμοι Νάςτου επιςθμαίνουν ότι ο Ραφλοσ Δρανδάκθσ: «…παξά ηελ ξεηήλ ππνρξέσζηλ ήλ είρελ αλαιάβεη δηα ηνπ πξνκλεζζέληνο ΢πκβνιαίνπ, δελ θαηέβαιελ πξνο ηελ Κνηλφηεηα Ζιηνππφιεσο ηνλ επηβιεζέληα δηά ηελ επέθηαζηλ ηνπ ζρεδίνπ θφξνλ. Δπί πιένλ δε δηά δηαθφξσλ δειεαζηηθψλ δηαθεκίζεσλ δεκνζηεπφκελσλ εηο ηνλ εκεξήζηνλ ηχπνλ, εθάιεη ην θνηλφλ φπσο πσιήζε πξνο απηφ νηθφπεδα εθ ηεο ήο πξφθεηηαη εθηάζεσο δηά κεληαίσλ δφζεσλ θαη άιισλ επθνιηψλ θαη ζπλεβάιεην κεηά πησρψλ βηνπαιαηζηψλ δειεαδνκέλσλ εθ ησλ δηαθεκηδνκέλσλ ππ’ απηνχ επθνιηψλ, κεζ’ φ ζπλέηαζζε εθ’ απινχ ράξηνπ, παξά ηνλ Νφκνλ πεξί ραξηνζήκνπ, πξνζχκθσλα πσιήζεσο ηα νπνία ηπθινίο φκκαζηλ νη απιντθνί θαη αθειείο αγνξαζηαί ππέγξαθνλ… Αη πιεξνθνξίαη καο φηη κέρξη 27 Ηνπιίνπ 1933 εηζέπξαμε δπλάκεη ησλ ηνηνχησλ πξνζπκθψλσλ απφ ρηιίνπο πεληαθνζίνπο (1500) θαη πιένλ κεη’ απηνχ ζπκβιεζέληαο δξαρκάο επέθεηλα ησλ ηεζζάξσλ εθαηνκπξίσλ (4.000.000) θαη φηη εθηφο ησλ κεληαίσλ θαηαβνιψλ 62

ειάκβαλελ επί πξνζζέησο δη’ εθάζηελ πξνζπκπεθσλεκέλελ θαηαβνιήλ ηδηαηηέξσο θαη γξακκάηηνλ εθδηδφκελνλ ππφ ηνπ ζπκβαιιφκελνπ αγνξαζηνχ ή ζπλαιιαγκαηηθήλ παξ’ απηνχ εθδηδνκέλελ θαη ππνγξαθνκέλελ σο απνδέθηνπ ππφ ηνπ αγνξαζηνχ… …Καη φπσο ζηακαηήζσκελ ηελ «θάκπξηθαλ» απηήλ ηνπ αθφπνπ θαη επθφινπ πινπηηζκνχ, ελαγθάζζεκελ αθνχ θνηλνπνηήζακε πξνο ηνλ αληίδηθνλ… εμψδηθνλ δηακαξηπξία… (να δθλϊςουμε) πξνο ηνλ θ. Π. Γξαλδάθε φηη εθ’ φζνλ δελ εμεπιήξσζελ ηαο ππάπηνχ αλαιεθζείζαο δηά ηνπ ππ’ άξηζκ.1727 ζπκβνιαίνπ απέλαληί καο ππνρξεψζεηο θαη εμέπεζε πξν πνιινχ θαη απηνδηθαίσο ηνπ δηθαηψκαηνο πξνο αγνξάλ ηεο ελ απηψ αλαθεξνκέλεο εθηάζεσο ησλ ρηιίσλ (1000) πεξίπνπ ζηξεκκάησλ εθ ηεο πεξί ν ιφγνο ηδηνθηεζίαο καο, φηη πάζα αλάκεημηο εηο ηαχηελ θαη παξάλνκνο θαη απζαίξεηνο είλαη θαη θαηεζηήζακελ ηνχηνλ ππεπζπλνλ δηά πάζαλ ελδερνκέλελ εμ ππαηηηφηεηφο ηνπ δεκίαλ, πξνέβεκελ δε αλη’ απηψ εηο ηελ δεκνζίεπζηλ ηεο ελ ιφγσ δηακαξηπξίαο καο εηο δηαθφξνπο ελ Αζήλαηο εθδηδνκέλαο εθεκεξίδαο… ..Καηφπηλ ησλ αλσηέξσ παο ηηο ζα επίζηεπελ φηη ν Π. Γξαλδάθεο ζα εθξφληηδελ φπσο ηαθηνπνηεζή κεηά ησλ κεζ’ ψλ θαθψλ ζπλεβιήζε, νχηνο φκσο φρη κφλνλ επέδσθελ θαζ’ εκψλ κήλπζηλ επί ησ ιφγσ φηη ηνλ εμηβξχζακελ δηά ησλ αλσηέξσ δειψζεψλ καο θαη ηνπ εζηακαηήζακελ ηελ «θάκπξηθαλ» ησλ εηζπξάμεσλ, αιι’ έζρε θαη ην αθαηαλφκαζηνλ ζάξξνο λ’ απεπζπλζή πξνο εκάο δηά ηεο ππνδίθνπ αηηήζεψο ηνu, ηζρπξηδφκελνο φηη εδεκηψζακελ ηάρα ηνχηνλ πεξί ηα δέθα εθαηνκκχξηα δξαρκψλ (10.000.000)!!! πξνο εμαζθάιηζηλ ησλ νπνίσλ δεηεί λα εγγξάςε πξνζεκείσζηλ νπρί επί κέξνπο ηεο εθ ρηιίσλ (1000) ζηξεκκάησλ εθηάζεσο, αιι’ εθ’ νινθιήξνπ ηνπ ελ ηε αηηήζεη ηνπ θαζνξηδφκελνπ θηήκαηφο καο εθ δέθα ηξηψλ ρηιηάδσλ (13.000) πεξίπνπ ζηξεκκάησλ αμίαο άλσ ησλ ηξηαθνζίσλ εθαηνκκπξίσλ (300.000.000) κε πξνθαλή πξάγκαηη ζθνπφλ φπσο αλ επηηχρεη καο θαηαζηήζεη ππνρείξηνπο…». Και οι Κλθρονόμοι Νάςτου, αφοφ αναφζρουν και μια ςειρά άλλοuσ λόγουσ, καταλιγουν ςτθν αίτθςι τουσ προσ τον Ρρόεδρο των Ρρωτοδικϊν: «…Απνδεηθλπνκέλεο νχησ αβαζίκνπ θαη αλππνζηάηνπ ηεο ππνδίθνπ αηηήζεψο ηνπ θαη κε δπλακέλνπ ηνπ αληηδίθνπ επί ηε βάζεη ησλ ελ απηή εθηηζεκέλσλ γεγνλφησλ λα αζθήζε θαζ’ εκψλ αγσγήλ σο κεδεκίαλ εμ ππαηηηφηεηφο καο ππνζηάληνο 63

δεκίαλ. […] Δπηπιένλ δε βεβαησζέληνο εθ ησλ θαηαζέζεσλ ησλ εμεηαζζέλησλ καξηχξσλ καο φηη φρη κφλνλ δελ εηκεζα ειαηησκέλεο νηθνλνκηθήο θαηαζηάζεσο, αιιά ηνπλαληίνλ ηα κάιηζηα θεξέγγπνη, εθ’ φζνλ σο εβεβαηψζε κφλε ε αμία ηνπ θηήκαηφο καο «Καξάο» αλέξρεηαη εηο ηξηαθφζηα πεξίπνπ εθαηνκκχξηα (300.000.000) ζπκπεξηιακβαλνκέλεο εηο ηαχηελ θαη ηεο αμίαο ηνπ ηκήκαηνο «Κνπαλάο», φηη έρνκελ νηθίαο, ζηαχινπο, νηθνδνκάο, βνπζηάζηνλ, πνίκληα, αγξνχο, θαη άιια δηάθνξα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία νχησο ψζηε ην ζχλνινλ ηεο θηλεηήο θαη αθίλεηεο πεξηνπζίαο καο ζα ππεξβαίλεη ηα πεληαθφζηα εθαηνκκχξηα (500.000.000), δελ ζπληξέρεη λφκηκνο πεξίπησζηο φπσο ρνξεγεζή εηο ηνλ αληίδηθφλ καο ε άδεηα πξνζεκεηψζεσο επί ηνπ θηήκαηφο καο…».

Δωρεά κλθρονόμων Νάςτου προσ τθν Κοινότθτα Θλιουπόλεωσ Και ενϊ θ ςφγκρουςθ και θ δικαςτικι διαμάχθ μεταξφ κλθρονόμων Νάςτου και Ραφλου Δρανδάκθ κλιμακϊνεται, οι κλθρονόμοι Νάςτου προχωροφν ςε μια «περίεργθ» δωρεά ςτθν Κοινότθτα Θλιοφπολθσ ζκταςθσ 13.925 τετραγωνικϊν μζτρων και αξίασ 13.925 δραχμϊν, ςτισ παρυφζσ του Υμθττοφ, ςτα όρια με τον Διμο Βφρωνα. Σφμφωνα με το Συμβόλαιο 3064/26.9.1933, το οποίο υπζγραψαν με τον τότε Ρρόεδρο τθσ Κοινότθτασ Θλιοφπολθσ Αριςτοκλι Λουκίδθ οι κλθρονόμοι Αλεξίου Νάςτου «…έρνπζηλ ηελ απνθιεηζηηθήλ απηψλ λνκήλ, θαηνρήλ θαη θπξηφηεηα εηο ηελ πεξηιεθζείζαλ εληφο ηεο εγθξηζείζεο δηα ηνπ απφ 25 Ηνπιίνπ 1932 Πξνεδξηθνχ Γηαηάγκαηνο έθηαζηλ ηνπ ΢ρεδίνπ Πφιεσο ηνπ ΢πλνηθηζκνχ Ζιηνππφιεσο, πεξηνρήλ ηνπ γλσζηνχ θηήκαηνο ππφ ην φλνκα Καξάο ησλ Αζελψλ, πεξηειζνχζαλ απηνίο εθ θιεξνλνκίαο ηνπ θαηά ην έηνο 1929 απνβηψζαληνο Αιεμίνπ Νάζηνπ, …θαη εηο φλ πεξηήιζελ εμ αγνξάο δπλάκεη ηνπ ππ’ αξηζκ. 3611/1922 έηνπο ζπκβνιαίνπ…». Ππωσ αναφζρεται ςτο προαναφερόμενο Συμβόλαιο, οι κλθρονόμοι Νάςτου προχϊρθςαν ςτθν δωρεά αυτι: «…ζέινληεο νχησ λα θαλψζη ρξήζηκνη εηο ηελ ξεζείζαλ Κνηλφηεηα Ζιηνππφιεσο, ήηηο δχλαηαη εθεμήο λα δηαθαηέρε, λέκεηε θαη δηαζέηε ην αλσηέξσ πεξηγξαθφκελνλ νηθφπεδνλ θαηά πιήξεο ηδηνθηεζίαο δηθαίσκα…».

64

Από όςα αναφζρονται ςτο Συμβόλαιο αυτό, κα μποροφςε κανείσ να εξάγει το ςυμπζραςμα ότι μζχρι τότε οι κλθρονόμοι Νάςτου δεν ζνιωκαν «χριςιμοι» προσ τθν Κοινότθτα Θλιοφπολθσ και προζβθςαν ςτθν «δωρεά» λόγω ενοχϊν. Πμωσ, δεν πρόκειται περί αυτοφ… Με το Συμβόλαιο τθσ «δωρεάσ» που παρζπεμπε ςτο Συμβόλαιο 3611/1922 με τουσ κλθρονόμουσ Μιλτ. Σκουφι, οι κλθρονόμοι Νάςτου κατοχφρωςαν ότι το ςφνολο του «κτιματοσ Καρά» και κατά ςυνζπεια, τθσ ιδιοκτθςίασ τουσ, ανζρχονταν ςε 12.770 περίπου ςτρζμματα. Ωςτόςο, όπωσ αποδείχκθκε 44 χρόνια αργότερα, με τθν απόφαςθ 4910/1977 του Εφετείου Ακθνϊν, το «κτιμα Καρά» ανζρχονταν το πολφ ςε 500 ςτρζμματα. Ππωσ προζκυψε εκ των υςτζρων, ςτθν ςυγκεκριμζνθ ζκταςθ που προιλκε από αυτιν τθ δωρεά, λειτοφργθςε το Νεκροταφείο Θλιοφπολθσ.

Καταγγελία τoυ Νομάρχθ κατά του Κων. Νάςτου για απάτθ Από ζγγραφο του Νομάρχθ Αττικοβοιωτίασ Ν. Γερακάρθ (αρ. πρωτ.

28.771/24.10.1933) προσ τον Ρρόεδρο τθσ Κοινότθτοσ Θλιουπόλεωσ προκφπτει θ μθ τιρθςθ εκ μζρουσ του τότε Κοινοτικοφ Συμβοφλου Κων. Νάςτου, των όρων με τουσ οποίουσ εγκρίκθκε από το Υπουργείο Συγκοινωνίασ θ επζκταςθ του αρχικοφ ςχεδίου τθσ Θλιοφπολθσ ςτθν περιοχι Κοπανά (Αγία Μαρίνα). Ο Νομάρχθσ ηθτά να ανακοινωκεί ςτον Κων. Νάςτο, μεταξφ άλλων: «…φηη θαηφπηλ ελεξγεηψλ απηνχ εςεθίζζε ππφ ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ ε επέθηαζε ηνπ ζρεδίνπ θαη φηη θαζ’ ππαγφξεπζηλ απηνχ νθείινληαη νη ηεζέληεο, ράξηλ ηεο πξαγκαηνπνηήζεσο ηεο επεθηάζεσο φξνη κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη δη’ ππνζήθεο εμαζθάιηζηο ηεο εηζθνξάο ησλ 2,50 δξρ θαηά ηεηξαγσληθφλ κέηξνλ, επί ζθνπψ ηεο εθηειέζεσο ησλ ελ ησ Σακείν ηεο επεθηάζεσο, θνηλσθειψλ έξγσλ…». Ακόμθ ο Νομάρχθσ επιςθμαίνει ότι: «…πξίλ ή πιεξσζψζηλ νη φξνη ηνπ Γηαηάγκαηνο θαη απφ ηεο πιεξψζεσο ησλ νπνίσλ ζα θαζίζηαην νξηζηηθή ε επέθηαζηο ηνπ ζρεδίνπ, ν Κ. Νάζηνο πξνέβε εηο ηελ πψιεζηλ πνιιψλ νηθνπέδσλ κε ηελ αλαιεζή δηαβεβαίσζηλ ελ ηνηο ζπκβνιαίνηο φηη ην πσινχκελνλ νηθφπεδνλ αλήθελ εηο ην εγθξηζέλ νξηζηηθψο ζρέδηνλ ηνπ Σνκέσο Κνπαλά». Επίςθσ,

65

επιςθμαίνει ότι «…ε ηνηαχηε ςεπδήο δηαβεβαίσζίο ηνπ θαη απνζηψπεζηο αιεζψλ γεγνλφησλ ελ γλψζεη απηψλ ζπληζηά ην αδίθεκα ηεο απάηεο…». Τζλοσ, ο Νομάρχθσ ηθτά να ανακοινωκεί ςτον Κων. Νάςτο ότι: «…προσ αποφυγιν των ςυνεπειϊν τθσ πράξεϊσ του ταφτθσ δζον όπωσ διά ςυμβολαίου παράςχθ το δικαίωμα εισ τον Ρρόεδρον τθσ Κοινότθτοσ εγγραφισ υποκικθσ επί των κτθμάτων του διά το αναλογοφν αυτϊ ποςόν τθσ ειςφοράσ του».

Παρζμβαςθ Οικιςτϊν κατά Π. Δρανδάκθ-Κοινότθτασ και υπζρ Κων. Νάςτου Τθν ίδια περίοδο, ςτισ 10.10.1933, από τουσ εκπροςϊπουσ του νεοςφςτατου «Συνδζςμου Οικιςτϊν και οικοπεδοφχων Κοπανά–Θ Ζνωςισ» Ναπολζοντα Γκίκα και Χριςτου Φανι, κατατζκθκε προσ τον Ειςαγγελζα Ρλθμμελειοδικϊν μινυςθ κατά του Ραφλου Δρανδάκθ, ο οποίοσ κατθγορικθκε ότι: «…παξαζηήζαο εηο εκάο φινπο φζνη απνηεινχκελ ηα κέιε ηνπ ΢πλδέζκνπ, ςεπδψο, φηη έρεη ηελ θπξηφηεηα θαη λνκήλ ηνπ θηήκαηνο Κνπαλά ηεο Ζιηνππφιεσο ζπγθεηκέλνπ εθ ρηιίσλ ζηξεκκάησλ, καο ππεζρέζε ηελ κειινληηθήλ κεηαβίβαζηλ δηαθφξσλ νηθνπέδσλ ειεπζέξσλ παληφο βάξνπο πξνζεκεηψζεσο, ππνζήθεο, θαηαζρέζεσο πξνηθψνπ δηθαίνπ θαη ξπκνηνκίαο σο θαη παληφο παξφληνο ή κέιινληνο θφξνπ Γεκνζίνπ ή Γεκνηηθνχ…». Ππωσ ακόμθ αναφζρεται ςτθν μινυςθ των οικιςτϊν κατά του Ραφλου Δρανδάκθ: «…πεηζζέληεο εηο ηαο ππνζρέζεηο ηνπ ηαχηαο εδέρζεκελ θαη ππεγξάςακελ ζπκθσλεηηθά…θαη επιεξψζακελ δηάθνξα ρξεκαηηθά πνζά εηο απηφλ… (ο οποίοσ) εηζέπξαμε κεηξεηάο κελ δξαρκάο (4.000.000) ηέζζαξα εθαηνκκχξηα πεξίπνπ, εηο γξακκάηηα δε πιένλ ησλ (6.000.000) εμ εθαηνκκπξίσλ θαη σθειήζε θαηά ηα πνζά ηαχηα πξνο δεκίαλ εκψλ φισλ φζνη είρνκελ ηελ αθέιεηαλ λα δψζσκελ πίζηηλ εηο ηαο ςεπδείο ππνζρέζεηο θαη ζπλεβιήζεκελ κεηά ηνπ κελπνκέλνπ θαηά δηάθνξα ρξνληθά δηαζηήκαηα θαη δε απφ ηνπ Φεβξνπαξίνπ ηνπ έηνπο 1930 κέρξη ηνπ Ηνπιίνπ ηνπ 1933, νπφηε εθ δεκνζηεχζεσο θαη αλαθνηλσζέληνο ηνπ πξάγκαηη ηδηνθηήηνπ επιεξνθνξήζεκελ πεξί ηνπ αηπρήκαηνο ην νπνίνλ ππέζηεκελ…». Εν ςυνεχεία των όςων αναφζρονται παραπάνω, από τον «Σφνδεςμο Οικιςτϊν και οικοπεδοφχων Κοπανά Θλιουπόλεωσ–Θ Ζνωςισ» κατατζκθκε προσ τον Νομάρχθ, Ζνςταςθ κατά τθσ υπ’ αρικμ. 81/16.10.1933 Ρράξεωσ του Κοινοτικοφ 66

Συμβουλίου Θλιουπόλεωσ «…δηφηη έιαβε απνθάζεηο ππφ ηελ επίδξαζηλ ηνπ παξηζηακέλνπ Π. Γξαλδάθε θαη ηνπ Υαξ. Απνζηνιφπνπινπ, ιαβφλησλ ακθνηέξσλ ηνλ ιφγνλ, φισο δηφινπ παξαλφκσο. Αη απνθάζεηο απηαί είλαη θαηαζηξεπηηθαί δηά ηελ Κνηλφηεηα θαη ηαο πεξηνπζίαο εκψλ ησλ δεκνηψλ, δπλάκελαη λα εγείξσζη θαη θνηλσληθφλ δήηεκα, αζθαιψο ζα πξνθαιέζσζη αηκαηνθχιηζκα θαη ησλ δεκνηψλ αιιά θαη απηψλ ηνχησλ ησλ Κνηλνηηθψλ ΢πκβνχισλ…». Σφμφωνα με τθν κατατεκείςα Ζνςταςθ (18.10.1933): «…νη ηξείο Κνηλνηηθνί ΢χκβνπινη θ.θ. Θ. Παιακίδεο, Δξξίθνο Γαικάξ θαη Ησάλλεο Καξζαιηάθνο, ηπθιά φξγαλα ησλ θ.θ. Π. Γξαλδάθε θαη Υαξ. Απνζηνιφπνπινπ, έθζαζαλ κέρξη ηεο αλαηζζεζίαο θαη αζπλεηδεζίαο θαη παξά ηνλ φξθνλ ησλ σο Κνηλνηαξρψλ, λα ζπλαζπηζζψζηλ εηο κίαλ χπνπηνλ ηξηάδα θαη λα θεξχμσζηλ άγξηνλ πφιεκνλ θαζ’ εκψλ θαη ηνπ θ. Κσλ. Νάζηνπ, φζηηο απεθιείζζε ηε πξνηάζεη ησλ ηξηψλ ηνχησλ, φισο παξαλφκσο ηεο ζπλεδξηάζεσο…». Και θ Ζνςταςθ του «Συνδζςμου Οικιςτϊν και Οικοπεδοφχων Κοπανά Θλιουπόλεωσ–Θ Ζνωςισ» που κατατζκθκε ςτον Νομάρχθ, καταλιγει: «…Δπ’ νπδελί ιφγσ είκεζα δηαηεζεηκέλνη λα δερζψκελ ηελ πξφηαζηλ ησλ ηξηψλ ηνχησλ ΢πκβνχισλ φπσο ππνζεθεχζσκελ ηελ κφλελ αζηηθήλ πεξηνπζίαλ καο δηά κίαλ δεθαεηίαλ αληί δξαρκψλ 450 ή 3,70 δξαρ κεληαίαλ εηζθνξάλ. Ζ απφθαζηο απηή είλαη αίζρνο. Δίκεζα δηαηεζεηκέλνη λα ππνγξάςσκελ ζχκβαζηλ λα αλαιάβσκελ ηελ ππνρξέσζηλ ηεο θαηαβνιήο ηεο εηζθνξάο ησλ 2,50 δξαρκψλ θαηά ηεηξαγσληθφλ κέηξνλ ζπκθψλσο πξνο ηελ πκεηέξαλ απφθαζηλ θαη ηαο πξνηάζεηο ηνπ θ. Νάζηνπ, ηδηνθηήηνπ κεγαιπηέξαο εθηάζεσο…».

H Εφθμερίδα «Λαϊκόν Βιμα» του Αριςτοκλι Λουκίδθ Τον Νοζμβριο του 1933 εμφανίηεται το «Λαϊκό Βιμα» με υπότιτλο «Εβδομαδιαίο όργανο των Συνεταιριςμζνων Αγροτϊν». Είναι μια εφθμερίδα ευρφτερθσ εμβζλειασ με ιδιοκτιτθ-διευκυντι τον Αριςτοκλι Λουκίδθ, ο οποίοσ είχε διατελζςει Κοινοτάρχθσ Θλιοφπολθσ. Το ζντυπο αναφζρεται ςε κεντρικά πολιτικά ηθτιματα τθσ εποχισ αςκϊντασ ζντονθ κριτικι προσ το ςφνολο τθσ τότε πολιτικισ θγεςίασ. Αναφζρεται ακόμθ ςε ηθτιματα που αφοροφν γενικότερα

67

τον ςυνεργατιςμό και τουσ Συνεταιριςμοφσ, τα Σωματεία, τισ αγροτικζσ καλλιζργειεσ. Επίςθσ αναφζρεται ςε ηθτιματα που αφοροφν τθν Θλιοφπολθ. Το πρϊτο φφλλο τθσ εφθμερίδασ, ςε χρονογράφθμα με τίτλο: «Ο Επιχειρθματίασ», γράφει χαρακτθριςτικά: «...Θα ελζπκνχληαη νη αλαγλψζηαη καο αιιεπάιιεια θξνχζκαηα κεγάισλ απαηψλ ηνπ Κνηλνχ, δηαπξαρζεηζψλ ππφ δήζελ κεγάισλ Δηαηξηψλ ιεηηνπξγνπζψλ εηο ην θέληξνλ ηεο πφιεσο κε πνιπηειέζηαηα γξαθεία δηαθεκηδφκελνπ ελ ησ εκεξεζίσ ηχπσ θαηά ηνλ πξνθιεηηθψηεξνλ ηξφπνλ θαη ιεηηνπξγνπζψλ αλεμειέγθησο παξά ηνλ Νφκνλ θαη ελ αγλνία ησλ ππεπζχλσλ αξρψλ ηεο Πνιηηείαο, αη νπνίαη ηελ ηειεπηαίαλ ζηηγκήλ αλεθάιππηνλ εθ ηπραίσλ γεγνλφησλ φηη αη δηελεξγνχκελαη ππφ ησλ επηρεηξήζεσλ ηνχησλ πξάμεηο ήζαλ εγθιεκαηηθαί θαη αθνχ πξνεγνπκέλσο ππήξμαλ εθαηνληάδεο ζχκαηα ησλ νπνίσλ ηα βαιάληηα ειεειαηήζεζαλ θαηά ηνλ πιένλ αμηνπξεπή θαη εχζρεκνλ ηξφπνλ ππφ ησλ θπξίσλ απηψλ. Έθαζηνο ηφπνο είδε θαη αληειήθζε ηνηνχηνπ είδνπο επηρεηξεκαηίαο θαη θαηά ηελ γλψκελ καο θαη ε Ζιηνχπνιηο ελεθάληζελ ηνλ αλάινγνλ ηχπνλ ηεο θαη δχλαηαη ηηο λα είπε φηη απφ ηδξχζεψο ηεο κέρξη ζήκεξνλ παιαίεη δηαξθψο δηά λα απαιιαρζή ησλ νλχρσλ ηνπ δίρσο λα δχλαηαη κέρξη ζήκεξνλ λα ην θαηνξζψζεη θαη φηη αθφκε ζπαξάζζεηαη ην θνηλφλ ηεο θσκνπφιεψο καο απφ επηδξακφληαο επήιηδαο ηνπ ηνηνχηνπ είδνπο θαη πεξί ησλ νπνίσλ ήδε ηελ ηειεπηαίαλ ιέμηλ ζα είπε ε δηθαηνζχλε». Ρροφανϊσ εδϊ ςτοχοποιείται ο Ραφλοσ Δρανδάκθσ, με τον οποίο το «Λαϊκό Βιμα» και ο Αριςτοκλισ Λουκίδθσ διατθρεί ζνα ανοιχτό μζτωπο, ςε αντίκεςθ με το Κων. Νάςτο, με τον οποίο ςυμπλζει.

΢χετικά με τον «Λαϊκό Οικοδομικό ΢υνεταιριςμό» Ππωσ αναφζρκθκε παραπάνω, ςτθν προϊκθςθ τθσ ζγκριςθσ τθσ οικιςτικισ επζκταςθσ προσ τθν περιοχι Κοπανά, ςθμερινι Αγία Μαρίνα, ςθμαντικό ρόλο ζπαιξε αρχικά και ο «Λαϊκόσ Οικοδομικόσ Συνεταιριςμόσ» που αποτελοφνταν από Τυπογράφουσ του Εκνικοφ Τυπογραφείου, με Ρρόεδρο τον Λωαννίδθ και Γραμματζα τον Ανδρουλιδάκθ.

68

Εν ςυνεχεία, ςτθν αντιπαράκεςθ μεταξφ Ραφλου Δρανδάκθ και κλθρονόμων Νάςτου, ο «Λαϊκόσ Οικοδομικόσ Συνεταιριςμόσ» ςυμπαρατάςςεται με τον Ραφλο Δρανδάκθ. Σφμφωνα με το φφλλο 8 τθσ Εφθμερίδασ «Λαϊκόν Βιμα» (19/11/1933): «…Ο Λατθφο Οηθνδνκηθφο ΢πλεηαηξηζκφο δηά ζεηξάο ςεπδνινγηψλ αηπρψο ππνζηεξηδφκελνο θαη απφ παξάγνληεο νίηηλεο θαίλεηαη φηη δελ είλαη ακέηνρνη επζπλψλ, ηζρπξίδεηαη φηη εμεδίσμε ν θ. Νάζηνο εθ ηνπ θηήκαηνο ηνλ θ. Γξαλδάθελ, θαίηνη νχηνο εθπιήξσζελ ηαο ππνρξεψζεηο ηνπ. Δλψ ηνπλαληίνλ ηνλ εμεδίσμελ δηφηη φρη κφλν εξλείην λα εθπιεξψζε ηαο ππνρξεψζεηο ηνπ αιιά ήζειε λα ηνπ αξπάζε θαη ην θηήκα. Αιι’ εξσηψκελ ήδε νπφηε αλαιακβάλεη ν θ. Νάζηνο ηελ δηαρείξεζηλ ηνπ θηήκαηφο ηνπ, δηαηί ν Λατθφο ΢πλεηαηξηζκφο θαη ν θ. Γξαλδάθεο ζέινπλ λα εγγξαθή ππνζήθε θαη ζρίδνπλ ηα ξνχρα ησλ νρπξσζέληεο φπηζζελ κηαο γλσκνδνηήζεσο ηνπ θ. Ννκάξρνπ, παξαπιαλεζέληνο θαη εμαπαηεζέληνο ηφζνλ ηερλεέλησο ψζηε εηο ηελ ππφ ηελ πξνεδξείαλ ηνπ ζπλεδξίαζηλ ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ (τθσ 16/10/1933) λα κε αθίζε θαλέλα λα νκηιήζε νχηε απηφλ ηνλ θ. Πξφεδξνλ ηεο Κνηλφηεηνο (τον Κων. Νάςτο) ηνπιάρηζηνλ λα εηζεγεζή θαη εθζέζε ηελ πξαγκαηηθήλ αιήζεηαλ θαη επί ηε βάζεη ηαχηεο λα εθθέξε κίαλ πξαγκαηηθήλ απφθαζηλ;». Στο ίδιο φφλλο του «Λαϊκοφ Βιματοσ», ερωτάται ο «Λαϊκόσ Οικοδομικόσ Συνεταιριςμόσ» αν τιρθςε τισ υποχρεϊςεισ του, που απορρζουν από το Καταςτατικό του Συνεταιριςμοφ και από Συμβόλαιο 1730 που είχε υπογράψει με τον Ραφλο Δρανδάκθ, αν «παξεθνινχζεζε» τθν εφαρμογι των όρων του Συμβολαίου 1730, αν ενιργθςε για τθν είςπραξθ του 1/6 των ειςπράξεων τθσ επιχειριςεωσ του κ. Δρανδάκθ ςφμφωνα με το Συμβόλαιο 1730, προσ εκτζλεςθ κοινωφελϊν ζργων ςτον Συνοικιςμό και γιατί αδιαφόρθςε ωσ προσ τθν κατάκεςθ του ετζρου 1/6 ςτθν Κοινότθτα. Εν τζλει, ο «Λαϊκόσ Οικοδομικόσ Συνεταιριςμόσ Κοπανά Θλιουπόλεωσ» και ο Ραφλοσ Δρανδάκθσ, κατθγοροφνται ςτο προαναφερόμενο φφλλο του «Λαϊκοφ Βιματοσ» για «Παξάλνκε θαηαθξάηεζε ρξεκάησλ ηεο Κνηλφηεηαο», ενϊ επιςθμαίνεται ότι «Τπεβιήζεζαλ κελχζεηο ππφ δηαθφξσλ».

69

Εφθμερίδα «Θλιοφπολισ» υπζρ Παφλου Δρανδάκθ Ππωσ προκφπτει από δθμοςίευμα του «Λαϊκοφ Βιματοσ» (Νο.1/19.11.1933), τθν περίοδο εκείνθ κυκλοφόρθςε μία ακόμθ τοπικι εφθμερίδα, θ «Θλιοφπολισ», θ οποία υποςτιριηε τισ απόψεισ του Ραφλου Δρανδάκθ και του «Λαϊκοφ Οικοδομικοφ Συνεταιριςμοφ Κοπανά».

Προκιρυξθ κατοίκων του Λαϊκοφ Σομζα (Κοπανά) «διατελοφντων εν εξεγζρςει» Χαρακτθριςτικι του όλου κλίματοσ που επικρατοφςε ςτθν Θλιοφπολθ εκείνα τα χρόνια και ειδικότερα ςτθν περιοχι επζκταςθσ του ςχεδίου ςτον «Κοπανά», ςθμερινι Αγία Μαρίνα, αποτελεί θ ενυπόγραφθ Ρροκιρυξθ Οικιςτϊν που κυκλοφόρθςε ςτισ 16 Οκτωβρίου 1933, κατά τθ ςυνεδρίαςθ του Κοινοτικοφ Συμβουλίου με τθν παρουςία του Νομάρχθ, από τθν οποία παρακζτω εκτεταμζνα αποςπάςματα: «Οη θάηνηθνη ηνπ Λατθνχ Σνκέσο (Κνπαλά) ηνπ ΢πλνηθηζκνχ Ζιηνππφιεσο… επξίζθνληαη εηο ηελ αλάγθελ λα δηαθεξχμνπλ εληφλσο πξνο πάζαλ θαηεχζπλζηλ φηη ε αζθνπκέλε ηαθηηθή ηεο ππεξκέηξνπ ππνκνλήο θαη επηεηθείαο απέλαληη ησλ θαηαζηξνθέσλ ησλ νηθηζηψλ, ηνπ νηθηζκνχ θαη ηεο Κνηλφηεηνο, νπρί κφλνλ δελ είλε ε ελδεδεηγκέλε δηά ηελ εληφο ινγηθψλ ρξνληθψλ νξίσλ επίιπζηλ ηεο πνιππιφθνπ ππνζέζεσο ησλ, αιιά θαη δεκηνπξγεί ζνβαξφηαηαο επζχλαο δηά εληεηαικέλνπο ηελ δηαρείξηζηλ ηεο ππνζέζεσο ηαχηεο αξκνδίνπο. Καη εηδηθψηεξνλ, νη νηθηζηαί νθείινπλ λα δηαθεξχμνπλ φηη: 1) Γελ είλαη ακέηνρνο επζχλεο ν Γηεπζπληήο ηεο επηρεηξήζεσο Κνπαλά θ. Παχινο Γξαλδάθεο, σο εκπηζηεπζείο ηα ρξήκαηα θαη ηαο νηθίαο ησλ νηθηζηψλ θαη ηελ ηδίαλ απηνχ εζηθήλ θαη νηθνλνκηθήλ ππφζηαζηλ εηο ηελ θαιήλ πίζηηλ, ηελ εληηκφηεηα θαη ηελ θεξεγγπφηεηα ηνπ θ. Κ. Νάζηνπ, εηο ζεκείνλ ψζηε λα επξίζθεηαη εηο ηελ αλάγθελ λα δηεθδηθεί ζήκεξνλ δηθαζηηθψο νπρί κφλνλ ην ελεξγεηηθφλ θαη ην κέιινλ ηεο επηρεηξήζεσο ηνπ, αιιά θαη απηά αθφκε ηα εηζπξαρζέληα παξά ησλ νηθηζηψλ πνζά, αλεξρφκελα εηο δχν νιφθιεξα εθαηνκκχξηα θαη ηδίσο ηα νηθήκαηα θαη ηαο εγθαηαζηάζεηο απηψλ αληηπξνζσπεχνληα θαη ηαχηα έηεξα εθαηνκκχξηα.

2) Γελ είλαη ακέηνρνο επζπλψλ ε Κνηλφηεο Ζιηνππφιεσο ε αλερζείζα επί ζεηξάλ κελψλ ηνλ θ. Νάζηνλ ακεινχληα ηελ εθηέιεζηλ ησλ ππνρξεψζεσλ ηνπ σο Πξνέδξνπ 70

ηεο Κνηλφηεηνο δηά λα δηεπθνιχλε ηνλ θ. Νάζηνλ σο θνξνινγνχκελνλ, αρζέληα νχησ κέρξη ηεο θαηαθξαηήζεσο θαη ηεο θαηαρξήζεσο ηνπ Κνηλνηηθνχ, ρξήκαηνο. …Αιιά θπξίσο είλαη θαηαπιεθηηθφλ ην θαηλφκελνλ ηεο αλνρήο ηεο επηρεηξήζεσο, ηεο Κνηλφηεηνο θαη ελ γέλεη ησλ αξρψλ… Δλ κέζαηο Αζήλαηο θαζ’ ελ ζηηγκήλ ιεηηνπξγνχλ Δηζαγγειίαη, Αλαθξηηηθά Γξαθεία, Αζηπλνκία θαη ηφζαη Αξραί θαηαιείπεηαη εηο ηδηνθηήηεο θαη θνηλνηάξρεο θαηαθξαηψλ ην ιατθφλ ρξήκα θαη ηνπο ιατθνχο νηθίζθνπο θαη ηα θνηλνηηθά δηθαηψκαηα, αληί δε λα λα θαηαξίπηε αζηξαπηαίσο επί ηεο θεθαιήο ηνπ ε ζηδεξά ρεηξ ηεο Γηνηθήζεσο, ηεο Γηθαηνζχλεο θαη ηεο Γεκνζίαο ηάμεσο, θηλείηαη νχηνο θαη θπθινθνξεί ειεπζέξσο, ζπκπαξαθάζεηαη εηο ηα Κνηλνηηθά ΢πκβνχιηα, εθδίδεη εθεκεξίδαο, κηζζνδνηεί Πξνέδξνπο θαη Γξακκαηείο Κνηλνηήησλ, Πξνέδξνπο θαη Γξακκαηείο ςεπδνζσκαηείσλ, εθ ηνπ εκθαλνχο θαη ησλ παξαζθελίσλ θαη αζθή νπζηαζηηθψο εμνπζίαλ, πξνζσπηθψο ν ίδηνο θαη δηά ησλ ππαιιήισλ ηνπ, θξαηνχλησλ παξαλφκσο επηζήκνπο θαη εκπηζηεπηηθάο ζέζεηο εηο ηελ Κνηλφηεηα, επί ηεο δηαρεηξήζεσο ησλ Κνηλψλ. Οη νηθηζηαί ηνπ Λατθνχ Σνκέσο, δηαηεινχληεο ελ εμεγέξζεη πξν ηεο ηνηαχηεο αλεθνχζηνπ θαηαζηάζεσο ζεσξνχλ (ότι)… είλαη έμσ παληφο αλεθηνχ νξίνπ ηφικεο, ν ριεπαζκφο φζηηο παηαγσδψο απεπζχλεηαη πξνο πάληαο ππφ ηνπ ηδηνθηήηνπ, δηαθεξχζζνληνο φηη δηά λα εμαζθαιίζσκελ ην ΢ρέδηνλ άλεπ ηνπ νπνίνπ ζα παξακέλνκελ κφλνη καο θαη εγθαηειεηκέλνη, νη πξσηνπφξνη ηνπ Λατθνχ Σνκέσο θαη δηά λα αλαθηήζσκελ ηελ πιήξε γαιήλελ φζνλ αθνξά ηελ ηχρελ ησλ νηθηψλ καο, ζ’ αλακέλσκελ επη ζεηξάλ εηψλ ηελ αζθαιή κελ, αιιά βξαδείαλ έθβαζηλ δηθαζηηθνχ αγψλνο ηνλ νπνίνλ είλαη σο βεβαηνί απνθαζηζκέλνο λα παξαηείλε επ’ άπεηξνλ». Τθν ανακοίνωςθ αυτι υπογράφουν οι: Σπφροσ Λιακόπουλοσ, Δθμιτριοσ Ορφανόσ, Χριςτοσ Λάμπρου, Ακανάςιοσ Μπίρλθσ, Σπφροσ Δθμθτρίου, Βαςίλειοσ ΢άπτθσ, Αντϊνιοσ Γιαννόπουλοσ.

71

72

Κεφάλαιο Δ’: Αντιπαρακζςεισ ςτθν Κοινότθτα Θλιοφπολθσ Μετά τισ εκλογζσ του 1934, ο Κεόδωροσ Ραλαμίδθσ εκλζγεται Ρρόεδροσ τθσ Κοινότθτοσ, αντικακιςτϊντασ τον Κων. Νάςτο. Τα ςυςςωρευμζνα προβλιματα ςτθν Κοινότθτα Θλιοφπολθσ που είχαν προκφψει τα προθγοφμενα χρόνια, διογκϊνονται ακόμθ περιςςότερο, με αποτζλεςμα να εντείνονται οι αντιπαρακζςεισ μεταξφ των αντιμαχόμενων πλευρϊν, όπωσ προκφπτει και από τθν «Ζκκεςθ πεπραγμζνων του Κοινοτικοφ Συμβουλίου» τθν οποία παρουςίαςε ςτο Κοινοτικό Συμβοφλιο ο Κεόδ. Ραλαμίδθσ ζνα χρόνο αργότερα, ςτισ 14/4/1935.

1935: Θεόδωροσ Παλαμίδθσ - Ζκκεςισ Πεπραγμζνων Κοινοτικοφ ΢υμβουλίου «Πξνο ηνπο θ.θ. ΢πλδεκφηαο καο Πξν ελφο αθξηβψο έηνπο, θαηφπηλ ηεο εηπκεγνξίαο ζαο ηεο 11/2/1934 παξειάβακελ ηελ Γηνίθεζηλ ηεο Κνηλφηεηφο καο. Ζ ελ γέλεη θαηάζηαζηο απηήο ήην γλσζηή εηο φινπο θαη ην έξγνλ φπεξ αλειάβνκελ βαξχ θαη επίκνρζνλ. Εεηήκαηα κέγηζηα θαη δσηηθά αλέκελνλ ιχζηλ άκεζνλ θαη εξγαηηθφηεηα αθαηαπφλεηνλ δηά ηελ αληηκεηψπηζίλ ησλ, ήο δελ εθείζζεκελ νπδ’ επί ζηηγκήλ… Γπζηπρψο φκσο ηελ αξκνληθήλ ηαχηελ ζπλεξγαζίαλ ησλ κειψλ ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ ήιζνλ λα ηαξάμνπλ δηάθνξνη γλσζηνί θαη άγλσζηνη εμσθνηλνβνπιεπηηθνί παξάγνληεο νίηηλεο δηά ησλ γλσζηψλ ζπθνθαληηθψλ κεζφδσλ ησλ, πξνο εμππεξέηεζηλ ππφπησλ ζθνπψλ, θαηφξζσζαλ λα παξαζχξνπλ εηο παξαίηεζηλ άλεπ απνρξψληνο ιφγνπ δχν κέιε ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ, ηνλ θ. Φξαληδεζθάθελ αξρηθψο θαη ηνλ θ. Μ. Μπνχιαθαλ, θαηφπηλ, νίηηλεο θαη αληηθαηεζηάζεζαλ δηά ησλ αλαπιεξσκαηηθψλ θ.θ. Ενιψηα θαη Γαδή… …Δπζχο άκα ηε αλαιήςεη ησλ θαζεθφλησλ ηνπ ην Κνηλνηηθφλ ΢πκβνχιηνλ εζρνιήζε κε ηελ νηθνλνκηθήλ θαηάζηαζηλ ηεο Κνηλφηεηφο καο ήηηο απφ πάζεο απφςεσο ήην απνγνεηεπηηθή… Πξψηνλ κέιεκά καο ήην ε ζπζηεκαηηθσηέξα είζπξαμηο ησλ εζφδσλ ηεο Κνηλφηεηνο, εθ ησλ δφζεσλ ησλ νηθνπέδσλ θαη εθ ηεο πδξεχζεσο θαη ην απνηέιεζκα ηεο εξγαζίαο καο ηαχηεο δελ άξγεζε λα αλαθαλή…».

73

Σχετικά με τον 5ο Τομζα (Κοπανά): «…ην Κνηλνηηθφλ ΢πκβνχιηνλ ελ ηε επηζπκία ηνπ φπσο ηαθηνπνηεζεί ην δήηεκα θαη εμαζθαιίζε ηα απαξαίηεηα εηο απηφλ έξγα, θαηέζηξσζε ηνπο φξνπο πθ’ νπο ζα εδίδεην ή έγθξηζηο ηνπ ζρεδηαγξάκκαηνο, θαηέθπγελ εηο φια ηα δηνηθεηηθά θαη δηθαζηηθά κέηξα άηηλα ζα εμαζθάιηδαλ ηνπο θαηνίθνπο θαη ηελ Κνηλφηεηα, θαηφπηλ δε επηπφλσλ αγψλσλ ελέθξηλε ην ζρεδηάγξακκα αθνχ ππνρξέσζε ηνλ ηδηνθηήηελ λα θαηαβάιε εηο ηελ Κνηλφηεηα δξαρκάο 2,50 θαηά ηεηξαγ. κέηξνλ, ήηνη 2.5000.000 θαηαβιεηέαο δηά κεληαίσλ δφζεσλ εθ 17.600 εθάζηελ, εγγξάςαλ θαη ππνζήθελ εθ’ νινθιήξνπ ηεο εθηάζεσο ηαχηεο κέρξηο εμνθιήζεσο… Καη νχησ… ην ηκήκα απηφ ηεο Κνηλφηεηφο καο είλε πξνηθηζκέλνλ κε αηνκηθελ πεξηνπζίαλ 2.500.000 δξρ, αίηηλεο ζα δηαηεζνχλ δηά ηελ εθηέιεζηλ έξγσλ εηο ηελ πεξηνρήλ ηνπ κφλνλ». Σχετικά με τον 4ο Τομζα (Καράσ): «…Καη εδψ ν ηδηνθηήηεο αθνινπζψλ ηελ πξνδηαγεγξακκέλελ ηαθηηθήλ ηνπ ήλ αθνινχζεη ζπλερψο, επψιεζε κέγαλ αξηζκφλ νηθνπέδσλ εηο δηαθφξνπο, ρσξίο ρσξίο λα έρε εμαζθαιηζκέλνλ ην ζρεδηάγξακκα, απνθνκίζαο θαη απνθνκίδσλ θέξδε ζεκαληηθψηαηα… Σν Κνηλνηηθφλ ΢πκβνχιηνλ θαη εηο ην δήηεκα απηφ σο θαη εηο ην ηνπ 5νπ Σνκέσο, επεδήηεζε κίαλ απ’επζείαο ζπλελφεζηλ θαη ζπκθσλίαλ κε ηνλ ηδηνθηήηελ ηεο εθηάζεσο, έηεηλε πξνο απηφλ θηιηθήλ ρείξα, πιελ φκσο νχηνο δπζηπρψο δη’ απηφλ επξνηίκεζε θαη αχζηο ηελ δηθαζηηθήλ νδφλ εμ ήο ηφζα ζθιεξά δηδάγκαηα έιαβε. Απεηάλζε εηο ην Ννκηθφλ ΢πκβνχιηνλ ηνπ Τπνπξγείνπ ΢πγθνηλσλίαο ην νπνίνλ δηθαηψζαλ απνιχησο ηαο ελεξγείαο ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ, απέξξηςε ην Γηάηαγκα σο κε έγθπξνλ…Καη ελψ είρε δνζεί εληνιή ηαθηνπνηήζεσο ηνπ δεηήκαηνο… φισο αηθληδίσο επιεξνθνξήζεκελ φηη θαηέζεθελ πξνζθπγήλ εηο ην ΢πκβνχιηνλ ηεο Δπηθξαηείαο. Καηφπηλ ησλ αλσηέξσ ην Κνηλνηηθνλ ΢πκβνχιηνλ έρεη ηελ ηελ αληίιεςηλ φηη εμεηέιεζε εηο ην αθέξαηνλ ην θαζήθνλ ηνπ πξνο ηνπο θαηνίθνπο ηνπ Σνκέσο ηνχηνπ». Και θ «Ζκκεςθ Ρεπραγμζνων του Κοινοτικοφ Συμβουλίου», θ οποία αναφζρεται και ςε μια ςειρά ηθτιματα, όπωσ φδρευςθ, θλεκτροφωτιςμόσ, οδοποιία, περίπτερα αναμονισ, τθλεφωνικό και τθλεγραφικό κζντρο, φιλανκρωπία, καταλιγει: «…Αγαπεηνη ΢πκπνιίηαη… Απηή είλαη ε εξγαζία ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ θαηά ην ιήμαλ έηνο… Πηζαλφλ ηα απνηειέζκαηα λα κελ είλαη νθζαικνθαλή ζήκεξνλ, 74

αιιά ε αχξηνλ ζα ζαο δείμε ηη απέδσθελ ε εξγαζία καο… Δμεηάζαηε αληηθεηκεληθψο ηα δεηήκαηα θαη πεξηθξνλήζαηε ηνπο δηάθνξνπο κηθξνζπκθεξνληνιφγνπο, νίηηλεο ζπθνθαληνχλ θαη αληηπνιηηεχνληαη ελ θξππηψ θαη ππνχισο κέιε ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ. Γελ είλαη εζηθά ηα ειαηήξηα πνπ ηνπο θηλνχλ, νχηε αληδηνηειείο νη ζθνπνί ησλ. Ζ εκπάζεηα θαη κφλνλ θαη ην ζπκθέξνλ ην επηειέο θαη ην αηνκηθφλ ηνπο νδεγνχλ, δη’ φ θαη ηνπο πεξηθξνλνχκελ θαη ηνπο αληηπαξεξρφκεζα, βαδίδνληεο εηο ηνλ ζθνπφλ καο, ν νπνίνο είκεζα βέβαηνη φηη είλαη θαη ζθνπφο φισλ ησλ πγεηψο ζθεπηνκέλσλ θαη αγαπφλησλ ηνλ σξαίνλ ηφπνλ καο, ηελ Ζιηνχπνιηλ…».

Σο ηιτθμα τθσ Υδρευςθσ Στθν «Ζκκεςθ Ρεπραγμζνων του Κοινοτικοφ Συμβουλίου» τθσ 14/4/1935, ο πρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ Κεόδωροσ Ραλαμίδθσ αναφερόμενοσ ςτο ηιτθμα τθσ Φδρευςθσ, επεςιμανε μεταξφ άλλων: «…Σν δήηεκα ηνχην δηά ηελ Ζιηνχπνιηλ ήην πιεγή…Σα δίθαηα παξάπνλα ησλ θαηνίθσλ δελ εδχλαλην λα ζεξαπεπζψζηλ κε ηελ ηζρχνπζαλ θαηάζηαζηλ, ε απνδνηηθφηεο ηνπ κνλαδηθνχ θξέαηφο καο είλαη γλσζηή εηο φινπο, αη απαηηήζεηο ησλ θαηνίθσλ (δίθαηαη θαζ’ φια) πνιιαί θαη ε ζέζηο ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ ηξαγηθή. Καη πξψηνλ έζπεπζε λα εμαζθαιίζε ηελ δηθαίαλ θαη εμ’ ίζνπ δηαλνκήλ ηνπ ππάξρνληνο χδαηνο πξνο φινπο ηνπο θαηνίθνπο, θαηαξγήζαλ ηα δηάθνξα πξνλφκηα ελίσλ επλννπκέλσλ. Γηά θαηαιιήισλ επηζθεπψλ ησλ κεραλψλ ηνπ αληιηνζηαζίνπ επέηπρε κεγαιεηηέξαλ απφδνζηλ χδαηνο, πξνο φινπο ηνπο θαηνίθνπο, θαηήξγεζε ηελ εζηίαλ κνιχλζεσλ (δεμακελήλ) κεηψζαλ εηο ην ειάρηζηνλ ηνπο θηλδχλνπο κνιπζκαηηθψλ λφζσλ… Αιι’ αη ελέξγεηαη αχηαη δελ έιπζαλ νχηε ιχνπλ ην πξφβιεκα ηεο πδξεχζεσο ηεο Ζιηνππφιεσο… Δρξεηάδνλην ξηδηθαί ιχζεηο θαη γελλαίαη πξνζπάζεηαη… Μεηήιζνκελ φια ηα κέζα, εζηξάθεκελ πξνο φιαο ηαο θαηεπζχλζεηο εθηλεηνπνηήζακελ θαη άιινπο ελδηαθεξφκελνπο ζπλνηθηζκνχο θαη επεηχρακελ, επεηχρακελ φ,ηη δελ εδπλάκεζα θαη λα θαληαζζψκελ, επεηχρακελ ηελ άλνδνλ ηεο «ΟΤΛΔΝ» εηο ηελ επηπρή πιένλ Κνηλφηεηά καο…ρσξίο ε Κνηλφηεο λα θαηαβάιε νπδέ δξαρκήλ… δηά λα ίδσκελ ΝΔΡΟ ζηελ Ζιηνχπνιηλ επί ησλ εκεξψλ καο, θαη βεβαησζείηε αγαπεηνί ζπλδεκφηαη φηη εληφο ηνπ 1935 εθ ηνπ γεγνλφηνο θαη κφλνλ απηνχ ζα αιιάμε φςηλ ην σξαίνλ πξνάζηεηφλ καο».

75

Ωςτόςο, τα ςχζδια του προζδρου τθσ Κοινότθτοσ Κεόδωρου Ραλαμίδθ για τθν επαρκι φδρευςθ τθσ Θλιοφπολθσ, αμφιςβθτοφν με μακρυςκελι ανακοίνωςι τουσ οι Κεόδωροσ Ανφςθσ, αντιπρόεδροσ, Ραναγιϊτθσ Ακαναςόπουλοσ και Λωάννθσ Γαηισ, κοινοτικοί ςφμβουλοι, οι οποίοι υποςτθρίηουν: «…Σν δήηεκα ηεο πδξεχζεσο ηεο Ζιηνππφιεσο δπζηπρψο ελψ έδεη λα απεηέιεη ηελ ηεξάλ επηδίσμηλ νινθιήξνπ ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ, ελ ηνχηνηο σο κε ψθεηιε παξά ηνπ θ. Πξνέδξνπ ηεο Κνηλφηεηνο θαηέζηε αληηθείκελνλ δεκνθνπηαο επηεινχο. Θιηβφκεζα βαζχηαηα δηφηη ην δσηηθφηαηνλ ηνχην δήηεκα δελ αληηκεηψπηζελ ν θ. Πξφεδξνο ηεο Κνηλφηεηνο κεηά ηεο πξνζεθνχζεο ζνβαξφηεηνο. Καη ελψ ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίνλ επεδίσθε ηελ χδξεπζηλ είλαη αζχκθνξνο θαη αλέθηθηνο, ελ ηνχηνηο δεκνθνπψλ θαη δηαζηξέθσλ ηα πάληα πεηξάηαη αθ’ ελφο κέλ λα εκθαλίζε εαπηφλ σο επηηπρφληα ηελ ζψηεηξαλ ηεο Ζιηνππφιεσο χδξεπζηλ, αθ’ εηέξνπ δε φηη εκείο εθ πξνζσπηθψλ ιφγσλ αληηδξάζεσο δελ ηνλ αθήθακελ λα επηηειέζε ηνλ άζινλ ηνπ… Καηαθεχγεη πάιηλ εηο ηα γλψξηκα κέζα ηεο ξαδηνπξγίαο εηο βάξνο ησλ ζπκβνχισλ θαη πξνο επίηεπμηλ πιεηνςεθίαο ελ ησ ΢πκβνπιίσ επηηπγράλεη ζαηαληθψηαηα ηελ παχζηλ ηνπ ζπκβνχινπ θ. Ενιψηα αθνχ θαζ΄ α δηέδηδε πξνεγνπκέλσο εμεζθάιηζε ηελ ππνζηήξημηλ ηνπ εξρφρελνπ αληηθαηαζηάηνπ ηνπ…». Και αφοφ κατακζςουν τθ δικι τουσ πρόταςθ για τον τρόπο επίλυςθσ του ηθτιματοσ τθσ φδρευςθσ ςτθν Κοινότθτα, οι προαναφερκζντεσ Κοινοτικοί Σφμβουλοι καταλιγουν: «…Γηά ηνπ ξεζέληνο ηξφπνπ πδξεχζεσο επηηπγράλνληεο ηελ κεγίζηελ δπλαηήλ απφδνζηλ ηνπ θνηλνηηθνχ θξέαηνο, ίζσο επξεζψκελ εηο ηελ επηπρή ζέζηλ λα ζεξαπεχζσκελ ηαο αλάγθαο ηεο Κνηλφηεηνο κε ην ππάξρνλ χδσξ, θαηά ηαο ππαξρνχζαο αηζηνδφμνπο πξνβιέςεηο. Αιιά θαη αλ αθφκε δελ επαξθέζε ην χδσξ ηνχην φπεξ ην πηζαλφηεξνλ, ηφηε… ζα ππνιείπεηαη ηεο αλαγθαηνχζεο πνζφηεηνο (250 θπβηθά), θαηά 80-90 θπβηθά, άηηλα ζα πνξηζζψκελ εθ ηεο εηαηξίαο πδάησλ. Οχησο φκσο, έρνληεο ην κέγηζηνλ κέξνο ηνπ αλαγθαηνχληνο ηε Κνηλφηεηη χδαηνο εθ ηνπ θξέαηφο καο, κε ειάρηζηνλ θφζηνο ζα δπλάκεζα γεληθψο λα θνζηνινγήζσκελ ην χδσξ εηο πνιχ ρακειήλ ηηκήλ…».

Σο ηιτθμα του θλεκτροφωτιςμοφ Σχετικά με τον Θλεκτροφωτιςμό τθσ Κοινότθτασ, ςτθν «Ζκκεςθ Ρεπραγμζνων του Κοινοτικοφ Συμβουλίου» (14/4/1935), ο Ρρόεδροσ Κεόδωροσ Ραλαμίδθσ 76

αναφζρει τα ακόλουκα: «…Ζ θαηάζηαζηο ηνπ δηθηχνπ ήην εηο φινπο γλσζηή: πξνρεηξνινγία, κπαιψκαηα, θαη άρξεζηνλ πιηθφλ εθιήζεζαλ δε λα απνηειέζνπλ ην δίθηπνλ ειεθηξνθσηηζκνχ Ζιηνππφιεσο, δειαδή θίλδπλνο-ζάλαηνο. Σελ θαηάζηαζηλ απηήλ δελ εδχλαην βεβαίσο λα ηελ αλερζψκελ θαη δηά θαηαιιήισλ ελεξγεηψλ καο ην Τπνπξγείνλ ηεο ΢πγθνηλσλίαο επέβαιε εηο ηελ Δηαηξίαλ ηελ ηαθηνπνίεζηλ ηνπ δηθηχνπ ζχκθσλα κε ηελ επηζηήκελ ψζηε ηνχην λα κελ απνηειή κφλνλ θίλδπλνλ δηά ηνπο θαηνίθνπο. Καηφπηλ πνιχκνρζσλ θαη καθξψλ δηαπξαγκαηεχζεσλ ππνρξεψζακελ ηελ Δηαηξείαλ λα πξνβή εηο ηελ ζπκπιήξσζηλ θαη επέθηαζηλ ηνπ δηθηχνπ εθ’ φινπ ηνπ εγθεθξηκκέλνπ ζρεδηαγξάκκαηνο ηεο Κνηλφηεηνο, επεηχρακελ ηηκήλ ξεχκαηνο 7 δξρ θαηά θηινβάη, ήηνη θαησηέξαλ άιισλ ηδησηηθψλ επηρεηξήζεσλ εηο Κνηλφηεηαο θαη ελ ηέιεη δηά ζπκβάζεσο θαη ΑΝΔΤ ΗΓΗΑΗΣΔΡΑ΢ ΓΑΠΑΝΖ΢ επεηχρακελ ηνλ ηδεψδε Κνηλνηηθφλ θσηηζκφλ πνπ έρνκελ, ηνλ θαιιίηεξνλ δπλάκεζα λα είπσκελ εθ ησλ Κνηλνηήησλ ηεο Αηηηθήο…».

Σο ηιτθμα τθσ Οδοποιίασ «…Καη ην ζνβαξψηαηνλ ηνπην δήηεκα απεζρφιεζε δηηηψο ην Κνηλνηηθφ ΢πκβνχιηνν», αναφζρει θ «Ζκκεςθ Ρεπραγμζνων του Κοινοτικοφ Συμβουλίου» τθσ 14/4/1935. «Δίλαη εηο φινπο γλσζηφλ φηη θπζηνινγηθή είζνδνο πξνο ηελ Κνηλφηεηα Ζιηνππφιεσο εμ Αζελψλ δελ ππάξρεη. Ζ ελ ακαξηίαηο βηψζαζα πνηθηιψλπκνο Δηαηξεία δηά ιφγνπο νηθνλνκηθνχο δελ επερείξεζε ηελ εμαζθάιηζηλ νδνχ ελνχζεο ηελ Ζιηνχπνιηλ απ’ επζείαο κε ηελ πξσηεχνπζαλ θαίηνη είρε ππνζρεζή ηξνρηνδξνκηθήλ ζπγθνηλσλίαλ εηο ηνπο ηφηε αγνξαζηάο ησλ νηθνπέδσλ ηεο. Ζ θαηά ην ήκηζπ θαηαζθεπαζζείζα ιεσθφξνο εθζάξε θαηαζηάζα νπ κφλνλ αδηάβαηνο αιιά θαη επηθίλδπλνο εηο ηα δηάθνξα ηξνρνθφξα. Δληφο ηεο Κνηλφηεηνο, παληειήο έιιεηςηο νδηθνχ δηθηχνπ θαη κέζνπ επηθνηλσλίαο. ΢ρέδηα θαηεξηίζζεζαλ θαη γλψκαη εξξίθζεζαλ πνιιαί θαη αλεχζπλνη πιελ φκσο έιιεηπε ν κφλνο παξάγσλ δηά ηελ εθηέιεζηλ, ην ρξήκα. …Ζγσλίζζεκελ επί καθξφλ λα πείζσκελ ηνλ θ. Ννκάξρελ… θαη ηέινο ηνλ επείζακελ θαη ελέγξαςε εηο ηνλ πξνυπνινγηζκφλ ηνπ Σακείνπ επαξρηαθήο νδνπνηΐαο πίζησζηλ εθ 200.000 δξρ δηά ην έηνο 1934-1935 δηά ηελ δηαράξαμηλ νδνχ αξρνκέλεο εθ ηεο νδνχ Βνπιηαγκέλεο θαη δηεξρνκέλεο απφ βνξεηνδπηηθά ηεο Γπκλαζηηθήο Αθαδεκίαο ηνπ δπηηθνχ καληξφηνηρνπ ηνπ Καιπθνπνηείνπ θαη 77

ελνπκέλεο κεηά ηεο Λεσθφξνπ Ζιηνππφιεσο, ε επηζθεπή ζα ζπλερηζζή επί ηεο Λεσθφξνπ ηαχηεο κέρξη ηνπ εθεί εηθνλνζηαζίνπ ηνπ Αγ. Κσλζηαληίλνπ. Γηά ηελ απνπεξάησζηλ δε ελεγξάθε θαη εηο ηνλ εθεηεηλφλ πξνυπνινγηζκφλ ηνπ ελ ιφγσ Σακείνπ εηέξα πίζησζηο εθ 200.000δξρ. Σν ελαπνκέλνλ κέξνο ηεο Λεσθφξνπ ηαχηεο ζα επηζθεπαζζή δαπάλαηο ηεο Κνηλφηεηνο, παξαρσξνπκέλνπ πξνο ηνχηνπ δσξεάλ νδνζηξσηήξνο θαη ηεο αλαγθαηνχζεο δηά ηελ επάιεηςηλ πίζζεο… Δίκεζα ππνρξεσκέλνη λα ζεκεηψζσκελ φηη ε Κνηλφηεο Αγ. Γεκεηξίνπ δηά λα επηζθεπάζε ηελ κηθξάλ νδφλ ηελ ελνχζαλ απηήλ κεηά ηεο νδνχ Βνπιηαγκέλεο, επέβαιε πξνζσπηθήλ εξγαζίαλ εηο ηνπο θαηνίθνπο ηεο. Δπλφεηνλ ηπγράλεη φηη ιπνκέλνπ ηνπ δεηήκαηνο ηεο Λεσθφξνπ, ιχεηαη απηνκάησο θαη ην δήηεκα ζπγθνηλσλίαο ζπληνκεπνκέλνπ θαη ηνπ ρξφλνπ δηαδξνκήο απ’ Αζελψλ εηο Ζιηνχπνιηλ θαηά 7’ ιεπηά ηεο ψξαο».

Αίτθμα ΢υλλόγου Οικιςτϊν «Θ Άμυνα» προσ τον Νομάρχθ Το 1935, θ κεντρικι πολιτικι ηωι τθσ χϊρασ βρίςκεται ςε τεταμζνθ κατάςταςθ. Στθν Θλιοφπολθ, οι αντιπαρακζςεισ μεταξφ Κοινότθτοσ, κλθρονόμων Νάςτου, Ραφλου Δρανδάκθ και οικιςτϊν ςυνεχίηονται και εντείνονται. Ζχει δθμιουργθκεί ζνασ «Λαϊκόσ Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ» με πρόεδρο τον Δθμιτριο Τςερεντηοφλια, εκ των πρωτεργατϊν και ςυμμετεχόντων ςτθν Εταιρία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία». Μια εικόνα για τθν κατάςταςθ που επικρατεί ςτθν Θλιοφπολθ εκείνθ τθν περίοδο, μπορεί κανείσ να ςχθματίςει από μια αίτθςθ τθσ τότε διοίκθςθσ του Συλλόγου Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ «Θ Άμυνα» προσ τον Νομάρχθ (20/4/1935): 1) «Ο επηρεηξεκαηίαο κεγάιεο εθηάζεσο θ. Γεκήηξηνο Σζεξεληδνχιηαο, Πξφεδξνο ηνπ «Λατθνχ Πνιηηηζηηθνχ ΢πιιφγνπ Ζιηνππφιεσο», πξνζπαζεί δηά δηαθφξσλ πνιηηηθψλ πξνζψπσλ θαη ξαδηνπξγηψλ λα επηηχρε ηνλ δηνξηζκφλ ηνπ σο Κνηλνηηθνχ ΢πκβνχινπ παξά ηε Κνηλφηεηη Ζιηνππφιεσο, πξνο αληηθαηάζηαζηαζηλ ηνπ απνιπφκελνπ ηνηνχηνπ ζπκθψλσο ησ λφκσ πεξί αλακεηρζέλησλ ή επλνεζάλησλ ην αηζρξφλ θαη εζλνθηφλνλ επαλαζηαηηθφλ θίλεκα ηεο 1εο Μαξηίνπ ε.ε. Κνηλνηηθνχ ΢πκβνχινπ Γεσξγίνπ Ενιψηα, αείπνηε θηλεκαηία θαη κνρζεξνχ Βεληδειηθνχ δνινθφλνπ.

78

Ο θ. Γεκήηξηνο Σζεξεληδνχιηαο, εθηεζείο εηο ηαο Κνηλνηηθάο εθινγάο ηνπ έηνπο 1933 θαη ζθαλδαισδψο εξγαζζείο δηά λα επηηχρε ηελ εθινγήλ ηνπ, απεδνθηκάζζε αγξίσο παξά ησλ ςεθνθφξσλ νηθηζηψλ Ζιηνππφιεσο, κε επηηπρψλ. Με εκπλέσλ εκπηζηνζχλελ δηα ηα Κνηλνηηθά πξάγκαηα ηνπ ΢πλνηθηζκνχ, κηα ηνηαχηε πξάμηο θ. Ννκάξρα ησλ Αξκνδίσλ πνιχ ζα ιππήζε ηνπο νηθηζηάο Ζιηνππφιεσο σο ηειείσο αλεπηζπκήηνπ.

2) Ο πξφεδξνο ηεο Κνηλφηεηνο θ. Θεφδσξνο Παιακίδεο, ην ΢πκβνχιηφλ ηνπ θαη νη πεξί απηφλ θίινη ηνπ ελεξγνχλ παξά ηαο αξκνδίαο Αξράο λα πεηχρνπλ δηνξηζκφλ δηά ηνλ επ’ αλσηέξσ κλεκνλεπφκελα απνιπφκελνλ Κνηλνηηθφλ ΢χκβνπινλ Γεψξγηνλ Ενιψηαλ, θίινλ ηνπο εμσθνηλνηηθφλ ηνηνχηνλ, πξνο παξεγθφληζηλ ηνπ λνκίκσο εξρνκέλνπ θαηά ζεηξάλ επηηπρίαο εθ ηεο κεηνλνςεθίαο εθιεγείο εηο ηαο αλσηέξσ θνηλνηηθάο εθινγάο θ. Απφζηφινπ Κσζηνχια, αθξαηθλνχο Λατθψλ θξνλεκάησλ θαη κέινπο ηνπ Λατθνχ Πνιηηηζηηθνχ ΢πιιφγνπ Ζιηνππφιεσο, ππεξςεθηζζείο εθ ησλ γελνκέλσλ αξραηξεζηψλ ηεο 7/4/35 ππεξηεξήζαο ηνλ λπλ πξφεδξνλ ηνπ Λατθνχ Πνιηηηζηηθνχ ΢πιιφγνπ θ. Γεκήηξηνλ Σζεξεληδνχιηαλ θαηά δεθάδαο ςήθνπο, εθηηκψκελνο παξά πάλησλ ησλ νηθηζηψλ ιφγσ ησλ εηιηθξηλψλ θαη αληδηνηειψλ Λατθψλ θξνλεκάησλ ηνπ θαη ηνπ κεγάινπ ελδηαθέξνληφο ηνπ δηά ηα Κνηλνηηθά πξάγκαηα, κε επηζπκεηφο παξά ησλ Κνηλνηηθψλ αξρφλησλ, θαηεγνξείηαη παξ’ απηψλ σο αθξαηθλήο Βεληδειηθφο, ιφγσ ηεο κεγάιεο ηζρχνο ηνπ ελ ησ εκεηέξσ ΢σκαηείσ ηπγράλεη θαη Γηνηθεηηθφο ΢χκβνπινο, επεδείμαην κεγάιελ θαη εχζηνρνλ δξάζηλ εηο απηφλ θαη πνιιά θνηλνθειή νθέιε εηο νιφθιεξνλ ηνλ ΢πλνηθηζκφλ δηά ηεο ζπλεηήο ηνπ εξγαζίαο θαη ηεο θαιήο πίζηεσο πάλησλ ησλ αλαηηζεκέλσλ εηο απηφλ δεηεκάησλ…. …Ο εκέηεξνο ΢χιινγνο θαη άπαληεο νη λνκηκφθξνλεο θαη αλήζπρνη νηθηζηαί ηεο Ζιηνππφιεσο ζα ζαο επγλσκνλνχλ εζαεί, εηζαθνχνληεο ζεξκήλ ησλ παξάθιεζηλ φπσο καο απαιιάμεηε ησλ ππφπησλ ππεξεζηψλ ησλ αλσηέξσ θπξίσλ…».

......................................................................................................................................................................................................

επιςιμανςθ: Σφμφωνα με τθν Γαβριζλλα Χαμογεωργάκθ, ο Δθμ. Τςερεντηοφλιασ λίγα χρονια αργότερα καταδικάςτθκε για απάτεσ και πζκανε ςτθ φυλακι.

79

Προςφυγι οικιςτϊν κατά τθσ επζκταςθσ του ΢χεδίου Πόλεωσ ςτον Δ’ Σομζα Οι διαμαρτυρίεσ των οικιςτϊν για τθν κατάςταςθ που επικρατεί ςτθν Θλιοφπολθ, διαδζχονται θ μία τθν άλλθ. Στισ 26/3/1936, από κατοίκουσ και Δθμότεσ Θλιουπόλεωσ, κατατίκεται Ρροςφυγι προσ το Β’ Νομαρχείον Αττικισ και Βοιωτίασ, ηθτϊντασ τθν ακφρωςθ αποφάςεωσ του Κοινοτικοφ Συμβουλίου όπου μεταξφ άλλων αναφζρεται: «…Ο ηδηνθηήηεο ηεο εθηάζεσο Ζιηνππφιεσο Κ. Νάζηνο, αθνχ δη’ Δηαηξηψλ θαη απ’ επζείαο επψιεζελ εηο εκάο ηελ εληφο ηνπ εγθεθξηκκέλνπ ζρεδηαγξάκκαηνο έθηαζηλ εηο ππεξφγθνπο ηηκάο –πξν δεθαεηίαο πξνο ηεζζαξάθνληα δξρ– …εηξάπε πξνο λέαο επηρεηξήζεηο κε βάζηλ ηελ επέθηαζηλ ηνπ ζρεδηαγξάκκαηνο… Πξν ηξηεηίαο ην ηφηε Κνηλνηηθφλ ΢πκβνχιηνλ ελαγθάζζε λα ππνρσξήζεη εηο ηελ πεξηνρή ηνπ Κνπαλά πξν ηεο απαηηήζεσο ηνπ ηδηνθηήηνπ, αιιά θπξίσο ησλ δεκηνπξγεζέλησλ ζπκάησλ ππφ ηνλ φξνλ φπσο κεληαίσο θαηαβάιιεηαη παξά ηνπ ηδηνθηήηνπ πνζνζηφλ δηά ηελ εθηέιεζηλ έξγσλ. Γπζηπρψο, επεθνινχζεζε δηθαζηηθφο αγψλ κεηαμχ ηδηνθηήηνπ θαη ηνπ αλαιαβφληνο ηελ εθκεηάιιεπζηλ ηεο πεξηνρήο Κνπαλά Π. Γξαλδάθε. Οχησ δε, δελ εθπιεξνχληαη νη φξνη ηεο θαηαβνιήο ησλ νθεηινκέλσλ θαη νπδέλ εηο Κνπαλά έξγνλ εθηειείηαη, ησλ θαηνηθνχλησλ ζηεξνπκέλσλ θαη ηνπ πνζίκνπ χδαηνο. Δλ ζπλερεία ν ηδηνθηήηεο ήλνημε λέαλ πιεγήλ, ηελ επέθηαζηλ ηνπ ζρεδηαγξάκκαηνο εηο ηνλ ιεγφκελνλ Γ’ Σνκέα κε ηελ ηδίαλ θάκπξηθα. Γηά πξνζπκθψλνπ δειαδή κεηαβίβαζε νηθφπεδα ηηλά εηο ηηλάο θαη δεκηνχξγεζε ηνπο απαηηνχκελνπο θσλαζθνχληαο πξνο φθειφο ηνπ. Έηη δε ν απηφο ηδηνθηήηεο εμεπάηεζε ην Τπνπξγείνλ Γεσξγίαο θαη αλνηθνδφκεζε ηα πξψηα νηθήκαηα ιαβψλ άδεηαλ δη’ νξληζνηξνθείνλ… Σν ηφηε Κνηλνηηθφλ ΢πκβνχιηνλ νχηηλνο ζπκκεηείρε θαη ν ηδηνθηήηεο εμεπαηήζε κε ππνζρέζεηο θαη έιαβελ ηελ πνιπζξχιεηνλ ππ’ αξηζκ. 21 απφθαζηλ πεξί επεθηάζεσο ηνπ ζρεδηαγξάκκαηνο. Βξαδχηεξνλ φκσο, πεηζζέλ πεξί ηεο απάηεο θαη ππείθσλ εηο ηελ δηθαίαλ αγαλάθηεζηλ ησλ θαηνίθσλ, εθχξσζε ηελ πξάμηλ απηήλ. (Και ενϊ) ην λχλ Κνηλνηηθφλ ΢πκβνχιηνλ εμήηαζε ην δήηεκα απηφ θαη θαηεδίθαζε πάζαλ επέθηαζηλ, ν δε λπλ Πξφεδξνο ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ Π. Αζαλαζφπνπινο εθπθινθφξεζε θαη έγγξαθνλ δηακαξηπξίαλ, ήδε ην απηφ Κνηλνηηθφ ΢πκβνχιην απεθάζηζε ηελ επέθηαζηλ έλαληη δήζελ λέσλ αληαιιαγκάησλ, ρσξίο φκσο λα απνκαθξπλζή ν ηδηνθηήηεο ηεο ππ’ αξηζκ. 21 απνθάζεσο ηνπ παιαηνχ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ…».

80

Και θ Ρροςφυγι καταλιγει: «…Κχξηε Ννκάξρα… Καπηεξηάδνκελ κίαλ πξάμηλ ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ αραξαθηήξηζηνλ θαη θαηαζηξεπηηθήλ δη’ εκάο. Δλψ δελ έρνκε λεξφ λα πηνχκε, ζπγθνηλσλία, δξφκν λα πεξπαηήζσκελ, ην Κνηλνηηθφ ΢πκβνχιην ζπλέξρεηαη επί ρξφληα θαη ιακβάλεη απνθάζεηο λα επεθηαζή ην ζρεδηάγξακκα, λα ην καζαίλνπλ νη αθειείο λα πνιιαπιαζηάδνληαη θαη εηο εκάο λέα ζχκαηα πξνζηίζεληαη, δηά λα πινπηίδε έλ άηνκνλ. Σα απηά πξφζσπα ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ θάζθνπζηλ θαη αληηθάζθνπζηλ αλαιφγσο ηνλ ληνξφ πνπ θηππάεη ν ηδηνθηήηεο… Καηεγνξνχκε ηα κέιε ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ φηη παξεκέιεζαλ θαη θαηεπξφδσζαλ ηα ζπκθέξνληα ηεο Κνηλφηεηνο. Ζκείο δελ έρνκελ λεξφ λα πηνχκε, εμεξάζεζαλ νη θήπνη καο, δηα ηνπο νπνίνπο έρνκελ εμνδεχζε ην πάλ. Ο θαιιίηεξνο θαη ν πιεζηέζηεξνο εηο Αζήλαο ΢πλνηθηζκφο ηεο Ζιηνππφιεσο κεηεβιήζε εηο εξεκφλεζνλ. Γελ έρνκελ ηα κέζα ζπγθνηλσλίαο λα κεηαβψκελ εηο ηα ζπίηηα καο, θαη απηνί νη νη θχξηνη νη ιεγφκελνη Κνηλνηηθνί ΢χκβνπινη δηαπιεθηίδνληαη κεηαμχ ησλ, βγάλνληαο φρη ηα κάηηα ησλ αιιά ηα κάηηα ηα ηδηθά καο, κε πξφγξακκα έλ θαη κφλνλ, πψο λα θαλψζηλ επράξηζηνη εηο ηνλ ηδηνθηήηελ, φζηηο καο είπηε ην αίκα καο καο αθήξεζε θαη ηελ ηειεπηαίαλ ξαλίδα ηνπ ηδξψηνο καο. Με πνιιά βάζαλα ήξζε ην λεξφ ηεο Οχιελ, δηά ην νπνίνλ ππνβάιινκελ Τκίλ, Κχξηε Ννκάξρα, ηαο απείξνπο επραξηζηίαο καο, θαη δελ ην δηαλέκνπλ, δηφηη έηζη ζέινπλ, δηφηη καιιψλνπλ κεηαμχ ησλ θαη εκείο ππνθέξνκελ. Κχξηε Ννκάξρα. Πξνζθεχγνκελ θαη δεηνχκελ ηελ αθχξσζηλ ηεο ππφ θξίζηλ απνθάζεσο ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ δηά ηνπο πξνεθηεζέληεο γεληθνχο ιφγνπο θαη δηφηη ην Κνηλνηηθφλ ΢πκβνχιηνλ επειήθζε κε ιαβφλ ππφςε νπδέ ηελ απεηινχκελελ δηαηάξαμηλ ηεο δεκνζίαο ηάμεσο, έηη δ’ φηη ε απηή ππφζεζηο επί έηε κειεηεζείζα έθζαζε κέρξη ηνπ Τπνπξγείνπ ΢πγθνηλσλίαο, φπεξ πξνηάζζεη ηνπ Ννκηθνχ ηνπ ΢πκβνχινπ απέξξηςε απηήλ, σο θαη ην ΢πκβνχιηνλ ηεο Δπηθξαηείαο πξνο φ θαηέθπγελ ν επηζπεπδσλ ηδηνθηήηεο. Κχξηε Ννκάξρα. ΢αο παξαθαινχκελ φισο ηδηαηηέξσο λα πξνζέμεηε ηελ ππφζεζηλ απηήλ, ίλα κε παξνξαζψζηλ δηθαηψκαηα ησλ παιαηψλ νηθηζηψλ Ζιηνππφιεσο, θηεζέληα δηά δπζαλάινγσλ ζπζηψλ, κφλνλ θαη κφλνλ δηά λα πιεξσζή ε απιεζηία ηνπ ηδηνθηήηνπ, φζηηο δεηεί λα ζπκπεξηιεθζή εηο ην ζρεδηάγξακκα έθηαζηο κε δπλακέλε λα θαηνηθεζή θαη αλ νιφθιεξνο ε Αζήλα κεηνηθήζε, θαη εάλ κέγα κέξνο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ Κξάηνπο δηαηεζή δηά ηα’ απαξαίηεηα έξγα».

81

1936: Αναφορά του Προζδρου τθσ Κοιν/τασ Π. Ακαναςόπουλου ςτον Κ. Κοτηιά Τθν 4θ Αυγοφςτου 1936 εγκακιδρφεται ςτθν χϊρα το δικτατορικό κακεςτϊσ του Λωάννθ Μεταξά. Στισ 2 Οκτωβρίου, ο Ραναγιϊτθσ Ακαναςόπουλοσ που είχε αντικαταςτιςει τον Κεόδωρο Ραλαμίδθ, ωσ Ρρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ Θλιοφπολθσ, αποςτζλλει ςτον Υπουργό-Γενικό Διοικθτι τθσ Ρρωτευοφςθσ Κων. Κοτηιά μια Αναφορά, όπου μεταξφ άλλων διαβάηουμε και τα ακόλουκα: «Κχξηε Γηνηθεηά. Καηφπηλ ησλ ζνθψλ επαγγειηψλ ηνπ θ. Πξσζππνπξγνχ θαη ηεο δηαηαγήο ηεο πκεηέξαο εμνρφηεηνο, ιακβάλσ ηελ ηηκήλ λα παξαθαιέζσ ηελ πκεηέξαλ εμνρφηεηα, σο εθπξφζσπνο ηεο δεηλνπαζνχο Ζιηνππφιεσο, θαη ιέγσ δεηλνπαζνχο, δηφηη απφ ηελ αξρή ηεο ζπζηάζεψο ηεο, σο ζπλνηθηζκφο κελ έπεζε ζχκα επηηεδείσλ εθκεηαιιεπηψλ, σο Κνηλφηεο δε, ζχκα πνιηηηθήο αδηαθνξνχλησλ δηά ηα γεληθά ζπκθέξνληα θαη απνβιεπφλησλ εηο πνιηηηθά πξνζσπηθά νθέιε, ζπαηαιψλησλ ην ρξήκα ηεο Κνηλφηεηνο αινγίζησο θαη άλεπ νηθνλνκηθνχ πξνγξάκκαηνο. Καη ην απνηέιεζκα ήην, ν κνλαδηθφο ΢πγθνηλσληαθφο δξφκνο λα επξίζθεηαη εκηθαηεζηξακκέλνο θαη σο εθ ηνχηνπ ε ΢πγθνηλσλία άιινηε λα λα γίλεηαη ειιηπψο θαη άιινηε λα ζηακαηά ηειείσο θαη νη θάηνηθνη λα πεδνπνξνχλ πεξί ηα 2-3 ρηιηφκεηξα θνξησκέλνη κε δηάθνξα νςψληα θαη γπλαίθεο κε κηθξά εηο ηελ αγθάιελ λα βιαζθεκνχλ ηελ ηχρελ ησλ θαη ηνπο αξκνδίνπο… …Καη εξσηψ πκάο, Κχξηε Γηνηθεηά, φζηηο φρη κφλνλ Γεκνηηθήλ θαη Κνηλνηηθήλ πείξαλ έρεηε, αιιά θαη κεγάιελ πνιηηηθήλ θαη νηθνλνκηθήλ ηδηνθπταλ θαηέρεηε, εάλ είλαη δπλαηφλ κία Κνηλφηεο σο ε Ζιηνχπνιηο, πζηεξεκέλε ησλ πάλησλ απαξαηηήησλ δη’ απηήλ ηαχηελ ηελ χπαξμίλ ηεο, ρσξίο πεξηθξαγκέλνλ Νεθξνηαθείνλ θαη νη απνζλήζθνληεο λα εληαθηάδνληαη εηο ην πεηξψδεο έδαθνο θαη ηα πηψκαηα λα εθζάπησληαη απφ ηα ηζαθάιηα ή ηαο αιψπεθαο, άλεπ βαηψλ παξφδσλ δηά ηελ θπθινθνξίαλ ησλ θαηνίθσλ ελ ψξα λπθηφο κε θίλδπλνλ λα ηζαθηζζνχλ, άλεπ δεμακελήο απαξαηηήηνπ δηά ηελ ελαπνζήθεπζηλ ηνπ Κνηλνηηθνχ χδαηνο πξνο θαζαξηζκφλ θαη δηθαίαλ δηαλνκήλ ίλα κε ζπαηαιάηαη ν κνλαδηθφο αζηείξεπηνο ζεζαπξφο ηεο Κνηλφηεηνο θαη σο εθ ηνχηνπ ε Κνηλφηεο απνιακβάλεη κφλνλ ην ηξίηνλ ηεο πξαγκαηηθήο ηνπ αμίαο, ρσξίο ηαηξφλ απαξαίηεηνλ δηά ηελ πεξίζαιςηλ ησλ πησρψλ νηθνγελεηψλ, ρσξίο αγξνθχιαθα ίλα πεξηκαδέπε ηα αδέζπνηα δψα ηα νπνία θαηέζηξεςαλ ή θαηαζηξέθνπλ παλ θπηεπφκελνλ δέληξνλ ή θήπνλ…».

82

Και μετά απϋ όλα αυτά, με τα οποία περιγράφει τθν κατάςταςθ που επικρατοφςε το 1936 ςτθν Θλιοφπολθ, ο τότε Ρρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ Ραναγιϊτθσ Ακαναςόπουλοσ επιςθμαίνει: «…ν ηέσο Πξφεδξνο Θ. Παιακίδεο, ππέβαιελ έλα εηθνληθφλ θαη θνπζθσκέλνλ πξνυπνινγηζκφλ ηεο ρξήζεσο 1934-35 πεξί ην 1.433.000 δξρ… (ενϊ) ηα έζνδα ηεο Κνηλφηεηνο αλέξρνληαη εηο δξρ 389.000 θαη ηα έμνδα εηο 354,803 δξρ… Δίλαη δπλαηφλ κία Κνηλφηεο λα πιεξψλεη δχν γξακκαηείο κε 2.400 θαη 1.800 δξρ κεληαίσο, θιεηήξα 800 δξρ κεληαίσο, ρσξίο πνηέ λα εμέιζε ηνπ Γξαθείνπ δη’ ειαρίζηελ εξγαζίαλ, εηζπξάθηνξα 1.600 δξρ κεληαίσο… Μεραληθφλ 3.000 δξρ κεληαίσο θαη λα εξγάδεηαη κφλνλ δχν ψξαο ηελ εκέξαλ… πδξνλνκέα 1.700 δξρ κεληαίσο, ήηνη εηεζίσο ελ φισ δξρ 136.000;…». Και καταλιγει θ Αναφορά του Ραν. Ακαναςόπουλου προσ τον Κ. Κοτηιά ότι: «…Δπζχο σο αλέιαβνλ ηα θαζήθνληα ηνπ Πξνέδξνπ ηεο Κνηλφηεηνο, πνιιάθηο ζπλέζηεζα εηο ην Κνηλνηηθφ ΢πκβνχιην ηελ ειιάησζηλ ηνπ πξνζσπηθνχ θαη ηελ κείσζηλ ηνπ κηζζνχ δηφηη νχηε θαιήλ εξγαζίαο έρνπλ… Γπζηπρψο φκσο ην Κνηλνηηθφλ ΢πκβνχιηνλ είηε εθ ζπγγελείαο, είηε εθ γλσξηκίαο θαη νίθηνπ, πάληνηε κνπ έθεξε πξνζθφκκαηα. Γπζηπρψο φκσο, νηνηδήπνηε θαη αλ είλαη νη ιφγνη παξακνλήο ηνπ πξνζσπηθνχ θαη ε ακνηβή πινπζηνπάξνρνο ην απνηέιεζκα ζα είλαη ε ρξεσθνπία ηεο Κνηλφηεηνο. ΢ήκεξνλ θ. Γηνηθεηά, ζπκθψλσο κε ην νηθνλνκηθφλ ζσηήξηνλ πξφγξακκα ηνπ θ. Πξσζππνπξγνχ θαη ηεο πκεηέξαο δηαλνεηηθφηεηνο ππέξ ηεο νηθνλνκηθήο αλνξζψζεσο ησλ Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ, ιακβάλσ ηελ ηηκήλ λα παξαθαιέζσ πκάο, φπσο ιάβεηε ηελ επγελή θαισζχλελ λα ξίςεηε έλ βιέκκα ζπκπαζείαο εηο ηνλ θάησζη ππνβαιιφκελνλ Οξγαληζκφλ ηεο Κνηλφηεηνο… (με τον οποίο) ε δαπάλε δηά ην πξνζσπηθφλ απηήο ζα κεησζεί θαηά πνιχ, ήηνη αο 11.400 δξρ ηαο νπνίαο πιεξψλεη ζήκεξνλ κεληαίσο ζα θαηέιζε εηο δξρ 7.600 δξρ κεληαίσο, δει. ζα θεξδίζεη θαη’ έηνο πεξί ηαο 45.600 δξαρκάο».

1937: Τπόμνθμα Θεόδωρου Παλαμίδθ ςτον Ανακριτι Στισ αρχζσ του 1937, ξεκινά μια ανακριτικι διαδικαςία ςε βάροσ του πρϊθν Ρροζδρου τθσ Κοινότθτασ Θλιοφπολθσ Κεόδωρου Ραλαμίδθ, με βάςθ τισ κατθγορίεσ επί απιςτία κλπ, που διατφπωςε ο τότε Ρρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ 83

Θλιοφπολθσ Ραναγιϊτθσ Ακαναςόπουλοσ. Ο Κεόδωροσ Ραλαμίδθσ, με Υπόμνθμά του ςτον Ανακριτι του 2ου Ειδικοφ Τμιματοσ Ακθνϊν αρνείται «…ηαο απνδηδνκέλαο κνη θαηεγνξίαο σο απνιχησο αβαζίκνπο, αλαιεζείο θαη ζπθνθαληηθάο, πεγαδνχζαο εθ ηεο εκπαζείαο θαη ηνπ ζαλαζίκνπ θαη’ εκνχ κίζνπο ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνχινπ Π. Αζαλαζφπνπινπ, ηνπ νπνίνπ φξγαλα είλαη θαη νη θαη’ εκνχ θαηαζέηνληεο κάξηπξεο θαηεγνξίαο…». Σφμφωνα με το Υπόμνθμα του Κεόδωρου Ραλαμίδθ προσ τον Ανακριτι «…ε ελ πξνθεηκέλσ αιήζεηα είλαη αχηε: α) Γελ είλαη αιεζέο φηη παξαρψξεζα εηο ηνλ (κτθνοτρόφο) Γεψξγ. Μαξγψλελ βνζθήλ ηεο Κνηλφηεηνο Ζιηνππφιεσο σο Πξφεδξνο ηαχηεο, ελ αγλνία ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ θαη φηη σθειήζελ ν ίδηνο ή σθέιεζα άιινλ κε ην πνζφλ ησλ 10.000 δξρ. Αληηζέησο, σο θαη νη θαηήγνξνί κνπ γλσξίδνπλ, ππήξμα ν πξψηνο θαη κφλνο Κνηλνηηθφο ΢χκβνπινο φζηηο εγσλίζζε δηά ηελ απνκάθξπλζηλ ησλ πνηκλίσλ ηνπ εηξεκέλνπ Γ. Μαξγψλε απφ ην εγθεθξηκέλνλ ζρεδηάγξακκα ηεο Κνηλφηεηνο…». Για το ηιτθμα αυτό ο Κεόδωροσ Ραλαμίδθσ επικαλείται τθν μαρτυρία του Χαράλαμπου Αποςτολόπουλου, ο οποίοσ ωσ Ρρόεδροσ τθσ Ερανικισ Επιτροπισ του ναοφ Αγ. Κωνςταντίνου και Ελζνθσ, παρζλαβε από τον Γεϊργιο Μαργϊνθ 10.000 δρχ «πξνο ελίζρπζηλ ηνπ έξγνπ ηεο, επί ησ φξσ φπσο ησ επηηξαπψζηλ δίνδνη εθ ηνπ πνηκληνζηαζίνπ ηνπ πξνο ηαο πέξημ ρέξζνπο εθηάζεηο, αλήθνπζαο εηο ηνλ ζπγγελή ηνπ θαη ζπγθχξηνλ ησλ πνηκλίσλ ηνπ Κ. Νάζηνλ». β) «Γελ είλαη αιεζέο φηη παξερψξεζα εηο ηνλ Ησάλλελ Παξίζελ βελδηλνκεραλήο Κνηλφηεηνο επί 4κελνλ, σθειήζαο ηνχηνλ θαη δεκηψζαο ηελ Κνηλφηεηα…» γ) Σχετικά με το ηιτθμα τθσ παράδοςθσ χαλυβδοςωλινων ςτθν ΟΥΛΕΝ και τθσ Σφμβαςθσ με τθν ΟΥΛΕΝ, ο Κεόδωροσ Ραλαμίδθσ κατακζτει ότι όλα ζγιναν νόμιμα και «…φηη σθέιεζα ηελ Κνηλφηεηα δηφηη θαη ην πξφβιεκα ηεο Τδξεχζεσο ειχζε θαηά ηνλ θαιχηεξνλ θαηά ηνπο εηδηθνχο θαη νηθνλνκηθφηεξνλ ηξφπνλ θαη ηα νηθφπεδα ηεο Κνηλφηεηνο ππεξεηηκήζεζαλ θαη πιείζηνη έθηηζαλ θαη εγθαηεζηάζεζαλ εηο ηελ Ζιηνχπνιηλ…».

84

δ) Σχετικά με τα «Εντάλματα Αλιφερόπουλου», ο Κεόδωροσ Ραλαμίδθσ αναφζρει ςτο Υπόμνθμά του ςτον Ανακριτι ότι: «…θαη ε θαηεγνξία αχηε είλαη αλππφζηαηνο (εφ’ όςον) πξνθεηκέλνπ λα ελεξγεζή κεηαθνξά 1.100 κ. ζσιήλσλ δηά ηελ επέθηαζηλ ηνπ δηθηχνπ Τδξεχζεσο… ελεξγήζακε πξφρεηξνλ κεηνδνηηθφλ δηαγσληζκφλ θαη… πξνηηκήζακελ ηνλ Αιηθεξφπνπιν, θάηνηθνλ Ζιηνππφιεσο , (ο οποίοσ ζκανε και τθν χαμθλότερθ προςφορά)… Οπδεκίαλ αηαμία θαη νπδέλ ην παξάλνκνλ ελ πξνθεηκέλσ ζπλέβε, σθειήζακελ δε ηελ Κνηλφηεηα θαη δηά ηεο ελεξγείαο καο ηαχηεο θαη φρη εκάο ή άιινλ…». Καταλιγοντασ ο Κεόδωροσ Ραλαμίδθσ ςτο Υπόμνθμά του, αναφζρει: «Διπίδνκελ θ. Αλαθξηηά φηη δελ ρξεηάδνληαη πεξηζζφηεξα δηά λα πεηζζήηε φηη αη θαη’ εκνχ θαηεγνξίαη αχηαη εμπθάλζεζαλ παξά ηνπ Π. Αζαλαζφπνπινπ ηξέθνληνο θαη’ εκνχ κίζνο άζπνλδνλ δηφηη δελ εδέρζελ λα δηνξίζσ ηνπο δχν πηνχο ηνπ εηο ηελ Κνηλφηεηα θαη πξνο ηθαλνπνίεζηλ ηεο εκπαζείαο ηνπ θαη κφλνλ. Τπήξμα εθ ησλ ηδξπηψλ ηεο Κνηλφηεηνο ν πξψηνο. Ζγσλίζζελ θαηά ησλ εθκεηαιιεπηψλ ησλ νηθηζηψλ φζνλ νπδείο. Γηέζεζα 700.000 δξρ δη’ νηθίαλ εηο ηελ Ζιηνχπνιηλ φηε νπδείο εηφικα λα θαηνηθήζε. Γηέζεζα ρηιηάδαο δηά ηνπο αγψλαο ππέξ ηνπ θνηλνχ ζπκθέξνληνο. Γελ ππάξρεη λαφο, ίδξπκα, ΢χιινγνο, θηιαλζξσπηθφλ έξγνλ εηο Ζιηνχπνιηλ φπνπ δελ ζπλεηζέθεξα πινπζίσο. Απφ ηεο ηδξχζεσο ηεο Κνηλφηεηνο σο ΢χκβνπινο θαη Πξφεδξνο, επαίλσλ έηπρνλ παξά ησλ ζπλδεκνηψλ κνπ θαη ησλ πξντζηακέλσλ κνπ. Δίκαη παζίγλσζηνο επηπρψο σο εθ ησλ κεγαιπηέξσλ θαη ηηκησηέξσλ εκπφξσλ ελ Αζήλαηο. Απέθηεζα πεξηνπζίαλ ηηκίσο εξγαδφκελνο. Δδεζα νιφθιεξνλ δσήλ ιεπθφο. Γελ είκαη θ. Αλαθξηηά άμηνο ησλ ζπθνθαληηθψλ θαηεγνξηψλ ηνπ θ. Αζαλαζφπνπινπ. Βαζίδνκαη εηο ηελ επζηθξηζίαλ ησλ θξηηψλ κνπ. Δππεηζέζηαηνο. Ο απνινγνχκελνο». Με Υςτερόγραφο, ςτθν αναφορά του, ο Κεόωροσ Ραλαμίδθσ ηθτά να εξεταςκοφν επί των ανωτζρω ωσ μάρτυρεσ οι: 1) Χαράλαμποσ Αποςτολόπουλοσ, Δ\ντισ Υπ. Εςωτερικϊν, 2) Υδραίοσ, Δικθγόροσ, 3) Βαξεβάνθσ 4) Κεόδωροσ Ανφςθσ, 5) Γεϊργιοσ Ηολϊτασ, πρόεδροσ Κοινότθτοσ Θλιουπόλεωσ.

85

1937: Ο Γεϊργιοσ Ηολϊτασ, πρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ Για να αποκτιςουμε μια εικόνα του τι ςυνζβαινε επί δικτατορίασ Λωάννθ Μεταξά ςτθν Κοινότθτα τθσ Θλιοφπολθσ, ανατρζχουμε ςτα ακόλουκα: Στισ εκλογζσ του1937, εκλζχτθκαν ςτο Κοινοτικό Συμβοφλιο από το ψθφοδζλτιο που πλειοψιφιςε οι Γεϊργιοσ Ηολϊτασ, Κεόδωροσ Ανφςθσ και Κεόδωροσ Ραλαμίδθσ, ενϊ από το μειοψθφίςαν ψθφοδζλτιο εκλζχτθκαν οι Ραναγιϊτθσ Ακαναςόπουλοσ, πρϊθν πρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ και ο Μιχαιλ Μποφλακασ. Σθμειωτζον ότι ο Γ. Ηολϊτασ ιταν πρϊθν «Βενιηελικόσ» που είχε αλλάξει πεποικιςεισ (βλ. παραπάνω το ζγγραφο του Συλλόγου Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ «Θ Άμυνα» προσ τθν Νομάρχθ ςτισ 20/4/1935, όπου ο Γ. Ηολϊτασ χαρακτθρίηεται ωσ «αείπνηε θηλεκαηίαο κνρζεξφο Βεληδειηθφο δνινθφλνο, αλακηρζείο εηο ην αηζρξφλ θαη εζλνθηφλνλ επαλαζηαηηθφλ θίλεκα ηεο 1εο Μαξηίνπ 1935»). Σε Υπόμνθμα των πλειοψθφιςάντων Κοινοτικϊν Συμβοφλων προσ τον «Εξοχϊτατον Υπουργόν-Διοικθτιν τθσ Ρρωτευοφςθσ» (αρ. πρωτ. 42/28.1.1937), αναφζρεται μεταξφ άλλων ότι ςτισ 10/1/1937, ζγινε εκλογι Ρροζδρου τθσ Κοινότθτοσ και εξελζγθ διά ψιφων 3 ζναντι 2, ο Γεϊργιοσ Ηολϊτασ. Στθ ςυνζχεια όμωσ, κατά τισ οριςκείςεσ θμζρεσ τακτικισ Συνεδρίαςθσ του Κοινοτικοφ ςυμβουλίου οι δυο εκλεγμζνοι Κοινοτικοί Σφμβουλοι τθσ μειοψθφίασ δεν εμφανίςτθκαν, με αποτζλεςμα τθν ματαίωςθ τθσ Συνεδρίαςθσ. Κατόπιν τοφτων οι πλειοψθφίςαντεσ Σφμβουλοι αναφζρουν ςτο Υπόμνθμά τουσ: «…Κχξηε Τπνπξγέ. Δπεηδή ε εζθεκκέλε θσιπζηεξγεία ησλ δχν Κνηλνηηθψλ ΢πκβνχισλ ηείλεη λα θαηαζηξέςε ηελ Κνηλφηεηα θαζ’ φηη πιείζηα φζα εθθξεκή θαη δσηηθά δεηήκαηα σο ην ηεο νδνπνηίαο, ε θαζπζηέξεζηο ηεο θαηαζθεπήο ηεο νπνίαο ζα αλαγθάζε ηα ιεσθνξεία Ζιηνππφιεσο-Αζελψλ λα δηαθφςνπλ ηελ ΢πγθνηλσλίαλ ιφγσ ηεο θαηαζηξαθείζεο Λεσθφξνπ, ην ηεο πδξεχζεσο ηεο Κνηλφηεηνο, ην νπνίνλ δηα ηελ Κνηλφηεηά καο θαηέζηε γάγξαηλα, ιφγσ ηεο κε νξηζηηθήο επηιχζεψο ηνπ, σο θαη ηφζα άιια ππεξεζηαθήο θχζεσο δεηήκαηα, ην ζπνπδαηφηεξνλ ησλ νπνίσλ είλαη ε ππνβνιή ηνπ απνινγηζκνχ ηεο Κνηλφηεηνο δηά ηελ θαζπζηέξεζηλ ησλ νπνίσλ ππαίηηνο είλαη απηφο ν ηέσο Πξφεδξνο (Ραν. Ακαναςόπουλοσ) φζηηο επαλεηιεκκέλσο εθιήζε φπσο απνδφζε ινγαξηαζκφλ θαη ηαθηνπνηήζε ηαο υπ’ απηνχ σο Πξνέδξνπ 86

αλαιεθζείζαο πηζηψζεηο επί απνδφζεη ινγαξηαζκνχ, αιιά κέρξη ηεο ζηηγκήο δελ απέδσζελ ινγαξηαζκφλ εηο ην Κνηλνηηθφ ΢πκβνχιηνλ, θαη επεηδή ε ηνηαχηε ηαθηηθή ησλ θ.θ. ΢πκβνχισλ δελ ζα πεξηνξηζζή αιιά ζα εμαθνινπζήζε θαη εηο ην κέιινλ πξνο βιάβελ ησλ ζπκθεξφλησλ ηεο Κνηλφηεηνο, ηείλεη δε εηο ηνλ καξαζκφλ θαη ηελ λέθξσζίλ ηεο θαζ’ φηη, πνιινί ζπλδεκφηαη καο απεπδήζαληεο λα αλακέλνπλ ηελ βειηίσζηλ ηεο Ζιηνππφιεσο ζθέπηνληαη λα εγθαηαιείςνπλ ηαο νηθίαο ησλ θαη λα εγθαηαζηαζνχλ εηο Αζήλαο… Γηα ηαχηα Κχξηε Τπνπξγέ, πξνζθεχγνληεο εηο ηελ Τκεηέξαλ αληίιεςηλ… ιακβάλνκελ ην ζάξξνο λα απεπζχλνκελ Τκίλ ην παξφλ Τπφκλεκα, ίλα επαξεζηνχκελνο ελεξγήζεηε φ,ηη δεη επί ηνπ πξνθεηκέλνπ ίλα παχζε ηνπ ινηπνχ ε ζπζηεκαηηθή θσιπζηεξγεία αχηε πξνο ην θαιφλ ηνπ ηφπνπ…».

Πόριςμα Ανακριτικισ Παραγγελίασ για τον Γ. Ηολϊτα και τον Θ. Παλαμίδθ Ρριν το υπόμνθμα του Γεωργίου Ηολϊτα προσ τον Υπουργό-Διοικθτι, είχε προθγθκεί ςτισ 7/1/1937 μθνυτιρια αναφορά του πρϊθν προζδρου τθσ Κοινότθτασ Ραναγιϊτθ Ακαναςόπουλου, κατά του Γεωργίου Ηολϊτα και του Κεόδωρου Ραλαμίδθ. Σφμφωνα με τθν υπ’ αρικμ. 356/11.1.1937 ανακριτικι παραγγελία του Υπουργοφ-Διοικθτοφ τθσ πρωτευοφςθσ, ενεργικθκε διοικθτικι εξζταςθ και εκδόκθκε ςτισ 2/4/1937 Ρόριςμα, ςφμφωνα με το οποίο: «…Δθ ησλ θαηαζέζεσλ ησλ καξηχξσλ θαη ηδίσο εθ ηεο θαηαζέζεσο ηνπ Μηρ. Κφκε, Γηεπζπληνχ ηνπ εξγνζηαζίνπ Ζιεθηξνθσηηζκνχ Ζιηνππφιεσο, πξνέθπςελ, φηη ν ήδε πξφεδξνο Γ. Ενιψηαο, φηε ήην θνηλνηηθφο ΢χκβνπινο θαη ζπγθεθξηκέλσο ηελ εζπέξαλ ηεο ενξηήο ησλ Θενθαλείσλ ηνπ έηνπο 1936, άλεπ εληνιήο ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ ή ηνπ Πξνέδξνπ απηνχ, δηέηαμε λα δηαηεξεζή ν ειεθηξνθσηηζκφο ηεο Κνηλφηεηνο πέξαλ ηεο θεθαλνληζκέλεο ψξαο ήηηο ήην ε 1κκ κέρξη πξσΐαο θαη νχησ εδεκηψζε ε Κνηλφηεο πεξί ηαο 500 δξρ. άο αζθαιψο ζα ππνρξεσζή αχηε λα πιεξψζε εηο ηνλ ηδηνθηήηελ ηεο επηρεηξήζεσο ειεθηξηζκνχ…». Σφμφωνα με το Ρόριςμα: «…δελ πξνέθπςελ πιήξεο απφδεημηο πεξί ηνπ αλ ζθνπφο ηνπ Γ. Ενιψηα ήην απιψο λα ιακπξχλε ηελ ενξηαζηηθήλ ενξηήλ ηεο ζπγαηξφο ηνπ, λα εμππεξεηήζε ηνπο θαηνίθνπο ιφγσ ηνπ επηζήκνπ ηεο εκέξαο, ελ πάζεη φκσο 87

πεξηπηψζεη, απεδείρζε, φηη δελ είρε ιάβεη ηνηαχηελ εληνιήλ εθ κέξνπο ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ ή ηνπ Πξνέδξνπ απηνχ…». Στθ ςυνζχεια το Ρόριςμα, αναφζρει διάφορα περιςτατικά που προζκυψαν από τθν κατάκεςθ των μαρτφρων ςχετικά με τισ κατθγορίεσ που αποδίδονται ςτον Κεόδωρο Ραλαμίδθ και διαπιςτϊνει τα εξισ: «…Σν ζεκεξηλφλ Κνηλνηηθφλ ΢πκβνχιηνλ ελ ησ ζπλφισ ησλ απαξηηδφλησλ απηψ κειψλ έρνλ εθπέζεη ηειείσο εηο ηελ ζπλείδεζηλ ησλ πνιηηψλ, είλαη ηειείσο αλίθαλνλ λα εμππεξεηήζε ηαο αλάγθαο ηεο Κνηλφηεηνο… Ζ κεηαμχ ησλ δηεξεκέλσλ εηο δχν νκάδαο Κνηλνηηθψλ ΢πκβνχισλ έξηο, πθηζηακέλε απφ πνιινχ, ηειεπηαίσο επεδεηλψζε θαη έθζαζαλ θαηά ηαο ζπλεδξηάζεηο ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ λα δηαπιεθηίδνληαη κεηαμχ ησλ αιιεινυβξηδφκελνη δηά ρπδαίσλ θαπειηθψλ χβξεσλ…». Και καταλιγει το Ρόριςμα: «…Χο λα κε ήξθνπλ φκσο πάληα ηαχηα, ζπλερηδνκέλσλ ησλ αλαθξίζεσλ, νη δηά θεθαιηθήο έρζξαο θαη αγεθχξσηνπ κεηαμχ ησλ ράζκαηνο κίζνπο ρσξηδφκελνη Κνηλνηηθνί ΢χκβνπινη, απνβάιινληεο πάληα ραιελφλ, ήξρηζαλ ζπκπιεθφκελνη θαηά ηαο ζπλεδξηάζεηο ησλ εληφο ηνπ Κνηλνηηθνχ Καηαζηήκαηνο, επηηηζέκελνη θαη’ αιιήισλ δηά ρπδαίσλ θαη αθαηνλφκαζησλ χβξεσλ θαηά ησλ Θείσλ, ψλ ρξήζηο γίλεηαη παξά ησλ ζακψλσλ ησλ χπφπησλ θέληξσλ ηεο Πεηξατθήο ρεξζνλήζνπ ή ησλ ππνζηξσκάησλ ηνπ ππνθφζκνπ… Δθ πάλησλ ησλ αλσηέξσ πξαγκαηηθψλ πεξηζηαηηθψλ, απνδεηρζέλησλ πεξηηξάλσο εθ ηεο δηεμαρζείζεο δηνηθεηηθήο αλαθξίζεσο, αζθαιέο θαη αδηάζεηζηνλ ζπλάγεηαη ζπκπέξαζκα, φηη πάληεο νη απαξηίδνληεο ην ήδε Κνηλνηηθφλ ΢πκβνχιηνλ ηεο θαζ’ εκάο Κνηλφηεηνο Ζιηνππφιεσο, εμ απνδεδεηγκέλεο βαξείαο ακειείαο, νθλεξίαο, αδηαθνξίαο, θνπθφηεηνο θαη εμ ηδηνηειείαο αθφκε, εμήγαγνλ δεκίαο εηο ηελ Κνηλφηεηα, πξνο δε φηη κεηαμχ ησλ κειψλ ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ πθίζηαληαη φρη απιαί αληηζέζεηο δηθαηνινγνχζαη ηελ νκαδηθήλ απνπνκπήλ ησλ αιιά ράζκα κέγα θαη κίζνο αγεθχξσηνλ, σο εθ ησλ νπνίσλ νπ κφλνλ παξαθσιχεηαη ε νκαιή θαη αμηνπξεπήο ιεηηνπξγία ηεο Κνηλφηεηνο ηαχηεο αιιά θαη κφλνλ νπρί αδχλαηνο θαζίζηαηαη αχηε…».

88

Ο Γεϊργιοσ Ηολϊτασ παραμζνει πρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ Ραρ’ όλα όςα αναφζρονται παραπάνω ςτο Ρόριςμα και τα οποία προζκυψαν από τθν ανακριτικι παραγγελία, ο Γεϊργιοσ Ηολϊτασ παρζμεινε Ρρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ. Με Εγκφκλιό του «Ρροσ άπαντασ τουσ οικιςτάσ οφειλζτασ τθσ Κοινότθτοσ Θλιουπόλεωσ» (7/3/1937), ο Γ. Ηολϊτασ δίνει προκεςμία για να τακτοποιθκοφν οι οφειλζσ από τθν αγορά οικοπζδων με βάςθ τθν απόφαςθ 8/1937 του Κοινοτικοφ Συμβουλίου (θ οποία είχε παρατείνει τισ προκεςμίεσ παροχισ ευκολιϊν ςτουσ οικιςτζσ που είχαν παραςχεκεί με τθν απόφαςθ 38/1933, δθλαδι τθν αφαίρεςθ μεταβιβαςκζντων τόκων, αξία πεηοδρομίων, ζκπτωςθ αρχικισ τιμισ οικοπζδου κλπ), μζχρι τθν 31/3/1937. Ακόμθ, ο Γεϊργιοσ Ηολϊτασ, με γράμμα του(17/7/1937) προσ τον δικθγόρο Σταφρο Κανελλόπουλο, νομικό ςφμβουλο του Συλλόγου Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ «Θ ΑΜΥΝΑ», ηθτά να πλθροφορθκεί «…1) εηο πνίνλ ζεκείνλ επξίζθεηαη ε αλαηεζείζα πκίλ ππφζεζηο Κνηλφηεηνο θαηά Θ. Παιακίδνπ, δπλάκεη ηεο ππ’ αξηζκ.

83/1936 απνθάζεσο ηνπ παξ’ εκίλ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ θαη 2) Σαο ελεξγείαο εκίλ επί ηεο ππνζέζεσο Γξαλδάθε-Πάγθαινπ δηά πξνζθπγψλ ησλ θαηά ηεο επηβιεζείζεο απηνίο θνξνινγίαο εξάλνπ». Εξ’ άλλου, ο Γεϊργιοσ Ηολϊτασ, ωσ Ρρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ, μεταξφ άλλων, αποςτζλλει τθλεγραφιματα «επί ηε Δζληθή Δνξηή» προσ τθν «Απηνχ Μεγαιεηφηεηα Λανθηιή Βαζηιέα εκψλ… σο ζχκβνινλ Δζληθήο Δλφηεηνο νινθιήξνπ Διιάδνο», κακϊσ και προσ τθν «Απηνχ εμνρφηεηα πξφεδξνλ Δζληθήο Κπβεξλήζεσο», Λωάννθ Μεταξά. Ραράλλθλα, διορίηει τον Σπυρίδωνα Μπαλό ωσ Κοινοτικό Λατρό «…πξνο πεξίζαιςηλ ησλ απφξσλ αζζελψλ…». Σθμειωτζον, ότι ο γιατρόσ Μπαλόσ αναδείχκθκε ςτθ ςυνζχεια, κατά τθ Γερμανικι Κατοχι, ςε πρωτεργάτθ τθσ κοινωνικισ αλλθλεγγφθσ και τθσ ΕΑΜικισ αντίςταςθσ (βλ. Μζροσ Τρίτο, «Αναμνιςεισ και Μαρτυρίεσ»).

89

Καταγγελία του Γεωργίου Ηολϊτα από τον ΢φλλογο Οικιςτϊν «Θ Αναγζννθςισ» Λίγουσ μινεσ μετά τθν ανάλθψθ τθσ Ρροεδρίασ τθσ Κοινότθτασ από τον Γεϊργιο Ηολϊτα, τον Λοφλιο του 1937, ο Σφλλογοσ Οικιςτϊν και Οικοπεδοφχων 5ου (Λαϊκοφ) Τομζωσ Θλιουπόλεωσ «Θ Αναγζννθςισ», ςε καταγγελία του «πξνο ηνλ Τπνπξγφ-Γηνηθεηή Πξσηεπνχζεο» αναφζρει: «Λακβάλνκελ ηελ ηηκήλ λα θαηαγγείισκελ Τκηλ ην Κνηλνηηθφλ ΢πκβνχιηνλ ηεο Ζιηνππφιεσο, ην νπνίνλ εζράησο πεξηήιζελ εηο ηνηνχηνλ θαηάληεκα, ψζηε λα απνηειή χβξηλ δηά ηνπο θαηνίθνπο θαη θαηαξξάθσζηλ ηνπ ζεζκνχ ηεο απηνδηνηθήζεσο. 1) Ο Πξφεδξνο ηεο Κνηλφηεηεηνο Γ. Ενιψηαο, γλσζηφο ππνθαηάζηαηνο ηνπ κεγαιντδηνθηήηνπ Κ. Νάζηνπ, δη νπδέλ άιιν ελδηαθέξεηαη εηκή κφλνλ δηά ηα ζπκθέξνληα ηνπ πάηξσλφο ηνπ, ηα άληηθξπο αληίζεηα ηεο Κνηλφηεηνο θαη ησλ νηθηζηψλ. 2) Οη θνηλνηηθνί ζχκβνπινη, αιιεινθαηαγγειφκελνη θαη αιιεινκηζνχκελνη δίλνπλ ηελ εηθφλα φηη ην Κνηλνηηθφλ ΢πκβνχιηνλ απνηειείηαη απφ έλαλ θαχινλ θχθινλ, ζθνπφο θαη πξφγξακκα ηνπ νπνίνπ είλαη ε δηάζπαζηο ηεο πεξηνπζίαο ηεο Κνηλφηεηνο…». Στθ ςυνζχεια, ςτθν καταγγελία αναφζρεται ότι ενϊ ο 5 οσ (Λαϊκόσ) Τομζασ ςτερείται των πάντων και δεν γίνονται κοινωφελι ζργα με τθν ανοχι του Κοινοτικοφ Συμβουλίου «…εμ αληηζέηνπ εηο ηνλ Σνκέα ηνπ θ. Νάζηνπ (4νλ), ηνλ εθηφο ζρεδίνπ παξαηεξείηαη αιεζήο νηθνδνκηθφο νξγαζκφο, πξνο κεγάιελ δεκίαλ ηεο Κνηλφηεηνο θαη ηνπ Γεκνζίνπ (θαηάθνξνο θαηαζηξαηήγεζηο ηνπ Νφκνπ θαη απάηε θαηά ηνπ Γεκνζίνπ φηη δήζελ πξφθεηηαη πεξί πηελνηξνθείσλ ελψ θηίδνληαη νηθίαη) θαη πινπηηζκφλ ηνπ θ. Νάζηνπ ε ηηκή ησλ νηθνπέδσλ ηνπ νπνίνπ έθζαζε εηο αθάληαζηα χςε...». Ακόμθ καταγγζλλεται ότι: «…Ο θ. Νάζηνο, παξά παλ δίθαηνλ θαη ινγηθφλ, ελνηθηάδεη σο ιαηνκεία θαη θαιιηεξγεί ζπγρξφλσο νηθφπεδα απφ πνιινχ αγνξαζζέληα ππφ πησρψλ νηθνγελεηαξρψλ παξεκπνδίδσλ νχησ δηά ησλ κπξάβσλ ηνπ ηνπο νηθνπεδνχρνπο λα αλεγείξνπλ ηελ πησρηθήλ ησλ ζηέγελ… Γηά ηαχηα, θαη δηά ζσξείαλ άιισλ απζαηξεζηψλ θαη αηαζζαιηψλ ηνπ Κνηλνηηθνχ ΢πκβνπιίνπ πνηνχκεζα έθθιεζηλ εηο ηελ δηθαίαλ αληίιεςηλ ηεο Τκεηέξαο Δμνρφηεηνο θαη παξαθαινχκελ Τκάο φπσο επέκβεηε απηνπξνζψπσο θαη απνθαζάξεηε ηνλ θφπξνλ απηφλ ηνπ Απγείνπ ν νπνίνο θαιείηαη «Κνηλνηηθφλ ΢πκβνχιηνλ Ζιηνππφιεσο».

90

Τθν καταγγελία υπογράφουν ο Ρρόεδροσ του Συλλόγου Γ. Αυγζρθσ, ο Γραμματζασ Ευςτ. Ρετράτοσ και οι Σφμβουλοι Νικ. Κοφτρασ, Ανδρ. Κρθτικόσ, Ν. Ηαχαρίασ, Μ. Ναβαρίασ και Γρ. Σαραφιανόσ.

Απάντθςθ Γεωργίου Ηολϊτα ςτθν καταγγελία του ΢υλλόγου των Οικιςτϊν Με το υπ’ αρικμ. 570/13.10.1937 Υπόμνθμα προσ τον Νομικό Σφμβουλο Διοικιςεωσ Ρρωτευοφςθσ, ο Γεϊργιοσ Ηολϊτασ, απαντϊντασ ςτθν καταγγελία του Συλλόγου Οικιςτϊν και Οικοπεδοφχων 5ου (Λαϊκοφ) Τομζωσ Θλιουπόλεωσ «Θ Αναγζννθςισ», αναφζρει, μεταξφ άλλων, ότι θ καταγγελία: «…απ’ αξρήο κέρξη ηέινπο είλαη αλαιεζέζηαηε, θαθφβνπινο θαη ζπθνθαληηθή. Ζ ελ πξνθεηκέλσ αιήζεηα είλαη φηη, νπδελφο είκαη ππνθαηάζηαηνο, ελδηαθέξνκαη δε θαη εξγάδνκαη κφλνλ δηά ηα ζπκθέξνληα ηεο Κνηλφηεηνο σο παο θαιήο πίζηεσο θάηνηθνο νκνινγεί θαη σο γλσξίδεη ε Τκεηέξα Δμνρφηεο…». Στθ ςυνζχεια του Υπομνιματοσ, αναφζρει τισ μζχρι τότε ενζργειεσ που ζκανε για ηθτιματα οδοποιίασ, φδρευςθσ, θλεκτροφωτιςμοφ κλπ, και επιςθμαίνει: «…Ζ Κνηλφηεο θαλνληθψο δηαβηβάδεη βεβαησηηθάο θαηαζηάζεηο ηεο νθεηιήο ηνπ Κ. Νάζηνπ εηο ην αξκφδηνλ Γεκφζηνλ Σακείνλ, κφλνλ αξκφδηνλ δηά ηελ είζπξαμηλ ησλ πνζψλ ηνχησλ θαη νπδέλ δηθαίσκα έρεη λα εηζπξάμεη απ’ επζείαο ηαο δφζεηο ηαχηαο νπδέ εραξίζζε ηνπ νθεηιέηνπ… Αλ ν Κ. Νάζηνο δηαπξάηηε φζα θαηαγγέιινληαη δελ είλαη ηεο αξκνδηφηεηφο καο αιιά ηεο αζηπλνκίαο θαη ησλ ινηπψλ θαηά λφκνλ αξρψλ…».

Κάτοικοι Θλιοφπολθσ υπζρ Γεωργ. Ηολϊτα, 4θσ Αυγοφςτου και Ιωάννθ Μεταξά Από μια (κατευκυνόμενθ, προφανϊσ) ανυπόγραφθ αίτθςθ «κατοίκων τθσ Κοινότθτοσ Θλιουπόλεωσ» προσ «ηνλ Δμνρψηαην θ. Τπνπξγφλ Γεκνζίαο Αζθαιείαο» με θμερομθνία 10 Αυγοφςτου 1938, προκφπτει θ (επιδιωκόμενθ) ςχζςθ μεταξφ του τότε Ρροζδρου τθσ Κοινότθτοσ Γεωργίου Ηολϊτα, με το κακεςτϊσ που εγκακιδρφκθκε από τθ δικτατορία τθσ 4θσ Αυγοφςτου και με τον Λωάννθ Μεταξά. Διαβάηουμε μεταξφ άλλων: «…Κχξηε Τπνπξγέ. Θα εζεσξνχζακε ζνβαξσηάηελ παξάιεηςίλ καο εάλ δελ πξνβαίλακελ εηο ηελ επίζεκνλ ηαχηελ δηαβεβαίσζηλ φηη 91

πξσηνπφξνο εηο ηαο εθάζηνηε ηνηαχηαο εθδειψζεηο αθνζηψζεσο θαη ζεβαζκνχ καο πξνο ηνλ κεγάινλ καο αξρεγφλ Η. Μεηαμάλ, ήην πάληνηε ν θ. Γεψξγηνο Ενιψηαο, ν θαη Πξφεδξνο ηεο Κνηλφηεηάο καο. Ο άλζξσπνο νχηνο, παξά ην γεγνλφο φηη δψληνο ηνπ Δι. Βεληδέινπ ζπγθαηαιέγεην κεηαμχ ησλ πιένλ αθνζησκέλσλ θαη δξψλησλ νπαδψλ ηνπ, ελ ηνχηνηο άκα ησ ζαλάησ ηνπ θαη πεξηζζφηεξνλ απφ ηεο 4 εο Απγνχζηνπ 1936 ήιιαμε πξαγκαηηθψο πνιηηεηαθήλ ζπλείδεζηλ θαη εηάρζε αλεπηθπιάθησο σο έλζεξκνο νπαδφο θαη πηζηφο ππήθννο ηνπ Νένπ Κξάηνπο κε παξαιείπσλ επθαηξίαλ λα εθδειψζε θαη λα απνδείμε ηνχην. Με ηαο δηαθφξνπο θαη ζπλερείο νκηιίαο ηνπ θαηά ηαο ζπλαλαζηξνθάο καο, κε ηελ ππνζηήξημηλ ηεο αζινπκέλεο Νενιαίαο Ζιηνππφιεσο, κε ηελ δηνξγάλσζηλ ηεο Δ.Ο.Ν. Ζιηνππφιεσο, κε ηνπο εθθσλνχκελνπο θαηά ηαο επηζήκνπο εκέξαο θαη Δζληθάο ενξηάο ιφγνπο ηνπ, καο εγέλλεζε ηελ αθξάδαληνλ πεπνίζεζηλ φηη βαπηηζζείο θαη νχηνο εηο ηα δσνπνηά λφκαηα ηεο ππφ ηελ Α.Μ. ηνλ Βαζηιέα καο θαη ηνλ κεγαιφπλννλ Κπβεξλήηελ Ησάλλε Μεηαμά, ραξαρζείζεο θαη αθνινπζνπκέλεο Δζληθήο πνιηηηθήο, αθνινπζεί απηήλ σο έλζεξκνο θίινο θαη ππνζηεξηθηήο ηεο…».

1938: Διοριςμόσ φιλο-Μεταξικισ Διοικοφςασ Επιτροπισ ςτθν Κοινότθτα Ραρ’ όλεσ τισ προςπάκειεσ των φίλων του Γεωργίου Ηολϊτα να διατθρθκεί ςτθν εξουςία, κάτω από αδιευκρίνιςτεσ ςυνκικεσ το Κοινοτικό Συμβοφλιο Θλιοφπολθσ καταργείται από το κακεςτϊσ τθσ 4θσ Αυγοφςτου και ςτθν κζςθ του διορίηεται Διοικοφςα Επιτροπι με πρόεδρο τον Λωάννθ Καρςαλιάκο και μζλθ τον Ραντελι Λζκκα και τον Ράνο Κωνςταντινίδθ. Σε ανακοίνωςθ τθσ Διοικοφςασ Επιτροπισ «Πξνο άπαληαο ηνπο θαηνίθνπο Ζιηνππφιεσο» με θμερομθνία 12 Δεκεμβρίου 1938, διαβάηουμε μεταξφ άλλων: «…Ζ Γηνηθνχζα Δπηηξνπή ζπεχδεη λα δηαδειψζε δεκνζία φηη ζα θαηαβάιε πάζαλ ηελ πξνζπάζεηάλ ηεο φπσο θαλή αληαμία ηεο εκπηζηνζχλεο θαη εθηηκήζεσο ησλ Ζιηνππνιηηψλ αιιά θαη αμία ησλ πξνζδνθηψλ ηνπ Τπνπξγνχ-Γεληθνχ Γηνηθεηνχ Πξσηεπνχζεο θ. Κ. Κνηδηά, ηνπ νπνίνπ εληνιή θαη επηζπκία είλαη λα εξγαζζψκελ κε φιαο καο ηαο δπλάκεηο πξνο επίιπζηλ πάλησλ ησλ εθθξεκνχλησλ δεηεκάησλ θαη ππέξ ηεο πξνφδνπ θαη αλαπηχμεσο ηνπ ηφζνλ θαζπζηεξεκέλνπ πξναζηείνπ καο, ην νπνίνλ δηά ηελ Γηνηθνχζαλ Δπηηξνπήλ δελ ρσξίδεηαη θαηά ηνκείο, αιιά απνηειεί ΔΝ ΚΑΗ ΜΟΝΟΝ ΔΝΗΑΗΟΝ ΢ΤΝΟΛΟΝ…

92

…Δάλ είλαη αιεζέο φηη ε Ζιηνχπνιηο θαηά ην παξειζφλ εδηθήζε απφ ηαο δηαθφξνπο θνκκαηηθάο Κπβεξλήζεηο, είλαη επίζεο αιεζέζηεξνλ φηη ε Ζιηνχπνιηο εδηθήζε θαηά ην παξειζφλ θαη απφ ΖΜΑ΢ ΣΟΤ΢ ΗΓΗΟΤ΢ ηνπο θαηνίθνπο ηεο, δηφηη νπδέπνηε εζθέθζεκελ ζνβαξψο δηά ηελ πξφνδφλ ηεο. Σα θνκκαηηθά πάζε, αη πξνζσπηθαί δηελέμεηο, αη θελνδνμίαη, ηα αηνκηθά ζπκθέξνληα, ν παξαγνληηζκφο θαη φιαη αη αζιηφηεηεο ηνπ Καθνχ Παξειζφληνο ήζαλ ε αηηία θαη ε αθνξκή ηεο παξεκπνδίζεσο ηεο πξνφδνπ ηεο… …Ζ Γηνηθνχζα Δπηηξνπή, απαξηηδφκελε απφ κέιε ηεο θνηλσλίαο ηεο Ζιηνππφιεσο θαη γλσξίδνπζα θαιψο πξφζσπα θαη πξάγκαηα, , είλαη ππνρξεσκέλε λα δειψζε φηη δελ ζα επηηξέςε εηο νπδέλα νπδεκίαλ ελέξγεηαλ, ήηηο ππφ ην πξφζρεκα δήζελ ηεο εμππεξεηήζεσο ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπ πξναζηείνπ καο, ζα έρε σο ζθνπφλ ηελ εμαπάηεζηλ ησλ Ζιηνππνιηηψλ θαη ηελ επηδίσμηλ ππφπησλ αηνκηθψλ ζπκθεξφλησλ, φπσο εγέλεην θαηά ην παξειζφλ. Σν Κνηλνηηθφλ Καηάζηεκα ζα είλαη ην κφλν θέληξνλ, απφ ην νπνίνλ ζα εθπνξεχεηαη πάζα θίλεζηο ζθνπφλ έρνπζα ηελ πξφνδνλ θαη ηελ αλάπηπμηλ ηεο Ζιηνππφιεσο. Οηαδήπνηε άιιε θίλεζηο ή ελέξγεηα εμ εθείλσλ αίηηλεο εγέλνλην παξαζθεληαθψο θαη αη νπνίαη απέβαηλνλ εηο βάξνο ηεο Ζιηνππφιεσο ή είρνλ σο ζπλέπεηαλ ηελ δπζθήκηζηλ απηήο, δελ ζα επηηξαπή. Δμ’ αληηζέηνπ, ε Γηνηθνχζα Δπηηξνπή ζα είλαη πάληνηε πξφζπκνο λα εληζρχζε θαη λα πηνζεηήζε πάζαλ θνηλσθειή ή άιιελ θίλεζηλ, ε νπνία ζα επξίζθεηαη ελ αξκνλία πξνο ηαο αξράο ηεο 4εο Απγνχζηνπ θαη ελ ησ πιαηζίσ ηνπ Νένπ Κξάηνπο , ηα ζεκέιηα ηνπ νπνίνπ έζεζελ ν Δζληθφο καο Κπβεξλήηεο Ησάλλεο Μεηαμάο θαη’ εληνιήλ ηεο Α.Μ. ηνπ Βαζηιέσο καο… …Ζ Γηνηθνχζα Δπηηξνπή ΚΑΛΔΗ άπαληαο ηνπο θαηνίθνπο φπσο παξάζρνπλ ακέξηζηνλ ηελ ζπλδξνκήλ ησλ, ίλα θαηαζηήζνπλ ην έξγνλ ηεο επρεξέζηεξνλ θαη ίλα δπλεζή ε Ζιηνχπνιίο καο ελσξίηεξνλ λα εμέιζε απφ ηνλ καξαζκφλ, εηο ηνλ νπνίνλ ηελ είρε θαηαδηθάζεη ε αδηαθνξία θαη ε αζηνξγία ησλ πξναπγνπζηηαλψλ θπβεξλήζεσλ, αίηηλεο δη’ νπδέλ άιιν ελδηαθέξνλην εηκή κφλνλ δηά ηα ζπκθέξνληα ηνπ θφκκαηνο ησλ θαη ησλ επηηεδείσλ θνκκαηαξρψλ ησλ… …Εήησ ν Βαζηιεχο! Εήησ ε Δζληθή Κπβέξλεζηο! Εήησ ε Ζιηνχπνιηο!...».

93

Επίλογοσ Πρϊτου Μζρουσ Με το κείμενο αυτό ολοκλθρϊνονται τα ςτοιχεία που διακζτω για τθν προπολεμικι περίοδο τθσ Θλιοφπολθσ, θ οποία κλείνει με το δικτατορικό κακεςτϊτοσ τθσ 4θσ Αυγοφςτου. Ακολουκεί ο Ζλλθνο-Λταλικόσ πόλεμοσ, τα μαφρα χρόνια τθσ Γερμανικισ κατοχισ, θ πείνα και θ Εκνικι Αντίςταςθ, θ απελευκζρωςθ και τα Δεκεμβριανά του 1944. Για όλα αυτά, μπορεί να ανατρζξει κανείσ μαρτυρίεσ τθσ Γαβριζλλασ Χαμογεωργάκθ, τθσ Ηωισ Ρετροποφλου-Κριτηιλάκθ, του Διαμαντι Μαυροδόγλου, τθσ Υβόννθσ Δεμίρθ κακϊσ και ςτισ άλλεσ μαρτυρίεσ που παρατίκενται ςτθν ςυνζχεια, ςτο Μζροσ Τρίτο αυτοφ του βιβλίου. Εδϊ επιςθμαίνω ότι κατά τθν περίοδο ‘41-’44 ωσ Ρρόεδροι τθσ Κοινότθτασ Θλιοφπολθσ διορίηονται διαδοχικά οι Χαρ. Βαςιλειάδθσ, Ράνοσ Κωνςταντινίδθσ και ςτθ ςυνζχεια οι: Ραναγιϊτθσ Ραλαμίδθσ (1945), Ρανοσ Κωνςταντινίδθσ (1946), Δθμιτρθσ Γεωργάκθσ (1947-’48), Ραναγιϊτθσ Ραλαμίδθσ (1948-’49) και Γεϊργιοσ Ηολϊτασ (1950-’51).

94

ΜΕΡΟ΢ ΔΕΤΣΕΡΟ: ΣΑ ΜΕΣΑΠΟΛΕΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ Κεφάλαιο Α’: Θ Κοινότθτα Θλιοφπολθσ ςτισ νζεσ ςυνκικεσ

Γαβριζλλα Χαμογεωργάκθ: «Η Ηλιοφπολθ καταφφγιο διωγμζνων από τα χωριά…» «…Αυτά τα χρόνια θ Θλιοφπολθ ςιγά-ςιγά άλλαηε όψθ. Τ’ αμπζλια απζναντι απ’ το ςπίτι μασ άρχιςαν να εξαφανίηονται. Αντί για χρυςαφζνια ςπαρτά τθν άνοιξθ που κρόιηαν ςτον άνεμο και μοιάηανε με κάλαςςα που τθν ρυτιδϊνει απαλά θ αφρα, ξεφφτρωναν κάτι άκλια καμαράκια από τθ μια νυχτιά ςτθν άλλθ. Ιταν κι αυτό μια από τισ κλιβερζσ ςυνζπειεσ του ανταρτοπολζμου. Οι άνκρωποι διωγμζνοι απ’ τα χωριά τουσ από τον εκνικό ςτρατό (!), κυρίωσ από τα χωριά τθσ Θπείρου, εφριςκαν καταφφγιο ςτθν Θλιοφπολθ.

95

Οι οικοπεδοφάγοι Ναςτζοι κλπ, βρικαν τθν χρυςι ευκαιρία. Μοίραςαν τα χωράφια και τ’ αμπζλια ςε μικρά οικοπεδάκια και τα πουλοφςαν ςτουσ άμοιρουσ άςτεγουσ που προςπακοφςαν να βάλουν ζνα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τουσ. Βζβαια θ περιοχι ιταν εκτόσ ςχεδίου. Αλλά θ λφςθ βρζκθκε από τθν χωροφυλακι που δεν κυνθγοφςε μόνο κομμουνιςτζσ αλλά και το εφκολο κζρδοσ. Λοιπόν κόπθκε ταρίφα. Δυο χρυςζσ λιρίτςεσ για κάκε ποντικότρυπα που χτίηονταν και κάνανε τα ςτραβά μάτια. Κι όταν από κοινωνικι ανάγκθ πια, θ περιοχι μπικε ςτο ςχζδιο, πόςα τζτοια οικοπεδάκια δεν διχοτομικθκαν απ’ το δρόμο, πόςα ςπιτάκια ζπρεπε να γκρεμιςκοφν και πιγαν ςτον βρόντο τα λεφτουδάκια που είχαν ξοδευτεί. Θ κατάςταςθ αυτι δεν περιορίςτθκε μόνο ςτθν περιοχι του Αγ. Κωνςταντίνου και ςτο κομμάτι που το λζγανε Συκιζσ. Τα ίδια ζγιναν και ςτθν περιοχι τθσ Αγίασ Μαρίνασ που τότε τθν λζγανε Κοπανά. Τα ίδια και ςτθν Κάτω Θλιοφπολθ. Ζτςι ξεχείλιςε θ Θλιοφπολθ από τον Βφρωνα ωσ τθν Αργυροφπολθ κι απ’ τισ πλαγιζσ του Υμθττοφ ςχεδόν ωσ το Μπραχάμι. Ζτςι ξεχείλιςαν και οι τςζπεσ των οικοπεδοφάγων από λεφτά, που ωσ και ςιμερα παλεφουν να καταβροχκίςουν ό,τι πρόφκαςε να διαςϊςει θ Δθμοτικι Αρχι από τα νφχια τουσ…».

«Σοπικι αυτοδιοίκθςθ και εκλογζσ» «…Σ’ εκείνα τα ευτυχιςμζνα χρόνια ανακατεφτθκα και με τθν τοπικι αυτοδιοίκθςθ… Βζβαια ιταν δφςκολα χρόνια. Οι ςυνζπειεσ του εμφυλίου τόςο νωπζσ. Οι αγωνιςτζσ που πολζμθςαν τον κατακτθτι πάνω ςτα βουνά γυμνοί και πειναςμζνοι μες’ ςτα χιόνια, που μάτωςαν, που δϊςανε τα πάντα (για να μποροφν ςιμερα κάποιοι να το παίηουν δθμοκράτεσ και ςοςιαλιςτζσ), εξακολουκοφςαν να είναι ςτθν μποφκα του επίςθμου κράτουσ. Ζτςι εξακολουκοφςε να είναι διάχυτο ζνα κλίμα φοβίασ… Ρθγαίναμε να μιλιςουμε λίγο πριν τισ εκλογζσ και το μοναδικό μασ ακροατιριο ιταν οι άνδρεσ τθσ χωροφυλακισ, που και που πίςω από κανζνα δζντρο οι δικοί μασ άνκρωποι… Εγϊ ξζρεισ, δεν χαμπάριηα και πολφ που λζει ο λόγοσ. «Κρζμαςα τθν κάπα μου ςτθν αλυγαριά». Ζτςι κι αλλιϊσ με είχαν διϊξει από τθ δουλειά μου με το 96

περίφθμο Κ’ ψιφιςμα. Ζτςι κι αλλιϊσ όταν βγικα πρϊτθ ςτο ψθφοδζλτιό μασ, μου είχαν κάνει ζνα φάκελο ξεγυριςμζνο. Ε, άς’ τουσ να μασ βρίηουν ςτα κοινοτικά ςυμβοφλια και να μασ φωνάηουν: «Ζξω Βοφλγαροι, δεν ςασ ανεχόμαςτε». Α! ναι και το άλλο, δεν παρζλειπε να μασ καλεί ςε απολογία ο κοσ Νομάρχθσ γιατί λζει «δεν παρζςτθμεν ςτθν εορτιν των ενόπλων δυνάμεων δια τθν περιφανθ νίκθν κατά των ΕAMοςυμμοριτϊν»…. …Δυο τετραετίεσ, από το 1954-59 και 1959-63 αγωνίςτθκα για τθν ςωςτι αντιμετϊπιςθ των προβλθμάτων του τόπου μασ κι ασ ιμαςταν μια μικρι μειοψθφία. Αλλά το τζλοσ κουράςτθκα, δεν δζχτθκα να ξαναμπϊ ςτο ψθφοδζλτιο…».

«Εκλογζσ 1954» «Εκλογζσ 21/11/1954… Επί κεφαλισ ςτο ψθφοδζλτιο «Θλιοφπολισ–Ζργα» ιταν ο Ράνοσ Κωνςταντινίδθσ που ιταν κιόλασ πρόεδροσ Κοινότθτοσ ςτθν κατοχι… Ο Κωνςταντινίδθσ ιταν πανζξυπνοσ, κατατοπιςμζνοσ ςε όλα. Είχε ζνα εμπορικό με ανδρικά είδθ ςτθν Ρλατεία Κλαυκμϊνοσ. Στο τεράςτιο οικόπεδό του είχε μελίςςια κι ζβγαηε και βαςιλικό πολτό. Στο μόνο που πίςτευε ιταν πρϊτιςτα ο παράσ και οι προςωπικζσ του επιδιϊξεισ. Αλλά ιταν βλζπεισ θ εποχι που ζπρεπε όχι να ςτθριχτοφμε αλλά να ςτθρίξουμε πρόςωπα υποτίκεται αδιάβλθτα, για να είναι δυνατό να κινθκοφμε πιο ελεφκερα… Δεφτεροσ ο Κανάςθσ Λϊλασ που κινοφςε και τα νιματα τθσ όλθσ επιχείρθςθσ. Ζτςι για τθν ιςτορία αναφζρω όλα τα ονόματα του ςυνδυαςμοφ μασ, με αλφαβθτικι ςειρά: Αναςταςιάδθσ Αν., Αςθμάκθ Ελζνθ (ςφηυγοσ του ςτρατθγοφ, παρακαλϊ), Γκολφζτςοσ Κυριάκοσ, Γοφτρουμασ Λωάννθσ, Θλιάδθσ Κων/νοσ, Λατροφ Λωάννθσ, Καλαματιανόσ Διονφςθσ, Καλπάκθσ Γεϊργιοσ, Καταβακφρθσ Λωάννθσ, Κουβελογιάννθσ Στ., Μαρωνίτθ Γεωργία, Νότασ Ακανάςιοσ, Ραναγόπουλοσ Χρ., Ραπακεοδϊρου Ακανάςιοσ, Ρετρόπουλοσ Βαςίλθσ, Ρουςουλίδθσ Λωάννθσ, ΢θγάκθσ Λωάννθσ, Σιϊρθσ Σωτιρθσ, Τςάλθσ Γεϊργιοσ, Χαμογεωργάκθ Γαβριζλλα. Τότε το κοινοτικό Συμβοφλιο ιταν 15μελζσ και εκλεχτικαμε τζςςερεσ από τθν

97

αντιπολίτευςθ: Κωςταντινίδθσ Ράνοσ, Λϊλασ Κανάςθσ, Λατροφ Γιάννθσ και Χαμογεωργάκθ Γαβριζλλα. Στον άλλο ςυνδυαςμό, που ονομάηονταν «Θνωμζνθ Ραράταξθ Θλιουπόλεωσ Δικαιοςφνθ», επικεφαλισ ιταν ο Κϊςτασ Ηωγράφοσ, εργολάβοσ το επάγγελμα, ςχεδόν αγράμματοσ. Υποτίκεται εκνικόφρων κι ασ τον διζγραψε το κόμμα για ανάρμοςτθ ςυμπεριφορά. Από αυτό το ψθφοδζλτιο που υπερίςχυςε με μικρι πλειοψθφία, εκλζχτθκαν ςτο κοινοτικό ςυμβοφλιο και οι: Γεωργάκθσ Δθμιτρθσ, Ηωγράφοσ Κϊςτασ, Κατςίβαλθσ Λωάννθσ, Κοτςόβελοσ Μιχάλθσ, Ρρζντασ Κϊςτασ, Μουλίνοσ Θρακλισ, Κωςτίρογλου Αλζκοσ, Μυλωνάσ Ρερικλισ, Αργυρόσ Στ., Λωαννίδθσ Κϊςτασ… Μετά τθν ορκωμοςία που ζγινε ςτισ 17 Γενάρθ 1955, διαφαίνεται θ φαγωμάρα ανάμεςα ςτον Ηωγράφο και τον Δθμ. Γεωργάκθ που διεκδικοφν και οι δυο τθν προεδρία. Φςτερα από ομθρικοφσ καυγάδεσ καταλιγουν ςε ςυμφωνία: Δυο χρόνια ο ζνασ δυο χρόνια ο άλλοσ, και πρϊτοσ ξεκινά ο Δθμ. Γεωργάκθσ… …Τότε θ κθτεία δεν ιταν τζςςερα αλλά πζντε χρόνια: 1954-1959. Το 1959 είχαμε τισ επόμενεσ εκλογζσ. Κάτω από τισ ίδιεσ ελεεινζσ πολιτικζσ ςυνκικεσ και το ίδιο αν όχι χειρότερο κλίμα τρομοκρατίασ… Σε μια προεκλογικι ςυγκζντρωςθ ςτθν Κάτω Θλιοφπολθ μπουκάριςαν οι χωροφφλακεσ, βοφτθξαν τον φουκαρά τον Καλμπάκθ και παρά τισ ζντονεσ διαμαρτυρίεσ μασ τον ςτείλανε τςιφ ςτθν εξορία. Εμάσ των ςυνυποψθφίων του ανάψανε οι ποδιζσ μασ… Τρζξαμε, ξεποδαριαςτικαμε και τον βγάλαμε πρϊτο ςε ςταυροφσ ςτον ςυνδυαςμό. Αυτι τθ φορά οι ςυνδυαςμοί ιταν τρεισ: Ο δικόσ μασ με επικεφαλισ τον Ράνο Κωνςταντινίδθ, του Ηωγράφου και ο τρίτοσ με επικεφαλισ τον ςτρατθγό Κ. Αςθμάκθ. Οι κάλπεσ ζβγαλαν πάλι πρϊτο τον Ηωγράφο με αρκετά ψαλιδιςμζνα τα φτερά του. Εμείσ βγάλαμε πζντε: Κωςταντινίδθσ Ράνοσ, Λϊλασ Κανάςθσ, Αράπθσ Γιϊργοσ, Καλπάκθσ Γιϊργοσ και Χαμογεωργάκθ Γαβριζλλα. Εκλζχτθκε επίςθσ ο Κ. Αςθμάκθσ, ενϊ από το ψθφοδζλτιό του Ηωγράφου, εκλζχτθκαν ο ίδιοσ και οι: Μυλωνάσ Ρερ., Βιταλιϊτθσ Δθμ., Κατςίβαλθσ Λωάννθσ, Κωτςόβολοσ

98

Μ., Μουλίνοσ Θρ., Ραφλου Ραν., Στεργίου Γεϊργιοσ, Καγκελάρθ Φανι, τθσ οποίασ τθ κζςθ από τον Μάθ του 1961 πιρε ο Μθνάσ Χαλκιόπουλοσ…

1963… Δικαςτικοί αγϊνεσ ατζλειωτοι… Στθ ςφμβαςθ περί παραχϊρθςθσ των οικοπζδων τθσ Εταιρείασ «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία» ςτο «Ταμείον Ζργων», ζλεγε κάπου ότι θ Κοινότθτα ζχει δικαίωμα αμμολθψίασ από τα ρζματα. Αυτό το άρπαξαν ςαν επιχείρθμα οι κλθρονόμοι Δρανδάκθ. Θ Κοινότθτα ζχει το δικαίωμα τθσ αμμολθψίασ άρα τα ρζματα δεν τθσ ανικουν… (Συνεπϊσ μποροφςαν να καταπατιςουν και να πουλιςουν οι κλθρονόμοι Δρανδάκθ τισ παραρεμάτιεσ περιοχζσ)… Δίκεσ επί δικϊν. Και όλεσ τισ ζχανε θ Κοινότθτα, Κα μου πεισ γιατί. Γιατί απλοφςτατα επικρατοφςε το κακεςτϊσ που δεκαετίεσ ολόκλθρεσ επικρατεί ςτο ρωμζϊκο. Θ γυναίκα του Ραφλου Δρανδάκθ ιταν αδερφι του Κιουςόπουλου προζδρου του Αρείου Ράγου. Λοιπόν ποιοσ δικαςτισ κα τολμοφςε να βγάλει απόφαςθ κόντρα ςτα ςυμφζροντα του κου Ρροζδρου; Κι’ ζτςι θ ιςτορία κρατοφςε χρόνια…».

Π,τι απζμεινε από το τςιφλίκι «Καρά», δίπλα ςτον ςθμερινό ‘Αγιο Νικόλαο.

99

1954: Χάρτθσ τθσ Θλιοφπολθσ με τθν υφιςτάμενθ κατάςταςθ και τισ ςχεδιαηόμενεσ από τουσ κλθρονόμουσ Νάςτου οικοπεδοποιιςεισ αδόμθτων μζχρι τότε περιοχϊν, ςτισ οποίεσ περιλαμβάνoνταν θ περιοχι του «Χαλικάκθ» και θ περιοχι όπου αργότερα χτίςτθκε το ςχολικό-ακλθτικό ςυγκρότθμα επί τθσ Λεωφόρου Βουλιαγμζνθσ.

100

Δθμοτικι ιδιοκτθςία (Απόςπαςμα κειμζνου που περιλαμβάνεται ςτο τεφχοσ «70 χρόνια Θλιοφπολθ – Συμβολι ςτθν διατιρθςθ και ανάδειξθ τθσ ιςτορικισ μνιμθσ», 1995 και ςτο βιβλίο μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», 2005)

Ππωσ είδαμε, από το 1928, φςτερα από αγϊνεσ των κατοίκων, είχε ςυςτακεί ςτθν Θλιοφπολθ «Ειδικό Ταμείο Εφαρμογισ Σχεδίου Συνοικιςμοφ Θλιουπόλεωσ», το οποίο ςτισ 30/4/1929, είχε υπογράψει με τουσ «Δρανδάκθ– Ράγκαλο και Σία» αφ' ενόσ και με τον Αλζξιο Νάςτο αφ' ετζρου, τθν υπ' αρικμ.

956 Σφμβαςθ. Σφμφωνα με τθ Σφμβαςθ αυτι, μεταβιβάηονταν ςτο Ταμείο –και ςτθ ςυνζχεια, με τθ διάλυςθ του Ταμείου, ςτθν Κοινότθτα Θλιοφπολθσ– απαιτιςεισ από πωλιςεισ οικοπζδων και αυτοφςια αποφλθτα οικόπεδα, ςυνολικισ αξίασ 8.722.027 δρχ τθσ εποχισ εκείνθσ (1929). Ζτςι θ Εταιρεία παραχωροφςε 150 οικόπεδα και 10 ολόκλθρα οικοδομικά τετράγωνα ςυνολικισ εκτάςεωσ 197.443 τ.τ. πιχεων, ο δε Αλζξιοσ Νάςτοσ παραχωροφςε 7 ολόκλθρα οικοδομικά τετράγωνα ςυνολικισ εκτάςεωσ 68.000 τ.τ. πιχεων (ι 45.000 τετρ. πιχεισ κατά μιαν άλλθ εκδοχι). Θ Εταιρεία είχε μεταβιβάςει τότε επίςθσ ςτθν Κοινότθτα ζνα δίκτυο φδρευςθσ 7.000 μ. περίπου, ο δε Αλζξιοσ Νάςτοσ, είχε μεταβιβάςει τθ χριςθ και τθ νομι του φρζατοσ ςτθν περιοχι Μαμάθ (και το οποίο ζβγαηε 1.000 μ 3 νεροφ θμερθςίωσ). Σφμφωνα εξάλλου με μια δεφτερθ εκδοχι (Βαςίλειοσ Καραχάλιοσ – Γενικόσ Οδθγόσ Θλιουπόλεωσ, 1961), ο Νάςτοσ παρεχϊρθςε επίςθσ: 

1.000 τ.μ. ςτον Ρροφιτθ Θλία για δεξαμενι φδατοσ



2 οικόπεδα 1.974 τετρ. πθχ. για Κοινοτικό Μζγαρο



6.000 τ.μ. για Δθμοτικό Σχολείο



25.000 τετρ. πιχ. για Νεκροταφείο



55.000 τετρ. πιχ. για χριςθ τθσ Κοινότθτασ.

Βζβαια, ο Νάςτοσ κάποιεσ από αυτζσ τισ «παραχωριςεισ» δεν τισ ζκανε χωρίσ ανταλλάγματα. Για να δϊςει π.χ. τα οικόπεδα για το 2ο Δθμοτικό Σχολείο, ηιτθςε και πζτυχε να υποβακμιςτεί το ρυμοτομικό ςχζδιο μιασ περιοχισ, 101

ανάμεςα ςτισ πλατείεσ τθσ Άνω και Κάτω Θλιοφπολθσ (οικόπεδα χωρίσ πραςιζσ, μικρότερθ κατάτμθςθ, κλπ). Το γεγονόσ είναι ότι θ Κοινότθτα Θλιοφπολθσ από τθν ίδρυςι τθσ, βρζκθκε ςτθ ςπάνια περίπτωςθ να διακζτει μια δικιά τθσ ιδιοκτθςία γθσ, αρκετά ςθμαντικι. Πμωσ οι διάφοροι Ρρόεδροι που πζραςαν δεν κατάφεραν ι δεν κζλθςαν να διαφυλάξουν αυτι τθ Δθμοτικι περιουςία, πουλϊντασ τθν ςχεδόν τηάμπα για να καλφψουν υποτίκεται κάποιεσ άλλεσ ανάγκεσ. Ζτςι, επί προεδρίασ Ηωγράφου, το 1960, πουλοφςαν οικόπεδα τθσ Κοινότθτασ, με αποτζλεςμα ςιμερα θ Δθμοτικι ιδιοκτθςία που απζμεινε να είναι ςχεδόν ανφπαρκτθ.

Κλθρονόμοι Δρανδάκθ και άλλοι καταπατθτζσ Θ Θλιοφπολθ, εκτόσ από τον μεγαλοκαταπατθτι Νάςτο και τουσ κλθρονόμουσ του, είχε να αντιμετωπίςει και τουσ κλθρονόμουσ του Δρανδάκθ. Ζνασ από αυτοφσ, ο αρεοπαγίτθσ Κιουςόπουλοσ (είχε παντρευτεί τθν αδελφι του Δρανδάκθ), διεκδικοφςε επί πολλά χρόνια περιοχζσ γφρω από τα ρζματα, τισ οποίεσ προςπακοφςε να οικοπεδοποιιςει. Θ Κοινότθτα, θ οποία είχε ςυμφωνιςει παλιότερα με τθν Εταιρεία να παίρνει άμμο από τα ρζματα, ςτθρίηονταν ςε αυτιν τθν απόφαςθ και δεν επζτρεπε ςτον Κιουςόπουλο να τα ξεπουλιςει. Σφμφωνα με διιγθςθ του Κανάςθ Λϊλα, γφρω ςτα 1965, θ τότε Δθμοτικι Αρχι, δεχόμενθ ιςχυρζσ πιζςεισ από τον Κιουςόπουλο, είχε αποφαςίςει να ζρκει ςε κάποιον ςυμβιβαςμό μαηί του. Δθλαδι να μπουν ςτο ςχζδιο οι περιοχζσ που διεκδικοφςε ο Κιουςόπουλοσ και να πάρει ο Διμοσ ζνα 40% από αυτζσ. Ευτυχϊσ όμωσ ζνα ςυμπτωματικό γεγονόσ, επζτρεψε ςτθν τότε Δθμοτικι Αρχι να μθν προχωριςει ςε κανζναν ςυμβιβαςμό με τον Κιουςόπουλο και να επιμείνει ότι αυτά που διεκδικοφςε ο Κιουςόπουλοσ ανικαν ςτο Διμο. Θ διζνεξθ αυτι ςυνεχίςτθκε και επί Κων. Δελαπόρτα, οπότε φάνθκε ότι ζκλειςαν οι διεκδικιςεισ του Κιουςόπουλου. Ωςτόςο θ πραγματικότθτα 102

αποδείχτθκε διαφορετικι. (βλ. Κεφάλαιο Δ’: «Θ Εταιρία «Δρανδάκθσ-Ράγκαλοσ και Σία» ξανά ςτο προςκινιο», ςελ. 147)

Ζνα άλλο ηευγάρι καταπατθτϊν ςτθν Θλιοφπολθ ιταν οι ΢οδαράκθσ-Κωςτάκθσ. Αυτοί αγόραςαν 2 ςτρζμματα από τον Κιουςόπουλο, με ςυμβόλαια κανονικά, και ςτθ ςυνζχεια επζκτειναν τα όρια ςε 6 ςτρζμματα. Και ς' αυτιν τθν περίπτωςθ, υπιρξε μια μακροχρόνια διζνεξθ με το Διμο και το Ελλθνικό Δθμόςιο, θ οποία ςυνεχίςτθκε για πολλά χρόνια και αφοροφςε μια περιοχι διεκδικοφμενθ από κάποιον Βαρίτθ, που περικλείεται ανάμεςα ςτισ οδοφσ Σαράφθ-Χρ. Σμφρνθσ-Μπζλλεσ. (βλ. Τρίτο Μζροσ, Κϊςτασ Ρουλάδθσ «Εδϊ ιταν ρζμα», ςελ. 183)

Τζλοσ, πρζπει να ςθμειϊςουμε ότι εκτόσ από τουσ μεγαλοκαταπατθτζσ, υπάρχουν και μια ςειρά μικροκαταπατθτζσ δθμοςίων κοινόχρθςτων χϊρων.

1956: ΢χζδια ςυρρίκνωςθσ των δθμόςιων-κοινόχρθςτων χϊρων πράςινου Μζςα ςε ςυνκικεσ πολζμου, το 1941, είχε πραγματοποιθκεί μια ακόμθ επζκταςθ του αρχικοφ Σχεδίου τθσ Θλιοφπολθσ, ςτθν περιοχι τθσ Κάτω Θλιοφπολθσ (Δ’ Τομζασ). Ππωσ είδαμε, είχε προθγθκεί μια πρϊτθ επζκταςθ το 1932 ςτθν περιοχι του Κοπανά, ςθμερινι Αγ. Μαρίνα. Ππωσ αναφζρεται παραπάνω , ςτο ςτόχαςτρο των πρϊτων μεταπολεμικϊν διοικιςεων τθσ Κοινότθτασ Θλιοφπολθσ βρζκθκε θ εκποίθςθ τθσ δθμοτικισ ιδιοκτθςίασ. Στθν ςυνζχεια, αντικείμενο εκποίθςθσ ζγιναν και οι εγκεκριμζνοι δθμόςιοι κοινόχρθςτοι χϊροι πράςινου τουσ οποίουσ επιχείρθςαν να εκποιιςουν για «οικονομικοφσ λόγουσ». Χαρακτθριςτικι για το ηιτθμα αυτό είναι θ απόφαςθ 147/5.9.1956 του Κοινοτικοφ Συμβουλίου Θλιοφπολθσ, επί προεδρίασ Δθμ. Γεωργάκθ, ςτθν οποία μεταξφ άλλων αναφζρονται τα ακόλουκα: «…Ο θ. Πξφεδξνο ιαβψλ ηνλ ιφγνλ, ιέγεη φηη σο γλσζηφλ ηα νηθνλνκηθά ηεο Κνηλφηεηνο δελ είλαη εηο ηφζνλ θαιήλ νηθνλνκηθήλ θαηάζηαζηλ, ε δε Κνηλφηεο έρεη αλάγθελ απφ έξγα θαη πξν παληφο θαηαζθεπήλ δξφκσλ δηά λα ινγηζζή σο 103

ζχγρξνλνο θαη πεπνιηηηζκέλε πφιηο, αιιά θαη δηά λα δχλαληαη νη θαηνηθνχληεο ελ απηή λα κεηαβαίλνπλ εηο ηαο νηθίαο ησλ ειεπζέξσο ρσξίο λα ππάξρε θίλδπλνο ηαιαηπσξηψλ θιπ. Γένλ φζελ ην Κνηλνηηθφ ΢πκβνχιην λα εμεχξε λένπο πφξνπο, δηφηη θαηφπηλ θαη ησλ εζράησλ πεξηνξηζζεηζψλ θνξνινγηψλ ησλ Κνηλνηήησλ, δελ είλαη δπλαηφλ δηά ησλ ήδε πθηζηακέλσλ ειαρίζησλ θνξνινγηψλ λα εηζπξαρζψζη ηφζα, φζα απαηηνχληαη δηά ηελ θαηαζθεπήλ δξφκσλ θαη ινηπψλ θνηλσθειψλ έξγσλ. Πξνηείλεη φζελ ηα εμήο: Σν εγθεθξηκέλνλ ήδε ζρέδηνλ ηεο Ζιηνππφιεσο πξνβιέπεη κεγάιελ έθηαζηλ θνηλνρξήζησλ ρψξσλ ρηιηάδσλ πήρεσλ πξννξηζκέλσλ δηά ηελ δεκηνπξγίαο Αιζψλ πξνο πξνζηαζίαλ ηνπ πξαζίλνπ θαη εμσξατζκφλ ηεο πφιεσο. Καηά ηελ γλψκελ κνπ αη εθηεηακκέλαη αχηαη εθηάζεηο δχλαληαη λα πεξηνξηζηνχλ εηο ην ειάρηζηνλ δηά ηεο ηξνπνπνηήζεσο ηνπ ξπκνηνκηθνχ ζρεδηαγξάκκαηνο ηεο Κνηλφηεηνο νχησο ψζηε λα παξακείλε αξθεηφο ρψξνο ρηιηάδσλ πήρεσλ φζηηο νηθνπεδνπνηνχκελνο λα εθπνηεζή ππφ ηεο Κνηλφηεηνο, εθ δε ηνπ πξντφληνο ηεο πσιήζεσο ησλ νηθνπέδσλ ηνχησλ λα δπλεζή ε Κνηλφηεο λα επηιεθζή εηο ηελ θαηαζθεπήλ δηαθφξσλ θνηλσθειψλ έξγσλ θαη δή νδνπνηίαο ησλ νπνίσλ ηφζε κεγάιελ αλάγθελ έρεη ε Κνηλφηεο. Ο θ. Κσλ. Εσγξάθνο, ιέγεη φηη ελ ησ ξπκνηνκηθψ ΢ρεδηαγξάκκαηη ππάξρνπλ κεγάιαη εθηάζεηο πξνσξηζκέλαη δη΄ Αιζε, σο εηο ην χςσκα Σζεξεληδνχιηα, εηο ην γήπεδνλ θαη πέξημ απηνχ, εηο ηνλ Γ’ Σνκέα θιπ. ψζηε ν πεξηνξηζκφο ησλ εθηάζεσλ δη’ Άιζε λα επηβάιιεηαη, δεδνκέλνπ φηη νπδείο θίλδπλνο πθίζηαηαη απψιεηαο ηνπ πξαζίλνπ θαζ΄ φζνλ θαη αη νδνί ηεο Κνηλφηεηνο είλαη θαξδείο θαη δελδξνθπηεκέλαη, αιιά θαη φια ηα νηθφπεδα έρνπλ δελδξνθπηεπζή. Πξνηείλεη φζελ ηελ ηξνπνπνίεζηλ ηνπ εγθεθξηκκέλνπ ζρεδίνπ, ηνλ πεξηνξηζκφλ ησλ εθηάζεσλ δη’ Άιζε εηο ην ειάρηζηνλ θαη ηελ νηθνπεδνπνίεζηλ ησλ θνηλφρξεζησλ ηνχησλ ρψξσλ δηά ηεο εθπνηήζεσο ησλ νπνίσλ ζα δπλεζή ε Κνηλφηεο λα εθηειέζε ηα απαξαίηεηα θνηλσθειή έξγα, Δπίζεο πξνηείλεη φπσο θαη ε ινηπή θηεκαηηθή πεξηνπζία ηεο Κνηλφηεηνο εθπνηεζή, ιεθζνχλ δε κέηξα πξνο αλαγλψξηζηλ φιεο ηεο πεξηνπζίαο ηεο Κνηλφηεηνο. Γπζηπρψο, ιέγεη, ππάξρνπλ ελ ηε Κνηλφηεηη ΢χκβνπινη γλσξίδνληεο θαιψο ηελ πεξηνπζίαλ ηεο Κνηλφηεηνο θαη ελ ηνχηνηο δελ δηαθσηίδνπλ ην Κνηλνηηθφ ΢πκβνχιηνλ δηά λα γλσξίδε. Οη ηνηνχηνη ΢χκβνπινη λνκίδσ φηη είλαη επηδήκηνη δηά ηελ Κνηλφηεηα θαη επίνξθνη».

104

Και θ απόφαςθ του Κοινοτικοφ Συμβουλίου Θλιοφπολθσ ςυνεχίηει: «… Ο Αζ. Λψιαο επί ηε δειψζεη ηνπ θ. Εσγξάθνπ φηη ππάξρνπλ ΢χκβνπινη γλσξίδνληεο ηελ πεξηνπζίαλ ηεο Κνηλφηεηνο (θαι) δελ ηελ θαηνλνκάδνπλ, ππνλνψλ ηνλ (απουςιάηοντα από τθν Συνεδρίαςθ του Κοινοτικοφ Συμβουλίου, επικεφαλισ τθσ αντιπολίτευςθσ) θ. Παλ. Κσλζηαληηλίδε, δηαθσλεί πξνο ηελ πξφηαζηλ ηνπ θ. Εσγξάθνπ, ιέγσλ φηη εάλ ν θ. Κσλζηαληηλίδεο δηά ηνλ άιθα ή βήηα ιφγνλ εθιείςε παληειψο εμ’ Ζιηνππφιεσο, ζα έπξεπελ ε ππφζεζηοηεο πεξηνπζίαο λα παξέκελσλ αησλίσο αζαθήο θαη άδεινο; Πξέπεη λα θαηαβιεζή πάζα πξνζπάζεηα πξνο εμεχξεζηλ φισλ ησλ ζηνηρείσλ ηεο πεξηνπζίαο ηεο Κνηλφηεηνο. Όζνλ αθνξά ηα Άιζε, δηαθσλεί κεηά ηνπ θ. Εσγξάθνπ φπσο ηαχηα γίλνπλ νηθφπεδα θαη πσιεζνχλ, δηφηη ν πξννξηζκφο ησλ θνηλνρξήζησλ ρψξσλ δελ είλαη κφλνλ πξνο δεκηνπξγίαλ Αιζψλ, αιιά δχλαληαη νχηνη κειινληηθψο λα ρξεζηκνπνηεζνχλ δηά ηελ αλέγεξζηλ θηηξίσλ θηιαλζξσπηθψλ Ηδξπκάησλ, Ννζνθνκείσλ, ΢ρνιείσλ θιπ. Όζνλ αθνξά ηελ πεξηθέξεηαλ πιεζίνλ ιαραλφθεπνπ Μακάε, δχλαληαη δηά ηνπο ρψξνπο ηνχηνπο λα γίλε κία εμαίξεζηο θαη λα εθπνηεζνχλ σο νηθφπεδα». Ραρόμοια κζςθ με τον Κανάςθ Λϊλα πιρε θ Γαβριζλλα Χαμογεωργάκθ και ο κ. Λωάννθσ Λατροφ, ενϊ με τθν πρόταςθ του Ρροζδρου τθσ Κοινότθτασ Δθμ. Γεωργάκθ ςυντάχκθκαν και οι Αριςτ. Ρετρόπουλοσ, Κων. Λωαννίδθσ, ο Στυλ. Αργυρόσ, ο Ρερ. Μυλωνάσ, ο Μιχ. Κωτςόβελοσ, ο Αλζξ. Κωςτιρογλου και ο Κων. Ρρζντασ, ο οποίοσ μεταξφ άλλων ανζφερε: «…Τπάξρνπλ δηαδφζεηο φηη πνιιά νηθφπεδα πεξηειζφληα εηο ηελ Κνηλφηεηα εθ ηεο θαηαξγήζεσο ηνπ Σακείνπ Έξγσλ ηεο Ζιηνππφιεσο, έρνπλ νηθεηνπνηεζή παξ΄ αλεπζχλσλ νίηηλεο λέκνληαη ηαχηα επί δεκία ηεο Κνηλφηεηνο. Δξσηά ηνλ θ. Πξφεδξνλ εάλ ελήξγεζε παξά ησ Γηθεγφξσ θ. Μαξνχδα ζρεηηθψο κε ην αλαηεζέλ εηο απηφλ έξγνλ ηεο θαηαξηίζεσο Κηεκαηνινγίνπ… Όζνλ αθνξά ηα νηθφπεδα ηα κεηαβηβαζζέληα εηο ηελ Κνηλφηεηα δηά ηεο γλσζηήο ζπκβάζεσο, θαηαθξίλεη ηνλ ηέσο Πξφεδξνλ θ. Κσλζηαληηλίδελ δηφηη θαίηνη γλσξίδεη θαιψο ηελ πεξίπησζηλ, δελ εζέιεζε λα ελεκεξψζε ηνλ θ. Πξφεδξνλ». Με βάςθ τα παραπάνω το Κοινοτικό Συμβοφλιο Θλιοφπολθσ ςτισ 5/9/1956 αποφάςιςε δια ψιφων 9 κατά 3 «…ηελ ηξνπνπνίεζηλ ηνπ εγθεθξηκέλνπ ξπκνηνκηθνχ ζρεδηαγξάκκαηνο Ζιηνππφιεσο δηά ηνπ πεξηνξηζκνχ εηο ην ειάρηζηνλ ηνπ ρψξνπ ηνπ πξννξηδφκελνπ δη’ Άιζε θαη ηεο νηθνπεδνπνηήζεσο ηνπ ππνινίπνπ 105

ρψξνπ δηά ηεο εθπνηήζεσο ησλ νπνίσλ ε Κνηλφηεο ζέιεη πξνβή εηο ηελ εθηέιεζηλ σξηζκέλσλ θνηλσθειψλ έξγσλ θαη δή δξφκσλ δη’ νχο ε Κνηλφηεο έρεη απφιπηνλ αλάγθελ. Αλαζέηεη εηο ηνλ θ. Πξφεδξνλ απηνχ φπσο απνηαλζή πξνο ηελ Σ.Τ.Γ.Κ. δηά ηελ ηξνπνπνίεζηλ ηνπ ΢ρεδηαγξάκκαηνο, θαηάξηηζηλ λένπ ζρεδίνπ πξνβιέπνληνο ηελ θαηάξγεζηλ ησλ Αιζψλ θαη ηελ δεκηνπξγίαλ λέσλ νηθνπέδσλ δπλακέλσλ λα εθπνηεζνχλ ππφ ηεο Κνηλφηεηνο δη’ εθηέιεζηλ ησλ απαξαηηήησλ έξγσλ απηήο». Ακόμθ, το Κοινοτικό Συμβοφλιο αποφάςιςε «… ηε πξνηάζεη ηνπ θ. Κ. Εσγξάθνπ, φπσο θιεζεί εγγξάθσο ν θ. Κσλζηαληηλίδεο θαη δψζεη εγγξάθσο ζηνηρεία ηεο πεξηνπζίαο ηεο Κνηλφηεηνο».

Για το ηιτθμα των αυκαιρζτων κτιςμάτων Με μια παρζμβαςι ςτθν Συνεδρίαςθ του Κοινοτικοφ Συμβουλίου ςτισ 19 Οκτωβρίου 1959, ο Ράνοσ Κωνςταντινίδθσ, επικεφαλισ τθσ μειοψθφίασ του Κοινοτικοφ Συμβουλίου, επζμενε και ζκεςε το ηιτθμα των αυκαιρζτων, λζγοντασ τα ακόλουκα: «…Σελ ζηηγκήλ απηήλ απαζρνιεί ην ζχλνινλ ζρεδφλ ησλ Ζιηνππνιηηψλ έλα απφ ηα πιένλ ζνβαξά, ίζσο ην πιένλ ζνβαξφ δήηεκα απφ φζα ηνπο απεζρφιεζαλ έσο ζήκεξα. Πξφθεηηαη πεξί ηνπ ππφ ζπδήηεζηλ λνκνζρεδίνπ πεξί ηξνπνπνηήζεσο θαη ζπκπιεξψζεσο ησλ πεξί ζρεδίσλ ησλ πφιεσλ θεηκέλσλ δηαηάμεσλ, επηβνιήο θφξσλ επί ησλ απζαηξέησλ θηηζκάησλ θαη θπξψζεσλ θαηά ησλ απζαηξέησο νηθνδνκνχλησλ, ην νπνίνλ λνκνζρέδηνλ θαηεηέζε θαη πξφθεηηαη λα ζπδεηεζή απφ ηελ Δπηηξνπήλ εμνπζηνδνηήζεσο ηεο Βνπιήο, ίζσο εληφο ηεο εβδνκάδνο. Όπσο ζα γλσξίδεηε ήδε, ην άξζξνλ 4 ηνπ λνκνζρεδίνπ απηνχ πξνβιέπεη ηελ επηβνιήλ θνξνινγίαο επί ηεο αμίαο ησλ απζαηξέησλ απφ 5-80 % πιένλ θαηά ηνλ ρξφλνλ αλεγέξζεσο ησλ απζαηξέησλ πξνβιεπνκέλσλ θφξσλ θαη ηειψλ εθδφζεσο αδείαο. Δίλαη γλσζηαί εηο φινπο εκάο αη ζπλζήθαη ππφ ηαο νπνίαο ππήρζεζαλ εληφο ζρεδίνπ ηα δηάθνξα ηκήκαηα ή ηνκείο ηεο Ζιηνππφιεσο. Αθνχ δειαδή εηο ηα ηκήκαηα απηά αλεγήξνλην απζαίξεηνη νηθνδνκαί θαιχπηνπζαη ζρεδφλ ην 50 % ηνπ φινπ ρψξνπ, εδεηήην αθνινχζσο θαη επεηπγράλεην ε εληφο ζρεδίνπ ππαγσγή

106

απηψλ. Πξφζθαηα παξαδείγκαηα ε εληφο ζρεδίνπ ππαγσγή ηεο πεξηνρήο ΢πθηψλ, ηεο πεξηνρήο Γ’ Σνκέσο, ησλ άθξσλ ηνπ Γ’ Σνκέσο θιπ. Αιιά θαη εληφο ζρεδίνπ, ηδία θαηά ηελ πεξίνδνλ 1945-1950, θάησ απφ ηελ πίεζηλ ηεο ζηελφηεηνο ζηέγεο θαη ηεο αλππαξμίαο νπζηαζηηθνχ ειέγρνπ, αλεγέξζεζαλ ή ζπλεπιεξψζεζαλ πιείζηαη φζαη νηθνδνκαί άλεπ αδείαο, ψζηε αλ πνχκελ ζήκεξα φηη κε ηαο δηαηάμεηο ηνπ άξζξνπ 4 ηνπ λνκνζρεδίνπ πεξηέξρνληαη εηο ηξαγηθήλ ζέζηλ ην 90 % ησλ Ζιηνππνιηηψλ δελ ζα απνηειή θακκίαλ ππεξβνιήλ. Ζ αγσλία ησλ ζπλδεκνηψλ, φπσο αζθαιψο έρεηε φινη δηαπηζηψζεη, είλαη έθδεινο θαη παληνχ δελ ζπδεηήηαη ηίπνηε άιιν παξά ην ‘ηη ζα γίλνπκελ αλ ην άξζξνλ 4 ςεθηζζή φπσο έρεη ην λνκνζρέδηνλ’. Ννκίδσ θχξηνη φηη πξν απηήο ηεο θαηαζηάζεσο έρνκελ ππνρξέσζηλ λα απεπζχλσκελ πξνο ηνλ αξκφδηνλ Τπνπξγφλ κίαλ αλαθνξάλ εηο ηελ νπνίαλ λα εθζέησκελ ελ πάζεη ιεπηνκεξεία ηαο ζπλζήθαο ππφ ηαο νπνίαο αλεγέξζεζαλ εηο ηελ πεξηνρήλ ηεο Κνηλφηεηφο καο απζαίξεηνη νηθνδνκαί δηά ηαο νπνίαο ζπλζήθαο δελ ήζαλ πάληνηε ππεχζπλνη νη νηθηζηαί θαη λα ηνλ παξαθαιέζσκελ φπσο: 1) Μεηαηεζή ε ρξνλνινγία ππαγσγήο ησλ απζαηξέησλ εηο ηαο δηαηάμεηο ηνπ λνκνζρεδίνπ εηο ηελ 1ελ Ηαλνπαξίνπ 1958 αληί ηεο 1εο Ηαλνπαξίνπ 1945. 2). Να θαηαξγεζή ε θνξνινγία θαη λα ηζρχζε κφλνλ ε θαηαβνιή ησλ θεθαλνληζκέλσλ ηειψλ θιπ. δηά ηελ έθδνζηλ ηεο αδείαο». Τελικά το Κοινοτικό Συμβοφλιο, αποφάςιςε ςτισ 22/10/1959 κατά πλειοψθφία, να μθν ςυηθτιςει επί του κζματοσ αυτοφ γιατί, όπωσ είπε ο πρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ Κων. Ηωγράφοσ: «…ην ζέκα ηνχην ηπγράλεη πνιηηηθφλ θαη εκείο νη Κνηλνηηθνί ΢χκβνπινη δελ έρνκελ δηθαίσκα λ’ αζρνινχκεζα κε ζέκαηα αξκνδηφηεηνο Κπβεξλήζεσο θαη Βνπιήο ησλ Διιήλσλ, αιιά κφλνλ κε ζέκαηα ηεο Σνπηθήο Απηνδηνηθήζεσο… θαη γλσξίδσ εηο πκάο φηη δηά ηεο ιήςεσο απνθάζεσο ζα έιζσκελ αληηκέησπνη ηεο Κπβεξλήζεσο δηφηη ηελ θαηάζεζηλ ελφο λφκνπ ηνλ θαηαξηίδεη ε Κπβέξλεζηο θαη εξρφκεζα ζήκεξνλ εκείο λα δηαθσλήζσκελ κε ηελ Κπβέξλεζηλ. Γλσξίδσ δε εηο ην Κνηλνηηθφλ ΢πκβνχιηνλ φηη ν Βνπιεπηήο ηεο ΔΓΑ θ. Βνπινχξδνο απέζηεηιε ην θαηαηεζέλ ζρέδηνλ Νφκνπ…».

107

1960: Ο Πρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ Κων. Ηωγράφοσ καταγγζλλει τθν Ε.Δ.Α. και καλεί τθν Ε.Ρ.Ε. Ππωσ προκφπτει από τθν απόφαςθ τθσ Κοινότθτασ Θλιοφπολθσ που παρατίκεται παραπάνω, θ πλειοψθφοφςα παράταξθ ςτο Κοινοτικό Συμβοφλιο Θλιοφπολθσ, αρνιόταν να πάρει κζςθ για κάποια γενικοφ ενδιαφζροντοσ ηθτιματα, κεωρϊντασ ότι δεν πρζπει να παρζμβει ςτο ζργο τθσ Κυβζρνθςθσ και τθσ Βουλισ. Διαπιςτϊνοντασ ωςτόςο ότι θ ενιςχυμζνθ από τισ βουλευτικζσ εκλογζσ του 1958 παράταξθ τθσ Αριςτεράσ είχε αναπτφξει ιδιαίτερθ δραςτθριότθτα, ο πρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ Κων. Ηωγράφοσ, απευκφνκθκε για «ςυμπαράςταςθ» όχι ςτθν Κυβζρνθςθ αλλά ςτο κυβερνϊν κόμμα τθσ Ε.΢.Ε., και ςυγκεκριμζνα ςτον τότε Βουλευτι Β’ Ρεριφζρειασ Ακθνϊν Κων/νο ΢άλλθ, με το ακόλουκο ζγγραφο (αρ. πρωτ. 834/9.3.1960): «Λακβάλνκελ ηελ ηηκήλ λ’ αλαθέξσκελ πκίλ ηα θάησζη ζρεηηθψο κε ηελ δξάζηλ ησλ εθιεγέλησλ Βνπιεπηψλ ηεο Β’ Πεξηθέξεηαο ηεο Δ.Γ.Α. Οη ελ ιφγσ Βνπιεπηαί έρνπλ επηζθεθζή απφ ηαο ηειεπηαίαο Βνπιεπηηθάο Δθινγάο πιεηζηάθηο ηελ πεξηθέξεηαλ ηεο εκεηέξαο Κνηλφηεηνο θαη πεξηέξρνληαη απηήλ δηά ηελ ελεκέξσζή ησλ ππνζρφκελνη ηελ επίιπζηλ δηαθφξσλ πξνβιεκάησλ απαζρνινχλησλ ηελ Κνηλφηεηα θαη ηνπο θαηνίθνπο, πξνβαίλνπλ δε θαη εηο αληηθπβεξλεηηθήλ πνιηηηθήλ. ΢πγθεθξηκκέλσο δε θαηά ηελ ηειεπηαίαλ απηψλ επίζθεςηλ ηεο 6εο Μαξηίνπ ε.ε. επεζθέθζεθαλ ηελ Ζιηνχπνιηλ νη Βνπιεπηαί θ. θ. ΢βψινπ θαη Απγεξφπνπινο νη νπνίνη κεηέβεζαλ εηο ηα εληαχζα γξαθεία ηεο Δ.Γ.Α. θαη ελ ζπλερεία ζπλνδεπφκελνη ππφ δχν Κνηλνηηθψλ ΢πκβνχισλ ηεο απηήο πνιηηηθήο παξαηάμεσο επηζθέθζεθαλ δηάθνξα ηκήκαηα ηεο πεξηνρήο εκψλ ππνζρφκελνη ηελ επίιπζηλ θαη επηθξίλνληεο ηελ δήζελ Κπβεξλεηηθήλ αδηαθνξίαλ, απνηέιεζκα δε ησλ αλσηέξσ ελεξγεηψλ είρνλ λα δηακαξηπξεζνχλ νη θηιήζπρνη θάηνηθνη ηνπ Πξναζηείνπ απνθεπρζέλησλ επεηζνδίσλ ιφγσ ησλ παξεπξηζθνκέλσλ Αζηπλνκηθψλ νξγάλσλ ηνπ εληαχζα Σκήκαηνο Υσξνθπιαθήο. Σελ επνκέλελ πξνζήιζνλ πιείζηνη θάηνηθνη θαη θίινη ηεο Δ.Ρ.Δ. λα αλαθέξνπλ ηα γεγνλφηα θαη λα παξαθαιέζνπλ φπσο πξνζέιζνπλ θαη επηζθεθζνχλ ηελ πεξηνρήλ νη εθιεγέληεο Βνπιεπηαί ηεο Δ.Ρ.Δ. ίλα ελεκεξσζνχλ επί ησλ δηαθφξσλ πξνβιεκάησλ 108

ηεο Κνηλφηεηνο νχησο ψζηε λα κε δχλαληαη νη Βνπιεπηαί ηεο Δ.Γ.Α. λα δεκνθνπνχλ ελαληίνλ ηεο Κπβεξλήζεσο δηά δήζελ αδηαθνξίαο θιπ. Καηφπηλ ησλ αλσηέξσ, ππνβάιινκελ ζεξκή παξάθιεζηλ φπσο απνδερφκελνη ηελ πξφζθιεζηλ εκψλ πξνζέιζεηε θαη κεηαβψκελ απφ θνηλνχ θαη επηζθεθζψκελ ηα δηάθνξα ζεκεία ηεο Κνηλφηεηνο θαη ελεκεξσζείηε επί ησλ παξνπζηαδνκέλσλ αλαγθψλ ηνπ Πξναζηείνπ καο, ιακβαλνκέλνπ ππ’ φςηλ φηη απφ ηελ επφκελελ ηεο εθινγήο, νπδείο εθιεγήο βνπιεπηήο ηεο Δ.Ρ.Δ. ηεο Β’ Πεξηθέξεηαο Αζελψλ πξνζήιζελ εηο ηελ Ζιηνχπνιηλ. Βέβαηνη φληεο φηη ζα απνδερζήηε ηελ δηθαησηάηελ παξάθιεζηλ εκψλ, παξαθαινχκελ θαη αχζηο πκάο φπσο εηδνπνηήζεηε ηνλ ππνθαηλφκελνλ ίλα πξνεηνηκάζε ηελ πξνζέιεπζίλ ζαο. Γηαηειψλ κεηά Πάζεο Σηκήο - Ο Πξφεδξνο Κ. Εσγξάθνο».

1964: Από τθν Κοινότθτα, ςτον Διμο Θλιοφπολθσ Με το Βαςιλικό Διάταγμα 212/1964, θ Κοινότθτα Θλιοφπολθσ αναγνωρίηεται ςε Διμο. Στισ εκλογζσ που γίνονται λίγο αργότερα, επικρατεί το ψθφοδζλτιο Δθμοκρατικισ Συνεργαςίασ (Ζνωςθ Κζντρου-ΕΔΑ) με επικεφαλισ τον Ραφλο Ρεντάρθ. Δθμοτικοί ςφμβουλοι, εκλζγονται (αλφαβθτικά): Αγγελισ Λ., Ακαναςιάδθσ Ε., Αργυρίου Χρ., Βακιρτηισ Λ., Βαςιλόπουλοσ Φ., Δελαπόρτασ Κων., Κιντισ Δθμ., Κουκουμπζτθσ Λ., Μιχαθλίδου Κεοδ., Νάςτοσ Δθμ., Ξενικόσ Ευκ., Οικονομόπουλοσ Κων., Ραπαγεωργίου Β., Ραππά Λωάν., Ρατςιάρθσ Γ., Ρλακομιχελάκθσ Λ., Σπανόσ Μιχ., Τςαροφχθσ Βασ., Φουντουλάκθσ Ρ. Ραρακζτω ςτθ ςυνζχεια μια Ανακοίνωςθ του Δθμάρχου Ρ. Ρεντάρθ (αρ. πρωτ.

6017/23.6.1965) από τθν οποία μπορεί κάποιοσ να διαμορφϊςει μια εικόνα τθσ κατάςταςθσ που επικρατοφςε τότε ςτθν Θλιοφπολθ: «…Χο πξνθχπηεη εθ ησλ επηζήκσλ απνινγηζηηθψλ ζηνηρείσλ, ην έηνο 1964 ηα έμνδα δηά ηελ ζπληήξεζηλ ηεο θαζαξηφηεηνο θαη ηνπ θσηηζκνχ αλήιζνλ εηο ην πνζφλ ησλ 1.200.000 δξρ. Σα έζνδα εθ ηεο αληηζηνίρνπ επηβνιήο ηνπ 109

αληαπνδνηηθνχ ηέινπο θαζαξηφηεηνο-θσηηζκνχ αλήιζνλ εηο ην πνζφλ ησλ 670.000 δξρ. Δθ ησλ αλσηέξσ ζηνηρείσλ πξνέθπςελ δηά ην έηνο1964 παζεηηθφλ εθ 530.000 δξρ. Ζ Γεκνηηθή αξρή πξνήιζελ εηο ηελ αλαπξνζαξκνγήλ ηνπ απφ έηνπο 1959 επηβεβιεκέλνπ ηέινπο, απφ 39 εηο 65 δξρ θαηά δσκάηηνλ δηά ηαο νηθίαο θαη απφ 7,80 εηο 13 δξρ θαηά ηεηξαγ. κέηξνλ δηά ηα θαηαζηήκαηα. Τπφ ηαο σο άλσ πξνυπνζέζεηο ε ππεξεζία θαζαξηφηεηνο έπαπζελ λα είλαη απηάξθεο, κε απνηέιεζκα, εάλ δελ επξαγκαηνπνηήην ε αλαπξνζαξκνγή, λα είλαη πξνβιεκαηηθή ε δηαηήξεζηο ηνπ ζπλεξγείνπ θαζαξηφηεηνο. ΢πκεησηένλ φηη ην ζπλεξγείνλ θαζαξηφηεηνο θαηά ην 1959 απεηειείην εθ 10 εξγαηψλ, ην εκεξνκίζζηνλ ησλ νπνίσλ ήην 48 δξρ. ήηνη θαηαβάιινκελ ζπλνιηθψο πνζφλ εθ 480 δξρ εκεξεζίσο. ΢ήκεξνλ ην ζπλεξγείνλ απνηειείηαη εμ 20 εξγαηψλ, ην εκεξνκίζζηνλ ησλ νπνίσλ είλαη 70 δξρ. ήηνη ζχλνινλ δαπαλψλ 1.400 δξρ εκεξεζίσο… Μεηά ηελ αγνξάλ 2 απηνθηλήησλ θαζαξηφηεηνο νη εξγάηαη ζ’απμεζνχλ εηο 30, νπφηε ζα έρσκελ… δαπάλεο εμ’ εκεξνκηζζίσλ 2.100 εκεξεζίσο… Πιένλ δε ησλ δαπαλψλ εκεξνκηζζίσλ ηα έμνδα θαζαξηφηεηνο επηβαξχλνληαη θαη κε ηα έμνδα ζπληεξήζεσο ησλ απηνθηλήησλ, θαχζηκα αζθάιεηαη απηνθηλήησλ θιπ, άηηλα επίζεο απμήζεθαλ ζεκαληηθψο. Αο ιεθζή ππ’φςηλ φηη ην εθηεηακέλνλ ηεο Πφιεψο καο ζπληειεί εηο έηη κεγαιπηέξαλ επηβάξπλζηλ ησλ εμφδσλ θαζαξηφηεηνο… Παξά ηελ πξνζαξκνγήλ ηαχηελ ε ππάξρνπζα πξφβιεςηο δηά ην ηξέρνλ νηθνλνκηθφ έηνο είλαη φηη ζα ππάξμε ζνβαξφ έιιεηκκα ην νπνίνλ ν Γήκνο ζ’ αληηκεησπίζεη θαη’ αλάγθελ εμ’ άιισλ πφξσλ». Απρίλιοσ 1967: Θ ςτρατιωτικι δικτατορία ςτθν Θλιοφπολθ (από το βιβλ. τθσ Γ. Χαμογεωργάκθ: «Θ αυτοδιοίκθςθ ςτθν Θλιοφπολθ από 1954-1963»)

«…Ξζρεισ άρχιςε πάλι θ κατάςταςθ να λαςπϊνει επικίνδυνα. Ο ανζνδοτοσ του Ραπαντρζα, οι αποςτάτεσ, ο Νόβασ με τα γαργάλατα, ο «θμζτεροσ» Τςιριμϊκοσ, ο Μθτςοτάκθσ, ο Ραναγιϊτθσ Κανελλόπουλοσ. Μια κατάςταςθ ρευςτι και επικίνδυνθ. …Και νάςου χτυπά το τθλζφωνο. Ο Μίμθσ ο Σταυρόπουλοσ αναςτατωμζνοσ: Θ Ακινα είναι κυκλωμζνθ απ’ όλεσ τισ μεριζσ. Αδφνατο να κατζβει κανείσ απ’ τθν 110

Θλιοφπολθ. Ραντοφ τανκσ. Χαλάει ο κόςμοσ. Ανοίγω το ραδιόφωνο. Ρατριωτικά τραγοφδια. Αμάν δικτατορία… Αρχίηουν να φτάνουν τα μαντάτα. Ριάςανε τον τάδε Διμαρχο, τθν Αντιδιμαρχο Υμθττοφ. Νάςου κουνάμενοσ ςυνάμενοσ περνάει ο Κανάςθσ ο Λϊλασ: Κφριε Λϊλα, κφριε Λϊλα, γίνονται ςυλλιψεισ παντοφ. Μςωσ κάπρεπε να κρυφτείτε για λίγο. Κι ο Λϊλασ, ψφχραιμα: Κα πάω ςτο Διμο να πάρουμε ζνα ψιφιςμα διαμαρτυρίασ. Ωσ το βράδυ είχαν πιάςει και τον Λϊλα και τισ δυό του κόρεσ και πιραν τθν άγουςα για τα νθςιά. …Και ζτςι ιρκαν χρόνια δίςεκτα και μινεσ οργιςμζνοι. Ράλι μπαγλάρωμα των αγωνιςτϊν, πάλι ςτα ςίδερα… Άλλοι κρφφτθκαν ςτου βοδιοφ το κζρατο ϊςπου να περάςει θ πρϊτθ μπόρα. Άλλοι πιάςτθκαν και ζγιναν παςτοί ςτο ξφλο, όπωσ ο Νίκοσ ο Ρολίτθσ… Οι εξορίεσ ςτα ξερονιςια ς’ όλο τουσ το μεγαλείο. Φουρνιζσ φουρνιζσ για τθ Λζρο… Και να’ ςου οι ςωτιρεσ του ζκνουσ… Οι εκνοςωτιρεσ μασ φρόντιςαν να μθν χθρεφει θ κζςθ του Δθμάρχου κι ζςτειλαν τςιφ διοριςμζνο. Και κοτηάμ αξιωματικό με τα όλα του. Τον κφριο Σβαρνιά! Τθν Θλιοφπολθ δεν τθν είχε δει οφτε με το μανοκυάλι. Και άρχιςε να ςβαρνίηει τον τόπο κατά πωσ του άρεςε. Μα θ ιςτορία δεν μποροφςε να τραβιξει του μάκρουσ. Ο εντιμότατοσ Κοσ Σβαρνιάσ πιρε το πανί του. Τϊρα βζβαια ζπρεπε να βρεκεί πρόςωπο αφοςιωμζνο ςτθν «εκνοςωτιριον επανάςταςθ» και που να νογάει κάπου ςε κζματα Θλιοφπολθσ. Το πρόςωπο βρζκθκε αμζςωσ. Ε λίγο-πολφ, αρκετοί κα ικελαν να γίνουν αβρόχοισ ποςίν διμαρχοι, για να λζμε και του ςτραβοφ το δίκιο. Ππωσ καλά γνωρίηετε κάτω απ’ αυτζσ τισ απαράδεκτεσ ςυνκικεσ ηιςαμε ολόκλθρα εφτά χρόνια…».

Ο Διμοσ Θλιοφπολθσ ςτα χρόνια τθσ Χοφντασ Με τθν κιρυξθ του ςτρατιωτικοφ πραξικοπιματοσ τθσ 21 θσ Απριλίου, ςυλλαμβάνονται και εξορίηονται ο αντιδιμαρχοσ Κανάςθσ Λϊλασ και ο Δθμοτικόσ Σφμβουλοσ Ντίνοσ Οικονομόπουλοσ. Λίγεσ μζρεσ αργότερα, ο εκλεγμζνοσ Διμαρχοσ Ραφλοσ Ρεντάρθσ, με το υπ’ αρικμ. 5684/16.5.1967 111

ζγγραφό του, εκτελϊντασ προφανϊσ άνωκεν εντολζσ, απευκφνει το ακόλουκο κάλεςμα ςτουσ εναπομείναντεσ Δθμοτικοφσ Συμβοφλουσ: «Έρνκελ ηελ ηηκήλ λα γλσξίζσκελ πκίλ φηη ηελ 21ελ Μαΐνπ ε.ε. εκέξαλ Κπξηαθήλ θαη ψξαλ 10.15π.κ. επί ηε νλνκαζηηθή ενξηή ηεο Α.Μ. ηνπ ΒΑ΢ΗΛΔΧ΢ ηειεζζήζεηαη Γνμνινγία ελ ησ Ηεξψ Ναψ «Αγίνπ Κσλζηαληίλνπ θαη Διέλεο» Ζιηνππφιεσο. Παξαθαινχκελ φζελ πκάο φπσο παξαζηήηε θαηά ηελ Γνμνινγίαλ ηαχηελ». Το κάλεςμα απευκφνεται ςτουσ: Κιντι Δθμιτριον, Ρρόεδρο του Δθμοτικοφ Συμβουλίου, Αγγελι Λωάν., Αράπθ Γεϊργ., Αργυρίου Χριςτ., Βακιρτηι Λωάν., Βαςιλόπουλο Φϊτ., Δελαπόρτα Κων., Ηωγράφο Κων., Ξενικό Ευκ., Ραππά Λωάν., Ραπαγεωργίου Βας., Ρατςιάρθ Γεϊρ., Ραφλου Ραν., Ρλακομιχελάκθ Λωάν., Τςαροφχθ Βας. και Φουντουλάκθ Ραν. Δεν γνωρίηουμε πόςοι από τουσ –υπό αςφυκτικι επιτιρθςθ πλζον– Δθμοτικοφσ Συμβοφλουσ ανταποκρίκθκαν ς’ αυτό το κάλεςμα του Δθμάρχου και πόςοι όχι. Το βζβαιο ωςτόςο είναι ότι λίγο αργότερα καταργικθκε ολόκλθρο πλζον το Δθμοτικό Συμβοφλιο και διορίςτθκε από τθν χοφντα νζοσ Διμαρχοσ, ο Γεϊργιοσ Σβαρνιάσ και νζο Δθμοτικό Συμβοφλιο που το αποτελοφςαν οι: Μιχαιλ Σπανόσ, Ρρόεδροσ, Άγγελοσ Λουκίδθσ, Αντιπρόεδροσ, Λωάννα Ραππά, Γραμματεφσ και τα μζλθ Νικόλαοσ Γερακίνθσ, Διονφςιοσ Καλαματιανόσ, Δθμιτριοσ Λεμπζςθσ, Ραναγιϊτθσ Μπελιγιάννθσ, Ρερικλισ ΢ότςοσ και Νικόλαοσ Κατςίβαλθσ. Σε μια ανακοίνωςθ του Γ. Σβαρνιά προσ τουσ κ.κ. Ρροζδρουσ Συλλόγων και Σωματείων Ρεριφερείασ Διμου Θλιουπόλεωσ (αρ. πρωτ. 14353/23.8.1969, διαβάηουμε τα ακόλουκα: «Έρνκελ ηελ ηηκήλ λα γλσξίζσκελ πκίλ φηη ηελ 31ελ Απγνχζηνπ 1969 εκέξαλ Κπξηαθήλ ζα ιάβε ρψξαλ ν ενξηαζκφο ηνπ εθέδξνπ πνιεκηζηνχ, ηεο πνιεκηθήο αξεηήο ησλ Διιήλσλ θαη ηεο 20εο επεηείνπ απφ ηεο ζπληξηβήο ησλ Κ/΢ (Κομμουνιςτοςυμμοριτϊν) Γξάκκνπ θαη Βίηζη. Παξαθαινχκελ πκάο φπσο ηελ πξνζερή Σξίηελ 26/9/69 θαη ψξαλ 8κ.κ. πξνζέιζεηε εηο ην Γεκνηηθφλ θαηάζηεκα πξνο ζχζθεςηλ δηά ηελ πιεξεζηέξαλ νξγάλσζηλ ηνπ ενξηαζκνχ».

112

Ο Κων. Δελαπόρτασ διορίηεται Διμαρχοσ Τον Οκτϊβριο του 1969 αντικακίςταται ο Γεϊργιοσ Σβαρνιάσ και ςτθ κζςθ του διορίηεται από τθν χοφντα ωσ Διμαρχοσ Θλιοφπολθσ ο Κωνςταντίνοσ Δελαπόρτασ, Ρρόεδροσ του Δθμοτικοφ Συμβουλίου ο Κεόδωροσ Ραραμυκιϊτθσ και μζλθ οι Λάηαροσ Αγαδάκοσ, Ευάγγελοσ Βαρςάμθσ, Δθμιτριοσ Νάςτοσ, Κωνςταντίνοσ Φατλζσ, Βαςίλθσ Χαραλαμπίδθσ, Ελευκζριοσ Μπουγονικολόσ, Άγγελοσ Γεωργάκθσ, Λωάννθσ Ρλακομιχελάκθσ, Βελιςςάριοσ Ραφλου και Δθμιτρθσ Ραναγόπουλοσ. Οι τρεισ τελευταίοι παραιτικθκαν αργότερα. Αναλαμβάνων τα κακικοντά του ο Κωνςταντίνοσ Δελαπόρτασ ςτισ 17/12/1969, αναφζρει μεταξφ άλλων: «…Πηζηεχσ πξάγκαηη φηη ζα θαλψκελ άμηνη ηεο εκπηζηνζχλεο κεζ’ ήο καο πεξηέβαιελ ε Δζληθή Κπβέξλεζηο… ΢ήκεξνλ, φηε ε Δζληθή Κπβέξλεζηο ππφ ηελ πεθσηηζκέλελ θαζνδήγεζηλ ηνπ Δζληθνχ εγέηνπ, ηνπ Πξσζππνπξγνχ καο θ. Γεψξγηνπ Παπαδφπνπινπ, δηά ζεηξάο ξεαιηζηηθψλ φζνλ θαη γελλαίσλ κέηξσλ ζξαχεη ην θξάγκα ηεο ππναλαπηχμεσο δηά λα εηζέιζσκελ εηο ηελ ιεσθφξνλ ηεο πξνφδνπ, ηνπ πνιηηηζκνχ θαη ηεο δεκηνπξγίαο κηαο λέαο Μεγάιεο Διιάδνο… Δίλαη ζπνπδαίνλ θαη επηηαθηηθφλ θαζήθνλ καο φπσο εξγαδφκελνη αφθλσο δηά ηελ πξφνδνλ ηνπ Γήκνπ καο, ζπκβάισκελ εηο ηελ πξνζπάζεηαλ ηεο Δζληθήο Κπβεξλήζεσο δηά ηελ επεκεξίαλ ηεο Μεγάιεο Παηξίδνο…». (εφθμερίδα «Φωσ τθσ Θλιουπόλεωσ» Νο.155, 25/12/1969)

Λανουάριοσ 1971: ομιλία του Υπουργοφ Εςωτερικϊν τθσ χοφντασ Λωάννθ Λαδά ςτθν Θλιοφπολθ, παρουςία του Νομάρχθ Αττικισ και του διοριςμζνου Δθμάρχου Κων. Δελαπόρτα (φωτό: εφθμερίδα «Δράςισ», Νο.10, Φεβρουάριοσ 1971).

113

«Oδθγόσ Θλιουπόλεωσ», ζκδοςθ Διμου Θλιοφπολθσ επί χοφντασ.

114

Κεφάλαιο Β’: Σα χρόνια τθσ μεταπολίτευςθσ Με τθν κατάρρευςθ τθσ ςτρατιωτικισ δικτατορίασ το 1974 επανζρχεται θ προθγοφμενθ κατάςταςθ ςτθν Θλιοφπολθ. Δθμιουργοφνται νζα κόμματα, κομματικζσ νεολαίεσ και νζοι κοινωνικοί φορείσ, όπωσ ο «Ρροοδευτικόσ Σφλλογοσ Νζων Θλιοφπολθσ», Σφλλογοι Γυναικϊν, Σφλλογοι Γονζων και Κθδεμόνων, ενϊ επαναδραςτθριοποιοφνται πολιτιςτικοί ςφλλογοι που είχαν καταργθκεί από το δικτατορικό κακεςτϊσ, όπωσ ο Τουριςτικόσ-Μορφωτικόσ Ψυχαγωγικόσ Σφλλογοσ «Θλιοφπολισ». Στισ 30 Μαρτίου 1975 πραγματοποιοφνται δθμοτικζσ εκλογζσ και επανεκλζγεται ωσ Διμαρχοσ ο Ραφλοσ Ρεντάρθσ, επικεφαλισ ενόσ ψθφοδελτίου ςυνεργαςίασ δθμοκρατικϊν-αριςτερϊν δυνάμεων. Τθν περίοδο αυτι, το Δθμοτικό Συμβοφλιο Θλιοφπολθσ ζχει τθν ακόλουκθ ςφνκεςθ: Ρρόεδροσ ο Ντίνοσ Οικονομόπουλοσ, Αντιπρόεδροσ ο Δθμιτρθσ Κιντισ, Γραμματζασ θ Αικατερίνθ Σωτθροποφλου και μζλθ από τθν Δθμοκρατικι Συνεργαςία οι: Θλίασ Μαχαιρόπουλοσ, Νικόλαοσ Ρολίτθσ, Ελευκζριοσ Σαπουντηισ, Ακανάςιοσ Λϊλασ, Σταμάτθσ Ηωγράφοσ, Κϊςτασ Καραγιϊργοσ, Γιάννθσ Φωτόπουλοσ, Μάκθσ Ξενικόσ, Γιϊργοσ Βαςιλακόπουλοσ, Χριςτοσ Αργυρίου, Λωάννθσ Φραγκιουδάκθσ, Σωτιρθσ Τςεκοφρασ, Χαρίκλεια Ραπανδρζου, ενϊ από τθν δεξιά παράταξθ ςυμμετείχαν οι: Κων. Δελαπόρτασ, Δθμιτρθσ Μανϊλασ, Γιϊργοσ Φφτροσ, Ευάγγελοσ Βαρςαμισ, Αριςτείδθσ Αράπθσ, Λάηαροσ Αγαδάκοσ, Χριςτοσ Αντηουλισ και Δθμιτριοσ Νάςτοσ. Στισ 25 Μαρτίου 1978, το Δθμοτικό Συμβοφλιο, με ψιφιςμά του που υπογράφει ο Διμαρχοσ Ραφλοσ Ρεντάρθσ: «…κεωρεί απαράδεκτθ τθν επζμβαςθ τθσ Κεντρικισ εξουςίασ ςτο δικαίωμα των αιρετϊν Αρχόντων, να καταρτίηουν τα προγράμματα των Εκνικϊν Εορτϊν και καλεί τθν Κυβζρνθςθ να απόςχει από κάκε ςχετικι ενζργεια θ οποία οδθγεί κατευκείαν ςτθν αςτυνόμευςθ των Ο.Τ.Α… Επίςθσ αποδοκιμάηει τθν αχαρακτιριςτθ ενζργεια των τοπικϊν αςτυνομικϊν αρχϊν να μθν επιτρζψουν τθν κατάκεςθ ςτεφάνων ςτο μνθμείο 115

του Αγνϊςτου Στρατιϊτθ εκ μζρουσ του Σωματείου Εκνικισ Αντίςταςθσ και τθν παράνομθ ςφλλθψθ και μεταφορά ςτο Αςτυνομικό Τμιμα». Τθν ίδια περίοδο, θ τότε Κυβζρνθςθ Κωνςταντίνου Καραμανλι προωκεί το λεγόμενο «αντιτρομοκρατικό νομοςχζδιο» και ςτθν Θλιοφπολθ δθμιουργείται «Επιτροπι προάςπιςθσ των Συνταγματικϊν και λαϊκϊν ελευκεριϊν Θλιοφπολθσ», θ οποία διοργανϊνει ςτισ 10/4/1978 ςυγκζντρωςθ διαμαρτυρίασ ςτον χειμερινό κινθματογράφο «Θλιοφπολισ» (ςιμερα ςοφπερ μάρκετ «ΑΒ Βαςιλόπουλοσ», επί τθσ κεντρικισ πλατείασ) με κεντρικό ςφνκθμα: «Πχι ςτο τρομοκρατικό Νομοςχζδιο –τφπου Ν. 509 και Γ’ Ψθφίςματοσ– Ν’ αποςυρκεί αμζςωσ από τθν Βουλι». Ακόμθ, το Δθμοτικό Συμβοφλιο Θλιοφπολθσ με ψιφιςμά του ςτισ 10/8/1978 που υπογράφει ο Ρρόεδροσ Ντίνοσ Οικονομόπουλοσ, «…εθθξάδεη ηελ αλεζπρία ηνπ γηα ηα ηειεπηαία θξνχζκαηα πξνζπάζεηαο ηξνκνθξάηεζεο ηνπ ιανχ κε ηε γλσζηή ζε φινπο ηνπνζέηεζε κεγάινπ αξηζκνχ βνκβψλ ζε δηάθνξα ζεκεία ηεο πεξηνρήο Αζελψλ. Πηζηεχεη φηη νη ελέξγεηεο απηέο, πνπ πξνέξρνληαη απφ ηνπο γλσζηνχο θαζηζηηθνχο, ρνπληηθνχο θαη εγθιεκαηηθνχο θχθινπο ηεο αλσκαιίαο, πέξα απφ ην γεγνλφο φηη πιήηηνπλ ηε δσή , ηε ζσκαηηθή αθεξαηφηεηα θαη ηελ πεξηνπζία αζψσλ θαη αλχπνπησλ πνιηηψλ, έρνπλ ζαλ ζθνπφ λα πιήμνπλ ην Γεκνθξαηηθφ πνιίηεπκα, λα δεκηνπξγήζνπλ θιίκα αλαηαξαρήο θαη απνζηαζεξνπνίεζεο ηνπ γηα λα κπνξέζνπλ έηζη λα πεξάζνπλ ηα αληηιατθά ζρέδηά ηνπο. Εεηεί απφ ηελ Κπβέξλεζε λα πάξεη άκεζα θαη δξαζηηθά κέηξα γηα ηε ζηαζεξνπνίεζε ησλ Γεκνθξαηηθψλ ζεζκψλ, ηελ εμνπδεηέξσζε ησλ ερζξψλ ηνπ Γεκνθξαηηθνχ πνιηηεχκαηνο θαη ηελ ζχιιεςε θαη ηηκσξία φρη κφλνλ ησλ εθηειεζηηθψλ νξγάλσλ αιιά θαη θαηά θχξηνλ ιφγνλ ησλ γλσζηψλ ζηειερψλ ησλ δηαθφξσλ θαζηζηηθψλ, αθξνδεμηψλ νξγαλψζεσλ απφ ηα νπνία πξνέξρνληαη νη εληνιέο γηα ηελ απνζηαζεξνπνίεζε ηνπ πνιηηεχκαηνο».

Νζεσ δθμοτικζσ παρατάξεισ και ςχθματιςμοί Στα πρϊτα χρόνια τθσ μεταπολίτευςθσ, αναπτφςςονται ςτθν Θλιοφπολθ διάφορεσ πολιτικζσ διεργαςίεσ που ζχουν ωσ αποτζλεςμα τθν διάρρθξθ τθσ ενότθτασ των ςυνεργαηόμενων μζχρι τότε αριςτερϊν και δθμοκρατικϊν 116

δυνάμεων και τθν δθμιουργία νζων δθμοτικϊν ςχθματιςμϊν. Οι διεργαςίεσ αυτζσ εκδθλϊκθκαν ανοιχτά ςτισ επόμενεσ δθμοτικζσ εκλογζσ του 1978, όπου εκλζχτθκε Διμαρχοσ ο Δθμιτρθσ Κιντισ, αν και ςυγκζντρωςε ποςοςτό 26,2% ςτον πρϊτο γφρο, ζναντι 48,7% του διοριςμζνου από τθν χοφντα πρϊθν Δθμάρχου Κωνςταντίνου Δελαπόρτα και 25,1% του Χαρίλαου Μθχιϊτθ. Ο Χαρίλαοσ Μθχιϊτθσ, κοινόσ υποψιφιοσ ενόσ ψθφοδελτίου αριςτερϊν και δθμοκρατικϊν δυνάμεων, αποκλείςτθκε από τον δεφτερο γφρο για ελάχιςτουσ ψιφουσ. Ραρ’ όλο το γεγονόσ ότι για τθν διαμόρφωςθ αυτοφ του αποτελζςματοσ ςυνζβαλε μια «ανϊνυμθ» καμπάνια ςυκοφαντικισ δυςφιμθςθσ του Χαρίλαου Μθχιϊτθ ωσ «Βαςιλόφρονοσ» (!), που προζρχονταν από το ΚΚΕ, ςτον δεφτερο γφρο των εκλογϊν, οι αριςτερζσ και δθμοκρατικζσ δυνάμεισ που ςυμμετείχαν ςτο ψθφοδζλτιο του Χαρίλαου Μθχιϊτθ ςτιριξαν και ψιφιςαν τον Δθμιτρθ Κιντι, προκειμζνου να μθν εκλεγεί Διμαρχοσ ο διοριςμζνοσ από τθ χοφντα Κων. Δελαπόρτασ. Ζτςι εξελζγθ Διμαρχοσ ο Δθμιτρθσ Κιντισ και άνοιξε ο δρόμοσ, για τθν δωδεκάχρονθ διαχείριςθ του Διμου από το ΚΚΕ (1979-1990). Το πρϊτο Δθμοτικό Συμβοφλιο που ςχθμάτιςε ο Δθμιτρθσ Κιντισ (1978-1982), αποτελοφνταν από τουσ: Βαςίλειο Μανκά, Ρρόεδρο, Κων. Λουκόπουλο, Αντιπρόεδρο, Κων. Αργυρόπουλο, Γραμματζα και μζλθ τουσ Ακαν. Κεδράκα, Κων. Καραγιϊργο, Βας. Γκαρδιακό, Θλ. Μαχαιρόπουλο, Δ. Χαλμοφκθ, Γ. Λουκά, Μ. Χαμογεωργάκθ, Νικ. Ρολίτθ, Κ. Αδάμ, Ραναγ. Αρανίτθ, Δ. Αντωνίου, Αν. Κόκκορθ, Στ. Γκουβαλιά, ενϊ από τθν δεξιά παράταξθ ςυμμετείχαν οι: Κων. Δελαπόρτασ, Γ. Φφτροσ, Λάη. Αγαδάκοσ, Λωάν. Αναγνϊςτου, Ρ. Ρετρίδθσ, Χρ. Αντηουλισ, Αριςτ. Αράπθσ και Δθμ. Νάςτοσ. Θ διαχείριςθ του Διμου από τον Δθμιτρθ Κιντι και τθν παράταξι του ςυνεχίςτθκε και τισ δφο επόμενεσ τετραετίεσ, μζχρι το 1990. Στθ ςυνζχεια ανζλαβε ο Κόδωροσ Γεωργάκθσ μζχρι το 2006 και ο Γιάννθσ Αναγνϊςτου μζχρι το 2010, οπότε παρζλαβε τθν ςκυτάλθ ο ςθμερινόσ Διμαρχοσ Βαςίλθσ Βαλαςόπουλοσ.

117

Για τθν περίοδο διαχείριςθσ του Διμου Θλιοφπολθσ από το 1979 μζχρι ςιμερα, είναι προφανϊσ αναγκαία μια αναλυτικι καταγραφι και μια ςυνολικι αποτίμθςθ, θ οποία δεν είναι δυνατόν να γίνει ςτα πλαίςια αυτοφ του βιβλίου. Για κάποια ειδικότερα ηθτιματα και τθν διαχείριςι τουσ από τθν παράταξθ του Δθμ. Κιντι (1979-1990) και από τθν παράταξθ του Κόδ. Γεωργάκθ (1991-2006), υπάρχουν αναφορζσ ςτθν ςυνζχεια, κακϊσ και ςτο δεφτερο και τρίτο μζροσ του βιβλίου μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ» (εκδ. ΚΨΜ, 2005).

΢χετικά με το ηιτθμα τθσ αποχζτευςθσ (Ανακοίνωςθ του Διμου Θλιοφπολθσ, 20/6/1980)

«Θ οξφτθτα που πιρε τισ τελευταίεσ μζρεσ το αποχετευτικό πρόβλθμα ςτθν Θλιοφπολθ και ςτθν περιοχι τθσ Ρρωτεφουςασ, υπιρξε αποκαλυπτικι. Θ κατάςταςθ ζφταςε ςτο απροχϊρθτο. Ρολλοί δρόμοι και χϊροι μεταβλικθκαν ςε χαβοφηεσ. Ξεχείλιςαν βόκροι, φρεάτια και αγωγοί. Τα βοκρόνερα βγικαν ςτουσ δρόμουσ και οι μυρωδιζσ είναι ανυπόφορεσ. Κίνδυνοι χολζρασ και άλλων επιδθμικϊν αςκενειϊν χτυποφν τισ πόρτεσ μασ, απειλοφν τθν υγεία μασ. Μπροςτά μασ προβάλλει όλο και πιο αποκαλυπτικά θ πολιτικι όλων των μεταπολεμικϊν Κυβερνιςεων, κφρια τθσ δεξιάσ, απζναντι ςτθν αποχζτευςθ. Με τθν πολιτικι τουσ οδιγθςαν ςτο ςθμερινό αδιζξοδο. Και τϊρα ςτθ βάςθ τθσ ίδιασ που ζχει πια χρεωκοπιςει, προςπακοφν να μετακζςουν τισ ευκφνεσ τουσ. Στισ απεγνωςμζνεσ φωνζσ όλων των κατοίκων που πλιττονται από τθν οξφτθτα του προβλιματοσ δίνονται παραπλανθτικζσ απαντιςεισ για να επιφζρουν ςφγχυςθ ςτο λαό και να μεταφζρουν τισ ευκφνεσ τουσ ςτθν Τοπικι Αυτοδιοίκθςθ. Με διάφορεσ αποπροςανατολιςτικζσ υποςχζςεισ προςπακοφν και ςιμερα ακόμθ, που το πρόβλθμα πιρε επικίνδυνεσ διαςτάςεισ να κερδίςουν χρόνο. Κατά τθν λογικι των υπευκφνων για τθν τραγωδία του λαοφ, από τθν αποχζτευςθ, όλοι ευκφνονται εκτόσ από τθν Κυβζρνθςθ, το αρμόδιο Υπουργείο και τον Ο.Α.Ρ.

118

Επί ςειρά ετϊν οι ειςθγιςεισ και οι αγϊνεσ τθσ Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ και του Τεχνικοφ Επιμελθτθρίου Ελλάδασ για ορκι και ςταδιακι λφςθ του προβλιματοσ αγνοικθκαν από τθν Κυβζρνθςθ. Και ςιμερα που πολλζσ κατοικίεσ εγκατελιφκθκαν από τουσ ενοίκουσ γιατί πλθμμφριςαν από ακάκαρτα νερά των βόκρων και ςαν να μθν αρκοφςε αυτό οι αρμόδιοι και υπεφκυνοι ανοίγουν ςε μερικά ςθμεία των διαφόρων Διμων και τθσ Θλιοφπολθσ φρεάτια αγωγϊν και τα μετατρζπουν ςε χαβοφηεσ. Οι πρόχειρεσ, αβαςάνιςτεσ και απαράδεκτεσ για τον Διμο μασ αυτζσ λφςεισ, και το πρόβλθμα τθσ αποχζτευςθσ δεν λφνουν, αλλά και κίνδυνο για τθν υγεία του λαοφ δθμιουργοφν, ακόμα δε δθμιουργοφν και προςτριβζσ μεταξφ των κατοίκων αυτϊν που κινδυνεφουν από το ξεχείλιςμα των βόκρων και εκείνων που είναι γφρω ςτα φρεάτια εκκενϊςεωσ. Μπροςτά ς’ αυτι τθν οξφτθτα, ο Διμαρχοσ και θ Δθμοτικι αρχι με πρόςφατο τθλεγράφθμά τουσ διλωςαν ςτουσ αρμοδίουσ ότι είναι αντίκετοι με τισ προςωρινζσ αυτζσ λφςεισ και τουσ καλοφν να προβοφν ςε άμεςθ και ριηικι αντιμετϊπιςθ του προβλιματοσ, όπωσ προτάκθκε από τα κεντρικά διοικθτικά όργανα τθσ Τ.Α. και του Τ.Ε.Ε. Ο Διμαρχοσ κα παρακολουκεί ςυνεχϊσ αυτό το πρόβλθμα και κα ενθμερϊνει το Λαό τθσ Ρόλθσ μασ και τον καλεί να είναι ςε επιφυλακι. Ο Διμαρχοσ Δθμιτρθσ Κιντισ» …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….………

επιςιμανςθ: Λίγο αργότερα, το ηιτθμα τθσ αποχζτευςθσ «αντιμετωπίςτθκε» από τθν τότε Κυβζρνθςθ με τθν παραχϊρθςθ τθσ αρμοδιότθτασ ςτουσ Διμουσ να ανακζτουν τθν εκτζλεςθ ζργων του δευτερεφοντοσ αποχετευτικοφ δικτφου, ενϊ ο Ο.Α.Ρ. διατιρθςε τθν αρμοδιότθτα καταςκευισ του πρωτεφοντοσ δικτφου. Θ «κατάκτθςθ» αυτι τθσ Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ, ςυνζβαλε μεν ςτθν ςχετικά γρθγορότερθ επίλυςθ του προβλιματοσ τθσ αποχζτευςθσ, όμωσ αυτό ζγινε ςε βάροσ των μικρο-ιδιοκτθτϊν, οι οποίοι καλζςτθκαν να πλθρϊςουν ζνα ακόμθ «χαράτςι» για να ςυνδζςουν τθν κατοικία τουσ με το αποχετευτικό δίκτυο, επιπλζον των όςων πλιρωναν κάκε φορά, επί χρόνια ολόκλθρα, ςτο λογαριαςμό του νεροφ «υπζρ νζων ζργων» και ςυνεχίηουν μονίμωσ να πλθρϊνουν.

119

Επιςθμαίνεται ακόμθ ότι, ςτθν νομοπαραςκευαςτικι επιτροπι αυτοφ του άδικου νόμου, ςυμμετείχε ωσ εκπρόςωποσ τθσ Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ και ο Δθμιτρθσ Κιντισ. Τζλοσ, επιςθμαίνεται, ότι θ δυνατότθτα που δόκθκε ςτουσ Διμουσ να ανακζτουν ζργα αποχζτευςθσ δευτερεφοντοσ δικτφου ςε μικροεργολάβουσ, επζτρεψε ςε κάποιουσ απ’ αυτοφσ που ιταν και φιλικά προςκείμενοι ςτουσ εκάςτοτε Δθμάρχουσ, να γίνουν μεγαλοεργολάβοι… ΢χετικά με το ρζμα τθσ Πικροδάφνθσ (Ανακοίνωςθ τθσ Διαδθμοτικισ Ρρωτοβουλίασ Θλιοφπολθσ, Αγ. Δθμθτρίου, Αλίμου, Ρ. Φαλιρου για τθν διάςωςθ του ρζματοσ τθσ Ρικροδάφνθσ - Νοζμβριοσ 2001)

«Στισ 16 Οκτωβρίου 2001, το Συμβοφλιο τθσ Επικρατείασ, φςτερα από αίτθςθ κατοίκων του Ρ. Φαλιρου και του Αλίμου, αποφάςιςε τθν προςωρινι διακοπι των εργαςιϊν που γίνονται ςτο ΢ζμα τθσ Ρικροδάφνθσ, ςτθν Θλιοφπολθ. Οι λόγοι τουσ οποίουσ επικαλοφνται οι κάτοικοι του Ραλαιοφ Φαλιρου και του Αλίμου, είναι παρόμοιοι με αυτοφσ που ζχουν ιδθ επικαλεςτεί κάτοικοι και εννζα φορείσ του Διμου Θλιοφπολθσ, εδϊ και ζνα χρόνο περίπου, ηθτϊντασ από το Δθμοτικό Συμβοφλιο Θλιοφπολθσ και το Νομαρχιακό Συμβοφλιο Ακινασ, να διακοποφν τα ζργα και να τροποποιθκεί θ μελζτθ. Ο Διμαρχοσ Θλιοφπολθσ Κόδ. Γεωργάκθσ, με παρζμβαςι του προσ το Συμβοφλιο τθσ Επικρατείασ, ηιτθςε να απορριφκεί θ αίτθςθ ακυρϊςεωσ του ζργου που υπζβαλλαν οι κάτοικοι του Ρ. Φαλιρου και του Αλίμου. Από το κείμενο που κατζκεςε ο Διμαρχοσ Θλιοφπολθσ ςτο ΣτΕ, παρακζτουμε ςτθ ςυνζχεια οριςμζνα χαρακτθριςτικά αποςπάςματα, τα οποία ςυνοδεφουμε από ςφντομα, δικά μασ ςχόλια. α. Οι προκζςεισ και το αποτζλεςμα «…Το λεγόμενο ΢ζμα τθσ Ρικροδάφνθσ, είναι ζνασ χϊροσ που ςκοπόσ μασ είναι να διατθρθκεί ανοιχτόσ, ςτθ φυςικι του κατάςταςθ και να αξιοποιθκεί κατά τον καλφτερο τρόπο , χωρίσ να αλλοιωκεί θ φυςιογνωμία και τα φυςικά χαρακτθριςτικά του…».

120

Από τα παραπάνω προκφπτει ότι οι προκζςεισ του Δθμάρχου Θλιοφπολθσ κ. Κόδωρου Γεωργάκθ ιταν καλζσ, όμωσ το αποτζλεςμα είναι διαφορετικό: το ρζμα, όπωσ γίνονται ςιμερα τα ζργα, δεν παρζμεινε ςτθ φυςικι του κατάςταςθ, Αντίκετα, αλλοιϊκθκε βάρβαρα θ φυςιογνωμία του και τα φυςικά χαρακτθριςτικά του. Κα μποροφςαμε λοιπόν να ποφμε ότι, για μια ακόμα φορά, ο δρόμοσ προσ τθν κόλαςθ είναι ςτρωμζνοσ με καλζσ προκζςεισ… β. Οι ανακρίβειεσ και τα ψζματα Γράφει ο Διμαρχοσ Θλιοφπολθσ, ςτθν παρζμβαςι του προσ το Συμβοφλιο τθσ Επικρατείασ: «…Θ ΕΥΔΑΡ, ωσ αποκλειςτικά αρμόδιοσ φορζασ εκπόνθςθσ μελετϊν, κάνοντασ χριςθ ζρευνασ του ΥΡΕΧΩΔΕ και του Εκνικοφ Μετςόβιου Ρολυτεχνείου (ΕΜΡ), προχϊρθςε ςτθν εκπόνθςθ τθσ μελζτθσ…». Πμωσ θ αλικεια είναι ότι, όπωσ από επίςθμα ζγγραφα προκφπτει, τόςο το ΕΜΡ, όςο και θ Δ/νςθ Ειδικϊν Ζργων του ΥΡΕΧΩΔΕ ζχουν εκφράςει τθν αντίκεςι τουσ με τα εκτελοφμενα ζργα τθσ μελζτθσ τθσ ΕΥΔΑΡ (παραπζμπουμε ςτα ςχετικά επίςθμα ζγγραφα). Γράφει επίςθσ ο Διμαρχοσ Θλιοφπολθσ: «… Θ μελζτθ του ζργου, αφοφ ελζγχκθκε από τθν Ρεριφζρεια Αττικισ και τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ, χωρίσ παρατθριςεισ λόγω του γεγονότοσ ότι ςζβονταν απόλυτα το περιβάλλον, δθμοπρατικθκε από τθν Νομαρχία Ακθνϊν…». Θ αλικεια είναι ότι θ Ευρωπαϊκι Ζνωςθ δεν είναι δυνατόν να ελζγξει τισ μελζτεσ που κατακζτει κάκε χϊρα μζλοσ. Άρα, από τον μθ ζλεγχο, δεν προκφπτει βεβαίωσ ότι θ μελζτθ τθσ Ρικροδάφνθσ ζγινε αποδεκτι από τθν Ε.Ε. γιατί «ςζβεται απόλυτα το περιβάλλον», όπωσ ιςχυρίηεται ο Διμαρχοσ Θλιοφπολθσ. Ιδθ από τον Λοφλιο 2001, θ Διαδθμοτικι Ρρωτοβουλία κατζκεςε επίςθμα καταγγελία ςτθν Ε.Ε. γιατί παραβιάηονται οι κοινοτικζσ οδθγίεσ.

121

γ. Ροιοι διαφωνοφν με το ζργο που γίνεται  Ο Διμαρχοσ Θλιοφπολθσ αναφζρει ςτθν παρζμβαςι του προσ το ΣτΕ ότι «…οι κάτοικοι τθσ Θλιοφπολθσ αγκάλιαςαν το ζργο που γίνεται…». Αν λάβουμε υπόψθ μασ: α) τισ εκατοντάδεσ υπογραφζσ κατοίκων τθσ περιοχισ του ρζματοσ, που είναι αντίκετοι με το ζργο β) τθν κοινι πρόταςθ εννζα Δθμοτικϊν Ραρατάξεων και περιβαλλοντικϊν οργανϊςεων τθσ Θλιοφπολθσ για τροποποίθςθ τθσ μελζτθσ που υποβλικθκε ςτο Δθμοτικό Συμβοφλιο. γ) το υπόμνθμα εννζα τοπικϊν φορζων που ηθτοφν να αποτραπεί θ περαιτζρω καταςτροφι του ρζματοσ και να αποκαταςτακεί θ ηθμιά που ζχει γίνει μζχρι ςιμερα. δ) Τα ψθφίςματα διαμαρτυρίασ που ζχουν εκδοκεί από ςυλλόγουσ τθσ Θλιοφπολθσ, τότε προκφπτει ότι δεν ευςτακεί ο ιςχυριςμόσ του Δθμάρχου ότι οι κάτοικοι τθσ Θλιοφπολθσ αγκάλιαςαν το ζργο που γίνεται, ςτο ΢ζμα τθσ Ρικροδάφνθσ. Το αντίκετο ακριβϊσ ςυμβαίνει: όλεσ οι Δθμοτικζσ Ραρατάξεισ (που ςυγκζντρωςαν ςτισ τελευταίεσ εκλογζσ γφρω ςτο 60% των ψιφων των Θλιουπολιτϊν) δεν ςυμφωνοφν με το ζργο που γίνεται ςτο ρζμα τθσ Ρικροδάφνθσ.  Επίςθσ, ο Διμαρχοσ Θλιοφπολθσ αναφζρει ςτθν παρζμβαςι του προσ το ΣτΕ : «…Ζνασ πραγματικόσ ςκουπιδότοποσ μετατρζπεται , μετά από τιρθςθ όλων των κανόνων τθσ τζχνθσ και τθσ επιςτιμθσ, ςε μια όαςθ που ζχει γίνει δεκτι από όλουσ, εκτόσ από μια μερίδα ελάχιςτων ευτυχϊσ ατόμων, που ζχουν ςτθ ςκζψθ τουσ τθν οπιςκοδρόμθςθ για άγνωςτουσ λόγουσ…». Εδϊ κα πρζπει να υπενκυμίςουμε ςτο Διμαρχο, μια ςειρά ζγγραφα και ψθφίςματα διάφορων περιβαλλοντικϊν οργανϊςεων, που αποδεικνφουν ότι, πολλοί και για γνωςτοφσ λόγουσ, είναι εκείνοι που ζχουν διαφωνιςει με τα ζργα που γίνονται ςτθν Ρικροδάφνθ. Υπενκυμίηουμε επίςθσ ότι, τθν αντίκεςι τουσ ζχουν εκφράςει Νομαρχιακζσ παρατάξεισ, πολιτικζσ οργανϊςεισ κλπ.

122

 Ακόμθ, ο Διμαρχοσ Θλιοφπολθσ αναφζρει ςτθν παρζμβαςι του προσ το ΣτΕ: «…Κάποτε πρζπει να κατανοοφμε και να μθν υπερβάλλουμε γιατί θ υπερβολι από κάποιουσ ονομαηόμενουσ οικολόγουσ ι άλλουσ φορείσ, ςθμαίνει αρνθτικό αποτζλεςμα, ςθμαίνει «αυτομαςτίγωςθ»…». Εδϊ κα μποροφςαμε να ποφμε ότι, επιτζλουσ, αναγνωρίηεται από τον Διμαρχο πωσ δεν είναι μόνο κάποια «ελάχιςτα ευτυχϊσ άτομα που αντιδροφν ςτο ζργο που γίνεται ςτο ρζμα τθσ Ρικροδάφνθσ αλλά και κάποιοι «άλλοι φορείσ». Πςο για τα περί «αυτομαςτίγωςθσ», αυτό μάλλον αφορά τον Διμαρχο ι τθν παράταξι του, που με τισ αποφάςεισ τουσ «μαςτιγϊνουν» τουσ κατοίκουσ, με τθν καταςτροφι του φυςικοφ τοπίου του ρζματοσ. Κλείνοντασ, επιςθμαίνουμε και κάτι με το οποίο ςυμφωνοφμε, ςτθν «παρζμβαςθ» του Διμαρχου Θλιοφπολθσ προσ το ΣτΕ: αναφζρει ο Διμαρχοσ ότι «…το μεγαλόπνοο αυτό ζργο ζδωςε άλλθ όψθ ςτθν περιοχι…». Ρράγματι αυτό είναι αλικεια. Μόνο που θ νζα όψθ τθσ περιοχισ ςθμαίνει εξαφάνιςθ τθσ αυτοφυοφσ χλωρίδασ , εξαφάνιςθ τθσ πανίδασ που διαβιοφςε ςτθν περιοχι του ρζματοσ αιϊνεσ ολόκλθρουσ. Θ «νζα όψθ» του ρζματοσ τθσ Ρικροδάφνθσ είναι ζνασ ςυνεχισ τεχνθτόσ αγωγόσ αποχζτευςθσ των όμβριων υδάτων, από τςιμζντο και πζτρα, ςτθ κζςθ ενόσ ηωντανοφ φυςικοφ ςχθματιςμοφ. Θ «νζα όψθ» του ρζματοσ τθσ περιοχισ ζχει τθν οςμι του κανάτου. Τα βατράχια εξαφανίςτθκαν, τα αθδόνια δεν κελαθδοφν πια εκεί. Αυτό, κατά το Διμαρχο, ςθμαίνει «βελτίωςθ του περιβάλλοντοσ και τθσ ηωισ των δθμοτϊν μασ…». Τζλοσ, επειδι δεν είναι δυνατόν να ςυμφωνιςουμε με το Διμαρχο Θλιοφπολθσ ότι το ρζμα τθσ Ρικροδάφνθσ «…μζχρι πρότινοσ ιταν ζνασ φυςικόσ αποδζκτθσ ςκουπιδιϊν, μαηϊν και ογκωδϊν οικιακϊν απορριμμάτων, δθλαδι ζνασ βρομότοποσ ςτθν κυριολεξία…» και επειδι, ακόμα και να ιταν ζτςι, δεν πιςτεφουμε ότι για να γλιτϊςουμε από τα ςκουπίδια πρζπει να τςιμεντάρουμε τουσ εναπομείναντεσ ελεφκερουσ χϊρουσ πραςίνου εντόσ και εκτόσ τθσ πόλθσ 123

αλλά να τουσ κακαρίηουμε, καλοφμε τουσ κατοίκουσ τθσ Θλιοφπολθσ και των γφρω διμων να ςυντονιςτοφν μαηί μασ για τθν οριςτικι διακοπι των καταςτροφικϊν εργαςιϊν που γίνονται ςτο ρζμα τθσ Ρικροδάφνθσ, ςτθν Θλιοφπολθ και για τθν αποκατάςταςθ τθσ ηθμιάσ που ζγινε μζχρι ςιμερα», καταλιγει θ ανακοίνωςθ τθσ Διαδθμοτικισ Ρρωτοβουλίασ.

΢ζμα Ρικροδάφνθσ, ζτοσ 2000: «Διευκετικθκε» επί δθμαρχίασ Κόδωρου Γεωργάκθ, με αποτζλεςμα τον «εγκιβωτιςμό» και το τςιμεντάριςμα τθσ κοίτθσ κα των πρανϊν του. Θ εξαφάνιςθ τθσ προχπάρχουςασ χλωρίδασ και πανίδασ, δθλαδι κάκε ηϊντοσ οργανιςμοφ ςτο ρζμα, ονομάςτθκε «οικολογικι ανάπλαςθ»… Θ Δθμοτικι Αρχι Θλιοφπολθσ ςυνζχιςε τθν καταςτροφι του ρζματοσ, παρά τισ αντιδράςεισ και τισ κινθτοποιιςεισ περιβαλλοντικϊν φορζων, δθμοτικϊν παρατάξεων και πολιτϊν. Τα «ζργα» τθσ τότε δθμοτικισ αρχισ ςταμάτθςαν τον Οκτϊβριο του 2001, φςτερα από προςφυγι των κατοίκων τθσ ευρφτερθσ περιοχισ ςτο Συμβοφλιο τθσ Επικρατείασ (ΣτΕ).

124

Κεφάλαιο Γ’: Ο Τμθττόσ ςτο ςτόχαςτρο τθσ «αξιοποίθςθσ» Αποςπάςματα από κείμενά μου που δθμοςιεφτθκαν ςτο τεφχοσ: «70 χρόνια Θλιοφπολθ – Συμβολι ςτθν διατιρθςθ και ανάδειξθ τθσ ιςτορικισ μνιμθσ» (1995) και ςτο βιβλίο μου: «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν Λςτορία τθσ Θλιοφπολθσ» (2005).

1951: Σχζδιο ΢υμοτόμθςθσ από τουσ κλθρονόμουσ Νάςτου του δαςικοφ χϊρου του Υμθττοφ πάνω από το τζρμα τθσ Λ.Σοφ. Βενιηζλου μζχρι το Νεκροταφείο, θ υλοποίθςθ του οποίου απετράπθ φςτερα από τθν κινθτοποίθςθ των Θλιουπολιτϊν με επικεφαλισ τον τότε πρόεδρο τθσ Κοινότθτασ Αναςταςιάδθ. Μζχρι ςιμερα, κάποιοι διεκδικοφν «οικόπεδα» και ζνταξθ ςτο «ςχζδιο πόλεωσ» αυτισ τθσ περιοχισ που είναι χαρακτθριςμζνθ ωσ «δθμόςια, δαςικι αναδαςωτζα και (εν μζρει) διακατεχόμενθ»…

125

1950: Πρϊτθ απόπειρα οικοπεδοποίθςθσ του δάςουσ Ασ ξαναγυρίςουμε πίςω κι ασ ζρκουμε ςτα πρϊτα μεταπολεμικά χρόνια, για να δοφμε από κοντά ζνα χαρακτθριςτικό γεγονόσ, που παραλίγο να ςθμαδζψει τθν εξζλιξθ και τθ φυςιογνωμία τθσ Θλιοφπολθσ: τθν απόπειρα ρυμοτόμθςθσ και οικοπεδοποίθςθσ του δάςουσ του Υμθττοφ. Ππωσ αφθγείται ο Κανάςθσ Λϊλασ, παλιόσ Αντιδιμαρχοσ (εφθμερίδα «ΑΛΘΚΕΛΑ» Νο.43, Απρίλθσ 1980): «…Το 1951-'52 ιταν θ εποχι που θ Ακινα είχε γεμίςει επαρχιϊτεσ. Μετά τθν κατοχι και τον τερματιςμό του εμφυλίου πολζμου, χιλιάδεσ επαρχιϊτεσ κατζκλυςαν τθν Ακινα για να βρουν εργαςία και αςφάλεια, γιατί ςτθν φπαικρο οργίαηε θ παρακρατικι τρομοκρατία. Πλοι αυτοί ζπρεπε να ςτεγαςτοφν και για να χτίςουν ςπίτια χρειάηονταν οικόπεδα. Θ Θλιοφπολθ τθν εποχι εκείνθ δεν είχε καλφψει οφτε το 10% από οικοδομζσ ςτο εγκεκριμζνο ςχζδιό τθσ, τα οικόπεδα ιταν αποφλθτα και μάλιςτα ο Νάςτοσ τα ζςπερνε κρικάρι. Θ Επιχείρθςθ Νάςτου ζκανε διάνα ςτισ προβλζψεισ τθσ ςχετικά με τθ ηιτθςθ οικοπζδων και παρά το γεγονόσ ότι διζκετε χιλιάδεσ οικόπεδα εντόσ ςχεδίου, δεν άφθςε ανεκμετάλλευτθ τθν περίςταςθ... Άρχιςε να χωρίηει ςε οικόπεδα (και να πουλά) ...το ανατολικό τμιμα τθσ πόλθσ ςτισ παρυφζσ του Υμθττοφ ...χωρίσ να επιδιϊξει να το εντάξει ςτο ςχζδιο πόλεωσ... Αφοφ όμωσ τελείωςαν τα τοπογραφικά ςυνεργεία, για να γίνει θ χάραξθ των οικοπζδων, ζπρεπε να ανοίξουν οι δρόμοι. Τότε μπικαν οι μπουλντόηεσ και άρχιςαν να ςκάφτουν τα χϊματα και να ξεριηϊνουν τα δζντρα. Κι όταν προχϊρθςαν βακιά μζςα ςτο δάςοσ, τότε οι Θλιουπολίτεσ ςυνειδθτοποίθςαν τθ μεγάλθ ηθμιά που γινόταν ςε βάροσ τουσ, δθλαδι τθν καταςτροφι του δάςουσ. Θ αντίδραςι τουσ ιταν άμεςθ: Ρραγματοποίθςαν ζνα μεγάλο ςυλλαλθτιριο ςτθν κεντρικι πλατεία. Διαμαρτυρικθκαν για τισ ενζργειεσ αυτζσ του Νάςτου να οικοπεδοποιιςει το δάςοσ. Αμφιςβιτθςαν τθν κυριότθτα του Νάςτου ςε αυτοφσ 126

τουσ χϊρουσ. Ηιτθςαν από το κράτοσ να προςτατζψει το δάςοσ. Ηιτθςαν να ελεγχκοφν οι τίτλοι κυριότθτασ του Νάςτου. Αποτζλεςμα ιταν θ επζμβαςθ του Υπουργείου Γεωργίασ, το οποίο απζβαλε τον Κϊςτα Νάςτο από το δάςοσ του Υμθττοφ που μζχρι τότε εκμεταλλευόταν (μάηευε το ρετςίνι από τα πεφκα), περιζφραξε τθ δαςικι ζκταςθ με ςυρματοπλζγματα και κιρυξε αναδαςωτζα περιοχι τθν ενδιάμεςθ ζκταςθ από τα όρια του ςχεδίου πόλεωσ τθσ Κοινότθτασ Θλιοφπολθσ και μζχρι το ςυρματόπλεγμα τθσ δαςικισ ζκταςθσ. Φςτερα από αυτά, πολλοί από τουσ αγοραςτζσ απειλοφςαν να κάνουν μινυςθ ςτο Νάςτο ότι τουσ εξαπάτθςε και τουσ ποφλθςε οικόπεδα που δεν κατείχε. Ο Νάςτοσ τότε ζβγαλε μια ανακοίνωςθ και καλοφςε τουσ αγοραςτζσ να διαπραγματευτοφν μαηί του και όςοι κζλουν οικόπεδα κα τουσ παραχωροφςε άλλα, εντόσ του ςχεδίου Θλιουπόλεωσ, όςοι δεν ικελαν, κα τουσ επζςτρεφε πίςω τα χριματά τουσ. Ζτςι κι ζγινε. Ζμειναν όμωσ μερικοί που κράτθςαν τα αγροτεμάχια και που και ςιμερα είναι εκτόσ ςχεδίου...». Αυτά λοιπόν αναφζρει ο Κανάςθσ Λϊλασ κι εμείσ ςυμπλθρϊνουμε ότι ο Νάςτοσ και οι κλθρονόμοι του (Σαρλάσ, κλπ) απζτυχαν τελικά να οικοπεδοποιιςουν το δάςοσ, παρόλο ότι είχαν καταφζρει από το 1950 να εκδοκεί Βαςιλικό Διάταγμα: «Ρερί άρςεωσ αναδαςϊςεωσ εξ εκτάςεωσ 1.250 ςτρεμμάτων του ιδιόκτθτου δάςουσ Νάςτου τθσ περιφερείασ Θλιουπόλεωσ» (ΦΕΚ 299/18.8.1950). Δθλαδι, ενϊ είχαν καταφζρει με το Διάταγμα να αναγνωριςτεί το δάςοσ ςαν ιδιοκτθςία τουσ, τελικά, με τουσ αγϊνεσ και τισ κινθτοποιιςεισ του λαοφ, με επικεφαλισ τον τότε Ρρόεδρο τθσ Κοινότθτασ Αναςταςιάδθ, τα πράγματα αντιςτράφθκαν και ο Νάςτοσ δζχτθκε τθν πρϊτθ του ςοβαρι ιττα, θ οποία είχε ςτθ ςυνζχεια ανυπολόγιςτα κετικζσ ςυνζπειεσ για τθν εξζλιξθ τθσ Θλιοφπολθσ. Ζτςι το δάςοσ Υμθττοφ ςϊκθκε για μια ακόμα φορά, όπωσ είχαν καταφζρει οι Θλιουπολίτεσ να το ςϊςουν και κατά τθ διάρκεια τθσ γερμανικισ κατοχισ από τον κίνδυνο παράνομθσ υλοτομίασ.

127

Οφείλουμε ωςτόςο να επιςθμάνουμε κάτι που δεν είναι αρκετά γνωςτό: κατά τθ διάρκεια τθσ Γερμανικισ κατοχισ, το δάςοσ του Υμθττοφ ςτθν Θλιοφπολθ, ςϊκθκε από τθν αυκαίρετθ «λαϊκι» υλοτόμθςθ, αρχικά χάρισ ςτον μεγαλοκαταπατθτι τθσ περιοχισ, το Νάςτο και ςτθ ςυνζχεια από τον ΕΛΑΣ. Σφμφωνα με τον αγωνιςτι τθσ Εκνικισ Αντίςταςθσ Κφμιο Νταϊλιάνθ, (Ρεριοδικό «Ακάλυπτοσ χϊροσ» Νο 1, 1985), γφρω ςτο 1943-'44, όταν οι ιδιωτικοί φφλακεσ του Νάςτου δεν μποροφςαν να ςυγκρατιςουν τουσ διάφορουσ «ξυλάδεσ», που ζκοβαν πεφκα, είτε για να ηεςτακοφν, είτε για να τα πουλιςουν ςαν καυςόξυλα και να επιβιϊςουν (μόνο ςε μια νφχτα κόψανε 2.000 πεφκα), το δάςοσ του Υμθττοφ ςτθν Θλιοφπολθ ςϊκθκε χάρισ ςτθν αποφαςιςτικι παρζμβαςθ του εφεδρικοφ ΕΛΑΣ και τθσ ΕΡΟΝ, δθλαδι χάρισ ςε κάποιουσ ζνοπλουσ πιτςιρικάδεσ 13-15 χρόνων... Βζβαια, το ενδιαφζρον του Νάςτου για το δάςοσ, κατά τθ διάρκεια τθσ κατοχισ, δεν ιταν κακόλου «οικολογικό». Μοναδικό κίνθτρό του ιταν θ κερδοςκοπία από τθ ςχεδιαηόμενθ οικοπεδοποίθςθ τθσ δαςικισ γθσ. Σθμαντικό ρόλο ςτθ διάςωςθ του δάςουσ, ζπαιξε απ’ ό,τι φαίνεται και ο κατά καιροφσ Ρρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ, Ράνοσ Κωνςταντινίδθσ.

1960: ΢υνζχεια τθσ διζνεξθσ του Δθμοςίου με τον Νάςτο ςτθν περιοχι «Κτθνιατρείου» Ραρϋ όλθ τθν απόφαςθ αποβολισ του Νάςτου από το δάςοσ και τθν περίφραξθ του Υμθττοφ, το 1952-'53, αυτόσ και οι κλθρονόμοι του εξακολοφκθςαν να ιςχυρίηονται ότι όριο τθσ ιδιοκτθςίασ τουσ ιταν θ κορυφογραμμι του Υμθττοφ! Γφρω ςτα 1960 αποφαςίςτθκε από το Υπουργείο Γεωργίασ θ μεταφορά από τον Βοτανικό ςτθν Θλιοφπολθ του «Δθμόςιου Κτθνοτροφείου», το οποίο κα εξελιςςόταν ςε Λνςτιτοφτο Τεχνικισ Γονιμοποίθςθσ. Είχαν ιδθ αρχίςει οι οικοδομικζσ εργαςίεσ, εντόσ τθσ αναδαςωτζασ ηϊνθσ, ςτθν περιοχι «Βαμβακιά», όταν ο Νάςτοσ αντζδραςε και ζκανε αγωγι προςωρινϊν μζτρων κατά του Δθμοςίου.

128

Τότε, το Δθμόςιο, με τθν 314/688 απόφαςθ ςτισ 27/1/1961 κιρυξε απαλλοτριωτζα τθν περιοχι με κοινι απόφαςθ Υπουργείου Οικονομικϊν και Υπουργείου Γεωργίασ, λόγω δθμόςιασ ωφζλειασ. Ο Νάςτοσ προςζφυγε ςτο Συμβοφλιο Επικρατείασ και με τθν 1847/61 απόφαςι του ακυρϊκθκε θ προθγοφμενθ διοικθτικι απόφαςθ των Υπουργείων Οικονομικϊν και Γεωργίασ, γιατί δεν προςδιοριηόταν θ ζννοια τθσ δθμόςιασ ωφζλειασ. Ζτςι ματαιϊκθκε τότε θ εγκατάςταςθ του «Δθμόςιου Κτθνοτροφείου» ςτθν Θλιοφπολθ και τα ερείπιά του ζμεναν μζχρι πριν λίγα χρόνια, για να κυμίηουν ςτουσ παλαιότερουσ κάποιεσ άλλεσ εποχζσ... Τθν δεκαετία του ‘90, τα ερείπια αυτά εντάχκθκαν ςτισ διαμορφϊςεισ του χϊρου γφρω από τα γιπεδα του τζνισ, ςτο «Ακλθτικό Κζντρο Ρανοράματοσ».

Σο όραμα τθσ τουριςτικισ ανάπτυξθσ Μςωσ να φαίνεται παράξενο ςτουσ ςθμερινοφσ κατοίκουσ τθσ Θλιοφπολθσ, αλλά μζχρι τθ δεκαετία του '60, υπιρχε ςτουσ παράγοντεσ τθσ πόλθσ (και ς' ζνα βακμό και ςτουσ κατοίκουσ τθσ) ζνα όραμα τουριςτικισ ανάπτυξθσ τθσ Θλιοφπολθσ. Αρχικά βζβαια, γφρω ςτα 1925-1940, θ Θλιοφπολθ ιταν πράγματι μια «εξοχι» κοντά ςτθν Ακινα, που προςζλκυε εκδρομείσ, φυςιολάτρεσ και κυνθγοφσ. Είναι επίςθσ χαρακτθριςτικό ότι τθν πρϊτθ περίοδο ο πλθκυςμόσ τθσ Θλιοφπολθσ ιταν «κυμαινόμενοσ»: Μεγάλωνε τα καλοκαίρια με τθν άφιξθ Ακθναίων που ζρχονταν να κάνουν τισ διακοπζσ τουσ εδϊ επωφελοφμενοι από το ωραιότατο κλίμα τθσ περιοχισ και λιγόςτευε το χειμϊνα. Ζτςι δθμιουργικθκε ςιγά-ςιγά θ εντφπωςθ ςε αρκετοφσ ντόπιουσ παράγοντεσ ότι θ Θλιοφπολθ κα μποροφςε να αναπτυχκεί και τουριςτικά. Βλζπουμε λοιπόν το 1960 να κυκλοφορεί ςτθν Θλιοφπολθ ζνασ «Γενικόσ Οδθγόσ Θλιουπόλεωσ», ο οποίοσ ςτθν ειςαγωγι του ςυγγραφζα του (Βας. Καραχάλιοσ) ανζφερε μεταξφ άλλων: 129

«...Είναι γνωςτό πωσ μεταπολεμικά, κυρίωσ τα τελευταία χρόνια μζςα ςτον διεκνι τουριςμό, παρατθρείται και ςτον πλθκυςμό τθσ χϊρασ μασ... θ επικυμία του να επιςκζπτεται με τθ ςειρά πόλεισ, αρχαιολογικοφσ χϊρουσ και τοπία και να επικοινωνεί ςυχνότερα με τθν ελλθνικι επαρχία. ...Επειδι κάκε μζροσ τθσ πατρίδασ μασ ζχει και κάποια αρχαιολογικι κζςθ, μνθμείο ι κάποιο ευχάριςτο τοπίο ι ςυνοικιςμό, για ολιγοιμερθ ι ολιγόωρθ παραμονι και επειδι ζνα από αυτά μζςα ςτθν Αττικι, είναι και θ Θλιοφπολισ, αποφάςιςα να βγάλω τον οδθγό τθσ. Ρρϊτα λοιπόν ωσ ςφςταςθ για όςουσ δεν τθν γνωρίηουν ι δεν τθν ξζρουν καλά, αφοφ είναι το κεαματικότερο προάςτιο, με αρκετό υψόμετρο, κλίμα υγιεινό και αρκετό πράςινο, χάρισ ςτα ριηά του Υμθττοφ που είναι χτιςμζνο. Δθλαδι πράγματα που δεν ςυναντάει κανείσ εφκολα βγαίνοντασ από τθν Ακινα για λίγεσ ϊρεσ και με λίγα ζξοδα…». Αυτά γράφονταν γφρω ςτα 1960... Πμωσ το όραμα τθσ τουριςτικισ ανάπτυξθσ τθσ Θλιοφπολθσ, άρχιςε να γίνεται πιο χειροπιαςτό όταν, το 1964, θ περιοχι του Ρροφιτθ Θλία χαρακτθρίηεται από τον Ε.Ο.Τ. ςαν τουριςτικι και μια Ελβετικι (ι Δανζηικθ κατ' άλλουσ) εταιρία, παίρνει άδεια να φτιάξει ζνα μεγάλο ξενοδοχειακό ςυγκρότθμα εκεί. Ππωσ αναφζρει ο Δ. Φιλιππίδθσ, κακθγθτισ ΕΜΡ, ςτο βιβλίο του «Για τθν Ελλθνικι Ρόλθ», μια από τισ ελάχιςτεσ προςπάκειεσ οργανωμζνθσ δόμθςθσ ςτθν Ακινα με χρθματοδότθςθ από ξζνουσ επενδυτζσ, θ πιο φιλόδοξθ απ' όλεσ, ιταν θ δθμιουργία ενόσ «νζου τφπου τουριςτικοφ χωριοφ» για διανοοφμενουσ και ςυνταξιοφχουσ από διάφορεσ ευρωπαϊκζσ πόλεισ ςτον Υμθττό, ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ. Ιταν θ εποχι του «Μον Ραρνζσ» και όπωσ ιταν φυςικό, θ Θλιοφπολθ άρχιςε να ςυηθτά με ενδιαφζρον το ενδεχόμενο ενόσ ξενοδοχειακοφ ςυγκροτιματοσ ςτθν περιοχι μασ. Φιμεσ περί «τελεφερίκ που κα ζνωνε το ξενοδοχείο με τθ κάλαςςα» κυκλοφοροφςαν ζντονα και, γενικά, θ φανταςία του κόςμου είχε απογειωκεί.

130

Δεν ξζρουμε που ακριβϊσ ςκάλωςε το ηιτθμα και κακυςτζρθςε. Ράντωσ με το πραξικόπθμα του '67, θ εταιρία φαίνεται ότι ζπαψε πλζον να ενδιαφζρεται και ζτςι τελικά αποχαρακτθρίςτθκε από τον Ε.Ο.Τ. θ περιοχι ςαν «τουριςτικι», δίνοντασ τζλοσ ςτο «όραμα» τθσ τουριςτικισ ανάπτυξθσ τθσ Θλιοφπολθσ.

1965: Σα «Αςτυνομικά» Μια ακόμα απόπειρα για τθν οικοπεδοποίθςθ του δάςουσ του Υμθττοφ, εκδθλϊνεται γφρω ςτα 1965, αυτι τθ φορά όχι από το Νάςτο και τουσ κλθρονόμουσ του, αλλά από το ίδιο το κράτοσ. Σφμφωνα με αφιγθςθ του Κανάςθ Λϊλα, τότε Δθμοτικοφ Συμβοφλου, το 1964, επί κυβερνιςεωσ Γεωργίου Ραπανδρζου, παραχωρικθκε ςτον Οικοδομικό Συνεταιριςμό των Αςτυνομικϊν θ «πράςινθ ηϊνθ», δθλαδι θ ηϊνθ ανάμεςα ςτθν Θλιοφπολθ και το ςυρματόπλεγμα που υπιρχε ςτο βουνό, από τον Καρζα μζχρι τον Ρροφιτθ Θλία. Πμωσ θ «πράςινθ ηϊνθ» επεκτεινόταν και μζςα ςτο δάςοσ, πράγμα που ςιμαινε τθν οικοπεδοποίθςθ ενόσ ςθμαντικοφ τμιματοσ του δάςουσ, που περιλάμβανε περίπου 7.000 δζντρα. Ππωσ ιταν φυςικό, ο κόςμοσ αντζδραςε και, προσ τιμιν του, αντζδραςε και ο τότε Διμαρχοσ Ραφλοσ Ρεντάρθσ, παρόλο που ανικε ςτθν κυβερνθτικι παράταξθ. Γίνανε μεγάλεσ ςυγκεντρϊςεισ, μαηεφτθκαν χιλιάδεσ υπογραφζσ, με βαςικό αίτθμα τθ «ςωτθρία του δάςουσ». Από τθν άλλθ πλευρά, θ παράταξθ τθσ Δεξιάσ (Ηωγράφοσ, κλπ), όχι μόνο δεν αντζδραςε, αλλά υποςτιριηε ότι όλεσ οι διαμαρτυρίεσ οφείλονταν ςτο ότι αριςτεροί και κεντρϊοι δεν ικελαν τουσ Αςτυνομικοφσ ςτθν Θλιοφπολθ, επειδι κα αλλοιϊνονταν οι εκλογικοί ςυςχετιςμοί... Εν τω μεταξφ ζγινε θ αποςταςία του 1965 και το ηιτθμα εκκρεμοφςε. Γίνανε διάφορεσ ηυμϊςεισ και τελικά οι Αςτυνομικοί δζχτθκαν τθν πρόταςθ που ζκανε ο Κανάςθσ Λϊλασ, να μεταφερκοφν λίγο παραπζρα από τον Ρροφιτθ Θλία, ςτθ ςθμερινι δθλαδι κζςθ.

131

Στθν πρόταςθ υπιρχαν και δφο άλλα ςθμεία: να μθ γίνονται μεταπωλιςεισ και να μθν χτίηονται παρά μόνο διϊροφα κτίρια. Πςον αφορά το πρϊτο ςθμείο, είναι ςιμερα γνωςτό ότι περιοριςμζνεσ ιδιοκτθςίεσ ανικουν πλζον ςε Αςτυνομικοφσ και οι περιςςότεροι τα ποφλθςαν κερδοςκοπϊντασ, όπωσ γινόταν ςτουσ περιςςότερουσ ςυνεταιριςμοφσ. Πςον αφορά το δεφτερο ςθμείο, ςχετικά με τα διϊροφα, είναι εμφανζσ ότι επίςθσ δεν εφαρμόςτθκε ςτθν πράξθ. Το 1967 μπικε θ περιοχι του ςυνοικιςμοφ των Αςτυνομικϊν ςτο ςχζδιο πόλεωσ, το «Ρανόραμα» όπωσ λζγεται ςιμερα και με τθν αφξθςθ των ςυντελεςτϊν δόμθςθσ μζχρι 40% που δόκθκε ςε όλο το λεκανοπζδιο, κατά τα χρόνια τθσ Χοφντασ, τα «Αςτυνομικά» μεταβλικθκαν ςε ζνα κθριϊδεσ τοπίο με πολυόροφεσ πολυκατοικίεσ, ςτθν καρδιά ςχεδόν του Υμθττοφ...

«Αςτυνομικά» και Νάςτοι: Θ απόφαςθ 4910/1977 του Εφετείου Ακθνϊν Πμωσ, αν μθ τι άλλο, οι Αςτυνομικοί και ο Συνεταιριςμόσ τουσ, προςζφεραν άκελά τουσ- μια ςθμαντικι υπθρεςία ςτθν Θλιοφπολθ: Θ διζνεξι τουσ με τουσ κλθρονόμουσ του Νάςτου (οι οποίοι εξακολουκοφςαν να διεκδικοφν τθν περιοχι που παραχωρικθκε ςτουσ Αςτυνομικοφσ), προκάλεςε τθν ιςτορικι απόφαςθ 4910/77 του Εφετείου Ακθνϊν. Θ απόφαςθ αυτι, μεταξφ άλλων ανζφερε ότι «...εθ πιάλεο ησλ νξγάλσλ ηνπ Γεκνζίνπ, ηα νπνία, εμ αζπγγλψζηνπ ακειείαο παξέιεηςαλ λα εμεηάζνπλ ηνπο ηίηινπο ηνπ ελάγνληνο (Νάςτοσ), κε απνηέιεζκα, πξέπεη λα ζεκεησζεί παξεκπηπηφλησο, ηεξάζηηαλ δεκίαλ ηνπ Γεκνζίνπ, αθνχ ν αλσηέξσ (Νάςτοσ) δηα ηεο κεζφδνπ ηεο επεθηάζεσο ηεο αξρηθήο πεξηνπζίαο ηνπ ησλ "ηεζζάξσλ δεπγαξηψλ", δειαδή 320 - 520 θαη' αλψηαηνλ φξηνλ ζηξεκκάησλ ... επέηπρε λα ζθεηεξηζζεί ρηιηάδεο ζηξεκκάησλ γεο θάησζελ ησλ πξνπφδσλ ηεο δπηηθήο πιεπξάο ηνπ Τκεηηνχ, ηα νπνία εθάιπςαλ ηνλ ζεκεξηλφλ νηθηζκφλ Ζιηνππφιεσο...». Πμωσ θ ιςτορικι αυτι απόφαςθ του Εφετείου Ακθνϊν ζγινε γνωςτι ςτο λαό πολφ αργότερα, το 1980, και μάλλον ςυμπτωματικά κα μποροφςαμε να ποφμε.

132

Είχε προθγθκεί θ προςπάκεια οικοπεδοποίθςθσ του πρϊθν λατομείου «Χαλικάκθ» από τουσ κλθρονόμουσ του Νάςτου και θ κινθτοποίθςθ των κατοίκων τθσ περιοχισ ενάντια ςτθν οικοπεδοποίθςθ και ςτθν οικοδόμθςθ των 64 τελευταίων αδόμθτων ςτρεμμάτων αυτισ τθσ περιοχισ. Αξίηει εδϊ να ςθμειϊςουμε ότι θ κινθτοποίθςθ των κατοίκων τθσ περιοχισ «Χαλικάκθ» ξεκίνθςε όταν είδαν να ξεφυτρϊνει ςτθν καρδιά του χϊρου αυτοφ μια διϊροφθ οικοδομι, θ οποία είχε πάρει κανονικι άδεια. Ρράγμα που ςθμαίνει μιαν άλλθ περίπτωςθ «αςυγγνϊςτου αμελείασ» τθσ τότε Δθμοτικισ Αρχισ Δθμιτρθ Κιντι αυτι τθ φορά, θ οποία ζδωςε υψόμετρο για να κτιςτεί θ εν λόγω οικοδομι. Στθ ςυνζχεια βζβαια, θ τότε Δθμοτικι Αρχι, με επικεφαλισ τον Διμαρχο Κιντι, διορκϊνοντασ το λάκοσ τθσ, τζκθκε επικεφαλισ του αγϊνα των κατοίκων τθσ περιοχισ και αντιπαρατζκθκε δυναμικά με τουσ Νάςτουσ. Ωςτόςο, το οριςτικό χτφπθμα ενάντια ςτα ςχζδια των κλθρονόμων του Νάςτου, να οικοπεδοποιιςουν και να οικοδομιςουν ό,τι δεν είχαν προλάβει ακόμα, δόκθκε με τθ δθμοςίευςθ, τον Απρίλιο του 1980, ςτθν τοπικι εφθμερίδα «Αλικεια» από τον πρϊθν Δθμοτικό Σφμβουλο Κανάςθ Λϊλα, τθσ ιςτορικισ απόφαςθσ 4910/77 του Εφετείου Ακθνϊν, που αναφζραμε παραπάνω. Μζχρι τότε, παρόλο που είχαν περάςει τρία ςχεδόν χρόνια, θ απόφαςθ είχε κρατθκεί μυςτικι από τον κόςμο, πράγμα που ςιμαινε ότι οι κλθρονόμοι του Νάςτου είχαν τθν ευχζρεια και ξεπουλοφςαν τα οικόπεδα που είχαν καταπατιςει. Ζτςι, αφότου ζγινε γνωςτι θ απόφαςθ του Εφετείου, θ κατάςταςθ ςτο ηιτθμα αυτό ςτράφθκε ενάντια ςτουσ Νάςτουσ. Θ τότε Δθμοτικι Αρχι, αρνικθκε να χορθγιςει πιςτοποιθτικά του Διμου για μθ οφειλι φόρων ακάλυπτων χϊρων, πράγμα που ιταν απαραίτθτο για τθ ςφνταξθ ςυμβολαίων και δεν περιζλαβε τα οικόπεδα που κεωροφνταν καταπατθμζνα ςτουσ εκτιμθτικοφσ κατάλογουσ του Διμου που περιλάμβαναν τα φορολογοφμενα οικόπεδα.

133

Ραράλλθλα προχϊρθςε ςε δενδροφυτεφςεισ και πρόχειρεσ διευκετιςεισ των καταπατθμζνων χϊρων, πράγμα που είχε ωσ αποτζλεςμα τισ ςυνεχείσ διενζξεισ και μθνφςεισ από τθ μεριά των Νάςτων. Με τον ερχομό τθσ Κυβζρνθςθσ του ΡΑΣΟΚ, θ κατάςταςθ αρχίηει να ξεκακαρίηει περιςςότερο. Τον Λοφνιο του 1982 με κατεπείγον ζγγραφο του Υπουργοφ Οικονομικϊν Μ. Δρεττάκθ προσ τθ Διεφκυνςθ Δθμοςίων Κτθμάτων, ηθτείται θ «άμεςθ καταγραφι ωσ δθμοςίων κτθμάτων, όλων των μθ οικοδομθμζνων οικοπζδων τθσ περιοχισ Θλιουπόλεωσ, τα οποία καταπατοφνται υπό των κλθρονόμων Νάςτου και, εν ςυνεχεία, θ ζκδοςθ διοικθτικισ αποβολισ των ωσ άνω καταπατθτϊν». Μεςολαβεί μια περίοδοσ δφο περίπου ετϊν, όπου το ηιτθμα μπλζκει ςε κάποια γραφειοκρατικά γρανάηια και τελικά, φςτερα και από πιζςεισ τθσ Δθμοτικισ Αρχισ Κιντι, θ υπόκεςθ με τουσ καταπατθτζσ Νάςτουσ φαίνεται να κλείνει οριςτικά, με τθν απόφαςθ του Υπουργοφ Οικονομικϊν 3950/1246/ 9.9.1984), όπου αναφζρεται ότι τα ιδιοκτθςιακά δικαιϊματα των κλθρονόμων Νάςτου ζχουν εξαντλθκεί, κακόςον οι εκτάςεισ που ζχουν πωλιςει ξεπερνοφν τα 5.000 ςτρζμματα, αντί των 320 ςτρεμμάτων, που ιταν θ αρχικι ζκταςθ του «κτιματοσ Καρά».

Θ δεκαετία του '80: Θ πρϊτθ μεγάλθ καταςτροφι του δάςουσ Είναι γεγονόσ ότι παράλλθλα με τθ ραγδαία αςτικοποίθςθ τθσ πρωτεφουςασ, παρατθρείται και μια αποξζνωςθ τθσ μεγάλθσ πλειοψθφίασ των κατοίκων τθσ από το περιςταςιακό πράςινο που τθν περιβάλλει, από τα βουνά και τουσ λόφουσ τθσ Αττικισ. Τα βουνά και τα δάςθ εγκαταλείπονται ςτθν τφχθ τουσ, το τοπίο μεταβάλλεται, θ πόλθ επεκτείνεται ςυνεχϊσ και ανεξζλεγκτα. Στθν Θλιοφπολθ τα πράγματα δεν μπορεί να είναι διαφορετικά. Θ ουςιαςτικι εγκατάλειψθ και αδιαφορία για το δάςοσ του Υμθττοφ, είχε ςαν αποτζλεςμα τισ τρεισ καταςτροφικζσ πυρκαγιζσ του '81, του '82 και του '86, με τισ οποίεσ το 134

μεγαλφτερο μζροσ του δάςουσ πάνω απ' τον Ρροφιτθ Θλία εξαφανίηεται δίνοντασ τθ κζςθ του ςε ζνα γυμνό, ςελθνιακό ςχεδόν τοπίο. Κάποιεσ αποςπαςματικζσ προςπάκειεσ τθσ Δθμοτικισ Αρχισ, μερικϊν τοπικϊν φορζων ι λίγων ευαιςκθτοποιθμζνων πολιτϊν, δεν ιταν δυνατόν να φζρουν ουςιαςτικά αποτελζςματα. Το Μάιο του '89 ζνασ αρικμόσ Θλιουπολιτϊν (μερικοί από τουσ οποίουσ είχαν δραςτθριοποιθκεί παλιότερα ςτα πλαίςια του περιοδικοφ «ΑΚΑΛΥΡΤΟΣ ΧΩ΢ΟΣ»), αποφάςιςαν να κζςουν ξανά το ηιτθμα του Υμθττοφ. Αυτι τθ φορά να το κζςουν, όχι μόνο για ςυηιτθςθ, αλλά και για πράξθ. Ζτςι δθμιουργείται ςτθν Θλιοφπολθ θ «Ρρωτοβουλία Ρολιτϊν για τθν Ρροςταςία του Υμθττοφ», ςτθν οποία ςυμμετείχαν επίςθσ άτομα από τοπικοφσ φορείσ, από οικολογικζσ κινιςεισ, κακϊσ και κάτοικοι άλλων περιοχϊν τθσ Ακινασ και του Ρειραιά. Αρχικόσ και βαςικόσ ςτόχοσ τθσ «Ρρωτοβουλίασ» ιταν θ προςταςία του δάςουσ του Υμθττοφ –αυτοφ που είχε απομείνει από τισ απανωτζσ πυρκαγιζσ τθσ δεκαετίασ του '80– οργανϊνοντασ κακθμερινζσ βάρδιεσ περιφροφρθςθσ του δάςουσ. Ραράλλθλα προϊκθςε μια πλατιά καμπάνια ενθμζρωςθσ και ευαιςκθτοποίθςθσ των κατοίκων τθσ Θλιοφπολθσ και όχι μόνο. Το Νοζμβριο του '89 και τον Λανουάριο του 1990 θ «Ρρωτοβουλία Ρολιτϊν για τθν Ρροςταςία του Υμθττοφ», οργάνωςε δφο προςπάκειεσ αναδάςωςθσ των καμζνων πλαγιϊν του Υμθττοφ, ςε ςυνεργαςία με το Υπουργείο Γεωργίασ και (τθν πρϊτθ) με το Διμο Θλιοφπολθσ. Οι αναδαςϊςεισ αυτζσ κεωρικθκαν οι πιο μαηικζσ από άποψθ ςυμμετοχισ που ζγιναν τότε ςτθν περιοχι (πάνω από 500 άτομα κάκε φορά) και οι πιο αποτελεςματικζσ (φυτεφτθκαν πάνω 1.000 δζνδρα κάκε φορά).

135

΢τθν Θλιοφπολθ θ πρϊτθ «οικολογικι αυτοδικία» Με τίτλο «Ζκαναν 5 μινεσ υπομονι…» και υπότιτλο «Στθν Θλιοφπολθ θ πρϊτθ οικολογικι αυτοδικία», ςτα «Νζα» τθσ 19θσ Οκτωβρίου 1990 δθμοςιεφτθκε το ακόλουκο ρεπορτάη: «Ωσ θ πρϊτθ «οικολογικι αυτοδικία» ςτθν Ελλάδα μπορεί να χαρακτθριςτεί θ προχτεςινι ενζργεια πολιτϊν να κατεδαφίςουν παράνομο μαντρότοιχο ςτθν Θλιοφπολθ. Τα μζλθ τθσ «Ρρωτοβουλίασ πολιτϊν για τθν προςταςία του Υμθττοφ» αποφάςιςαν προχτζσ να δράςουν εναντίον των καταπατθτϊν ςτθν Θλιοφπολθ ςτισ υπϊρειεσ του Υμθττοφ για να ςταματιςει επιτζλουσ, όπωσ τόνιςαν, θ υποβάκμιςθ του δθμόςιου δαςικοφ περιβάλλοντοσ τθσ περιοχισ. «Στόχοσ τουσ» οι δεκάδεσ καταπατθτζσ μικρϊν δαςικϊν εκτάςεων που με διάφορα προςχιματα περιφράςςουν εκτάςεισ που ανικουν ςτο Δθμόςιο. Ζνασ μάλιςτα είχε περιφράξει το μονοπάτι προσ το βουνό με μαντρότοιχο. Θ ςυγκεκριμζνθ αυκαιρεςία είχε απαςχολιςει και το Δαςαρχείο Ρεντζλθσ – που είχε ενθμερωκεί εδϊ και αρκετοφσ μινεσ από μζλθ τθσ «Ρρωτοβουλίασ». Ραρ’ όλο που το δαςαρχείο είχε ειδοποιιςει τον αυκαίρετο οικιςτι από τισ 7 Μαΐου 1990 να γκρεμίςει το κτίςμα εντόσ 30 θμερϊν, ο τελευταίοσ μζχρι προχτζσ αρνιόταν και το μονοπάτι προσ το βουνό παρζμενε κλειςτό, περικυκλωμζνο από ςφρματα και τςιμεντόλικουσ. Ζτςι τα μζλθ τθσ «Ρρωτοβουλίασ» αποφάςιςαν να αξιοποιιςουν τθν Κυριακι τουσ προσ το ςυμφζρον του Υμθττοφ. Ρροχτζσ το πρωί λοιπόν, ξεκίνθςαν τθν περιιγθςθ ςτα τελευταία ςπίτια τθσ Θλιοφπολθσ για να καταγράψουν «τθν αυκαίρετθ δόμθςθ ςε όλο τθσ το μεγαλείο, τθ ςτιγμι μάλιςτα που οι κρατικζσ υπθρεςίεσ δεν παίρνουν κανζνα μζτρο» αλλά και για να δράςουν. Ζτςι ο μαντρότοιχοσ που ζκλεινε το πζραςμα κατεδαφίςτθκε από πολίτεσ, χωρίσ να ςθμειωκοφν επειςόδια, ενϊ άνδρεσ τθσ Αςτυνομίασ παρακολοφκθςαν διακριτικά τθν όλθ επιχείρθςθ όπωσ μασ είπαν μζλθ τθσ «Ρρωτοβουλίασ».

136

Αλλά ζνασ ακόμθ μεγάλοσ ςτόχοσ των ανκρϊπων που αγαποφν τον Υμθττό είναι ο αγϊνασ τουσ, όπωσ λζνε, για να μθν υλοποιθκεί θ απόφαςθ να επεκτακεί το ςχζδιο πόλεωσ εισ βάροσ του βουνοφ». Για το ίδιο κζμα, ο Φίλθσ Καϊτατηισ δθμοςίευςε ςτθν «Ελευκεροτυπία» τθσ ίδιασ θμζρασ (19/10/1990) το ρεπορτάη που ακολουκεί: «Συμβολικι (προειδοποιθτικι) ενζργεια πραγματοποίθςαν τα μζλθ τθσ «Ρρωτοβουλίασ πολιτϊν για τθν προςταςία του Υμθττοφ», γκρεμίηοντασ ζναν παράνομο μαντρότοιχο, που εμπόδιηε το ελεφκερο πζραςμα προσ το δάςοσ. Χωρίσ τθν παρουςία των δθμοτικϊν αρχϊν (που ιταν προςκεκλθμζνεσ), θ «Ρρωτοβουλία Ρολιτϊν» «ξενάγθςε» τουσ Ακθναίουσ ςτισ καταπατθμζνεσ δθμόςιεσ εκτάςεισ του Υμθττοφ, ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ. Θ «εκςτρατεία τθσ Κυριακισ» ςτόχευε ςτθν ενθμζρωςθ των πολιτϊν για τον «καυμαςτό κόςμο» των καταπατθτϊν τθσ Θλιοφπολθσ. «Γκρεμίςαμε τον τοίχο, υλοποιϊντασ τθν υπ’ αρικμ. 1770/7.5.1990 απόφαςθ του Δαςαρχείου Ρεντζλθσ, για παράνομα κτίςματα ςτο δάςοσ», είπε ο Ράνοσ Τότςικασ, μζλοσ τθσ «Ρρωτοβουλίασ Ρολιτϊν» και τόνιςε: «Θ κρατικι αδράνεια και θ ανεπάρκεια τθσ Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ δεν μποροφν να χρθςιμεφςουν ωσ άλλοκι για τθ δικι μασ πακθτικότθτα. Οι πολίτεσ πρζπει να πάρουν τθν κατάςταςθ ςτα χζρια τουσ και να υπεραςπίςουν τον δθμόςιο δαςικό χϊρο. Ρρζπει να υλοποιιςουμε τισ αποφάςεισ και τουσ νόμουσ, τισ επιταγζσ του Συντάγματοσ, θ τιρθςθ του οποίου επαφίεται ςτον πατριωτιςμό μασ». Ο κακοριςμόσ ηωνϊν προςταςίασ του Υμθττοφ με το Ρ.Δ. 544Δ’/1978, επιςθμαίνει ο Ράνοσ Τότςικασ, ςυνζβαλε ςε ςθμαντικό βακμό ζωσ ςιμερα, ςτο να περιοριςτοφν οι οικιςτικζσ επεκτάςεισ και να διατθρθκεί θ φυςιογνωμία και ο δαςικόσ χαρακτιρασ του βουνοφ. Τα τελευταία ωςτόςο χρόνια, πολλοί διμοι, μεταξφ των οποίων και ο Διμοσ Θλιοφπολθσ αςκοφν πιζςεισ προσ τθν κατεφκυνςθ του περιοριςμοφ των ορίων τθσ Β’ Ηϊνθσ του Υμθττοφ και τθσ οικοπεδοποίθςθσ τμθμάτων του βουνοφ, με ςτόχο τθν επίλυςθ, όπωσ ιςχυρίηονται, «οξυμζνων κοινωνικϊν προβλθμάτων».

137

Θ «Ρρωτοβουλία Ρολιτϊν» επιςθμαίνει ότι με τον τρόπο αυτό επιβραβεφεται θ αυκαιρεςία κάποιων, που ζχτιηαν ςτο δάςοσ. Καλεί όςουσ πολίτεσ ενδιαφζρονται να ςϊςουν το «πολφτιμο κοινωνικό αγακό» να δραςτθριοποιθκοφν, γιατί όπωσ δείχνουν τα πράγματα, «το κράτοσ αδιαφορεί πλιρωσ».

Νεότερα ςχζδια «αξιοποίθςθσ» του Τμθττοφ Μετά από μια περίοδο «αδράνειασ», το ηιτθμα «αξιοποίθςθσ» του Υμθττοφ, τζκθκε ξανά ςτα τζλθ τθσ δεκαετίασ του '80. Το Σεπτζμβριο του 1989, το Δθμοτικό Συμβοφλιο Θλιοφπολθσ, ειςθγείται τθν «ολοκλθρωμζνθ ανάπτυξθ» τθσ Β' Ηϊνθσ του Υμθττοφ. Θ ειςιγθςθ του τότε Αντιδθμάρχου Κυριάκου Κανελλόπουλου, μιλοφςε ςυγκεκριμζνα για εγκαταςτάςεισ «παιδικϊν χαρϊν, Νθπιαγωγείων, Ραιδικϊν Στακμϊν, Σχολικϊν Κτιρίων, Ακλθτικϊν Εγκαταςτάςεων, Χϊρων Ρεριπάτου με κακιςτικά, Αναψυκτιρια, κλπ» και ανζφερε ότι είχαν εξαςφαλιςτεί ιδθ πάνω από 100.000.000 δρχ, για ζργα προςταςίασ και αξιοποίθςθσ του δάςουσ του Υμθττοφ. Είναι χαρακτθριςτικό ότι ενϊ θ ειςιγθςθ μιλοφςε για φπαρξθ «ολοκλθρωμζνθσ μελζτθσ» τθσ Τεχνικισ Υπθρεςίασ του Διμου, εκτόσ από κάποιο ςκαρίφθμα και μια τεχνικι ζκκεςθ 2 ςελίδων, δεν υπιρχε καμιά «ολοκλθρωμζνθ μελζτθ». Στθν απόπειρα τθσ τότε Δθμοτικισ Αρχισ για εγκαταςτάςεισ ςτθ Β’ Ηϊνθ, αντζδραςε θ «Ρρωτοβουλία Ρολιτϊν για τθν Ρροςταςία του Υμθττοφ» με μια «ανοιχτι επιςτολι» προσ το Διμαρχο και το Δθμοτικό Συμβοφλιο Θλιοφπολθσ. Με αυτιν τθν «ανοιχτι επιςτολι» ηθτοφςε να μθν παρκεί καμιά οριςτικι απόφαςθ από το Δθμοτικό Συμβοφλιο για τθν «αξιοποίθςθ» του Υμθττοφ και να διοργανωκεί μια ειδικι ςφςκεψθ ι Θμερίδα, που να παρουςιαςτεί δθμόςια θ «ολοκλθρωμζνθ μελζτθ» τθσ Τεχνικισ Υπθρεςίασ του Διμου και να εκτεκοφν αναλυτικά όλεσ οι απόψεισ και οι προτάςεισ που μποροφςαν να υπάρχουν γφρω από τθν αναγκαιότθτα τθσ καταςκευισ κοινωφελϊν εγκαταςτάςεων ςτθ Β’ ηϊνθ του Υμθττοφ. Φςτερα απ’ αυτζσ τισ εξελίξεισ, το ηιτθμα πάγωςε.

138

Διαδθμοτικόσ ςυντονιςμόσ πολιτϊν για τθν διάςωςθ του Τμθττοφ Τθν άνοιξθ του 1990 πραγματοποιικθκε με μεγάλθ επιτυχία ςτθν Θλιοφπολθ θ «1θ Συνάντθςθ για τθν προςταςία του Υμθττοφ», ςτθν οποία ζλαβε μζροσ μεγάλοσ αρικμόσ περιβαλλοντικϊν φορζων και κινιςεων πολιτϊν από αρκετοφσ Διμουσ που περιβάλλουν τον Υμθττό. Τα επόμενα χρόνια ακολοφκθςαν αντίςτοιχεσ Συναντιςεισ ςε άλλουσ Διμουσ (Χολαργόσ-1990, Γλυκά Νερά-1991, Βφρωνασ/Καρζασ-1993, Άνω Γλυφάδα-1997, Αγ. Ραραςκευι-1998, Καιςαριανι-2007, Αργυροφπολθ-2011), όπου ςυηθτικθκαν αναλυτικά τα οξυμζνα προβλιματα που υπάρχουν ςτον Υμθττό και αναλιφκθκαν κοινζσ δράςεισ (Συνεντεφξεισ Τφπου, ανακοινϊςεισ, κινθτοποιιςεισ και διαδθλϊςεισ, παραςτάςεισ ςτο ΥΡΕΧΩΔΕ και ςτον Οργανιςμό ΢υκμιςτικοφ Σχεδίου Ακινασ, Ρροςφυγζσ ςτο Συμβοφλιο τθσ Επικρατείασ κλπ), με αρκετά ςθμαντικά αποτελζςματα. Ωςτόςο, παρά τθν εμπλοκι των Διμων τθσ περιοχισ ςτθν πυροπροςταςία του Υμθττοφ, παρά τθν δθμιουργία εκελοντικϊν ομάδων δαςοπροςταςίασ ανά Διμο, παρά τισ γενναίεσ χρθματοδοτιςεισ και τθν εναςχόλθςθ του Συνδζςμου Ρροςταςίασ και Ανάπτυξθσ Υμθττοφ (Σ.Ρ.Α.Υ.) με το ηιτθμα αυτό, δεν απεφεφχκθςαν τελικά οι καταςτρεπτικζσ πυρκαγιζσ ςε εκτεταμζνεσ περιοχζσ του βουνοφ. Ειδικότερα ςτθν Θλιοφπολθ, κατά τθν δεκαετία του ’90, δυο μεγάλεσ πυρκαγιζσ (1995 και 1998), κατζςτρεψαν το δάςοσ που είχε απομείνει αλλά και αυτό που είχε αρχίςει να αναγεννιζται μετά τισ καταςτροφικζσ πυρκαγιζσ τθσ δεκαετίασ του ’80.

Σροποποίθςθ του Π.Δ. προςταςίασ του Τμθττοφ Φςτερα από πολυετείσ διαδικαςίεσ, τροποποιικθκε τελικά το 2011 το ιςχφον από το 1978 Ρροεδρικό Διάταγμα για τθν προςταςία του Υμθττοφ, το οποίο απαγόρευε μεν τθν χριςθ κατοικίασ ςτα όρια του βουνοφ, ζδινε όμωσ τθν δυνατότθτα να ανεγερκοφν κτιριακά ςυγκροτιματα «κοινωφελϊν εγκαταςτάςεων» (εκπαιδευτικϊν, πολιτιςτικϊν, ακλθτικϊν, υγείασ, πρόνοιασ κλπ) ςτθν 139

Β’ Ηϊνθ προςταςίασ, που αποτελεί επζκταςθ των εγκεκριμζνων ςχεδίων των διμων. Με το νζο Ρ.Δ. (ΦΕΚ 187 Δ’/16.7.2011), επεκτείνεται ςθμαντικά θ Α’ Ηϊνθ απόλυτθσ προςταςίασ του βουνοφ και περιορίηεται θ Β’ Ηϊνθ ςε ειδικζσ περιοχζσ. Πςον αφορά τθν Θλιοφπολθ, θ Β’ Ηϊνθ παραμζνει ςτθν περιοχι του Κζντρου Υψθλισ Τάςθσ (Κ.Υ.Τ.), ενϊ καταργείται από τθν περιοχι του τζρματοσ τθσ οδοφ Νεφτωνοσ. Με αυτό τον τρόπο, θ διεκδικοφμενθ και διακατεχόμενθ εν μζρει αυτι περιοχι, δεν μπορεί πλζον να αποκτιςει καμία χριςθ πζραν τθσ δαςικισ, χάνει κάκε εμπορικι αξία, αποτρζποντασ περαιτζρω αυκαίρετεσ ενζργειεσ και δικαιϊνοντασ όλουσ όςουσ αγωνίςτθκαν τα τελευταία 20 χρόνια να αποτρζψουν τθν οικοδόμθςι τθσ, ςε αντίκεςθ με τθν ςθμερινι Δθμοτικι Αρχι θ οποία ζςπευςε να ςυμπαραταχκεί με τα αιτιματα των διεκδικθτϊν τθσ δθμόςιασ και δαςικισ αυτισ περιοχισ. ΢χετικά με τουσ αυτοκινθτόδρομουσ ςτον Τμθττό (Αποςπάςματα από ανακοίνωςθ τθσ «Ρρωτοβουλίασ Ρολιτϊν για τθν Ρροςταςία του Υμθττοφ»)

Ο υφιςτάμενοσ οδικόσ άξονασ Λεωφ. Κατεχάκθ-Καρζα-Λεωφ. Αλίμου, αποτελεί ςιμερα τθν «Ρεριφερειακι Λεωφόρο» ςφνδεςθσ των βορειοανατολικϊν με τισ νοτιοανατολικζσ περιοχζσ του λεκανοπεδίου και ςυνδζεται με τθν Αττικι Οδό ςτο φψοσ τθσ Καιςαριανισ. Τμιμα αυτοφ του οδικοφ άξονα διζρχεται από τον αςτικό ιςτό των Διμων Βφρωνα (Καρζασ), Θλιοφπολθσ και Αργυροφπολθσ. Θ προγραμματιςμζνθ επζκταςθ τθσ Δυτικισ Ρεριφερειακισ Λεωφόρου ςτον Υμθττό προσ τα νότια, ςτον δαςικό χϊρο πάνω από τθν Καιςαριανι, τον Βφρωνα (Καρζα), τθν Θλιοφπολθ και τθν Αργυροφπολθ, εμφανίηεται ωσ ζνα ζργο «περιβαλλοντικό», αναγκαίο και αναπόφευκτο, το οποίο κα αντιμετωπίςει τα υφιςτάμενα ςιμερα προβλιματα μετακίνθςθσ ςτισ αςτικζσ περιοχζσ όπου υπάρχει διερχόμενθ υπερτοπικι κυκλοφορία. Ακόμθ, θ νζα Ρεριφερειακι Λεωφόροσ εκτιμάται ότι κα εξαςφαλίςει μεγάλθ ταχφτθτα κυκλοφορίασ, ενϊ προβλζπεται θ ςφνδεςθ τθσ με ζνα νζο οδικό άξονα, ο οποίοσ, μζςω ςιραγγασ 140

κα τζμνει κάκετα τον Υμθττό και κα καταλιγει επιφανειακά μζχρι το Kορωπί και το νζο αεροδρόμιο ςτα Σπάτα. Είναι προφανζσ ότι όλοι αυτοί οι προβλεπόμενοι αυτοκινθτόδρομοι κα προκαλζςουν ςοβαρζσ επιπτϊςεισ ςτον δαςικό χϊρο του Υμθττοφ, ακόμθ και όταν υπογειοποιθκοφν κάποια μικρότερα ι μεγαλφτερα τμιματα τουσ. Διότι, για τθν καταςκευι και τθν λειτουργία τουσ απαιτοφνται εκτεταμζνεσ εκχερςϊςεισ δαςικισ βλάςτθςθσ, τοιχεία αντιςτιριξθσ, γζφυρεσ, υπζργειοι ανιςόπεδοι κόμβοι ςφνδεςθσ με τα τοπικά οδικά δίκτυα των Διμων που περιβάλλουν τον Υμθττό κλπ. Επίςθσ απαιτοφνται υπζργειοι ςτακμοί διοδίων, δεδομζνου ότι προβλζπεται οι νζοι αυτοκινθτόδρομοι να καταςκευαςτοφν με τθ μζκοδο Σ.Δ.Λ.Τ. (Συμπράξεων Δθμοςίου και Λδιωτικοφ Τομζα), που ςθμαίνει ότι όςοι κινοφνται ς’ αυτοφσ κα πλθρϊνουν νζα διόδια. Αξίηει να επιςθμανκεί ότι ο Υμθττόσ είναι ζνα βουνό με ιδιαίτερθ αρχαιολογικι και μνθμειακι αξία που ςυνδζεται με τθν ιςτορία τθσ Ακινασ, κακϊσ και ότι οι νζοι αυτοκινθτόδρομοι ςτον Υμθττό κα διζρχονται από περιοχζσ που ζχουν ενταχκεί ςτο Δίκτυο NATURA 2000, λόγω τθσ ιδιαίτερθσ αξίασ του όςον αφορά τθν ορνικοπανίδα και τθν χλωρίδα του βουνοφ. Ρρζπει να γίνει κατανοθτό ότι θ προγραμματιηόμενθ επζκταςθ τθσ Δυτικισ Ρεριφερειακισ Λεωφόρου ςτον Υμθττό πάνω από τθν Θλιοφπολθ δεν ςυνεπάγεται τθν κατάργθςθ τθσ λειτουργίασ του ςθμερινοφ οδικοφ άξονα Λεωφ. Κατεχάκθ-Καρζα-Λεωφ. Αλίμου, όπωσ ιςχυρίηονται ι φαντάηονται κάποιοι. Απλϊσ κα υπάρξει μια πρόςκαιρθ ανακοφφιςθ ςε επιβαρθμζνεσ ςιμερα περιοχζσ (ςτθν Θλιοφπολθ και ςτθν Αργυροφπολθ), θ οποία πολφ ςφντομα κα εξουδετερωκεί από τθν κυκλοφορία χιλιάδων νζων Λ.Χ. αυτοκινιτων ςτθν Αττικι. Ακόμθ, φαίνεται ότι θ δθμιουργία ενόσ νζου πολεοδομικοφ ςυγκροτιματοσ ςτον χϊρο του πρϊθν αεροδρομίου Ελλθνικοφ και ςτθν παραλία του Σαρωνικοφ, όπωσ ςχεδιάηονταν από τισ προθγοφμενεσ αλλά και τθν ςθμερινι κυβζρνθςθ, αποτελεί ζναν κακοριςτικό παράγοντα για τθν καταςκευι ενόσ νζου αυτοκινθτόδρομου ςτον Υμθττό.

141

Με βάςθ όλα όςα αναφζρονται παραπάνω, πιςτεφουμε ότι πρζπει να αποτραπεί θ καταςκευι νζων αυτοκινθτόδρομων ςτον Υμθττό και να προωκθκεί θ διαφορετικι διαχείριςθ του υφιςτάμενου οδικοφ δικτφου τθσ περιοχισ, θ ενίςχυςθ των δθμόςιων μεταφορικϊν μζςων και κυρίωσ των μζςων ςτακερισ τροχιάσ, θ δθμιουργία εκτεταμζνου δικτφου λεωφοειολωρίδων και ποδθλατόδρομων, θ απελευκζρωςθ των δρόμων και των πεηοδρομίων από παράνομα ςτακμευμζνα Λ.Χ. αυτοκίνθτα. Δθλαδι αυτό που ζχει προτεραιότθτα, είναι θ διαμόρφωςθ μιασ διαφορετικισ πολιτικισ από τθν ςθμερινι για τισ μετακινιςεισ ςτθν πρωτεφουςα, θ οποία κα προςτατεφει το περιβάλλον και κα ςζβεται τθν ιςτορικι κλθρονομιά, μιασ πολιτικισ θ οποία δεν κα παραχωρεί τουσ δθμόςιουσ δρόμουσ ςε ιδιϊτεσ για εκμετάλλευςθ, μιασ πολιτικισ που δεν κα πριμοδοτεί τθν χριςθ του Λ.Χ. αλλά τα δθμόςια μεταφορικά μζςα. Για τθν αντιμετϊπιςθ των άμεςων και οξυμζνων προβλθμάτων που προζρχονται από τθν διερχόμενθ υπερτοπικι κυκλοφορία Λ.Χ. οχθμάτων ςτουσ Διμουσ Καιςαριανισ, Βφρωνα, Θλιοφπολθσ και Αργυροφπολθσ, αντί μιασ νζασ Δυτικισ Ρεριφερειακισ Λεωφόρου ςτον Υμθττό, που κα αποτελεί επζκταςθ τθσ υφιςτάμενθσ Αττικισ Οδοφ, προτείνεται από τθν «Ρρωτοβουλία Ρολιτϊν για τθν προςταςία του Υμθττοφ»: 

Θ υπόγεια ςφνδεςθ τθσ απόλθξθσ τθσ υφιςτάμενθσ Αττικισ Οδοφ με το κζντρο τθσ Ακινασ (περιοχι Μιχαλακοποφλου-Χίλτον και όχι με τθν Λεωφ. Οφλαφ Ράλμε, όπωσ προβλζπεται), ϊςτε να αποτραπεί θ ςθμερινι υπερτοπικι κυκλοφορία οχθμάτων από τθν Λεωφόρο Εκνικισ Αντίςταςθσ τθσ Καιςαριανισ.



Θ υπόγεια ςφνδεςθ του υφιςτάμενου οδικοφ άξονα Κατεχάκθ –Καρζα με τθν Λεωφόρο Βουλιαγμζνθσ όπωσ προβλζπεται και από το ιςχφον ΢υκμιςτικό Σχζδιο Ακινασ (ενδιάμεςοσ δακτφλιοσ) κακϊσ και από το ιςχφον Γενικό Ρολεοδομικό Σχζδιο Θλιοφπολθσ.



Θ αναβάκμιςθ του ρόλου και τθσ λειτουργίασ τθσ Λεωφόρου Βουλιαγμζνθσ, μετά τθν ςυμβολι τθσ με το ρζμα τθσ Ρικροδάφνθσ, ωσ άξονα υπερτοπικισ

142

κυκλοφορίασ, λαμβάνοντασ υπ’ όψιν και τισ προβλζψεισ των κυκλοφοριακϊν φόρτων μετά τθν επικείμενθ επζκταςθ του Μετρό μζχρι τον χϊρο του πρϊθν αεροδρομίου Ελλθνικοφ. 

Θ ακφρωςθ τθσ λειτουργίασ ωσ υπερτοπικοφ, του ςθμερινοφ οδικοφ άξονα Καρζα-Λεωφ. Αλίμου, που διζρχεται μζςα από τθν Θλιοφπολθ και τθν Αργυροφπολθ, με κατεφκυνςθ τθν κάλυψθ μόνο τοπικϊν αναγκϊν.



Θ δθμιουργία μιασ νζασ λεωφορειακισ γραμμισ-εξπρζσ από τθν Γλυφάδα μζχρι τθν Λεωφόρο Μεςογείων (Μετρό Κατεχάκθ), μζςω μιασ ειδικισ λεωφορειολωρίδασ, με μια ςτάςθ ςε κάκε ενδιάμεςο Διμο και ςφνδεςθ με τοπικζσ δθμοτικζσ λεωφορειακζσ γραμμζσ.

Ακόμθ, ζχει προτακεί και θ μελλοντικι επζκταςθ του προαςτιακοφ ςιδθρόδρομου από το αεροδρόμιο των Σπάτων μζχρι το πρϊθν αεροδρόμιο Ελλθνικοφ. Γφρω από το ηιτθμα των νζων αυτοκινθτόδρομων ςτον Υμθττό, αναπτφχκθκε τα τελευταία χρόνια ζνα ςθμαντικό κίνθμα από τοπικοφσ φορείσ και πολίτεσ που αντιςτάκθκαν με διάφορουσ τρόπουσ (ςυγκεντρϊςεισ, διαδθλϊςεισ, πορείεσ ςτο βουνό, Συνεντεφξεισ, Ρροςφυγζσ ςτο Συμβοφλιο τθσ Επικρατείασ), ςτα ςχζδια που προωκικθκαν από τισ εκάςτοτε κυβερνιςεισ και από κάποιεσ δθμοτικζσ αρχζσ, μεταξφ των οποίων και οι δθμοτικζσ αρχζσ Θλιοφπολθσ. Οι παραπάνω, προτάςεισ, ζχουν γίνει αποδεκτζσ από φορείσ και πολίτεσ που ςυμμετζχουν ςτθν «Διαδθμοτικι Επιτροπι για τθν διάςωςθ του Υμθττοφ» και αποτελοφν μια πρϊτθ βάςθ ςυηιτθςθσ, ϊςτε να οριςτικοποιθκοφν οι τελικζσ κζςεισ τουσ.

΢χετικά με το Κζντρο Τπερ-υψθλισ Σάςθσ (Κ.Τ.Σ.) ςτον Τμθττό Το Νοζμβριο του 2002, κάτοικοι τθσ Θλιοφπολθσ και τθσ Αργυροφπολθσ, ςυςπειρωμζνοι γφρω από τθ «Διαδθμοτικι Επιτροπι Αγϊνα», αυτo-οργάνωςαν τισ κινθτοποιιςεισ τουσ και προχϊρθςαν ςτθν κατάλθψθ του χϊρου που βρίςκεται μπροςτά από τθν είςοδο των εγκαταςτάςεων τθσ ΔΕΘ, διακόπτοντασ 143

τισ εργαςίεσ που είχαν ξεκινιςει τθν άνοιξθ τθσ ίδιασ χρονιάσ για τθν καταςκευι Κ.Υ.Τ. 400/150kV και 150/20kV . Με τθν ςυνεργαςία, ςτθ ςυνζχεια, των δθμοτικϊν αρχϊν ΘλιοφπολθσΑργυροφπολθσ και πολλϊν τοπικϊν κοινωνικϊν και πολιτικϊν φορζων, οι κάτοικοι τθσ περιοχισ προχϊρθςαν ςε πολφμορφεσ κινθτοποιιςεισ (Συνελεφςεισ, ςυγκεντρϊςεισ διαμαρτυρίασ, πορείεσ, δεντροφυτεφςεισ), τόςο ςτον χϊρο των παράνομων εγκαταςτάςεων τθσ ΔΕΘ, όςο και ςτο κζντρο τθσ Ακινασ (ζξω από τθ Βουλι, το ΥΡΕΧΩΔΕ, το ΣτΕ κ.ά.). Ραράλλθλα, αναπτφχκθκε ζνα ευρφτατο μζτωπο αλλθλεγγφθσ και ο αγϊνασ των κατοίκων τθσ Θλιοφπολθσ-Αργυροφπολθσ ζγινε ευρφτερα γνωςτόσ. Τουσ επόμενουσ 6 μινεσ, με ευκφνθ τθσ «Διαδθμοτικισ Επιτροπισ Αγϊνα» ςυνεχίςτθκε θ κατάλθψθ του χϊρου μπροςτά από τθν είςοδο των εγκαταςτάςεων τθσ ΔΕΘ, αποτρζποντασ τθν υπονόμευςθ των κινθτοποιιςεων από κάκε φορζα τοπικισ ι κεντρικισ εξουςίασ και τθν διαςτρζβλωςθ του από κάποια Μζςα Μαηικισ Ενθμζρωςθσ. Ωσ αποτζλεςμα τθσ αδιάλλακτθσ ςτάςθσ των κατοίκων τθσ περιοχισ , θ τότε κυβζρνθςθ Σθμίτθ αναγκάςτθκε να υποχωριςει και να ανακοινϊςει τθ ματαίωςθ τθσ καταςκευισ τθσ πτζρυγασ του Κ.Υ.Τ. των 400/150kV το οποίο, μζχρι τότε ιςχυρίηονταν ότι ιταν εντελϊσ απαραίτθτο για τθν διεξαγωγι των Ολυμπιακϊν Αγϊνων. Τον Μάιο του 2003 θ εξουςία περνά ςτθν αντεπίκεςθ. Λςχυρζσ αςτυνομικζσ δυνάμεισ (ΜΑΤ κλπ), ειςζβαλλαν ςτθ περιοχι και ανακατζλαβαν το χϊρο τθσ ειςόδου των εγκαταςτάςεων τθσ ΔΕΘ, για να δϊςουν τθ δυνατότθτα ςτουσ εργολάβουσ να προχωριςουν οι εργαςίεσ που είχαν διακοπεί από τθν παρζμβαςθ των κατοίκων και να καταςκευαςτεί τελικά, αυκαίρετα, θ πτζρυγα του Κ.Υ.Τ. των 150/20kV. Οι κάτοικοι, αντιδρϊντασ ςτθν κρατικι αυκαιρεςία, ςυγκροφςτθκαν το επόμενο διάςτθμα επανειλθμμζνα με τουσ μθχανιςμοφσ καταςτολισ των αγϊνων τουσ χωρίσ ωςτόςο να καταφζρουν να αποτρζψουν τθν ςυνζχιςθ των παράνομων εργαςιϊν. Ραρά τθ ςκεναρι αντίςταςι των κατοίκων, θ κάμψθ των αγωνιςτικϊν κινθτοποιιςεων, ιταν αναπόφευκτθ.

144

Οι αποφάςεισ του ΣτΕ και ο ςχεδιαςμόσ τθσ ΔΕΣΜΘΕ Οι κινθτοποιιςεισ των κατοίκων επανζρχονται ςτο προςκινιο το 2005.Το Συμβοφλιο τθσ Επικρατείασ, αν και κακυςτερθμζνα, (δθλαδι μετά τθν ολοκλιρωςθ από τθν ΔΕΘ των παράνομων εγκαταςτάςεων του Κ.Υ.Τ. 150/20kV και μετά τθν διεξαγωγι των Ολυμπιακϊν Αγϊνων), δικαιϊνει τουσ αγϊνεσ των κατοίκων τθσ περιοχισ: 

Με τθν απόφαςθ 1672/2005 του ΣτΕ, ακυρϊκθκε θ Κ.Υ.Α. 88547/26.11.2002 με τθν οποία είχαν εγκρικεί οι Ρεριβαλλοντικοί Προι για το ζργο επζκταςθσ του Κζντρου Υπζρ-υψθλισ Τάςθσ (Κ.Υ.Τ.) 400/150kV ςτθ Β’ Ηϊνθ Ρροςταςίασ του Υμθττοφ ςτα όρια των Διμων Θλιοφπολθσ-Αργυροφπολθσ.



Με τθν απόφαςθ 1678/2005 του ΣτΕ ακυρϊκθκε θ απόφαςθ 8800/27.2.2002 του ΥΡΕΧΩΔΕ, με τθν οποία κακορίςτθκαν όροι και περιοριςμοί δόμθςθσ για το προαναφερόμενο Κ.Υ.Τ.



Με τθν απόφαςθ 1676/2005, ακυρϊκθκε θ Κ.Υ.Α. 130575/28.1.2003 με τθν οποία εγκρίκθκαν οι περιβαλλοντικοί όροι για το ζργο τθσ καταςκευισ τθσ Γραμμισ Μεταφοράσ Θλεκτρικισ Ενζργειασ 400/150kV από το Λαφριο ςτθν Αργυροφπολθ.

Οι λόγοι για τουσ οποίουσ το ΣτΕ ακφρωςε τισ προαναφερόμενεσ υπουργικζσ αποφάςεισ, ςυνοψίηονται ςτο ότι «το Κ.Υ.Τ. επετράπθ να καταςκευαςτεί εντόσ τθσ Β’ Ηϊνθσ Ρροςταςίασ του Υμθττοφ, με ςυνζπεια τθν κατά παράβαςθ των διατάξεων του άρκρου 24 του Συντάγματοσ υποβάκμιςθ του περιβάλλοντοσ και τθν επιδείνωςθ τθσ κατάςταςθσ αυτοφ» και ότι «θ εγκατάςταςθ του Κ.Υ.Τ. εντόσ τθσ Β’ Ηϊνθσ του Υμθττοφ κρίκθκε ωσ αςυμβίβαςτθ με τθν προςταςία τθσ οικολογικισ ιςορροπίασ του βουνοφ». Θ ΔΕΘ μζχρι ςιμερα, όχι μόνο δεν ζχει ςυμμορφωκεί με τισ προαναφερόμενεσ αποφάςεισ του ΣτΕ, αλλά κεωρεί επιτακτικι ανάγκθ τθν καταςκευι του Κζντρου Υπζρ-υψθλισ Τάςθσ ςτον ςυγκεκριμζνο χϊρο. Ππωσ αναφζρει θ μελζτθ ανάπτυξθσ ςυςτιματοσ μεταφοράσ 2006-2010 που εκπονικθκε από τον Διαχειριςτι Ελλθνικοφ Συςτιματοσ Μεταφοράσ Θλεκτρικισ Ενζργειασ (ΔΕΣΜΘΕ): «το Κ.Υ.Τ. Αργυροφπολθσ είναι το κριςιμότερο ζργο για τθν αςφάλεια τροφοδότθςθσ του Νότιου Συςτιματοσ και κυρίωσ του Λεκανοπεδίου Αττικισ.

145

*…+ Θ καταςκευι του Κ.Υ.Τ. Αργυροφπολθσ αποτελεί ςτρατθγικό ςτόχο για ολόκλθρο το Νότιο Σφςτθμα από πλευράσ ευςτάκειασ τάςεων, αλλά και ειδικότερα για τθν περιοχι Αττικισ. Θ εξεφρεςθ άλλου χϊρου για τθν ανάπτυξθ Κ.Υ.Τ. ςτθ ΝΑ Αττικι είναι εξαιρετικά δφςκολθ, αλλά ζςτω και αν αυτό επιτευχκεί, κα είναι εξαιρετικά αμφίβολθ ζωσ αδφνατθ θ εξαςφάλιςθ νζων οδεφςεων Γραμμϊν Μεταφοράσ για τθ ςφνδεςι του. Για το λόγο αυτό ο ΔΕΣΜΘΕ κεωρεί ότι κα πρζπει να καταβλθκεί κάκε προςπάκεια για τθν ταχφτατθ υλοποίθςι του ζργου. Ζχει υιοκετθκεί θ καταςκευι τθσ πλευράσ 400kV με τεχνολογία GIS (κλειςτοφ τφπου) που κα μειϊςει δραςτικά τθν αιςκθτικι όχλθςθ».

Σχζδιο Γενικισ Διάταξθσ των εγκαταςτάςεων τθσ ΔΕΘ ςτα όρια των Διμων Θλιοφπολθσ-Αργυροφπολθσ, όπου το 2002-‘03 καταςκευάςτθκε παράνομα και με τθν παρουςία ιςχυρϊν αςτυνομικϊν δυνάμεων (ΜΑΤ), Κζντρο Υψθλισ Τάςθσ (Κ.Υ.Τ.)

150/20kV ενϊ απετράπθ, φςτερα από τισ κινθτοποιιςεισ των κατοίκων θ καταςκευι Κζντρου Υπζρ-υψθλισ Τάςθσ 400/150kV. 146

Κεφάλαιο Δ’: Κατοχφρωςθ τθσ δθμόςιασ περιουςίασ

Θ Εταιρεία «Δρανδάκθσ–Πάγκαλοσ και ΢ία» ξανά ςτο προςκινιο Ππωσ ιδθ ζχει αναφερκεί ςτο Μζροσ Ρρϊτο αυτοφ του βιβλίου, θ Εταιρεία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σια» και ο Αλζξιοσ Νάςτοσ με τθν 956/1929 Σφμβαςθ, παραχϊρθςαν οικόπεδα ςυνολικισ ζκταςθσ 197.443,35 τ.τ. πιχεων ελεφκερα ρυμοτομίασ ςτο «Ειδικό Ταμείο Εφαρμογισ Σχεδίου Συνοικιςμοφ Θλιουπόλεωσ». Στθ ςυνζχεια το «Ταμείο» ςυγχωνεφτθκε με τθν νεοςφςτατθ Κοινότθτα τθσ Θλιοφπολθσ. Κατά τθ διάρκεια τθσ Γερμανικισ κατοχισ, θ Εταιρεία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία» προβάλλει ξανά ωσ ιδιοκτιτθσ τθσ ζκταςθσ που είχε παραχωριςει ςτο «Ταμείο» και κατζλθξε ςτθν Κοινότθτα. Μετά τθν χουντικι επταετία, παρόλο που με τθν 623/16.5.1958 Γνωμοδότθςθ του Νομικοφ Συμβουλίου του Κράτουσ κρίκθκε ότι με τθν μεταγραφι τθσ 956/1929 Σφμβαςθσ, θ Κοινότθτα κατζςτθ κυρία των οικοπζδων, εμφανίηονται ωσ νόμιμοι εκπρόςωποι τθσ υπό εκκακάριςθ εταιρείασ «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία Ο.Ε» οι Λογαράσ Σπυρίδων, Θλίασ Κιουςόπουλοσ και Ηωι Μπανάβα, οι οποίοι πωλοφν μεταξφ 1974 και 1994 ςτον Νικόλαο Αναγνωςτόπουλο 8 ςτρζμματα. Θ προαναφερόμενθ ζκταςθ βρίςκεται ςτα όρια τθσ Β’ Ηϊνθσ προςταςίασ του Υμθττοφ, όπου δεν επιτρζπεται θ ανζγερςθ κατοικιϊν παρά μόνο θ ανζγερςθ κοινωφελϊν εγκαταςτάςεων (Ρ.Δ.-ΦΕΚ 544 Δ’/1978) και με απόφαςθ του 1978 του Υπουργοφ Δθμοςίων Ζργων είχε εγκρικεί θ επζκταςθ του ΢υμοτομικοφ Σχεδίου Θλιουπόλεωσ για ανζγερςθ Σχολείου ενϊ το 1979 είχαν κακοριςτεί όροι δόμθςθσ. Το 1981 με τον Κτθματολογικό Ρίνακα και τον Κτθματολογικό Χάρτθ του Υπουργείου Γεωργίασ θ ζκταςθ αυτι χαρακτθρίηεται ωσ δθμόςια και δαςικι και ζνα τμιμα τθσ μεταβιβάηεται ςτθν ΔΕΘ. Το 1988 τροποποιείται το ρυμοτομικό ςχζδιο και αποχαρακτθρίηεται μζροσ τθσ ζκταςθσ από χϊροσ ςχολείου. Το 1990, επί υπουργοφ Στζφανου Μάνου, με το Ρ.Δ./6.9.90 147

χαρακτθρίηεται ο χϊροσ οικοδομιςιμοσ. Από το 1991 μζχρι το 1997 θ Νομαρχία Ακθνϊν με διάφορεσ αποφάςεισ διαγράφει αυτόν τον χϊρο από Δθμόςιο Κτιμα, τον αποχαρακτθρίηει για χριςθ δθμόςιου ςχολείου και τον εντάςςει ςτισ εκτόσ ςχεδίου περιοχζσ. Κακυςτερθμζνα ο Διμοσ Θλιοφπολθσ το 1998 αςκεί μθνυτιρια αναφορά προσ τον Ειςαγγελζα του Αρείου Ράγου όπου χαρακτθρίηει απάτθ ιδιαιτζρωσ μεγάλθσ αξίασ τισ μεταβιβάςεισ των αγροτεμαχίων από τθν Εταιρία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία Ο.Ε.» προσ τον Νικόλαο Αναγνωςτόπουλο. Ωςτόςο το 2000 το Συμβοφλιο Εφετϊν εκδίδει Βοφλευμα με το οποίο κρίνει ότι δεν διαπράχκθκε το ζγκλθμα τθσ απάτθσ κατά του δθμοςίου με τισ ανωτζρω αγοραπωλθςίεσ. Από το 2000 μζχρι το 2003 ο Νικόλαοσ Αναγνωςτόπουλοσ ηθτάει από τον Διμο Θλιοφπολθσ το Τ.Α.Ρ. και ο Διμοσ το αρνείται. Το 2000 ο Διμοσ Θλιοφπολθσ προςφεφγει ςτο Συμβοφλιο τθσ Επικρατείασ κατά των αποφάςεων τθσ Νομαρχίασ και του Ρ.Δ. του 1990. Το 2003 με απόφαςι του το ΣτΕ απορρίπτει τθν προςφυγι του Διμου Θλιοφπολθσ ωσ εκπρόκεςμθ, γιατί υποβλικθκε μετά από μια δεκαετία περίπου (!). Το 2001 θ Κτθματικι Υπθρεςία Ακθνϊν απαντϊντασ ςε αίτθμα του Διμου Θλιοφπολθσ αρνείται τθν άςκθςθ αγωγισ κατά Αναγνωςτόπουλου με το αιτιολογικό ότι βρίςκονται ςε εξζλιξθ αντίςτοιχεσ αγωγζσ των κλθρονόμων Νάςτου που περιλαμβάνουν και τθν ςχετικι ζκταςθ. Τελικά, με τθν κάλυψθ κρατικϊν υπθρεςιϊν και κυβερνθτικϊν παραγόντων αλλά και με τθν αδράνεια των Δθμοτικϊν αρχϊν Θλιοφπολθσ, ο Ν. Αναγνωςτόπουλοσ εξαςφάλιςε τθν δόμθςθ τθσ περιοχισ αυτισ για τθν καταςκευι κατοικιϊν και όχι κοινωφελϊν εγκαταςτάςεων , όπωσ προβλζπονταν από το Ρ.Δ. περί προςταςίασ του Υμθττοφ…

....................................................................................................................................................................................................

ςθμείωςθ: Ζνα μζροσ από τα παραπάνω ςτοιχεία, δθμοςιεφτθκαν ςτθν εφθμερίδα τθσ Ρρωτοβουλίασ Κατοίκων Θλιοφπολθσ «Ρολίτεσ εν δράςει», (Σεπτ. 2003) και προζρχονται από τθν νομικι υπθρεςία του Διμου Θλιοφπολθσ.

148

Οι εξελίξεισ ςτθν διζνεξθ των Νάςτων με το Ελλθνικό Δθμόςιο Ραρά τθν απόφαςθ του Υπουργείου Οικονομικϊν του 1984 που αναφζρει ότι τα ιδιοκτθςιακά δικαιϊματα των κλθρονόμων Νάςτου ζχουν εξαντλθκεί, οι διεκδικιςεισ από τουσ κλθρονόμουσ Νάςτου δθμόςιασ γθσ ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ-Αργυροφπολθσ-Αλίμου, ςυνεχίςτθκαν επί 20 περίπου χρόνια. Από το 1984 αρχίηει να γίνεται από το Ελλθνικό Δθμόςιο πλαςματικι κατάλθψθ όλων των οικοπζδων που δεν ζχουν πωλθκεί από τουσ Νάςτουσ και να εκδίδονται Ρρωτόκολλα Κατάλθψθσ. Ωςτόςο, ζχει ξεκινιςει θ ουςιαςτικι κατάλθψθ πολλϊν από αυτά τα οικόπεδα από τθν Δθμοτικι αρχι του Δθμ. Κιντι και τουσ κατοίκουσ. Το 1994 οι κλθρονόμοι Νάςτου προτείνουν ςυμβιβαςμό με το Ελλθνικό Δθμόςιο και δθλϊνουν ότι δεν διεκδικοφν πλζον τθν δαςικι περιοχι του Υμθττοφ, παρά μόνο τθν εντόσ ςχεδίου περιοχι. Ωσ δικθγόροσ τουσ εμφανίηεται ο τότε Ευρω-βουλευτισ του ΡΑΣΟΚ Δθμιτριοσ Τςάτςοσ. Το 2000 οι κλθρονόμοι Νάςτου εγείρουν Διεκδικθτικι Αγωγι κατά των Διμων Θλιοφπολθσ-Αργυροφπολθσ-Αλίμου, κακϊσ και κατά του Οργανιςμοφ Σχολικϊν Κτιρίων, ςχετικά με τισ εγκαταςτάςεισ εκπαίδευςθσ που ζχει οικοδομιςει ο ΟΣΚ επί τθσ Λεωφόρου Βουλιαγμζνθσ και Λ. Εκνάρχου Μακαρίου. Στθν Αγωγι αυτι ηθτάνε να αναγνωριςτοφν ωσ αποκλειςτικοί κφριοι 63 οικοπζδων ςυνολικισ ζκταςθσ άνω των 230 ςτρεμμάτων και ςυνολικισ αξίασ, κατά τθν εκτίμθςι τουσ, άνω των 6 δισ δραχμϊν. Διεκδικθτικι Αγωγι ζχουν κατακζςει οι κλθρονόμοι Νάςτου και κατά του ΛΚΑ για τθν ανζγερςθ του κτιρίου επί τθσ πλατείασ Ραλαιϊν Ρατρϊν Γερμανοφ. Επίςθσ ζχουν κατακζςει ακόμθ δφο Αγωγζσ. Στισ 10 Οκτωβρίου 2006, ξεκίνθςε θ τελικι δίκθ. Αξίηει να επιςθμανκεί ότι, πζραν των νομικϊν υπθρεςιϊν των Διμων Θλιοφπολθσ και Αργυροφπολθσ, παρζμβαςθ ςτθ δίκθ αυτι ζγινε και από εκπροςϊπουσ φορζων πολιτϊν τθσ Θλιοφπολθσ, από τουσ οποίουσ κατατζκθκε αναλυτικό Υπόμνθμα προσ τον Ειςαγγελζα Εφετϊν Ακθνϊν Θλία Κολιοφςθ, ο οποίοσ χειρίηονταν τότε το ηιτθμα (αρ. πρωτ. 60756 /2007 - βλ. Τζταρτο Mζροσ ςελ.317) 149

2011: Σο δικαςτιριο απορρίπτει τισ αγωγζσ των κλθρονόμων Νάςτου Στισ 25 Λανουαρίου 2011, ολοκλθρϊκθκε θ εκδίκαςθ ςτο Ρολυμελζσ Ρρωτοδικείο Ακθνϊν των 4 αγωγϊν των κλθρονόμων Νάςτου κατά του Ελλθνικοφ Δθμοςίου και των Διμων Θλιοφπολθσ-Αργυροφπολθσ και ςτθν ςυνζχεια εκδόκθκε θ απόφαςθ 5309/13.10.2011. Ρρόεδροσ του Δικαςτθρίου ιταν θ Αργυροφλα Νικολακοφδθ και Ειςθγιτρια θ Χριςτίνα Κοντοφ. Στθν απόφαςθ αυτι απορρίπτονται ωσ κατ’ ουςία αβάςιμεσ οι 4 αγωγζσ που είχαν κατακζςει οι κλθρονόμοι Νάςτου από το 1987 ζωσ το 1993, διεκδικϊντασ «…ακίνθτα ςυνολικισ ζκταςθσ 495 ςτρεμμάτων περίπου, που βρίςκονται εντόσ των εγκεκριμζνων ςχεδίων πόλεωσ των Διμων Θλιοφπολθσ, Αργυροφπολθσ και Αλίμου και τα οποία ζχουν καταγραφεί κατά το ζτοσ 1984, μεταξφ άλλων ακινιτων, ωσ δθμόςια κτιματα δυνάμει τθσ υπ’ αρικμ. 3950/1246/10.9.1984 απόφαςθσ του Υπουργείου Οικονομικϊν… εφ’ όςον αποδείχτθκε ωσ βάςιμοσ ο ιςχυριςμόσ του Ελλθνικοφ Δθμοςίου περί ιδίασ κυριότθτοσ, ενϊ δεν αποδείχτθκε παράγωγθ οφτε πρωτότυπθ κτιςθ τθσ κυριότθτασ των εναγόντων ςτα επίδικα…». Εξ’ άλλου, όπωσ αναφζρεται ςε ανακοίνωςθ του Διμου ΑργυροφπολθσΕλλθνικοφ (Λανουάριοσ 2011) «…το 2007 οι Διμαρχοι Αργυροφπολθσ, Θλιοφπολθσ και Αλίμου ζκαναν παρζμβαςθ ςτον τότε Ειςαγγελζα του Αρείου Ράγου κ. Σανιδά για τθν υπόκεςθ των καταπατιςεων και των ςυνεχϊν διεκδικιςεων τθσ δθμόςιασ γθσ από τουσ κλθρονόμουσ Νάςτου και τθν τυχόν ςχζςθ τθσ με το λεγόμενο παραδικαςτικό κφκλωμα. Αποτζλεςμα τθσ παρζμβαςθσ αυτισ ιταν θ παραγγελία του κ. Σανιδά για τθν διενζργεια προκαταρτικισ εξζταςθσ, θ οποία οδιγθςε ςτθν άςκθςθ ποινικισ δίωξθσ, ςε βακμό κακουργιματοσ, ςε βάροσ 11 κλθρονόμων Νάςτου… για aπάτθ κατά ςυναυτουργία, κατϋ εξακολοφκθςθ τετελεςμζνθ, και ςε απόπειρα ενϊπιον δικαςτθρίου και μθ, ιδιαίτερα μεγάλθσ ηθμίασ ςε βάροσ του Ελλθνικοφ Δθμοςίου, με όφελοσ μεγάλθσ αξίασ…».

150

ΜΕΡΟ΢ ΣΡΙΣΟ: ΑΝΑΜΝΘ΢ΕΙ΢ ΚΑΙ ΜΑΡΣΤΡΙΕ΢

Κεφάλαιο Α’: Εδϊ, κάποτε…

Γαβριζλλα Χαμογεωργάκθ: «Εκείνα τα χρόνια… ςτθν Ηλιοφπολθ»* ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

*Ππωσ αναφζρω και ςτον πρόλογο τθσ β’ ζκδοςθσ του βιβλίου μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ» (2005), οι διάφορεσ προςπάκειεσ ςυμβολισ ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ ξεκινοφν από τθ δεκαετία του ϋ50, απ’ όςο γνωρίηω. Σθμαντικι κζςθ ανάμεςα ς’ αυτζσ τισ προςπάκειεσ κατζχουν τα 9 «βιβλιαράκια» που παρουςίαςε θ Γαβριζλλα ΜάτακαΧαμογεωργάκθ από το 1987 μζχρι το 2004, μζςα από τα οποία μπορεί να πλθροφορθκεί και να αξιολογιςει κανείσ τι ςυνζβθ ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ από τθν εποχι τθσ δθμιουργίασ τθσ, τθν δεκαετία του ’20 ζωσ τθν δεκαετία του ’80. Στα κείμενα τθσ κασ Χαμογεωργάκθ, υπάρχουν διάςπαρτεσ ψθφίδεσ των γεγονότων και των καταςτάςεων που ςθμάδεψαν αυτόν τον τόπο όλα αυτά τα χρόνια: εγκατάςταςθ των πρϊτων κατοίκων τθσ Θλιοφπολθσ, κακθμερινά προβλιματα, ςυγκροφςεισ με τουσ καταπατθτζσ Νάςτουσ και τθν Εταιρία «Δρανδάκθσ-Ράγκαλοσ και Σία», Ζλλθνο-Λταλικόσ πόλεμοσ, Γερμανικι κατοχι, Εκνικι Αντίςταςθ, Δεκζμβρθσ ’44, πρϊτα μεταπολεμικά χρόνια. Κι’ όλα αυτά γραμμζνα με ζνα τρόπο γλαφυρό, όπου οι προςωπικζσ μαρτυρίεσ ςυνδυάηονται με προςωπικζσ κρίςεισ και καταλιγουν ςε πολιτικά ςυμπεράςματα. Κα μποροφςαμε να ποφμε ότι τα «βιβλιαράκια» τθσ κ. Χαμογεωργάκθ αποτελοφν μια από τισ ελάχιςτεσ διακζςιμεσ γραπτζσ πθγζσ για κάποιον που κζλει να ερευνιςει τθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ. Αποτελοφν ζνα μετεξελιγμζνο είδοσ «προφορικισ ιςτορίασ», εφόςον διατθροφν τθν φρεςκάδα του λόγου τθσ και το χιοφμορ ακόμθ και όταν αναφζρεται ςε ςφνκετεσ καταςτάςεισ και πολιτικά ηθτιματα. Με τθν κ. Γαβριζλλα Χαμογεωργάκθ βρεκικαμε αρκετζσ φορζσ μαηί, ςτθν προςπάκεια να αναδείξουμε τα ιςτορικά γεγονότα που διαδραματίςτθκαν ςτθν 151

Θλιοφπολθ από τθν εποχι τθσ δθμιουργίασ τθσ. Το 1995, ςτθν εκδιλωςθ που οργανϊςαμε για τα 70 χρόνια από τθν ίδρυςθ τθσ Θλιοφπολθσ ιταν μεταξφ των ομιλθτϊν, όπωσ επίςθσ και το 2005, ςτθν εκδιλωςθ για τα 80 χρόνια από τθν ίδρυςθ τθσ Θλιοφπολθσ. Ακόμθ, θ κ. Χαμογεωργάκθ μου διζκεςε αντίγραφα που προζρχονταν από το αρχείο τθσ Κοινότθτασ Θλιοφπολθσ που διζςωςε, τα οποία χρθςιμοποίθςα και ςυμπεριζλαβα τo 2005 ςτο βιβλίο μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ». Εκτιμϊντασ τθν μεγάλθ ςθμαςία του γραπτοφ ζργου τθσ κ. Χαμογεωργάκθ, ανατρζχοντασ και μελετϊντασ το όλα αυτά τα χρόνια, κεϊρθςα χριςιμο, χωρίσ να αλλοιϊςω τθν ουςία του, να «τικαςεφςω» όλον αυτό τον πλοφτο των πλθροφοριϊν που μασ παρζχει, όλο αυτό το ορμθτικό ποτάμι που ξεχφνεται διαβάηοντασ τα 9 «βιβλιαράκια», ϊςτε να γίνει προςιτό ςτον κακζνα που κα ικελε να αποκτιςει μια πλθρζςτερθ εικόνα για «Εκείνα τα χρόνια… ςτθν Θλιοφπολθ». Ειδικότερα, κεωρϊ χριςιμο να αναδειχκοφν και να φκάςουν τα γραπτά τθσ κ. Χαμογεωργάκθ ςτουσ μακθτζσ των ςχολείων οι οποίοι καλό κα ιταν να πλθροφορθκοφν «από πρϊτο χζρι» τθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ, δθλαδι από τα ίδια τα κείμενα τθσ κ. Χαμογεωργάκθ. Θ δικι μου ςυμβολι ςυνίςταται ςτθν παράκεςθ μζςα από μια χρονολογικι και κεματικι αλλθλουχία επιλεγμζνων αποςπαςμάτων από κείμενα που προζρχονται από τα «βιβλιαράκια» τθσ κ. Χαμογεωργάκθ, ςτθν επιλογι και παράκεςθ ενδιάμεςων τίτλων, κακϊσ και ςτο μοντάριςμα των αποςπαςμάτων από τα κείμενα τθσ κ. Χαμογεωργάκθ με ενιαίο τρόπο ϊςτε να διευκολφνεται θ ομαλι ροι τθσ αφιγθςθσ. Αποςπάςματα από κείμενα τθσ Γαβριζλλασ Χαμογεωργάκθ, περιλαμβάνονται και ςτο Δεφτερο Μζροσ (Τα μεταπολεμικά χρόνια, ςελ. 95). ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

To χωριουδάκι, ο Καράσ «Ιταν εκείνο το γραφικό χωριουδάκι που δεν υπάρχει πια, ο Καράσ. Στθ μζςθ του χωριοφ ζνα χαριτωμζνο ολόαςπρο εκκλθςάκι ο Αι Νικόλασ (τι τουσ ιρκε και το καταςτρζψανε με κάτι φοβερζσ προςκικεσ, κι’ αφοφ λίγο παραπζρα φτιάξανε καινοφργια εκκλθςία, δεν μπορϊ να το καταλάβω και να το ςυγχωριςω. Τζλοσ πάντων).

152

Τα λιγοςτά ςπιτάκια ιταν ςχεδόν γφρω –γφρω από το εκκλθςάκι. Χαμθλά, με μαυριςμζνα απ’ τον χρόνο ντουβάρια. Και ςχεδόν κολλθτά με το εκκλθςάκι ζνα τεράςτιο περιβόλι. Είχε ςτζρνα που γζμιηε με μαγκανοπιγαδο, που κακϊσ γυρνοφςε κι ανζβαηε νερό, ζκανε ζναν χαροφμενο ιχο, ςάμπωσ να χτυποφςαν δεκάδεσ κουδουνάκια. Το περιβόλι είχε κάκε λογισ δζντρα από λεμονιζσ που μοςχοβολοφςαν τθν Άνοιξθ ωσ αμυγδαλιζσ που άνκιηαν τον Γενάρθ. Εκεί φυτεφανε πατάτεσ, ντομάτεσ, κολοκφκια, μελιτηάνεσ, αραποςίτια. Εκείνον τον καιρό ποιοσ λογάριαηε τα ηαρηαβατικά… Μα όταν ιρκαν χρόνια δίςεκτα και μινεσ οργιςμζνοι, τα χρόνια τα μαφρα τθσ κατοχισ και τθσ πείνασ, τα κολοκυκάκια κι οι πατάτεσ και τ’ αγγοφρια αξίηανε χρυςάφι. Κι’ ζτςι οι περιβολαραίοι γίνανε αρχόντοι…»

Οι Νάςτοι «…Στον Άι-Γιϊργθ, το γραφικό εκκλθςάκι με το πεφκο ςαν ομπρζλα και που ς’ ζνα κλαδί του κρεμόταν μια καμπάνα, εκεί μόναηε ο μπάρμπα Γιάννθσ ο Νάςτοσ, αδελφόσ του Αλζξθ του Νάςτου του τςζλιγκα, που είχε κλθρονομιςει (!) όλθ τθν περιοχι από τθ Σκουφι ι δεν ξζρω από ποιάν άλλθ, που κι’ αυτζσ τα πιραν ίςωσ τηάμπα, ίςωσ για ζνα κομμάτι ψωμί απ’ τουσ Τοφρκουσ που ζφευγαν. Ο μπάρμπα Γιάννθσ αν και καλογζρευε είχε ζνα γιό τον Κϊςτα. Ο Αλζξθσ με τόςθ περιουςία δεν είχε παιδιά. Ζτςι ο Αλζξθσ, ο κοτςωνάτοσ τςζλιγκασ και θ Στυλιανι, μια ομορφογυναίκα, που τουσ ζφκαςα και τουσ δυο, υιοκζτθςαν τον γιό του μπάρμπα Γιάννθ του καλόγερου»

Θ Εταιρία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία» «…Με το μάτι του τετράχρονου κοριτςιοφ κοιτάηω για πρϊτθ φορά τθν Θλιοφπολθ… Στο ςθμείο που είναι ςιμερα θ ςυμβολι τθσ Μαρίνου Αντφπα και Αγ. Κωνςταντίνου, κατάδικοι ςκάβουν το φψωμα για ν’ ανοιχκεί ο δρόμοσ. Στα Κανάρια, ζνα παράπθγμα τθσ Εταιρίασ που εκμεταλλεφεται τον χϊρο, κι ζνα ςαραβαλάκι για να δείχνει ςτουσ μελλοντικοφσ αγοραςτζσ τα οικόπεδα…

153

…Άρχιςαν ςιγά- ςιγά να ζρχονται και άλλοι κάτοικοι. Οι πιο πολλοί, άνκρωποι του μόχκου, ξεριηωμζνοι από τισ εςτίεσ τουσ που ικελαν να βάλουν ζνα κεραμίδι ςτο κεφάλι τουσ. Θ εταιρία «Δρανδάκθσ-Ράγκαλοσ και Σία», δθλ. Τςερεντηοφλιασ και Λοφκοσ, υπόςχονταν λαγοφσ με πετραχιλια. Ζνα μεγαλεπιβολο ςχζδιο με χϊρουσ άκλθςθσ, με κζντρο πολιτιςτικό, με κζατρο, πάρκο και ότι βάλει ο νουσ ςου, μόνο ελικοδρόμιο δεν πρόβλεπαν. Θ τιμι τηάμπα. Μια δραχμι τον πιχι και 29 για τα ζργα. Ροιά ζργα; Τα οικόπεδα πουλιόντουςαν και δυο και τρεισ φορζσ και άντε να ξεμπλζξεισ. Κι όμωσ ο κοςμάκθσ αγόραηε. Τι να κάνει... …Και κάποια φορά αναταράχτθκαν τα ιρεμα νερά. Ο κόμποσ ζφταςε ςτο χτζνι. Τι γίνεται με τα περίφθμα ζργα τθσ Εταιρίασ; Οφτε δρόμοσ, οφτε νερό, οφτε φϊσ. Σκζτθ κοροϊδία. Oι πιο δυναμικοί, ξεςικωςαν και τουσ άλλουσ, που δεν νογοφςανε και πολλά πράγματα. Συνελεφςεισ των οικιςτϊν. Διαπλθκτιςμοί... Αντεπίκεςθ από τθν άλλθ μεριά. Μετά από μεγάλο αγϊνα και κινθτοποιιςεισ του Λαουτηίκου κατάφεραν να φτιάςουν ζνα ταμείο ζργων. Δθλαδι όςοι χρωςτοφςαν τισ δόςεισ ςτθν Εταιρία δεν τθν αναγνϊριηαν πια και τα χρζθ μεταφζρκθκαν ςτο Ταμείο Ζργων. Βζβαια θ Εταιρία κατάφερε να αλλάξει όψθ και όνομα, αλλά το νερό είχε μπει πια ςτο αυλάκι. Από αυτό το ταμείο ζργων ξεπρόβαλλε θ πρϊτθ Κοινότθτα τθσ Θλιοφπολθσ».

Εκλογζσ ςτθν Θλιοφπολθ «…Αφοφ γίναμε Κοινότθτα φυςικό ιταν να γίνονται και εκλογζσ. Κα εξζλεγε θ Θλιοφπολθ τουσ αιρετοφσ τθσ άρχοντεσ. Βζβαια τότε οι γυναίκεσ δεν είχαν το δικαίωμα του «εκλζγειν» οφτε του «εκλζγεςκαι»… Δεν κυμάμαι ακριβϊσ τουσ διάφορουσ εκλογικοφσ ςυνδυαςμοφσ που κατά τισ περιςτάςεισ άλλαηαν ςφνκεςθ και ςυνκιματα. Μα είναι βζβαιο πωσ ο μεγάλοσ μασ «Ευεργζτθσ», ο Νάςτοσ, όλο και ζβαηε τθν ουρίτςα του, όχι ο ίδιοσ βζβαια, αλλά τα τςιράκια και οι λακζδεσ δεν ζλειψαν ποτζ…

154

Χαρακτθριςτικό (το ακόλουκο) ςτιχάκι που δείχνει ότι ο Λαόσ δεν πιπιλάει το δάχτυλό του αλλά με το πθγαίο του χιοφμορ χτυπάει το ςτραβό.: «Ρλθρϊνει ο Νάςτοσ / χτυπά νταοφλι / χορεφουν οι βλάχοι / και τρων κοτοποφλι». Αλλά και τουσ άλλουσ υποψιφιουσ ιξερε ο Λαόσ να τουσ χαρακτθρίηει ςωςτά με τα γνωρίςματα του κακ’ ενόσ. Πςοι παλιοί κυμοφνται τα πρόςωπα, κα δουν πωσ ζχω δίκιο: «Βρε ΢θγάκθ κοντοςτοφπθ / και Γαηι παντελονά / Φραντηεςκάκθ με τισ γκζττεσ / και Ηολϊτα κοιλαρά». Βζβαια τα κζματα που απαςχολοφςαν τότε το Κοινοτικό Συμβοφλιο ιταν πολφ πιο απλά από τα ςθμερινά. Μα οριςμζνα απ’ αυτά και οι λφςεισ που δόκθκαν ςθμάδεψαν ωσ τϊρα και ταλαιπϊρθςαν τθν εξζλιξθ και τθν πορεία προσ τα μπρόσ του τόπου».

Κοινωνικζσ διαφορζσ και πολιτικζσ αντιπαρακζςεισ «…Είχαμε και τισ διακρίςεισ μασ ςε κάςτεσ: Εκεί ςτθν Άνω Θλιοφπολθ που είχαν τελευταία χτιςτεί περιποιθμζνα ςπίτια με κιπουσ, με βεράντεσ, κατοικοφςαν ςχετικά εφποροι άνκρωποι. Ο Γαηισ, ο Σκοφρτθσ, ο Κεοχάρθσ… Ε, αυτοφσ και τθν περιοχι τουσ ο λαόσ τουσ ονόμαςε «Τα Ρροεδρικά». Φςτερα είχαμε και τουσ πλοφςιουσ. Τρία Λ.Χ. κυκλοφοροφςαν τότε ςτθν Θλιοφπολθ: του Mποφλακα, του Ρρωτοπαππά και του Τηουλιάνα. Τα ςπίτια τουσ πανζμορφα. Του Ρρωτοπαππά γκρεμίςτθκε. Τι κρίμα. Ο Μποφλακασ παράγοντασ των Φιλελευκζρων με δεξιϊςεισ ςτο ςπίτι του, Βουλευτϊν και Υπουργϊν… Ε… ε... ζρχεται… Ξελαρυγγιάηονταν οι Φιλελεφκεροι τθσ Θλιοφπολθσ… Εξζδρα μπροςτά ςτο ςπίτι του Κατςίχτθ. Φωτογραφίεσ του Βενιηζλου ςτεφανωμζνεσ με πραςινάδεσ… Μερικά αυτοκίνθτα τθσ εποχισ, απ’ αυτά που είχαν ζνα ςκαλί ζξω από τισ πόρτεσ. Και κει ςκαρφαλωμζνοι οι πιο κερμόαιμοι οπαδοί ξεφωνίηοντασ και ςείοντασ ςθμαίεσ… Και γω με μια ανκοδζςμθ ςτο χζρι… Με ςπρϊχνουν μπροςτά… Ραςάρω τθν ανκοδζςμθ, απαγγζλλοντασ: «Χαρά ςτθ μάνα ποφ ‘καμε / τζτοιο ΢ωμιό Τιτάνα / καν τθσ Ελλάδασ Ραναγιά / θ ιδικι ςου μάνα». Σκφβει και με φιλά. Κυμάμαι το ροδαλό του πρόςωπο…

155

Τον φζρανε και ςτισ επόμενεσ εκλογζσ τον Βενιηζλο ςτθν Θλιοφπολθ και ασ ιταν όλοι όλοι οι Βενιηελικοί τρείσ κι ο κοφκοσ… Ιρκαν και λίγοι ασ τουσ ποφμε ουδζτεροι για να γεμίςει ο χϊροσ. Αλλά θ άλλθ παράταξθ ιταν τϊρα πιο οργανωμζνθ. Τθν ϊρα που ζφτανε θ Κουςτωδία πζταξαν γκαηοντενεκζδεσ ςτο πζραςμά τθσ. …Μεταξφ των Σωματείων του καιροφ εκείνου είχαμε και τον «Καλλωπιςτικό Σφλλογο Α’ Τομζωσ». Επειδι κατά ζνα ποςοςτό τα μζλθ του ανικαν ςτουσ Φιλελεφκερουσ, δζχονταν τθ λυςςαςμζνθ πολεμικι των οπαδϊν του Λαϊκοφ Κόμματοσ. Θ τρομοκρατία και το κυνθγθτό εντάκθκαν από τον καιρό τθσ δικτατορίασ του Μεταξά. Και αυτοί οι ίδιοι άνκρωποι ζβγαλαν τ’ απωκθμζνα τουσ μετά τον Δεκζμβρθ του ϋ44 και πζρα που ζςτειλαν ςτισ φυλακζσ και ςτισ εξορίεσ ςχεδόν τθν μιςι Θλιοφπολθ».

Θ κακθμερινότθτα ςτθν Θλιοφπολθ τα χρόνια του ‘30 «…Ρου λεσ εκείνα τα χρόνια, θ Θλιοφπολθ το καλοκαίρι γινόταν ζνασ τόποσ κάκε άλλο κατάλλθλοσ για παρακεριςμό, κι ασ ιταν μια τεράςτια ζκταςθ εξοχικι με ελάχιςτα ςπίτια… Και πρϊτα πρϊτα ς’ όλο το χϊρο δεν υπιρχε οφτε ζνα δζντρο. Αν εξαιρζςεισ το χωριουδάκι του Καρά που κατοικοφςαν μερικζσ οικογζνειεσ τςοπαναραίων και υπιρχε ζνα περιβόλι με ηαρηαβατικά, όλθ θ περιοχι ιταν ςκεπαςμζνθ με κυμάρι, αφάνεσ και ςπερδοφκλια. Απζναντι απ’ το ςπίτι μασ απλϊνονταν και μια ζκταςθ με αμπζλια και μερικζσ ςυκιζσ. …Λοιπόν ξζρεισ κάπου εκεί από τθν κάτω μεριά τθσ Λεωφόρου Βουλιαγμζνθσ, περίπου εκεί που ιταν θ ΕΛΚΑ, (ςτθ κζςθ που είναι ςιμερα το Mall, ςτο Μετρό Αγ. Δθμιτριοσ) ιταν ο ςκουπιδότοποσ όλθσ τθσ περιοχισ, από το Μπραχάμι ωσ του Μακρυγιάννθ. Δεν μπορϊ να κυμθκϊ πότε ςταμάτθςαν να ρίχνουν εκεί τα ςκουπίδια… …Το μεγάλο κακό του καλοκαιριοφ ιταν οι μφγεσ. Σφννεφο από δαφτεσ. Βάλαμε ςίτεσ ς’ όλα τα παράκυρα… Αμ’ εκείνεσ οι ςκνίπεσ τι ςου λζγανε; Ζπεφτεσ το βράδυ να κοιμθκείσ βαλαντωμζνοσ από τθ ηζςτθ τθσ θμζρασ κι’ άρχιηε θ επζλαςθ από τισ ςκνίπεσ. Ζπρεπε να κουκουλωκείσ πάνω πάνω από το κεφάλι 156

για νϋ αποφφγεισ τισ οδυνθρζσ τςιμπιζσ. Τα κουνοφπια τουλάχιςτον ςε ειδοποιοφςαν για τθν παρουςία τουσ με το χαρακτθριςτικό βόμβο. Οι ςκνίπεσ τςιμποφςαν ςτα μουλωχτά, ακόρυβα και φπουλα. Για ν’ αγοράςουμε μια τρόμπα του φλίτ, πζραςαν πζντε-ζξι χρόνια. …Το νερό το κουβαλάγαμε απ’ το πθγάδι τθσ Λεφκασ με τον τενεκζ. Είχαμε ζνα αιγινίτικο ςταμνί που το ςκεπάηαμε μ’ ζνα βρεμμζνο πανί για να διατθρείται το νερό ςχετικά δροςερό. Το είχαμε ςτθμζνο ςτο παράκυρο, ςτο ρεφμα, πιάνει ζνασ τρελόκαιροσ, πάει το ςταμνί. Κατουρλιό το νερό από τον τενεκζ. …Είχαμε και το περίφθμο φανάρι για να βάηουμε το φαϊ που περίςςευε. Βζβαια τισ πιο πολλζσ φορζσ το φαϊ ξφνιηε. …Θ κάλαςςα ο καχμόσ μασ. Τθ βλζπαμε από μακριά να λαμπυρίηει ςάμπωσ νάταν γεμάτθ διαμαντόπετρεσ. Μα πϊσ να καταφζρουμε να τθν φκάςουμε, να παραδοκοφμε ςτο χάδι τθσ, να τςαλαβουτιςουμε ςτο αλμυρό νερό… Μια φορά πιραμε εμείσ τα παιδιά τθν μεγάλθ απόφαςθ να πάμε με τα πόδια να βροφμε αυτό το καυμάςιο ςτοιχείο που απλωνόταν καταγάλανο ωσ εκεί που φκάνει το μάτι. Φκάςαμε φςτερα από μιάμιςθ ϊρα πορεία καταταλαιπωρθμζνα και χωκικαμε ςτο χλιαρό νερό με το βρακί και το φανελάκι. Ραίξαμε τςαλαβουτιςαμε και κάποια φορά ζπρεπε να πάρουμε τον δρόμο του γυριςμοφ μζςα ςτο λιοπφρι. Μα ζλα που χάςαμε το δρόμο και βρεκικαμε μζςα ςτο λαβφρινκο του ςκουπιδότοπου, είδαμε και πάκαμε να γυρίςουμε ςτθν Θλιοφπολθ πριν αρχίςουν οι γονείσ μασ να μασ ψάχνουν. Γιατί καταλαβαίνεισ το είχαμε ςκάςει ςτθ ηοφλα για τθν μεγάλθ περιπζτεια. Αυτι ιταν θ μοναδικι εξόρμθςθ προσ τθ κάλαςςα και δεν τολμιςαμε να τθν επαναλάβουμε… …Στθν Θλιοφπολθ μόλισ είχε λειτουργιςει το πρϊτο δθμοτικό ςχολείο με μια αίκουςα όλθ κι’ όλθ και για τισ ζξι τάξεισ, με τα παιδιά φφρδθν μφγδθν και μ’ εκείνθν τθν χαλκζντερθ δαςκάλα τθν Κάλεια Λουκίδου. Εκεί πρόλαβα και πιγα Ρζμπτθ και ζκτθ δθμοτικοφ. Φςτερα ζπρεπε να πάω ςτο γυμνάςιο ςτθν Ακινα. Ιμουν το μοναδικό παιδί απ’ τθν Θλιοφπολθ που κα πιγαινε ςτο γυμνάςιο…. …Άςε το άλλο… επειδι οι ϊρεσ δεν φτάνανε να κάνουμε και τα μακιματα και γυμναςτικι… ζπρεπε να ξαναπάμε ι το πρωϊ ι το απόγευμα ανάλογα με τισ 157

ϊρεσ που είχαμε μάκθμα, για να γυμναςτοφμε… Ρωσ μποροφςα να γυρίςω ςτθν Θλιοφπολθ το μεςθμζρι και ςτισ 3 π.χ. να είμαι πάλι ςτο ςχολείο ςτθν Ακινα. Μου ζβαηαν ςτθ ςάκα λίγο ψωμοτφρι, κανζνα αυγουλάκι και τθν άραηα ςτον Εκνικό κιπο με μια ςυμμακιτριά μου απ’ το Κατςιπόδι, όςο να ζρκει θ ϊρα να ξαναγυρίςω ςτο περίφθμο Γυμνάςιο» ςθμείωςθ: Αναμνιςεισ και μαρτυρίεσ τθσ Γαβριζλλασ Χαμογεωργάκθ για τον Ρόλεμο, τθν Αντίςταςθ, τον Δεκζμβριο ’44 και τθν περίοδο του Εμφυλίου, υπάρχουν ςτο Κεφάλαιο Β’ (ςελ. 199)

2005: εκδιλωςθ για τα 80 χρόνια από τθν δθμιουργία τθσ Θλιοφπολθσ, ςτθν κεντρικι πλατεία (από αριςτερά: Κωμάσ Μθλοφλθσ, Γαβριζλλα Χαμογεωργάκθ, Ταξιάρχθσ Ραπαδόπουλοσ, Ράνοσ Τότςικασ) 158

Αριςτοκλισ Λουκίδθσ: Θ «Οδφςςεια» τθσ Θλιοφπολθσ* …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

*Αποςπάςματα από εξιςτόρθςθ των πρϊτων χρόνων τθσ δθμιουργίασ τθσ Θλιοφπολθσ από τον Αριςτοκλι Λουκίδθ, τότε πρόεδρο τθσ Κοινότθτασ Θλιοφπολθσ, ςτθν εφθμερίδα «Θλιοφπολισ», Νο.1, 1933. (πθγι: Δζςποινα Σεβαςτοποφλου-Βογιαηι, ΡΛ-΢Α, Λςτορία τθσ Θλιουπόλεωσ, Ακινα 1971). …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

«…Κατά τον Λοφνιον 1924 ςυνεςτικθ εν Ακιναισ θ ομόρρυκμοσ εταιρία Αγροτικϊν και αςτικϊν Συνοικιςμϊν «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία», εισ ιν περιελαμβάνετο ωσ τρίτον μζλοσ και ο κ. Τςερεντηοφλιασ. Μετά τθν ςφςταςιν τθσ Εταιρίασ, διά ςυμβολαιογραφικισ πράξεωσ ςυνεφωνικθ όπωσ ο ιδιοκτιτθσ Αλζξιοσ Νάςτοσ παραδϊςει εντόσ τριϊν ετϊν τθν ζκταςιν τθν κειμζνθν επί τθσ δυτικισ πλευράσ του Υμθττοφ, εκτάςεωσ πλζον των 12.000 ςτρεμμάτων, αντί τιμιματοσ 6 εκατομμυρίων, εισ τθν ωσ άνω Εταιρίαν, πλιν μιασ περιοχισ παραμενοφςθσ εισ αυτόν. Θ εταιρία χωρίςαςα τθν ζκταςιν εισ οικόπεδα, διαφθμίςαςα ταφτα καταλλιλωσ, ζπειςε διαφόρουσ αγοραςτάσ όχι μόνον ν’αγοράςωςιν οικόπεδα, αλλά και να οικοδωμιςωςιν οικίασ. Οι οικιςταί ανζλαβον τθν υποχρζωςιν όπωσ καταβάλλωςιν εισ τθν Εταιρίαν ου μόνον το τίμθμα του οικοπζδου αλλά και τθν αναλογίαν δια κζρδοσ τθσ επιχειριςεωσ και διά τθν εκτζλεςιν των κοινωφελϊν και λοιπϊν ζργων του ςυνοικιςμοφ. Οι οικιςταί όμωσ… εξεδιλωςαν δυςπιςτίαν και διζκοψαν τασ πλθρωμάσ, αι οποίαι κατεβάλλοντο διά μθνιαίων δόςεων. Συναςπιςκζντεσ δε και ιδρφςαντεσ «Σφνδεςμον Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ», εηιτθςαν όπωσ θ Εταιρία ζλκει εισ ςυνεννόθςιν μετά του Διοικθτικοφ Συμβουλίου του Συνδζςμου και περιβάλθ τασ ςυμβάςεισ αγοραπωλθςίασ διά του τφπου των ςυμβολαίων. Θ Εταιρία πράγματι υπζκυψε εισ τθν αξίωςιν ταφτθν και εξεδόκθ θ από 7 Οκτωβρίου 1925 εγκφκλιοσ, εν ι κατεχωρικθςαν υποχωριςεισ τινζσ τθσ εταιρίασ και ευκολίαι υπζρ των οικιςτϊν. H προβλεφκείςα όμωσ παρά τθσ Εταιρίασ αποκατάςταςισ τθσ εμπιςτοςφνθσ των οικιςτϊν προσ ταφτθν ουδόλωσ επραγματοποιικθ και εξακολοφκθςεν θ άρνθςισ τθσ πλθρωμισ των δόςεων παρά τθσ πλειονότθτοσ των οικιςτϊν, λόγω πλζον αντιδράςεωσ διαφόρων εξ αυτϊν οίτινεσ εςκόπουν όπωσ υποτάξουν τθν εταιρίαν εισ πάςαν των λογικιν ι παράλογον αξίωςιν. Θ κατάςταςισ αυτι φαινομενικϊσ μεν εηθμίωςεν τθν Εταιρίαν, πράγματι όμωσ 159

κατζςτρεψε και τουσ οικιςτάσ και ανζςτειλεν ακεραπεφτωσ τθν πρόοδον του ςυνοικιςμοφ, φυςικι δε ςυνζπεια τθσ δθμιουργθκείςθσ καταςτάςεωσ ιτο θ ςφςταςισ Επιτροπισ διά τον ζλεγχον και τθν χάραξιν προγράμματοσ, ςυμφϊνωσ προσ τον οποίον κα κακωρίηοντο αι ςχζςεισ των οικιςτϊν και τθσ Εταιρίασ. Θ Επιτροπι προζτεινε εισ τθν Εταιρίαν ωσ απαραίτθτον αφ’ενόσ μεν τθν ρφκμιςιν των ηθτθμάτων των αφορϊντων τουσ οικιςτάσ εν γζνει ωσ προσ τουσ τόκουσ, τοκόςθμα, ςυμβολαιογραφικά ζξοδα, πεηοδρόμια, πλθρωμιν κακυςτερθμζνων δόςεων κλπ, αφ’ ετζρου δε αναγκαίαν τθν ςφςταςιν ιδίου οικονομικοφ οργανιςμοφ, Ειδικοφ Ταμείου ϋΕργων, εισ το οποίον να περιζλκωςιν αι εκ των δόςεων ειςπράξεισ μετά τθν αφαίρεςιν ποςοςτοφ δια τα γενικά ζξοδα και διά το νόμιμον και λογικόν εκ τθσ επιχειριςεωσ τθσ Εταιρίασ κζρδοσ, ο οργανιςμόσ δε οφτοσ να υπειςζλκθ εισ τα δικαιϊματα και τισ υποχρεϊςεισ τθσ Εταιρίασ προσ είςπραξιν και εκτζλεςιν των ζργων. Θ Επιτροπι κατζκεςε τθν εντολιν και εξουςιοδοτικθ το Διοικθτικό Συμβοφλιον του Συνδζςμου διά τθν περαιτζρω ςυνεννόθςιν, υιοκετιςαν και τασ νομίμουσ λογικάσ και διαλλακτικάσ προτάςεισ τθσ Επιτροπισ. Το Συμβοφλιον, κεωριςαν το ηιτθμα του Ταμείου ωσ ενδιαφζρον μόνον τα μζλθ του ςωματείου και μάλιςτα εκείνα άτινα είχον εκπλθρϊςει τασ υποχρεϊςεισ των προσ το ςωματείον, εκάλεςε γενικιν ςυνζλευςιν των μελϊν του, υπζβαλε τθν γνϊμθν όπωσ το Ταμείον προικοδοτθκι εκ μζρουσ τθσ Εταιρίασ διά το 45% των ειςπράξεων μζχρι ςυμπλθρϊςεωσ του ποςοφ των 12 εκατομ. δραχμϊν. Το Ταμείον, διά του ποςοφ τοφτου, κα ανελάμβανε τθν οδοποιίαν και τθν δενδροφφτευςιν των 3 πρϊτων τομζων, θ δε Εταιρία προνομιακϊσ, θλεκτροφωτιςμόν και τθν φδρευςιν. Κατά τθν ςυνεδρίαςιν αντετάχκθςαν τινζσ επί τω λόγω ότι το Ταμείον είναι πανοικιςτικόν και επομζνωσ κα ζπρεπε να τεκι ενϊπιον πανοικιςτικισ ςυνελεφςεωσ και θ ςυνζλευςισ κατζλθξεν εισ τθν αποχϊρθςιν των διαφωνοφντων και κακ’ιν θ πλειοψθφία εξεφράςκθ υπζρ τθσ τθσ Συςτάςεωσ Ταμείου, ωσ τοφτο είχε προτακι υπό του Διοικθτικοφ Συμβουλίου του Συνδζςμου. Ατυχϊσ όμωσ οι οικιςταί διεςπάςκθςαν και εντόσ μίασ εβδομάδοσ ενεφανίςκθ νζον ςωματείον υπό τθν επωνυμίαν: «Ζνωςισ Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ–Ζργα», όπερ εγκατζςτθςεν ίδιον γραφείον…».

160

Θεόδωροσ Παλαμίδθσ, πρϊτοσ Πρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ Θλιοφπολθσ* …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

*Το κείμενο που ακολουκεί προζρχεται από ςυηιτθςθ του Κάνου Ραπαϊωάννου με τον Κεόδωρο Ραλαμίδθ, τον πρϊτο πρόεδρο τθσ Κοινότθτασ Θλιοφπολθσ (1929-1930), ςτα πλαίςια ζρευνασ με τίτλο: «Λςτορικι αναςκόπθςισ τθσ Θλιουπόλεωσ», που δθμοςιεφτθκε ςτθν τοπικι εφθμερίδα «Δράςισ» (αρ. φφλλου 6, Σεπτζμβριοσ 1970). …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Κάνοσ Ραπαϊωάννου: «Ραρακολουκιςαμε τθν δθμιουργίαν τθσ «Ενϊςεωσ Οικιςτϊν», κακϊσ και τθν αιτίαν τθσ δθμιουργίασ τθσ. Θ δράςισ λοιπόν που ανζπτυξαν οι Οικιςταί, για να επιβάλουν ςτθν Εταιρία (Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία) τθν τιρθςιν των εισ τα ςυμβόλαιά των, αναφερόμενων όρων, τουσ επζτρεψε να φιλοδοξοφν πωσ επρόκειτο πολφ ςφντομα να απολαφςουν κετικά αποτελζςματα. Τα δίκαια αιτιματά τουσ μαηί με τισ ςυντονιςμζνεσ ενζργειζσ τουσ, επζτρεπαν αν όχι τουσ επζβαλαν αυτιν τθν φιλοδοξία. Πμωσ θ πραγματικότθτα ιταν ουςιαςτικϊσ διαφορετικι: Διότι θ Εταιρία, υπό το κράτοσ τεραςτίων οικονομικϊν δυςχερειϊν, εξακολοφκθςε απτοιτωσ τθν ιδίαν τακτικιν αδιαφορίασ, ζναντι των δικαιωμάτων των οικιςτϊν. Πμωσ αυτό είχε ςαν ςυνζπεια κάποιεσ πολφ δυςάρεςτεσ αντιδράςεισ των οικιςτϊν οι οποίοι μεγαλϊνοντασ τα προβλιματα τθσ Εταιρείασ, ολίγον κατ’ ολίγον άρχιςαν με τθ ςειρά τουσ να δείχνουν απροκυμίαν ωσ προσ τθν τιρθςιν των δικϊν τουσ υποχρεϊςεων κατά τα ςυμβόλαιά των, προσ τθν Εταιρία. Και μζςα ςε λίγο χρονικό διάςτθμα οι υποχρεϊςεισ αυτζσ ζχουν αγνοθκι ι και ξεχαςτι. Ολοκλθροφται ζτςι ο τραγικόσ κφκλοσ των περιπετειϊν τθσ Εταιρίασ Δρανδάκθ. Και ενϊπιον του αδιεξόδου, που αναμφιςβιτθτα ζχει περιζλκει τϊρα θ Εταιρία και ενεργϊντασ ςε αρκετό ποςοςτό με ςπαςμοδικό τρόπο, καταλιγει (τον Οκτϊβριο του 1927) ςε μιασ αποφαςιςτικισ ςθμαςίασ απόφαςθ: Μθνφει τθν ΕΝΩΣΛ ΟΛΚΛΣΤΩΝ ΘΛΛΟΥΡΟΛΕΩΣ, καταγγζλοντάσ τθν ωσ υπαίτιον διά τθν μθ τιρθςιν των ανθλθμζνων υποχρεϊςεων των οικιςτϊν προσ τθν μθνφτρια Εταιρία (!). Ιδθ ζχουμε ειςζλκει εισ το οξφτερο ςθμείο τθσ αντικζςεωσ μεταξφ Ενϊςεωσ και Εταιρίασ και θ πολεμικι αντιμετϊπιςθ των καταςτάςεων ζχει επιςωρεφςει μαφρα ςφννεφα ςτον ορίηοντα τθσ δευτζρασ. Είναι θ ςτιγμι, που κρίνει τθ ηωι του καινοφργιου προαςτίου, που αυτιν ακριβϊσ τθν ςτιγμι, με τον κοςμογονικό 161

εκείνο τρόπο που ξεφυτρϊνουν τα κοραλιογενι νθςάκια του Ειρθνικοφ, προςπακεί να πάρθ κζςθ, μορφι και ςχιμα, κάτω από τον αττικό ουρανό». Στθ ςυνζχεια τθσ ςυηιτθςθσ, τον λόγο παίρνει ο Κεόδωροσ Ραλαμίδθσ, μεταφζροντασ τθν προςωπικι εμπειρία από τα όςα ακολοφκθςαν. Κεόδωροσ Ραλαμίδθσ: «Μια νφχτα λοιπόν εκείνων των δφςκολων θμερϊν, εδζχκθν τθν επίςκεψιν δφο ανκρϊπων. Οι οποίοι δεν ιςαν άλλοι από τουσ Χαρ. Αποςτολόπουλο και Αλζξ. Κωνςταντόπουλο, πρόεδρο και αντιπρόεδρο τθσ «Ενϊςεωσ Οικιςτϊν». Ο λόγοσ τθσ επιςκζψεωσ ζγινε γνωςτόσ λίγο μετά τισ πρϊτεσ κουβζντεσ. Οι τελευταίοι μετά τισ εξελίξεισ που είχε θ κατάςταςθ και φοβοφμενοι ωσ δθμόςιοι υπάλλθλοι, τθν επζμβαςιν του προϊςταμζνου των όπωσ αποςυρκοφν των ενεργϊν των κζςεων από τθν «Ζνωςιν» (το δθμόςιον απαγορεφει εισ τουσ δθμοςίουσ υπαλλιλουσ τθν ανάμιξίν των εισ τα κοινά), με επιςκζφκθςαν με ςκοπό να με παροτρφνουν να είμαι ζτοιμοσ ανά πάςαν ςτιγμιν, να πάρω τθ ςκυτάλθ του αγϊνα, που ςε καμιά περίπτωςθ δεν ζπρεπε να εγκαταλθφκι. Στθν ςυνζχεια και εφ’ όςον εδζχκθν τθν ανάλθψιν του δφςκολου ζργου, θ ςυηιτθςισ που επαρατάκθ ζωσ τθν 1θν μεταμεςονφκτιον ϊραν, επιρε από πρωτοβουλία μου μια νζα τροπιν αφοφ επρότεινα με αποφαςιςτικιν διάκεςιν, όπωσ αναλθφκι προςπάκεια διά να δθμιουργιςωμεν αυτόνομον προάςτιον, διά τθσ ιδρφςεωσ τθσ Κοινότθτοσ Θλιουπόλεωσ. Οι Αποςτολόπουλοσ και Κωνςταντόπουλοσ με άκουςαν με ηωθρό ενδιαφζρον, εξεδιλωςαν παρά ταφτα τθν απόφαςίν τουσ για αμζριςτθ ςυμπαράςταςθ ςτθν προςπάκεια, αλλά ςυγχρόνωσ το εκεϊρθςαν ςαν πολφ δφςκολο ζργο. Θ ζλλειψισ κατοίκων, θ, εισ χαμθλιν ςτάκμθν ανάπτυξισ τθσ περιοχισ, ιςαν μερικά απ’ τα ςτοιχεία που τουσ οδθγοφςαν ς’ αυτι τθν μελαγχολικι ςκζψθ. Ραρ’ όλα αυτά ουδ’ επί ςτιγμιν απεποιικθν τθν ςκζψιν ιδρφςεωσ τθσ νζασ Κοινότθτοσ, παρ’ ότι αυτό εςιμαινεν ςθμαντικότατα προςωπικά μου ζξοδα απ’ τθ μια πλευρά, αλλά και τεραςτίασ οικονομικάσ ευκφνασ απ’ τθν άλλθ. Ρλθν όμωσ αυτοφ, εκείνο το βράδυ επροςπακιςαμε και εκζςαμε εισ προκακοριςμζνθν τροχιά όλα τα απαςχολοφντα τθν περιοχιν μασ κζματα και εκ παραλλιλου ελιφκθςαν ωριςμζναι αποφάςεισ. Τασ αποφάςεισ και τθν ςυηιτθςιν δε αυτιν όςον και τθν ςυνάντθςίν μασ αυτιν, ουδείσ άλλοσ, πλθν των τριϊν μασ εγνϊριηεν.

162

Μετά από αυτά δεν άφθςα κακόλου ανεκμετάλλευτο χρόνο. Το μεςθμζρι τθσ αμζςωσ επομζνθσ ιδθ, επιςκζπτομαι τον Γενικόν Διευκυντιν του Υπουργείου Εςωτερικϊν κ. Λιανόπουλον, προσ τον οποίον και ανζπτυξα τον ςκοπόν τθσ επιςκζψεϊσ μου, ο οποίοσ και ιταν θ αίτθςισ αδείασ ιδρφςεωσ τθσ Κοινότθτοσ Θλιουπόλεωσ. Αυτόσ δε καμμίαν αντίδραςιν δεν ζφερε και ςυνεφϊνθςεν απολφτωσ όταν του είπα πωσ δεν ιταν δυνατόν να διοικοφνται επιςτιμονεσ και κάκε επιπζδου ανϊτεροι πολίτεσ από τθν Κοινότθτα Αγίου Δθμθτρίου (Μπραχάμι). Άλλοσ ζνασ δε ςκοπόσ μου ιταν να επωφελθκοφμε τθσ ευκαιρίασ των επικείμενων τον καιρόν ακριβϊσ εκείνον, Δθμοτικϊν Εκλογϊν, ϊςτε να διενεργιςωμε και μεισ ιδικάσ μασ εκλογάσ. Μθ ζχοντεσ δε αντίρρθςι και ςε τοφτο ο κ. Γενικόσ, εηιτθςεν ωσ τελευταίαν προχπόκεςιν διά τθν ζκδοςιν τθσ αδείασ, τθν φπαρξιν Δθμοτικοφ Σχολείου, Εκκλθςίασ και Ενορίασ κακϊσ και Αςτυνομικοφ Στακμοφ. Αλλά ουδεμίαν των τριϊν αυτϊν προχποκζςεων επλθροφςε θ νεαρά Θλιοφπολισ. …Το ίδιο βράδυ επεςκζφκθν ςτθν οικίαν του το καλόν μου φίλον Αλζξθ Νάςτον, και χωρίσ προςτριβζσ του εξζκεςα τθν κατάςταςθ και του εηιτθςα να βοθκιςθ τον τόπον. Και ωσ πρϊτθ ενζργεια και χειρονομία του υπζδειξα να παραχωριςθ μίαν ικανι ζκταςθ διά τθν ανζγερςιν εκκλθςίασ, όπωσ επίςθσ και άλλον χϊρον διά να κτίςωμεν το Δθμοτικόν Σχολείον, δίχωσ μζχρι ςτιγμισ να του αναφζρω τον ςκοπόν μασ να ιδρφςωμεν Κοινότθτα επιςιμωσ. Αι ςκζψεισ για δθμιουργία κοινωνικοφ πυρινοσ εισ τθν περιφζρειαν ευχαρίςτθςαν τον Αλζξθ Νάςτο, και μου εηιτθςε αμζςωσ ζνα 8ιμερον για να πάρθ τθν τελικι απόφαςθ. Ρράγματι μετά μιαν εβδομάδα επιςκζπτομαι εκ νζου και επί τοφτοισ τον Αλζξθ Νάςτο, ςτο ςπίτι του ςτο Σπικάρι (ςτο Μπραχάμι).Εκεί εισ επικοον αρκετϊν κοινϊν φίλων που γι’αυτό τον λόγο είχε καλζςει, μου εηιτθςε τθν γνϊμθ μου, ωσ προσ το ποία ζκρινα εγϊ ωσ κατάλλθλον τοποκεςία διά τθν ανζγερςιν Δθμοτικοφ Σχολείου. Εγϊ δε, περιμζνοντασ μιαν τζτοιαν ερϊτθςιν, ζτοιμθ είχα τθν απάντθςι και του επρότεινα αμζςωσ τθν τοποκεςίαν Νθςάκι. Συμφωνιςασ δε απολφτωσ ο Νάςτοσ μασ επζτρεψε τθν ανοικοδόμθςθ Σχολείου, εκεί όπου ευρίςκεται ςιμερα, χωρίσ βζβαια να μασ ορίςθ απολφτωσ το οικόπεδον. Αλλά εμείσ καταλάβαμε αυκαιρζτωσ ολόκλθρον το τετράγωνον, το οποίον, ασ ςθμειωκι εκτιμάται ςιμερα εισ το ποςόν των 25 εκατ. δρχ περίπου… Τθν τοποκεςίαν διά τθν ανζγερςιν τθσ εκκλθςίασ, επρότεινεν ι μάλλον θξίωςεν ο ίδιοσ. Με τον όρον να κτιςκι εκκλθςία Αγίου Κωνςταντίνου εισ μνιμθν του

163

Ρατρόσ του Κωνςταντίνου. Θ τοποκεςία τθν οποίαν επρότεινε ιταν αυτι τθσ ςθμερινισ κζςεωσ του Ναοφ του Αγίου Κωνςταντίνου…».

Το ιςτορικό εκκλθςάκι του Άγ. Γεωργίου, που ζχει κυρθχκεί από το Υπουργείο Ρολιτιςμοφ το 1932 ωσ «διατθρθτζο μνθμείο» και πίςω του ο Αγ. Κωνςταντίνοσ.

164

Θανάςθσ Λϊλασ: ΢υνζντευξθ ςτον «Ακάλυπτο Χϊρο», 1986* …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

*Ο Κανάςθσ Λϊλασ, Κοινοτικόσ και Δθμοτικόσ ςφμβουλοσ Θλιοφπολθσ από το 1954 ζωσ το 1978 (με εξαίρεςθ τα χρόνια τθσ δικτατορίασ 1967-1974, οπότε ιταν εξόριςτοσ), αναδείχτθκε ωσ ο ςθμαντικότεροσ τοπικόσ εκπρόςωποσ τθσ Αριςτεράσ αυτι τθν περίοδο, με εκτίμθςθ και ακτινοβολία πολφ ευρφτερθ απ’ τθν τότε παράταξθ τθσ Αριςτεράσ, τθν Ε.Δ.Α. Στισ αρχζσ του 1985 επιςκζφτθκα ςτο ςπίτι του τον Κανάςθ Λϊλα, μαηί με τον ςυνάδελφο αρχιτζκτονα Ανδρζα Δθμθτρίου και ςυνομιλιςαμε μαηί του για τθν κατάςταςθ ςτθν Θλιοφπολθ από τθ δεκαετία του ’30, όταν πρωτοιρκε, μζχρι τθν δεκαετία του ’80, οπότε ιταν ακόμθ ενεργόσ ωσ πολίτθσ. Το μεγαλφτερο μζροσ τθσ μαγνθτοφωνθμζνθσ αυτισ ςυνομιλίασ, που δθμοςιεφτθκε λίγο μετά τον κάνατό του, το 1986, ςτο 2ο τεφχοσ του περιοδικοφ «Ακάλυπτοσ Χϊροσ» το οποίο κυκλοφοροφςε τότε ςτθν Θλιοφπολθ, αναδθμοςιεφεται ςτθ ςυνζχεια. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

165

 Μπάρμπα Κανάςθ, Κα μποροφςεσ να μασ μεταφζρεισ μια εικόνα, να μασ

πεισ δυο λόγια για κάποια γεγονότα που ζγιναν ςτθν Θλιοφπολθ, από τότε που πρωτοιρκεσ εδϊ, κακϊσ και τθν δικι ςου τθ πορεία όλα αυτά τα χρόνια; Καν. Λϊλασ: Το 1932 γφριςα ςτθν Ελλάδα από ζνα ταξίδι που είχα κάνει ςτθν Σμφρνθ, όπου είχα πάει να δουλζψω, ζξι μινεσ. Εγκαταςτάκθκα ςτθν Θλιοφπολθ, γιατί εδϊ ιταν ο Νίκοσ ο Λϊτςοσ που είμαςτε από το ίδιο χωριό, απ’ τθν Αγία Σωτιρα Κοηάνθσ. Ζξι μινεσ αφ’ ότου ιρκα ςτθν Θλιοφπολθ, ςυνδεκικαμε τθν «Εργατικι Βοικεια», μια οργάνωςθ θ οποία δροφςε νόμιμα ςχεδόν και βοθκοφςε τισ οικογζνειεσ των φυλακιςμζνων, των εξορίςτων κλπ… Τθν ίδια περίοδο ζγιναν Δθμοτικζσ εκλογζσ ςτθν Θλιοφπολθ. Κυμάμαι ότι γφριηαν τότε με τα νταοφλια, χόρευαν τςάμικο και προπαγάνδιηαν για τισ εκλογζσ… Τότε υπιρχαν δυο παρατάξεισ, οι Ναςτικοί και οι αντι-Ναςτικοί με επικεφαλισ τον Κεόδωρο. Ραλαμίδθ, οι οποίοι κατθγοροφςαν τουσ πρϊτουσ ότι δεν κατζκεταν ςτο «Ταμείο Ζργων» τα λεφτά που ειςζπραταν, και που προορίηονταν για να γίνουν ζργα… …Μετά όμωσ τθν διάλυςθ (ςθμ. «Ακάλυπτου Χϊρου»: το 1936) τθσ Εταιρίασ «Δρανδάκθσ-Ράγκαλοσ», που είχε αναλάβει τθν πολεοδόμθςθ τθσ Θλιοφπολθσ, παραχωρικθκαν πολλά οικόπεδα ςτθν τότε Κοινότθτα, για να γίνουν τα ζργα υποδομισ που δεν ζκανε θ Εταιρία. Συγκεκριμζνα παραχωρικθκαν τα οικόπεδα κοντά ςτα νταμάρια (ςθμ. Α.Χ.: περιοχι «Χαλικάκθ»), τα οποία πουλικθκαν αργότερα επί προεδρίασ νομίηω Δθμ. Γεωργάκθ, ςχεδόν τηάμπα, 12 δρχ τον πιχθ, ςτον Συνεταιριςμό εργατϊν του Εκνικοφ Τυπογραφείου. Απ’ τα λεφτά που ειςζπραξε τότε θ Κοινότθτα, ζφτιαξαν μόνο το γεφφρι ςτα Κανάρια, ςτο ρζμα που υπιρχε τότε. Ακόμα και επί προεδρίασ Ηωγράφου (ςθμ. Α.Χ.: 1956-1964), είχαν μείνει πολλά οικόπεδα απ’ αυτά που είχαν παραχωρθκεί ςτθν Κοινότθτα και τα πουλοφςαν τότε… Ριγαινα εγϊ λοιπόν μάρτυρασ υπεράςπιςθσ υπζρ των οικοπζδων και ο Ηωγράφοσ πιγαινε μάρτυρασ υπεράςπιςθσ υπζρ τθσ Εταιρίασ…

166

Ακόμα το «Ταμείο Ζργων» είχε δυο δικά του λεωφορεία, που ζκαναν τθν Συγκοινωνία με τθν Ακινα. (Αυτό το ξζρω από τον Ρουςουλίδθ). Κανείσ δεν ζμακε τι ζγιναν μετά τον πόλεμο αυτά τα λεωφορεία. …Το 1937, ςτισ 4 Αυγοφςτου (ςθμ. Α.Χ.: ζνα χρόνο μετά τθν δικτατορία του Μεταξά), ζφυγα από τθν Θλιοφπολθ, άφθςα τθν γυναίκα μου ςτο χωριό και πιγα ςτθ Καβάλα και τθν Κομοτθνι. Ιρκε ο πόλεμοσ, μπικα ςτθν Αντίςταςθ. Θ δράςθ μου ιταν ςτθν Δυτικι Μακεδονία. Ακολοφκθςαν εξορίεσ, ο εμφφλιοσ και μετά το ’50 ξαναγφριςα ςτθν Θλιοφπολθ. Απ’ το 1954 εκλεγόμουν ςυνεχϊσ κοινοτικόσ ςφμβουλοσ μζχρι το 1967. Μετά το 1974 ζγινα Αντιδιμαρχοσ… Το 1978 αποςφρκθκα από το Δθμοτικό Συμβοφλιο…  Ρεσ μασ μπάρμπα-Κανάςθ πωσ αναπτφχκθκε θ Θλιοφπολθ; Ροιο ιταν το

αρχικό κζντρο γφρω απ’ το οποίο ζγιναν οι επεκτάςεισ; Καν. Λϊλασ: Θ Θλιοφπολθ όπωσ ξζρετε, είχε ζνα ρυμοτομικό ςχζδιο και ιταν χωριςμζνθ από τθν αρχι ςε 5 τομείσ. Θ περιοχι θ δικιά μασ, ο Άγιοσ Κωνςταντίνοσ ιταν ο 1οσ Τομζασ και ιταν ςτο αρχικό ςχζδιο μζχρι τθν οδό Ρανταηι… Αυτό που ξζρω είναι ότι ο πονθρόσ ο Νάςτοσ ζβαλε ςτο ςχζδιο και ποφλθςε πρϊτα όλα τα κατςάβραχα (τθν Αγία Μαρίνα, προπολεμικά) και άφθςε τα καλφτερα κομμάτια εκτόσ ςχεδίου, όπωσ τθν περιοχι «Κικάρα», κοντά ςτον Άγιο Νικόλαο (τθ λζγαμε ζτςι για το ςχιμα τθσ), όπου αργότερα, γφρω ςτο 1960 τθ ποφλθςε ςτον «Συνεταιριςμό Εργατϊν Τφπου», τα λεγόμενα «Τυπογραφικά»… Το ςχζδιο αυτισ τθσ περιοχισ το ζφτιαξε ζνασ μθχανικόσ ο Γεωργακάκοσ (με τον οποίο είμαςτε εξορία μαηί), για λογαριαςμό του Συνεταιριςμοφ. Ιμουν και εγϊ τότε δθμοτικόσ ςφμβουλοσ και ςυμφϊνθςα να γίνει θ επζκταςθ ς’ αυτι τθν περιοχι γιατί οι περιςςότεροι τυπογράφοι ιταν δικοί μασ άνκρωποι…  Εννοείσ «αριςτεροί»;

Καν. Λϊλασ: Ναι. Βζβαια εγϊ επζμενα να υπάρχουν περιςςότεροι κοινόχρθςτοι χϊροι, αλλά τελικά τουσ περιόριςαν οι ίδιοι οι τυπογράφοι, για να πάρουν περιςςότερα οικόπεδα…

167

 Δθλαδι οι «αριςτεροί» είχαν τθν ίδια αντίλθψθ για τθν κερδοςκοπία του

χϊρου, με αυτι των «δεξιϊν» που κατθγοροφςαν χρόνια ολόκλθρα; Και κάτι άλλο: Ασ μθν ξεχνάμε ότι αρκετοί τυπογράφοι δεν πιραν τα οικόπεδα για να ςτεγάςουν τα παιδάκια τουσ κλπ, αλλά τα μοςχοποφλθςαν και κερδοςκόπθςαν. Καν. Λϊλασ: Ναι, ζγινε κι αυτό… Ππωσ το ίδιο ζγινε και με τουσ άλλουσ τυπογράφουσ, του Εκνικοφ Τυπογραφείου κακϊσ και με τουσ Αςτυνομικοφσ… Και κάτι ακόμα: Τόςο ςτουσ Τυπογράφουσ όςο και ςτουσ Αςτυνομικοφσ, ο Διμοσ ςυμφϊνθςε για να πάρουν οικόπεδα με τον όρο τα ζξοδα για τα ζργα υποδομισ κα βαρφνουν αυτοφσ και όχι τον Διμο. Πμωσ, εν ςυνεχεία, αυτοί άρχιςαν και ηθτοφςαν… …Στθν Κάτω Θλιοφπολθ, επίςθσ ζγιναν ζνα ςωρό τροποποιιςεισ του αρχικοφ ςχεδίου… Ιταν πολφ ωραίο το ςχζδιο, αλλά το ςυμπτφξανε, ςαν αντάλλαγμα προκειμζνου ο Νάςτοσ να παραχωριςει τον χϊρο για το Γιπεδο και για το 2 ο Δθμοτικό Σχολείο. Αλλά, από τουσ δρόμουσ που ςτζνεψε κι απ’ τισ πραςιζσ που κατάργθςε, κζρδιςε ο Νάςτοσ τετραπλάςια απ’ αυτά που ζδωςε. Εξ’ άλλου είχε αναλάβει και να αςφαλτοςτρϊςει και τθν (κεντρικι Λεωφόρο) Σοφοκλι Βενιηζλου, αλλά δεν τθν ζφτιαξε…  Είχαμε μπάρμπα-Κανάςθ αυκαίρετθ δόμθςθ ςτθν Θλιοφπολθ, και ςε ποιο

βακμό; Καν. Λϊλασ: Άκου να δεισ, βάλαμε τθν περιοχι «Συκιζσ» του Αγίου Κωνςταντίνου, αναγκαςτικά ςτο ςχζδιο, το 1954…  Δθλαδι εννοείσ ότι πρϊτα χτίςτθκε θ περιοχι αυκαίρετα και εν ςυνεχεία

μπικε ςτο ςχζδιο πόλεωσ; Δθλαδι προςαρμόςατε το ρυμοτομικό ςχζδιο ςτθν υπάρχουςα κατάςταςθ; Καν. Λϊλασ: Ναι, ναι… Τα αυκαίρετα γίνονταν με τθν κάλυψθ τθσ αςτυνομίασ… Ο Καραχάλιοσ, ζνασ χωροφφλακασ, αδελφόσ του Χριςτου του Καραχάλιου Συνταγματάρχθ τθσ Χωροφυλακισ, «ζβγαηε άδειεσ» ςτισ Συκιζσ με δυο χρυςζσ 168

λίρεσ. Του ζδινεσ δυο λίρεσ, κι ζκανε τα ςτραβά μάτια κι ζχτιηεσ… Αλλά μθν ξεχνάσ. Πτι αυτό το πράγμα που ζγινε ςτισ Συκιζσ, ζγινε το ’54, μετά τθ μεγάλθ ςυρροι κόςμου ςτθν πρωτεφουςα, φςτερα από τον εμφφλιο. Ο κόςμοσ ικελε να ςτεγαςτεί… Κατά κοπάδια τουσ ζφερνε ο Βαρςαμισ, ο οποίοσ ιταν ςτθν Θλιοφπολθ ο αντιπρόςωποσ του Νάςτου… Ιξερε κατά γράμμα όλα τα οικόπεδα… Τον πειράηαμε εμείσ και του λζγαμε: «Τι ζγινε ρε Μιτςο ςιμερα;» Κι’ αυτόσ ζλεγε: «100 να ςτο δείξω και 50 να ςτο μετριςω»… Τόςθ μεγάλθ ηιτθςθ οικοπζδων υπιρχε ςτον Άγιο Κωνςταντίνο εκείνθ τθν εποχι…  Ρεσ μασ κάτι άλλο μπάρμπα-Κανάςθ. Ρλιρωναν ο Νάςτοσ και οι κλθρονόμοι

του φόρουσ ακάλυπτων χϊρων για τα όλα τα οικόπεδά «τουσ» ςτθν Θλιοφπολθ; Καν. Λϊλασ: Ρλιρωναν ελάχιςτα. Οφτε τα ξζραμε όλα τα οικόπεδα, δεν είχε γίνει καμιά καταμζτρθςθ. Αναγκαςτικαμε τότε να πιζςουμε τον Ηωγράφο, ο οποίοσ ιταν φίλοσ του Νάςτου και ςαν Διμοσ κάναμε δθμοπράτθςθ για τθν είςπραξθ των φόρων ακάλυπτου χϊρου. Τθν δθμοπραςία τθν πιρε ο Κϊςτασ ο Καγιάσ ό οποίοσ ζφτιαξε ζνα Κτθματολόγιο και επεςιμανε τα περιςςότερα οικόπεδα ςε ποιον ανικουν. Από το ’64 που πιραμε τθν εξουςία του Διμου εμείσ με τον Ρεντάρθ, τα φορολογοφςαμε όλα… Είχε γίνει τότε μια πρόταςθ από μζνα να βγει ζνα τοπογραφικό ςυνεργείο ςτθν Θλιοφπολθ και να επιςθμάνει όλα τα οικόπεδα, ςε ποιόν ανικουν, κακϊσ και τισ παραβιάςεισ που είχαν γίνει, τισ επεκτάςεισ, τθν καταπάτθςθ Δθμόςιων χϊρων κλπ. Δεν ζγινε. Ζπειτα ιρκαν οι άλλοι, δεν ζγινε…  Κα κζλαμε τϊρα να μασ πεισ για τθν απόπειρα «τουριςτικισ ανάπτυξθσ» τθσ

περιοχισ του Ρροφιτθ Θλία το 1964-1965. Καν. Λϊλασ: Είχε ζρκει τότε μια Ζλλθνο-Αμερικανίδα θ οποία είχε άνδρα ζναν Αμερικανο-Ρολωνό, και θ οποία ικελε να κάνει ζνα Τουριςτικό Κζντρο πάνω ςτον Ρροφιτθ Θλία. Αυτοί λζγανε ότι είχαν τζτοια Κζντρα ςτθν Λταλία, τθν Λςπανία και αλλοφ. Θ δικι μασ κζςθ ιταν πωσ αν γίνουν οι εγκαταςτάςεισ αυτζσ, κα πρζπει να βγει ζνα ποςοςτό υπζρ του Διμου, γιατί ο χϊροσ αυτόσ 169

ανεξάρτθτα αν ανικει ςτο Δθμόςιο, βρίςκεται ςτθν περιοχι μασ. Δεν είχαν φτιάξει ςχεδιάγραμμα ακόμα, γιατί δεν είχαν εξαςφαλίςει το χϊρο, λζγανε όμωσ ότι κα φτιάξουν μπάγκαλοουσ, ζνα τουριςτικό ξενοδοχείο μεγάλο, κα κάνουν δεξαμενζσ, κολυμβθτιρια, τελεφερίκ από το Χίλτον, με ςτακμό εδϊ και άλλουσ ενδιάμεςουσ ςτακμοφσ με προοριςμό το Αεροδρόμιο (του Ελλθνικοφ). Λζγανε κα φτιάξουν τουσ δρόμουσ όλουσ, τισ προςβάςεισ από τθν Θλιοφπολθ, χϊρουσ περιπάτου που κα επιτρεπόταν ςτουσ Θλιουπολίτεσ και ςε όλουσ ουσ πολίτεσ να μπαίνουν μζςα. Εμείσ ςυμφωνιςαμε. Ρεριμζναμε τι κα πει το Υπουργείο. Υπουργόσ τότε Εςωτερικϊν ιταν ζνασ από τουσ αποςτάτεσ, δεν κυμάμαι το όνομά του, ο οποίοσ οφτε ςυμφϊνθςε οφτε διαφϊνθςε μαηί μασ, αλλά μασ ζπιαςε θ δικτατορία εν τω μεταξφ και δεν ςυνεχίςτθκε…  Εςείσ με ποια λογικι ςυμφωνιςατε να γίνει αυτό το ξενοδοχειακό

ςυγκρότθμα ςτον Ρροφιτθ Θλία; Καν. Λϊλασ: Με τθν λογικι ότι κα αναπτυχκεί ο Διμοσ περιςςότερο… και ότι κα είχαμε ζςοδα… και κζλαμε και τον τουριςμό…  Δθλαδι, εςφ μπάρμπα-Κανάςθ κζλεισ και ςιμερα να γίνουνε ξενοδοχεία

ςτθν Θλιοφπολθ, όπωσ και ςτο Καλαμάκι, ςτθ Γλυφάδα κλπ; Καν. Λϊλασ: Ναι να γίνουν…  Με το λεγόμενο «Κτθνιατρείο» (ςτον Υμθττό) τι ζγινε;

Καν. Λϊλασ: Το Υπουργείο Γεωργίασ κζλθςε να κάνει ζναν αναπαραγωγικό ςτακμό, εκεί που είναι οι κολϊνεσ (ςθμ. Ρ.Τ: εννοεί ςτο Κολυμβθτιριο). Αυτό ζγινε το 1962 νομίηω. Αφοφ ιρκαν εδϊ, άρχιςαν ςκάβανε, φτιάξανε, ςτιςανε τισ κολϊνεσ, τουσ κάνει προςωρινά μζτρα ο Σαρλάσ (είχε κάνει δωρθτιριο ο Νάςτοσ αυτι τθν περιοχι ςτθν κόρθ του και ςτον γαμπρό του τον Σαρλά). Ζγινε δικαςτιριο. Ρρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ ιταν ο Ηωγράφοσ. Απϋ τθ μεριά μασ ςτο Κοινοτικό Συμβοφλιο ιμουν εγϊ, θ Γαβριζλλα Χαμογεωργάκθ, ο Ράνοσ Κωνςταντινίδθσ και ο Γιάννθσ ο Λατροφ. Τρεισ τθσ ΕΔΑ και ο Κωνςταντινίδθσ (ο 170

οποίοσ ζπαιηε διπλό ρόλο όπωσ νομίηω) υποςτθρίηαμε ότι αυτι θ περιοχι είναι του Δθμοςίου. Λςχυριηόμαςτε πωσ αν τραβιξουμε μια γραμμι απ’ το ςυρματόπλεγμα (ποφ ιδθ υπιρχε παραπζρα, μπαίναμε ςτον χϊρο του Δθμοςίου. Επομζνωσ δεν είναι του Σαρλά. Δικθγόροσ ιταν ζνασ νεαρόσ ΕΑΜικισ προζλευςθσ, Γιαννακοφροσ λεγότανε. Ριγαμε, κατακζςαμε ότι είναι του Δθμοςίου γιατί θ επζκταςθ τθσ γραμμισ αφινει το οικόπεδο πιο πολφ προσ το βουνό παρά προσ τθν πόλθ. Ο Ηωγράφοσ πιγε κι αυτόσ ςτο δικαςτιριο και είπε πωσ ο Νάςτοσ εδϊ ζςπερνε κρικάρια, εδϊ είχε νταμάρι κι ζβγαηε ο Κρθτικόσ πζτρεσ (κι είχε πραγματικά νταμάρι-εγϊ μιπωσ δεν κυμάμαι ότι το ‘ςπερνε κρικάρια;) Λοιπόν το δικαςτιριο ζβγαλε τθν απόφαςθ ότι εφϋ όςον θ νομι αποδεικνφεται ότι είναι του Σαρλά, να ςταματιςουν οι εργαςίεσ. Και πιγε λοιπόν θ υπόκεςθ ςτα πολιτικά δικαςτιρια. Το Υπουργείο Γεωργίασ τότε ςταμάτθςε τον ςτακμό, δεν ζκανε καμιά ενζργεια, κι ζμειναν οι κολϊνεσ όπωσ τισ βλζπετε ςιμερα. Εμείσ είμαςτε αδφναμοι, τι να κάναμε, δεν ξζραμε δεν μποροφςαμε, δεν μποροφςαμε να προβλθματιςτοφμε, ποιόσ το ‘ξερε. Ριςτεφαμε πωσ δικά του είναι τα οικόπεδα και λζγαμε «ό,τι κερδίςουμε από τον Νάςτο»...  Ρεσ μασ τϊρα για τα «Αςτυνομικά». Ρωσ ζγινε και ξεφφτρωςε αυτό το

τερατοφργθμα ςτον Υμθττό, ςτθν Θλιοφπολθ; Καν. Λϊλασ: Επί κυβερνιςεωσ Ραπανδρζου… ο Γζροσ… ο «Γζροσ τθσ Δθμοκρατίασ»… για να ικανοποιιςει τα αιτιματα των αςτυνομικϊν, όπωσ κάνει ο «φίλοσ» μου ο Αντρζασ τϊρα, τουσ παραχϊρθςε μια ζκταςθ, μια ςτενι λωρίδα από το Νεκροταφείο μζχρι τον Ρροφιτθ Θλία, τθ λεγόμενθ «πράςινθ ηϊνθ» (ζτςι είχαν ονομάςει τθν απόςταςθ που χϊριηε το ςυρματοπλεγμζνο δάςοσ με τθν Θλιοφπολθ). Κα ζμπαινε λοιπόν (αυτι θ λωρίδα) ςτο ςχζδιο τθσ Θλιοφπολθσ για να γίνουν οικόπεδα και να ικανοποιιςουν τουσ αςτυνομικοφσ. Θ «πράςινθ ηϊνθ» όμωσ επεκτείνονταν μζςα ςτο δάςοσ κι ζκοβε πολλά πεφκα. Επάνω ς’ αυτό ο Διμοσ αντζδραςε, κι ευτυχϊσ αντζδραςε και θ προςκείμενθ προσ τθν τότε Κυβζρνθςθ τθσ Ζνωςθσ Κζντρου δθμοτικι αρχι και ο Διμαρχοσ 171

Ρεντάρθσ. Κάναμε 2-3 ςυγκεντρϊςεισ, μίλθςαν και οριςμζνοι απ’ τουσ άλλουσ, είπαμε ότι δεν το δεχόμαςτε. Εν τω μεταξφ ζγινε θ αποςταςία. Το ηιτθμα εκκρεμοφςε. Λοιπόν, ξανά πάλι, βγάλαμε μια διακομματικι επιτροπι και πθγαίνουμε ςτον υπουργό Γεωργίασ τθσ αποςταςίασ που ιταν ο Βαςματηίδθσ. Αυτόσ ιταν από τθν Χαλκιδικι, φιλοΕΑΜίτθσ παλιά, όπωσ λζγανε. Στθν επιτροπι αυτι ιταν ο Διμαρχοσ, εγϊ, ο Ηωγράφοσ, κι ίςωσ και άλλοσ ζνασ. Ανζπτυξε ο Διμαρχοσ τθν υπόκεςθ ςτον Βαςματηίδθ. Ρετιζται τότε ο Ηωγράφοσ και του λζει: «Ξζρεισ γιατί δεν κζλουν κ. Υπουργζ; Γιατί άμα κα ‘ρκουν οι αςτυνομικοί κα αλλοιωκεί το εκλογικό ςϊμα τθσ Θλιοφπολθσ, γιατί κα ψθφίςουν εμάσ. Δεν τουσ κζλει θ ΕΔΑ». Εγϊ παρϊν βζβαια (ςθμ. Α.Χ.: ςαν εκπρόςωποσ τθσ ΕΔΑ). Του λζει τότε ο Βαςματηίδθσ: «Θ ΕΔΑ καλά κάνει και δεν τουσ κζλει. Εςφ κζλεισ να καταςτραφεί το δάςοσ;». «Πχι», του λζει ο Ηωγράφοσ. «Ε, αν δεν κζλεισ να καταςτραφεί το δάςοσ, εγϊ προτείνω και ς’ εςάσ και ςτουσ Αςτυνομικοφσ, επειδι και εγϊ το κζλω το δάςοσ, αν είναι ζτςι όπωσ τα λζνε και καταςτρζφονται τα πεφκα, να βγάλετε μια επιτροπι και να πάει να γίνει μια καταμζτρθςθ. Εγϊ κα ςτείλω υπαλλιλουσ απ’ το Υπουργείο, ο Διμοσ και ο Συνεταιριςμόσ των Αςτυνομικϊν κα ςτείλει κάποιον απ’ τθ δικι του μεριά». Συμφϊνθςαν και οι Αςτυνομικοί. Ο πρόεδροσ του Συνεταιριςμοφ των Αςτυνομικϊν, ζνασ αςτυνόμοσ Α’, Γιαννόπουλο τον λζγανε, ερχόταν κι ερχόταν ςε επαφι μαηί μασ. Λοιπόν του λζω μια μζρα: «Γιατί παιδεφεςτε και παιδεφετε και μασ, ενϊ μπορείτε να πάτε, και μάλιςτα ςυγκεντρωμζνοι ς’ ζναν άλλο χϊρο, ςτθ Βαμβακιά;». «Ρου είναι θ Βαμβακιά;» μου λζει. «Κα κάνουμε τθν κατά μζτρθςθ» του λζω, «και μετά κα πάμε να τθ δοφμε». Θ Βαμβακιά είναι αυτοφ που χτίςτθκε τελικά ο ςυνοικιςμόσ των Αςτυνομικϊν. Εγϊ εν τω μεταξφ, πριν γίνει αυτό, ενϊ ιταν ακόμθ ο Ηωγράφοσ Διμαρχοσ, είχα προτείνει να γίνει Νεκροταφείο ςτθν περιοχι αυτι, όλοσ ο χϊροσ. (Το άλλο, επειδι ιταν μζςα ςτθν πόλθ αντιδροφςε ο κόςμοσ, και προ παντόσ του Βφρωνα αντιδροφν μζχρι ςιμερα. Ζχει κορεςτεί αυτό το Νεκροταφείο). Δεν το δζχτθκε αυτό ο Ηωγράφοσ, είχε τισ δικζσ του αντιλιψεισ. Βγάλαμε λοιπόν τθν επιτροπι 172

αυτι και μια Κυριακι πρωί ξεκινιςαμε και μετράμε: 7000 ι 9000 πεφκα κόβονταν. Κατεβαίνουμε ςτον Διμο, κάνουμε ζνα πρωτόκολλο, το οποίο υπζγραψε ο Δαςικόσ, ο επικεφαλισ του τριμελοφσ ςυνεργείου του Υπ. Γεωργίασ, ο εκπρόςωποσ των Αςτυνομικϊν κι εγϊ και το πιγαμε ςτον Βαςματηίδθ. Εν τω μεταξφ παίρνω τον Γιαννόπουλο και τον πθγαίνω ςτθν Βαμβακιά. Του λζω: «Μασ λζτε ότι δεν ςασ κζλουμε γιατί δεν κα μασ δϊςετε ψιφουσ. Να λοιπόν, εμείσ ςασ προτείνουμε να ‘ρκείτε εδϊ, που δεν κόβεται οφτε ζνα πεφκο». Ενκουςιάςτθκε αυτόσ μόλισ είδε το μζροσ. Αφοφ πιγαμε λοιπόν κάτω το πόριςμα που είχαμε βγάλει από τθν καταμζτρθςθ, οι Αςτυνομικοί ζκαναν αμζςωσ ενζργειεσ και λζνε: «Μποροφμε να αλλάξουμε τθν τοποκεςία». Δζχεται ο Βαςματηίδθσ, ζδωςε εντολι, κάναμε το τοπογραφικό και βάλαμε τθν περιοχι ςτο ςχζδιο με ειςιγθςθ δικι μου, τθν 1θ Απριλίου 1967. Στισ 21 ζγινε το πραξικόπθμα…  Ο Νάςτοσ δεν αντζδραςε; Δεν κεωροφςε αυτι τθν περιοχι δικι του;

Καν. Λϊλασ: Τθ κεωροφςε, γι’ αυτό ζκανε και τα δικαςτιρια (ςθμ. Α.Χ.: από τα οποία βγικε και θ γνωςτι απόφαςθ 4910/1977 του Εφετείου Ακθνϊν που ζφερε ςτο φωσ ο Κανάςθσ Λϊλασ το 1980, όπου αποδείχτθκε ότι θ ςυνολικι περιουςία του Νάςτου ανερχόταν ςε 4 ηευγάρια ι 320 ςτρζμματα). Οφτε τον ρωτιςαμε όμωσ τον Νάςτο εμείσ τότε. Το βάλαμε ςτο Σχζδιο, κζςαμε όρουσ και μάλιςτα εγϊ ζκεςα ςυγκεκριμζνουσ όρουσ όπωσ, να μθν γίνονται μεταπωλιςεισ οικοπζδων και να μθν χτίηονται πάνω από διϊροφα. Αυτό το ‘χαν δεχτεί όλοι αλλά θ χοφντα το τροποποίθςε. Και τα ‘φτιαξε όπωσ ικελε. Φτιάχνουν εκεί πάνω πολυκατοικίεσ τϊρα… Εμείσ λζγαμε επειδι είναι κοντά ςτο δάςοσ, να μθν ζχουμε «πφργουσ» κοντά ςτο δάςοσ, αλλά…

173

Κοφλουμα 2006 ςτον διαμορφωμζνο χϊρο του πρϊθν λατομείου «Χαλικάκθ»: εδϊ δόκθκε θ τελικι «μάχθ» ενάντια ςτουσ κλθρονόμουσ Νάςτου που είχαν οικοπεδοποιιςει τθν περιοχι. Με τθν εμφάνιςθ το 1980 τθσ πρϊτθσ οικοδομισ, τθν κινθτοποίθςθ των κατοίκων και τθν παρζμβαςθ του Κανάςθ Λϊλα, ο οποίοσ αναηιτθςε και ζφερε ςτθν επιφάνεια τθν Απόφαςθ 4910/1977 του Εφετείου Ακθνϊν, άλλαξαν τα μζχρι τότε δεδομζνα και θ δθμοτικι αρχι Δθμ. Κιντι οδθγικθκε ςτθν μετωπικι ςφγκρουςθ με τουσ κλθρονόμουσ Νάςτου και τθν διάςωςθ ενόσ ςθμαντικοφ μζρουσ τθσ δθμόςιασ περιουςίασ που δεν είχαν προλάβει ακόμθ να πουλιςουν και να οικοδομιςουν.

174

Oι πρϊτεσ ϊρεσ του χουντικοφ πραξικοπιματοσ ςτθν Θλιοφπολθ* …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

*Θ επιβολι ςτρατιωτικισ δικτατορίασ ςτθ χϊρα μασ τθν 21θ Απριλίου 1967, άφθςε ανεξίτθλα ίχνθ και ςτθν Θλιοφπολθ. Ραρακζτουμε ςτθν ςυνζχεια αναμνιςεισ και μαρτυρίεσ κάποιων δθμοτικϊν παραγόντων, τισ οποίεσ κατζγραψε ο Λουκάσ Φωτόπουλοσ και που δθμοςιεφτθκαν το 1990 ςτο περιοδικό «Θλιογράφοσ», το οποίο εξζδιδε τότε ο δθμοςιογράφοσ Κφμιοσ Καλαμοφκθσ. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Ραφλοσ Ρεντάρθσ, τότε Διμαρχοσ: «‘Ιταν θ ϊρα 4 τθ νφχτα, όταν με ειδοποίθςαν ότι ζγινε πραξικόπθμα. ‘Φςτερα ειδοποίθςα τον Κανάςθ τον Λϊλα και αυτόσ το Δθμοτικό Συμβοφλιο. Το πρωί, γφρω ςτισ 9, μαηευτικαμε ςτο Δθμαρχείο, με απόντεσ τουσ δεξιοφσ δθμοτικοφσ ςυμβοφλουσ και τον πρόεδρο του Δθμοτικοφ Συμβουλίου (Δθμιτρθ Κιντι). Ρρόκεςι μασ ιταν να ςυνταχκεί το πρϊτο ς’ όλθ τθ χϊρα ψιφιςμα-καταδίκθ για τθν δικτατορία. Δεν ξζρω αν με τθν παρουςία του προζδρου πετυχαίναμε κάτι τζτοιο. Εν ςυνεχεία κατθφορίςαμε ςτθν πλατεία ςε ζνα καφενεδάκι, όπου πρότεινα να διαλυκοφμε με τον κίνδυνο μιπωσ ςυλλθφκοφμε, πράγμα που ζγινε για όλουσ τουσ αριςτεροφσ. Εν ςυνεχεία, ο Διμοσ υποτυπωδϊσ λειτουργοφςε μζχρι τθν οριςτικι εκδίωξι μασ περί τα μζςα Μαΐου. Κζλω επίςθσ να ςθμειϊςω ότι κατά τθν παράδοςθ του Διμου θ τότε επιτροπι από ςτρατιωτικοφσ άνοιξαν τα χαντάκια τθσ φδρευςθσ, αλλάηοντασ τουσ χαρακτθριςμοφσ του εδάφουσ, με αποτζλεςμα να ηθμιωκεί ο Διμοσ με 800.000 δρχ διαφορά. Φςτερα μασ κατθγόρθςαν, αλλά με βοφλευμα του 1970 ακωωκικαμε. Θ 7χρονθ δικτατορία ςτζρθςε τον τόπο μασ από γριγορθ ανάπτυξθ. Είμαςτε θ πρϊτθ δθμοτικι αρχι που φζραμε τθν φδρευςθ ςτθν Θλιοφπολθ…». Δθμιτρθσ Κιντισ, τότε πρόεδροσ του Δθμοτικοφ Συμβουλίου: «Τθν θμζρα τθσ δικτατορίασ ο μακαρίτθσ ο Κανάςθσ ο Λϊλασ ζκανε μια προςπάκεια για να μαηευτεί το Δθμοτικό Συμβοφλιο να βγάλει ζνα ψιφιςμα, μα 175

απ’ ότι κυμάμαι, δεν το κυμάμαι καλά, δεν κατορκϊκθκε αυτό. Το απόγευμα τθσ ίδιασ μζρασ ςυνζλαβαν τον Κανάςθ. Μετά ζμακα πωσ ζπιαςαν και άλλουσ, όπωσ τον Γιάννθ τον Φωτόπουλο και τον Ντίνο τον Οικονομόπουλο. ‘Φςτερα από λίγεσ μζρεσ ιρκε διαταγι να ςταματιςουμε να αςχολοφμαςτε με τον Διμο. Θ δικτατορία ςαν πολιτικι περίοδοσ ςτθν ιςτορία του τόπου υπιρξε βλαπτικι και για τον διμο μασ. Θ ηθμιά που προξζνθςε ιταν αναπτυξιακι και χρειάςτθκε πολφσ και διπλόσ κόποσ για να αρχίςει πάλι ο Διμοσ μασ τθν προοδευτικι και ανοδικι του πορεία».

Χριςτοσ Αργυρίου, τότε Δθμοτικόσ Σφμβουλοσ «Εκείνο το ςυννεφιαςμζνο πρωινό πλθροφορικθκα ςτο δρόμο, πθγαίνοντασ ςτθ δουλειά μου, πωσ ζγινε δικτατορία. Με κίνδυνο ακόμα και να ςυλλθφκοφμε, πιγαμε ςτο παλιό το Δθμαρχείο, που ιτανε εκεί που τϊρα βρίςκεται το Ταχυδρομείο. Εκεί ο Ντίνοσ ο Οικονομόπουλοσ πρότεινε τθν ιδζα πωσ πρζπει το Δθμοτικό Συμβοφλιο να ςυνζλκει, να ςυνεδριάςει και να καταδικάςει τθν από οπουδιποτε προερχόμενθ αυτι πράξθ, τθ δικτατορία. Πμωσ, δεν μποροφςαμε να κάνουμε απαρτία, διότι μασ ζλειπε ζνασ, ο τότε πρόεδροσ του Δθμοτικοφ Συμβουλίου, ο κ. Κιντισ. Επικοινωνιςαμε μαηί του και μασ είπε ότι ζρχεται, δεν ιρκε, ανθςυχιςαμε πιγαμε να τον βροφμε και μασ είπαν ότι ζχει φφγει από το ςπίτι. Ζτςι ματαιϊκθκε θ πρϊτθ αντίδραςθ που είχε κατά νου να κάνει το Δθμοτικό Συμβοφλιο τθσ πόλθσ μασ, που ίςωσ ιταν και θ πρϊτθ ςε όλθ τθ χϊρα».

Γιάννθσ Φωτόπουλοσ, εκδότθσ τότε τθσ τοπικισ εφθμερίδασ «Αλικεια» «Το πρωί, μετά από ςυνεννόθςθ των δθμοτικϊν ςυμβοφλων τθσ δθμοκρατικισ πλειοψθφίασ, πιγα ςτο Δθμαρχείο να καταγράψω μια ιςτορικι απόφαςθ καταδίκθσ των πραξικοπθματιϊν. Θ απόφαςθ δεν πάρκθκε λόγω μθ απαρτίασ. Ρεριςςότερεσ πλθροφορίεσ κα ζχετε από ςυνδθμότεσ που ςυνελιφκθςαν τθν επόμενθ ι και αργότερα. Δυςτυχϊσ εμζνα με ςυνζλαβαν το μεςθμζρι.

176

Θ ςυνζχεια είναι γνωςτι, το απόγευμα ιδθ είχαν αρχίςει τισ μαηικζσ ςυλλιψεισ και το κρατθτιριο γζμιςε αςφυκτικά με πρϊτο τον μακαρίτθ Ανδρουτςόπουλο Δ., ζνα γαλινιο άνκρωπο. Και ακολοφκθςαν οι αξζχαςτοι Νίκοσ Μαχαιρόπουλοσ και Κανάςθσ Λϊλασ. Στθ ςυνζχεια ζφεραν τον Ντίνο Οικονομόπουλο και πολλοφσ φίλουσ και ςυναγωνιςτζσ που δεν τουσ κυμάμαι. Θ μζρα τελειϊνει με τθ μεταφορά μασ ςτο γιπεδο τθσ ΑΕΚ τα μεςάνυχτα».

Κανάςθσ Λϊλασ, τότε αντιδιμαρχοσ (Αναδθμοςίευςθ από τθν εφθμερίδα «Αλικεια» Νο.54, Απρίλιοσ 1981)

«Τθν παραμονι του πραξικοπιματοσ, Ρζμπτθ 20 Απριλίου ’67, θ Κομματικι Οργάνωςθ τθσ Ε.Δ.Α. Θλιοφπολθσ είχε μια πλατιά ςφςκεψθ ςτα γραφεία τθσ με κζμα τθν προετοιμαςία για τισ βουλευτικζσ εκλογζσ. Στα πρόςωπα, όμωσ, όλων των παριςτάμενων ιταν ηωγραφιςμζνθ θ ανθςυχία και θ αγωνία για τισ φιμεσ που κυκλοφοροφςαν πωσ ο βαςιλιάσ και οι ςτρατθγοί πρόκειται να αναςτείλουν τθν λειτουργία του Συντάγματοσ, κθρφχνοντασ δικτατορία. Οι πθγζσ αυτϊν των πλθροφοριϊν ιταν διάφορεσ. Κυρίωσ όμωσ προζρχονταν από τθν Ζνωςθ Κζντρου και τον αρχθγό τθσ Γεϊργιο Ραπανδρζου, ο οποίοσ ςε επίςκεψθ που του είχαν κάνει ςτο Καςτρί μια ομάδα από Δθμάρχουσ (ανάμεςά τουσ ιταν και ο δικόσ μασ Διμαρχοσ κ. Ρεντάρθσ), είχε εκφράςει τισ ανθςυχίεσ του για μια επικείμενθ δικτατορία. Ζτςι τζκθκε από πολλοφσ το ερϊτθμα: Αλθκεφουν οι διαδόςεισ και αν ναι, τι πρόκειται να κάνουμε, ποια κα είναι θ αντίδραςι μασ; Θ κζςθ τθσ Ε.Δ.Α. τότε ιταν: Το πολιτικό κλίμα τθσ Ευρϊπθσ δεν είναι ευνοϊκό για δικτατορία ςτθν Ελλάδα. Αν όμωσ γίνει κα αντιδράςουμε με μαηικζσ ςυγκεντρϊςεισ. Με χϊρο ςυγκζντρωςθσ τα γραφεία των Διμων και επικεφαλισ τουσ αιρετοφσ δθμοτικοφσ άρχοντεσ. Να κάνουμε κάςτρα τθσ Δθμοκρατίασ τουσ Διμουσ. Ζφυγα από τα γραφεία τθσ Ε.Δ.Α. ςτισ 12 τα μεςάνυχτα. Ξάπλωςα ςτο κρεβάτι μου και με πιρε ο φπνοσ. Στισ 3 θ ϊρα τθ νφχτα χτφπθςε το κουδοφνι του τθλεφϊνου μου. Ριρα το ακουςτικό. Ιταν ο μακαρίτθσ ο Γιϊργοσ Αράπθσ. Ναι , ο Γιϊργοσ Αράπθσ, ο αγωνιςτισ τθσ Δθμοκρατίασ και ο ζνκερμοσ υποςτθρικτισ τθσ ςυνεργαςίασ των δθμοκρατικϊν δυνάμεων ςτθν πόλθ μασ. Ρου επιτεφχκθκε 177

το 1964 ςτισ δθμοτικζσ εκλογζσ με το ψθφοδζλτιο τθσ δθμοκρατικισ ςυνεργαςίασ Ε.Δ.Α. και Ζνωςθσ Κζντρου και κζρδιςε τισ δθμοτικζσ εκλογζσ, διϊχνοντασ τθ δεξιά από τθ διοίκθςθ του Διμου. Κανάςθ μου λζει, ζγινε πραξικόπθμα ςτθν Ακινα, κατεβικανε τα τανκσ. Ηιτθςα άλλεσ πλθροφορίεσ , δεν γνϊριηε να μου δϊςει. Το πρωί κα ςυναντθκοφμε ςτο Διμο, του είπα. Τθλεφϊνθςα και ςτο Διμαρχο, μου είπε και ζκλειςε το τθλζφωνο. Τθν ίδια ςτιγμι τθλεφϊνθςα ςτον Κϊςτα Καραγιϊργο, που ιταν εκείνθ τθν εποχι γραμματζασ τθσ Κ.Ο. τθσ Ε.Δ.Α. Θλιοφπολθσ. Συμφωνιςαμε να βρεκοφμε το πρωϊ ςτο Δθμαρχείο και εν τω μεταξφ να επικοινωνοφμε τθλεφωνικϊσ. Φςτερα από μια ϊρα περίπου χτφπθςε το τθλζφωνό μου, δεν κυμάμαι αν ιταν ο Καραγιϊργοσ ι ο Νίκοσ ο Ρολίτθσ, μου είπαν ότι επικοινϊνθςαν με τθν Κ.Ο.Α. και ςυγκεκριμζνα με τον οργανωτικό γραμματζα Διονφςθ Γεωργάτο, και πωσ πρζπει όλοσ ο κόςμοσ να βρεκεί το πρωί ςτο Δθμαρχείο. Δεν κοιμικθκα ωσ το πρωί. Μόλισ ξθμζρωςε ντφκθκα και ξεκίνθςα για το Δθμαρχείο. Στον δρόμο που περπατοφςα ιταν μεγάλθ θςυχία, οφτε ςτρατόσ οφτε χωροφφλακεσ. Ζφταςα ςτο Δθμαρχείο που μόλισ είχε ανοίξει και ιταν μζςα μερικοί υπάλλθλοι. Φςτερα από λίγθ ϊρα ζφταςε ο Διμαρχοσ και αρκετοί ςφμβουλοι τθσ πλειοψθφίασ, ιρκαν και μερικοί πολίτεσ. Μαηευτικαμε και περιμζναμε τισ εξελίξεισ. Ο Διμαρχοσ πιρε τθλζφωνο διάφορουσ Διμουσ, δεν απαντοφςαν, μόνο από τον Διμο Καλλικζασ μασ βρίςανε. Καταλάβαμε τότε ότι ο Διμοσ είχε καταλθφκεί από τουσ πραξικοπθματίεσ. ΢ίχτθκε θ ιδζα τότε, αν κυμάμαι καλά από τον Ντίνο Οικονομόπουλο να κάνουμε ζκτακτο δθμοτικό ςυμβοφλιο, να καταδικάςουμε το πραξικόπθμα και να καλοφμε το λαό να υπεραςπιςκεί τα δθμοκρατικά του δικαιϊματα. Ο πρόεδροσ , όμωσ, τότε του δθμοτικοφ ςυμβουλίου (ο Δθμιτρθσ Κιντισ) δεν παρουςιάςτθκε κακόλου ςτον Διμο, ο αντιπρόεδροσ που κα μποροφςε και εκείνοσ να ςυγκαλζςει εκτάκτωσ το ςϊμα ζλειπε. Ρλειοψθφία του ςϊματοσ δεν υπιρχε και ζτςι ματαιϊκθκε θ προςπάκεια. Κα ιταν θ πρϊτθ αντιςταςιακι ενζργεια.

178

Ραραμείναμε ςτο Δθμαρχείο ωσ τισ 12 το μεςθμζρι. Στισ 12 φφγαμε. Ο Διμαρχοσ και μερικοί δθμοτικοί ςφμβουλοι πιγαμε ςτθν κεντρικι πλατεία ςτο καφενείο του Ραναγιϊτθ Κυριαηι. Θ χωροφυλακι δεν είχε κινθκεί ακόμα. Ζφυγα από τθν πλατεία ςτισ 12:30. Στισ 2 περίπου θ ϊρα και μόλισ είχα τελειϊςει το φαγθτό, περικφκλωςαν το ςπίτι μου ζνασ ανκυπαςπιςτισ τθσ χωροφυλακισ και τζςςερισ χωροφφλακεσ. Μπικαν μζςα και μασ είπαν να τουσ ακολουκιςουμε ςτο τμιμα. Ριραν εμζνα και τισ δυο μου κόρεσ, φοιτιτριεσ τότε. Στο τμιμα βρικα τον Νίκο τον Μαχαιρόπουλο, τον Γιϊργο τον Καλπάκθ και τον Ντίνο Οικονομόπουλο. Σε λίγο γζμιςε το αςτυνομικό τμιμα από πολίτεσ. Ράνω από 40 άντρεσ και 10 γυναίκεσ ιμαςταν κρατοφμενοι. Το βραδάκι μασ φζρανε από ςπίτια μασ από μια κουβζρτα, χωρίσ να επιτρζψουν να δοφμε τουσ δικοφσ μασ. Κατά τισ 19 τθ νφχτα ξεκίνθςαν τα καμιόνια και μασ μετζφεραν ςτο γιπεδο τθσ ΑΕΚ ςτθ Νζα Φιλαδζλφεια. Από δω και πζρα ςυνεχίςτθκε μια άλλθ περιπζτεια».

3 Δεκεμβρίου 1972: Εγκαίνεια του Γυμναςίου Αρρζνων, ςθμερινοφ 1ου Λυκείου Θλιοφπολθσ, υπό τα λάβαρα τθσ ςτρατιωτικισ χοφντασ. (φωτογραφία από τον «Θλιογράφο», Νο.3, Απρίλιοσ 1990) 179

Αποκάλυψθ από τον Γ.Γ Ακλθτιςμοφ τθσ χοφντασ Κων. Αςλανίδθ μαρμάρινθσ πλάκασ, ςτα εγκαίνεια του Γυμναςίου Αρρζνων Θλιοφπολθσ «επί επαναςτάςεωσ 21θσ Απριλίου 1967 και πρωκυπουργοφντοσ Γεωργίου Ραπαδόπουλου». Θ πλάκα αυτι ξθλϊκθκε από τουσ μακθτζσ, αμζςωσ μετά τθν κατάρρευςθ τθσ χοφντασ, τον Λοφλιο του 1974. (φωτογραφία από τον «Θλιογράφο», Νο.3 Απρίλιοσ 1990)

180

Θλιοφπολθ 1973: Μακθτικζσ κινιςεισ κόντρα ςτθ χοφντα* …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

*Το κείμενο που ακολουκεί γράφτθκε από τον Κϊςτα Μεκυμάκθ και δθμοςιεφτθκε τον Νοζμβριο του 1983 ςτθν Τοπικι Εφθμερίδα «Δθμοτικι Αλλαγι» , αρ. φφλλου 4, με Διευκυντι τον Μάκθ Ξενικό. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

«Θ εφθμερίδα μασ για πρϊτθ φορά αποκαλφπτει με αφορμι τα δεκάχρονα από τθν εξζγερςθ του Ρολυτεχνείου μια άγνωςτθ ςε πολλοφσ ιςτορικι πτυχι: πρόκειται για μακθτικζσ κινιςεισ που εκδθλϊκθκαν το 1973 κόντρα ςτθν εφτάχρονθ Χοφντα. Είναι Φλεβάρθσ του 1973. Θ κατάλθψθ τθσ Νομικισ από τουσ φοιτθτζσ ζρχεται να ξυπνιςει ναρκωμζνεσ από τθ χουντικι προπαγάνδα ςυνειδιςεισ μακθτϊν ςτα δφο τότε Γυμνάςια τθσ Θλιοφπολθσ. Οι φοιτθτικζσ διαδθλϊςεισ του Μάρτθ και το κίνθμα του Ναυτικοφ αργότερα ζρχονται να ςυγκροτιςουν ςε όλο και περιςςότερουσ μακθτζσ τθν ανάγκθ τθσ λευτεριάσ ςτθ ηωι, τθν ανάγκθ να πζςει ο Ραπαδόπουλοσ. Θ άποψθ αυτι αναπτφςςεται ςτα διαλείμματα ςτθν αρχι ςε κλειςτό κφκλο και ζτςι παρατθρείται μια βακμιαία ανερχόμενθ πολιτικοποίθςθ περιςςότερων μακθτϊν. Και αυτό ςε μια εποχι όπου δίπλα ςτθ ςιωπι ςαν τρόπο ηωισ υπάρχει ςαν ιδεολογία το ποδόςφαιρο δοςμζνο από τθ Χοφντα ςτθ νεολαία. Ζτςι αρχίηει θ ςχολικι χρονιά 1973-74. Ανάμεςα ςτουσ κακθγθτζσ είναι ελάχιςτοι αυτοί που προςπακοφν να ςπάςουν το φράγμα τθσ ςιωπισ με κάποια ςτοιχειϊδθ μθνφματα για ελευκερία, ανκρϊπινθ αξιοπρζπεια, δθμοκρατικό τρόπο ηωισ. Και εκεί ανάμεςα ςε μακιματα ςολφζη ν’ ακοφγεται και το δικαίωμα του ανκρϊπου να παραμζνει άνκρωποσ ςε μια ελεφκερθ κοινωνία. Ραράλλθλα θ Χοφντα όπωσ ζχει απλϊςει παντοφ τα πλοκάμια τθσ ζτςι δεν μποροφςε να αφιςει τα Γυμνάςια τθσ Θλιοφπολθσ δίχωσ τουσ χαφιζδεσ τθσ. Πμωσ κάποιοι μακθτζσ ρίχνουν ςτο Γυμνάςιο μζςα, τισ πρϊτεσ χειρόγραφεσ προκθρφξεισ τον Οκτϊβρθ. Τα αιτιματα ςτθν αρχι είναι μακθτικά: κατάργθςθ των ειςαγωγικϊν εξετάςεων, δικαίωμα μακθτικοφ ςυνδικαλιςμοφ, κακιζρωςθ τθσ δθμοτικισ γλϊςςασ. Το παράρτθμα Αςφάλειασ τθσ Θλιοφπολθσ τρζχει ςτο Γυμνάςιο δυο φορζσ περίπου εβδομαδιαίωσ για να μαηζψει τισ προκθρφξεισ που πζφτουν. Αρχίηει πια 181

να παρακολουκεί κακθμερινά το Γυμνάςιο και το περιπολικό ΒΗ 8296 είναι ο… φρουρόσ του Γυμναςίου μθ τυχόν και βρεκοφν οι επικίνδυνεσ προκθρφξεισ μζςα ςτο ςχολείο. Το μνθμόςυνο του Γζρου τθσ Δθμοκρατίασ και το ξφλο που ακολοφκθςε ζρχεται να αλλάξει το περιεχόμενο των προκθρφξεων των μακθτϊν ςτθν Θλιοφπολθ. Τα ςυνκιματα πια είναι: «ΕΛΕΥΚΕ΢ΛΑ - ΔΘΜΟΚ΢ΑΤΛΑ - ΚΑΤΩ Θ ΧΟΥΝΤΑ». Ζρχεται το Ρολυτεχνείο και ο ραδιοφωνικόσ ςτακμόσ του. Από τθν Ρζμπτθ κιόλασ κουβεντιάηεται το κζμα ςτα Γυμνάςια και ςυμβαίνει θ πρϊτθ κίνθςθ. Μακθτζσ και μακιτριεσ αντί να καταλιξουν το βράδυ ςτα φροντιςτιρια τθσ Κάνιγγοσ και τθσ Σόλωνοσ για μάκθμα, πθγαίνουν ςτο Ρολυτεχνείο. Το μεςθμζρι τθσ Ραραςκευισ φκάνουν οι πρϊτεσ μακθτικζσ προκθρφξεισ-ετοιμαςμζνεσ ςτο Ρολυτεχνείο-που καλοφν τουσ μακθτζσ ς’ αγϊνα για το διϊξιμο τθσ χοφντασ και των Αμερικάνων. Κάποια προςπάκεια να γίνει αποχι ςτα ςχολεία τθσ Μζςθσ Εκπαίδευςθσ ςτθ πόλθ μασ ςε οριςμζνα τμιματα τάξεων, δεν πετυχαίνει. Πμωσ μερικζσ μακιτριεσ γκρεμίηουν τα ςφμβολα τθσ Χοφντασ που υπιρχαν ςτισ αίκουςεσ διδαςκαλίασ. Και αυτό τθ ςτιγμι που θ αςφάλεια βρίςκεται ςτισ πόρτεσ. Τθ Δευτζρα 19 Νοζμβρθ γίνεται μια αποχι από 20 μακθτζσ –παρ’ ότι ζχει κθρυχκεί ο ςτρατιωτικόσ νόμοσ– ςαν ζνδειξθ διαμαρτυρίασ για το μακζλεμα του Λαοφ ςτο Ρολυτεχνείο το προθγοφμενο Σάββατο. Θ αςφάλεια εξετάηει τα απουςιολόγια και αργότερα ςυλλαμβάνει μακθτζσ του Γυμναςίου που παραπζμπει ςαν επικίνδυνουσ ςτο… ςπουδαςτικό τμιμα τθσ αςφάλειασ Ρροαςτίων και ςτθν ςυνζχεια τθν αποβολι μακθτι από τα Γυμνάςια τθσ περιοχισ. Ζτςι ο βαρφσ ίςκιοσ του τρόμου και τθσ ςιωπισ βαραίνει και πάλι ςτα Γυμνάςια τθσ Θλιοφπολθσ. Θ Χοφντα πζφτει το ’74 και αμζςωσ μακθτζσ ρίχνουν τθν πλάκα του Ραττακοφ από τουσ τοίχουσ του κτιρίου του Γυμναςίου Αρρζνων Θλιοφπολθσ (εκεί που ςτεγάηεται ςιμερα το 1ο Λφκειο). Ζρχεται θ 17θ Νοζμβρθ του’74 και τότε θ τραγικι ειρωνεία τθσ ιςτορίασ επαναλαμβάνεται. Μια ομιλία που «τιμά» το Ρολυτεχνείο από τον τότε γυμναςιάρχθ ζρχεται να ςυγχαρεί… γνωςτόσ για τθ δράςθ του τον καιρό τθσ Χοφντασ αξιωματικόσ τθσ αςφάλειασ ςτθν Θλιοφπολθ! Ζτςι ζγινε και ο πρϊτοσ γιορταςμόσ του Ρολυτεχνείου ςτα Γυμνάςια τθσ Θλιοφπολθσ. Μεγαλφτερθ διαςτροφι τθσ ιςτορίασ δεν μποροφςε να γίνει. Ο χουντικόσ αξιωματικόσ να ςυγχαίρει για το Ρολυτεχνείο μπροςτά ςτα μάτια δθμοκρατϊν μακθτϊν».

182

Kϊςτασ Πουλάδθσ: «Εδώ ιταν ρζμα…»* …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

*Μεταφζρω αποςπάςματα από τθν Μαρτυρία του Κϊςτα Ρουλάδθ, για το πάρκο που διαμορφϊκθκε ςε τμιμα του μπαηωμζνου ρζματοσ, που βρίςκεται ςτα όρια του 1ου με τον 5ο Τομζα, όπωσ ζχει καταγραφεί ςτο βιβλίο του: «Εδϊ ιταν ρζμα…» (2006). …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

«Το ςυγκεκριμζνο πάρκο, που βρίςκεται ενδιάμεςα των οδϊν Χρυςοςτόμου Σμφρνθσ και Μπζλλεσ, ζχει μια ιςτορία δικι του. Δεν είναι όπωσ τα άλλα πάρκα που τα φτιάξανε κάποιεσ Δθμοτικζσ αρχζσ, δίχωσ τθν προςωπικι ςυμμετοχι των πολιτϊν. Στο πάρκο αυτό ςυμμετείχαν άνκρωποι όλων των πολιτικϊν παρατάξεων για ζνα κοινό ςκοπό και με τθ βοικεια τθσ τότε Δθμοτικισ αρχισ, πζτυχαν να διεκδικιςουν το δίκιο τουσ, αντιμετϊπιςαν μεγάλα ςυμφζροντα, καταπατθτζσ, μεςίτεσ, και ςτο τζλοσ τα κατάφεραν. Το 1945 που ιρκα ςτθν Θλιοφπολθ, τθ γνϊριςα με πολλά ρζματα και γεφφρια. Ζνα απ’ αυτά ιταν και το ρζμα που ζγινε πάρκο… Το παλιό ςπίτι είχε πρόςοψθ ςτθν οδό Μπζλλεσ, ακριβϊσ μπροςτά ιτανε το ρζμα, είχε ςπερδοφκλια, ακάνατα, και κάπου –κάπου καμιά πικροδάφνθ ςτθν οδό Χρυςοςτόμου Σμφρνθσ… Στθν επταετία τθσ Δικτατορίασ ο τότε Διμαρχοσ ζφερε τον Ραττακό να δει το ρζμα, αλλά τθν προθγοφμενθ θμζρα ζβαλε τουσ εργάτεσ και το κακαρίςανε. Ιρκε ο Στζλιοσ, είδε και απιλκε… Στθ ςυνζχεια το ρζμα μπαηϊκθκε με τισ ευλογίεσ του τότε Δθμάρχου (του Κων. Δελλαπόρτα) χωρίσ να γίνουνε οι κατάλλθλεσ προετοιμαςίεσ… Ρροτοφ μπαηωκεί το ρζμα, υπιρχε αγωγόσ… ζπρεπε να ςυνεχιςτεί ςτο ρζμα …και να ςυνδεκεί με τον μεγάλο αγωγό που… καταλιγει ςτο ρζμα τθσ Ρικροδάφνθσ, αλλά θ τότε Δθμοτικι αρχι μπάηωςε και αχριςτευςε τον αγωγό… μιπωσ είναι ο μοναδικόσ; Το ίδιο ζγινε τθν εποχι εκείνθ ςτο Νθςάκι, ςτου Ταμπά… Από τθ ςτιγμι που το ρζμα μπαηϊκθκε, μπικανε ταμπζλεσ ιδιοκτθςίασ… Ο χϊροσ που βρίςκεται ανάμεςα ςτισ οδοφσ Στεφάνου Σαράφθ, Χρυςοςτόμου Σμφρνθσ, Βθςςαρίωνοσ, Μπζλλεσ και Τςαμαδοφ, ιταν εκτόσ οικοδομικοφ 183

τετραγϊνου. Ρωσ βγάλανε άδεια (κάποιοι) και χτίςανε ςτο ρζμα;… Κάποιοσ (Βαρίτθσ) που φαινότανε ιδιοκτιτθσ 1.350 τετραγ. μζτρων, δεν είχε χτίςει ςτον χϊρο τον δικόν του, που και αυτόσ ιτανε παράνομοσ, αλλά οικοδόμθςε δίπλα, τα 1.350 μζτρα τα άφθςε, για να δικαιολογιςει τθ μζλλουςα καταπάτθςθ τθσ όλθσ περιοχισ… …Κάποια κοπζλα είδε τυχαία ςε μια δθμόςια υπθρεςία που εργαηόταν τθν παρανομία ςτο ςυγκεκριμζνο χϊρο. Σε αυτιν χρωςτάμε το ξεκίνθμα… Θ ςπίκα είχε πζςει. Αμζςωσ φοφντωςε ο Αγϊνασ για να ςϊςουμε τθν περιοχι από τουσ επίδοξουσ καταπατθτζσ. Ζτςι ςυμφωνιςαμε πζντε άτομα γείτονεσ να πάμε ςτον (τότε) Διμαρχο Κιντι, να αναφζρουμε το περιςτατικό και να μασ βοθκιςει… Μασ άκουςε… ακολουκιςανε και άλλεσ ςυναντιςεισ και ςτθν τελευταία ςυνάντθςθ μασ είπε ότι αν ακολουκιςουμε δικαςτικό αγϊνα κα τραβιξει πολφ χρόνο, ίςωσ και χρόνια… Το δίκιο είναι με εμάσ, αλλά εάν φζρει ο Βαρίτθσ Ειςαγγελζα κα επιβάλει προςωρινά μζτρα και μζχρι να εκδικαςτεί θ υπόκεςι μασ δεν κα μποροφμε να κάνουμε τίποτα ςτο ςυγκεκριμζνο χϊρο. Εκτόσ αυτοφ, μασ είπε, «ςιμερα είμαι Διμαρχοσ, αφριο ίςωσ όχι, γι’ αυτό προτείνω να δεντροφυτζψουμε το Σάββατο που δεν υπάρχει Ειςαγγελζασ. Κα ζρκω κι εγϊ με τον Αντιδιμαρχο με εργάτεσ του Διμου, μθχανιματα, εργαλεία, φυτϊριο, ςυγκεντρϊςτε κι εςείσ κόςμο κι εργαλεία, να το φυτζψουμε και ασ μασ πάει εκείνοσ ςτα Δικαςτιρια και όχι εμείσ». Ρράγματι, ζτςι κι ζγινε… Ιταν το κάτι άλλο να βλζπεισ μικροφσ και μεγάλουσ, άλλοσ να ςκάβει, άλλοσ να βάηει ςτουσ λάκκουσ φυτϊριο, άλλοσ με το φτυάρι να ρίχνει χϊμα, να τρζχουνε να φζρουνε νερό από τα ςπίτια, να ποτίηουνε. Εκείνο που κζλω να πω, ςτθ δενδροφφτευςθ εκείνθ τθν θμζρα ςυμμετείχαν και άνκρωποι που δεν ιταν από τθ γειτονιά, με τθν ίδια όρεξθ λεσ και φυτεφανε μπροςτά ςτο ςπίτι τουσ. Ιταν κάτι το ςυγκινθτικό… Τισ επόμενεσ μζρεσ ποτίηαμε ο κακζνασ τα δζντρα που ιταν μπροςτά ςτο ςπίτι του… μζχρι να φτιαχτεί το βυτίο του Διμου που είχε χαλάςει… …Μετά από μερικζσ μζρεσ ζνα πρωινό… είδα απζναντι χωροφφλακεσ, ςυρματοπλζγματα, εργάτεσ και τον Βαρίτθ… να ςκάβουνε λάκκουσ και να βάηουν ςτφλουσ για ςυρματόπλεγμα. Ζφυγα τροχάδθν για τον Διμαρχο… Του 184

είπα τι ςυνζβθ και μου είπε «γφρνα πίςω, να μαηζψετε κόςμο, κα ςτείλω κι εγϊ τον Αντιδιμαρχο, πρζπει να ρίξουμε τθν περίφραξθ προτοφ ςτεγνϊςει το τςιμζντο κι εγϊ εν τω μεταξφ κα πάω ςτθν Ρολεοδομία να του ακυρϊςω τθν άδεια». Ζτςι κι’ ζγινε. Μζχρι να γυρίςω είχε μαηευτεί κόςμοσ, του ρίξαμε το ςυρματόπλεγμα. Είχαμε κυνθγθτό με τουσ χωροφφλακεσ μζχρι να ζρκει θ εντολι να ςταματιςει ο Βαρίτθσ τθν περίφραξθ. Θ εντολι ιρκε και ο Βαρίτθσ ςταμάτθςε, φφγανε και οι χωροφφλακεσ… Τθν άλλθ μζρα ζςτειλε ο Διμαρχοσ μθχάνθμα και τράβθξε τα ςφρματα… Μετά από δυο μζρεσ… ο Βαρίτθσ πιρε πάλι άδεια να περιφράξει ςτθν οδό Χρυςοςτόμου Σμφρνθσ… Πταν το ζμακε ο Κιντισ... όπωσ ιτανε με τισ πυτηάμεσ… ιρκε ςτθ μία θ ϊρα τθ νφχτα, χτφπθςε δυο ςπίτια και είπε να ζχουνε το νου τουσ γιατί ο Βαρίτθσ κα περιφράξει και ότι κα πάει το άλλο πρωί ςτθν Ρολεοδομία να δει πϊσ πιρε πάλι τθν άδεια… …Εν τω μεταξφ, επειδι είχαμε να αντιμετωπίςουμε μεγάλα ςυμφζροντα, ζπρεπε να οργανωκοφμε, να είμαςτε νόμιμοι γιατί ςαν ιδιϊτεσ μεμονωμζνα δεν κα μασ υπολογίςουνε και για το λόγο αυτό ιδρφςαμε Σφλλογο με τθν επωνυμία «Φαζκων»… Τα βράδια ζβγαινα να μαηζψω υπογραφζσ, άλλοι βάηανε ευχαρίςτωσ, άλλοι με βλζπανε καχφποπτα και με διϊχνανε κλείνοντασ τθν πόρτα κατάμουτρα… Ο Βαρίτθσ μετά από καιρό μου ζκανε δφο μθνφςεισ. Σε καμία δεν παρουςιάςτθκε. Στθν τελευταία με κατθγοροφςε ότι μπικα ςτο κτιμα του να φυτζψω και όταν τον είδα ζφυγα. Μαηί με μζνα είχε ςυγκατθγοροφμενο και τον Αντιδιμαρχο Γιϊργο Λουκά… Ριγαμε πρωί ςτο δικαςτιριο και τελειϊςαμε απόγευμα… Τθν τελευταία φορά ο Βαρίτθσ τιμωρικθκε με πρόςτιμο γιατί δεν παρουςιάςτθκε. Ρροτοφ κάνει μινυςθ ςε μζνα είχε κάνει και ςε άλλουσ δφο του Συλλόγου…». …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ςθμείωςθ: Οι δικαςτικζσ αντιπαρακζςεισ ςυνεχίςτθκαν και με τθν επόμενθ δθμοτικι αρχι Θλιοφπολθσ του Κοδ. Γεωργάκθ, ωςτόςο οι διεκδικθτζσ του πρϊθν ρζματοσ κατάφεραν να επιςθμοποιιςουν τθν «ιδιοκτθςία» τουσ, με τθν δθμιουργία ενόσ νζου Οικοδομικοφ Τετραγϊνου ςτον χϊρο αυτό…

185

1993, πάρκο Χρυςοςτόμου Σμφρνθσ-Μπζλεσ: Κινθτοποίθςθ των κατοίκων και τοπικϊν φορζων ςτον διαμορφωμζνο χϊρο επί του μπαηωμζνου ρζματοσ , μετά τθν κατεδάφιςθ αυκαίρετου κτίςματοσ. Στα πλακάτ αναγράφεται: «Ο χϊροσ είναι κοινόχρθςτοσ και μοναδικόσ ςτθν περιοχι» και «Ωσ πότε οι ζμποροι τθσ γθσ κα είναι ρυκμιςτζσ των Σχεδίων Ρόλεων;».

186

Ανδρζασ Λάηαρθσ-Καροφςοσ: «Η Κάτω Ηλιοφπολθ πενιντα χρόνια πριν»* …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

*Αποςπάςματα από ςυνζντευξθ ςτθν Κεϊνθ Δζδε. Δθμοςιεφτθκε , όπωσ και θ φωτογραφία, ςτο περιοδικό «Ευϊνυμοσ» Νο.12, Φεβρουάριοσ 2002 και Νο.18, Σεπτζμβριοσ 2003. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Ρωσ ξεκίνθςε ο ιςτορικόσ Σφλλογοσ του 3ου Τομζα Ο Σφλλογοσ του 3ου Τομζα δεν φτιάχτθκε για πλάκα και για να ζχουμε πρόεδρο. Είχαμε πολλά προβλιματα. Δεν είχαμε νερό, δεν είχαμε ΔΕΘ, δεν είχαμε λεωφορεία, δεν είχαμε τθλζφωνο. Ζνα κάλαμο ηθτάγαμε να μπει ςτθν πλατεία. Δεν είχαμε ςχολείο. Πλθ θ Θλιοφπολθ είχε το 1ο Δθμοτικό. Δεν είχαμε εκκλθςία δεν είχαμε δρόμουσ, οφτε χαραγμζνουσ με μπουλντόηα, μόνο προβατόδρομουσ εκεί που περνοφςαν τα κοπάδια…Θ Αεροπορία ζςτειλε μπουλντόηα και χάραξε τουσ πρϊτουσ δρόμουσ για να ζρχονται τα ςτρατιωτικά, ςε φάλαγγεσ, για εκπαίδευςθ. Γι’ αυτό ο Σφλλογοσ του 2ου και 3ου Τομζα «Φιλοπρόοδοσ Ζνωςθ» ζςτθςε τον οβελίςκο και τθν ονόμαςε Ρλατεία Αεροπορίασ. Εκεί γφρω υπιρχαν λίγα ςπιτάκια, προπολεμικά τα δφο, που αντιςτζκονται ακόμθ.

187

Αυτά ζγιναν κάπου το ’50 με ’55. Γενικά δεν είχαμε τίποτα και τα κζλαμε όλα. Ζτςι ξεκινιςαμε και ζγινε ςφλλογοσ… Πλοσ ο 3οσ Τομζασ ιταν ςχεδόν ακατοίκθτοσ κι εμείσ λίγοι ςτθν αρχι. Αλλά κάκε μζρα ξεφφτρωναν και νζα δωμάτια. Τα πιο πολλά γίνονταν ολονυχτίσ. Μζχρι να φτάςουν οι χωροφφλακεσ, κοιμόνταν μζςα. Τότε ιταν υποχρεωτικό ςε όλα τα ςπίτια, πίςω από τθν πόρτα, να ζχουμε πίνακα-κατάςταςθ, με τα ονόματα των ατόμων που κοιμοφνται μζςα… Αν ερχόταν επιςκζπτθσ και ζμενε το βράδυ για φπνο ςτο ςπίτι ζπρεπε να το αναφζρουμε ςτθν Αςτυνομία… Το ταχυδρομείο, το νερό, το θλεκτρικό …Ταχυδρομείο δεν υπιρχε για πολλά χρόνια. Είχαμε όλοι διεφκυνςθ «3 οσ Τομζασ» και ο Ταχυδρόμοσ τα άφθνε ςτον 4ο, ςτον φοφρνο του Χαραλαμπίδθ, που ιταν και ο μοναδικόσ ςτθν Κάτω Θλιοφπολθ. Εκεί ψάχναμε ςτο μεγάλο κουτί, ο κακζνασ για το δικό του γράμμα. Ζτςι μακαίναμε τότε τα νζα των δικϊν μασ ανκρϊπων και του χωριοφ μασ. …Ριγαμε αρκετά άτομα ςτον πρόεδρο τθσ Κοινότθτασ (εννοεί τον Κων. Ηωγράφο) για τα τόςα προβλιματά μασ. Δυςτυχϊσ το μόνο που κυμάμαι από όλθ εκείνθ τθν κουβζντα ιταν: «Ρθγαίνετε να χτυπιςετε τθν πόρτα τθσ Αργυροφπολθσ»… Δεν ιξερε ότι ο 3οσ Τομζασ ιταν από προπολεμικά ςτο ςχζδιο τθσ Θλιοφπολθσ και πιο πίςω υπιρχαν ςτρατόπεδο και ςυρματοπλζγματα. Αυτά τα λόγια ιταν που ζκαναν να ξεχειλίςει το ποτιρι και ζγινε όςο μποροφςε πιο γριγορα ο Σφλλογοσ του Τομζα μασ. Ζτςι οι εφθμερίδεσ τθσ εποχισ άρχιςαν να δθμοςιεφουν και τα δικά μασ δίκαια προβλιματα. Ζνα από τα πρϊτα το νερό… Ράντωσ με φωνζσ, διαμαρτυρίεσ και με δθμοςιεφματα, μζχρι το 1962 οι πιο πολλοί βολεφτθκαν. Ζβλεπεσ ξαπλωμζνεσ ςωλινεσ τθσ μιςισ ίντςασ ζωσ και 40 μζτρα. Τόςο μακριά μποροφςαμε από τον κεντρικό δρόμο, αλλά και ο κάκε γείτονασ ζδινε ςτον διπλανό του που ι δεν δικαιοφνταν ι του δφςτυχου που δεν του ζφταναν τα… Ευρϊ του. …Για το θλεκτρικό ο Σφλλογόσ μασ οργάνωςε μεγάλο ςυλλαλθτιριο ςτθν κεντρικι πλατεία, μαηί με τουσ άλλουσ ςυλλόγουσ που δεν είχαν κι αυτοί ΔΕΘ…

188

Θ κεντρικι πλατεία γζμιςε από κόςμο που ηοφςε με λάμπα ι λυχνάρι και τθ νφχτα περπατοφςε με το κλεφτοφάναρο, όταν δεν είχε φεγγάρι. Βλζποντασ ο πρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ όλο αυτόν τον κόςμο ςυγκεντρωμζνο και τόςο αγανακτιςμζνο, πιρε κζςθ κι ζτςι ζφυγε ο ιδιϊτθσ που ζωσ εκείνθ τθ μζρα μεταπουλοφςε το ρεφμα αγοράηοντάσ το από τθν τότε ΔΕΘ. Γιατί ςτθν Θλιοφπολθ είχαμε ιδιϊτθ μεταπωλθτι ζτςι που και αυτοί που είχαν φωσ, φωσ δεν είχαν. Ζτςι, ζφυγε ο Κουτρουμποφςθσ, που ιταν ο μεταπωλθτισ. Ο Σφλλογόσ μασ υπζγραψε με τθν Θ.Ε.Α.Ρ. (Θλεκτρικι Εταιρία Ακθνϊν Ρειραιϊσ) ςφμβαςθ να πάρουν οι κάτοικοι ρεφμα με τρεισ εναλλακτικζσ λφςεισ… Θ ςυγκοινωνία Τα λεωφορεία όπωσ τα κυμάμαι εγϊ, ζγραφαν: Ακινα-Θλιοφπολθ. Θ αφετθρία τουσ ςτθν οδό Κοραι (απζναντι από το Ρανεπιςτιμιο) και το τζρμα τουσ μπροςτά ςτθν εκκλθςία τθσ Κοίμθςθσ τθσ Κεοτόκου. Εκεί τελείωνε θ άςφαλτοσ κι άρχιηαν τα δικά μασ βάςανα. Ρροςπακοφςαμε να βροφμε τουσ προβατόδρομουσ που είχαν φτιάξει με τον καιρό τα κοπάδια, ςυνικωσ φορτωμζνοι τςάντεσ με τα χρειαηοφμενα του ςπιτιοφ. Τα φζρναμε ςχεδόν όλα, από τθ Βαρβάκειο αγορά. …Για το δικό μασ λεωφορείο εδϊ, ςτθν Κάτω Θλιοφπολθ, είχαμε μαηζψει πολλζσ φορζσ υπογραφζσ. Οι Σφλλογοι πάντα μπροςτά. Κάποτε, μετά από πολλά βάςανα, τα καταφζραμε. Ζτςι, ζνα πρωί άρχιςαν τα δρομολόγια με ονομαςία: Ακινα-Νάςτου. Ζτςι ζλεγαν τθ (ςθμερινι Λεωφόρο) Σοφοκλι Βενιηζλου. Το τζρμα τουσ ιταν ςτο περίπτερο, μετά τθν (ςθμερινι Λεωφόρο) Θρϊσ Κωνςταντοποφλου (πριν τθν ςθμερινι πλατεία 25θσ Μαρτίου). Τότε άρχιςαν νζα βάςανα για να καταφζρουμε να αλλάξει θ ονομαςία και να γίνει «Κάτω Θλιοφπολθ». Κι αυτό γιατί δεν μασ ικελαν ςτθ Κοινότθτα, που ιταν πζρα ςτο Νθςάκι, κι’ εμείσ τόςο μακριά… Το ίδιο ζγινε και με τθν Αγία Μαρίνα… Δεν μπόρεςαν τότε οι ικφνοντεσ να δουν το ςωςτό και θ Θλιοφπολθ να ζχει παντοφ το ίδιο όνομα. Ρου οι κάτοικοι πιεςτικά πάντα ηθτοφςαν…

189

Το Κοντοπιγαδο Από προπολεμικά υπιρχε, υπάρχει ακόμθ, θ ταβζρνα του Ντάβαρθ ςτο Κοντοπιγαδο… Ταβερνιάριςςα ιταν θ κυρά Τριςεφγενθ… Θ ονομαςία Κοντοπιγαδο βγικε γιατί το πθγάδι ιταν πάντα γεμάτο νερό. Κοντογεμάτο Κοντοπιγαδο… Από κει μπροςτά περνοφςε τότε θ παλιά Λεωφόροσ Βουλιαγμζνθσ, που πιγαινε προσ τα χωριά… Θ νζα χάραξθ τθσ Λεωφόρου Βουλιαγμζνθσ, αυτι που ξζρουμε, ζγινε το 1938. Από τθν Λεωφ. Βουλιαγμζνθσ μζχρι τθ κάλαςςα δεν υπιρχε τίποτα, εκτόσ από τα μαγαηάκια ςτο Χαςάνι. Μζχρι που κάποτε ζςτθςαν μια παράγκα πζρα ςτο Ρανί, ςτα Κυκθραίϊκα. Κάνανε πολλζσ χαρζσ που βλζπαμε νζο γείτονα. Απζναντι από τθν ταβζρνα ιταν το Χάνι του κυρ’ Θλία, για τουσ ταξιδιϊτεσ που ζρχονταν με τουσ αραμπάδεσ και τα κάρα τουσ από τα χωριά κουβαλϊντασ ο κακζνασ ό,τι παριγαγε να τα πουλιςει ςτθν Ακινα και να αγοράςει τα χρειαηοφμενα του ςπιτιοφ του. Εκεί ςταματοφςαν ςτον πθγαινερχομό τουσ για να ποτίςουν τα ηωντανά τουσ και να ξεκουραςτοφν από τθν πολφωρθ ποδαροκοφραςθ. Ο Θλίασ και θ γυναίκα του θ Άννα ζμεναν για πολλά χρόνια εκεί. Ριο πίςω από το Κοντοπιγαδο, κοντά ςτθ Ηωοδόχο Ρθγι, υπιρχε άλλθ μία ταβζρνα, του Μπάρμπα Γιϊργθ. Επίςθσ, υπιρχε το κτιμα του Γερουλάνου, το οποίο είχε περιβόλι και αργότερα κερμοκιπιο. Μζςα ςτο κτιμα Γερουλάνου υπιρχε, κα υπάρχει ακόμθ, ζνα παλιό εκκλθςάκι. Γιόρταηε τα Ειςόδια τθσ Κεοτόκου, ςτισ 21 Νοεμβρίου. Αυτι τθ μζρα, ςτθ γιορτι, ζφτιαχναν κι ζτρωγαν οι γεωργοί πολυςπόρια. Οι πόρτεσ του κτιματοσ, εκείνθ τθ μζρα, ιταν πάντα ανοιχτζσ για τον κόςμο. Ριγαιναν ςυχνά οι γονείσ μου…

190

Γιϊργοσ Βοηίκασ: Θ εκκλθςία τθσ Αγίασ Μαρίνασ και το πανθγφρι τθσ* …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

*Αποςπάςματα από τθν ζρευνα του Γιϊργου Βοηίκα, με τίτλο: «Θ ςυνοικία τθσ Αγίασ Μαρίνασ ςτθν Θλιοφπολθ και το πανθγφρι τθσ. Θ κακθμερινι ηωι και ταυτότθτα τθσ πόλθσ». (Φωτογραφία από το εξϊφυλλο του βιβλίου, εκδ. 2009). …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Στθν περίπτωςθ τθσ ςυνοικίασ τθσ Αγίασ Μαρίνασ… με τθν ζνταξθ τθσ περιοχισ ςτο ςχζδιο πόλεωσ, το ζτοσ 1932 και τθν εγκατάςταςθ των πρϊτων οικιςτϊν ςτθν περιοχι, θ πρϊτθ τουσ μζριμνα ιταν να ιδρφςουν εκκλθςία για τθ ςυνοικία. Στα πρϊτα χρόνια τθσ εγκατάςταςισ τουσ ςτθν περιοχι οι κάτοικοι αναγκάηονταν για τθν εκπλιρωςθ των κρθςκευτικϊν τουσ κακθκόντων και των μυςτθρίων τθσ εκκλθςίασ να πθγαίνουν ςτθν ιδιωτικι εκκλθςία τθσ Αγίασ Μαρκζλλασ τθσ Χιοπολίτιδοσ, θ οποία βριςκόταν ςτθν περιοχι όμωσ ιταν μικρι ςε μζγεκοσ για να ικανοποιιςει το πλικοσ των κατοίκων, ι ςτθν εκκλθςία του Αγίου Κωνςταντίνου και Ελζνθσ, θ οποία βριςκόταν ςε άλλθ ςυνοικία. Με τθν πάροδο όμωσ του χρόνου, και τθν αφξθςθ του πλθκυςμοφ τθσ ςυνοικίασ οι 191

κάτοικοι αιςκάνκθκαν τθν ανάγκθ να κτίςουν μια δικι τουσ εκκλθςία. Για το λόγο αυτό αποφάςιςαν να κτίςουν μια εκκλθςία ςτθν περιοχι τουσ, τθν κατοπινι εκκλθςία τθσ Αγίασ Μαρίνασ. Θ εκκλθςία αυτι –που μζχρι τότε είχε τθ μορφι εξωκλθςιοφ– ςτθν αρχι κτίςτθκε παράνομα, μζςα ςε μια νφχτα, το ζτοσ 1935… ςε ζνα χϊρο ο οποίοσ ςφμφωνα με το ρυμοτομικό διάγραμμα προβλεπόταν για τθν ίδρυςθ εκκλθςίασ. Αργότερα ςτισ αρχζσ τθσ δεκαετίασ του’50, μετατζκθκε λίγο πιο κάτω, ςε μεγαλφτερο οικόπεδο, ςτθ κζςθ όπου είναι χτιςμζνθ ςιμερα θ εκκλθςία τθσ ςυνοικίασ. Μετζπειτα ςτθν καταςκευι εκ νζου τθσ εκκλθςίασ μζςα ςτο ίδιο οικοδόμθμα ιδρφκθκαν και τρία άλλα παρεκκλιςια, κακιςτϊντασ τον ναό τριςυπόςτατο. Στθν προφορικι τοπικι ιςτορία κυκλοφοροφν αρκετζσ παραλλαγζσ ςχετικά με τθν ίδρυςθ και τθν ονοματοκεςία του ναοφ. Οριςμζνεσ από τισ αφθγιςεισ αυτζσ ζχουν ζντονο το ςτοιχείο του φανταςιακοφ και τθσ υποκειμενικότθτασ. Ταυτόχρονα όμωσ αποτελοφν και ςτοιχεία που ςυγκροτοφν τθν πραγματικότθτα, τθν οποία βιϊνουν οι κάτοικοι τθσ ςυνοικίασ. Κοινό μοτίβο αυτϊν των αφθγιςεων είναι θ «τυχαία» εμφάνιςθ τθσ εικόνασ τθσ Αγίασ Μαρίνασ, από «κάποιο» ενορίτθ, ο οποίοσ τθν ζφερε και τθν ακοφμπθςε μζςα ςτο ναό… Κατά μία εκδοχι τθσ προφορικισ παράδοςθσ, θ οποία είναι και επίςθμα αποδεκτι εκδοχι, όπωσ αποτυπϊνεται γραπτά και ςτο ιςτορικό τθσ ίδρυςθσ του ναοφ, «τθν μζρα αυτι που ζςτθςαν τθν παράγκα, νφχτα, μια κυρία ζριξε ςτθ μζςθ τθσ εκκλθςίασ μια εικόνα, μεγάλθ, τθσ αγίασ Μαρίνασ, και εκείνθ τθ ςτιγμι είπαν, αγία Μαρίνα, βοικθςε να κρατιςει το εκκλθςάκι αυτό, να μθν μασ το γκρεμίςουν και κα το ονομάςουμε Αγία Μαρίνα». …Θ ίδρυςθ τθσ εκκλθςίασ επιςθμοποίθςε και κακιζρωςε, κατά κάποιο τρόπο, τθν ίδρυςθ τθσ ςυνοικίασ υποδθλϊνοντασ και τθν κοινωνικι-πολιτιςμικι αυτοτζλειά τθσ από τισ άλλεσ ςυνοικίεσ… Θ ίδρυςθ τθσ εκκλθςίασ ιταν ζνα ςθμαντικό γεγονόσ για τθ ςυνοικία… Οι ςχετικζσ αφθγιςεισ από τθν προφορικι ιςτορία τονίηουν τισ ιερζσ αλλά και ςυλλογικζσ διαςτάςεισ του εγχειριματοσ.

192



Αργυρϊ: «Ενεκρίκθκε από τθν Αρχιεπιςκοπι να τοποκετθκεί αυτι θ εκκλθςία εδϊ, αλλά δεν είχαν τθ δφναμθ οι κάτοικοι να δϊςουν λεφτά και κάνανε μια μικρι παραγκοφλα με ξφλα γφρω-γφρω. Ιρκε θ αςτυνομία, να τα γκρεμίςει. Ρρόλαβαν οι κάτοικοι εδϊ – ο πατζρασ μου ιταν τότε πρόεδροσ – και βάλαν τισ εικόνεσ μζςα, κρεμάςαν, όπου μπόρεςαν και φφγαν ο κόςμοσ. Και βγικαν, οι γυναίκεσ μόνο, από τα ςπίτια τουσ και τουσ διϊξανε τουσ αςτυνομικοφσ. Επίκεςθ δθλαδι, ζγινε από τισ γυναίκεσ. Και μετά, αφοφ είδαν ζτςι, λζει, άςε να μείνει εκεί. Θ εκκλθςία δεν είχε άδεια , δεν είχε… Και εδραιϊκθκε θ εκκλθςία. Σιγά - ςιγά τθν κάναν πιο μεγάλθ και όλο αυτό που βλζπετε μζχρι ςιμερα το ζχουν κάνει οι κάτοικοι . Μόνον οι κάτοικοι…».



Χριςτοσ: «Δεν είχαμε εκκλθςία. Τι κα κάνουμε, τι κα κάνουμε, τι κα κάνουμε, φτιάχνουμε μια παράγκα και πάμε και τθ ςτινουμε, εκεί που είναι θ Αγία Μαρίνα. Εμείσ πιτςιρίκια τϊρα. Ιρκε θ χωροφυλακι να τθν γκρεμίςει. Μασ είχανε βάλει μες’ τθν παράγκα. Σου λζει, παιδιά είναι μζςα, πωσ κα τθν γκρεμίςεισ. Κι ζμεινε θ εκκλθςία, θ Αγία Μαρίνα, εκεί. Μπικαμε μζςα, για να μθν τθν γκρεμίςουνε! Ε, κι ο διοικθτισ τότε; Ε, ασ το διάολο, αφιςτε τα παιδάκια!...εκεί, μια εκκλθςία κάνανε, τι κάνανε;…».

Το πανθγφρι τθσ Αγίασ Μαρίνασ …Για τθν ςυνοικία τθσ Αγίασ Μαρίνασ, ζνα ςτοιχείο που οδθγεί ςτισ απαρχζσ τθσ ςυγκρότθςθσ τθσ τοπικισ κοινότθτασ και που ςυνδζεται με τθ ςυλλογικι ταυτότθτα είναι θ αγία Μαρίνα και θ εκκλθςία τθσ. Θ τελετι εκείνθ θ οποία φζρνει ςτο προςκινιο τθσ ςυνοικίασ με τον πιο επίςθμο τρόπο τθν εκκλθςία και τθν αγία Μαρίνα είναι το κρθςκευτικό πανθγφρι… «Κάκε χρόνο ςτα μζςα του Λουλίου και για δυο θμζρεσ θ περιοχι τθσ Αγίασ Μαρίνασ αλλάηει, φαντάηει ξζνθ ςτουσ ενορίτεσ τθσ. Αποκτά μια εορταςτικι και ςυνάμα πανθγυρικι ατμόςφαιρα, που μοιάηει να διατθρεί ακόμθ κάτι από το χρϊμα των πανθγυριϊν του παλιοφ καιροφ. Τισ θμζρεσ αυτζσ, ςτισ 16 και 17 Λουλίου, πλικοσ ανκρϊπων ςυρρζει από όλο το λεκανοπζδιο για να προςκυνιςει τθ χάρθ τθσ Αγίασ Μαρίνασ. Άνκρωποι όλων των θλικιϊν και 193

προελεφςεων ςυνωςτίηονται ςτθν Αγία Μαρίνα και ςτουσ γφρω δρόμουσ. Άνκρωποι θλικιωμζνοι και νζοι, άνκρωποι με τισ οικογζνειζσ τουσ ι μόνοι τουσ, άνκρωποι ανυπόμονοι και υπομονετικοί, δφςπιςτοι και πιςτοί. Βζβαια, είναι ακριβζςτερο να μιλάμε για δφο πανθγφρεισ. Θ μία πανιγυρισ είναι κρθςκευτικι και λαμβάνει χϊρα ςτο ναό, θ άλλθ είναι εμπορικισ φφςθσ και εκτυλίςςεται ςτουσ γφρω δρόμουσ που κατακλφηονται από τουσ πάγκουσ των μικροπωλθτϊν. Και κα αδικοφςε κανείσ το κρθςκευτικό ςυναίςκθμα πολλϊν ανκρϊπων απ’ αυτοφσ που περιδιαβαίνουν ανάμεςα ςτουσ πάγκουσ αν ιςχυρίηονταν ότι αντιμετωπίηουν τθν κρθςκευτικι γιορτι ευκαιριακά, γιατί και οι δφο πανθγφρεισ ςυνυπάρχουν, παρά τισ κάποιεσ δυςκολίεσ, για πάρα πολλά χρόνια και θ ςυνφπαρξι τουσ είναι κατάλοιπο τθσ ιςτορίασ και των ςυνθκειϊν του τόπου μασ από πολφ παλιά…». (Λωάννθσ Ηάχοσ: «Θ Λερά Ρανιγυρισ Αγ. Μαρίνασ», Μθνιαίον Ενοριακόν Δελτίον, 1997)… 

Δθμιτρθσ: «Το πανθγφρι είναι μια άλλθ μζρα. Ππωσ όλεσ οι άλλεσ θμζρεσ, αλλά, όταν είναι πανθγφρι, μόνο που ακοφσ τισ καμπάνεσ να χτυπάν, να πασ ςτθν εκκλθςία, να ακοφςεισ διαφορετικά ςχεδόν λόγια, από ό,τι λζνε τισ Κυριακζσ, να δεισ τα ράςα να διαφζρουν, να είναι ξζνοι, ο δεςπότθσ, ε, ο κόςμοσ ο πολφσ, ε, όςο να’ναι διαφζρει… δίχωσ φϊτα, δίχωσ κωδωνοκρουςίεσ, το πανθγφρι δεν γίνεται. Ρωσ κα αλλάξεισ τα θμζρα; Ρϊσ τθν αλλάηεισ τθν θμζρα; Αλλιϊσ, ςυνεχίηεισ…».



Νίκοσ: «Ξεκινάω απ’ το ςπίτι, ζρχεται και θ γυναίκα μου, ζρχεται το παιδί μου… αφινουμε το αυτοκίνθτο εδϊ, γιατί είμαςτε πολφ κοντά, τςάκα-τςάκα, περνϊντασ μζςα ςτον κόςμο, δεν κάνουμε τίποτα οφτε κοιτάμε και τζτοια πράγματα, πάμε και ανάβουμε ζνα κεράκι. Κα ανάψουμε μζςα ςτθν εκκλθςία, κα προςκυνιςουμε τθν εικόνα και κα γυρίςουμε να βγοφμε ζξω. Αφοφ βγοφμε ζξω, λοιπόν, άντε πάμε να δοφμε και τθν πραμάτεια. Ρολλζσ φορζσ ζχουμε πάει και ςτον Βεροφτθ, εδϊ, με τον μικρόν, γιατί ικελε να δει πϊσ είναι «ο γφροσ του κανάτου». Ζχω πάει και ςτον «γορίλα»…

194

Γιάννθσ Κανελλάκθσ: Εκκλθςία-τροχόςπιτο διαιρεί τθν Θλιοφπολθ* …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

*΢επορτάη του δθμοςιογράφου Γιάννθ Κανελλάκθ που δθμοςιεφτθκε ςτθν «Ελευκεροτυπία» (31/3/1980). …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Μάρτιοσ 1980: Θ κινθτοποίθςθ των κατοίκων και τθσ Δθμοτικισ αρχισ Θλιοφπολθσ, απζτρεψε τθν ιδιοποίθςθ του δθμόςιου χϊρου ςτθν πλατεία Κεςςαλονίκθσ, για τθν καταςκευι τθσ Αγίασ Μαφρασ.

Με μια… λειτουργία που ζκανε μζςα ςτθν εκκλθςία-τροχόςπιτο ςτθν πλατεία Κεςςαλονίκθσ, ςτθν Θλιοφπολθ, θ ομάδα των «φανατικϊν πιςτϊν» τα ξθμερϊματα του Σαββάτου επιχείρθςε να καταπατιςει ολόκλθρθ τθν πλατεία (4 ςτρζμματα) με προοπτικι να κτιςτεί εκεί ο ναόσ τθσ Αγίασ Μαφρασ. Θ νυχτερινι λειτουργία (νφχτα μεταφζρκθκε και το τροχόςπιτο), για να μθν τουσ αντιλθφκοφν οι κάτοικοι τθσ Θλιοφπολθσ, ζγινε από τον παπά Αντϊνθ Γαβαλά τθσ ενορίασ Αγίου Λωάννθ Βουλιαγμζνθσ χωρίσ άδεια, όπωσ μασ πλθροφόρθςαν, προϊςταμζνθσ αρχισ. Θ μεταφορά του τροχόςπιτου-εκκλθςία ςτθν πλατεία Κεςςαλονίκθσ αναςτάτωςε τουσ κατοίκουσ τθσ Θλιοφπολθσ οι οποίοι μζχρι το βράδυ του Σαββάτου ιταν ςυγκεντρωμζνοι ςτθν πλατεία και ηθτοφςαν από τισ αρχζσ να

195

διϊξουν το τροχόςπιτο. Μαηί τουσ ιταν ο διμαρχοσ κ. Κιντισ και το δθμοτικό ςυμβοφλιο τθσ πόλθσ. Οι δφο «φανατικοί πιςτοί» Γεϊργ. Μουλατςιϊτθσ, δάςκαλοσ τθσ περιοχισ κι ζνασ δεφτεροσ (δεν αποκάλυψε τα ςτοιχεία του) από τα ξθμερϊματα του Σαββάτου ταμπουρϊκθκαν μζςα ςτθ λυόμενθ… εκκλθςία και απειλοφςαν ότι «μόνο νεκροί κα φφγουν από μζςα». Οι κάτοικοι τθσ Θλιοφπολθσ είχαν περικυκλϊςει το τροχόςπιτο, τουσ αποδοκίμαηαν και φϊναηαν «κζλουμε πλατεία κι’ όχι εκκλθςία». Ο διμαρχοσ κ. Δ. Κιντισ ειδοποίθςε τισ αρμόδιεσ υπθρεςίεσ και ςτισ 2 το μεςθμζρι (του Σαββάτου) ζφταςε ςυνεργείο τθσ πολεοδομίασ και πιρε τα μζτρα του τροχόςπιτου για να κάνει το ςχετικό πρωτόκολλο. Ζκρινε 100% παράνομθ τθν εγκατάςταςι του ςτο χϊρο τθσ πλατείασ και κα δϊςουν εντολι να το διϊξουν από τθ κζςθ του. Οι ταμπουρωμζνοι ςτο τροχόςπιτο απειλοφςαν ότι κα κάνουν απεργία πείνασ μζςα ςτθν… εκκλθςία, με τισ δφο εικόνεσ, μζχρι το Ράςχα. Είχαν βάλλει μάλιςτα μια καςζτα και «ζπαιηε» κεία λειτουργία. Δεν πρόλαβαν όμωσ να πεινάςουν και οι άντρεσ τθσ χωροφυλακισ τουσ ζβγαλαν από μζςα ςτισ 4 το απόγευμα γιατί ιςαν παράνομοι και ςφράγιςαν με ταινία τθν εκκλθςία-τροχόςπιτο. Ρριν γίνει αυτό, μερικοί παπάδεσ που δεν αποκάλυπταν τα ςτοιχεία τουσ και ςε ποια ενορία ανικουν, επιχείρθςαν να μπουν ςτο τροχόςπιτο να λειτουργιςουν, αλλά οι άνδρεσ τθσ χωροφυλακισ τουσ ζδιωξαν. Ζνασ παπάσ που ρωτικθκε για τουσ κινδφνουσ που εγκυμονεί αυτι θ ενζργεια ςε βάροσ των κατοίκων, είπε: «Π,τι και να γίνει είναι κζμα πίςτθσ. Οι κάτοικοι δεν πρζπει να χρθςιμοποιιςουν βία γιατί αυτό δεν αναφζρεται ςτο ευαγγζλιο. Για λόγουσ πίςτθσ πρζπει να μασ βοθκιςει θ αςτυνομία». Στισ 4:15 το απόγευμα, ο Μουλατςιϊτθσ, αφοφ τον ζβγαλαν από το τροχόςπιτοεκκλθςία, πιρε τθν εικόνα τθσ Αγίασ Μαφρασ και ανζβθκε πάνω ςε βράχουσ που βρίςκονται κοντά ςτθν πλατεία και φϊναξε ςτουσ κατοίκουσ: «Πςοι είναι με τθν 196

εκκλθςία να ‘ρκουν κοντά μου. Πςοι δεν είναι να μείνουν μακριά από τθν εικόνα». Μερικζσ γυναίκεσ και μικρά παιδιά πιγαν κοντά του, άναψαν κεριά κι ζψελναν. Τθν ίδια ϊρα δφο παπάδεσ που ζφταςαν ςτθν πλατεία, επιχείρθςαν να πλθςιάςουν ςτθν εικόνα αλλά δεν τουσ επετράπθ. Μάλιςτα είχαν και τ’ άμφια ςτο χζρι για να λειτουργιςουν κοντά ςτθν εικόνα. Ο δάςκαλοσ Μουλατςιϊτθσ όταν ρωτικθκε αν το υπουργείο Ραιδείασ και θ Αρχιεπιςκοπι γνωρίηουν τισ ενζργειζσ του, είπε: «Δεν μ’ ενδιαφζρει το υπουργείο Ραιδείασ γι’ αυτό που κάνω. Πςο για τθν Αρχιεπιςκοπι, εμείσ πεικαρχοφμε ςτουσ κεοφσ και όχι ςτουσ ανκρϊπουσ». Το τροχόςπιτο-εκκλθςία ςτοίχιςε, όπωσ μασ είπαν, 200.000 δρχ και τα χριματα τα ςυγκζντρωςαν από κατοίκουσ τθσ Θλιοφπολθσ. Πταν τουσ ηθτιςαμε ζνα ςυγκεκριμζνο όνομα αρνικθκαν να μασ απαντιςουν. Αρνικθκαν να δϊςουν και ςτουσ κατοίκουσ τθν διεφκυνςθ των γραφείων του ςυλλόγου για τθν ανζγερςθ του ναοφ που υποςτιριηαν ότι υπάρχει. Οι ςυγκεντρωμζνοι κάτοικοι μετά τισ 6 το απόγευμα που μίλθςε ο διμαρχοσ κ. Κιντισ, απομακρφνκθκαν από τθν πλατεία. Στθν πλατεία παρζμειναν μερικοί, μιπωσ και επιχειριςουν τθ νφχτα να ξαναμποφν ςτθν …εκκλθςία. Ο διμαρχοσ μεταξφ άλλων είπε: «Αυτοί που ζφεραν εδϊ το τροχόςπιτοεκκλθςία είναι παράνομοι. Και μ’ αυτό που ζκαναν διαπομπεφουν τθν εκκλθςία και τθ κρθςκεία. Καλϊ τον μθτροπολίτθ τθσ περιοχισ να καταδικάςει αυτι τθν ενζργεια». Για τουσ τρεισ που ςυνελιφκθςαν από τθ χωροφυλακι (Δθμ. Χαλοφμθ, Θλ. Μπερμπάρογλου και Λω. Μπιρμποφτθ), αςκικθκε, όπωσ μασ είπαν από τθν δθμαρχία, δίωξθ. Σιμερα (Δευτζρα) ςτισ 10:30 το πρωί επρόκειτο να μεταβεί ςτθν πλατεία Κεςςαλονίκθσ ειςαγγελζασ να κάνει αςφαλιςτικά μζτρα παρουςία δθμάρχου 197

και δθμοτικοφ ςυμβουλίου και προφανϊσ ςιμερα να αποςυρκεί το τροχόςπιτο. Οι κάτοικοι, όπωσ ζλεγαν είναι αποφαςιςμζνοι να μείνουν κοντά ςτθν πλατεία ϊςπου να απομακρυνκεί το λυόμενο». …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ςθμείωςθ: Τελικά, μετά τισ αγωνιςτικζσ κινθτοποιιςεισ των κατοίκων και τθσ δθμοτικισ αρχισ, απετράπθ το χτίςιμο εκκλθςίασ ςτθν πλατεία Κεςςαλονίκθσ. Μερικά όμωσ χρόνια αργότερα, τροποποιικθκε το υφιςτάμενο ρυμοτομικό ςχζδιο τθσ Θλιοφπολθσ και παραχωρικθκε ςτθν εκκλθςία οικόπεδο, ςτα όρια με τον δαςικό χϊρο του Υμθττοφ, ςτο τζρμα τθσ Λεωφόρου Σοφοκλι Βενιηζλου, όπου κτίςτθκε ο υφιςτάμενοσ ναόσ τθσ Αγίασ Μαφρασ. Επιςθμαίνεται ότι ο ναόσ τθσ Αγίασ Μαφρασ, υφίςταται νομότυπα ςε χϊρο που βρίςκεται εντόσ τθσ Ηϊνθσ προςταςίασ του Υμθττοφ, αλλά κακ’ υπζρβαςθ τθσ επιτρεπόμενθσ δόμθςθσ. Μετζπειτα, επιχειρικθκε θ εκ νζου αυκαίρετθ επζκταςθ των κτιριακϊν του εγκαταςτάςεων, θ οποία απετράπθ φςτερα από καταγγελία πολιτϊν και επζμβαςθ τθσ Ρολεοδομίασ Ακθνϊν.

198

Κεφάλαιο Β’: Θ Δεκαετία ‘40-‘50 ςτθν Θλιοφπολθ Γαβριζλλα Χαμογεωργάκθ: «Πόλεμοσ, Κατοχι, Αντίςταςθ, Εμφφλιοσ»* …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

*Τα κείμενα που ακολουκοφν προζρχονται από το 2ο βιβλιαράκι τθσ Γαβριζλλασ Χαμογεωργάκθ, με τον τίτλο: «Εκείνα τα χρόνια… ςτθν Θλιοφπολθ» (1989). …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Ρόλεμοσ και κατοχι ...28 Οκτωβρίου 1940… Ρόλεμοσ!... Οι νζοι που φεφγουνε για το μζτωπο. Οι δικοί τουσ που προςπακοφςαν να φαίνονται χαροφμενοι, μα που θ καρδοφλα τουσ το ιξερε… Κα γίνεται ςυςκότιςθ. Κα κολλιςουμε λουρίδεσ χαρτί ςτα τηάμια για να μθν ςπάνε από τυχόν εκριξεισ… Να ςκάψουμε καταφφγια… Στθν Κοινότθτα μακιματα πακθτικισ αεράμυνασ και πρϊτων βοθκειϊν… Ο παπά Αντϊνθσ ο Μπουγατςάσ φτιάχνει τον Σφλλογο «Θ Ταβικά» για να βοθκιςει τισ οικογζνειεσ των ςτρατευμζνων. Οι κυρίεσ ςτθν Θλιοφπολθ όπωσ παντοφ, 199

πλζκουν κάλτςεσ και γάντια για τουσ φαντάρουσ… Και ςτα χιονιςμζνα βουνά τθσ Αλβανίασ ζπεφταν κορμιά απ’ τισ ςφαίρεσ, ζπεφταν δάχτυλα απ’ τα κρυοπαγιματα. Ζπεφτε μαχαίρι ςτα χειρουργεία ςτα γαγγραινιςμζνα μζλθ των φαντάρων… Ιρκε τραυματίασ κι’ ο Κϊςτασ ο Δζδεσ. Φςτερα από καιρό ζχαςε τθ ηωι του ακριβϊσ από αυτό το τραφμα που δοφλευε διαβρωτικά μζςα ςτο κορμί του… Κι είχαμε κι’ άλλο κφμα του πολζμου. Ο Αριςτοκλισ ο Λουκίδθσ, ο Γερολουκίδθσ όπωσ τον λζγαμε –ο πρϊτοσ Ρρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ– ςκοτϊκθκε ςτο κρεβάτι του από μια μικρι ιταλικι μπόμπα που ποιοσ ξζρει πωσ ξζφυγε κανενόσ απρόςεκτου ιταλιάνου αεροπόρου…. …Ο χειμϊνασ πζραςε. Θ άνοιξθ άρχιςε δειλά-δειλά να κάνει τθν εμφάνιςι τθσ… Επικρατοφςε μια μουγκαμάρα που ςου πλάκωνε τθν καρδιά. Τα πολιτικά γεγονότα από κάποια ςτιγμι και πζρα άρχιςαν να ζχουν ραγδαίεσ και δραματικζσ εξελίξεισ. Ρρϊτα εγκατζλειψε τον μάταιο αυτό κόςμο ο Εκνικόσ μασ κυβερνιτθσ (ο Λωάννθσ Μεταξάσ). Δάκρυα και απόγνωςθ από τον αδαι λαουτηίκο. Είχε αρκετά ποτιςτεί τόςα χρόνια με το αφιόνι τθσ προπαγάνδασ. Κζλεισ οι γιορτζσ και οι παράτεσ. Κζλεισ οι λόγοι τφπου Γκαίμπελσ, κζλεισ θ Ε.Ο.Ν. που υποχρεωτικά ζπρεπε να γραφτοφν όλοι οι μακθτζσ και οι ςπουδαςτζσ και πιο πολφ το φαρμάκι που ςτάλαηε ςυςτθματικά θ πζμπτθ φάλαγγα, είχαν κάνει τθ ςχετικι διάβρωςθ… …Στισ 6 του Απρίλθ 1941 οι Γερμανοί μασ κιρυξαν τον πόλεμο. Κι’ αρχίηουν εκείνεσ οι τρομερζσ επιδρομζσ με τα ςτοφκασ. Ρου να κρυφτείσ και που να γλυτϊςεισ… Και νάςου τουσ Γερμαναράδεσ ςτισ 27 του Απρίλθ ςτθν Ακινα… Εμείσ βζβαια ςτθν Θλιοφπολθ δεν πιραμε και πολφ χαμπάρι πότε μπικαν οι δυνάςτεσ μασ. Πμωσ μάκαμε πωσ κατζβθκαν ςτθν Ακινα τρεισ γνωςτοί Θλιουπολίτεσ γερμανόφιλοι με ανκοδζςμεσ για τθν υποδοχι. Είναι απϋ αυτοφσ που πρωτοςτάτθςαν αργότερα ςτουσ διωγμοφσ και ςτουσ βαςανιςμοφσ των απλϊν ανκρϊπων που το μόνο τουσ ςφάλμα ιταν ότι πολζμθςαν τον κατακτθτι… …Ιταν 17 του Μάθ. Ζνα θλιόλουςτο ανοιξιάτικο πρωϊνό γεμάτο φωσ και αρϊματα.. Και να ζνα εγγλζηικο αεροπλάνο διαςχίηει τον καταγάλανο ουρανό. Φαίνεται χτυπθμζνο, χάνει ςυνεχϊσ φψοσ. Το παρακολουκοφμε με αμθχανία.

200

Βλζπουμε τον πιλότο κακαρά. Μασ κουνά το χζρι ςα να μασ χαιρετά. Και ςε δευτερόλεπτα τςακίηεται ςτο ζδαφοσ και τυλίγεται ςτισ φλόγεσ. Ιταν εκεί λίγο πιο κάτω απ’ τον Άγιο Κωνςταντίνο, ςτισ Συκιζσ όπωσ τισ λζγαμε τότε. Τρζξαμε όλοι απ’ τθ γειτονιά. Και είδαμε το καψαλιςμζνο κορμί του παλλθκαριοφ μζςα ςτα ςυντρίμμια. Ροιοσ ξζρει ποια μάνα τον περίμενε ςτθν ομιχλιαςμζνθ πατρίδα του να γυρίςει. Το ςκζπαςε θ ελλθνικι γθ και ευβλαβικά χζρια ζριξαν λίγα λουλοφδια ςτον τόπο τθσ κυςίασ του. Αυτι ιταν θ πρϊτθ άμεςθ εμπειρία μου από τθ φρίκθ του πολζμου.

Ρείνα και ςυςςίτια …Άρχιςαν να ςπανίηουν τα τρόφιμα. Κυνθγοφςαμε με το τουφζκι ζνα κουνουπίδι, μια λαχανίδα. Κυμάμαι ςυγκεκριμζνα ςτισ 26 του Λοφνθ θ χωροφυλακι είχε επιτάξει μια ποςότθτα πατάτεσ απ’ το περιβόλι του Μαμάθ και τισ μοίραηε ςτο τζρμα των λεωφορείων τθσ Άνω Θλιοφπολθσ. Ρερίμενα από τισ 9 το πρωί ωσ τισ 12 ςτθν ουρά… Θ πείνα, το φοβερό ςτοιχειό, άρχιςε όλο πιο ζντονα να ςπαράηει με τα νφχια τθσ τα κφματά τθσ. Οι άνκρωποι ςιγά ςιγά ζχαναν και τθν αξιοπρζπειά τουσ και τθν ανκρωπιά τουσ. Απ’ τα πρϊτα κφματα ο φουκαράσ ο Νίκοσ ο Μπόγιασ, που ιταν το παρατςοφκλι του. Αςπριτηισ ιταν… Μα τϊρα ποιοσ να κάνει επιςκευζσ και αςπρίςματα… Ράει, ςχόλαςε απ’ τουσ πρϊτουσ… …Κι άρχιςαν τα παιδιά να πρίηονται και να βγάηουν τρίχεσ ςτο πρόςωπο ςαν γζροι. Σε κοίταηαν με τα πελϊρια μάτια τουσ –γιατί αυτά κυριαρχοφςαν ςτα ρουφθγμζνα προςωπάκια– και αυτά τα μάτια είχαν μια άφατθ κλίψθ, ζνα βουβό παράπονο που ςου ςπάραηε τθν καρδιά… Άρχιςε και ο καιρόσ τθσ μαφρθσ (αγοράσ)… Κα πάμε ςτα Ατταλιϊτικα, (κάτω απ’ τθν Ακρόπολθ) –με τα πόδια βζβαια– για λίγο λάδι ι λίγα κουκιά. Εκείνα τα δόλια κουκιά ιταν γεμάτα μαμοφδια… Νάταν μόνο αυτό που φάγαμε. Και λαχανίδεσ, και αγκιναρόφυλλα, και ψωμί από ςκουπάλευρο και γλυκίςματα από τςουζνι και κεφτζδεσ από ρεβίκια και χαρουποκοφκουτςα για καφζ και, τα πιο απίκανα παραςκευάςματα που μπορεί να βάλει το μυαλό ςου…

201

…Και ιρκε εκείνοσ ο φοβερόσ χειμϊνασ του ’41. Δεν ζφτανε θ πείνα θ εξάντλθςθ, θ εξουκζνωςθ, ιρκε κι’ θ βαρυχειμωνιά να προςκζςει τισ πινελιζσ τθσ ςτο κράτοσ του Ηόφου. Ρου πετρζλαιο, που κοκ, που κάρβουνα. Οι άνκρωποι πζκαιναν ςαν τισ μφγεσ απ’ τθν πείνα κι απ’ το κρφο. Μόνο ςτθ γειτονιά είχαμε τόςα κφματα. Και να μθν μπορείσ να προςφζρεισ το παραμικρό… Ιταν εκείνοσ ο καιρόσ που οι άνκρωποι αφιναν τουσ δικοφσ τουσ νεκροφσ ζξω από τα νεκροταφεία. Τουσ εγκατζλειπαν για να κρατιςουν εκείνο το αξιοκρινθτο «δελτίο τροφίμων» που κα τουσ ζδινε τθν δυνατότθτα να πάρουν τα 30 δράμια αρτόψωμο τθν θμζρα… Ο παπα Αντϊνθσ δεν πρόφταινε να κάβει… Στθν Θλιοφπολθ λειτοφργθςε το πρϊτο ςυςςίτιο ςτα Κανάρια ςτο ςπίτι τθσ Μαρίασ τθσ Αποςτολάτου. Κι’ ζτςι κατάντθςε να κυκλοφορεί όλοσ ο κόςμοσ μ’ ζνα ντενεκεδάκι ςτο χζρι για το περίφθμο ςυςςίτιο. Ππερ ςυςςίτιο ιταν τισ πιο πολλζσ φορζσ μπλθγοφρι ι φαςόλια νερόβραςτα. Τα πζρναμε ςτο ςπίτι και προςπακοφςαμε με καμμιά κουταλιά λάδι να τα κάνουμε κάπωσ να τρϊγονται. …Εκείνα τα χρόνια είχε ιδρυκεί το Σωματείο Κυριϊν και Δεςποινίδων «Θ Ρρόοδοσ». Θ Ρρόοδοσ είχε ζνα υποτυπϊδεσ Νθπιαγωγείο για τα παιδιά των εργαηόμενων μθτζρων που και τα χρόνια εκείνα ιταν ελάχιςτεσ, μα όταν οι ανάγκεσ εκατονταπλαςιάςτθκαν με τθν πείνα και όλα τα παρεπόμενα, δεν ιταν δυνατόν να τα βγάλει πζρα το Σωματείο μοναχό του. Θ πρόεδρόσ του, μια πανζξυπνθ γυναίκα, θ Ευαγγελία Μθλιδάκθ το παρεχϊρθςε ςτο ΡΛΚΡΑ το νθπιαγωγείο ςτεγαηόταν ςε ζνα οίκθμα ςτθν οδό Σκουφά, ςτα Κανάρια, που κάποτε ανικε ςτον Κόδωρο Τςοχαλι. Ρροϊςταμζνθ ιταν θ Κάλεια θ Λουκίδου, εκείνθ θ πρϊτθ μασ δαςκάλα που ζμακε γράμματα ςε γενιζσ ολόκλθρεσ παιδιϊν τθσ Θλιοφπολθσ… Σ’ αυτό λοιπόν το Νθπιαγωγείο (όπου διορίςτθκα ωσ «διανεμιτρια ςυςςιτίου» για κάπου ενάμιςθ χρόνο), τρϊγανε εκατοντάδεσ παιδιά… που ζρχονταν από το πρωϊ μζχρι τισ τρείσ το απόγευμα… (Ακόμθ) είχαν φτιάξει και δυο άλλουσ ςτακμοφσ, ζναν ςτθν Χαραυγι και ζνα ςτθν Αγία Μαρίνα όπου τα πιγαιναν τα νιπια μόνο για να φάνε και τα ζπαιρναν μετά ςπίτι τουσ… γιατί είδαμε μανάδεσ –λίγεσ ευτυχϊσ– να παίρνουν το φαϊ ςτο ςπίτι και να το τρϊνε οι ίδιεσ…

202

…Εκτόσ απ’ το Νθπιαγωγείο του ΡΛΚΡΑ, όπου τρϊγανε τα παιδιά, είχε και ο Ερυκρόσ Σταυρόσ ζνα παράρτθμα ςτθν Θλιοφπολθ. Στεγαηόταν ςτο κτιριο του Ρρωτοπαππά και ςτο διοικθτικό του ςυμβοφλιο ιταν θ Σοφία θ Τςερεντηοφλια, θ Σοφία θ Ρετρίδου και θ Τζρψθ Αποςτολίδου. Εκεί μοίραηαν γάλα για τα μωρά, γιατί οι πιο πολλζσ μανάδεσ από ζλλειψθ τροφισ δεν είχαν γάλα. Επίςθσ ζδιναν και κάποιεσ βιταμίνεσ που όςο νάναι βοθκοφςαν κι’ αυτζσ, Εκτόσ από τα μωρά ζδιναν γάλα και ςτισ επίτοκεσ. …Κι ακόμα είχαμε φτιάξει τα εξωςχολικά ςυςςίτια για τα παιδιά που δεν πιγαιναν ςχολείο. Εκεί πρόςφεραν υπθρεςία θ Τηανετάκαινα θ Ελζνθ, θ Ραυλίδου θ Ελζνθ, ο Μίμθσ ο Σταυρόπουλοσ και θ αδελφι του, ο Νίκοσ ο Αρφαράσ, θ Λζλα θ ΢άδου, ο Ρερίδθσ ο γιατρόσ και βζβαια ο άντρασ μου ο Γρθγόρθσ κι εγϊ. Κάποια φορά ζγινε και ζνα παράρτθμα τθσ Ε.Ο.Χ.Α. « Εκνικι Οργάνωςθ Χριςτιανικισ Αλλθλεγγφθσ» ςτθν Θλιοφπολθ. Ιταν κυμάμαι ςτο Συμβοφλιο θ Ζυθ Αποςτολοποφλου, θ Ελιςϊ Ραυλίδου, θ Λζλα θ ΢άδου, θ ΢ίτα θ Σταυροποφλου, θ Άννα θ Κουτςογιάννθ και εγϊ. Κάτι βοθκοφςε τον χειμαηόμενο λαό (με) κάποια ιςχνά βοθκιματα. Και τότε πθγαίνοντασ ςτα ςπίτια για εξακρίβωςθ τθσ κατάςταςισ τουσ, είδαμε ςκθνζσ που μζνουν ςτο μυαλό μου όςα χρόνια κι’ αν περάςουν ηωντανζσ και ανεξίτθλεσ… Αλλοφ ςερνάμενοι ίςκιοι ανκρϊπων, αλλοφ θ ςπαρακτικι κραυγι: πεινϊ!..Και εκεί κατά τθν Αγία Μαρίνα ςε μια τρϊγλθ, τρία εγκαταλελειμμζνα παιδιά από τεςςάρων ζωσ επτά ετϊν… Το μικρό το λζγαν Βαςιλικοφλα… Αυτά τα παιδιά ςϊκθκαν χάρισ ςτο ΡΛΚΡΑ… που είχε δθμιουργιςει ζνα διαμετακομιτιςτικό ςτακμό όπωσ τον ζλεγαν. Και εκεί τα παίρναν τα παιδιά αυτά, τα ζλουηαν, τα ξεψείριαηαν, κεράπευαν τθν ψϊρα τουσ και τα ςτζλναν ςτισ εγκαταςτάςεισ ςτθν Βοφλα και αλλοφ.

Θ Αντίςταςθ ςτθν Θλιοφπολθ …Λοιπόν ζβλεπα να ξεπροβάλλουν δειλά δειλά κάτι ςυνκιματα ςτουσ τοίχουσ: Ιταν κακογραμμζνα με κόκκινθ μπογιά… (ΕΑΜ). Τι να ςθμαίνουν τα τρία γράμματα; Ζνα χειμωνιάτικο βράδυ ιρκε ςτο ςπίτι μασ ο γιατρόσ ο Μπαλόσ…

203

Ιταν φυματιολόγοσ ςτθ Σωτθρία… Και κάποια ςτιγμι άρχιςε να μασ μιλάει για τθν αντίςταςθ του Ελλθνικοφ λαοφ που άρχιηε. Τον άκουγα μαγεμζνθ. Τα γράμματα ςτον τοίχο! Αυτά τα φωτεινά ςθμάδια που μασ ζδειχναν τον δρόμο. Για το κακικον. Για τθν κυςία. Ζτςι θ πρϊτθ αποκάλυψθ ζγινε απ’ το γιατρό Μπαλό που ςκοτϊκθκε τον Δεκζμβρθ του 1944 όταν υποχωροφςε ο ΕΛΑΣ εκείνεσ τισ ηοφερζσ μζρεσ. …Άςε πια τι αντιμετϊπιηε όλθ θ Θλιοφπολθ. Α, κόψανε και κλζψανε τα καλϊδια. Σαμποτάη. Ο πρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ υπεφκυνοσ. Και κάκε βράδυ υποχρεωτικά, ςυνεργεία φφλαξθσ απ’ τουσ κατοίκουσ. Ζβγαιναν τα επονιτάκια με το χωνί. «Ρατριϊτεσ». Άρχιηαν οι ριπζσ. Αμάν κα τθν χτυπιςουν τθν Ηωίτςα. Αμ δε… Θ Ηωίτςα κουτρουβαλοφςε τθ ρεματιά και γινόταν άφαντθ. Εκεί κατά τθν Αγία Μαρίνα μεριά όλα τα ςπίτια άνοιγαν για να τθν κρφψουν και να τθσ δϊςουν άςυλο. Μα τι κζφι και τι ηωντάνια είχαν αυτά τα παιδιά. Ράλευαν όλθ τθν θμζρα για να εξαςφαλίςουν αυτά τα ςτοιχειϊδθ μζςα διατροφισ –ο κεόσ να τα κάνει τρόφιμα– και το βράδυ πειναςμζνα και ταλαιπωρθμζνα, ξυπόλθτα, ξεκινοφν τον επικό αγϊνα τθσ Αντίςταςθσ… Το χωνί δεν ςταματά να ενθμερϊνει. Άλλα παιδιά με το ντενεκεδάκι τθν μπογιά και το πινζλο ςτο χζρι γράφουν αςταμάτθτα ςτουσ τοίχουσ. Γράφουν και εμψυχϊνουν, γράφουν και ξεςθκϊνουν τισ υπόδουλεσ ψυχζσ, γράφουν και τα απλά ντουβάρια γίνονται ακάνατα μνθμεία Αντίςταςθσ. Και τι ηωντάνια και ξενιαςιά αυτζσ τισ δφςκολεσ μζρεσ. Κυμάμαι τα Κεραςιωτάκια δίπλα μασ. Τθν θμζρα κουβαλοφςανε ξφλα απ’ τθν καψάλα και το βράδυ ζςτθναν το τραγοφδι ωσ αργά τθν νφχτα… Τα δυο πιο μεγάλα αδζρφια ιταν ςτο βουνό. Ρολεμοφςαν. Ο μεγάλοσ ο Ραναγιϊτθσ ζνα άξιο λεβεντόκορμο παλλθκάρι, χάκθκε κάτω από τραγικζσ ςυνκικεσ ςτο δεφτερο αντάρτικο. …Ο Αγγελίδθσ από τθν Κάτω Θλιοφπολθ ζφερνε (παράνομο) Τφπο από τθν Ακινα πάνω ςε ζνα ποδιλατο με ςυμπαγι λάςτιχα ςτισ ρόδεσ και τυλιγμζνοσ ς’ ζνα αδιάβροχο με καμουφλάη. Μςωσ ιτανε από αντίςκθνο… …Και προχωρϊ ςτισ γυναίκεσ και τισ κοπζλεσ (τθσ αντίςταςθσ), όςεσ κράτθςα ςτο μυαλό μου φςτερα από τόςα χρόνια. Θ Ραναγιϊτα θ Κιϊτθ, Ρολίτιςςα. Θ 204

Δεμίραινα, μυτιλθνιά που είχε και ζνα γιο ςτο αντάρτικο που τθσ πζκανε ςτο τζλοσ απ’ τισ κακουχίεσ που τράβθξε. Θ ΢ίτα και θ Καλομοίρα που ςτο τζλοσ κιότεψαν από μικροψυχία. Θ Λζλα θ ΢άδου θ δαςκαλίτςα. Κι αυτι και ο αδελφόσ τθσ ο Χριςτοσ ςτάκθκαν ωσ το τζλοσ εντάξει. Κι ακόμα ςτθν Κάτω Θλιοφπολθ θ Ελευκερία του Χαλκιά που ο άνδρασ τθσ ο Βαςίλθσ τραυματίςτθκε βαριά ςτο πόδι και ζμεινε ανάπθροσ. Θ Ραρκζνα θ Κορςαβίδου και εκείνθ θ Χρυςοφλα θ Γεωργοποφλου θ χιρα, που πιάςτθκε με ζνςθμα και δεν μαρτφρθςε ποιοσ τθσ τάδωςε και κάκθςε τόςο καιρό φυλακι μαηί με το κοριτςάκι τθσ. Ρϊσ να ξεχάςω τθν Χρυςοφλα που ζτςι γλφτωςα εγϊ τθν φυλακι… …Θ Εφθ Αποςτολοποφλου πριν απ’ τθν κατοχι ιταν μια κοκζτα κοπζλα απ’ αυτζσ που λζμε τθσ καλισ κοινωνίασ. Ρίςτεψε ολόψυχα ςτον αγϊνα. Ραρζςυρε και τον πατζρα τθσ που ιταν απ’ τα γενοφάςκια του οπαδόσ του Λαϊκοφ Κόμματοσ, ίςωσ και ςτζλεχοσ. Ο Αποςτολόπουλοσ ο Χαράλαμποσ ζφκαςε να είναι και αντιπρόςωποσ ςτισ Κορυςχάδεσ. Αποτζλεςμα: Φυλακι θ Εφθ. Ρου να ξαναγυρίςουν ςτθν Θλιοφπολθ. Ροφλθςαν το ςπίτι τουσ, βίλα πεσ, για ζνα κομμάτι ψωμί και πιγαν απ’ το κακό ςτο χειρότερο… …H μαμά μου είχε το κακικον να διακινεί τον ΢ιηοςπάςτθ. Και τθν δραςτθριότθτα αυτι τθσ μάνασ μου τθν πλιρωςε ο μπαμπάσ μου που ςτισ 2 του Γενάρθ του ’45 τον μπαγλαρϊςανε και αφοφ τον ςπάςανε ςτο ξφλο τον ςτείλαν ςτα ςυρματοπλζγματα ςτο Χαςάνι με τισ κατθγορίεσ ότι ιταν ο εκτελεςτισ του Ραυλίδθ, του Κϊςτα Ραλαμιδθ και του ςτρατθγοφ Καβράκου (!). Του οποίου το όνομα οφτε καν είχε ακουςτά. …Ο Ραυλίδθσ, Θλιουπολίτθσ, ιταν ςτα τάγματα (αςφαλείασ) του Ντερτιλι και κάποια φορά ζφαγε το κεφάλι του. 31 Αυγοφςτου πιάςτθκε από τθν πολιτοφυλακι, προςπάκθςε να πετάξει το όπλο του. Μα δεν τα κατάφερε… …Από τον Λοφλιο του ’43 είχαν ζρκει οι Γερμανοί ςτθν Θλιοφπολθ… Τουσ είχαμε κυριολεκτικά πάνω απϋ το κεφάλι μασ. Ρλθςίαηε ο καιρόσ που κα γινόταν θ απόβαςθ (των ςυμμάχων) ςτθν Λταλία. Αυτοί οι Γερμαναράδεσ είχαν τισ πλθροφορίεσ για τθν απόβαςθ, αλλά δεν ιξεραν που ακριβϊσ κα γίνει. Ρίςτευαν ίςωσ πωσ κα γίνει εδϊ ςτα παράλια του Σαρωνικοφ και ζτςι ζφκαςαν ςτθν 205

Θλιοφπολθ που ωσ εκείνο τον καιρό είχε ελάχιςτουσ Γερμανοφσ. Σε κείνον τον περιςτερϊνα που κατοικοφςαμε –πάνω από τθν ταβζρνα του Αλαβάνου ςτα Κανάρια– ιρκαν και ςτιςαν 8 πολυβόλα επάνω ςτθν ταράτςα. Εγκαταςτάκθκαν και δυό ςτρατιϊτεσ ς’ αυτι τθν ποντικότρυπά που κατοικοφςαμε… Βζβαια θ απόβαςθ δεν ζγινε ςτθν Ελλάδα, γι’ αυτό δεν ζμειναν και πολφ καιρό ςτθν Θλιοφπολθ… Αλλοφ χτυποφςαν οι καμπάνεσ. Θ απόβαςθ ζγινε ςτθ Σικελία… και ακολοφκθςαν οι δραματικζσ εξελίξεισ ςτθν Λταλία… Στισ 10 του Σεπτζμβρθ ρίχτθκαν προκθρφξεισ ακόμθ και ςτθν Θλιοφπολθ ςτα ιταλικά. Σκεπτόμουνα εκείνα τα κακόμοιρα, τα αξιοκρινθτα ςτρατιωτάκια του Ντοφτςε. Κζλανε δεν κζλανε τουσ ςτείλανε να κάνουν πόλεμο… Μα όταν ζπεςε θ Λταλία ιταν πραγματικά να τουσ λυπάςαι. Εδϊ ςτθν Θλιοφπολθ κρφβονταν δυό-τρείστζςερεισ από δαφτουσ. Κουβαλοφςαν ξφλα απ’ τθν καψάλα και τα πουλοφςαν για να επιβιϊςουν ϊςπου τουσ πιάςανε οι Γερμαναναράδεσ και τουσ κακάριςαν εν ψυχρϊ… …Στισ 3 του Οκτϊβρθ ’44 απόβαςθ ςτθν Κριτθ. Τθν ίδια μζρα ςφαγι ςτθν Θλιοφπολθ...Ρλθςίαηε μεςθμζρι όταν ακοφςαμε τισ ριπζσ… Γερμανοί και τςολιάδεσ ζκαναν μπλόκο ςτθν Θλιοφπολθ. Τότε ςκοτϊκθκε ςτθ Λεωφόρο Νάςτου (ςθμερινι Μαρίνου Αντφπα) ζνασ ελεγκτισ του Ερυκροφ Σταυροφ που πιγε να τρζξει για να ςωκεί. Μπικαν και ςε ςπίτια ψάχνοντασ παντοφ με λφςςα. Τότε δολοφόνθςαν και τον άντρα τθσ Κατίνασ τθσ Καριακλι –δεν ιξερα πωσ τον λζγανε– ο ζρθμοσ από το φόβο του είχε κρυφτεί κάτω από τθν ςκάφθ… …Και εκεί κατά τον Αγ. Νικόλα… ςκότωςαν ζνα νζο παιδί τθσ αντίςταςθσ, τον Νίκο Γιαταγαντηι που είχε το ψευδϊνυμο Μαφροσ… Εκεί κοντά ςτιςανε το άγαλμα τθσ Θρϊσ Κωνςταντοποφλου τθσ ανιλικθσ παιδοφλασ που εκτελζςανε οι Γερμανοί. Σωςτό. Μα για τουσ άλλουσ πότε; Δεν είναι ιερό κακικον πριν λείψουμε όλοι; …Φςτερα ιρκε θ ςειρά του Γεράςιμου του Δαμουλιάνου που ιταν ο πρϊτοσ κουμουνιςτισ ςτθν Θλιοφπολθ. Ιταν τςαγκάρθσ και αγωνιςτισ που πίςτευε γιατί αγωνίηεται και γιατί πολεμάει. Και κάποια μζρα ζπεςε ςτα νφχια των Γερμανϊν. Και τον ςτιςανε ςτον τοίχο, ακριβϊσ γι’ αυτά που πίςτεψε ςε όλθ τθ ηωι του. Θ οικογζνειά του δεν κατάφερε να βγάλει μια ςυνταξοφλα, γιατί λζει ο 206

Νόμοσ (!) απαιτεί να υπάρχουν μάρτυρεσ για τθν εκτζλεςθ. Σάμπωσ θ Γκεςτάπο να καλοφςε κεατζσ και μάρτυρεσ ςτισ κεάρεςτεσ αυτζσ πράξεισ τθσ… …Λίγεσ μζρεσ αργότερα, ςτισ 14 Οκτϊβρθ ’44, θ γιορτι τθσ απελευκζρωςθσ… Και ξεκινιςαμε λεφοφςι ολόκλθρο απ’ τθν Θλιοφπολθ με τα πόδια για να πάρουμε μζροσ ςτθ γιορτι. Από κοντά τα χωνιά με τα ρυκμικά τουσ ςυνκιματα… Κυμάμαι τον μπάρμπα Στζλιο… με μια ρεποφμπλικα πανάρχαια ςτο κεφάλι, ζνα δάχτυλο γζνια αξοφριςτοσ και ξυπόλθτοσ να παρελαφνει…

Θ Θλιοφπολθ μετά τθν απελευκζρωςθ …Ε , ε πια ςϊκθκαν τα δεινά μασ… Βρε τι αυταπάτεσ τρζφαμε, τι κουτόχορτο μασ είχαν ταΐςει… Και πανθγυρίηαμε και χαιρόμαςταν και γιορτάηαμε. Ράρτυ ςτο μαγαηί του Ρανϊριου. Είχαν γυρίςει και οι λεβζντεσ απ’ το βουνό. Σκετσ απ’ τον Ραναγιϊτθ τον Κεραςιϊτθ και μια κοπζλα που δεν κυμάμαι το όνομά τθσ πια. Θ Ελλάδα που ςτεφανϊνει τον αντάρτθ. Κυμάμαι τα λόγια και ανατριχιάηω γιατί ιταν προφθτικά: «Ο αντάρτθσ βαριά πλθγωμζνοσ / κάπουκάπου ςτενάηει βακειά / δεν του δίνει κανζνασ νεράκι / δεν του δζνει κανείσ τθν πλθγι / καταπίνει τον πόνο φαρμάκι / και με αίμα ποτίηει τθν γθ». Κι ζτςι ζγινε. Στο δεφτερο αντάρτικο, βαριά τραυματιςμζνοσ ξεψφχθςε, μονάχοσ και αβοικθτοσ ο Ραναγιϊτθσ ο Κεραςιϊτθσ με τθν μεγάλθ καρδιά. Στισ 2 του Νοζμβρθ, πάρτυ ςτου Αλαβάνου. Γλζντι τρικοφβερτο. Απ’ τθ μια θ Λζλα Σταματοποφλου ςτθ μζςθ τα Κεραςιωτάκια και από τθν άλλθ εγϊ να ςζρνουμε το χορό. Τ’ αντάρτικα τραγοφδια αντιλαλοφν απϋ άκρθ ς’ άκρθ. Τι κεσ το βροντάει ο Πλυμποσ», τι κεσ το «Σκλθρϊν αγϊνων ματωμζνο κάςτρο» τι κεσ το «Στα ςπίτια μασ να πάμε μαηί όλοι μαηί». Τθν ίδια ϊρα καλπάηουν τα γεγονότα καλπάηουν ςτθν Ακινα. Οι υπουργοί του ΕΑΜ παραιτοφνται.

Θ Θλιοφπολθ τον Δεκζμβρθ του ‘44 Στισ 3 του Δεκζμβρθ κατεβαίνουμε για μια ειρθνικι διαμαρτυρία ςτο Σφνταγμα. Ο λαόσ είναι άοπλοσ… Κάποια ςτιγμι ακοφμε πυροβολιςμοφσ… Κυκλοφοροφν 207

ανάμεςα ςτον κόςμο πλακάτ βουτθγμζνα ςτο αίμα… Και εκεί γονατίηει ςαν ζνασ άνκρωποσ αυτό το πλικοσ των ταλαιπωρθμζνων, των άοπλων, των προδομζνων ανκρϊπων και τραγουδάει «επζςατε κφματα». Τθν άλλθ μζρα μακαίνουμε: Ανάμεςα ςτουσ νεκροφσ και δφο Θλιουπολιτάκια. Θ Κεϊνθ Βάϊλα 17 χρονϊν και ο Νίκοσ ο Λουρωτόσ κάπου 27 χρονϊν που με χίλια βάςανα και ανζχεια ςποφδαςε και ζγινε κακθγθτισ τθσ Γαλλικισ. Και αρχίηει το καινοφργιο μακελειό… Οι Εγγλζηοι μπαίνουν ςτο χορό… Και τα παιδιά μασ πολεμοφν… Και ζχουμε νεκροφσ και τραυματίεσ… Αποφαςίηουμε να οργανϊςουμε ςτθν Θλιοφπολθ ζνα πρόχειρο νοςοκομείο. Το κτιριο υπάρχει. Ιτανε το ίδρυμα Ράνου και Μαρίκασ Ρρωτοπαππά, που προορίηονταν από τουσ ιδρυτζσ να γίνει μαιευτιριον. Άςχετο αν τϊρα ςτεγάηει ιδιωτικό ςχολείο καλογρεϊν. Στα γριγορα εξαςφαλίςτθκε ο εξοπλιςμόσ του, κρεβάτια, εργαλεία, φάρμακα, μαγειρείο, όλα. Γιατρόσ ο Αγαπθτόσ ο Ρερίδθσ που με πραγματικι αυταπάρνθςθ πρόςφερε ό,τι μποροφςε. Ο γιατρόσ ο Καράβολοσ που μετά αμαφρωςε τισ υπθρεςίεσ που προςζφερε, γιατί ζφταςε ςτθ κατάντια να προδίδει τουσ πατριϊτεσ που περίκαλψε. Και ο Σπφροσ ο Μπαλόσ που ςκοτϊκθκε ςτθν υποχϊρθςθ. Και νοςοκόμα θ Λζλα θ Σταματοποφλου, τϊρα Νότα, που ιτανε και μαμι, και θ αφεντιά μου που με τα λίγα που ιξερα με όλθ τθν καλι προαίρεςθ να βοθκιςω όςο μπορϊ… Το νοςοκομείο λειτοφργθςε άψογα κάπου δφο μινεσ. Σκζψου ότι εκεί ζγιναν και τοκετοί. Γειτονοποφλα μου γεννικθκε εκεί, ενϊ ο πατζρασ τθσ και τ’ αδζλφια του ιταν πιαςμζνοι και μπαγλαρωμζνοι ςτθ φυλακι… Τα βράδια οι άντρεσ φφλαγαν ςκοπιζσ και τθν θμζρα ςκάβανε για να μπορζςει να ανατιναχκεί θ γζφυρα. Αυτι που ιταν ςτο μπάςκετ ςτθν Μαρίνου Αντφπα. Μα θ γζφυρα ιταν φαίνεται πιο γερι από το γεφφρι τθσ Άρτασ και άντεξε ωσ το τζλοσ. Άςε που κα ιτανε και άςκοπθ θ ανατίναξι τθσ, μιασ και τα τανκσ δίνανε μια και περνοφςανε από το ρζμα… Και να κάνει ζνα κρφο φοβερό. Στουσ άνδρεσ που φφλαγαν τα βράδια ςκοπιζσ, τουσ ζδινε θ οργάνωςθ και μια αυτοςχζδια χειροβομβίδα με ζνα ματςοφκι μακρφ που δεν μποροφςαν οφτε τα χζρια τουσ να βάλουν ςτθν τςζπθ, και να τα προφυλάξουν από τθν παγωνιά. Και οι Εγγλζηοι να ρίχνουν επί δικαίουσ και 208

αδίκουσ. Τα αεροπλάνα βομβάρδιηαν τισ γειτονιζσ… Και αρχίςαμε να πεινάμε. Δεν υπιρχε ζλεοσ… Ψωμί οφτε ςκζψθ… Στισ 17 Δεκζμβρθ άρχιςαν να ρίχνουν με κανόνι προσ τον Υμθττό. Στισ 21 μπικαν οι Εγγλζηοι ςτθν Θλιοφπολθ. Μπικαν και ςτο ςπίτι μασ με τα όπλα προτεταμζνα κλωτςόντασ τθν πόρτα… Στισ 25 πιγα ςτο Νθπιαγωγείο και μαηί με τθν κυρία Λουκίδου μοιράςαμε ςτα παιδιά κάτι ρφηι κάτι φαςόλια… Στισ 29 ζγινε θ μάχθ του Μαλτςινιϊτθ. Εδϊ ςτθν Θλιοφπολθ ςχετικι θςυχία. Οι Εγγλζηοι πάτθςαν ποδάρι. Τα παιδιά φεφγουν… Και φεφγοντασ από τθν Ακινα μζςα ςτο χάοσ τθσ καταςτροφισ και τθσ παραηάλθσ, χάκθκε ο γιατρόσ ο Σπφροσ ο Μπαλόσ. Ιταν από τθν Κζρκυρα φυματιολόγοσ. Στθν Σωτθρία που δοφλευε όλοι μασ είχαμε περάςει λίγο πολφ απϋ τα χζρια του και τα ακτινολογικά του μθχανιματα. Δοφλεψε ςτθν αντίςταςθ όςο λίγοι. Με τθν κουβζντα φϊτιςε κόςμο και κοςμάκθ, αγωνίςτθκε ωσ το τζλοσ για τα μεγάλα ιδανικά που οραματίςτθκε. Τότε, τον Δεκζμβρθ του ’44, χάκθκαν κάμποςα απ’ τα παιδιά μασ. Ο Αρμπιλάσ από τθν Αγία Μαρίνα, ο Κορςίνθσ, ο Βενζτθσ, ο Λάκθσ ο Κζκερθσ, το αγόρι με τα μεγάλα γαλανά ονειροπόλα μάτια, θ Ζφθ Γεωργοποφλου… Και προχωρϊ. Κυμάμαι το Μιτςο Σταυρόπουλο. Αυτόσ καταδικάςτθκε ςε κάνατο από κείνα τα ζκτακτα ςτρατοδικεία-χαςάπικα κ’ άπρεπε να τα λζμε καλφτερα. Άφθςε δυο κοριτςάκια ορφανά… Και κυμάμαι κι’ άλλα παιδιά. Ο Κϊςτασ ο Δεμίρθσ. Ιταν ςτο αντάρτικο ςτθ Κορινκία και γφριςε με ςακατεμζνα τα πλεμόνια από τισ κακουχίεσ. Ζςβυςε ςτθ Σωτθρία.

H Θλιοφπολθ ςτα χρόνια του Εμφφλιου πολζμου (από το 3ο «βιβλιαράκι» τθσ Γαβριζλλασ Χαμογεωργάκθ «Θλιοφπολθ μετά τον Δεκζμβρθ… κι ο χορόσ καλά κρατεί»)

…Κι άρχιςαν να δουλεφουν τα ςτρατοδικεία. Κι’ απανωτζσ οι εκτελζςεισ. Μαηί με τουσ πρϊτουσ που δικάηονται –τον Αγγελι τον Μπουρδι και τον Μονζδα– δικάηεται κι ζνα γειτονόπουλό μου ΕΡΟΝθτάκι, ζνα παιδί διαμάντι… Ο Αλζκοσ Γ… Ευτυχϊσ είχε τφχθ και γλφτωςε… Εν τω μεταξφ είχαν ξαποςτείλει φουρνιζσ 209

ολόκλθρεσ ςτθν Ελ Ντάμπα (ςτθν αφρικανικι ζρθμο) με τθν αμζριςτθ βοικεια των ςυμμάχων Εγγλζηων… …Στθν Θλιοφπολθ όπωσ άκουγα είχε γίνει του Κουτροφλθ το πανθγφρι. Ριάςανε κόςμο και κοςμάκθ, άλλουσ τουσ είχαν μαντρωμζνουσ ςτου Μαλτςινιϊτθ. Άλλουσ όπωσ τον μπαμπά μου, τον Χρ. Ραπαδόπουλο ςτα ςυρματοπλζγματα ςτο Χαςάνι. Άλλουσ τουσ ξαποςτείλαν ςτθν Ελ Ντάμπα. Άλλοι είχαν φφγει με τα παιδιά του ΕΛΑΣ που υποχωροφςε. Εκεί ςκοτϊκθκε κι’ ο γιατρόσ ο Μπαλόσ (που εργάηονταν ςτο νοςοκομείο Σωτθρία και είχε βοθκιςει πολλοφσ) και οι τυχεροί ςτικθκαν ςτον τοίχο όπωσ ο Μιτςοσ ο Σταυρόπουλοσ κι ο Δθμθτράκθσ αρραβωνιαςτικόσ τθσ Ηωϊτςασ τθσ γραμματίνασ τθσ ΕΡΟΝ Θλιοφπολθσ. Για όλουσ όςουσ πζραςαν από δίκθ θ κατθγορία ιταν θ ίδια. Σκότωςαν τον Κϊςτα Ραλαμιδθ, αφοφ και ο ςτρατοδίκθσ ζφκαςε να πει: Μα δράκοσ ιταν αυτόσ ο Ραλαμιδθσ και πάλευε να τον ςκοτϊςει θ μιςι Θλιοφπολθ; …Άρχιςε δειλά δειλά κάτι να κινείται ςτθν Θλιοφπολθ. Μαηεφτθκαν ςτο ςπίτι του Σπφρου Δθμθτρζλλου, ο Κοδωράκθσ ο Βουτςαλισ, ο Σπφροσ ο Τόπαλθσ, ο Μαμαρζλθσ δεν κυμάμαι ποιοί άλλοι, να κάνουν ζνα δθμοκρατικό Σφλλογο. Είχε γίνει και θ Ρ.Ε.Γ. (Ρανελλινιοσ Ζνωςθ Γυναικϊν). Αμζςωσ κάναμε ζνα παράρτθμα ςτθν Θλιοφπολθ. Βάλαμε πρόεδρο τθν Τοφλα τθν Κωνςταντινίδου, ζγινα γραμματζασ, μζλθ θ Καίτθ Αρφαρά, θ Μαρία Βουτςαλι, θ Μαρία Αποςτολάτου, δεν κυμάμαι άλλεσ. Αρχίςαμε μια καλι και δραςτιρια δουλειά. Φάρμακα και ενζςεισ για τα αδενοπακι και αδφνατα παιδιά, ΢οφχα από τον Ερυκρό Σταυρό που αν κυμάμαι κάναμε τρείσ διανομζσ από το ςπίτι τθσ Βουτςαλι από 400 κιλά κάκε φορά. Αυτό ιταν μια πολφ ςθμαντικι βοικεια που εκείνο τον καιρό ο κόςμοσ ιταν κουρελιαςμζνοσ χωρίσ να μπορεί και ν’ αγοράςει τίποτα… Και να μια ωραία πρωϊαν μια καταγγελία του Ραναγιϊτθ του Ραλαμιδθ πωσ κλζβουμε τα ροφχα. Και όλο το Συμβοφλιο υπό κατθγορίαν. Μωρζ καλά που κρατοφςα ςωςτά και τα βιβλία και τα πρακτικά και τα πάντα. Ο ανακριτισ μασ ζδωςε ςυγχαρθτιρια… …Λοιπόν τότε, ςτθν Θλιοφπολθ είχαμε μια καλι οργάνωςθ που δοφλευε ςωςτά και αποδοτικά. Κυμάμαι τουσ Γιακίμθδεσ, τθν Ραρκζνα τθν Κορςαβίδου, τθν 210

Ελευκερία τθν Χαλκιά, τθν Χρυςοφλα τθν Γιωργακοποφλου, τον Μαμαρζλθ, τον Γιϊργο τον Καλπάκθ, τα αδζρφια Χολζβα, τον Αγγελίδθ, τον Ρριόβολο. …Μα θ φοβζρα πλανιόταν πάνω απ’ τα κεφάλια μασ. Κι’ ζνα πρωϊνό απζναντι απ’ τισ λεφκεσ τθσ ρεματιάσ, ςτο φτωχικό ςπιτάκι που ζμενε ο Γιάννθσ ο Τςαγκαράκθσ –ο ΚΟΒίτθσ μασ– ολόκλθρο ςυνεργείο άρχιςε να ςκάβει, ϊςπου βρικαν κάτι ςκουριαςμζνα όπλα καμμζνα ποιοσ ξζρει πριν από πόςον καιρό. Τον κάρφωςε όπωσ μάκαμε κάποιοσ Χαλκιαδάκθσ. Εισ κάνατον ο Γιάννθσ. Τθν ςκαποφλαρε τελευταία ςτιγμι. Ρόςο καιρό πζραςε ςτα μπουντροφμια τθσ Αίγινασ. Του ςτζλναμε πότε-πότε κανζνα δεματάκι. Και μια φορά παίρνουμε ζνα ςυγκινθτικό ευχαριςτιριο γράμμα για το δζμα που είχαμε τθν καλοςφνθ να του ςτείλουμε. Ιταν ζνασ άλλοσ δφςτυχοσ πολιτικόσ κρατοφμενοσ που τον λζγανε Λλάριο Ταγαράκθ ι κάτι τζτοιο και του δϊςαν το δζμα αντί του Γιάννθ. …Ξθμζρωνε θ 9θ Λουλίου. Ακόμα ζφεγγαν τα άςτρα ςτον ουρανό. Δεν είχε χαράξει καλά καλά. Χτυπιματα ςτθν πόρτα. Ρεταχτικαμε από τα κρεβάτια μασ. Βζβαια δεν ιταν ο γαλατάσ. Και από τθν είςοδο του ςπιτιοφ μασ και από τθν πίςω πόρτα χωροφφλακεσ οπλιςμζνοι ςαν αςτακοί με τ’ αυτόματα ςτα χζρια… Κζλανε τον πατζρα μου για μια εξακρίβωςθ ςτο Αςτυνομικό Τμιμα. Ο φουκαράσ ο πατζρασ μου ςχεδόν άπλυτοσ, νθςτικόσ, με το πουκάμιςο και χωρίσ δεκάρα ςτθν τςζπθ ξεκινάει με τθν κουςτωδία των ενόπλων… (Τθν ίδια ςτιγμι) ςτθν Θλιοφπολθ γίνεται χαμόσ… Ριάςανε τον Δθμθτρζλλο, τον Βουτςαλι, τον Νίκο Αντωνόπουλο, τον Καραμολζγκο, τον Λϊτςο… Ριάςανε τον… τον… Ετοιμάηουμε μια κουβζρτα, λίγα ροφχα και λίγα λεφτά και μαηί με τθν Δθμθτρζλλου ξεκινάμε. Αρχίηει θ Οδφςςεια μζςα ςτθν κάψα του καλοκαιριοφ. Ράμε πρϊτα ςτθ χωροφυλακι τθσ Θλιοφπολθσ. «Τουσ μεταφζραμε ςτο Αςτυνομικό Τμιμα του Μπραχαμίου». Μςια με τα πόδια ςτο Μπραχάμι. «Δεν είναι πια εδϊ. Τουσ πιγανε ςτο Τμιμα Μεταγωγϊν»… Φκάςαμε ςτον Ρειραιά και εκεί μασ πλθροφοροφν ότι πωσ οι κρατοφμενοι μεταφζρκθκαν ςτθν Σχολι Δοκίμων. Φκάςαμε επί τζλουσ ςτθ Σχολι Δοκίμων, εκεί τι να δεισ; Δεκάδεσ φορτθγά απ’ όλεσ τισ γειτονιζσ τθσ Ακινασ ερχόταν και ξεφόρτωναν το ανκρϊπινο φορτίο τουσ. Απ’ ζξω εκατοντάδεσ ταλαιπωρθμζνεσ γυναίκεσ με ξαναμμζνα πρόςωπα και με μπογαλάκια υπό μάλθσ προςπακοφςαν να ςπάςουν 211

τον κλοιό και να φκάςουν ςτουσ ανκρϊπουσ τουσ. Μάταιοσ κόποσ. Σκουντιζσ, ςπρωξιζσ και καταιγιςμόσ από τουσ κζρβερουσ φρουροφσ. Γυρίςαμε άπραγεσ ςτθ ςκόνθ, τον ιδρϊτα και τθν αγανάκτθςθ. Αργότερα μάκαμε πωσ τουσ μετζφεραν με μεταγωγικά ςτθν Ψυτάλλεια, αυτό το ξερονιςι χωρίσ οφτε ζνα δζντρο, οφτε μια ςκιά και τουσ άφθςαν κάτω από τον καφτό ιλιο, χωρίσ νερό ωσ να τουσ μεταφζρουν τθν άλλθ μζρα ςτθν Λκαρία που ορίςτθκε τόποσ εξορίασ… …Ραραζξω θ κατάςταςθ άρχιςε να γίνεται τραγικι. Οι ςυμμορίεσ αλϊνιηαν ανενόχλθτεσ και ςκορποφςαν τθν καταςτροφι και τον κάνατο ςτα χωριά που ιταν κιόλασ καμμζνα και τα ςτρατοδικεία να δουλεφουν αςταμάτθτα… Κι όμωσ πόςα γεγονότα δεν τα μακαίναμε, δεν παίρναμε είδθςθ για τα δράματα, για τισ ςυγκλονιςτικζσ καταςτάςεισ που ηοφςε ο λαόσ μασ, αυτόσ ο αγνόσ, ο άδολοσ, κόςμοσ που ζδωςε όλθ του τθν φπαρξθ ςτον αγϊνα, που πίςτεψε, που ζλπιηε και που προδόκθκε ςκλθρά. Ρότε μάκαμε για κείνο το τραγικό τζλοσ του Άρθ του πρωτοπαλλικαρου του Λαϊκοφ Στρατοφ ςτισ 16 Λουνίου του 1945; Για τα κεφάλια του Άρθ και του Τηαβζλα παλουκωμζνα ςε κοντάρια να τα περιφζρουν με νταοφλια και πίπιηεσ ςτα χωριά. Ενϊ, ο τφποσ ο δικόσ μασ ο «΢ιηοςπάςτθσ» ζριχνε λάςπθ ςτο ςεπτό του ςκινωμα αντί για δάφνινα ςτεφάνια. Τι να πω;… Και θ πορεία, θ μαρτυρικι πορεία ςυνεχίηεται. Ο εμφφλιοσ, πόςο αίμα, πόςα δάκρυα, θ τραγικι μοίρα των γενναίων… Βεβαίωςθ του Ερυκροφ Σταυροφ για τθν εκτζλεςθ του Γεράςιμου Δαμουλάνου, από τισ Γερμανικζσ Αρχζσ.

212

Ηωι Πετροποφλου-Κριτηιλάκθ: «Η ΕΠΟΝ Ηλιοφπολθσ»* …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

*Το κείμενο που ακολουκεί, προζρχεται από ςυηιτθςθ με τθν Ηωι Ρετροποφλου-Κριτςιλάκθ τον Νοζμβριο του 2012, ςτθν οποία ςυμμετείχε και ο Στράτοσ Λωακείμ. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Tα πρϊτα χρόνια του πολζμου Θ οικογζνειά μου ιρκε το 1932 ςτθν Θλιοφπολθ. Εγϊ τότε ιμουνα εξιμιςυ χρονϊν και πιγα ςτθν Β’ Δθμοτικοφ, ςτο δικζςιο τότε 1ο Δθμοτικό Σχολείο. Κυμάμαι τθν γειτονιά μου ςαν ζνα τόπο γεμάτο πζτρεσ, αφάνεσ, χόρτα και βράχια. Ο κεντρικόσ δρόμοσ, θ ςθμερινι Μαρίνου Αντφπα, ιταν ο μιςόσ χωματόδρομοσ και ο άλλοσ μιςόσ κροκάλεσ πζτρεσ. Πταν τελείωςα το Δθμοτικό, πιγα ςτο 1ο Γυμνάςιο, ςτθν Ρλάκα, ςτθν οδό Αδριανοφ και Νικοδιμου. Ακόμθ κυμάμαι, τον Μάιο του’ 41, όταν είχαν καταλάβει τθν Ακινα οι Γερμανοί, και Εγγλζηικα αεροπλάνα βομβαρδίηανε το αεροδρόμιο του Ελλθνικοφ, το Χαςάνι όπωσ λεγόταν τότε. Χτυπικθκε ζνα αεροπλάνο και ο Εγγλζηοσ πιλότοσ ζπεςε με αλεξίπτωτο ςτισ Συκιζσ, κοντά ςτον Άγιο Κωνςταντίνο και ςκοτϊκθκε. Κθδζψαμε τον Άγγλο πιλότο, κι’ εγϊ μάηεψα λουλοφδια από τθ γειτονιά, ζβγαλα μια καλαςςιά κορδζλα που ζδενα τα μαλλιά μου, τθν ζπλυνα, τθν ςιδζρωςα και 213

ζδεςα μ’ αυτιν μια ανκοδζςμθ και τθν ζβαλα ςτο ςθμείο που ςκοτϊκθκε… Ζχω ενκφμιο από εκείνθ τθ μζρα, ζνα κομμάτι από αλεξίπτωτο. Το διατιρθςα από τότε… Με τθν οικογζνειά μου φφγαμε από τθν Θλιοφπολθ τον Αφγουςτο του ’41, και πιγαμε ςτο χωριό του πατζρα μου, ςτθν Θλεία. Δεν ζηθςα τθν πείνα τθσ Ακινασ, είχαμε να φάμε κάτι εκεί. Γυρίςαμε ςτθν Ακινα τον Μάιο του 1942. Γράφτθκα ςτο 3 ο Γυμνάςιο Κθλζων, που ιτανε κοντά ςτου ΦΛΞ. Το πατριωτικό αίςκθμα όλων των κοριτςιϊν ιταν ιςχυρό. Είμαςτε διατεκειμζνεσ να πολεμιςουμε τον εχκρό. Πλεσ κζλαμε να γίνουμε «Μπουμπουλίνεσ»… Ζνασ κακθγθτισ, μασ μιλοφςε με ιδιαίτερθ κζρμθ για τθν «Φιλικι Εταιρία» και δια τθσ διδαςκαλίασ τθσ ιςτορίασ, αντιλαμβάνομαι τϊρα ότι μασ εξωκοφςε να οργανωκοφμε… Άρχιςα να βλζπω πεταμζνα φζιγ-βολάν ςτθν αυλι του ςχολείου, να ακοφω μιςόλογα, και κατάλαβα ότι κάτι γινόταν γφρω μου. Τον Σεπτζμβρθ του ’42 πλθςίαςα κάποια ςυμμακιτριά μου, και ςε λίγο ςυνδζκθκα με τθν οργάνωςθ «Ελεφκερθ Νζα» που υπιρχε και ςτο ςχολείο μασ. Στο ίδιο ςχολείο ιταν και θ Θρϊ Κωνςταντοποφλου (βλ. ςελίδα 220). Ιμουν καρρετι, είχα άγνοια του κινδφνου… Τισ πρϊτεσ προκθρφξεισ που μασ δϊςανε τισ αντιγράφαμε ςτα τετράδιά μασ κόβαμε τα φφλλα και τα πετάγαμε ςτθν αυλι του ςχολείου μασ, ςτον δρόμο, ςτο Ηάππειο, ςτον Εκνικό κιπο… Οι πρϊτεσ αντιςταςιακζσ ομάδεσ και δραςτθριότθτεσ ςτθν Θλιοφπολθ Στθν Θλιοφπολθ μετά το ’43 οι Γερμανοί είχαν επιτάξει κάποιεσ βίλεσ ςτθν περιοχι τθσ Άνω Θλιοφπολθσ, ςτθ ςθμερινι Λεωφόρο Σοφοκλι Βενιηζλου και ζχω ακοφςει ότι πιγαιναν εκεί ςτρατιϊτεσ για ανάρρωςθ. Επίςθσ οι Γερμανοί είχαν επιτάξει και κάποια ςπίτια ςτθ γειτονιά μου, κοντά ςτθ ςθμερινι ςτάςθ Λυκοφργου, κακϊσ και μια ταβζρνα που χρθςιμοποιοφςαν ωσ μαγειρείο, όπου πιγαινε ο κόςμοσ απϋ τθ γειτονιά και μάηευε τισ φλοφδεσ που πζταγαν από τισ πατάτεσ, οι οποίεσ, φρόντιηαν οι μαγείριςςεσ, να ζχουν αρκετό ψαχνό επάνω… Στθν Θλιοφπολθ, αρχικά ςυνδζκθκα με τθν «Εκνικι Αλλθλεγγφθ» που είχε δθμιουργθκεί για να βοθκά τουσ φυλακιςμζνουσ. Εκεί μαηί με άλλα παιδιά, κάναμε διάφορα, γράφαμε ςυνκιματα, κυρίωσ ςτο δρόμο, γιατί δεν υπιρχαν αρκετά ντουβάρια τότε, βγάηαμε πολφ ωραίεσ καλλιτεχνικζσ προκθρφξεισ και 214

φζιγ-βολάν, που ετοίμαηαν κάποια αγόρια που δοφλευαν ωσ λικογράφοι και κάναμε και διάφορα άλλα. Ραράλλθλα με το δικό μασ κλιμάκιο, λειτουργοφςε ςτθν Θλιοφπολθ ζνα δεφτερο κλιμάκιο τθσ «Εκνικισ Αλλθλεγγφθσ», από γυναίκεσ και άνδρεσ τθσ περιοχισ Αγίου Κωνςταντίνου, κυρίωσ. Επικεφαλισ αυτοφ του κλιμακίου ιταν θ Εφθ Αποςτολοποφλου, που αν και δεν ηοφςε τότε ςτθν Θλιοφπολθ –είχαν μετακομίςει από το πολφ ωραίο ςπίτι τουσ– είχε αναπτφξει πολφ μεγάλθ δράςθ. Μεταξφ άλλων είχαν δθμιουργιςει το «Κυριακάτικο πιάτο των Ραιδιϊν», για να καλφψουν το κενό, επειδι τα ςχολεία που ζδιναν ςυςςίτιο ςτα παιδιά δεν λειτουργοφςαν τθν Κυριακι. Με τθν βοικεια τθσ Αρχιεπιςκοπισ, μαγείρευαν το φαγθτό ςε κάποια ταβζρνα ςτα Κανάρια και το μοιράηανε. Ακόμθ, κάνανε και κάτι άλλο που δεν ξζρω αν γινότανε κι’ αλλοφ: Κάποιεσ κυρίεσ, κάκε Σάββατο, ςε κάποιο ςπίτι που υπιρχε εδϊ και διζκετε ζνα χϊρο ςτο υπόγειο, τθσ κυρίασ Βοτςαλι, ηεςταίνανε ςε καηάνια νερό και λοφηανε τα παιδιά για να τα απαλλάξουν από τθ ψϊρα και τισ ψείρεσ... Αυτά γίνανε μζχρι τον Φεβρουάριο του ’43, οπότε δθμιουργικθκε θ ΕΡΟΝ. Ωσ γνωςτόν, το ΕΑΜ ιδρφκθκε ςτισ 29 Σεπτεμβρίου του 1942. Οι ΕΑΜικζσ οργανϊςεισ μεταξφ των οποίων και θ ΕΡΟΝ, ιδρφκθκαν μετά. Τότε αυτοδιαλφκθκε και θ «Ελεφκερθ Νζα», ςτθν οποία ιμουν οργανωμζνθ εγϊ. Στθν ΕΡΟΝ, μπικαν όλα ςχεδόν τα παιδιά τθσ Θλιοφπολθσ. Είχε τότε νοικιαςτεί ζνα υπόγειο ςε ζνα ςπίτι ςτθν πλατεία ςτα Κανάρια, εκεί που είναι τϊρα θ Εκνικι Τράπεηα, είχαμε βάλει πάγκουσ και κρανία, μαηεφαμε τα παιδιά, τουσ κάναμε παιγνιδάκια, λζγαμε τραγουδάκια και τρϊγανε και το ςυςςίτιο που το λζγανε «εξωςχολικό» και το παρείχε θ Αρχιεπιςκοπι… Εμείσ οι ΕΡΟΝίτεσ τα κάναμε κι’ αυτά, ιταν θ φανερι μασ δουλειά, τθν κρυφι μασ τθ δουλειά δεν τθν ιξερε ο κόςμοσ… Το 1943 τζλειωςα το Γυμνάςιο. Ιταν θ τελευταία χρονιά που λειτοφργθςαν τα Σχολεία, μετά ζκλειςαν όλα με εντολι των Γερμανϊν. Από τον Μάιο του’43 αςχολικθκα ωσ εκελόντρια ςτθν υπθρεςία περικάλψεωσ τθσ Αρχιεπιςκοπισ. Τον Αφγουςτο του ’43, διορίςτθκα ωσ κανονικι υπάλλθλοσ του Ενοριακοφ Ραραρτιματοσ Αγίασ Μαρίνασ του Εκνικοφ Οργανιςμοφ Χριςτιανικισ Αλλθλεγγφθσ (Ε.Ο.Χ.Α.). Λίγο αργότερα προςλιφκθκα και ςτον Διμο Βφρωνα, όπου οι γονείσ μου είχαν εξ αγχιςτείασ ςυγγζνεια με τον Διμαρχο. Ζτςι βρζκθκα να είμαι «διπλοκεςίτθσ». Αυτό μου ζδινε τθν δυνατότθτα να είμαι μζςα ςε ότι γινόταν ςτθν περιοχι μασ… Ιμουνα τολμθρι, ιμουνα κοπζλα, 18 χρονϊν τότε 215

και πζρναγα εφκολα…Κάκε μζρα πιγαινα ςτον Διμο Βφρωνα, με τα πόδια βζβαια, όπου μάκαινα τα νζα και ό,τι υλικό κυκλοφοροφςε και το ζφερνα ςτθν Θλιοφπολθ. Το απόγευμα εργαηόμουνα ςτο ενοριακό παράρτθμα τθσ Αγίασ Μαρίνασ Θλιοφπολθσ… Το «χωνί» Αρχικά γραμματζασ τθσ ΕΡΟΝ ςτθν Θλιοφπολθ ιτανε κάποιοσ που ερχότανε από κάπου αλλοφ, ίςωσ τθν Καιςαριανι. Μετά, ζγινα εγϊ γραμματίνα τθσ ΕΡΟΝ. Σαν ΕΡΟΝίτεσ κάναμε τθν φανερι μασ δουλειά, κάναμε και τθν κρυφι… Τα κρυφά οργανωτικά μασ ραντεβοφ τα κάναμε ςτθν οδό Αγίασ Σοφίασ, ςτον Βφρωνα. Κάκε μζρα κάποιοι ενθμερϊνονταν από το ΒΒC, το Κάιρο, τθ Μόςχα μζςα από τα ελάχιςτα αςφράγιςτα ραδιόφωνα που υπιρχαν, γιατί όλα τα άλλα ιταν υποχρεωτικά ςφραγιςμζνα και κολλθμζνα με βουλοκζρι ςτον ελεγχόμενο ραδιοφωνικό ςτακμό τθσ Ακινασ. Θ κακοδιγθςθ μασ ζδινε και κάποια άλλα νζα, μια περίλθψθ, προςκζταμε και ειδιςεισ από τον παράνομο τφπο (ςυλλιψεισ, μάχεσ) και βγαίναμε με το χωνί να τα ποφμε ςτον κόςμο. Στθν Θλιοφπολθ, εγϊ ιμουν το «χωνί»… Ριγαινα ςε ζνα καίριο ςθμείο, ςε ζνα λόφο, απζναντι από τον Άγιο Κωνςταντίνο ι προσ το «Χαλικάκθ» ι τθν Αγία Μαρίνα και διάβαηα με το «χωνί» το κείμενο. Αρκετοί αναγνϊριςαν από τθν πρϊτθ φορά τθ φωνι μου… Οι Γερμανοί άκουγαν το «χωνί» και πυροβολοφςαν ςτον αζρα από μακριά κι εγϊ όταν τελείωνα ζφευγα… Μια μζρα δεν πυροβόλθςαν και πλθςίαςαν ακόρυβα από τθν ςθμερινι Μαρίνου Αντφπα καλυμμζνοι πίςω από κάποια μεγάλα δζντρα που τα λζγαμε πιπεριζσ… Δεν τουσ είδαν τα παιδιά που είχαμε βάλει να προςζχουν και φτάςανε κάτω απ’ το λόφο. Τότε, με ειδοποίθςαν οι ςφντροφοί μου και μόλισ τουσ είδα κουτρουβάλθςα, βαρελάκι, μζχρι το ρζμα που ιτανε τότε ςτθν ςθμερινι πλατεία Σικελιανοφ, κι από κει εξαφανίςτθκα προσ τθν Αγία Μαρίνα… Για το μπλόκο τθσ Θλιοφπολθσ Ο Αφγουςτοσ του 1944 ιτανε αιματοβαμμζνοσ για όλθ τθν Ακινα. Γίνονταν ςυνεχϊσ μπλόκα: Στθν Κοκκινιά, τθν Καλλικζα, τθ Νζα Σμφρνθ, τον Βφρωνα, το ζηθςα το μπλόκο του Βφρωνα γιατί δοφλευα εκείνθ τθ μζρα εκεί, ωσ υπάλλθλοσ ςτον Διμο.

216

Κάκε μζρα οι Γερμανοί με βοθκοφσ τουσ Τςολιάδεσ των Ταγμάτων Αςφαλείασ, που δθμιοφργθςαν, ηϊνανε τισ ςυνοικίεσ, μαηεφανε τον κόςμο, ζπιαναν και ςκότωναν κάμποςουσ. Τουσ υπόλοιπουσ τουσ ζςτελναν ςτο Χαϊδάρι κι από εκεί τουσ ξαπόςτελναν ςτθ Γερμανία.. Τον Αφγουςτο του ’44, πριν τθσ Ραναγίασ κάνανε μπλόκο και ςτθν Θλιοφπολθ. Τότε ςκοτϊςανε κάπου εκεί ςτον Άγιο Νικόλαο και τον Νίκο τον Γιαταγαντηι, που είχε το ψευδϊνυμο «Μαφροσ» και ιτανε Γραμματζασ τθσ ΚΟΒ Θλιοφπολθσ, ςτθν οποία ζπαιρνα κι εγϊ μζροσ, ςε κάποιεσ ςυνεδριάςεισ, ωσ εκπρόςωποσ τθσ ΕΡΟΝ. Εγϊ δεν ιμουνα ςτθν Θλιοφπολθ εκείνθ τθν θμζρα, ιμουνα ςτθν δουλειά μου ςτον Βφρωνα. Μου τθλεφϊνθςε θ μθτζρα μου και μου είπε να μθν ζρκω ςτθν Θλιοφπολθ. Ιταν θ τελευταία μζρα που εργάςτθκα ςτον Διμο Βφρωνα. Εξαφανίςτθκα και από τθ δουλειά μου ςτθν Θλιοφπολθ. Ζμακα ότι πιάςανε πολλά παιδιά από τθν Αγία Μαρίνα και τοφσ ςτείλανε ςτθ Γερμανία. Ευτυχϊσ, γφριςαν όλοι… Τότε πιάςανε τον Σμυρλι, τον Κοντογιάννθ, τον Κεχαγιά και άλλουσ. Κάποιοι απ’ αυτοφσ ιτανε ςυμμακθτζσ μου… Με ηιτθςαν, κάποιοσ με υπζδειξε, αλλά πιγαν ςτο ςπίτι μιασ ςυνονόματθσ Ρετροποφλου, που δοφλευε κι’ αυτι ςτον Ε.Ο.Χ.Α. Αυτι ιταν Γραμματζασ του Ραραρτιματοσ τθσ Ενορίασ τθσ Κοίμθςθσ τθσ Κεοτόκου και εγϊ τθσ Ενορίασ Αγίασ Μαρίνασ. Το βράδυ πιγε θ μάνα τθσ ςτο ςπίτι μασ και βρικε τθ μάνα μου και τθσ είπε ότι ζψαξαν το ςπίτι τουσ για να βροφνε εμζνα, τα ζςπαςαν όλα και τισ κακοποίθςαν. «Διϊξε κυρά μου τθν κόρθ ςου γιατί κα ςτθ ςκοτϊςουν», είπε ςτθ μάνα μου και ζφυγε. Ζφυγα από το ςπίτι μου τότε, και για 5-6 θμζρεσ ζμεινα ςτο Ραγκράτι ςτο ςπίτι κάποιων ςυγγενϊν. Τθσ Ραναγίασ ανιμερα γφριςα ςτθν Θλιοφπολθ και είχα βρει τον τρόπο να ςυνεννοθκϊ για να μου φζρει ο μπαμπάσ μου φαγθτό ςτα Κανάρια… Είχαν ετοιμάςει κοτόπουλο, λόγω τθσ γιορτισ… Ριγε αυτόσ εκεί με περίμενε, ζκανε δυο βόλτεσ και ζφυγε, εγϊ προτίμθςα να μθν πάω τελικά… Φοβικθκα μιπωσ τον παρακολουκοφν… Μζχρι τθν απελευκζρωςθ, τον Οκτϊβρθ του ’44 ζμεινα ςτο ςπίτι μιασ φίλθσ μου ΕΡΟΝίτιςασ ςτθν Αγία Μαρίνα… Δεν είχε μθτζρα κι ο πατζρασ τθσ δοφλευε κάπου νυχτοφφλακασ, κι ζτςι εγϊ πιγαινα εκεί κάκε βράδυ να κοιμθκϊ όταν εκείνοσ πιγαινε ςτθ δουλειά του… Ο κόςμοσ μασ ζκρυψε, μασ τάιςε, μασ κοίμιςε, και ποτζ δεν μασ πρόδωςε…

217

…Και κάτι ακόμθ: μζςα ςε πολφ δφςκολεσ ςυνκικεσ, ςτισ 40 μζρεσ από τθν εκτζλεςθ του Νίκου Γιαταγαντηι, πιγαμε μ’ ζναν παπά ςτον τόπο τθσ δολοφονίασ του, πάνω από τον Άγιο Νικόλαο και κάναμε ζνα μνθμόςυνο… Στισ αρχζσ του Οκτϊβρθ του ϋ44 οι Γερμανοί και τςολιάδεσ κάνανε κι άλλο μπλόκο ςτθν Θλιοφπολθ. Στο αμπζλι που υπιρχε τότε από τθν ςθμερινι Λεωφόρο Μαρίνου Αντφπα μζχρι τον Άγιο Κωνςταντίνο, ςκοτϊςανε τον Κϊςτα Καγιάςθ, ελεγκτι του Ερυκροφ Σταυροφ και ςτο ςπίτι του, ςτθν οδό Λυκοφργου, τον Ραναγιϊτθ Απζργθ. Τθν ίδια μζρα, με πρόςχθμα, ότι είχε χακεί ζνα αυτοκίνθτο μαηί με ζναν Γερμανό, πιάςανε ςτθν περιοχι μασ τουσ άντρεσ, και τον πατζρα μου μαηί, και τουσ πιγανε ςτισ Συκιζσ, ςτο ρζμα. Είπανε ότι κα τουσ ςκοτϊςουνε, αλλά ιρκε ζνα τθλεφϊνθμα και τουσ αφιςανε, γιατί είπανε ότι βρζκθκε το χαμζνο αυτοκίνθτο. Λίγο πριν φφγουν οι Γερμανοί, ςκοτϊκθκαν οι Θλιουπολίτεσ Γιϊργοσ Αρμπιλάσ και Κϊςτασ Κορςίνθσ, από τθν Αγία Μαρίνα και οι δφο. Για τον λόχο του ΕΛΑΣ τθσ Θλιοφπολθσ Αρχικά ςτθν Θλιοφπολθ υπιρχε ζνα ζνοπλο τμιμα, που το αποτελοφςαν κάποια παιδιά από τον 4ο Τομζα (Κάτω Θλιοφπολθ), και κυρίωσ από παιδιά οικογενειϊν από το Χαςάνι, που είχαν ζρκει ςτθν Θλιοφπολθ γιατί τισ είχαν διϊξει οι Γερμανοί από τθ περιοχι γφρω από το Αεροδρόμιο του Ελλθνικοφ, που ιταν τα ςπίτια τουσ. Ανάμεςα ςτα παιδιά από το Χαςάνι ιταν και ο Τάκθσ ο Μαυροδόγλου, που ζγινε αργότερα βουλευτισ του ΚΚΕ, τον οποίο είχα ςαν αδελφό μου, γιατί δεν είχα αδελφό εγϊ… Από αυτοφσ αργότερα ςυγκροτικθκε ο πυρινασ του εφεδρικοφ λόχου του ΕΛΑΣ ςτθν Θλιοφπολθ… Ιτανε κι ο Λάηαροσ, τα αδζρφια ο Κάνοσ και ο Ντίνοσ, ο Κωςτάκθσ, ζνα αγοράκι που μου ζςτειλε αργότερα μια φωτογραφία από τθ Γιοφρα, όπου ιταν εξόριςτοσ, ο Κφμιοσ ο Νταλιάνθσ και άλλοι. Στισ 3 του Δεκζμβρθ ’44, ςτθν πλατεία Συντάγματοσ ανάμεςα ςτουσ ςκοτωμζνουσ, ιτανε και δφο από τθν Θλιοφπολθ. Ο Νίκοσ Λουρωτόσ και θ Κεϊνθ Βάϊλα, ζνα ωραίο ξανκό κορίτςι που με τθν οικογζνειά τθσ είχαν μετακομίςει ςτο Κουκάκι. Θ μάνα τθσ ζμεινε χρόνια κρατοφμενθ ςτισ φυλακζσ Αβζρωφ, όπωσ και ο αδελφόσ τθσ, ο Μιχάλθσ, που φυλακίςτθκε και βαςανίςτθκε ςτθ Μακρόνθςο.

218

Λίγεσ μζρεσ αργότερα, που φοφντωςαν οι μάχεσ, ο λόχοσ τθσ Θλιοφπολθσ διατάχτθκε μαηί με τον λόχο του ΕΛΑΣ τθσ Ρλάκασ να χτυπιςει το Τμιμα Μεταγωγϊν. Ζδωςε τθ μάχθ αλλά δεν κατάφερε να το καταλάβει… Υπιρχε εντολι να μθ χτυπθκοφμε με τουσ Άγγλουσ κι ζτςι όταν εμφανίςτθκε ζνα Εγγλζηικο νοςοκομειακό αυτοκίνθτο, δικεν για να παραλάβει τραυματίεσ, οι δικοί μασ το άφθςαν να περάςει και βζβαια το νοςοκομειακό ενίςχυςε με πολεμοφόδια που κουβαλοφςε αυτοφσ που ιταν ταμπουρωμζνοι μζςα και οι οποίοι είχαν ξεμείνει από πυρομαχικά… Εκεί ςκοτϊκθκε κι ο Αντϊνθσ ο Βενζτθσ από τθν Θλιοφπολθ… Τον Δεκζμβρθ του ’44 ακολοφκθςα ωσ νοςοκόμα τον λόχο τθσ Θλιοφπολθσ ςτθν μεγάλθ μάχθ τθσ Καιςαριανισ, όπου ο λόχοσ τθσ Θλιοφπολθσ είχε εγκαταςτακεί ςε κάποια ςπίτια τθσ οδοφ Φορμίωνοσ και πιρε μζροσ ωσ λόχοσ εφεδρείασ αρχικά, για τθν υποςτιριξθ του Ρρότυπου Τάγματοσ Καιςαριανισ. Σφλλθψθ και Στρατόπεδα «πεικαρχθμζνθσ διαβίωςθσ» Το 1945 καταφζραμε να επαναπροςλθφκοφμε όςοι είχαμε απολυκεί από τισ κζςεισ μασ. Θ κζςθ μου ςτθν Ε.Ο.Χ.Α. είχε καταλθφκεί και με ςτείλανε να εργαςτϊ προςωρινά ςε ζνα Ορφανοτροφείο ςτο Ραλαιό Φάλθρο, ςτθ κζςθ μιασ δαςκάλασ, θ οποία τελικά αποχϊρθςε. Εκεί ζμεινα μζχρι τθν 1θ Λουλίου1947, οπότε απολφκθκα για λόγουσ «ζλλειψθσ νομιμοφροςφνθσ», γιατί ςφμφωνα με το ςτερεότυπο κατθγορθτιριο «ςκόπευα να παραχωριςω το όλον ι μζροσ τθσ επικρατείασ ςτουσ εχκροφσ τθσ πατρίδοσ»… Με ςυνζλαβαν τθν 1θ Μαρτίου 1948. Τθν ίδια μζρα ςυνζλαβαν ςτθν Θλιοφπολθ και πολλοφσ άλλουσ. Ιμουν θ μόνθ γυναίκα και επειδι δεν υπιρχε διακζςιμο κρατθτιριο εδϊ με πιγαν ςτον Άγιο Δθμιτριο, όπου ζμεινα 10 μζρεσ. Αφοφ είδαν ότι δεν ζκανα διλωςθ μετανοίασ, με ζςτειλαν εν ςυνεχεία ςτο Μεταγωγϊν και από εκεί μασ ςτείλανε ςτθ Χίο, όχι εξορία με ελεφκερθ διαβίωςθ, όπωσ αλλοφ, αλλά ςε ςτρατϊνεσ, με μάντρεσ και ςυρματοπλζγματα. Δεν ερχόμαςτε ςε επαφι με τον κόςμο. Δεν είδαμε ποτζ τθ Χίο, δεν γνωρίςαμε ποτζ κανζνα Χιϊτθ, Είμαςτε ςε τζλεια απομόνωςθ... Εκεί ζμεινα μζχρι τον Απρίλιο του ’49 κι από κει μασ ςτείλανε ςτο Τρίκερι, ςτο ςτρατόπεδο γυναικϊν. Στισ 25 Γενάρθ 1950 μασ ςτείλανε ςτο ςτρατόπεδο ςτθ Μακρόνθςο, όπου μείναμε ςτο «Ειδικό Σχολείο Αναμόρφωςθσ Γυναικϊν», «ΕΣΑΓ» όπωσ το λζγανε κι’ από κει, τον Αφγουςτο του ’50, όςεσ δεν κάναμε 219

διλωςθ, γυρίςαμε πάλι ςτο Τρίκερι, όπου παρζμεινα ςτο «ςτρατόπεδο πεικαρχθμζνθσ διαβίωςθσ» μζχρι το 1952. Τα μεταπολεμικά χρόνια Πταν απολφκθκα απ’ το Τρίκερι, ξαναγφριςα ςτθν Θλιοφπολθ, αλλά δεν ιμουνα οργανωμζνθ εδϊ. Εν τω μεταξφ παντρεφτθκα, ζκανα παιδιά. Μπικα με εξετάςεισ, φςτερα από διαγωνιςμό και δοφλεψα ςτο Ταμείο Ρρονοίασ Δικθγόρων, μζχρι το 1968 οπότε απολφκθκα με ζνα νόμο τθσ Χοφντασ. Μετά τθ μεταπολίτευςθ, το 1974, ξαναγφριςα εκεί… Δεν ζμεινα ποτζ χωρίσ δουλειά. Για τθν Θρϊ Κωνςταντοποφλου (από το περιοδικό «ΕΥΩΝΥΜΟΣ», τεφχοσ 3, Απρίλιοσ-Μάιοσ 2000)

Γνϊριςα τθν Θρϊ Κωνςταντοποφλου το 1942 ςτο 3ο Γυμνάςιο Κθλζων που λειτουργοφςε ςτθν περιοχι του ΦΛΞ και δεχόταν μακιτριεσ από τισ περιοχζσ Κουκακίου και Γαργαρζτασ. Εγϊ φοιτοφςα ςτθν 5θ τάξθ και θ Θρϊ ιταν δφο χρόνια μικρότερθ. Ιταν κάτοικοσ Κουκακίου. Ιταν πολφ ηωθρό, πολφ ηωντανό παιδί. Ιμαςταν οργανωμζνεσ ςτθν ΕΑΜικι αντιςταςιακι οργάνωςθ «Ελεφκερθ Νζα». Ανικαμε, μάλιςτα, ςτθν ίδια «τριάδα». Γιατί θ οργάνωςθ ιταν ςυγκροτθμζνθ ςε τριάδεσ. Δεν γνωρίηαμε παρά τα άλλα δφο μζλθ τθσ «τριάδασ» μασ και μόνο θ μια από εμάσ γνϊριηε τον «ςφνδεςμό» μασ, που μασ ζφερνε ςε επαφι με τθν «κακοδιγθςθ». Δουλζψαμε μαηί μζχρι τισ αρχζσ του 1943. Πταν δόκθκε θ εντολι να δουλεφει ο κακζνασ μασ ςτθ ςυνοικία του, εγϊ ιρκα ςτθν Θλιοφπολθ και εργάςτθκα αρχικά ςτθν «Εκνικι Αλλθλεγγφθ» και αργότερα ςτθν ΕΡΟΝ. Άλλωςτε, το 1943 ζκλειςαν με εντολι των αρχϊν κατοχισ όλα τα ςχολεία. Δεν τθν ξαναςυνάντθςα από τότε. Ζμακα πωσ τθν ςυνζλαβαν δυο φορζσ. Τθ δεφτερθ τθν εκτζλεςαν.

220

Διαμαντισ Μαυροδόγλου: «Ο Λόχοσ του ΕΛΑ΢ Ηλιοφπολθσ»* …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

*Ο Διαμαντισ Μαυροδόγλου υπιρξε ζνασ από τουσ αγωνιςτζσ τθσ Εκνικισ Αντίςταςθσ που ςυμμετείχε απ’ τουσ πρϊτουσ ςτο ζνοπλο τμιμα του ΕΛΑΣ που δθμιουργικθκε τότε ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ και ανζπτυξε δραςτθριότθτα ςτισ ανατολικζσ ςυνοικίεσ τθσ Ακινασ. Αναγκαςμζνοσ από τουσ Γερμανοφσ να απομακρυνκεί από τθ γειτονιά του, το Χαςάνι, ςτο τότε αεροδρόμιο Ελλθνικοφ, βρζκθκε μαηί με άλλουσ νζουσ ςτθν Θλιοφπολθ. Ο Διαμαντισ Μαυροδόγλου, τθν δραςτθριότθτά του αυτισ τθσ περιόδου τθν πλιρωςε αργότερα πολφ ακριβά από τουσ παρακρατικοφσ τθσ «Οργάνωςθσ Χ» του Γρίβα, που δροφςαν ςτθν περιοχι. Ριο ςυγκεκριμζνα, τον Λοφνιο του 1945, τον ζπιαςαν και τον πιγαν ςτο βουνό όπου τον βαςάνιςαν και του προξζνθςαν με ξιφολόγχεσ ςοβαρά τραφματα. Επίςθσ, ζχει ςτο ςϊμα του διαμπερζσ τραφμα από ςφαίρα, το οποίο απζκτθςε τθν 25θ Μαρτίου 1946 ςτθν Θλιοφπολθ, πάλι από παρακρατικοφσ, γλιτϊνοντασ «ωσ εκ καφματοσ» τον κάνατο. Ο Διαμαντισ Μαυροδόγλου, γνϊριςε ςτθ ςυνζχεια τισ Ελλθνικζσ φυλακζσ, από το 1946 μζχρι το 1952. Τα επόμενα χρόνια δραςτθριοποιικθκε ςτον αριςτερό χϊρο, το 1967 θ Χοφντα τον ζςτειλε εξορία και με τθν μεταπολίτευςθ υπιρξε βουλευτισ του ΚΚΕ από το 1977 ζωσ το 1989. Στθν ςυνζχεια αναδείχκθκε ςε πρόεδρο τθσ Ομοςπονδίασ Οικοδόμων και κατόπιν, πρόεδροσ τθσ Ομοςπονδίασ Συνταξιοφχων ΛΚΑ. Είναι θ πρϊτθ φορά που ο Διαμαντισ Μαυροδόγλου, μιλά για τθν δραςτθριότθτά του ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ. Θ ςυνομιλία μασ ζγινε τον Δεκζμβρθ του 2012, με τθν ςυμμετοχι του Στράτου Λωακείμ. …………………………………………………………………………………………

221

O Λόχοσ του ΕΛΑΣ Θλιοφπολθσ Γεννικθκα το 1924 κοντά ςτο πρϊθν αεροδρόμιο Ελλθνικοφ, ςτο Χαςάνι, που τότε ανικε ςτθν Κοινότθτα Κομνθνϊν, θ οποία αργότερα καταργικθκε. Το οικόπεδό μασ το πιρανε για να γίνει το αεροδρόμιο… Με τθν γερμανικι κατοχι, άρχιςαν οι βομβαρδιςμοί τθσ περιοχισ από τουσ Άγγλουσ. Για να γλιτϊςουμε υποχρεωκικαμε να φφγουμε και τθν άνοιξθ του ’43 βρικαμε ζνα ςπίτι και πιγαμε ςτθν Θλιοφπολθ. Καμιά δεκαριά παιδιά που βρεκικαμε από το Ελλθνικό ςτθν Θλιοφπολθ, οργανωκικαμε τότε ςτθν Εκνικι Αντίςταςθ, ςτον ΕΛΑΣ. Μζχρι τότε υπιρχε ςτθν Θλιοφπολθ οργάνωςθ του ΕΑΜ και τθσ ΕΡΟΝ και τότε ςυγκροτικθκε το ζνοπλο τμιμα του ΕΛΑΣ. Δεν υπιρχαν ακόμθ Λόχοι, Τάγματα κλπ και ονομαηόμαςτε «Φρουραρχείο». Αυτό το τμιμα τθσ Θλιοφπολθσ πιρε μζροσ ςε μια ςειρά μάχεσ που ζδωςε ο ΕΛΑΣ ςτισ Ανατολικζσ Συνοικίεσ και πρζπει να ςασ πω ότι από τθν οδό Φορμίωνοσ και εδϊ ιταν θ «Ελεφκερθ Ακινα», όπωσ λζγαμε «Ελεφκερθ Ελλάδα»: Καιςαριανι, Ραγκράτι, Βφρωνασ, Υμθττόσ, Θλιοφπολθ, δεν πζρναγε τίποτα τότε. Το τμιμα αυτό του ΕΛΑΣ Θλιοφπολθσ πιρε μζροσ ςε μια ςειρά μάχεσ ςτθν περιοχι: ςτθ μάχθ για το μπλόκο του Νζου Κόςμου, όπου μασ μπλοκάρανε οι Γερμανοί και οι Μπουραντάδεσ και ο επικεφαλισ μασ, που τον κυμάμαι και δεν τον ξεχνάω, το ψευδϊνυμό του ιταν Άρθσ, αλλά το πραγματικό του ιταν Μπάμπθσ Μανωλιτςάκθσ, αυτοκτόνθςε. Εμείσ κατορκϊςαμε και δραπετεφςαμε αυτόσ ιταν κλειςμζνοσ μζςα ςτο ςπίτι του και όταν πιγανε να τον πιάςουνε, για να μθν παραδοκεί, κεϊρθςε ςκόπιμο να αυτοκτονιςει. Ιταν επικεφαλισ του Τμιματοσ Θλιοφπολθσ αλλά δεν ιταν Θλιουπολίτθσ, από αλλοφ ιτανε, εγϊ εκεί τον βρικα. Ράντωσ, είχαμε αυτό το γεγονόσ, να πω κι’ αυτό, γλιτϊςαμε χάρισ ςτουσ Λταλοφσ οι οποίοι μασ ζκαναν ςτραβά μάτια… Ιτανε ζνα ρζμα και ζβγαινε προσ το Φάλθρο, τότε το λζγαμε Βουρλοπόταμο, μπικαμε μζςα ςτο ρζμα και φφγαμε ςτο Φάλθρο κι οι Λταλοί ζκαμαν πωσ δεν μασ είδαν. Μετά τθν αυτοκτονία του Μανωλιτςάκθ, προςωρινά επικεφαλισ του τμιματοσ Θλιοφπολθσ του ΕΛΑΣ ιτανε ο Δθμιτρθσ ο Κομνθνόσ, τον οποίο νομίηω ότι 222

εκτζλεςαν αργότερα ςε κάποια απϋ τισ μεγάλεσ εκτελζςεισ που ζγιναν τότε. Το τμιμα Θλιοφπολθσ δεν είχε ακόμθ μαηικοποιθκεί, τότε ιτανε 15-20 άτομα, εμείσ από το Ελλθνικό και κάποιοι από τθν Θλιοφπολθ. Ριραμε μζροσ και ςτθ μάχθ ςτο μπλόκο του Βφρωνα, όπου πρζπει να ςασ πω για τθ μεγάλθ ςυμβολι του λαοφ… που ενϊ δεν μποροφςαμε να φφγουμε, μασ πιραν και μασ ζκρυψαν ςτα ςπίτια τουσ, με κίνδυνο τθσ ηωισ τουσ και γλιτϊςαμε γιατί αλλιϊσ… γίνανε όλα αυτά τα όργια που γίνανε, με εκτελζςεισ κλπ. Τα ίδια γίνανε και ςτο μπλόκο του Νζου Κόςμου και εκεί εκτελζςανε πολλοφσ… Αυτά γίνονται το ’44, από κει και πζρα όςεσ μάχεσ δόκθκαν ςτθν περιοχι το ζνοπλο τμιμα του ΕΛΑΣ Θλιοφπολθσ ςυμμετείχε. Τότε είχαμε μαηευτεί αρκετά άτομα και είχαμε ονομαςτεί Λόχοσ: Είμαςτε ο 1οσ Λόχοσ του 2ου Τάγματοσ του 1ου Συντάγματοσ των Ανατολικϊν Συνοικιϊν. Τθν ίδια περίοδο, βγαίναμε με τα χωνιά, μιλάγαμε ςτον κόςμο, τον ενκαρρφναμε. Στθν Θλιοφπολθ είχαν ζδρα οι Γερμανοί πάνω ςε ζνα φψωμα, το λζγαμε «βίλλα Τςερεντηοφλια». Ρθγαίναμε ςε μια απόςταςθ, με ζναν που ιξερε Γερμανικά και βγάηαμε τθλεβόα: «Άχτουμ... Μο Γκρζκο Ραρτιηάν...» και μετά λζγαμε τι ςυνζβαινε ςτο Ανατολικό Μζτωπο και διάφορα άλλα, προςπακϊντασ να ενθμερϊνουμε και να αποκαρρφνουμε τουσ Γερμανοφσ. Αυτοί ιταν ςε απόςταςθ, μακριά, δεν μποροφςαν να μασ πυροβολιςουν…. Και κάτι ακόμα ικελα να ςασ πω: Ο ΕΛΑΣ ιταν εκείνοσ που διζςωςε το δάςοσ τθσ Θλιοφπολθσ… Εμείσ βγάηαμε τότε περίπολο και το περιφρουροφςαμε από τθν υλοτόμθςθ, γιατί ζβγαινε ο κόςμοσ και ζκοβε δζντρα για καφςιμθ φλθ ςτουσ φοφρνουσ κλπ και εμείσ κεωριςαμε ςωςτό να προςτατεφςουμε το δάςοσ… Ρρζπει να ξζρει ο κόςμοσ τθσ Θλιοφπολθσ ότι αυτό το δαςάκι ςϊκθκε χάρισ ςτον ΕΛΑΣ… Είχαμε μια αξιόλογθ δραςτθριότθτα ςτθν Θλιοφπολθ τθν περίοδο τθσ κατοχισ. Είχαμε όμωσ και απϊλειεσ. Είχαμε ςτιςει μια επιχείρθςθ-ενζδρα και το προςωρινό μασ ςτζκι, που μαηευόμαςτε, ιταν ςτο πίςω μζροσ τθσ εκκλθςίασ του Αγ. Κωνςταντίνου, όπου υπιρχε ζνα κενό. Εγϊ ιμουνα τότε επικεφαλισ –γιατί ο 223

επικεφαλισ μασ απουςίαηε– ετοίμαηα να βγάλω τισ ςκοπιζσ μασ και ακριβϊσ εκείνθ τθν ϊρα, μασ κάνουνε μπλόκο οι Γερμανοί. Δεν προλάβαμε να αντιςτακοφμε ζνοπλα, φφγαμε και τότε μασ πιάςανε τον Λάηαρο τον Μπραΐμθ. Δεν τον εκτελζςανε τότε οι Γερμανοί, τον κρατιςανε και υπζςτθ όλεσ τισ ςυνζπειεσ...

Ο κάνατοσ του Νίκου Γιαταγαντηι Καλοκαίρι ’44. Τότε ςτθν Θλιοφπολθ τα ςπίτια ιταν ςαν του ςπανοφ τα γζνια, που λζνε… δθλαδι ιταν ζνα εδϊ και ζνα εκεί και δεν προςφερότανε για ςυγκροφςεισ. Μασ κάνουν ζνα μπλόκο, υποχρεωκικαμε να φφγουμε και πιγαμε πάνω ςτον Υμθττό. Γίνεται το μπλόκο και ο ςφντροφόσ μασ ο Γραμματζασ τθσ Οργάνωςθσ Θλιοφπολθσ, ο Νίκοσ ο Γιαταγαντηισ, ενϊ αυτοί ζρχονται, αυτόσ πάει κόντρα, ςε μια απόςταςθ τουσ ςυναντάει, είναι οπλιςμζνοσ, πετάει το πιςτόλι του για να μθν το βρουν επάνω του. Αυτοί φαίνεται ότι τον είδανε εκεί ςτο φψωμα που είναι πάνω από τα περιβόλια του Μαμάθ, ςτον Άγιο Νικόλαο. Τον πιάςανε, τον βαςανίςανε και τον ςκοτϊςανε βαςανίηοντάσ τον. Εμείσ, από το βουνό που είμαςτε, είδαμε κάποια ςτιγμι ζνα άςπρο πράγμα κάτω, δεν ξζραμε τι είναι και όταν τελικά φφγανε οι Γερμανοί και κατεβικαμε, είδαμε τον ςφντροφο εκεί, ςτο χϊμα. Τον είχανε ςκεπάςει οι άνκρωποι εκεί, οι γείτονεσ, με ζνα άςπρο ςεντόνι. Αυτόσ ιταν ο Νίκοσ ο Γιαταγαντηισ, ο «Μαφροσ», ο Γραμματζασ τθσ Κ.Ο.Β. Θλιοφπολθσ… Δεν ιταν Θλιουπολίτθσ…

Θ μάχθ ςτου Μαλτςινιϊτθ 3-4 μζρεσ πριν φφγουν οι Γερμανοί, δόκθκε ςτθν ςυνοικία του Υμθττοφ θ μάχθ ςτο εργοςτάςιο του Μαλτςινιϊτθ, το οποίο ζβγαηε διάφορα εξαρτιματα αλλά είχε και εργαςτιριο για ιματιςμό. Εμείσ είμαςτε ζτοιμοι να μποφμε μζςα ςτο εργοςτάςιο, αυτοί ιταν ζτοιμοι να το εγκαταλείψουν και να φφγουνε. Μια Γερμανικι περίπολοσ μασ ζπιαςε δυο παιδιά του ΕΛΑΣ, τα ςκοτϊςανε και τα είχαν μζςα ςτο εργοςτάςιο… Ζρχεται μια Γερμανικι περίπολοσ από τθ Χαραυγι, 224

δίνουμε μια μάχθ το βράδυ με τουσ Γερμανοφσ, αυτοί τελικά φφγανε από το εργοςτάςιο και όταν μπικαμε μζςα βρικαμε τα δυο παιδιά μασ που είχαν ςκοτϊςει οι Γερμανοί. Ο ζνασ ανικε ςτον ΕΛΑΣ Υμθττοφ…

Μετά τθν απελευκζρωςθ Μετά τθν απελευκζρωςθ με τον λόχο του ΕΛΑΣ εδρεφαμε ςε ζνα ςυγκρότθμα ςχολείων, ςτθν Άνω Θλιοφπολθ, δεν κυμάμαι πωσ το λζγανε… Εκεί, επειδι είμαςτε απόμακρα από τθν Ακινα και επειδι υπιρχε ζνασ υπόγειοσ χϊροσ, είχαμε καμιά 40ριά-50ριά κρατοφμενουσ, οι οποίοι ιταν ςυνεργάτεσ των Γερμανϊν κλπ. Κυμάμαι ςαν να είναι αυτι τθ ςτιγμι, ζρχεται ζνα ηευγάρι, μεγάλοι άνκρωποι, εγϊ τότε ιμουνα 20 χρονϊν, θ γυναίκα ιτανε ψθλι, φοροφςε μαφρα και μια πλερζηα ςτο πρόςωπο και ηιτθςε να δει τουσ κρατοφμενουσ, οπότε τουσ αραδιάςαμε εμείσ. Μόλισ φτάνει ςε ζναν, θ γυναίκα λιποκφμθςε… Αυτόσ ιταν ζνασ απ’ αυτοφσ που ςυνετζλεςε ςτθν ςφλλθψθ, τον βαςανιςμό και τθν εκτζλεςθ τθσ Θρϊσ Κωνςταντοποφλου, θ οποία ιταν ΕΡΟΝίτιςα και Γραμματζασ τθσ ΕΡΟΝ Κουκακίου… Εμείσ αυτόν δεν τον πειράξαμε, οφτε κανζναν άλλο, δεν τουσ κάναμε τίποτα, τουσ παραδϊςαμε, αυτοί απελευκερϊκθκαν και όταν ιρκε θ λεγόμενθ Κυβζρνθςθ Εκνικισ Ενότθτασ, οπλίςτθκαν και τουσ είχαμε αντιμζτωπουσ ςτα Δεκεμβριανά που ακολοφκθςαν. Υπάρχουν και Θλιουπολίτεσ ςυνεργάτεσ των Γερμανϊν που εκτελζςτθκαν από τθν Ο.Ρ.Λ.Α. (ο Ραρακφρασ κ.ά.). Αυτό ζγινε ςε άλλθ περιοχι, όχι ςτθν Θλιοφπολθ. Μια και το ‘φερε θ κουβζντα, ακοφςτε και αυτό: Στο Ραγκράτι υπιρχε μια οικογζνεια Ραπαγεωργίου… Τρία παιδιά και θ μάνα, οι οποίοι ιτανε ςυνεργάτεσ των Γερμανϊν των Χιτϊν κλπ. Πποιουσ αντιςταςιακοφσ ζπιαναν, θ μάνα τουσ είχε πάντα το λάδι βραςτό πάνω ςτθ φωτιά κι άρχιηαν τα βαςανιςτιρια… Τελικά, ξζρω ότι τα δυο παιδιά εκτελζςτθκαν από μασ, το ζνα ςτο κουρείο που 225

κουρευότανε και ξυριηότανε και το άλλο ςε ζνα γκαράη που πιγαινε το αυτοκίνθτό του, όπου του τθ ςτιςανε οι δικοί μασ και τον εκτελζςανε… Το πλθρϊςανε ακριβά αυτό που κάνανε…

Τα Δεκεμβριανά Εγϊ εκείνθ τθν περίοδο μετατζκθκα από τον ΕΛΑΣ ςτθν πολιτοφυλακι, θ οποία δεν ςυμμετείχε ζνοπλα ςτον αγϊνα. Τισ πρϊτεσ μζρεσ των Δεκεμβριανϊν το τμιμα του ΕΛΑΣ Θλιοφπολθσ πιρε μζροσ ςτθν μάχθ του τμιματοσ Μεταγωγϊν και μετά πιρε μζροσ και ςτθν μάχθ του Μακρυγιάννθ. Από κεi και πζρα, εγϊ, με πρωτοβουλία μου, επειδι δεν αιςκανόμουνα καλά που ξεκόπθκα από το λόχο μου, φεφγω από κει και πάω πάλι ςτον ΕΛΑΣ Θλιοφπολθσ… Ενϊ ςτθν κατοχι είμαςτε 10-15, μετά ςτο ζνοπλό τμιμα τθσ Θλιοφπολθσ είχαμε 40, 45, 50 άτομα. Κατά τθ διάρκεια των Δεκεμβριανϊν λειτοφργθςε ςτθν Θλιοφπολθ Νοςοκομείο, με εκελοντζσ και εκελόντριεσ, του οποίου θ ςυμβολι ιταν μεγάλθ… Είχαμε αρκετοφσ τραυματίεσ ςτα Δεκεμβριανά. …Δεν ξζρω αν ιταν ςτο ίδιο κτίριο που κρατοφςαμε πριν τουσ ςυνεργάτεσ των Γερμανϊν… Τον Δεκζμβρθ είμαςτε ςτθν πρϊτθ τθν γραμμι… Είμαςτε ςτθν πλατεία Ρλαςτιρα, ςτο Ραγκράτι, από ‘κεi πιγαμε ςτθν Νζα Ελβετία, κι από κει ςτθν μάχθ τθσ Καιςαριανισ, πρϊτθ γραμμι βζβαια… Στθν Καιςαριανι είχε δθμιουργθκεί το «Ρρότυπο Τάγμα» του ΕΛΑΣ, ςτθν θγεςία του οποίου ιταν θ Ευτυχία Μουρίκθ… Στισ 28 Δεκζμβρθ, με τθν υποχϊρθςθ του ΕΛΑΣ, φφγαμε ςυντεταγμζνα με τον οπλιςμό μασ προσ το βουνό, ανεβικαμε τον Υμθττό, κατεβικαμε ςτα Μεςόγεια, και από κεi φτάςαμε ςτθν Χαλκίδα, όπου μασ πιγανε ςτο Βόλο με τα καΐκια. Από ‘κεi με τα πόδια φτάςαμε ςτθν Καρδίτςα. Θ Βάρκιηα μασ βρικε ςτθ Λάριςα… και μετά κατθφορίςαμε και φτάςαμε ςτθν Ακινα. Επιςτρζψαμε ςτθν Θλιοφπολθ ςτισ αρχζσ Μαρτίου 1945.

226

Στο ςτόχαςτρο των παρακρατικϊν Κα ‘τανε Μάιοσ-Λοφνιοσ του’45 και το ςπίτι που ζμενα ιτανε ςτα ακραία ςπίτια τθσ Θλιοφπολθσ, ςτα ανατολικά, κοντά ςτο βουνό. Ιρκαν και με πιραν απ’ το ςπίτι, καμιά 15ριά, καλυμμζνοι με μάςκεσ και μαντιλια ςτο πρόςωπο, με πιγανε πάνω ςτο βουνό, με βαςανίςανε πολφ, με τρυπάγανε με ξιφολόγχεσ, με ςκοπεφανε με τα όπλα τουσ, τάχα να με εκτελζςουνε και τελικά με εγκαταλείψανε εκεί, ςτο βουνό, ςε άςχθμθ κατάςταςθ. Τθ νφχτα με ζψαχνε θ μάνα μου, από τα βογκθτά με βρικε, ςζρνοντασ με κουβάλθςε και με πιγαν ςτο Νοςοκομείο. Ζκανα αιμόπτυςθ και ζμεινα πάνω από 15 μζρεσ ςτο Νοςοκομείο. Αυτοί που με βαςάνιςαν ιταν οργανωμζνοι παρακρατικοί… Χίτεσ… που είχαν ζλκει απϋ τον Άθ- Γιάννθ.

Aμα ζχεισ μζρεσ να ηιςεισ… Ακοφςτε και ζνα άλλο περιςτατικό: Ιταν 25 Μάρτθ 1946 και ςτισ 31 Μάρτθ κα γίνονταν οι πρϊτεσ μετακατοχικζσ εκλογζσ, όπου εμείσ τότε κάναμε αποχι. Ζχουμε ςθμαιοςτολίςει τθν κεντρικι Λεωφόρο τθσ Θλιοφπολθσ, απ’ τθν πλατεία ςτα Κανάρια. Βάλαμε φωτογραφίεσ και πορτραίτα του Κολοκοτρϊνθ, του Μακρυγιάννθ, του ΢ιγα Φεραίου κλπ. Θ μζρα ιταν καλι, ο κόςμοσ βγικε το απόγευμα και ζκανε βόλτεσ και κάποια ςτιγμι ιρκανε πάλι απ’ αυτοφσ, τουσ Χίτεσ, αρκετοί κα ιταν, ςκίηανε τισ φωτογραφίεσ, τρομοκρατοφςανε τον κόςμο. Τότε μαηευτικαμε και ‘μείσ μερικοί με πζτρεσ και ξφλα, και τουσ κυνθγιςαμε… Σε κάποια ςτιγμι βρζκθκα με κάποιον απ’ αυτοφσ πρόςωπο με πρόςωπο ςτα 5 μζτρα, ο οποίοσ, δεν χάνει ευκαιρία, βγάηει το πιςτόλι και με πυροβολεί… Θ ςφαίρα με πζραςε κατάςτθκα… Ζπεςα κάτω. Το περιςτατικό γίνεται πάνω ςτθ γζφυρα που υπιρχε πριν τα Κανάρια –τϊρα ζγινε πάρκο εκεί– επί τθσ ςθμερινισ Λεωφόρου Μαρίνου Αντφπα, όπου πζρναγε ςε βάκοσ 10 μζτρα ζνα ποτάμι, ζνα μεγάλο ρζμα, το ζχουμε καλφψει τϊρα… Εγϊ για μθν μου ρίξει και δεφτερθ, κουτρουβαλϊντασ προςπάκθςα να πζςω μζςα ςτο χαντάκι του δρόμου και από ςφμπτωςθ το ςϊμα μου ζμεινε πάνω ςτθ 227

γζφυρα και τα πόδια μου ςτον αζρα. Κάτω υπιρχε 10 μζτρα βάκοσ, αν ζπεφτα κα γινόμουνα κομμάτια και με το τραφμα που είχα, κα τελείωνα εκεί… Ευτυχϊσ γλίτωςα… Άμα ζχεισ μζρεσ να ηιςεισ… Ευτυχϊσ, δεν μου άφθςε ςυνζπειεσ αυτό το τραφμα…

Σφλλθψθ, φυλακζσ, εξορία Μετά από όλα αυτά με πιάςανε και πιγα φυλακι, τον Οκτϊβρθ του ’46, για παράνομθ οπλοφορία, παράνομο οπλιςμό, τζλοσ πάντων… Δικάςτθκα 6 χρόνια, πιγα φυλακι, αρχικά ςτου Χατηθκϊςτα, εκεί ιταν ποινικοί κρατοφμενοι και κάποιοι δοςίλογοι, ςυνεργάτεσ των Γερμανϊν, κάτι τζτοιοι. Ηθτάω να με πάνε ςτισ φυλακζσ Αβζρωφ γιατί είμαι πολιτικόσ κρατοφμενοσ, με πιγαν ςτθν απομόνωςθ, ζκανα απεργία πείνασ καμιά 10ριά μζρεσ και μετά με βάλανε ςε ζνα κάλαμο όπου εκτόσ από τουσ ποινικοφσ υπιρχαν και καμιά 15ριά πολιτικοί κρατοφμενοι που με πιραν ςτθν παρζα τουσ. Από κει με πιγανε ςτισ φυλακζσ ςτον Ρειραιά, ςτθν Αίγινα και ςτα Γιοφρα. Στισ φυλακζσ τθσ Αίγινασ ζηθςα δφο μεγάλεσ εκτελζςεισ. Θ πρϊτθ εκτζλεςθ των 17, γφρω ςτον Σεπτζμβρθ του 1947, οι «κατοχικοί» όπωσ τουσ λζγαμε, οι οποίοι είχαν καταδικαςτεί ςε κάνατο. Μασ τουσ πιραν από τισ φυλακζσ και τουσ εκτελζςανε κατά τρόπο γκαγκςτερικό ςτον Τροφλο, μια παραλία ςτθν πίςω πλευρά τθσ Αίγινασ. Δθλαδι δεν τουσ ςτιςανε ςτον τοίχο όπωσ γίνεται επίςθμα ςτισ εκτελζςεισ αλλά, όπωσ τουσ κατζβαηαν από τθν ακταιωρό, τουσ ρίχνανε με τα αυτόματα, τουσ κακαρίηανε και μετά τουσ ρίχνανε και τθ χαριςτικι βολι. Μεταξφ αυτϊν ιτανε και τρεισ, ο Μπορδισ, ο Μονζδασ και ο Αυγζρθσ, οι οποίοι ιτανε από τουσ μαχθτζσ του ΕΛΑΣ του Ρειραιά που ςϊςανε τότε τθν «Θλεκτρικι» ςτο Κερατςίνι, που πιγανε να ανατινάξουν το εργοςτάςιο φεφγοντασ οι Γερμανοί και ο ΕΛΑΣ το ζςωςε. Μια δεφτερθ εκτζλεςθ που ζηθςα το ’47 ςτισ φυλακζσ τθσ Αίγινασ, ιταν οι άλλοι 13… Και τισ δυο φορζσ όλθ τθν προθγοφμενθ νφχτα θ φυλακι ιταν ςτο πόδι… Τραγοφδια… μασ λζγαν τα παιδιά τθν ιςτορία τουσ, ο τθλεβόασ…

228

Από τθν Αίγινα με πιγανε ςτα Γιοφρα. Εκεί είχε δουλειά, ξφλο και πολφ μεγάλθ πείνα. Δουλεφαμε και μασ χτυπάγανε… μασ βαςανίηανε, βζβαια όχι ατομικά αλλά ομαδικά… Ρερπάτα, δοφλευε, ςικω, κάτςε, κάνε… Από κει πιρα απολυτιριο, το 1952… Ιμουνα ςτον 4ο όρμο τθσ Γιοφρασ, όπου ιταν ο Πρμοσ τθσ δουλειάσ. Εμείσ κατεδαφίςαμε ζναν λοφίςκο και πάνω εκεί ζγιναν τα κτίρια που υπάρχουν μζχρι ςιμερα. Εμείσ ςπάηαμε τθν πζτρα με το ςφυρί για να γίνει το χαλίκι που βάηανε ςτα μπετά. Ρολφ δουλειά… Ιταν βαςανιςτιριο…

Χοφντα και μεταπολίτευςθ Από το 1952 που βγικα από τα Γιοφρα, ζμεινα ςτο Ελλθνικό, ζφυγα από τθν Θλιοφπολθ. Με ξαναπιάςανε το 1967, με τθν Χοφντα του Ραπαδόπουλου, ζμεινα άλλα 4 χρόνια εξορία. Είχα τότε τθν γυναίκα μου, είχα δυο παιδιά 10 και 14 χρόνων, είχα τθν μάνα μου… Μετά τθ μεταπολίτευςθ ζγινα Βουλευτισ του ΚΚE, 12 χρόνια, από το 1977 μζχρι το 1989 και ςτθν ςυνζχεια πρόεδροσ τθσ Ομοςπονδίασ Οικοδόμων, με αγϊνεσ ςκλθροφσ και δφςκολουσ… Μζχρι πριν τρία χρόνια ιμουνα πρόεδροσ τθσ Ομοςπονδίασ Συνταξιοφχων του ΛΚΑ, οπότε παρζδωςα και ανζλαβε άλλοσ ςυνάδελφοσ, αλλά είμαι μάχιμοσ, είμαι ςτθν πρϊτθ γραμμι… Εγϊ το λζω: ο αγϊνασ δεν δίνει ςφνταξθ και μάλιςτα ο ταξικόσ αγϊνασ δεν δίνει ςφνταξθ… Θ κατάςταςθ όςο πάει κι επιδεινϊνεται… Δυςτυχϊσ, ζρχονται τα χειρότερα…

229

Λεπτομζρεια από τθν ξυλογραφία του Τάςου: «Θ απελευκζρωςθ τθσ Ακινασ».

230

Yβόννθ Δεμίρθ-΢ταυροποφλου: «Όλοι ςτον αγώνα»* …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

*Το κείμενο που ακολουκεί αποτελεί ςυνόψιςθ μιασ ςυηιτθςθσ που είχα με τθν Υβόννθ Δεμίρθ και τον ςφηυγό τθσ Γιϊργο Σταυρόπουλο, τον Γενάρθ του 2013, ςτθν οποία ςυμμετείχε και ο Στράτοσ Λωακείμ. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Τα πρϊτα χρόνια ςτθν Θλιοφπολθ …Οι γονείσ μου εγκαταςτάκθκαν ςτθν Θλιοφπολθ το 1925-‘26. Σ’ αυτό εδϊ το οικόπεδο, ςτθν οδό Λπποκράτουσ, που ςιμερα υπάρχει πολυκατοικία, βριςκόταν τότε το πατρικό μασ ςπίτι. Εγϊ γεννικθκα εδϊ, το 1931. Ο πατζρασ μου ιταν οικοδόμοσ, εργολάβοσ. Είχε αναλάβει και ζφτιαχνε προςφυγικά ςπίτια ςτον Υμθττό. Αλλά και εδϊ, ςτθν Θλιοφπολθ, ζκανε πολλά ςπίτια. Επίςθσ, είχε αναλάβει και ζκανε εκκλθςίεσ. Ρρϊτα ζκανε το αρχικό μικρό εκκλθςάκι, τον Άγιο 231

Κωνςταντίνο και μετά, τον μεγάλο. Μετά ζκανε τον παλιό Άγιο Νικόλα και μια Κυριακι, πιρε το τςοφρμο του και φτιάξανε τον Ρροφιτθ Θλία. Επίςθσ ζκανε εργαςίεσ ςε ςχολεία… Πλοι τρζχανε ςτον Μπάρμπα Μιτςο… Εδϊ ςτο ςπίτι, θ μάνα μου, θ Μαριάνκθ, μαγείρευε για τουσ εργάτεσ του ςυνεργείου… Εμείσ ςχολείο πιγαμε ςτο 1ο Δθμοτικό, δεν είχε άλλο τότε. Για να πάμε ςχολείο ζπρεπε να περάςουμε το ρζμα (τθσ Ρικροδάφνθσ), δρόμο δεν είχε. Πταν ζβρεχε ο μπαμπάσ μου ζβαηε ςανίδια για να περάςουμε, γζφυρα δεν είχε. Κυμάμαι, όταν φτιάχνανε τον κεντρικό δρόμο (τθν ςθμερινι Μαρίνου Αντφπα), είχανε φζρει φυλακιςμζνουσ να δουλεφουνε και τουσ είχανε δεμζνουσ ςτα πόδια με ςίδερα για να μθν φφγουν. Ρριν γίνει ο δρόμοσ, όπωσ είναι ςιμερα, φτιάξανε και μια γζφυρα πολφ ωραία, πζτρινθ, χτιςτι με καμάρα, όπωσ οι Γιαννιϊτικεσ γζφυρεσ, κακϊσ τθν χαλάςανε… Τα πρϊτα χρόνια, θ οδόσ Ρανταηι, ιταν ο τελευταίοσ δρόμοσ, από τθν κάτω πλευρά μόνο δυο ςπίτια είχε, του Καρφδθ και του Χατηθγιαννάκθ, νομίηω. Μετά ιρκε θ οικογζνεια τθσ Γαβριζλλασ Χαμογεωργάκθ, ιρκανε πολλοί μετά. Σαν κορίτςια, δεν είχαμε κάπου να πάμε… Κανζνα ςινεμά πθγαίναμε, ςτον Αϊ Γιάννθ… Δεν είχε και λεωφορεία, μόνο θ Άνω Θλιοφπολθ είχε… Ο μπαμπάσ μου πιρε αυτό το οικόπεδο, ςτθν περιοχι του Αγίου Κωνςταντίνου από τθν Εταιρία (Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία)… Λζγανε ότι εδϊ κα γίνει το κζντρο τθσ Θλιοφπολθσ, αλλά μετά το πιγανε ψθλά, επάνω… Υπιρχαν διαφορζσ και τςακωνόντουςαν ςυνζχεια με τθν Εταιρία. Κυμάμαι ότι οι κάτοικοι είχανε χωριςτεί ςε Βενιηελικοφσ και αντί-Βενιηελικοφσ. Ο πατζρασ μου ιταν Βενιηελικόσ μζχρι το κόκαλο… Είχαμε και μια προτομι του Βενιηζλου ςτο ςπίτι. Τθν κατοχι που ιρκαν οι Μπουραντάδεσ και μασ ζκαναν ζρευνα, μασ τθ ςπάςανε…

Τα χρόνια τθσ Γερμανικισ κατοχισ Με τον πόλεμο και τθν γερμανικι κατοχι, κλείςανε τα ςχολεία και δεν πθγαίναμε. Στο 1ο Δθμοτικό εγκαταςτάκθκαν Γερμανοί και μαγείρευαν εκεί για 232

τουσ ςτρατιϊτεσ τουσ. Είχαμε πολλοφσ Γερμανοφσ ςτθν Θλιοφπολθ. Δίπλα μασ, το ρζμα όλο (τθσ Ρικροδάφνθσ), το είχαν κάνει αποκικθ για πολεμοφόδια και το φυλάγανε, εδϊ από πάνω. Στο φψωμα είχαν βάλλει αντιαεροπορικό, πιο πάνω είχε άλλο, ςτισ ταράτςεσ είχαν βάλει πολυβόλα. Ο πατζρασ μου πζκανε το 1942. Είχαν αρχίηει να χτίηουν τθν μεγάλθ εκκλθςία, τθν «Κοίμθςθ», ςτο κζντρο τθσ Θλιοφπολθσ και είχε μεταφζρει εκεί τα ξφλα του. Οι Γερμανοί του πιρανε όλθ τθν ξυλεία και τθν πιγανε ςτο αεροδρόμιο του Ελλθνικοφ, που κάνανε ζργα αντιαεροπορικά, καταφφγια κλπ. Αυτό ιταν θ καταςτροφι του και μετά δυο μινεσ ο πατζρασ μου πζκανε… Ρεράςαμε πολφ δφςκολα τότε, πθγαίναμε ςτα ςυςςίτια και μασ δίνανε με δελτίο ζνα κομμάτι μπομπότα να φάμε. Θ μθτζρα μου ζμεινε χιρα με 7 παιδιά, είμαςτε 5 κορίτςια και 3 αγόρια, το ζνα είχε χακεί προπολεμικά. Θ μία αδελφι μου ιταν παντρεμζνθ, θ άλλθ αρραβωνιαςμζνθ, παντρεφτθκε μετά το ‘40 όταν γφριςε απ’ τον πόλεμο τθσ Αλβανίασ ο αρραβωνιαςτικόσ τθσ. Ο αδελφόσ μου ο Κϊςτασ ιταν αντάρτθσ, ζδραςε ςτα μζρθ τθσ ορεινισ Κορινκίασ, εκεί γνϊριςε και τον μετζπειτα ςφηυγό μου, τον Γιϊργο Σταυρόπουλο. Το 1945, μετά τθν Βάρκιηα, όταν παρζδωςαν τα όπλα, γφριςε. Χαρά εμείσ, τα παιδιά που γφριςε… Κυμάμαι μασ είχε πάει ςινεμά… Μόλισ βγικαμε από το ςινεμά ιρκανε κάποιοι και τον ςυλλάβανε. Τον πιγανε ςτθν Κόρινκο κι από ‘κει ςτο Ναφπλιο, όπου τον δικάςανε ιςόβια για τθ δράςθ του ςτο αντάρτικο ςτθν Κορινκία. Είχε πάει ςτο δικαςτιριο μόνο θ μθτζρα μου και κυμάμαι που ιρκε και μασ λζει: «Πταν άκουςα ιςόβια ζκανα το ςταυρό μου και είπα, τθ γλίτωςε το παιδί μου, γιατί όλουσ τουσ πιγαιναν για εκτζλεςθ». Ράει τότε θ μθτζρα μου και βρίςκει τον Χαραλαμπίδθ, που ιτανε Μυτιλθνιόσ κι αυτόσ, όπωσ εμείσ, και υπθρετοφςε ςτθ δίωξθ κομμουνιςτϊν. Φροντίςαμε αντί να ςτείλουν τον αδελφό μου ςτθ φυλακι να τον φζρουνε ςτθ «Σωτθρία» γιατί ιτανε άρρωςτοσ με φυματίωςθ… Τι να το κάνεισ; Ζξω απ’ το νοςοκομείο γινόντουςαν οι εκτελζςεισ και μζςα οι φυλακιςμζνοι, μζςα οι άρρωςτοι, ηοφςαν το δράμα…

233

Ο αδελφόσ μου ζμεινε 5 χρόνια ςτθ «Σωτθρία», από το ‘46 μζχρι το ’50, που πζκανε από τθ φυματίωςθ, ςε θλικία 30 χρονϊν. Τότε όλουσ τουσ πιγαιναν ςτο νεκροταφείο τθσ Κοκκινιάσ και τουσ κάβανε ομαδικά, ευτυχϊσ εμάσ μασ τον δϊςανε και τον κάψαμε εδϊ. Θ μθτζρα μου ςυμμετείχε ενεργά ςτθν αντίςταςθ. Βοθκοφςε όςο μποροφςε, μαγείρευε εδϊ και ζρχονταν και τρϊγανε ΕΛΑΣίτεσ και ΕΡΟΝίτεσ. Μια φορά είχαμε ετοιμάςει φαΐ και ζρχεται ζνα παλικάρι από τθ γειτονιά… δεν κυμάμαι ποιανοφ ιτανε και τθσ λζει: «Κυρά Μαριάνκθ, ζρχονται Μπουραντάδεσ, ταγματαςφαλίτεσ»… Ροφ να κρφψουμε τα φαγθτά… Βάλαμε κάτω απϋ τα κρεβάτια, είχαμε χωριάτικο φοφρνο ςτθν αυλι μασ, τα βάλαμε μζςα εκεί, ευτυχϊσ δεν περάςανε από εδϊ…

Ο κάνατοσ του «Μαφρου» Αξίηει να γράψετε για ζνα περιςτατικό που ζγινε εδϊ, τον Αφγουςτο του 1944. Εκείνθ τθν θμζρα ζγινε μπλόκο των Γερμανϊν. Είχαμε ζναν κακοδθγθτι, «Μαφρο» τον λζγανε, Νίκοσ Γιαταγαντηισ ιτανε το όνομά του, που τον ςκοτϊςανε ςτον Άγιο Νικόλαο. Ιμουνα μόνθ ςτο ςπίτι μασ με ζνα ανιψάκι μασ, 6 χρονϊν μωρό, και εγϊ μικρι ιμουνα. Είχαμε πθγάδι και ζρχονται Μπουραντάδεσ, τςολιάδεσ, για να πιοφνε νερό. Είχανε προδϊςει ότι ςτου Μαμάθ, μζςα ςε μια αποκικθ γίνονταν ςυςςίτια των ΕΛΑΣιτϊν και κάποιοι κρυβόντουςαν. Ριγε εκεί ο «Μαφροσ» να τουσ ειδοποιιςει. Τα παλικάρια που μαγειρεφανε νομίςανε ότι ιτανε μπλόφα για να βγοφνε και δεν βγικανε… Δεν γνϊριςαν τθ φωνι του… Σθκϊκθκε να φφγει, οι άλλοι τον είδαν και τον βουτιξανε… Εμείσ τον βλζπαμε από δω… Τον πατοφςανε, τον χτυποφςανε με πζτρεσ… Ζτςι τον ςκοτϊςανε, εκεί που είναι ο παλιόσ Άγιοσ Νικόλαοσ, ακριβϊσ απζναντι, ςτον ςθμερινό δρόμο, ςτθν ανθφόρα… Εκεί τον κάψανε και ιρκανε μετά οι δικοί του και τον πιρανε…

234

Τθν μζρα που ςκοτϊςανε τον Νίκο τον Γιαταγαντηι, είχε περάςει πρϊτα από το ςπίτι τθσ αδελφισ μου, ςτθ ςθμερινι οδό Λαγκαδίων, εκεί που ιταν θ λεφκα και το πθγάδι και τθσ ηιτθςε να του κάνει ζνα καφζ. Ρίνει τον καφζ και τθσ λζει: «Δεν μου ζβαλεσ ηάχαρθ;». «Ρωσ δεν ςου ζβαλα», του λζει εκείνθ. «Μωρζ φαρμάκι είναι», είπε. Σθκϊνεται και φεφγει, πιγε εκεί ςτον Άγιο Νικόλαο και τον ςκοτϊςανε… Τον ςκζφτομαι και λζω τι κα τράβθξε αυτόσ ο άνκρωποσ μζχρι να πεκάνει…

Οι δυο φοιτθτζσ Εκείνθ τθν θμζρα ζγινε και ζνα άλλο περιςτατικό: Ιρκανε δυο φοιτθτζσ τθσ Λατρικισ που τουσ κυνθγοφςανε, για να τουσ κρφψουμε, όταν είδαν το μπλόκο που γινότανε από τουσ Γερμανοφσ. Εγϊ, μικρό παιδί δεν ιξερα τίποτα και λζω ςτθ γιαγιά τθσ ΢ζνασ, (τθν πεκερά του Κανάςθ του Λϊλα), που ζμενε δίπλα μασ, «πάρτε τουσ εςείσ από εκεί». Είχε ζνα μζροσ που βάηανε ξφλα. Τα κατεβάηουμε, τουσ χϊνουμε μζςα και ξαναρίχνουμε τα ξφλα. Κλείνουμε τθν πόρτα κι ζρχεται από δω θ γιαγιά. Πταν ιρκαν οι ταγματαςφαλίτεσ τθν ρωτοφςανε: «Από ποφ είςαι;». «Από τθν Μακεδονία, δεν ζχω κανζναν παιδάκι μου, μόνθ μου είμαι», τουσ ζλεγε, για να μθν πάνε να ψάξουνε ςπίτι τθσ. Κοιτάξανε από δω, ςτθν αυλι, ςτα κοτζτςια που είχαμε εμείσ, και τελικά φφγανε. Το βράδυ αργά που πιγαμε να τουσ βγάλουμε, ιτανε κουρζλια από τθν αγωνία τουσ όλθ μζρα εκεί. Είπανε: «Γιαγιά κα μασ προδϊςεισ;». «Πχι παιδάκια μου, δεν κα ςασ προδϊςω», τουσ είπε εκείνθ. Και πάει θ αδελφι μου με τθ ραπτομθχανι τθσ, τουσ μπάλωςε και φφγανε ρζμα-ρζμα. Δεν ξζρω τι γίνανε μετά. Εκείνθ τθν μζρα, πιρανε ζνα άλλο παιδί και το πιγανε ςτθ Γερμανία και ςκοτϊςανε ζνα ακόμθ παιδί ςτθ Χαραυγι, δεν κυμάμαι τα ονόματά τουσ.

Για τον Ραρακφρα και τισ κόρεσ του Τον Ραρακφρα και τισ δυο του κόρεσ τουσ εκτζλεςαν ςτα νταμάρια τθσ Αγίασ Μαρίνασ, ςτου «Χαλικάκθ»*, όχι όμωσ Θλιουπολίτεσ. Λζνε ότι το ζκαναν για 235

εκδίκθςθ κάποιοι αντάρτεσ, ι πολιτοφφλακεσ, δεν ξζρω, που ιρκαν από τθν Καρδίτςα, επειδι ο Ραρακφρασ, πρόδωςε κάποιουσ ςτο χωριό τουσ και τουσ εκτελζςανε οι Γερμανοί… Λζγανε ότι οι κοπζλεσ κυκλοφοροφςαν με Γερμανικζσ ταυτότθτεσ… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

*Σφμφωνα με μαρτυρία τθσ Ηωισ Ρετροποφλου-Κριτηιλάκθ, ο Ραρακφρασ και οι κόρεσ του δεν εκτελζςτθκαν ςτα νταμάρια του «Χαλικάκθ», ςτθν Αγία Μαρίνα, αλλά ςε άγνωςτθ περιοχι, μακριά από τθν Θλιοφπολθ. Θ κυρία Άννυ Στθν Θλιοφπολθ είχαμε τθν κυρία Άννυ, που ιταν Γερμανίδα και ο άντρασ τθσ ιταν αξιωματικόσ τθσ Αςτυνομίασ Ρόλεων, ςτθν Ρλάκα. Αυτι γλίτωςε πάρα πολφ κόςμο. Είχε τθ διοίκθςθ ςτο ςπίτι τθσ… Ζλεγε «δεν το ζκαναν Θλιουπολίτεσ αυτό, άλλοι τα κάνανε»… Κυμάμαι μια φορά περνοφςε ζνα αυτοκίνθτο από το ςπίτι μασ που πιγαινε να φορτϊςει και ζνασ μεκυςμζνοσ Γερμανόσ μασ είδε, κορίτςια, προςπάκθςε να μασ αρπάξει, άρχιςε να μασ τραβάει, εμείσ φοβθκικαμε, κλαίγαμε… Θ αδερφι μου που ιτανε μοδίςτρα και ζραβε, ζτρεξε και το είπε ςτθν κυρία Άννυ, κι αυτι ιρκε και τον απείλθςε: «Κα πάω ςτθ Γκεςτάπο να ςε κανονίςω». Τελικά τθλεφϊνθςε θ Κα Άννυ και τον πιάςανε. Μάκαμε ότι τον ζςτειλαν ςτθν ΢ωςία, ςτο ΢ωςικό μζτωπο…

Πλθ θ οικογζνεια για εξορία… Μετά τον Δεκζμβρθ του ’44 τον μεγάλο αδελφό μου τον ςτείλανε εξορία ςτθν Λκαρία, με το μάηεμα που ζκανε ο Σοφοφλθσ. Πλθ τθν οικογζνειά μασ τθν είχανε για εξορία… Είχε θ αδελφι μου ζναν καλό δικθγόρο, αυτόσ τθν ζςτειλε ςε κάποιον δικαςτικό και αυτόσ ζδωςε τθν διαταγι να μθν μασ πάρουνε, γιατί είμαςτε όλα μικρά παιδιά, και οι μεγαλφτερεσ αδελφζσ, ιτανε κι’ αυτζσ μικρζσ…

236

Γιϊργοσ ΢ταυρόπουλοσ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Ο Γιϊργοσ Σταυρόπουλοσ γεννικθκε το 1922 ςε ζνα χωριό τθσ Τρίπολθσ και ζηθςε τα πρϊτα χρόνια τθσ κατοχισ ςτθν Ακινα. Το 1942 γφριςε ςτο χωριό του, εντάχκθκε ςτον ΕΛΑΣ και ζδραςε εναντίον των Γερμανϊν, μζχρι τθν απελευκζρωςθ, ςτθν ορεινι Κορινκία, μαηί με τον αδελφό τθσ Υβόννθσ, τον Κϊςτα Δεμίρθ. Οι αναμνιςεισ και οι μαρτυρίεσ του, αξίηει να αναφερκοφν με μια άλλθ ευκαιρία. Εδϊ περιοριηόμαςτε ςε ζνα μικρό μζροσ, που αφορά τθν μάχθ τθσ Ακινασ τον Δεκζμβρθ του 1944. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Με τα Δεκεμβριανά, μασ φζρανε από τθν Κορινκία ςτθν Ακινα και πολεμιςαμε τουσ Εγγλζηουσ. Εγϊ πολζμθςα αρχικά εδϊ, ςτον Αράπθ, το βουναλάκι που είναι πάνω από τθν Καιςαριανι, ςτον Υμθττό… Είχαν ζνα τμιμα τθσ Ορεινισ Ταξιαρχίασ εκεί… Ο λόχοσ μασ ζκανε επίκεςθ και καταλάβαμε το φψωμα… αλλά μασ λιϊςανε με τουσ όλμουσ… Εγϊ διζταξα τθν οπιςκοχϊρθςθ τότε και κατεβικαμε… Είχαμε πολλά κφματα εκεί πάνω… Μετά από κει πιγαμε ςτον Άγιο Σϊςτθ, ςτθ Λεωφόρο Συγγροφ… Απζναντι από ‘κει ζχει μια εκκλθςία, τον Άι-Γιϊργθ… Ιταν τότε που ικελε να ζρκει ο Τςϊρτςιλ… Καταλάβαμε το ςχολείο ζνα πρωί και μόλισ πιγαμε πλακϊςανε οι Εγγλζηοι… Φζρανε ενιςχφςεισ πολλζσ… μασ κυκλϊςανε, αλλά καταφζραμε και κατεβικαμε ςτο Φάλθρο, ςπάςαμε ζνα ςθμείο και περάςαμε όλο το Τάγμα ζξω… Στθ μάχθ αυτι ςκοτϊκθκε ζνασ πρϊτοσ ξάδελφόσ μου και ζνασ ανιψιόσ μου… Από κει γυρίςαμε και πιγαμε προσ τον Άγιο Κωνςταντίνο, κάπου ςτον Κολωνό, κι από εκεί υποχωριςαμε και φτάςαμε το βράδυ ςτο Μενίδι. Μασ χτυποφςαν τ’ αεροπλάνα… Μου ανοίξανε και μου φφγανε οι αρβφλεσ… Ρερπάτθςα δφο μερόνυχτα ξυπόλυτοσ μζχρι τον Αχλαδόκαμπο κουβαλϊντασ κι ζνα μυδράλιο… Ιταν βαρφ, δεν το ‘παιρνε κανζνασ. Ιταν τραυματιςμζνοσ ο χειριςτισ του…

237

Μασ ζκανε επίκεςθ ζνα εγγλζηικο τανκ, είμαςτε τρία μυδράλια, τουσ κερίςαμε και οπιςκοχϊρθςε το τανκ… Μετά από αυτά, γφριςα ςτο χωριό, αλλά δεν μποροφςα να μείνω εκεί… Ιρκα ςτθν Ακινα, εδϊ ςτθν Θλιοφπολθ, όπου γνϊριηα τον Κϊςτα τον Δεμίρθ και με κρφψανε… Γλίτωςα τα χειρότερα…

Με τον Γιϊργο Σταυρόπουλο και τθν Υβόννθ Δεμίρθ 238

Οι Ανατολικζσ ΢υνοικίεσ τθσ Ακινασ, τον Δεκζμβρθ του 1944* …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

*Για μια πλθρζςτερθ εικόνα τθσ κατάςταςθσ που επικράτθςε μετά τθν Γερμανικι κατοχι ςτθν ευρφτερθ περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ, μεταφζρω ςτθ ςυνζχεια κάποια αποςπάςματα από τθν μπροςοφρα «Οι Ανατολικζσ Συνοικίεσ τον Δεκζμβρθ του 1944», θ οποία εκδόκθκε το 1945 από τθν 6θ Αχτίδα τθσ Κ.Ο.Α. του ΚΚΕ και επανεκδόκθκε το 1976 από τισ «Λςτορικζσ Εκδόςεισ». Σε όλεσ ςχεδόν τισ μάχεσ και τα γεγονότα που αναφζρονται, ζλαβε μζροσ και ο λόχοσ τθσ Θλιοφπολθσ. Ππωσ επιςθμαίνεται ςτθν αρχικι ζκδοςθ αυτισ τθσ μπροςοφρασ, τα ςτοιχεία που παρατίκενται προζρχονται «από θμερολόγια και ςθμειϊςεισ των αγωνιςτϊν του Δεκζμβρθ και όςων παρακολοφκθςαν αυτό το ζποσ από κοντά». …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

«…Ο Δεκζμβρθσ του ’44 ιρκε ςα ςυνζχεια και ολοκλιρωςθ του τετράχρονου εκνικοαπελευκερωτικοφ μασ αγϊνα. Κα ιτανε γι’ αυτό το λόγο παράξενο αν οι Ανατολικζσ ςυνοικίεσ δεν ζπαιηαν το ρόλο που ζπαιξαν ς’ όλοκλθρθ τθν κατοχι… …Το λαό των Συνοικιϊν μασ τον βρικε θ απελευκζρωςθ κουρελιαςμζνο, εξαντλθμζνο, κατaματωμζνο, αλλά πιο δυνατό και αποφαςιςτικό παρά ποτζ… Μινεσ πριν από τθν απελευκζρωςθ τθσ Ακινασ θ πάλθ του λαοφ μασ και ο θρωϊςμόσ του ΕΛΑΣ είχαν πετφχει το καφμα να υπάρχουν λζφτερεσ ςυνοικίεσ μζςα ςε μια ςκλαβωμζνθ πρωτεφουςα… Οι Ανατολικζσ Συνοικίεσ γνϊριςαν τθν Λευτεριά και τθ Λαοκρατία όταν ακόμα Γερμανοί και προδότεσ κυριαρχοφςαν ςτθν Ακινα. Μα αυτό το πζτυχαν πολεμϊντασ νφχτα μζρα. Σαράντα εννιά μάχεσ ζδωςε ο ΕΛΑΣ μασ. Χίλιουσ νεκροφσ είχαν οι κατακτθτζσ κι οι ΢άλλθδεσ. Οκτακόςια παιδιά του λαοφ πζςανε ςτον αγϊνα. Ζξθ χιλιάδεσ ςτα γερμανικά κάτεργα κι’ απ’ αυτοφσ γφριςαν διακόςιοι… …Στισ 15 του Οχτϊβρθ του ’44 ξεκίνθςε μια διαδιλωςθ από τα αδοφλωτα χϊματα τθσ Καιςαριανισ, του Βφρωνα, του Κατςιποδιοφ (Άθ Γιάννθσ) για να γιορτάςει τθν απελευκζρωςθ τθσ Ακινασ. Μπροςτά ςτθ χαρά τθσ νίκθσ, μπροςτά ςτο όραμα τθσ Λαϊκισ Δθμοκρατίασ που κα γίνονταν ςε λίγο πραγματικότθτα, ίςωσ να ξεχάςαμε για μια ςτιγμι τθν πραγματικότθτα… Μια 239

βροχι από ςφαίρεσ και χειροβομβίδεσ χάριςαν τον αιϊνιο φπνο ςε εφτά Καιςαριανιϊτεσ και δυο Βυρωνιϊτεσ, τραυματίηοντασ δεκάδεσ άλλουσ… Οι δολοφόνοι ςυνεργάτεσ των Γερμανϊν είχανε πυροβολιςει ενάντια ςτον άοπλο λαό από τα ξενοδοχεία τθσ Ομόνοιασ… …Από τότε ο ορίηοντασ ςκοτείνιαηε κάκε μζρα…Το ςχζδιο ιτανε καλά καταςτρωμζνο και περιλάμβανε μια ςειρά από βρωμερζσ προκλιςεισ που κα εξωκοφςαν το λαό ςτθν ζνοπλθ αντίςταςθ για να βρεί ο Τςϊρτςιλ ευκαιρία να χτυπιςει… Στα 7 Νοεμβρίου ςτισ 20 και ςτισ 25 Νοεμβρίου, αυτοκίνθτα με Άγγλουσ μπαίνουν ςτθν Καιςαριανι και προςπακοφν να αφοπλίςουν αντάρτεσ του Ρρότυπου ΛΛΛου Τάγματοσ του ΕΛΑΣ, χωρίσ να τα καταφζρουν… Τζλθ Νοζμβρθ δολοφονείται ο 12χρονοσ Δουρμοφςθσ τθν ϊρα που ζπαιηε ςτθν αυλι του με τζςςερισ φίλουσ του. Τθν 1θ Δεκζμβρθ εγγλζηοι ςκοτϊνουν ζναν ΕΛΑΣίτθ ςτο Ραγκράτι… …Αγανακτιςμζνοσ και εξαγριωμζνοσ ο λαόσ, βλζποντασ τθν κατοχι και το φαςιςμό να βρυκολακιάηουν, απαντάει ςαν ζνασ άνκρωποσ ςτο προςκλθτιριο τθσ Κ.Ε. του ΕΑΜ και ςτισ 3 του Δεκζμβρθ πλθμμυράει άλλθ μια φορά το κζντρο τθσ Ακινασ. Τθν ϊρα που θ διαδιλωςθ των Ανατολικϊν Συνοικιϊν περνοφςε τθν οδό Θρϊδου του Αττικοφ, δζχεται ομοβροντίεσ από τον κιπο και το ςπίτι του χαφιζ. Εκεί ςκοτϊνονται 3 από τον Βφρωνα, 1 από τθν Καιςαριανι και 1 από τθν Νζα Ελβετία… Τθν ίδια ςτιγμι, μπροςτά ςτον Άγνωςτο Στρατιϊτθ, χτυπάνε τθν Καλλικζα και δολοφονοφνται από προδότεσ και «ςυμμάχουσ» 54 λαϊκοί αγωνιςτζσ… …Τθν άλλθ μζρα ςτθν κθδεία των κυμάτων, δεκάδεσ κορμιά ςτρϊνουν πάλι τουσ δρόμουσ τθσ Ακινασ. Θ 3θ και 4θ του Δεκζμβρθ και οι 33 μζρεσ που ακολοφκθςαν, είναι γεμάτεσ από εγκλιματα των προδοτϊν και των Σκόμπυδων… Από τισ 5 του Δεκζμβρθ αρχίηει θ ζνοπλθ ςφγκρουςθ… Ο λαόσ υπεραςπίηοντασ τθ ηωι του και τισ κατακτιςεισ ενόσ τετράχρονου απελευκερωτικοφ αγϊνα, αποφάςιςε να μιλιςει τθν ίδια γλϊςςα. Άρπαξε τα όπλα…

240

…Οι Σκόμπυδεσ υπερτεροφςαν ςυντριπτικά ςε αρικμό και οπλιςμό. Διακζτανε αεροπλάνα, ςτόλο, πυροβολικό και άφκονο αυτόματο οπλιςμό. Οι δυνάμεισ τουσ ιτανε τζλεια οργανωμζνεσ και οι ενιςχφςεισ ζφταναν ςυνεχϊσ. Με τι μζςα τουσ αντιμετϊπιςε ο ΕΛΑΣ; Το ΛΛο Σφνταγμα των Ανατολικϊν Συνοικιϊν διζκετε 500 τουφζκια, 80 αυτόματα και 12 πολυβόλα. Μ’ αυτά τα αςιμαντα μζςα που ςε δφναμθ πυρόσ αντιςτοιχοφςαν ςε δφο εχκρικοφσ λόχουσ, αντιμετϊπιςε τθν Ορεινι Ταξιαρχία με δφναμθ 3.000 άντρεσ, δφο τάγματα αραπάδων, ζνα τάγμα εγγλζηων, περίπου 100 τανκσ, μερικζσ δεκάδεσ πυροβόλα και ανάλογο αρικμό αεροπλάνων. Και κράτθςε 26 ολόκλθρεσ μζρεσ…. …Από τισ πρϊτεσ μζρεσ του Δεκεμβριανοφ αγϊνα οι ςυνοικίεσ μασ υποχρεϊκθκαν ν’ αντιμετωπίςουν το τεράςτιο ζργο του επιςιτιςμοφ 150.000 ανκρϊπων. Αποκζματα δεν υπιρχαν ςε κανζνα ςπίτι και οι αποκικεσ ιταν ελάχιςτεσ. Κι’ όμωσ ο λαόσ και ο ςτρατόσ ζπρεπε να ηιςουν για να ςυνεχίςουν τον Αγϊνα… Τίποτα δεν ζλειψε μζχρι το τζλοσ από το μαχόμενο λαϊκό ςτρατό. Οφτε το ςυςςίτιο, οφτε τα τςιγάρα, οφτε τα δϊρα. Οι τραυματίεσ γίνθκαν λαϊκό προςκφνθμα. Ζνασ υπζροχοσ λαόσ, ο λαόσ των Ανατολικϊν Συνοικιϊν ςτεροφνταν τα πάντα για το ςτρατό, για τουσ τραυματίεσ, για τα παιδιά. Το καφμα τθσ ςυντιρθςθσ του ςτρατοφ, των τραυματιϊν και του λαοφ δεν ιταν κατορκωτό χωρίσ τον λαϊκό δθμοκρατικό κεςμό των Λαϊκϊν Επιτροπϊν, και χωρίσ τθν αυτοκυςία και τθν οργάνωςθ ολόκλθρου του λαοφ. Οι Λαϊκζσ Επιτροπζσ δουλεφοντασ με καυμαςτι πρωτοβουλία και επάρκεια ζδειξαν τι μπορεί να κατορκϊςει ζνασ λαόσ που είναι αφζντθσ ςτον τόπο του, ζςτω και κάτω από ςυνκικεσ ολοκλθρωτικοφ αποκλειςμοφ και απάνκρωπου πολζμου. Να το ζργο μερικϊν Λαϊκϊν Επιτροπϊν: Θ Λ.Ε. Θλιουπόλεωσ μοίραςε ςτουσ κατοίκουσ τθσ ςυνοικίασ: 1500 οκάδεσ. δθμθτριακά, 400 οκ. λάδι, 3.000 οκ. λαχανικά, 1000 κοφτεσ τςιγάρα, 700 κουτιά ςπίρτα, 1000 οκ. κραςί, προσ 50 δρχ τθν οκά. Μοίραςε με 60 δρχ τθν οκά όλα τα αποκζματα των μπακάλικων και διζκεςε για τα νοςοκομεία 1500 αυγά. Οι αρικμοί αυτοί μιλάνε εφγλωττα αλλά δεν τα λζνε όλα. Δεν λζνε π.χ. πωσ οργανϊκθκαν ςυνεργεία που με δικά τουσ μζςα περιόδεψαν τα χωριά τθσ Αττικισ και αγόραςαν το λάδι και τα λαχανικά. Δεν λζνε ότι όλα τα τρόφιμα 241

μοιράςτθκαν ς’ όλο το λαό χωρίσ διάκριςθ πολιτικϊν φρονθμάτων και χωρίσ να ςθμειωκεί θ παραμικρι ανωμαλία. Δεν μιλάνε για τα ξενφχτια και τθν πείνα των μελϊν τθσ Λαϊκισ Επιτροπισ… …Το κλιμάκιο τθσ Ανατολικισ Ακινασ του 6ου κλιμακίου τθσ Ρανακθναϊκισ Λαϊκισ Επιτροπισ, από τθν πρϊτθ μζρα τθσ ςφγκρουςθσ υποχρεϊκθκε ν’ αντιμετωπίςει το πρόβλθμα τθσ εκκζνωςθσ τθσ Καιςαριανισ από τον άμαχο πλθκυςμό. Το θράκλειο αυτό ζργο μονάχα ζνα λαϊκό όργανο μποροφςε να το λφςει. Και το ζλυςε. Χάρθ ςτισ προςπάκειεσ του κλιμακίου και τθν υπζροχθ αλλθλεγγφθ που ζδειξε ο λαόσ των άλλων ςυνοικιϊν, 13.182 Καιςαριανιϊτεσ και 500 πρόςφυγεσ από άλλεσ ςυνοικίεσ βρικαν ςτζγθ και τροφι… Το Ραγκράτι φιλοξζνθςε 4.500, ο Βφρωνασ 6.500, θ Γοφβα 800, θ Θλιοφπολθ 137, το Κατςιπόδι 114, θ Νζα Ελβετία 327, ο Κοπανάσ 448, ο Υμθττόσ 728, ο Νζοσ Κόςμοσ 128. Ακόμα και για τθ μιςκοδοςία των δθμόςιων και ιδιωτικϊν υπαλλιλων φρόντιςε το κλιμάκιο… Αυτό ιταν το μεγάλο ζργο των Λαϊκϊν Επιτροπϊν… και κα ‘ταν αδφνατο να γράψει κανείσ για τον Δεκζμβρθ χωρίσ ν’ αναφζρει τισ Λαϊκζσ Επιτροπζσ. Από τθν πρϊτθ μζρα τθσ ςφγκρουςθσ δθμιουργικθκε ζνα άλλο τεράςτιο πρόβλθμα. Το πρόβλθμα τθσ περίκαλψθσ των τραυματιϊν και αρρϊςτων. Ο απάνκρωποσ βομβαρδιςμόσ των αμάχων ζκανε το πρόβλθμα αυτό ακόμα οξφτερο. Οι Ανατολικζσ Συνοικίεσ δεν διζκεταν κανζνα νοςοκομείο εκτόσ από το Ρολυιατρείο του Βφρωνα. Ο λαόσ όμωσ δεν κα άφθνε ποτζ τουσ τραυματίεσ να πεκάνουν ςτον δρόμο. Τα νοςοκομεία ζπρεπε να γίνουν και γίνθκαν μζςα ςε λίγεσ ϊρεσ. Θ δθμιουργία τουσ είναι ζνα ζποσ τθσ λαϊκισ αυτοκυςίασ, αλλθλεγγφθσ και πρωτοβουλίασ… Ππωσ διθγείται θ γραμματζασ Εκνικισ Αλλθλεγγφθσ: «Στον Υμθττό φτιάξαμε 3 νοςοκομεία μζςα ςε μία μζρα. Πλο το υλικό που χρειάςτθκε το πρόςφερε ο κόςμοσ δίνοντασ και τισ προίκεσ των κοριτςιϊν του. Ζξω από τα γραφεία τθσ Κ.Ο.Β. κάνανε ουρζσ φορτωμζνοι με κρεβάτια, ςκεπάςματα και ζπιπλα. Εγκαταςτιςαμε 18 κρεβάτια ςτα γραφεία τθσ γερμανικισ εταιρίασ «Γιοφμο», 12 κρεβάτια ςτα γραφεία τθσ Κ.Ο.Β. και 20 ςτο αςτυνομικό τμιμα. Εκτόσ απ’ αυτά δθμιουργιςαμε ζνα παράρτθμα ςτθ Χαραυγι με 7 κρεβάτια, κι ζνα ςτθν Θλιοφπολθ…».

242

Με αυτό τον τρόπο γίνθκαν ςτισ Ανατολικζσ Συνοικίεσ 62 νοςοκομεία με 1.300 κρεβάτια. Ανάμεςα ς’ αυτά και το νοςοκομείο «Θλζκτρα» που ςτεγάςτθκε ςτο κτίριο Ραπαςτράτου ςτον Υμθττό, το οποίο ςτα τζλθ του Δεκζμβρθ είχε 300 κρεβάτια και άλλα 100 ςτο αναρρωτιριο. …Ο λαόσ ιτανε θ ανεξάντλθτθ εφεδρεία του μαχόμενου ςτρατοφ. Κακθμερινά είχε απϊλειεσ ο ΕΛΑΣ, αλλά τα ντουφζκια ποτζ δεν ςταμάτθςαν να κελαθδοφν. Ρίςω από κάκε μαχθτι παραμόνευε κι ζνασ άμαχοσ για να πάρει τθ κζςθ του. Το Σφνταγμα των Ανατολικϊν Συνοικιϊν που είχε τισ πρϊτεσ μζρεσ του Δεκζμβρθ 1.300 μαχθτζσ, είχε απϊλειεσ ςε νεκροφσ και τραυματίεσ 800! Και ςτθν τελευταία μζρα του Δεκζμβρθ βρζκθκε με δφναμθ 1.800! Εκείνο που δθμιουργοφςε ζνα τεχνθτό διαχωριςμό ανάμεςα ςτον ΕΛΑΣ και ςτο λαό ιταν θ ζλλειψθ όπλων. Αν υπιρχαν όςα όπλα ηθτοφςε ο λαόσ τότε το ΛΛο Σφνταγμα κα μεταβαλλόταν ςε Στρατιά!... Ζνα χαρακτθριςτικό παράδειγμα: Μια μζρα το «χωνί» ηιτθςε από τον κόςμο μπουκάλεσ για αντιαρματικζσ μπόμπεσ. Μονάχα ςτον Υμθττό ςυγκεντρϊκθκαν ςε μιςι ϊρα 300 μπουκάλεσ… ..Μετά τθν αποχϊρθςθ του ΕΛΑΣ, όλθ θ λφςςα των μοναρχοφαςιςτικϊν κακαρμάτων ξζςπαςε πάνω ςτισ αδοφλωτεσ Ανατολικζσ Συνοικίεσ. Θ ομθρία, οι ςυλλιψεισ, τα βαςανιςτιρια οι λεθλαςίεσ, ξεπζραςαν κάκε όριο. Καμιά εξακρίβωςθ και καμιά ανάκριςθ. Πλοι οι κάτοικοι τθσ Ανατολικισ Ακινασ, κεωρικθκαν ΕΑΜοκομμουνιςτζσ και καταδιϊχτθκαν ςαν τα άγρια κθρία. Χίλιοι πενιντα πιάςτθκαν και ςτάλκθκαν ςτθν Ελ-Ντάμπα, ςτθν Αφρικάνικι ζρθμο, δυο χιλιάδεσ περίπου πετάχτθκαν ςτα μπουντροφμια του μεταδεκεμβριανοφ Κράτουσ και βαςανίςτθκαν με τον αγριότερο τρόπο…». …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

επιςιμανςθ: Ππωσ αναφζρεται ςτον Ρρόλογο τθσ μπροςοφρασ, «ςτθ διάρκεια του τιτάνιου Δεκεμβριανοφ αγϊνα μασ ιρκε ο χαιρετιςμόσ τθσ Δθμοκρατικισ Νεολαίασ τθσ Αμερικισ», ο οποίοσ μεταξφ άλλων ζγραφε: «Σεισ… πολεμάτε ςιμερα ςαν πολίτεσ ολόκλθρθσ τθσ ανκρωπότθτασ. Ζλλθνεσ πατριϊτεσ! Κερδίηετε το δικό μασ αγϊνα. Βριςκόμαςτε ςτο πλευρό ςασ. Θ ανκρωπότθτα ολόκλθρθ κα κυμάται τθ δικι ςασ πάλθ. Ηιτω θ ελευκερία…».

243

Τοιχογραφία ςτισ προςφυγικζσ πολυκατοικίεσ τθσ Καιςαριανισ. Διακρίνονται ίχνθ από τισ μάχεσ που ζγιναν κατά τθ διάρκεια του Δεκζμβρθ του 1944.

244

Χαρίλαοσ Μθχιϊτθσ: «Δραματικι Πορεία»* …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

*Ο Χαρίλαοσ Μθχιϊτθσ υπιρξε μια προςωπικότθτα τθσ αριςτεράσ. Ριρε μζροσ ςτον πόλεμο 1940-1941 και ςτθν Εκνικι Αντίςταςθ ωσ ςτζλεχοσ του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ (καπετάνιοσ του ΕΛΑΣ Φκιϊτιδασ). Υπζςτθ διωγμοφσ και δεινοπάκθςε ςε πολυετι εγκλειςμό ςε ςτρατόπεδα εξόριςτων. Υπθρζτθςε ωσ εκπαιδευτικόσ μετεκπαιδευκείσ ςτο Ρανεπιςτιμιο Ακθνϊν. Εργάςτθκε ωσ δθμοςιογράφοσ (μζλοσ τθσ τότε Ζνωςθσ Συντακτϊν Ακθναϊκοφ Τφπου) και ωσ μζλοσ του Ρανελλθνίου Συνδζςμου Δθμοςιογράφων Εκνικισ Αντίςταςθσ (1941-1944). Συγγραφζασ πολλϊν βιβλίων, μζλοσ τθσ Εταιρίασ Ελλινων Λογοτεχνϊν, βραβευκείσ με το Γρυπάρειο Ζπακλο ποίθςθσ (1976). Λδρυτισ του εκδοτικοφ οίκου «Καςταλία», διετζλεςε Γεν. Γραμματζασ τθσ Ρανελλινιασ Οργάνωςθσ Εκδοτϊν Βιβλιοπωλϊν. Ο Χαρίλαοσ Μθχιϊτθσ ςυνεργάςτθκε τθν προδικτατορικι περίοδο με τον Τουριςτικό - Μορφωτικό - Ψυχαγωγικό Σφλλογο «Θλιοφπολισ» για τθν οργάνωςθ των «Γιορτϊν τθσ Άνοιξθσ», οι οποίεσ αποτζλεςαν ζνα πρωτοπόρο πολιτιςτικό γεγονόσ για εκείνθ τθν εποχι και οι οποίεσ καταργικθκαν, μαηί με τον Σφλλογο, από το ςτρατοκρατικό κακεςτϊσ τθσ 21θσ Απριλίου 1967. Αναηιτθςα πρόςφατα τον Χαρίλαο Μθχιϊτθ, για να μασ μεταφζρει τισ αναμνιςεισ του, για «εκείνα τα χρόνια ςτθν Θλιοφπολθ» και ζμακα ότι πζκανε ςτισ 16 Νοζμβρθ 2012. Ιταν 98 χρονϊν και ςε αρκετά καλι κατάςταςθ, μζχρι δυο μινεσ πριν. Στθ ςυνζχεια παρακζτω κάποια αποςπάςματα από το βιβλίο του «Δραματικι Ρορεία – Από τθν απελευκζρωςθ 1944 ςτθν τραγωδία του Δεκζμβρθ και ςτθ Βάρκιηα» (εκδ. Καςταλία-2005), το οποίο παρουςιάςτθκε ςτο Μουςείο Εκνικισ Αντίςταςθσ ςτθν Θλιοφπολθ ςτισ 8/3/2006, από το βιβλιοπωλείο «Απρόβλεπτο», το Κζντρο Κοινωνικισ Ραρζμβαςθσ Θλιοφπολθσ και τθν Δθμοτικι Ραράταξθ «Θλίου-Ρόλισ, Ανκρϊπινθ Ρόλθ». ………………………………………………………………………………………

245

«…Θ πολιτικι και ςτρατιωτικι ςφγκρουςθ του Δεκζμβρθ 1944 είναι ζνα ιδιαίτερα ςθμαντικό κεφάλαιο τθσ νεοελλθνικισ ιςτορικισ διαδρομισ, ςτακμόσ ςτισ κοινωνικζσ εξελίξεισ, που ξεκινοφν από το μακρινό παρελκόν και, με προεκτάςεισ και απολιξεισ ςυνταρακτικζσ, οδιγθςαν ςτον Εμφφλιο Ρόλεμο (1947-1949). Ρραγματικϊσ οι ρίηεσ του βρίςκονται ςτα βάκθ τθσ ελλθνικισ κοινωνικισ ιςτορίασ ςτο ςφςτθμα τθσ κεφαλαιοκρατικισ εκμετάλλευςθσ, τθσ κοινωνικισ ανιςότθτασ, τθσ εκνικισ εξάρτθςθσ και του δθμοκρατικοφ ελλείμματοσ- που κορυφϊνονται με τθ βαςιλο-Μεταξικι δικτατορία τθσ 4θσ Αυγοφςτου 1936, ειςαγωγι και επιβολι τθσ φαςιςτικισ βίασ, και μάλιςτα πολφ πρϊϊμα, μινεσ πριν από τθν διακιρυξθ του Άξονα Βερολίνου-΢ϊμθσ. Ο μονάρχθσ Γεϊργιοσ Β’ και ο Λ. Μεταξάσ ζςπευςαν τότε να καταςτιςουν τθν Ελλάδα πρϊτο πρότυπο φαςιςτικοφ ςυςτιματοσ οξφνοντασ ςτο ζπακρο τθν πολιτικι και τθν κοινωνικι καταπίεςθ…» «…Θ ςφλλθψθ και κράτθςθ πολιτϊν με τον χαρακτθριςμό τουσ ωσ υπόπτων ι επικίνδυνων –πάγια τακτικι κατά τθ διάρκεια ανϊμαλων καταςτάςεων– εφαρμόςτθκε ςε μεγάλθ ζκταςθ τον Δεκζμβρθ του 1944, από τθν αρχι ωσ το τζλοσ των ςυγκροφςεων, από αμφότερεσ τισ πλευρζσ των αντιπάλων. Επεκτάκθκε μάλιςτα και ςε απλϊσ αντιφρονοφντεσ ι ςε πολλζσ περιπτϊςεισ και ςε άτομα ουδζτερθσ πολιτικισ τοποκζτθςθσ… Σε μια μόνον εξόρμθςθ ςυλλιψεων γφρω ςτθν περιοχι του αεροδρομίου του Ελλθνικοφ, τα όργανα του Σκόμπυ και οι κυβερνθτικοί ςυνζλαβαν ομαδικά 1.000-1.5000 άοπλουσ πολίτεσ και τουσ κράτθςαν για μζρεσ ςτα ςυρματοπλζγματα (Χαςάνι)… άλλουσ τουσ ζςτειλαν ςτο ξερονιςι τθσ Ψυττάλειασ, αντίκρυ από τον Ρειραιά… …Βιαιοπραγίεσ, βαναυςότθτεσ, τρομοκρατία εξαπολφονται από τα βρετανικά και τα κυβερνθτικά τμιματα (Τάγματα Εκνοφυλακισ, πρϊθν Ταγματαςφαλίτεσ) ςτισ ςυνοικίεσ που κυριεφουν. Πλοι όςοι κεωροφνται φιλοΕΑΜικοί ςυλλαμβάνονταν και κακοποιοφνταν. Πςοι είχαν εργαςκεί ςτισ επιτροπζσ λαϊκϊν ςυςςιτίων, περίκαλψθσ, αλλθλοβοικειασ, ςυλλαμβάνονταν και οδθγοφνταν ςτα πλοία για τα ςτρατόπεδα τθσ Βόρειασ Αφρικισ. Άλλοι κρατοφνται από τισ βρετανικζσ και τισ κυβερνθτικζσ αρχζσ ςε ςτρατόπεδα τθσ Αττικισ (Γουδί, Χαςάνι) ι ςε 246

αςτυνομικά τμιματα με άκλιεσ πάντοτε ςυνκικεσ. Για ζνα μεγάλο αρικμό κρατουμζνων από τισ βρετανικζσ αρχζσ αμάχων, χαρακτθριςμζνων ωσ επικίνδυνων αριςτερϊν πολιτϊν, θ ομθρία ςε ςτρατόπεδα κυρίωσ τθσ βόρειασ Αφρικισ παρατάκθκε για μινεσ μετά τθ λιξθ των εχκροπραξιϊν». Και μια μαρτυρία που αφορά τθν Θλιοφπολθ: «Οι ςυλλαμβανόμενοι από τθν Ρολιτοφυλακι του ΕΑΜ κρατοφνταν ςτα αςτυνομικά τμιματα των ελεγχόμενων περιοχϊν του λεκανοπεδίου ι και ςε καταυλιςμοφσ και πρόχειρα ςτρατόπεδα, επειδι θ κατάςταςθ, λόγω των ςυγκροφςεων, ιταν ρευςτι. Κατά μικρζσ περιόδουσ λειτοφργθςαν ςτρατόπεδα ςτθν Θλιοφπολθ, ςτα Διυλιςτιρια τθσ Οφλεν, ςτο Ρεριςτζρι και ςτα Κρϊρα. Κατά τθν διάρκεια των ςυγκροφςεων οι κρατοφμενοι αυτοί δεν απομακρφνκθκαν από τθν Αττικι. Το ΕΑΜ δικαιολογοφςε πάντοτε τισ ςυλλιψεισ αμάχων από τθν Ρολιτοφυλακι ωσ απάντθςθ ςτθ ςχετικι τακτικι του Σκόμπυ και για εξαςφάλιςθ των κρατοφμενων αριςτερϊν αμάχων οπαδϊν του».

Από τθν παρουςίαςθ του βιβλίου του Χαρίλαου Μθχιϊτθ: «Δραματικι Ρορεία - Από τθν απελευκζρωςθ 1944 ςτθν τραγωδία του Δεκζμβρθ και ςτθ Βάρκιηα», με ομιλθτζσ τον ιςτορικό-δθμοςιογράφο Φοίβο Οικονομίδθ, τον Κϊςτα Κονδφλθ και τον Ράνο Τότςικα.

247

Αγωνιςτζσ τθσ Αντίςταςθσ ςτθν Θλιοφπολθ* Στθν εφθμερίδα «Αλικεια» Νο.85 (Οκτϊβριοσ 1984), υπάρχει μια επιςτολι από κάποιον που υπογράφει «Αντιςταςιακόσ Θλιουπολίτθσ», ο οποίοσ μεταξφ άλλων αναφζρει: «Στθν εκδιλωςθ για τα 40 χρόνια από τθν εκτζλεςθ τθσ Θρϊσ Κωνςταντοποφλου, ο εκπρόςωποσ του «Ρανελλαδικοφ Συνδζςμου Αγωνιςτϊν ΕΑΜικισ Εκνικισ Αντίςταςθσ» (Ραράρτθμα Θλιοφπολθσ), ανζφερε ςτον χαιρετιςμό του μερικά ονόματα αγωνιςτϊν τθσ Αντίςταςθσ τθσ μικρισ τότε Θλιοφπολθσ. Για ςυμπλιρωςθ του καταλόγου αυτοφ και τιμι των ντόπιων αγωνιςτϊν, ςτζλνω τα ονόματα που κυμοφμαι από άντρεσ και γυναίκεσ αντιςταςιακοφσ ςυμπολίτεσ μασ: Γιαταγαντηισ Nίκοσ («Μαφροσ»), υπεφκυνοσ τθσ Κομματικισ Οργάνωςθσ, εκτελζςτθκε λίγο παρακάτω από τον Άγ. Νικόλα από Γερμανοτςολιάδεσ, Δεμίρθσ Κώςτασ (ΕΛΑΣίτθσ του 6ου Συντάγματοσ, πζκανε ςτο νοςοκομείο «Σωτθρία»), Ουςταμπαςίδθσ, (Γραμματζασ ΕΑΜ), Γιωργαντάσ Γιώργοσ, Γιωργαντάσ Σάκθσ, Γιωργαντάσ Αλζκοσ, Αρφαράσ Νίκοσ, Σοπάλθσ ΢πφροσ, Χαλκιάσ Βαςίλθσ, Χαλκιά Ελευκερία (ςφηυγοσ του Βαςίλθ), Χολζβασ Γιάννθσ, Χολζβασ Μθνάσ, Σςιμπινόσ Νικόλασ (από τθν Αγία Μαρίνα), Αντωνόπουλοσ Γιάννθσ (λοχαγόσ του ΕΛΑΣ, με διαμπερζσ τραφμα), Αντωνοποφλου Δζςποινα (ςφηυγόσ του Γιάννθ), Αντωνόπουλοσ Νίκοσ (αδελφόσ του Γιάννθ), Αντωνοποφλου Άννα (ςυηυγοσ του Νίκου) Κεραςιώτθσ Παναγιώτθσ, (ΕΛΑΣίτθσ, ςκοτϊκθκε), αδελφοί Κεραςιώτθ, Ραμαντάνθσ Μιτςοσ, Ιατροφ Γιάννθσ, Μπαλόσ ΢πφροσ (Γιατρόσ), ΢ταματοποφλου Λζλα (μαμι), Χαμογεωργάκθ Γαβριζλλα, Μάτακα Κλειώ (μθτζρα τθσ Γαβριζλλασ), Πρίφτθ Γιαννοφλα, Αποςτολάτου Μαρία, Κοραςίδου Παρκζνα, Κυριακίδου Καλλιόπθ, Νταϊλιάνθσ Θφμιοσ, Καλπάκθσ Γιώργοσ. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....…………………….……………

*επιςιμανςθ: Στισ αφθγιςεισ τθσ Γαβριζλλασ Χαμογεωργάκθ, τθσ Ηωισ Ρετροποφλου-Κριτηιλάκθ και του Διαμαντι Μαυροδόγλου που προθγοφνται, αναφζρονται ιδθ αρκετά ονόματα αγωνιςτϊν που δραςτθριοποιικθκαν ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ. Ωςτόςο δεν ζχει καταγραφεί το ςφνολο των αγωνιςτϊν και οπωςδιποτε ο κατάλογοσ δεν εξαντλείται ςε όςουσ και όςεσ αναφζρονται παρακάτω. Ελπίηω ότι ςε μια επόμενθ ζκδοςθ, να ςυμπεριλθφκοφν όλοι.

248

ΜΕΡΟ΢ ΣΕΣΑΡΣΟ: ΚΕΙΜΕΝΑ - ΑΡΘΡΑ - ΢ΤΝΕΝΣΕΤΞΕΙ΢ 1999-2011

Στθν ενότθτα αυτι περιλαμβάνονται δθμοςιευμζνα άρκρα, κείμενα και ςυνεντεφξεισ μου τθσ περιόδου 1999-2011 που αφοροφν τθν Θλιοφπολθ. Κατ’ αρχιν, υπάρχουν κείμενά μου ςχετικά με τθν αρχαία ιςτορία τθσ περιοχισ όπου ςιμερα βρίςκεται θ Θλιοφπολθ, τα οποία δθμοςιεφτθκαν ςτο περιοδικό «Αρχαιολογία και Τζχνεσ» και ςτθν εβδομαδιαία εφθμερίδα «ΕΡΟΧΘ». Ακόμθ, υπάρχει μια ςυνζντευξι μου για το βιβλίο μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», κακϊσ και τρία κείμενα, τθσ Ελζνθσ Ρορτάλιου, του Κανάςθ Τςακίρθ και τθσ Βιργινίασ Στεφανοποφλου, που ςυνόδευςαν τθν παρουςίαςθ του βιβλίου. Επίςθσ, υπάρχει θ καταγγελία μου για πνευματικι υποκλοπι που επιχειρικθκε ςε ςχζςθ με το προαναφερόμενο βιβλίο μου επί δθμαρχίασ Κόδωρου Γεωργάκθ. Τζλοσ, υπάρχουν υπομνιματα και κείμενά μου που αφοροφν τθν υπεράςπιςθ τθσ δθμόςιασ περιουςίασ, τισ αντιςτάςεισ που εκδθλϊκθκαν για τθν προςταςία του Υμθττοφ (Κζντρο Υπζρ-υψθλισ Τάςθσ (Κ.Υ.Τ.), νζοι αυτοκινθτόδρομοι κ.ά.), κακϊσ και κάποιεσ απόψεισ μου για ηθτιματα που αφοροφν τθν τοπικι κοινωνία και τθν τοπικι αυτοδιοίκθςθ. Ακόμθ, υπάρχουν αδθμοςίευτεσ φωτογραφίεσ από το αρχείο μου, κακϊσ και φωτογραφίεσ του Φϊτθ Λφκου.

249

Αναηθτϊντασ τα ίχνθ των Πτολεμαίων ςτθν Θλιοφπολθ* ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

*Αποςπάςματα κειμζνου που δθμοςιεφτθκε ςτο περιοδικό «Αρχαιολογία και Τζχνεσ» τεφχοσ 77, τον Οκτϊβριο του 2000. Μεγαλφτερο μζροσ του ίδιου κειμζνου, περιλαμβάνεται και ςτο βιβλίο μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», που εκδόκθκε το 2005 από τισ εκδόςεισ ΚΨΜ. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Στθν μελζτθ των αρχαιολόγων Μ. Ρετροποφλου – Ε. Ρεντάηου «Αττικι: Οικιςτικά ςτοιχεία» (πρϊτθ ζκκεςθ 1970) επιςθμαίνεται: «Στθν κζςθ Καρά (ςθμερινι Θλιοφπολθ) υπιρχαν και αρχαία λατομεία που οι πζτρεσ τουσ χρθςιμοποιικθκαν ςε ςθμαντικά κτίρια τθσ Ακινασ. Γφρω από όλα αυτά υπιρχαν τοίχοι, κτίςματα και ίχνθ τάφων. Οι τοίχοι αυτοί και τα κτίςματα ίςωσ ανικαν ςε ςτρατόπεδο Αιγυπτίων ςτρατιωτϊν του Ρτολεμαίου κατά τον Χρεμωνίδειο Ρόλεμο, γιατί ςτθν ίδια κζςθ βρζκθκαν αργυρά και χρυςά νομίςματα, όςτρακα, οξυπφκμενοι αμφορείσ, βζλθ και βλιματα ςφενδονϊν». Το παραπάνω απόςπαςμα, παραπζμπει ςτθν ςυνζχεια ςτθν «Αρχαιολογικι Εφθμερίδα» του 1953-‘54, όπου δθμοςιεφεται κείμενο τθσ αρχαιολόγου κασ Ειρινθσ Βαροφχα-Χριςτοδουλοποφλου, με τον τίτλο: «Συμβολι εισ τον Χρεμωνίδειο Ρόλεμο». Ραρακζτουμε ςτθν ςυνζχεια μια ςειρά ςθμαντικζσ πλθροφορίεσ που προζρχονται από το προαναφερόμενο κείμενο, επιδιϊκοντασ κυρίωσ να αναδείξουμε τον τρόπο με τον οποίο… εμπλζκεται θ περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ ςτον πόλεμο αυτό. Απόβαςθ Αιγυπτίων ςτθν Αττικι (ςε βοικεια των Ακθναίων) Ο Χρεμωνίδειοσ πόλεμοσ που ζγινε γφρω ςτα 266-263 π.Χ., αποτελεί ζνα επειςόδιο από τθ ςφγκρουςθ των μεγάλων δυνάμεων τθσ εποχισ: των Μακεδόνων, των Ρτολεμαίων και των Σελευκίδων. Στον αγϊνα κατά των Μακεδόνων αναμίχκθκαν και οι Ακθναίοι ωσ ςφμμαχοι των Σπαρτιατϊν, κατά προτροπι του Χρεμωνίδθ. Γι’ αυτό και ονομάςτθκε ζτςι αυτόσ ο πόλεμοσ. Οι 250

Μακεδόνεσ με τον βαςιλιά Αντίγονο, πολιόρκθςαν τθν Ακινα. Τότε, οι Ρτολεμαίοι, ςε βοικεια των Ακθναίων ζςτειλαν ςτόλο υπό τον ναφαρχο Ράτροκλο. Μζχρι το 1930 περίπου θ άποψθ που κυριαρχοφςε ιταν ότι ο Ράτροκλοσ δεν ανζπτυξε καμία δράςθ για να βοθκιςει τθν Ακινα και αυτό, κεωροφνταν ανεξιγθτο, αφοφ τότε οι Ρτολεμαίοι ιταν μια μεγάλθ και ιςχυρι οικονομικά δφναμθ, που κυριαρχοφςε ςτισ κάλαςςεσ. Άλλωςτε το τζλοσ του πολζμου αυτοφ αποτζλεςε μια καμπι για τθν ιςτορία τθσ Ακινασ, γιατί από τότε ζχαςε οριςτικά τθν πολιτικι τθσ κζςθ ςτον αρχαίο κόςμο. Νεότερα όμωσ ςτοιχεία που ιρκαν ςτο φωσ τισ επόμενεσ δεκαετίεσ, οφειλόμενα ςε τυχαία ευριματα και κυρίωσ ςε Ρτολεμαϊκά νομίςματα με χρονολογίεσ, και τα οποία ςυμπλθρϊνουν τισ υπάρχουςεσ πθγζσ, κλονίηουν τθν κυρίαρχθ άποψθ περί αδράνειασ του ναυάρχου Ράτροκλου. Σιμερα λοιπόν, με ςυγκεκριμζνα ςτοιχεία αποδεικνφεται ότι ςε αρκετά ςθμεία τθσ Αττικισ, υπιρξαν οχυρά των Ρτολεμαίων που χρθςίμευςαν ωσ ορμθτιρια για τθν βοικεια προσ τουσ Ακθναίουσ. Οι περιοχζσ από τισ οποίεσ προζρχονται –ςφμφωνα με τθν κ. Βαροφχα– τα ευριματα που αποδεικνφουν τθν παρουςία ςτρατιωτϊν των Ρτολεμαίων είναι: θ περιοχι ΢αμνοφντοσ, θ χερςόνθςοσ τθσ Κορϊνειασ (ςθμερινό Ρόρτο-΢άφτθ) και το ςθμερινό Μαρκόπουλο, ςτα Μεςόγεια, θ Χερςόνθςοσ Μικρό Καβοφρι (κοντά ςτθν Βουλιαγμζνθ) και θ περιοχι τθσ ςθμερινισ Θλιοφπολθσ, ςτουσ πρόποδεσ του Υμθττοφ. Ρτολεμαϊκά ευριματα ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ Ωσ πρϊτθ ζνδειξθ τθσ παρουςίασ των Αιγυπτίων ςτρατιωτϊν ςτθν Αττικι, προσ βοικεια των Ακθναίων, ιταν θ ανεφρεςθ το 1941 και 1943 ςτθν περιοχι του τότε Βϋ Τομζα Θλιοφπολθσ, χρυςϊν αργυρϊν και χαλκϊν Ρτολεμαϊκϊν νομιςμάτων, βελϊν, βλθμάτων ςφενδόνθσ, κακϊσ και αγγείων, κυρίωσ αμφορζων. Ππωσ αναγράφεται ςτθν αναφορά θ οποία ςτάλκθκε τότε ςτο Υπουργείο: «Κατά τθν επιτόπιον επιςταμζνθν ζρευναν εξθκριβϊκθ ότι εισ τθν περιοχιν όπου 251

ανευρίςκονται τα νομίςματα υπάρχουν και άλλα αρχαία ίχνθ ιτοι κεμζλια και άφκονα όςτρακα, πολλά «ςταμνάκια», τεμάχια από οξυπφκμενουσ αμφορείσ, τμιμα επιτφμβιασ ςτιλθσ, εισ μίαν περιωριςμζνθν ςχετικϊσ ζκταςιν, θ οποία ορίηεται προσ ΒΔ και Ν από είδοσ χειμάρρων. Από όλασ τασ ενδείξεισ, φαίνεται πικανϊτατον ότι τα ευριματα ζχουν ςχζςιν με τον Χρεμωνίδειον πόλεμον». Και θ αρχαιολόγοσ κ. Βαροφχα, ςχολιάηει, το 1953-54: «Δεν ζγινεν όμωσ τότε ουδεμία ανακοίνωςισ, διότι εφαίνετο δφςκολοσ θ εξιγθςισ τθσ παρουςίασ νομιςμάτων του Ρτολεμαίου Βϋ εισ μιαν περιοχιν τελείωσ απομεμακρυςμζνθν και απομονωμζνθ από τθν «νιςο του Ρατρόκλου», (ςθμ. Ρ. Τ.: που βρίςκεται κοντά ςτο Σοφνιο) αν και όλα τα δεδομζνα ςυνθγοροφν υπζρ τθσ υπάρξεωσ Ρτολεμαϊκοφ ςτρατοπζδου τθσ εποχισ του Χρεμωνίδειου πολζμου». Ρτολεμαϊκά νομίςματα Στθν Θλιοφπολθ το 1943 αναφζρκθκε θ ανεφρεςθ τριϊν χρυςϊν νομιςμάτων, ενϊ είχε διαδοκεί τότε ότι είχαν βρεκεί πολφ περιςςότερα… Ζνα από αυτά, του 4ου π.Χ. αιϊνα (ςτατιρασ του Μεγ. Αλεξάνδρου) και δφο τθσ εποχισ του Ρτολεμαίου Βϋ (271-263 π.Χ.) διοχετεφτθκαν ςε ιδιωτικζσ ςυλλογζσ. Επίςθσ βρζκθκε ζνα αργυρό νόμιςμα τθσ εποχισ του Ρτολεμαίου Αϋ (306-285 π.Χ.). Ακόμθ, βρζκθκαν 45 χάλκινα νομίςματα τθσ εποχισ του Ρτολεμαίου Βϋ και 5 τθσ εποχισ Ρτολεμαίου Αϋ. Εφρθμα Ρτολεμαϊκϊν χάλκινων νομιςμάτων ςτθν Θλιοφπολθ αναφζρκθκε το 1941. Πμωσ τα περιςςότερα από αυτά βρζκθκαν όπωσ και τα χρυςά, το 1943, ςε μικρό βάκοσ και ςε μια περιοριςμζνθ ςχετικά ζκταςθ διαμζτρου 500 μ. περίπου. Ιταν γνωςτά ςτα παιδιά τθσ περιοχισ ωσ «πουλάκια», λόγω του αετοφ με ανοιγμζνα τα φτερά που υπιρχε ςε αυτά. Τα περιςςότερα από τα 100 περίπου όμοια χάλκινα νομίςματα που βρζκθκαν ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ, περιιλκαν ςτο Νομιςματικό Μουςείο από δωρεζσ ιδιωτϊν, μερικά δε από αυτά, από αγορά. «Πμοια χάλκινα νομίςματα ανευρίςκονται ακόμα και περιζρχονται ςτθν κατοχι ιδιωτϊν ι ςτα χζρια μικρϊν παιδιϊν», αναφζρει το 1954 θ αρχαιολόγοσ κ. Βαροφχα. Επίςθσ από τθν ίδια 252

προζρχεται θ πλθροφορία ότι ζνα Ρτολεμαϊκό χάλκινο νόμιςμα, βρζκθκε κατά τθν διάνοιξθ οδοφ ςτθν δυτικι πλαγιά του λόφου του Αγ. Κωνςταντίνου. Από τθν ομοιομορφία κατά το μεγαλφτερο μζροσ των τφπων και του μεγζκουσ των Ρτολεμαϊκϊν νομιςμάτων και από τθν ομοιότθτα των ςυνκθκϊν κάτω από τισ οποίεσ βρζκθκαν δεν γεννάται αμφιβολία, κατά τθν αρχαιολόγο κα Βαροφχα ότι: «πρόκειται περί τθσ πλθρωμισ εισ το είδοσ τοφτο των ςτρατιωτϊν του Ρατρόκλου». Είναι αξιοςθμείωτο, επίςθσ ότι: «εξ ουδεμίασ αναςκαφισ τθσ κυρίωσ Ελλάδασ προζρχονται όμοια νομίςματα *…+ πλθν των περιοχϊν εισ τασ οποίασ εςτάκμευςαν ςτρατεφματα Αιγυπτιακά». Οχφρωςθ Σφμφωνα με τθν αρχαιολόγο κ. Βαροφχα, θ μθ ανεφρεςθ μζχρι τότε (1954), «υπολειμμάτων οχυρϊςεωσ εισ τθν περιοχι Θλιουπόλεωσ, όπου τα ανωτζρω ευριματα, δθμιουργεί οριςμζνεσ απορίασ». Και τοφτο γιατί ο E. Dodwell, που είχε επιςκεφκεί τθν Ελλάδα το 1819, είχε επιςθμάνει ότι: «εισ τθν κζςθ Καρά […+ παρετθρικθςαν εκτόσ από λείψανα αρχαίων κτιςμάτων και υπολείμματα αρχαίων τειχϊν». Πμωσ, ςφμφωνα με τθν κ. Βαροφχα: «ίχνθ τειχϊν δεν κατορκϊκθ να διαπιςτωκοφν, κακϋ όςον γνωρίηω, ενϊ ςυγκροτιματα από κεμζλια αρχαίων οικθμάτων είναι και ςιμερον ορατά εισ τθν περιοχιν του υποτικζμενου ςτρατοπζδου. Είναι δφςκολο επομζνωσ να υποςτθριχκεί μετά πικανότθτασ ότι υπιρξε τείχοσ ολοκλθροφμενου εισ ενιαίον οχυρόν. Το μόνο πικανόν, κα ιτο, ότι τοφτο υποςτιριηεν από τθν ευπρόςβλθτον πλευράν ςτρατοπζδου προφυλαςςόμενον κατά τα λοιπά από τασ απότομουσ κλιτφσ του Υμθττοφ και ίςωσ από τουσ περιρρζοντεσ τθν περιοχιν χειμάρρουσ από ΒΔ και Ν». Και όπωσ επιςθμαίνει θ κα Βαροφχα, εάν διαπιςτωκεί ότι υπιρξε πράγματι κάποιο οχυρό ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ είναι λογικό να ςυνδυαςτεί με τθν παρουςία Ρτολεμαϊκϊν ςτρατευμάτων, θ οποία τεκμθριϊνεται και από τα διάφορα ευριματα. Θ ζλλειψθ δε ςυςτθματικοφ οχυροφ, κα δικαιολογοφςε και 253

τθν βιαςτικι εγκατάλειψθ του ςτρατοπζδου, όταν κατά το επόμενο ζτοσ ενζςκθψε αιφνιδίωσ ο βαςιλιάσ των Μακεδόνων Αντίγονοσ. Συμπεράςματα 1. Το γεγονόσ τθσ φπαρξθσ ςτθν περιοχι τθσ ςθμερινισ Θλιοφπολθσ, Ρτολεμαϊκϊν νομιςμάτων και άλλων ευρθμάτων τθσ εποχισ του Χρεμωνίδειου πολζμου, φαίνεται να ιταν γνωςτό τουλάχιςτον από το 1941. Θ πρϊτθ ανακοίνωςθ ςτουσ αρχαιολογικοφσ κφκλουσ γίνεται το 1953-54 από τθν αρχαιολόγο Ειρινθ Βαροφχα-Χριςτοδουλοποφλου. Aπό όςο γνωρίηω, μζχρι ςιμερα δεν ζχει δθμοςιοποιθκεί τίποτα για το γεγονόσ αυτό ςτον τοπικό ι ςτον θμεριςιο τφπο.

2. Θ περιοχι ςτθν οποία εντοπίςτθκαν τα Ρτολεμαϊκά νομίςματα και τα άλλα ευριματα δεν περιγράφεται με ςαφινεια ςτθν ανακοίνωςθ τθσ Ειρ. Βαροφχα ςτθν «Αρχαιολογικι Εφθμερίδα» του 1953-54. Από τα ςτοιχεία που διακζτω, μπορϊ να ςυμπεράνω ότι θ περιοχι αυτι είναι γφρω από τθν παλιά εκκλθςία του Αγ. Νικολάου (τοποκεςία «Καρά»), όπου επί τουρκοκρατίασ βριςκόταν το τςιφλίκι του Μουςταφά Καρά Αλι και μζχρι το 1960, τα «περιβόλια του Μαμάθ». Από το πλικοσ των αρχαίων ευρθμάτων που εντοπίςτθκαν ςτθν περιοχι αυτι και από τθν φπαρξθ παλαιοχριςτιανικισ εκκλθςίασ ςτθ κζςθ τθσ ςθμερινισ, εκτιμάται ότι ςυνεχίςτθκε μζχρι τον 12ο αιϊνα τουλάχιςτον θ κατοίκθςθ του χϊρου.

3. Ππωσ αναφζρεται από τον E. Dodwell ςτο βιβλίο του: «Ζνασ κλαςικόσ και τοπογραφικόσ γφροσ ςτθν Ελλάδα», που ζγραψε το 1819, ςτθν κζςθ «Καρά» εκτόσ από λείψανα αρχαίων κτιςμάτων, παρατθρικθκαν και υπολείμματα αρχαίων τειχϊν. Από τα ςτοιχεία που διακζτω αλλά και από μαρτυρίεσ παλιϊν Θλιουπολιτϊν, μπορεί να υποςτθριχκεί ότι ίχνθ τοίχου (ο οποίοσ γκρεμίςτθκε προκειμζνου να ανεγερκεί το 11ο Δθμοτικό Σχολείο γφρω ςτα 1985) υπιρχαν ςτθν περιοχι του Αγ. Νικολάου μζχρι ςχετικά πρόςφατα. Κατά ςυνζπεια, είναι δυνατόν, τα αναφερόμενα από τον Ε. Dodwell «αρχαία τείχθ» να είναι αυτά που γκρεμίςτθκαν το 1985.

254

Τοίχοσ που υπιρχε μζχρι το 1985 ςτθν περιοχι του Αγίου Νικολάου. Καταςτράφθκε κατά τθν καταςκευι του 11ου Δθμοτικοφ Σχολείου Θλιοφπολθσ.

255

4. Θ φπαρξθ άφκονου νεροφ μζχρι τθ δεκαετία του ’70 ςτθν περιοχι αυτι (περιβόλια Μαμάθ) και θ απότομθ κλιτφσ των λόφων ςτα βόρειο-ανατολικά τθσ, ςυνιςτοφν ςτοιχεία απαραίτθτα για τθν προςωρινι παραμονι των ςτρατευμάτων του Ρατρόκλου ςτθν περιοχι του Αγ. Νικολάου. Ακόμθ, θ περιγραφι, κατά το 1941, τθσ περιοχισ όπου βρζκθκαν τα νομίςματα (και όπου υπιρχαν και άλλα αρχαία ίχνθ), ωσ οριοκετοφμενθσ ΒΔ και Ν από χείμαρρουσ, ςυμπίπτει με τθν περιοχι του Αγ. Νικολάου, όπωσ φαίνεται και ςτουσ «Χάρτεσ τθσ Αττικισ» του Κaupert, που ζχουν ςυνταχκεί γφρω ςτα 1880.

5. Κατά πάςα πικανότθτα, το ςτρατόπεδο των ςτρατιωτϊν του Ρατρόκλου ιταν λίγο ψθλότερα του ςθμερινοφ Αγ. Νικολάου, ΝΑ του Καρζα, ςε μια περιοχι θ οποία αποτελοφςε φυςικό οχυρό και βριςκόταν πολφ κοντά ςτο αρχαίο μονοπάτι που ςυνζδεε τθν Ακινα με το Κορωπί και το Σοφνιο, διαμζςου του Υμθττοφ και των Μεςογείων.

256

Θ «εμπλοκι» τθσ Αττικισ ςτον Χρεμωνίδειο Πόλεμο του… Κοςςυφοπεδίου* ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

*O Χρεμωνίδθσ, Ακθναίοσ πολιτικόσ και ςτρατιωτικόσ, ιταν ο ειςθγθτισ τθσ ςφναψθσ ςυμμαχίασ Ακινασ και Σπάρτθσ ενάντια ςτον Μακεδόνα βαςιλζα Αντίγονο Γονατά, ο οποίοσ ςυγκροφςτθκε και με τον Ρτολεμαίο τθσ Αιγφπτου για τον ζλεγχο του Αιγαίου. Μετά τον λεγόμενο «Χρεμωνίδειο Ρόλεμο» (266263 π.Χ.), θ Ακινα ζχαςε τθν αυτονομία τθσ και οι Μακεδόνεσ επζβαλαν τθν κυριαρχία τουσ ςτο κεντρικό Αιγαίο. Το κείμενο που ακολουκεί, δθμοςιεφτθκε ςτθν «Εποχι» ςτισ 18/4/1999 και αναδθμοςιεφεται εδϊ με ελάχιςτεσ ςυμπλθρϊςεισ και διορκϊςεισ. Γράφτθκε το 1999 κατά τθ διάρκεια του πολζμου ςτο Κοςςυφοπζδιο, όταν επεξεργαηόμουν ςτοιχεία για τον Χρεμωνίδειο Ρόλεμο που ενςωματϊκθκαν αργότερα ςτο βιβλίο μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», το οποίο κυκλοφόρθςε το 2005, από τισ εκδόςεισ ΚΨΜ (βλ. ςελίδεσ 24-36 του βιβλίου). Το Κοςςυφοπζδιο δζχονταν τότε τθν επίκεςθ των Σζρβων, ενϊ εμφανίηονταν ωσ «ςφμμαχοι» κάποιεσ Αλβανικζσ παραςτρατιωτικζσ ομάδεσ, οι οποίεσ δροφςαν με τθν υποςτιριξθ των ΑμερικανοΝΑΤΟϊκϊν. Διακρίνοντασ αναλογίεσ και με χιουμοριςτικι διάκεςθ, μετζφερα τα τότε δρϊμενα ςτα βόρεια ςφνορα τθσ χϊρασ μασ, ςε όςα είχαν ςυμβεί δυο χιλιάδεσ χρόνια πριν ςτθν Αττικι και ειδικότερα ςτον χϊρο τθσ ςθμερινισ Θλιοφπολθσ. Σιμερα, θ κφρια διαφορά με όςα ςυνζβθςαν τότε, είναι ότι οι Σζρβοι δεν κζρδιςαν τον πόλεμο και δεν κυριάρχθςαν ςτθν περιοχι, όπωσ οι τότε Μακεδόνεσ και ότι τελικά, ςτο ςθμερινό Κόςοβο εγκαταςτάκθκαν τα ΑμερικανοΝΑΤΟϊκά ςτρατεφματα… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Φανταςκείτε τουσ Μακεδόνεσ ςτθ κζςθ των ςθμερινϊν Σζρβων. Φανταςκείτε τουσ Ακθναίουσ ςτθν ςθμερινι κζςθ των Κοςοβάρων. Φανταςκείτε τουσ Σπαρτιάτεσ ςτθ κζςθ των ςθμερινϊν Αλβανϊν. Φανταςκείτε τζλοσ, τουσ Ρτολεμαίουσ τθσ Αιγφπτου ςτθ κζςθ του ςθμερινοφ…ΝΑΤΟ και των Αμερικάνων. Γυρίςτε τθν Λςτορία και ςταματιςτε ςτον 3ο π.Χ. αιϊνα. Ρροςπακιςτε να φανταςκείτε τι ςυνζβθ ςτο χϊρο που ηοφμε εμείσ ςιμερα, μεταξφ 266 και 263 π.Χ., κατά τθ διάρκεια του «Χρεμωνίδειου Ρολζμου» ςτον χϊρο τθσ Αττικισ και ειδικότερα ςτον χϊρο τθσ Θλιοφπολθσ. Λοιπόν, ζχουμε και λζμε: 257



Ο ςτρατόσ των Μακεδόνων/Σζρβων υπό τον βαςιλζα Αντίγονο, πολιορκεί τθν Ακινα/Κόςοβο, θ οποία είχε ςυνάψει ςυμμαχία με τουσ –υπό τον βαςιλζα Αρζα– Σπαρτιάτεσ/Αλβανοφσ.



Ο ςτόλοσ των Ρτολεμαίων/ΑμερικανοΝΑΤΟϊκϊν αποβιβάηεται κοντά ςτο Σοφνιο, υπό τον ναφαρχο Ράτροκλο και οχυρϊνεται ςτο «νθςί του Ρατρόκλου» (ςθμερινό Γαϊδουρονιςι).

Αλλά ασ γίνουμε πιο ςυγκεκριμζνοι: Αιγφπτιοι ςτρατιϊτεσ του ςτρατοφ του Ρτολεμαίου Β’ καταλαμβάνουν κζςθσ μάχθσ ςε διάφορα ςθμεία τθσ Αττικισ: ςτον ΢αμνοφντα, ςτθν χερςόνθςο τθσ Κορϊνειασ (ςθμερινό Ρόρτο ΢άφτθ), ςτο Μικρό Καβοφρι (κοντά ςτθ Βουλιαγμζνθ) και κυρίωσ, ςτθν περιοχι που αργότερα ονομάςτθκε «Καράσ» και ςιμερα ανικει ςτον Διμο Θλιοφπολθσ. Ρωσ ζφταςαν όμωσ μζχρι τθν Θλιοφπολθ, οι ςτρατιϊτεσ του Ρτολεμαίου/ΑμερικανοΝΑΤΟϊκοί; Κάποιοι υποςτθρίηουν ότι ζφταςαν εκεί βαδίηοντασ από το αρχαίο μονοπάτι που ξεκινοφςε από τθν πόλθ τθσ Ακινασ και δια μζςου του Υμθττοφ (ςτον ςθμερινό μοναςτιρι Καρζα)-ΚορωπίουΜαρκόπουλου-Κερατζασ, κατζλθγε από τα «κλαςικά χρόνια» ςτο Σοφνιο. Θ ςυνζχεια ζχει ωσ εξισ: 

αφοφ τα ςτρατεφματα του Ρτολεμαίου Β’ ςτρατοπζδευςαν ςτον Υμθττό, ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ,



αφοφ ιπιαν νεράκι από το «μζγα φρζαρ» που υπιρχε μζχρι πριν λίγα χρόνια ςτθν περιοχι του ςθμερινοφ Αγίου Νικολάου,



αφοφ ζφαγαν φρζςκα λαχανικά από τότε περιβόλια του τότε Μαμάθ (που υπιρχαν ςτον Άγιο Νικόλαο μζχρι τθν δεκαετία του’50),



αφοφ ζφαγαν αρνάκια του γάλακτοσ από τα κοπάδια του τότε κτθνοτρόφου Αλζξιου Νάςτου,



αφοφ ιπιαν κραςάκι από τουσ αμπελϊνεσ του κτιματοσ του τότε Γερουλάνου,

258



αφοφ είδαν τα τουριςτικά αξιοκζατα ςτθν περιοχι «Τράχωνεσ» του ςθμερινοφ Διμου Αλίμου, γενζτειρασ του ιςτορικοφ Κουκυδίδθ όπου φαίνεται να ιταν το κζντρο του αρχαίου Διμου Ευϊνυμου, τότε οι ςτρατιϊτεσ του Ρτολεμαίου/ΑμερικανοΝΑΤΟϊκοί αποφάςιςαν να τα μαηζψουν και να φφγουν.

Ππωσ υποςτθρίηουν οι ειδικοί: «το τζλοσ του πολζμου τοφτου είναι μια καμπι διά τθν ιςτορίαν των Ακθνϊν, διότι ζκτοτε χάνουν οριςτικϊσ τθν πολιτικιν των κζςιν εισ τον αρχαίον κόςμον, αι ςχετικαί πθγαί δίνουν πολφ αμυδράν εικόνα των γεγονότων». Επιςθμαίνω ότι το παραπάνω απόςπαςμα αναφζρεται ςτον «Χρεμωνίδειο Ρόλεμο» (το ξαναλζμε: 266-263 π.X.) και όχι ςτον ςθμερινό πόλεμο ςτο Κοςςυφοπζδιο. Επιςθμαίνω επίςθσ ότι πάςα αντιςτοιχία με ςθμερινά πρόςωπα και καταςτάςεισ είναι ςυμπτωματικι. Άλλωςτε ο ΑμερικανοΝΑΤΟϊκόσ ςτρατόσ δεν ζχει (ακόμα;) εγκαταςτακεί οφτε ςτο Κόςοβο, οφτε ςτθν Αττικι…

Σπιλαιο και αρχαιολογικόσ χϊροσ ςτον Υμθττό 259

Χϊροσ ιδιαίτερου αρχαιολογικοφ ενδιαφζροντοσ πάνω από τον Ρροφιτθ Θλία τθσ Θλιοφπολθσ. Ρεριλαμβάνει αρχαία και νεϊτερα λατομεία μαρμάρου, λαξευμζνουσ βράχουσ και πθγάδια εξόρυξθσ μεταλλευμάτων. Ενδεχομζνωσ, υπιρξε λατρευτικόσ χϊροσ του Πμβριου Διόσ κακϊσ και χϊροσ ςτρατοπζδευςθσ των ςτρατιωτϊν του Ρτολεμαίου Β’ κατά τθν παραμονι τουσ ςτθν περιοχι (266-263 π.Χ.), λόγω τθσ κζςθσ του ωσ φυςικοφ οχυροφ. Αναδείχκθκε μετά τθν μεγάλθ πυρκαγιά ςτον Υμθττό, το 1998 και τον υπζδειξα ςτουσ αρχαιολόγουσ του ΥΡ.ΡΟ. (Μαίρθ Οικονομάκου, Κωνςταντίνα Καηά κ.ά.) το 2000, με αίτθμα τθν διαμόρφωςθ ςτθν περιοχι αυτι ενόσ «χϊρου για τθν μνιμθ και τθν φφςθ». Μζχρι ςιμερα δεν ζχει υπάρξει καμία απάντθςθ και καμία τεκμθριωμζνθ ανακοίνωςθ από το Υπουργείο Ρολιτιςμοφ. (βλ. και «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», 2005) 260

΢υνζντευξθ για το βιβλίο: «Εδώ, κάποτε… ΢υμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Ηλιοφπολθσ»* ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

*Συνζντευξθ ςτον Γρθγόρθ Σαϊτά τον Οκτϊβριο του 2005, που αναρτικθκε ςτθ διαδικτυακι πφλθ «IlioupolisOnLine», με αφορμι τθν κυκλοφορία του βιβλίου μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ». ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………



Κφριε Τότςικα, πριν μασ μιλιςετε για το νζο βιβλίο ςασ «Εδϊ, κάποτε... Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ» κα κζλαμε να μασ δϊςετε μία εικόνα για εςάσ τον ίδιο και τισ δραςτθριότθτζσ ςασ γενικά. Κατ' αρχιν από πότε ηείτε ςτθν Θλιοφπολθ;

Στθν Θλιοφπολθ ηω από το 1953. Ιρκα όταν ιμουν επτά χρονϊν και ζχω κάνει εδϊ τθ ςτοιχειϊδθ και μζςθ εκπαίδευςθ (όχι ολόκλθρθ, τθ μζςθ). Εδϊ ζηθςα όλα αυτά τα χρόνια και ςυνεχίηω να ηω ςτθν Θλιοφπολθ, εκτόσ από μια μικρι περίοδο κατά τθν διάρκεια τθσ δικτατορίασ όπου για λόγουσ αυτονόθτουσ αναγκάςτθκα να φφγω από το ςπίτι μου και βρζκθκα να ηω αλλοφ και μάλιςτα ζνα διάςτθμα ςτο εξωτερικό, ςτο Ραρίςι, όπου ζκανα και ςπουδζσ Αρχιτεκτονικισ. Με τθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ από πότε αςχολείςτε; Άρχιςα να αςχολοφμαι από τα μζςα τθσ 10ετίασ του ‘80 ςυνεργαηόμουν τότε με μία τοπικι εφθμερίδα, τθν «Αλικεια» –που πιςτεφω ότι ιταν από τα πιο αξιόλογα ζντυπα που κυκλοφοροφςανε τότε, αλλά και μζχρι ςιμερα δεν κυκλοφόρθςε ςτθν Θλιοφπολθ τόςο αξιόλογο ζντυπο. Από τότε λοιπόν ωσ ςυνεργάτθσ τθσ εφθμερίδασ «Αλικεια»– όπου διευκυντισ ιταν ο κ. Ηαχαρίασ Δρόςοσ, ζνασ εξαιρετικόσ άνκρωποσ, άρχιςα να αςχολοφμαι με τθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ, να μαηεφω υλικά, ντοκουμζντα κλπ και γφρω ςτο 1985 φτιάξαμε μαηί με άλλουσ ςυναδζλφουσ αρχιτζκτονεσ μια ομάδα δθμοτικι, πολυφωνικι, ανεξάρτθτθ, που κζλθςε ν' αςχολθκεί με τα ηθτιματα του Διμου. Επιχειριςαμε τότε να ςυνεργαςτοφμε με τθν τότε δθμοτικι αρχι του κ. Κιντι, δεν υπιρξε ενδιαφζρον από τθν άλλθ πλευρά, και ζτςι το 1985 προχωριςαμε και 

261

πραγματοποιιςαμε μια εκδιλωςθ, –τθν πρϊτθ εκδιλωςθ που ζγινε με αφορμι τα 60 χρόνια από τθν δθμιουργία τθσ Θλιοφπολθσ– θ οποία ωσ γνωςτόν επιςιμωσ δθμιουργικθκε το 1925. Ζτςι λοιπόν μπορϊ να πω ότι από τότε, το 1985, όπου είχα ςυγκεντρϊςει ζνα υλικό και το είχα επεξεργαςτεί αρχικά, άρχιςα να μαηεφω υλικό και να αςχολοφμαι με τθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ. Το βιβλίο αυτό, το «Εδϊ, κάποτε... Συμβολι ςτθν Λςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», κυκλοφόρθςε 20 χρόνια αργότερα με επιπλζον υλικό από αυτό που είχε ςυγκεντρωκεί τότε, το 1985, με προςκικθ καινοφργιων ςτοιχείων τα οποία πραγματικά νομίηω ότι ζχουν ιδιαίτερο ενδιαφζρον και κυρίωσ δεν ζχουν δθμοςιευτεί ποτζ μζχρι ςιμερα ςε άλλα ζντυπα και περιοδικά. 

Σε ποιουσ φορείσ δραςτθριοποιείςτε και από πότε αςχολείςτε με τα κοινά τθσ Θλιοφπολθσ;

Με τα κοινά τθσ Θλιοφπολθσ αςχολοφμαι από πολφ νζοσ, από τότε που τελείωςα τθν δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ, από το 1966, κυρίωσ όμωσ μετά τθν δικτατορία αςχολικθκα με διάφορουσ ςυλλογικοφσ φορείσ που υπιρξαν τότε ςτθ Θλιοφπολθ, με ςυλλογικότθτεσ νζων, με πολιτιςτικά ςχιματα, με ςχιματα τα οποία κυρίωσ προςανατολίηονται ςτθν προςταςία του περιβάλλοντοσ και τελευταία ςυμμετζχω και ςτθρίηω το Κζντρο Κοινωνικισ Ραρζμβαςθσ Θλιοφπολθσ, που δθμιουργικθκε το φκινόπωρο του 2004. Νομίηω ότι ζχει ιδιαίτερθ ςθμαςία να ποφμε ότι πζρα από τα «επίςθμα» ςχιματα, τισ «επίςθμεσ» δθμοτικζσ παρατάξεισ που ςυμμετζχουν ςτο δθμοτικό ςυμβοφλιο κλπ, υπάρχει ζνα αρχιπζλαγοσ, μια γκάμα δραςτθριοτιτων όλα αυτά τα χρόνια από το 1974 και μετά οι οποίεσ είναι αυτόνομεσ, ανεξάρτθτεσ, δεν ελζγχονται τελικά από το «επίςθμο» κατεςτθμζνο είτε των κομμάτων είτε τθσ Δθμοτικισ Αρχισ και κεωρϊ ότι ζχει ιδιαίτερθ ςθμαςία να εξετάςει κανείσ κάποια ςτιγμι τθν παρουςία τουσ, τθν παρζμβαςι τουσ, τθν διαδρομι τουσ γιατί κατά τθ γνϊμθ μου ζχουν προςφζρει αρκετά πράγματα ς' αυτό που λζμε διαμόρφωςθ τθσ ςθμερινισ πραγματικότθτασ ςτο Διμο μασ. Δθλαδι πζρα από τθν 262

«επίςθμθ» ιςτορία που γράφεται από τουσ δθμάρχουσ από τισ δθμοτικζσ παρατάξεισ, από τα κόμματα κλπ, υπάρχει μια υπόγεια, παράλλθλθ, ανεπίςθμθ ιςτορία, θ οποία ςυνικωσ δεν αναδεικνφεται. Αυτό το κομμάτι και αυτόν τον κόςμο κζλθςα περιςςότερο να εκφράςω μζςα από το βιβλίο που ζγραψα για τθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ κεωρϊντασ ότι πραγματικά είναι μια ςυμβολι να μιλάει κανείσ γι αυτοφσ τουσ ανκρϊπουσ οι οποίοι ζχουν δϊςει πάρα πολλά πράγματα από τθ ηωι τουσ, από τον χρόνο τουσ, ζχουν αγωνιςτεί, ζχουν ςτερθκεί πάρα πολλζσ χαρζσ για το δθμόςιο ςυμφζρον και νομίηω ότι πρζπει να αναδείξουμε αυτά τα ηθτιματα. 

Το βιβλίο ςασ περιλαμβάνει τρεισ βαςικζσ ενότθτεσ. Θ πρϊτθ αναφζρεται ςτουσ αρχαίουσ Κλαςςικοφσ Ελλθνιςτικοφσ χρόνουσ. Κα κζλαμε να μασ πείτε για τα κζματα που αναπτφςςετε ςτθν ενότθτα αυτι.

Θ πρϊτθ ενότθτα αναφζρεται ςτθν αρχαία ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ. Οι περιςςότεροι Θλιουπολίτεσ αγνοοφςαν μζχρι τϊρα ότι θ Θλιοφπολθ ζχει αρχαία ιςτορία. Στθν Θλιοφπολθ ζχουν βρεκεί Μυκθναϊκοί τάφοι τθσ περιόδου του 1100 π.Χ. ςτθν περιοχι του Υμθττοφ, από τουσ οποίουσ βζβαια ζχουν κλαπεί τα πάντα (ότι υπιρχε μζςα). Κάποια απ αυτά τα ευριματα ζχουν βρεκεί ςε ξζνα μουςεία, π.χ. ςτο μουςείο τθσ Οξφόρδθσ ςτθν Αγγλία, υπάρχει κεραμικό αυτισ τθσ περιόδου. Υπάρχουν αρκετά ευριματα ςτθν Θλιοφπολθ από τθν κλαςςικι περίοδο, από το 500-400 π.Χ. τα οποία καταγράφονται ςτο βιβλίο και προζρχονται από αρχαιολογικζσ πθγζσ, από αρχαιολόγουσ που ζχουν εξετάςει αυτά τα ευριματα και τα ζχουν καταγράψει. Επίςθσ ζνα κομμάτι από τθν αρχαία περίοδο όπου δεν ιταν κακόλου γνωςτό είναι αυτό που αναφζρεται ςτουσ ελλθνιςτικοφσ χρόνουσ, όπου ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ είχαμε τθν ςτρατοπζδευςθ των ςτρατευμάτων του Ρτολεμαίου του Β'. Είναι μια ενδιαφζρουςα ιςτορία θ οποία είναι ελάχιςτα γνωςτι, ςχεδόν κακόλου γνωςτι ςτθν Θλιοφπολθ, αν και υπάρχει μια βιβλιογραφία από το 1954, Κάποια αρχαιολόγοσ, θ κ. Βαροφχα Χριςτοδουλοποφλου ζχει αναφερκεί ς' αυτι τθν ιςτορία αλλά δυςτυχϊσ δεν υπιρχε μζχρι τϊρα καμία δθμοςιότθτα για 263

το κζμα αυτό. Αυτό που μποροφμε να ποφμε είναι ότι ςτο χϊρο που ςιμερα βρίςκεται θ Θλιοφπολθ, υπιρξε από τα πολφ παλιά χρόνια μια ανκρϊπινθ παρουςία, υπιρξε ζνασ ανοιχτόσ και ανοχφρωτοσ οικιςμόσ, χωρίσ τείχθ. Πλεσ οι πλθροφορίεσ που ζχουμε μζχρι τϊρα μασ οδθγοφν ςτο ςυμπζραςμα ότι αυτόσ ο ανοχφρωτοσ οικιςμόσ υπιρξε και ιταν ςτθν περιοχι του ςθμερινοφ Αγίου Νικολάου. Εκεί ιταν μια επίπεδθ περιοχι, με περιβόλια, με γεωργικι γθ, με άφκονο νερό, που μποροφςε να καλλιεργείται, ςε αντίκεςθ με το υπόλοιπο κομμάτι που από εκεί και πζρα ξεκίναγαν τα βουνά, ο Υμθττόσ, μια ορεινι περιοχι που ιταν δφςκολο να καλλιεργθκεί. Υπάρχουν λοιπόν άφκονα ευριματα από τθν κλαςςικι περίοδο, από τθν παλαιοχριςτιανικι περίοδο ς’ αυτό το κομμάτι, το οποίο δυςτυχϊσ δεν ζτυχε ποτζ καμιάσ αρχαιολογικισ προςταςίασ, παρ' όλο που ηιτθςα το 2000 από τθν αρχαιολογικι υπθρεςία να κθρυχκεί προςτατευόμενθ αρχαιολογικά θ περιοχι.* Ππωσ επίςθσ ςτθν περιοχι του Υμθττοφ, πάνω από τον προφιτθ Θλία, όπου και εκεί υπάρχουν ευριματα, υπάρχουν ίχνθ αρχαίων λατομείων από τουσ κλαςςικοφσ χρόνουσ αλλά και πολφ παλιότερα. Υπάρχει εξόρυξθ μαρμάρου από διάφορα λατομεία του Υμθττοφ πάνω από τθν Θλιοφπολθ το οποίο μάρμαρο χρθςιμοποιικθκε για τθν ακρόπολθ τθσ Ακινασ για το Δίπυλο, τον Ραρκενϊνα κλπ για να δομθκοφν οι υποδομζσ των ςπουδαίων αυτϊν μνθμείων παγκόςμιασ ςθμαςίασ. Το μάρμαρο λοιπόν αυτό είναι από τον Υμθττό και από τθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ. Πςο και αν φαίνεται λίγο περίεργο, πζρα από το λευκό μάρμαρο τθσ Ρεντζλθσ που είναι παςίγνωςτο, αυτό το γκρίηο μάρμαρο με τισ κόκκινεσ φλζβεσ προςιλκυςε πολλοφσ και χρθςιμοποιικθκε πάρα πολφ. Μάλιςτα ςτουσ ρωμαϊκοφσ χρόνουσ, αυτό που μποροφμε να ποφμε είναι ότι επειδι άρεςε ςε κάποιουσ ρωμαίουσ, αυτοκράτορεσ και μθ, ζχουμε εξαγωγι αυτοφ του γκρίηο-κόκκινου μάρμαρου του Υμθττοφ. Επαφλεισ ρωμαϊκζσ κλπ είναι καταςκευαςμζνεσ με αυτό το μάρμαρο. κζλω να πω λοιπόν ότι θ περιοχι που βρίςκεται ςιμερα θ Θλιοφπολθ ζχει μια ιδιαίτερθ ςθμαςία θ οποία βζβαια δεν ζχει αναδειχκεί μζχρι ςιμερα και μζνει πραγματικά να γίνει μια ιδιαίτερθ δουλειά γι αυτόν τον τομζα.

264

Ρριν πάμε ςτο δεφτερο μζροσ να ποφμε μερικά ακόμθ πράγματα για τθν αρχαία περίοδο. Ζχουμε κάποια γεγονότα ςτθν περίοδο των ελλθνιςτικϊν χρόνων, όπου ςτθ ςφγκρουςθ μεταξφ Μακεδόνων και Ακθναίων που υπιρξε, οι Ακθναίοι ςυμμάχθςαν μαηί με τουσ Αιγυπτίουσ, δθλαδι με τουσ Ρτολεμαίουσ, ενάντια ςτουσ Μακεδόνεσ. Οι Ακθναίοι λοιπόν βρζκθκαν από τθν μια μεριά να πολιορκοφνται από τουσ Μακεδόνεσ και από τθν άλλθ πλευρά, από το Νότο, να υποςτθρίηονται από τα ςτρατεφματα του Ρτολεμαίου που με καράβια υπό τον ναφαρχο τον Ράτροκλο είχαν φτάςει ςτο Σοφνιο. Δίπλα ςτο Σοφνιο όπωσ ξζρουμε υπάρχει μια μεγάλθ νθςίδα που λζγεται νιςοσ Ράτροκλοσ. Αυτι λζγεται ζτςι, γιατί τότε είχε ςτρατοπεδεφςει εκεί ο ναφαρχοσ Ράτροκλοσ των Ρτολεμαίων. Θρκε λοιπόν ο ςτρατόσ των Ρτολεμαίων υπό τον Ράτροκλο, και μετά πιραν ζνα μονοπάτι το οποίο ξεκινοφςε από εκει και κατζλθξαν ςτον Υμθττό, ςτον Καρζα. Αυτό είναι ζνα χαρακτθριςτικό μονοπάτι. Οι Ακθναίοι όταν ικελαν να φτάςουν μζχρι το Σοφνιο, ξεκινοφςαν από το κζντρο τθσ Ακινασ και μζςω ςθμερινοφ Ραγκρατίου ζφταναν ςτο Καρζα, καβαλάγανε τον Υμθττό, βριςκόντουςαν ςτο Κορωπί (όλα αυτά με τα πόδια βζβαια ι με κάρα αργότερα, και από το Κορωπί πθγαίνανε προσ τθ ςθμερινι Βάρθ, από τθ Βάρθ προσ τα Καλφβια και φτάνανε τελικά μζςω Κερατζασ μζχρι το Σοφνιο). Αυτό ιταν το λεγόμενο μονοπάτι του Αιγζα. Το πιρε ο Αιγζασ μζχρι να φτάςει ςτο ακρωτιρι του Σουνίου και ν' αγναντζψει το γιο του τον Κθςζα, που κα γφρναγε από τθν Κριτθ ςτθν γνωςτι ιςτορία με τον Μινϊταυρο. Αυτό λοιπόν το μονοπάτι το πιραν αντίςτροφα οι ςτρατιϊτεσ του Ρτολεμαίου, φτάςανε μζχρι τον Καρζα και μετά αφοφ είδαν ότι δεν τουσ ενοχλοφν οι Μακεδόνεσ και δεν υπάρχει τζλοσ πάντων κίνδυνοσ, κατζβθκαν (είναι προφανζσ αυτό, μζχρι το χϊρο αυτό που λζμε ότι υπιρχε ο ανοιχτόσ ανοχφρωτοσ οικιςμόσ, το ςθμερινό εκκλθςάκι του Αγίου Νικολάου). Εκεί βρζκθκαν νομίςματα Ρτολεμαϊκά, βζλθ, όπλα τθσ εποχισ εκείνθσ και άλλα ευριματα. Μζχρι και ζνασ τάφοσ ενόσ Ρζρςθ μιςκοφόρου βρζκθκε, ο οποίοσ λεγόταν Άρταςτισ. Ζχουμε ζναν Ρζρςθ μιςκοφόρο καμμζνο ςτθν περιοχι μασ. Αυτά είναι ςθμαντικά πράγματα για να ξζρουμε λίγο πολφ ότι εδϊ ςτθν περιοχι

265

μασ υπιρχε πριν κάτι πολφ ςθμαντικό για μασ και λιγότερο ςθμαντικό για κάποιουσ άλλουσ. Αυτό που κζλω να πω κλείνοντασ αυτι τθν περίοδο, ςτουσ κλαςςικοφσ χρόνουσ, εδϊ ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ υπιρχε κατά πάςαπικανότθτα ζνασ μικρόσ αρχαίοσ Διμοσ που λεγόταν Διμοσ Κθμακοφ. Κατά ςυνζπεια θ ςθμερινι Θλιοφπολθ ελάχιςτθ ςχζςθ πρζπει να είχε με τον αρχαίο Διμο Ευωνφμου, όπωσ αναφζρεται ςε διάφορα ζντυπα και κεωρϊ ότι εντελϊσ ατυχϊσ ο Διμοσ Θλιοφπολθσ ζχει επιλζξει τον Ευϊνυμο ςαν ζμβλθμά του. Εδϊ υπάρχει μια παραπλάνθςθ γφρω από το κζμα του Ευωνφμου, ο Ευϊνυμοσ βρίςκεται κάπου αλλοφ, το κζντρο του αρχαίου Διμου Ευωνφμου ιταν εκεί που είναι το κτιμα του Γερουλάνου, ςτουσ Τράχωνεσ, δθλαδι ςτθν περιοχι μεταξφ Αλίμου, Αργυροφπολθσ και αεροδρομίου του Ελλθνικοφ. Εκεί ιταν ο αρχαίοσ Διμοσ Ευωνφμου, εκεί ιταν το κζντρο, και μάλιςτα το νεκροταφείο του αρχαίου Διμου Ευωνφμου πριν από 2-3 χρόνια βρζκθκε να είναι προσ τθ μεριά του πρϊθν αεροδρομίου του Ελλθνικοφ. Δθλαδι δεν ιταν προσ τθν μεριά τθσ Θλιοφπολθσ οφτε καν το νεκροταφείο του Ευωνφμου. Άρα λοιπόν νομίηω ότι εδϊ υπάρχει μία διαςτρζβλωςθ ιςτορικι θ οποία πρζπει να αποκαταςτακεί κάποια ςτιγμι και να αναλάβει και ο Διμοσ τισ ευκφνεσ του γι αυτό. Τζλοσ πάντων αν διαβάςει κανείσ το βιβλίο νομίηω κα βρει λεπτομζρειεσ για όλα αυτά τα ηθτιματα που ςυηθτάμε, δεν χρειάηεται να τα αναλφςουμε εδϊ. Το δεφτερο μζροσ του βιβλίου αναφζρεται ςτθν περίοδο μετά τθν Τουρκοκρατία, δθλαδι μετά το 1830 κακϊσ και μετά το 1925, όπου δθμιουργικθκε επίςθμα θ Θλιοφπολθ. Σ' αυτι τθν περίοδο λοιπόν, ςτθν περιοχι μασ καταγράφεται ζνασ οικιςμόσ, ζνα μικρό χωριό με επίκεντρο τον ςθμερινό Άγιο Νικόλαο, εκεί που από τθν αρχαιότθτα υπιρχε ζνασ ανοιχτόσ-ανοχφρωτοσ οικιςμόσ. Ονομάηεται «Καράσ». Το 1890 καταγράφεται ωσ «Μικρόν χωρίδιον Καράσ» με 94 κατοίκουσ, από τθν τότε Στατιςτικι Υπθρεςία, το Υπουργείο Στρατιωτικϊν. Ωσ «χωριό Καράσ» καταγράφεται επίςθσ το 1923 από τον Οδθγό του Ελευκερουδάκθ με λιγότερουσ κατοίκουσ, 65 νομίηω. Ράρα πολλά από τα αρχαία ευριματα από τισ 266

διάφορεσ αναφορζσ κα δει κανείσ ςιμερα να παραπζμπουν ςτο χωριό Καρά και όχι ςτθν Θλιοφπολθ, γιατί προχπιρξε ς’ αυτι τθν περιοχι. Εκεί υπιρξε ζνα μεγάλο τςιφλίκι επί Τουρκοκρατίασ. Αυτό το τςιφλίκι το είχαν διάφοροι, φζρεται ότι το είχε κάποιοσ Μουςταφά Καρά Αλι για αρκετά χρόνια και από τον Μουςταφά Καρά Αλι, φαίνεται να ζμεινε το «τςιφλίκι Καρά», «Κτιμα Καρά». Στθν τελευταία περίοδο, κοντά ςτθν επανάςταςθ του 1821 ζχουμε ιδιοκτιτεσ με ςυγκεκριμζνα ονόματα. Αυτοί οι τελευταίοι Τοφρκοι ιδιοκτιτεσ το ποφλθςαν το 1830 ςε κάποιουσ Ζλλθνεσ και κάποιουσ ξζνουσ. Τζλοσ πάντων από το 1830 μζχρι και το 1922 αυτό το περίφθμο «κτιμα Καρά», μεταβιβάςτθκε ςε αρκετοφσ ιδιοκτιτεσ. Είχαμε δθλαδι αρκετοφσ ιδιοκτιτεσ που το πιρανε είτε τμθματικά ςτθν αρχι είτε ολόκλθρο ςτθ ςυνζχεια, κάποιουσ Άγγλουσ, ζναν Λταλό και διάφορουσ άλλουσ και από το 1866 ζχουμε ωσ ιδιοκτιτεσ, τον ναφαρχο Σωτθριάδθ που ιτανε και από τουσ ςυμμετζχοντεσ ςτθν Επανάςταςθ του 1821, τον Σκουηζ, τον Σκουφι και τελικά φτάνουμε ςτο 1922, που αυτό το κτιμα περνάει πια ςτον Αλζξιο Νάςτο. Βζβαια, ζνα μζροσ του κτιματοσ αυτοφ το νοίκιαηε ο Νάςτοσ ωσ βοςκόσ που ιτανε για να βόςκει το κοπάδι του και αυτό χρθςιμοποιικθκε ωσ άλλοκι για να πει ότι 'ξζρετε κάτι, πζρα από το αρχικό τμιμα (το οποίο υπολογίηεται ςφμφωνα με επίςθμεσ αποφάςεισ των δικαςτθρίων 320 ςτρζμματα και το πολφ-πολφ να ζφτανε ςτα 1.000 ςτρζμματα) αυτό το κτιμα λοιπόν ο κ Αλζξιοσ Νάςτοσ κεωροφςε ότι ζφτανε τα 12.000 ςτρζμματα. Δθλαδι ζβαηε μζςα ςτθν ιδιοκτθςία τθν οποία αγόραςε υποτίκεται από τον προθγοφμενο ιδιοκτιτθ, όχι μόνο το κτιμα Καρά όπωσ ιταν καταγραμμζνο το 1830 αλλά και τθν ευρφτερθ περιοχι που ζβοςκε τα ηϊα του και κεωροφςε ότι είχε χρθςικτθςία. Μάλιςτα, ζφτανε να ιςχυρίηεται ότι το «κτιμα Καρά» ζφτανε μζχρι τθν κορυφι του Υμθττοφ! Αυτό βζβαια από ζνα ςθμείο και μετά κατζρρευςε και ο ίδιοσ ςταμάτθςε να διεκδικεί όλο το κομμάτι που ςιμερα είναι εκτόσ ςχεδίου ςτον Υμθττό, ο ίδιοσ και οι κλθρονόμοι του εννοϊ. Δθλαδι κάποια ςτιγμι διεκδικοφςαν μζχρι τθν κορυφι του βουνοφ και από ζνα ςθμείο και μετά λζνε δεν διεκδικοφμε το δάςοσ του Υμθττοφ, τθν εκτόσ ςχεδίου περιοχι, διεκδικοφμε κάποια κομμάτια που δεν ζχουν δομθκεί ακόμα μζςα ςτθν Θλιοφπολθ ι 267

δομθκικανε από διάφορουσ κρατικοφσ φορείσ κλπ. Υπάρχει λοιπόν μια διζνεξθ τα τελευταία χρόνια από τον Νάςτο και τουσ κλθρονόμουσ του οι οποίοι ποφλθςαν πάρα πολλά ςτρζμματα, πολφ περιςςότερα από αυτά που δικαιοφνταν. Δθλαδι ζχουν πουλιςει πάνω από 6.000 ςτρζμματα, ενϊ ςτθν καλφτερθ περίπτωςθ αυτό που τουσ ανικε να ιταν 1.000 ςτρζμματα. Και ςιμερα ακόμθ ςυνεχίηεται αυτι θ διζνεξθ με τουσ Νάςτουσ. Ζχουμε φτάςει ςτα δικαςτιρια, δεν υπάρχει μία οριςτικι απόφαςθ, υπάρχουν κάποιεσ αποφάςεισ που δικαιϊνουν τουσ κλθρονόμουσ Νάςτου, υπάρχουν άλλεσ αποφάςεισ που δικαιϊνουν το Ελλθνικό Δθμόςιο. Είναι μία κατάςταςθ που είναι ανοιχτι, υπάρχει πράγματι ζνασ τεράςτιοσ κίνδυνοσ να χακοφνε οικόπεδα, να χακοφνε δθμόςιοι χϊροι και να περάςουν ξανά ςτα χζρια των κλθρονόμων του Νάςτου, γι αυτό ακριβϊσ το κζμα τθσ δθμόςιασ ιδιοκτθςίασ, αποτελεί ζνα κεντρικό ηιτθμα για τθν Θλιοφπολθ και γι αυτό το λόγο δίνω και ςτο βιβλίο μου ζνα βάροσ τόςο ιδιαίτερο που καταλαμβάνει ζνα ςθμαντικό μζροσ από το δεφτερο μζροσ του βιβλίου. Στο δεφτερο μζροσ του βιβλίου επίςθσ, περιγράφεται θ ςθμερινι κατάςταςθ τθσ Θλιοφπολθσ, θ πολεοδομικι τθσ εξζλιξθ όπωσ ξεκίνθςε από το 1925 και όπωσ φτάνει μζχρι το 2005. Τα τελευταία δθλαδι 80 χρόνια. Υπάρχουν αναφορζσ ςυγκεκριμζνεσ για τθν πρϊτθ περίοδο τθσ ηωισ ςτθν Θλιοφπολθ δθλαδι από 1925, τθν προπολεμικι και τθν μεταπολεμικι περίοδο για τθν επόμενθ περίοδο, από το 1950 μζχρι τθν μεταπολίτευςθ το 1975 και μετά αναφζρομαι ςτθν πρόςφατθ φάςθ που ηοφμε, από το 1975 μζχρι ςιμερα, τα τελευταία δθλαδι 30 χρόνια. Στο τρίτο μζροσ, υπάρχουν αρκετά κείμενα δικά μου που ζχουνε γραφτεί με διάφορεσ αφορμζσ και διάφορεσ ευκαιρίεσ ςε ζντυπα τθσ Θλιοφπολθσ από το 1984 και μετά, τα οποία αναδθμοςιεφονται ς' αυτό το βιβλίο, γιατί πιςτεφω ότι ζχουνε μια ιδιαίτερθ ςθμαςία. Υπάρχουνε και κάποια άλλα κείμενα επίςθσ δικά μου τα οποία ζχουν γραφεί για κάποιεσ ςυλλογικότθτεσ ςτισ οποίεσ ςυμμετείχα όλα αυτά τα χρόνια, όπωσ θ Ρρωτοβουλία Ρολιτϊν για τθν Ρροςταςία του Υμθττοφ, θ Επιτροπι Αγϊνα 268

Κατοίκων ενάντια ςτο Κ.Υ.Τ. τθσ ΔΕΘ και το Κζντρο Κοινωνικισ Ραρζμβαςθσ Θλιοφπολθσ ςτο οποίο ςυμμετζχω τϊρα. Επειδι πιςτεφω λοιπόν ότι αυτά τα κείμενα ςυμβάλλουν ςτθν καταγραφι και ανάδειξθ τθσ πρόςφατθσ ιςτορίασ τθσ Θλιοφπολθσ, κεϊρθςα ςκόπιμο να τα ςυμπεριλάβω μαηί με τα παλιότερα ςτοιχεία, ϊςτε τελικά να ζχει κάποιοσ που ενδιαφζρεται για τθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ, μια άποψθ όχι ςτατικι, μια άποψθ για τα αρχαία χρόνια, για τα παλιά χρόνια, αλλά μια άποψθ και για τθν ςθμερινι πραγματικότθτα και για το πωσ μποροφν να παρεμβαίνουν και πωσ παρεμβαίνουν ς’ αυτό που λζμε ςθμερινι πραγματικότθτα κινιςεισ πολιτϊν, φορείσ πολιτϊν, αλλά και άτομα, όπωσ εγϊ, ςυμβάλλοντασ με τισ απόψεισ τουσ, με τισ ιδζεσ τουσ, με τισ προτάςεισ τουσ και με τθν δραςτθριότθτά τουσ, ςτο να διαμορφωκεί ζνα ςυγκεκριμζνο πλαίςιο ηωισ για τθν πόλθ μασ. 

Τι ςχζδια ζχετε για το βιβλίο ςασ;

Το βιβλίο αυτό, παρόλο που κυκλοφόρθςε μζςα ςτο καλοκαίρι (τον Λοφλιο δθλαδι) κι ζχουν περάςει δυόμιςι μινεσ από τότε, κεωρϊ ότι πάει αρκετά καλά. Μζςα ςτον Οκτϊβριο κα υπάρξει και μία δεφτερθ ζκδοςθ του βιβλίου, ςτθ ςυνζχεια κα παρουςιαςτεί δθμόςια και κα γίνουν κάποιεσ ςυηθτιςεισ ςε ςχζςθ με το βιβλίο. Ρρογραμματίηεται επίςθσ μία ζκκεςθ, από τισ 20 Οκτωβρίου ωσ τισ 30 Λανουαρίου ςτο βιβλιοπωλείο «Απρόβλεπτο», με υλικά και ντοκουμζντα που περιλαμβάνονται ςτο βιβλίο μου. Τζλοσ, προγραμματίηεται από τθν Κινθματογραφικι Λζςχθ Θλιοφπολθσ, μια προβολι τθσ ταινίασ του Μάριου Νόττα που ςυνοδεφει τθν ζκδοςθ, κακϊσ και μια ςυηιτθςθ για το βιβλίο και τθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

*Μετά τθν ζκδοςθ του προαναφερόμενου βιβλίου μου και τθν δθμοςίευςθ τθσ παραπάνω ςυνζντευξθσ, θ Αρχαιολογικι Υπθρεςία δζχτθκε τθν αίτθςθ που κατζκεςα το 2000 και εξζδωςε ςχετικι εγκφκλιο. Ζκτοτε θ περιοχι του Αγ. Νικολάου τυγχάνει αρχαιολογικισ προςταςίασ.

269

270

Ελζνθ Πορτάλιου: «Ζνα πολφτιμο βιβλίο, ενόσ αριςτεροφ πολίτθ»* ……………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………….

*Ομιλία τθσ Ελζνθσ Ρορτάλιου, κακθγιτριασ ΕΜΡ, ςτθν παρουςίαςθ του

βιβλίου μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», 5/2/2006. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Ευχαριςτϊ τον Ράνο Τότςικα, με τον οποίο με ςυνδζουν ακατάλυτοι δεςμοί φιλίασ και ςυντροφικότθτασ, που δθμιουργικθκαν μζςα ςε κοινοφσ αγϊνεσ με κζματα πόλθσ, για τθν πρόςκλθςθ να ςυμμετάςχω ςτθ ςθμερινι παρουςίαςθ του βιβλίου του «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ». Σπεφδω να πω ότι το βιβλίο, πλοφςιο ςε ιςτορικά, πολεοδομικά, κοινωνικά ςτοιχεία και υλικό που μαρτυρεί αυτι τθν περιοδολόγθςθ, είναι μια ιδιότυπθ αυτοβιογραφία. Ο ίδιοσ ο υπογράφων είναι μάρτυρασ και ςυνδθμιουργόσ ς’ ζνα τμιμα τθσ ιςτορίασ τθσ Θλιοφπολθσ και ταυτόχρονα, φζρνει ςτο φωσ διαδικαςίεσ και αποφάςεισ όπωσ και ερωτιματα που εκκρεμοφν για τθν καταγωγι και τθν εξζλιξθ τθσ πόλθσ του, ςτθν οποία ηει από τα πρϊτα παιδικά του χρόνια. Στο Ράνο ταιριάηει ο τίτλοσ «αριςτερόσ πολίτθσ», που εκείνοσ αποδίδει ςτον Κανάςθ Λϊλα, παλιό αντιδιμαρχο και άνκρωπο με κάρροσ, για τισ μάχεσ του εναντίον των μεγάλο-καταπατθτϊν τθσ δθμόςιασ γθσ ςτθν Θλιοφπολθ. Ζνασ πολίτθσ είναι ο Ράνοσ Τότςικασ, που ζχει εκλάβει τοισ μετρθτοίσ τον όρο και όςα ςθμαίνει από τθν αρχαιοελλθνικι του καταγωγι. «Μόνο εμείσ» λζει ο Ρερικλισ ςτον Επιτάφιο λόγο, «ζχουμε τθν δυνατότθτα να φροντίηουμε ςυγχρόνωσ και για τισ ιδιωτικζσ μασ υποκζςεισ και για τα πολιτικά πράγματα και να τα γνωρίηουμε εξ’ ίςου με το επάγγελμά μασ, κεωρϊντασ αυτόν που δεν μετζχει ςτθν πολιτικι ουκ απράγμονα αλλ’ αχρείον» (όχι φιλειρθνικό αλλά άχρθςτο). Ζνασ αριςτερόσ πολίτθσ είναι ο Ράνοσ Τότςικασ, με τθν ζννοια ότι επενδφει ςτθν αυτόκλθτθ πολιτικι του δράςθ αξίεσ και ςχζδια για τθν πόλθ που κα ζπρεπε να διαποτίηουν το αριςτερό όραμα του κόςμου. Θ πόλθ είναι ςυλλογικι υπόκεςθ, μασ λζει ςυνεχϊσ. Οι δθμόςιοι αλλά και οι κοινωνικοί κεςμοί που τθ ςυγκροτοφν πρζπει να αναφζρονται, πρωτίςτωσ, ςτθ ςυλλογικι διαχείριςθ τθσ ιςτορικισ, κοινωνικισ μνιμθσ, ςτθν υπεράςπιςθ τθσ δθμόςιασ περιουςίασ ωσ 271

ςυλλογικισ ιδιοκτθςίασ και ςτθ διαρκι διαπραγμάτευςθ τθσ ςχζςθσ ανάμεςα ςτθν πόλθ και τθ φφςθ υπζρ τθσ διαφφλαξθσ τθσ δεφτερθσ. Το βιβλίο του «αριςτεροφ πολίτθ» Ράνου Τότςικα μπορεί να διαβαςτεί, λοιπόν, ςφμφωνα με τουσ προθγοφμενουσ τρεισ άξονεσ: τθσ μνιμθσ, τθσ δθμόςιασ περιουςίασ, και τθσ προτεραιότθτασ του φυςικοφ ςτοιχείου ςτθ διαμόρφωςθ τθσ πόλθσ. Αλλά, επειδι, πόλθ είναι οι άνκρωποι τθσ, και για το καλό και για το κακό, οι άξονεσ αυτοί αποςταςιοποιοφνται με τθν ανκρϊπινθ δράςθ, μζςα ςτισ κοινωνικζσ και πολιτικζσ ςυγκροφςεισ, που δεν ζλειψαν ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ. Εδϊ ςυναντάμε μια άλλθ κεμελιϊδθ αριςτερι αρχι ςτθν προςζγγιςθ τθσ αςτικισ κοινωνιολογίασ του χϊρου. Ο χϊροσ τθσ πόλθσ είναι προϊόν κοινωνικϊν και πολιτικϊν ςυςχετιςμϊν, οι οποίοι διαμορφϊνονται ςτο πλαίςιο ςυγκροφςεων ανάμεςα ςτισ κοινωνικζσ ομάδεσ και τουσ πολίτεσ που μετζχουν ςτθν πόλθ. Μζροσ τθσ δράςθσ ενόσ αριςτεροφ πολίτθ αποτελεί παραδοςιακά θ ςυγγραφι, τθσ οποίασ ο δυναμιςμόσ είναι ευκζωσ ανάλογοσ με τθν εμπλοκι ςτα γεγονότα. Γεγονότα παροντικά, άμεςα, απτά, αλλά και παρελκόντα, που αποτελοφν εξ’ ίςου επίδικα αντικείμενα με όςα ςυμβαίνουν τϊρα. Θ δράςθ και τα κείμενα των ςυντελεςτϊν τθσ ιςτορίασ και τθσ ςθμερινισ πραγματικότθτασ τθσ Θλιοφπολθσ ςυνκζτουν το βιβλίο: «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ». Ασ δοφμε το περιεχόμενό του από πιο κοντά. Το πρϊτο μζροσ του βιβλίου αναφζρεται ςτθν αρχαία ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ αποτελϊντασ, ακζλθτο ίςωσ, αντίβαρο ςτθν κυριαρχία τθσ ςτιγμισ και του ςυμβαίνοντοσ τϊρα ςτον ςφγχρονο πολιτιςμό, κυριαρχία ςυνυφαςμζνθ ςτενά με ιδιοτελείσ ςυμπεριφορζσ των ανκρϊπων, για τουσ οποίουσ ο κόςμοσ και θ πόλθ τουσ προςμετρϊνται ςτα ςτενά όρια τθσ ςυγκεκριμζνθσ φάςθσ τθσ προςωπικισ τουσ ηωισ. Δεν ςζβονται οι άνκρωποι γιατί δεν ξζρουν και δεν αξιολογοφν ότι εκεί που αφινουν τα ςκουπίδια τουσ ι ακουμποφν τεράςτιουσ όγκουσ νζων καταςκευϊν υπάρχουν ίχνθ ανκρϊπινθσ ηωισ από χιλιάδεσ χρόνια πριν, τα οποία αξίηει να διαςϊςουμε από τθ φκορά του χρόνου ωσ ενδείξεισ καταγωγισ και πολιτιςμοφ, ο οποίοσ δεν μπορεί παρά να βαςίηεται ςτθ ςυνείδθςθ και τθν αυτογνωςία.

272

Το βιβλίο παρακολουκεί όλο τον αρχαίο διάλογο για τισ πικανζσ ιςτορικζσ οικιςεισ τθσ Θλιοφπολθσ ςτθν αρχαιότθτα ςε ςυνάρτθςθ με τουσ πζριξ διμουσ και καταλιγει ότι «κεωρείται βζβαιθ θ φπαρξθ ενόσ μικροφ ανοιχτοφανοχφρωτου οικιςμοφ ςτθν περιοχι όπου βρίςκεται ςιμερα ο Διμοσ Θλιοφπολθσ από τθν Υςτεροελλαδικι Ρερίοδο (1600-1050 π.Χ.) *…+ ςτθν περιοχι του ςθμερινοφ Αγίου Νικολάου, όπου επί Τουρκοκρατίασ υπιρχε το «Τςιφλίκι Καρά» (ςελ. 33). Βζβαιθ πρζπει, επίςθσ, να κεωρείται «θ παρουςία και ςτρατοπζδευςθ ςτρατιωτϊν του Ρτολεμαίου Β’ κατά τθ διάρκεια του Χρεμωνίδειου Ρολζμου ςτθν περιοχι τθσ ςθμερινισ Θλιοφπολθσ» (ςελ. 35). Το ςθμαντικό εδϊ δεν είναι μόνο θ δθμοςίευςθ αυτοφ του υλικοφ, ϊςτε οι άνκρωποι που κα το διαβάςουν να γνωρίηουν τθν καταγωγι τθσ πόλθσ τουσ, αλλά το ότι ο ίδιοσ ο ςυγγραφζασ εμπλζκεται ςτθν αρχαιολογικι ζρευνα εντοπίηει και φωτογραφίηει «κατά τθ διάρκεια τθσ εκςκαφισ για τθν καταςκευι του 11ου Δθμοτικοφ Σχολείου Θλιοφπολθσ, *…+ τμιμα παλαιοφ τοίχουσ *…+ (το οποίο) ενδεχομζνωσ να αποτελεί μζροσ των «τειχϊν» που περιγράφει ο E. Dodwell το 1819» (ςελ. 34) και παρακινεί με επιςτολι του το Υπουργείο Ρολιτιςμοφ να ερευνιςει ςε τμιμα του Υμθττοφ, που αποψιλϊκθκε από πυρκαγιά, αρχαιολογικά ευριματα, τα οποία ο ίδιοσ ο Τότςικασ εντόπιςε και κατζγραψε με επιςτθμονικι ακρίβεια (ςελ. 40). Το δεφτερο μζροσ του βιβλίου αναφζρεται ςτθ νεότερθ ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ. Στθν περιοχι «υπιρχε επί Τουρκοκρατίασ ζνα τςιφλίκι που φαίνεται να ανικε ςε κάποιον Μουςταφά Καρά Αλι» και το οποίο ζκτοτε «προςδιορίηεται ςαν «Καράσ» ι «Κτιμα Καρά» (ςελ. 44). Το βιβλίο παρακολουκεί, τεκμθριϊνοντασ ςυςτθματικά , τισ περιπζτειεσ τθσ ιδιοκτθςίασ Καρά, θ οποία από το 1830 μζχρι το 1922 αλλάηει ςυνεχϊσ χζρια γαιοκτθμόνων –δθλαδι νεότερων του Καρά τςιφλικάδων– για να περιζλκει, το 1922, ςτον κτθνοτρόφο Νάςτο, που ζβοςκε εκεί τα πρόβατά του. Από τα ςτοιχεία, τα οποία ςυγκεντρϊνει ο Τότςικασ, προκφπτει ότι θ ςφλλθψθ τθσ ιδζασ να δθμιουργθκεί «ιδιωτικόσ ςυνοικιςμόσ» ςτθν περιοχι τθσ ςθμερινισ Θλιοφπολθσ ανικει ς’ ζνα κτθματομεςίτθ Τηερετηοφλια (ςελ. 50), ο οποίοσ ςε ςυνεργαςία με τον Νάςτο ρυμοτομοφν εκτάςεισ, ςτθ βάςθ του πρϊτου 273

ρυμοτομικοφ ςχεδίου τθσ Θλιοφπολθσ, που εκπόνθςε ο αρχιτζκτονασ Αριςτομζνθσ Βάλβθσ ωσ ζνα είδοσ κθποφπολθσ. Πμωσ, ο εμφανιηόμενοσ κοινωνικόσ εξοπλιςμόσ και θ διαμόρφωςθ κοινόχρθςτων εγκαταςτάςεων, όπωσ και οι φυτεφςεισ, δεν είναι για τουσ μεγαλοκαταπατθτζσ και τουσ επιτιδειουσ κτθματομεςίτεσ, οι οποίοι προςτίκενται ςτθν εταιρεία ι αποχωροφν, παρά ςτάχτθ ςτα μάτια των αφελϊν, με οξφ όμωσ ςτεγαςτικό πρόβλθμα, αγοραςτϊν. «Από το 1924 ωσ το 1930, θ εταιρεία «Δρανδάκθσ - Ράγκαλοσ και Σία Ο.Ε.» αγοράηει τμθματικά εκτάςεισ γθσ από τον Αλ. Νάςτο, τισ οικοπεδοποιεί και τισ μεταπουλά *…+ Οι πρϊτοι αγοραςτζσ τθσ Θλιοφπολθσ είχαν ν’ αντιμετωπίςουν όπωσ είναι φυςικό, πάμπολλα προβλιματα *…+ δεν υπιρχε δίκτυο φδρευςθσ *…+ δεν υπιρχε θλεκτρικό ρεφμα *…+ δεν υπιρχαν δρόμοι » (ςελ. 53, 54). Από τότε, λοιπόν, αρχίηουν οι αγϊνεσ των οικιςτϊν τθσ ανακθρυγμζνθσ, το 1928, κοινότθτασ Θλιοφπολθσ. Ραρά οριςμζνεσ δθμόςιεσ παρεμβάςεισ για να μπει φρζνο ςε ακραίεσ παραλείψεισ των κτθματομεςιτϊν, θ κερδοςκοπία και οι καταπατιςεισ των κλθρονόμων πια του αρχικοφ Νάςτου ςυνεχίηονται και μζχρι ςιμερα, υπάρχει αντιδικία και διεκδικιςεισ τεράςτιασ δθμόςιασ περιουςίασ από τθν οικογζνεια Νάςτου. Το αρχικό ςχζδιο πόλεωσ επεκτείνεται ςταδιακά και οι Νάςτοι επιχειροφν να οικοπεδοποιιςουν, τα πρϊτα χρόνια μετά τον πόλεμο, μζροσ του δάςουσ του Υμθττοφ. Ευτυχϊσ δεν κερδίηουν. Αλλά το δάςοσ κινδυνεφει άλλεσ δφο φορζσ να καταςτραφεί, τθ μια ωσ υποκείμενο τουριςτικισ ανάπτυξθσ και τθν άλλθ από το κράτοσ, το 1965, που κζλει να ςτεγάςει εκεί τον Συνεταιριςμό των Αςτυνομικϊν. Είναι κραυγαλζα και διδακτικι θ περίπτωςθ των Νάςτων, δυςτυχϊσ όχι μοναδικι ςτθν Ελλθνικι επικράτεια. Πταν το 1984 εκδίδεται θ απόφαςθ του Υπουργείου Οικονομικϊν, ς’ αυτιν «αναφζρεται ότι τα ιδιοκτθςιακά δικαιϊματα των κλθρονόμων του Νάςτου ζχουν εξαντλθκεί, κακόςον οι εκτάςεισ που ζχουν πωλιςει ξεπερνοφν τα 5.000 ςτρζμματα, αντί των 320 ςτρεμμάτων, που ιταν θ αρχικι ζκταςθ του «Κτιματοσ Καρά». Ρρόκειται, δθλαδι, για μια άκλια υφαρπαγι 5.000 ςτρεμμάτων δθμόςιασ περιουςίασ από μια και μόνθ οικογζνεια καταπατθτϊν.

274

Ο Ράνοσ Τότςικασ ζχει εξαντλιςει το κζμα των καταπατιςεων, φωτίηοντασ πολφπλευρα τουσ ςυντελεςτζσ των εξελίξεων: οι καταπατθτζσ, οι δθμοτικοί άρχοντεσ που αντιδροφν , οι δθμοτικοί άρχοντεσ που ενδίδουν, ο λαόσ τθσ πόλθσ που παραμζνει απακισ, οι ενεργοί πολίτεσ που παρεμβαίνουν και πιζηουν το κράτοσ και τον διμο, ο τοπικόσ τφποσ και θ υποδειγματικι εφθμερίδα «Αλικεια», του αξζχαςτου εκδότθ Ηαχαρία Δρόςου, αλλά και λίγα πρόςωπα που, όμωσ, ζταξαν ςκοπό τθσ ηωισ τουσ τθ διαφφλαξθ τθσ δθμόςιασ περιουςίασ, πιο πολφ παρά αν ιταν δικι τουσ. Ζνα από τα πρόςωπα αυτά είναι και ο Ράνοσ. Και παρ’ ότι ο ίδιοσ ςεμνφνεται, τα ςτοιχεία και οι μαρτυρίεσ του βιβλίου, αλλά και θ προςωπικι γνϊςθ που ζχουμε από τουσ κακθμερινοφσ του αγϊνεσ, το αποδεικνφουν. Το βιβλίο αναφζρεται ακόμα ςτα κριτιρια και τισ αρχζσ του πολεοδομικοφ ςχεδιαςμοφ και τθσ τοπικισ ανάπτυξθσ ϊςτε θ πόλθ να ςχεδιάηεται και να ςυγκροτείται διαςφαλίηοντασ απολφτωσ το φυςικό τοπίο που τθν περιβάλλει ι το περικλείει, με προτεραιότθτα ςτισ δθμόςιεσ κοινωνικζσ υποδομζσ, τθ ςυλλογικι χριςθ του χϊρου τθσ και τθ διαςφάλιςθ τθσ δθμόςιασ υγείασ. Οι εκτενείσ αναφορζσ ςτον Υμθττό, το ρζμα τθσ Ρικροδάφνθσ, το Κζντρο Υπζρυψθλισ Τάςθσ, είναι παραδείγματα αυτϊν των αρχϊν ςχεδιαςμοφ και ανάπτυξθσ τθσ πόλθσ. Αλλά το βιβλίο «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ» είναι ταυτόχρονα και μια ιςτορία του τοπικοφ τφπου και τθσ δθμοτικισ αρχισ, όπωσ, βεβαίωσ, και των κοινωνικϊν κινθμάτων για τα οποία κα μιλιςουν εκτενϊσ άλλοι. Είναι, δθλαδι, μια ςπονδυλωτι κα λζγαμε, ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ, θ οποία αναδεικνφει τισ μικρζσ και μεγαλφτερεσ νίκεσ του λαοφ τθσ, ςτισ μάχεσ που ζδωςε ςτο όνομα τθσ πόλθσ του. Απ’ αυτι τθν άποψθ το βιβλίο του Ράνου Τότςικα, είναι ζνα εγχείρθμα που πρζπει να βρει κατεπειγόντωσ μιμθτζσ, ανάμεςα ς’ αυτοφσ και ς’ αυτζσ που αςχολοφμαςτε με τισ πόλεισ, τα προβλιματα και τουσ ανκρϊπουσ τουσ.

275

Θανάςθσ Σςακίρθσ: «Η εξζλιξθ των κεωριών για τα κοινωνικά κινιματα»* ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

*Αποςπάςματα από τθν ομιλία του Κανάςθ Τςακίρθ, πολιτικοφ επιςτιμονα, ςτθν παρουςίαςθ του βιβλίου μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», τθν 5/2/2006. Ολόκλθρο το κείμενο υπάρχει ςτο περιοδικό «Ρ΢ΟΣΕΧΩΣ» τθσ «Κινθματογραφικισ Λζςχθσ Θλιοφπολθσ» (τεφχοσ 17, 2006). ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Το βιβλίο του Ράνου Τότςικα αποτελεί για εμάσ ςτθν Θλιοφπολθ που αςχολοφμαςτε με τθν πολιτικι κοινωνιολογία βιβλίο αναφοράσ γιατί είναι ζνασ ιςτορικόσ κακρζπτθσ των τοπικϊν κινθμάτων τθσ πόλθσ. Πμωσ, για εμάσ που δεν βολευόμαςτε με μια αποςτειρωμζνθ επιςτθμονικι, κατά τα άλλα, ανάλυςθ αλλά βουτάμε για να κολυμπιςουμε ςτο αρχιπζλαγοσ των κοινωνικϊν κινθμάτων με ακτιβιςτικι λογικι, το βιβλίο του Ράνου είναι βαςικό εφόδιο. Τα κοινωνικά κινιματα είναι που ςυχνά πρϊτα αρκρϊνουν λόγο για νζα πολιτικά ηθτιματα και ιδζεσ, αναγκάηοντασ ζτςι όςουσ βρίςκονται ςτο εςωτερικό του πολιτικοφ ςυςτιματοσ να αναγνωρίςουν νζουσ κοινωνικοφσ φόβουσ ι/και ανάγκεσ και επικυμίεσ. *…+ Θ κοινωνικι και πολιτικι ζρευνα μασ κζλει να είμαςτε ςυμμετοχικοί παρατθρθτζσ και όχι αποςτειρωμζνοι επιςτιμονεσ κλειςμζνοι ςτουσ τζςςερισ τοίχουσ ενόσ εργαςτθρίου ι ενόσ γραφείου. Ρρζπει να είμαςτε ενεργό κομμάτι των κινθμάτων.

Ραρουςίαςθ του βιβλίου: «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ» (από αριςτερά: Μάριοσ Νόττασ, Δθμιτρθσ Καλαντίδθσ, Βιργινία Στεφανοποφλου, Ράνοσ Τότςικασ, Ελζνθ Ρορτάλιου, Κανάςθσ Τςακίρθσ).

276

Βιργινία ΢τεφανοποφλου: «Η τοπικι ιςτορία ςτθν δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ τθσ Ηλιοφπολθσ και το βιβλίο του Πάνου Σότςικα»* ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

*Ομιλία τθσ Βιργινίασ Στεφανοποφλου, κακθγιτριασ Μζςθσ Εκπαίδευςθσ, ςτθν παρουςίαςθ του βιβλίου μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», 5/2/2006. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Τα τελευταία χρόνια κάνουν ςυχνά τθν εμφάνιςι τουσ ςτα ςχολεία διάφορεσ προτάςεισ για καινοφργιεσ εκπαιδευτικζσ δραςτθριότθτεσ εντόσ ι εκτόσ του ωρολογίου προγράμματοσ. Αναφζρουμε ενδεικτικά: Ρεριβαλλοντικι Εκπαίδευςθ, Αγωγι Υγείασ, Ρρογράμματα Εκπαιδευτικϊν Ανταλλαγϊν και Αδελφοποιιςεων, Ευζλικτθ Ηϊνθ Καινοτόμων Δράςεων, Ραρεμβατικά Ρρογράμματα για τθν Ρροϊκθςθ τθσ Λςότθτασ των Φφλων… Αναμφιςβιτθτα, πρόκειται για πρωτοποριακζσ ιδζεσ που, αν εφαρμοςτοφν ςωςτά, κα ζχουν κετικά αποτελζςματα. Θ εφαρμογι τουσ όμωσ ςυναντά δυςκολίεσ, γιατί δεν αποτελοφν οργανικά ενταγμζνεσ ςτο πρόγραμμα ςπουδϊν εκπαιδευτικζσ δραςτθριότθτεσ, αλλά ευκαιριακζσ και αποςπαςματικζσ προςπάκειεσ απορρόφθςθσ κονδυλίων τθσ Ε.Ε., γι’ αυτό και το μζλλον τουσ είναι αβζβαιο. Ζτςι, φκάνουν ςτο ςχολείο προτάςεισ για νεωτεριςτικζσ δραςτθριότθτεσ, τισ οποίεσ καλοφνται να υλοποιιςουν –χωρίσ κακόλου μετεκπαίδευςθ ι με ταχφρυκμα ςεμινάρια– εκπαιδευτικοί, που ςτθν πλειονότθτά τουσ κατζχουν τισ παλαιότερεσ μεκόδουσ διδαςκαλίασ. Είναι χαρακτθριςτικό αλλά και οξφμωρο ότι ειδικά τα τελευταία χρόνια, που όλα γφρω μασ αλλάηουν ταχφτατα, που όπωσ προαναφζραμε, οι εκπαιδευτικοί γίνονται αποδζκτεσ πολλϊν νζων προτάςεων, δεν εφαρμόηεται από τθν πολιτεία κανενόσ είδουσ επιμόρφωςθ των εκπαιδευτικϊν. Επομζνωσ, δεν πρζπει να αποροφμε που δεν υλοποιείται (απ’ όςο γνωρίηουμε τουλάχιςτον) θ διδαςκαλία τθσ τοπικισ ιςτορίασ, θ οποία ζχει μάλιςτα ενταχκεί επιςιμωσ ςτο αναλυτικό πρόγραμμα και προβλζπει διάκεςθ 10 διδακτικϊν ωρϊν ςτο πλαίςιο του μακιματοσ τθσ Λςτορίασ τθσ Γϋ Γυμναςίου.

277

Γιατί δεν υλοποιείται: Ζνασ λόγοσ, πολφ ςθμαντικόσ, είναι ότι το βιβλίο γενικισ Λςτορίασ τθσ Γϋ Γυμναςίου είναι δυςνόθτο με φλθ πολλαπλάςια εκείνθσ που μπορεί να διδαχκεί ςτον κακοριςμζνο χρόνο. Και πρόκειται για φλθ που περιλαμβάνει πολφ ςθμαντικζσ ιςτορικζσ περιόδουσ: Διαφωτιςμόσ, Γαλλικι επανάςταςθ, Ελλθνικι επανάςταςθ, Δθμιουργία Ελλθνικοφ κράτουσ, Βαλκανικοί πόλεμοι, Ραγκόςμιοι πόλεμοι, Μικραςιατικι καταςτροφι… Είναι δφςκολο λοιπόν, να εξοικονομθκοφν οι δζκα διδακτικζσ ϊρεσ που προτείνονται για τθ διδαςκαλία τθσ τοπικισ ιςτορίασ. Ζνασ άλλοσ λόγοσ, ςθμαντικότεροσ κατά τθ γνϊμθ μασ, είναι ότι οι εκπαιδευτικοί που καλοφνται να υλοποιιςουν το πρόγραμμα δεν ζχουν πειςτεί ότι αξίηει να παραμερίςουν διδακτζα φλθ που κεωροφν (και είναι) ςθμαντικι και τθν οποία γνωρίηουν πολφ καλά πϊσ να διδάξουν, για να αςχολθκοφν με κάτι που τουσ είναι άγνωςτο και δεν ξζρουν πϊσ να το διαχειριςτοφν. Δεν ζχει γίνει μζχρι τϊρα (απ’ όςο γνωρίηουμε πάντα, αλλά αν γινόταν κα ζπρεπε να το γνωρίηουμε) κάποιο ςεμινάριο, κάποια ςυνάντθςθ με τουσ εμπνευςτζσ του προγράμματοσ ι άλλουσ ειδικοφσ οφτε καν μια ενθμζρωςθ από εκπαιδευτικό ςφμβουλο. Αλλά οφτε και ζχει ρωτιςει ποτζ κανείσ αν πραγματοποιείται θ όχι και γιατί αυτι θ δραςτθριότθτα. Δεν είναι τθσ ϊρασ να αναπτφξουμε τα οφζλθ που κα προκφψουν για τουσ μακθτζσ από τθ διδαςκαλία τθσ τοπικισ ιςτορίασ με τισ ςφγχρονεσ μεκόδουσ που προτείνονται ςτο ςυγκεκριμζνο πρόγραμμα, τα οποία κα είναι πολλαπλά τόςο ςτο γνωςτικό όςο και ςτο ςυναιςκθματικό και τον ψυχοκινθτικό τομζα. Κεωροφμε όμωσ, κοινά αποδεκτό ότι οι μακθτζσ κα ανταποκρικοφν με προκυμία ςε μια καινοτόμο εκπαιδευτικι διαδικαςία, που ςτο μεγαλφτερο μζροσ τθσ πραγματοποιείται ζξω από τθ ςχολικι αίκουςα και ότι το κζμα τθσ εναςχόλθςθσ, δθλαδι θ γνωριμία με τον χϊρο που τουσ περιβάλλει άμεςα (τθ γειτονιά, τθ ςυνοικία, τθν πόλθ τουσ) κα κεντρίςει ιδιαίτερα το ενδιαφζρον τουσ. Αν προςπακιςουμε λοιπόν, οι εκπαιδευτικοί, και επιτφχουμε (ςε κάποιο βακμό) να κατανοιςουν οι μακθτζσ μασ τθν εξελικτικι πορεία τθσ πόλθσ τουσ μζςα ςτο χρόνο και τον ρόλο των πολιτϊν ς’ αυτιν τθν πορεία και να ςυνειδθτοποιιςουν ότι τουσ αναλογεί ζνα μερίδιο ευκφνθσ για το παρόν και το μζλλον αυτισ τθσ 278

πόλθσ, τότε κα ζχουμε υπθρετιςει ζναν βαςικό ςκοπό τθσ ιςτορικισ εκπαίδευςθσ και τθσ εκπαίδευςθσ γενικά, που είναι θ προετοιμαςία ενθμερωμζνων, ςυνειδθτϊν, υπεφκυνων, ενεργϊν πολιτϊν. Το βιβλίο του Ράνου Τότςικα που παρουςιάηουμε ςιμερα, δίνει τθν αφορμι να ςυηθτθκεί το κζμα τθσ τοπικισ ιςτορίασ και να προωκθκεί ελπίηουμε, θ διδαςκαλία τθσ ςτα ςχολεία τθσ πόλθσ μασ, ζςτω και χωρίσ τθν απαιτοφμενθ επιμόρφωςθ των εκπαιδευτικϊν, που προαναφζραμε. Μπορεί να ςυμβάλει ςτο να γνωρίςουν οι εκπαιδευτικοί τθσ Θλιοφπολθσ ςθμαντικζσ πλευρζσ τθσ ιςτορίασ τθσ πόλθσ, να ευαιςκθτοποιθκοφν οι ίδιοι, να διαπιςτϊςουν ότι ζχουν από κάπου να ξεκινιςουν, αν κελιςουν να διδάξουν τοπικι ιςτορία και… να προβοφν ςτο εγχείρθμα. Θ ςφντομθ, ςυγκροτθμζνθ και ηωντανι οπτικά και θχθτικά ταινία, που ςυνοδεφει το βιβλίο, μπορεί να λειτουργιςει άριςτα για τθν πρόκλθςθ ενδιαφζροντοσ και από τθ μεριά των μακθτϊν. Θ Θλιοφπολθ δε διακζτει λαμπρά μνθμεία ι μεγάλουσ ιρωεσ, που να προκαλοφν τθν εναςχόλθςθ με τθν ιςτορία τθσ, όμωσ, ζχει πολλά να πει ςε όςουσ κελιςουν να τθ γνωρίςουν. Αλλά το βιβλίο «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ» δεν προςφζρεται μόνο για τθν πρόκλθςθ του ενδιαφζροντοσ. Αξίηει να αναφζρουμε τρεισ από τουσ ςτόχουσ τθσ διδαςκαλίασ του μακιματοσ, όπωσ ακριβϊσ αναγράφονται ςτο αναλυτικό πρόγραμμα και να δοφμε πόςο χριςιμο μπορεί να αποβεί το βιβλίο αυτό ςτθ ςχολικι πράξθ αρκεί, βζβαια, να μθ χρθςιμοποιθκεί ωσ ζνα ακόμα ςχολικό εγχειρίδιο αλλά ωσ πθγι άντλθςθσ υλικοφ. Ρρϊτοσ ςτόχοσ λοιπόν είναι: 

Να κατανοιςουν (οι μακθτζσ ) ότι θ ιςτορία είναι ανκρϊπινθ δραςτθριότθτα με ανκρϊπινα κίνθτρα, ενταγμζνθ μζςα ςε ανκρϊπινα μζτρα,

δεφτεροσ: 

Να εκιςτοφν ςτθν παρατιρθςθ, τθν ζρευνα και τθν ερμθνεία ςυγκεκριμζνων ιςτορικϊν χϊρων ι κεμάτων, ξεκινϊντασ από πρωτογενζσ υλικό,

και τρίτοσ: 279



Να ευαιςκθτοποιθκοφν για προβλιματα τθσ τοπικισ κοινωνίασ μζςα ςτθν οποία ηουν και για τθν ανάγκθ ςυμμετοχισ τουσ ςτθ διαδικαςία προσ αναηιτθςθ λφςθσ των προβλθμάτων αυτϊν.

Κεωροφμε ότι το βιβλίο αυτό του Ράνου Τότςικα μπορεί να βοθκιςει ςθμαντικά τον εκπαιδευτικό ςτθν προςπάκειά του για τθν επίτευξθ των ςτόχων αυτϊν. Γιατί ςτισ ςελίδεσ του αναδεικνφεται προπάντων θ ανκρϊπινθ δραςτθριότθτα που απορρζει από τθν ευαιςκθτοποίθςθ για τα κοινά προβλιματα και τθ διάκεςθ ςυμμετοχισ ςτισ προςπάκειεσ επίλυςισ τουσ. Επιπλζον, το βιβλίο αυτό περιζχει ζνα ςθμαντικό μζροσ από πρωτογενζσ υλικό μζςα από το οποίο οι μακθτζσ μποροφν να παρατθριςουν τθν ιςτορία εν τθ γενζςει τθσ: νομικζσ ενζργειεσ, υπομνιματα, επιςτολζσ, άρκρα ςε τοπικά ζντυπα, ειςθγιςεισ ςε θμερίδεσ, προτάςεισ για επίλυςθ προβλθμάτων, καταγγελίεσ, πολιτικζσ αντιπαρακζςεισ, αγωνιςτικζσ κινθτοποιιςεισ. Κα βρουν επίςθσ χάρτεσ, τοπικά διαγράμματα, επίςθμα ζγγραφα, αποςπάςματα από εφθμερίδεσ, ανακοινϊςεισ πολιτιςτικϊν και άλλων εκδθλϊςεων, διαφθμίςεισ… Και κάτι ακόμα: παρακολουκϊντασ τθ δικαςτικι διαμάχθ των κοινωνικϊν φορζων και του δθμοςίου με τουσ καταπατθτζσ –κυρίωσ με τθν οικογζνεια Νάςτου– και τα κετικά, μζχρι τϊρα αποτελζςματά τθσ, τθν επαγρφπνθςθ μερίδασ των πολιτϊν και τισ ςυνεχείσ προςπάκειζσ τουσ, άλλοτε επιτυχθμζνεσ άλλοτε όχι, να περιςϊςουν ό,τι μποροφν από τθ δθμόςια γθ, να αποτρζψουν τθν καταςτροφι του δάςουσ και τθν οικοπεδοποίθςι του, να προςτατεφςουν το περιβάλλον αποτρζποντασ ενζργειεσ που επιβαρφνουν τθ δθμόςια υγεία και υποβακμίηουν τθ ηωι ςτθν πόλθ, παρακολουκϊντασ επαναλαμβάνουμε, όλα αυτά με οδθγό τισ ςελίδεσ του βιβλίου αυτοφ, οι μακθτζσ κα κατανοιςουν ότι θ ιςτορία δεν είναι απλά ςχολικό μάκθμα αλλά, όπωσ προείπαμε, ανκρϊπινθ δραςτθριότθτα και το ςθμαντικότερο, κα ςυνειδθτοποιιςουν ότι θ ιςτορία είναι παντοφ γφρω μασ, ότι τθ δθμιουργοφν οι πολίτεσ με τισ πράξεισ ι τισ παραλείψεισ τουσ και ότι επομζνωσ και οι ίδιοι με τισ πράξεισ ι τθν απραξία τουσ «γράφουν» και κα «γράψουν» και ςτο μζλλον ιςτορία. Εκτόσ από τα παραπάνω, ςτο βιβλίο αυτό υπάρχει θ μζχρι τϊρα γνωςτι βιβλιογραφία για τθν Θλιοφπολθ.

280

Οφείλουμε όμωσ, να διευκρινίςουμε κάτι: θ τοπικι ιςτορία δεν αφορά μόνο το μάκθμα τθσ ιςτορίασ. Μπορεί να αποτελζςει αντικείμενο μελζτθσ και ζρευνασ και ςτο πλαίςιο άλλων μακθμάτων, όπωσ θ Κοινωνικι και Ρολιτικι Αγωγι, θ Γλωςςικι Διδαςκαλία, θ Γεωγραφία τα Καλλιτεχνικά. Ειδικά ςτθ διδαςκαλία του μακιματοσ τθσ Κοινωνικισ και Ρολιτικισ Αγωγισ το ςυγκεκριμζνο βιβλίο, μπορεί να προςφζρει πολλά. Γενικότερα, το βιβλίο «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», ςυμπλθρϊνει ζνα μεγάλο κενό που υπιρχε ςτθ βιβλιογραφία για τθν πόλθ μασ. Πταν κατά το ςχολικό ζτοσ 1998-1999 ςτο 8ο Γυμνάςιο Θλιοφπολθσ, με τθ ςυνάδελφο Αγγελικι Μθτροποφλου, δθμιουργιςαμε μια ομάδα περιβαλλοντικισ εκπαίδευςθσ με 25 εκελοντζσ μακθτζσ και αποφαςίςαμε να «γνωρίςουμε τθν πόλθ μασ» δε φανταηόμαςτε ότι κα βρίςκαμε ςυγκεντρωμζνα τόςο λίγα ςτοιχεία για το παρελκόν τθσ. Διαπιςτϊςαμε ότι ςϋ αυτι τθν 74χρονθ τότε πόλθ των 120 περίπου χιλιάδων κατοίκων, ιταν πολφ λίγοι εκείνοι που είχαν αςχολθκεί με τθν πορεία τθσ μζςα ςτο χρόνο. Στον πρόλογο του βιβλίου που παρουςιάηουμε ςιμερα, γίνεται μια αναδρομικι αναφορά ςε πρόςωπα, ζντυπα, εκδθλϊςεισ και γενικά προςπάκειεσ για τθν ανάδειξθ τθσ ιςτορίασ τθσ πόλθσ. Αναμφιςβιτθτα, πρόκειται για αξιζπαινεσ ενζργειεσ ευαιςκθτοποιθμζνων πολιτϊν. Ωςτόςο ιταν αποςπαςματικζσ και κάποιεσ φορζσ απλά επετειακζσ… Υπιρχε, λοιπόν, ζνα υλικό διάςπαρτο ςε εφθμερίδεσ και άλλα ζντυπα, το οποίο δφςκολα μποροφςε να προςεγγίςει κανείσ, αλλά και τομείσ αδιερεφνθτοι. Το βιβλίο που παρουςιάηουμε ςιμερα, ζρχεται να ςυγκεντρϊςει αρκετό από το διάςπαρτο υλικό, να γνωρίςει ςτουσ κατοίκουσ τθσ πλευρζσ τθσ Θλιοφπολθσ του χκεσ, να αναδείξει τθ δφναμθ του κινιματοσ των πολιτϊν –που ς’ αυτι τθν πόλθ διαδραμάτιςε πρωτεφοντα ρόλο– και κυρίωσ, να τονίςει τθν ανάγκθ επαγρφπνθςθσ για τθν Θλιοφπολθ του ςιμερα και του αφριο. Ρρζπει να επιςθμάνουμε ακόμα ότι ζχουμε μπροςτά μασ ζνα δείγμα τοπικισ ιςτορίασ που ςε καμιά περίπτωςθ δε γίνεται τοπικιςτικι. Ο ςυγγραφζασ δεν καταγίνεται με τθν ιςτορία τθσ πόλθσ του, γιατί κζλει να τθν προβάλει ιδιαίτερα, 281

να τονίςει τθ μοναδικότθτά τθσ, τθν υπεροχι τθσ απζναντι ςτισ άλλεσ, όπωσ ςυμβαίνει ςτισ περιπτϊςεισ που επικρατεί τοπικιςτικό πνεφμα Αςφαλϊσ, όπωσ ςε κάκε βιβλίο, ο δθμιουργόσ «βλζπει» τα γεγονότα από τθ δικι του οπτικι γωνία. Και, κα λζγαμε, πολφ περιςςότερο ο Ράνοσ Τότςικασ, αφοφ εκφράηει με ευκφτθτα, ειλικρίνεια, παρρθςία, χωρίσ ςτρογγυλοποιιςεισ και ςυμβιβαςμοφσ τισ απόψεισ, τθν κριτικι, τισ προτάςεισ και τισ προςωπικζσ περιπζτειεσ του από τθν ιδιαίτερα ενεργι ςυμμετοχι του ςτουσ κοινωνικοφσ αγϊνεσ και τθν ανάλθψθ πρωτοβουλιϊν για τθν ανάδειξθ και επίλυςθ προβλθμάτων. Και βζβαια, όπωσ κάκε βιβλίο κα κρικεί από τουσ αναγνϊςτεσ για τθν αξία του και κα ελεγχκεί από τουσ ειδικοφσ για πικανά λάκθ ι παραλείψεισ. Κεωροφμε όμωσ, ότι από όποια οπτικι γωνία και να δει ο αναγνϊςτθσ το «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», όςο διαφορετικι από του ςυγγραφζα κι αν είναι θ ματιά του, δε κα αμφιςβθτιςει τθν ανιδιοτελι προςπάκειά του (του ςυγγραφζα) να ςυμβάλει με τθν ουςιαςτικι, επίμονθ και εμπεριςτατωμζνθ μελζτθ των πθγϊν ςτθν ανάδειξθ και διατιρθςθ τθσ ιςτορικισ μνιμθσ ςτθν πόλθ μασ και το αδιάλειπτο ενδιαφζρον και τουσ αγϊνεσ του ίδιου και των φορζων ςτουσ οποίουσ ςυμμετζχει –όπωσ αποδεικνφονται από νομικζσ ενζργειεσ, αγωνιςτικζσ κινθτοποιιςεισ, επιςτθμονικζσ μελζτεσ και εναλλακτικζσ προτάςεισ που δθμοςιεφονται ςτο βιβλίο– για τθν ανάπτυξθ τθσ πόλθσ με γνϊμονα τον άνκρωπο και όχι το κζρδοσ. Μακάρι να βρεκοφν και άλλοι ςυμπολίτεσ μασ, που να ζχουν ςυγκεντρϊςει και να δθμοςιοποιιςουν ζνα αντίςτοιχο ι διαφορετικό ιςτορικό υλικό, εξετάηοντασ ίςωσ άλλεσ πτυχζσ τθσ ηωισ ςτθν πόλθ πιο ειδικζσ, όπωσ θ κοινωνία, ο πολιτιςμόσ, θ οικονομία, ιδωμζνο από τθ δικι τουσ οπτικι γωνία. Κα είναι ευπρόςδεκτο. Κάκε τζτοια προςπάκεια κρφβει κόπο, αφοςίωςθ και πάνω απ’ όλα αγάπθ για το αντικείμενο εναςχόλθςθσ. Και τα προϊόντα αγάπθσ είναι πολφτιμα για όλουσ.

282

Καταγγελία πνευματικισ υποκλοπισ* ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

*Κατατζκθκε ωσ Υπόμνθμα ςτον Διμο Θλιοφπολθσ (αρ. πρωτ. 31033/5.9.2006). Συηθτικθκε ςτθν ςυνεδρίαςθ του Δθμοτικοφ Συμβουλίου Θλιοφπολθσ ςτισ 12/9/2006, το οποίο αποφάςιςε τθν κατάργθςθ τθσ κυκλοφορίασ του ΒιβλίουΛευκϊματοσ «Θλιοφπολθ: Σελίδεσ Λςτορίασ – 20οσ αιϊνασ». ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

1. Στισ 27/6/2006 κυκλοφόρθςε το βιβλίο-λεφκωμα: «Θλιοφπολθ: Σελίδεσ

Λςτορίασ – 20οσ αιϊνασ». Εκδότθσ του βιβλίου είναι ο Διμοσ Θλιοφπολθσ, ο οποίοσ ζχει και τα πνευματικά δικαιϊματα (copyright) τθσ ζκδοςθσ ενϊ ωσ ςυγγραφζασ του βιβλίου εμφανίηεται μία 9μελισ «Ομάδα Εργαςίασ» με ςυντονιςτι τον κ. Γιϊργο Βοϊκλι, δθμοςιογράφο-ςυγγραφζα, διευκυντι του Γραφείου Τφπου του Διμου Θλιοφπολθσ. Τα υπόλοιπα μζλθ τθσ Ομάδασ Εργαςίασ είναι οι: Αρχιμανδρίτθσ Ειριναρχοσ Κεοδϊρου, πρόεδροσ τθσ Ομάδασ Εργαςίασ, Γεωργάκθσ Δθμοςκζνθσ, Δελαπόρτασ Κωνςταντίνοσ, Διονυςάτοσ Κλζων, Μάτακα-Χαμογεωργάκθ Γαβριζλλα, Μθλοφλθσ Κωμάσ, Ρολυχρονόπουλοσ Νίκοσ, Χαραλαμπίδου Ζλλθ.

2. Το προαναφερόμενο βιβλίο-λεφκωμα ζχει 258 ςελίδεσ μεγάλου μεγζκουσ οι

οποίεσ περιλαμβάνουν κείμενα, φωτογραφίεσ, χάρτεσ και ζγγραφα με επεξθγθματικζσ λεηάντεσ. Το πρϊτο μζροσ του βιβλίου περιλαμβάνει ανυπόγραφο κείμενο 3 ςελίδων, το δεφτερο, ανυπόγραφο κείμενο 6 ςελίδων και το τρίτο, ανυπόγραφο κείμενο 2 ςελίδων.

3. Με ζκπλθξι μου διαπίςτωςα ότι ζνα μεγάλο μζροσ από τα ανυπόγραφα

κείμενα του πρϊτου, του δεφτερου και του τρίτου μζρουσ του ΒιβλίουΛευκϊματοσ, αποτελοφν κατά λζξθ αντιγραφι κειμζνων που ζχουν δθμοςιευκεί, αφενόσ το 1995 ςτο «Τοπικό Αναπτυξιακό Ρρόγραμμα (Τ.Α.Ρ.) Διμου Θλιοφπολθσ» και ςτο τεφχοσ «70 χρόνια Θλιοφπολθ - Συμβολι ςτθ διατιρθςθ και ανάδειξθ τθσ ιςτορικισ μνιμθσ» και αφετζρου ςτο βιβλίο μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», εκδόςεισ ΚΨΜ, 2005. Τα ςυγκεκριμζνα αποςπάςματα κειμζνων που περιλαμβάνονται ςτο βιβλίο-λεφκωμα του Διμου Θλιοφπολθσ, χωρίσ να αναφζρεται θ πθγι τουσ, παρατίκενται ςτο ΡΑ΢Α΢ΤΘΜΑ. (βλ. ςελ. 28, 43, 44, 46, 48, 49, 153, 155) 283

4. Στο βιβλίο-λεφκωμα του Διμου Θλιοφπολθσ υπάρχουν, μεταξφ άλλων,

ςχζδια και χάρτεσ που περιλαμβάνονται ςτο βιβλίο μου «Εδϊ κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», εκδόςεισ ΚΨΜ, 2005. Τα ςχζδια και οι χάρτεσ αυτοί, δθμοςιεφονται ςτο λεφκωμα, χωρίσ να ζχει ηθτθκεί θ άδεια αναδθμοςίευςισ τουσ οφτε από το ςυγγραφζα οφτε από τον εκδότθ, οι οποίοι ζχουν το copyright τθσ ζκδοςθσ.

5. Στισ 29/6/2006 με κείμενο-καταγγελία, δθμοςιοποίθςα τθν πνευματικι

υποκλοπι κειμζνων μου, τα οποία αναδθμοςιεφονται ςτο βιβλίο-λεφκωμα του Διμου Θλιοφπολθσ και ηιτθςα τθν πλιρθ αποκατάςταςθ τθσ αλικειασ, με τθν επικόλλθςθ διευκρινιςτικοφ αυτοκόλλθτου ςτο ςφνολο των προσ διάκεςθ βιβλίων. Το ίδιο κείμενο κατζκεςα και ςτον Διμο Θλιοφπολθσ (αρ. πρωτ. 24374/4.7.06).

6. Εξάλλου, ςτισ 6/7/2006, ο νόμιμοσ εκπρόςωποσ του «Τ.Α.Ρ. Διμου

Θλιοφπολθσ» Αντϊνθσ Αντωνόπουλοσ με επιςτολι του προσ τον Διμο Θλιοφπολθσ, τον Διμαρχο και τουσ Δθμοτικοφσ Συμβοφλουσ (αρ. πρωτ.

25055/7.7.06) ανζφερε μεταξφ άλλων τα ακόλουκα: «…Τθν περίοδο 1994- 1995 εκπονιςαμε το «ΤΟΡΛΚΟ ΑΝΑΡΤΥΞΛΑΚΟ Ρ΢ΟΓ΢ΑΜΜΑ» του Διμου Θλιοφπολθσ. Στθν «Ομάδα Μελζτθσ» ςυμμετείχαν 7 κφριοι μελετθτζσ, ενϊ 5 ειδικοί ςυνεργάτεσ ςτιριξαν τθν όλθ προςπάκεια. Συντονιςτισ τθσ «Ομάδασ Μελζτθσ» ιταν ο Αρχιτζκτων-Ρολεοδόμοσ Ράνοσ Τότςικασ, ο οποίοσ ιταν και ο ςυγγραφζασ του Κεφαλαίου 2 (Λςτορικι Αναδρομι) και ο ςυντάκτθσ των χαρτϊν που το ςυνοδεφουν. Επίςθσ ιταν και ςυγγραφζασ μζρουσ του Κεφαλαίου 9 (Ρολεοδομία) κακϊσ και ο ςυντάκτθσ των χαρτϊν που το ςυνοδεφουν και μζρουσ του Κεφαλαίου 12 (Ρεριβάλλον). Με ζκπλθξι μασ πλθροφορθκικαμε ότι ςτισ 27 Λουνίου 2006 κυκλοφόρθςε ςτθν Θλιοφπολθ βιβλίο-λεφκωμα με τίτλο «Θλιοφπολθ: Σελίδεσ Λςτορίασ – 20οσ αιϊνασ», ςτο οποίο περιλαμβάνονται αυτοφςια αποςπάςματα από κείμενα του Ρ. Τότςικα τα οποία προζρχονται από το «ΤΟΡΛΚΟ ΑΝΑΡΤΥΞΛΑΚΟ Ρ΢ΟΓ΢ΑΜΜΑ» του Διμου Θλιοφπολθσ. Επειδι: α) Δεν αναφζρεται ςτο άλμπουμ θ πθγι των αποςπαςμάτων αυτϊν, δθλ. το «ΤΟΡΛΚΟ ΑΝΑΡΤΥΞΛΑΚΟ Ρ΢ΟΓ΢ΑΜΜΑ» του Διμου Θλιοφπολθσ.

284

β) Δεν αναφζρονται τα ονόματα τθσ επιςτθμονικισ ομάδασ που ςυνζταξαν και ςυνζγραψαν το «ΤΟΡΛΚΟ ΑΝΑΡΤΥΞΛΑΚΟ Ρ΢ΟΓ΢ΑΜΜΑ», αυτοφςια αποςπάςματα του οποίου περιλαμβάνονται ςτο Άλμπουμ. γ) Αναγράφεται ότι, ςυγγραφζασ του Βιβλίου-Άλμπουμ είναι μια «Ομάδα Εργαςίασ» με επικεφαλισ τον Αρχιμανδρίτθ Ειριναρχο Κεοδϊρου και ςυντονιςτι τον κ. Γιϊργο Βοϊκλι, δθμοςιογράφο-ςυγγραφζα και διευκυντι του Γραφείου Τφπου του Διμου Θλιοφπολθσ. δ) Αναγράφεται ότι, το βιβλίο-λεφκωμα ςτθρίηεται ςε ιςτορικι ζρευνα του κ. Γιάννθ Ντθνιακοφ, ενϊ ζνα ςθμαντικό μζροσ τθσ ιςτορικισ ζρευνασ ζχει γίνει από τον Ράνο Τότςικα, για όλουσ αυτοφσ τουσ λόγουσ ηθτάμε να αποκαταςτακεί θ πραγματικότθτα με τθν προςκικθ διευκρινιςτικισ ςελίδασ ςτα βιβλία που μζχρι ςιμερα δεν ζχουν διατεκεί…».

7. Επιςθμαίνεται ότι ςτισ 3/7/06 ο Κ. Μθλοφλθσ, Δθμοτικόσ Σφμβουλοσ Θλιοφπολθσ και μζλοσ Ομάδασ Εργαςίασ για το Λεφκωμα, με επιςτολι του προσ το Διμο Θλιοφπολθσ ανζφερε μεταξφ άλλων:  «Ρλθροφορικθκα, μετά τθν παρουςίαςθ του βιβλίου, ότι ςτα κείμενα του πρϊτου, δεφτερου και τρίτου μζρουσ του βιβλίου, περιλαμβάνονται αυτοφςια αποςπάςματα κειμζνων των οποίων ςυγγραφζασ είναι ο γνωςτόσ ςυμπολίτθσ μασ Ράνοσ Τότςικασ, Ρολεοδόμοσ και τα οποία ζχουν δθμοςιευκεί το 2005 ςτο βιβλίο του «Εδϊ κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», εκδόςεισ ΚΨΜ, 2005, κακϊσ και το 1995 ςτο τεφχοσ «70 χρόνια Θλιοφπολθ – Συμβολι ςτθ διατιρθςθ και ανάδειξθ τθσ ιςτορικισ μνιμθσ». Τα αποςπάςματα αυτά περιλαμβάνονται επίςθσ και ςτο Τ.Α.Ρ. Διμου Θλιοφπολθσ (1995), ςτθν Ομάδα Μελζτθσ του οποίου ο Ρ. Τότςικασ ςυμμετείχε και ςυντόνιηε. Πμωσ, για τα εν λόγω αποςπάςματα δεν ςθμειϊνεται, ςαφϊσ και κατά περίπτωςθ, τόςο ο ςυγγραφζασ Ρ. Τότςικασ, όςο και οι πθγζσ προζλευςισ τουσ».  «Με βάςθ τα προεκτεκζντα, εκτιμϊ –εφόςον δεν υπάρχει άλλθ εκδοχι– ότι κα πρζπει δθμόςια να «ικανοποιθκεί» θ αλικεια και εκτόσ αυτοφ, ςε όςα αντίτυπα δεν ζχουν διατεκεί, να επικολλθκεί διευκρινιςτικό αυτοκόλλθτο για τα αποςπάςματα που ζχουν μεταφερκεί από άλλεσ πθγζσ…».

285

8. Επιςθμαίνεται ακόμα ότι, αντίςτοιχθ διευκρινιςτικι επιςτολι, προσ τον Διμο Θλιοφπολθσ (αρ. πρωτ. 24870/6.7.06) κατζκεςε και θ Γαβριζλλα Χαμογεωργάκθ, πρϊθν Δθμοτικι Σφμβουλοσ και μζλοσ τθσ Ομάδασ Εργαςίασ για το Λεφκωμα του Διμου Θλιοφπολθσ. Εξάλλου, επιςθμαίνεται ότι, άλλα μζλθ τθσ Ομάδασ Εργαςίασ για το Λεφκωμα (Κλζων Διονυςάτοσ, Κων. Δελαπόρτασ) διλωςαν ότι δεν είχαν καμία ςυμμετοχι ςτθ ςυγγραφι των ανυπόγραφων κειμζνων του λευκϊματοσ.

9. Τζλοσ, επιςθμαίνεται ότι ωσ Επιςτθμονικοί Σφμβουλοι τθσ Ομάδασ Εργαςίασ για το Λεφκωμα του Διμου Θλιοφπολθσ αρχικά εμφανίςτθκαν οι κ.κ.: Χριςτοδοφλου Γεϊργιοσ, κακθγθτισ τθσ Λςτορίασ του Αρχαίου Ρολιτιςμοφ και Κλαςςικισ Φιλολογίασ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν, Μουραηζλθσ Κωνςταντίνοσ, κακθγθτισ Αρχαίασ Λςτορίασ Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν, Καρμανολάκθσ Ευάγγελοσ, διδάκτορασ Λςτορίασ Ρανεπιςτθμίου Λωαννίνων και Φιλίππου Ευάγγελοσ, ιςτορικόσ ερευνθτισ. (βλ. ςυν. 4) Ωςτόςο, κανζνασ εκ των προαναφερόμενων δεν αναφζρεται ωσ Επιςτθμονικόσ Σφμβουλοσ ςτο βιβλίο-λεφκωμα που εξζδωςε ο Διμοσ Θλιοφπολθσ. Γιατί άραγε; 10. Στισ 7/7/2006 με Δελτίο του Γραφείου Τφπου του Διμου Θλιοφπολθσ που υπογράφεται από τον κ. Γιϊργο Βοϊκλι (βλ. ςυν 5), επιχειρείται να δοκεί απάντθςθ ςτθν καταγγελία μου τθσ 29/6/06 περί πνευματικισ υποκλοπισ, ενϊ ςτισ 8/07/2006 το Γραφείο Τφπου του Διμου Θλιοφπολθσ μου απθφκυνε Επιςτολι (αρ. πρωτ. 25798/12.7.06–βλ. ςυν. 6) ςτθν οποία αναφζρονται μεταξφ άλλων τα ακόλουκα: «…Ππωσ πολφ καλά γνωρίηετε, το Τοπικό Αναπτυξιακό Ρρόγραμμα Διμου Θλιοφπολθσ εκπονικθκε το 1995 από «Ομάδα Μελζτθσ» μετά από ςχετικι ανάκεςθ από τον Διμο Θλιοφπολθσ, θ οποία αμείφτθκε με βάςθ τθ ςχετικι ςφμβαςθ. Κατά ςυνζπεια, το Copyright τθσ, ανικει ςτον Διμο, ο οποίοσ τθν ανζκεςε, τθν παρζλαβε και τθν πλιρωςε. Αυτό ςθμαίνει ότι όχι μόνο δεν ζχει υποχρζωςθ ο Διμοσ να πάρει τθν άδειά ςασ και να αναφζρει το όνομά ςασ ωσ πθγι των κειμζνων του Λευκϊματοσ που βαςίςτθκαν ςτθν ειςαγωγι του, αλλά ότι εςείσ δεν είχατε το δικαίωμα να χρθςιμοποιιςετε εμπορικά το υλικό αυτό χωρίσ ζγγραφθ άδεια από τον Διμο….».

286

Ακόμθ, ςτθν Επιςτολι του Γραφείου Τφπου του Διμου Θλιοφπολθσ κεωρείται απαξιωτικι θ αναφορά μου ςτθν Ομάδα Εργαςίασ του Λευκϊματοσ (θ οποία εμφανίηεται και ωσ «ςυγγραφζασ») και μου καταλογίηεται: α) «…ζλλειψθ ςεβαςμοφ ςτουσ κεςμοφσ και τα όργανα τθσ πόλθσ, που εκλζγονται με τθν ψιφο των δθμοτϊν και β) προςβλθτικι ςτάςθ απζναντι ςτα πρόςωπα αυτά, με πολλά από τα οποία, μάλιςτα, ζχετε κατά καιροφσ ςυνεργαςτεί...»

11. Στισ 10/7/06, κοινοποιικθκε επιςτολι-απάντθςθ του Γραφείου Δθμάρχου του Διμου Θλιοφπολθσ Κοδ. Γεωργάκθ προσ τον κ. Αντϊνθ Αντωνόπουλο, νόμιμο εκπρόςωπο τθσ Ομάδασ Μελζτθσ του Τ.Α.Ρ. Διμου Θλιοφπολθσ (αρ. πρωτ. 25278/10.7.06–βλ. ςυν. 7) θ οποία, μεταξφ άλλων αναφζρει:  «*…+ Το ΤΟΡΛΚΟ ΑΝΑΡΤΥΞΛΑΚΟ Ρ΢ΟΓ΢ΑΜΜΑ ΔΘΜΟΥ ΘΛΛΟΥΡΟΛΘΣ εκπονικθκε από τθν Ομάδα Μελζτθσ, τθσ οποίασ είςαςτε νόμιμοσ εκπρόςωποσ μετά από ςχετικι ανάκεςθ του Διμου Θλιοφπολθσ, παραδόκθκε ςϋ αυτόν και εξοφλικθκε με βάςθ τθ ςχετικι ςυμφωνία. Κατά ςυνζπεια, με βάςθ τθν ιςχφουςα νομοκεςία, τα πνευματικά δικαιϊματα (copyright) τθσ ωσ άνω εργαςίασ ανικουν ςτον Διμο Θλιοφπολθσ, ο οποίοσ ζχει το νόμιμο δικαίωμα να κάνει οποιαδιποτε χριςθ τθσ χωρίσ αναφορά ςτθν Ομάδα Μελζτθσ από τθν οποία εκπονικθκε.  Αυτό ιςχφει πολφ περιςςότερο για τον κ. Ράνο Τότςικα προςωπικά, κακϊσ από το ζγγραφο που παραλάβαμε δεν προκφπτει ότι ιταν ο ςυγγραφζασ του Κεφαλαίου 2, αποςπάςματα του οποίου, όπωσ ιςχυρίηεςτε, περιλαμβάνονται ςτο Λεφκωμα «Θλιοφπολθ: Σελίδεσ Λςτορίασ – 20οσ αιϊνασ».  Με βάςθ τα παραπάνω, αν προκφπτει νομικό πρόβλθμα, αυτό αφορά τον κ. Τότςικα και τθν εμπορικι χριςθ των κειμζνων του Τοπικοφ Αναπτυξιακοφ Ρρογράμματοσ ςτα βιβλία του χωρίσ τθν ζγγραφθ άδεια του Διμου Θλιοφπολθσ. Κατά ςυνζπεια, κεωρϊ αβάςιμο το αίτθμά ςασ 287

για προςκικθ «διευκρινιςτικισ ςελίδασ» ςτα αντίτυπα του Λευκϊματοσ που δεν ζχουν διατεκεί μζχρι ςιμερα. *…+».

12. Στθν παρουςίαςθ του «Λευκϊματοσ» από το τοπικό ζντυπο «ΤΟ ΒΘΜΑ ΤΘΣ ΘΛΛΟΥΡΟΛΘΣ» ςτισ 28 Λουνίου 2006 (βλ. ςυν. 8), αναφζρεται μεταξφ άλλων ότι: «…το καυμάςιο αυτό Λεφκωμα είναι ζργο Ομάδασ Εργαςίασ που ςυγκροτικθκε πριν από τρία περίπου χρόνια με απόφαςθ του Δθμοτικοφ Συμβουλίου. Συντονιςτισ τθσ Ομάδασ Εργαςίασ και επιμελθτισ τθσ ζκδοςθσ είναι ο Γιϊργοσ Βοϊκλισ, δθμοςιογράφοσ, ςυγγραφζασ και υπεφκυνοσ του Γραφείου Τφπου του Διμου Θλιοφπολθσ. Είκοςι περίπου αρχεία που παραχϊρθςαν ςτο Διμο αντίςτοιχοι ςυμπολίτεσ μασ, ζδωςαν το υλικό το οποίο, κατανεμθμζνο κατά δεκαετία, ςυνοδεφεται από κείμενα που ςτθρίηονται ςε ζρευνα που εκπόνθςε, για λογαριαςμό του Διμου, ο ιςτορικόσ ερευνθτισ κ. Γιάννθσ Ντθνιακόσ…». Απϋ όςα αναφζρονται παραπάνω προκφπτει ότι, τα κείμενα του βιβλίουλευκϊματοσ ςτθρίηονται ςε ζρευνα του ιςτορικοφ ερευνθτι κ. Γιάννθ Ντθνιακοφ. Αποςιωπάται ότι ζνα μεγάλο μζροσ των κειμζνων του βιβλίουλευκϊματοσ (βλ. ΡΑ΢Α΢ΤΘΜΑ) αποτελοφν κατά λζξθ αντιγραφι κειμζνων του Τ.Α.Ρ. Διμου Θλιοφπολθσ, Λανουάριοσ 1995, τα οποία επαναδθμοςιεφτθκαν ςτο τεφχοσ με τίτλο: «Ράνοσ Τότςικασ – 70 χρόνια Θλιοφπολθσ – Συμβολι ςτθν διατιρθςθ και τθν ανάδειξθ τθσ ιςτορικισ μνιμθσ», Μάρτιοσ 1995, κακϊσ και ςτο βιβλίο μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», εκδόςεισ ΚΨΜ, 2005. Εξάλλου, ςτθν επιςτολι τθσ 8/7/2006 του Γραφείου Τφπου του Διμου Θλιοφπολθσ (βλ. ςυν. 6), μεταξφ άλλων, αναφζρεται: «… Ακόμθ και αν υποτεκεί, λοιπόν, ότι από το ιςτορικό ερευνθτι κ. Γιάννθ Ντθνιακό, –ςτον οποίο ανζκεςε ο Διμοσ τθν ιςτορικι ζρευνα όπου βαςίςτθκαν τα κείμενα του Λευκϊματοσ– χρθςιμοποιικθκαν κάποια αποςπάςματα από το Τοπικό Αναπτυξιακό Ρρόγραμμα, αυτό δεν αφορά τον κ. Τότςικα, κακϊσ τα πνευματικά δικαιϊματα (copyright) του 288

Τοπικοφ Αναπτυξιακοφ Ρρογράμματοσ ανικουν ςτον Διμο, ο οποίοσ το ανζκεςε, το παρζλαβε και το πλιρωςε…».

13. Ππωσ αναφζρεται ςτο κείμενό μου «Καταγγελία πνευματικισ υποκλοπισ» τθσ 29/6/06 (βλ. ςυν. 1): «…Ακόμθ, κεωρϊ απαράδεκτο, όχι μόνο να εμφανίηεται ωσ κείμενο κάποιασ «Ομάδασ Εργαςίασ» ζνα κείμενο που ζχω γράψει εγϊ, αλλά να αφαιρείται και κάποια «πθγι» τθν οποία εγϊ αναφζρω ςτο κείμενό μου!!!...». Ζτςι, ςτθ ςελίδα 141 του βιβλίου μου «Εδϊ κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ» (και ςτθ ςελίδα 35 του τεφχουσ «70 χρόνια Θλιοφπολθ – Συμβολι ςτθν διατιρθςθ και ανάδειξθ τθσ ιςτορικισ μνιμθσ»), γράφω ότι: «Ππωσ αναφζρει ο Δ. Φιλιππίδθσ, κακθγθτισ Ε.Μ.Ρ. ςτο βιβλίο του «Για τθν Ελλθνικι πόλθ», μια από τισ ελάχιςτεσ προςπάκειεσ οργανωμζνθσ δόμθςθσ ςτθν Ακινα, με χρθματοδότθςθ από ξζνουσ επενδυτζσ, θ πιο φιλόδοξθ, από όλεσ, ιταν θ δθμιουργία ενόσ «νζου τφπου τουριςτικοφ χωριοφ» για διανοοφμενουσ και ςυνταξιοφχουσ από διάφορεσ ευρωπαϊκζσ πόλεισ, ςτον Υμθττό, ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ». Πμωσ ςτθ ςελίδα 153 του Βιβλίου-Λευκϊματοσ «Θλιοφπολθ: Σελίδεσ ιςτορίασ – 20οσ αιϊνασ», παραλείπεται το όνομα του κακθγθτι Φιλιππίδθ και ο τίτλοσ του βιβλίου του και παρατίκεται μόνο το απόςπαςμα του κειμζνου μου που ακολουκεί, το οποίο εμφανίηεται ωσ κείμενο τθσ «Ομάδασ Εργαςίασ»!!! Ρραγματικά, κα ικελα να ξζρω, ποιο μζλοσ τθσ Ομάδασ Εργαςίασ, ευκφνεται για αυτό το ανοςιοφργθμα… Αναφερόμενοσ ςτο ηιτθμα αυτό ο κ. Γιϊργοσ Βοϊκλισ με τθν επιςτολι που μου απθφκυνε (αρ. πρωτ. Διμου Θλιοφπολθσ 25798/12.7.06–βλ. ςυν. 6), δεν απαντά ουςιαςτικά ςτο ερϊτθμά που τίκεται, λζγοντασ: «Αλλά και επί τθσ ουςίασ, δεν μπορϊ να κατανοιςω τθ διαμαρτυρία ςασ για το ότι ςτθ ςυνοπτικι αυτι αναφορά ςτθν ιςτορία τθσ πόλθσ μασ, που ςκόπιμα χαρακτθρίςαμε «Σελίδεσ ιςτορίασ», δεν αναφερκικαμε ςε μία 289

από τισ δεκάδεσ πθγζσ που είχαμε ςτθ διάκεςι μασ και ςτα όςα αναφζρονται ςϋ αυτιν για τθν αποτυχθμζνθ προςπάκεια δθμιουργίασ ςτθν Θλιοφπολθ «πρότυπου τουριςτικοφ χωριοφ». Τα ςυμπεράςματα δικά ςασ… Επιςθμαίνω ότι, ςτο κείμενο τθσ «ιςτορικισ ζρευνασ» που κατζκεςε ο ιςτορικόσ ερευνθτισ κ. Γιάννθσ Ντθνιακόσ, ζχει επίςθσ, ςκόπιμα, παραλειφκεί το όνομα του κακθγθτι κ. Δ. Φιλιππίδθ.

14. Με βάςθ όλα όςα αναφζρονται παραπάνω, α) Καταγγζλλω τθν πνευματικι υποκλοπι αυτοφςιων αποςπαςμάτων από κείμενά μου που αφοροφν τθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ, τα οποία ζγραψα τθν περίοδο 1985-2005 και ζχουν δθμοςιευτεί αφενόσ ςτο «Τοπικό Αναπτυξιακό Ρρόγραμμα του Διμου Θλιοφπολθσ» (1995) και ςτθν ζκδοςθ «70 χρόνια Θλιοφπολθ – Συμβολι ςτθ διατιρθςθ και ανάδειξθ τθσ ιςτορικισ μνιμθσ» (1995) και αφετζρου ςτο βιβλίο μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», εκδόςεισ ΚΨΜ, 2005. β) Τόςο από τθν απάντθςθ του Γραφείου Τφπου του Διμου Θλιοφπολθσ (βλ. ςυν. 5) ςτθν καταγγελία μου όςο και από τθν απάντθςθ του Δθμάρχου Θλιοφπολθσ προσ τον κ. Αντϊνθ Αντωνόπουλο, νόμιμο εκπρόςωπο τθσ Ομάδασ Μελζτθσ (βλ. ςυν. 7), προκφπτει ότι ςτο βιβλίολεφκωμα του Διμου Θλιοφπολθσ «νομίμωσ» παρουςιάηονται κείμενα τθσ επιςτθμονικισ «Ομάδασ Μελζτθσ» του «Τοπικοφ Αναπτυξιακοφ Ρρογράμματοσ» ςτθν οποία ςυμμετείχα, ωσ κείμενα τθσ «Ομάδασ Εργαςίασ» του Βιβλίου-Λευκϊματοσ «Θλιοφπολθ: Σελίδεσ ιςτορίασ – 20οσ αιϊνασ»!!! Δθλαδι, κεωρείται «νόμιμθ» θ υφαρπαγι του ζργου που ζκανε μια «Επιςτθμονικι Ομάδα» και θ παρουςίαςι του ωσ «ςυγγραφικό ζργο» μιασ «Ομάδασ Εργαςίασ» για τθν ζκδοςθ ενόσ Βιβλίου-Λευκϊματοσ!!!

290

γ) Επιςθμαίνω ότι, από τθν ιςχφουςα νομοκεςία (Νόμοσ 2121/1993, άρκρο 2) προκφπτει ότι κάκε δθμιουργόσ διατθρεί τα πνευματικά του δικαιϊματα, εκτόσ αν ρθτά τα παραχωριςει ςτον εργοδότθ του. Πμωσ, ςτθν προκειμζνθ περίπτωςθ, δεν προκφπτει κάτι τζτοιο, οφτε από τθν Σφμβαςθ Ζργου που υπεγράφθ μεταξφ Διμου Θλιοφπολθσ και τθσ Ομάδασ Μελζτθσ του Τ.Α.Ρ. (βλ. ςυν. 9), οφτε από κάποιο άλλο ζγγραφο. Κατά ςυνζπεια, δεν ζχουν καμιά νόμιμθ βάςθ όςα ιςχυρίηονται, τόςο το Γραφείο Τφπου του Διμου, όςο και ο Διμαρχοσ Θλιοφπολθσ. Ακόμθ, επιςθμαίνω ότι, ςφμφωνα με τισ προδιαγραφζσ, καμία ςυμβατικι υποχρζωςθ δεν είχε θ Ομάδα Μελζτθσ του Τ.Α.Ρ. Διμου Θλιοφπολθσ να αςχολθκεί με τθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ (βλ. ςυν. 10) και αν ζγινε κάτι τζτοιο, αυτό οφείλεται ςτθ δικι μου εναςχόλθςθ πριν τθν εκπόνθςθ του Τ.Α.Ρ. Επίςθσ, επιςθμαίνω ότι, για το ιςτορικό μζροσ του Τ.Α.Ρ. δεν πλθρϊκθκα από κανζναν αλλά το παραχϊρθςα δωρεάν, τόςο ςτθν Ομάδα Μελζτθσ του Τ.Α.Ρ., όςο και ςτον Διμο Θλιοφπολθσ. δ) Συνοψίηοντασ, πζραν τθσ νομικισ πλευράσ του ηθτιματοσ, κεωρϊ θκικά απαράδεκτο να εμφανίηεται αυκαίρετα το ςυγγραφικό ζργο τθσ Ομάδασ Μελζτθσ του Τ.Α.Ρ. Διμου Θλιοφπολθσ ωσ ζργο τθσ «Ομάδασ Εργαςίασ» για το βιβλίο-λεφκωμα του Διμου Θλιοφπολθσ και μάλιςτα, εν αγνοία αυτισ τθσ «Ομάδασ Εργαςίασ». Επίςθσ, κεωρϊ θκικά απαράδεκτο να αποςιωπάται θ ιδιαίτερθ ςυμβολι μου ςτθν ζρευνα για τθν ιςτορία του Διμου Θλιοφπολθσ, να εμφανίηονται κείμενά μου ωσ αποτζλεςμα τθσ ιςτορικισ ζρευνασ του κ. Γιάννθ Ντθνιακοφ και εν ςυνεχεία να εμφανίηονται ανυπόγραφα ςτο βιβλίο-λεφκωμα του Διμου Θλιοφπολθσ.

15. Επειδι κεωρϊ ότι θ ςτάςθ του Γραφείου Τφπου του Διμου και του Δθμάρχου Θλιοφπολθσ Κόδ. Γεωργάκθ, ςτο ςυγκεκριμζνο ηιτθμα, εγείρει ζνα μείηον πολιτικό και θκικό ηιτθμα, ηθτϊ να ςυηθτθκεί το κζμα ςτο επόμενο Δθμοτικό Συμβοφλιο, ϊςτε να λθφκεί μια ςυλλογικι, υπεφκυνθ και δίκαια (ελπίηω) απόφαςθ.

291

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ραράρτθμα Στο βιβλίο-λεφκωμα «Θλιοφπολθ: Σελίδεσ ιςτορίασ – 20οσ αιϊνασ» του Διμου Θλιοφπολθσ περιλαμβάνονται τα παρακάτω αυτοφςια αποςπάςματα από κείμενα που περιζχονται ςτο «Τοπικό Αναπτυξιακό Ρρόγραμμα Διμου Θλιοφπολθσ» (1995), ςτο τεφχοσ: «70 χρόνια Θλιοφπολθ – Συμβολι ςτθ διατιρθςθ και ανάδειξθ τθσ ιςτορικισ μνιμθσ» και ςτο βιβλίο μου: «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», εκδόςεισ ΚΨΜ (2005). Συγκεκριμζνα: Μζροσ Ρρϊτο του «βιβλίου-λευκϊματοσ», ςελ. 28 «Διακρίνουμε ιδθ ςτο «Διάγραμμα» αυτό, τουσ ςθμερινοφσ βαςικοφσ οδικοφσ άξονεσ τθσ Θλιοφπολθσ, τισ ςθμερινζσ κφριεσ πλατείεσ, τθ ςθμερινι ρυμοτόμθςθ, θ οποία βζβαια είναι αρκετά περιοριςμζνθ ςε ζκταςθ, κακϊσ δεν περιλαμβάνει αρκετζσ περιοχζσ που εντάχκθκαν αργότερα ςτο «ςχζδιο» (Αγία Μαρίνα, Άγιοσ Κωνςταντίνοσ, «Τυπογραφικά», «Αςτυνομικά» κτλ». «Μςωσ θ ςχεδιαςτικι τουσ αξία να είχε κάποια ςκοπιμότθτα τελικά, δθλαδι τθν πϊλθςθ οικοπζδων από το ςχζδιο ςε πελάτεσ που εφκολα εντυπωςιάηονται από ζνα κανονικό γεωμετρικό ςχιμα». Απ’ όςα αναφζρει ο Δ. Φιλιππίδθσ ςυνάγεται ότι πριν από το «Διάγραμμα ΢υμοτομίασ» του 1925 για τθν Θλιοφπολθ, ιταν γνωςτά μόνο το ςχζδιο τθσ Εκάλθσ (1922–αρχιτζκτων Σπ. Αγαπθτόσ) και Ψυχικοφ (1923–αρχιτζκτων Αλ. Νικολοφδθσ) *…+ Θ Θλιοφπολθ, που ιταν αρκετά μακρφτερα από τθν Ακινα, δεν μπόρεςε να προςελκφςει τα μεςαία και ανϊτερα ςτρϊματα που είχαν ςαν πρότυπο ηωισ το προάςτιο (garden city), όπωσ επεδίωκαν οι πρϊτοι οικιςτζσ τθσ περιοχισ. Ζτςι, θ Θλιοφπολθ περιορίςτθκε ςτθν προςζλκυςθ κάποιων μικροαςτικϊν ςτρωμάτων και αργότερα, ςτισ περιοχζσ επζκταςθσ (Αγία Μαρίνα, Άγιοσ Κωνςταντίνοσ, Τυπογραφικά), κάποιων εργατικϊν ςτρωμάτων. Υπιρχαν βζβαια και οι εξαιρζςεισ (ανϊτεροι υπάλλθλοι, επιχειρθματίεσ, ζμποροι)». «Το ταμείο αυτό κα αναλάμβανε τθν οδοποιία και τθ δεντροφφτευςθ των 3 πρϊτων Τομζων και… για τον θλεκτριςμό και τθν φδρευςθ. Στθ ςυνζχεια όμωσ προζκυψαν διαφωνίεσ, οι οικιςτζσ διαςπάςτθκαν και δθμιουργικθκε νζο ςωματείο με τθν επωνυμία «Ζνωςισ οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ–Ζργα».

292

Μζροσ Δεφτερο του «βιβλίου-λευκϊματοσ», ςελ. 43, 44, 46, 48, 49 «Το 1929 ςυςτινεται το «Ειδικό Ταμείο Εφαρμογισ Σχεδίου Συνοικιςμοφ Θλιουπόλεωσ», το οποίο όμωσ καταργείται το 1930». «Τθν ίδια χρονιά ανακαλείται το «Διάταγμα ΢υμοτομίασ Θλιουπόλεωσ» του 1925, με βάςθ το οποίο θ Εταιρεία Δρανδάκθσ – Ράγκαλοσ πουλοφςε οικόπεδα. Ππωσ αναφερόταν επίςθμα, «θ ανάκλθςθ του αρχικοφ διατάγματοσ ζγινε για να ανακεωρθκεί το ςχζδιο του ςυνοικιςμοφ». Επίςθσ αναφερόταν ότι «θ ανάκλθςθ γίνεται γιατί θ Εταιρεία δεν ανζλαβε τισ υποχρεϊςεισ τθσ και ςυνεπϊσ επιβάλλεται θ λιψθ προςτατευτικϊν μζτρων για τθν εξαςφάλιςθ των ςυμφερόντων του κοινοφ». «Το 1928, τζλοσ, εγκρίνεται το νζο ΢υμοτομικό Σχζδιο Θλιουπόλεωσ, το οποίο μποροφμε να κεωριςουμε ςαν το εγκεκριμζνο ςχζδιο τθσ Θλιοφπολθσ. Το ςχζδιο αυτό αποτελεί ουςιαςτικά μια πιο επεξεργαςμζνθ εκδοχι του ςχεδίου του 1925. Εδϊ τα οικοδομικά τετράγωνα είναι αρκετά πιο ςαφι, ενϊ θ μικρότερθ κλίμακα (1:5.000) επιτρζπει μια καλφτερθ προςζγγιςθ ςτα όρια των δρόμων και των κοινόχρθςτων χϊρων. Αντίκετα με το ςχζδιο του 1925, το ςχζδιο του 1928 δεν προςδιορίηει τουσ χϊρουσ των απαιτοφμενων εγκαταςτάςεων κοινωνικοφ εξοπλιςμοφ, εκτόσ από ζνα χϊρο ςχολείου, ςτο ςθμείο που βρίςκεται ςιμερα το 1ο Δθμοτικό Σχολείο και ενόσ χϊρου για εκκλθςία (ςτον οποίον τελικά ςιμερα, είναι χτιςμζνο το ςυγκρότθμα των ςχολείων τθσ Άνω Θλιοφπολθσ επί των οδϊν Κίμωνοσ και Γρθγορίου Αυξεντίου)». «Μετά τθν οριςτικι ζγκριςθ του πρϊτου ΢υμοτομικοφ Σχεδίου τθσ Θλιοφπολθσ το 1928, αρχίηουν, προςπάκειεσ για επζκταςθ του ςχεδίου πόλεωσ. Αυτζσ οι προςπάκειεσ βρίςκουν αντίκετθ μια μεγάλθ μερίδα των κατοίκων, οι οποίοι δεν μποροφςαν να δεχτοφν τουσ λόγουσ τθσ επζκταςθσ, εφόςον ο εντόσ ςχεδίου ςυνοικιςμόσ παρζμενε αραιοδομθμζνοσ (350 οικογζνειεσ υπιρχαν όλεσ κι όλεσ), χωρίσ ςτοιχειϊδεισ εγκαταςτάςεισ τεχνικισ υποδομισ και εγκαταςτάςεισ κοινωνικοφ εξοπλιςμοφ». «Το 1931, με μοχλό πίεςθσ κάποιον «Λαϊκό Οικοδομικό Συνεταιριςμό» (από τυπογράφουσ του Εκνικοφ Τυπογραφείου) και φςτερα από αλθκινι μάχθ ςτο Κοινοτικό Συμβοφλιο, ςτισ 4 Μαΐου 1931 εγκρίνεται θ επζκταςθ του Σχεδίου Ρόλθσ ςτθν περιοχι του Ε τομζα, δθλαδι ςτθν περιοχι τθσ ςθμερινισ Αγίασ Μαρίνασ (θ οποία τότε αναφερόταν ςαν «Λαϊκόσ Τομζασ», ςε αντίκεςθ με τουσ 293

άλλουσ τομείσ, που ιταν «Εξοχικοί» κλπ). *…+ Στθν πρϊτθ αυτι επζκταςθ (που ζγινε τελικά τθν 27/7/32), αντιτάχκθκαν ςκεναρά ο πρϊτοσ Ρρόεδροσ τθσ Κοινότθτασ Θλιοφπολθσ Κ. Ραλαμίδθσ και ο Σφμβουλοσ Καρτηαλιάκοσ». «Δεν υπάρχει δίκτυο φδρευςθσ: αρχικά ζπιναν νερό από πθγάδια. Στθ ςυνζχεια εμφανίηονται διάφοροι «νερουλάδεσ», που διζκεταν βυτία και εμπορεφονταν το νερό (Ραρακφρασ και άλλοι). Το 1934 εμφανίηεται θ ΟΥΛΕΝ, όμωσ κα χρειαςτεί να περάςουν άλλα 30 χρόνια για να ολοκλθρωκεί το δίκτυο φδρευςθσ. *…+ Δεν υπάρχει θλεκτρικό ρεφμα. Στθν αρχι χρθςιμοποιοφςαν λυχνάρια και λάμπεσ. Το 1926 δθμιουργείται μια τοπικι εταιρεία, θ οποία από το 1932 ενιςχφεται και από τθν ΡΑΟΥΕ΢. Ενάντια ςτθ μονοπωλιακι εκμετάλλευςθ του θλεκτρικοφ ρεφματοσ από τθν τοπικι εταιρεία, ζγιναν μεταπολεμικά ςθμαντικοί αγϊνεσ». «Δεν υπάρχουν δρόμοι, πζρα από ελάχιςτουσ κεντρικοφσ (Αλ. Νάςτου, ςθμερινι Μαρίνου Αντφπα, μζχρι τα Κανάρια)». «Θ ςυγκοινωνία, που αρχικά τερμάτιηε ςτον Άγιο Κωνςταντίνο, μετά το 1926 επεκτάκθκε μζχρι το ςθμερινό 1ο Δθμοτικό Σχολείο. Μζχρι το 1936 που δθμιουργικθκαν τα ΚΤΕΛ, θ ςυγκοινωνία γινόταν κατά τρόπο ανταγωνιςτικό μεταξφ των οδθγϊν…». «Το Ρρϊτο Δθμοτικό Σχολείο, όςο και τα γραφεία τθσ Κοινότθτασ, ςτεγάςτθκαν αρχικά ςτο παλιό εκκλθςάκι του Αγίου Κωνςταντίνου». «Το 1941 γίνεται επζκταςθ ςτθν Κάτω Θλιοφπολθ με όρουσ δόμθςθσ καλφτερουσ απϋ αυτοφσ τθσ Αγίασ Μαρίνασ *…+ πραγματοποίθςαν μεγάλο ςυλλαλθτιριο *…+ αμφιςβιτθςαν τθν κυριότθτα του Κων/νου Νάςτου *…+ ηιτθςαν από το κράτοσ να ελζγξει τουσ τίτλουσ κυριότθτασ και να προςτατζψει το δάςοσ *…+ άρχιςε να οικοπεδοποιεί το ανατολικό τμιμα, ςτισ παρυφζσ του Υμθττοφ, χωρίσ να επιδιϊξει τθν ζνταξι του ςτο ςχζδιο πόλθσ *…+ αμφιςβθτϊντασ τθν κυριότθτα του Κων/νου Νάςτου ςε αυτι τθν περιοχι ηιτθςαν από το κράτοσ να ελζγξει τουσ τίτλουσ κυριότθτασ και να προςτατζψει το δάςοσ». «Γφρω ςτο ‘43-‘44, όταν οι φφλακεσ δεν μποροφςαν να ςυγκρατιςουν τουσ διάφορουσ «ξυλάδεσ», που ζκοβαν πεφκα είτε για να ηεςτακοφν, είτε για να τα πουλιςουν ςαν καυςόξυλα και να επιβιϊςουν, το δάςοσ του Υμθττοφ ςτθν Θλιοφπολθ ςϊκθκε χάρισ ςτθν αποφαςιςτικι παρζμβαςθ του εφεδρικοφ Ε.Λ.Α.Σ. και τθσ Ε.Ρ.Ο.Ν. *…+».

294

«Το 1954 *…+ γίνεται επζκταςθ ςτθν περιοχι Συκιζσ κοντά ςτον Άγιο Κωνςταντίνο, ςτα ςφνορα με τθ Χαραυγι. Το 1955 γίνεται επζκταςθ ςτθν περιοχι του Λόφου Γερμανοφ κοντά ςτα ςφνορα με το Διμο Υμθττοφ. Το 1957 *…+ γίνεται επζκταςθ ςτθν Κάτω Θλιοφπολθ (Λεωφ. Βουλιαγμζνθσ-Εκνάρχου Μακαρίου-Θρϊσ Κωνςταντοποφλου-Λεωνίδου). Το 1960 γίνεται επζκταςθ ςτθν περιοχι του Συνεταιριςμοφ Εργατϊν Τφπου, ςτθν Κάτω Θλιοφπολθ *…+». Μζροσ τρίτο του «βιβλίου-λευκϊματοσ», ςελ. 153, 155 «Στα μζςα τθσ δεκαετίασ του ϋ60 και ςυγκεκριμζνα γφρω ςτα ϋ64-ϋ65, ζχουμε μια νζα απόπειρα «αξιοποίθςθσ» του Υμθττοφ. Τθν εποχι εκείνθ, θ δαςικι ζκταςθ που υπιρχε τότε πίςω από τον Ρροφιτθ Θλία, πζραςε ςτθν αρμοδιότθτα του Ε.Ο.Τ., ο οποίοσ άρχιςε να ςυηθτά με διάφορουσ ιδιϊτεσ επιχειρθματίεσ, Ζλλθνεσ και ξζνουσ, για τθν «τουριςτικι ανάπτυξθ» τθσ περιοχισ. Μια από τισ ελάχιςτεσ προςπάκειεσ οργανωμζνθσ δόμθςθσ ςτθν Ακινα με χρθματοδότθςθ από ξζνουσ επενδυτζσ, θ πιο φιλόδοξθ απ’ όλεσ, ιταν θ δθμιουργία ενόσ «νζου τφπου τουριςτικοφ χωριοφ» για διανοοφμενουσ και ςυνταξιοφχουσ από διάφορεσ ευρωπαϊκζσ πόλεισ ςτον Υμθττό, ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ. Οι τοπικζσ εφθμερίδεσ τθσ εποχισ, απογειωμζνεσ εντελϊσ, μιλοφςαν για μεγάλο ξενοδοχειακό ςυγκρότθμα με μπαγκαλόουη, πιςίνεσ, τελεφερίκ από το… Χίλτον με ςτακμό τθν Θλιοφπολθ και άλλουσ ενδιάμεςουσ ςτακμοφσ με προοριςμό το αεροδρόμιο του Ελλθνικοφ κλπ. Είναι θ εποχι που θ Θλιοφπολθ ηοφςε το όραμα μιασ μεγάλθσ «τουριςτικισ ανάπτυξθσ». «Μια πρϊτθ βαςικι διαπίςτωςθ είναι ότι ςτθν κατθγορία «τεχνίτεσ, εργάτεσ και χειριςτζσ μεταφορικϊν μζςων», εντάςςεται το 42% του Ο.Ε.Ρ. το 1981, ζναντι του 52% του 1971. Δθλαδι, παρά τθν απόλυτθ αρικμθτικι αφξθςθ τθσ κατθγορίασ αυτισ των εργαηομζνων, που ιταν ιςτορικά θ κυρίαρχθ ςτθν περιοχι, το ειδικό τθσ βάροσ μειϊκθκε ςθμαντικά. Το γεγονόσ αυτό, οφείλεται ςτθν προςζλκυςθ νζων κατοίκων που εντάςςονται ταξικά ςτα νζα μικροαςτικά ςτρϊματα». «Ο Διμοσ Θλιοφπολθσ ςυγκεντρϊνει όλα τα τυπικά χαρακτθριςτικά πλεονεκτιματα για να κατοικθκεί από τα λεγόμενα νζα μικροαςτικά ςτρϊματα: ςχετικά αναβακμιςμζνο περιβάλλον, μικρι απόςταςθ από το κζντρο. Ζχει υπολογιςκεί ότι ο επιτρεπόμενοσ Συντελεςτισ Δόμθςθσ κα εξαντλείτο ςτο Διμο, αν φτάςει ςε «πλθκυςμό κορεςμοφ» που αντιςτοιχεί ςτουσ 140.000 κατοίκουσ».

295

Κεντρικι Ρλατεία Θλιοφπολθσ: Μνθμείο Εκνικισ Αντίςταςθσ 296

΢τακμόσ διοδίων ςε χϊρο αρχαιολογικοφ ενδιαφζροντοσ ςτον Τμθττό* …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

*Κατατζκθκε ωσ Υπόμνθμα ςτον Υπουργό Ρολιτιςμοφ (αρ. πρωτ. 3241/3.6.2009) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Σφμφωνα με τισ αρχαιολογικζσ ζρευνεσ, υπάρχουν ίχνθ ανκρϊπινθσ ηωισ ςτθν δυτικι πλευρά του Υμθττοφ, τουλάχιςτον από τισ αρχζσ τθσ 3θσ χιλιετίασ π.Χ. Στθν περιοχι όπου ςιμερα βρίςκεται ο Διμοσ Θλιοφπολθσ και θ οποία μζχρι το 1925 ονομάηονταν «Καράσ», κεωρείται βζβαιθ θ φπαρξθ ενόσ ανοιχτοφανοχφρωτου οικιςμοφ, από τθν Μυκθναϊκι-Υςτεροελλαδικι Ρερίοδο (16001050 π.Χ.). Στα όρια τθσ ςθμερινισ Θλιοφπολθσ, ςφμφωνα με τον John S. Traill («The political organization of Attica», 1975), βρίςκονταν ζνασ αττικόσ διμοσ ο οποίοσ ονομάηονταν Κθμακόσ και ο οποίοσ ιταν ζνασ από τουσ διμουσ τθσ Ερεχκθΐδασ φυλισ, που διαμορφϊκθκαν μετά τθν μεταρρφκμιςθ του Κλειςκζνθ, ςτα τζλθ του 6ου αιϊνα π.Χ. Μικρό τμιμα τθσ ςθμερινισ Θλιοφπολθσ περιλαμβάνονταν ςτον αρχαίο διμο Ευϊνυμου, με κζντρο τουσ Τράχωνεσ. Επιςιμανςθ 1θ: Μυκθναϊκά αγγεία Από τον F. H. Stubbings («Annual of the British School of Athens», 1947) πλθροφοροφμαςτε ότι δφο αγγεία μυκθναϊκισ κεραμικισ (Υςτεροελλαδικισ Ρεριόδου ΛΛΛ) από τον «Καρά», επί τθσ δυτικισ πλευράσ του Υμθττοφ, που προζρχονται πικανϊσ από ζναν τάφο, βρίςκονταν ςτο μουςείο Ashmolean τθσ Οξφόρδθσ. Εξάλλου, από τον R. Hope Simpson («A Gazeheer and Atlas of Mycenaean Sites») πλθροφοροφμαςτε ότι βρζκθκαν: «αγγεία, πικανϊσ από ζνα τάφο κοντά ςτον «Καρά» ςτισ δυτικζσ πλαγιζσ του Υμθττοφ πλθςίον τθσ περιοχισ του Ρροφιτθ Θλία και ςε ζνα ςπιλαιο ςτουσ πρόποδεσ του Υμθττοφ. Οι δφο περιοχζσ είναι προφανϊσ ςυνεχόμενεσ και τα ευριματα πικανϊσ αντιπροςωπεφουν όχι περιςςότερουσ από ζνα οικιςμό».

297

Επιςιμανςθ 2θ: Χρεμωνίδειοσ Ρόλεμοσ Κατά τθ διάρκεια του Χρεμωνιδείου Ρόλεμου (266-263 π.Χ.), είναι βζβαιο ότι ςτρατιϊτεσ του Ρτολεμαίου Β’ τθσ Αιγφπτου (ο οποίοσ είχε ςυμμαχιςει με τουσ Ακθναίουσ ενάντια ςτουσ Μακεδόνεσ που πολιορκοφςαν τθν Ακινα), ζφταςαν μζχρι τθ ςθμερινι Θλιοφπολθ. Αυτό ςυνάγεται από ζνα πλικοσ ευρθμάτων μεταξφ των οποίων και αργυρά και χάλκινα νομίςματα του Ρτολεμαίου Β’, βζλθ, βλιματα ςφενδονϊν, αμφορείσ κακϊσ και μια επιτφμβια ςτιλθ (πικανϊσ Ρζρςθ μιςκοφόρου) όπου αναγράφεται το όνομα «Α΢ΤΑΣΤΛΣ». Θ ακριβισ ςτρατοπζδευςθ των ςτρατιωτϊν του Ρτολεμαίου δεν είναι εξακριβωμζνθ. Ππωσ ωςτόςο αναφζρει ο James R. McCredie («Fortified Military Camps in Attica», 1966): «τυχαία ευριματα από νομίςματα, αιχμζσ από βζλθ, βλιματα από ςφενδόνεσ και κεραμικά ςτο προάςτιο τθσ Ακινασ Θλιοφπολθ, οδιγθςαν τθν αρχαιολόγο Ειρινθ Βαροφχα-Χριςτοδουλοποφλου, ςτθ ταφτιςθ αυτισ τθσ περιοχισ ωσ τοποκεςία μιασ ςτρατιωτικισ εγκατάςταςθσ. Τα ευριματα υπιρξαν μεταξφ 1941 και 1943 ςτο Δεφτερο Τομζα τθσ Θλιοφπολθσ, ςτουσ χαμθλοφσ πρόποδεσ του Υμθττοφ, μια περιοχι που παλαιότερα αποκαλοφςαν «Καρά» (και ζτςι αναφζρεται ςτο «Karten von Attica»). Τα περιςςότερα από αυτά προζρχονται ειδικά από τθν περιοχι γφρω από τθν οδό Νεφτωνοσ, ςτο προάςτιο αυτό». (ςελ. 46) Επιςιμανςθ 3θ: Δφο αιτιςεισ μου, τον Μάρτιο του 2000 Με τθν υπ’ αρικμ. 1908/27.3.2000 αίτθςι μου προσ τθν αρμόδια Β’ Εφορεία Αρχαιοτιτων (Αττικισ), επεςιμανα μεταξφ άλλων: «Τα τελευταία χρόνια ςτο τμιμα του ορεινοφ όγκου του Υμθττοφ που εφάπτεται του Διμου Θλιοφπολθσ, ζχουν ςθμειωκεί μια ςειρά καταςτροφικζσ πυρκαγιζσ *…+ οι οποίεσ ωςτόςο ςυνζβαλαν ςτο να αποκαλυφκοφν κάποια ευριματα τα οποία πιςτεφω ότι αξίηει να διερευνθκοφν από τθν υπθρεςία ςασ. Συγκεκριμζνα, κοντά ςτο ξωκλιςι «Ρροφιτθσ Θλίασ», πάνω από τον υφιςτάμενο δαςικό δρόμο ΚαρζαΘλιοφπολθσ-Αργυροφπολθσ, υπάρχουν λαξευμζνοι βράχοι, αρχαία λατομεία, 298

ςπιλαιο με ίχνθ ανκρϊπινθσ παρουςίασ από τουσ Κλαςςικοφσ ι Ελλθνιςτικοφσ Χρόνουσ και πικανϊσ είςοδοσ αρχαίου ορυχείου.

H περιοχι ςτθν οποία αναφζρομαι, οριοκετείται ςτο Τοπογραφικό Διάγραμμα τθσ Γ.Υ.Σ. που ςασ επιςυνάπτω ςε κλίμακα 1:5000, μεταξφ των ιςοχψϊν +300 μ και +400 μ. Επίςθσ ςασ επιςυνάπτω φωτογραφίεσ τθσ ςυγκεκριμζνθσ περιοχισ των λαξευμζνων βράχων, των λατομείων κλπ, κακϊσ και δθμοςιεφματα από τοπικό ζντυπο τθσ Θλιοφπολθσ, όπου προτείνεται θ διαμόρφωςθ ενόσ «χϊρου για τθν μνιμθ και τθν φφςθ», ςτθν περιοχι αυτι του Υμθττοφ, πάνω από τθν Θλιοφπολθ *…+ Κατόπιν των ανωτζρω, παρακαλϊ τθν υπθρεςία ςασ να προβείτε ςε όλεσ τισ ενδεδειγμζνεσ ενζργειεσ για τθν προςταςία των προαναφερόμενων αρχαιολογικϊν χϊρων και για τθν ανάδειξθ τθσ μνθμειακισ ςθμαςίασ τουσ. Επίςθσ ηθτϊ να μου απαντιςετε αν ςυμφωνείτε να ενταχκεί ςτον προγραμματιςμό και τον ςχεδιαςμό του Υπουργείου ςασ θ πρόταςι που κατακζτω για τθν διαμόρφωςθ ενόσ «χϊρου για τθν μνιμθ και τθν φφςθ» ςτθν περιοχι αυτι». Εξάλλου, με τθν υπ’ αρικμ. 2021/30.3.2000 αίτθςι μου επίςθσ προσ τθν Β’ Εφορεία Αρχαιοτιτων (Αττικισ), ηθτοφςα: «να προχωριςει ςε όλεσ ενδεδειγμζνεσ ενζργειεσ για τθν προςταςία και τθν ανάδειξθ τθσ αρχαιολογικισ ςθμαςίασ τθσ περιοχισ του Διμου Θλιοφπολθσ που περικλείεται από τισ Λεωφόρουσ Κοτηιά και Θρϊσ Κωνςταντοποφλου, κακϊσ και τισ οδοφσ Κεοτόκθ και Καρφςτου, όπου ζχουν βρεκεί κατά το παρελκόν αρχαιολογικά ευριματα των κλαςςικϊν και ελλθνιςτικϊν χρόνων». Επίςθσ ςτθν αίτθςι μου ανζφερα ότι: «όπωσ προκφπτει από προςωπικι μου ζρευνα, ςτθν περιοχι αυτι ζχουν ανευρεκεί ίχνθ παρουςίασ ςτρατιωτϊν του Ρτολεμαίου Β’, κατά τθν διάρκεια του Χρεμωνίδειου Ρολζμου, το 266-262 π.Χ.». Επιςιμανςθ 4θ: Θ απάντθςθ τθσ Β’ Εφορείασ Αρχαιοτιτων Τον Δεκζμβριο του 2000 δθμοςιεφτθκε ςτο ζγκυρο περιοδικό «Αρχαιολογία και Τζχνεσ» αναλυτικό κείμενό μου με τίτλο «Αναηθτϊντασ τα ίχνθ των Ρτολεμαίων ςτθν Θλιοφπολθ» και το 2005 εκδόκθκε το βιβλίο μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι 299

ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», όπου ζχουν ςυγκεντρωκεί και δθμοςιοποιοφνται, για πρϊτθ φορά, όλα τα ςτοιχεία αρχαιολογικοφ ενδιαφζροντοσ που είναι διακζςιμα για τθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ/Καρά, προερχόμενα από τθν ελλθνικι και διεκνι βιβλιογραφία. Θ απάντθςι ωςτόςο τθσ Β’ Εφορείασ Ρροϊςτορικϊν και Κλαςςικϊν Αρχαιοτιτων, άργθςε να ζρκει, για πολλοφσ και διαφόρουσ λόγουσ. Ρροθγικθκαν δφο ακόμθ αιτιςεισ μου (αρ. πρωτ. 2151/14.3.2006 και 7998/30.10.2006), όπου ηθτοφςα να μου γνωςτοποιθκοφν εγγράφωσ «οι ενζργειεσ που προζβθ θ υπθρεςία ςασ για τθν προςταςία των αναφερόμενων ςτισ αιτιςεισ μου αρχαιολογικϊν χϊρων ςτθν περιοχι του Διμου Θλιοφπολθσ και ςτο όροσ Υμθττόσ», κακϊσ και θ επιςφναψθ του βιβλίου μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ». Πςον αφορά τθν πρϊτθ αίτθςι μου (αρ. πρωτ. 1908/27.3.2000), όπωσ αναφζρεται ςτθν απάντθςθ που μου ζςτειλε θ Β’ Εφορεία Αρχαιοτιτων (αρ. πρωτ. 7998/13.2.2007) «μετά τθν από κοινοφ αυτοψία μασ ςε αρχαίο λατομείο ςτθν περιοχι αυτι, θ Υπθρεςία μασ προτίκεται να προβεί ςτθν τεκμθρίωςθ και τθν καταγραφι επί τοπογραφικοφ διαγράμματοσ των ορατϊν αρχαιοτιτων τθσ ευρφτερθσ περιοχισ. Στθν ςυνζχεια, για τθν αποτελεςματικότερθ προςταςία των αρχαίων, με βάςθ πάντα τα δεδομζνα τθσ ζρευνασ, κα κινθκεί θ διαδικαςία τθσ κιρυξθσ ενόσ αρχαιολογικοφ χϊρου, ςφμφωνα με τισ διατάξεισ του Ν.3028/2002 περί προςταςίασ των αρχαιοτιτων και τθσ εν γζνει Ρολιτιςτικισ Κλθρονομιάσ. Ο ςχεδιαςμόσ ενόσ «χϊρου για τθν μνιμθ και τθν φφςθ», εκφεφγει των αρμοδιοτιτων του Υπουργείου Ρολιτιςμοφ». Πςον αφορά τθν δεφτερθ αίτθςι μου (αρ. πρωτ. 2021/30.3.2000), θ απάντθςθ τθσ Β’ Εφορείασ Ρροϊςτορικϊν και Κλαςςικϊν Αρχαιοτιτων (αρ. πρωτ.

7998/13.2.2007) αναφζρει ότι: «θ περιοχι του Αγ. Νικολάου που περικλείεται από τισ λεωφόρουσ Κοτηιά και Θρϊσ Κωνςταντοποφλου και τισ οδοφσ Κεοτόκθ και Καρφςτου εντάςςεται ςε περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ που υπόκειται ςε αρχαιολογικό ζλεγχο».

300

Το ςωςτό βζβαια είναι, ότι θ περιοχι αυτι εντάχκθκε ςε αρχαιολογικό ζλεγχο, μετά τθν υπόδειξθ που ζγινε ςτθν Β’ Εφορεία Ρροϊςτορικϊν και Κλαςςικϊν Αρχαιοτιτων, από τθν αίτθςι μου τθν 30/3/2000. Αυτό που ζχει εν τζλει ςθμαςία είναι, ότι ζςτω και κακυςτερθμζνα θ παρζμβαςι μου είχε κάποιο αποτζλεςμα… Ρρόςφατα, τον Λανουάριο του 2009 και κατόπιν των όςων αναφζρονται ςυνοπτικά παραπάνω, θ αρμόδια Β’ Εφορεία Ρροϊςτορικϊν και Κλαςςικϊν Αρχαιοτιτων, ςτα πλαίςια τθσ τροποποίθςθσ του ιςχφοντοσ από το 1978 Ρ.Δ. περί προςταςίασ του Υμθττοφ, πρότεινε τθν κιρυξθ αρχαιολογικοφ χϊρου ςτθν περιοχι του αρχαίου λατομείου «Β-ΒΑ του Ρροφιτθ Θλία Διμου Θλιοφπολθσ, 550μ Ν-Ν.Α πζρατοσ Λεωφόρου Σοφοκλι Βενιηζλου». Θ οριοκζτθςθ του χϊρου περιορίηεται περίπου ςτα ςθμεία που υποδείχκθςαν από το ςχεδιάγραμμα που ςυνοδεφει τθν 1908/27.3.2000 αίτθςι μου, ενϊ ςτθν αναφερόμενθ βιβλιογραφία δεν περιλαμβάνεται το βιβλίο μου «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ», εκδόςεισ ΚΨΜ, 2005… Επιςιμανςθ 5θ: Νζοσ οδικόσ άξονασ και ςτακμόσ διοδίων ςε περιοχι αρχαιολογικοφ ενδιαφζροντοσ Τον περαςμζνο Φεβρουάριο δθμοςιοποιικθκε από το ΥΡΕΧΩΔΕ θ Μελζτθ Ρεριβαλλοντικϊν Επιπτϊςεων (ΜΡΕ) των «Νζων οδικϊν αξόνων Αττικισ». Μεταξφ των τεχνικϊν ζργων που προβλζπονται για τθν καταςκευι τθσ Νοτιοδυτικισ επζκταςθσ τθσ «Αττικισ Οδοφ», περιλαμβάνεται και ζνασ μετωπικόσ ςτακμόσ διοδίων ςτον δαςικό χϊρο του Υμθττοφ, ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ (τζρμα Λεωφόρου Σοφοκλι Βενιηζλου) για να «εξυπθρετιςει» ζναν αυτοκινθτόδρομο 6 λωρίδων κυκλοφορίασ. Σφμφωνα με τθν ΜΡΕ, ςτο ςθμείο αυτό «υλοποιοφνται μεγάλθσ κλίμακασ επιχϊματα τα οποία κα είναι ορατά από τισ περιοχζσ Βφρωνα, Αλίμου, Θλιοφπολθσ, Αργυροφπολθσ» και κα διαμορφϊςουν μια εμφανι πλατφόρμα εμβαδοφ άνω των 4.500 τ.μ., μικουσ 900 μ., πλάτουσ άνω των 60 μ. και πρανζσ από μπετόν φψουσ 18 μ.

301

Αυτό που ωςτόςο αξίηει να επιςθμανκεί είναι ότι ο εν λόγω τερατϊδθσ ςτακμόσ διοδίων, πρόκειται να καταςκευαςτεί ςε δαςικι περιοχι, μεταξφ του υπό κιρυξθ αρχαιολογικοφ χϊρου του αρχαίου λατομείου ςτον Ρροφιτθ Θλία Θλιοφπολθσ και ςτθν περιοχι τθσ οδοφ Νεφτωνοσ. Δθλαδι ςε ζνα χϊρο όπου ζχουν βρεκεί, κατά τον αρχαιολόγο ames McCredie (βλ. παραπάνω), νομίςματα, αιχμζσ, βζλθ, βλιματα, ςφενδόνεσ και κεραμικά τα οποία ανάγονται ςτθ περίοδο του Χρεμωνίδειου Ρόλζμου (266-262 π.Χ.). Ακόμθ, κοντά ςε ςθμείο με ευριματα των κλαςςικϊν χρόνων (βλ. «Αρχαιολογικό Δελτίο 1961-62», Άγγ. Ανδρειωμζνου), ςτθν ςυμβολι των οδϊν Αρχιμιδουσ και Αρτζμιδοσ. Από όςα επιςθμαίνονται παραπάνω, προκφπτει ότι ο προγραμματιηόμενοσ ςτακμόσ διοδίων τθσ ΝΔ επζκταςθσ τθσ Αττικισ Οδοφ πάνω από τθν Θλιοφπολθ, κα καταςκευαςτεί ςε χϊρο αρχαιολογικοφ ενδιαφζροντοσ, αποτελϊντασ κατά κάποιο τρόπο ςφγχρονο μνθμείο άγνοιασ και αδιαφορίασ για τθν ιςτορικι διαδρομι τθσ περιοχισ…

Χάρτθσ με τθν ςχεδιαηόμενθ χωροκζτθςθ τθσ Δυτικισ Ρεριφερειακισ Λεωφόρου Υμθττοφ και του ςτακμοφ διοδίων, ςτο τζρμα τθσ Λεωφόρου Σοφοκλι ΒενιηζλουΜαρακονομάχων, που απετράπθ φςτερα από τισ κινθτοποιιςεισ των κατοίκων και τθσ «Επιτροπισ Θλιοφπολθσ ενάντια ςτουσ νζουσ αυτοκινθτόδρομουσ ςτον Υμθττό».

302

Θζςεισ και προτάςεισ για τον Τμθττό* ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

*Κατατζκθκε ωσ Υπόμνθμα τθσ «Διαδθμοτικισ Συντονιςτικισ Επιτροπισ για τθν Διάςωςθ του Υμθττοφ», ςτο Υπουργείο Ρεριβάλλοντοσ (αρ. πρωτ.

8120/22.12.09) και ςτο Υπουργείο Υποδομϊν (αρ. πρωτ. 2192/22.1.09). ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Με τθν εξαγγελία τθσ απόφαςθσ του υπουργοφ Υποδομϊν, Μεταφορϊν και Δικτφων ςε Συνζντευξθ Τφπου τθσ 16/12/09 για τθν ακφρωςθ τθσ δθμοπράτθςθσ των «Νζων Οδικϊν Αξόνων Αττικισ», δικαιϊνονται οι προςπάκειεσ και οι αγϊνεσ που αναπτφχκθκαν τα δυόμιςι τελευταία χρόνια από τθν «Διαδθμοτικι Επιτροπι για τθ Διάςωςθ του Υμθττοφ» και από άλλουσ κοινωνικοφσ φορείσ, ενάντια ςτα καταςτροφικά ςχζδια τθσ προθγοφμενθσ κυβζρνθςθσ. Είχε προθγθκεί βζβαια θ προςφυγι ςτο Συμβοφλιο τθσ Επικρατείασ τθσ «Διαδθμοτικισ», των Διμων Ελλθνικοφ, Αλίμου, Αργυροφπολθσ και Καιςαριανισ κακϊσ και άλλων κοινωνικϊν φορζων, κατά τθσ Κοινισ Υπουργικισ Απόφαςθσ (Κ.Υ.Α.) με τθν οποία εγκρίκθκαν οι περιβαλλοντικοί όροι των προαναφερόμενων «Νζων Οδικϊν Αξόνων Αττικισ», ςυνολικοφ μικουσ 71,6 χιλιομζτρων, εκ των οποίων τα μιςά περίπου χιλιόμετρα χωροκετοφνται ςτον ορεινό όγκο του Υμθττοφ και ςτισ παρυφζσ του. Ο κ. υπουργόσ, μεταξφ των λόγων ακφρωςθσ τθσ δθμοπράτθςθσ των νζων αυτοκινθτόδρομων, ανζφερε και το γεγονόσ ότι «είναι εκτεκειμζνοι ςε προςφυγζσ ςτο Συμβοφλιο τθσ Επικρατείασ», αναγνωρίηοντασ ότι με τισ προςφυγζσ μασ ςτο ΣτΕ, ζχουν δικαιολογθμζνα τεκεί από τθν πλευρά μασ ηθτιματα που αφοροφν τθν νομιμότθτα αυτοφ του ζργου, δεδομζνου ότι ζνα τμιμα του δεν προβλζπεται από το ιςχφον ΢υκμιςτικό Σχζδιο Ακινασ, ενϊ ςε κάποια άλλα τμιματα δεν υπάρχει εγκεκριμζνθ περιβαλλοντικι μελζτθ. Ο υπουργόσ Υποδομϊν, όπωσ προθγουμζνωσ και θ υπουργόσ Ρεριβάλλοντοσ, ςυνζδεςε τα όποια αναγκαία οδικά ζργα με τθν τροποποίθςθ του ιςχφοντοσ ΢υκμιςτικοφ Σχεδίου Ακινασ, ανακοινϊνοντασ «διαβοφλευςθ» μζχρι τα μζςα

303

του 2010 για το νζο ΢υκμιςτικό και ςτθ ςυνζχεια «διαβοφλευςθ» και επαναδθμοπράτθςθ των νζων οδικϊν αξόνων. Το κυρίαρχο ωςτόςο ηιτθμα που τίκεται, είναι θ ςκοπιμότθτα ενόσ τζτοιου οδικοφ ζργου, το οποίο ο κ. υπουργόσ χαρακτιριςε «φαραωνικό», αποδεχόμενοσ και τισ δικιζσ μασ εκτιμιςεισ. Από το ιςχφον ΢υκμιςτικό Σχζδιο Ακινασ, κεωρείται αναγκαία θ επζκταςθ τθσ Αττικισ Οδοφ ςτθν δυτικι πλευρά του Υμθττοφ, προκειμζνου να ολοκλθρωκεί και να «κλείςει» ο ενδιάμεςοσ οδικόσ δακτφλιοσ τθσ πρωτεφουςασ. Από πουκενά ωςτόςο δεν προκφπτει ότι ο ενδιάμεςοσ οδικόσ δακτφλιοσ πρζπει να διακζτει 6 λωρίδεσ κυκλοφορίασ, να ζχει πλάτοσ 30 περίπου μζτρων, να καταλιγει ςτον χϊρο του πρϊθν αεροδρομίου Ελλθνικοφ μζςω διαφόρων τοφνελ ςυνολικοφ μικουσ 14,5 χιλιομζτρων και να εξυπθρετεί «αςτικι ανάπτυξθ μικτϊν χριςεων, διοίκθςθσ, επιχειριςεων, τουριςμοφ και κατοικίασ», όπωσ προβλζπει για τον χϊρο του πρϊθν αεροδρομίου Ελλθνικοφ το προτακζν από τθν προθγοφμενθ κυβζρνθςθ ΢υκμιςτικό Σχζδιο. Ακόμθ, από το ιςχφον ΢υκμιςτικό Σχζδιο Ακινασ, δεν προβλζπονται εκτεταμζνεσ Ηϊνεσ για εγκαταςτάςεισ εκπαίδευςθσ, υγείασ, πολιτιςμοφ και ακλθτιςμοφ ςτθν ανατολικι πλευρά του Υμθττοφ, όπωσ προβλζπει το υπό τροποποίθςθ Ρροεδρικό Διάταγμα του 1978 «για τθν προςταςία του Υμθττοφ», οφτε νζοι αυτοκινθτόδρομοι όπωσ προβλζπει το προτακζν από τθν προθγοφμενθ κυβζρνθςθ ΢υκμιςτικό Σχζδιο Αττικισ. Ριςτεφουμε ότι, επιδίωξθ τθσ ςθμερινισ κυβζρνθςθσ δεν μπορεί να είναι θ «υπζρβαςθ» προθγοφμενων αποφάςεων του ΣτΕ (όπωσ θ 67/1998) και θ «νομιμοποίθςθ» μζςω του νζου ΢υκμιςτικοφ Σχεδίου Αττικισ των νζων αυτοκινθτόδρομων ςτον Υμθττό, οφτε μια λιγότερο «φαραωνικι» εκδοχι τουσ, αλλά θ αποκατάςταςθ και θ απόλυτθ προςταςία του δαςικοφ χϊρου του Υμθττοφ και θ αποτροπι νζων οικιςτικϊν επεκτάςεων. Με αυτι τθν ζννοια κεωροφμε ότι, κατόπιν τθσ ακφρωςθσ τθσ δθμοπράτθςθσ του ζργου «Νζοι Οδικοί Άξονεσ Αττικισ» και τθσ αναμενόμενθσ κατάργθςθσ τθσ Κ.Υ.Α. με τθν οποία εγκρίκθκαν οι περιβαλλοντικοί όροι, πρζπει: 304



Να καταργθκεί το ιςχφον Ρ.Δ. του 1978 «για τθν προςταςία του Υμθττοφ». Στθ κζςθ του να προκφψει ζνα καινοφργιο που να προωκεί τθν απόλυτθ προςταςία του βουνοφ ςε μία ενιαία Ηϊνθ, βάςει τθσ περιβαλλοντικισ νομοκεςίασ (Εκνικόσ Δρυμόσ). Να εφαρμοςτεί θ ιςχφουςα νομοκεςία για τα παλιά και νζα αυκαίρετα κτίςματα (π.χ. αναψυκτιριο Μαγγίνα, Κ.Υ.Τ. τθσ ΔΕΘ κλπ) και να απαγορευτοφν νζεσ «κοινωφελείσ» κτιριακζσ εγκαταςτάςεισ εκπαίδευςθσ, υγείασ, πολιτιςμοφ και ακλθτιςμοφ, νζοι αυτοκινθτόδρομοι και κόμβοι ςτον Υμθττό.



Να προωκθκεί μζςω του νζου ΢υκμιςτικοφ Σχεδίου Αττικισ θ οργάνωςθ τθσ μεταφορικισ υποδομισ ϊςτε να δοκεί προτεραιότθτα ςτθν ενίςχυςθ των δθμόςιων μεταφορικϊν μζςων και κυρίωσ των μζςων ςτακερισ τροχιάσ, κακϊσ και ςτθν προϊκθςθ των λεωφορειολωρίδων, των ποδθλατόδρομων και των πεηόδρομων. Να ολοκλθρωκεί ο ενδιάμεςοσ δακτφλιοσ με βάςθ το ιςχφον ΢υκμιςτικό Σχζδιο (υπόγεια ςφνδεςθ τθσ υφιςτάμενθσ Ρεριφερειακισ Λεωφόρου Υμθττοφ ςτθν περιοχι Καρζα-Θλιοφπολθσ με τθν Λεωφ. Βουλιαγμζνθσ). Να δρομολογθκεί θ υπόγεια ςφνδεςθ τθσ ςθμερινισ απόλθξθσ τθσ Αττικισ οδοφ ςτθν περιοχι τθσ Καιςαριανισ με τθν κεντρικι περιοχι τθσ Ακινασ (περιοχι Χίλτον).

Να αποτραποφν νζεσ κτιριακζσ εγκαταςτάςεισ και οικιςτικζσ επεκτάςεισ ςτον χϊρο του πρϊθν αεροδρομίου Ελλθνικοφ και να μετατραπεί ο χϊροσ ςε «Μθτροπολιτικό Ράρκο υψθλοφ πράςινου, με ιπιεσ πολιτιςτικζσ και ακλθτικζσ δραςτθριότθτεσ».

305

1990: Συνάντθςθ τθσ «Ρρωτοβουλίασ πολιτϊν για τθν προςταςία του Υμθττοφ» ςτο πυροφυλάκιο, πάνω από τα «Αςτυνομικά».

306

Εγκαταςτάςεισ τθσ ΔΕΘ ςτον Τμθττό και κοινωνικζσ διεκδικιςεισ* ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

*Ραρζμβαςθ ςτο τριιμερο για τθν Ενζργεια που διοργανϊκθκε ςτθν ΑΣΟΕΕ ςτισ 21-23/11/2008 από τουσ «Ρολίτεσ κατά του Λικάνκρακα». Δθμοςιεφτθκε ςτο «indy.gr» ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ραραγωγι και διανομι θλεκτρικοφ ρεφματοσ Θ θλεκτρικι ενζργεια ωσ γνωςτόν, μεταφζρεται από τα εργοςτάςια παραγωγισ ςτουσ τόπουσ κατανάλωςθσ με τθ μορφι τριφαςικοφ ρεφματοσ υπζρ-υψθλισ τάςθσ.

Tόςο τα εργοςτάςια παραγωγισ, όςο και οι εγκαταςτάςεισ διανομισ θλεκτρικισ ενζργειασ, προκαλοφν ςθμαντικζσ επιπτϊςεισ ςτθν υγεία του πλθκυςμοφ, αλλά και ςτο φυςικό περιβάλλον Είναι αρκετά γνωςτζσ οι επιπτϊςεισ από τθν λειτουργία των εργοςταςίων παραγωγισ θλεκτρικοφ ρεφματοσ ςτθ Κοηάνθ-Ρτολεμαΐδα, ςτθ Μεγαλόπολθ κ.ά. Στθ ςυνζχεια κα αναφερκοφμε ςτισ επιπτϊςεισ από τθ λειτουργία των εγκαταςτάςεων διανομισ θλεκτρικοφ ρεφματοσ τθσ ΔΕΘ, ςε μια περιοχι του πολεοδομικοφ ςυγκροτιματοσ τθσ πρωτεφουςασ και τισ κινθτοποιιςεισ των κατοίκων ςτθν περιοχι Θλιοφπολθσ-Αργυροφπολθσ, ςτουσ πρόποδεσ του Υμθττοφ.

O Υμθττόσ Ο Ορεινόσ όγκοσ του Υμθττοφ ςυνολικισ ζκταςθσ 81.230 ςτρεμμάτων, προςτατεφεται κεςμικά από Ρροεδρικό Διάταγμα (544 Δ’/1978) και είναι ενταγμζνοσ ςτο Δίκτυο Ρεριοχϊν τθσ Ε.Ε. με ιδιαίτερθ οικολογικι αξία (ΝΑΤURA 2000). Ωσ οικοςφςτθμα παρουςιάηει υψθλι βιοποικιλότθτα, φιλοξενϊντασ ενδθμικά και προςτατευόμενα είδθ φυτϊν και ηϊων. Στα όρια του Υμθττοφ περιλαμβάνεται μόνιμο καταφφγιο κθραμάτων, «αιςκθτικό δάςοσ» γφρω από το Μοναςτιρι τθσ Καιςαριανισ κακϊσ και περιοχζσ με ςθμαντικζσ αρχαιολογικζσ ηϊνεσ.

307

Υφιςτάμενεσ εγκαταςτάςεισ τθσ ΔΕΘ ςτον Υμθττό Τον δαςικό χϊρο του Υμθττοφ διαςχίηουν δφο γραμμζσ μεταφοράσ θλεκτρικοφ ρεφματοσ Υψθλισ Τάςθσ (150kV). Θ γραμμι μεταφοράσ ΡαλλινθσΑργυροφπολθσ και θ γραμμι Λαυρίου-Αργυροφπολθσ. Θ πρϊτθ υφίςταται εδϊ και αρκετζσ δεκαετίεσ, θ δεφτερθ καταςκευάςτθκε χωρίσ νόμιμθ αδειοδότθςθ το 2002-2003 και κρίκθκε παράνομθ με απόφαςθ του Συμβουλίου τθσ Επικρατείασ, το 2005. Άλλεσ εγκαταςτάςεισ τθσ ΔΕΘ ςτον Υμθττό υπάρχουν ςτθ περιοχι των Διμων Γλυφάδασ, Βάρθσ, Γλυκϊν Νερϊν. Μζχρι το 2002 υπιρχε μια εγκατάςταςθ «Ηεφξθσ» ςτθ περιοχι Θλιοφπολθσ-Αργυροφπολθσ, θ οποία μετεξελίχκθκε παράνομα από τθ ΔΕΘ τα επόμενα χρόνια ςε Κζντρο Υψθλισ Τάςθσ 150/20kV. Νομοκετικζσ ρυκμίςεισ και κρατικι αυκαιρεςία Με αποφάςεισ του Νομάρχθ και τθσ Διεφκυνςθσ Δαςϊν (1985, 1992), αίρεται θ αναδάςωςθ ςτθν προςτατευόμενθ Β’ Ηϊνθ του Υμθττοφ προκειμζνου να καταςκευαςτεί Κζντρο Υπζρ-υψθλισ Τάςθσ (Κ.Υ.Τ.). Με τον νόμο 2516/1997 περί «ίδρυςθσ και λειτουργίασ βιομθχανικϊν και βιοτεχνικϊν εγκαταςτάςεων» προεγκρίκθκε θ καταςκευι Κζντρου Υπζρ-υψθλισ Τάςθσ τθσ ΔΕΘ ςτθν Β’ Ηϊνθ Ρροςταςίασ του Υμθττοφ ςτα όρια των Διμων Θλιοφπολθσ-Αργυροφπολθσ, δίπλα ςε κατοικίεσ, ςχολεία, ακλθτικοφσ και εργαςιακοφσ χϊρουσ, κακϊσ και θ διζλευςθ εντόσ τθσ Α’ και Β’ Ηϊνθσ προςταςίασ του Υμθττοφ γραμμϊν μεταφοράσ υψθλισ τάςθσ θλεκτρικοφ ρεφματοσ. Με τθν απόφαςθ 67/11.2.1998 του ΣτΕ, θ καταςκευι Κ.Υ.Τ. ςτον Υμθττό κεωρείται «χριςισ αςυμβίβαςτοσ προσ τθν προςταςία και αποκατάςταςθ τθσ οικολογικισ ιςορροπίασ του Υμθττοφ» και ότι οι διατάξεισ του νόμου 2516/1997 «είναι ανίςχυροι ωσ παραβιάηουςεσ το περί προςταςίασ του περιβάλλοντοσ άρκρο 24 του Συντάγματοσ». Με τθν Κ.Υ.Α. 11590/12.11.1998, εγκρίνονται περιβαλλοντικοί όροι «επζκταςθσ του Κ.Υ.Τ. 400/150kV». Το ΣτΕ με τθν απόφαςι του 2275/2000 ακυρϊνει τθν 308

προαναφερόμενθ Κ.Υ.Α. Με τθν απόφαςθ 70/2000 τθσ Ε.Ε. του Οργανιςμοφ Ακινασ εγκρίνονται νζοι περιβαλλοντικοί όροι.

Mε τον νόμο 2947/2001 περί «Ολυμπιακϊν Ζργων υποδομισ», χωροκετείται ξανά το Κ.Υ.Τ. 400/150kV ςτο ίδιο ςθμείο, κακϊσ και θ γραμμι ΛαυρίουΑργυροφπολθσ, με τουσ ίδιουσ περιβαλλοντικοφσ όρουσ τθσ Κ.Υ.Α. 11590/1998, που είχαν απορριφκεί από το ΣτΕ… Ππωσ ανζφερε θ «Ακινα 2004 Α.Ε.», το ζργο κεωρείται αναγκαίο «για λόγουσ υπζρτατου Δθμοςίου ςυμφζροντοσ που ςχετίηονται με τθν διεξαγωγι των Ολυμπιακϊν Αγϊνων ςτθ χϊρα μασ *…+ και επιβάλλεται θ καταςκευι του προκειμζνου να υπεριςχφςει ο δθμόςιοσ και εκνικόσ ςκοπόσ».

Tζλοσ, με τθν Κ.Υ.Α. 88547/26.11.2002, επανεγκρίνονται οι ίδιοι περιβαλλοντικοί όροι, για τθν καταςκευι του Κ.Υ.Τ. 400/150kV. Επιπτϊςεισ ςτθ υγεία των κατοίκων - Οι απόψεισ των ειδικϊν επιςτθμόνων Σφμφωνα με οκταετι ζρευνα Αμερικανϊν ειδικϊν (2002), εκατομμφρια κάτοικοι χωρϊν που ηουν κοντά ςε πυλϊνεσ υψθλισ τάςθσ αντιμετωπίηουν αυξθμζνεσ πικανότθτεσ να προςβλθκοφν από ςοβαρζσ αςκζνειεσ, καρκινογζνεςθ, ι εκφυλιςτικζσ νόςουσ του νευρικοφ ςυςτιματοσ. Ο κακθγθτισ του Ρανεπιςτθμίου τθσ Αϊόβα (ΘΡΑ) Μ. Σοφκαλθσ, επιςθμαίνει ότι τα θλεκτρομαγνθτικά πεδία μποροφν να αλλάξουν τθ χθμεία του εγκεφάλου, να προκαλζςουν βλάβθ ςτο ανοςοποιθτικό ςφςτθμα και λευχαιμία ςε παιδιά που ηουν κοντά ςε πυλϊνεσ και καλϊδια υψθλισ τάςθσ. Ππωσ αναφζρει ο Ταξιάρχθσ Ραπαδόπουλοσ, κακθγθτισ ςτο Ρανεπιςτιμιο Ακινασ, οι επιδράςεισ γραμμϊν μεταφοράσ υψθλισ ι υπζρ-υψθλισ τάςθσ και των Κ.Υ.Τ., που εκπζμπουν μθ ιονίηουςεσ ακτινοβολίεσ, είναι πρωτογενείσ και δευτερογενείσ. Οι δευτερογενείσ επιδράςεισ μποροφν να προκαλζςουν πολλζσ φορζσ ςοβαρότερεσ επιπτϊςεισ ςτθν υγεία των ανκρϊπων ποφ κατοικοφν ςε αποςτάςεισ μικρότερεσ των 500 μζτρων από τισ γραμμζσ μεταφοράσ και τα Κ.Υ.Τ. Οι τιμζσ των θλεκτρικϊν και μαγνθτικϊν πεδίων ςτα πλθςιζςτερα ςθμεία 309

πρόςβαςθσ των ανκρϊπων, είναι ςυνικωσ οριακά εντόσ των «ορίων επιτρεπόμενθσ ζκκεςθσ», αλλά και ςυχνά τα ξεπερνοφν. Τα όρια ποφ ζχουν τεκεί ςε Δυτικι Ευρϊπθ και Βόρειο Αμερικι, αναφζρονται ςε τιμζσ ζνταςθσ «αδιατάρακτων πεδίων». Οι τιμζσ όμωσ του αδιατάρακτου θλεκτρικοφ πεδίου μποροφν να αυξθκοφν ςθμαντικά με τθν παρουςία αγϊγιμων αντικειμζνων. Οριςμζνοι επιςτιμονεσ υποςτθρίηουν ότι αν ζνα πεδίο ι ακτινοβολία δεν είναι αρκετά ιςχυρό ϊςτε να προκαλζςει αφξθςθ κερμοκραςίασ ςε ζνα ηωντανό οργανιςμό, τότε δεν μπορεί να προκαλζςει καμία επίδραςθ ς’ αυτόν. Αποκλείουν δθλαδι τισ λεγόμενεσ «μθ κερμικζσ επιδράςεισ» ςε ηϊντεσ οργανιςμοφσ. Ωςτόςο, ςφμφωνα με ερευνθτικι ομάδα με επικεφαλισ τον κακθγθτι Βιολογίασ Κυττάρου και Βιοφυςικισ του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν Λουκά Μαργαρίτθ, είναι δυνατι θ δράςθ ακόμθ και πολφ αςκενϊν θλεκτρικϊν και μαγνθτικϊν πεδίων ςτα κφτταρα με μθ κερμικό μθχανιςμό. Εξάλλου ο επίκουροσ κακθγθτισ Κ. Λιολιοφςθσ επιςθμαίνει ότι «όλο και περιςςότεροι Επιςτιμονεσ πιςτεφουν πλζον ότι υπάρχει πρόβλθμα με τισ γραμμζσ μεταφοράσ θλεκτρικοφ ρεφματοσ υψθλισ τάςθσ. *…+ Είναι ενδεικτικό ότι πριν πζντε χρόνια θ απόςταςθ αςφαλείασ από γραμμζσ υψθλισ τάςθσ ιταν 50 μζτρα και τϊρα ορίηεται ςτα 200 μζτρα». Ενϊ ο Ν. Κατςαρόσ, ερευνθτισ του Εκνικοφ Κζντρου Φυςικϊν Ερευνϊν «Δθμόκριτοσ» επιςθμαίνει ότι «είναι γνωςτό ότι οι εταιρείεσ παραγωγισ θλεκτρικοφ ρεφματοσ ςε όλο τον κόςμο χρθματοδοτοφςαν κατευκυνόμενεσ ζρευνεσ ποφ ζδειχναν ότι δεν υπάρχει ουςιαςτικό πρόβλθμα για όςουσ ηουν κοντά ςε πυλϊνεσ». Επίλογοσ Από το φκινόπωρο του 2002 ξεκινά ζνασ δυναμικόσ και παρατεταμζνοσ αγϊνασ των κατοίκων τθσ περιοχισ Θλιοφπολθσ-Αργυροφπολθσ, ςυςπειρωμζνων γφρω από τθν «Διαδθμοτικι Επιτροπι Αγϊνα». Το 2005 το ΣτΕ αποφαίνεται ότι οι εγκαταςτάςεισ τθσ ΔΕΘ ςτον Υμθττό είναι παράνομεσ και αυκαίρετεσ. Ππωσ ανζφερε ανακοίνωςθ τθσ «Ρρωτοβουλίασ Ρολιτϊν για τθν Ρροςταςία του Υμθττοφ» (άνοιξθ 2008): 310

«Oι εξελίξεισ που δρομολογοφνται αναμζνεται να κακορίςουν το μζλλον των εγκαταςτάςεων τθσ ΔΕΘ ςτον Υμθττό…Μόνο θ αγωνιςτικότθτα των κατοίκων, όπωσ και ςτο παρελκόν μπορεί να δείξει το δρόμο, που δεν είναι άλλοσ από: 

Τθν απόρριψθ των ςχεδίων τθσ ΔΕΘ για τθ δθμιουργία Κ.Υ.Τ. 400/150kV.



Τθν οριςτικι μετεγκατάςταςθ του υφιςτάμενου παράνομου Κ.Υ.Τ. 150/20kV.



Tθν αναδάςωςθ και τθν απόδοςθ του χϊρου ςτουσ πολίτεσ…».

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ςθμείωςθ: Για τισ κινθτοποιιςεισ των κατοίκων 2002-2008, τισ αποφάςεισ του ΣτΕ και τον ςχεδιαςμό τθσ ΔΕΣΜΘΕ, βλ. και ςτο Μζροσ Δεφτερο, ςελ.143.

Μάιοσ 2003: φωτογραφία από τθν ειςβολι των ΜΑΤ ςτθν Θλιοφπολθ και τθν βίαια καταςτολι των αγϊνων των κατοίκων, ενάντια ςτο Κζντρο Υψθλθσ και Υπερ-υψθλισ Τάςθσ (Κ.Υ.Τ.)

311

Μακθτζσ και κάτοικοι τθσ Θλιοφπολθσ και τθσ Αργυροφπολθσ, διαδθλϊνουν κατά του ανκρωποκτόνου και περιβαλλοντοκτόνου Κζντρου Υπερ-υψθλισ Τάςθσ (Κ.Υ.Τ.) τθσ ΔΕΘ, δίπλα ςτα ςχολεία τουσ.

312

Κζντρο Κοινωνικισ Παρζμβαςθσ Θλιοφπολθσ* ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

*Συνοπτικόσ απολογιςμόσ 2004-2006 …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Το «Κζντρο Κοινωνικισ Ραρζμβαςθσ Θλιοφπολθσ» (Κ.Κ.Ρ.Θ.), δθμιουργικθκε το φκινόπωρο του 2004, ωσ ζνασ ανεξάρτθτοσ πόλοσ ςυςπείρωςθσ και παρζμβαςθσ πολιτϊν τθσ Θλιοφπολθσ, ςτα προβλιματα που αφοροφν τθν περιοχι. Στο διάςτθμα που ακολοφκθςε, το Κ.Κ.Ρ.Θ. αςχολικθκε με τα παρακάτω ηθτιματα: Υπεράςπιςθ τθσ δθμόςιασ περιουςίασ  Διοργάνωςθ μεγάλθσ ςυγκζντρωςθσ-ςυηιτθςθσ ςτισ 17 Λανουαρίου 2005, ςτο κζατρο «Μίκθσ Κεοδωράκθσ» τθσ Αργυροφπολθσ, με τθν ςυμμετοχι κοινωνικϊν φορζων τθσ ευρφτερθσ περιοχισ.  Συγκρότθςθ τθσ «Επιτροπισ για τθν υπεράςπιςθ τθσ δθμόςιασ περιουςίασ ςτθν Θλιοφπολθ», θ οποία διοργάνωςε εκδιλωςθ διαμαρτυρίασ ςτισ 22 Μαρτίου 2005 ζξω από το κερινό κινθματογράφο «Θλιοφπολισ» και μοίραςε Υπόμνθμα με υπογραφζσ μελϊν ςτθν παρζλαςθ τθσ 28θσ Οκτωβρίου 2005.  Κατάκεςθ Υπομνιματοσ και Τεχνικισ Ζκκεςθσ ςτουσ Διμουσ Θλιοφπολθσ και Αργυροφπολθσ (Μάρτιοσ 2006) ςχετικά με τα πραγματικά όρια του κτιματοσ Καρά και τθν πραγματικι ιδιοκτθςία των κλθρονόμων Νάςτου. Κατάκεςθ του Υπομνιματοσ και τθσ Τεχνικισ Ζκκεςθσ ςτο Ρολυμελζσ Ρρωτοδικείο Ακθνϊν που εκδίκαηε τθν διζνεξθ μεταξφ του Ελλθνικοφ δθμοςίου και των κλθρονόμων Νάςτου (10 Οκτωβρίου 2005).  Διοργάνωςθ Συνζντευξθσ Τφπου για το ίδιο ηιτθμα (Μάρτιοσ 2006) ςτο Μουςείο Εκνικισ Αντίςταςθσ, ςε ςυνεργαςία με τθν δθμοτικι παράταξθ «Θλίου-πόλισ, ανκρϊπινθ πόλθ».

313

Ρροςταςία του Υμθττοφ  Ραρζμβαςθ και διακοπι τθσ διαδικαςίασ δθμοπράτθςθσ δθμόςιου δαςικοφ χϊρου ςτθν Βϋ Ηϊνθ προςταςίασ του Υμθττοφ (9 Μαρτίου 2005).  Κατάκεςθ προςφυγισ ςτο Συμβοφλιο Επικρατείασ ςτισ 31 Μαρτίου 2005, ςε ςυνεργαςία με πολίτεσ από τον Διμο Βφρωνα, ενάντια ςτθν επζκταςθ του ςχεδίου πόλεωσ ςτθν περιοχι του γθπζδου τθσ «ΔΛΑΝΑ» (Αγ. Μαρίνα), εντόσ τθσ Βϋ Ηϊνθσ προςταςίασ του Υμθττοφ.  Κυκλοφορία ανακοίνωςθσ ενάντια ςτα ςχζδια επιφανειακισ (κατά το μεγαλφτερο τμιμα τθσ) καταςκευισ τθσ Ρεριφερειακισ Λεωφόρου Υμθττοφ (Λοφνιοσ 2005).  Ανάδειξθ με άλλουσ τοπικοφσ φορείσ, του ηθτιματοσ παραχϊρθςθσ προσ εκμετάλλευςθ για 8 χρόνια, του Δϋ Ακλθτικοφ Κζντρου ςτα όρια των Διμων Θλιοφπολθσ-Αργυροφπολθσ, από τθν δθμοτικι αρχι Θλιοφπολθσ ςε ιδιωτικό ποδοςφαιρικό φορζα και τθσ αυκαίρετθσ δόμθςθσ εντόσ του χϊρου αυτοφ (8 Νοεμβρίου 2006). Λςτορία τθσ Θλιοφπολθσ Διοργάνωςθ εκδιλωςθσ ςτισ 13 Λουνίου 2005, ςτθν κεντρικι πλατεία Θλιοφπολθσ (παιδικι χαρά), για τα «80 χρόνια από τθν δθμιουργία τθσ Θλιοφπολθσ», με ομιλίεσ, προβολι ταινίασ, ζκκεςθ υλικϊν και ντοκουμζντων κλπ. Κζντρο Υπζρ-υψθλισ Τάςθσ (Κ.Υ.Τ.) ΔΕΘ 

Το Κ.Κ.Ρ.Θ., ςε ςυνεργαςία με άλλουσ τοπικοφσ φορείσ, οργάνωςε ενθμερωτικζσ ςυγκεντρϊςεισ και εκδθλϊςεισ διαμαρτυρίασ ζξω από τθν είςοδο των εγκαταςτάςεων τθσ ΔΕΘ. Συμμετείχε ςε δφο ςυναντιςεισ με τον υπουργό Ανάπτυξθσ (Λοφλιοσ 2005 και Φεβρουάριοσ 2006).



Διοργάνωςε, μζςω τθσ «Συντονιςτικισ Επιτροπισ ενάντια ςτισ εγκαταςτάςεισ τθσ ΔΕΘ ςτον Υμθττό», μια ςειρά κινθτοποιιςεισ φορζων τθσ Θλιοφπολθσ, τον χειμϊνα του 2005 και ςυμμετείχε ςτθν προςπάκεια αναςφςταςθσ τθσ «Διαδθμοτικισ Επιτροπισ Αγϊνα», προωκϊντασ ζνα

314

«πλαίςιο κζςεων και αιτθμάτων για τθν απομάκρυνςθ των εγκαταςτάςεων τθσ ΔΕΘ από τον Υμθττό». Άλλα ηθτιματα Το Κ.Κ.Ρ.Θ. ςυμμετείχε ςε εκδθλϊςεισ που διοργανϊκθκαν από διάφορουσ τοπικοφσ φορείσ και ςτιριξε, ςτο μζτρο των δυνατοτιτων του, διάφορεσ πρωτοβουλίεσ. 

Στισ 8/3/06 παρουςίαςε ςτο Μουςείο Εκνικισ Αντίςταςθσ, το βιβλίο του Χαρίλαου Μθχιϊτθ: «Δραματικι Ρορεία – Από τθν απελευκζρωςθ 1944 ςτθν τραγωδία του Δεκζμβρθ και ςτθ Βάρκιηα», ςε ςυνεργαςία με το βιβλιοπωλείο «Απρόβλεπτο» και τθν δθμοτικι παράταξθ «Θλίου-πόλισ, ανκρϊπινθ-πόλθ».



Στισ 14/4/05, διοργάνωςε εκδιλωςθ με κζμα: «Λατινικι Αμερικι: Κάτι αλικεια ςυμβαίνει εδϊ», ςε ςυνεργαςία με το βιβλιοπωλείο «Απρόβλεπτο».



Στισ 17/4/06 διοργάνωςε ςτο Μουςείο Εκνικισ Αντίςταςθσ, εκδιλωςθ με κζμα «Το ηιτθμα τθσ Αλλθλεγγφθσ ςιμερα» ςε ςυνεργαςία με τθν «Αυτόνομθ Ρρωτοβουλία Θλιοφπολθσ».



Στισ 21/6/06 διοργάνωςε ςτο «Ειδικό Σχολείο», δθμόςια ςυηιτθςθ με κζμα: «Εκπαίδευςθ και κοινωνία – Το ανταγωνιςτικό Σχολείο ςτθν κοινωνία τθσ βίασ και τθσ αυκαιρεςίασ και οι κεςμοί κοινωνικοφ ελζγχου», ςε ςυνεργαςία με τθν «Αυτόνομθ Ρρωτοβουλία Θλιοφπολθσ».



Εξάλλου, το Κζντρο Κοινωνικισ Ραρζμβαςθσ ςυμμετείχε ςτο «4ο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ», που πραγματοποιικθκε ςτισ 4-7 Μαΐου 2006 ςτον χϊρο του πρϊθν Αεροδρομίου Ελλθνικοφ, με ταμπλό, παρεμβάςεισ ςε πάνελ ςυηθτιςεων κλπ.



Επίςθσ, ςυμμετείχε το 10ο και 11ο Αντιρατςιςτικό Φεςτιβάλ που πραγματοποιικθκαν ςτισ αρχζσ Λουλίου 2005 και 2006 ςτθν πλατεία Ρρωτομαγιάσ (πρϊθν ςχολι Ευελπίδων).



Ακόμθ, με αφορμι τισ δθμοτικζσ εκλογζσ του 2006, το Κ.Κ.Ρ.Θ διακίνθςε «Ερωτθματολόγιο με 12 ερωτιματα προσ υποψιφιουσ Δθμάρχουσ», ςε 315

ςυνεργαςία με τθν «Ρρωτοβουλία Ρολιτϊν για τθν προςταςία του Υμθττοφ» και τθν «Αυτόνομθ Ρρωτοβουλία Θλιοφπολθσ». 

Τζλοσ, το Κ.Κ.Ρ.Θ. ςτιριξε τον αγϊνα τθσ «Επιτροπισ Κατοίκων Ρεριοχισ ΜΕΤ΢Ο Θλιοφπολθσ», ςχετικά με τθν λειτουργία των ειςόδων οχθμάτων προσ Θλιοφπολθ, από τθν Λεωφόρο Βουλιαγμζνθσ (βλ. «Κοινι Ανακοίνωςθ», 24/4/06).

2005: Οι πολιτεσ ςυςπειρωμζνοι γφρω από τθν «Επιτροπι για τθν υπεράςπιςθ τθσ δθμόςιασ περιουςίασ ςτθν Θλιοφπολθ», παρεμβαίνουν διοργανϊνοντασ εκδιλωςθ διαμαρτυρίασ, ζξω από τον Δθμοτικό Κερινό Κινθματογράφο «Μελίνα Μερκοφρθ» (Θ φωτογραφία, όπωσ και του εξϊφυλου, είναι του Φϊτθ Λφκου) 316

Διεκδικιςεισ των κλθρονόμων Νάςτου από το Ελλθνικό Δθμόςιο* ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

*Κατατζκθκε ωσ Υπόμνθμα Κοινωνικϊν Φορζων τθσ Θλιοφπολθσ, ςτον Ειςαγγελζα Εφετϊν Ακθνϊν Θλία Κολιοφςθ (αρ. πρωτ. 60756/2007) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Α’ Μζροσ: Σφντομο ιςτορικό 1. Στισ 10 Οκτωβρίου 2006 ξεκίνθςε ςτο Ρολυμελζσ Ρρωτοδικείο Ακθνϊν θ δίκθ που αφορά τθν διζνεξθ των κλθρονόμων Νάςτου με το Ελλθνικό Δθμόςιο, τουσ Διμουσ Θλιοφπολθσ-Αργυροφπολθσ-Αλίμου και τον «Οργανιςμό Σχολικϊν Κτιρίων Α.Ε.». Οι Νάςτοι διεκδικοφν εκατοντάδεσ οικόπεδα ςυνολικισ ζκταςθσ 300 περίπου ςτρεμμάτων, ςτισ εντόσ ςχεδίου περιοχζσ των προαναφερόμενων Διμων, αλλά και ςτθ δαςικι περιοχι του Υμθττοφ, παρά το γεγονόσ ότι ιδθ ζχουν πουλιςει ςτθν ίδια περιοχι χιλιάδεσ ςτρζμματα που δεν τουσ ανικουν.

2. Το χρονικό τθσ διζνεξθσ μεταξφ του Ελλθνικοφ Δθμοςίου και των

κλθρονόμων Νάςτου ζχει βακιζσ ρίηεσ και αφορά τα όρια και τθν ζκταςθ του λεγόμενου «Κτιματοσ Καρά», θ φπαρξθ του οποίου ανάγεται ςτα χρόνια τθσ Τουρκοκρατίασ. Ππωσ προκφπτει από τθν ιςτορικι ζρευνα, το 1830 οι μζχρι τότε Τοφρκοι ιδιοκτιτεσ του, ποφλθςαν το «τςιφλίκι Καρά» ςτον Νικόλαο Καπετανάκθ και τον Γαετάνο Μοράλια. Στα χοτηζτιαςυμβόλαια τθσ αγοραπωλθςίασ αναφζρεται ότι το «τςιφλίκι-Καρά» είχε ζκταςθ «4 ηευγάρια», δθλαδι τθν ζκταςθ που μποροφςαν να οργϊςουν 4 ηευγάρια βόδια ςε μια περίοδο ςποράσ. Από τότε το «τςιφλίκι (ι Κτιμα) Καρά» άλλαξε αρκετοφσ ιδιοκτιτεσ και το 1922 κατζλθξε ςτον κτθνοτρόφο Αλζξιο Νάςτο, ο οποίοσ ιςχυρίςτθκε ότι το κτιμα που αγόραςε είχε ζκταςθ 12.773 τ.μ. και περιλάμβανε όλο τον ςθμερινό Διμο Θλιοφπολθσ και τον δαςικό χϊρο του Υμθττοφ μζχρι τθν κορυφι του όρουσ, το μεγαλφτερο τμιμα του ςθμερινοφ Διμου Αργυροφπολθσ, κακϊσ και ζνα μικρό τμιμα του ςθμερινοφ Διμου Αλίμου.

3. Το ηιτθμα που τίκεται ςιμερα και αποτελεί το αντικείμενο τθσ

δικαςτικισ διζνεξθσ μεταξφ των κλθρονόμων Νάςτου και Ελλθνικοφ Δθμοςίου, είναι ότι οι ιςχυριςμοί του Αλεξίου Νάςτου και των κλθρονόμων του ζχουν αποδειχκεί αναλθκείσ, τόςο ωσ προσ τθν ζκταςθ, όςο και ωσ προσ τα όρια του «Κτιματοσ Καρά». Ρλθν όμωσ, οι 317

κλθρονόμοι Νάςτου επιμζνουν να απαιτοφν να τουσ αποδοκοφν εκτάςεισ και οικόπεδα που δεν ανικουν ςε αυτοφσ, αλλά ςτο Ελλθνικό Δθμόςιο, δθλαδι ςε όλουσ τουσ Ζλλθνεσ πολίτεσ. Οι κλθρονόμοι Νάςτου προςπακοφν ςε διάφορα δικαςτιρια να αποδείξουν ότι οι χειμερινζσ και κερινζσ βοςκζσ που αναφζρονται ςτο «τςιφλίκι Καρά» όπωσ και οι δαςικζσ εκτάςεισ που υπιρχαν ςε αυτό, τουσ ανικουν ιδιοκτθςιακά. Πμωσ, κάτι τζτοιο δεν ιςχφει, αφοφ οι «βοςκζσ» ςιμαιναν απλά «νομζσ», δθλαδι χριςθ εκτάςεων για βόςκθςθ μικρϊν και μεγάλων ηϊων. «Πλα τα λιβάδια ςτα διάφορα τςιφλίκια, για τθν επικαρπία των οποίων δεν ζχει να παρουςιάςει κάποιοσ ζγγραφο (ταπί), δθλωκζν επί Τουρκικισ εξουςίασ, κεωροφνται ωσ δθμόςια και θ νομι μζνει ωσ και τοφδε εισ το δθμόςιον», ανζφερε μεταξφ άλλων το Διάταγμα με το οποίο ρυκμίςτθκε νομοκετικά το 1834 το ηιτθμα των λιβαδιϊν. Επιςθμαίνουμε ότι για το «τςιφλίκι Καρά», δεν υπιρξε ποτζ κάποιο τζτοιο «ταπί».

4. Ασ δοφμε κάποια ηθτιματα πιο ςυγκεκριμζνα:

α) Σφμφωνα με τθν 261/1981 απόφαςθ του Αρείου Ράγου, προκφπτει ότι: «το ηευγάρι» αφοροφςε καλλιεργοφμενθ ζκταςθ 80 ςτρεμμάτων ομαλισ και 100 ςτρεμμάτων ανωμάλου εκτάςεωσ και ότι τα αναφερόμενα ςτα χοτηζτια τοπωνφμια, ιταν τοποκεςίεσ τθσ ευρφτερθσ περιοχισ και όχι τα ςυγκεκριμζνα όρια τθσ εκτάςεωσ των ηευγαριϊν που όριηαν τθν ακριβι περίμετρο τουσ». Κατά ςυνζπεια, ςτθ περίπτωςθ του «Κτιματοσ Καρά» θ ςυνολικι ζκταςθ των «4 ηευγαριϊν» δεν πρζπει να ξεπερνοφςε τα 320 ςτρζμματα ομαλισ και 400 ςτρζμματα ανϊμαλθσ καλλιεργοφμενθσ ζκταςθσ. β) Σφμφωνα με τθν απόφαςθ 4910/1977 του Εφετείου Ακθνϊν: «ο Νάςτοσ δια τθσ μεκόδου τθσ επεκτάςεωσ τθσ αρχικισ περιουςίασ του των «τεςςάρων ηευγαριϊν», δθλαδι 320-520 κατ’ ανϊτατο όριο ςτρεμμάτων, επζτυχε να ςφετεριςτεί χιλιάδεσ ςτρεμμάτων γθσ κάτωκεν των προπόδων τθσ δυτικισ πλευράσ του Υμθττοφ». γ) Σφμφωνα με τθν απόφαςθ 23/1997 του Ειςαγγελζα Εφετϊν Ακθνϊν: «το Κτιμα (τςιφλίκι) Καρά» είχε ζκταςθ θ οποία δεν υπερζβαινε τα χίλια (1000) ςτρζμματα *…+ Θ ζκταςθ αυτι μετεβιβάςκθ κατά κυριότθτα, νομι 318

και κατοχι με το υπ’ αρικμ. 3611/31-12-1922 ςυμβόλαιο υπό των κλθρονόμων του Μιλτιάδθ Σκουφι ςτον Αλζξιο Νάςτο *…+ ο οποίοσ ιταν και μιςκωτισ τμθμάτων του ρθκζντοσ κτιματοσ *…+ Με τθν αγορά του «Κτιματοσ Καράσ» ι και ολίγον πρότερο, ο Αλζξιοσ Νάςτοσ ιρχιςε να εκδθλϊνει πρόκεςθ καταπατιςεωσ και ςφετεριςμοφ εκτάςεων μθ μεταβιβαςκζντων με το ρθκζν υπ’ αρικμ. 3611/31-12-1922 ςυμβόλαιο και ανθκουςϊν ςτο Δθμόςιο, ςτο οποίο περιιλκε μετά τθν απελευκζρωςθ εκ του Τουρκικοφ ηυγοφ. Τθν αρωγι δια τθν υλοποίθςθ τθσ τοιαφτθσ προκζςεωσ προςζφερε κατ’ αρχάσ θ εταιρία «Δρανδάκθσ Ράγκαλοσ και Σία Ο.Ε.» με τθν ςφνταξθ τθσ υπ’ αρικμ. 364/1925 πράξεωσ *…+ (με τθν οποία) μετεβιβάςκθ υπό του Αλ. Νάςτου προσ τθν εταιρία ζκταςθ τριϊν χιλιάδων (3000) περίπου ςτρεμμάτων».

5. Στισ δεκαετίεσ που ακολοφκθςαν, οι κλθρονόμοι Νάςτου κατάφεραν να

ενταχκοφν ςτο Σχζδιο Ρόλεωσ του Διμου Θλιοφπολθσ χιλιάδεσ ςτρζμματα που ιςχυρίηονταν ότι τουσ ανικαν (Αγ. Μαρίνα, Κάτω Θλιοφπολθ, Αγ. Κωνςταντίνοσ-Συκιζσ) και ςυνζχιςαν να πωλοφν οικόπεδα ανενόχλθτοι. Θ αντίςτροφθ μζτρθςθ γι’ αυτοφσ αρχίηει το 1950, όταν κατάφεραν να εγκρικεί το Βαςιλικό Διάταγμα (ΦΕΚ 299/19-91950), με το οποίο εγκρίνεται θ ρυμοτόμθςθ 1.250 ςτρεμμάτων δαςικοφ χϊρου του Υμθττοφ, πάνω από τθν Θλιοφπολθ. (βλ. ςυν. 1) Το 1951, μετά τον ξεςθκωμό των κατοίκων και τθσ τότε Κοινότθτασ Θλιουπόλεωσ, κινθτοποιικθκε και το Υπουργείο Γεωργίασ, με αποτζλεςμα το προαναφερόμενο Βαςιλικό Διάταγμα να ακυρωκεί, εφ’ όςον αμφιςβθτικθκε θ κυριότθτα των κλθρονόμων Νάςτου επί του δαςικοφ χϊρου του Υμθττοφ. Με τισ αποφάςεισ 111184/1076/20-6-1953 και 5855/5-4-1957 του Υπουργείου Γεωργίασ, απορρίπτονται οι απόψεισ και τα αιτιματα των κλθρονόμων Νάςτου και κακορίηονται τα όρια του δαςικοφ χϊρου. Το 1962, τοποκετείται από το Υπουργείο Γεωργίασ ορόςθμο (ςυρματόπλεγμα) κακ’ όλο το μικοσ του δαςικοφ χϊρου του Υμθττοφ, ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ. Οι κλθρονόμοι Νάςτου προςφεφγουν ςτα δικαςτιρια και με τθν απόφαςθ 2/1963 του Ειςαγγελζα Εφετϊν Ακθνϊν, θ περιοχι μεταξφ του εγκεκριμζνου ςχεδίου πόλεωσ του Διμου Θλιοφπολθσ και του ςυρματοπλεγμζνου δαςικοφ χϊρου, κεωρείται διακατεχόμενθ από τουσ κλθρονόμουσ 319

Νάςτου, κακϊσ και κάποιουσ άλλουσ ιδιϊτεσ, οι οποίοι αγόραςαν οικόπεδα από τουσ Νάςτουσ, μερικοί από τουσ οποίουσ είχαν χτίςει νόμιμα ι αυκαίρετα κτίςματα. Στθ ςυνζχεια γίνεται Κτθματογράφθςθ τθσ περιοχισ, ςυντάςςεται προςωρινόσ Κτθματολογικόσ Χάρτθσ και Ρίνακασ. Οι φερόμενοι ωσ «ιδιοκτιτεσ οικοπζδου» ςτθν περιοχι, υπζβαλλαν αντιρριςεισ κατά του Κτθματολογικοφ Χάρτθ, οι οποίεσ ςτα δευτεροβάκμια δικαςτιρια δεν ζγιναν αποδεκτζσ. (βλ. ςυν. 2) Ζτςι, θ περιοχι αυτι κεωρείται μζχρι ςιμερα δθμόςια, δαςικι, αναδαςωτζα και διακατεχόμενθ, ενϊ με το Ρ.Δ. 544/1978 εντάχκθκε ςτθν Β’ Ηϊνθ προςταςίασ του Υμθττοφ, ςτθν οποία απαγορεφτθκε κάκε δόμθςθ για ιδιωτικζσ κατοικίεσ.

Β’ Μζροσ: Επιςθμάνςεισ 1. Σχετικά με τθν κζςθ, τα όρια και τθν ζκταςθ του «Κτιματοσ Καρά» Από τα αρχικά πωλθτιρια του «τςιφλικιοφ Καρά» (1830), προκφπτει ότι αυτό βριςκόταν ςτουσ πρόποδεσ του Υμθττοφ, χωρίσ ωςτόςο να προςδιορίηεται από ποφ άρχιηαν οι πρόποδεσ του Υμθττοφ. Με βάςθ όςα αναφζρονται ςτθν Τεχνικι Ζκκεςθ-Αντιπραγματογνωμοςφνθ του δαςολόγου Ελευκζριου Φραγκιουδάκθ (ςυνταχκείςα το 2005 υπό τθν ιδιότθτα του Τεχνικοφ Συμβοφλου του Ελλθνικοφ Δθμοςίου), κακϊσ και ςτθν Τεχνικι Ζκκεςθ του πολεοδόμου Ραναγιϊτθ Τότςικα (θ οποία ζχει κατατεκεί ςτο δικαςτιριο από του Διμουσ Θλιοφπολθσ και Αργυροφπολθσ), προκφπτει ότι: α) Ωσ πρόποδεσ του Υμθττοφ και ανατολικό όριο του «τςιφλικιοφ Καρά», κα πρζπει να κεωρείται θ δυτικότερθ απόλθξθ του ορεινοφ όγκου του Υμθττοφ, δθλαδι ο λόφοσ που βρίςκεται ςιμερα το Δθμοτικό Άλςοσ Θλιοφπολθσ (Δθμοτικό Αναψυκτιριο-Ανοιχτό Κζατρο) και εφάπτεται τθσ επίπεδθσ, καλλιεργοφμενθσ παλαιότερα ζκταςθσ, γφρω από τθν εκκλθςία του Αγ. Νικολάου. Ακόμθ, ωσ ανατολικό όριο του «Κτιματοσ Καρά» και ωσ «πρόποδεσ του Υμθττοφ», κα πρζπει να κεωρείται το δυτικό όριο τθσ ζκταςθσ που παραχωρικθκε από τον Αλζξιο Νάςτο ςτθν εταιρία «Δρανδάκθσ–Ράγκαλοσ και Σία Ο.Ε.», τθν 320

περίοδο 1920-1930. Δθλαδι θ νοθτι προζκταςθ τθσ (ςθμερινισ) Λεωφ. Κοτηιά (Θλιοφπολθ) μζχρι το (μπαηωμζνο ςιμερα) ρζμα τθσ Ρικροδάφνθσ (οδόσ Θρακλζουσ, Θλιοφπολθ) αφ’ ενόσ και αφ’ ετζρου, θ νοθτι προζκταςθ τθσ (ςθμερινισ) Λεωφ. Κοτηιά (Θλιοφπολθ) και τθν Λεωφ. Κριτθσ (Αργυροφπολθ). β) Ωσ βόρειο όριο του «τςιφλικιοφ Καρά», κα πρζπει να κεωρείται το ςθμερινό ρζμα τθσ Ρικροδάφνθσ, το οποίο ξεκινοφςε από το μοναςτιρι του Αγ. Λωάννθ Καρζα και ονομαηόταν «Σπικάρι». Σιμερα, ζνα μεγάλο μζροσ του ρζματοσ αυτοφ ζχει μπαηωκεί και ςτθ κζςθ του υπάρχουν οι οδοί Ρατριάρχου Γρθγορίου–Τςαμαδοφ–Θρακλζουσ, οι οποίεσ βρίςκονται πλθςίον του λόφου «Κοπανά». γ) Ωσ νότιο όριο του «τςιφλικιοφ Καρά», κα πρζπει να κεωρείται θ ςυμβολι τθσ (ςθμερινισ) Λεωφ. Βουλιαγμζνθσ, με τισ (ςθμερινζσ) Λεωφ. Κφπρου και Κριτθσ ςτθν Αργυροφπολθ. Επιςθμαίνουμε ότι από ζγγραφο του Υπουργείου Οικονομικϊν (αρ. πρωτ. 11818/716/6-31987), προζκυψε ότι ο Κων. Νάςτοσ «αδυνατεί να προςαγάγθ τουσ ηθτθκζντεσ τίτλουσ ιδιοκτθςίασ του, τουσ αφορϊντασ τθν εισ κζςιν «Γφριςμα» Υμθττοφ κατεχόμενθν ζκταςιν». δ) Ωσ δυτικό όριο του «τςιφλικιοφ Καρά», κα πρζπει να κεωρείται θ (ςθμερινι) Λεωφόροσ Βουλιαγμζνθσ και θ (ςθμερινι) οδόσ Κουμουνδοφρου του Διμου Αλίμου, δθλαδι θ παλιά δθμόςια οδόσ Ακθνϊν-Τραχϊνων, θ οποία διζρχονταν (τότε) λίγο δυτικότερα από τθν (ςθμερινι) Λεωφόρο Βουλιαγμζνθσ.

2. Γενικι οριοκζτθςθ Από όςα αναφζρονται παραπάνω κα πρζπει να γίνει κατανοθτό ότι, θ προαναφερόμενθ «γενικι οριοκζτθςθ» του «τςιφλικιοφ Καρά» περιορίηεται ςε μια πολφ μικρότερθ ζκταςθ από αυτιν που ιςχυρίηεται ότι αγόραςε ο Αλζξιοσ Νάςτοσ το 1922 και ποφλθςαν μζχρι τθν δεκαετία του ’80 οι κλθρονόμοι του. Ακόμθ, κα πρζπει να επιςθμανκεί ότι τα «4 321

ηευγάρια» τθσ αρχικισ αγοραπωλθςίασ του 1830 περιλαμβάνονται ςτθν προαναφερόμενθ «γενικι οριοκζτθςθ» του «Κτιματοσ Καρά», όπωσ επίςθσ περιλαμβάνονται εκτάςεισ που δεν καλλιεργοφνταν και δεν υπιρχαν ςε αυτζσ κάποιεσ άλλεσ χριςεισ. Κατά ςυνζπεια, κάκε διεκδίκθςθ εκτάςεων, οικοπζδων κλπ από τουσ κλθρονόμουσ Νάςτου, εκτόσ τθσ προαναφερόμενθσ «γενικισ οριοκζτθςθσ» του «τςιφλικιοφ Καρά» ςτθν περιοχι Θλιοφπολθσ-Αργυροφπολθσ-Αλίμου, δεν πρζπει να γίνει αποδεκτι.

3. Ρολεοδομικι, περιβαλλοντικι και ιδιοκτθςιακι αυκαιρεςία ςτον Υμθττό α) Ππωσ προαναφζρκθκε, μεταξφ του εγκεκριμζνου ςχεδίου πόλεωσ του Διμου Θλιοφπολθσ και τθσ περιφραγμζνθσ δαςικισ ζκταςθσ του Υμθττοφ, υπάρχει μια «λωρίδα» γθσ θ οποία είναι χαρακτθριςμζνθ ωσ δθμόςια, δαςικι, αναδαςωτζα και εν μζρει διακατεχόμενθ (ςφμφωνα με τθν απόφαςθ 2/1963 του Ειςαγγελζα Εφετϊν Ακθνϊν) από τουσ κλθρονόμουσ Νάςτου και κάποιουσ άλλουσ ιδιϊτεσ που αγόραςαν οικόπεδα από αυτοφσ, ενϊ ιςχυρίηονται ότι αγνοοφςαν τον δθμόςιο και δαςικό χαρακτιρα τθσ εν λόγω ζκταςθσ. Από όςο γνωρίηουμε «διακατεχόμενθ» κεωρείται μια δαςικι ζκταςθ που μπορεί να κατζχει ιδιϊτθσ, αλλά θ κυριότθτα ανικει ςτο Δθμόςιο μζχρισ ότου ο διεκδικθτισ αποδείξει ότι ζχει δικαιϊματα επί τθσ ζκταςθσ. β) Ωςτόςο, κα πρζπει να επιςθμάνουμε ότι πζραν των πιζςεων που αςκοφνται όλα αυτά τα χρόνια από τουσ κλθρονόμουσ Νάςτου και άλλουσ ιδιϊτεσ ςτθν διακατεχόμενθ δθμόςια δαςικι ζκταςθ, μια ςειρά αποφάςεων, πράξεων και παραλιψεων τθσ Δθμοτικισ Αρχισ τθσ Θλιοφπολθσ και άλλων φορζων, ζχουν ςυμβάλει ςτο να επικρατιςει ζνα κακεςτϊσ πολεοδομικισ αυκαιρεςίασ ςτθν περιοχι αυτι, αλλοιϊνοντασ τα δαςικά χαρακτθριςτικά τθσ και αποτρζποντασ τθν αναδάςωςθ τθσ. Υπενκυμίηεται ότι θ Δθμοτικι Αρχι τθσ Θλιοφπολθσ, κατά τθν δεκαετία του ’80 επζκτεινε τουσ αγωγοφσ αποχζτευςθσ ακακάρτων και εκτόσ των 322

ορίων του εγκεκριμζνου ςχεδίου πόλεωσ, ςτον δαςικό, αναδαςωτζο και διακατεχόμενο χϊρο του Υμθττοφ, νομιμοποιϊντασ το οδικό δίκτυο που είχαν διανοίξει οι κλθρονόμοι Νάςτου με το «Β’ Διάγραμμα ΢υμοτομίασ δάςουσ Υμθττοφ» το 1950. (βλ. ςυν. 1, 2) Ακόμθ, υπενκυμίηουμε ότι με τθν απόφαςθ 44/1990, το Δθμοτικό Συμβοφλιο Θλιοφπολθσ ηθτοφςε να τροποποιθκοφν τα όρια τθσ Β’ Ηϊνθσ προςταςίασ του Υμθττοφ, με ςτόχο να ενταχκοφν ςτο ςχζδιο πόλεωσ 60 περίπου ςτρζμματα δαςικισ ζκταςθσ ςτθν προαναφερόμενθ περιοχι. (βλ. ςυν. 3)

γ) Στθν απόφαςθ αυτι, είχαν αντιταχκεί πολίτεσ και φορείσ τθσ Θλιοφπολθσ, οι οποίοι ηθτϊντασ τθν αναδάςωςθ τθσ περιοχισ, ζκεταν επί πλζον τα ηθτιματα τθσ αυκαίρετθσ δόμθςθσ ςτθν περιοχι αυτι, τθσ καταπάτθςθσ του δθμόςιου δαςικοφ χϊρου και τθσ υλοποίθςθσ των αποφάςεων τθσ διοίκθςθσ και τθσ δικαιοςφνθσ. (βλ. ςυν. 4, 5, 6, 7) Μεταξφ άλλων, οι πολίτεσ ζκεταν το κζμα χοριγθςθσ αποφάςεων του Ειρθνοδικείου και του Ρρωτοδικείου Ακθνϊν που αφοροφςαν τισ αντιρριςεισ ιδιωτϊν, επί του προςωρινοφ Κτθματικοφ Χάρτθ και του Κτθματολογικοφ Ρίνακα τθσ περιοχισ, οι οποίεσ δεν δικαιϊκθκαν από τα αρμόδια δικαςτιρια. (βλ. ςυν. 8, 9, 10) Εξ’ άλλου, φορείσ και κινιςεισ πολιτϊν τθσ Θλιοφπολθσ, ζκεταν το ηιτθμα τθσ καταπάτθςθσ του δθμόςιου δαςικοφ χϊρου ςτον Υμθττό, υποβάλλοντασ υπομνιματα και καταγγελίεσ προσ τισ αρμόδιεσ αρχζσ (βλ. ςυν. 11, 12), ενϊ με Μθνυτιρια Αναφορά προσ τον αρμόδιο προϊςτάμενο τθσ Ειςαγγελίασ Ακθνϊν (βλ. ςυν. 13) και με Αίτθςθ προσ τθν Γενικι Διεφκυνςθ Ρολεοδομίασ του ΥΡΕΧΩΔΕ (βλ. ςυν. 14), ζκεταν το ηιτθμα τθσ παράνομθσ πολεοδόμθςθσ ςε δθμόςιο δαςικό χϊρο του Υμθττοφ, ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ. Ακόμθ, με αίτθςθ προσ το Δαςαρχείο ηθτοφςαν να βεβαιωκοφν οι μθνφςεισ που ζχουν υποβλθκεί ςτθν περιοχι για παραβιάςεισ τθσ δαςικισ νομοκεςίασ, κακϊσ και τον αρικμό των πρωτοκόλλων 323

διοικθτικισ αποβολισ που ζχουν εκδοκεί από το Δαςαρχείο, τα πρόςωπα και τουσ λόγουσ για τουσ οποίουσ εκδόκθκαν. (βλ. ςυν. 15) δ) Το 1998, θ Δθμοτικι Αρχι τθσ Θλιοφπολθσ ανζκεςε τθν εκπόνθςθ «Μελζτθσ για τθν προςταςία και τθν αξιολόγθςθ τθσ εκτόσ ςχεδίου περιοχισ του Διμου Θλιοφπολθσ», ςτθν οποία κατεγράφθ θ υφιςτάμενθ κατάςταςθ ςτθν περιοχι αυτι (ιδιοκτθςίεσ με τίτλουσ κυριότθτασ, ιδιοκτθςίεσ με χρθςικτθςία, κτίςματα με νόμιμθ άδεια, περιφραγμζνεσ εκτάςεισ, δθμόςιεσ δαςικζσ διακατεχόμενεσ εκτάςεισ κλπ). Ππωσ αναφζρεται ςτθν μελζτθ αυτι: «δεν υπάρχουν περικϊρια ανακεϊρθςθσ του υφιςτάμενου κεςμικοφ πλαιςίου (Ηϊνεσ προςταςίασ Υμθττοφ Α’ και Β’) επί τα χείρω *…+ άρα θ ςυμμόρφωςθ αργά ι γριγορα τθσ πραγματικισ κατάςταςθσ με τισ επιτρεπόμενεσ προσ το ιςχφον Δ/γμα (544/1978) χριςεισ και θ απόδοςθ ςε τελικό ςτάδιο των αμφιςβθτοφμενων περιοχϊν ςε κοινι χριςθ αποτελεί μονόδρομο». (βλ. ςυν. 16)

ε) Τζλοσ, επιςθμαίνουμε ότι το 2005 επιχειρικθκε και τελικά πραγματοποιικθκε πλειςτθριαςμόσ μιασ κατοικίασ και μιασ ζκταςθσ που βρίςκονται εντόσ τθσ προαναφερόμενθσ δθμόςιασ, δαςικισ, αναδαςωτζασ και διακατεχόμενθσ ζκταςθσ ςτον Υμθττό, ςτθν περιοχι τθσ Θλιοφπολθσ και για τθν οποία είχαν εκδοκεί από τον Δαςάρχθ τρία (3) πρωτόκολλα διοικθτικισ αποβολισ κατά των φερομζνων ιδιοκτθτϊν. (βλ. ςυν. 17) Ακόμθ, επιςθμαίνουμε ότι δίπλα ακριβϊσ από το ςυγκεκριμζνο κτίςμα, ξεκίνθςε το 2005 πυρκαγιά, θ οποία επεκτάκθκε αρκετά ψθλά ςτον Υμθττό. Επίςθσ, το 1998 ςτθν ίδια περιοχι είχε καεί ξανά δαςικι ζκταςθ 2.910 ςτρεμμάτων, ενϊ υπιρχαν και απϊλειεσ ςε ανκρϊπινεσ ηωζσ (τρεισ πυροςβζςτεσ και ζνασ εκελοντισ δαςοπυροςβζςτθσ).

324

Επίλογοσ Στισ 22/12/2006 κατατζκθκε από τουσ κλθρονόμουσ Νάςτου «Αγωγι Αποηθμίωςθσ» κατά του Ελλθνικοφ Δθμοςίου και των Διμων Θλιοφπολθσ, Αργυροφπολθσ και Αλίμου. Μεταξφ των διεκδικιςεων των κλθρονόμων Νάςτου περιλαμβάνονται τμιματα τόςο τθσ εντόσ, όςο και τθσ εκτόσ ςχεδίου περιοχισ του Διμου Θλιοφπολισ, θ οποία είναι χαρακτθριςμζνθ ωσ δθμόςια, δαςικι, αναδαςωτζα και διακατεχόμενθ από τουσ κλθρονόμουσ Νάςτου και άλλουσ. Δεδομζνου ότι τα τελευταία χρόνια ζχουμε αςχολθκεί επιςταμζνωσ με αυτι τθν περιοχι, κακϊσ και με τα προβλιματα που ζχουν προκφψει, ςασ κατακζτουμε φάκελο με ςχετικά ςτοιχεία τα οποία εκτιμάμε ότι κα ςυμβάλλουν ςτθν δικαςτικι ζρευνα που διεξάγεται. Στον βακμό που προκφπτουν ςυγκεκριμζνεσ ευκφνεσ, ηθτάμε να αςκθκοφν κατά παντόσ υπευκφνου οι προβλεπόμενεσ εκ του νόμου κυρϊςεισ.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ςυνθμμζνα ζγγραφα 1.

ΦΕΚ 299Α’/19.9.1950 «Ρερί άρςεωσ αναδαςϊςεωσ εκτάςεωσ 1.250 ςτρεμμάτων του ιδιόκτθτου δάςουσ Νάςτου».

2.

Β’ Διάγραμμα ΢υμοτομίασ Δάςουσ Υμθττοφ.

325

3.

Απόφαςθ 44/1990 Δθμοτικοφ Συμβουλίου Θλιοφπολθσ

4.

Ανοιχτι επιςτολι προσ το Δθμοτικό Συμβοφλιο Θλιοφπολθσ (αρ. πρωτ.

12364/19.7.1990).

5.

Υπόμνθμα προσ το Δθμοτικό Συμβοφλιο Θλιοφπολθσ (αρ. πρωτ.

18482/28.7.1993).

6.

Υπόμνθμα τθσ «Ρρωτοβουλίασ Ρολιτϊν για τθν Ρροςταςία του Υμθττοφ» προσ τθν Δθμοτικι Αρχι Θλιοφπολθσ (αρ. πρωτ. 18481/28.7.1993).

7.

Τθλεγράφθμα ςτισ 10/4/1990 προσ Δαςαρχείο, Υ.ΡΕ.ΧΩ.Δ.Ε., Διμο Θλιοφπολθσ, Αςτυνομικό Τμιμα Θλιοφπολθσ.

8.

Απάντθςθ Υπουργείου Γεωργίασ - Τμιμα Δαςικοφ Κτθματολογίου (αρ. πρωτ.

4796/18.11.1991).

9.

Απάντθςθ Υπουργείου Γεωργίασ - Γραφείο Νομικοφ Συμβοφλου (αρ. πρωτ.

310/Φ6135/28.1.1992).

10.

Αίτθςθ προσ το Δαςαρχείο Ρεντζλθσ (αρ. πρωτ. 391/19.1.1996).

11.

Καταγγελία προσ το Δαςαρχείο Ρεντζλθσ για καταπατιςεισ δθμόςιου Δαςικοφ χϊρου και αυκαίρετθσ δόμθςθσ ςτον Υμθττό, ςτθν περιοχι του Διμου Θλιοφπολθσ

12.

Υπόμνθμα προσ τθ Νομαρχία Ακθνϊν (αρ. πρωτ. 4600/30.7.1998).

13.

Μθνυτιρια αναφορά προσ τον Ρροϊςτάμενο Ειςαγγελίασ Ακθνϊν για παράνομθ δόμθςθ ςε δθμόςιο δαςικό χϊρο του Υμθττοφ, ςτθν περιοχι του Διμου Θλιοφπολθσ (αρ. πρωτ. 45713/18.8.1998).

14.

Αίτθςθ προσ τθ Γενικι Διεφκυνςθ Ρολεοδομίασ του Υ.ΡΕ.ΧΩ.Δ.Ε. για παράνομθ πολεοδόμθςθ ςε δθμόςιο δαςικό χϊρο του Υμθττοφ, ςτθν περιοχι του Διμου Θλιοφπολθσ (αρ. πρωτ. 1116/16.11.1999).

15.

Αίτθςθ προσ το Δαςαρχείο Ρεντζλθσ για μθνφςεισ και πρωτόκολλα διοικθτικισ αποβολισ ςτον Υμθττό (αρ. πρωτ. 8098/15.11.1999).

16.

Μελζτθ για τθν προςταςία και τθν αξιοποίθςθ τθσ εκτόσ ςχεδίου περιοχισ του Διμου Θλιοφπολθσ - Συμπεράςματα (αρ. πρωτ. 31153/27.10.1998).

17.

Αίτθςθ προσ το Δαςαρχείο Ρεντζλθσ για πλειςτθριαςμό δθμόςιασ δαςικισ ζκταςθσ, ςτθν περιοχι του Διμου Θλιοφπολθσ (αρ. πρωτ. 3654/15.4.2005).

326

«Ασ απομυκοποιιςουμε τισ καταςτάςεισ»* ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

*Συνζντευξθ ςτον Γιϊργο Βλαχάκθ, τον Οκτϊβριο του 2010, που αναρτικθκε ςτον διαδικτυακι πφλθ «IlioupolisOnLine». ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………



Να ξεκινιςω από τθν τθλεφωνικι μασ επικοινωνία. Σε ρϊτθςα αν κα είςαι υποψιφιοσ, ωσ κάτι τζλοσ πάντων, ςτισ αυτοδιοικθτικζσ εκλογζσ, μου είπεσ «όχι, δεν ξζρω αν εςφ είςαι…», ςου απάντθςα «όχι» και αρχίςαμε να γελάμε. Γιατί, λοιπόν, δεν κζλεισ να είςαι υποψιφιοσ ςτισ εκλογζσ του Νοζμβρθ ;

Κατά αρχι πριν ςου απαντιςω να ςου πω ότι παρακολουκϊ αυτζσ τισ ςυνεντεφξεισ που παίρνεισ και κεωρϊ ότι είναι πολφ ςθμαντικζσ, με τθν ζννοια ότι αναδεικνφονται κάποια πράγματα που ςυνικωσ παραμζνουν ςτθ ςκοτεινι πλευρά του φεγγαριοφ. Για το ερϊτθμά ςου, τϊρα: Ζχω ξεπεράςει τα εξιντα και ζχω διανφςει μια διαδρομι ςτθν Θλιοφπολθ, όπου παρακολουκϊ τα δθμοτικά δρϊμενα και ςυμμετζχω με το δικό μου τρόπο, από λίγο πριν τθν δικτατορία μζχρι ςιμερα. Σε ζνα από τα πράγματα ςτα οποία ζχω καταςταλάξει μζςα από αυτι τθ διαδρομι είναι ότι αυτό το παιχνίδι που λζγεται τοπικι αυτοδιοίκθςθ , περνϊντασ από διαφορετικζσ φάςεισ , είναι ζνα υπονομευμζνο παιχνίδι πλζον. 

Από ποιουσ;

Από αυτοφσ που ζχουν τθν εξουςία και τουσ μθχανιςμοφσ τθσ γενικά, από αυτό που λζμε κομματικι και κρατικι γραφειοκρατία και μζςω των κεςμϊν και μζςω των προςϊπων που τουσ εκπροςωποφν. O κεςμόσ τθσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ είναι φτιαγμζνοσ και ραμμζνοσ ςτα μζτρα τθσ κεντρικισ εξουςίασ που φτιάχνει τον εκλογικό νόμο και τον τρόπο που κα λειτουργιςει τελικά ζνα δθμοτικό ςυμβοφλιο ϊςτε να ελζγχει αυτι τθ κατάςταςθ. 

Να ελζγχει με ςκοπό τι;

327

Να προωκεί τισ κεντρικζσ πολιτικζσ επιλογζσ… π.χ. θ ςθμερινι πολιτικι εξουςία κζλει αυτό να κάνει, μζςα από τον Καλλικράτθ. 

Άρα δεν υπάρχει ΑΥΤΟδιοίκθςθ;

Είναι πλζον αςτείο να μιλάμε για τοπικι αυτοδιοίκθςθ… Ρρζπει να μιλάμε για μια επζκταςθ τθσ κεντρικισ διοίκθςθσ ςε τοπικό επίπεδο και αυτό φαίνεται ιδιαίτερα με το Καλλικράτθ. Υπάρχει μια ιδεολογικι ςτάςθ λοιπόν απζναντι ςτθ λειτουργία τθσ λεγόμενθσ αυτοδιοίκθςθσ και ςε αυτό το παιχνίδι αν κανείσ ςυμμετζχει πρζπει να το κάνει με κάποιουσ όρουσ. Εγϊ δεν κζλω να είμαι εξάρτθμα τθσ κρατικισ μθχανισ ι κάποιασ κομματικισ μθχανισ. 

Δθλαδι τα μζλθ ενόσ κόμματοσ είναι εξαρτιματα;

Ριςτεφω ότι τα κόμματα γενικά είναι χριςιμα πολιτικά υποκείμενα ςτθν πορεία μεταςχθματιςμοφ τθσ κοινωνίασ, αλλά ςτθ μεγάλθ τουσ πλειοψθφία, ζτςι όπωσ ζχει εξελιχκεί θ κατάςταςθ, τα κόμματα είναι ςιμερα γραφειοκρατικοί μθχανιςμοί που δεν λειτουργοφν δθμοκρατικά και ςυμμετοχικά. Κατά ςυνζπεια και οι δθμοτικζσ παρατάξεισ που ζχουν ςυγγζνεια ι αναφορά ςτα ανάλογα κόμματα , φαίνεται κακθμερινά ότι λειτουργοφν με ζνα τρόπο κακ’ εικόνα και ομοίωςθ με τθ λειτουργία των κομμάτων τουσ και του κράτουσ, όπου είναι αδφνατθ θ ουςιαςτικι ςυμμετοχι των πολιτϊν, που τουσ απογοθτεφουν και τουσ διϊχνουν από αυτό το παιχνίδι και…. 

…ουςιαςτικι ςυμμετοχι… Εγϊ λζω ότι τα προβλιματα των πολιτϊν είναι μεγαλφτερα από τα προβλιματα τθσ πόλθσ… Αλλά πεσ μου για τα προβλιματα ςυμμετοχισ του κόςμου ςε όλεσ τισ ςυλλογικζσ διαδικαςίεσ…

Αυτό είναι αλικεια… Δε ςυμμετζχει ουςιαςτικά ο κόςμοσ γιατί δεν είναι κορόιδο πια… Δθλαδι όταν το 1985 το ΡΑΣΟΚ μίλθςε για Συνοικιακά Συμβοφλια και άλλουσ τζτοιουσ κεςμοφσ, ο κόςμοσ ζτρεξε ζνκερμα να ςυμμετάςχει. Πταν όμωσ του κατζβαςαν τθν κουρτίνα και του είπαν ότι αυτοί οι νζοι ςυμμετοχικοί

328

κεςμοί δεν κα ζχουν καμιά αποφαςιςτικι αρμοδιότθτα, ο κόςμοσ ζνιωςε τθν κοροϊδία και απομακρφνκθκε. Θ Αριςτερά 

Νομίηω ότι δεν είναι άμοιρθ των ευκυνϊν τθσ και θ αριςτερά...

Σίγουρα… Εξάλλου όπου διαχειρίςτθκε θ αριςτερά Διμουσ ι και ςυνδικαλιςτικοφσ φορείσ δεν είχε ζνα διαφορετικό μοντζλο να παρουςιάςει… Δεσ τθν Καιςαριανι, ασ ποφμε, ι τθν Νίκαια… Οι δομθμζνεσ εξουςίεσ τθσ αριςτεράσ ζδειξαν ότι τελικά φοβοφνται τθν διαφορετικοφ τφπου λαϊκι οργάνωςθ και ςυμμετοχι του κόςμου... Δεν κζλθςαν ποτζ να ξεκοποφν από τθν παράδοςθ, ασ ποφμε, τθσ ιςτορίασ που θ αριςτερά κουβαλάει και να εμπιςτευκοφν τον κόςμο. 

Μιλάσ ςτα κείμενά ςου για «αντιςυςτθμικι αριςτερά». Ρωσ τθν εννοείσ ;

Ρρζπει να γίνει ςυνείδθςθ ότι είμαςτε υποχρεωμζνοι να επιβιϊνουμε μζςα ςε ζνα ςφςτθμα ςτο οποίο κυριαρχεί το κερδοςκοπικό κεφάλαιο, που είναι θ αιτία του κακοφ για ό,τι μασ ςυμβαίνει. Αν δεν ανατραπεί αυτό το κοινωνικόοικονομικό ςφςτθμα του βάρβαρου καπιταλιςμοφ, που εγκλθματεί πάνω ςτον άνκρωπο και το περιβάλλον, μζςα από αντί-ςυςτθμικοφ χαραχτιρα αριςτερά… 

Μιλάσ για ανατροπι του ςυςτιματοσ… και τθν ίδια ςτιγμι παρατθρείται μια λαϊκι ακινθςία… Ρωσ γίνεται να υπάρχει αυτι θ ακινθςία από τθ μια και από τθν άλλθ να προωκείσ, να προτείνεισ, να διαβουλεφεςαι, να ονειρεφεςαι με όρουσ ανατροπισ του καπιταλιςτικοφ ςυςτιματοσ ;

Αυτι θ ακινθςία που λεσ είναι ζνα γεγονόσ... και είναι αποτζλεςμα ενόσ μοντζλου καταναλωτικοφ που προωκικθκε τισ προθγοφμενεσ δεκαετίεσ, με μια κακυςτζρθςθ, ςτθ χϊρα μασ. Αυτόσ ο καταναλωτιςμόσ που επιβλικθκε, ωσ κυρίαρχο μοντζλο και διαδικαςία κοινωνικοφ status, τουσ κακιλωςε, τουσ αδρανοποίθςε και κυρίωσ θ πολιτικι διαχείριςθ από τθν πλευρά του ΡΑΣΟΚ,

329

διζλυςε τισ όποιεσ αγωνιςτικοφ ι κινθματικοφ χαρακτιρα ςυλλογικότθτεσ υπιρχαν. Φτάςαμε λοιπόν ςε αυτι τθ λαϊκι ακινθςία, γιατί είχαμε τθ διαχείριςθ μιασ εικοςαετίασ από ςοςιαλιςτικζσ δικεν κυβερνιςεισ που εξϊκθςαν τον κόςμο, μζςω του καταναλωτιςμοφ, ςτθν υπερχρζωςι του και ο πολίτθσ οδθγικθκε ςτθ άποψθ ότι μπορεί να τα καταφζρει μόνοσ του και όχι μζςα από ανατρεπτικζσ και ςυλλογικοφ χαραχτιρα διαδικαςίεσ τθσ ίδιασ τθσ κοινωνίασ. Θ κατανόθςθ, θ ςυνειδθτοποίθςθ… 

Τθν κατανόθςθ, τθν ςυνειδθτοποίθςθ όμωσ ότι χρειάηονται τζτοιου είδουσ διαδικαςίεσ κάποιοσ κα ζπρεπε να τθν εγκολπϊςει, να τθν προτείνει, να τθν δθμιουργιςει, να τθν ςυνοδεφςει, να τθν ςυντονίςει… κάποιοσ. Σθμαίνει πολιτικά πρόςωπα… Ρολιτικι οργάνωςθ…

Σωςτά… Για αυτό πιςτεφω ότι υπάρχει θ κοινωνικι αναγκαιότθτα ενόσ πολιτικοφ φορζα, ενόσ πολιτικοφ υποκειμζνου, επαναςτατικοφ, ανατρεπτικοφ, ριηοςπαςτικοφ, που κατά τθ γνϊμθ μου, δεν υπάρχει οφτε ςτον χϊρο το ςοςιαλδθμοκρατικό, οφτε ςτον χϊρο τθσ αριςτεράσ. Τζτοιου είδουσ πολιτικό υποκείμενο δεν είναι το ΚΚΕ ςε καμία περίπτωςθ, δεν είναι ο ςθμερινόσ Συναςπιςμόσ-ΣΥ΢ΛΗΑ και δεν είναι και καμία από τισ ακροαριςτερζσ ομάδεσ… 

Ρερίμενε… Ανικεισ ςτον ΣΥ΢ΛΗΑ ;

Συμμετείχα ςτθ Κεματικι «Ρόλθ–Ρεριβάλλον–Οικολογία» του ΣΥ΢ΛΗΑ. Δεν ανικω οργανικά ςτον ΣΥ΢ΛΗΑ, γιατί εκεί δεν υπάρχουν μζλθ… υπάρχουν μόνο «ςυνιςτϊςεσ», δθλαδι δεν επιτρζπεται ςτουσ ανζνταχτουσ ςαν και μζνα να ςυμμετζχουμε ςτισ διαδικαςίεσ λιψθσ των αποφάςεων του. Δθλαδι οι ανζνταχτοι δεν ζχουν ψιφο. Πτι γίνεται ςτο ΣΥ΢ΛΗΑ είναι κάποιεσ διαδικαςίεσ ανάμεςα ςτισ ςυνιςτϊςεσ, που τον αποτελοφν... με ζνα τεράςτιο καπζλο από τθν πλευρά του ΣΥΝαςπιςμοφ.

330



Σε ζνα κείμενό ςου που αναφζρεςαι ςτα τεκταινόμενα ςτον ΣΥ΢ΛΗΑ, μιλάσ για άλλου τφπου οργάνωςθ... τα «Συμβοφλια». Μίλθςε μου για τθν ιδζα αυτι.

Κεωρϊ ότι το κεντρικό ηιτθμα που κα ζπρεπε να προωκιςει ζνα νζο επαναςτατικό πολιτικό υποκείμενο , υποκείμενο δθλαδι ουςιαςτικισ αλλαγισ, να το ποφμε ζτςι καλφτερα: …παρζνκεςθ... Εγϊ πιςτεφω ότι χρειάηεται μια επανάςταςθ, με τθν ζννοια του να ΕΡΑΝΑ-προςδιορίςουμε τθ ΣΤΑΣΘ ηωισ μασ… Κεντρικό ηιτθμα λοιπόν, κα πρζπει να γίνει ο επαναπροςδιοριςμόσ τθσ λειτουργίασ των πολιτικϊν υποκειμζνων, με μια άλλθ φιλοςοφία, που κα εμπιςτεφεται τθν λαϊκι βάςθ μζςα από τοπικζσ και κεματικζσ επιτροπζσ, για ςυμμετοχι και κινθτοποίθςθ των άμεςα ενδιαφερομζνων για τθ λφςθ κάποιου προβλιματοσ, που ςυναςπίηονται, διαλζγονται, προτείνουν δθμόςια και ςυλλογικά τισ απόψεισ τουσ. Αυτζσ οι διάφορεσ ςυναςπιςμζνεσ ομαδοποιιςεισ, ςυλλογικότθτεσ κλπ, μποροφν να ςυντονιςτοφν και να φτιάξουν ζνα κεντρικό πολιτικό ςχιμα. Το κόμμα λενινιςτικοφ τφπου, που λειτουργεί με τον δθμοκρατικό ςυγκεντρωτιςμό, που καταλιγει να ζχει μια γραφειοκρατικι θγεςία ανεξζλεγκτθ από τθ βάςθ, δεν μπορεί ωσ οργανωτικι μορφι να ςυνεχίηει να υπάρχει. Ρωσ μπορεί να αλλάξει; Μζςα από τα «Συμβοφλια»… 

Ρωσ το βλζπεισ αυτό να γίνεται ςε επίπεδο πόλθσ ;

Στθν Θλιοφπολθ δεν βρζκθκε ποτζ ωσ τϊρα ζνασ ςχθματιςμόσ να μασ μιλιςει για το ζλλειμμα δθμοκρατίασ που υπάρχει ςτθ πόλθ. Υπάρχει ασ ποφμε ζνα δθμοτικό ςυμβοφλιο, που εκλζγεται με ζναν απαράδεκτο τρόπο… Ζνασ ςυνδυαςμόσ του 15% τθσ πρϊτθσ Κυριακισ, μεταξφ άλλων επτά, μπορεί να ζχει με τισ επαναλθπτικζσ εκλογζσ τθ διοίκθςθ του Διμου… Οι εκάςτοτε Διμαρχοι από τον Κιντι του ΚΚΕ, μζχρι τον Γεωργάκθ του ΡΑΣΟΚ και τον Αναγνϊςτου τθσ Δεξιάσ, δε κζλθςαν ποτζ να βρεκοφν απζναντι ςε αυτό το απαράδεκτο κλειςτό από τθν κοινωνία ςφςτθμα λειτουργίασ. Ο διμαρχοσ που κα βγει ασ ποφμε από αυτζσ τισ εκλογζσ μπορεί να προωκιςει τθν λειτουργία Τοπικϊν ι Κεματικϊν Συνελεφςεων, που κα γίνονται ςε μια ςυμφωνθμζνθ χρονικι ςτιγμι, κα ςυηθτάνε τα προβλιματα τθσ περιοχισ τουσ ι 331

του αντικειμζνου τουσ και από κει και πζρα, τθν κατατικζμενθ πρόταςθαπόφαςι τουσ, κα πρζπει να τθν πάρει ςοβαρά υπόψθ ζνα διαφορετικά εκλεγμζνο δθμοτικό ςυμβοφλιο, ϊςτε αυτό να ψθφίςει μια ανάλογου χαρακτιρα απόφαςθ. 

Νόμοσ είναι το δίκιο του εργάτθ ;

Πχι, διαφωνϊ με αυτό το ςφνκθμα… Είναι πολφ γενικό και αόριςτο… Για ποιόν εργάτθ μιλάμε;… 

Άρα θ απόφαςθ για ζνα μεγάλο ι μικρό πρόβλθμα κα επαφίεται αποκλειςτικά ςτα χζρια των πολιτϊν ;

Πχι ςτα χζρια μιασ μικρισ ομάδασ πολιτϊν… Δεν μπορεί μια ομάδα ι μια ςυντεχνία να αποφαςίηει για «το δίκιο» όλθσ τθσ κοινωνίασ, αλλά να λαμβάνεται ςοβαρά υπ’ όψιν το τι λζει μια ςυλλογικότθτα πολιτϊν, με οποιοδιποτε κοινωνικό ρόλο μζςα ςτθ παραγωγι του ςυνολικοφ κοινωνικοφ αποτελζςματοσ, για τθ λειτουργία τθσ πόλθσ. 

Θ παράταξθ του αείμνθςτου Κϊςτα Κονδφλθ ζφερε για ςυηιτθςθ και ηφμωςθ μζςα ςτθν πόλθ τθν ιδζα του ςυμμετοχικοφ προχπολογιςμοφ…

Ρρϊτα από όλα ο «αείμνθςτοσ» είναι μια λζξθ που μου ςπάει τα νεφρα… Είχαμε ωσ τϊρα τον «αείμνθςτο» Κιντι… Κα πρζπει να φάμε μια ϊρα, για να ςου μιλάω για τον Κιντι ωσ Διμαρχο... 

Για μίλθςε μου… Κα πρζπει να αξίηει θ αναφορά ςου, διότι ο Διμαρχοσ Κιντισ ζχει «αγιοποιθκεί», ιδιαίτερα ςτο κζμα τθσ δθμόςιασ περιουςίασ…

Δεν ξζρω ποιοι φταίνε γι’ αυτό, αλλά τόςο οι παλαιοί Διμαρχοι, όςο και οι ςθμερινοί υποψιφιοι Διμαρχοι κζλουν να εμφανιςτοφν ωσ ςυνεχιςτζσ του Κιντι ι ωσ άνκρωποι που ιτανε οι κολλθτοί του Κιντι κτλ. Ο Κιντισ ζχει ςοβαρζσ ευκφνεσ και βζβαια, δεν φταίει μόνο ο Κιντισ. Φταίει και το ΚΚΕ, που ζλεγχε τον Διμο τότε, επί 12 χρόνια, από το 1979 ζωσ το 1990, για 332

τθν εξζλιξθ του Διμου και τθσ πόλθσ μασ. Αλλά πωσ κζρδιςε τισ εκλογζσ το 1978 ο Κιντισ, πωσ αναρριχικθκε ςτθν εξουςία του Διμου; Στισ τότε εκλογζσ είχαμε 49,9% του Κων. Δελαπόρτα, 25,1% του Δθμ. Κιντι και 24,9% του Χαρ. Μθχιϊτθ, με τον οποίο είχαν ςυναςπιςτεί όλοι πλθν του ΚΚΕ, το οποίο διακίνθςε τθ φθμολογία ότι ο Μθχιϊτθσ ιταν «Βαςιλικόσ», για πάρει τισ ψιφουσ των αριςτερϊν και δθμοκρατικϊν ςτον α’ γφρο και να περάςει ςτον β’ γφρο. Ρράγμα που κατάφερε και ζτςι ςυςπειρωκικαμε όλοι ςτον β’ γφρο ενάντια ςτον χουντικό Δελαπόρτα… Ο Μθχιϊτθσ, βζβαια ιταν του ΚΚΕ Εςωτερικοφ και γι’ αυτό αντιμετωπίςτθκε με απαράδεκτο τρόπο από το ΚΚΕ. Να ξζρεισ, ότι τότε με τον Μθχιϊτθ, ιταν θ μοναδικι φορά που ιμουνα υποψιφιοσ δθμοτικόσ ςφμβουλοσ. Από τότε ςιχάκθκα όλθ αυτι τθν κατάςταςθ και δεν ξαναςυμμετείχα ωσ υποψιφιοσ ςε δθμοτικζσ εκλογζσ… Ασ δοφμε όμωσ τισ ευκφνεσ του «αείμνθςτου» Κιντι ωσ δθμάρχου: Υπιρχε θ απόφαςθ 4910 του Εφετείου από το 1977 που ζλεγε ότι κακϊσ οι Νάςτοι διεκδικοφν 12.000 ςτρζμματα ςτθν Θλιοφπολθ τθν Αργυροφπολθ και τον Άλιμο, γιατί δεν τουσ ανικουν πάνω από 520 ςτρζμματα. Μζχρι το 1980 λοιπόν, ο «αείμνθςτοσ» Κιντισ αγνοεί τθν απόφαςθ του 1977 του Εφετείου και επιτρζπει, δίνοντασ υψόμετρο, να χτιςτεί μια διϊροφθ κατοικία ςε μια αδόμθτθ μζχρι τότε περιοχι, το «Χαλικάκθ», από κάποιουσ ςτουσ οποίουσ οι Νάςτοι, είχαν πουλιςει οικόπεδα, παράνομα, με βάςθ τθν απόφαςθ του Εφετείου. Δθλαδι, δυο χρόνια ςτθ διοίκθςθ του Διμου ο Κιντισ αγνοεί τθν απόφαςθ 4910/1977 του Εφετείου, δεν τθν ενεργοποιεί, δεν τθν εμφανίηει, αν και κα ζπρεπε να τθν γνϊριηε, γιατί ιταν και νομικόσ ςφμβουλοσ του διοριςμζνου από τθ χοφντα διμαρχου Δελαπόρτα… Μθν το ξεχνάμε αυτό. Τθν απόφαςθ του Εφετείου του 1977, ανακαλφπτει το 1980 ο Κανάςθσ Λϊλασ, που ιταν παλιόσ ΕΔΑΐτθσ αγωνιςτισ και τθν δθμοςιοποιεί μζςω τθσ τοπικισ εφθμερίδασ «ΑΛΘΚΕΛΑ», που ζβγαινε τότε. Ζτςι ζγινε γνωςτό ότι οι Νάςτοι δεν πρζπει να πουλιςουν τίποτα από τθν περιοχι «Χαλικάκθ» αλλά και από ολόκλθρθ τθν Θλιοφπολθ. Για τθν αποκατάςταςθ τθσ αλικειασ λοιπόν, πρζπει να λζμε ότι ο Κιντισ ιταν εκείνοσ που επζτρεψε τθ δόμθςθ ςτθ περιοχι «Χαλικάκθ» και μετά τθν 333

αποκάλυψθ του Κανάςθ Λϊλα και τισ δυναμικζσ αντιδράςεισ των κατοίκων τθσ περιοχισ, ςυντάχτθκε μαηί τουσ και διεκδίκθςε τα επόμενα χρόνια τθ δθμόςια περιουςία με τθν ςυμπαράςταςθ όλων μασ. Ρρζπει λοιπόν να υπάρξει, με βάςθ τα πραγματικά γεγονότα, απομυκοποίθςθ τθσ δθμαρχίασ Κιντι. Ασ κυμθκοφμε επίςθσ, ότι ο Κιντισ ηθτοφςε επζκταςθ του Σχεδίου Ρόλεωσ και ζφερε τουσ αποχετευτικοφσ αγωγοφσ μζςα ςτον δαςικό χϊρο του Υμθττοφ, ςτο τζρμα τθσ οδοφ Νεφτωνοσ, για να εξυπθρετιςει κάποιουσ που είχαν χτίςει αυκαίρετα και διακατείχαν δθμόςια δαςικι γθ. Ακόμθ, ο Κιντισ ιταν από τουσ ςυντάκτεσ του νόμου, που τελικά επζβαλλε ςτουσ πολίτεσ τθσ Θλιοφπολθσ, διπλό χαράτςι ςφνδεςθσ με το αποχετευτικό δίκτυο. Ρρζπει να ειπωκοφν αυτά και να απαντθκοφν από όποιουσ κζλουν να απαντιςουν. Θ Ρόλθ, θ κυκλοφορία, ο Υμθττόσ 

Ωσ πολεοδόμοσ, πωσ βλζπεισ τθν οικιςτικι ανάπτυξθ τθσ πόλθσ ;

Καμία πόλθ δεν μπορεί να προγραμματίςει ςιμερα τθν οικιςτικι τθσ ανάπτυξθ και κανζνασ διμοσ. Θ Θλιοφπολθ είναι μζροσ ενόσ ευρφτερου πολεοδομικοφ ςυγκροτιματοσ ςτο λεκανοπζδιο τθσ Ακινασ. Το ηθτοφμενο είναι, ςτο νζο ΢υκμιςτικό Σχζδιο τθσ Αττικισ, ποια κζςθ κα μποροφςε να ζχει θ Θλιοφπολθ και πωσ κα μποροφςε να πλαςαριςτεί με ζναν καλφτερο τρόπο. Θ πόλθ μασ λοιπόν, ζχει κάποια ςυγκριτικά πλεονεκτιματα. Το κυριότερο από όλα είναι ότι ακουμπάει τον Υμθττό, ζχει πλάτθ το βουνό. Αυτό είναι που δεν πρζπει με κανζνα τρόπο να χάςει θ Θλιοφπολθ. Αυτό ςθμαίνει ότι δεν πρζπει ςτον Υμθττό να χτίηονται ςπίτια και «κοινωφελείσ εγκαταςτάςεισ», δεν πρζπει να λειτουργοφν αυτοκινθτόδρομοι, δεν πρζπει να υπάρχει καμία δόμθςθ, αλλά απόλυτθ προςταςία του βουνοφ. Οι παλιοί διμαρχοι, αλλά και τωρινοί υποψιφιοι, εξακολουκοφν να μιλάνε για οικιςτικι «ανάπτυξθ τθσ πόλθσ», προσ τθ μεριά του Υμθττοφ. Δθλαδι, ηθτάνε να δικαιωκοφν οι αυκαιρετιςαντεσ και οι καταπατθτζσ του δαςικοφ χϊρου και να τουσ δοκεί θ δυνατότθτα, να χτίςουν κάποιεσ πολυκατοικίεσ.

334

Αναφορικά με τουσ αυτοκινθτόδρομουσ ςτον Υμθττό, ο ςθμερινόσ υπουργόσ Δθμόςιων Ζργων κ. ΢ζπασ, πιζηεται από τισ καταςκευαςτικζσ εταιρίεσ να προχωριςει ςτθ δθμιουργία τουσ, πριν τθν ολοκλιρωςθ και ψιφιςθ του νζου ΢υκμιςτικοφ Σχεδίου. Δυςτυχϊσ όλοι οι μζχρι τϊρα αλλά και οι υποψιφιοι Διμαρχοι είναι υπζρ τθσ δθμιουργίασ νζων αυτοκινθτοδρόμων ςτο βουνό ι δεν είδαμε πουκενά να είναι κατά. Ρρόςφατα δθμοςιεφτθκε από 4 ςυλλογικότθτεσ που δραςτθριοποιοφνται ςτθν Θλιοφπολθ, ζνα Ερωτθματολόγιο προσ τουσ υποψιφιουσ Δθμάρχουσ πάνω ςε όλα αυτά τα κζματα και περιμζνουμε τισ απαντιςεισ. Είναι υποχρεωμζνοι να απαντιςουν και να ξεκακαρίςουν τθ κζςθ τουσ, ιδιαίτερα εκείνοι που μιλάνε για ςτιριξθ και ενδυνάμωςθ τθσ κινθματικισ λογικισ ςτισ διεκδικιςεισ τθσ πόλθσ και των πολιτϊν. 

Στο αςυνείδθτο όμωσ του κατοίκου τθσ πόλθσ, όλο αυτό που πάει να γίνει, είναι ανάπτυξθ και προςωπικι διευκόλυνςθ, ζωσ και πρόςκεςθ υπεραξίασ ςτο ακίνθτό του και ίςωσ αυτό να είναι μια αιτία μθ ςυμμετοχισ του, γφρω από τζτοια ηθτιματα…

Ρραγματικά ςτθ φιλοςοφία που πλαςάρεται ωσ μοντζλο ανάπτυξθσ και τρόπου ηωισ είναι αυτό που λεσ. Πμωσ αυτό καταρρζει εκ των πραγμάτων. Ο μικροαςτόσ Ευρωπαίοσ, δεν ηθτάει αυτοκινθτόδρομουσ για να πάρει το αυτοκίνθτό του και να πάει ςτθ δουλειά του. Ζχει άλλα αιτιματα… Λζει, κζλω τραμ, μετρό, λεωφορειολωρίδεσ, ποδθλατοδρόμουσ… 

Ροδθλατοδρόμοι μποροφν να γίνουν ςτθν Θλιοφπολθ ;

Στθν Θλιοφπολθ μποροφν να γίνουν τα πάντα… Δεν πρζπει να ανεχκοφμε άλλο τθν κατάτμθςθ τθσ πόλθσ από τθν διαμπερι κυκλοφορία. Κα ζπρεπε να αναηθτιςουμε να βροφμε άλλεσ εναλλακτικζσ λφςεισ, που ςθμαίνει πραγματικι λειτουργία τθσ δθμοτικισ ςυγκοινωνίασ, που ςθμαίνει express λεωφορειακι γραμμι που κα ξεκινάει από τθν Γλυφάδα και κα καταλιγει ςτθ Μεςογείων με μία ςτάςθ ανά Διμο. Σθμαίνει επζκταςθ του τραμ από τθν παραλία και το Ελλθνικό προσ τθν Αργυροφπολθ, τθν Θλιοφπολθ και ενδεχομζνωσ μζχρι τον 335

Βφρωνα και τθν Καιςαριανι. Σθμαίνει λεωφορειολωρίδεσ. Αρκετοί δρόμοι τθσ πόλθσ ζχουν πλάτοσ 26 μζτρα κάτι ςπάνιο ςε άλλουσ Διμουσ. Μια διαφορετικι διαχείριςθ του ςθμερινοφ οδικοφ δικτφου τθσ πόλθσ, μπορεί να δϊςει τελικά μια ϊκθςθ ςτθ δθμοςίου χαραχτιρα μετακίνθςθ από τθν πόλθ μασ, προσ παντοφ και από παντοφ, προσ τθν πόλθ μασ. Χρειαηόμαςτε νζα κυκλοφοριακι μελζτθ και ςε αυτό ςυμφωνοφν πολλοί, αλλά όμωσ με μια νζα φιλοςοφία. Ρρζπει να το απαιτιςουμε αυτό. Και να αναφζρω κάτι πάνω ςε αυτό. Το δθμοτικό ςυμβοφλιο και ο ςθμερινόσ Διμαρχοσ Αναγνϊςτου, αποφάςιςαν κάποιεσ αποςπαςματικζσ κυκλοφοριακζσ ρυκμίςεισ. Ωσ πολίτθσ, κάνοντασ αιτιολογθμζνθ αίτθςθ ςτο ΥΡΕΧΩΔΕ, ηιτθςα και πζτυχα να μθ γίνουν δεκτζσ οι αποφάςεισ του δθμοτικοφ ςυμβουλίου, γιατί ζβλαπταν ςοβαρά τθν κυκλοφορία και τθν ποιότθτα τθσ ηωισ των κατοίκων κάποιων περιοχϊν του Διμου. Από αυτι τθν εξζλιξθ προκφπτει ότι ζνασ ενθμερωμζνοσ και ενεργόσ πολίτθσ μπορεί να καταφζρει αρκετά πράγματα. Ρόςο μάλλον κάποιεσ ςυλλογικότθτεσ… Τι άλλο μπορεί να γίνει ςτθν Θλιοφπολθ; Κα μποροφςε κάκε Διμοσ να φτιάξει πολεοδομικζσ επιτροπζσ γειτονιάσ. Ρροβλζπονται από προθγοφμενο νόμο, αναφζρονται με κάποια άλλθ ονομαςία και ςτον Καλλικράτθ. Αυτό δεν χρειάηεται λεφτά για να λειτουργιςει. Χρειάηεται απλά πολιτικι βοφλθςθ. Αλλά αυτοί φοβοφνται τον κόςμο, μθ και τουσ ξεφφγει από τον κομματικό-κρατικό ζλεγχο. Να ςου πω και κάτι άλλο. Ρροωκείται ζνα νζο Ρροεδρικό Διάταγμα ςε ςχζςθ με τθν προςταςία του Υμθττοφ, που είναι κετικό όςον αφορά τθν Θλιοφπολθ, μιασ που επεκτείνονται τα όρια τθσ Α’ ηϊνθσ προςταςίασ. Αντίκετα το Δθμοτικό Συμβοφλιο κατιγγειλε ακριβϊσ αυτό το κετικό ςθμείο του Διατάγματοσ που αφοροφςε τθν πόλθ, μάλλον για να μθν δυςαρεςτιςει κάποιουσ δθμότεσψθφοφόρουσ (εν όψει των επικείμενων δθμοτικϊν εκλογϊν), οι οποίοι είναι καταγραμμζνοι ωσ διεκδικθτζσ δαςικϊν εκτάςεων και αυκαιρετοφχοι, από μια επιςτθμονικι μελζτθ που υπάρχει ςτο Διμο και εκπονικθκε επί δθμαρχίασ Κόδωρου Γεωργάκθ.

336



Ο πρϊθν Διμαρχοσ μια και τον ανζφερεσ, ζλεγε ότι «ζνασ οικολόγοσ για τθν προςταςία των βατράχων, με ςταμάτθςε και δεν μου επζτρεψε να φτιάξω το ρζμα τθσ Ρικροδάφνθσ, προσ όφελοσ των κατοίκων και τθσ πόλθσ»...

Θ Ρικροδάφνθ είναι από τισ πιο μελανζσ ςελίδεσ τθσ δθμαρχίασ του Κόδ. Γεωργάκθ, που επζτρεψε να γίνει αυτό το ζγκλθμα το οποίο μάλιςτα το κεωρεί ωσ ζνα «μεγάλο ζργο». Επζτρεψε να γίνει ζνα ζργο, όπωσ γινόταν πριν από ςαράντα χρόνια από τθν ΕΥΔΑΡ, βλζπε Κθφιςόσ-Λλιςόσ. Επζτρεψε να εγκιβωτίςουν, να χτίςουν το ρζμα, να καταςτρζψουν τθν κοίτθ του... Το ζγκλθμα αυτό πράγματι το ςταματιςαμε, με απόφαςθ του Συμβουλίου τθσ Επικρατείασ, προβάλλοντασ τθν αναγκαιότθτα φπαρξθσ ολοκλθρωμζνθσ περιβαλλοντικισ μελζτθσ οριοκζτθςθσ του ρζματοσ. Ππωσ ςταματιςαμε και αρκετζσ άλλεσ αυκαιρεςίεσ, π.χ. τθν δθμιουργία ςχολικοφ ςυγκροτιματοσ ςτον δαςικό χϊρο του Υμθττοφ, ςτθν περιοχι «Διάνα», ςτα όρια με τον Βφρωνα που κα είχε ςοβαρζσ περιβαλλοντικζσ και πολεοδομικζσ ςυνζπειεσ ςτθν πόλθ... 

Κα ςου πει τϊρα αυτόσ που το διαβάηει «Τι λεσ ρε Τότςικα… Δεν κζλεισ να γίνει ζνα ςφγχρονο ςχολικό ςυγκρότθμα ςτθ περιοχι τθσ Διάνα; Αφοφ χρειάηεται…»

Ρρζπει να ςταματιςει αυτι θ καλλιεργθμζνθ αντίλθψθ, που λζει ό,τι μασ λείπει από πλευράσ υποδομϊν, να το κάνουμε εισ βάροσ του Υμθττοφ και εν γζνει εισ βάροσ του περιβάλλοντοσ… 

Και ποια είναι θ πρόταςι ςου για το ςχολικό ςυγκρότθμα που πραγματικά χρειάηεται ;

Θ πρόταςι μου είναι ο επαναςχεδιαςμόσ και θ αναδιάρκρωςθ των υφιςτάμενων ςχολικϊν εγκαταςτάςεων και θ καταςκευι νζων, κατόπιν μιασ ςυνολικισ μελζτθσ που ςιμερα δεν υπάρχει. Ππωσ δεν υπάρχει πρόςφατο Γενικό Ρολεοδομικό Σχζδιο ςτθν Θλιοφπολθ. Και ο Γεωργάκθσ και ο Αναγνϊςτου ζλεγαν ότι απαιτείται και κα κινθκοφν ςε αυτι τθν κατεφκυνςθ, ανακεϊρθςθσ δθλαδι του Γενικοφ Ρολεοδομικοφ Σχεδίου τθσ πόλθσ, του πολεοδομικοφ 337

καταςτατικοφ χάρτθ ασ ποφμε. Δεν ζγινε τίποτα από κανζνα τουσ, δεν τόλμθςαν να το προχωριςουν. Ο Αναγνϊςτου προκιρυξε διαγωνιςμό, ζχουμε τζςςερισ μελετθτζσ οι οποίοι ζχουν κατακζςει φακζλουσ και τελικά δεν επιλζχτθκε κανζνα από τα γραφεία ϊςτε να προχωριςει το κζμα. Ριςτεφω ότι αυτό ζγινε γιατί δεν τόλμθςε να αγγίξει κάποια ηθτιματα, φοβοφμενοσ τθν αντίδραςθ από μικροςυμφζροντα. Ζνα παράδειγμα που αφορά τισ ειςόδουσ τθσ πόλθσ: Θ Εργατϊν Τφπου είναι ζνασ φαρδφσ δρόμοσ 26 μζτρων που καταλιγει ςτθν Λεωφ. Βουλιαγμζνθσ. Και όμωσ δεν μπαίνει και δεν βγαίνει κανείσ από και προσ τθν Βουλιαγμζνθσ από τθν Εργατϊν Τφπου. Γιατί κάποιοι μεγαλοπαράγοντεσ τθσ δθμοτικισ εξουςίασ παίρνανε ψιφουσ από κατοίκουσ τθσ Εργατϊν Τφπου, οι οποίοι δεν κζλανε αυξθμζνθ κυκλοφορία εκεί. Και τελικά, μπαίνει κανείσ παρακάτω ςτθν Θλιοφπολθ, ακόμθ και από τθν Αγίου Λωάννου, που είναι ζνα δρομάκι πζντε μζτρα, με πεηοδρόμιο μιςοφ μζτρου. Οι δθμοτικζσ παρατάξεισ και οι εκλογζσ του Νοζμβρθ 

Ρωσ βλζπεισ τισ δθμοτικζσ παρατάξεισ και τουσ υποψιφιουσ Δθμάρχουσ που κατεβαίνουν ςτισ εκλογζσ του Νοζμβρθ ;

Κοίταξε να δεισ… Οι λαβόντεσ το «χρίςμα» από τα κόμματα εξουςίασ φζρουν τθ ςφραγίδα τθσ αναξιοπιςτίασ αυτϊν που τουσ προωκοφν. Πςοι κατεβαίνουν ωσ «αντάρτεσ» αλλά κινοφνται ςτα πλαίςια των κομμάτων εξουςίασ, ζχουν ευκφνθ με τον ζνα ι τον άλλο τρόπο γιατί ςτιριξαν τισ επιλογζσ αυτϊν που υπθρζτθςαν. Πςοι διαφοροποιοφνται τϊρα, που είναι κετικοφ χαραχτιρα κίνθςθ, πρζπει να κάνουν μια γερι αυτοκριτικι για τισ επιλογζσ τουσ το προθγοφμενο διάςτθμα. Γερι αυτοκριτικι πρζπει να κάνει και ο κ. Ρατςαβόσ ο οποίοσ ωσ υποψιφιοσ Διμαρχοσ το 1994 μζςω τθσ Κίνθςθσ Ρολιτϊν Θλιοφπολθσ είχε ςτθριχτεί από πολλοφσ. Το 1998 ωςτόςο, πιρε τθν ταμπζλα τθσ «Κίνθςθσ Ρολιτϊν» υπό μάλθσ, λεσ και ιταν δικι του θ Δθμοτικι Ραράταξθ και κόλλθςε ωσ τςόντα ςτον κ. Κανελλόπουλο, ςτο ΚΚΕ δθλαδι. Και βζβαια, για τουσ 2 δθμοτικοφσ Συμβοφλουσ που εκλζχτθκαν με άλλθ παράταξθ και ςιμερα ςυςπειρϊνονται 338

γφρω από τον κ. Ρατςαβό, υπάρχει όπωσ και να το κάνουμε, ζνα κζμα θκικισ τάξθσ… Από τθν άλλθ ζχουν δίκιο να αντιδροφν ςτο «καπζλωμα» από κάποιον κομματικό μθχανιςμό… Με το πρόςωπο του κ. Κοκοτίνθ δεν ζχω κανζνα πρόβλθμα. Δεν τον ξζρω, δεν ζτυχε ποτζ να ςυνεργαςτϊ μαηί του. Αυτό που με ενοχλεί είναι θ διαδικαςία «εμφφτευςισ» του, που κυμίηει άλλεσ εποχζσ. Πςον αφορά τουσ άλλουσ 2 αριςτεροφσ υποψιφιουσ διμαρχουσ (Τςατςοφλθ, Σόφθσ), κεωρϊ ότι δεν ζχουν να πουν για τθν πόλθ μασ τίποτα το ουςιαςτικό… 

Δθλαδι προτείνεισ και ςτθρίηεισ αποχι ;

Ρροςωπικά πιςτεφω ότι από τισ οχτϊ δθμοτικζσ παρατάξεισ, δεν υπάρχει μία που να μου ζχει δϊςει τζτοια δείγματα γραφισ, ϊςτε να πω ότι κάτω από οριςμζνουσ όρουσ κα μποροφςα να τθν υποςτθρίξω. Κζλω να είμαι ςαφισ. Ρεριμζνω κι εγϊ, μαηί με πολλοφσ άλλουσ, τισ απαντιςεισ ςτα ςυγκεκριμζνα ερωτιματα που ζκεςαν ςτουσ υποψιφιουσ Δθμάρχουσ τζςςερισ ςυλλογικότθτεσ τθσ πόλθσ, πζρα από τισ γενικολογίεσ των προγραμμάτων τουσ που δεν ζχουν κανζνα νόθμα. Αν δεν απαντιςουν ςτα ςυγκεκριμζνα ερωτιματα, ςοβαρά και εμπεριςτατωμζνα, είμαι ςυνειδθτά υπζρ όχι μόνο τθσ αποχισ , αλλά και υπζρ του λευκοφ και του άκυρου. Δεν νομίηω ότι μόνο μζςα από τθν ψιφο μπορείσ να αλλάξεισ τα πράγματα. Από τθν άλλθ αν ψθφιςτοφν ςχιματα από το ΡΑΣΟΚ του Μνθμονίου και του Καλλικράτθ και από τθν ΝΔ που μασ ζφερε μζχρι εδϊ, κα δείξουμε πόςο θλίκιοι είμαςτε ωσ λαόσ, που από τθ μια μασ κατακρεουργοφν και από τθν άλλθ τουσ ψθφίηουμε. Ρρζπει να βροφμε τισ ρωγμζσ και να αγωνιςτοφμε μζςα από αυτζσ για να επιτφχουμε αυτά που κζλουμε. Σιμερα υπάρχουν κινιςεισ πολιτϊν, πρωτοβουλίεσ πολιτϊν, επιτροπζσ κατοίκων, δίκτυα, διαδθμοτικζσ επιτροπζσ. Μζςα από όλα αυτά τα ςχιματα μποροφμε να ςταματιςουμε, και το ζχουμε αποδείξει, καταςτρεπτικζσ πολιτικζσ και αποφάςεισ για τον χϊρο τθσ πόλθσ, αλλά μπορεί και να προωκιςουμε εναλλακτικζσ λφςεισ. Δεν είναι ανάγκθ να τα 339

κάνουμε όλα αυτά μζςα από τισ μπλοκαριςμζνεσ και κομματικζσ δθμοτικζσ παρατάξεισ. 

Κα δεχόςουν να πασ, άμιςκοσ ςου λζω εγϊ για να μθν παρεξθγθκεί το κζμα, ωσ ςφμβουλοσ πολεοδομικϊν και περιβαλλοντικϊν κεμάτων ςτον επόμενο Διμαρχο ;

Εγϊ δζχομαι να είμαι ςφμβουλοσ τθσ κοινωνίασ. Κζλω να πω ότι κα μποροφςα να ιμουνα άμιςκοσ τεχνικόσ ςφμβουλοσ και ςτισ οκτϊ δθμοτικζσ παρατάξεισ λζγοντασ τισ απόψεισ μου. Ιδθ λειτουργϊ ζτςι ςυμμετζχοντασ ςτθν Μόνιμθ Επιτροπι Χωροταξίασ και Ρολεοδομίασ του Τ.Ε.Ε., ςυμμετζχω ςε μια επιτροπι του Οργανιςμοφ Ακινασ, όπου με κάλεςε ο ςθμερινόσ πρόεδρόσ του ο Γιάννθσ Ρολφηοσ να του εκκζςω τισ απόψεισ μου ςε κάποια κζματα. Από τθν άλλθ, κζλω να πω ότι οι περί το ΡΑΣΟΚ κινοφμενοι, από τθ ςτιγμι που δεν κα ξεκακαρίςουν τισ κζςεισ τουσ αναφορικά με τθν πολιτικι του Μνθμονίου, που ακολουκεί θ κυβζρνθςθ του κόμματοσ από το οποίο προζρχονται και ςτθρίηονται λίγο ι πολφ, δεν πρζπει να κεωροφνται αξιόπιςτοι ςυνομιλθτζσ. 

Ράνο, είςαι ζνασ άνκρωποσ που είναι ερωτευμζνοσ με τθ ηωι, που προςπακεί να βιϊνει τθν ιδεολογία του, που χαίρεται τθ ηωι μζςα από τθν αζναθ δθμιουργικότθτα που επιβάλλει, ςε όςουσ μποροφν να τθ δουν και να τθ νιϊςουν, είςαι ζνασ αιϊνιοσ νζοσ παρά τα εξιντα, τόςα, χρόνια που κουβαλάσ, ζχεισ κάνει ζνα μεγάλο πολιτικό-πολιτιςτικό ταξίδι, με ςτάςεισ ςε πόλεισ από όλεσ τισ θπείρουσ, που ςυνδζονται ςτο μυαλό ςου με πολιτικά κινιματα και ηϊςεσ κινθματικζσ διαδικαςίεσ… Ρεσ μου ζνα πράγμα για το οποίο ζχεισ μετανιϊςει ςτθ ηωι ςου…

Μετανιϊνω για τον πολφτιμο χρόνο που ζχαςα, μζχρι να κατανοιςω κάποια πράγματα και να αποφαςίςω να ξεκολλιςω από αυτά. Αν και ζπρεπε να το περάςω, νομίηω ότι μου ζφαγε κάμποςα χρόνια.

340

Θ νεολαία 

Ασ κλείςουμε με τουσ νζουσ ςε θλικία ανκρϊπουσ. Βλζπω τθ νεολαία να ηθτάει δουλειά και να μθ βρίςκει , να ιςοπεδϊνεται μζςα από θλεκτρονικά βιϊματα κλειςμζνθ ςε ζνα δωμάτιο… Βλζπω τθ νεολαία να τα καίει απλά και να τα κάνει λίμπα απλά από ζνςτιχτο, εκφράηοντασ το αδιζξοδο…Βλζπω μια νεολαία που υπεραςπίηεται αρχζσ και αξίεσ και ταυτόχρονα αποςταςιοποιθμζνθ από αυτό που λζω κοινωνικι παραγωγι ζργου… Καταλαβαίνεισ πιςτεφω τι εννοϊ…

Ρολφ χοντρικά νομίηω ότι μποροφμε να ποφμε ότι υπάρχουν δφο ςφνολα ςτθ νεολαία. Ζνα κομμάτι που βιϊνοντασ το κοινωνικό αδιζξοδο, που αντανακλά θ δομθμζνθ όπωσ είναι πραγματικότθτα, κινείται ςτθν κατεφκυνςθ να ενταχτεί, ανεξάρτθτα από τισ όποιεσ κυςίεσ πρζπει να κάνει, ςε αυτό το ςφςτθμα, να βολευτεί, να τθ βγάλει κακαρι. Αυτό είναι το μεγαλφτερο και το κυρίαρχο κομμάτι τθσ νεολαίασ μασ. Ζνα άλλο, μειοψθφικό ςφνολο νζων, βλζπει ότι εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να ενςωματωκεί ςε αυτό το ςφςτθμα και δεν κζλει να το κάνει, απλά για το βόλεμα του. Είναι εκ τθσ κζςεωσ του ενάντια ςε αυτό το οικονομικό και κοινωνικό ςφςτθμα ςτο οποίο είμαςτε υποχρεωμζνοι να ηοφμε. Αυτό το κομμάτι πολλζσ φορζσ γίνεται δικαιολογθμζνα βίαιο κατά τθ γνϊμθ μου. Οι μακθτζσ τθσ Θλιοφπολθσ ςθκωκικανε το Δεκζμβρθ του 2008, πιγαν ςτο αςτυνομικό τμιμα τθσ Θλιοφπολθσ και ανατρζψανε ζνα περιπολικό. Και κάνανε πολφ καλά. Γιατί δείξανε ςθμειολογικά ότι εμείσ κζλουμε να ανατρζψουμε αυτό το κακεςτϊσ τθσ αςτυνομοκρατίασ που δολοφονεί δεκαεξάχρονουσ. Πμωσ κάποιοι από αυτό το δεφτερο κομμάτι, από μια ςτιγμι και πζρα... ξζφυγαν. Ξζφυγαν ςτισ κατςαρόλεσ, ξζφυγαν ςτουσ ανεξζλεγκτουσ πυροβολιςμοφσ ςε τυχαίουσ αςτυνομικοφσ, ξζφυγαν ςτουσ καμζνουσ τραπεηοχπάλλθλουσ τθσ Σταδίου και μπλζχτθκαν ςε μεγαλφτερα αδιζξοδα, φζρνοντασ και το τζλμα… 

Μιλϊντασ μαηί ςου Ράνο, ζνιωςα να ξφνει ο λόγοσ ςου και τα προςωπικά μου αδιζξοδα και πρζπει να ςου πω ότι επιβάλλεται μετά από αυτι τθν 341

ςυνομιλία να τα εμπιςτευκϊ ξανά ςε κάποιουσ φίλουσ πίνοντασ ζνα κραςί μαηί τουσ και αγκαλιάηοντασ τθν αγαπθμζνθ μου, όπωσ αγκαλιάηει θ κάλαςςα τον κάβο. Σε ευχαριςτϊ για το χρόνο που μου αφιζρωςεσ. Κι εγϊ ςε ευχαριςτϊ Γιϊργο…

2011: Συνζλευςθ πολιτϊν ςτο Δθμοτικό Άλςοσ «Δθμιτρθσ Κιντισ» 342

Δθμοκρατία – Σοπικι Αυτοδιοίκθςθ – Άμεςθ Δθμοκρατία* ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

*Ραρζμβαςθ ςτθν δθμόςια ςυηιτθςθ του «Αντίλογου - Ελεφκερου Κοινωνικοφ Χϊρου Θλιοφπολθσ», ςτισ 12 Δεκεμβρίου 2011, ςτο Δθμοτικό Άλςοσ. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Δθμοκρατία ςε τοπικό επίπεδο ςθμαίνει ουςιαςτικι εμπλοκι τθσ τοπικισ κοινωνίασ (των φορζων τθσ και των πολιτϊν) ςτθν διαβοφλευςθ, τθν γνωμοδότθςθ και τθν λιψθ των αποφάςεων που τουσ αφοροφν, άμεςα ι ζμμεςα. Αυτό ςθμαίνει ότι θ ςυηιτθςθ για τα τοπικά ι γενικότερθσ ςθμαςίασ ηθτιματα, δεν περιορίηεται ςτο Δθμοτικό ι Τοπικό Συμβοφλιο, αλλά επεκτείνεται ςτισ γειτονιζσ, ςτουσ φορείσ ςτουσ πολίτεσ. Άμεςθ Δθμοκρατία ςθμαίνει ότι για όλα τα ςθμαντικά ηθτιματα που αφοροφν τθν πόλθ και τθν κοινωνία, λαμβάνονται γνωμοδοτιςεισ και αποφάςεισ ςε επίπεδο τοπικϊν λαϊκϊν ςυνελεφςεων και προωκοφνται μζςω εκλεγμζνων (και ανακλθτϊν, βζβαια) εκπροςϊπων προσ κάκε κατεφκυνςθ (αρμόδιοι κρατικοί φορείσ, Δθμοτικά Συμβοφλια, ΜΜΕ, κοινωνικά δίκτυα κλπ). Το Δθμοτικό Συμβοφλιο, ζχει τθν ευκφνθ τθσ τελικισ διατφπωςθσ των κζςεων τθσ τοπικισ κοινωνίασ, όπωσ εκφράηεται μζςα από τισ λαϊκζσ ςυνελεφςεισ, καταγράφοντασ και παρουςιάηοντασ τισ απόψεισ τόςο τθσ πλειοψθφίασ όςο και τισ μειοψθφοφςεσ απόψεισ. Θ τελικι απόφαςθ του Δθμοτικοφ Συμβουλίου, για όλεσ τισ γνωμοδοτιςεισ και τισ αποφάςεισ τοπικοφ χαρακτιρα, λαμβάνεται από ζνα «ςϊμα» το οποίο αποτελείται αποκλειςτικά από εκπροςϊπουσ των τοπικϊν λαϊκϊν ςυνελεφςεων. Για ηθτιματα υπζρτοπικισ ςθμαςίασ, οι αποφάςεισ λαμβάνονται από το Ρεριφερειακό Συμβοφλιο, (το οποίο αποτελείται από εκπροςϊπουσ που ζχουν εκλεγεί ςε τοπικό επίπεδο), αφοφ ζχει προθγθκεί ουςιαςτικι διαβοφλευςθ και ζχουν γνωμοδοτιςει οι τοπικζσ λαϊκζσ ςυνελεφςεισ. Το «μοντζλο» που παρουςιάηεται παραπάνω, απζχει προφανϊσ, παραςάγγασ από το ιςχφον ςιμερα ςτθν χϊρα μασ, αλλά και ςτον υπόλοιπο κόςμο όπου, 343

απλϊσ, κάποιεσ εξαιρζςεισ, επιβεβαιϊνουν τον κανόνα (βλ. Μαριναλζντα, ςτθν Ανδαλουςία). Το ιςχφον ςτθν χϊρα μασ εκλογικό ςφςτθμα ςτισ Δθμοτικζσ και Ρεριφερειακζσ εκλογζσ, δίνει τθν δυνατότθτα ςε μια αρχικά εξαιρετικά μειοψθφοφςα παράταξθ (ακόμθ και του 15%), να ελζγχει τελικά το Δθμοτικό ι το Ρεριφερειακό Συμβοφλιο, προωκϊντασ ςυνικωσ αποφάςεισ που δεν εκφράηουν τθν μεγάλθ πλειοψθφία των πολιτϊν. Το γεγονόσ ότι δίνεται ςιμερα θ δυνατότθτα να εκπροςωποφνται ςτα δθμοτικά και περιφερειακά Συμβοφλια κάποιεσ μικρότερθσ εμβζλειασ παρατάξεισ, δεν αναιρεί τον βακιά αντιδθμοκρατικό τρόπο ςυγκρότθςθσ των Δθμοτικϊν και Ρεριφερειακϊν Συμβουλίων.

Συνοψίηοντασ Είναι προφανζσ ότι υπάρχει ςτθ χϊρα μασ (και όχι μόνο) ζνα «ζλλειμμα δθμοκρατίασ» το οποίο εμφανίηεται με όλα του τα χαρακτθριςτικά και ςτον χϊρο τθσ λεγόμενθσ «Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ» (δθμαρχοκεντριςμόσ κλπ). Απζναντι ς’ αυτι τθν πραγματικότθτα, το αίτθμα των πολιτϊν δεν μπορεί να περιορίηεται ςε μια δικαιότερθ κατανομι των εδρϊν του Δθμοτικοφ ι Ρεριφερειακοφ Συμβουλίου, μζςω τθσ υιοκζτθςθσ του εκλογικοφ ςυςτιματοσ τθσ απλισ αναλογικισ, αλλά ςτθν λειτουργία λαϊκϊν ςυνελεφςεων με ουςιαςτικό αποφαςιςτικό χαρακτιρα ςε τοπικισ ςθμαςίασ ηθτιματα και γνωμοδοτικό χαρακτιρα ςε υπερτοπικά ηθτιματα. Δθλαδι ςιμερα ςτον χϊρο τθσ Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ, το ηθτοφμενο είναι ι διεκδίκθςθ τθσ άμεςθσ δθμοκρατίασ, ςε αντικατάςταςθ του ιςχφοντοσ εκτρϊματοσ που βεβαίωσ καμιά ςχζςθ δεν ζχει με τθν «Δθμοκρατία».

344

ΠΑΡΑΡΣΘΜΑ Για τθν τεκμθρίωςθ όςων αναφζρονται ςτισ ςελίδεσ που προθγοφνται, ζχουν χρθςιμοποιθκεί ωσ πθγζσ μια ςειρά τοπικά ζντυπα και αρχεία (βλ. Βιβλιογραφία). Ενδεικτικά παρακζτουμε ςτθ ςυνζχεια κάποια απ’ αυτά: ςελ. 

1927: «Εφθμερίσ Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ»…………………………………………………………………………346



1928: Εφθμερίδα «Αςτικι Αμυνα»………………………………………………………………………….……………….348



1931: Σφλλογοσ Οικιςτϊν Θλιουπόλεωσ θ «Άμυνα»…………………………………………………..352



16/10/1932: Εγκφκλιοσ Κοινότθτοσ Θλιουπόλεωσ ……………………………………………………….355



11/5/1933: Εγκφκλιοσ Κοινότθτοσ Θλιουπόλεωσ………………………………..…………………………357



1933: Εφθμερίδα «Λαϊκόν Βιμα»……………………………………………………………………………….……………359



1938: Ανακοίνωςισ Κοινότθτοσ Θλιουπόλεωσ………………………………………………………………….360

Ακόμθ, ςτισ ςελίδεσ 361-365, παρατίκεται ζνασ κατάλογοσ Κοινωνικϊν Φορζων και Εντφπων, ο οποιοσ ελπίηουμε ότι κα είναι πλιρθσ, ςε μια επόμενθ ζκδοςθ.

345

346

347

348

349

350

351

352

353

354

355

356

357

358

359

360

Κοινωνικοί φορείσ και ζντυπα ςτθν Θλιοφπολθ

1. Προπολεμικι περίοδοσ 

1925: «Σφνδεςμοσ Οικιςτϊν Θλιοφπολθσ».



1926: «Ζνωςισ Οικιςτϊν Θλιοφπολθσ–‘Εργα» (Εκπρόςωποι: Χαράλαμποσ Αποςτολόπουλοσ, Αλζξανδροσ Κωνςταντόπουλοσ).



Αφγουςτοσ 1927: «Εφθμερίδα Οικιςτϊν Θλιοφπολθσ» (Δ\ντισ: Γ. Κ. Ευςτακίου – Αρχιςυντάκτθσ: Ανδρζασ Αντφπασ).



1927: «Ρροοδευτικόσ Σφλλογοσ Θλιουπόλεωσ» (Ρρόεδροσ: Γεϊργιοσ Ριπιλισ – Γραμματζασ: Μιχαιλ Μπουλάκασ).



1928: Εφθμερίδα «Αςτικι Άμυνα» (προςκείμενθ ςτθν Εταιρία «Δρανδάκθσ– Ράγκαλοσ και Σία» – Δ\ντισ: Κ. Νικολαΐδθσ).



1931: Σφλλογοσ Οικιςτϊν Θλιοφπολθσ «Θ ΑΜΥΝΑ» (Διοικθτικό Συμβοφλιο: Β. Γεωργόπουλοσ, Δ. ΢ωμανίδθσ, Α. Κωςτοφλασ, Α. Σαββόπουλοσ, Σ. Ακαναςίου – Νομικόσ Σφμβουλοσ: Σταφροσ Κανελλόπουλοσ).



1933: Λαϊκόσ Οικοδομικόσ Συνεταιριςμόσ Κοπανά (Ρρόεδροσ: Λωαννίδθσ – Γραμματζασ: Ανδρουλιδάκθσ).



1933: Εφθμερίδα «Θλιοφπολισ» (προςκείμενθ ςτον Ραφλο Δρανδάκθ).



1933: Εφθμερίδα «Λαϊκόν Βιμα» (προςκείμενθ ςτον Κων. Νάςτο – Λδιοκτιτθσ-Δ/ντισ: Αριςτοκλισ Λουκίδθσ, πρϊθν Ρρόεδροσ Κοινότθτασ Θλιοφπολθσ).



1933: Σφλλογοσ Οικοπεδοφχων και Οικιςτϊν «Θ Δράςισ» (Ρρόεδροσ: Γερ. Γκιβίτςθσ – Γραμματζασ: Ραν. Δαβαροφκασ).



1933: Σφνδεςμοσ Οικιςτϊν και Οικοπεδοφχων Κοπανά «Θ Ζνωςισ» (Εκπρόςωποι: Ναπολζων Γκίκασ, Χριςτοσ Φανισ).



1933: Ρροκιρυξθ κατοίκων Λαϊκοφ Τομζωσ «διατελοφντων εν εξεγζρςει».

361



1937: Σφλλογοσ Οικιςτϊν και Οικοπεδοφχων 5ου (Λαϊκοφ) Τομζωσ Θλιουπόλεωσ «Θ Αναγζννθςισ» (Ρρόεδροσ: Γ. Αυγζρθσ – Γραμματζασ: Ευςτ. Ρετράτοσ).

2. Mεταπολεμικι περίοδοσ 

1952: Εφθμερίδα «Τα νζα τθσ Θλιοφπολθσ» (Εκδότθσ: Κϊςτασ ΢ϊτασ)



1954: Εφθμερίδα «Θλιοφπολισ» (Λδιοκτιτθσ: Μθνάσ Εμμανουιλ – Δ/ντισ: K. Οικονομίδθσ).



1959: Εφθμερίδα «Φωσ τθσ Θλιουπόλεωσ» (Εκδότθσ-Δ/ντισ: Μιχαιλ Κοτςόβελοσ).



1959: Εφθμερίδα «Νζοσ Ραλμόσ» (Λδιοκτιτθσ-Δ/ντισ: Ν. Τηανετισ).



1964: Εφθμερίδα «Θχϊ Θλιουπόλεωσ» (Λδρυτισ-Δ/ντισ: Μ. Φουντουλάκθσ).



1965: Εφθμερίδα «Θ ΑΛΘΚΕΛΑ» (Εκδότεσ: Μαργαρίτθσ Στεργίου, Γιάννθσ Φωτόπουλοσ, Ηαχαρίασ Δρόςοσ).



1970: Εφθμερίδα «Δράςισ» (Δ\ντισ: Χριςτοσ Αντηουλισ).

3. Περίοδοσ μεταπολίτευςθσ 

1975: «Δθμοκρατικόσ Αγϊνασ» (Εκδότθσ: Ευκφμιοσ Ξενικόσ).



1983: «Δθμοκρατικι Ενότθτα»



1983: «Θλιουπολίτικα Νζα» (Εκδότθσ: Αντϊνθσ Δραμιτινόσ).



1985: «Δθμοτικι Αλλαγι»



1990: «Θλιογράφοσ» (Εκδότθσ: Κφμιοσ Καλαμοφκθσ).



1991: «Δθμοτικά Νζα Θλιοφπολθσ» (Εκδότθσ: Γιϊργοσ Φφτροσ).



1995: «Διαδθμοτικι»

362



1995: «Δθμοτικόσ Λόγοσ» (Εκδότθσ: Απόςτολοσ Ταμπακάσ).



2000: «Θ Φωνι τθσ Θλιοφπολθσ» (Εκδότθσ: Στ. Ηωγραφάκθσ).



2000: «Ευϊνυμοσ» (ζκδοςθ τθσ Δ.ΕΡ.Α.ΘΛ. – Δ/ντισ: Γιϊργοσ Βοϊκλισ).

Ειδικά ζντυπα 

1965: Δελτίο Τουριςτικοφ–Μορφωτικοφ–Ψυχαγωγικοφ Συλλόγου «ΘΛΛΟΥΡΟΛΛΣ».



1985: «Ακάλυπτοσ Χϊροσ» (Κοδωρισ Ραπαδόπουλοσ).



2001: «Ραρζμβαςθ Δθμοτϊν Θλιοφπολθσ» (Κανάςθσ Τςακίρθσ).



2003: «Ρολίτεσ εν δράςει»



2003: «Υψθλι Τάςθ»



2003: «Θλίου Ρολίτθσ» (Κφμιοσ Καλαμοφκθσ).



2005: «Κοινωνικι Ραρζμβαςθ»

Πολιτιςτικοί-Κοινωνικοί φορείσ 

1974: Τουριςτικόσ–Μορφωτικόσ–Ψυχαγωγικόσ Σφλλογοσ «Θλιοφπολισ»



1975: Ρροοδευτικόσ Σφλλογοσ Νζων Θλιοφπολθσ



1978: Επιτροπι Συνταγματικϊν και Λαϊκϊν Ελευκεριϊν Θλιοφπολθσ



1980: Ρολιτιςτικι Στζγθ Θλιοφπολθσ



1980: Ενωςθ Γυναικϊν Θλιοφπολθσ (μζλοσ τθσ Ο.Γ.Ε.)



1981: Σφλλογοσ Δθμοκρατικϊν Γυναικϊν Θλιοφπολθσ



1984: Ανοιχτό Ρανεπιςτιμιο Θλιοφπολθσ



1989: Ρρωτοβουλία Ρολιτϊν για τθν προςταςία του Υμθττοφ



1989: Κινθματογραφικι Λζςχθ Θλιοφπολθσ 363



1993: Επιτροπι Θλιουπολιτϊν για τθν Κοινωνικι Αλλθλεγγφθ



1995: Επιτροπι για τθν ανάδειξθ τθσ ιςτορικισ μνιμθσ ςτθν Θλιοφπολθ



2000: Συντονιςτικι Επιτροπι Φορζων Θλιοφπολθσ για το ρζμα τθσ Ρικροδάφνθσ



2002: Διαδθμοτικι Επιτροπι Θλιοφπολθσ-Αργυροφπολθσ ενάντια ςτο Κ.Υ.Τ.



2003: Αυτόνομθ Ρρωτοβουλία Νζων



2003: Επιτροπι Κατοίκων Θλιοφπολθσ



2004: Κζντρο Κοινωνικισ Ραρζμβαςθσ Θλιοφπολθσ



2005: Επιτροπι για τθν υπεράςπιςθ τθσ δθμόςιασ περιουςίασ ςτθν Θλιοφπολθ



2006: Κίνθςθ Ρολιτϊν Θλιοφπολθσ



2008: Επιτροπι Θλιοφπολθσ ενάντια ςτουσ νζουσ αυτοκινθτόδρομουσ ςτον Υμθττό



2011: Αντίλογοσ – Ελεφκεροσ Κοινωνικόσ Χϊροσ Θλιοφπολθσ



2011: Ανοιχτι Συνζλευςθ Κατοίκων Θλιοφπολθσ



2011: Συνζλευςθ Φορζων για το Άλςοσ



2011: Ilioupolis on Line



2012: Συνεργείο – Ελεφκεροσ Κοινωνικόσ Χϊροσ Θλιοφπολθσ



2012: Αντιφαςιςτικό Μζτωπο Θλιοφπολθσ

Άλλοι Σοπικοί Κοινωνικοί - Πολιτιςτικοί Φορείσ Επιτροπι Ειρινθσ Θλιοφπολθσ Σκακιςτικόσ Πμιλοσ Θλιοφπολθσ Ελλθνικόσ Ορειβατικόσ Σφλλογοσ Θλιοφπολθσ 364

Σφλλογοσ Αποδιμου Ελλθνιςμοφ «Κ. Καβάφθσ» Λωνικι Ρολιτιςτικι Στζγθ Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Αγίου Κωνςταντίνου Εκπολιτιςτικόσ και Εξωραϊςτικόσ Σφλλογοσ Αγίασ Μαρίνασ «Θ Ρρόοδοσ» Εξωραϊςτικόσ Εκδρομικόσ Σφλλογοσ «Ο Φαζκων» Ρολιτιςτικό Στζκι Θλιοφπολθσ «άνω ποταμϊν»

Ακόμθ, ςτθν Θλιοφπολθ δραςτθριοποιοφνται οι ακόλουκοι Σφλλογοι: Κρθτϊν, Θπειρωτϊν, Λευκαδίων, Κυκλαδιτϊν, Αρκάδων, Λακϊνων, Μεςςθνίων, ΢ουμελιωτϊν, Ροντίων, Μικραςιατϊν, Κεφαλλθνϊν και Λκακθςίων, Ελευκεριανιτϊν Ναυπακτίασ, Mεςοτοπικτϊν Λζςβου… Επίςθσ λειτουργοφν κομματικζσ οργανϊςεισ και δθμοτικζσ παρατάξεισ, μερικζσ από τισ οποίεσ εκδίδουν δικά τουσ ζντυπα.

365

Βιβλιογραφία 

Βαροφχα-Χριςτοδουλοποφλου Ειρινθ: «Συμβολι ςτον Χρεμωνίδειο Ρόλεμο» (1954).



Βοηίκασ Γιϊργοσ: «Θ Συνοικία τθσ Αγίασ Μαρίνασ ςτθν Θλιοφπολθ και το πανθγφρι τθσ» (2009).



Δρίκοσ Κωμάσ: «Οι πωλιςεισ των Οκωμανικϊν ιδιοκτθςιϊν τθσ Αττικισ 1830-1831» (Εκδόςεισ Τροχαλία, 1994).



Kαηά-Ραπαγεωργίου Κωνςταντίνα: «Θ Αργυροφπολθ ςτουσ αρχαίουσ χρόνουσ» (Ζκδοςθ Διμου Αργυροφπολθσ, 2006).



Καραχάλιοσ Βαςίλθσ: «Γενικόσ Οδθγόσ Θλιουπόλεωσ» (1961).



Καυκοφλα Κικι: «Θ ιδζα τθσ κθποφπολθσ ςτθν ελλθνικι πολεοδομία του μεςοπολζμου» (Ζκδοςθ Αριςτοτζλειου Ρανεπιςτιμιου Κεςςαλονίκθσ, 1990).



Μθχιϊτθσ Χαρίλαοσ: «Δραματικι Ρορεία – Από τθν απελευκζρωςθ 1944 ςτθν τραγωδία του Δεκζμβρθ και ςτθ Βάρκιηα» (εκδόςεισ Καςταλία, 2005).



Μπίρθσ Κϊςτασ: «Αι Ακιναι από τον 19ον εισ τον 20ον αιϊνα» (1966).



Ρετροπουλάκου Μ. – Ρεντάηοσ Ε.: «Αττικι: Οικιςτικά ςτοιχεία-Ρρϊτθ Ζκκεςθ» (1970).



Ρουλάδθσ Κϊςτασ: «Εδϊ ιταν ρζμα…» (2006).



Σεβαςτοποφλου-Βογιατηι Δζςποινα: «ΡΛ-΢Α – Λςτορία τθσ Θλιουπόλεωσ» (1971).



Τοπικό Αναπτυξιακό Ρρόγραμμα Διμου Θλιοφπολθσ (1995).



Τότςικασ Ράνοσ: «70 χρόνια Θλιοφπολθ – Συμβολι ςτθ διατιρθςθ και ανάδειξθ τθσ ιςτορικισ μνιμθσ» (1995).



Τότςικασ Ράνοσ: «Εδϊ, κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Θλιοφπολθσ» (εκδόςεισ ΚΨΜ, 2005).

366



Φιλιππίδθσ Δθμιτρθσ: «Νεοελλθνικι Αρχιτεκτονικι» (1993).



Φιλιππίδθσ Δθμιτρθσ: «Για τθν Ελλθνικι πόλθ».



Χαμογεωργάκθ Γαβριζλλα: «Θ Θλιοφπολθ που χάκθκε για πάντα» (1987).



Χαμογεωργάκθ Γαβριζλλα: «Εκείνα τα χρόνια ςτθν Θλιοφπολθ» (1989).



Χαμογεωργάκθ Γαβριζλλα: « Θλιοφπολθ μετά τον Δεκζμβρθ… Κι ο χορόσ καλά κρατεί» (1992).



Χαμογεωργάκθ Γαβριζλλα: «Θ Αυτοδιοίκθςθ ςτθν Θλιοφπολθ από 19541963» (1993).



Χαμογεωργάκθ Γαβριζλλα: «Το ςπίτι μασ ςτθν Θλιοφπολθ» (1994).



Χαμογεωργάκθ Γαβριζλλα: «Ρινελιζσ από τθ ηωι τθσ Θλιοφπολθσ εκείνα τα χρόνια…» (1996).



Χαμογεωργάκθ Γαβριζλλα: «Καλοκαιρινζσ αναμνιςεισ» (1997).



Χαμογεωργάκθ Γαβριζλλα: «Το τζλοσ του ταξιδιοφ ςτθν Θλιοφπολθ» (2001).



6θ Αχτίδα τθσ Κ.Ο.Α. του ΚΚΕ: «Οι Ανατολικζσ Συνοικίεσ τον Δεκζμβρθ του 1944» (Λςτορικζσ Εκδόςεισ, 1976).



Dodwell E.: «A Classical and Topographical tour through Greece, I» (1819).



McCredie James R.: «Fortified Military Camps in Attika» (1966).



Μilchhoefer A. – Kaupert J. A,: «Karten von Attika» (1883-1885).

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..



Αρχείο Κοινότθτασ Θλιοφπολθσ



Αρχείο Σταφρου Κανελλόπουλου



Αρχείο Εφθμερίδασ «Αλικεια»



Αρχείο Κλζωνα Διονυςάτου



Αρχείο Ράνου Τότςικα 367

Οι «Κοινωνικοί Αγϊνεσ ςτθν Ηλιοφπολθ» αποτελοφν τθ ςυνζχεια του πρϊτου βιβλίου μου με τίτλο «Εδϊ κάποτε… Συμβολι ςτθν ιςτορία τθσ Ηλιοφπολθσ» που εκδόκθκε το 2005 από τισ εκδόςεισ ΚΨΜ. Το πρϊτο μζροσ του βιβλίου αναφζρεται ςτουσ κοινωνικοφσ αγϊνεσ 1924-1940, όπωσ καταγράφονται από τθν επεξεργαςία επίςθμων εγγράφων τθσ Κοινότθτασ Ηλιοφπολθσ και από το αρχείο του δικθγόρου Σταφρου Κανελλόπουλου, νομικοφ ςυμβοφλου των πρϊτων οικιςτϊν τθσ Ηλιοφπολθσ τθ δεκαετία του’30. Το δεφτερο μζροσ αναφζρεται ςτα μεταπολεμικά χρόνια ςτθν Ηλιοφπολθ κακϊσ και ςτα χρόνια τθσ μεταπολίτευςθσ, με βάςθ ντοκουμζντα που προζρχονται από τθν Κοινότθτα και τον Διμο Ηλιοφπολθσ, το αρχείο τθσ Γαβριζλλασ Χαμογεωργάκθ, του Κλζωνα Διονυςάτου, τθσ εφθμερίδασ «ΑΛΗΘΕΙΑ» και του προςωπικοφ μου αρχείου. Στο τρίτο μζροσ του βιβλίου, παρατίκενται «Αναμνιςεισ και Μαρτυρίεσ» από επϊνυμουσ και «ανϊνυμουσ» Ηλιουπολίτεσ κακϊσ και ςυνεντεφξεισ αγωνιςτϊν τθσ Εκνικισ Αντίςταςθσ και των τραγικϊν χρόνων που ακολοφκθςαν, οι οποίοι δραςτθριοποιικθκαν ςτθν Ηλιοφπολθ και ςτισ ανατολικζσ ςυνοικίεσ τθσ Ακινασ τθν δεκαετία του ’40. Στο τζταρτο μζροσ παρατίκενται μια ςειρά επιλεγμζνα κείμενά μου, άρκρα και ςυνεντεφξεισ τθσ δεκαετίασ του 2000 που αναφζρονται ςτθν αρχαία και νεϊτερθ ιςτορία τθσ περιοχισ όπου βρίςκεται ςιμερα θ Ηλιοφπολθ, ςτουσ αγϊνεσ για τθν διάςωςθ τθσ δθμόςιασ περιουςίασ από τισ διεκδικιςεισ των κλθρονόμων Νάςτου, ςτουσ αγϊνεσ για τθν προςταςία του Υμθττοφ και του ρζματοσ τθσ Πικροδάφνθσ, ςτουσ αγϊνεσ ενάντια ςτισ εγκαταςτάςεισ του Κζντρου Υψθλισ Τάςθσ (Κ.Υ.Τ) τθσ ΔΕΗ ςτον Υμθττό, και τζλοσ ςε ηθτιματα διαχείριςθσ τθσ τοπικισ εξουςίασ.

Πάνοσ Τότςικασ