jaarverslag 2008
STICHTING ONDERNEMING OPBOUWWERK ROTTERDAM
Inhoud 3
Voorwoord
5
Intensieve aanpak werpt vruchten af
20 ‘Werk is meer dan geld verdienen’
7
Osman Dog ˘an
22 Winst en verlies bij openbare aanbestedingen
8
Contact tussen generaties voorkomt irritaties
23 Organisatiediagnose afgerond
10 Extra geld geen garantie voor succes
24 Sport brengt mensen samen
14 Ondernemers belangrijk voor welzijn buurt
25 Ondernemingsraad tevreden over extern onderzoek
16 ‘Raad van Toezicht werkt integer’
26 Omzet licht gestegen
18 Nesselande: wijk in opbouw
27 Jong talent aangetrokken
19 Kralingseveer: nieuw leven in oude wijk
27 Aandacht voor communicatie en PR
19 12,5 jaar Buurtbemiddeling Rotterdam
28 Personeelslijst 2008
1
De kracht van opbouwwerk jaarverslag 2008
2
3
Voorwoord “Een briljante opbouwwerker”, kopte een landelijke
De krachten van mensen aanspreken, stimuleren
ochtendkrant kort na het aantreden van de
dat zij zich de woon- en leefomgeving toe-eigenen
Amerikaanse president Barack Obama. Voor het
en dat mensen bruggen naar elkaar slaan; dat zijn
verkrijgen van zijn nieuwe functie is hij in staat
belangrijke doelen in ons werk. En telkens blijkt dat
geweest de grootste community van zijn leven te
Rotterdam een talentvolle stad is waar al die poten-
organiseren. Een sprekend voorbeeld van ons werk!
tiële krachten aanwezig zijn. Ook intern spreken wij de krachten van mensen aan: wij besteden
In het jaarverslag 2008 staan kleinere verhalen over
permanent aandacht aan kwaliteitsverbetering en
onze opbouwwerkers, maar verricht met dezelfde
de ontwikkeling van ons menselijk kapitaal. De
intentie en beleving. Een gemengd gezelschap van
uitkomsten van de organisatiediagnose uit 2008
jongeren en ouderen uit de Provenierswijk is gaan
dienen hierbij als leidraad. Op die manier werken
strandzeilen in Ouddorp om het contact tussen de
wij voortdurend aan het versterken van de kracht
generaties vlotter en vanzelfsprekender te laten
van ons opbouwwerk.
verlopen. In de nieuwbouwwijk Nesselande bracht de opbouwwerkster via kunst groepen bij elkaar en in Ommoord werd dat met sportactiviteiten op de pleinen gestimuleerd. In Schiedam-Oost legde onze opbouwwerker contacten met de ondernemers om
De Raad van Bestuur SONOR
hen nadrukkelijker een rol te geven bij de revitalise-
Hugo Mulder
ring van het winkelgebied.
René van der Voorn
4
Opbouwwerker Arti Ganeshie (midden) praat met bewoners van een flat over mogelijke straatafspraken.
Bewoners maken straatafspraken Het project Mensen Maken de Stad helpt bewoners bij het maken van straatafspraken als ‘Wij groeten elkaar’, ‘Wij houden onze portieken schoon’ en ‘Jong en oud bespreken problemen op een rustige toon’. Doel van Mensen Maken de Stad (MMS) is straten omhoog helpen op de straatladder. In een schaal van -2 tot +7 geeft de ladder aan hoe het staat met de sociale samenhang tussen bewoners. Onder de nullijn is sprake van onderlinge agressie, vermijding en onverschilligheid. Hoe hoger de score boven de nullijn, hoe actiever de bewoners zijn. De ultieme score, +7, betekent dat bewoners zelfstandig agenda’s en contracten maken met instellingen. De meeste straten waar SONOR werkt, bevinden zich op de eerste of tweede trede van de straatladder.
5
Mensen Maken de Stad in Noord, Centrum en Oosterflank
Intensieve aanpak werpt vruchten af In korte tijd met zoveel mogelijk mensen in een straat afspraken maken. Dat is de straataanpak van Mensen Maken de Stad. Enkele opbouwwerkers van SONOR hebben zich gespecialiseerd in de methodiek, onder wie Arti Ganeshie: ‘Het is soms heel chaotisch, maar hartstikke leuk.’
willen maken. Dan breekt de oefenperiode aan.
Zestienhovenstraat – Liskwartier
Mensen Maken de Stad is een zeer intensieve
Stapvoets rijden
De Kempenaerstraat – Bergpolder
methode die begint met een Quick Scan en een
Als voorbeeld noemt Ganeshie de Zestienhoven
Luzacstraat – Bergpolder
bewonersonderzoek door middel van interviews.
straat in het Liskwartier, waar veel gezinnen wonen
Daarna volgt het daadwerkelijk maken van afspra-
met jonge kinderen. ‘Uit de interviews bleek dat veel
Deelgemeente Prins Alexander
ken, dat eindigt met een feestelijke ondertekening.
mensen zich zorgen maken over het verkeer, dat
Keulenhof & Sjanghailaan (even)
Die fases worden in drie maanden tijd uitgevoerd
vaak hard door de straat rijdt. De straatafspraak
Duisburghof & Sjanghailaan (oneven)
door een team van twee opbouwwerkers, dat
die wij op de voorgrond hebben gebracht, luidde:
daarna weer verder trekt naar een andere straat.
“Wij rijden stapvoetsgewijs in de Zestienhovenstraat
Centrum
Het vervolg – het levendig houden van de activitei-
zodat onze kinderen veilig kunnen buiten spelen”.
Saftleven / Ochterveldstraat
ten en de contacten – is in handen van de opbouw-
Tijdens de oefenperiode hebben we alle bewoners
Gaffelstraat
werkers die al langer in het gebied werken.
gevraagd hun handtekening onder de straatafspra-
Museumstraat
De Quick Scan en het bewonersonderzoek leveren
ken te zetten en mee te doen met het oefenen van
Doelstraat
veel informatie op over de straat. In een werkplan
deze afspraak. Ze kregen een pakketje met onder
geven Arti Ganeshie en haar collega aan welke
meer schildersdoek en verf. Daarmee konden ze de
mogelijkheden zij zien voor het activeren van de
straatafspraak uitbeelden. Een kunstenaar heeft de
SONOR heeft in 2008 in de volgende straten gewerkt met Mensen Maken de Stad: Deelgemeente Noord Vijverhofstraat (opgedeeld in 2 stukken) – Agniesebuurt
Eén straatafspraak speelt daarbij een hoofdrol en dat is steeds een andere, zegt Ganeshie. ‘We kiezen iets dat goed te realiseren is in korte tijd en waar we veel mensen actief bij kunnen betrekken. Het moet tastbaar zijn, zodat de bewoners echt zien dat er iets gebeurt.’
Van der Schellingstraat – Provenierswijk
bewoners en welke straatafspraken de bewoners
6
doeken verzameld en er één geheel van gemaakt
Strakke richtlijnen
Theorie en praktijk
dat in de straat komt te hangen.’
De methodiek van Mensen Maken de Stad kent
Opbouwwerker Arti Ganeshie volgt
strakke richtlijnen. Ganeshie vindt dat geen
naast haar werk de masterstudie
De straatafspraken moeten de steun krijgen van
beperking voor haar werk. ‘Het is wel prettig,
Grootstedelijke vraagstukken en Beleid
minstens de helft van het aantal bewoners. Het
vooral omdat het zo’n intensief traject is. En binnen
aan de Erasmus Universiteit. Ze kan
verzamelen van die handtekeningen is het meest
de kaders is voldoende ruimte voor creativiteit.
haar theoretische kennis goed gebruiken
intensief, zegt Ganeshie. ‘Je moet ze persoonlijk
Dat moet ook wel, want iedere straat is anders
in de praktijk. ‘Ik heb geleerd dat de
benaderen, soms sta je wel drie keer bij iemand
en de problemen lopen erg uiteen. We moeten
uiterlijke kenmerken van een straat een
op de stoep voordat hij thuis is.’ Uiteindelijk lukt
nog voldoende improviseren.’ Soms is het zelfs
indicatie kunnen zijn voor de manier
het altijd om voldoende steun te krijgen. Dat komt
nodig om de strakke richtlijnen wat op te rekken,
waarop mensen met elkaar omgaan. Een
vertelt ze. ‘In de Van der Schellingstraat in de
donkere, stenige, voor verkeer afgesloten
‘De nazorg is van groot belang’
Provenierswijk was het heel moeilijk om handte-
straat heeft weinig dynamiek en er komen
keningen te krijgen. Er gebeurde veel tegelijk: de
weinig passanten. Dat geldt onder meer
volgens Ganeshie doordat Mensen Maken de Stad
straat was opgebroken, er brandde een huis af. De
voor een gedeelte van de Vijverhofstraat
echt iets te bieden heeft. ‘Je geeft de bewoners de
mensen hadden andere dingen aan hun hoofd dan
in Noord. De bewoners blijven liever
mogelijkheid om iets te realiseren in hun straat wat
het maken van straatafspraken.’ In overleg met de
binnen. Als je ze wilt verleiden om mee te
ze misschien al heel lang willen.’ Wel is de nazorg
deelgemeente mochten de opbouwwerkers meer
doen met activiteiten, zul je ze individueel
van groot belang, zegt ze. ‘Daarom is het goed dat
tijd uittrekken voor de eerste fase en dat leverde
moeten benaderen. Dat vraagt meer tijd
mijn collega-opbouwwerkers ook betrokken zijn bij
uiteindelijk een mooi rijtje straatafspraken op.
en aandacht. Wij hebben daarom in de
de interviewfase van Mensen Maken de Stad. Zij
Vijverhofstraat de methodiek aangepast
moeten, als wij weg zijn, het enthousiasme van de
en de periode dat we in de straat
bewoners vasthouden.’
aanwezig waren iets verlengd.’
7
Osman Dog ˘ an Afscheid van een bijzonder mens
Osman Dog ˘an 1948 - 2009
Het jaar 2008 was nog maar net voorbij toen SONOR onverwacht afscheid moest nemen van opbouwwerker Osman Dog ˘an. Op 6 februari maakte een hartaanval een einde aan het leven van een bijzonder mens.
In 2006 verscheen een prachtig boek over het
Directeur Hugo Mulder noemt Osman ‘een fantas-
leven van Osman en zijn vrouw. Op goed geluk
tische opbouwwerker. Er zat geen kwaad in hem.
heet het, en Osman was er heel trots op. Hij
Hij probeerde altijd integer met de ander om te
vertelt in het boek met bevlogenheid over zijn
gaan. Het was ook een gedreven man, onrecht
werk, over zijn streven om kloven te dichten tussen
kreeg bij hem geen kans. Hij kon deuren openen
culturen en generaties. ‘Ik wil investeren in de
met zijn eerlijke uitstraling en energieke enthou
Osman Dog ˘an, in 1948 geboren in Turkijke, was
kinderen’, zegt hij in een van de verhalen, ‘met het
siasme. Door zijn eenvoud was hij altijd bereikbaar
sinds 1980 betrokken bij de bewonersorganisatie
oog op de toekomst. Kinderen moeten leren dat
en aanspreekbaar, van hoog tot laag in onze
Aktiegroep Oude Westen. Eerst als vrijwilliger, sinds
er geen dominante cultuur is; alle culturen zijn
samenleving.’
1987 als opbouwwerker. Hij was verknocht aan de
gelijkwaardig.’
wijk waar hij met zijn Nederlandse vrouw Marian
Op die fatale vrijdag was Osman ’s morgens nog
en hun vier kinderen woonde. In zijn werk stond het
Osman’s jonge collega Natalie Dupon ziet
bij een redactievergadering van de buurtkrant in
contact tussen mensen centraal, ongeacht afkomst
dagelijks het effect van zijn werk. ‘In werkgroepen
het Oude Westen. In het maartnummer zouden
of cultuur. Daarom paste hij zo goed in het hetero-
zitten drie generaties Turkse vrouwen bij elkaar
werkgroepen en vrijwilligers van de Aktiegroep
gene Oude Westen, zegt collega-opbouwwerker
aan tafel. Dat is heel ongewoon. Osman heeft
zich presenteren. Dat gebeurde uiteindelijk ook,
Sjaan Schaap. ‘Hij kon met iedereen overweg
dat met veel geduld en overtuiging voor elkaar
maar op een andere manier dan die ochtend
en hij kon ieder probleem oplossen. Het woord
gekregen. Ik had nog heel veel van hem willen
werd afgesproken. De buurtkrant werd één grote
“onmogelijk” kende hij niet. Hij was een rots in de
leren. Hij liet mij zien dat je moet denken vanuit
afscheidsode aan Osman, die een groot deel van
branding, niet alleen voor de bewoners, maar ook
andermans belang en niet bang moet zij voor
zijn leven wijde aan het welzijn van de bewoners in
voor zijn collega’s.’
vreemde culturen.’
het Oude Westen.
8
Contact tussen generaties voorkomt irritaties ’Nu denken volwassenen en jongeren ook aan elkaar als zij iets organiseren’, zegt Maurice Oosthoek van SONOR. Dat is het doel van het project Jong en Oud in de Provenierswijk: contact leggen tussen generaties. De eerste activiteit was al een succes. In april 2008 volgden dertig volwassenen en jongeren een cursus strandzeilen in Ouddorp. De deelnemers moesten zelf hun kar met zeil opbouwen en het ding in beweging zien te krijgen. Dat vroeg om samenwerking en overleg. ‘Elkaar helpen’, noemt opbouwwerker Maurice Oosthoek heel belangrijk. Jongeren en volwassenen opereren vaak gescheiden, signaleert Oosthoek in de Provenierswijk. Als er problemen ontstaan, verhindert het gebrek aan contact vaak het vinden van een oplossing. ‘Ik wilde daar al heel lang iets aan doen. Als In april 2008 volgden dertig
volwassenen klagen over overlast denken ze snel
volwassenen en jongeren een cursus
dat de politie het maar moet oplossen. Die moet de
strandzeilen in Ouddorp.
jongeren bijvoorbeeld wegjagen. Maar het is beter
foto’s van Maurice Oosthoek
om elkaar te leren kennen want dan is het mogelijk
9
Even vragen: hoe is het ermee? ‘Het project Jong en Oud heeft zeker geholpen om elkaar beter te begrijpen’, zegt Marjan van Hoorn (62). Zij nam deel aan vijf van de tien activiteiten. Het meest indrukwekkend vond zij het inloop-theater. ‘Twee acteurs speelden een ruzie tussen een volwassene en een jonge Marokkaan. De reacties op het spel van de jongeren uit de wijk waren echt fel. Als er iets is,
om contact te maken en te praten over hoe het
zestien wijkbewoners mee aan deze gesprekken.
worden Marokkaanse jongeren daar onmiddellijk
anders kan. Steeds blijkt dat mensen graag meer
Vervolgens werd samen gegeten, er was theater,
op aangekeken. Ik begrijp nu beter hoe zij zich
van elkaar willen weten.’
sport en er is bij een van de activiteiten een film
voelen. Daarover werd goed gesproken. ’
gemaakt. Ook is er een lied (rap) ten gehore
Maurice Oosthoek van SONOR trommelde
gebracht.
de deelnemers voor het project op in de wijk.
Voor het project kreeg Oosthoek subsidie van het ministerie van VROM. Deze aanpak van het
Behalve bij het inlooptheater was Van Hoorn bij
departement heet “Ruimte voor contact” en is in
Waar SONOR in het begin nog veelal het initia-
het strandzeilen in Ouddorp en was zij betrokken
eerste instantie bedoeld voor samenwerking tussen
tief nam, kwamen de ideeën in de loop van het
bij onder meer een fotoproject waarbij een
autochtonen en allochtonen. In de Provenierswijk
project steeds vaker van de buurtbewoners. Ook de
jongere en een ouder elkaar drie keer moesten
uitvoering was meer in handen van volwassenen en
portretteren: met een close-up, een foto in de
Jongeren en volwassenen opereren vaak gescheiden
jongeren zelf. Oosthoek: ‘Je merkt wel dat het tijd
wijk en een foto in een persoonlijke omgeving
kost om met elkaar aan de slag te gaan.’
(huis of school). Samen eten na afloop van een
Omdat jongeren en volwassenen elkaar nu kennen
activiteit is volgens haar leuk en nuttig. In het
deden vooral Marokkaanse en Turkse jonge-
is er meer uitwisseling, zegt Oosthoek. ‘Toen er
vervolg gaan buurtbewoners meer initiatief
ren mee. In de loop der tijd zijn er voor Jong en
een kringloopwinkel werd geopend door volwas-
nemen voor activiteiten, verwacht zij. ‘Zelf vond
Oud negen activiteiten georganiseerd. Daaraan
senen in de wijk, was er een jongere die met een
ik het jammer dat er weinig meisjes meededen.
deden drie- tot vierhonderd wijkbewoners mee.
omroepinstallatie op de auto door de straten reed.
Ik hoop dat dat nog op gang komt.’
‘Langzaam kwamen jongeren en volwassenen
Ook was er een lunch met jongeren en ouderen èn
Door mee te doen aan Jong en Oud heeft Van
dichter bij elkaar’, zegt Oosthoek. Er was onder
met toenmalig minister Ella Vogelaar van Wonen,
Hoorn meer buurtbewoners leren kennen. ‘Ik
meer een debat over het thema “Je bent toch zelf
Wijken en Integratie.’ Jongeren en volwassenen in
merk op straat hoe dat werkt. Wij maken sneller
ook jong geweest”. Aan debattafels zaten steeds
de Provenierswijk leven niet meer langs elkaar heen
een praatje. Even vragen: hoe is het ermee? Ook
vier jongeren en vier volwassenen. In totaal deden
maar weten elkaar te vinden.
jongeren groeten mij en spreken mij aan.’
10
Programma Kindvriendelijke Wijken heeft voor- en nadelen
Extra geld geen garantie voor succes Politici willen resultaten laten zien tijdens hun zittingsperiode. Dat leidt tot groots opgezette programma’s, met doelstellingen, streefgetallen en extra geld. Kindvriendelijke Wijken is daar een voorbeeld van. Opbouwwerkers zijn blij met zo’n extra stimulans, maar waarschuwen voor te hoge verwachtingen.
Wijken voor vertraging, meent ze. ‘We waren
geld opgeleverd voor het nieuwe Semiramispark.
in de Erasmusbuurt al goed op weg. Er bestond
Opbouwwerker Sjaan Schaap, al jaren actief in
een samenwerkingsverband tussen basisschool,
de wijk, greep de kans met beide handen aan.
woningcorporatie, deelgemeente en opbouwwerk
‘Het opknappen van het Semiramispark speelt
en we hadden een paar plannen voor het verbete-
sinds 2006. Bewoners hebben meegewerkt aan
ren van de voorzieningen voor kinderen. Op zich is
het herinrichtingsplan. Er zijn natuurlijk altijd meer
zo’n gemeentelijk programma goed nieuws, omdat
wensen dan financieel haalbaar is. We hebben
er extra geld beschikbaar komt. Maar het vertraagt
250.000 euro extra gekregen voor een knuppelpad
ook, want er moet eerst een goed plan worden
in het natte gedeelte van het park. Dat is een soort
Trots presenteerde het nieuwe college van Burge
geschreven en pas daarna begint de uitvoering.’
survivalpad met vlonders, speciaal voor kinderen.’
meester en Wethouders in 2007 het programma
De komst van een speciale projectleider betekende
Kindvriendelijke Wijken. Wethouder Leonard Geluk
overigens een ommekeer, zegt Smit: ‘Het leek wel
straalde van enthousiasme: aan het einde van de
of alle gemeenteambtenaren daardoor harder
collegeperiode zouden minstens zeven Rotterdamse
gingen lopen. Vergunningen kwamen sneller rond,
Onderdeel van het programma Kindvriendelijke
wijken aantoonbaar kindvriendelijker zijn dan op
beslissingen werden eerder genomen. Zo’n project-
Wijken was een serie bijeenkomsten met bewoners,
dat moment. Een paar van die wijken liggen in
leider heeft blijkbaar meer macht dan de gemid-
waar iedereen mocht meedenken over maatre-
gebieden waar SONOR al jaren actief is (zie kader
delde ambtenaar.’
gelen. De opbouwwerker van SONOR kreeg de
op pagina 13).
‘Een wijk heeft uitvoerders nodig’
taak om bewoners hiervoor te benaderen. Schaap
Opbouwwerker Mo Smit heeft de Erasmusbuurt in
Knuppelpad
vond de bijeenkomsten inspirerend. ‘Er kwam veel
het Oude Noorden onder haar hoede. In eerste
In Oosterflank (deelgemeente Prins Alexander)
energie vrij, vooral tijdens het brainstormen.’ Ze
instantie zorgde het programma Kindvriendelijke
heeft het programma Kindvriendelijke Wijken extra
is ook kritisch: ‘Het aantal plannen is bij dit soort
11
Schoolplein ingericht met pedagogische visie  In de Erasmusbuurt werkt basisÂ
tot gedrag en omgang. Dus ook in het buurthuis en op de speelplekken in de wijk.
school De Klimop al langere tijd samen met de woningcorporatie, de deelgemeente
Het programma Kindvriendelijke Wijk gaf de partijen een extra steun in de rug. Het
en SONOR opbouwwerk. Gezamenlijk streven ze naar een pedagogisch wijkklimaat.
schoolplein van De Klimop is in 2008 op een bijzondere manier ingericht. Achter
Dat wil zeggen dat binnen en buiten de school dezelfde regels gelden met betrekking
ieder speeltoestel zit een pedagogische visie, zodat kinderen spelenderwijs leren.
12
Speeltuin Het Noorden maakt zich op voor een nieuw seizoen Het deelgemeentebestuur wilde speeltuin Het Noorden in het Liskwartier sluiten, vanwege de ligging aan een drukke weg. Omwonenden en gebruikers van de speeltuin vonden het onbegrijpelijk dat een beoogde kindvriendelijke wijk het zonder speeltuin zou moeten stellen. Opbouwwerker Wouter van Welzen ondersteunde het bestuur van Het Noorden en bracht de diverse partijen met elkaar in gesprek. Dat heeft in ieder geval opgeleverd dat de speeltuin minimaal drie jaar openblijft. Een werkgroep gaat op zoek naar alternatieven voor de lange termijn.
brainstormsessies meestal groot, maar de uitvoe-
te weinig geld is om alle plannen te verwezenlijken.
het fantastisch als een langgekoesterde wens van
ring laat vaak lang op zich wachten.’ Daar wringt
Dat betekent teleurgestelde bewoners en die komen
bewoners kan worden vervuld. Maar hoe zit het
volgens Schaap de schoen. ‘Een wijk heeft vooral
bij ons met hun vragen. Daarom probeer ik er bij
met het vervolg?’
uitvoerders nodig, geen plannenmakers.’
ambitieuze programma’s realiteitszin in te brengen.
Ook Schaap heeft last van die spagaat: ‘Met een
Tijdens besprekingen met betrokken professionals
eenmalige uitgave is een wijk tijdelijk geholpen.
Huiverig
Je kunt in één klap een speelplek inrichten. Maar
Bij veel programma’s gaat het om succes op de korte termijn
daarmee zijn het toezicht en het beheer nog niet
voor groots aangekondigde programma’s’, zegt
benadruk ik steevast het belang van continuïteit.’
kunnen het er in onze reguliere uren niet zomaar
hij. ‘Kindvriendelijke Wijken begon heel wild: alles
Van Welzen vindt dat opbouwwerkers al gauw in
bij hebben.’ Volgens haar collega Smit is dat het
mocht en kon. Inmiddels is wel duidelijk dat er veel
een spagaat terechtkomen. ‘Aan de ene kant is
manco van alle goedbedoelde programma’s:
De opvatting van Schaap wordt gedeeld door haar collega Wouter van Welzen, die in het Liskwartier werkt (deelgemeente Noord). ‘Ik ben altijd huiverig
geregeld. Als daar geen structureel geld voor beschikbaar is, verloedert zo’n plek al gauw. Wij
13
Semiramispark krijgt survivalpad voor kinderen Het is nu nog een flinke modderpoel, maar in de loop van 2009 is het Semiramispark in Oosterflank klaar. Compleet met bloementuin, een vijver, sport- en speelplekken, rollatorvriendelijke paden, sfeervolle bankjes onder oude bomen en een stoer knuppelpad voor kinderen. Het knuppelpad is een extraatje uit de pot van Kindvriendelijke Wijken.
het gaat om succes op de korte termijn. ‘Hoe het
Zeven wijken kindvriendelijker in 2010
verder gaat nadat alle linten zijn doorgeknipt,
Wethouder Leonard Geluk van Jeugd, Gezin en Onderwijs wil
daar wordt te weinig over nagedacht.’ Ze is blij
Rotterdam kindvriendelijker maken. Elf wijken komen daarvoor
met alle fysieke maatregelen die in 2008 plaats-
in aanmerking, zeven daarvan moeten in 2010 ‘aantoonbaar
vonden in de Erasmusbuurt. ‘Er is een schoolplein
aantrekkelijker zijn voor gezinnen met kinderen’, zo heeft de
opgeknapt, drie binnenpleintjes zijn aangepakt, er
wethouder de gemeenteraad beloofd. Uiteindelijk moet Rotterdam
zijn autoluwe maatregelen genomen. Nu komt het
het imago krijgen van ‘kindvriendelijke stad’, meent de wethouder.
erop aan om de sociale kant erbij te betrekken en
In vier van de elf wijken zijn opbouwwerkers van SONOR
te investeren in een duurzame verbetering van de
werkzaam: Cool, Liskwartier, Erasmusbuurt en Oosterflank. De
wijk. Er is voor 2009 minder geld beschikbaar. Ik
overige wijken zijn: Spangen, Carnisse, Tarwewijk, Feijenoord,
hoop niet dat ons werk zich in dat jaar beperkt tot
Groot IJsselmonde, Beverwaard en Hoogvliet-Noord.
het organiseren van feestjes.’
14
Ondernemersondersteuning in Schiedam-Oost
Ondernemers belangrijk voor welzijn buurt Als ondernemers massaal wegtrekken uit een buurt, moeten alle alarmsignalen op rood, zegt opbouwwerker Freek Homan. Hij is gespecialiseerd in ondernemersondersteuning. ‘Er is iets grondig mis als de kleine zelfstandigen hun deuren sluiten. Je moet dat voorkomen door ze actief te betrekken bij de buurt.’ In 2008 is hij daarmee begonnen in Schiedam-Oost.
Sumeyra Altinbasak heeft een bakkerij met Turkse en Nederlandse broden en zoetigheden. Ze krijgt vaak hulp van haar zussen of andere familieleden.
afspeelt in de omgeving. Ze zijn ook lang niet altijd lid van een winkeliersvereniging. Dat is met name het geval als de ondernemingen verspreid zijn in de buurt.’
Naast de bakkerij is een groentenwinkeltje, gerund door de vader van Altinbasak. Hij is vaak op straat te vinden voor een
In de gaten houden
praatje met buurtbewoners.
Sinds 2008 werkt Homan ook in SchiedamOost, een gebied met 11.000 inwoners en ruim driehonderd kleine zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers). Het gebied bestaat uit vijf buurtjes
De gemeente Rotterdam erkende een aantal jaren
waar het niet slecht mee gaat, maar tevens weinig
geleden al het belang van gezonde ondernemin-
echt goed is, vindt de opbouwwerker. ‘Schiedam-
gen in een buurt. Het onderzoek ‘Op je klompen’
Oost heeft kenmerken die je ook tegenkomt in
uit 2001 toonde haarfijn het verband aan tussen
de zogenoemde Krachtwijken. Veel woningen zijn
leegstaande winkelpanden en verloedering van
relatief in slechte staat, hoewel er ook megalomane
de buurt. ‘Sindsdien is er meer oog voor kleinere
nieuwbouw staat. Veiligheid scoort slecht en er
bedrijven, ervaart Homan, die als opbouwwerker
zijn veel verhuisbewegingen.’ Het is, kortom, een
vooral ondernemers ondersteunt. Hij is actief in
gebied om in de gaten te houden.
onder meer het centrum (Witte de Withstraat) en op
De gemeente Schiedam wil de vele kleine zelfstan-
Zuid (Pretorialaan). Zijn belangrijkste taak is ervoor
digen betrekken bij de revitalisering van Oost.
zorgen dat ondernemers zich betrokken voelen bij
‘Maar er is geen duidelijk aanspreekpunt’, zegt
de buurt waar ze werken en gezamenlijk hun stem
Homan. ‘Er zijn nergens echt grote winkelgebieden
laten horen. Dat is namelijk niet zo vanzelfspre-
in het gebied. De ondernemingen zitten verspreid
kend, zegt Homan. ‘Ondernemers zijn vooral bezig
in de buurtjes. Hier zes, daar drie, nergens zitten
met hun eigen zaken en weten nauwelijks wat zich
veel ondernemers bij elkaar. Ze hebben zich dan
Mary van Kralingen (rechts) begon negentien jaar geleden met snoepwinkel De Toverbal. Het is er iedere dag een drukte van belang.
15
ook niet verenigd.’ Homan probeert de zzp’ers
van Kralingen is gevestigd. Ze stopte negentien
samen te brengen, zodat de gemeente makkelijker
jaar geleden met haar slecht lopende bloemen-
met de groep in contact kan komen. Ook wil hij
zaak en richtte een snoepwinkel in. Met succes,
de ondernemers zover krijgen dat ze zich inzet-
in De Toverbal is het iedere dag een drukte van
ten voor het welzijn van de buurt en de bewoners.
belang. Een stukje verderop heeft de Turkse
‘Ik probeer de ondernemers te koppelen aan de
Sumeyra Altinbasak twee winkels naast elkaar:
bewonersorganisaties, zodat ze samen kunnen
een bakkerij en een kleine supermarkt. Haar vader
optrekken.’
runt de supermarkt, zelf staat ze in de bakkerswinkel. ‘Deze ondernemers hebben goed gekeken
Positieve energie
naar de mogelijkheden in de buurt en daar slim
Het uiteindelijke doel van Homan is het aanbren-
op ingespeeld’, zegt Homan. ‘Ze voldoen aan de
gen van een degelijke overlegstructuur, zowel
vraag en zijn bovendien heel betrokken bij hun
tussen de ondernemers onderling, als met de
omgeving. Buurtbewoners komen graag in hun
gemeente en de bewonersorganisaties. ‘Die
winkels.’
structuren moeten zodanig gaan werken dat ik als opbouwwerker misbaar ben.’ Homan heeft
Homan vindt dat Schiedam-Oost genoeg potentie
er alle vertrouwen in dat het gaat lukken. ‘Uit de
heeft. ‘Er zijn nog veel onbenutte mogelijkheden,
eerste gesprekken met de ondernemers blijkt dat er
vooral in de buurten waar panden leegstaan. Ik
genoeg positieve energie zit. Ze zijn allemaal trots
ken zo twaalf, vijftien panden waar ooit een winkel
op hun bedrijfje en zien in dat het ook voor hen
zat, maar nu niks meer gebeurt. Er hangen alleen
van belang is dat het goed gaat met de buurten
nog wat vieze gordijnen voor de ramen. Als het
waar ze gevestigd zijn.’
lukt om daar weer bedrijvigheid terug te brengen,
Mooie voorbeelden van goed ondernemerschap
gaat het er heel anders uitzien. Kijk maar naar de
zijn volgens de opbouwwerker onder meer te
Lorenzlaan. Een paar kleine winkels met een goede
vinden in de Lorentzlaan, waar de winkel van Mary
uitstraling geven een straat een flinke oppepper.’
16
Voorzitter Vernon Daal:
‘Raad van Toezicht werkt integer’ Sinds 2004 heeft SONOR een Raad van Toezicht en een Raad van Bestuur. Enkele Raden van Toezicht zijn de laatste tijd negatief in het nieuws gekomen, omdat ze hun werk niet goed deden. Wat is eigenlijk de taak van een Raad van Toezicht? En hoe functioneert die van SONOR? Een interview met voorzitter Vernon Daal.
directeuren; formeel hebben wij geen bemoeie-
zijn heel alert op mogelijke belangenverstrenge-
nis met organisatorische kwesties. We willen ook
ling. Als het er maar naar ruikt, praten we er over.
absoluut niet in de weg lopen. We hebben juist
Soms treedt iemand af om problemen voor te
een paar jaar geleden besloten om een Raad van
blijven. Zoals een paar jaar geleden een lid dat
Toezicht in te stellen om de directie meer armslag
op een verkiesbare plaats stond voor de gemeen-
te geven.’
teraadsverkiezingen. Nog vóór de daadwerkelijke verkiezing had hij zijn lidmaatschap al beëindigd.
Een aantal Raden van Toezicht, onder meer
En we hebben een strikte grens vastgelegd voor de
van woningcorporaties, is negatief in het
zittingstermijn. Een lid van de Raad van Toezicht
Wat doet een Raad van Toezicht?
nieuws gekomen. Ze hadden niet goed opgelet
kan maximaal twee keer drie jaar aanblijven. Dat is
‘Onze basistaak is – de naam zegt het al – toezicht
waardoor bestuursleden zichzelf konden verrij-
belangrijk voor het houden van voldoende afstand
houden. We houden in de gaten of de Raad van
ken of financieel wanbeleid konden uitvoeren.
tot de Raad van Bestuur. ‘
Bestuur, bij SONOR zijn dat de twee directeuren,
Hoe zit dat bij SONOR?
de organisatie goed leidt. We zijn ook sparring-
‘Nou, dat zal bij SONOR niet gebeuren! De infor-
Wie kunnen er eigenlijk lid worden?
partner. We denken mee en geven feedback. Neem
matievoorziening over en weer is prima in orde.
‘Je moet om te beginnen betrokken Rotterdammer
de organisatiediagnose die adviesbureau Twynstra
Er is een goede vertrouwensbasis en tegelijkertijd
zijn, hart voor de stad hebben en begrijpen
Gudde in 2008 uitvoerde. We hebben de tussen-
voldoende afstand tussen de Raad van Toezicht en
waarom de stad is zoals die is. Het is ook wel
tijdse uitkomsten met de Raad van Bestuur bespro-
de Raad van Bestuur. We werken integer. Veel van
handig als je affiniteit hebt met het politieke
ken en ideeën meegegeven voor het vervolgtraject.
onze uitgangspunten voldoen aan die van good
systeem. We streven naar een gemengde samen-
De verantwoordelijkheid ligt natuurlijk bij de twee
governance. Om een voorbeeld te noemen: we
stelling, naar een groep mensen met een eigen
17
Een vergadering van de Raad van Toezicht met de Raad van Bestuur. Foto links vlnr: Carolien Dieleman, Natalie Holwijn en John Knieriem; Foto midden vlnr: Natalie Holwijn, John Knieriem, Hugo Mulder en Aat Brand (nieuw in 2009); Foto rechts vlnr: Rob Moioli (waarnemend voorzitter bij afwezigheid van Vernon Daal), Carolien Dieleman, René van der Voorn en Ellen Nederlof (notuliste).
netwerk en een bijzondere kwaliteit. We willen
gesproken tijdens onze vergaderingen en meege-
gesproken over het vak, met elkaar gediscussieerd
elkaar graag aanvullen. De een weet veel over
dacht met de directie. Het wordt pas echt een
over wat opbouwwerk inhoudt en hoe je jezelf kunt
financiën, de ander is expert op het juridische vlak,
onderwerp voor de Raad van Toezicht als zoveel
blijven ontwikkelen. Dat is belangrijk: SONOR
ikzelf weet veel over woningcorporaties.’
aanbestedingen plaatsvinden dat er organisatori-
verslapt niet. Ik ben ook heel tevreden over de
sche consequenties aan vast zitten. Dan gaan we
oprichting van SONOR Zuid. We hebben onze nek
In 2008 heeft SONOR het druk gehad met
letten op de mogelijke gevolgen voor de financiën
uitgestoken en ons hart voor de stad getoond. Ik
openbare aanbestedingen. Feijenoord werd
en die van de positie van het personeel.’
zie ook wel verbeterpunten: SONOR kan nog beter
binnengehaald, Schiedam ging verloren. Hoe
laten zien aan de buitenwereld waar de organi-
heeft u die ontwikkelingen gevolgd?
Hoe gaat het met SONOR, als organisatie?
satie voor staat. Opbouwwerk is een vak dat niet
‘Openbare aanbestedingen liggen op het bordje
‘Het is een gezond bedrijf en dat is prachtig. Waar
makkelijk in feiten en cijfers te vangen is, je moet
van de Raad van Bestuur. Wij houden ons bezig
ik echt trots op ben, is dat de organisatie zichzelf
het vooral laten zien, als organisatie meer met je
met de contouren, niet met de dagelijkse gang
scherp houdt door het opbouwwerk voortdurend
gezicht in de wind.’
van zaken. Desondanks hebben we er wel over
tegen het licht te houden. Er wordt intern veel
De taken van de Raad van Toezicht
Wat is good governance?
–– Goedkeuren begroting en jaarrekening
Governance heeft betrekking op het besturings-, beheersings- en verantwoordingssysteem van ondernemingen
–– Werkgeverschap Raad van Bestuur
en organisaties. Het regelt de verdeling van de bevoegdheden en verantwoordelijkheden over de Raad van
(benoemen, ontslaan, functioneringsgesprekken)
Toezicht, de Raad van Bestuur, het management en andere belanghebbenden. Belangrijke elementen van
–– Goedkeuren fusies en overnames
good governance zijn een duidelijke afbakening van die bevoegdheden en verantwoordelijkheden en een
–– Goedkeuren wijzigingen in statuten
transparante verslaggeving.
18
Nesselande: wijk in opbouw In Nesselande is in 2008 een nieuw multifunctioneel centrum geopend: De Kristal. SONOR opbouwwerker Ardy Moeijes en secretaresse Diana Gerritsen hebben een werkplek op de begane grond. De bereikbaarheid van het opbouwwerk is er sterk op vooruitgegaan, vindt Moeijes. Voor ze in De Kristal trok, had SONOR een werkplek op de eerste etage van een woonhuis. ‘Daar hadden we weinig bezoekers, maar hier in De Kristal is de aanloop groot.’ Dat komt vooral door de combinatie van organisaties en instellingen, die in het centrum een kantoor hebben. Naast SONOR zijn dat Humanitas, Bibliotheek Rotterdam, IJsselland Ziekenhuis, Gezonheidscentrum Nesselande, Stichting Buurtwerk Alexander en wijkorganisatie WONIO. De bovenste verdiepingen bestaan uit 182 huurappartementen voor 55-plussers van de Stichting Ouderenhuisvesting Rotterdam. Moeijes werkt sinds april 2008 in Nesselande en heeft onder meer aan het project Verborgen Schoonheid gewerkt. ‘Dit project brengt groepen bewoners met elkaar in contact door middel van kunst’, vertelt de opbouwwerker. ‘In Nesselande komt dat heel goed van pas. Ondanks het feit dat het een nieuwe wijk is, ontstaan er toch gescheiden groepen. Er dreigt zelfs al een tweedeling te ontstaan tussen de bewoners van de sociale woningen en de bewoners van de villa’s.’ Ook blijken weinig mensen elkaar te kennen. Moeijes: ‘Er is behoefte aan activiteiten waar buurtbewoners elkaar kunnen ontmoeten. En jongeren geven aan dat ze graag een eigen plek willen in de wijk. Nuttige signalen, waar ik iets mee wil doen in 2009.’
De inwoners van Nesselande komen graag op het strand van de Zevenhuizerplas.
19
Kralingseveer: nieuw leven in oude wijk
12,5 jaar Buurtbemiddeling Rotterdam Buurtbemiddeling Rotterdam vierde in 2008 het 12,5 jarig bestaan. In
Meer dan tien jaar werkt SONOR in Kralingseveer, aan de voet van de Van Brienenoordbrug. Grootste probleem voor de inwoners is de verzakking van hun huizen. Opbouwwerker Petra van den Berg ondersteunt de belangenvereniging.
het jubileumboekje Waargebeurd noemt wethouder Lucas Bolsius Buurtbemiddeling ‘een ongelooflijk sterk product’. In vier deelgemeenten levert SONOR de gebiedsprojectleiders.
Vierhonderd woningen uit de jaren twintig en dertig staan op slappe veengrond, zonder heipalen. Ze zakken langzaam met de
Stedelijk projectleider Arthur van Thiel, ook in dienst van SONOR, kondigde
veenbodem mee en dreigen onder het waterpeil terecht te komen.
eind 2008 zijn afscheid aan. Hij gaat leiding geven aan SONOR Zuid,
De belangenvereniging leidde een slapend bestaan, maar heeft met
de nieuwe bv in Feijenoord. Tien jaar lang stond hij aan het hoofd van
ondersteuning van de bewonersorganisatie en de opbouwwerker een
Buurtbemiddeling Rotterdam. Wat begon als een experiment in drie kleine
herstart gemaakt. ‘De bewoners van Kralingseveer maken zich niet
buurten, waaierde uit over de hele stad. In Waargebeurd vertelt Van Thiel
gauw druk’, zegt Van den Berg. ‘Ze denken dat het niet zo’n vaart
over de kracht van buurtbemiddeling: ‘Conflicten tussen buren krijgen
loopt met die verzakkingen. Maar er spelen steeds meer dingen in
onwaarschijnlijke wendingen door tussenkomst van de bemiddelaars. Er
de wijk, zoals de mogelijke komst van een helikopterplatform en
komen oplossingen op tafel die niemand voor mogelijk had gehouden.’
een gebrek aan kleur en fleur. Langzaam maar zeker willen steeds
De gebiedsprojectleiders van SONOR werken in de deelgemeenten Prins
meer wijkbewoners zich inzetten. Gelukkig werk ik er al vier jaar,
Alexander, Noord, Hillegersberg-Schiebroek en Hoogvliet. In de loop van
dus inmiddels heb ik aardig wat vertrouwen opgebouwd.’ Een mooi
2008 koos deelgemeente Charlois voor een andere, goedkopere, aanbie-
resultaat in 2008 was het ontwikkelen van de wijkvisie in samen-
der. Stedelijk projectleider Van Thiel zegt in het jubileumboekje dat hij
spraak met bewoners en deelgemeente. Ook de Straatspeeldag
benieuwd is of het lukt om dezelfde kwaliteit te bieden voor minder geld.
was een succes: de hele IJsselmondselaan was afgezet. Op die
‘De kosten zitten vooral in het salaris van de projectleiders. Juist zij vormen
manier vroegen bewoners aandacht voor verkeer dat veel te hard
de Achilleshiel van buurtbemiddeling.’ Toch heeft verzakelijking ook
over de laan rijdt. In de Wijkvisie zijn inmiddels verkeersremmende
voordelen, meent hij. ‘Alle betrokken partijen kunnen elkaar aanspreken op
maatregelen opgenomen.
kwaliteit. Daar kan buurtbemiddeling alleen maar beter van worden.’
20
Matchproject Centrum koppelt jongeren aan bedrijven
‘Werk is meer dan geld verdienen’ Jongeren met een lage opleiding kunnen moeilijk werk vinden. Bedrijven hebben moeite met het aantrekken van personeel. Een match project van SONOR en de stichting Wensenwerk brengt banen en jonge mensen samen.
groter wordt. ‘Als we niets doen, zit een groot
ik dan. Daar reageren ze verrast op,
aantal van hen thuis – zonder opleiding, zonder
omdat niemand die vraag stelt. En ze
werk. Daar is dus veel winst te halen.’
gaan nadenken: waarom eigenlijk?‘ De opbouwwerker merkt dat jongeren zich serieus
Meerwaarde
genomen voelen als je echt met ze praat en goed
Volgens Boele is het van belang om de jongeren
luistert.
Winkeletalages in de Rotterdamse binnenstad
duidelijk te maken dat werken meer is dan geld
Voor het boeken van succes is het belangrijk te
hangen vol briefjes met ‘personeel gezocht’. Toch
verdienen. ‘Ze moeten er de zin van inzien. Dat
kijken naar de kennis en kunde van iedere jonge-
zitten veel jongeren werkloos thuis, met name als
geldt overigens ook voor de ouders of – als de
ren. Boele: ‘Wensenwerk heeft een leerwerktraject
ze geen of weinig opleiding hebben. Op verzoek
jongere begeleid zelfstandig woont – de groeps-
bij het Havenbedrijf. Dergelijke praktijksituaties
van de Centrumraad is SONOR in 2008 begonnen
begeleiders. Daar ligt een belangrijke taak voor
maken duidelijk dat maatwerk heel belangrijk
met een matchproject, bedoeld om de jongeren
het opbouwwerk.’ SONOR opbouwwerker Natalie
is bij deze jongeren. Er moet ook veel aandacht
te koppelen aan bedrijven. SONOR zocht voor de
Dupon beaamt dat een bepaalde groep jongeren
worden geschonken aan sociale vaardigheden. De
uitvoering van dit project samenwerking met de
moeilijk te porren is voor een stageplaats of een
werkgever moet daar wel toe bereid zijn.’
stichting Wensenwerk, gespecialiseerd in het reali-
baantje. ‘Ze zetten zich af tegen werk. Het verdient
seren van leerprojecten voor jongeren.
te weinig, vinden ze, en het is absoluut niet stoer.’
Preventieve werking Volgens Boele heeft ook de Groepsaanpak (een
‘Veel aandacht voor sociale vaardigheden’
speciale methode om probleemjongeren te begelei-
begeleiding nodig hebben. Ook bleek dat vooral
Dupon legt, samen met een jongerenwerker,
op een groep jongeren die verder weinig te doen
jonggehandicapten thuis zitten. Marijke Boele deed
contact met de jongeren en probeert ze op andere
heeft en kwetsbaar is voor invloeden van buitenaf.
namens Wensenwerk het onderzoek: ‘Deze groep
gedachten te brengen. Het meeste effect heeft een
Voor je het weet horen ze bij de hangjongeren die
krijgt een Wajong-uitkering en heeft geen sollicita-
gesprek over zingeving, heeft ze gemerkt. ‘Ik vraag
overlast veroorzaken in de wijken. Als ze aan het
tieplicht. Er is dus geen financiële prikkel om een
de jongeren: “Waar zou je willen zijn over tien
werk zijn, komen ze toch minder in de verleiding.’
baan te zoeken.’ Boele noemt de mensen met een
jaar, wat wil je dan hebben bereikt?”. Soms is het
Opbouwwerker Dupon gelooft ook in de preven-
Wajong-uitkering ‘een vergeten groep’ die steeds
antwoord: “Dan wil ik rijk zijn.” “Waarom?”, vraag
tieve werking, vooral bij de jongeren die nog niet
Een eerste onderzoek door Wensenwerk maakte duidelijk dat de meeste middenstanders niet zitten te wachten op stagiaires of werknemers die veel
den) veel belangstelling voor de project, omdat het preventief kan werken. ‘We richten ons tenslotte
21
De stichting Wensenwerk werkt samen met het Havenmuseum. Jongeren kunnen hier een leerwerktraject volgen.
tot de harde kern overlastgevers horen. ‘Er komt
het Mentoraat voor Jongeren. Dit is een wegwij-
altijd een keuzemoment: ga je de verkeerde kant
zer voor jongeren in het Centrum, Delfshaven en
op of niet? Het is de kunst om dat moment te
Overschie die iets met opleiding en/of werk willen
beïnvloeden, zodat de jongere kiest voor de weg
doen. Het Mentoraat begeleidt de jongeren in hun
met de toekomstmogelijkheden.’
traject en Wensenwerk regelt dat de jongeren bij bedrijven en instellingen een goed beeld kunnen
Wensenwerk helpt om het project goed te begin-
krijgen van de leerwerkmogelijkheden. Alle andere
nen. De eerste vijftien jongeren krijgen een stage-
partijen houden de vinger aan de pols, signaleren
plaats via Wensenwerk, in samenwerking met een
waar nodig en interesseren jongeren voor een
aantal re-integratiebureaus en leerbedrijven en met
nadere kennismaking met het Mentoraat.
22
Winst en verlies bij openbare aanbestedingen Intekenen op een openbare aanbesteding kost veel tijd en energie. SONOR heeft het in 2008 twee keer gedaan, met wisselend succes. Feijenoord werd binnengehaald, Schiedam ging verloren. Beide aanbestedingen vormden ‘een leerzame ervaring’, zegt directeur René van der Voorn. De openbare aanbesteding van Feijenoord was de eerste waar SONOR op intekende. ‘Er komt veel meer bij kijken dan bij het maken van een offerte. Er zitten veel meer invalshoeken in een aanbesteding, je moet ook een visie neerleggen op de langere termijn en ingaan op organisatorische vraagstukken.’ Van der Voorn en collega-directeur Hugo Mulder hebben een aantal gesprekken gevoerd met de Raad van Toezicht en de Ondernemingsraad, onder meer over de organisatievorm van de nieuwe opdracht. Mulder: ‘Het was meteen duidelijk dat we het personeel van de BdF (Stichting bewonersondersteuning deelgemeente Feijenoord, red.) zouden overnemen. We hebben ervoor gekozen om een aparte bv op te richten: SONOR Zuid. Met name omdat de opdracht in eerste instantie geldt voor twee jaar.’ Openbare aanbestedingen kunnen politiek zeer beladen zijn, zo hebben beide directeuren ervaren.
23
Organisatiediagnose afgerond Als een deelgemeentebestuur besluit met een andere opbouwwerkorganisatie in zee te gaan, leidt dat vaak tot onrust bij
Extern adviesbureau Twynstra Gudde heeft in 2008 een organisa-
bewoners. Dat is volgens Van der Voorn meteen
tiediagnose uitgevoerd bij SONOR. Aanleiding voor dit onderzoek
ook de reden van de beladenheid. ‘Opbouwwerk
was een verzoek van de Ondernemingsraad, die een buitenstaander
is een dienstverlening die op mensen is gericht en
graag wilde laten beoordelen hoe de organisatie ervoor staat. De
blijkbaar houdt dat de gemoederen bezig.’ Mulder
OR vroeg zich onder meer af of SONOR niet te afhankelijk is van de
vindt het belangrijk dat SONOR zich verre houdt
politiek en of de leeftijdsopbouw niet te kwetsbaar is.
van wat hij ‘het politieke circus’ noemt. ‘Het is een
De belangrijkste conclusie van Twynstra Gudde is dat de basis van
feit dat we met ons werk opereren in een politiek
de organisatie goed is; wel is er een aantal verbeterpunten. Zo zijn
kwetsbare omgeving. Daar zijn onze werknemers
de huidige missie en visie aan vernieuwing toe. De opbouwwerkers
zich van bewust. Het is de kunst om ons te blijven
herkennen zich onvoldoende in de algemene bewoordingen van de
richten op de inhoud, dat is ook het enige waar we
missie en visie. Twynstra Gudde heeft ook gekeken naar de hoeveel-
invloed op hebben.’
heid werkplekken per opbouwwerker. De conclusie luidt dat het beter is om de versnippering van uren zoveel mogelijk te voorkomen,
Het intekenen op de aanbesteding in Feijenoord
maar dat het soms onvermijdelijk is.
heeft veel tijd gekost; een deel van het manage-
Het extern adviesbureau doet eveneens een aantal suggesties voor
ment heeft er de zomermaanden aan gewerkt.
het bevorderen van de interne kwaliteit. SONOR kan meer ruimte
‘Het was een rijke ervaring, vindt Mulder. Het
creëren voor het aanspreken van elkaar over bijvoorbeeld de inhoud
schept ook een extra band. Vooral in de periode
van het vak. De uitgangspunten voor het onderling aanspreken zijn
dat je vol spanning op het antwoord wacht.’
niet helder, meent Twynstra Gudde, en dat kan verwarring geven.
Vreugde na het binnenhalen van Feijenoord,
Een aantal suggesties uit de organisatiediagnose komt in 2009 terug
fikse teleurstelling na het verlies van Schiedam.
tijdens een intensief PE traject (Personele Educatie) over gebieds-
Dat hoort er ook bij, menen de directeuren. Het
gericht werken. In vijf dagen gaan opbouwwerkers met elkaar in
weerhoudt SONOR niet van deelname aan een
gesprek over de toenemende vraag naar gebiedsgericht werken en
eventuele nieuwe aanbesteding. Maar, benadruk-
de rol van SONOR daarin. Tevens komt de relatie tussen opdracht-
ken ze, dan moet het wel een interessant gebied
gever en opdrachtnemer aan bod.
zijn, dat voor SONOR iets toevoegt.
24
Flying Circus in Ommoord
Sport brengt mensen samen foto’s Myranda Mulder
Vroeger ontstonden sportwedstrijdjes tussen buurtgenoten. Tegenwoordig is een duwtje in de rug nodig. In Ommoord gebeurt dat met Flying Circus, een rondtrekkend sport- en spelfestijn. Sport verbroedert. Met die gedachte in het achter-
Vervolgens maakte ze een opzet voor zeven tot
wel eens met vier man in de regen gestaan.’ Dan
hoofd ontwikkelde opbouwwerker Myranda
acht avonden per zomerseizoen. Politieman André
nog loont het de moeite, vindt ze, want er is contact
Mulder een rondtrekkend sport- en spelfestijn
Tolenaar was jarenlang wijkagent in Ommoord
gelegd met de buurtbewoners en ze zijn enthousiast
in Ommoord, deelgemeente Prins Alexander. In
en vanaf het begin enthousiast over het plan. Als
gemaakt voor Flying Circus.
deze wijk uit de jaren zeventig zijn weinig activi-
groot fan van Monty Python bedacht hij de naam
teiten voor jongeren. Dat leidt soms tot irritaties
Flying Circus.
vergroot de cohesie in een wijk. Als mensen zich
tussen jongeren en andere bewoners. ‘Het zijn de bekende problemen van harde muziek en scheurende scooters’, vertelt Mulder. ‘Als mensen elkaar
Politieman Tolenaar beaamt dat. ‘Zo’n initiatief
‘Elkaar kennen is heel belangrijk’
verbonden voelen bij hun omgeving wordt de kans op rottigheid kleiner. Elkaar kennen is heel belangrijk. Daarmee verbetert de sfeer.’ Opbouwwerker
niet kennen en geen contact hebben, kunnen die Het sport- en spelfestijn is eenvoudig van opzet:
Mulder zag het met eigen ogen: ‘Een jonge
weinig poespas met veel effect. Mulder: ‘We
moeder sprak tijdens een avond van Flying Circus
Dus zocht Mulder naar een manier om bewoners
strijken gezamenlijk neer op een plein met sport-
een paar jongens aan die vaak met hun scooters
van diverse leeftijden met elkaar in contact te
en spelmateriaal, iets te eten en te drinken, een
door de straat scheuren. “Waarom maken jullie
brengen. ‘Sport en spel liggen voor de hand’,
muziekje erbij en sporten maar. We maken gebruik
herrie als de kleine kinderen slapen?”, vroeg
meent ze. ‘Bijna iedereen vindt het leuk en het
van de mogelijkheden die er zijn en we spelen in
ze. Die stoere tiener keek verlegen naar haar
kost weinig.’ Ze zocht samenwerking met de dienst
op de wensen van de buurtbewoners.’ De ervarin-
rondrennende kinderen en stamelde: “Nou ja, wist
Sport en Recreatie, Doc.shop (informatie en actie-
gen zijn positief, zegt de opbouwwerker. ‘Natuurlijk
ik veel”. De volgende keer zal hij daar toch aan
punt voor en door jongeren) en het Jongerenwerk.
ben je afhankelijk van het weer, we hebben ook
terugdenken.’
problemen alleen maar escaleren.’
25
Ondernemingsraad tevreden over extern onderzoek Een extern adviesbureau hield in 2008 de organisatie van SONOR onder de loep, op verzoek van de ondernemingsraad. Voorzitter Fouad Akka is tevreden met de uitkomsten.
opbouwwerk en de missie en visie van SONOR. Het onderwerp krijgt een vervolg in 2009, als onderdeel van het programma van Permanente Educatie (PE). De grootste verandering in 2008 was de oprichting
‘SONOR is een gezond en sterk bedrijf en dat moet
van de bv SONOR Zuid, als gevolg van een nieuwe
vooral zo blijven’, zegt Fouad, sinds 2006 voorzitter
opdracht in Feijenoord. SONOR Zuid heeft zeven-
van de OR. ‘Daarom hebben we om een organisa-
tien medewerkers overgenomen van de stichting
tiediagnose gevraagd. Het is goed om af en toe stil
Bewonersondersteuning deelgemeente Feijenoord
te staan bij de kracht en de kwetsbaarheid van je
(BdF). De Ondernemingsraad is tevreden met
eigen organisatie.’ Fouad beschouwt het onderzoek
de gekozen constructie, zegt Akka. ‘Het gaat om
van Twynstra Gudde als ‘een soort APK’. De aanbe-
een opdracht voor twee jaar, dat is best kort. Na
velingen vond hij niet verrassend maar wel nuttig.
die twee jaar kan de deelgemeente een andere
Voorzitter Fouad Akka: ‘Iedereen bij SONOR zou een keer in de OR moeten zitten.’
heeft de kans om zich te profileren op Zuid en die grijpen we met beide handen aan.
Zo kwam onder meer naar voren dat de opbouw-
‘SONOR is een sterk en gezond bedrijf’
In de zomer van 2009 kiezen de personeelsleden
lange staat van dienst en hun jongere collega’s.
organisatie de opdracht geven voor het verrichten
hij weet nog niet of hij zich weer verkiesbaar
‘Op zich geen nieuws’, zegt Akka die zelf bij de
van opbouwwerk. En zeventien mensen in vaste
stelt. ‘Ik hoop op veel nieuwe kandidaten’, zegt
jongere generatie hoort, ‘ieder vak ontwikkelt zich
dienst extra is dan behoorlijk veel voor SONOR.
hij. ‘Iedereen bij SONOR zou een keer in de OR
en dat van opbouwwerker dus ook. Logisch dat er
Dat zou dan consequenties kunnen hebben voor
moeten zitten. Het is een soort leerschool waar je je
verschillen van inzicht zijn. Toch is het goed dat het
de rest van het personeel. Een aparte bv is daarom
op verschillende gebieden kunt ontplooien. Ik ben
benoemd wordt, want daarmee open je de discus-
een logische zet.’ Fouad deelt de mening van de
blij dat ik nu weet hoe een openbare aanbesteding
sie.’ Tijdens twee zogenoemde Ontwikkeldagen in
directieleden dat Feijenoord een heel interessant
in elkaar steekt en wat daar allemaal bij komt
september en november werd een begin gemaakt
werkgebied is voor SONOR. ‘Er is daar een wereld
kijken. En het is ontzettend leuk om zo actief bezig
met de discussie over de kenmerken van het
te winnen op het gebied van opbouwwerk. SONOR
te zijn met de kwaliteitsverbetering van het vak.’
werkers bij SONOR onderling van mening verschillen over de omschrijving van hun vak. Daarin is een scheiding merkbaar tussen werkers met een
nieuwe OR-leden. De termijn van Akka zit erop;
26
Omzet licht gestegen omzetverdeling (x1000) 4000 3500
De omzet van SONOR is al jaren stabiel en in 2008 zelfs licht gestegen. Reden voor de Raad van Toezicht en de accountant om met tevredenheid de cijfers goed te keuren.
3000 2500 2000
Centrum
1500
Financieel gezien was 2008 een rustig jaar. Al in de eerste maanden was bekend dat voor alle personeelsleden voldoende werk voor handen was. Het aandeel projecten steeg ten opzichte van de jaren ervoor en bedraagt nu bijna vijftig procent van
Noord
1000
Prins Alexander
500
Projecten
0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
het totaal. De Raad van Bestuur vindt een verhouding van 40% projecten en 60% subsidies beter voor de organisatie. ‘We zijn een maatschappelijke onderneming’, licht directeur René van der Voorn toe. ‘We willen niet doorslaan naar de commerciële kant.
omzetverdeling
Het bedrijfsrisico wordt groter op het moment dat het merendeel van je inkomen afhangt van kortlopende projecten. Dat zou je
100%
moeten doorberekenen in de prijzen en dat willen we niet. We
90%
zijn tevreden met de huidige prijs-kwaliteitverhouding. Die ligt
80%
niet ver af van wat in de markt gangbaar is. Bovendien gaat het
70%
in ons vak meestal om publiek geld en daar moet je verstandig
60%
mee omspringen.’
50%
Eind 2008 heeft SONOR ingeschreven op de openbare aanbe-
40%
steding voor opbouwwerk in Schiedam – en verloren (zie ook
30%
pagina 22). Voor de vijf opbouwwerkers die in Schiedam actief
20%
waren, heeft dit geen consequenties. Zij kunnen aan de slag in
10%
andere gebieden waar SONOR werkzaam is.
Het aandeel projecten bedroeg in 2008 bijna vijftig procent van het totaal. Centrum Noord Prins Alexander Projecten
0% 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
27
Jong talent aangetrokken
Aandacht voor communicatie en PR
6,4%. Dit is grotendeels
Vier jonge opbouwwerkers zijn in 2008 bij SONOR
SONOR verbetert de interne en externe communicatie
veroorzaakt door een
in dienst getreden. De organisatie probeert
en geeft Public Relations meer aandacht. Hiervoor
paar langdurig zieken.
vacatures vooral te vullen met jong talent. De
is extern bureau Zegge & Schrijve aangetrokken.
gemiddelde leeftijd is bij SONOR 46,6 jaar, dus
Opdrachtgevers vragen steeds vaker om uitgebreide
er is ruimte voor verjonging. Een van de nieuwe
werkplannen, evaluaties en jaarverslagen. SONOR
opbouwwerkers is binnengekomen via een
wil zorgen voor een constante kwaliteit in deze stroom
stageplaats. SONOR heeft in 2008 de contac-
rapportages.
ten met Hogeschool Rotterdam aangehaald. De
Daarnaast wil SONOR op diverse manieren aan de
nieuwe studierichting ISO (Instituut voor Sociale
buitenwereld laten zien wat opbouwwerk inhoudt.
Opleidingen) heeft voortdurend behoefte aan
De website gaat hierin een belangrijke rol spelen en
stageplaatsen. SONOR ijvert voor een gedegen
dienst doen als actueel visitekaartje. Daarnaast zal
opleiding in het specifieke vak opbouwwerk. De
SONOR vaker de publiciteit zoeken met aansprekende
twee instanties kunnen elkaar goed aanvullen,
voorbeelden van hun opbouwwerk. De Raad van
meent de Raad van Bestuur.
Bestuur wil ook de signaalfunctie van de organisatie
Het ziekteverzuim bij SONOR was in 2008
100%
90%
80%
70%
60%
50%
verder uitbouwen. Directeur Hugo Mulder: ‘Onze werkers weten als geen ander wat er speelt in de
40%
samenleving. Wanneer wij bepaalde trends waarne-
30%
werk, zullen we daarmee beleidsmakers en politici
men en daarin een rol ontdekken voor het opbouwbenaderen.’ 20%
10% 6,4%
Zieken
0% 2008
Het centrale bureau van SONOR staat de Bergsingel. Vanwege gevelwerkzaamheden staat het volledig in de steigers.
28
Personeelslijst 2008 Raad van Bestuur
Abdellah el Hardouz
Ellen Prins
Raad van Toezicht
Hugo Mulder
Noes Haumahu
Sjaan Schaap
Vernon Daal, voorzitter (senior consultant B&A groep)
René van der Voorn
Laurie Hermanns
Dide Silva de Jesus*
Carolien Dieleman (programmamanager concernstrategie
Annie van den Heuvel
Liesbeth van der Sluijs
Hogeschool Rotterdam)
Personeel
Mimoun Hmoumou
Mo Smit
Rob Frese*
Angelina Adam
Freek Homan
Cor Snijders
Natalie Holwijn (directeur Dutch United Telecom Services)
Fouad Akka (OR)
Wieneke Icke
Truus Stam
John Knieriem (algemeen directeur Intermax bv)
Alice Alkema
Aart Martin de Jong
Judith Steinbusch*
Merle Pijlman*
Nesla Ayranci*
Sabina Jurjewicz*
Silvia Stentler
Rob Moioli (interim-manager publieke sector)
Margot van Asseldonk*
Ria Kleinjan
Mariam Tahtah
Rachida Benali*
Annemarie Kort*
Sherita Thakoerdat
Petra van den Berg
Corrie Kreuk*
Arthur van Thiel (OR)
Ellen Bergwerff*
Truus de Kwaadsteniet
Lies Tredgett
Meys¸ur Bijl
Fatima Lamkharrat
Elizabeth van Twist*
Daphne Brouwer
Nienke van Leur
Sharon van der Vaart*
Jacqueline Buskens
Anja Lugten
Veronique Vaarten*
Manita Coolen
Mourad el Mahtouchi
Sati Veraan
Loes van Delft (OR)
Greet van der Meer*
Anneke Vereijken
Osman Dog ˘an
Ed de Meyer
Marianne Verkaik
Natalie Dupon
Ardy Moeijes
Nicoline Voskamp
Helma Faber
Myranda Mulder
Maarten Weers (OR)*
Arti Ganeshie
Linda Nelissen
Wouter van Welzen
Elske Geleedst
Maurice Oosthoek
Liesbeth van Wifferen
Diana Gerritsen
Ayse Özbek
Wil van Woensel
Marja Gravesteijn (OR)
Mike Pieters*
Ben van Zanten
Monique van Groningen
Hans Poldervaart
Abderrahim Haddou
Rickert Pos*
* uit dienst in de loop van 2008
colofon © SONOR 2009 tekst Ria de Wit, Zegge & Schrijve
1669
fotografie Rick Keus, tenzij anders vermeld ontwerp Sybren Vlasblom, A10plus drukwerk drukkerij Graféno bv
Bergsingel 299
T 010-2652737
info@sonor.nl
3037 GW Rotterdam
F 010-4668528
www.sonor.nl