1e jaargang • nummer 1
Een heus magazine over oude oude wijsheden wijsheden nieuwe inzichten inzichten nieuwe V O O R J A A R 2013 lleven even m et ddee n atuur – een uitgave van A3 boeken met natuur I NT ER V I EW
Respect ontstaat van binnenuit THE M A
DE KRACHT VAN MADELIEFJES
D E VR AAG
Waar haal jij je inspiratie vandaan? TIPS Meer energie volgens de vijf elementen
N I E UW : B E S CH ERMHE E R, KIND VAN DE WEGEN DEEL 2 – LI NDA WO R M HOU DT S H A R I N G N AT URE , S PELVO R MEN V OOR NATUURBEWUSTZI JN – JO SEPH C OR NELL O N TDE K J EZE L F DOOR TEK ENEN EN REFLEC TI EF SC HRI JV EN – W ENDY SM IT Heus 01-2013 1
14-02-13 09:01
Volg het geluid van een koolmees in voorjaarsstemming, de beweging van de bloeiende katjes in de boom of de meeuwen boven het water om ze vervolgens binnen te laten komen. Wat doet die ervaring in je lijf, in jouw denken, met jouw emoties? Misschien voel je de opgebouwde spanning losser worden: zo wil ik ook bungelen of zweven. Of je krijgt een schokgolfje van blijdschap en herkenning door je heen: de lente is in aantocht. In die ontspanning krijg je vaak hernieuwde energie of wellicht informatie, een flits van inzicht...
Tekst: g erwine wuring , ecologe en druïda ‘De aarde roept…’ ‘Aardevrouwen spreken’
Heus 01-2013 2
14-02-13 09:01
VOORWOORD De idee van een eigen magazine sluimerde al langer, maar enkele maanden geleden vielen de puzzelstukjes op hun plek. Dat was tijdens een wandeling met Angel. Op zich niet zo opzienbarend, want een wandeling maakt het hoofd leeg en de schouders los. Dan borrelt er schijnbaar uit het niets altijd wel iets naar boven: de oplossing voor een probleem, het juiste woord voor een vertaling, een nieuw plan, de insteek voor een voorwoord… Onlangs kwamen onderzoekers met het grote nieuws dat tien minuten wandelen per dag een mens gelukkiger maakt. Velen onder ons weten dat al lang, want zij hebben dat aan den lijve ervaren, daar hebben ze geen wetenschappelijk bewijs voor nodig. Zelf ervaren is heel belangrijk, want dat doet ons oude wijsheid herinneren en stelt ons open voor nieuwe wijsheid. Met heu s wil ik samen met mijn auteurs praktische en inspirerende handreikingen hiertoe bieden. Graag wil ik iedereen die zo enthousiast heeft meegewerkt aan dit nummer bedanken en ook iedereen die meehelpt heus te verspreiden in zijn eigen netwerk, vriendenkring of klantenbestand. heus is gratis. Hoe meer lezers, hoe meer vreugd.
adrie beyen, hoofdredacteur en uitgever foto: bernd h a a na ppel
P.S. Ik ben benieuwd wat u van dit magazine vindt en zie uit naar berichtjes op facebook, twitter of in mijn mailbox. info@A3boeken.nl twitter @AdrieA3boeken www.facebook.com/A3boeken
•
•
INHOUD INTERVIEW
Respect ontstaat van binnenuit
2
– Joseph Cornell en Anne Mijke van Harten
DE VRAAG
Waar haal jij je inspiratie vandaan? THEMA
Linda Wormhoudt, verhalenvertelster
8 Wendy Smit brengt mensen in contact met hun eigen verhaal
10
Lezen over vakantiebestemmingen Meer energie in voorjaar en zomer De opbeurende kracht van madeliefjes Elisabeth Vigée-Lebrun, een uitzonderlijke vrouw en kunstenares Omarm het leven en heel jezelf
6, 18
12 14 16 20 22 26
DI T E N DAT
DE LEZER
Ellen Meuwsen
24 27
OVERPEINZING
Het ding is het antwoord
Fondslijst
28
LEGENDA Boek(en) van dezelfde auteur of over hetzelfde onderwerp
Spel(len) van dezelfde auteur of over hetzelfde onderwerp
Boek(en)/spel(len) van dezelfde auteur of over hetzelfde onderwerp
heus 01 – 2013
Heus 01-2013 3
14-02-13 09:01
INTERVIEW
Sharing Nature: respect ontstaat Joseph Cornell is de grondlegger van Sharing Nature, die wereldwijd een ware revolutie in de natuureducatie heeft teweeggebracht. Dit komt volgens hem doordat zijn spelvormen mensen niet alleen op een creatieve manier ecologie leren, maar ook doordat ze hen helpen een diepgaand gevoel van geluk, sereniteit en verbondenheid met de natuurlijke wereld te ervaren. Anne Mijke van Harten heeft dit zelf ervaren en als coördinator Sharing Nature Nederland gunt ze iedereen die o zo belangrijke directe en diepe natuurervaringen.
H
ij was amper vijf jaar oud, maar kan het zich nog herinneren als de dag van gisteren. “Het was een koude, mistige ochtend en ik speelde buiten, toen ik ineens werd verrast door een koor van “whouks” dat op me af kwam door de lucht. Ik tuurde in de dikke mist en hoopte een glimp van de ganzen waar te nemen. Seconden verstreken, het tempo van hun roep nam toe. Ze zouden precies boven mijn hoofd overkomen. Ik kon hun vleugels slechts enkele honderden meters boven mij horen slaan. Plotseling verscheen door een gat in de mist een grote vlucht parelwitte sneeuwganzen. Het leek wel alsof de lucht ze had gebaard. Slechts vijf, zes prachtige
Joseph Cornell
2
Heus 01-2013 4
seconden waren hun gestroomlijnde en gracieuze vormen zichtbaar, daarna verdwenen ze weer in de mist. Het zien van deze sneeuwganzen heeft me diep geraakt en sindsdien heb ik de wens om zelf op te gaan in de natuur.” Deze ervaring laat zien dat diepe, intense natuurervaringen behoren tot de mooiste en belangrijkste dingen die je kinderen kunt geven. Ze krijgen dan niet alleen begrip, respect en liefde voor de natuur om hen heen, maar ook voor hun eigen natuur. Tegenwoordig is het veel kinderen niet meer gegund om helemaal op te gaan in de natuur. Steeds meer ouders en opvoeders weten vaak zelf ook niet wat ze missen en dus wat ze het kind onthouden, omdat ze in hun eigen jeugd
Anne Mijke van Harten
heus 01 – 2013
14-02-13 09:01
van binnenuit
Tijdens het maken van een geluidenkaart zitten kinderen verrassend stil om maar zo veel mogelijk geluiden op te vangen.
alleen maar flatgebouwen, zwembaden, televisie- en computerschermen hebben gezien. Daarom is het maar goed dat er mensen zoals Joseph zijn, die het tot hun levensdoel hebben gemaakt zoveel mogelijk mensen in contact met de natuur en zichzelf te brengen.
ANDE RS WAARNEME N Ook Anne Mijke van Harten heeft goede (natuur)herinneringen aan haar jeugd. Als klein kind lag ze in een zachte, geurende berg versgemaaid gras van opa. Als basisschoolkind redde ze kikkerdril uit de plassen voor de deur voordat die opdroogden. Op vakantie speelde ze ‘onbewoond eiland’ op een piepklein eilandje in de Ourthe, bouwde ze hutten en speelde ze de steentijd na. Als puber stapte ze op de fiets om plekken in de natuur op te zoeken waar ze alleen kon zijn en tijdens het zeilen voelde ze zich een met de lucht, de wind, het water. Anne Mijke had het geluk dat haar opa en ouders natuurmensen waren: “Met het gezin gingen we vaak
heus 01 – 2013
Heus 01-2013 5
naar het bos en de duinen, zochten kastanjes in de herfst, gaven eekhoorntjes en koolmeesjes pinda’s zodat ze op je uitgestoken hand kwamen zitten.” Wat Sharing Nature met mensen doet, weet zij als geen ander. Ook al was ze als kind al vaak in de natuur en hield ze zich inmiddels bezig met de ontwikkeling en verkoop van spelvormen en –materialen gericht op de verbinding met jezelf, de ander en de aarde, een trainingsweek met Joseph in 2009 vormde een openbaring. “Ik weet nog
Deze ervaring laat zien dat diepe, intense natuurervaringen behoren tot de mooiste en belangrijkste dingen die je kinderen kunt geven.
3
14-02-13 09:01
INTERVIEW
Een web weven maakt heel beeldend duidelijk hoe lucht, rotsen, planten en dieren samen functioneren in een web van het leven dat in balans is. heel goed dat ik bij thuiskomst de wind in de bomen die ik vanuit mijn huis kon zien, VOELDE, terwijl diezelfde bomen me nooit eerder zo waren opgevallen. Daarbij dacht en voelde ik: dit is het effect, je gaat de wereld anders waarnemen. Dit gaf me een gevoel van respect voor de natuur, een heel belangrijk effect, omdat het respect is dat van binnenuit ontstaat. Niet iets wat wordt aangeleerd, maar gevoeld.” Ze was er ook bij toen Joseph in 2011 een tweedaagse workshop aan Duitse boswachters gaf. Een van hen vertelde haar: “Ik keek altijd naar het bos zoals ik was opgeleid – als een boswachter, op een commerciële manier. Maar nu realiseer ik me dat het gras mijn vriend is, dat de boom mijn vriend is, dat alles in het bos mijn vriend is. Dit voor mij een compleet nieuwe manier om naar het bos te kijken en het zal zeker mijn werk in het bos beïnvloeden.”
FLOW LEARNING Wat maakt Sharing Nature zo anders dan de andere vormen en methoden van natuureducatie? Anne Mijke vindt het wezenlijke van Sharing Nature dat de begeleiders diepgaande ervaringen in de natuur programme-
4
Heus 01-2013 6
Sharing Nature, spelvormen voor natuurbewustzijn Joseph Cornell, vertaling Adrie Beyen 21 x 21 cm, 208 pagina’s, fc, € 32,50 isbn 978 94 91557 040 nur 854 verschijnt maart/april 2013 Een uitgave van A3 boeken in samenwerking met Earth Games, www.earthgames.nl Meer informatie over Sharing Nature: www.sharingnature.nl
heus 01 – 2013
14-02-13 09:01
De voedselpiramide geeft inzicht in de voedselketen en concepten als biomassa en biomagnificatie.
ren, waardoor mensen kunnen opgaan in de natuur en hun eigen directe natuurervaringen kunnen hebben. Bij Sharing Nature gaat het om de eigen ervaring en omdat deze de deelnemers vrijwel altijd nieuwsgierig maakt, kan kennisoverdracht hierop volgen. Sharing Nature stimuleert intrinsiek leren. Hierbij speelt de achterliggende leermethode Flow Learning™ een grote rol. Deze methode kent vier fasen: 1 stimuleer enthousiasme, 2 concentreer de aandacht, 3 direct ervaren en 4 deel inspiratie. In de eerste fase gaat het om speelsheid en alertheid, in de tweede om ontvankelijkheid, in de derde om opgaan in de ervaring en in de vierde om verheldering en verdieping van de ervaring door het delen van inspiratie. Omdat Flow Learning is gebaseerd op universele principes van bewustzijn en leren, kan de methode snel en overal ter wereld worden ingevoerd, zo is de ervaring van Joseph. “In sommige landen zijn de mensen wat intuïtiever, in andere wat rationeler. Omdat er uit zoveel verschillende spelvormen per fase kan worden gekozen, kunnen de begeleiders een programma samenstellen dat helemaal past bij de interessen en behoeften van een groep. Een jaar nadat Sharing Nature met flow learning in een land is geïntroduceerd, zie je al grote veranderingen in de manier waarop natuureducatie wordt gepresenteerd. Mensen herkennen instinctief hoe effectief een plezierige ervaringsbenadering is om mensen te bereiken en te motiveren.”
ZEL F ERVARE N De Nederlandse editie van Sharing Nature is gebaseerd op de twee Amerikaanse boeken ‘Sharing Nature with children’ deel I en II. In totaal staan er 77 spelvormen in verdeeld over de vier fasen. Joseph kan geen spelvorm als favoriet aanwijzen: “De spelvormen waarmee ik ooit begon, heb ik ontwikkeld vanuit een wens om de deelnemers een bepaald begrip of een bepaalde ervaring mee te geven. Bij elkaar beslaan de spelvormen de hele
heus 01 – 2013
Heus 01-2013 7
Een tocht van 1,5 meter is niet zo heel lang, maar het is een ander verhaal als je die afstand centimeter voor centimeter op je buik aflegt. Onderweg ontdek je wonders der natuur, zoals grassprieten die buigen onder het gewicht van dauwdruppels en kevers die onder het stuifmeel zitten.
breedte van de menselijke ervaring. Sommige spelvormen zijn leuk en speels, andere stemmen tot reflectie en helpen de deelnemers zich een te voelen met de natuur. Dus elke spelvorm speelt een belangrijke rol in het creëren van een complete, dynamische en inspirerende natuurervaring voor kinderen én volwassenen.” Anne Mijke voegt toe: “Doordat Cornell zich zo verbonden weet op een heel diep niveau met alles, is Sharing Nature hiervan doordrenkt. De vorm die je ziet zijn de boeken met leuke en uitdagende spelvormen, maar het niveau en bewustzijn erachter zijn heel diep. Soms spiritueel, diepgaand, verbonden én met heel veel plezier. Ik hoop dat het boek eraan bijdraagt dat mensen in het onderwijs en de natuureducatie nog meer belevend gaan werken, zodat kinderen écht eigen ervaringen in de natuur opdoen en leren ván en mét en ín de natuur in plaats van er alleen over te leren in een klaslokaal. Met de spelvormen kun je met kinderen naar buiten gaan en de spelvormen die én leuk én diepgaand zijn gebruiken om kinderen eigen, waardevolle ervaringen in de natuur mee te geven. Dat heeft veel invloed op hoe ze later als volwassenen in de maatschappij staan.”
‘Het oergevoel’ ‘De kracht van water, aarde, lucht en vuur’ ‘De aarde roept…’ ‘Aardevrouwen spreken’ ‘Het Heidehofse natuur- en inzichtspel’
5
14-02-13 09:01
D I T E N D AT
1
HIL DE G ARD VON B INGEN E N E NTHE OG E NE N
2
3
In de miniatuur ‘Die Seele und ihr Zelt’ is links een diabolische figuur te zien die een bruine paddenstoel in een schaal met kazen verstopt. Volgens de Duitse kunsthistorica Claudia Müller-Ebeling wijst dit op mycofobie (angst voor het aanraken of consumeren van (giftige) paddenstoelen en zwammen), maar mycoloog Gerrit Jan Keizer maakt aannemelijk dat Hildegard von Bingen kennis had van en ervaring met entheogene paddenstoelen.
4
‘De geheimen van Hildegard von Bingen’
DE KLEINE MAGIËR Deze tarotlegging maakt je bewust van je mogelijkheden, geeft inzicht in welk gereedschap je voor handen hebt om je ideeën te verwezenlijken en welke groei je kunt verwachten. 1 Je inspiratie: stroomt het, sta je ervoor open of ben je geblokkeerd? 2 Het aarden van je inspiratie, de werkelijke mogelijkheid tot creëren. 3 Het gereedschap dat je voor handen hebt, wat goed is om in te zetten. 4 De te verwachten groei. Dit is een beknopte versie van tarotlegging de Magiër die Petra Stam heeft ontwikkeld voor ‘In het licht van de Maan’. ‘In het licht van de Maan’ ‘Pythia’
6
Heus 01-2013 8
heus 01 – 2013
02-03-13 09:08
FEEST! Deze kaart is wel heel toepasselijk, want begin 2013 is de derde druk van het Levenskunstspel van de pers in de doosjes gerold. 52 inzichtkaarten met allemaal een andere beeldhaikoe ® van Anky Floris. Het Levenskunstspel
DE GROENE VROUW De Groene Man is alom bekend, maar de Groene Vrouw kennen slechts weinigen. Toch is zij veelvuldig in zijn gezelschap te vinden. Joke en Ko Lankester speurden vele Groene Mannen, Groene Vrouwen en andere Groene Wezens op. Deze Groene Vrouw vonden zij in een kandelaber op de gevel van het gebouw van de schatbewaarder in Rouwen (Frankrijk). ‘De Groene Man en de Groene Vrouw’
heus 01 – 2013
Heus 01-2013 9
OE F E NI NG Teken de lijn van jouw levensdynamiek – niet over nadenken, laat je hand maar gaan. Is de beweging in die lijn wel een van patroon veranderd in de loop van je leven? En zo ja, hoe kwam dat? ‘De waan en waarde van de tijd’
7
14-02-13 09:01
INTERVIEW
Linda Wormhoudt, verhalenvertelster In het voorjaar van 2013 verschijnt het vijfde boek van Linda Wormhoudt: de spirituele roman ‘Beschermheer’, deel 2 in de serie ‘Kind van de wegen’. Het eerste deel, een verhalenbundel en twee boeken over sjamanisme respectievelijk seidr gingen eraan vooraf. Ze ervaart het schrijven als een vierbaansweg en vertelt regelmatig verhalen bij een virtueel kampvuur.
H
oewel haar boeken ‘Goden en sjamanen in Noordwest-Europa’ en ‘Seidr, het Noordse pad’ officieel als ‘non fictie’ te boek staan, zijn ze doorspekt met gedichten en verhalen. Haar verhalenbundel en romans hebben een hoog informatief gehalte. De stijl van Linda Wormhoudt is niet onder een noemer te vangen, of misschien toch wel? Ze ziet schrijven als een vierbaansweg, waarop ze verschillende banen kan én wil volgen. “Ik experimenteer graag met stijlen, maar ik zal op die vierbaansweg op een bepaald moment wel een baan moeten volgen, een traject, een vaste structuur. Voor ‘Goden en sjamanen in Noordwest-Europa’ heb ik vooral praktische informatieverstrekking als ingang gekozen. Bij ‘Ademtocht’, ‘Nephilim’ en ‘Beschermheer’ koos ik voor een andere ingang: subtielere kennisverstrekking via verhaalvormen en andere, meer poëtische stijlen. In mijn Seidrboek heb ik als experiment twee stijlen gebruikt omdat ik niet kon en wilde kiezen: de theoretische en praktische kennis in de A hoofdstukken, en de subtielere informatie in de B hoofdstukken.” Die subtielere informatie in ‘Seidr, het Noordse pad’ verkreeg ze vooral door ritueel en experimenteel veldonderzoek op heilige plaatsen. Haar eigen ervaringen en innerlijke beelden vormen een belangrijke bron en hierover zegt zij achterop ‘Nephilim’: “Op het sjamanistische pad dat ik loop zijn er vele waarheden en meerdere werelden. Wie bepaalt wat waar is en wat fictie?”
Beschermheer, kind van de wegen deel 2 Linda Wormhoudt 15 x 23 cm, circa 200 pagina’s, isbn 978 94 91557 06 4, nur 341, € 19,50 Verschijnt mei/juni 2013
8
Heus 01-2013 10
C O NF RO NTAT I E ‘Nephilim’ verscheen voorjaar 2012 en kreeg veel lovende reacties. Er wordt vol spanning uitgekeken naar het vervolg. Dat is natuurlijk prettig, maar heeft ook een keerkant: “Het is mijn eigen verhaal, mijn beginpunt, en het verhaal was nog niet klaar. Ik had
een vervolg beloofd, ook aan mijzelf, maar dat vervolg ging moeizaam. Het verhaal zat wel in mijn hoofd en hart, maar het opschrijven was pittig. De dingen die ik meemaakte in de periode waarover ‘Beschermheer’ gaat, had ik schijnbaar nog niet helemaal afgerond. De gebeurtenissen in ‘Nephilim’ had ik al een plek kunnen geven, voordat ik erover schreef. Dat boek schreef ik in twee maanden, het schrijven van ‘Beschermheer’ duurde beduidend langer. Tijdens het schrijven werd ik geconfronteerd met mijn eigen patronen en thema’s. Een van die thema’s is dat ik mij lang niet thuis heb gevoeld in Nederland en ook het gevoel had geen wortels te
heus 01 – 2013
14-02-13 09:02
hebben hier. Ik voelde mij als een weeskind, een wisselkind, en tijdens het schrijven van het boek kwam dat weer boven. Ik moest ermee omgaan en het een plek geven, of ik wilde of niet.”
WORT E L S ‘Beschermheer’ speelt zich af in Noors Lapland, waar Linda’s ziel zich thuisvoelt en waar ze zichzelf terugvond. Zoals in ‘Nephilim’ valt te lezen, is haar sjamanistische levensstijl ontkiemd in Koerdistan en in Lapland ontwikkelde deze zich verder. Ze ontmoette iemand die haar veel leerde over het sjamanistische pad en de kracht van rituelen. Ook ontwikkelde haar vermogen om krachten in landschappen te voelen zich daar sterk. Maar bovenal gaat ‘Beschermheer’ over wortels. Over grond, over aarde. Over waar je vandaan komt en over waar je heen kunt gaan. Hoe je bent gevormd door je sociale achtergrond, het land waar je bent opgegroeid, je ouders. Als kind van de wegen weet Linda als geen ander dat je ondanks al deze factoren de lokroep kunt voelen van anders, van ver. En dat je daar in het verre jezelf kunt tegenkomen. Met ‘Beschermheer’ lost ze een belofte in: “In ‘Nephilim’ kreeg ik te maken met de onderdrukking van een volk, de Koerden, en ook in ‘Beschermheer’ vertel ik over een onderdrukt volk, de Sami, het enige en laatste nomadische volk in Noordwest-Europa. Ik vertel wat onderdrukking met een volk doet, met mensen, met hun individuele ziel en met de groeps-
heus 01 – 2013
Heus 01-2013 11
ziel. Ik heb ooit beloofd over hen te vertellen en dat heb ik nu gedaan – voor een deel.”
I N DE PE N Wat kunnen we in de toekomst nog aan pennenvruchten verwachten? In ieder geval nog een aantal delen in de serie ‘Kind van de wegen’, want het verhaal is nog niet af. Verder levert zij een bijdrage aan het boek over heilige waterbronnen dat najaar 2013 verschijnt. Een fantasyboek is ook niet uitgesloten, want het is haar favoriete genre en haar twee favoriete schrijvers, Tanith Lee en Stephen King, schrijven in deze stijl. “Ik heb al bepaalde verhaallijnen in mijn hoofd, maar de tijd is nog niet daar. Ik houd van verhalen met een rare twist en ik denk dat ik met fantasy meer vrijheid heb om met onderwerpen te spelen.” Op de vraag waar die dwang tot schrijven vandaag komt, antwoordt ze: “Er wonen verhalen in mijn hoofd. Het opschrijven van die verhalen geeft mij rust. Daarnaast heb ik een sterke drang tot delen, tot vertellen, het doorgeven van informatie. Misschien was ik in vroeger tijden een verhalenvertelster en reisde ik van kampvuur tot kampvuur.” ‘Goden en sjamanen in Noordwest-Europa’ ‘Seidr, het Noordse pad’ ‘Ademtocht, verhalen over de dood’ ‘Nephilim’ ‘Aardevrouwen spreken’
9
14-02-13 09:02
INTERVIEW
Wendy Smit brengt mensen in contact met hun eigen verhaal Haar activiteiten als coach en trainer biedt ze aan onder de naam Moolelo. Deze naam komt van het Hawaiaanse mo‘olelo, dat verhaal betekent. Het is het verhaal met alles wat erbij hoort en wat jou heeft gebracht waar je bent. Het verhaal kan worden verteld, maar ook worden verbeeld. Wendy Smit gelooft heilig in de combinatie van woord en beeld. Die combinatie vormt de basis voor haar werkboek ‘Ontdek je zelf door tekenen en reflectief schrijven’.
R
uim acht jaar geleden kwam Wendy Smit in aanraking met creatief en reflectief schrijven door onder meer de boeken van Julia Cameron. In die tijd volgde ze de opleiding psychosynthese en ze merkte dat het voor haar makkelijker was om in contact te komen met wat er in haar speelde als ze eerst een aantal creatieve (schrijf)oefeningen deed. “Het schrijven bracht me van mijn hoofd naar mijn hart en buik, van mijn denken naar mijn voelen en zijn. Op een eenvoudige en snelle manier kwam ik tot de kern. Zo ontdekte ik dat het werken met creatieve middelen een veel directere toegangspoort tot mezelf was. Behalve dat het me in staat stelde makkelijker naar mezelf te kijken, heeft het ook een creatieve bron geopend. Ik had die bron afgesloten in de loop der jaren. Ik was vergeten hoe leuk, ontspannend en verrassend het is om hiermee bezig te zijn en hoeveel energie mij dit geeft. Het heeft me meer open en vrijer gemaakt als mens.”
WEERS TANDEN Ieder mens heeft zijn eigen verhaal en verhaalt dat op zijn of haar eigen wijze, die past bij het verhaal en daardoor bij de persoon. Wendy wil mensen inspireren weer in contact te komen met hun eigen verhaal en daar de verborgen schatten uit te halen. “Als je weer daarmee in contact komt, geeft dat onspanning, kracht en meer plezier in het leven.” Om deze schat-
10
Heus 01-2013 12
ten te ondekken gebruikt ze creatieve werkvormen. Deze werkvormen brengen je op verrassend eenvoudige wijze langs de weerstanden die er vaak zijn en halen dat wat nog niet werd gezien of gehoord naar de oppervlakte. “Mijn ervaring is dat beelden veel directer en sneller weergeven wat er speelt. En dat de woorden daarna vanzelf volgen. Ik gebruik onder andere tekenen, foto’s, collages en reflectief en creatief schrijven als werkvormen in mijn praktijk.”
DE C O M B I NAT I E Toen Wendy veel onderweg was, zocht ze een alternatieve vorm van meditatie, die ze onder verschillende omstandigheden kon gebruiken. Zo ontdekte ze het tekenen in een cirkel. In veel culturen staat de cirkel voor een heilige plek, een plek waar alles kan en mag, en niets hoeft. “Voor mij bleek dit tekenen in een cirkel een goede manier om met mijn aandacht van buiten naar binnen te gaan en kwam ik ook bij de stille plek in mezelf. Na het tekenen kwamen er woorden, herinneringen, ideeën of korte gedichtjes bij me op. Die ben ik bij de cirkels gaan schrijven. Zo is de combinatie geboren.”
I N- E N U I T Z I CH T E N Het werkboek ‘Ontdek jezelf door tekenen en reflectief schrijven’ is geschikt voor iedereen die zichzelf wil (her)ontdekken, die nieuwsgierig is naar zijn innerlijke beelden. Je hoeft niet te kunnen tekenen, want het gaat er niet om hoe het eruit ziet. Wendy: “Je tekent om iets over jezelf te ontdekken, niet om aan de muur te hangen. De tekeningen hebben alleen waarde voor jezelf. Het zegt iets over jou, tegen jou. Ik geef altijd het voorbeeld van een kind dat vol overgave aan het tekenen is en zich er niet druk over maakt of het klopt, mooi of goed is. Het
heus 01 – 2013
14-02-13 09:02
tekent en is met heel zijn aandacht in het proces van het tekenen. Als je los kunt laten en alles de ruimte geeft om er te mogen zijn tijdens het tekenen en schrijven, dan doe je de mooiste ontdekkingen. Ik zie het als een ontdekkingsreis. Ik weet niet wat er op mijn pad komt. Als ik er op deze onbevangen en open manier in sta, komen juist de mooiste in- en uitzichten.”
Ontdek jezelf door tekenen en reflectief schrijven Wendy Smit 17 x 17 cm, 160 pagina’s, Otabind (dus makkelijk open te leggen) isbn 978 94 91557 05 7 nur 720 € 15,00 Verschijnt maart/april 2013
heus 01 – 2013
Heus 01-2013 13
Het werkboek is te gebruiken als dagboek voor thuis of op reis, als rustpunt om even uit de hectiek van de dag te stappen, als ondersteuning bij een persoonlijk (leer)proces, als je antwoord zoekt op een bepaalde vraag of een kwaliteit wilt ontwikkelen. Behalve voor persoonlijk gebruik is het ook bruikbaar als middel om met individuen en groepen te werken. Bijvoorbeeld als start in een groep of ter verdieping van een onderwerp. ‘Dagboek als spiegel’ ‘Innerlijk pelgrimeren’ ‘Woordenregen’ ‘99 witte kopjes op een tafel’ ‘Zho’ ‘Ambassadeur van de liefde’ ‘Clusters’ ‘Ode aan de olifant’
11
02-03-13 09:19
I NET V D ERV A IAEGW
Waar haal jij je inspiratie vandaan?
Inspiratie is eigenlijk altijd aanwezig, ik hoef me er alleen maar mee te verbinden. Het kan zich voordoen als een plotselinge ingeving (een vrouwenfestival, een liedje, een idee voor een boek), maar ik kan me er ook gewoonweg voor openstellen als er iets gecreëerd dient te worden. Woorden, liedjes en tekeningen moet ik niet mentaal willen bedenken. Ik stem me af, open me, laat het gebeuren en laat me verwonderen. Plezier is hierbij de belangrijkste leidraad. joyce hellendoorn, voice medicine woman ‘De stem van de Godin’
Mijn grootste bron van inspiratie is het leven zelf, mijn eigen leven en dat van mensen om me heen. Daarnaast voel ik me bijzonder geïnspireerd door de waardevolle ingevingen en inzichten die ik vanuit mijn intuïtie van mijn gidsen en engelen krijg en die ik mag delen om anderen te steunen bij hun groei en het realiseren van hun dromen. louisa perreyn, droom(werk)-, loopbaan- en intuïtief coach
Mijn inspiratie voor journalistieke onderwerpen haal ik vooral uit de mensen die ik op mijn pad tegenkom. Als ik word geraakt door iemands verhaal of verlangen, begin ik te denken: langs welke weg kan ik anderen daar deelgenoot van maken? Even inspirerend werkt voor mij de beleving van een plek, vooral als mijn eigen ‘geschiedenis’ daarmee verbonden is. Zo kan een oude zwart-witfoto even goed het uitgangspunt vormen voor een artikel of nieuw boek als mijn jeugdherinneringen aan Park De Hoge Veluwe. wim huijser, publicist, redacteur en biograaf van C. Buddingh’ ‘Leven met de seizoenen op landgoed De Mellard’
‘Maak werk van je droom!’
12
Heus 01-2013 14
heus 01 – 2013
14-02-13 09:02
petra stam, tarotiste en klassiek homeopaat
agnès schlüter, lekenprediker en meditatieleraar ‘De stenen op ons pad’
foto: ester gebuis
foto: carin du burck
Aan de ene kant is het de drang om achter woorden, gewoonten, beelden of gebeurtenissen de verbinding met het grote geheel te zoeken - de behoefte aan diepgang en bewustwording. Symboliek en mythologie helpen me daarbij, daardoor kan ik als het ware achter de schermen kijken… Daarnaast zijn het ook mijn fantasie, dromen en het beleven van magische dingen die mij inspireren en die ik probeer te integreren in mijn schrijven.
Mijn dagelijks leven is mijn inspiratie: de praktische spiritualiteit – wat zijn mijn gedachten, hoe reageer ik, wat had ik kunnen doen – is mijn leidraad. Als ik schrijf is dat niet anders. Ik schrijf vanuit mijn eigen ervaring, vanuit mijn spirituele beleving. Woorden geven aan wat soms moeilijk te beschrijven is, vormt tegelijk mijn inspiratie en mijn uitdaging.
Mijn inspiratie komt van boven. Ik ben slechts een doorgeefluikje zoals je dat bij de Chinees ook hebt. Soms zit ik uren te schrijven als in een trance en als ik het daarna teruglees denk ik ‘das lang niet slecht!’ Mijn inspiratie voelt aan als channelen en ik vind het het lekkerste gevoel dat er is. Alsof alles klopt en ik verdwijn in de moleculen om mij heen. En daarna ben ik dankbaar. Dankbaar dat ik het doorgeefluikje mag zijn. mabel van den dungen, inner health expert ‘Ambassadeur van de liefde’
‘In het licht van de Maan’ ‘Pythia de hogepriesteres’
heus 01 – 2013
Heus 01-2013 15
13
14-02-13 09:02
THEMA
Lezen over vakantiebestemmingen ZUID-TOS CANE Rond Pitigliano en Sovana (niet zo ver van Bomarzo) ligt een duizenden jaren oud sacraal landschap vol heilige plekken, waar een labyrintische cultuur in allerlei opzichten haar sporen heeft nagelaten. Selma Sevenhuijsen leidt je langs bronnen, grotten, watertempels, oude altaren, holle wegen, onderaardse gangen, steencirkels en resten van oude labyrinten. ‘De glimlach van de sirene’
NE DE RL AND, G RO OT -B RI T TA N N I Ë E N I E RL AND Verhalen over witte wieven worden in het oosten van ons land sinds mensenheugenis verteld. Volgens de overlevering woonden ze in prehistorische grafheuvels en moerassen. Archeoloog Ruud Borman ging op zoek naar de oorsprong en betekenis van deze vertellingen. Hij vond veel overeenkomsten met verhalen over elfen en de plaatsen waar zij woonden (en wonen). ‘Witte wieven en elfen’
PARIJS Parijs zou haar naam te danken hebben aan de Egyptische godin Isis. Op een kaart uit de 18e eeuw staat de tempel van Isis aangegeven, exact op de plek van de kerk Saint Sulpice en precies op de oude nulmeridiaan. Zou de huidige Saint Sulpice de Saint-sur-Isis zijn? Kunsthistorica Karin Haanappel laat met astronomische gegevens, haar historische kennis van oude Moederculturen en veel bronnenonderzoek de sluiers over Isis verdwijnen.
NE DE RL AND, E U RO PA E N M EE R Sjamane Roelien de Lange reist de wereld af op zoek naar magische plaatsen: krachtplaatsen van oude culturen en energierijke plaatsen in de natuur. Ze bezocht zowel oude en bekende plaatsen als nieuwe en nog onbekende plaatsen in de volgende landen: Nederland, België, Frankrijk, Engeland, Schotland, Ierland, Duitsland, Italië, Portugal, Spanje, Hawaï, Peru, Nepal, Brazilië, Mexico, Guatemala en Indonesië.
‘Het Parijs van Isis’ ‘Gaia’s kracht’
Pitigliano (Toscane) – foto: Selma Sevenhuijsen
14
Heus 01-2013 16
Sfinx aan de Quai des Tuileries, Parijs – foto: Bernd Haanappel
heus 01 – 2013
14-02-13 09:02
SC ANDINAVIË, IJS LAND EN NEDE RLAND Veel kennis over de religie en spiritualiteit in het prechristelijke Noordwest-Europa is verloren gegaan, maar vooral in de Scandinavische landen zijn er nog sporen te vinden. Sjamaniste Linda Wormhoudt ging eerst op zoek in oude wetsbepalingen, de IJslandse saga’s, de Edda’s, Noordse mythen en archeologische vondsten. Daarna deed ze ritueel, experimenteel en veldwerk op sacrale plaatsen in Noorwegen, Lapland en Nederland. ‘Seidr, het Noordse pad’
TURK IJE /K OE RDIS TAN Linda Wormhoudt woonde midden jaren tachtig in Turkije en Koerdistan. Ze komt terecht in het spanningsveld tussen culturen, tussen mannen en vrouwen. Ze krijgt te maken met macht en onmacht, kwetsbaarheid en kracht, oude rituelen, vogelsjamanen en zigeunermagie. En in dat verre land moet zij haar eigen pad zien te vinden. ‘Nephilim’
NE DE RL AND Ineke Bergman bracht acht godinnen van eigen bodem in beeld volgens het jaarwiel zoals dat voor deze streek geldt. Ze personifiëren elk op hun eigen manier de oude wijsheid van onze stammoeders. Je kunt weer contact met hen maken door plaatsen te bezoeken die vanouds met hen zijn verbonden. ‘Godinnen van eigen bodem’
M E DI T E RRANE L ANDE N Aan de hand van onder meer mythen, archeologische vondsten en geschiedschrijving laat Layne Redmond de kracht van de godinnenculturen zien en de plaats van de muziek daarin. In het boek komen onder meer de volgende – hedendaagse - (ei)landen aan bod: Italië, Griekenland, Sicilië, Cyprus, Kreta, Turkije, Syrië en Egypte. ‘En de drummers waren vrouwen’
NE DE RL AND Nicolien de Kroon en Agnès Schlüter reisden door Nederland en deden alle provincies aan. Van tevoren wisten ze niet waar ze zouden terechtkomen. Er kwamen stenen op hun pad en met de stenen levensthema’s en verhalen. Het werd een reis vol onverwachte ontmoetingen en inzichten. ‘De stenen op ons pad’
Silbury Hill (Groot-Brittannië) – foto: Ruud Borman
heus 01 – 2013
Heus 01-2013 17
De Blauwe moskee (Istanboel)
15
14-02-13 09:02
THEMA
BLIJVEND MEER ENERGIE Ben je vaak moe of lusteloos? Heb je allerlei vage fysieke klachten? Wil je emotioneel beter in balans komen? Dan wordt het tijd om je energie te verhogen. Dat kun je doen door de vijf elementen weer in balans te brengen en te houden.
A
lle processen in het leven verlopen in fasen. Kijk maar naar de seizoenen, naar het leven van plant en dier, het productieproces van een boek, de levenscyclus van een product of bedrijf. Het zijn steeds dezelfde fasen die in dezelfde vaste volgorde terugkomen. De Chinezen ontdekten deze energetische wetten al eeuwen geleden. Zij observeerden steeds vijf terugkerende fasen en gaven ze de namen Aarde, Metaal, Water, Hout en Vuur. Tegenwoordig beter bekend als de vijf elementen.
B AL ANS I S E SSE NT I E E L Net als alles in de natuur staat ook de mens onder invloed van deze vijf elementen. Wanneer alle elementen in balans zijn met elkaar dan voelen we ons energiek en evenwichtig, maar zodra er een disbalans ontstaat in één of meer elementen ontstaan er klachten op fysiek en/of nietfysiek gebied. Om blijvend meer energie te krijgen en te behouden is het dus essentieel om de vijf elementen in balans te houden.
116 6
Heus 01-2013 18
VO O RJAAR – H O U T Het voorjaar staat in het teken van Houtenergie. Wanneer je problemen hebt met je Houtenergie kun je fysieke klachten verwachten als nekof schouderklachten, hoofdpijn, migraine, menstruatieklachten, oogproblemen, problemen met pezen en aanhechtingen en rusteloze benen. Verstoring van de Houtenergie kan ook niet-fysieke problemen geven zoals irritatie, boosheid, prikkelgevoeligheid, moeite met plannen en organiseren, creatieve ideeën niet tot uitvoer kunnen brengen en gebrek aan overzicht. Ben je gevoelig voor deze klachten, dan is de lente zeker een goede tijd om extra aandacht aan de Houtenergie te schenken. 3 tips - Hout 1 voldoende be weging Houtenergie raakt makkelijk geblokkeerd, beweging maakt dat Houtenergie weer gaat stromen. Houd hierbij wel rekening met je energieniveau. Als je niet zoveel energie hebt ga dan wandelen, stretchen, zwemmen of yoga doen en geen intensieve sport.
heus he u 0 us 01 1 – 20 2013 013
14-02-13 09:02
IN VOORJAAR EN ZOMER
2 verminder afvalstoffen Houtenergie is erg gevoelig voor toxines, dus neem je voeding onder de loep en ga natuurlijker eten: veel groene groenten (groen is de kleur van Hout) en weinig kunstmatige toevoegingen. Let ook eens op waarmee je huid in aanraking komt. Cosmetische producten en schoonmaakmiddelen bevatten erg veel chemicaliën en via je huid worden die al snel in je bloed opgenomen. 3 in de flow Wanneer je in de flow bent, loopt alles zoals jij dat wilt. Dan gaat de tijd weliswaar razendsnel voorbij, maar krijg je naar je gevoel alles gedaan. Houtenergie in optimale stroming. Maar helaas zijn we niet altijd in de flow. Vooral irritatie en stress halen ons eruit. Wat haalt jou uit de flow? Let daar eens op, het liefst zo vaak mogelijk per dag. Zodra je door hebt wat jou uit de flow haalt, bedenk dan eens wat je kunt doen om zo snel mogelijk weer in de flow te komen.
heus he uss 0 01 1 – 20 2013 013 1
Heus 01-2013 19
Z O M E R – VU U R De zomer staat in het teken van Vuurenergie. Bij een disbalans in het Vuurelement kan je fysieke klachten verwachten als slaapproblemen, hart(ritme)klachten, duizeligheid, koude handen en/of voeten, concentratieproblemen, laag libido, problemen met seksualiteit en intimiteit, onrust, niet helder kunnen denken, je niet goed verbaal kunnen uitdrukken. Weinig zelfvertrouwen, moeite met plezier maken, moeilijk trots op jezelf kunnen zijn en problemen met time management zijn eveneens tekenen van een disbalans in Vuur. Ben je gevoelig voor deze klachten? Let dan vooral in de zomer op je Vuurenergie. 3 tips - Vuur 1 vermijd hitte Vuur is uitermate gevoelig voor hitte, zeker in de zomer. Onrustig slapen, depressie en zelfs hartproblemen kunnen het gevolg zijn. Blijf uit de volle zon en zorg ervoor dat je lichaam koel genoeg blijft. Ook van binnen door koffie, roken, alcohol, knoflook, pepers en gember te vermijden. Veel drinken (water met citroen en muntthee zijn verkoelend) en koelende
voeding (bijvoorbeeld meloen, komkommer, sla en waterkers) zijn prima. 2 doe rustig aan Drukte, stress en haast creëren ook hitte, dus vermijd die in de zomer als je je Vuurenergie niet uit balans wilt brengen. Probeer relaxed te leven en geef jezelf een zomerwerkrooster waardoor je niet zoveel tijdsdruk ervaart. 3 positief Positiviteit voedt Vuur en het is belangrijk om regelmatig stil te staan bij wat je allemaal al wél hebt. Maak bijvoorbeeld eens een lijst met alles wat je hebt en alles wat goed is gegaan. Denk dan niet alleen aan de grote dingen, maar ook aan de kleine, vaak zo vanzelfsprekende dingen, zoals een afgeronde opleiding en heerlijke wandelschoenen of teenslippers. Je zult je erover verbazen hoe lang de lijst wordt als je er eens goed voor gaat zitten. Tekst: jeanine hofs, therapeut Chinese geneeswijze ‘Blijvend meer energie volgens de vijf elementen’
17
14-02-13 09:02
D I T E N D AT
TE G E L CITATE N Op Pinterest groeit de verzameling tegels met citaten uit boeken. pinterest.com/a3boeken/tegelcitaten/
D EN E B A L G E D I ALS R I J Z E N D E ST E R Ben je in de periode van 23 februari tot en met 16 mei jarig en ooit geboren in Nederland, dan is Deneb Algedi jouw rijzende ster. Dan ben je verbonden met oude wijsheid en heb je de behoefte om mensen te redden. Je hebt een goed oog voor menselijke zwakheden en je weet dat er wetten en regels nodig zijn. In de loop van je leven krijg je de behoefte om je spiritueel te ontwikkelen. ‘De sterren van je leven’
H ET R I T M E E N D E MAAN De Maan is het oersymbool van ritme, want als de Maan wast en afneemt, oefent ze fysieke invloed uit op de Aarde en op alles wat op Aarde leeft. De Maan beïnvloedt eb en vloed, en de bloedcyclus van vrouwen. Ze is het ultieme symbool van ritme en de oudste manier om de tijd aan te geven. ‘En de drummers waren vrouwen’ – ‘In het licht van de Maan’ – ‘De stem van de Godin’
18
Heus 01-2013 20
heus 01 – 2013
14-02-13 09:02
ICH BIN EEN BERLINER Het geboortezegel van John F. Kennedy, geboren 29 mei 1917, was Witte Wereldoverbrugger. Dit zegel staat voor een grote verbindende kracht en het vermogen iets voor de wereld te betekenen door bruggen te slaan. Zijn uitspraak Ich bin een Berliner en zijn voornemen in 1960 om binnen tien jaar een man op de maan te zetten, zijn hiervan prachtige voorbeelden. Dat dit laatste hem ook is gelukt, zien we terug in zijn geboortetoon 10: het vermogen om iets neer te zetten in de realiteit. Blauwe Adelaar was zijn drijfveer: Kennedy was intelligent en had al jong een scherpe blok en een eigen visie. Witte Wind was zijn zegel van het moeiteloze Zelf: de kracht van bezieling en authentiek communiceren. Het staat buiten kijf dat Kennedy met zijn woorden een bijdrage aan een betere wereld leverde. Bron: www.mayawijsheid.nl
OE F E NING Het werkt plezierig wanneer je een plek in huis kunt bestempelen als jouw eigen schrijfplek. Maak deze open zinnen af met maximaal twee regels tekst: Op mijn eigen plek denk ik… Op mijn eigen plek voel ik… Op mijn eigen plek wil ik… Op mijn eigen plek droom ik… Op mijn eigen plek maak ik… Op mijn eigen plek ben ik…
• • • • • •
‘Dagboek als spiegel’
©
po
l
w
ij
nb
er
g
‘Maya wijsheid voor je levenspad’
heus 01 – 2013
Heus 01-2013 21
19
14-02-13 09:02
THEMA
De opbeurende kracht van
madeliefjes
Na de winter, de tijd van terugtrekken, snak ik altijd weer naar de frisheid en energie van het voorjaar. De eerste tekenen toveren altijd een glimlach op mijn gezicht. Madeliefjes horen voor mij bij het voorjaar. Ik word altijd blij van hun vrolijke bloempjes, geel met wit en hier en daar een tipje roze.
M
adeliefmensen zijn kwetsbaar, maar verhullen dit met een vriendelijke, maar stoere houding. Ze hebben ogen waarin je verdrinkt en waarin de kwetsbaarheid is af te lezen. Vaak zijn het grote, robuuste mensen die wel tegen een stootje lijken te kunnen. Iedere nieuwe situatie gaan ze met volle overtuiging aan. Met open blik wordt alles bekeken en onderzocht. De madeliefmensen kennen veel teleurstellingen. Toch blijven ze vertrouwen op de goedheid van mensen. Ze kunnen slecht inschatten
20
Heus 01-2013 22
of andere mensen andere bedoelingen hebben en niet zijn begaan met de aarde, andermans leed of zoektocht. Door hun stoere houding en hun kwetsbare binnenkant is het moeilijk om contact met hen te krijgen. Madeliefmensen houden hun teleurstellingen liever voor zich, want dat zijn ze gewend. Van huis uit was er geen ruimte om te vertellen wat er aan de hand was. Er speelde iets anders de hoofdrol, vaak een zieke ouder, problematische scheiding of aandachtvragende broer of zus. Relativeren hebben de madeliefmensen niet geleerd. Als mensen dat
heus 01 – 2013
14-02-13 09:02
zeggen, snappen ze echt niet wat er wordt bedoeld. Door hun kwetsbaarheid en serieusheid raakt in de loop van de tijd de veerkracht op. Misschien herken je jezelf in dit verhaal. Schrik niet, maar kijk of je de kwetsbaarheid onder ogen kunt zien.
Nu nog de inwendige mens vertroetelen. Loop terug naar de plek waar je bent begonnen en pluk onderweg bloemetjes en blaadjes van de madeliefjes die je tegenkomt. Thuisgekomen kun je er je boterham met kaas mee beleggen of een husselsalade van maken door zevenblad, paardenbloemblad, vogelmuur en eersteling toe te voegen.
Ik maak een kroon van madeliefjes om mezelf vreugde te schenken. D E K RACHT VAN DE MA DE L I E F Het madeliefje is net een zonnetje. Het gele hartje met de witte stralen doet vele mensen(kinderen) glimlachen. Zeker als je de eerste madeliefjes in het koude voorjaar dapper ziet bloeien in de eerste warme zonnestralen. Ze slaat de zonnekracht op in haar hartje en neemt de tere energie van de elfjes in zich op. Kijk maar eens door je wimpers, dan zie je energie rond het madeliefje twinkelen. De grootste kracht van het madeliefje is het blijer maken van de mens. Ze geeft de opgenomen zonneenergie door via ons hart en verlicht onze tred. De elfenenergie doet blijde gedachten in ons opkomen. Vooral oude zaken die nu nog verdriet geven, kunnen met madeliefje lichter worden.
RE CE PT OM OP BLOT E VOE T E N E NERG IE HALEN Ingredïenten: wekker, ochtenddauw, blote voeten, grasveld(je) met madeliefjes, papieren zak. Als je met één voet op zes madeliefjes kunt staan, is het zover. Zet je wekker zo vroeg dat de ochtenddauw nog volop aanwezig is. Bij het grasveld (in je tuin of ergens in een park) haal je een paar keer diep adem en ga je met blote voeten in het gras staan. Laat je voeten je meenemen over het gras. Blijf af en toe stilstaan als dat in je opkomt. Ga dan met je aandacht naar je voetzolen en voel met heel je lichaam de energie van het groene gras, de voorjaarsenergie van Moeder Aarde via je voetzolen je lichaam instromen. Laaf je aan het lichtgroene, frisse gevoel. Loop weer rustig verder. Mochten er een gedachte in je opkomen, glimlach ernaar, haal diep adem en loop rustig verder. Neem je rust op een bankje, steen of in het gras. Voel hoe je bent gevoed met de energie van het voorjaar.
heus 01 – 2013
Heus 01-2013 23
O E F E NI NG AF ST E M M E N O P DE E NE R GI E Pluk een madeliefje en neem die mee naar huis of neem plaats in een grasland met madeliefjes. Ga rustig en lekker zitten op een stoel of op de grond. Neem het madeliefje in het kommetje van je hand en leg je handen op je schoot. Sluit je ogen en haal rustig adem naar je buik. Zucht drie keer diep, blaas alle zorgen uit en adem frisse, energierijke lucht in. Als je je rustig voelt, doe je langzaam je ogen open en kijk je naar het madeliefje alsof je het voor de eerste keer ziet. Neem de details in je op. Bekijk nu het madeliefje van dichterbij. Ruik er eens aan, luister eens naar het bloempje…. Als je klaar bent met kijken mag je je ogen weer sluiten. Zie voor je geestesoog het madeliefje zoals jij dat met heel je wezen hebt waargenomen. Vraag of het wezen van het madeliefje zich aan je wil vertonen. Dwing niet, maar blijf rustig naar het innerlijke beeld kijken. Misschien voel of weet je wat of wie het is. Vraag, van binnen, of het madeliefje nog iets aan jou te vertellen heeft. Kijk of luister met je intuïtie of er antwoord komt. Zo niet, let dan de komende nacht op je dromen. Als je voelt dat je verbinding met het madeliefje klaar is, mag je haar bedanken en weer terugkomen naar je plek op de stoel of je plek op de grond. Schrijf of teken, als je dat fijn vindt, kort je ervaringen op.
Tekst: marjanne huising, kruidenvakvrouw Foto: Jenny Boxem
21
14-02-13 09:02
THEMA
Elisabeth Vigée-Lebrun, zelfportret met dochter Julie, 1789, olie op doek, 130 x 94 cm, Musée du Louvre, Parijs. Op de vooravond van haar vlucht naar Italië schilderde Vigée-Lebrun dit zelfportret met dochter Julie, zeer waarschijnlijk geïnspireerd door Rafaels ‘Madonna della Sedia’.
ELISABETH VIGÉE-LEBRUN
Een uitzonderlijke vrouw en kunstenaar
T
ussen 1835 en 1837 schreef Elisabeth VigéeLebrun (1755-1842) ‘Souvenirs de ma vie’. Haar zeer succesvolle carrière als schilderes was voorbij en “als je niet zelf je memoires schrijft, doet iemand anders het voor je.” Tijdens de Franse Revolutie was haar reputatie tot schande gemaakt, omdat zij de favoriete kunstenaar van de koningin was geweest.
Marie-Antoinette, vlucht uit Frankrijk bij het uitbreken van de Franse revolutie, reizen langs de aristocratische hoven van Europa en Rusland, en haar terugkeer in Parijs tijdens het regime van Napoleon. Heel interessant is haar mening over de veranderende positie van de vrouw na de Franse Revolutie. Haar memoires worden nog steeds gelezen en er zijn meer dan achthonderd schilderijen van haar bekend.
In haar memoires is Vigée-Lebrun eerlijk en oprecht over haar jeugd, passie voor de schilderkunst, huwelijk en moederschap, vriendschap met koningin
Op 16 april 1755 werd Marie Louise Elisabeth Vigée geboren in Parijs. Haar eerste teken- en schilderlessen kreeg zij van haar vader, de kunstenaar Louis
22
Heus 01-2013 24
heus 01 – 2013
14-02-13 09:02
Vigée. Toen zij 13 jaar oud was, stierf haar vader en nam ze zijn atelier over. Met de verdiensten kon zij haar moeder, broer Etienne en zichzelf onderhouden. Om meer financiële zekerheid te krijgen, trouwde haar moeder opnieuw. Het klikte niet tussen Elisabeth en haar stiefvader, vooral omdat hij al haar inkomsten opeiste. Doordat ze zelf geen bevoegdheid had om een atelier te leiden, moest ze het in 1774 noodgedwongen sluiten. Kunstenaars mochten namelijk alleen een eigen atelier hebben als zij waren afgestudeerd aan de Académie Royale, wat voor vrouwen onmogelijk was omdat zij statutair waren uitgesloten van onderwijs. Om toch als professioneel kunstenaar te kunnen blijven werken, werd zij lid van de Académie de Saint-Luc. Deze Académie liet ook vrouwen toe en organiseerde tentoonstellingen met werk van mannen én vrouwen. Bij de officiele Salon exposeerden alleen leden van de Académie Royale. In 1776 ontbond de koning de Académie Saint-Luc, omdat die een te grote concurrent werd voor de Académie Royale. Wellicht ook een van de redenen waarom Elisabeth datzelfde jaar nog trouwde met de kunsthandelaar Jean-Baptiste Pierre Le Brun (1848-1813). Haar memoires vertellen dat hij lief en vrolijk was, maar een zwak voor extravagante vrouwen en gokken had. Het geld dat zij verdiende ging vaak volledig op aan zijn liefhebberijen. Toch was een huwelijkse status te prefereren boven het leven van een ongetrouwde vrouw, bovendien kon Vigée-Lebrun door haar huwelijk eindelijk weg bij haar stiefvader. Vanaf dat moment signeerde ze haar werk met Vigée-Lebrun. Haar eigen naam liet zij bewust staan, omdat zij daarmee immers bekend was geworden. Op 12 februari 1780 werd hun dochter Jeanne Julie Louise geboren, tussen het schilderen door. Eigenlijk had ze geen tijd voor de bevalling, maar zij was intens gelukkig toen zij het eerste geluid van haar dochter hoorde en een gezonde baby ter wereld was gekomen. Vigée-Lebrun werd door de Franse aristocratie en hogere bourgeoisie veel gevraagd als portretschilderes. Koningin Marie-Antoinette heeft ze meer dan dertig keer geportretteerd. Met deze referentie werd zij in 1783 toegelaten als lid van de Académie Royale, waardoor zij haar werken kon exposeren op de Salon en leerlingen kreeg. Ze werd een geduchte concurrent van de schilder Jacques-Louis David (1748-1825).
heus 01 – 2013
Heus 01-2013 25
Als revolutionair liet hij het niet na om VigéeLebrun, die bij het uitbreken van de Franse Revolutie naar Italië was gevlucht, ervan te beschuldigen een kleinburgerlijke, middelmatige schilderes te zijn, die zich een plek in de hogere kringen trachtte te verwerven door zich in te laten met machthebbers die het volk uitbuitten. In Rome ging Vigée-Lebrun onverstoord verder als portretschilderes van de aristocratie en antirevolutionairen. Haar echtgenoot was in Parijs gebleven en probeerde aanvankelijk haar naam te zuiveren. Toen dit niet lukte, vroeg hij een scheiding aan op grond van verlating. Zolang de revolutionairen aan het bewind waren, kon VigéeLebrun niet terug naar Frankrijk. Na lange verblijven aan verschillende Europese en Russische hoven kwam zij uiteindelijk in 1802 weer in Frankrijk en trof een situatie aan die in haar ogen nog erger was dan het ancien régime, namelijk het keizerrijk van Napoleon: “Eens regeerden vrouwen nog, de Franse Revolutie heeft ze letterlijk onttroond.” Het verlichte denken van de 18e eeuw, dat veel vrouwen de mogelijkheid had gegeven om professioneel als kunstenaar te werken, was in de duisternis van de revolutie ten onder gegaan. De leuze van de revolutionairen was niet voor niets ‘vrijheid, gelijkheid en broederschap’ en gold uitsluitend voor mannen. Hoewel het Franse woord ‘homme’ niet alleen man maar ook meer algemeen mens betekent, kwamen de meeste revolutionairen niet op het idee om ook aan vrouwen burgerrechten te verlenen. Bovendien werd de maatschappelijke positie van de vrouw teruggebracht naar de privésfeer, waar zij slechts echtgenote en moeder mocht zijn. Zodra vrouwen waren getrouwd, mocht niets de familie en het gezinsleven in de weg staan en het uitoefenen van een professie moest aan mannen worden overgelaten, zo ook die van kunstenaar. Toen Vigée-Lebrun na jaren ballingschap terugkeerde naar Frankrijk was zij ontzet over de gedegradeerde positie van vrouwen. Met ‘Souvenirs de ma vie’ wilde ze niet alleen haar autobiografie schrijven, maar ook aantonen dat de Franse Revolutie geenszins een vooruitgang was geweest, zeker niet voor vrouwen! Tekst: karin haanappel, kunsthistorica ‘Herstory of Art’
23
14-02-13 09:02
DE LEZER
Ellen Meuwsen (52) - gezinsmanager, herborist, reikimeester, masseur, heks, vegetariër, kattenfluisteraar, eigenwijs. Iemand die probeert haar eigen pad te volgen en haar idealen na te streven, hoe hard de wereld soms ook tegenwerkt.
1 Wat is het eerste boek dat je je kunt herinneren? Ik heb als kind zelf niet veel boeken gehad, dat kwam pas op tienerleeftijd. Maar het allereerste boek dat ik me kan herinneren, is ‘Alice in Wonderland’ van Lewis Carroll. Ik was door ziekte van mijn moeder vaak bij mijn tante en neefjes. Mijn tante las iedere avond een verhaal voor. Aan dit boek begon ze speciaal, omdat ik voor een aantal weken achtereen daar was. Die wereld van Alice, daar kon ik uren bij wegdromen, ontsnappen aan de realiteit, ik dagdroomde veel, ik creëerde mijn eigen wereldje om me heen. De prachtige prenten lieten mij zelf tekenen, want dat deed ik graag. Ik vind het nog steeds een van de beste sprookjes/verhalen.
2 Hoe belangrijk zijn boeken voor jou? In een graadmeter van 1-10, een 10+. Heel belangrijk dus. Lezen is een essentieel iets voor mij, net zoals eten en drinken. Het is voeding voor de geest, zeg ik altijd. Wel is de interesse om te lezen pas in de puberteit gekomen, misschien omdat ik het ook niet echt van huis uit heb meegekregen, mijn moeder las nooit.
3 Hoeveel boeken heb je in huis en waar zijn die te vinden? Ik denk, grof geteld, dat ik zeker zo’n duizend boeken heb, als het er niet meer zijn. Ik heb een heel lange muur met boekenkasten haast tot het plafond, daar kunnen er aardig wat in. Maar ik heb ook nog een boekenkast boven staan en wat boeken in dozen op de zolder. Verder vormen zich door de hele kamer allerlei stapeltjes, op de tafel, op mijn bureau, naast de bank, naast de tv, op mijn nachtkastje. Van die stapeltjes die nog gelezen moeten worden, of waarin ik al bezig ben. Soms ruim ik ze op, maar dat duurt dan niet langer dan een week, dan liggen ze er weer.
24
Heus 01-2013 26
4 Welk soort boeken spreekt je aan en waarom? Je kunt mijn boeken in een paar categorieën indelen. Fantasie, horror, spiritualiteit en gezondheid. Fantasie in de vorm van Harry Potter en Lord of the Rings. Horror van Stephen King, griezelverhalen van Edgar Allan Poe, maar ook donkere fantasieverhalen zoals ‘Doodstroom’ van Sarina Star, verhalen met een zwart randje. Ik houd van fantasieverhalen, of verhalen die misschien wel echt eens zouden kunnen zijn, waar een waarheid in de absurditeit van het verhaal zit. Verhalen die de donkere kanten in ons naar boven halen, want dat zit in een ieder van ons diep van binnen soms verstopt. Verder eigenlijk alles wat met spiritualiteit te maken heeft, van het oude Egypte tot aan bomen knuffelen. Leesvoer noem ik dat, informatie opslurpen via boeken, achtergronden, symboliek, alles is interessant en leerzaam. En verder heb ik als herborist heel veel kruidenboeken en boeken over gezondheid. Ook oude kruidenboeken uit 1800 inclusief recepten, intrigerende boeken, dat zijn niet alleen de leerzame maar vooral de wilik-hebben-boeken. Om door te bladeren, de prenten en litho’s te bekijken, me even in een andere tijd te wanen. Dus voor iedere stemming een ander boek.
5 Welk soort boeken zul je nooit lezen en waarom? Flut-romannetjes, van die Konsalik boeken, of zoals nu een hype die Tinten grijs, vreselijk, wat een tijdverspilling. Eigenlijk lees ik niet zoveel romans, ik ben heel kieskeurig. Dan Brown en Jörg Karstner lees ik wel, maar daar zit voor mij ook weer een achtergrond verhaal in, historisch correct of niet correct dat doet er dan niet toe. Actieboeken en thrillers zoals die van Tom Clancy, die lees ik ook niet, vind er niets aan, het kan me echt niet boeien. De boeken van Paulo Coelho, daar kom ik niet doorheen, die man schrijft voor mij gewoon niet prettig, té druk, té chaotisch, ik ben na vijf bladzijden de draad al kwijt.
6 Is er een boek dat voor jou heel belangrijk is, bijvoorbeeld omdat het voor een wending in je leven zorgde of anderszins? Het boek ‘Heks’ van Susan Smit heeft me eigenlijk op het pad der hekserij gebracht. Hoe vergruist ze soms ook wordt binnen de heksenwereld, het boek heeft wel mijn ogen geopend voor die heksenwereld en het bestaan ervan. Gewoon hier in ons kikkerlandje wonen mensen die als religie Wicca hebben en zich daarmee bezig houden. Niet alleen in Engeland of Amerika, nee gewoon ook hier. Ik had wel wat boeken over Wicca gelezen, maar tot dusver was het vooral
heus 01 – 2013
14-02-13 09:02
ver van mijn bed, niet bereikbaar. Ik herkende mezelf in haar verhaal, de levenswijze en de gedachten erachter. Dat boek heeft het allemaal dichterbij gehaald en bereikbaar voor mij. Geen boek met een hoop blabla, maar duidelijke taal. Mijn zoektocht begon.
7 Welk boek ben je nu aan het lezen? Ik ben altijd in een aantal boeken bezig, omdat het meestal ook verschillende soorten boeken zijn. En ik lees naar stemming, dus het ene boek gaat soms harder dan het ander. Momenteel lees ik: ‘De geheimen van Hildegard van Bingen’, ‘Seidr’, ‘Pythia, de hogepriesteres’ en ‘Kruidenwijsheid’. ‘Seidr’ van Linda Wormhoudt is een studieboek aan het worden, een maandenproject, bere-interessant. Op mijn nachtkastje ligt het tweede deel van de Donkere Toren reeks van Stephen King, verhaaltje voor het slapen gaan.
8 Wie is jouw favoriete auteur en waarom? Ik heb er een paar, J.K. Rowling vind ik heerlijk schrijven, ook haar nieuwe roman leest prettig weg, schrijven is een gave. Ook Susan Smit is een favoriet, ik heb al haar boeken, van de informatieve tot haar romans, haar schrijfstijl spreekt me ook enorm aan, er zit humor in haar verhalen, herkenning, haar nuchtere kijk op de wereld. Verder is zeker Linda Wormhoudt een favoriet, haar boeken heb ik allemaal. Dat ligt zeker aan de onderwerpen, het sjamanisme, de magie, maar ook aan haar schrijfstijl. Ze
heus 01 – 2013
Heus 01-2013 27
trekt je mee in haar wereld, ze neemt je mee op reis door haar verhalen, dat is een kunst op zich. ‘Nephilim’ heb ik in één dag uitgelezen, dat kon ik niet meer wegleggen.
9 Welk boek wil je anderen van harte aanbevelen en waarom? Dat is een lastige vraag. Mede omdat ik me realiseer dat iedereen weer andere interesses heeft, een boek leuk vinden is zo persoonlijk. Slechts een boek eruit halen om aan te bevelen is eigenlijk onmogelijk. Spiritualiteit, kruiden… het zijn allemaal zulke specifieke onderwerpen, binnen die onderwerpen kan ik wel een boek aanwijzen dat eruit springt. Maar zo in zijn algemeenheid, lastig. Ik doe toch een poging, vanuit een ander deel van mij, mijn dierenliefde, iets wat me toch het meest na staat: het boek ‘Dieren en wij – hun welzijn, onze ethiek’ van Monique Janssens. Wat mij betreft té onbekend, terwijl het zo vanuit het hart is geschreven. Het gaat om de ethiek, hoe wij omgaan met dieren. Eigenlijk, wat laten we allemaal, en waaraan gaan we voorbij? Ik heb dit boek ook aanbevolen bij allerlei instanties, Bont voor Dieren, Viervoeters, Ifaw, Wakker Dier, om er een paar te noemen. Als ik geld zat had, zou ik iedereen dit boek cadeau willen doen in de hoop dat hun ogen open gaan, dat we meer respect krijgen voor de dieren en meer oog voor de manier waarop wij ze behandelen en misbruiken. Dit is voor mij een zaak van het hart. Vandaar deze aanbeveling. Foto: FotoMierlo.nl
25
14-02-13 09:02
THEMA
S
teeds meer mensen beseffen zich en voelen dat hun omgeving en wat zich hierin afspeelt een directe weerspiegeling is van wie ze zijn, hoe ze zich voelen en hoe ze in het leven staan. Ben je boos, dan trek je boze mensen aan. Wanneer je deze weg zou sturen, trek je vervolgens gewoon weer nieuwe aan. Alles wat we van ons afduwen, negeren of bestrijden komt uiteindelijk toch weer terug in onze werkelijkheid, juist omdat het simpelweg opnieuw aangetrokken wordt door iets in ons en de wijze waarop we daardoor in het leven staan. Bij dat ´iets´ kun je denken aan: emoties, patronen, negatieve overtuigingen, onbewuste onwil etc. Ook een - aangeboren, of erfelijke - aandoening of ziekte ontwikkelt zich niet zomaar. De ballast die wij als mens met ons meedragen ´blokkeert´ in meerdere of mindere mate de toegang tot ons gevoel en stimuleert ons daarmee indirect te handelen tegen de stroom van het leven in. Hierdoor ontwikkelt een ziekte zich makkelijker en wordt een eventueel herstel in meer of mindere mate tegengewerkt. Wanneer we een aandoening, ziekte, conflict of vervelende situatie negeren, van ons afduwen en/of de oorzaak daarvan buiten onszelf zoeken, missen we een kans om datgene in onszelf te zien en op te
2 26
Heus 01-2013 28
lossen wat het heeft gecreëerd en/of heeft aangetrokken. Met als resultaat dat er weinig of niets verandert en een ziekte of aandoening zich verder kan ontwikkelen of terug kan komen. Dit wordt trouwens onderschreven door Bruce Lipton in de film ´The Living Matrix´. Daarom is het essentieel dat je het leven met alles wat het jou brengt eerst ´omarmt´ als weerspiegeling van iets in jou. De Jassentechniek kan je vervolgens helpen datgene in jezelf ´eruit te halen´ wat een vervelende situatie heeft aangetrokken, waardoor je vervolgens ook anders in het leven zult staan. Wanneer ik een vervelende situatie tegenkom, ´omarm´ ik deze nu eerst en besef dat er iets in mij moet zijn wat dit direct of indirect - bijvoorbeeld via mijn gedrag en emoties - heeft aangetrokken. Met de Jassentechniek transformeer ik dat ´iets´ en ga vervolgens in gedachten mee met de stroming van het Leven en vraag het leven daarbij mij te helpen deze situatie op te lossen op een manier die goed voelt voor alle betrokkenen. Dus heel jezelf door het leven te omarmen. Tekst: hans de waard, paramedicus, coach, ontwikkelaar
‘De Jassentechniek’
heus 01 – 2013
14-02-13 09:02
OVERPEINZING
Het ding is het antwoord kompas, vogelzaad, kapotgezaagde fietskettingschakels, kruidnagel, zes lipsticks in verschillende kleuren, rubberen handschoenen, desinfecterende gel, schoon ondergoed en drie nagelvijlen… ik ben het allemaal tegengekomen in zo’n damestas. Wie het bij zich heeft wil niet zonder. Wie het niet bij zich heeft moet er om giechelen omdat ja, duh… waar is dat nou weer goed voor? Als ik vraag waarom een vreemd voorwerp er in zit, luidt het antwoord meestal: “Voor het geval dat”, want “je weet maar nooit.”
“
K
ieper een damestasje om en je kijkt recht in de ziel van een vrouw” staat op de flap van mijn boek ‘Damestasjeslezen – het orakel dat je met je meedraagt’. Sinds het verschijnen van dat boek lieten al bijna 4.000 mensen me kijken naar de inhoud van hun damestasje en een enkele herenportemonnee of -broekzak. Daarom durf ik nu wel met enige autoriteit te stellen dat geen mens hetzelfde is. De een gaat nooit het huis uit zonder multitool. De ander heeft toevallig vier pakken zakdoekjes bij zich zonder te snotteren. Een
heus 01 – 2013
Heus 01-2013 29
En hier zit ‘m, volgens mij, het belangrijkste punt. Het punt waarop iedereen uniek is. Fantasie. Praktische, toegepaste fantasie over jezelf, de wereld en de manier waarop jij die het beste kunt combineren. Bij het verlaten van het huis maken de meeste mensen zich, pijlsnel en onbewust, een voorstelling van situaties waarin ze zoal terecht zouden kunnen komen. Die situatie is dat ‘geval dat’. Meestal is het een angst of een verlangen, die in een flits wordt omgezet in een fantasiebeeld. “Alle ogen zijn op mij gericht en ik moet iets zeggen” bijvoorbeeld. Het snelvervagende beeld van die situatie leidt direct tot een emotie. Onzekerheid, bijvoorbeeld. “Oh jee, ze gaan me zien!” En die emotie wordt direct beantwoord door een geruststellende, praktische gedachte: “Ik kan maar beter een lipstick meenemen met een beetje opvallende kleur, dat leidt misschien wat af van mijn woorden en ik zie er zelfverzekerder uit als alle ogen op mij gericht zijn.”
Hopla. Terwijl de lipstick in de tas van de dag verdwijnt, is het beeld alweer verneveld alsof het nooit heeft bestaan. Het enige bewijs ervoor is de lipstick; het unieke, gematerialiseerde, persoonlijke antwoord op een persoonlijke angst of verlangen. Een ander beantwoordt dezelfde fantasiesituatie misschien door een schone onderbroek in de tas te stoppen, of keelpastilles, of een paar extra sokken… Het enige dat ik, als damestasjeslezer, doe: de weg terug volgen van voorwerp naar het fantasiebeeld waar het een antwoord op moet zijn. “Verbijsterend!” zeggen mensen dan soms. “Hoe weet je dat nou?” Maar de vraag zou eigenlijk moeten zijn: “Hoe kan ik nou denken dat ik met een voorwerp mijn angsten en verlangens kan vervullen?” Daar zit ’m, denk ik, het grootste misverstand van deze tijd. Onze fantasie over onze eigen positie in de wereld waarin we leven, onze angsten en verlangens daarin, zijn nog altijd even rijk als in de oertijd. Maar omdat we zo veel spullen hebben, drukken we de beelden direct de kop in met een tastbaar antwoord. Snap je de wereld niet? Koop een breedbeeld tv. Wil je werkelijke aandacht? Gebruik opvallende make-up. Moet je iets vertellen? Steek een pen in je borstzakje. In elke tas, in elke broekzak, in elke huiskamer, mobiele telefoon of boekenkast worden gemiddeld 42 goede antwoorden gegeven. Maar wat is nou eigenlijk je vraag? Tekst: yoeke nagel, damestasjeslezer en publicist
27
14-02-13 09:02
FONDSLIJST
• • • • • • • • • • • • • • • • • •
‘99 witte kopjes op een tafel, stijloefeningen om de werkelijkheid te bekijken en te beschrijven’, Yoeke Nagel, isbn 978 90 77408 69 8 ‘Aardevrouwen spreken’, Manon Tromp (red.), isbn 978 90 77408 99 5 ‘Ademtocht, verhalen over de dood’, Linda Wormhoudt, isbn 978 90 77408 68 1 ‘Ambassadeur van de liefde - over schrijven, leven en God’, Mabel van den Dungen, isbn 978 90 77408 78 0 ‘Blijvend meer energie volgens de vijf elementen’, Jeanine Hofs, isbn 978 90 77408 95 7 ‘Clusters - shodo schrijfboekje 2’, Christine de Vries, isbn 978 90 77408 64 3 ‘Dagboek als spiegel, een handboek vol inspiratie’, Christine de Vries, isbn 978 90 77408 43 8 ‘Damestasjeslezen, het orakel dat je met je meedraagt’, Yoeke Nagel, isbn 978 90 77408 58 2 ‘De aarde roept... ontdek de natuur als bron van inzicht en heling’, Gerwine Wuring, isbn 978 90 77408 60 5 ‘De absolute werkelijkheid in het licht van eeuwenoude religieuze tradities’, Jaap Dijkstra, isbn 978 90 77408 92 6 ‘De geheimen van Hildegard von Bingen’, Gerrit Jan Keizer, isbn 978 94 91557 03 3 ‘De glimlach van de sirene, reis door het Etruskisch labyrint op zoek naar de Godin’, Selma Sevenhuijsen, isbn 978 90 77408 49 0 ‘De Groene Man en de Groene Vrouw, hun symboliek en gedaantes vanaf de steentijd tot nu’, Joke en Ko Lankester, isbn 978 90 77408 86 5 ‘De Jassentechniek, verlost van ballast zet je De Stap naar moeiteloos leven’, Hans de Waard, isbn 978 90 77408 66 7 ‘De kracht van water, aarde, lucht en vuur - leven met de natuur’, Chris Elzinga, Marleen van Engelen, Greetje de Heer, Yoke de Wilde en Gerwine Wuring, isbn 978 90 77408 37 7 ‘De sneeuwkoningin’, Hans Christian Andersen, pastels Juke Hudig, isbn 978 90 77408 81 0 ‘De stem van de Godin, leven volgens de maancyclus’, Joyce Hellendoorn, isbn 978 90 77408 88 9 ‘De stenen op ons pad’ met het Nederlandse stenenorakel, Nicolien de Kroon en Agnès Schlüter, isbn 978 90 77408 76 6 ‘De sterren van je leven’ (ansichtkaarten), Juke Hudig, isbn 978 90 77408 13 1
28
Heus 01-2013 30
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
• • • • • • • • •
‘De sterren van je leven - en het verhaal ‘Leven met de seizoenen op landgoed dat zij te vertellen hebben’, Ria Borst, De Mellard’, Wim Huijser, Ineke Bergman, Paula van Kersbergen, isbn 978 90 77408 87 2 Vera Verhagen, isbn 978 90 77408 12 4 ‘Maya wijsheid voor je levenspad, het ‘De verborgen boom, het boomsoorteiTzolkin profielenboek’, Elvira van Rijn, gen ecosysteem van onze inheemse isbn 978 90 77408 89 6 loof- en naaldbomen’, Gerrit Jan Keizer, ‘Mensen verhalen over bomen’, Adrie isbn 978 90 77408 98 8 Beyen, isbn 978 90 77408 04 9 ‘De waan en waarde van de tijd, mijn ‘Nephilim, kind van de wegen - deel 1, zeven wensen’, Mirjam van Zweeden, Linda Wormhoudt, isbn 978 90 77408 62 9 isbn 978 90 77408 96 4 ‘Dieren en wij - hun welzijn, onze ‘Ode aan de olifant, vertellen als levensethiek’, Monique Janssens, kunst’, Jac Vroemen, isbn 978 90 77408 85 8 isbn 978 90 77408 25 4 ‘Een zinvol geheim, wat planten mij ver- ‘Oi, die poes’, Sonja Dwinger e.a., tellen’, Dorine Haveman, isbn 978 90 77408 03 2 isbn 978 90 77408 46 9 ‘Ontdek jezelf door tekenen en reflectief schrijven’, Wendy Smit, ‘En de drummers waren vrouwen, een spirituele geschiedenis van het ritme’, isbn 978 94 91557 05 7, Wendy Smit Layne Redmond, vertaling Isabella Ver‘Pythia, de hogepriesteres -symboliek en bruggen, isbn 978 90 77408 97 1 mythologie in de tarot’, Petra Stam, ‘Gaia’s kracht, op reis naar haar magiisbn 978 94 91557 01 9 sche plaatsen’, Roelien de Lange, ‘Seidr, het Noordse pad - werken met isbn 978 90 77408 75 9 magische en sjamanistische sporen in Noordwest-Europa’, Linda Wormhoudt, ‘Goden en sjamanen in NoordwestEuropa’, Linda Wormhoudt, isbn 9789077408742 isbn 978 90 77408 50 6 ‘Sharing nature, spelvormen voor natuurbewustzijn’, Joseph Cornell, ‘Godinnen van eigen bodem’, Ineke Bergman, isbn 978 90 77408 35 3 vertaling Adrie Beyen, ‘Godinnenmandala’s – kleurboek’, isbn 978 94 91557 04 0 YESSOF en Yoeke Nagel, isbn 978 90 ‘Veel soeps, over mensen en soepen in 77408 65 0 Geesteren’, Adrie Beyen, ‘Harts-tocht, de levensweg die wij aflegisbn 978 90 77408 20 9 ‘Vliegen op de rijst, een introductie in gen’, Christine van der Burg, de haikuwereld’, Hans Reddingius, isbn 978 90 77408 47 6 ‘Herstory of Art’, Karin Haanappel, isbn 978 90 77408 54 4 isbn 978 90 77408 94 0 ‘Witte wieven en elfen, fluisteringen uit ‘het klopt’, André Schulten, de Andere Wereld’, Ruud Borman, isbn 978 90 77408 17 9 isbn 978 90 77408 90 2 ‘Het oergevoel - over vuur maken, ‘Woordenregen, 1 jaar schrijven’, sporen zoeken, sluipen en nog veel Margreet Schouwenaar, meer’, Agnes Meijs, isbn 978 90 77408 91 9 isbn 978 90 77408 77 3 ‘Zho, een jaar uit het leven van een doof‘Het Parijs van Isis’, Karin Haanappel, blinde vrouw’, Marloes Lasker, isbn 978 90 77408 80 3 isbn 978 90 77408 48 3 ‘In memoriam -haibuns, haiku’s en tanka’s’, Geert Verbeke, ‘Het levenskunstspel’, Anky Floris, isbn 978 90 77408 28 5 isbn 978 9077408 51 3 ‘In het licht van de Maan - handboek vie- ‘Het Heidehofse Natuur- en Inzichtspel’, ringen, symboliek en bewustwording’, Annetje Braat, isbn 978 90 77408 61 2 ‘Luister naar je ziel, 50 troost- en krachtPetra Stam, isbn 978 90 77408 00 1 kaarten’, Janet Werner, ‘Innerlijk pelgrimeren, schrijvend op isbn 978 90 77408 84 1 weg naar je hart’, Christine de Vries, isbn 978 90 77408 82 7 ‘Maak werk van je droom! 52 realisatie‘Jons boek 1, een wonderbaarlijke ontkaarten’, Louisa Perreyn, isbn 978 90 77408 93 3 dekking van het leven’, Jon Schau, vertaling Adrie Beyen, isbn 978 94 91557 00 ‘Kruidenwijsheid, over appelvrouwen, Vrijwel alle titels zijn verkrijgbaar in weegbreemannen en andere kruiden(web)boekwinkels en alle titels zijn te koop mensen’, Marjanne Huising, in de webshop op www.A3boeken.nl isbn 978 94 91557 02 6
• • • • • • • • • •
HEUS IS EEN TWEEJAARLIJKSE UITGAVE VAN A3 BOEKEN, OOSTERVELDWEG 15, 7274 DZ GEESTEREN, T 0545 48 11 40, INFO@A3BOEKEN.NL OVERNAME VAN ARTIKELEN IS TOEGESTAAN NA TOESTEMMING VAN DE UITGEVER EN MET BRONVERMELDING. heus EEN ONLINE VERSIE VAN HEUS IS TE VINDEN OP WWW.A3BOEKEN.NL VORMGEVING: VILLA Y, DEN HAAG – DRUKWERK: ANTILOPE, LIER (BELGIË)
(Prijs)wijzigingen voorbehouden
•
01 – 2013
14-02-13 09:02
De Kundalini van de Aarde na 2012 Drunvalo Melchizedek D
ISBN 978-90-77677-43-8
Bezoek onze webwinkel
www.hajefa.nl Compendium van rituele planten in Europa Marcel de Cleene en Marie-Claire Lejeune 1440 pagina’s, 17 x 24 cm, geïllustreerd, in cassette H 125,–
Compendium van dieren als dragers van cultuur d e e l 1 – z oo g dier en
Marcel de Cleene en Jean-Pierre de Keersmaker 1055 pagina’s, 17 x 24 cm, geïllustreerd H 95,–
Uitgaven van Mens en Cultuur Uitgevers, Gent Verkrijgbaar in de webshop van www.A3boeken.nl
ZWERK UITGEVERS info@zwerkuitgevers.nl www.zwerkuitgevers.nl w w w.zwerkconnect.nl
NIEUW
NIEUW
Heus 01-2013 31
Rob Hengeveld WILDGROEI Overbevolking en de ontwrichting van milieu en samenleving Na een lange historie van menselijke consumptie verdrinkt onze wereld nu in afval. Professor Rob Hengeveld biedt in deze Nederlandse vertaling van Wasted World een integrale visie op de vervuiling van onze planeet en de uitputting van onze natuurlijke hulpbronnen. Op glasheldere wijze laat hij de lezer zien dat de aanpak van individuele problemen niet kan werken zolang het overkoepelende probleem niet aangepakt wordt: onze onthutsende bevolkingsgroei. isbn 978 90 77478 50 9. Paperback, ca. 350 pp. Ca. € 24,50. Verschijnt april 2013. ZWERKACTUEEL Mandy van Nobelen LIEFDE VREUGDE VRIJHEID Inspiratie voor hedendaagse levenskunst Liefde Vreugde Vrijheid is leven vanuit je hart. Een levenswijze waarbij je het leven werkelijk leert vieren door het ten volste te ervaren. Het is spiritualiteit in een modern jasje. Luchtig, gevoelig, ruimdenkend, soms grappig geschreven, maar vooral ook praktisch door de vele oefeningen waarmee ieder hoofdstuk wordt afgesloten. isbn 978 90 77478 51 6. Paperback, 192 pp. € 14,95. Verschijnt maart 2013. ZWERKSPIRIT
14-02-13 09:02
Een vingerlabyrint loop je met je niet-dominante wijsvinger.
“Het hart is de woonplaats van de wijsheid. Als het hart is verwond of afgesloten, raakt de verbinding tussen boven en beneden verstopt. De stroom kan niet meer stromen. We raken opgesloten in ons hoofd of lopen als een zombie rond in onze alledaagse routine. We denken – soms tegen beter weten in – het goede te doen, zonder dat we ons hebben verbonden met de Bron, die ons laat weten wat er ten diepste in ons leeft: een parel van innerlijke wijsheid. (…) Als we er daarentegen in slagen hoofd en hart te verbinden, en via het hart te gaan denken, dan komen we in de buurt van een geleefde spiritualiteit: de Geest krijgt een woonplaats in ons hart.” Citaat en labyrint: Selma Sevenhuijsen, voormalig hoogleraar Vrouwenstudies, labyrintwerker ‘De glimlach van de sirene’
Heus 01-2013 32
14-02-13 09:02